AMORTAMORTİSMAN ve TÜKENMEKENME · PDF fileAMORTAMORTİSMAN ve TÜKENMEKENME AMORTAMORTİİSMANISMANI Yatırım kararlarının değerlendirilmesinde göz önünde tutulmasıgereken

AMORTAMORTİİSMAN ve TSMAN ve TÜÜKENMEKENMEAMORTAMORTİİSMANISMANI

Yatırım kararlarının değerlendirilmesinde gözönünde tutulmasıgereken hususlardan biri de,sabit varlıklara uygulanacak amortismanyöntemidir.

Arsa ve arazi dışındaki sabit varlıklar kullanımabağlıolarak belli bir süre sonra yıpranırlar veyateknolojik gelişmelerden ötürü demode olurlar.

Buna göre amortismanı, işletme faaliyetlerisırasında, sabit varlıklarda fiziksel ve teknolojikolarak yıpranma, eskime şeklinde oluşan değerkayıplarışeklinde tanımlayabiliriz.


Genelde amortisman, sabit varlıkların fiziksel veteknolojik nedenle uğradıkları değerkayıplarıdır.

Finansal anlamda; sabit varlıklara yatırılmışolan sermayenin geri dönmesi işlemidir.

Ekonomik anlamda, kapasitenin sürekliliğinisağlama işlemidir.

Maliyet açısından ise, sabit varlıklarınkullanımından ya da başka nedenlerden dolayımeydana gelen değer kayıplarının maliyetleregeçirilmesi işlemidir.


AMORTAMORTİİSMANIN GSMANIN GÖÖREVLERREVLERİİYatırım dönemlerinde elde edilen sabitvarlıkların değer kaybı için her hesapdöneminde, sözkonusu sabit varlıkların hizmetyoğunluğu ve süresine bağlıolarak amortismangideri hesaplanır. Bu giderler maliyetlerin büyükbir bölümünü oluşturur.Satışsonucu elde edilecek gelirle, amortismanpaylarıelde edilmişve sabit varlıkların hizmetsüreleri sonunda onların ilk yatırım tutarlarıözkaynak olarak birikmişolacaktır.


Böylece, herhangi bir yatırım için yatırılansermaye, o yatırımın ömrü süresinde geri alınırve aynıyatırımıtekrar yapabilmek için parasalkaynak sağlanmışolur.


Gider Türleri HesaplarıGurupları:0. İlk madde ve malzeme1. İşçi ücret ve giderleri2. Memur ücret ve Giderleri3. Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler4. Çeşitli giderler5. Vergi, resim ve harçlar6. Amortismanlar ve tükenme payları7. Finansman giderleri

SatışMaliyetiKar

SatışFiyatı


AmortismanAmortismanııOluOluşşturan Nedenlerturan NedenlerSabit varlıkların değer kayıplarına neden olanbaşka bir deyişle amortismanıoluşturan iki öğevardır. Bunlar,

Fiziksel (Maddesel)Amortisman;Sabit değerlerin kullanılmasından kaynaklananeskime ve yıpranmadır. Maddesel amortismanaörnek olarak, kullanım sonucu yıpranma, tabiiyıpranmayıverebiliriz.


İşlevsel (Foksiyonel) Amortisman;Teknolojik eskime (demode olma) veyayetersizliğe bağlıolarak ortaya çıkar. Örneğin;bir makina artan istemi karşılayacak kapasiteyesahip değilse yetersiz duruma gelecektir.


AMORTAMORTİİSMAN YSMAN YÖÖNTEMLERNTEMLERİİSabit varlıklarda meydana gelen değerkayıplarının dönemler itibariyle hesaplanıp, ilgilidönemin giderleri arasına katılmasınaamortisman ayırma işlemi denir.

Sabit varlıkların maliyetinin dönem sonlarınaamortisman tutarıolarak saptanacak değerinbelirlenmesinde şu hususlar rol oynar.


Amortisman matrahı (M): Sabit varlığın eldeedilmesi için yapılan tüm ödemeler ve giderlerdir.Kalıntıveya hurda değeri (H): Sabit varlığınkullanma süresinin sonunda varsa taşıdığıparasaldeğerdir.Amortisman dönemi (n): Sabit değerin kullanmasüresidir. Sabit değerlerin niteliklerine göre değişenbu süre amortisman paylarının veya yüzdelerininbelirlenebilmesi için gereklidir. Sözkonusu süre, yıl,ay, gibi zaman dönemleri, faaliyet dönemleri veyaçalışma saatleri yada üretim birimleri olabilir.Amortisman oranı (r): Amortisman payınınbulunabilmesi için ekonomik değere uygulananorandır.


Ülkemizde amortisman mevzuu Vergi UsulKanunumuzun (V.U.K.) 313. maddesindeaçıklanmıştır.V.U.K. madde 313: işletmede bir yıldan fazlakullanılabilen ve yıpranmaya, aşınmaya, veya kıymettendüşmeye maruz kalan gayrimenkullerle, gayrimenkulgibi değerlenen iktisadi kıymetlerin; alet, edevat,mefruşat, demirbaşve sinema filmlerinin değerlemeyeilişkin kanuni esaslara göre tesbit edilen değerlerinin,amortismana tabi tutulmasıgerekmektedir.

V.U.K. madde 314: Aşınmaya ve yıpranmaya maruzkalmadıklarıiçin boşarsa ve araziler, amortismana tabitutulmamaktadır.


Yıllık amortisman tutarlarının belirlenmesiamacıyla değişik amortisman yöntemleriuygulanmasına karşın burada V.U.K.’nunda yeralan amortisman yöntemleri üzerindedurulacaktır. Bunlar,

1.Normal (doğrusal) amortisman (V.U.K. madde.315),

2.Azalan bakiyeler üzerinden amortisman (V.U.K.mükerrer madde 315),

3.Madenlerde amortisman (V.U.K. madde. 316),4.Olağanüstü (fevkalade) amortisman (V.U.K.

madde. 317).


Normal (Doğrusal) Amortisman YöntemiBasit oluşu nedeniyle, projelerin ekonomiktasarımlarında, pratik hesaplamalarda bu yöntemkullanılmaktadır. Burada sabit varlığın maliyetiömrüne eşit olarak dağıtılır. Böylece yıllıkamortisman tutarı, sabit değerin elde edilmemaliyeti (M) (maliyet+giderler), varsa hurda değeri(H) düşüldükten sonra sabit değerin ekonomikömrüne (n) bölünmesiyle hesaplanır.

nH-M

=A

ömrüığınSabit varldeğeriHurda-matrahıAmortisman

=tutarıamortismanYıllık


Ülkemizde normal amortisman uygulamaesasları V.U.K. 315. maddesindeaçıklanmaktadır.

V.U.K. madde 315: Mükellefler amortismanatabi duran varlıklarını %20’yi aşmamakkoşuluyla serbestçe tesbit ettikleri oranlarüzerinden amortismana tabi tutarlar. Ancakbinalar ile %20’nin üzerinde bir oranlaamortismana tabi tutulacak maddi duranvarlıklar, Maliye Bakanlığıtarafından tesbit veilan olunan oranlar üzerinden amorti edilir.


Örneğin; 3,200,000 TL’ye satın alınan, 5 yılömrü olan ve 5. yıl sonunda da hurda değerinin200,000 TL olacağıtahmin edilen bir makinanınyıllık amortisman tutarı(A);

TL/yıl000,6005

200,000-3,200,000=A

olur. Bu durumda, yıllık amortisman oranı(r),

r =15

0 20 .


Söz konusu makinanın normal amortismanyöntemine göre yıllık amortisman paylarıTablo de gösterilmektedir.

3,200,000Toplam

•200,000Hurda Değeri

600,0000.203,000,0005

600,0000.203,000,0004

600,0000.203,000,0003

600,0000.203,000,0002

600,0000.203,000,0001

Amortisman TutarıAmortisman OranıAmortismana Tabii MiktarYıllar


Azalan Bakiyeler Üzerinden Amortisman YöntemiBu yöntemde, sabit varlığın maliyeti, ilk yıllarda dahayüksek paylarla, hizmet süresi sonlarına doğru ise dahadüşük paylarla dağıtılır. Ülkemizde kalanlar üzerindenamortisman uygulama esaslarıV.U.K. mükerrer madde315’de açıklanmıştır.V.U.K. mükerrer madde 315: Bilanço esasına göredefter tutan mükelleflerden dileyenler amortismana tabiduran varlıklarınıazalan kalanlar üzerinden amortismanyöntemiyle amorti edebilirler


Bu yöntemde,Her yıl amortismana esas olan değer, bir öncekiyıla ait amortisman çıkarılarak elde edilir.Amortisman oranı, %40’ıgeçmemek üzere normalamortisan oranının iki katıdır.Amortisman süresi, normal amortismanda kisürenin aynıdır.Sürenin son yılına devredilen bakiyeler o yıltamamen yok edilir.


Kalan değer üzerinden amortisman paylarınınhesaplanması

3,200,000Toplam

200,000Hurda Değeri

388,800-388,8005

259,2000.40648,0004

432,0000.401,080,0003

720,0000.401,800,0002

1,200,0000.403,000,0001

Amortisman TutarıAmortisman OranıAmortismana Tabii MiktarYıllar


Madenlerde Amortisman (TMadenlerde Amortisman (Tüükenme Amortismankenme Amortismanıı))Tükenme, mineral, petrol, kereste gibi doğalrezervlerde meydana gelen azalmadır. Bir bakımaamortismana benzer. Farkı, tükenen mal, yerdeğiştirilip satılmasınedeniyle değer kaybederken,amortismanıayrılan mal, satılacak malın üretimisırasındaki aşınma, yıpranma ve eskimeden dolayıdeğer kaybeder. Müsade edilen tükenmeden dolayıgeri alınan para tükenebilir malların araştırılmasıvegeliştirilmesinde kullanılır. Aynı, amortismanın yeniyatırımlarda kullanılmasıgibi.


Şirketlerin mineral yatırımlarıaçısından en önemliavantajlarından biri de tükenme amortismanının nakitakışıüzerindeki etkisidir. Bu tükenme amortismanı,mineral üreticilerine diğer endüstrilerde olmayangenişbir gelir vergisi indirimine izin vermektedir. Buindirimler madencilik sektöründeki nakit akışınıönemli bir şekilde arttırmaktadır.Madencilik sektöründe gelişmiş birçok ülkedemadenlerde amortismanla ilgili yasal düzenlemelerbulunmaktadır. Ülkemizde de tükenme amortismanıVergi Usul Kanununun 316. Maddesinde ele alınmıştır.


V.U.K. madde 316: İşletme sebebiyle içindekicevherin azalmasından dolayı maddi değerinikaybeden madenlerin ve taşocaklarının imtiyaz veyamaliyet bedelleri, ilgililerin, müracatları üzerinebunların büyüklük ve mahiyetleri gözönünde tutulmakve her maden veya taş ocağıiçin ayrıayrıolmaküzere Maliye ve Sanayi Bakanlıklarınca belli edileceknispetler üzerinden yok edilir.Maden sahiplerinin amortisman ayırabilmeleri içinöncelikle cevher istihsalinne başlamalarıve yapılacakbaşvuruya göre ilgili bakanlıklarca belirlenecekamortisman oranınıdikkate almalarıgerekir.


Fevkalade (Olağanüstü) AmortismanFevkalade (Olağanüstü) amortisman, V.U.K.’nun 317.maddesine göre, özel bir durum olarak;Doğal (yangın, deprem, su basmasıgibi afetler),Teknik (yeni buluş)Ekonomik (zorlayıcıçalışma)nedenlerle değer kaybına uğramış maddesel veyamaddesel olmayan sabit değerler için uygulanır.

Documents

AMORTAMORTİSMAN ve TÜKENMEKENME · PDF fileAMORTAMORTİSMAN ve TÜKENMEKENME AMORTAMORTİİSMANISMANI Yatırım kararlarının değerlendirilmesinde göz önünde tutulmasıgereken