Analyseboek Houthaven en Borneo-sporenburg

door:

Ruben Hetebrij s1027458

klas:

1

Silodam

1

Inhoudsopgave

Silodam

inleiding 21. Vormenafmetingen 32. LiggingingroterVerband 43. Matevantoegankelijkheid 114. functieopenbareruimte 145. matevanbeslotenheid 206. inrichtingenmaterialisering 237. samenhangenafwisseling 258. betekenisenidentiteit 279. fysischekwaliteiten 2910. groenenwater 3011. straatmeubilair 3112. kunstenmonumenten 34conclusies 36

Borneo-Sporenburg

inleiding 381. Vormenafmetingen 392. LiggingingroterVerband 403. Matevantoegankelijkheid 444. functieopenbareruimte 455. matevanbeslotenheid 476. inrichtingenmaterialisering 507. samenhangenafwisseling 528. betekenisenidentiteit 559. fysischekwaliteiten 5810. groenenwater 6011. straatmeubilair 6212. kunstenmonumenten 64conclusies 67

samen

vergelijkingen 69

Silodam

23

inleidingHet eerste gebied voor onze precedenten analyse is de oude houthaven in Amsterdam. Dit ligt ten noordwesten van het centrum van Amsterdam. De Silodam is een onderdeel van dit gebied, hier staat het wereldberoemde gebouw van MVRDV, verder staan er 2 silo’s op.

In dit boekwerk zullen wij ingaan op verschillende aspecten van het gebied, zoals genoemd in de studiehandleiding. De eerste hoofd-stukken zullen gaan over de fysieke elementen van het gebied, denk hierbij aan afmetingen en ligging.

De hoofstukken hierna zullen gaan over de openbare ruimtes. Er zal ingegaan worden op de toegankelijkheid, de functie en de besloten-heid.

Verder zal het gaan over de inrichting en materialisering van de in-richting. Ook zal er gekeken worden naar de samenhang en afwis-seling van de gevelbeelden.

De fysische kwaliteiten zullen daarna ten sprake komen gevolgd door het groen en water in het gekozen gebied.

In de laatste hoofdstukken wordt het straatmeubilair, kunst en de monumenten besproken.

Uiteindelijk zullen er vanuit de analyses conclusies getrokken wor-den.

Silodam

23

Silodam

3

1.VormenafmetingenHet gebied dat we gekozen hebben is de oude Houthaven in Amsterdam. De haven ligt in een kom aan het Noordzeekanaal ten noord-westen van het centrum van Amsterdam.

De vorm van het gebied is te benoemen als een vrije vorm, aangezien er niet een duidelijke hoofdvorm inzit. De landtongen zijn vervromd vanuit vierkanten

de afmeting van het gebied is ongeveer 1000 bij 500 meter.

Silodam

45

2.Liggingingroterverband

Op de plaatjes hiernaast is goed te zien waar het gebied, dat wij gekozen hebben, ten opzichte van Nederland ligt.

Silodam

45

Silodam

5

2.LiggingingroterverbandOpenbare ruimtes.

1. De openbare ruimte is gesitueerd tegenover de bekende ‘Silodam’ van architectenbureau MVRDV. Het biedt uitzicht op de bij.

2. De openbare plek zit aan de kade vast. Het zit aan de Silodamkade. Het biedt uitzicht op de baai.

3. De openbare ruimte is gelegen naast een modern gebouw met 42 appartementen. Het zit boven het parkeergarage van dit gebouw. Het is een ideale plek voor een openbare ruimte, omdat het naast de hoofdweg ligt en het is gesitueerd op een hoek. Er is sprake van straatmeubilair waar mensen kunnen zitten. Ook is er een kunstwerk geplaatst.

4. Het gaat hier om een speelterrein met een aantal speelattributen. Het is op een overzichte-lijke hoek gebouwd. Verder ligt het ook aan een belangrijke hoofdweg die door het havengebied gaat.

5. De openbare ruimtes in de nieuwe studen-tenbuurt gelegen tegenover Silodam zijn vooral grasvelden tussen de bebouwing in.

6. De openbare ruimte is een ‘skatepark’. Er is sprake van straatmeubilair.

1a.

2.

3.

4.

5.6.

= openbare ruimtes

1b.

Silodam

67

1a.

2.LiggingingroterverbandOpenbareruimte1a,1b&2

1b.

2.

Silodam

67

Silodam

7

4.

2.LiggingingroterverbandOpenbareruimte3&4

3.

Silodam

89

2.LiggingingroterverbandOpenbareruimte5&6

6.

5.

Openbare ruimte | betekenis/definitie

Onder openbare ruimte wordt de ruimte verstaan die voor iedereen toegankelijk is. Vanwege dit open karakter, vindt in deze ruimte veel van de dagelijkse activiteiten plaats.

Plaatsen die onder de openbare ruimte vallen zijn onder andere straten en pleinen, kortom de ruimte die niet direct aan een bepaalde groep of individu kan worden toegeëigend.

De inrichting en het beheer van de openbare ruimte staat onder verantwoordelijkheid van de overheidsinstanties rijk, provincie en gemeente, waarbij gemeenten de grootste rol vervullen. Bij de inrichting dient immers rekening gehouden te worden met lokale omstandigheden. Drukke hoofdwegen vragen om een andere inrichting dan rustige buurtstraten en in gemeenten met een hoger criminaliteitscijfer zullen sneller camera’s opgehangen worden dan in gemeenten die nau-welijks met overlast te maken hebben.

Over het algemeen geldt dat open ruimten het veiligheidsgevoel vergroten, maar ook dit moet per locatie en per gemeente bekeken worden.(http://www.encie.nl/definitie/Openbare_ruimte)

Silodam

89

Silodam

9

2.Liggingingroterverbandverblijfsruimteofverkeersruimte?

= verblijfsruimte

= verkeersruimte

= bebouwing

Verblijven of verkeren?

Veel van de locatie is verkeersruimte. De locatie is een havengebied en heeft belangrijke toevoer en afvoer wegen in zich opgenomen. De locatie is 2 km van het centrum verwijderd.

De verblijfsruimtes bevinden zich op hoekpunt-en, aan kades en tussen de gebouwen.

Silodam bevindt zich op een hoek. Het IJ maakt hier een bocht. Er zijn welgeteld 3 bruggen. Hier komt nog veel waterverkeer langs. Dit geeft de nodige moeilijkheid in de logistiek van dit gebied.

Silodam

1011

2.Liggingingroterverbandwelkefunctieenwelkeschaalzijndeopenbareruimtes?

= schaal ‘stad’

= schaal ‘buurt/wijk’

= schaal complex

Schaal.

Gekozen is voor 3 schalen:

Op stedelijk niveau wordt bedoeld dat de open-bare ruimtes door de hele stadt gebruikt kunnen worden. Denk hierbij vooral aan parkeerterreinen en/of pleinen. Op de locatie bevinden zich de parkeergarages onder de complexen en onder Silodam zelf.

Buurt en/of wijk niveau zijn openbare ruimtes die meestal alleen door de bewoners worden gebruikt. De openbare buurt ruimtes en/of wijk ruimtes zijn meestal ontspanningsruimtes waar men kinderen kan laten spelen. Stukken gras-veld, pleintjes met speelattributen.

Openbare ruimtes binnen complexen zijn be-doeld voor de bewoners rondom. Vaak wordt er een parkje aangelegd. Deze openbare ruimtes kenmerken zich toch vaak met het gebruik van veel ‘groen’.

Silodam

1011

Silodam

11

3.MatevanToegankelijkheidOude pakhuizen.

Bij de oude pakhuizen aan de kant van de kade die nu gebruikt worden als kantoor- en winkel-functie is er een duide-lijke scheiding tussen openbare en private ruimten, deze scheiding is de gevel van de pakhuizen. Wel worden er per-soonlijke eigendommen tegen de gevel geplaatst waardoor de openbare ruimte een semi-openbare ruimte wordt. Aan de straatkant is er een duideli-jk verschil tussen private- en openbare ruimte.

Om op de kade te komen moet je door een smal ogende gang (hij is 2,5 m breed maar de gebou-wen zijn zo’n 15 meter hoog aan elke kant) dit voelt aan als een erg besloten ruimte wat een onveilig gevoel creëert

= bebouwing

= bestrating

Silodam

1213

3.MatevanToegankelijkheidSilodam

De Silodam is voor iedereen toegankelijk en daarom openbare ruimte, toch is er bij het woongebouw een semi-openbare ruimte te vinden. Dit terras bevindt zich aan de oostkant van het gebouw en is te bereiken door onder het woongebouw door te lopen en via trappen om-hoog te gaan, het terras kan afgesloten worden met glazen deuren, hierdoor is er ’s nachts geen toegang tot het terras.

= privaat

= semi-openbaar

= openbaar

Silodam

1213

Silodam

13

3.MatevanToegankelijkheidStudentenhuisvesting

Bij de studentenwoningen aan de westkant van ons gebied is alle ruimte tussen de gebouwen openbare ruimte. De grens tussen openbare en private ruimte is hard, dat kan je zien doordat de gevel direct aansluit op de binnenplaats.

Tussen de gebouwen zijn ruime toe- gangen gerealiseerd waardoor het een erg toegankelijk gebied is.

= bebouwing

= bestrating

Silodam

1415

4.FunctiesvanopenbareruimtesOpenbare ruimtes.

1a. De openbare ruimte is gesitueerd tegenover de bekende ‘Silodam’ van architectenbureau MVRDV.

Deze openbare ruimte wordt vooral gebruikt voor plaatsing van fietsen. Verder heb je een mooi uitzicht op de baai.

1a. Functies van openbare ruimte

Silodam

1415

Silodam

15

4.FunctiesvanopenbareruimtesOpenbare ruimtes.

1b. De openbare ruimte is een ruimte waar mensen kunnen ontmoeten. De openbare ruimte is er ook om tot rust te komen. Bij deze openbare ruimte, is er sprake van straatmeubilair waar de mensen kunnen gaan zitten.

De openbare ruimte is ontworpen door de MVRDV architecten. Om het te bereiken is het nodig om het gebouw te doorkruisen.

1b. Functies van openbare ruimte

Silodam

1617

Openbare ruimtes.

2. De openbare ruimte is een ruimte waar mensen kunnen ontmoeten. De openbare ruimte is er ook om tot rust te komen. Bij deze openbare ruimte, is er sprake van straatmeubilair waar de mensen kunnen gaan zitten. Ook hier is er een uitzicht op de baai.

Het bijzondere van Silodam is de garage onder de weg. Via mechanische liften worden de auto’s naar de garages getransporteerd onder de weg. Sta er bij stil dat de straat tevens een kade is.

4.Functiesvanopenbareruimtes2. Functies van openbare ruimte

Silodam

1617

Silodam

17

3. Functies van openbare ruimte Openbare ruimtes.

3. De openbare ruimte is gelegen naast een mod-ern gebouw met appartementen. Het zit boven het parkeergarage van dit gebouw. Het is een ideale plek voor een openbare ruimte, omdat het naast de hoofdweg ligt en het is gesitueerd op een hoek.

Er is sprake van straatmeubilair waar mensen kunnen zitten. Ook is er een kunstwerk geplaatst.

4.Functiesvanopenbareruimtes

Silodam

1819

Openbare ruimtes.

4. De openbare ruimte is een ruimte waar mensen, maar vooral kinderen zich kunnen ver-maken. Het gaat hier om een speelterrein met een aantal speelattributen. Het is een speeltuin van een school. Het speelterrein wordt omhuld door een hek van 2,5 m.

5. De openbare ruimtes in de nieuwe studen-tenbuurt gelegen tegenover Silodam zijn vooral grasvelden. Hier hebben de mensen en/of stu-denten hun ontmoetingsplekken en rustplekken.

4.Functiesvanopenbareruimtes4. Functies van openbare ruimte

5. Functies van openbare ruimte

Silodam

1819

Silodam

19

4.FunctiesvanopenbareruimtesOpenbare ruimtes.

6. De openbare ruimte is een ‘skatepark’. Deze is voor iedereen toegankelijk uit de stad. Er is sprake van straatmeubilair. Dit is vooral voor de jongeren en studenten die willen ontspannen.

6. Functies van openbare ruimte

Silodam

2021

5.MatevanBeslotenheidStudentenwoningen.

Tussen de woningen zit een grote ruimte (on-geveer 30 meter) waardoor een zeer open gevoel wordt gecreëerd. De hoogte van de gebouwen ligt rond de 10 meter hoog.

Bij de binnenpleinen zijn bankjes ge-plaatst waardoor er een ontmoetingsplek gecreëerd wordt.

= bebouwing

= bestrating

Silodam

2021

Silodam

21

Oude pakhuizen

De pakhuizen hebben 5 bouwlagen en zijn dus zo’n 15 meter hoog, in verhouding met de kade, die 6 meter breed is, is dat erg hoog, dat kan een onveilig gevoel veroorzaken. Ook in verhouding met de straat (12.5 meter) aan de andere zijde is het gebouw erg hoog, doordat de gebouwen aan de adnere kant van de straat ook 15 meter zijn geeft dit een besloten gevoel.

= bebouwing

= bestrating

5.MatevanBeslotenheid

Silodam

2223

Silodam

De hoogte van het gebouw vanaf de kade is 28 meter, de kade is 18 meter breed, waardoor er een goede verhouding is tussen de kade en het gebouw. De kade voelt open aan. Ook het terras aan de andere kant voelt open aan met een nog kleinere verhouding, namelijk een hoogte van 24 meter en een breedte van 18 meter.

= bebouwing

= bestrating

5.MatevanBeslotenheid

Silodam

2223

Silodam

23

6.Inrichting&materialiseringMaterialisering.

Het is een ontwerpmiddel dat de stedenbou-wkundige en/of architect kan gebruiken om zijn visie te versterken. Er wordt met heel veel mate-rialen gewerkt. In ons gebied gaat het over hout, bestrating, asfalt en damwanden.

Silodam

2425

A-A

B-B

C-C

E-E

F-F

D-D

= damwand

= bestrating/asfalt

= hout

= asfalt fietspad

6.Inrichting&materialisering

Silodam

2425

Silodam

25

7.SamenhangenafwisselingSilodam en oude pakhuizen

In het gebied van de oudepakhuizen en de silo-dam zelf is er een erg afwisselend gevelbeeld. Dit kan komen doordat de gebouwen in verschil-lende tijden zijn neergezet. De individuele gevels zijn wel samenhangend.

De oude pakhuizen hebben allemaal bakstenen gevels terwijl de oude silo uit beton bestaat. Het wooncomplex op de silodam is opgetrokken uit stalen bepla-ting en het nieuwe woongebouw uit na-tuursteen. Er is dus veel afwisseling tussen de gebouwen in dit gedeelte van het gebied.

Silodam

2627

7.SamenhangenafwisselingStudentenhuizen

In dit deel van het gebied is er een duidelijke samenhang tussen de gebouwen. Het studenten-complex is met bouwblokken gebouwd.

Silodam

2627

Silodam

27

8.BetekenisenIdentiteitEr staan twee graansilo’s op de Silodam. De oudste silo is de Stenen Silo, deze is gebouwd in 1896. In 1952 de Betonnen Silo gebouwd van-wege ruimtegebrek.

Op een gegeven moment kwamen de silo’s leeg te staan en werden ze gekraakt. Ze stonden dan ook op de lijst om gesloopt te worden en er nieuwbouw voor in de plaats te bouwen. Toen de silo’s echter in 1996 tot rijksmonument werden verklaard werd er een herbestemming aan deze gebouwen toegewezen. De silo’s werden omge-bouwd tot gebouwen waar zowel appartementen als kantoren in gehuisvest werden. Dit restauratie project werd rond 2000 gedaan door architect André van Stigt.

Het bekende gebouw wat op het eind van de dam staat is ontworpen door het architectenbureau MVRDV. Dit gebouw straalt iets groots uit en doet door de vele kleur verschillen, tussen de verschillende lagen, denken aan een groot con-tainerschip. Door de ligging van het gebouw is de link tussen de scheepsvaart en de vormgeving dus goed gelegd.

Silodam

2829

8.BetekenisenIdentiteitDe studentenwoningen in het westen van ons gebied zijn tijdelijke woningen. Er ligt namelijk een plan klaar voor het volbouwen van de houthaven. En als tijdel-ijke oplossing, om braakliggend land te voorkomen, zijn er studen-tenwoningen neergezet.

De woningen zijn aan elkaar gekoppelde “con-tainers” genaamd de IFD BOX. HVDN archi-tecten hebben daartegen een gevel gebouwd, de Qubic.

(bron: http://www.formulebouw.nl/nl/referentiepro-jecten/projectgegevens-qubic-studentenwoningen-te-houthav/)

Silodam

2829

Silodam

29

9.FysischeKwaliteitenDe zon gaat op in het oosten en gaat onder in het westen via het zuiden. hierdoor zijn de kades bij de pakhuizen (rood) de hele dag in de schaduw.

De openbare ruimte aan de kade kant van MVRDV (groen) heeft de hele dag zon, het ter-ras aan de oostkant (blauw) heeft echter alleen ‘s ochtends zon.

Bij de studentenhuizen (oranje) is er de hele dag zon omdat de bebouwing niet hoog is en de openbare ruimte in verhouding wel groot is.

Silodam

3031

10.GroenenWater

In het gebied zijn geen parken in de buurt, wel staan er overal langs de weg bomen om toch wat groen te creëren. Verder is er in het oosten een groot braakliggend terrein, deze wordt nu gebruikt door bewoners om samen te komen. Bij de studentenwoningen zijn grote groende velden te vinden tussen de gebouwen. Op de Silodam is geen groen te bekenen.

= openbaar groen

= privaat groen

= bomen

Het gebied is omringt door water, ook is er een arm water die het gebied ingaat. door het vele water zijn er ook veel kades in het gebied. vanuit de linker landtong in het water gaat er een pondje naar de overkant van het water.

Silodam

3031

Silodam

31

11.StraatmeubilairBankjes

In het gebied staan veel verschillende soorten bankjes, er is niet echt een eenheid in te vin-den. De banken zijn allemaal in een andere tijd neergezet.

Silodam

3233

11.StraatmeubilairVerlichting

Ook de verlichting bestaat uit allemaal verschil-lende soorten. De verlichting verschilt in vorm, lengte en materiaal. Bij de onderste foto kan je zien dat de ver-lichting in het ontwerp van het gebouw is meegenomen.

Silodam

3233

Silodam

33

11.StraatmeubilairOverige straatmeubilair

Onder overig meubilari verstaan wij prullenbak-ken en scheidingsblokken. Het is ons opgevallen dat er weinig prullenbakken waren te vinden in ons gebied.

Langs de wegen waren betonnen pyramides geplaatst zodat de auto’s niet op de stoep gaan parkeren.

Op de silodam stonden op een gegeven moment betonnen blokken over de weg, dit gaf weer dat auto’s niet verder mochten dan daar.

Bij de studentenwoningen waren rood/witte paaltjes neergezet zodat auto’s niet op het bin-nenterrein kunnen komen.

Silodam

3435

12.KunstwerkenenMonumentenIn ons gebied staat 1 kunstwerk en 2 monument-en.

“Islanded” door Anneke de Witte

Anneke de Witte vertelt over haar beeld: ‘Op de kade staand denk ik aan verre exotische oorden. Ik zie de oceaan en ervaar ruimte en horizonnen. De produkten hier ooit aan wal gezet en opgesla-gen doen mijmeren aan plantages in de Oost en de West.’Een sculptuur waar de wandelaar onderdoor kan lopen. Een sculptuur op de Kop van Diemen tus-sen IJside en de graansilo’s. Een sculptuur in de vorm van een eiland op poten. Na een reeks kle-ine autonome ‘eilandbeelden’ maakte De Witte in opdracht van Bouwfonds Ontwikkeling BV, Woningstichting Eigen Haard en stadsdeel West-erpark dit monumentale beeld op de parkeerga-rage èn kade met wijds uitzicht over het IJ.‘De twee verschillende materialen, brons en keramiek, vormen een denkbeeldige horizon of waterspiegel,’ zegt de kunstenaar verder. ‘En mijn eilanden staan ook symbool voor het indi-vidu, het op zichzelf zijn. De tijdsgeest van dit moment.’

Silodam

3435

Silodam

35

12.KunstwerkenenMonumentenEr zijn twee graansilo’s op de Silodam aanwezig. De oudste silo is de Stenen Silo (het roode ge-bouw op het plaatje), deze is gebouwd in 1896. Op een gegeven moment werd deze te klein en daarop werd er in 1952 de Betonnen Silo gebou-wd (het grijze gebouw).

Op een gegeven moment kwamen de silo’s leeg te staan en werden ze gekraakt. Ze stonden dan ook op de lijst om gesloopt te worden en er nieuwbouw voor in de plaats te bouwen. Toen de silo’s echter in 1996 tot rijksmonument werden verklaard werd er een herbestemming aan deze gebouwen toegewezen. De silo’s werden omge-bouwd tot gebouwen waar zowel appartementen als kantoren in gehuisvest werden. Dit restauratie project werd rond 2000 gedaan door architect André van Stigt.

Silodam

3637

Conclusies

Silodam

3637

Silodam

37

Conclusies

Borneo-Sporenburg

3839

Inleiding

Het tweede gebied voor onze precedenten analyse is de Borneo-Sporenburg in Amsterdam. Dit ligt ten oosten van het centrum van Amsterdam.

In dit boekwerk zullen wij ingaan op verschillende aspecten van het gebied, zoals genoemd in de studiehandleiding. De eerste hoofd-stukken zullen gaan over de fysieke elementen van het gebied, denk hierbij aan afmetingen en ligging.

De hoofstukken hierna zullen gaan over de openbare ruimtes. Er zal ingegaan worden op de toegankelijkheid, de functie en de besloten-heid.

Verder zal het gaan over de inrichting en materialisering van de in-richting. Ook zal er gekeken worden naar de samenhang en afwis-seling van de gevelbeelden.

De fysische kwaliteiten zullen daarna ten sprake komen gevolgd door het groen en water in het gekozen gebied.

In de laatste hoofdstukken wordt het straatmeubilair, kunst en de monumenten besproken.

Uiteindelijk zullen er vanuit de analyses conclusies getrokken wor-den.

Borneo-Sporenburg

38

Borneo-Sporenburg

3939

1.VormenafmetingenOns gebied is de schiereilanden Borneo en Sporenburg in Amsterdam.De afmetingen van Sporenburg zijn on-geveer 750 meter lang en aan het begin 150 meter breed en aan het eind 180 meter breed Die van Borneo zijn 870 meter lang en 150 breed aan het begin met aan het eind twee armen van beide 60 meter breed.

Borneo en Sporenburg zijn beide dicht-bebouwde schiereilanden. De eis welke tijdens de functieverandering naar woning-bouw werd gesteld was dat er 100 wonin-gen per hectare zouden worden gebouwd. Hierdoor blijft er beperkte ruimte over voor openbare ruimte. Dit was dus een moeilijk punt tijden het ontwerp op steden-bouwkundig niveau van de wijk. Door deze hoge dichtheid is alle bebou-wing 3 verdiepingen hoog of hoger.

Sporenburg

Borneo

Borneo-Sporenburg

4041

2.LiggingingroterverbandBorneo Sporenburg ligt in Amsterdam ten westen van het centrum.

= Borneo Sporenburg

Borneo-Sporenburg

40

Borneo-Sporenburg

4141

Vanuit de stedelijke plattegrond komen een aantal zichtlijnen die uitkijken over het water en de rivier.

= Zichtlijnen

2.Liggingingroterverband

Borneo-Sporenburg

4243

De openbare ruimte is de ruimte waar men sa-men kan komen. Het kan dus niet door een in-dividu worden opgeëist, maar is voor iedereen bereikbaar. Ook zijn er semi openbare ruimten ontstaan, door bijvoorbeeld een binnenrui-mte in een woongebouw alleen bereikbaar te maken voor de bewoners van het woongebouw.

Met de openbare ruimte moet goed en zuinig worden omgesprongen. De “hoeken en oksels” van de van de schiereilanden zijn dan dus ook ingericht voor openbare ruimte. Door op een effectieve manier op het Borneo eiland open-bare ruimte te creeren is er veel ruimte benut gebleven voor woningbouw. De openbare ruimten in het eerste gedeelte van het Borneo eiland zijn zoals op de analyse tekening te zien langgerekt.

Vrijwel alle openbare ruimten zijn bedoelt voor kinderen of als rustpunt. De activiteitspunten zijn aan de zijkant van de eilanden geplaatst. Zo is ten noorden van de het Brijdeplantsoen op het Sporenburg eiland een voetbalveldje gemaakt.

Aan het begin van het Borneo eiland is ook een grote voetbalkooi gezet. Hier kunnen jongeren zich dus vermaken met een potje voetbal of basketbal (er hangen ook basketbal ringen in de kooi). Deze kooi is zo mooi dat de jongeren hier naartoe komen en dus niet zo snel in de straat een balletje gaan trappen.

= Openbare ruimtes

= Wegen

2.Liggingingroterverband

Borneo-Sporenburg

42

Borneo-Sporenburg

4343

De meeste verkeerswegen lopen van met de schiereilanden mee met een paar uitzonderin-gen zoals een pad voor voetgangers.Het langgerekte plantsoen op het Sporenburg is zowel een verkeersruimte, waar men met de fiets naar de andere kan van het eiland kan fietsen, als een verblijfruimte. In deze ruimte kunnen kinderen spelen en is het voor ouders mogelijk om op ze te letten. Tevens is er ten zuiden van het plantsoen een monument van de oorlog geplaatst waar elk jaar tijdens de dodenherdenking ook een min-uut stilte word gehouden.

= Voor voetgangers

= Voor voetganger en fietsers

= Voor voetganger, fietsers en auto´s

2.Liggingingroterverband

Borneo-Sporenburg

4445

Bij bijna alle woningen is de scheiding tussen openbare en private ruimtes de gevel. Waar-van de grens eigenlijk nog wat word verbreed doordat veel mensen een stuk van de stoep gebruiken voor planten en bankjes. Als je de openbare ruimtes op grotere schaal bekijkt dan zijn de private ruimtes blokken die met de vorm van de schiereilanden meegaan. Waarvan bijna alle openbare ruimte zit aan de waterkant.

Verder zitten er nog semi-openbare ruimtes in de gebouwen zoals kleine hofjes of een tus-senverdieping waar de bewoners die daaraan wonen kunnen komen.

3.Matevantoegankelijkheid

= privaat

= openbaar

Borneo-Sporenburg

44

Borneo-Sporenburg

4545

4.Functiesopenbareruimte

2.1.

2. Plein einde eiland Sporenburg.Het plein welke gesitueerd is aan het einde van het eiland Sporenburg is een plek voor ontmoeting. Hier is de functie vooral voor het uitzicht. Welke ook benadrukt word door het kunstwerk welke hier te vinden is. In hoofdstuk 12 word dieper op het kunstwerk ingegaan. Deze ruimte is tevens een opstap-punt voor het IJ-buurtveer. Je kunt dus ook op de veerpont stappen om zo de eilanden vanaf het water te bekijken. Het is dus niet echt een ontmoetingsplek voor jongeren, maar heeft een wat oudere doelgroep.

1. Schuine grasstrookDe schuine grasstrook welke op het eiland Sporenburg is situeert dient als een activit-eitenplek voor kinderen. Kinderen kunnen hier op het gras op speeltoestellen spelen terwijl de ouders dus in de buurt kunnen zijn om op ze te letten. Door deze grasstrook kunnen kinderen dus veilig spelen, want in dit dichtbebouwde gebied zou anders alleen speelmogelijkheden op de straat zijn. Aangezien dit onveilig is in verband met het verkeer is deze oplossing dus kindvriendelijk om zo ook de ruimte te geven aan mensen met (jonge) kinderen.

3. Plein einde eiland BorneoHet plein dient als ontmoetingsplaats voor jongeren. Dit is onder anderen terug te zien aan het skate object welke hier is gesitueerd. Het is dus naast een hangplek voor jongeren ook een plek om je met je skateboard uit te leven.

3.

4.

5.

6.= privaat

= semi-openbaar

= openbaar

= openbaar

1.

2.

3.

Borneo-Sporenburg

4647

5. Speelplek kade.De speelgelegendheid aan de kade op het Borneo eiland kent een speeltoestel voor kin-deren en een tafeltennistafel. Daarnaast is er een kniehoog muurtje die naast de afscheiding van de ruimten ook zorgt voor een zitgelegenheid. Welke als rustpunt voor de speelplek te gebrui-ken is, maar ook om al zittend over het water uit te kijken.

6. Speelkooi BorneoVoor de wat oudere jongeren in de wijk is er een grote combi kooi waar een voetbal goal en basketbal ring in gemaakt zijn. Hier kunnen jongeren dus ook in een drukke stad als Amster-dam met de bal spelen zonder hierbij de omgev-ing te hinderen. Om overlast te voorkomen zijn er ook regels opgesteld. Deze staan op het bord welke boven de ingang van deze sportkooi te vinden is.

4. TussengedeelteDe openbare ruimte welke tussen de wonin-gen op het midden van het eiland Borneo is gecreëerd is bedoelt voor activiteiten voor kinderen. Door hier verschillende speelgele-genheden te plaatsen kan er over de lengte van deze openbare ruimte verschillende activiteiten gedaan worden door kinderen.

5.

6.

4.

4.Functiesopenbareruimte

Borneo-Sporenburg

46

Borneo-Sporenburg

4747

5.DematevanbeslotenheidOm de beslotenheid wat beter uit te leggen gebruiken we doorsnedes op verschillende plekken in het gebied:1 Kade2 Tussen bebouwing3 Grasstrook4 Tussen bebouwing5 Groot gebouw6 Speelstrook

1.

2.

3.

4.5.

6.

Borneo-Sporenburg

4849

36 m

21 m

18 m

3 bouwlagen 9m

3 bouwlagen 9m

3 bouwlagen 9m

15 m

3 bouwlagen 9m

De meeste straten van borneo sporenburg zijn zitten in de beslotenheidsdrempel of zijn besloten. Bij het water en bij de groenstrook is alleen een open gevoel waardoor er toch nog plekken zijn waar de bewoners naartoe kunnen gaan om uit te rusten.

1

-

1

2,3

1

4

1

1,7

= Water

= Bebouwing

= Groen

= Bestrating

1

2

3

4

5.Dematevanbeslotenheid

Borneo-Sporenburg

48

Borneo-Sporenburg

494937 m

15 m 20 m 15 m 24 m17 m

3 bouwlagen 9m

3 bouwlagen 9m

8 bouwlagen 24m

1

4,1

1

1

1

0,8

1

0,7 = Bebouwing

= Bestrating

= Groen

5

6

Zoals ook al hiervoor is gezegd zijn de meeste plekken in borneo-sporenburg erg besloten. Dit is dus ook zo bij en tussen de grote gebouwen die in de wijk staan. En ook is er bij de speelstrook te zien dat het hier weer open is. De plekken die open zijn zijn dus plekken zoals speelplekken, de groenstrook(een parkje), en langs de kade. Als je hierlangs loopt krijg je dus een open gevoel.

5.Dematevanbeslotenheid

Borneo-Sporenburg

5051

6.InrichtingenmaterialiseringHet meerendeel van het grondoppervlak op borneo-sporenburg bestaat uit bestratingen.

Wegen – Stoep

De scheiding van de weg en stoep word naar de stoeprand ook benadrukt door een ander bestrat-ingsverband. Op de weg wordt er een keperver-band gebruikt en op de stoep een halfsteensver-band. De bestrating op de pleinen bestaan ook uit een halfsteensverband.

De 30 km/h zone is door middel van een lichtere bestrating benadrukt.

De arcering van de drempels zijn meegenomen in het bestratingsverband.

De pleinen zijn bestraat met een halfsteensver-band. Waarvan pleinen aan het begin en aan het eind van schiereiland borneo beide dezelfde blauwige steensoort gebruiken.

= Bestrating

DrempelStoepStraat

Wegen – Stoep

30 km/h zone

Blauwe bestrating

Borneo-Sporenburg

50

Borneo-Sporenburg

5151

Plantsoen Sporenburg

De grootste openbare ruimte op het eiland Sporenburg is het plantsoen welke diagonaal in het gebied gecreëerd is. Deze ruimte bestaat voor het grootste gedeelte uit gras. Hierdoor is de ruimte uitermate geschikt voor het verblijven van (kleinere) kinderen, want verder is er in de wijk weinig gras in combinatie met speeltoestellen. Door deze jonge doelgroep zijn er ook met regel-maat bankjes geplaatst, zodat de ouders op hun kinderen kunnen letten als ze op het gras spelen.

Te onderscheiden onderdelen in deze openbare ruimte: -Gras -Stoep / fietspad -Parkeerplekken met daartussen bomen -Bomen

GrasVoetpad

Stoep

Weg

Parkeren

Speel/Groenstrook

Parkeren

Weg

Stoep

Groenstrook Borneo eiland.

De groenstrook op het Borneo eiland is afge-bakend met aan weerszijden een hekwerk. Dit niet enkel te bescherming van de kinderen, maar ook voor de voertuigen wanneer er bijvoorbeeld met de bal gespeeld word. Aan weerszijden van de groenstrook bevindt zich een weg, deze zijn beide eenrichtingsverkeer. In deze groenstrook staan verschillende speelobjecten opgesteld. De stoepen in deze straat worden door bewoners ook gebruikt om bloemen of struiken in potten neer te zetten.

6.Inrichtingenmaterialisering

Borneo-Sporenburg

5253

7.SamenhangenafwisselingEr zijn een aantal gebouwen die eruit steken vergeleken met de rest van de bebouwing dat zijn de huizen aan het water en de grote uitstekende gebouwen. Waarom steken deze uit, omdat ze ten eerste een stuk hoger en groter zijn vergeleken met de rest van de bebouwing, ten tweede omdat ze een ander soort gevelkleur/materiaal hebben (de ene heeft een metalen gevelbekleding) en ze op een vrije strook liggen waardoor ze vrij van de rest van de bebouwing liggen. De huizen aan het water zijn anders omdat het de enige woningen aan het water zijn en verder al-lemaal verschillende soorten gevels hebben die afsteken van de rest van de bebouwing.

= Hoge gebouwen

= Woningen aan het water

= Water

Borneo-Sporenburg

52

Borneo-Sporenburg

5353

Het gevelbeeld van Borneo Sporenburg is samenhangend doordat bijna alle gebouwen dezelfde kleur gevelwanden hebben. Bruine bakstenen en/of dezelfde kleur hout. Een verdere bijzonderheid die je kunt zien is dat bijna alle woningen op borneo-sporenburg hun auto in/onder hun woning hebben staan waardoor er op de straat minder auto’s staan.

7.Samenhangenafwisseling

Borneo-Sporenburg

5455

Er zit een rechtlijnig patroon in het steden-bouwkundig plan van Borneo-Sporenburg waardoor er een grotere samenhang in het geheel zit er zijn alleen een paar uitzon-deringen dat zijn de zichtlijnen die ook al eerder te zien waren. Waar dus grote ge-bouwen of een groenvoorziening tussen zit.

= Tegenstrijdige lijnen

= Patroon

7.Samenhangenafwisseling

Borneo-Sporenburg

54

Borneo-Sporenburg

5555

8.Betekenisenidentiteit1780

Het Oostelijke Havengebied in Amsterdam was een vervanging van het havengebied welke door de komst van het Centraal Station slecht tot onbereikbaar was geworden voor de grotere schepen. Dit kwam door de sporen die werden aangelegd. Daarom werden de schiereilanden als Borneo en Sporenburg gevormd. Deze schiereilanden werd gemaakt door in het vroege-re 't Zieke Water kunstmatige schiereilanden te vormen. Dit havengebied werd behulp van sporennetwerk verbonden aan de rest van de stad en maakte een goed en effectief vervoer naar de volgende bestemming van de binnenkomende vrachten mogelijk. De enige sporen die nog bewaart zijn gebleven zijn de sporen die naar het zuiden afbuigen en voor (ten westen) de eilanden Sporenburg en Borneo langs lopen.

= Water

= Woningen

Borneo-Sporenburg

5657

1902

Tijdens de twee wereldoorlogen groeide het gebied uit tot een groot en bedrijvig havengebied. In de Tweede Wereldoorlog was het havengebied dan ook een belangri-jke toevoer van voedsel en brandstof. In de hongerwinter van 1944 was dit streng ver-boden gebied, om ze de voedselvoorraden in veiligheid te kunnen stellen. Een monu-ment is voor Keesje Brijde in dit gebied neergezet. Hij werd op 4 December 1944 neergeschoten tijdens zijn zoektocht naar steenkolen. Het monument is te vinden op het Sporenburg eiland bij het Brijdeplant-soen.

= Water

= Woningen

= Spoorwegen

8.Betekenisenidentiteit

Borneo-Sporenburg

56

Borneo-Sporenburg

5757

Nu

In de jaren tachtig verdween de laatste grote passagiersrederij, dit kwam mede door de snellere mogelijkheden als het vliegtuig. Vier jaar later, in 1983, besloot gemeenteraad al dat het Oostelijke Havengebied een woon-bestemming werd. Het bestond voor deze beslissing vooral uit rails en bedrijven, zodat de geleverde goederen goed vervoerd konden worden. De enige stukken rails die er nog liggen en nog steeds worden gebruikt liggen ten westen van het Sporenburg en Borneo eiland en gaan richting het zuiden. Op de schiereilanden Sporenburg en Borneo is verder niets van historische waarde bewaard gebleven. Enkel het Keesje Brijde monument kan de bezoeker wellicht nog na laten den-ken over de historie van het gebied.

= Water

= Woningen

= Spoorwegen

8.Betekenisenidentiteit

Borneo-Sporenburg

5859

De woningen/de havenarmen zijn zo gesitueerd dat bijna alle gevels van de won-ingen vanaf het zuiden/zuidoosten worden beschenen.Waardoor in de zomer deze gevels veel zon krijgen en in de winter alleen de bovenste verdieping en de dakterassen.

‘s nachts is er ook genoeg verlichting door de lantaarnpalen en de hangende verlichting tussen de gebouwen.

= Zon

= Schaduw

= Bebouwing

‘s Winters

‘s Zomers

9.Fysischekwaliteiten

Borneo-Sporenburg

58

Borneo-Sporenburg

5959

9.Fysischekwaliteiten

= Drukke weg

= Veerpont

De meest waarschijnlijke geluidsbronnen zijn de drukke wegen en de veerpont die beide aan de buitenkant van de wijk zitten waardoor er weinig geluidsoverlast is.

Tegen stankoverlast staan er bij elke open-bare plek waar mensen samen zouden kunnen komen zoals speelplekken of op pleintjes prullenbakken.

Borneo-Sporenburg

6061

10.GroenenWaterGroen

Het groen in deze wijk is beperk. Op Borneo is er in het begin van het eiland zijn er groene stroken gecreëerd door de ruimten tussen de wegen of de weg en de stoep af te bakenen met een hek. Dit groen is dus enkel bedoelt als speel-gelegenheid voor kinderen en jongeren. Er staat dan ook een bordje bij de ingang dat er geen honden mogen lopen. Door deze afgebakende groenstroken wordt er geprobeerd om kinderen en jongeren een centrale plek aan te bieden om te spelen om zo ook de overlast te beperken.

Er is ook nog een brede groenstrook op het ei-land Sporenburg. Deze is gecreëerd als zichtlijn welke door het kanaal heen kijkt. Er zijn hier enkele speeltoestellen en verder is er gelegen-heid om een balletje te trappen op deze strook. De doelgroep is vooral ouders met kleinere kin-deren. Voor jongeren is er ten noorden van deze strook gelegenheid om een balletje te trappen.

Omdat het een dichtbebouwd gebied moest wor-den (met de gemeentelijke eis van 100 wonin-gen per hectare) heeft het groen een alternatieve bestemming gekregen. Het groen in de wijk is niet alleen gecreëerd op stroken, maar er is een mogelijkheid gemaakt om op het dak een tuin te maken wat ook in de wijk terug is te zien. Veel mensen zetten echter ook hun eigen planten in potten op de stoep of laten de gevels begroeien.

= Bomen

= Gras

= Dakterrassen/binnentuinen

Borneo-Sporenburg

60

Borneo-Sporenburg

6161

10.GroenenWaterWater

Vroeger was het een havengebied, daarvoor was het zelf een afgebakend stuk meer. Het water was in het verleden dus in overvloed aanwezig. Borneo en Sporenburg zijn twee schiereilanden die gemaakt zijn voor een verhuizing van het havengebied. De havenindustrie nam af met als gevolg dat het Oostelijke Havengebied van Am-sterdam als herbestemming woningbouw kreeg. Door de kanalen en de kades zijn er vrijwel geen woningen aan het water gebouwd. Hier zit eerst de weg en de kade tussen.

Op het eiland Borneo is de middenstrook van de oostelijke van het eiland kant echter wel aan het water gesitueerd. Hier woont met dus wel aan het water.

Verder wordt het water tussen de eiland gebruikt als haven en natuurlijk als vis mogelijkheid. De mooie stijgers en kades maken het mogelijk om te vissen.

= Water

Borneo-Sporenburg

6263

11.StraatmeubilairHet straatmeubilair heeft een traditionele uit-straling. Eigenlijk zijn het standaard prullen-bakken en bankjes. Verder zet bijna iedereen voor hun huis plantenbakken en/of bankjes die dezelfde uitstraling hebben als het openbare straatmeubilair.Er is niet echt veel aan de uitstraling van het straatmeubilair besteed behalve dan dat het al-lemaal een blauwe kleur heeft en er simpel uit moet zien.

Borneo-Sporenburg

62

Borneo-Sporenburg

6363

Afbakening pleinen / inrichting

Er zijn paaltjes geplaatst om te voorkomen dat auto's niet door of in bepaalde openbare ruimten kunnen komen. Deze paaltjes zijn in de vor-mgegeven in de vorm van langwerpige bold-ers. Bolders zijn palen waaraan je een boot kan vastleggen. Dit is dus een object wat refereert aan de vroegere bestemming van het gebied.

Op elk plein zijn bankjes en prullenbakken gep-laatst. Er is dus ruimte en plek voor ontmoeting.

= Pleinen

11.Straatmeubilair

Borneo-Sporenburg

6465

12.Kunstenmonumenten

= Kunstwerk P.E. Tegelbergplein

= Keesje Brijde

= Pythonbrug

Er zijn 3 soorten kunstwerken en monu-menten in borneo-sporenburg die alle-maal aan het einde van het schiereiland sporenburg zitten. Dit komt waarschi-jnlijk deels doordat toen de wijk was gebouwd alle oude gebouwen weg zijn gehaald.

Borneo-Sporenburg

64

Borneo-Sporenburg

6565

Kunstwerk P.E. Tegelbergplein

Op het P.E. Tegelbergplein op het eiland Sporenburg is een kunstwerk te zien. Twee Gietijzeren figuren kijken hierbij uit op het water. Dit kunstwerk is in 2001 ge-maakt door de kunstenaar Mark Manders. Het kunstwerk staat ook wel bekent als “Fragment van een huiskamer verkleind naar 88%”. Het kunstwerk heeft dus geen korte of pakkende naam, maar een beschrijvende zin.

Het kunstwerk is uitgevoerd in gietijzer. Hoewel het kunstwerk uit één enkel materiaal bestaat word er door een schaal verandering tussen de personen en objecten een contrast ontwikkeld die ervoor zorgt dat de aandacht op de personen wordt gevestigd. De objecten en vormen zijn ons bekend, want deze komen uit onze direct lee-fomgeving.

De donker rode kleur van het kunstwerk steekt af tegen de lichte bestrating van het plein. Aan de andere kant legt het met de kleur een combinatie met de kleur van de gevels van de achterliggen bewoning. Het aspect waar dit kunstwerk aandacht op legt is de zichtlijnen. Dit door een verkleining van de objecten, terwijl de personen niet worden verkleind. Door de detaillistische uitvoering van de gezichten word het kijken van de persoon benadrukt. Zoals in de architectonische achtergrond van de wijk de aandacht ook op zichtlijnen gevestigd is.

Wat op zal vallen is dat er 2 moment zijn vastgelegd in 1 kunstwerk. Het zijn niet twee verschillende personen, maar één persoon op twee moment vastgelegd. Dit maakt dus ook duidelijk waarom er een dubbele emmer staat. Deze is namelijk ook op twee momenten vastgelegd.

Keesje Brijde

Keesje Brijde was een jongen die in de oorlog was opgegroeid. Hij werd echter op 13 jarige leeftijd neergeschoten op zijn zoektocht naar steenkool. Hij was een jon-gen uit een gezin van 13 kinderen, deze hadden dus alle warmte en voedsel nodig om de barre winter van 1944 te overleven. Daarom was Keesje op zoek naar steen-kooltjes tussen het spoor, zodat het thuis in huis aangenamer was omdat er licht gestookt kon worden.

De kunstenaar is anoniem, het kruisje werd snel geplaatst nadat Keesje werd neergeschoten en later is hier nog een informatiebordje bijgekomen. Op het bord staat een gedicht over Keesje en dat hij om het leven was gebracht.

Het monument in de vorm van een kruis was al snel geplaatst, maar is niet altijd op dezelfde plaats blijven staan. Naar een aantal andere plekken heeft het monument nu een vaste plek gekregen en is het plantsoen waar het monument staat ook naar Keesje Brijde vernoemd.

Het monument bestaat uit een kruisje waarop zijn naam in verticale richting staat en op de dwarsbalk de geboortedatum en zijn datum van overlijden. Als begeleiding van het monument staat er een bordje met een gedicht en foto naast het kruisje. Zo kunnen onbekenden ook weten wie Keesje is.

Keesje Brijde overleed op 13 jarige leeftijd op de dag van 13 December in de hongerwinter van 1944. Dit is één van de herdenkingsplekken waar elke 4 Mei een min-uut stilte word gehouden ter nagedachtenis aan de oorlogsslachtoffers.

12.Kunstenmonumenten

Borneo-Sporenburg

6667

Pythonbrug

De Pythonbrug is de oostelijke brug welke Sporenburg en Borneo aan elkaar verbinden. Hoewel deze brug als fiets- en voetgangersbrug is betiteld word hier eigenlijk alleen maar over gelopen. Dit komt door de hellingen die in deze brug zitten. Aan de kant van Sporenburg stijgt de brug namelijk ruim 9 meter over 30 meter lengte. Hierdoor moet er gebruik worden gemaakt van een optrede om de veiligheid te waarborgen. Om de veiligheid te bevorderen zijn er ook ijzeren richels op de treden beves-tigd om extra grip te vormen.

Adriaan Geuze van West 8 heeft de Pythonbrug ontworpen. Dit in samenwerking met het con-structief Ingenieursbureau Amsterdam, zodat het ontwerp ook constructief mogelijk zou zijn. Aan de brug is vier jaar gewerkt en hij was in 2000 klaar. De brug bestaat uit een stalen constructie met als looppad houten planken met ijzeren richels voor de grip. Daarnaast is de brug ook nog uitgerust met verlichting, welke de brug in de nacht tentoonstelt als een kunst-werk. Deze verlichting is door een landschap-sarchitect vormgegeven.

De brug kent twee overspanning waardoor een doorvaarthoogte van maximaal 9,5 meter mogelijk is gemaakt. Zo kunnen vrijwel alle plezierschepen onder de brug door en is de ha-ven tussen Sporenburg en Borneo ook voor hun bereikbaar. Dit heeft wel als gevolg dat de fiets- en voetgangersbrug alleen nog maar te belopen is, want door de steile helling is het vrijwel niet te doen om te fietsen.

12.Kunstenmonumenten

Borneo-Sporenburg

66

Borneo-Sporenburg

6767

Conclusies

Borneo-Sporenburg

6869

Conclusies

Borneo-Sporenburg

68

Borneo-Sporenburg

6969

vergelijking