ANALIZA SYTUACJI RYNKOWEJ DLA DZIAŁALNO ŚCI … · analiza sytuacji rynkowej dla dziaŁalno Ści gospodarczej na obszarze wojewÓdztwa zachodniopomorskiego dla bran Ży spo Żywczej

ANALIZA SYTUACJI RYNKOWEJ DLA DZIAŁALNO ŚCI GOSPODARCZEJ

NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO DLA BRAN ŻY SPOŻYWCZEJ

REALIZOWANEGO W RAMACH PROJEKTU

„T RANSFER WIEDZY W REGIONIE POPRZEZ ROZWÓJ SIECI WSPÓŁPRACY ”

W RAMACH PRIORYTETU VIII REGIONALNE KADRY GOSPODARKI

DZIAŁANIA 8.2 TRANSFER WIEDZY

PODDZIAŁANIA 8.2.2 REGIONALNE STRATEGIE INNOWACJI

PROGRAMU OPERACYJNEGO KAPITAŁ LUDZKI

WSPÓŁFINANSOWANEGO Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO

Gdańsk, kwiecień 2011

ANALIZA SYTUACJI RYNKOWEJ DLA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO

DLA BRANŻY SPOŻYWCZEJ

2 | S t r o n a

WYKONAWCA OPRACOWANIA :

EU-Consult Sp. z o.o.

ul. Wały Piastowskie 1

80-855 Gdańsk

tel. 58 307 44 06

www.eu-consult.pl

ZESPÓŁ AUTORSKI :

MGR KRZYSZTOF GUTTA

MGR NATALIA MUCHA

KOORDYNATOR ZESPOŁU

CZŁONEK ZESPOŁU

MGR MARLENA SADŁO CZŁONEK ZESPOŁU

MGR MAGDALENA JAŻDŻEWSKA-GUTTA CZŁONEK ZESPOŁU

MILENA DĄBKOWSKA ASYSTENT



3 | S t r o n a

Spis treści

1. Sektor spożywczy na świecie .............................................................................................................. 4

2. Sektor spożywczy w Europie .............................................................................................................. 6

3. Branża spożywcza w Polsce ................................................................................................................ 9

4. Ustawodawstwo i legislacja branży spożywczej w Polsce ................................................................ 20

5. Charakterystyka wybranych firm branży spożywczej w województwie zachodniopomorskim ....... 22

6. Sytuacja branży spożywczej na rynku zachodniopomorskim ........................................................... 27

7. Oczekiwania ankietowanych firm branży spożywczej ...................................................................... 39

8. Zdiagnozowane problemy w branży spożywczej .............................................................................. 44

9. Analiza SWOT branży spożywczej ................................................................................................... 45

10. Propozycje zmian w branży spożywczej w regionie zachodniopomorskim ................................... 47

11. Podsumowanie................................................................................................................................. 59

Bibliografia i źródła internetowe ........................................................................................................... 60

Aneks ..................................................................................................................................................... 62



4 | S t r o n a

1. Sektor spożywczy na świecie

Sektor spożywczy to najbardziej rozpowszechniona i bardzo zróżnicowana gałąź przemysłu

przetwórczego. Jego zadaniem jest wstępne przetwarzanie płodów rolnych oraz uzyskiwanie

produktów o wysokim stopniu przetworzenia.

Przemysł spożywczy można podzielić na 14 podstawowych działów zajmujących się

produkcją i przetwórstwem artykułów spożywczych (Schemat 1).

Schemat 1: Podział przemysłu spożywczego.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Polski Przemysł Spożywczy, Państwowa Agencja

Inwestycji Zagranicznych S.A., marzec 2001, s. 3

Sektor spożywczy

przetwórstwo, konserwowanie

ryb i mięsa

przetwórstwo owoców i warzyw

produkcja olejów,

tłuszczow i napojów

przetwórstwo mleka i

ziemniaków

wytwarzanie produktów

przemiału zbóż

produkcja pasz i cukru

produkcja wyrobów

cukierniczych

produkcja wyrobów

tytoniowych

produkcja koncentratow spożywczych

produkcja pozostałych artykułów

spożywczych (m.in. kawa,

herbata)



5 | S t r o n a

Produkcja spożywcza na świecie charakteryzuje się dużym rozdrobnieniem i koncentracją

przestrzenną. Jednakże można wyróżnić główne ośrodki rozwoju poszczególnych działów,

które są posegregowane ze względu na rodzaj wytwarzanych produktów, a w poniższej tabeli

zostały przedstawione wraz z regionem najczęstszego występowania. (Tabela 1).

Tabela 1: Główne ośrodki przemysłu spożywczego na świecie

Lp. Sektor Kraj/region

1 młynarski Chiny, USA, Rosja, Brazylia, Indie, Europa Zachodnia

2 mięsny Chiny, USA, Brazylia, Francja, Niemcy, Rosja, Ukraina

3 rybny Japonia, USA, Hiszpania, Portugalia, Islandia, Niemcy, Rosja,

Peru, RPA

4 mleczarski Rosja, USA, Indie, Brazylia, większość krajów Europy Zachodniej

5 cukrowniczy

i cukierniczy

Indie, Brazylia, USA, Meksyk, Kuba, Niemcy, Francja

6 olejarsko-

tłuszczowy

kraje śródziemnomorskie (głównie Hiszpania, Włochy, Grecja,

Tunezja, Portugalia, Maroko)

7 tytoniowy Chiny, USA, Japonia, Rosja, Europa Zachodnia

8 napojów

alkoholowych

Europa, USA, Kanada, Meksyk, Argentyna

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z www.portalwiedzy.onet.pl

Przemysł młynarski jest rozwinięty w krajach o wysokich zbiorach zbóż. Z kolei przemysł

mięsny jest związany z poziomem hodowli bydła, trzody chlewnej oraz drobiu. Podobnie

sytuacja przedstawia się w przemyśle rybnym, który dostarcza ryb solonych, mączki rybnej

oraz konserw-jest rozwinięty w państwach z dostępem do morza. Natomiast przemysł

cukrowniczy i cukierniczy jest związany ściśle z uprawami roślin cukrodajnych, a przemysł

olejarsko-tłuszczowy z uprawą roślin oleistych. Przemysł tytoniowy to jeden z najbardziej

rozpowszechnionych na świecie. Dobrze rozwinięty na całym świecie jest również przemysł

napojów alkoholowych. Obejmuje on browary, gorzelnie i winiarnie.



6 | S t r o n a

Największym producentem branży spożywczej na świecie jest Amerykańska spółka Cargill -

tak wynika z analizy przygotowanej przez Grupę Euler Hermes. Obroty tej spółki wyniosły

w 2008 roku ponad 81 mld euro. Z kolei na drugiej pozycji w tym zestawieniu znajduje się

szwajcarskie Nestle, które sprzedało produkty warte ok. 67 mld euro. Pierwszą trójkę zamyka

kolejna firma zza oceanu - Archer Daniels Midland. Obroty tej spółki, która jest wiodącym na

świecie producentem zboża, wyniosły 47,8 mld euro. Na kolejnych miejscach znaleźli się

m.in. tacy giganci jak Unilever, Pepsico, Kraft czy Coca-Cola.

2. Sektor spożywczy w Europie

Sektor spożywczy jest jednym z najważniejszych i najbardziej dynamicznych sektorów

przemysłowych Europy. Składa się na niego około 310 tysięcy firm, które łącznie zatrudniają

niemal 5 milionów osób, co stanowi około 14% ogólnego zatrudnienia w regionie. Sektor ten

jest zróżnicowany, a jego udział w eksporcie jest bardzo znaczny. Osiąga on roczny obrót

przekraczający 900 miliardów euro. Kraje Unii Europejskiej są największymi eksporterami

(20,8%) i jednocześnie drugim regionem pod względem importu żywności (18,1%) na

świecie1.

Przemysł spożywczy charakteryzuje się silnym rozdrobnieniem. Istnieje kilka przedsiębiorstw

międzynarodowych, jednakże niemal 99% wszystkich przedsiębiorstw w sektorze

spożywczym stanowią małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP). Poniższa tabela przedstawia

przemysł spożywczy w Unii Europejskiej z podziałem na wartość sprzedaży, zatrudnienie

i liczbę przedsiębiorstw.

1 www.ec.europa.eu: 25.03.2011.



7 | S t r o n a

Tabela 2: Przemysł spożywczy w Unii Europejskiej w 2002 roku

Wyszczególnienie Wartość sprzedaży

(mld euro)

Zatrudnienie

(tys. osób)

Liczba firm

przemysłowych

(tys.)

UE-15 689,7 2858 29,6

w tym:

Francja 136,3 420 3,6

Niemcy 120,2 525 6,0

Włochy 112,7 265 6,8

Wielka Brytania 99,7 491 2,3

Hiszpania 66,7 438 3,0

Holandia 38,1 154 0,9

Źródło: Polski przemysł żywnościowy w Unii Europejskiej. PFPŻ, Warszawa 2004, s. 6

Pod względem wartości sprzedaży w Unii Europejskiej w 2008 roku przewodziła Francja. Jej

udział w ogólnej sprzedaży wynosił ponad 19,7%. Drugie miejsce zajmowały Niemcy

z niemal 17,5% udziałem. Przodują one także pod względem liczby osób zatrudnionych

w tym przemyśle. Kolejnym krajem były Włochy, gdzie wartość sprzedaży wyniosła ponad

16% unijnej wartości sprzedaży. Z kolei właśnie we Włoszech działała największa liczba firm

przemysłu spożywczego.

Pod względem liczby sklepów spożywczych prym w 2009 roku wiodła Polska. Istniało tu

około 150 tysięcy tego typu przedsiębiorstw. Dane te przedstawia Wykres 1. Niewiele mniej

(134 tysiące) prowadziło działalność we Włoszech. Następnymi europejskimi krajami w tym

zestawieniu jest Wielka Brytania (82 tysiące sklepów spożywczych), Hiszpania i Niemcy

(po 53 tysiące sklepów) oraz Francja (38 tysięcy sklepów spożywczych).



8 | S t r o n a

Wykres 1: Liczba sklepów spożywczych w Unii Europejskiej w 2009 roku (w tys.)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z www.rp.pl

Interesujące wnioski płyną również z analizy średniego rocznego tempa wzrostu produkcji

żywności i napojów w krajach UE-15 i w Polsce w latach 2000-2002. Omawiane dane zostały

przedstawione na Wykresie 2.

Wykres 2: Średnie roczne tempo rozwoju produkcji żywności i napojów w krajach UE-15 i w Polsce w latach 2000-2002 (w %)

Źródło: Polski przemysł żywnościowy w Unii Europejskiej. PFPŻ, Warszawa 2004, s. 7

150134

82

53 53

38

0

20

40

60

80

100

120

140

160

Polska Włochy Wielka Brytania Hiszpania Niemcy Francja

4,40%

3,80%

3,20%

2,60%

2,20%

1,50%1,40%1,20%

1,00%

0,60%0,50%

-0,10% -0,30%

1,30%

2,50%

4,70%

-1,00%

0,00%

1,00%

2,00%

3,00%

4,00%

5,00%



9 | S t r o n a

W okresie tym tempo wzrostu produkcji żywności i napojów - wśród piętnastu krajów Unii

Europejskiej wynosiło 1,3% rocznie, w Polsce 2,5%, a w latach 1996-2004 nawet 4,7%.

W krajach UE stosunkowo wysokie było ono w Irlandii, Belgii, Danii, Włoszech i Grecji

(2,2-4,4%), a u największych producentów żywności (Francja, Niemcy, Wielka Brytania) nie

przekraczało 1% rocznie. Powyższe wyniki świadczą o tym, że dynamika rozwoju branży

spożywczej w Polsce jest relatywnie wyższa od dynamiki wysoko uprzemysłowionych

krajów Unii Europejskiej. Świadczy to o znacznym potencjale rozwojowym branży

spożywczej w Polsce.

3. Branża spożywcza w Polsce

Według Dariusz Winka, głównego ekonomisty banku BGŻ, branża spożywcza jest

najbardziej odporna na kryzys, ponieważ w tym segmencie wahania koniunktury mają

niewielki wpływ na popyt2. Przykładem tego jest najnowszy raport PMR Consulting pt.

„Handel detaliczny artykułami spożywczymi w Polsce 2010. Analiza rynku i prognozy

rozwoju na lata 2011-2013”3. Okazuje się, że rynek spożywczy wykazuje się trendem

wzrostowym, a w perspektywie najbliższych 2 lat szacuje się, że osiągnie wynik około 280

mld złotych.

Pomimo zapowiadanych tendencji wzrostowych, warto mieć na uwadze czynniki wywołujące

teoretyczny spadek w tej branży. Czynniki te zawarto w Tabeli 3. Pomimo wzrostów

w branży spożywczej, w porównaniu do lat poprzednich dynamika wzrostu będzie relatywnie

słabsza. Analitycy prognozują, że wzrost może być nawet trzykrotnie mniejszy niż przed

zastojem gospodarczym4.

2 http://www.portalspozywczy.pl: 25.03.2011. 3 http://www.retailpoland.com/wp_885/3-wzrostu-polskiego-rynku-spozywczego-w-2010-roku-16-w-latach-2011-2013-grudzien-2010.shtml: 25.03.2011. 4 Ibidem



10 | S t r o n a

Tabela 3: Czynniki wpływające na branżę spożywczą

Czynniki wewnętrzne Czynniki zewnętrzne

niska dynamika cen zbyt długi okres zimowy

wahania kursów i walut wiosenne powodzie

wysokie ceny surowców

susza

nastroje narodowe, np. katastrofa lotnicza w kwietniu 2010 roku

Źródło: Opracowanie własne na podstawie http://www.forbes.pl/artykuly/sekcje/wydarzenia/rynek-

spozywczy-wzrosnie-o-blisko-40-mld-zl-do-2013,9208,1

Liderów polskiego rynku przemysłu spożywczego przedstawia Tabela 4. Tesco Sp. z o.o. jest

niewątpliwie w czołówce na tym rynku. Warto jednak zwrócić uwagę na silną pozycję sieci

Biedronka Sp. z o.o., która w ogólnym rankingu sklepów zajmuje drugie miejsce. Z kolei

w rankingu dyskontów, sieć Biedronka Sp. z o.o. plasuje się na pierwszym miejscu. Zalety

tego sklepu niewątpliwie są znane społeczeństwu, ale to głównie bardzo skuteczna reklama

własnych marek oraz niskie ceny oferowanych produktów sprawiły, że sieć Biedronka Sp.

z o.o. jest liderem wśród dyskontów.

Tabela 4: Liderzy polskiej branży spożywczej

Lp. Nazwa sieci Operator Format

1 Tesco Sp. z o.o. Tesco Polska Sp. z o.o. Hipermarkety

2 Biedronka Sp. z o.o. Jeronimo Martins Dystrybucja S.A. Dyskonty

3 Carrefour Sp. z o.o. Carrefour Polska Sp. z o.o. Hipermarkety

4 Auchan Sp. z o.o. Grupa Auchan Polska Sp. z o.o. Hipermarkety

5 Kaufland Sp. z o.o. Kaufland Markety Sp. z o.o. Hipermarkety



11 | S t r o n a

6 Real Sp. z o.o. Metro Group w Polsce Hipermarkety

7 Lidl Sp. z o.o. Lidl Polska Sp. z o.o. Dyskonty

8 Intermarche Sp. z o.o Grupa Muszkieterów SCA PR

Polska Sp. z o.o.

Hipermarkety

9 E. Leclerc Sp. z o.o. Grupa E. Leclerc Sp. z o.o. Hipermarkety

10 Żabka Sp. z o.o. Żabka Polska S.A. Convenience

Źródło: http://www.egospodarka.pl

Produkty własne tego sklepu są coraz częściej doceniane i chwalone przez konsumentów5.

Kierownictwo sieci Biedronka-Jeronimo Martins Dystrybucja S.A. chce utrzymać, a nawet

zwiększyć 30% wzrost sprzedaży wygenerowany w roku 2010. Dla porównania wzrost sieci

Carrefour Sp. z o.o., w tym samym czasie wyniósł zaledwie 2,8%. W perspektywie dwóch lat

kierownictwo ma zamiar otworzyć 550 nowych sklepów Biedronka Sp. z o.o.. Ważnym

elementem, mającym wpływ na szybki rozwój marki, jest wciąż udoskonalany program

socjalny oraz program szkoleniowy dla pracowników6. Na sukces sieci Biedronka Sp. z o.o.

składa się również, coraz bardziej ostatnio popularna, polityka proekologiczna. Dzięki

zachowaniom ekologicznym, Biedronka Sp. z o.o. nie tylko zwiększa swój przychód, ale

również dba o środowisko i kształtuje ekologiczne zachowania wśród swoich pracowników

i klientów7. Do działań ekologicznych lidera dyskontów należy8:

• ustawianie przy sklepach pojemników na zużyte baterie,

• udział w obchodach „ Dnia Ziemi”,

• segregacja odpadów,

• oszczędzanie wody i energii,

• prowadzenie w sklepach selektywnej zbiórki odpadów.

5 http://www.egospodarka.pl: 25.03.2011. 6 http://www.gazetaautorow.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=6351&Itemid=30: 25.03.2011. 7 Ibidem. 8 Ibidem.



12 | S t r o n a

Analizując rynek konkurencji należy zwrócić uwagę na sieć Carrefour Sp. z o.o., który

pomimo niskiego wzrostu sprzedaży, wypowiada wojnę sieci Biedronka Sp. z o.o.. Sklepy

Biedronka Sp. z o.o. mieszczą się na peryferiach miast oraz dzielnicach oddalonych od

centrum. Ten sam pomysł marketingowy ma zamiar wykorzystać sieć Carrefour Sp. z o.o..

Wprowadzając małe sklepiki, zajmie on teren sprzedażowy sieci Biedronka Sp. z o.o.. Taka

polityka wychodzi Carrefourowi Sp. z o.o. na dobre, gdyż w planach marketingowych jest

otwieranie około stu sklepów rocznie, gdzie tylko kilka z nich mają stanowić duże

supermarkety9. Jeżeli Carrefour Sp. z o.o. będzie realizował swoje plany, może stać się

również konkurencją dla Tesco Sp. z o.o., z tego względu, że ta sieć zapowiada otwieranie

najwyżej 50 sklepów rocznie10. Jak podaje portal dziennik.pl :

„Carrefour, jeśli zrealizuje swój scenariusz, w ciągu pięciu lat otworzy 500 nowych sklepów.

W sumie będzie ich miał aż 850 na terenie całej Polski. To wciąż niewiele w porównaniu

z Biedronką, która ma teraz 1,5 tys. placówek, ale handlowy gigant z Portugalii zaczyna się

niepokoić. Dlatego postanowił przyspieszyć tempo. Do tej pory otwieraliśmy rocznie

150 sklepów. W tym roku przyspieszymy do 200 marketów. W kolejnych latach chcemy

utrzymać takie tempo – mówi Paweł Tymiński z Jeronimo Martins, właściciela Biedronki”11.

Pomimo, że małe sklepy spożywcze na spożywczym rynku polskim wciąż zajmują znaczną

część, ich ilość spada. Jak podaje firma Nielsen, w roku 2009 ilość małych sklepów wynosiła

54 045, a kilka lat wcześnie było ich jeszcze około 74 tysięcy. Niewątpliwie w najszybszym

tempie przybywa supermarketów i dyskontów, które stanowią poważne zagrożenie dla

małych, osiedlowych sklepików. Dyskonty, które mają ceny niższe nawet o 30%, są

przyczyną spadku sprzedaży w osiedlowych punktach sprzedaży12. Czołowe miejsca w

rankingu detalicznych sieci FMCG13 zajmują te, które zarządzane są przez największych

operatorów hurtowych, tj. Eurocash i Emperia (Tabela 5). Pierwsze miejsce Lewiatana

9 http://gospodarka.dziennik.pl: 25.03.2011. 10 Ibidem. 11 Ibidem. 12 http://www.egospodarka.pl/51363,Male-sklepy-spozywcze-zagrozone-przez-dyskonty,1,39,1.html: 25.03.2011. 13 FMCG - określenie wykorzystywane w marketingu, opisujące produkty szybko rotujące w punktach sprzedaży (skrót od ang. Fast Moving Consumer Goods - produkty szybko rotujące, dobra szybko zbywalne), najczęściej codziennego użytku. Należą do nich przede wszystkim: artykuły spożywcze, kosmetyki, chemia gospodarcza, drobne artykuły gospodarstwa domowego itp. Przyjmuje się, że większość produktów sprzedawanych w supermarketach i hipermarketach klasyfikowana jest jako FMCG.



13 | S t r o n a

(należącego do grupy Eurocash) wynika głównie ze skali działania tej sieci oraz rozwiniętego

systemu zaopatrzenia, które swoim franczyzobiorcom zapewnia Emperia poprzez swoją

dystrybucyjną „spółkę-córkę” Tradis.

Tabela 5: Sklepy małe, średnie i duże w Polsce

Nazwa sieci Nazwa operatora

Delikatesy Centrum Sp. z o.o. Grupa Eurocash S.A.

Lewiatan Sp. z o.o. Grupa Eurocash S.A.

ABC Sp. J. Grupa Eurocash S.A.

Chata Polska Sp. z o.o. Chata Polska S. A.

Nasz Sklep Sp. z o.o. PSH Nasz Sklep S.A.

Groszek Sp. z o.o. Grupa Kapitałowa Emperia Holding S.A.

Milea Delikatesy Grupa Kapitałowa Emperia Holding S.A.

Euro Sklep S.A. Grupa Kapitałowa Emperia Holding S.A.

PSS Społem Sp. z o.o. Społem Białystok

Carrefour Express Sp. z o.o. Carrefour Polska Sp. z o.o.

Źródło: http://www.egospodarka.pl

Z kolei skala działania Delikatesów Centrum Sp. z o.o. jest znacznie mniejsza, jednakże sieć

ta należy do krajowych liderów pod względem efektywności sprzedaży sięgającej 25 000 zł

netto na 1 m2. Ten wynik stanowi potwierdzenie skuteczności tzw. nowoczesnej franczyzy,

w której poszczególne sklepy działają według ścisłych standardów opracowanych przez

operatora. Trzecie miejsce zajęła sieć „abc”. Pozycja ta wynika nie tylko z dużej

ogólnopolskiej skali działania, ale również z utrzymującej się wysokiej dynamiki rozwoju.



14 | S t r o n a

Przynależność do sieci „abc” jest z pewnością atrakcyjną formą działania dla właścicieli

mniejszych sklepów, którym trudno jest samodzielnie walczyć z konkurencją. Z kolei Chata

Polska za duży sukces może uznać wysokie czwarte miejsce w rankingu i obecność w gronie

sieciowych potentatów. Firma ta tworzy własny wyrazisty wizerunek sklepów atrakcyjnych

dla klientów i interesujących pod względem wizualnym. Sieć ma również duże szanse

dalszego rozwoju w południowo-zachodniej części Polski, co wynika z jej sprawnego

systemu dystrybucyjnego i prowadzonej akcji rebrandingu sklepów. Piąte miejsce zajęła sieć

Nasz Sklep, której mocną stroną jest obecność na półkach ponad 100 produktów marek

własnych, jednolita wizualizacja sklepów i przystępny poziom cen. Właściciele tych sklepów

są akcjonariuszami spółki zarządzającej, a bezpłatnie otrzymują elementy wyposażenia

swoich placówek.

Ciekawych wniosków dostarcza również analiza struktury zatrudnienia w polskich sklepach

spożywczych. Jeszcze w roku 2003 udział sklepów z 1 pracownikiem w ogólnej liczbie

sklepów spożywczych wynosił 51%. Zaś w ciągu 6 lat wskaźnik ten zmalał niemalże

o połowę (do 28%). Udział sklepów z 2 pracownikami w 2003 roku wynosił 30%, z 3-7%,

a sklepów zatrudniających ponad 4 osoby było około 11%. W 2009 roku wskaźnik ten

wynosił odpowiednio – 38%, 13% oraz 21%14 .

W odniesieniu do wyżej podanych informacji w następnej kolejności zaprezentowane zostaną

wykresy przedstawiające strukturę rynku spożywczego w Polsce (Wykres 3) oraz udziały

sklepów w sprzedaży detalicznej w Polsce (Wykres 4).

14 www.forsal.pl: 25.03.2011.



15 | S t r o n a

Wykres 3: Struktura rynku spożywczego w Polsce

Źródło: http://forsal.pl, opracowanie własne

Ponad połowę sklepów w Polsce stanowią małe sklepiki osiedlowe. Zdecydowanie mniejszy

udział (17%) posiadają sklepy specjalistyczne, które zajmują drugie miejsce w tym

zestawieniu. Zdecydowanie najmniejszy udział w strukturze polskiego rynku spożywczego

posiadają sklepy convenience15.

15 Sklep typu convenience jest zazwyczaj położony w dzielnicach mieszkaniowych miast albo w innych dogodnych i często odwiedzanych punktach, handlujący głównie towarami na bieżące potrzeby mieszkańców. Są to przede wszystkim gotowe, konfekcjonowane produkty spożywcze i napoje (mrożonki, konserwy, paczkowane wędliny i sery, lody itp.) oraz towary codziennego użytku (gazety, papierosy, zapałki, baterie itp.), czasami też np. losy na loterie i środki do utrzymania higieny osobistej albo najbardziej popularne środki chemiczne, jak proszki do prania.

53%

17%

12%

9%

6% 3% małe sklepy

sklepy specjalistyczne

hipermarkety

supermarkety

dyskonty

convenience



16 | S t r o n a

Wykres 4: Udział sklepów wielko-powierzchniowych w sprzedaży detalicznej w Polsce

Źródło: http://forsal.pl, opracowanie własne

Ze względu na największy udział w strukturze rynku spożywczego małe sklepy posiadają

również najwyższy udział w sprzedaży detalicznej w Polsce. Zbliżone poziomy sprzedaży

detalicznej w stosunku do całego rynku posiadają supermarkety i hipermarkety (odpowiednio

12,1% oraz 13,2%).

Należy zwrócić uwagę na sytuację małych i średnich sklepów osiedlowych. Pomimo

ogromnej konkurencji ze strony supermarketów, nadal niektóre z nich z sukcesem utrzymują

się na rynku i stają się aktywną konkurencją dla sklepów sieciowych. Konsumenci, którzy

zaopatrują się w sklepach osiedlowych, jako przyczynę podają przyzwyczajenie, miłą obsługę

i sentyment do danego sklepu16.

Podsumowując należy zaznaczyć, że liderami w poszczególnych kategoriach są więc: Tesco

Sp. z o.o. (hipermarkety), Biedronka Sp. z o.o. (dyskonty), Intermarche Sp. o.o.

(supermarkety) i Delikatesy Centrum Sp. z o.o. wśród sieci małych, średnich i dużych

sklepów spożywczych. Liderem w kategorii sklepów convenience jest Żabka, jednakże jej

jedynym konkurentem jest sieć Freshmarket należący do tego samego operatora.

Udział rynku spożywczego w wartości sprzedaży całego przemysłu szacuje się blisko 24%

i jest około 9 punktów procentowych wyższy niż w piętnastu krajach Unii Europejskiej, gdzie

16 Ibidem.

66,70%

13,20%

12,10%

8%małe sklepy

hipermarkety

supermarkety

dyskonty



17 | S t r o n a

wynosi on średnio 15%. Wśród krajów UE wyższy niż w Polsce udział przemysłu

spożywczego mają tylko Dania (28%) i Grecja (27%)17. Z kolei wartość rynku spożywczego

w Polsce szacuje się na 100 mld złotych. W polskim przemyśle spożywczym pracuje aż pół

miliona ludzi. Dla porównania pod względem zatrudnienia w Unii Europejskiej w tej branży

przemysł polski ustępuje tylko odpowiednikowi niemieckiemu. Przedsiębiorstwa spożywcze,

nie tylko stwarzają wiele miejsc pracy, ale również osiągają sukcesy rynkowe. Przykładem

tego jest popularny ranking Polityki, który przedstawia najbogatsze polskie przedsiębiorstwa

wśród których znajdują się również firmy z branży spożywczej.

Tabela 6 przedstawia ranking Polityki pt. Lista 500 najbogatszych polskich firm.

Tabela 6: Firmy polskiego przemysłu spożywczego w rankingu Polityki „Lista 500 najbogatszych firm”

17 http://www.wsz-pou.edu.pl/biuletyn/?strona=biul_spozknap&nr=11&p: 25.03.2011.

Pozycja Nazwa firmy Przychód ze sprzedaży w tys.

zł

21 GK CEDC Warszawa 6 554 750

32 GK Kampania Piwowarska SA, Poznań 4 819 841

44 GK grupy Żywiec SA, Żywiec 3 729 991

46 British- American Tabacco Polska SA,

Augustów

3 666 173

55 Unilever w Polsce, Warszawa 3 225 000

75 British- American Tabacco Polska Trading

Sp. z.o.o, Warszawa

2 629 298

80 Cargill Sp. z.o.o, Warszawa 2 565 958



18 | S t r o n a

Źródło: http://www.lista500.polityka.pl/rankings/show

Pozycja Polski w przemyśle spożywczym Unii Europejskiej jest bardzo silna. Nasze krajowe

wyroby spożywcze cieszą się uznaniem w krajach europejskich. Udział Polski w wartości

produkcji tego sektora w poszerzonej Unii wynosi około 6,5% (w PKB 4%, w ludności

8,5%). Pod względem wartości sprzedaży Polska jest szóstym producentem żywności w UE.

Niestety niższa jest ogólna wydajność pracy w przemyśle spożywczym oraz średnie obroty

pojedynczej firmy18.

Zaletą Polski na rynku przetwórstwa spożywczego jest silnie rozwinięte przetwórstwo mięsa,

warzyw i owoców oraz zboża. Naszym wyróżnikiem są również ceny-źródłem takiej

przewagi na rynku europejskim jest dużo niższa opłata za wykonywaną pracę.

Produkcja żywności

Również produkcja żywności w Polsce znajduje się na wysokim poziomie. Produkcja ta

osiągnęła największy udział wśród wszystkich działów produkcji sprzedanej w roku 2009.

Żywność stanowiła aż 19,3 %. Wśród sektorów spożywczych w produkcji żywności

największe udziały osiągnęły produkcja sprzedana mięsa i wędlin 4% i napoje - 3,6%.

W marcu 2011 roku w Polskim sejmie została zorganizowana konferencja „Rolnictwo

i produkcja żywności strategicznym zadaniem państwa", która była podsumowaniem działań

regionalnych w zakresie produkcji żywności. Cykl konferencji o tematyce produkcji żywności

ma się przyczynić do rozwoju tego sektora, a tym samym uczynić Polskę potęgą w tej

dziedzinie19.

18 Raport Polski przemysł spożywczy w Unii Europejskiej, IERiGŻ – PIB, Warszawa. 19 http://blogmedia24.pl/node/46678

83 Nestle Polska SA, Warszawa 2 436 984

84 Grupa Maspex Wadowice, Wadowice 2 433 027

90 Ferrero Polska Sp. z.o.o, warszawa 2 236 648



19 | S t r o n a

W produkcji żywności Polska plasuje się na 37 miejscu (dane z roku 2007). Z prognoz

wynika, że w celu rozwoju gospodarczego polscy producenci żywności powinni skupić się

głównie na produkcji ekologicznej, która cieszy się coraz większą popularnością wśród

konsumentów.

Unia Europejska wykorzystuje 5,8 mln ha w 140 000 farm - liderem są Włochy, z 1 mln ha.

Średni roczny wzrost sprzedaży utrzymuje się na poziomie 10 proc, są kraje takie jak

Szwecja, w której w ostatnim roku odnotowano 40% wzrost w stosunku do 7 % w roku

poprzednim.

Z kolei detaliczna sprzedaż żywności ekologicznej i niemodyfikowanej w Polsce w 2007 r.

kształtowała się na poziomie 250-300 mln złotych. „Tymczasem Polska z uwagi na swoje

tradycje i potencjał mogłaby zostać prawdziwą potęgą w dziedzinie produkcji i sprzedaży

żywności ekologicznej gdyby tylko umiała wykorzystać w pełni swoje możliwości" - mówi

Sławomir Chłoń, prezes firmy Organic Farma Zdrowia, tworzącej pierwszą i największą

w Polsce sieć samoobsługowych sklepów ze zdrową żywnością20 .

Należy również przyjrzeć się słabym stron polskiej produkcji żywności. O ile produkcja

ekologiczna jest na wysokim poziomie, to produkcja artykułów żywnościowych przeznaczona

do sprzedaży detalicznej (głównie w dużych supermarketach), znacznie odbiega od norm

europejskich21. Okazuje się, że zwłaszcza produkcja mięsna i rybna nie spełnia

podstawowych kryteriów. Zamiast mięsa czy ryby przedsiębiorstwa dodają do produktów

wodę. Aż 15% żywności nie spełnia norm - akcentuje "Dziennik Gazeta Prawna", powołując

się na najnowsze dane Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych22.

Dzięki łamaniu przepisów producenci żywności otrzymują warte miliony złotych zamówienia

z supermarketów. Tego typu oszustwo niesie za sobą niestety niewielkie ryzyko. Średnia kara

za zaniżanie jakości produktów to kształtuje się w granicach 3 tysięcy złotych23.

Z danych Inspekcji Jakości wynika m.in., że tzw. parametry fizyko-chemiczne miała tylko

20 http://www.organicmarket.pl/ 21http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80708,8666741,Producentom_zywosci_oplaca_sie_oszukiwac__Rozwadniaja.html 22 Ibidem. 23 Ibidem.



20 | S t r o n a

jedna piąta zbadanych w roku 2010 przetworów rybnych, 15% wędlin, 7% soków i nektarów,

5% masła. Wszystkie te produkty zawierały zbyt dużą ilość wody24.

Można więc powiedzieć, że przedsiębiorstwa z branży spożywczej powinny skupić się

zarówno na utrzymaniu wysokiej jakości produktów przeznaczonych do sprzedaży detalicznej

do hipermarketów i sklepów, jak również zadbać o jakość produktów ekologicznych.

4. Ustawodawstwo i legislacja branży spożywczej w Polsce

W Polsce głównymi zarazem najważniejszym dla branży spożywczej aktem prawnym

regulującym zapewnienie bezpieczeństwa żywności ustawa z dnia 11 maja 2001 o warunkach

zdrowotnych żywności i żywienia (Dz. U. 2001, nr 63, poz. 634, z późniejszymi zmianami).

Jest on istotny z perspektywy dobra konsumenta, a przedsiębiorstwom spożywczym pomaga

utrzymać wysoki poziom produktów. Aktami wykonawczymi do tej ustawy są między

innymi:

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 stycznia 2003 w sprawie szczegółowego

zakresu i metod wewnętrznej kontroli jakości zdrowotnej żywności i przestrzegania

zasad higieny w procesie produkcji w zakładach produkujących lub wprowadzających

żywność do obrotu (Dz. U. 2003, nr 6, poz. 77);

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 grudnia 2002 w sprawie wymagań

higieniczno-sanitarnych zakładów i wymagań dotyczących higieny w procesie

produkcji i obrocie artykułami spożywczymi oraz materiałami i wyrobami

przeznaczonymi do kontaktu z tymi artykułami (Dz. U. 02,234,1979);

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 16 września 2010r.

w sprawie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego (Dz. U.

2010, nr 180, poz. 1214);

24 Ibidem.



21 | S t r o n a

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 kwietnia 2004 roku w sprawie

wewnętrznej kontroli jakości zdrowotnej i przestrzegania zasad higieny w procesie

produkcji (Dz. U. 2004, nr 120, poz. 1259).

Ponadto, wiele regulacji prawnych dla polskiej branży spożywczej implementowanych jest

z prawa tworzonego przez Unię Europejską. Każda z tych regulacji daje pewność, że zgodna

z nią produkcja artykułów spożywczych dostarcza na rynek produkty spełniające wymagania

konsumenta, bezpieczne dla jego zdrowia poprzez zagwarantowanie możliwości ustalenia

pochodzenia żywności na każdym etapie i na całym terytorium UE, od momentu produkcji,

aż do chwili, gdy pojawi się ona u finalnego konsumenta.

W 2004 r. zostały wydane wspólnotowe rozporządzenia w zakresie higieny żywności, tzw.

Pakiet higieniczny oraz rozporządzenie dotyczące urzędowej kontroli żywności i pasz. Pakiet

ten tworzą25:

• Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia

29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych,


29 kwietnia 2004 r. ustanawiające szczególne przepisy dotyczące higieny

w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego.

Innymi aktami prawnymi regulującymi działalność europejskiej branży spożywczej są:


29 kwietnia 2004 r. ustanawiające szczególne przepisy dotyczące organizacji

urzędowych kontroli w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego

przeznaczonych do spożycia przez ludzi,

• Dyrektywa Rady 2002/99/EC z 16 grudnia 2002 r. ustanawiająca przepisy sanitarne

regulujące produkcję, przetwarzanie, dystrybucję oraz wprowadzanie produktów

pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do konsumpcji przez człowieka,

• Dyrektywa 2004/41/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r.

uchylająca dyrektywy dotyczące higieny żywności, warunków zdrowotnych

25 http://ec.europa.eu/: 25.03.2011.



22 | S t r o n a

produkcji i umieszczania na rynku określonych produktów pochodzenia zwierzęcego

przeznaczonych do konsumpcji przez człowieka oraz zmieniająca Dyrektywy Rady

89/662/EEC i 92/118/EEC i decyzje Rady 95/408/EC,

• Rozporządzenie Komisji (UE) nr 234/2011 z dnia 10 marca 2011 r. w sprawie

wykonania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1331/2008

ustanawiającego jednolitą procedurę wydawania zezwoleń na stosowanie dodatków do

żywności, enzymów spożywczych i środków aromatyzujących.

5. Charakterystyka wybranych firm bran ży spożywczej w województwie zachodniopomorskim

Z przedsiębiorstw w branży spożywczej w województwie zachodniopomorskim, zostały

wybrane cztery najlepiej prezentujące się przedsiębiorstwa. Wskaźnikami wyboru były

innowacyjne pomysły, aktualne trendy rozwojowe (ekologiczne, zdrowa żywność) oraz

dostęp do nowych technologii, najnowszych sprzętów branżowych, maszyn i urządzeń.

Nowalijka Sp. z o.o. funkcjonuje od 1992 roku. Siedziba firmy mieści się w Policach.

Zajmuje się konfekcjonowaniem oraz dystrybucją warzyw i owoców krajowych oraz

importowanych.

Celem tego przedsiębiorstwa jest chęć pełniejszego zaspokajania potrzeb klientów oraz stale

rozwijająca się partnerska współpraca z kompleksami handlowymi.

Oferta firmy Nowalijka Sp. z o.o. została ukazana na poniższym schemacie.

ANALIZA SYTUACJI RYNKOWEJ DLA DZIAŁALNO

Schemat 2: Oferta firmy Nowalijka Sp. z o.o.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie

Proponowane przez firmę produkty wytwarzane s

ekologicznych i od indywidualnych

i owoce są doskonałej jakoś

w sprzedaży także owoce i warzywa sezonowe, tj. susz, orzechy włoskie i laskowe, zioła,

truskawki, czereśnie, coraz chę

nowalijek.

Zaletą firmy Nowalijka Sp. z o.o. jest własny transport ci

dostawy produktów. Ambicją firmy jest to, aby jej usługi przyczyniły si

rozwoju gospodarczego sieci handlowych działaj

Seamor International Ltd Sp.

rybami mrożonymi i świeżymi oraz w przetwórstwie rybnym. Istnieje na rynku od 1993 roku.

Motto tego przedsiębiorstwa brzmi:

z importem i sprzedażą ryb pelagicznych. W maju 2004 firma otworzyła w Szczecinie

zmodernizowany zakład produkcyjny, który posiada wdro

IFS. Przetwarza się w nim ponad 3 tys. ton surowca rocznie.

W zakładzie, wyposa

odbywa si

technologia

Nowalijka Sp. z o.o.

sałatki i surówki ze świeżych i gotowanych warzyw

konfekcja warzyw i owoców (pakowanie na tacki, w woreczki foliowe, w worki raszlowe, pakowanie maszynowe w rękaw siatkowy)

OWEJ DLA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO


: Oferta firmy Nowalijka Sp. z o.o.

ródło: Opracowanie własne na podstawie http://www.nowalijka.com.pl/pl,akt:59.html

ę produkty wytwarzane są z surowców pochodz

ekologicznych i od indywidualnych dostawców z całego kraju. Gwarantuje to,

doskonałej jakości oraz konkurencyjne cenowo. Przedsię

e owoce i warzywa sezonowe, tj. susz, orzechy włoskie i laskowe, zioła,

nie, coraz chętniej kupowane kiełki oraz całą gamę śwież

firmy Nowalijka Sp. z o.o. jest własny transport ciężarowy, ułatwiają

Ambicją firmy jest to, aby jej usługi przyczyniły się

gospodarczego sieci handlowych działających na rynku.

Sp. z o.o. jest szczecińską firmą wyspecjalizowan

ś żymi oraz w przetwórstwie rybnym. Istnieje na rynku od 1993 roku.

brzmi: Dobry smak z głębi natury. Jego począ

żą ryb pelagicznych. W maju 2004 firma otworzyła w Szczecinie

zmodernizowany zakład produkcyjny, który posiada wdrożony system jakoś

onad 3 tys. ton surowca rocznie.

W zakładzie, wyposażonym w najnowocześniejsze piece, w

odbywa się w tradycyjny sposób. Fakt ten, a tak

technologia, mają istotny wpływ na jakość i smak produktów,

żych i gotowanych warzyw

konfekcja warzyw i owoców (pakowanie na tacki, w woreczki foliowe, w worki raszlowe, pakowanie

ACHODNIOPOMORSKIEGO

23 | S t r o n a

http://www.nowalijka.com.pl/pl,akt:59.html

z surowców pochodzących z upraw

ju. Gwarantuje to, że warzywa

owo. Przedsiębiorstwo posiada

e owoce i warzywa sezonowe, tj. susz, orzechy włoskie i laskowe, zioła,

ę świeżych i zdrowych

atwiający systematyczne

firmy jest to, aby jej usługi przyczyniły się do dynamicznego

wyspecjalizowaną w handlu

ymi oraz w przetwórstwie rybnym. Istnieje na rynku od 1993 roku.

początki związane były

ryb pelagicznych. W maju 2004 firma otworzyła w Szczecinie

ony system jakości HACCP oraz

śniejsze piece, wędzenie

a także sprawdzona

ść i smak produktów,

konfekcja warzyw i owoców (pakowanie na tacki, w woreczki foliowe, w worki raszlowe, pakowanie


cieszących się zainteresowaniem

Znakiem jakości wyrobów jest równie

zakładzie przetwórczym oraz jego rosn

okolic.

Z biegiem lat spółka modyfikowała swój profil oraz wzbogacała stopniowo asortyment

oferowanych produktów. Obecn

stanowiły 10% (obecnie już około 50%)

Firma importuje w tej chwili około 7 tys

Norwegia, Dania, Islandia, Kanada, Holandia, Chiny, Wietnam, Argentyna, Ch

Hiszpania, USA i inne. Sprowadzanymi produktami s

norweski i pacyficzny, morszczuk,

polędwica z tuńczyka, mintaj,

i inne.

Schemat 3: Oferta firmy Seamor International Ltd Sp. z o.o.


W związku z problemem zmniejszaj

wodach, Seamor jako pierwszy w kraju zacz

wprowadzając je tym samym na polski rynek. Sprzeda

lat na wysokim poziomie.

Seamor International Ltd Sp. z o.o

Ryby świeże (

Ryby mrożone (całe i patroszone z głow

Ryby wędzone (na zimno lub na gor



zainteresowaniem marketów oraz innych odbiorców hurtowych i detalicznych.

ci wyrobów jest również bardzo dobrze prosperujący sklep, znajduj

zakładzie przetwórczym oraz jego rosnąca popularność wśród mieszkań

łka modyfikowała swój profil oraz wzbogacała stopniowo asortyment

Obecną ofertę przedstawia Schemat 3. W roku 2000 ryby białe

ż około 50%) sprzedawanych produktów.

tej chwili około 7 tys. ton ryb mrożonych rocznie z krajów takich jak:

Norwegia, Dania, Islandia, Kanada, Holandia, Chiny, Wietnam, Argentyna, Ch

inne. Sprowadzanymi produktami są głównie: makrela,

morszczuk, miruna, karmazyn, grenadier, czarniak,

panga, okoń nilowy, sola, miętus, brotola, troć

: Oferta firmy Seamor International Ltd Sp. z o.o.

ródło: Opracowanie własne na podstawie http://www.seamor.com.pl/

zku z problemem zmniejszającej się liczebności rodzimych populacji w polskich

Seamor jako pierwszy w kraju zaczął oferować importowanego

c je tym samym na polski rynek. Sprzedaż obu tych produktów utrzymuje si

Seamor International Ltd Sp. z o.o

ś że (z hodowli i łowisk polskich, norweskich oraz duńskich)

żone (całe i patroszone z głową)

ędzone (na zimno lub na gorąco)

ACHODNIOPOMORSKIEGO

24 | S t r o n a

marketów oraz innych odbiorców hurtowych i detalicznych.

cy sklep, znajdujący się przy

ród mieszkańców Szczecina i

łka modyfikowała swój profil oraz wzbogacała stopniowo asortyment

W roku 2000 ryby białe

onych rocznie z krajów takich jak:

Norwegia, Dania, Islandia, Kanada, Holandia, Chiny, Wietnam, Argentyna, Chile, Irlandia,

makrela, śledź, łosoś

czarniak, halibut, eskolar,

troć, trewal, srebrzyk

ci rodzimych populacji w polskich

importowanego węgorza i sieję,

obu tych produktów utrzymuje się od


Szczecińskie przedsiębiorstwo ACAIVITApolskim produktu - Brazylijskiej

Jakość oferowanej jagody została potwierdzona micertyfikatem GSSE w Warszawie.

Gamę produktów oferowanych przez firmSchemat 4.

Schemat 4: Oferta firmy ACAIVITA


Firma prowadzi sprzedaż zarówno hurtowsprzedawanemu produktowi-i samopoczucie.

Jak wynika z opinii konsumentów firma

Przedsiębiorstwo Przemysłu Cukierniczego Gryf S.A.

Specjalizuje się w przetwórstwie ziarna kakaowego. Pełn

Schemat 5.

Firma w ostatnich latach zainwestowała w unowocze

parku maszynowego. W

następujące zmiany: 26 http://www.sklepy24.pl/sklep/acaivita_pl/opinie: 25.03.2011.

ACAIVITA

Jagoda Acai liofilizowana mielona 100% czystego owocu

Pestki gorzkiej moreli

Pau D'arco z wewnętrznej strony kory drzewa z rodziny Bignoniaceae



ębiorstwo ACAIVITA to bezpośredni importer unikalnego na ryBrazylijskiej Jagody Acai Liofilizowanej.

ść oferowanej jagody została potwierdzona micertyfikatem GSSE w Warszawie.

ę produktów oferowanych przez firmę ACAIVITA przedstawia

: Oferta firmy ACAIVITA

ródło: Opracowanie własne na podstawie http://www.acaivita.pl/index.php

ż zarówno hurtową, jak i detaliczną. Nazwę firma zawdzi-jagodzie acai, której właściwości wpływaj

konsumentów firma cieszy się zaufanie klientów i profesjonalizmem, na jednych z for internetowych można przeczytasklep w Polsce posiadający czystą jagodę liofilizowaną

certyfikowaną. Dostarczają towar natychmiast

wysyłają na żądanie26

”.

u Cukierniczego Gryf S.A. powstało 1945 roku w Szczecinie.

w przetwórstwie ziarna kakaowego. Pełną ofertę tej firmy przedstawia

Firma w ostatnich latach zainwestowała w unowocze

parku maszynowego. W procesie przerobu ziarna kakaowego

http://www.sklepy24.pl/sklep/acaivita_pl/opinie: 25.03.2011.

Jagoda Acai liofilizowana mielona 100% czystego owocu

ętrznej strony kory drzewa z rodziny Bignoniaceae

ACHODNIOPOMORSKIEGO

25 | S t r o n a

redni importer unikalnego na rynku

oferowanej jagody została potwierdzona między innymi

ę ACAIVITA przedstawia

ę firma zawdzięcza ści wpływają na zdrowie

profesjonalizmem, na żna przeczytać: „Jedyny

sklep w Polsce posiadający czystą jagodę liofilizowaną

. Dostarczają towar natychmiast. Certyfikat

powstało 1945 roku w Szczecinie.

tej firmy przedstawia

Firma w ostatnich latach zainwestowała w unowocześnienie swojego

przerobu ziarna kakaowego zaszły


• wdrożenie szwajcarskiej technologii

w wymierny sposób podniosło ich walory jako

• wzbogacenie procesu przerobu ziarna

debakteryzatora, który dzi

rozwiązaniom konstrukcyjnym zapewnia otrzymywanie wyj

mikrobiologicznej podstawowego surowca.

Jakość zawsze stanowiła dla tej firmy

9001:2000 oraz metody HACCP

zasadami wyroby posiadają wysok

fizykochemicznych i mikrobiologicznych.

Dział Zapewnienia Jakości realizuje swe zadania wykorz

i wyposażone laboratoria Fizykochemiczne i Mikrob

kadra z wieloletnim doświadczeniem stanowi gwarancj

i kontroli procesów produkcyjnych. Badaniom p

i opakowania, a do produkcji dopuszczane tylko te, które spełni

jakościowe.

Schemat 5: Oferta firmy PPC Gryf S.A.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie http://www.ppcgryf.pl/menu/produkt.html

PPC Gryf S.A.

produkcja czekolady

produkcja kuwertury (masy kakaowej do polewania np.

produkcja mas czekoladopodobnych

produkcja polew do

produkcja miazgi

produkcja nadzienia



enie szwajcarskiej technologii dwustopniowego walcowania mas

wymierny sposób podniosło ich walory jakościowe,

wzbogacenie procesu przerobu ziarna kakaowego poprzez zastosowanie

, który dzięki wysokim parametrom technicznym i nowoczesnym

zaniom konstrukcyjnym zapewnia otrzymywanie wyją

mikrobiologicznej podstawowego surowca.

zawsze stanowiła dla tej firmy priorytet, dlatego wdrożono tu certyfikaty jako

HACCP. Dają one gwarancję, że wyprodukowane zgodnie z tymi

zasadami wyroby posiadają wysoką jakość w zakresie parametrów organoleptycznych

mikrobiologicznych.

ści realizuje swe zadania wykorzystując nowocze

Fizykochemiczne i Mikrobiologiczne. Natomiast profesjonalna

świadczeniem stanowi gwarancję prawidłowego przebiegu bada

kontroli procesów produkcyjnych. Badaniom poddawane są wszystkie surowce

opakowania, a do produkcji dopuszczane tylko te, które spełniają najwyż

: Oferta firmy PPC Gryf S.A.

ródło: Opracowanie własne na podstawie http://www.ppcgryf.pl/menu/produkt.html

PPC Gryf S.A.

produkcja czekolady

produkcja kuwertury (masy kakaowej do polewania np. cukierków)

produkcja mas czekoladopodobnych

produkcja polew do lodów

produkcja kakao niskotłuszczowego

produkcja miazgi kakaowej

produkcja nadzienia

ACHODNIOPOMORSKIEGO

26 | S t r o n a

dwustopniowego walcowania mas, co

kakaowego poprzez zastosowanie

ki wysokim parametrom technicznym i nowoczesnym

zaniom konstrukcyjnym zapewnia otrzymywanie wyjątkowej czystości

ono tu certyfikaty jakości ISO

e wyprodukowane zgodnie z tymi

organoleptycznych,

ąc nowocześnie urządzone

Natomiast profesjonalna

prawidłowego przebiegu badań

ą wszystkie surowce

ą najwyższe wymagania

ródło: Opracowanie własne na podstawie http://www.ppcgryf.pl/menu/produkt.html



27 | S t r o n a

System badań produkcji w toku zapewnia stworzenie produktu spełniającego założone

wymagania. Każdy produkt otrzymuje "Świadectwo Jakości", stanowiące gwarancję

zgodności cech wyrobu z wymaganiami Klienta.

Przedsiębiorstwo to jest beneficjentem programów pomocowych Unii Europejskiej takich jak:

Phare 2001 oraz Phare 2002. W ramach programu Phare 2001-Spójność Społeczna

i Gospodarcza - PL 01.06.09.02 - Rozwój Małych i Średnich Przedsiębiorstw Fundusz Dotacji

Inwestycyjnych zakupiono urządzenia do urabiania i rozcierania (konszowania) mas

czekoladowych. Z kolei z programu Phare 2002 skorzystano dwukrotnie. Ze środków

w ramach działania Spójność Społeczna i Gospodarcza -2002/000-580.06.05 - Regionalny

Program Wsparcia Małych i Średnich Przedsiębiorstw - Przedsiębiorczość w Polsce Fundusz

Dotacji Inwestycyjnych firma zakupiła wózek jezdniowy podnośnikowy (widłowy)

o napędzie elektrycznym. Natomiast serwer komputerowy wraz z oprogramowaniem

zakupiono ze środków przyznanych w ramach działania Spójność Społeczna i Gospodarcza -

2002/000-580.06.05 - Regionalny Program Wsparcia Małych i Średnich Przedsiębiorstw -

Przedsiębiorczość w Polsce Fundusz Dotacji Inwestycyjnych.

6. Sytuacja branży spożywczej na rynku zachodniopomorskim

Rynek spożywczy w województwie zachodniopomorskim, charakteryzuje się dużą ilością

małych i średnich przedsiębiorstw. Z przeprowadzonych badań wynika, że przedsiębiorstwa

te muszą przeciwstawiać się globalnym markom występującym na rynku w branży

spożywczej27. W badaniu wzięło udział dziesięć przedsiebiorstw z branży spożywczej. Firmy

do badania zostały dobrany w sposób celowy28 Jak wynika z przeprowadzonych badań,

w branży spożywczej dominują firmy zatrudniające do 5 pracowników na pełen etat. Dane te

zamieszczone zostały na poniższym wykresie.

27 http://www.rsi.org.pl/index.php/pl/Regionalne_Centrum_Klasteringu/Klaster_spozywczy/98: 25.03.2011 28 nieprobabilistyczna metoda doboru próby respondentów do badania. Niekiedy nazywany próbą ekspercką. Do próby celowej badacz dobiera jednostki w sposób subiektywny tak, by były one najbardziej użyteczne lub reprezentatywne.



28 | S t r o n a

Wykres 5: Ilość osób zatrudnionych na pełen etat w firmach branży spożywczej

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań i analiz

Znaczną część stanowią również przedsiębiorstwa zatrudniające do dwóch osób. Są to

głównie samo zatrudnienia lub małe działalności rodzinne. Wśród badanych firm nie znalazły

się takie, które zatrudniają od 6 do 15 osób.

Pomimo niskiego stopnia zatrudnienia pracowników w pełnym wymiarze godzin, firmy

działające na rynku spożywczym w województwie zachodniopomorskim, są

przedsiębiorstwami w większości ze stażem funkcjonowania na rynku powyżej 20 lat. W

wyznaczonych przedziałach obejmujących okres do 10 lat znalazło się tylko 30% badanych

firm. Obrazuje to Wykres 6.

30%

40%

0% 0%

10%

20%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

od 1 do 2 osób

od 3 do 5 osób

od 6 do 10 osób

od 11 do 15 osób

od 16 do 20 osób

powyżej 20 osób

etat



29 | S t r o n a

Wykres 6: Długość funkcjonowania firm na rynku spożywczym (w latach)


Na podstawie wielkości zatrudnienia i długości funkcjonowania na rynku, można stwierdzić,

że rozwój firm w branży spożywczej nie wykazuje dużej dynamiki. Wpływ na ten fakt ma

przede wszystkim walka cenowa pomiędzy konkurentami, co w sposób bezpośredni wpływa

również na konieczność silnej racjonalizacji kosztów i obniżenia zatrudnienia do minimum..

Większość firm z branży spożywczej nie chciało podać swoich rocznych przychodów. Aż

80% odmówiło odpowiedzi podania tego typu danych. Odpowiedzi pozostałych

respondentów charakteryzuje Wykres 7.

10% 10% 10%

0%

20%

60%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

od 1 do 2 lat od 3 do 5 lat od 6 do 10 lat od 11 do 15 lat od 15 do 20 lat powyżej 20 lat

Lata



30 | S t r o n a

Wykres 7: Przychody badanych firm branży spożywczej w ciągu ostatniego roku


Firmy, które ujawniły tę informację uzyskały stosunkowo wysokie przychody w ostatnim

roku. Przychody w przedziale od 1 001 000 do 2 000 000 zł osiągnęło 10% respondentów.

Taki sam procent ankietowanych osiągnął przychody z przedziału od 201 000 do 500 000 zł.

Konkurencja

Z analizy wyników badań wyraźnie widać, że konkurencja w branży spożywczej na rynku

zachodniopomorskim jest duża. Respondenci zapytani o ich odczucia na temat konkurencji

w regionie posługiwali się skalą od 1 do 5, gdzie 1 oznacza, że konkurencja jest bardzo duża,

2- duża, 3- średnia, 4-mała, 5 bardzo mała. Mediana konkurencji wynosi 2,0; zaś średnia 2,1,

80%

10% 10%

0% 0% 0% 0% 0% 0%0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

Przychody



31 | S t r o n a

gdzie cyfra 2 oznacza rangę przyporządkowaną odpowiedzi „duża”. Na Wykresie 8

przedstawiono najczęściej wybierane przez ankietowanych odpowiedzi.

Wykres 8: Konkurencja na rynku zachodniopomorskim w branży spożywczej


Łącznie 80% badanych stwierdziło, że na rynku zachodniopomorskim w branży spożywczej

panuje duża, bądź bardzo duża konkurencja. Należy pamiętać, że są to subiektywne odczucia

respondentów. Po 10% ankietowanych określiło konkurencję na poziomie średnim lub

małym.

Jak podaje gazeta prawna, branża spożywcza nie tylko w regionie zachodniopomorskim, ale

i w pozostałych częściach Polski, szczególnie mocno zagrożona jest konkurencją ze strony

zagranicznych przedsiębiorstw spożywczych29. Zagraniczne koncerny są zagrożeniem dla

rodzinnych, lokalnych przedsiębiorstw. Aby zapobiec temu zagrożeniu regionalne

przedsiębiorstwa powinny się wzajemnie wspierać i budować duże i silne grupy kapitałowe30.

29 Gazeta prawna, BRANŻA SPOŻYWCZA Polskie firmy łączą się w obronie przed zagraniczną konkurencją, www.bakalland.pl/informacje_prasowe/.../Gazeta_Prawna_10072006.doc: 25.03.2011. 30 Ibidem.

20%

60%

10%10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

Bardzo duża Duża Średnia Mała



32 | S t r o n a

Jedna z badanych respondentek, przedstawicielka rodzinnego przedsiębiorstwa „Smak

przypraw”, powiedziała:

„Konkurencja jest bardzo duża, u nas ciągle budują nowe centra handlowe i hipermarkety

spożywcze, a lokalni przedsiębiorcy tracą swój rynek zbytu. Ciężko nam jest się tutaj, tak

samym utrzymać, ale nie mamy wyjścia, na pewno lepiej nie jest”.

Z przeprowadzonych badań wynika, że na postrzeganie konkurencji, w kategoriach: duża-

mała, ma również wpływ liczba etatów w danych przedsiębiorstwie. Korelacja ta jest

przykładem determinanty rozwojowej w branży spożywczej w regionie zachodniopomorskim.

Większość badanych przedsiębiorstw postrzega konkurencję jako silną. Jednak to firmy

z większą ilością etatów częściej wskazywały, że konkurencja w regionie jest silniejsza.

Sytuacja ta bierze się ze specyfiki rozwojowej przedsiębiorstw. Z rozmów z przedsiębiorcami

wynika bowiem, że firmy zatrudniające większą ilość pracowników na cały etat są bardziej

zorientowani w sytuacji na rynku spożywczym w swoim regionie, jak również częściej liczą

na to, że ich sytuacja w ciągu dwóch najbliższych lat ulegnie polepszeniu. Zwłaszcza

w bieżącym roku małe i nowe przedsiębiorstwa spożywcze powinny brać pod uwagę sytuację

rynkową i poziom konkurencji. Wzrost cen żywności odbije się bowiem najmocniej na

małych placówkach, które nie są w stanie konkurować cenowo z hipermarketami i zmuszone

są podwyższać ceny oferowanych produktów by utrzymać minimalny próg rentowności.

Respondenci już wcześniej zauważali swoje gorsze położenie względem hipermarketów, lecz

teraz będzie to bardziej odczuwalne. Potwierdza to między innymi Instytut Ekonomiki

Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, który podaje, że spodziewany wzrost cen żywności

wyniesie w tym roku około 4-5%31. Z przeprowadzonych badań wynika, że lokalne

przedsiębiorstwa spożywcze i rolno-spożywcze najbardziej martwią się o dalsze perspektywy

swojego biznesu.

Innowacje i rozwój

Łącznie 50% ankietowanych uważa, że w branży spożywczej brakuje przedsiębiorstw, które

miałyby szanse konkurować na spożywczym rynku światowym, a tym samym wpłynęłyby

również na rozwój regionu i mniejszych przedsiębiorstw. Zadaniem respondentów było

31 http://www.portalspozywczy.pl: 25.03.2011.



33 | S t r o n a

ocenienie w pięciostopniowej skali stwierdzeń dotyczących konkurencji oraz instytucji

zapewniających dostęp do technologii i innowacji. Dane te przedstawia Wykres 9.

Wykres 9: Ocena stwierdzeń: „Konkurencja w regionie zachodniopomorskim jest duża” oraz „firmy w bran ży spożywczej brakuje instytucji umożliwiaj ących dostęp do technologii i innowacji”.


Połowa ankietowanych uważa, że instytucji mogących pomóc firmom w dostępie do

innowacji i technologii jest zbyt mało i nie są w stanie zapewnić wsparcia w zakresie rozwoju

wszystkim przedsiębiorstwom, które tego potrzebują.

Podczas przeprowadzonych badań okazało się również, że aż połowa badanych

przedsiębiorstw jest zmuszona ograniczać pieniądze na innowacje i nowe technologie. Brak

funduszy wiąże się nie tylko z brakiem instytucji, które mają na celu udostępnianie dostępu

do innowacji, ale wynika głównie z braku możliwości pozyskiwania dodatkowych środków

finansowych. Respondenci w branży spożywczej często skarżą się na brak zrozumienia

10%

20%

20%

30%

20%

10%

20%

20%

20%

30%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%

Zupełnie się nie zgadzam

Nie zgadzam się

Nie mam zdania

Zgadzam się

Całkowicie się zgadzam

Brakuje przedsiębiorstw konkurujących na światowym rynku

Brakuje instytucji zapewniających dostęp do technologii i innowacji



34 | S t r o n a

instytucji zajmujących się dofinansowaniami. Dotyczy to głównie branż z pogranicza

rolnictwa i własnego wytwórstwa, np. pasieki. Instytucje te bowiem, weryfikują otrzymaną

dokumentacje aplikacyjną ściśle według narzuconych wytycznych, a drobne przedsiębiorstwa

zajmujące się rolnictwem często nie mają możliwości spełnienia wszystkich obligatoryjnych

wymagań, również ze względu na stosowanie uproszczonej księgowości i braku niektórych

dokumentów. Fakt ten przekreśla szanse firm o takim profilu na pozyskanie środków

pieniężnych o charakterze bezzwrotnym.

Następne w kolejności zaprezentowane zostały trzy wykresy obrazujące dostęp do

dofinansowań rozwojowych i programów unijnych oraz częstotliwość korzystania ze szkoleń

rozwojowych (Wykres zbiorczy 10).



35 | S t r o n a

Wykres 10: Dofinansowania rozwojowe i programy unijne oraz poziom uczestnictwa w bezpłatnych szkoleniach


Z wykresów tych wynika, że również poziom korzystania ze szkoleń branżowych

i ogólnorozwojowych jest niski. Połowa uczestników badania nigdy nie skorzystała

z możliwości uczestniczenia w bezpłatnych szkoleniach organizowanych w regionie. Tylko

30% respondentów wykazało się regularnym uczestnictwem w szkoleniach. Świadczy to

o słabym poziomie promocji szkoleń i dotarcia do beneficjentów. Co drugi ankietowany,

który zadeklarował, że nigdy w tego typu szkoleniach nie uczestniczył, odpowiadał również,

10%

20%

70%

Dofinansowania

Unijne Urząd Pracy Żadne

10%

20%

70%

Programy Unijne

Program Operacyjny Kapitał Ludzki

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka

Żadne

30%

10%

10%

50%

Częstotliwość korzystania ze szkoleń

Raz na kilka miesięcy

Raz na pół roku

Raz na kilka lat

Nigdy



36 | S t r o n a

że w regionie są płatne szkolenia, na które go nie stać i nie słyszał nigdy o szkoleniach

dofinansowywanych ze środków publicznych.

Aż 70% ankietowanych nie korzystało nigdy żadnego rodzaju dofinansowań, czy to unijnych,

czy z urzędów pracy. Wśród programów unijnych największą popularnością cieszył się

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka. Jednakże nie oznacza to, że skorzystało

z niego wielu przedsiębiorców. Zaledwie 20% ankietowanych przyznało, że korzysta z tego

programu. Program Operacyjny Kapitał Ludzki wybrało tylko 10% respondentów.

Na perspektywę postrzegania przez ankietowanych przedsiębiorców swoich możliwości

rozwojowych ma wpływ ocena zmieniającej się sytuacji rynkowej w branży spożywczej

w perspektywie dwóch lat. Respondenci zostali zapytani o to w jaki sposób oceniają swoje

możliwości rozwojowe i sytuację rynkową w ciągu dwóch najbliższych lat. Ankietowani

korzystali z pięciostopniowej skali. Poniższy wykres przedstawia omawiane zależności.



37 | S t r o n a

Wykres 11: Ocena możliwości rozwojowych i sytuacji rynkowej w perspektywie dwóch lat.


Okazuje się, że aż 90% przedsiębiorstw, które dostrzegają swój potencjał rozwojowy, liczy na

poprawę swojej sytuacji. Wiąże to głównie z nadzieją na poprawę sytuacji na rynku lokalnym.

Przyszłość firmy wiążą z rozwojem regionu. Im lepsza sytuacja w branży na rynku

zachodniopomorskim, tym lepsza sytuacja firmy. Jest to subiektywna prognoza respondentów

uchwycona w perspektywie czasowej minimum dwóch lat. Oznacza to, że w tym czasie

ankietowani oczekują zmian na lepsze w branży i w całym regionie zachodniopomorskim.

Kolejnym elementem będącym desygnatem rozwoju w przeprowadzonych badaniach są

inwestycje zagraniczne i ich bezpośredni poziom w regionie zachodniopomorskim w branży

spożywczej. Aż 40% ankietowanych uważa, że poziom bezpośrednich inwestycji

zagranicznych w ich branży jest niski, przez co nie mogą w pełni wykorzystać potencjału

rozwojowego.

0%

50%

40%

10%

0%0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Bardzo dobrze Dobrze Średnio Źle Bardzo źle

Możliwości rozwojowe

Prognoza sytuacji rynkowej



38 | S t r o n a

Wykres 12: Inwestycje zagraniczne a wdrażanie nowych technologii w branży spożywczej


Na przedstawionym Wykresie 12 wyraźnie widać, że większa negacja zdania: „Poziom

bezpośrednich inwestycji zagranicznych w regionie jest wysoki”, determinuje negację zdania

„stać nas na wdrażanie nowych technologii”. Aż 70% respondentów zaprzeczyła

stwierdzeniu, że stać firmę na wdrażanie nowych technologii . Z kolei 40% ankietowanych

nie zgodziło się ze stwierdzeniem, że poziom inwestycji zagranicznych w regionie

zachodniopomorskim jest wysoki.

0%

10%

20%

50%

20%

20%

20%

20%

20%

20%

0% 20% 40% 60%

Całkowicie się zgadzam

Zgadzam się

Nie mam zdania

Nie zgadzam się

Zupełnie się nie zgadzam

Poziom bezpośrdnich inwestycji zagranicznych w regionie jest wysoki

Stać nas na wdrażanie nowych technologii



39 | S t r o n a

7. Oczekiwania ankietowanych firm branży spożywczej

Oczekiwania ankietowanych przedsiębiorstw są istotne ze względu na obiektywny charakter

badania, gdyż wskazują na najważniejsze problemy z punktu widzenia respondentów. W tym

rozdziale, przedstawione zostaną więc szczegółowo wyniki przeprowadzonych badań

ankietowych. W celu usystematyzowania otrzymanych wyników, podzielono je na trzy

sekcje:

- Instytucje około-biznesowe i samorządowe,

- Czynniki uniemożliwiaj ące wykorzystywanie potencjału rozwojowego,

- Konkurencja.

Instytucje około-biznesowe i samorządowe

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że stopień zadowolenia respondentów

z wywiązywania się ze swoich obowiązków przez wyżej wymienione instytucje jest bardzo

mały. Poniższy wykres prezentuje kształtujący się poziom zadowolenia wobec omawianych

instytucji.

Wykres 13: Stopień zadowolenia z dzielności instytucji około-biznesowych i samorządowych w branży spożywczej


10%

40%

20%

30%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

Duży Średni Mały Bardzo mały

Stopień zadowolenia



40 | S t r o n a

Największa cześć ankietowanych uznała, że instytucje około-biznesowe i samorządowe

w średnim stopniu spełniają oczekiwania przedsiębiorstw. Połowa ankietowanych

przedsiębiorstw przyznaje się, że instytucje tego typu swoje zadania spełniają w małym lub

w bardzo małym stopniu. Poziom ten jako duży określiło zaledwie 10% ankietowanych.

Dopełnieniem tych wyników są przedstawione w Tabeli 7, opinie respondentów uzyskane za

pośrednictwem ankietowych pytań otwartych na temat oczekiwań wobec instytucji około-

biznesowych i samorządowych w perspektywie minimum dwóch lat.

Tabela 7: Oczekiwania respondentów z branży spożywczej wobec instytucji około-biznesowych i samorządowych

Oczekiwania Procent (nie sumuje się ze 100%)

przychylność 10%

pomoc dla MSP 40%

ograniczenie biurokracji 20%

pomoc w rozbudowie zakładów

produkcyjnych 20%

wspieranie ekologii 20%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań i analiz. Wyniki nie sumują się ze 100%, ponieważ

respondenci mieli możliwość podania kilku odpowiedzi.

Z powyższej tabeli wynika, że respondenci oczekują pomocy od wyżej wymienionych

instytucji. Pomoc ta powinna być szczególnie nastawiona na wsparcie małych i średnich

przedsiębiorstw. Zdaniem ankietowanych tego typu przedsiębiorstwa nie posiadają siły

przebicia, by uzyskać wsparcie i nie mają się do kogo z tym problemem zwrócić. Warto

również zwrócić uwagę, że ankietowani oczekują promocji ekologii. Należy dodać, że

uważają oni tak z tego względu, że cześć z nich zajmuje się produkcją ekologiczną. By lepiej



41 | S t r o n a

zrozumieć oczekiwania badanych, należy przedstawić ich odczucia i opinie wobec o

istniejącej konkurencji na rynku zachodniopomorskim i czynnikach, które uniemożliwiają im

w pełni wykorzystanie potencjału rozwojowego.

Czynniki uniemożliwiaj ące wykorzystywanie potencjału rozwojowego

Ankietowani w branży spożywczej wskazali czynniki, które hamują ich rozwój. Czynniki te

wynikają z różnego rodzaju braków, z którymi każdego dnia spotykają się przedsiębiorstwa

i których nie są wstanie samodzielnie pokonać. Zostały one zaprezentowane w Tabeli 8.

Tabela 8: Czynniki wpływające na brak rozwoju

Czynnik Procent ( nie sumuje się ze 100%)

brak stabilności cenowej 50%

brak siły przebicia w staraniach o

dofinansowanie 40%

brak szkoleń 30%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań i analiz. Wyniki nie sumują się ze 100%, ponieważ

respondenci mieli możliwość podania kilku odpowiedzi.

Połowa ankietowanych uważa brak stabilności cenowej jako główny czynnik hamujący

rozwój przedsiębiorstw w branży spożywczej. Nieustanna walka cenowa z konkurencją

obniża możliwości rozwojowe przedsiębiorstw. Istotne jest również to, że badani uważają, że

małe i średnie przedsiębiorstwa nie mają wystarczającej siły przebicia, by starać się

o dofinansowania rozwojowe i uzyskać pomoc w tej kwestii. Wiąże się to również z wyżej

wymienionymi oczekiwaniami wobec instytucji około-biznesowych i samorządowych.

Ważnym czynnikiem powstrzymującym rozwój firm branży spożywczej w regionie jest brak

szkoleń. Takiego zdania jest 30% badanych.



42 | S t r o n a

Konkurencja

Z punktu widzenia konkurencyjności, przedsiębiorstwa z branży spożywczej w porównaniu

do innych firm w branży w regionie zachodniopomorskim, swoje możliwości rozwojowe

oceniają nisko, pomimo że strategia rozwoju województwa zakłada rozwój konkurencyjności

pod takimi względami jak: innowacyjność, aktywność gospodarcza oraz utrzymanie ładu

przestrzennego32. Poniższa Tabela 14 pokazuje mocne i słabe strony, jakie wskazali badani

respondenci w odniesieniu do konkurencji w branży spożywczej w regionie

zachodniopomorskim. Ponieważ respondenci mieli możliwość wyboru kilku odpowiedzi,

wyniki nie sumują się w 100%.

Tabela 9: Porównanie słabych i mocnych stron w kontekście konkurencji w branży spożywczej

Mocne strony Procent Słabe strony Procent

Szybki rozwój 10% Małe przedsiębiorstwo 40%

Wyrobiona marka 10% Mała perspektywa rozwoju 30%

Tradycja rodzinna 20% Reklama 50%

Jakość 30% Szkolenia 20%

Ekologia 40% Dotarcie do klienta 20%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań i analiz. Wyniki nie

sumują się z 100%, ponieważ respondenci mieli możliwość podania kilku odpowiedzi.

W opinii badanych firm największym minusem jest słaby rozwój firmy i zaliczanie się do

małych przedsiębiorstw, którym dużo trudniej jest nadrobić zaległości rozwojowe. Dlatego

32 Kompendium wiedzy o konkurencyjności, pod red. M. Gorynia, E. Łaźniewska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009, s 189



43 | S t r o n a

też, by osiągnąć wyższy potencjał konkurencyjności regionu, należy brać pod uwagę odczucia

respondentów, co do identyfikacji ich słabych stron, wymienionych w powyższej tabeli.



44 | S t r o n a

8. Zdiagnozowane problemy w branży spożywczej

Schemat 6 ilustruje zdiagnozowane na etapie przeprowadzonych badań ankietowych

problemy w województwie zachodniopomorskim w branży spożywczej. Z analizy

otrzymanych danych wynika, że głównym determinantem występujących problemów jest

brak wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw.

Schemat 6: Zdiagnozowane problemy w branży spożywczej


poczucie bezradności wśród przedsiębiorstw niski poziom rozwoju ekologii

brak rozwoju MSP niski poziom zatrudnienia

mała siła przebicia MSP na rynku

brak wsparcia dla MSP

brak zainteresowania ze strony instytucji około-biznesowych i samorządowych



45 | S t r o n a

Powyższy wykres zwraca uwagę na problemy rozwojowe grupy małych i średnich

przedsiębiorstw, gdyż to jej stosunkowo niewielki rozwój według badanych jest największym

problemem występującym w tej branży. Głównie przedsiębiorstwa rolno-spożywcze

z tradycją rodzinną i długoletnim doświadczeniem w branży oczekują pomocy i wsparcia

9. Analiza SWOT branży spożywczej

Poniższa analiza SWOT wykazuje zestawienie szans i możliwości rozwojowych w branży

spożywczej w województwie zachodniopomorskim. Okazuje się, że sektor spożywczy oprócz

dogodnego położenia geograficznego cieszy się również dobrej jakości produkcją ekologiczną



46 | S t r o n a

Tabela 10: Analiza SWOT firm branży spożywczej

Silne strony Słabe strony

• Położenie geograficzne, gwarantujące

dostęp do rynków zbytu.

• Możliwość eksportu wyrobów do krajów

europejskich

• Produkty wysokiej klasy

• Przetwórstwo oparte na tradycji

i doświadczeniu.

• Produkty ekologiczne

• Dbanie o środowisko

• Chęć rozwoju

• Własne systemy produkcji

• Ograniczanie środków finansowych na

rozwój MSP

• Ograniczony potencjał finansowy

• Brak dofinansowań i wsparcia instytucji

zewnętrznych

• Brak chęci inwestowania

w przedsiębiorstwa ekologiczne.

• Słaby rozwój świadomości

ekologicznej.

• Brak stabilności cenowej

• Niska ilość funduszy przeznaczanych

na reklamę.

• Konkurencja ze strony dużych

koncernów zagranicznych

• Mała współpraca pomiędzy

dystrybutorami a producentami

Szanse Zagrożenia

• Wzrost zapotrzebowania na produkty

ekologiczne

• Pozyskiwanie inwestorów

• Inwestowanie na rynkach zagranicznych

• Promocja przemysłu spożywczego

z długoletnią, rodzinna tradycją.

• Promocja produktów ekologicznych

• Rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego

• Możliwość współpracy z

przedsiębiorstwami zagranicznymi

• Postrzeganie zdrowej żywności jako

nisko dochodowej

• Słaba pozycja rynkowa MSP

• Lekceważenie MSP na rynku

regionalnym

• Brak współpracy pomiędzy

podmiotami w branży spożywczej




47 | S t r o n a

Z opinii ankietowanych wynika, że mocna strona, jaką jest zdrowa żywność, nie jest w pełni

wykorzystywana do podniesienia wzrostu rozwoju branży spożywczej w województwie

zachodniopomorskim. Warto wykorzystać tą przewagę, zwłaszcza że z prognoz wynika, że

wartość rynku spożywczego do 2013 wzrośnie o 40 mld zł33.

Powyższe problemy wynikają w dużej mierze ze zniechęcenia przedsiębiorców do instytucji

około-biznesowych i samorządowych. Brak siły przebicia lokalnych przedsiębiorstw wiąże

się z blokowaniem dostępu do rynku przez duże koncerny zagraniczne. W tym kontekście

brak pomocy dla MSP uniemożliwia rozwój całego regionu, ponieważ korporacje

ponadnarodowe transferują do sektora spożywczego nie tylko nowe produkty, ale i nowe

technologie oraz metody zarządzania i organizacji pracy. Dzięki lepszej reklamie pozyskują

one klientów, którzy dotychczas stanowili grupę konsumencką produktów małych i średnich

przedsiębiorstw.

10. Propozycje zmian w branży spożywczej w regionie zachodniopomorskim

Sprawne funkcjonowanie branży spożywczej jest ściśle powiązane z warunkami

atmosferycznymi. Długa, sroga zima, powodzie wiosenne i susza latem znacznie ograniczają

możliwości rozwojowe tej branży. Dlatego też tak ważna jest strategia rozwojowa, również na

szczeblu lokalnym.

Wizja: Bran ża spożywcza w regionie zachodniopomorskim to ekologiczny sektor

gospodarczy, wykorzystujący nowe technologie.

Branża spożywcza powinna być utożsamiana ze zdrowymi produktami wysokiej jakości,

produkowanymi w oparciu o tradycję i doświadczenie. Dlatego też, dla sektora spożywczego

w regionie zachodniopomorskim proponowane są następujące działania:

• współpraca z ośrodkami naukowo- badawczymi,

33 www.bankier.pl



48 | S t r o n a

• współpraca z instytucjami około-biznesowymi i samorządowymi,

• promocja zdrowego stylu życia i ekologicznej żywności,

• konsolidacja przedsiębiorstw spożywczych,

• rozwój eksportu i wsparcie działań eksportowych.

Powyższe zagadnienia mają na celu sprofilowanie strategii rozwojowej regionu

zachodniopomorskiego w branży spożywczej. Biorąc pod uwagę produkcję ekologiczną wielu

przedsiębiorstw, powyższe wytyczne będą również powiązane z działalnością

proekologiczną. Podejmowanie działań w zakresie ochrony środowiska ma również

zwiększyć konkurencyjność firm wobec konkurentów zagranicznych.

Zalecenia w zakresie współpracy z ośrodkami naukowo-badawczymi

Współpraca z ośrodkami naukowo-badawczymi w zakresie branży spożywczej jest na

relatywnie niewielkim poziomie. Przeprowadzone badania potwierdzają, iż przedsiębiorcy nie

widzą w tych instytucjach dla siebie żadnych możliwości współpracy. Parki naukowo-

technologiczne kojarzą się respondentom głównie z pomocą dla branży informatycznej

i ewentualnie energetycznej. Głównym celem współpracy pomiędzy tymi instytucjami

powinny być działania mające na celu wykorzystanie istniejącego potencjału przedsiębiorstw

w branży spożywczej. Jednym z ważniejszych problemów ankietowanych jest stosunkowo

niski poziom umiejętności i możliwości marketingowych. W tym celu zaleca się współpracę

poprzez tworzenie badań rynkowych na szczeblu regionalnym, krajowym i światowym

(w zależności od potrzeb przedsiębiorstw). Badania tego typu będą miały na celu wykazanie

słabych i mocnych stron firm w branży spożywczej, zdiagnozowanie zapotrzebowania na

produkty wytwarzane przez przedsiębiorstwa objęte współpracą. W celu wdrażania innowacji

i nowych technologii w branży spożywczej, zaleca się również organizowanie spotkań na ten

temat. Tego typu spotkania powinny poruszać tematykę zarówno marketingową, jak

i ekologiczną (przetwarzanie surowców z użyciem nowych technologii, ekologiczne

wykorzystywanie energii, omówienie zastosowania rożnego typu systemów chłodniczych

używanych w firmie itp.). Omówione powyżej działania mają pomóc parkom naukowo-

technologicznym dotrzeć do przedsiębiorstw z branży spożywczej i podnieść jakość



49 | S t r o n a

wytwarzanych produktów. Wszystkie zalecenia dotyczące aspektów rozwojowych zostały

przedstawione w poniższych tabelach, a okres ich realizacji został podany arbitralnie.

Pierwsze działania zostały zaprezentowane w Tabeli 11.

Tabela 11: Zalecane działania współpracy z parkami naukowo-technologicznymi w branży spożywczej

Działanie Raz na 3

miesiące

Raz na

pół roku

Raz na rok

Organizowanie konferencji i spotkań na temat

wykorzystywania nowych technologii w działaniach

ekologicznych

X

Przeprowadzanie badań marketingowo-naukowych

na temat rynków zbytu i konkurencji X

Wdrażanie w przedsiębiorstwach działań

wynikających z wniosków z przeprowadzonych

badań

X

Monitoring wdrożenia działań X

Informowanie przedsiębiorstw o możliwościach

wykorzystywania nowych technologii i innowacji X

Monitoring wdrażanych technologii i innowacji

w przedsiębiorstwach X

Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań i analizy wyników zebranych

danych. Czas realizacji działań został wyznaczony arbitralnie.



50 | S t r o n a

Zalecenia w zakresie współpracy z instytucjami około-biznesowymi i samorządowymi

Jednym z głównych aspektów Narodowego Planu Rozwoju34 jest wzrost konkurencyjności

sektora spożywczego na rynku europejskim. Do tego potrzebne są środki finansowe, których

brakuje głównie małym i średnim przedsiębiorstwom. Ankietowani oczekują, że instytucje

około-biznesowe i samorządowe ułatwią im uzyskanie dofinansowań i zmniejszą panującą

biurokrację. Z przeprowadzonych badań wynika, że ankietowani nie mają do kogo zwrócić

się ze swoimi problemami, gdyż uniemożliwia im to również wspomniana wyżej biurokracja.

Biorąc pod uwagę oczekiwania przedsiębiorców MSP względem pomocy, zaleca się

stworzenie specjalnej infolinii dla przedstawicieli głównie małych i średnich przedsiębiorstw.

Wynika to z faktu, że przedsiębiorcy skarżą się na utrudnione warunki załatwiania spraw

w tego typu instytucjach i, jak twierdzi co drugi respondent, „nie uzyskują odpowiedzi na

swoje pytania, a z problemami muszą radzić sobie sami”. Bardzo ważną kwestią jest

utworzenie sprawnego sytemu przepływu informacji od instytucji około-biznesowych

i samorządowych do przedsiębiorstw w branży spożywczej w województwie

zachodniopomorskim (Tabela 12). Tego typu rozwiązanie zapewni lepszy kontakt pomiędzy

podmiotami i sprawi, że zainteresowane przedsiębiorstwa nie będą osamotnione ze swoimi

problemami.

34 Plan działań strukturalnych, współfinansowany z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej.



51 | S t r o n a

Tabela 12: Działania z zakresu współpracy z instytucjami około-biznesowymi i samorządowymi w branży spożywczej

Działanie Raz na 3

miesiące

Raz na

pół roku

Budowanie sprawnego sytemu przepływu informacji X

Nacisk na władze lokalne w celu uzyskania wsparcia

potrzebnego dla przedsiębiorstw X

Integracja współpracy różnego rodzaju instytucji około

biznesowych X

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań i analizy wyników zebranych danych. Czas

realizacji działań został wyznaczony arbitralnie.

Wsparcie w tej dziedzinie ma też na celu intensyfikację instytucji około-biznesowych

i samorządowych w zakresie informowania przedsiębiorstw o proponowanych usługach

i możliwościach rozwojowych.

Godnym uwagi jest fakt, że w Szczecinie działa klaster spożywczy.

Ma on zapewnić zrzeszonym firmom łatwiejszy dostęp do kontrahentów, badań i informacji.

Umożliwiona ma być również wymiana kontraktów i doświadczeń (także na linii klaster –

kontrahenci zagraniczni)35. Z przeprowadzonych badań wynika, że przedsiębiorstwa z branży

spożywczej z województwa zachodniopomorskiego w ramach współpracy z instytucjami

otoczenia biznesu potrzebują wsparcia w zakresie współpracy pomiędzy przedstawicielami

przedsiebiorstw spożywczych. Z tego też powodu przedsiębiorstwa z branży spożywczej

powinny wykorzystać możliwości jakie daje im klaster spożywczy.

35 http://www.food.rsi.org.pl/



52 | S t r o n a

Inicjatorem integracji zachodniopomorskich firm spożywczych jest Regionalne Centrum

Innowacji i Transferu Technologii Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego

(RCIiTT)36.

Zalecenia w zakresie działań ekologicznych

Atutem firm z branży spożywczej są głównie wysokiej jakości produkty ekologiczne.

Natomiast wadą jest brak odpowiednich działań marketingowych, reklamy oraz brak wsparcia

w zakresie działań ekologicznych ze strony instytucji około-biznesowych i samorządowych.

Zaleca się więc pomoc w kształtowaniu polityki środowiskowej w przedsiębiorstwach. Przez

politykę środowiskową rozumie się szereg oddziaływań na środowisko naturalne.

Przedsiębiorstwa z branży spożywczej są nastawione na działania ekologiczne, lecz brakuje

im wsparcia w tej dziedzinie. Z tego względu należy wprowadzić szereg działań

ekologicznych nie tylko w przedsiębiorstwach, ale i w otoczeniu społecznym, by zwiększyć

świadomość ekologiczną potencjalnych klientów.

Przykładowe działania ekologiczne:

• podnoszenie świadomości ekologicznej pracowników i społeczeństwa poprzez

propagowanie zachowań proekologicznych i kampanie społeczne z udziałem

przedsiębiorców,

• racjonalne użytkowanie surowców: wody, energii,

• wykorzystywanie opakowań wielokrotnego użytku,

• wykorzystywanie surowców biodegradowalne,

• budowy zbiorników do gromadzenia wód opadowych,

• wykorzystywanie ekologicznych środków czyszczących,

• wykorzystywanie audytów ekologicznych,

• postępowanie zgodnie z zasadami prawa w zakresie ochrony środowiska,

• segregacja odpadów.

36 http://www.szczecinbiznes.pl/?art_id=675



53 | S t r o n a

W celu realizacji powyższych ogólnych działań środowiskowych, należy wyróżnić działania

szczegółowe, które prezentuje Tabela 13. Strategie, zawarte w tej tabeli, mają przyczynić się

do rozwoju przedsiębiorstw w branży spożywczej w województwie zachodniopomorskim.

Trend na ekologiczne produkty w Polsce wciąż wzrasta. Z tego względu, aby zwiększyć

sprzedaż i potencjał rozwojowy przedsiębiorstw, należy kształtować postawy ekologiczne

również u potencjalnych odbiorców produktów i usług.

Tabela 13: Wspieranie działań ekologicznych w branży spożywczej Działanie Raz na 3

miesiące

Raz na

pół roku

Raz na

rok

Organizacja szkoleń dla pracowników zajmujących się

działalnością ekologiczną X

Wydawanie broszur i gazetek o tematyce ekologicznej X

Monitoring przeprowadzanych badań ekologicznych X

Analiza postaw ekologicznych potencjalnych klientów X

Nawiązywanie i poszukiwanie kontaktów z firmami

krajowymi i europejskim promującymi działania

ekologiczne

X

Analiza jakości produktów przedsiębiorstw

wspierających działalność ekologiczną X

Pozyskiwanie dofinansowań na nowe technologie

w zakresie działań na rzecz środowiska X



Na rynku globalnym klienci doceniają produkty ekologiczne i firmy wspierające działalność

środowiskową. Wykorzystanie trendów ekologicznych jest więc szansą rozwojową zwłaszcza

dla małych i średnich przedsiębiorstw z województwa zachodniopomorskiego.



54 | S t r o n a

Zalecenia dotyczące kooperacji przedsiębiorstw branży spożywczej

Współpraca pomiędzy przedsiębiorstwami powinna zapewnić większe możliwości rozwojowe

i konkurencyjne w stosunku do dużych korporacji zagranicznych występujących w branży

spożywczej w województwie zachodniopomorskim. Jak podaje gazeta prawna, ze względu na

przejmowanie rynku przez duże spółki zagraniczne, dla przedsiębiorców z branży

spożywczej, strategią rozwojową jest budowanie silnych powiązań grup kapitałowych

i holdingów37.

„Koncentracja jest nieunikniona. Małe firmy nie mają środków na znaczące inwestycje

rynkowe, ulegają marginalizacji – wyjaśnia Robert Niewiadomski, prezes Agros Nova, który

połączył się z Sondą, a potem przejął firmę Dr Witt” 38.

Wynika z tego, że przedsiębiorstwa spożywcze powinny się łączyć, by móc konkurować nie

tylko na rynku globalnym, ale również na swoim rynku lokalnym. Tym sposobem rynek ma

szansę dążyć do modelu europejskiego. W branży spożywczej w województwie

zachodniopomorskim powinno nastąpić zintegrowanie małych i średnich przedsiębiorstw

o podobnym zakresie funkcjonowania w większe przedsiębiorstwa handlowo-spożywcze.

Zapewni to większe szanse na rynku i zwiększy konkurencyjność spożywczej branży

lokalnej, a także poprawi sytuacje finansową przedsiębiorstw. Zalecenia te przedstawia

Tabela 14.

Tabela 14: Działania rozwojowe dla branży spożywczej

Działanie Działania

stałe

Raz na 3

miesiące

Wspieranie działań konsolidacyjnych przez instytucje

samorządowe X

Zachęcanie przedsiębiorstw poprzez spotkania tematyczne do X

37 www.bakalland.pl/informacje_prasowe/.../Gazeta_Prawna_10072006.doc: 25.03.2011. 38 Ibidem.



55 | S t r o n a

integracji

Organizacja spotkań integracyjnych dla przedsiębiorstw X

Informowanie przedsiębiorców o plusach wynikających z

konsolidacji X



Zalecenia w zakresie rozwoju eksportu

Małe i średnie przedsiębiorstwa największą szansę na sprzedaż eksportową mają w wyniku

konsolidacji lub poprzez uczestnictwo w programach przeznaczonych do pomocy

przedsiębiorcom. Jak podaje BGK39, branża spożywcza również ma szansę na osiągnięcie

wysokich przychodów z eksportu towarów. Do tego celu powstał specjalny program

wspomagający:

Program wsparcia polskiego eksportu realizowany przez BGK wspólnie z KUKE40 obejmuje

wszystkie branże. Również producenci żywności i technologii dla przemysłu spożywczego

mogą wykorzystać nasze instrumenty finansowe do zwiększenia swoich obrotów na rynkach

zagranicznych - mówi serwisowi portalspozywczy.pl Krzysztof Kluza, dyrektor Banku

Gospodarstwa Krajowego41.

Pomoc w ramach programu odbywa się na zasadzie udzielania kredytów przez Bank

Gospodarstwa Krajowego dla zagranicznych nabywców naszych produktów42. Koordynatorzy

programu zapewniają, że jest on dostępny zarówno dla małych, jak i dużych przedsiębiorstw

chcących zwiększyć swoje dochody za pomocą eksportu43.

39 Bank Gospodarstwa Krajowego. 40 Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych Spółka Akcyjna (KUKE S.A.) jest firmą ubezpieczającą transakcje handlowe polskich przedsiębiorców. 41 http://www.portalspozywczy.pl/finanse/wiadomosci/dyrektor-bgk-sektor-spozywczy-ma-szanse-zwiekszyc-obroty-zagraniczne,43550.html: 25.03.2011. 42 Ibidem. 43 Ibidem.



56 | S t r o n a

Eksport zawsze wiąże się z ryzykiem, dlatego zaleca się wspieranie przedsiębiorstw poprzez

sprawny system informacji dotyczących możliwości eksportowych i programów

umożliwiających eksportowanie towarów. Należy również zwiększyć środki finansowe

przeznaczane na promocję eksportu. Polska na tego typu działania promocyjne wydaje

rocznie 10 mld USD, a to dwudziestokrotnie mniej niż największe kraje Unii Europejskiej.

Omawiane wyżej kwestie przedstawia Tabela 15.

Tabela 15: Zalecane działania promocji eksportu dla branży spożywczej Działanie Działania

stałe

Raz na 3

miesiące

Raz na

rok

Wspieranie działań eksportowych, poprzez pomoc

w zakresie dofinansowań X

Informowanie przedsiębiorców o programach unijnych

wspierających eksport X

Informowanie przedsiębiorstw o możliwości

uczestnictwa w targach zagranicznych X

Monitoring wzrostu poziomu eksportu w regionie X

Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań i analizy wyników

zebranych danych. Czas realizacji działań został wyznaczony arbitralnie.

Z analizy danych wynika również, że przedsiębiorcy bardzo często źle wypełniają wnioski

dotyczące dofinansowań w ramach wspierania i rozwoju eksportu. Należy więc wspomóc

przedsiębiorstwa starające się o dofinansowania w kwestii poprawnego wypełniania

wniosków, aby zwiększyć liczbę pozyskanych dofinansowań w regionie

zachodniopomorskim.



57 | S t r o n a

Innowacje w branży spożywczej

Innowacyjność polskiej branży spożywczej powinna podążać za zmianami zachodzącymi na

rynkach światowych. Długofalowe światowe trendy dotyczące stylu życia i gospodarki to

m.in.44:

• well being – to świadomy wybór diety, produktów z gospodarstw ekologicznych

w połączeniu z proaktywnym trybem życia, regularnym uprawianiem sportów oraz

nowymi nawykami żywieniowymi jako profilaktyką w chorobach cywilizacyjnych,

• slow food – oznacza ochronę prawa do smaku, dbanie o tradycyjną kuchnię regionalną

i powrót do przyjemności wynikającej z jedzenia, zatraconej w wyniku coraz

szybszego tempa życia,

• glocalization – jest tworzeniem unikatowych produktów i marek regionalnych, które

następnie są dystrybuowane globalnie; wiąże się to ze wspieraniem ekologicznych

upraw i rozwojem lokalnych producentów żywności,

• sustainability – rozwój zrównoważony, świadome gospodarowanie zasobami

i surowcami naturalnymi z troską o przyszłe pokolenia.

Dania gotowe oraz gastronomia to ostatnio dwa najszybciej rozwijające się segmenty

w przemyśle spożywczym. Nowe trendy społeczne zwiększają popyt na wygodę. Dlatego też

dania gotowe (zarówno te dostępne na półce w supermarkecie, stanowiące odpowiednik

domowego posiłku, jak i te wykorzystywane przez kucharzy do przyrządzenia potraw w

restauracji) stanowią dzisiaj wyjątkowo obiecujący potencjał dla branży spożywczej. Jednak

bez względu na to, czy docelowym rynkiem jest handel detaliczny czy gastronomia,

producenci żywności pragnący odnieść sukces muszą zapewnić konsumentom produkty

najwyższej jakości, w szerokim wyborze, świeże, smaczne i wygodne do przygotowania.

Jednym z przykładów starań o nowych klientów jest stosowanie innowacyjnych opakowań

produktów45. Również region zachodniopomorski stara się specjalizować w innowacyjnych

materiałach opakowaniowych dla branży spożywczej, zwracając uwagę na znaczenie jakości

44 http://restauracje.pf.pl/food-design-jedzenie-skrojone-na-miare/: 25.03.2011. 45 http://opakowania.com.pl/Wiadomo%C5%9Bci/Innowacyjne-rozwi%C4%85zania-opakowaniowe-dla-bran%C5%BCy-spo%C5%BCywczej-26370.html: 25.03.2011.



58 | S t r o n a

w produkcji ze względu na produkt i konsumenta. Przykładem są tu warsztaty dla branży

spożywczej: „Innowacyjne materiały opakowaniowe do kontaktu z żywnością”.

Organizatorem warsztatów było Regionalne Centrum Innowacji i Transferu Technologii,

w ramach którego działa Centrum Klasteringu oraz Branżowe Centra Kompetencji. Celem

spotkania była budowa grupy ekspertów wokół Branżowego Centrum Kompetencji branży

spożywczej. Zachodniopomorska branża spożywcza stanowi 18% produkcji sprzedanej

przemysłu spożywczego w produkcji sprzedanej przemysłu w regionie46.

Innym z kierunków rozwoju branży spożywczej jest food design. Termin ten oznacza

innowacyjne projektowanie żywności, diety, doświadczenia związanego

z przygotowywaniem jedzenia i konsumpcją. To również projektowanie produkcji i usług dla

branży spożywczej. Food Design stanowi sposób na uzyskanie trwałej przewagi

konkurencyjnej w branży spożywczej. Dzięki innowacyjnym rozwiązaniom prowadzi do

udoskonalenia produktów i całego procesu produkcyjnego, wzmocnienia marki lub

stworzenia nowych marek, poszerzenia dystrybucji, wejścia na nowe obszary rynku. Jego

rezultatem jest zyskanie przewagi konkurencyjnej i zwiększenia sprzedaży47.

Food design stanowi prężnie rozwijającą się dziedzinę w całej Europie, w Polsce jednak nadal

znajduje się we wstępnym etapie rozwoju. Żadna z krajowych uczelni, zajmujących się

kształceniem projektantów, nie otworzyła jeszcze specjalizacji związanej z wprowadzaniem

innowacji do branży spożywczej. O tym, że warto inwestować w tę gałąź projektowania,

świadczą sukcesy odnoszone przez zachodnioeuropejskich pionierów food designu48.

46 http://www.food.rsi.org.pl/index.php/pl/Aktualnosci-63,42.html: 25.03.2011. 47 Ibidem 48 http://www.wpiekarni.pl/component/content/article/26-marzec-2011/53-food-design-czyli-jedzenie-ma-znaczenie: 25.03.2011.



59 | S t r o n a

11. Podsumowanie

Głównym celem branży spożywczej powinno być nieustanne podnoszenie konkurencyjności

wśród przedsiębiorstw z województwa zachodniopomorskiego. Sektor ten powinien

charakteryzować się nie tylko podnoszeniem kwalifikacji pracowników, możliwości

wdrażania innowacji, ale również ustabilizowanym programem ochrony środowiska

i produktami naturalnymi.

Należy pamiętać, że branża ta w województwie zachodniopomorskim, wytwarza produkty

wysokiej jakości, które mają szanse konkurować na rynku europejskim, ale trzeba zadbać

o dogodne aspekty prawne w tej kwestii oraz wsparcie instytucji otoczenia biznesu.

Jednym z ważniejszych aspektów pojawiających się przy tematyce branży spożywczej jest

konkurencja, a mianowicie ogromne koncerny spożywcze, które funkcjonują na rynku

spożywczym. Małe i średnie przedsiębiorstwa nie mają z nimi szans. Z tego względu należy

zadbać o kooperacje/konsolidację, która zapewni im możliwości rozwojowe i zwiększy

konkurencyjność, poprzez większą siłę przebicia i produkty bardzo dobrej jakości.



60 | S t r o n a

Bibliografia i źródła internetowe

1. Chechelski, P. (2006). Wpływ procesów globalizacji na polski przemysł spożywczy. Warszawa.

2. Gazeta Prawna. (2006). BRANŻA SPOŻYWCZA Polskie firmy łączą się w obronie przed zagraniczną

konkurencją. www.bakalland.pl/informacje_prasowe/.../Gazeta_Prawna_10072006.doc.

3. Gorynia, M., Łaźniewska, E. (2009). Kompendium wiedzy o konkurencyjności. Warszawa: PWN.

4. http://blogmedia24.pl/node/46678

5. http://fundusze-unijne.wieszjak.pl/dotacje/229660,Najczestsze-bledy-w-dokumentacji-na-

wsparcie-eksportu-%E2%80%93-czesc-I.html.

6. http://gospodarka.dziennik.pl.

7. http://opakowania.com.pl/Wiadomo%C5%9Bci/Innowacyjne-rozwi%C4%85zania-

opakowaniowe-dla-bran%C5%BCy-spo%C5%BCywczej-26370.html.

8. http://opakowania.com.pl/Wiadomo%C5%9Bci/Innowacyjne-rozwi%C4%85zania-

opakowaniowe-dla-bran%C5%BCy-spo%C5%BCywczej-26370.html.

9. http://restauracje.pf.pl/food-design-jedzenie-skrojone-na-miare/.

10. http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80708,8666741,Producentom_zywosci_oplaca_sie_

oszukiwac__Rozwadniaja.html

11. http://www.acaivita.pl/index.php.

12. http://www.darnatury.pl.

13. http://www.egospodarka.pl.

14. http://www.exporter.pl/forum/agencje_plus/2_sytuacja.html.

15. http://www.food.rsi.org.pl/index.php/pl/Aktualnosci-63,42.html.

16. http://www.forbes.pl/artykuly/sekcje/wydarzenia/rynek-spozywczy-wzrosnie-o-blisko-40-mld-zl-

do-2013,9208,1.

17. http://www.gazetaautorow.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=6351&Itemid=30

.

18. http://www.lista500.polityka.pl/rankings/show.

19. http://www.nowalijka.com.pl/pl,akt:59.html.



61 | S t r o n a

20. http://www.organicmarket.pl/

21. http://www.portalspozywczy.pl.

22. http://www.portalspozywczy.pl/finanse/wiadomosci/dyrektor-bgk-sektor-spozywczy-ma-szanse-

zwiekszyc-obroty-zagraniczne,43550.html.

23. http://www.portalspozywczy.pl/inne/napoje_bezalkoholowe/wiadomosci/koncern-cargill-

najwieksza-firma-spozywcza-unilever-kraft-czy-coca-cola-na-dalszych-miejscach,27248.html.

24. http://www.retailpoland.com/wp_885/3-wzrostu-polskiego-rynku-spozywczego-w-2010-roku-

16-w-latach-2011-2013-grudzien-2010.shtml.

25. http://www.rsi.org.pl/index.php/pl/Regionalne_Centrum_Klasteringu/Klaster_spozywczy/98.

26. http://www.seamor.com.pl/.

27. http://www.sklepy24.pl/sklep/acaivita_pl/opinie.

28. http://www.wpiekarni.pl/component/content/article/26-marzec-2011/53-food-design-czyli-

jedzenie-ma-znaczenie.

29. http://www.wsz-pou.edu.pl/biuletyn/?strona=biul_spozknap&nr=11&.

30. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej-Państwowy Instytut Badawczy. Polski

przemysł spożywczy w Unii Europejskiej. Warszawa.

31. Państwowa Agencja Inwestycji Zagranicznych S.A. (Marzec 2001). Polski Przemysł Spożywczy

32. PMR Consulting. Handel detaliczny artykułami spożywczymi w Polsce 2010. Analiza Rynku i

prognozy rozwoju na lata 2011-2013.

33. Polska Federacja Producentów Żywności. (2004). Polski przemysł żywnościowy w Unii

Europejskiej. Warszawa.

34. www.ec.europa.eu.

35. www.forsal.pl.

36. www.portalwiedzy.onet.pl.

37. www.rp.pl



62 | S t r o n a

Aneks

Spis tabel

Tabela 1: Główne ośrodki przemysłu spożywczego na świecie ................................................ 5 Tabela 2: Przemysł spożywczy w Unii Europejskiej w 2002 roku ............................................ 7 Tabela 3: Czynniki wpływające na branżę spożywczą ............................................................ 10 Tabela 4: Liderzy polskiej branży spożywczej ........................................................................ 10 Tabela 5: Sklepy małe, średnie i duże w Polsce....................................................................... 13 Tabela 6: Firmy polskiego przemysłu spożywczego w rankingu Polityki „Lista 500 najbogatszych firm” ................................................................................................................. 17 Tabela 7: Oczekiwania respondentów z branży spożywczej wobec instytucji około-biznesowych i samorządowych ................................................................................................ 40 Tabela 8: Czynniki wpływające na brak rozwoju .................................................................... 41 Tabela 9: Porównanie słabych i mocnych stron w kontekście konkurencji w branży spożywczej ............................................................................................................................... 42 Tabela 10: Analiza SWOT firm branży spożywczej ................................................................ 46 Tabela 11: Zalecane działania współpracy z parkami naukowo-technologicznymi w branży spożywczej ............................................................................................................................... 49 Tabela 12: Działania z zakresu współpracy z instytucjami około-biznesowymi i samorządowymi w branży spożywczej .................................................................................. 51 Tabela 13: Wspieranie działań ekologicznych w branży spożywczej ..................................... 53 Tabela 14: Działania rozwojowe dla branży spożywczej ........................................................ 54 Tabela 15: Zalecane działania promocji eksportu dla branży spożywczej .............................. 56

Spis wykresów

Wykres 1: Liczba sklepów spożywczych w Unii Europejskiej w 2009 roku (w tys.) ............... 8 Wykres 2: Średnie roczne tempo rozwoju produkcji żywności i napojów w krajach UE-15 i w Polsce w latach 2000-2002 (w %) .............................................................................................. 8 Wykres 3: Struktura rynku spożywczego w Polsce ................................................................. 15 Wykres 4: Udział sklepów wielko powierzchniowych w sprzedaży detalicznej w Polsce..... 16 Wykres 5: Ilość osób zatrudnionych na pełen etat w firmach branży spożywczej .................. 28 Wykres 6: Długość funkcjonowania firm na rynku spożywczym (w latach) .......................... 29 Wykres 7: Przychody badanych firm branży spożywczej w ciągu ostatniego roku ................ 30 Wykres 8: Konkurencja na rynku zachodniopomorskim w branży spożywczej...................... 31 Wykres 9: Wpływ konkurencji na dostęp do innowacji i technologii ..................................... 33 Wykres 10: Dofinansowania i programy unijne oraz poziom uczestnictwa w bezpłatnych szkoleniach ............................................................................................................................... 35



63 | S t r o n a

Wykres 11: Możliwości rozwojowe firm branży spożywczej w perspektywie minimum dwóch lat .............................................................................................................................................. 37 Wykres 12: Inwestycje zagraniczne a wdrażanie nowych technologii w branży spożywczej . 38 Wykres 13: Stopień zadowolenia z dzielności instytucji około-biznesowych i samorządowych w branży spożywczej ............................................................................................................... 39

Spis schematów

Schemat 1: Podział przemysłu spożywczego. ............................................................................ 4 Schemat 2: Oferta firmy Nowalijka Sp. z o.o. ......................................................................... 23 Schemat 3: Oferta firmy Seamor International Ltd Sp. z o.o. .................................................. 24 Schemat 4: Oferta firmy ACAIVITA ...................................................................................... 25 Schemat 5: Oferta firmy PPC Gryf S.A. .................................................................................. 26 Schemat 6: Zdiagnozowane problemy w branży spożywczej .................................................. 44

Documents

ANALIZA SYTUACJI RYNKOWEJ DLA DZIAŁALNO ŚCI … · analiza sytuacji rynkowej dla dziaŁalno Ści gospodarczej na obszarze wojewÓdztwa zachodniopomorskiego dla bran Ży spo Żywczej