Anasayfa - T.C. · 2020. 1. 14. · T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI Çalışma Genel Müdürlüğü İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ VE SONUÇLARI: 4857 ve 5953 SAYILI

TC

CcedilALIŞMA VE SOSYAL GUumlVENLİK BAKANLIĞI

Ccedilalışma Genel Muumlduumlrluumlğuuml

İŞ SOumlZLEŞMESİNİN FESHİ VE SONUCcedilLARI 4857 ve 5953 SAYILI

KANUNLARIN İNCELENMESİ

UZMANLIK TEZİ

HAZIRLAYAN

Zeynep DALDAL

Tez Danışmanı

Luumltfi İNCİROĞLU

Ccedilalışma Genel Muumlduumlr Yardımcısı

ANKARA 2014

ii

OumlZET

Ccedilalışmada uumllkemizde iş soumlzleşmesinin feshi hukuki ve sosyal accedilıdan ele alınmaktadır

Bu kapsamda konu oumlzellikle 4857 Sayılı İş Kanunu 5953 sayılı Basın Mesleğinde

Ccedilalışanlarla Ccedilalıştıranlar Arasındaki Muumlnasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun ve

Basın İş Kanunursquonda Değişiklik Yapan 212 sayılı Kanun kapsamında ILO ve Avrupa

Birliği normları ve diğer uumllke uygulamaları ışığında incelenmektedir

Ayrıca ccedilalışmada soumlzleşmenin feshinin işccedili ve işveren accedilısından neden ve sonuccedilları

kavramsal hukuki ve tarihsel ccedilerccedilevede anlatılmaktadır Son olarak genel bir

değerlendirme ile oumlzellikle Basın İş Kanunu kapsamında ccedilalışanların uygulamadan

kaynaklanan sorunlarına değinilmekte ve mevzuata ilişkin oumlneriler ortaya konmaktadır

iii

ABSTRACT

In this study termination of employment contract is examined from a legal and social

point of view The issue is discussed especially in the scope of Labour Law (No 4857)

Press Labour Law (No 5953) and Law No 212 also in the light of ILO and European

Union norms Beside practices in other countries is presented

Furthermore causes and consequences of the termination of contract is discussed in a

conceptual legislative and historical way in terms of employers and workers Finally

recommendations for legislation and problems of workers especilly journalists are

presented as well as overall evaluation

iv

İCcedilİNDEKİLER

OumlZEThelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipii

ABSTRACThelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipiii

TABLO ve ŞEKİLLERhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipviii

KISALTMALARhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipix

GİRİŞhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip1

BİRİNCİ BOumlLUumlM

4857 SAYILI İŞ KANUNU KAPSAMINDA İŞ SOumlZLEŞMESİ ve İŞ

SOumlZLEŞMESİNİN FESHİhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip4

11 İş Soumlzleşmesihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip4

111 İş soumlzleşmesinin tanımıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip4

112 İş soumlzleşmesinin unsurlarıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip4

113 İş soumlzleşmesi tuumlrlerihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip5

12 İş Guumlvencesihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip8

13 Toplu İşten Ccedilıkarma Kavramıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip12

14 İş Soumlzleşmesinin Fesih Yoluyla Sona Ermesihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip13

141 Bildirimli(Suumlreli) fesihhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip13

142 İş guumlvencesi kapsamındaki işyerlerinde iş soumlzleşmesinin işveren tarafından

feshedilmesi ve geccedilerli neden kavramıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip17

1421 İş soumlzleşmesinin işccediliye bağlı nedenlerle feshi ve işyerine-işin

gereklerine bağlı nedenlerle feshi arasındaki farklarhelliphelliphelliphelliphelliphellip20

1422 İspat Yuumlkuumlhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip24

143 İşverenin iş soumlzleşmesini haklı nedenle feshetmesihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip26

144 İş soumlzleşmesinin işccedili tarafından haklı nedenle feshihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip30

145 Haksız fesih kavramıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip33

146 Değişiklik feshihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip34

v

İKİNCİ BOumlLUumlM

İŞ SOumlZLEŞMESİNİN FESHİNİN SONUCcedilLARIhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip36

21 İşe İade Davası-Feshe İtirazhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip36

211 Yargılama sırasında ortaya ccedilıkan durumların davaya etkisihelliphelliphelliphelliphellip38

212 İşe iade davasına ilişkin Yargıtay kararı incelemesihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip39

213 Avrupa uumllkelerinde işe iade uygulamalarıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip40

22 Usulsuumlz Fesih ve Geccedilersiz Fesih Kavramlarıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip41

23 Fesih Hakkının Koumltuumlye Kullanılmasıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip42

24 Kıdem Tazminatı Hakkıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip43

241 Kıdem tazminatı fonu kurulması durumunda işccedilinin haklarıhelliphelliphelliphelliphellip46

25 İhbar Tazminatı Hakkıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip47

26 İşsizlik Oumldeneğihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip48

27 İbranamehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip49

UumlCcedilUumlNCUuml BOumlLUumlM

İŞ SOumlZLEŞMESİNİN FESHİ KAVRAMININ ULUSLARARASI NORMLAR

IŞIĞINDA

İNCELENMESİhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip50

31 Uluslararası Ccedilalışma Oumlrguumltuuml(ILO) Soumlzleşmeleri Kapsamında İş Guumlvencesihelliphelliphellip50

311 ILO 158 Sayılı Soumlzleşmehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip51

312 Sendika Oumlzguumlrluumlğuuml ve Sendikalaşma Hakkının Korunması Hakkında 87

sayılı Soumlzleşmehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip53

313 Oumlrguumltlenme ve Toplu Pazarlık Hakkı Prensiplerinin Uygulanması

Hakkında 98 sayılı Soumlzleşmehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip54

32 AB normları ışığında iş guumlvencesihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip54

321Avrupa Sosyal Şartıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip54

vi

322 Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip55

33 Avrupa Birliği Uumllkeleri ve İş Guumlvencesihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip55

331 İngilterehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip56

332 Almanyahelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip56

333 Fransahelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip56

334 Belccedilikahelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip56

34 Diğer Uumllkelerde İş Guumlvencesi Uygulamalarıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip57

DOumlRDUumlNCUuml BOumlLUumlM

BASIN-İŞ KANUNU KAPSAMINDA İŞ SOumlZLEŞMESİNİN FESHİ VE

SONUCcedilLARIhellip59

41 Basın İş-Kanunuhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip59

411 Gazetecinin tanımıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip59

412 Basın sektoumlruumlnuumln tarihccedilesihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip60

42 Basın-İş Kanununda İş Guumlvencesihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip63

43 Basın-İş Kanunursquonda İş Soumlzleşmesihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip65

431 Basın- İş Kanunursquonda iş soumlzleşmesinin sona ermesihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip66

4311 Basın-iş soumlzleşmesinin işveren tarafından feshihelliphelliphellip67

4312 Basın-iş soumlzleşmesinin gazeteci tarafından

feshedilmesihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip68

432 Basın-İş Kanunu kıdem tazminatıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip69

433 Basın-İş Kanunursquonda ihbar tazminatıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip72

434 Basın-İş Kanunursquonda oumlluumlm tazminatıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip73

44 4857 ve 5953 Sayılı Kanunlar Arasında İş Soumlzleşmesinin Feshi Accedilısından Temel

Farklılıklarhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip74

45 Basın Sektoumlruumlnde Yaşanan Sorunlarhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip75

SONUCcedilhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip78

vii

KAYNAKCcedilAhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip82

OumlZGECcedilMİŞhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip88

viii

TABLOLAR

Tablo 1 AB Uumllkelerinde İş Guumlvencesihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip58

Tablo-2 Basın ve Yayın Sektoumlruumlnde İmzalanan Toplu İş Soumlzleşmeleri-2012(Oumlzel

Sektoumlr)helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip64

Tablo 3 İşkollarına Goumlre İşccedili ve Sendikalı İşccedili Sayıları-Ocak 2013 itibariylehelliphelliphellip72

ŞEKİLLER

Şekil 1 İşverenlerin ve Ccedilalışanların Asgari Fesih Bildirim Suumlrelerihelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip15

Şekil 2 Tuumlrkiyersquode Geccedilerli Neden-İşccediliden Kaynaklı ve İşyeri Kaynaklı Nedenlerhellip24

ix

KISALTMALAR

AB Avrupa Birliği

ASŞ Avrupa Sosyal Şartı

EC Avrupa Komisyonu

ILO Uluslararası Ccedilalışma Oumlrguumltuuml

İŞKUR Tuumlrkiye İş Kurumu

UCcedilOuml Uluslararası Ccedilalışma Oumlrguumltuuml

Y9HD Yargıtay 9 Hukuk Dairesi

YHGK Yargıtay Hukuk Genel Kurulu

1

GİRİŞ

Ccedilağımızda ccedilalışma hakkının korunması hem işccedili hem de işveren accedilısından buumlyuumlk oumlnem

taşımaktadır Bu yuumlzden iş soumlzleşmesi ve soumlzleşmenin feshi kavramları ccedilalışma

hayatının en oumlnemli noktaları olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

İş soumlzleşmesini incelerken ortaya ccedilıkan bir başka oumlnemli kavram da ldquoiş guumlvencesirdquodir İş

guumlvencesi işccedilinin işini kaybetmesini guumlccedilleştiren veya işini kaybetmesinden dolayı

uğradığı zararı telafi etmeye youmlnelen tuumlm oumlnlemlere verilen genel addır

Hukukumuzda iş guumlvencesi kapsamındaki işccedililer ile bu kapsam dışında kalan işccedililer iş

soumlzleşmesinin feshi halinde farklı yaptırımlarla karşılaşmaktadırlar İş guumlvencesinden

yararlanan işccedililerin feshin geccedilersizliğini ve işe iadeyi talep edebilmelerine karşın iş

guumlvencesinden yararlanmayan işccedililer koumltuuml niyet tazminatına hak kazanmaktadır

İş guumlvencesi huumlkuumlmleri mevzuatımıza 4773 sayılı İş Guumlvencesi Kanunu ile girmiş

2003 yılında yuumlruumlrluumlğe giren 4857 sayılı İş Kanunu kapsamı iccedilinde de ele alınmıştır

Boumlylece Uluslararası Ccedilalışma Oumlrguumltuuml (ILO) tarafından 1982 yılında kabul edilen ve

Tuumlrkiyersquonin 1994 yılında onayladığı 158 sayılı ldquoHizmet İlişkisine İşveren Tarafından

Son Verilmesi Hakkında Soumlzleşmerdquo ile de mevzuatımız bu accedilıdan uyumlu hale

getirilmiş ve Avrupa Birliğirsquone uumlyelik suumlrecinde de bu uyumlaştırmayla oumlnemli bir adım

atılmıştır

4857 sayılı İş Kanunursquonun 18rsquoinci maddesine goumlre iş guumlvencesinden yararlanacak

işccedililer iccedilin bazı gereklilikler bulunmaktadır Buna goumlre işccedili otuzdan fazla işccedilinin

ccedilalıştığı işyerinde en az 6 aydır belirsiz suumlreli iş soumlzleşmesiyle İş Kanunu kapsamında

ccedilalışmalı ve uumlst duumlzey youmlnetici konumunda bulunmamalıdır

Bunun dışında 5953 sayılı Basın İş Kanunursquonda da iş soumlzleşmesinin feshi halinde

gazetecinin hak ve yuumlkuumlmluumlluumlklerini duumlzenleyen maddeler bulunmaktadır Buna karşın

5953 sayılı Kanun ile duumlzenlenmemiş bir takım alanlarda ise 4857 sayılı Kanun

maddeleri kıyas yoluyla uygulanmaktadır

İş Soumlzleşmesinin feshini ve sonuccedillarını basın sektoumlruumlnuumln sorunlarını da iccedilerecek şekilde

ele alan bu ccedilalışma 4 boumlluumlmden oluşmaktadır Birinci boumlluumlmde oumlncelikle iş

2

soumlzleşmesinin tanımı yapılmakta ve unsurları accedilıklanmaktadır Sonrasında 4857 sayılı

İş Kanunu kapsamında iş soumlzleşmesinin feshi iş guumlvencesi accedilısından ele alınmaktadır

Bu noktada suumlreli haklı haksız geccedilerli ve geccedilersiz fesih kavramlarına değinilmekte

konu hem işccedili hem de işveren accedilısından accedilıklanmaktadır

İkinci boumlluumlmde iş soumlzleşmesinin feshinin sonuccedilları incelenmektedir Oumlncelikle iş

guumlvencesi kapsamındaki işyerlerinde feshin ne gibi sonuccedillar doğurduğu

accedilıklanmaktadır Bu noktada en oumlnemli konu olan ve işccedilinin feshin geccedilersizliğini ileri

suumlrduumlğuuml işe iade davası dava sırasında ortaya ccedilıkan bir takım durumların davaya etkisi

ve dava sonucu ortaya ccedilıkan haller oumlrnek Yargıtay kararı da incelenerek ele

alınmaktadır Sonrasında iş guumlvencesine tabi olmayan işyerlerinde soumlzleşmenin

feshinin sonuccedilları iyi niyet kurallarına da değinilerek anlatılmaktadır Bu boumlluumlmde

ayrıca fesih sonucu ortaya ccedilıkan kıdem tazminatı ihbar tazminatı koumltuuml niyet tazminatı

vb haklar ve bu haklar arasındaki farklar incelenmektedir

Uumlccediluumlncuuml boumlluumlmde iş soumlzleşmesinin feshi kavramı uluslararası normlar ışığında

incelenmektedir Bu noktada oumlncelikle 158 sayılı ILO Soumlzleşmesi ve Tuumlrk İş Hukuku

mevzuatıyla paralelliği irdelenmektedir Ayrıca Avrupa Sosyal Şartı Avrupa Birliği

Temel Haklar Bildirgesi kapsamında iş guumlvencesi ele alınmaktadır Bu boumlluumlmde son

olarak İngiltere Almanya Fransa vb uumllkelerdeki iş guumlvencesi uygulamaları

anlatılmaktadır

Doumlrduumlncuuml boumlluumlmde ilk olarak 5953 sayılı Basın-İş Kanunu kapsamında iş

soumlzleşmesinin feshi incelenmektedir Bu amaccedilla ilk olarak gazetecinin tanımı

yapılmakta neden ayrı bir kanun yapıldığı accedilıklanmakta ve basın sektoumlruumlnuumln tarihccedilesine

değinilmektedir Sonrasında basın iş soumlzleşmesinin feshine neden olabilecek durumlar

ve feshin sonucunda ortaya ccedilıkan kıdem ihbar ve oumlluumlm tazminatı vb haklar

accedilıklanmakta oumlrnek Yargıtay kararı incelemesi yapılmaktadır Sonrasında konuya

ilişkin olarak Basın-İş Kanunu ve 4857 sayılı İş Kanunu arasındaki temel farklar ve

benzerlikler kıyas yoluyla uygulamalar belirtilmektedir Boumlluumlmuumln sonunda Basın

sektoumlruumlnde yaşanan sorunlar oumlzellikle kadın gazeteciler accedilısından ele alınmaktadır

Sonuccedil ve oumlneriler boumlluumlmuumlnde ccedilalışmanın genel olarak değerlendirmesi yapılmakta

mevzuata ve ccedilalışma hayatına youmlnelik oumlnerilere yer verilmektedir

3



SOumlZLEŞMESİNİN FESHİ

11 İş Soumlzleşmesi

Guumlnuumlmuumlzde ccedilalışma hakkı sadece bir işccedili hakkı değil temel bir insan hakkı olarak

değerlendirilmektedir Bu anlamda ccedilalışma hakkının korunması sosyal barış accedilısından

da oumlnem taşımaktadır1 Ccedilalışma hakkının korunması noktasında da şuumlphesiz en oumlnemli

husus iş soumlzleşmesidir

111 İş soumlzleşmesinin tanımı

4857 sayılı İş Kanunursquondan oumlnce bireysel iş soumlzleşmesi İş Kanunursquonda

tanımlanmamıştı İş soumlzleşmesinin tanımı 818 sayılı bir oumlnceki Borccedillar Kanunursquonun

313rsquouumlncuuml maddesinde duumlzenlenmişti Borccedillar Kanunursquonun bu maddesinde ldquoHizmet

akdi bir mukaveledir ki onunla işccedili muayyen veya gayri muayyen bir zamanda hizmet

goumlrmeyi ve iş sahibi ona bir uumlcret vermeyi taahhuumlt ederrdquo denilmekteydi2

4857 sayılı İş Kanunursquonun 8rsquoinci maddesine goumlre ise ldquoİş soumlzleşmesi bir tarafın (işccedili)

bağımlı olarak iş goumlrmeyi diğer tarafın (işveren) da uumlcret oumldemeyi uumlstlenmesinden

oluşan soumlzleşmedir İş soumlzleşmesi Kanunda aksi belirtilmedikccedile oumlzel bir şekle tacircbi

değildir Suumlresi bir yıl ve daha fazla olan iş soumlzleşmelerinin yazılı şekilde yapılması

zorunludurrdquo Kanunun bu maddesinden anlaşılacağı uumlzere iş soumlzleşmesi işccedilinin belirli

veya belirsiz bir suumlrede iş goumlrmeyi işverenin de bunun karşılığında ona uumlcret oumldemeyi

taahhuumlt ettiği bir soumlzleşmedir

1 BAYRAMOĞLU Fatih İş Soumlzleşmesinin Feshi Adalet Dergisi Mayıs 2010 s83

2 GUumlLTAN s3

4

112 İş soumlzleşmesinin unsurları

İş soumlzleşmesinin unsurları incelendiğinde oumlncelikle karşımıza işin ifası ccedilıkmaktadır

İşccedilinin ifa edeceği işin bedenen veya fikren olması oumlnemli değildir Burada bahsedilen

iş bir gerccedilek kişinin ekonomik youmlnden iş olarak değerlendirilen her tuumlrluuml davranışıdır3

İş soumlzleşmesinin bir diğer unsuru ise işin ifası karşılığında işccediliye işveren tarafından

oumldenen uumlcrettir Uumlcret olmaksızın yapılan iş soumlzleşmesinden soumlz edilemez Ancak

uumlcretin iş soumlzleşmesinde kesin bir biccedilimde belirlenmemiş olması o iş soumlzleşmesinin

varlığını etkilemez İşin bir uumlcret karşılığında yapılacağının belirlenmesi kafidir4

İş soumlzleşmesinin bir diğer unsuru ise bağımlılıktır Bağımlılık iş soumlzleşmesini konusu

iş goumlrme olan diğer soumlzleşmelerden ayıran en oumlnemli unsur olarak karşımıza

ccedilıkmaktadır Burada soumlzuuml edilen kişisel bir bağımlılıktır İşccedilinin işverenin talimatlarına

uyması ve işverenin sağladığı malzemelerle ccedilalışması gerekmektedir Bu durum

bağımlılık unsurunun bir gereğidir ldquoKişisel bağımlılık işverenin işccedili uumlzerinde kurmuş

olduğu kişisel otoritedir Bu otorite ile işveren işccedilinin kişiliği uumlzerinde bazı hak ve

yetkilere sahip olmaktadır5 İşccedilinin iş soumlzleşmesinde işverene bağlı olması iş

soumlzleşmesinin feshinde de etkili olmaktadır ldquoİş soumlzleşmelerinde taraflara fesih bildirimi

hakkının tanınması tarafların kişilik haklarının korunması amacına youmlneliktir Ancak iş

soumlzleşmesiyle kişilik haklarından asıl vazgeccedilen taraf işverenin kişisel bağımlılığı altına

giren işccedilidir Bu nedenle iş soumlzleşmesinin feshinde işccediliye işverenden daha fazla serbesti

sağlanması gerekli goumlruumllmuumlştuumlr6

113 İş soumlzleşmesi tuumlrleri

İş soumlzleşmesi tuumlrleri incelendiğinde ilk olarak belirli ve belirsiz suumlreli iş soumlzleşmeleri

karşımıza ccedilıkmaktadır 4857 sayılı Kanunun 11rsquoinci maddesinde belirli ve belirsiz

suumlreli iş soumlzleşmelerinin arasındaki fark belirtilmektedir Buna goumlre ldquoİş ilişkisinin bir

suumlreye bağlı olarak yapılmadığı halde soumlzleşme belirsiz suumlreli sayılır Belirli suumlreli

işlerde veya belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya ccedilıkması gibi

objektif koşullara bağlı olarak işveren ile işccedili arasında yazılı şekilde yapılan iş

3 SUumlZEK Sarper İş Hukuku İstanbul Beta Yayınları 2006 s189

4 SUumlZEK İş Hukuku s418

5 GUumlLTAN s4

6 SUumlZEK Sarper İş Hukuku s418

5

soumlzleşmesi belirli suumlreli iş soumlzleşmesidir Belirli suumlreli iş soumlzleşmesi esaslı bir neden

olmadıkccedila birden fazla uumlst uumlste (zincirleme) yapılamaz Aksi halde iş soumlzleşmesi

başlangıccediltan itibaren belirsiz suumlreli kabul edilir Esaslı nedene dayalı zincirleme iş

soumlzleşmeleri belirli suumlreli olma oumlzelliğini korurlarrdquo Bu ifadeden zincirleme yapılan

belirli suumlreli iş soumlzleşmelerinin belirsiz iş soumlzleşmesi olarak kabul edilmesi gerektiği

anlaşılmaktadır

İş Kanunu belirli suumlreli iş soumlzleşmesi ile ccedilalıştırılan işccedili konusu uumlzerinde oumlzellikle

durduğu iccedilin Kanunun 12rsquonci maddesinde de belirli ve belirsiz suumlreli iş soumlzleşmesi

ayırımın sınırları ortaya konulmaktadır Bu maddeye goumlre belirli suumlreli iş soumlzleşmesiyle

ccedilalışan işccedili ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkccedila salt iş soumlzleşmesinin suumlreli

olmasından dolayı belirsiz suumlreli iş soumlzleşmesiyle ccedilalıştırılan emsal işccediliye goumlre farklı

işleme tacircbi tutulamaz denilmektedir

Belirli suumlreli iş soumlzleşmesi ile ccedilalışan işccediliye belirli bir zaman oumllccediluumlt alınarak oumldenecek

uumlcret ve paraya ilişkin boumlluumlnebilir menfaatlerin işccedilinin ccedilalıştığı suumlreye orantılı olarak

verilmesi gerektiği yine 12rsquonci maddede belirtilmekte ve herhangi bir ccedilalışma şartından

yararlanmak iccedilin aynı işyeri veya işletmede geccedilirilen kıdem arandığında belirli suumlreli iş

soumlzleşmesine goumlre ccedilalışan işccedili iccedilin farklı kıdem uygulanmasını haklı goumlsteren bir neden

olmadıkccedila belirsiz suumlreli iş soumlzleşmesi ile ccedilalışan emsal işccedili hakkında esas alınan

kıdemin uygulanacağı vurgulanmaktadır

Bu noktada Kanunun 12rsquonci maddesinde telaffuz edilen ldquoemsal işccedilirdquo kavramını

accedilıklamak faydalı olacaktır Kanuna goumlre emsal işccedili işyerinde aynı veya benzeri işte

belirsiz suumlreli iş soumlzleşmesiyle ccedilalıştırılan işccedilidir İşyerinde boumlyle bir işccedili bulunmadığı

takdirde o işkolunda şartlara uygun bir işyerinde aynı veya benzer işi uumlstlenen belirsiz

suumlreli iş soumlzleşmesiyle ccedilalıştırılan işccedili dikkate alınmalıdır

Belirli ve belirsiz suumlreli iş soumlzleşmelerini inceledikten sonra bir diğer ayrımın da kısmi

suumlreli ve tam suumlreli iş soumlzleşmeleri şeklinde yapıldığını belirtmeliyiz İş Kanunursquonun

13rsquouumlncuuml maddesinde kısmi suumlreli iş soumlzleşmesinin tanımı ldquoişccedilinin normal haftalık

ccedilalışma suumlresinin tam suumlreli iş soumlzleşmesiyle ccedilalışan emsal işccediliye goumlre oumlnemli oumllccediluumlde

daha az belirlenmesi durumunda yapılan soumlzleşmerdquo şeklinde geccedilmektedir Kısmi suumlreli

iş soumlzleşmesi ile ccedilalıştırılan işccedilinin tam suumlreli emsal işccediliye goumlre farklı işleme tacircbi

tutulamayacağı ve işccedilinin uumlcret ve paraya ilişkin boumlluumlnebilir menfaatlerinin tam suumlreli

6

emsal işccediliye goumlre ccedilalıştığı suumlreye orantılı olarak oumldeneceği de 13rsquouumlncuuml maddede accedilıkccedila

belirtilmektedir

Kısmi suumlreli ccedilalışma ile ilgili bir diğer oumlnemli husus da Kanunda geccedilen ldquooumlnemli oumllccediluumlde

daha azrdquo ifadesinin ne anlama geldiğidir İfadenin tam anlamıyla anlaşılabilmesi iccedilin

ldquoİş Kanununa İlişkin Ccedilalışma Suumlreleri Youmlnetmeliğirdquonin 6rsquoncı maddesindeki kısmi suumlreli

iş tanımına bakmak gerekmektedir Bu madde uyarınca ldquokısmi suumlreli ccedilalışma işyerinde

tam suumlreli iş soumlzleşmesi ile yapılan emsal ccedilalışmanın uumlccedilte ikisi oranına kadar yapılan

ccedilalışmardquodır Youmlnetmelikteki accedilıklamaya goumlre kısmi suumlreli ccedilalışma haftalık tam suumlreli

ccedilalışma olan 45 saatin 23rsquouuml oranında yani 30 saat ve daha az suumlreli ccedilalışmalar olarak

tanımlanmaktadır

Kısmi suumlreli ccedilalışma konusu ile ilgili olarak 4857 sayılı İş Kanunursquonun gerekccedilesine

baktığımızda Kanunun 13rsquouumlncuuml maddesinde yer alan ldquoişyerinde ccedilalışan işccedililerin kısmicirc

suumlreliden tam suumlreliye ya da tam suumlreliden kısmicirc suumlreliye geccedilişi iccedilin işverence kolaylık

sağlanmasınardquo ilişkin yapılan duumlzenlemenin 9781 EC sayılı Avrupa Birliğirsquonin Kısmi

Suumlreli Ccedilalışmayı Duumlzenleyen Youmlnergesirsquonin bir gereği olduğu anlaşılmaktadır7 Soumlz

konusu duumlzenlemenin işguumlcuuml piyasasında esnekliğin artırılmasının ccedilalışma hayatının

en oumlnemli konusu haline geldiği guumlnuumlmuumlz duumlnyasında da oumlnemi buumlyuumlktuumlr İşccedililerin tek

bir işyerinde ve tek bir işverene bağımlı olarak ccedilalışmasının yanında standart olmayan

(atipik) ccedilalışma biccedilimleri de hızla yaygınlaşmaktadır Duumlnyada artan işsizlik sorununun

ccediloumlzuumlmuumlnde esnek ccedilalışma biccedilimleri bir youmlntem olarak oumlnerilmektedir8

Kanunun 13rsquouumlncuuml maddesi 9781 EC sayılı AB Youmlnergesi haricinde ILOrsquonun

esnekliğe imkan tanıyan 1998 tarihli ve 175 sayılı ldquoKısmi Zamanlı Ccedilalışma

Soumlzleşmesirdquonin huumlkuumlmleriyle de uyumludur9 Bu noktada ccedilalışma hayatımızın ILO

normlarıyla uyumlaştırılmasının oumlnemini vurgulamak faydalı olacaktır Oumlyle ki ILO

normları Tuumlrk İş Hukukursquonu kuruluşundan itibaren etkilemiş ancak Tuumlrkiyersquonin uumlyeliği

gecikme goumlstermiştir Bunun nedenlerinin başında gerekli işbirliğinin kurulamaması

7 4857 Sayılı İş Kanunu Gerekccedilesi Tuumlrkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Matsa Basımevi

Ankara 2008 s92-93 8 İNCİROĞLU Luumltfi Atipik İş Soumlzleşmelerinde Kıdem Tazminatı Uygulaması 15 Ağustos 2006

httpwwwlutfiinciroglucomcontentview919(Erişim Tarihi 12112013) 9ŞAFAK Can 4857 Sayılı İş Kanunu Ccedilerccedilevesinde Kısmi (Part time) Ccedilalışma

httpwwwkristalisorgtraa_dokumankismi_calismapdf s3 (Erişim Tarihi 14122013)

7

gelmektedir Buna rağmen Ccedilalışma Bakanlığırsquonın kurulduğu 1945 yılından itibaren

ILO normlarının ccedilalışma mevzuatımıza etkisi belirgin olarak goumlruumllmektedir10

Kısmi suumlreli ccedilalışmayı inceledikten sonra yine kısmi suumlreli ccedilalışmanın bir tuumlruuml olan

ccedilağrı uumlzerine ccedilalışmaya değinmek yerinde olacaktır Ccedilağrıya dayalı iş İş Kanunursquonun

14rsquouumlncuuml maddesinde duumlzenlendiği uumlzere ldquoyazılı soumlzleşme ile işccedilinin yapmayı uumlstlendiği

işle ilgili olarak kendisine ihtiyaccedil duyulması halinde iş goumlrme ediminin yerine

getirileceğinin kararlaştırıldığı bir ilişki tuumlruumlduumlrrdquo Hafta ay veya yıl gibi bir zaman

dilimi iccedilinde işccedilinin ne kadar suumlreyle ccedilalışacağını taraflar belirlemedikleri takdirde

haftalık ccedilalışma suumlresi yirmi saat kabul edilmektedir Ccedilağrı uumlzerine ccedilalıştırılmak iccedilin

belirlenen suumlrede işccedili ccedilalıştırılsın veya ccedilalıştırılmasın uumlcrete hak kazanmaktadır Kanuna

goumlre işveren ccedilağrıyı aksi kararlaştırılmadıkccedila işccedilinin ccedilalışacağı zamandan en az doumlrt

guumln oumlnce yapmak zorundadır Suumlreye uygun ccedilağrı uumlzerine işccedili iş goumlrme edimini yerine

getirmekle yuumlkuumlmluumlduumlr Soumlzleşmede guumlnluumlk ccedilalışma suumlresi kararlaştırılmamış ise

işveren her ccedilağrıda işccediliyi guumlnde en az doumlrt saat uumlst uumlste ccedilalıştırmak zorundadır

Ccedilağrı uumlzerine ccedilalışmayı inceledikten sonra ele alınacak son soumlzleşme tuumlruuml de deneme

suumlreli iş soumlzleşmeleridir Bu soumlzleşmelerle ilgili duumlzenlemeler İş Kanunursquonun 15rsquoinci

maddesinde yapılmıştır Hukuken soumlzleşmeye konulan deneme suumlresi en ccedilok iki ay

olabilmektedir Ancak deneme suumlresi toplu iş soumlzleşmeleriyle doumlrt aya kadar

uzatılabilmektedir Deneme suumlresi iccedilinde taraflar iş soumlzleşmesini bildirim suumlresine gerek

olmaksızın ve tazminatsız feshedebilmektedirler İşccedilinin ccedilalıştığı guumlnler iccedilin uumlcret ve

diğer hakları saklı kalmaktadır

12 İş Guumlvencesi

İş soumlzleşmesini genel hatlarıyla accedilıkladıktan sonra iş soumlzleşmesinin ccedilalışanlara getirdiği

hakları geniş bir perspektiften accedilıklayabilmek iccedilin oumlncelikle iş guumlvencesinin ne

olduğunu tuumlm youmlnleriyle ele almak gerekmektedir

İş guumlvencesinin birccedilok tanımı bulunmakla birlikte geniş anlamda iş guumlvencesi işccedilinin

işini kaybetmesini guumlccedilleştiren veya işini kaybetmesinden dolayı uğradığı zararı ve riski

10

SAYIN Ali Kemal ILO Normlarının ve Oumlrguumltuumln Denetim Mekanizmasının Tuumlrk İş Hukukuna Etkisi

Ccedilalışma Duumlnyası Dergisi Ocak 2013 s18

8

hafifletmeye hatta telafi etmeye youmlnelen tuumlm oumlnlemlerken dar anlamda iş guumlvencesi

ise işverenin fesih hakkını kullanırken geccedilerli bir nedene dayanmasını bunun işveren

tarafından bir uyuşmazlık halinde ispat edilme yuumlkuumlmluumlluumlğuumlnuuml ve buna bağlı olarak ya

işccedilinin işe iadesini ya da yargı tarafından uygun goumlruumllecek bir tazminatın oumldenmesini

kapsayan bir guumlvence olarak accedilıklanmaktadır11

Burada uumlzerinde durulması oumlnemli olan bir nokta vardır O da işccedilinin feshe karşı

korunmasının işccedili ile işveren arasındaki iş ilişkisinin her koşulda devam ettirilmesi

anlamına gelmemesidir İşveren de haklı geccedilerli nedenlerle iş soumlzleşmesini feshetme

hakkına sahiptir İş guumlvencesinin sağladığı işverenin nedensiz ve sınırsız olarak iş

ilişkisine son vermesinin ortadan kaldırılması veya sınırlandırılmasıdır

İş guumlvencesinin tanımını ortaya koyduktan sonra kısaca tarihsel gelişime bakmak

faydalı olacaktır Uumllkemizde iş guumlvencesi konusu birccedilok doumlnemde guumlndeme getirilmiş

bunun yanı sıra Tuumlrkiyersquode iş soumlzleşmesine ilişkin mevzuat genel olarak işccedili ve

işverenin eşitliği anlayışı uumlzerine kurulu soumlzleşme yapma ve feshetme oumlzguumlrluumlğuumlne

dayanmıştırrdquo12

Ayrıca işccedilinin geleceğe guumlven duymasının sağlanması suumlrekli olarak

işini kaybetme ve dolayısıyla kendisinin ve ailesinin geccedilim kaynağını oluşturan

uumlcretinden yoksun kalma endişesinin dışında tutularak ccedilalışmalarını devam ettirmesi

modern iş hukukunun en temel amaccedilları arasındadır13

Bu yuumlzdendir ki ccedilalışma hakkı

anayasal bir hak olarak hukuk sistemimizde yer almaktadır

Bilindiği uumlzere Avruparsquoda 18 Yuumlzyılda başlayan sanayileşme hareketi Tuumlrkiyersquode

oumlzellikle 1950 sonrasında goumlruumllmeye başlamıştır Ancak işccedililerin işverenler karşısında

korunması gerektiği fikri 1960rsquolarda ilerlemeye başlamıştır 1963 yılında 274 sayılı

Sendikalar Kanunu ile 275 sayılı Toplu İş Soumlzleşmesi Grev ve Lokavt Kanunları

ccedilıkarılmış ccedilalışanlara sendikalaşma oumlzguumlrluumlğuuml toplu iş soumlzleşmesi ve grev hakkı

tanınmıştır14

4857 sayılı İş Kanunundan oumlnce yuumlruumlrluumlkte bulunan 1971 tarihli 1475 sayılı İş

Kanununun 13rsquouumlncuuml maddesinde işverenlere belirli bir suumlre oumlnceden bildirmek

11

MAZLUM s251 12

BAYRAMOĞLU s83 13

SUumlZEK Sarper İş Hukuku(Genel Esaslar-Bireysel İş Hukuku) Beta Basım AŞ İstanbul 2006 3

Baskı s430 14

TASKENT Savaş İs Guumlvencesi (İşccedilinin Feshe Karsı Korunması) Belediye-İş

Sendikası Yayını İstanbul 1991 s31

9

koşuluyla sınırsız bir fesih serbestisi tanınmıştı Bu Kanunrsquoda işccedilinin gerccedilek anlamda

feshe karşı korunduğunu ifade etmek zordur Aynı şekilde 854 sayılı Deniz İş Kanunu

ile 5953 sayılı Basın Mesleğinde Ccedilalışanlarla Ccedilalıştıranlar Arasındaki Muumlnasebetlerin

Tanzimi Hakkında Kanunda da aynı durum geccedilerlidir15

İş Guumlvencesi Yasasırdquo olarak bilinen 4773 sayılı ldquoİş Kanunu Sendikalar Kanunu ile

Basın Mesleğinde Ccedilalışanlarla Ccedilalıştıranlar Arasındaki Muumlnasebetlerin Tanzimi

Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunrsquoun ccedilıkartılmasıyla İş

Kanununda iş soumlzleşmesinin feshinde geccedilerli bir sebep goumlsterilmesi geccedilerli sebebin

ispat yuumlkuumlmluumlluumlğuumlnuumln işverene ait olması geccedilersiz fesih halinde ise iade ve tazminat

oumldenmesi gibi duumlzenlemeler yapılmıştır16

Ancak 2003 yılında 4857 sayılı İş Kanunursquonun yuumlruumlrluumlğe girmesiyle birlikte 158

sayılı ILO Soumlzleşmesiyle de uyum sağlanmış ve geccedilerli neden kavramı mevzuata

girmiştir Boumlylece iş guumlvencesi accedilısından en oumlnemli adımlardan bir tanesi atılmıştır

Uumllkemizdeki iş guumlvencesinin tarihine kısaca değindikten sonra 4857 sayılı İş

Kanunursquona goumlre iş guumlvencesinin ne anlama geldiğini accedilıklamak yerinde olacaktır İş

guumlvencesinden yararlanacak işccedililer bir takım unsurlar bulunmaktadır Buna goumlre işccedili

otuzdan fazla işccedilinin ccedilalıştığı işyerinde en az 6 aydır belirsiz suumlreli iş soumlzleşmesiyle İş

Kanunu kapsamında ccedilalışmalıdır17

İş Kanunu kapsamında ccedilalışan işccedililer kavramının

iccedilerisinde Basın İş Kanunu kapsamındaki gazeteciler ve işccedili sayısı 50rsquoyi aştığı iccedilin

Kanun kapsamına alınan tarım ve orman işccedilileri de bulunmaktadır

İş guumlvencesinden stajyerler ccedilıraklar işyerinde mesleki ve teknik eğitim goumlren

oumlğrenciler sporcular ev hizmetleri ccedilalışanları esnaf olarak tanımlanan işyeri sahibi ile

birlikte toplam uumlccedil işccediliyi geccedilmeyen işyerlerinde ccedilalışanlar evlerde ve el sanatlarının

yapıldığı iş yerlerinde ccedilalışanlar rehabilite edilenler ve 50rsquoden az işccedili ccedilalıştıran tarım ve

orman işyerlerinde ccedilalışanlar yararlanamamaktadırlar18

15

KOCcedil Muzaffer Tuumlm Youmlnleriyle İs Guumlvencesi Yaklaşım Yayıncılık Ankara 2005 s 33 16

BAYRAMOĞLU s84 17

CcedilALIK Şefik İş Soumlzleşmesinin Feshi ve İş Guumlvencesi Legal Yayınları Mart 2005 s165 18

CcedilALIK 165

10

Ayrıca bir işccedilinin iş guumlvencesi kapsamına girip girmediğinin tespitinde o işccedilinin aynı

işverenin aynı veya değişik işyerlerinde ccedilalıştığı toplam suumlrenin altı aydan fazla olması

temeldir

İş guumlvencesi konusu ele alındığında anlatılması gereken bir konu da işveren vekillerinin

durumudur İşveren vekili işveren adına hareket eden ve işin işyerinin ve işletmenin

youmlnetiminde goumlrev alan kimselere denilmektedir İşveren vekilinin bu sıfatla işccedililere

karşı işlem ve yuumlkuumlmluumlluumlklerinden doğrudan işverenin sorumlu olduğu İş Kanunursquonun

2rsquonci maddesinde accedilıkccedila belirtilmektedir Kanunun 18rsquoinci maddesine goumlre ise

işletmenin buumltuumlnuumlnuuml sevk ve idare eden işveren vekili ve yardımcıları ile işyerinin

buumltuumlnuumlnuuml sevk ve idare eden ve işccediliyi işe alma ve işten ccedilıkarma yetkisi bulunan işveren

vekilleri hakkında maddenin huumlkuumlmlerinin uygulanmayacağı ancak 17rsquonci maddedeki

bildirim suumlreleri ihbar ve kıdem tazminatlarıyla ilgili huumlkuumlmlerin geccedilerliliğini koruduğu

belirtilmiştir

Guumlnuumlmuumlzuumln ekonomik koşullarında iş ve işletme hacminin genişlemesi işverenlerin

youmlnetme yetkilerini etkin bir şekilde kullanmalarını zorlaştırmaktadır Bu yuumlzden işccedili

olmalarına rağmen işin işyerinin ve işletmenin youmlnetiminde işveren gibi hareket işveren

vekillerine ccedilalışma hayatında sıkccedila rastlanmaktadır19

Yukarıdaki Kanun maddeleri irdelendiğinde işveren vekilleri accedilısından yasanın geniş

tutulduğu anlaşılmaktadır İşvereni temsil eden işccedili alma ve ccedilıkarmaya da yetkili olan

işveren vekillerinin işverenle karşılıklı guumlvene dayalı bir ilişkilerinin olması sebebiyle

Kanunun bu duruma doğru bir yaklaşımı olduğu soumlylenebilmektedir

Uluslararası Ccedilalışma Oumlrguumltuumlnuumln 158 sayılı Soumlzleşmesi işccedililerin oumlzel istihdam şartları

bakımından veya istihdam eden işletmenin buumlyuumlkluumlğuuml veya niteliği accedilısından esaslı

sorunlar bulunan durumlarda işccedililerden bir kategorinin iş guumlvencesinin tamamı veya bir

kısım huumlkuumlmlerinin kapsamı dışında tutulabileceğini oumlngoumlrmektedir20

Dolayısıyla iş

guumlvencesi kapsamına alınan kişilerin bu şekilde kısıtlanması uluslararası normlara

aykırı bulunmamaktadır21

19

GOumlKTAŞ Seracettin İşveren Vekilinin İş Guumlvencesi Ccedilalışma ve Toplum Dergisi 20091 s61 20

4857 Sayılı İş Kanunu Gerekccedilesi Tuumlrkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Matsa Basımevi

Ankara 2008 s97 21

4857 Sayılı İş Kanunu Gerekccedilesi s97

11

13 Toplu İşten Ccedilıkarma Kavramı

İş guumlvencesinin iccedileriği ve kapsamı accedilıklandıktan sonra toplu işten ccedilıkarma ve

sonuccedillarını da incelemek bir gereklilik olarak karşımıza ccedilıkmaktadır 4857 sayılı İş

Kanunursquonun 29rsquouncu maddesine goumlre bir işyerindeki işccedili ccedilıkarmanın toplu işccedili ccedilıkarma

olabilmesi iccedilin o işyerinde en az yirmi işccedili ccedilalışması gerekmektedir Yirmi işccediliden az

işccedili ccedilalıştıran işyerlerinde işccedililerin tamamının işten ccedilıkarıldığı durumlarda bile toplu

işten ccedilıkarmadan bahsedilemez İşccedili sayısının hesabı bir aylık zaman diliminde ccedilıkarılan

işccedililerin toplamı goumlz oumlnuumlnde bulundurularak yapılmaktadır Buna goumlre 20-100 arası işccedili

ccedilalıştıran işyerlerinde en az 10 işccedili 101-300 arası işccedili ccedilalıştıran işyerlerinde en az 10

oranında işccedili 301 ve daha fazla işccedili ccedilalıştıran işyerlerinde en az 30 işccedili

ccedilıkaran işyerlerinde toplu işten ccedilıkarmanın varlığı soumlz konusu olmaktadır İşveren

boumlylesi durumlarda neden belirtmekle yuumlkuumlmluumlduumlr Bu tarz bir işten ccedilıkarmanın beş

nedeni vardır Bunlar a)ekonomik nedenler uumllkedeki genel ya da sektoumlrel durum veya

krizler b)teknolojik nedenler işyerindeki teknolojik yenilikler ve bu yeniliğin getirdiği

sermaye yoğun teknolojinin kullanılmaya başlanması c) yapısal nedenler işyerinde

yapılan işin yapısının daha az işccedili ccedilalıştırılan bir iş şeklinde değiştirilmesi d)işyerinin

gereği(işyerinin fiziki olarak kuumlccediluumllmesi) ve e) işin gereği yani işyerinde yapılan işin

ccedileşit ya da miktar olarak daraltılmasıdır22

Toplu işten ccedilıkarma işyerinin kapanması nedeniyle yapılmaktaysa işveren durumu

ilgili Boumllge Muumlduumlrluumlğuumlne ve Tuumlrkiye İş Kurumursquona 30 guumln oumlnceden bildirmeli ve

işyerinde yazılı veya soumlzluuml anons ettirmelidir Ancak ekonomik teknolojik yapısal

nedenlerle iş ccedilıkarma soumlz konusu ise yine 30 guumln oumlnceden Boumllge Muumlduumlrluumlğuuml ve

İŞKURrsquoa ayrıca o işyerindeki işyeri sendika temsilcisine yazılı olarak bildirmelidir Bu

bildirimde ccedilıkarma nedenleri ve zamanı da belirtilmelidir İşveren bunun dışında işyeri

sendika temsilcisiyle bir goumlruumlşme de yapmak zorundadır Bildirimden sonra 1 aylık

suumlrede aynı veya farklı zamanlarda işccedililerin ccedilıkartılması zorunludur23

İşveren toplu işccedili ccedilıkarmanın kesinleşmesinden itibaren altı ay iccedilinde aynı nitelikteki iş

iccedilin yeniden işccedili almak istediği takdirde nitelikleri uygun olanları tercihen işe

22

KESKİN Mustafa Toplu Ccedilıkarmanın Tanımı Nedenleri Ve Bildirimi2005

httpwwwmuhasebenetnetmakale_mustafa_keskin_toplu20cikarmanin20tanimlarihtml (Erişim

Tarihi 21122013) 23

ŞEN Murat Toplu İşccedili Ccedilıkarma Proseduumlruumlne Aykırılık TUumlHİS Mayıs 2010 s45-68

12

ccedilağırmalıdır İşveren veya vekilinin Kanuna aykırı olarak işten ccedilıkardığı her işccedili iccedilin

para cezası oumldeme yuumlkuumlmluumlluumlğuuml bulunmaktadır

Yukarıdaki ifadelerden yola ccedilıkarak toplu işccedili ccedilıkarma iş ilişkileri accedilısından oumlzellikli

bir durum olması ve iş soumlzleşmelerinin toplu halde feshinin ccedilalışma ilişkilerine derin

etkiler yapabilme potansiyeli nedeniyle yasa koyucunun iş barışının bozulmaması ve iş

soumlzleşmesinin taraflarının hiccedilbirinin haklarının zarar goumlrmemesi iccedilin toplu işccedili

ccedilıkarmayı mevzuatta oumlzel olarak duumlzenlendiği belirtilmelidir24

14 İş Soumlzleşmesinin Fesih Yoluyla Sona Ermesi

İş guumlvencesi kavramını inceledikten sonra bu noktada guumlvence kavramının en oumlnemli

kısmını oluşturan iş soumlzleşmesinin sona erme hallerinden bahsetmek yerinde olacaktır

İş soumlzleşmeleri tarafların karşılıklı anlaşması ile işccedilinin oumlluumlmuuml ile belirli suumlre ile

yapılmış ise bu suumlrenin sona ermesi ile ve fesih yoluyla sona erebilmektedir Bunların

dışında haklı sebeple derhal fesih dediğimiz oumlnelsiz fesih ile belirsiz suumlreli iş

soumlzleşmelerinde de haklı sebebin varlığı halinde derhal ( yani oumlnel vermeden ) ve haklı

sebep yok ise suumlresiz iş soumlzleşmelerinde ihbar oumlnel vererek feshedilebilmektedir

ldquoİki farklı ccedilıkar ccedilatışmasının en yoğun yaşandığı alan olması nedeni ile iş soumlzleşmesinin

sona ermesi işccedilinin en fazla korunma ihtiyacı iccedilinde olduğu konuların başında

gelmektedir Bu nedenle iş hukukunun en ccedilok uumlzerinde durduğu ve oumlnem verdiği alan

olmuşturrdquo25

141 Bildirimli(Suumlreli) fesih

İş soumlzleşmesinin fesih yoluyla sona ermesi incelendiğinde oumlncelikle bildirimli fesihten

bahsetmek yerinde olacaktır Fesih bildirimi soumlzleşmeyi belirli bir suumlrenin geccedilmesiyle

veya derhal sona erdiren karşı tarafa youmlneltilmesi gerekli tek taraflı bir irade beyanıdır

Fesih bildiriminin karşı tarafa ulaşması yeterli olup beyanın geccedilerliliği karşı tarafın

24

ESEN Buumlnyamin Oumlrneklerle İş Hukukunda Toplu İşccedili Ccedilıkarma ve Huumlkuumlmleri Mali Ccediloumlzuumlm Y Şubat

2013 s327 25

GOumlKTAŞ Seracettin Soumlzleşmenin Feshi Ankara Barosu Dergisi 20081 s16

13

kabuluumlne bağlı değildir Soumlzleşmeyi sona erdirme isteğinin accedilık olması yeterli

olmaktadır26

Suumlreli(bildirimli) fesih-feshi ihbar hakkı işverene ve işccediliye belirsiz suumlreli iş

soumlzleşmesini sona erdirme iradesi veren ve bozucu yenilik doğuran bir haktır Bu hakkın

taraflara tanınmış olmasının gerekccedilesi Yargıtay Genel Kurulursquonun bir kararında ldquoSuumlresi

belli olmayan iş akitleri de buguumln yuumlruumlrluumlkte olan sisteme goumlre taraflardan birinin irade

accedilıklaması ile bozulabilir Ccediluumlnkuuml ebedi iş akdi insan huumlrriyeti ilkesine aykırı duumlşerrdquo

şeklinde accedilıklanmaktadır27

Feshin suumlreli fesih olarak adlandırılması iccedilin iş soumlzleşmesinin belirsiz suumlreli olması

yeterlidir Bu durumda fesih serbestisi ilkesi geccedilerlidir İş Kanunursquonun 17rsquonci maddesi

uyarınca bildirim suumlrelerine uymak yeterlidir Bu durumda hakkın koumltuumlye kullanımı

varsa da fesih geccedilerli olmaktadır Boumlylesi durumlarda tazminat hakkı saklıdır

Kanunun soumlz konusu maddesinde ayrıca belirsiz suumlreli iş soumlzleşmelerinin feshinden

oumlnce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerektiği accedilıkccedila belirtilmektedir Kanunda iş

soumlzleşmelerinin işi altı aydan az suumlrmuumlş olan işccedili iccedilin bildirimin diğer tarafa

yapılmasından başlayarak iki hafta sonra işi altı aydan bir buccediluk yıla kadar suumlrmuumlş olan

işccedili iccedilin doumlrt hafta sonra işi bir buccediluk yıldan uumlccedil yıla kadar suumlrmuumlş olan işccedili iccedilin altı

hafta sonra işi uumlccedil yıldan fazla suumlrmuumlş işccedili iccedilin bildirim yapılmasından başlayarak sekiz

hafta sonra feshedilmiş sayılacağı bildirilmektedir İş Kanunursquonda duumlzenlenen bu

suumlreler asgari olup bireysel veya toplu iş soumlzleşmeleri ile azaltılması muumlmkuumln

bulunmamakta ancak arttırılabilmektedir Bu noktada dikkat edilmesi gereken hususu

bir oumlrnekle accedilıklamak gerekirse ldquoişverenin uymak zorunda olduğu bildirim suumlresi on

işccedilininki onikiyse işverenin tabi olacağı suumlrenin de oniki haftaya yuumlkseltilmesinin

uygun olacağıdırrdquo28

26

GOumlKTAŞ Seracettin Accedilıklamalı-İccediltihatlı Basın İş Kanunu 4857 Sayılı İş Kanunu ve İlgili Mevzuat

Turhan Kitabevi Ankara 2003 s33 27

SUumlZEK İş Hukuku(Genel Esaslar-Bireysel İş Hukuku) s400-406

14

Şekil 1 İşverenlerin ve Ccedilalışanların Asgari Fesih Bildirim Suumlreleri

İşverenlerin ve ccedilalışanların asgari fesih bildirim suumlreleri

Ccedilalışma suumlresi Bildirim suumlresi

0 - 6 ay 2 hafta

6 - 18 ay 4 hafta

18 - 36 ay 6 hafta

36 aydan fazla 8 hafta

Ayrıca fesih bildirimi yenilik doğuran bir hak niteliğinde olduğundan accedilık bir şekilde

yapılması gerekmektedir İş Kanunursquonun 19rsquouncu maddesinde işverenin fesih

bildirimini yazılı olarak yapmak ve fesih sebebini accedilık ve kesin bir şekilde belirtmek

zorunda olduğu huumlkme bağlanmıştır Fesih bildiriminin karşı tarafa ulaşması yeterli

olup geccedilerliliği onun kabuluumlne bağlı olmamakla birlikte işccedili veya işverenin davranışı

amacını belirgin şekilde ortaya koyuyorsa bu durumda da fesih yapılmış sayılmaktadır

Bu duruma oumlrnek olarak işccedilinin işi terk etmesi goumlsterilebilir29

Yargıtay 9 Hukuk

Dairesinin bir kararına goumlre de ldquoolayların akışından bir tarafın davranışı ile son verildiği

anlaşılabiliyorsa bu davranışın da fesih şeklinde değerlendirilmesi gerekmektedirrdquo30

Bir diğer husus ise feshin geccedilerliliğinin gelecekteki belirsiz bir olaya bağlanmasının

hukuken muumlmkuumln olmamasıdır Bu nedenle koşula bağlı feshin geccedilerliliği yoktur

ldquoOumlrneğin bir ay iccedilinde yeni bir iş alınmaması halinde iş akdiniz sona erecektir şeklinde

ifadeler ne fesih iradesini ve ne de fesih zamanını accedilıklamaya yeterli olmamaktadırrdquo31

Fesih bildirimi suumlresince işveren ve işccedili arasında ilişki eskisi gibi devam eder bu

suumlrede yeni bir toplu iş soumlzleşmesi yapılırsa yeni haklardan işccedili de yararlandırılır Buna

karşın bildirim suumlresi iccedilinde haklı bir fesih nedeninin ortaya ccedilıkması halinde karşı taraf

derhal fesih hakkını kullanabilir

29

GOumlKTAŞ Soumlzleşmenin Feshi s18 30

SUumlZEK İş Hukuku(Genel Esaslar-Bireysel İş Hukuku) s402 31

DİNCcedilER İbrahim Levent İş Akdinin İşletme Gerekleri Nedeniyle Feshinde Usul Ve Bu Usulde

Aykırılığın İş Hukukunda Muumleyyidesi 2011

httpwwwzonguldakbarosuorgtrbaroindexphpoption=com_contentampview=articleampid=437-akdnn-

letme-gerekler-nedenyle-feshnde-usuel-ve-bu-usuele-aykiriliin-hukukundak-

mueeyydesampcatid=30serbest-kuersue (Erişim Tarihi 05102013)

15

Bildirim suumlreleri iccedilinde işverenin işccediliye yeni bir iş bulması iccedilin gerekli olan iş arama

iznini iş saatleri iccedilinde ve uumlcret kesintisi yapmadan vermesi gerektiği bu izin suumlresini

guumlnde iki saatten az olamayacağı ve işccedilinin isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek

toplu kullanabileceği işverenin yeni iş arama iznini vermemesi veya eksik

kullandırtması durumunda o suumlreye ilişkin uumlcret işccediliye oumldemesi gerektiği iş arama izni

esnasında işccediliyi ccedilalıştıran işverenin işccediliye alacağı uumlcrete ilaveten ccedilalıştırdığı suumlrenin

uumlcretini yuumlzde yuumlz zamlı oumldeyeceği Kanunun 27rsquonci maddesinde belirlenmiştir

Bunların dışında bildirim suumlresini durduran bazı haller bulunmaktadır Bu hallerin ilki

askerlik veya herhangi bir kanundan doğan ccedilalışmalardır 4857 sayılı İş Kanunursquonun

31rsquoinci maddesinde bu haktan yararlanmak iccedilin işccedilinin o işte bir yıllık ccedilalışmasının

bulunması gerektiği belirtilmektedir Diğer bir hal ise yıllık izindir Kanunun 59rsquouncu

maddesinde ldquoİşveren tarafından iş soumlzleşmesinin feshedilmesi halinde 17rsquonci maddede

belirtilen bildirim suumlresiyle 27rsquonci madde gereğince işccediliye verilmesi zorunlu yeni iş

arama izinleri yıllık uumlcretli izin suumlreleri ile iccedil iccedile giremezrdquo denilmektedir

Bildirim suumlresini durduran bir başka koşul ise sağlık sebepleri nedeniyle bildirim

suumlresinin askıya alınmasıdır Kanunun 25rsquoinci maddesinde bildirim suumlresinin hastalık

kaza doğum gebelik gibi nedenlerle oluşan istirahat suumlresinin bitiminden sonra

işlemeye başlayacağı accedilıklanmaktadır Ancak işccedilinin bildirim suumlresini 6 hafta aşan

istirahat durumlarında haklı nedenle fesih hakkı oluşmaktadır Kanuni greve katılanlar

ile grev sırasında ccedilalışmayı arzu etmekle birlikte işveren tarafından ccedilalıştırılmayanların

ve kanuni lokavta uğramış işccedililerin grev ve lokavt boyunca iş soumlzleşmeleri askıda

kalmaktadır Bu suumlre zarfında iş soumlzleşmelerinin işveren tarafından feshi halinde

bildirim suumlresi grev ve lokavt sona erinceye kadar işlememektedir32

Soumlzleşmeyi fesheden taraflar accedilısından Kanunda belirtilen suumlrelerden az oumlnel tanınması

oumlnelsiz fesih bildiriminin sonuccedillarını doğurmaktadır Buna ihbar oumlnellerinin

boumlluumlnmezliği ilkesi denilmektedir Bu ilkeye goumlre belirtilenden az oumlnel tanınması veya

bir kısmının tazminat olarak karşılanırken bir kısmının ihbar oumlneli olması muumlmkuumln

32

DOĞAN Selccediluk Suumlreli(Bildirimli) Fesih 9122011

httpwwwbirlikteikcomindexphpp=asampb=d0000000028 (Erişim Tarihi 15012014)

16

değildir Boumlyle bir durumda yine tuumlm oumlnele ait uumlcret kadar tazminattan sorumlu

olunmaktadır33


feshedilmesi ve geccedilerli neden kavramı

4857 sayılı İş Kanunursquonun ccedilalışma hayatı accedilısından getirdiği birccedilok yenilik

bulunmaktadır Birccedilok ccedilalışan iccedilin iş guumlvencesi sağlayan ve işverenin fesih yetkilerini

sınırlayan huumlkuumlmler bu yeniliklerin en kayda değerlerinden bir tanesidir34

4857 sayılı İş Kanunu ile hukuk sistemimize yeni bir kavram sokulmuştur Bu yeni

kavram geccedilerli neden kavramıdır ldquogeccedilerli nedenrdquo kavramı ldquohaklı nedenrdquo ağırlığında

olmayan ama iş soumlzleşmesinin devamını olanaksız kılan bir takım nedenler olarak

goumlruumllmektedir35

4857 sayılı yeni İş Kanunursquonun yuumlruumlrluumlğe girmesiyle birlikte işverenin

suumlreli fesih hakkını kullanabilmesi feshin ldquogeccedilerli bir nedenrdquoe dayanmasına

bağlanmıştır Boumlylelikle suumlreli fesih bildiriminde bulunma konusunda irade oumlzguumlrluumlğuumlne

dayalı kurallar değişmiş taraflar arasındaki hukuki eşitlik işccedili lehine bozulmuştur Yani

fesih serbestisi ilkesi yerini feshin istisna soumlzleşmeye bağlılığın kural olduğu iş

guumlvencesi sistemine bırakmıştır36

İşverenin soumlzleşmeyi geccedilerli nedenle feshetmesi 4857 sayılı İş Kanunursquonun 18rsquoinci

maddesinde yer almaktadır Buna goumlre otuz veya daha fazla işccedili ccedilalıştıran işyerlerinde

en az altı aydan beri ccedilalışmakta olan işccedilinin belirsiz suumlreli iş soumlzleşmesini fesheden

işverenin bu feshi geccedilerli bir sebebe dayandırma zorunluluğu bulunmaktadır Kanunun

bu huumlkmuuml otuz ve uumlstuuml işccedili ccedilalıştıran işyerleri accedilısından geccedilerli olduğundan otuzdan az

işccedilisi bulunan işverenin fesih nedenini bildirme yuumlkuumlmluumlluumlğuuml bulunmamaktadır37

Kanun maddesinden de anlaşıldığı uumlzere İş Kanununda geccedilerli bir nedene

dayandırılmayan fesih geccedilersiz sayılmış ve bu yolla iş ilişkisinin devamlılığı

sağlanmıştır

33

GOumlKTAŞ Accedilıklamalı-İccediltihatlı Basın İş Kanunu 4857 Sayılı İş Kanunu ve İlgili Mevzuat s37 34

CcedilALIK s159 35

İNCİROĞLU Luumltfi Yeni İş Kanununda İş Soumlzleşmesi Feshinin Geccedilerli Sebebe Dayandırılması 18

Ağustos 2006 httpwwwlutfiinciroglucomcontentview2519 (Erişim Tarihi 05012013) 36

GUumlZEL Ali İş Guumlvencesine İlişkin Yasal Esasların Değerlendirilmesi Galatasaray Uumlniversitesi

İstanbul Barosu İş Hukukuna İlişkin Sorunlar ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri 2004 Yılı Toplantısı İstanbul Barosu

Yayınları İstanbul 2004 s15-16 37

GOumlKCcedilE Sibel Basın İş Soumlzleşmesine Goumlre Gazetecilerin Hakları ve Mesleki Sorunları Adalet

Yayınevi Ankara 2010s65

17

İş Kanunursquonda geccedilerli neden sayılamayacak haller accedilık bir şekilde belirlenmiştir

Kanunun 18rsquoinci maddesine goumlre sendika uumlyeliği veya ccedilalışma saatleri dışında veya

işverenin rızası ile ccedilalışma saatleri iccedilinde sendikal faaliyetlere katılmak işyeri sendika

temsilciliği yapmak mevzuattan veya soumlzleşmeden doğan haklarını takip iccedilin işveren

aleyhine idari veya adli makamlara başvurmak veya bu hususta başlatılmış suumlrece

katılmak ırk renk cinsiyet medeni hal aile yuumlkuumlmluumlluumlkleri hamilelik doğum din

siyasi goumlruumlş ve benzeri nedenler kadın işccedililerin ccedilalıştırılmasının yasak olduğu suumlrelerde

işe gelmemek hastalık veya kaza nedeniyle 25rsquoinci maddenin (I) numaralı bendinin (b)

alt bendinde oumlngoumlruumllen bekleme suumlresinde işe geccedilici devamsızlık iş soumlzleşmesinin

feshedilmesi iccedilin geccedilerli neden kabul edilmemektedir

4857 sayılı kanunun 18rsquoinci maddesinin gerekccedilesinde geccedilerli sebep kavramına uygun

yorum yapılırken suumlrekli olarak fesihten kaccedilınma olanağının olup olmadığının

araştırılması gerektiği vurgulanmaktadır Bu doğrultuda fesih son ccedilare olarak

uygulamaya konulmalıdır Buna ultima ratio-feshin son ccedilare olması ilkesi

denilmektedir38

Başka bir deyişle işveren oumlncelikle feshi oumlnleyebilecek hafif oumlnlemleri

duumlşuumlnmelidir

Yargıtay 22 HD 201230122E ve 2013340 sayılı kararına goumlre ldquoişletmenin işyerinin ve

işin gereklerinden kaynaklanan sebeplerle soumlzleşmeyi feshetmek isteyen işverenin

fesihten oumlnce fazla ccedilalışmaları kaldırmak işccedilinin rızası ile ccedilalışma suumlresini kısaltmak ve

bunu iccedilin muumlmkuumln olduğu oumllccediluumlde esnek ccedilalışma şekillerini geliştirmek işi zamana

yaymak işccedilileri başka işlerde ccedilalıştırmak ve işccediliyi yeniden eğiterek sorunu aşmak gibi

varsa fesihten kaccedilınma olanaklarını kullanması kısaca feshe son ccedilare olarak bakması

gerekmektedirrdquo Bu karardan da anlaşılacağı uumlzere işveren işletmeden kaynaklı bir

nedenle işccedilinin iş akdini feshetmek istiyorsa işletmede işccedili ccedilıkarmak yerine başka ne

tedbir alabiliyorsa araştırması bu konuda oumlzen goumlstermesi ve ancak işccedilinin iş akdini

feshetmek kaccedilınılmaz ise son ccedilare olarak bu yola başvurması gerekmektedir39

38

OumlZUumlLKUuml Hacı Osman İş Soumlzleşmelerinde Geccedilerli Nedenle Fesih

httpwwwosmanozulkuavtravukat-makaleis-sozlesmelerinde-gecerli-nedenle-fesihhtml(Erişim

Tarihi 12012014) 39

YUumlKSEL Ali İşverenin İşletmesel Nedenle İş Akdini Feshetmesi Eyluumll 2013

httpwwwdunyacomisverenin-isletmesel-nedenle-is-akdini-feshetmesi-153252yyhtm (Erişim Tarihi

05012013)

18

Kanunun 21rsquoinci maddesini incelediğimizde ise işverence geccedilerli sebep goumlsterilmediği

veya goumlsterilen sebebin geccedilerli olmadığı mahkemece veya oumlzel hakem tarafından tespit

edilerek feshin geccedilersizliğine karar verildiğinde işverenin işccediliyi bir ay iccedilinde işe

başlatmak zorunda olduğu başlatmaz ise işccediliye en az doumlrt aylık ve en ccedilok sekiz aylık

uumlcreti tutarında tazminat oumldemekle yuumlkuumlmluuml olacağı accedilıkccedila belirtilmiştir Kanunda

ayrıca bildirim suumlresine ait uumlcreti peşin oumldemek şartıyla işverenin iş soumlzleşmesini

feshedebileceği de huumlkme bağlanmıştır Bu hak Kanunda yalnızca işverene tanınmış bir

haktır bunun nedeni de işten ayrılacağı iccedilin işccedilinin işyerine zarar verecek hareketlerde

bulunma riskidir

Kanun gerekccedilesinde ayrıca 25rsquoinci maddede yer alan haklı nedenlerle fesih olgusunu

geccedilerli sebeplerle fesih iccedilin aranan sebeplerden ayırmak ve aradaki farkları ortaya

koymak maddi olayları hukuk tekniği bakımından soumlz konusu iki farklı fesih tuumlruuml

accedilısından değerlendirmenin gerekliliği vurgulanmış olup bu alanda konunun

gerektirdiği oumllccediluumller iccedilinde uumllke koşullarını da dikkate alarak iki fesih tuumlruuml accedilısından

geccedilerli olacak ayrımları yapmak ve farklılıkları ortaya koymanın yargının yanı sıra

oumlğretinin katkıları ile sağlanacağı belirtilmiştir

Bu doğrultuda gerekccedilede geccedilerli sebeplerin 25rsquoinci maddede belirtilenler kadar ağırlıklı

olmamakla birlikte işin ve işyerinin normal yuumlruumlyuumlşuumlnuuml olumsuz etkileyen haller

olduğu bu nedenle geccedilerli fesih iccedilin soumlz konusu olabilecek sebeplerin işccedilinin iş goumlrme

borcunu kendisinden kaynaklanan veya işyerinden kaynaklanan sebeplerle ciddi bir

biccedilimde olumsuz etkileyen ve iş goumlrme borcunu gerektiği şekilde yerine getirmesine

olanak vermeyen sebepler olabileceği belirtilmektedir Kanun gerekccedilesinde accedilıkccedila

işccedilinin yetersizliğinden veya davranışlarından kaynaklanan sebepler ancak işyerinde

olumsuzluklara yol accedilması halinde geccedilerli sebepler olarak feshe neden olabileceği

belirtilmektedir İşccedilinin sosyal accedilıdan olumsuz bir davranışının toplumsal ve etik accedilıdan

onaylanmayacak bir tutumunun işyerindeki uumlretim ve iş ilişkisi suumlrecine herhangi bir

olumsuz etki yapmıyorsa geccedilerli sebep sayılamayacağı accedilıklanmaktadır

Haklı nedenle fesihle geccedilerli nedenle feshin ayrımını ortaya bir oumlrnekle koyarsak İyi

derecede bilgisayar kullandığını soumlyleyerek işe giren ancak orta duumlzeyde bildiği

anlaşılan işccedilinin soumlzleşmesi bilgisayar kullanmayı gerccedilekten ileri derecede bilmesini

gerektiren bir işyerinde işverene haklı nedenle derhal fesih hakkı verirken başka bir

işyerinde işlerin yalnızca yavaşlamasına neden oluyorsa geccedilerli nedenle fesih hakkı

19

vermektedir Verilebilecek bir başka oumlrnek ise işccedilinin işini uyarılara rağmen

yapmaması haklı fesih nedeni iken eksik koumltuuml ve yetersiz olarak yerine getirmesi ise

geccedilerli fesih nedenini oluşturmasıdırrdquo 40

Bu noktada geccedilersiz fesih kavramını da accedilıklamak gerekmektedir ldquoGeccedilersiz fesih iş

guumlvencesi huumlkuumlmlerine tabi olan işccedilinin iş soumlzleşmesinin işverence İş Kanunursquonun 17

18 19 20 21rsquoinci maddelerine aykırı biccedilimde feshedilmesi veya Kanunun 22rsquonci

maddesindeki esaslı değişiklik ya da 29rsquouncu maddesindeki toplu işccedili ccedilıkarmadaki

yasada oumlngoumlruumllen koşullara uyulmadan işverence yapılan fesihtirrdquo41

Bu durumda

hakkın koumltuumlye kullanımı soumlz konusu olmayıp işverence Kanundaki geccedilerli nedenlerin

bulunmadığı tuumlrde bir fesih yapılmıştır ve bu fesih bildirimi geccedilersiz sayılmaktadır İşccedili

ve işverenin arasındaki iş ilişkisi devam etmektedir

1421 İş soumlzleşmesinin işccediliye bağlı nedenlerle feshi ve işyerine-işin gereklerine

bağlı nedenlerle feshi arasındaki farklar

İşverenin iş soumlzleşmesini feshi iccedilin gerekli koşulları ve geccedilerli neden kavramını

accedilıkladıktan sonra iş soumlzleşmesinin işccediliye bağlı nedenlerle feshi ve işyerine-işin

gereklerine bağlı nedenlerle feshi arasındaki farklara değinmek faydalı olacaktır İş

Kanunursquonun 18 maddesinin gerekccedilesinde işccedilinin yeterliliği veya davranışları işccedilinin

kişiliği ile ilgili olan fesih sebeplerini oluştururken işletmenin işyerinin veya işin

gereklerinden kaynaklanan sebepler ise işyeri ile ilgili fesih sebepleri olarak

sayılmaktadır Bu sebeplerin Kanun maddesinde belirtilmesi geccedilerli sebeplerin

kapsamını somutlaştırıcı bir oumlzellik taşımaktadır ldquoİşccedilinin yetersizliğinden kaynaklanan

nedenler onun bireysel nitelikleri ve yetenekleri ile ilgilidir Davranışlarından

kaynaklanan nedenler ise işccedilinin işyeri uygulamalarıyla ccedilelişen hatalı davranışlarıdır ve

bir anlamda iş soumlzleşmesine aykırılıktırrdquo42

İş Kanunursquonun feshin geccedilerli nedene dayandırılmasını duumlzenleyen 18 inci maddesinde

işveren iş soumlzleşmesini feshederken işccedilinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya

da işletmenin işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geccedilerli bir sebebe

dayanmak zorundadır Buna goumlre iş soumlzleşmesini sona erdirebilecek geccedilerli nedenler

işccedilinin yetersizliği işccedilinin davranışlarındaki kusur ve oumlzensizlik işyerinde yeni ccedilalışma

40

CcedilALIK s167 41

OumlZCAN Durmuş Oumlğreti ve Uygulamada İş Soumlzleşmesinin Feshi Adalet Yayınevi Ankara 2011 s60 42

CcedilALIK s167

20

ve uumlretim youmlntemlerine gidilecek olması iş yerinin bazı boumlluumlmlerinin kapatılması işle

ilgili teknolojik değişikliklere gidilmesi sektoumlrel olumsuzluklar nedeni ile oumlnem

alınması işyerinin ekonomik sıkıntıları genel ekonomik sıkıntılar olarak sayılabilir Bu

madde bakımından geccedilerli sebepler 25rsquoinci maddede belirtilenler kadar ağırlıklı

olmamakla birlikte işin ve işyerinin normal yuumlruumlyuumlşuumlnuuml olumsuz etkileyen hallerdir Bu

nedenle geccedilerli fesih iccedilin soumlz konusu olabilecek sebepler işccedilinin iş goumlrme borcunu

kendisinden kaynaklanan veya işyerinden kaynaklanan sebeplerle ciddi bir biccedilimde

olumsuz etkileyen ve iş goumlrme borcunu gerektiği şekilde yerine getirmesine olanak

vermeyen sebepler olabilecektir43

Yukarıdaki ifadeden de anlaşıldığı uumlzere işccedilinin davranışlarından doğan sebepler

25rsquoinci maddede belirtilen derhal fesih iccedilin oumlngoumlruumllen sebepler niteliğinde olmamakla

birlikte işccedilinin iş soumlzleşmesine aykırı davranışları olarak nitelendirilebilir Bunlara

oumlrnek olarak kanun gerekccedilesinde yer aldığı uumlzere işverene zarar vermek ya da zararın

tekrarı tedirginliğini yaratmak işyerinde rahatsızlık yaratacak şekilde ccedilalışma

arkadaşlarından borccedil para istemek arkadaşlarını işverene karşı kışkırtmak işini

uyarılara rağmen eksik koumltuuml veya yetersiz olarak yerine getirmek işyerinde iş akışını ve

iş ortamını olumsuz etkileyecek bir biccedilimde diğer kişilerle ilişkilere girmek işin akışını

durduracak şekilde uzun telefon goumlruumlşmeleri yapmak sık sık işe geccedil gelmek ve işini

aksatarak işyerinde dolaşmak amirleri veya iş arkadaşları ile ciddi geccedilimsizlik

goumlstermek sıkccedila ve gereksiz yere tartışmaya girişmek gibi haller sayılmaktadır

Belirtilenler haricinde işccedilinin kusur veya ihmaline dayanmayan soumlzleşmeye aykırı

davranışlar bu konuda işccediliye bir sorumluluk yuumlklenemeyeceğinden işccedilinin

davranışlarından kaynaklanan geccedilerli bir neden oluşturmamaktadırlar

Kanunrsquoun 19rsquouncu maddesinin gerekccedilesinde ise soumlzleşmenin işccedilinin davranışı veya

verimi ile ilgili bir nedenle feshedilmesi durumunda oumlncelikle hakkındaki iddialara

karşı savunma fırsatı verilmesi gerektiği işccedilinin zihinsel veya bedensel yetersizliği

arkadaşları veya amirleri ile sıkccedila ve gereksiz yere tartışmaya girişmiş olması gibi

durumlarda savunmasının alınmasının işverenden beklenmeyeceği 25rsquoinci madde bend

43

YUumlCESOY Yasemin DEMİR Musa Ccedilalışma Yaşamında Haklar Uluslararası Ccedilalışma Ofisi Ankara

httpwwwiloorgpublicenglishregioneurproankaraareascyhelkitabipdf (Erişim Tarihi 24112013)

21

IIrsquodeki şartlar gerccedilekleşmiş ise işverenin bildirimsiz (derhal) fesih hakkını

kullanabileceği belirtilmektedir44

İşccedilinin yeterliliği konusunun goumlreceli olması nedeniyle oumlzel olarak ele alınması uygun

olacaktır ldquoİşccedilinin yeterliliğinden kısaca işccedilinin kedisinden kaynaklanan fesih nedenleri

işccedilinin iş goumlrme borcunu yeterli bir biccedilimde yerine getirememesi veya getiremeyecek

olması gibi tartışmalı bir soruyla ilgilidirrdquo45

Bu durumda işccedilinin ccedilalıştığı işin

gereklerini yerine getirip getiremediğine bakılması doğru olacaktır İşccedilinin iş goumlrme

borcunu yerine getirmesinin muumlmkuumln olmaması halinde işverenin iş soumlzleşmesini

feshetme hakkı bulunmaktadır

İş Kanunursquonun gerekccedilesinde işccedilinin yetersizliğinden kaynaklanan sebepler ortalama

olarak benzer işi goumlrenlerden daha az verimli ccedilalışma beklenenden daha duumlşuumlk

performansa sahip olma işe yoğunlaşmasının giderek azalması işe yatkın olmama

oumlğrenme ve kendini yetiştirme yetersizliği sık sık hastalanma ccedilalışamaz duruma

getirmemekle birlikte işini gerektiği şekilde yapmasını devamlı olarak etkileyen hastalık

uyum yetersizliği emeklilik yaşına gelmiş olma halleri olarak goumlsterilmiştir

Bu kapsamda Yargıtay 9 Hukuk Dairesinin 24062004 tarih 20043740 Esas ve

200415625 sayılı kararında işccedilinin yetersizliğinden kaynaklanan fesihlerde

verimliliğin tespitinin teknik bilirkişi yoluyla muumlmkuumln olabileceği uumlstuumlnde durulmuştur

Soumlz konusu karara goumlre Ccedilelişkili tanık anlatımları ile huumlkuumlm kurulması hatalıdır

Mahkemece uzman bilirkişi yardımı ile işyerinde keşif yapılarak yaptırılan işin

standartlara uygun olup olmadığı uygun ise davacının makul bir suumlreccedilte aynı işi yapan

diğer işccedililere goumlre bir performans duumlşuumlkluumlğuuml goumlsterip goumlstermediği boumlyle bir

performans eksikliği varsa bunun arızi mi yoksa suumlrekli mi olduğu ve bunun sonucunda

bir uumlretim duumlşuumlkluumlğuuml meydana gelip gelmediği saptanmalı bu durumlar Kanunun 18

inci madde iccedileriğinde değerlendirilerek sonucuna goumlre huumlkuumlm kurulmalıdır

denilmektedir46

Yargıtayrsquoın bu kararı Kanun gerekccedilesinde yer alan ldquoişccedilinin yeterliliğinden veya

davranışlarından kaynaklanan sebeplerin hangi durumlarda geccedilerli sebeplerden

44


Ankara 2008s98-99 45

ULUCAN s45 46

9HD24062004200437E 200415625K

22

sayılacağı ve hangi durumların işletmenin işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan

sebepler olarak kabul edileceği ise ancak yargı kararları ile zaman iccedilinde

belirginleşebilecektirrdquo goumlruumlşuumlyle bağdaşmaktadır

Bir başka Yargıtay kararında ise işccedilinin yaşlı ve emekliliğe hak kazanır durumda

olmasıyla ilgili fesih talebi huumlkme bağlanmıştır Buna goumlre Yargıtay ldquoİş Kanununda iş

soumlzleşmesi ile ccedilalışan bir kişi iccedilin ccedilalışma yaşının uumlst sınırının belirlenmediğini

vurgulamış bu durumun fesih iccedilin bir neden oluşturamayacağına karar verilmiştir47

Yargıtay iş guumlvencesi kapsamında olmayan işccedilinin emekliliğe sevk edilmesini de

işverence iş soumlzleşmesinin feshi kapsamında değerlendirmiş ihbar ve kıdem tazminatı

oumldenmesine karar vermiştir

İşletmenin İşyerinin veya İşin Gereklerinden Kaynaklanan Sebepler ise iki accedilıdan

değerlendirilmektedir Bunlardan ilki işyeri dışından kaynaklanan sebeplerdir Bunlar

kanun gerekccedilesinde suumlruumlm ve satış olanaklarının azalması talep ve sipariş azalması

enerji sıkıntısı uumllkede yaşanan ekonomik kriz piyasada genel durgunluk dış pazar

kaybı hammadde sıkıntısı gibi sebeplerle işyerinde işin suumlrduumlruumllmesinin olanaksız hale

gelmesi olarak sayılmaktadır48

İşyerinin veya İşin Gereklerinden Kaynaklanan Sebeplerden ikincisi ise işyeri iccedili

sebeplerdir Bu sebepler ise yeni ccedilalışma youmlntemlerinin uygulanması işyerinin

daraltılması yeni teknolojinin uygulanması işyerlerinin bazı boumlluumlmlerinin iptal

edilmesi bazı iş tuumlrlerinin kaldırılması gibi sebepler olarak accedilıklanmaktadır

47

CcedilALIK s170 48


Ankara 2008 s97

23

Şekil 2 Tuumlrkiyersquode Geccedilerli Neden-İşccediliden Kaynaklı ve İşyeri Kaynaklı Nedenler49

1422 İspat Yuumlkuuml

Bunların dışında Kanunun 20rsquonci maddesinde de işveren fesih bildiriminde sebep

goumlstermemiş ise veya işccedili goumlsterilen sebebin geccedilerli olmadığı inancında ise fesih

bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay iccedilinde iş mahkemesinde dava accedilılabileceği

veya uyuşmazlığın oumlzel hakeme goumltuumlruumllebileceği kabul edilmekte ILO 158 sayılı

Soumlzleşmenin 9 maddesinin 2a fıkrasına uygun olarak fesihte geccedilerli nedenin ispatından

işveren sorumlu tutulmaktadır

Ayrıca iş guumlvencesi kapsamındaki işccedililer iccedilin feshin geccedilerli bir nedene dayandığını

işveren ispat etmekle yuumlkuumlmluumlduumlr Yargıtay 9 Hukuk Dairesirsquonin 19102009 tarih ve

2009 27865K nolu kararında da ldquofeshin geccedilerli nedene dayandığının ispat yuumlkuuml

işverendedir Feshin başka bir sebebe dayandığını iddia etmesi halinde işccedili bu iddiasını

ispatlamakla yuumlkuumlmluumlduumlrrdquo denilmektedir

Ayrıca Yargıtayrsquoın bir başka kararında da ldquo Feshin geccedilerli nedene dayandığının ispat

yuumlkuuml işverendedir İşveren oumlncelikle feshin biccedilimsel koşullarına uyduğunu daha sonra

fesih nedenlerinin haklı olduğunu kanıtlamalıdır feshin işletme işyeri ve işin gerekleri

nedenleri ile yapıldığı ileri suumlruumllduumlğuumlnde oumlncelikle bu konuda işverenin işletmesel

kararı aranmalı istihdamı engelleyen bir durum olup olmadığı araştırılmalı işletmesel

49

ŞAFAK Can Tuumlrkiyersquode İş Guumlvencesi 21032007 httpwwwsendikaorg200703egitim-notlari-

turkiyede-is-guvencesi-can-safak (Erişim Tarihi 13122013)

24

karar ile istihdam fazlalığının meydana gelip gelmediği işverenin bu kararı tutarlı

şekilde uygulayıp uygulamadığı işverenin fesihte keyfi davranıp davranmadığı ve

işletmesel karar sonucu feshin kaccedilınılmaz olup olmadığı accedilıklığa kavuşturulmalıdırrdquo

denilerek ispat yuumlkuumlnuumln işverene ait olduğu tekrar vurgulanmaktadır Ancak iş

guumlvencesi kapsamı dışındaki işccedililer iccedilin işverenin fesih hakkını koumltuumlye kullandığını

ispat yuumlkuuml işverene değil işccediliye aittirrdquo50

İş soumlzleşmesinin feshi 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında incelendikten sonra sendikal

nedenle fesih kavramının 6356 sayılı Kanunu ccedilerccedilevesinde daha detaylı şekilde ele

alınması gerekmektedir Soumlz konusu Kanunrsquoun 25rsquoinci maddesinin 3rsquouumlncuuml fıkrasında

işccedililerin sendikaya uumlye olmaları veya olmamaları iş saatleri dışında veya işverenin izni

ile iş saatleri iccedilinde işccedili kuruluşlarının faaliyetlerine katılmaları veya sendikal faaliyette

bulunmalarından dolayı işten ccedilıkarılamayacağı veya farklı işleme tabi tutulamayacağı

doumlrduumlncuuml fıkrasında işverenin fesih dışında yukarıdaki fıkralara aykırı hareket etmesi

hacirclinde işccedilinin bir yıllık uumlcret tutarından az olmamak uumlzere sendikal tazminata

huumlkmedileceği belirtilmektedir

Kanun maddesinin 5rsquoinci fıkrasında ise sendikal bir nedenle iş soumlzleşmesinin feshi

hacirclinde işccedili 4857 sayılı Kanunun 18 20 ve 21rsquoinci madde huumlkuumlmlerine goumlre dava accedilma

hakkına sahip olduğu iş soumlzleşmesinin sendikal nedenle feshedildiğinin tespit edilmesi

hacirclinde 4857 sayılı Kanunun 21rsquoinci maddesine goumlre işccedilinin başvurusu işverenin işe

başlatması veya başlatmaması şartına bağlı olmaksızın sendikal tazminata karar

verileceği accedilıklanmaktadır Ancak işccedilinin işe başlatılmaması hacirclinde ayrıca 4857 sayılı

Kanunun 21rsquoinci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen tazminata huumlkmedilemeyeceği

işccedilinin 4857 sayılı Kanunun yukarıdaki huumlkuumlmlerine goumlre dava accedilmaması ayrıca

sendikal tazminat talebini engellemeyeceği de belirtilmektedir

Ayrıca Kanunun 25rsquoinci maddesinin 6rsquoncı fıkrasında iş soumlzleşmesinin sendikal nedenle

feshedildiği iddiası ile accedilılacak davada feshin nedenini ispat yuumlkuumlmluumlluumlğuuml işverene ait

olduğu belirtilmekte feshin işverenin ileri suumlrduumlğuuml nedene dayanmadığını iddia eden

işccedilinin feshin sendikal nedene dayandığını ispatla yuumlkuumlmluuml olduğu vurgulanmaktadır

Ancak 7rsquonci fıkra uyarınca fesih dışında işverenin sendikal ayrımcılık yaptığı iddiasını

işccedili ispat etmekle yuumlkuumlmluumlduumlr Ancak işccedili sendikal ayrımcılık yapıldığını guumlccedilluuml biccedilimde

50

SUumlZEK İş Hukuku s537

25

goumlsteren bir durumu ortaya koyduğunda işveren davranışının nedenini ispat etmekle

yuumlkuumlmluuml olmaktadır

25rsquoinci maddenin fıkraları incelendiğinde 6356 sayılı Kanun ile iş guumlvencesi

kapsamındaki işccedililere iş soumlzleşmesinin sendikal nedenle feshedildiği iddiasıyla işe iade

davası ya da sendikal tazminat talepli dava accedilmak olanağı tanındığı anlaşılmaktadır İşe

iade davasında işveren geccedilerli sebebi ispat etmek işccedili ise sendikal ayrımcılığı goumlsteren

durumlara dikkat ccedilekmekle yuumlkuumlmluumlduumlr İşveren kendisini haklı goumlsteremezse bu

durumda sendikal tazminata huumlkmedilecektir Bu tazminat işccedili işe başlatılmak uumlzere

işverene başvurmasa da oumldenmelidir İşccedili 10 işguumlnuuml iccedilinde başvurmamış olsa da 4 aya

kadar uumlcret ve diğer haklarını almalıdır Soumlzleşme 10 iş guumlnluumlk suumlrenin sonunda

işverence haksız feshedilmiş sayılmakta ve ihbar ve kıdem tazminatları bu tarihe goumlre

oumldenmektedir İşccedili 10 işguumlnuuml iccedilinde başvurursa soumlzleşme işverenin işe başlatmadığı

tarihte ve en geccedil bir aylık suumlrenin sonunda işverence haksız feshedilmiş sayılmakta

ihbar ve kıdem tazminatları bu tarihe goumlre oumldenmektedir51

143 İşverenin iş soumlzleşmesini haklı nedenle feshetmesi

Bildirimli ve geccedilerli feshin niteliği ve sonuccedilları accedilıklandıktan sonra bu noktada

bildirimsiz fesihten bahsetme gerekliliği doğmaktadır Bildirimsiz fesih taraflardan

birinin iş soumlzleşmesini haklı nedenlerle oumlnceden bir bildirimde bulunmadan derhal sona

erdirmesidir Hem belirli hem de belirsiz suumlreli iş soumlzleşmelerinde uygulanabilmektedir

Haklı nedenin ortaya ccedilıkması halinde soumlzleşme kendiliğinden sona ermemekte iş

soumlzleşmesini sona erdirmesi gereken kimsenin fesih bildiriminde bulunması

gerekmektedir

4857 sayılı İş Kanunursquonun 25rsquoinci maddesinde işverenin iş soumlzleşmesini suumlrenin

bitiminden oumlnce veya bildirim suumlresini beklemeksizin derhal feshedebileceği durumlar

sıralanmıştır Buna goumlre sağlık sebebiyle ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan

hallerde ve zorlayıcı sebep olması durumunda işveren iş soumlzleşmesini derhal

feshedebilmektedir 25rsquoinci maddenin son huumlkmuumlne goumlre işccedili feshin oumlngoumlruumllen

sebeplere uygun olmadığı iddiası ile 18 20 ve 21rsquoinci madde huumlkuumlmleri ccedilerccedilevesinde

yargı yoluna başvurabilmektedir

51

OumlZTUumlRK Mehmet Onat İşccedilinin Sendika Oumlzguumlrluumlğuumlnuumln Sendikal Nedenle Feshe Karşı Korunması

Ccedilalışma ve Toplum 20133 s238-239

26

Kanunun 25rsquoinci maddesinde işverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı 1475 sayılı bir

oumlnceki İş Kanunursquonun 17rsquonci maddesinin paralelinde duumlzenlenmiştir Fesih iccedilin haklı

neden oluşturacak sağlık sebepleri aynen korunmakla birlikte ahlak ve iyi niyet

kurallarına uymayan haller kapsamından işccedilinin işverenin evinde oturması olgusu 4857

sayılı yeni İş Kanunundan ccedilıkarılmıştır Eski Kanunda yer almayan ldquoişccedilinin işverenin

başka bir işccedilisine cinsel tacizde bulunmasırdquo ise derhal fesih nedeni olarak kabul

edilmiştir

25rsquoinci maddedeki fesih sebeplerini Kanun ayrıntılı biccedilimde accedilıklamaktadır Buna

goumlre sağlık sebepleriyle fesih iccedilin işccedilinin kendi kastından veya derli toplu olmayan

yaşayışından yahut iccedilkiye duumlşkuumlnluumlğuumlnden doğacak bir hastalığa veya sakatlığa

uğraması halinde bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına uumlccedil iş guumlnuuml veya bir

ayda beş iş guumlnuumlnden fazla suumlrmesi işccedilinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek

nitelikte olması ve işyerinde ccedilalışmasında sakınca bulunması gerekmektedir

Kanunun 25rsquoinci maddesinde ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve

benzerleri de ayrıntılı bir biccedilimde accedilıklanmıştır Buna goumlre iş soumlzleşmesi yapıldığı

sırada bu soumlzleşmenin esaslı noktalarından biri iccedilin gerekli vasıflar veya şartlar

kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri suumlrerek yahut

gerccedileğe uygun olmayan bilgiler veya soumlzler soumlyleyerek işccedilinin işvereni yanıltması

işccedilinin işveren yahut bunların aile uumlyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak

soumlzler sarf etmesi veya davranışlarda bulunması yahut işveren hakkında şeref ve

haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda bulunması işccedilinin işverenin başka bir işccedilisine

cinsel tacizde bulunması işccedilinin işverene yahut onun ailesi uumlyelerinden birine yahut

işverenin başka işccedilisine sataşması veya 84rsquouumlncuuml maddeye aykırı hareket etmesi(iccedilki

veya uyuşturucu madde kullanma yasağı) işccedilinin işverenin guumlvenini koumltuumlye kullanmak

hırsızlık yapmak işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa

uymayan davranışlarda bulunması işccedilinin işyerinde yedi guumlnden fazla hapisle

cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir succedil işlemesi işccedilinin işverenden izin

almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işguumlnuuml veya bir ay

iccedilinde iki defa herhangi bir tatil guumlnuumlnden sonraki iş guumlnuuml yahut bir ayda uumlccedil işguumlnuuml

işine devam etmemesi işccedilinin yapmakla oumldevli bulunduğu goumlrevleri kendisine

hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi işccedilinin kendi isteği veya savsaması

yuumlzuumlnden işin guumlvenliğini tehlikeye duumlşuumlrmesi işyerinin malı olan veya malı olmayıp

27

da eli altında bulunan makineleri tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz guumlnluumlk

uumlcretinin tutarıyla oumldeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması durumunda

işverenin soumlzleşmeyi bildirimsiz fesih hakkı vardır

Ayrıca işccediliyi işyerinde bir haftadan fazla suumlre ile ccedilalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir

sebebin ortaya ccedilıkması veya işccedilinin goumlzaltına alınması veya tutuklanması halinde

devamsızlığın 17rsquonci maddedeki bildirim suumlresini(işi altı aydan az suumlrmuumlş olan işccedili iccedilin

bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra işi altı aydan bir buccediluk

yıla kadar suumlrmuumlş olan işccedili iccedilin doumlrt hafta sonra işi bir buccediluk yıldan uumlccedil yıla kadar

suumlrmuumlş olan işccedili iccedilin altı hafta sonra işi uumlccedil yıldan fazla suumlrmuumlş işccedili iccedilin bildirim

yapılmasından başlayarak sekiz hafta) aşması durumunda da işverenin iş soumlzleşmesini

derhal fesih hakkı bulunmaktadır

Derhal fesih nedenleri arasında sayılan işccedilinin işvereni yanıltmasını daha iyi

accedilıklayabilmek iccedilin Yargıtay 9 Hukuk Dairesirsquonin bir kararı bu duruma bir oumlrnek teşkil

etmektedir Dairersquonin kararının oumlzuumlnde ldquo davacının doktorları ziyaret edip ilaccedil

tanıtımı yapmadığı halde bu tanıtımı yaptığı şeklinde rapor duumlzenleyip işverene vermesi

doğruluk ve bağlılığa uymayan davranış olduğu gibi işverenin goumlrevini koumltuumlye

kullanmak anlamında bulunduğu ve bu eylemin karşılığı olarak iş kanununun 17rsquonci

maddesi işverene bildirimsiz fesih hakkı verdiğinden ve işverende kanununun bu

maddesi kapsamında davacının iş akdini haklı olarak feshettiği accedilık olup davacı ihbar

ve kıdem tazminatlarına hak kazanamazrdquo accedilıklaması yapılmaktadır Buna goumlre işccedili

işvereni esaslı biccedilimde yanıltmış ve bu durumda tazminat hakkını da kaybetmiştir52

Başka bir Yargıtay kararında ise ldquoDavacı işccedili işe girmeden oumlnce muumlessir fiil succedilundan

huumlkuumlm giymiş olduğu halde ise giriş formunda hiccedilbir sabıkası yani mahkucircmiyeti

bulunmadığı şeklinde cevap vermiştir Daha sonra davalı işveren durumu oumlğrenmesi

uumlzerine anılan kural uyarınca fesih yetkisini kullanmıştır Bu durumda davacı işccedilinin

ihbar ve kıdem tazminatına hak kazanmadığı accedilıktır O halde davanın reddine karar

verilmelidirrdquo53

denilmektedir Bu karar da işccedilinin işvereni yanıltmasının haklı fesih

sonucunu doğurduğuna somut bir oumlrnek oluşturmaktadır

52

Yargıtay 9 HD 2262000 20006539E 20008990K 53

Yargıtay 9 HD 66200020004727E 20007993K

28

İşverenin soumlzleşmeyi haklı nedenle feshetmesine imkan tanıyan durumların accedilıklandığı

Kanunun 25rsquoinci maddesini inceledikten sonra 26rsquoncı maddede yer alan huumlkuumlmlere

değinmek yerinde olacaktır 26rsquoncı maddede ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan

hallere dayanarak işccedili veya işveren iccedilin tanınmış olan soumlzleşmeyi fesih yetkisinin iki

taraftan birinin bu ccedileşit davranışlarda bulunduğunu diğer tarafın oumlğrendiği guumlnden

başlayarak altı iş guumlnuuml geccediltikten ve her halde fiilin gerccedilekleşmesinden itibaren bir yıl

sonra kullanılamayacağı ancak işccedilinin olayda maddi ccedilıkar sağlaması halinde bir yıllık

suumlrenin uygulanmayacağı ve belirtilen suumlre iccedilinde soumlzleşmeyi feshedenlerin tazminat

haklarının saklı olduğu bildirilmektedir

Kanunun 26rsquoncı maddesinin gerekccedilesinde hak duumlşuumlruumlcuuml suumlrenin uygulanmamasının

nedeni detaylı şekilde accedilıklanmaktadır 1475 sayılı Kanundan alınan bu maddeye yeni

metinde bir ekleme yapıldığı son yıllarda oumlzellikle bankacılık alanında yaşanan koumltuuml

niyetli davranışların dikkate alındığı ve işccedilinin maddi bir ccedilıkar sağlaması durumunda bir

yıllık hak duumlşuumlruumlcuuml suumlrenin uygulanmayacağı belirtilmektedir Buna goumlre işccedilinin

kendisine maddi ccedilıkar sağlayacak bir yolsuzluk yaptığının aradan bir yıl geccediltikten sonra

oumlğrenilmesi veya anlaşılması durumunda da soumlzleşmesi feshedilebilecektir54

İş Kanununda iş soumlzleşmesinin işverence feshi iccedilin zorlayıcı sebepler ve işccedilinin

goumlzaltına alınması veya tutuklanması da haklı neden olarak sayılmıştır Buna goumlre

zorlayıcı sebepler işccediliyi işyerinde bir haftadan fazla suumlre ile ccedilalışmaktan alıkoyan

zorlayıcı bir sebebin ortaya ccedilıkması olarak tanımlanırken işccedilinin goumlzaltına alınması

veya tutuklanması halinde devamsızlığın bildirim suumlresini aşması da işverenin iş

soumlzleşmesini feshi iccedilin haklı neden olarak goumlsterilmiştir

Yargıtay 9 Hukuk Dairesirsquonin 08121997 tarih 199716453 Esas ve 199720401 sayılı

kararında ldquoİşyeri dışında işlediği bir succediltan dolayı tutuklanma ve bu nedenle işe

devamsızlık işk m 17ııı kapsamında zorlayıcı sebebe dayalı bir hal olduğu iccedilin hizmet

akdi fesihten sebeble feshedilen işccedili kıdem tazminatı hak kazanırrdquo denilmektedir

Yargıtay başka bir kararında ise ldquoİşccedilinin işyeri dışında işyeri ile ilgili olmayan bir

succediltan dolayı goumlzaltında bulunması nedeniyle iş akdi işverence feshedildiğinde kıdem

tazminatı hakkı doğar ancak ihbar tazminatına karar verilemezrdquo diyerek goumlzaltının

54


Ankara 2008 s106

29

zorlayıcı bir sebep olduğunu vurgulamış ve kıdem tazminatına hak kazanılması

gerektiğini ancak ihbar tazminatı hakkı doğmayacağını vurgulamıştır55

Haklı nedenle fesihte işccedili iş guumlvencesine tabi ise sonuccedil iş guumlvencesi huumlkuumlmlerine tabi

olmayan işccediliye goumlre farklılık goumlsterecektir Bu durumda işccedili İş Kanunursquonun 20 ve

21rsquonci maddelerine istinaden işe iade(feshin geccedilersizliği) davası accedilabilmektedir Ancak

işe iade edilmek istemeyen iccedilinin alacaklarını isteme hakkı bulunmaktadır İşccedili iş

guumlvencesine sahip değil ise feshin haksızlığının tespitini ve işccedililik alacaklarını

isteyebilmektedir56

İş guumlvencesi huumlkuumlmlerine tabi işccedili geccedilerli veya haklı nedenle fesih

sonucunda işe iade davası accedilabilir veya feshi kabul edip işccedililik alacakları iccedilin dava

accedilabilir İş guumlvencesine tabi olmayan işccedili ise feshin haksızlığını ve sonucunda koumltuuml

niyet tazminatını ve işccedililik alacaklarını isteyebilmektedir

Bir başka deyişle Kanunrsquoun 25rsquoinci maddesine istinaden işveren işccedilinin soumlzleşmesini

haklı nedenle bildirimsiz olarak feshettiyse işccedili iş guumlvencesine tabi ise işe iade davası

veya tazminat ve işccedililik alacakları davası accedilabilmektedir Bu durumda işverenin

savunma almamış olması yazı fesih bildirimi koşulu aranmaz Ancak bildirimli olarak

feshedildiyse Kanunun18 19 20 21rsquoinci maddelerindeki koşulların gerccedilekleşmesi

feshin geccedilerli nedene dayandırılması yazılı olması belli durumlarda savunma alınması

gerekmektedir

144 İş soumlzleşmesinin işccedili tarafından haklı nedenle feshi

İş soumlzleşmesinin işverence derhal fesih koşulları incelendikten sonra soumlzleşmenin işccedili

tarafından feshini de incelemek faydalı olacaktır 4857 sayılı İş Kanununun 24rsquouumlncuuml

maddesinin gerekccedilesinde işccedili accedilısından derhal fesih nedenlerinin eski Kanun metinde

olduğu gibi uumlccedil grupta toplandığı iccedilerikte ise ccedilok kuumlccediluumlk değişiklikler yapıldığı

belirtilmektedir 24rsquouumlncuuml maddeye goumlre işccedilinin iş soumlzleşmesini derhal ve tek taraflı

olarak feshedebileceği haller sağlık sebepleri ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan

haller ve benzerleri ve zorlayıcı sebepler şeklinde duumlzenlenmiştir Kanunda derhal fesih

nedenleri accedilıklanırken kullanılan rsquobenzerlerirsquo ibaresi bu nedenlerin kanundakilerle

sınırlı olmadığı sonucunu ortaya ccedilıkmaktadır

55

Yargıtay 9HD 08101998 199811794E 199814133K 56

OumlZCAN s63

30

Sağlık sebepleri Kanunda iş soumlzleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden

doğan bir sebeple işccedilinin sağlığı veya yaşayışı iccedilin tehlikeli olursa veya işccedilinin suumlrekli

olarak yakından ve doğrudan buluşup goumlruumlştuumlğuuml işveren yahut başka bir işccedili bulaşıcı

veya işccedilinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa işccedilinin soumlzleşmeyi derhal

feshedebileceği şeklinde yer almaktadır Kanun gerekccedilesinde accedilıklandığı uumlzere sağlık

sebepleri ile yapılacak fesihlerde işin yapılmasının işin niteliğinden doğan bir sebeple

işccedilinin sağlığı veya yaşayışı iccedilin tehlikeli olması yeterli goumlruumllmuumlş bu durumun

soumlzleşme sırasında bilinmemesi koşulu kaldırılmıştır

Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ise işveren iş soumlzleşmesi yapıldığı sırada

bu soumlzleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar goumlstermek

yahut gerccedileğe uygun olmayan bilgiler vermek veya soumlzler soumlylemek suretiyle işccediliyi

yanıltırsa işveren işccedilinin veya ailesi uumlyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak

şekilde soumlzler soumlyler davranışlarda bulunursa veya işccediliye cinsel tacizde bulunursa

işveren işccediliye veya ailesi uumlyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya goumlzdağı

verirse yahut işccediliyi veya ailesi uumlyelerinden birini kanuna karşı davranışa oumlzendirir

kışkırtır suumlruumlkler yahut işccediliye ve ailesi uumlyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir succedil

işlerse yahut işccedili hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda

bulunursa işccedilinin diğer bir işccedili veya uumlccediluumlncuuml kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize

uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli oumlnlemler alınmazsa

işveren tarafından işccedilinin uumlcreti kanun huumlkuumlmleri veya soumlzleşme şartlarına uygun olarak

hesap edilmez veya oumldenmezse uumlcretin parccedila başına veya iş tutarı uumlzerinden oumldenmesi

kararlaştırılıp da işveren tarafından işccediliye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği

hallerde aradaki uumlcret farkı zaman esasına goumlre oumldenerek işccedilinin eksik aldığı uumlcret

karşılanmazsa yahut ccedilalışma şartları uygulanmazsa şeklinde sıralanmaktadır

1475 sayılı Kanunda işccedilinin işverenin evinde oturması durumunda belirli koşullarda

işccediliye iş soumlzleşmesini derhal fesih yoluyla sona erdirme hakkı tanınmıştı Guumlnuumlmuumlzde

işccedilinin işverenin evinde oturması gibi bir olguya rastlamak soumlz konusu olmadığından

bu fıkranın metninden ccedilıkarıldığı Kanun gerekccedilesinde belirtilmektedir

Gerekccedilede ayrıca maddeye cinsel tacize ilişkin olarak yeni bir fıkra eklendiği

vurgulanmaktadır Buna goumlre işccedilinin işyerinde başka bir işccedili veya uumlccediluumlncuuml kişiler

tarafından cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen onun

gerekli oumlnlemleri almaması durumunda işccedili soumlzleşmeyi haklı nedenle feshedebilecektir

31

Gerekli oumlnlemlerden kasıt işverenin olayın tekrar etmemesi iccedilin ccedilaba goumlstermesi

işccedilinin ccedilalıştığı yeri değiştirmesi ya da tacizin ağırlığı karşısında tacizci işccedilinin işine son

vermesidir

Kanunda yer alan sağlık sebepleri ile ahlak ve iyiniyet kuralları accedilıklandıktan sonra bu

noktada zorlayıcı sebepler tanımının iccediline nelerin girdiğini accedilıklamak gerekmektedir

Zorlayıcı sebepler işccedilinin ccedilalıştığı işyerinde bir haftadan fazla suumlre ile işin durmasını

gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya ccedilıkması olarak tanımlanmaktadır ldquoZorlayıcı

neden doktrinde yapılan birccedilok tarif de goumlz oumlnuumlne alınarak borcun ifa edilememesine

kaccedilınılmaz bir şekilde neden olan borccedillunun faaliyeti veveya işletmesi dışında

meydana gelen oumlngoumlruumllmesi ve karşı konulması muumlmkuumln olmayan bir olay şeklinde

tanımlanabilmektedirrdquo57

Ayrıca zorlayıcı sebeplerin beklenmedik sebeplerle ortaya ccedilıkması gerekmektedir Bu

beklenmedik durumun ortaya ccedilıkmasından sonra işccedilinin iş soumlzleşmesini feshedip

etmeyeceği kendi isteğine bırakılmıştır İşccedili bir haftanın sonunda iş soumlzleşmesini

feshedebileceği gibi zorlayıcı sebebin ve sonuccedillarının ortadan kalkmasını da

bekleyebilir Bu durumda iş soumlzleşmesi askıda kalır Zorlayıcı sebep nedeniyle işveren

bir haftalık suumlre iccedilin işccediliye yarım guumlndelik oumldemekle yuumlkuumlmluumlduumlr Bu suumlrenin bir

haftayı geccediltiği durumlarda işccedili iş soumlzleşmesini feshetmemişse işveren uumlcret oumldemek

zorunda değildir

Bunlara ilaveten Kanun gerekccedilesinde yeni duumlzenleme ile işverenin belirli koşullarla

ccedilalışma şartlarında değişiklik yapabileceğinin de 22rsquonci maddede kabul edildiği

belirtilmektedir Bu nedenle iş şartlarının esaslı bir tarzda değişmesi veya

başkalaşmasının derhal fesih nedeni olamayacağı accedilıklanmakta buna karşılık ccedilalışma

şartlarının ldquouygulanmamasırdquo kavramının 24rsquouumlncuuml maddedeki yerini koruduğu

anlatılmaktadır

İşccedilinin soumlzleşmeyi haklı nedenle feshettiği durumda işverenin maddi ve manevi

tazminat davası accedilma hakkı bulunmaktadır İşccedilinin soumlzleşmesinin belirsiz suumlreli olması

durumunda işveren feshin haksız ve usulsuumlz olduğunun tespiti ile ihbar tazminatı

talebinde bulunabilmektedir

57

YUVALI Ertuğrul İş Hukukunda Zorlayıcı Neden Ve Zorunlu Neden Kavramları İle Bu Kavramların

İş Soumlzleşmesi Uumlzerindeki Etkileri Kamu-İş Dergisi 20123 s1-15

32

145 Haksız fesih kavramı

Bazı durumlarda yapılan derhal(bildirimsiz) fesih haksız feshe doumlnuumlşebilmektedir Bu

durumlardan ilki ortada haklı bir neden yokken fesih yapılmasıdır İkinci bir durumda

ise haklı neden gerccedilekte mevcuttur ancak fesih suumlresi iccedilerisinde yapılmamıştır Uumlccediluumlncuuml

bir durumda ise haklı neden bulunmakta ancak iş soumlzleşmesinde feshin disiplin kurulu

gibi bir kuruldan geccedilmesi gerektiği belirtilirken buna uyulmaması feshi haksız hale

getirmektedir Doumlrduumlncuuml bir durumda ise fesih nedeni mevcutken derhal fesih hakkı

4721 sayılı Medeni Kanunrsquoun 2rsquonci maddesindeki duumlruumlstluumlk ve hakkın koumltuumlye

kullanılması ilkelerine istinaden makul sayılamayacak suumlre geccediltikten sonra

yapılmıştır58

Başka bir deyişle haklı neden bulunmadan yapılan fesih haksız fesih

olarak kabul edilmektedir Yani haksız fesihte fesih hakkı hiccedil doğmamış veya

duumlşmuumlştuumlr59

Haksız fesih ve sonuccedilları accedilısından oumlğretide farklı goumlruumlşler bulunmaktadır Bunlardan

ilki belirli suumlreli iş soumlzleşmelerinde haksız fesih halinde soumlzleşmenin işverenin

davranışı nedeniyle kendiliğinden sona erdiği goumlruumlştuumlr Bu durumda işveren işccedilinin

ccedilalışmasını imkansız hale getirmektedir60

Farklı bir goumlruumlş ise feshin geccedilerli kabul edilmesi gerektiğini savunmaktadır Bu goumlruumlşe

goumlre fesih tuumlm sonuccedillarını doğurmaktadır Fesih tek taraflı bozmayı iccedileren bir kavram

olduğuna goumlre soumlzleşmenin haklı veya haksız şekilde olmasına bakılmaksızın fesih

hakkı kullanmış sayılmalıdır61

Goumlruumllduumlğuuml uumlzere haksız fesih uygulamada tartışmalı bir konudur ancak Yargıtay 9

Hukuk Dairesirsquonin 10112013 tarihli ve E 200318919 K 200318913 sayılı kararında

ldquoDavacı işccedili İş soumlzleşmesinin geccedilerli bir neden olmadan feshedildiğini belirterek 4857

Sayılı İş Kanunursquonun 19rsquouncu ve devamı maddelerine goumlre feshin geccedilersizliğine işe

iadesine işe başlatılmaması halinde 8 aylık uumlcret tutarında tazminata ve en ccedilok doumlrt aya

kadar boşta geccedilen suumlreye ait uumlcret alacağına karar verilmesini talep etmiştir Belirtmek

gerekir ki otuz ve daha fazla işccedili ccedilalıştıran işyerleri kavramının işverenin aynı

58

OumlZCAN s59 59

SUumlZEK Sarper İş Hukuku 1 Baskı İstanbul 2002 s529 60

MOLLAMAHMUTOĞLU Hamdi İş Hukuku 2 Baskı Ankara 2005 s513 61

GOumlKTAŞ Seracettin İş Soumlzleşmesinin İşverence Feshi ve İş Guumlvencesi

httpwwwankarabarosuorgtrsitelerankarabarosutekmakale2008-12pdf (Erişim Tarihi 13092013)

33

işkolunda birden fazla işyerinin bulunması halinde bu işyerlerinde ccedilalışan toplam işccedili

sayısına goumlre belirlenmesi gerekir Dosyadaki bilgi ve belgelere goumlre fesih tarihinde

davalının henuumlz zarar etmediği 2003 yılı ilk 6 ay karının oumlnceki yıla goumlre azaldığı bu

azalmanın nedenlerinden birinin de kredi alacakların taksitlendirilmesi ve bir kısmından

vazgeccedililmesi olduğu davalı işverenin istihdam fazlası personel olduğunu savunmasına

karşı youmlnetim kurulunun fesih tarihine yakın tarihte alınan karar ile kendi buumlnyesindeki

iştiraklerine personel alınmasına karar verildiği davacının konumu gereği ccedilalıştığı

kadro ve yaptığı işte hizmetine ihtiyaccedil duyulduğu bu olgulara goumlre feshin işletmenin

işyerini ve işin gereklerinden bir nedene dayanmadığı davacının verimsizliğinin de ileri

suumlruumllmediği anlaşıldığından feshin geccedilersizliği ve davacının işe iadesine karar

verilmesi gerekir Fesih nedeni emekliliğe hak kazanma ve tazminatların oumldenmiş

olması karşısında işe başlatılmama halinde oumldenecek tazminat 4 aylık uumlcret olarak

belirlenmiştirrdquo denilmektedir Yargıtayrsquoın bu kararından da anlaşıldığı uumlzere işverenin

iş soumlzleşmesini haksız bir şekilde feshetmesi durumunda işccedili iccedilin tazminat hakkı

doğmaktadır

146 Değişiklik feshi

4857 sayılı İş Kanunursquonun 22rsquonci maddesinde işverenin ccedilalışma koşullarında esaslı bir

değişikliği ancak durumu işccediliye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabileceği işccedili

tarafından altı işguumlnuuml iccedilinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişikliklerin işccediliyi

bağlamayacağı işccedili değişiklik oumlnerisini bu suumlre iccedilinde kabul etmezse işverenin

değişikliğin geccedilerli bir nedene dayandığını veya fesih iccedilin başka bir geccedilerli nedenin

bulunduğunu yazılı olarak accedilıklamak ve bildirim suumlresine uymak suretiyle iş

soumlzleşmesini feshedebileceği bu durumda işccedilinin 17 ila 21rsquoinci madde huumlkuumlmlerine

goumlre dava accedilabileceği accedilıklanmaktadır Maddenin gerekccedilesinde olumsuz koşulların

varlığında işccedilinin soumlzleşmesinin doğrudan feshedilmesi yerine ccedilalışma koşullarında

belirli değişiklikler yapılması yoluyla iş ilişkisinin suumlrduumlruumllmesinin sağlanmasının

amaccedillandığı accedilıklanmaktadır

Yargıtay 9 Hukuk Dairesirsquonin 20059992 Esas numaralı 04102005 tarih ve 2005

32333K sayılı kararında ldquoDavacının temizlik işinde goumlrevlendirilmesi iş koşullarının

esaslı değişikliği niteliğindedir Oumlte yandan davacının işe girdiği tarihten itibaren ifa

ettiği goumlrevin 657 sayılı yasaya tabi kamu goumlrevlileri tarafından goumlruumllmesi gerektiği

youmlnuumlnden yasa huumlkuumlmlerine rağmen iş koşullarının işccedili aleyhine değiştirilmesi doğru

34

olmaz Fesih iccedilin geccedilerli neden oluşturur ise de işverene haklı fesih imkanı vermediği

gibi oumlnceki goumlrevi ile bağdaşmayacak bir işte goumlrevlendirilmesinin haklı gerekccedilesi

olarak değerlendirilemezrdquo denilmektedir Karardan anlaşıldığı uumlzere Yargıtay bu

kararında işccedili lehine davranmış ve oumlnceki goumlrev ile bağdaşmayan bir işte

goumlrevlendirilmenin haklı bir sebebi olmadığına huumlkmetmiştir

İş guumlvencesinin olmadığı 1475 sayılı İş Kanunu doumlneminde iş soumlzleşmesini feshetmek

isteyen işveren ccedilalışma koşullarında değişiklik yapmakta bu durumda işccedili bu

değişikliği kabul etmek ya da iş soumlzleşmesini haklı nedenle sona erdirmekteydi Soumlz

konusu Kanunun 16rsquoncı maddesinde uumlcretin parccedila başına veya iş tutarı uumlzerinden

oumldenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işccediliye yapabileceği sayı ve tutardan az iş

verildiği hallerde aradaki uumlcret farkı zaman esasına goumlre oumldenerek işccedilinin eksik aldığı

uumlcret karşılanmazsa yahut iş şartları esaslı bir tarzda değişir başkalaşır veya

uygulanmazsa işccedilinin bildirimsiz haklı nedenle fesih hakkının doğduğu

belirtilmekteydi Buna bağlı olarak da kıdem tazminatı alabilmekteydi Bununla birlikte

işveren bu durumda ihbar tazminatı oumldemekten kaccedilınabilmekteydi Bunun dışında

işveren işccedilinin soumlzleşmeyi altı iş guumlnuuml iccedilerisinde feshetmemesi ve yeni belirlenen

ccedilalışmaya uymaması durumunda devamsızlık veya işin yerine getirilmemesini neden

goumlstererek haklı nedenle feshedebilmekte ve işccedili hiccedilbir tazminat alamamaktaydı Ancak

işverenin tek taraflı soumlzleşmede değişiklik yapması halinde işccedili teklifi imzalamazsa bu

durumda işverenin yaptığı fesih haksız olarak nitelendiriliyordu

4857 sayılı Kanundaki yenilikler ile değişiklik feshi durumunda aslında tarafların

anlaşması sağlanmazsa işverenin soumlzleşmeyi geccedilerli nedenle feshetme hakkı

doğmakta bu durum karşısında ise işccedilinin değişikliği kabul etmesi sağlanmaktadır

Dolayısıyla soumlzleşmenin bildirimli feshinin muumlmkuumln olduğu bir durumda esaslı bir

değişiklik yoluyla feshi engellemek muumlmkuumln olabilmektedir 62

İşveren ccedilalışma koşullarında esaslı değişlik yapmak istiyorsa işccedilinin yazılı onayını

almalıdır Değişiklik oumlnerisi işccedili tarafından altı iş guumlnluumlk suumlre iccedilinde yazılı olarak kabul

edilmediği suumlrece bağlayıcılığı bulunmamaktadır İşccedili ccedilalışma koşullarında esaslı

değişikliği kabul etmez ve işyerinde ccedilalışmaya devam edilirse değişiklik

62

UŞAN Fatih 4857 Sayılı İs Yasasının 22 Maddesi Ccedilerccedilevesinde Değişiklik Feshi Ccedilalışma Şartlarında

Esaslı Değişiklik Ve Uygulama Sorunları Dokuz Eyluumll Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesi Dergisi 2007 Cilt

9 s211-271

35

gerccedilekleşmemiş ve soumlzleşme eski şartlarla devam ediyor sayılır Bu durumda işveren

değişiklik teklifinden vazgeccedilerek soumlzleşmenin eski şartlarda devamını isteyebilir ya da

ccedilalışma koşullarında değişikliğin geccedilerli bir nedene dayandığını veya fesih iccedilin başka

bir nedenin bulunduğunu yazılı olarak accedilıklamak ve bildirim suumlresine uymak koşulu ile

soumlzleşmeyi feshedebilir63

63

GELERİ Mehmet Fatih Ccedilalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik ve İş Soumlzleşmesinin

Feshihttpwwwmuhasebenetnetmakale_m20fatih20geleri_calisma20kosullarinda20esas20d

egisiklikhtml (Erişim Tarihi 18102013)

36


İŞ SOumlZLEŞMESİNİN FESHİNİN SONUCcedilLARI

21 İşe İade Davası-Feshe İtiraz

İş Soumlzleşmesinin feshedilmesi iccedilin gereken koşullar birinci boumlluumlmde accedilıklanmıştı İkinci

boumlluumlmde ise iş soumlzleşmesinin feshinin sonuccedilları accedilıklanacaktır Bu noktada oumlncelikle

fesih bildirimine itiraz ve işe iade davaları incelenecektir

Feshe itiraz davası feshin işverence geccedilerli nedenle veya usuluumlne uygun yapılmadığı

durumlarda işccedililere tanınmış bulunan bir haktır Feshe itiraz davası ile feshin

geccedilersizliğinin tespiti ve işccedilinin işe iadesi sağlanabilmektedir Bu davanın amacı işe

iadenin sağlanması olduğu iccedilin direkt olarak tazminat talebini kapsamamaktadır64

4857 Sayılı İş Kanunursquonun 20rsquonci maddesinde fesih bildirimine itiraz

duumlzenlenmektedir Buna goumlre iş soumlzleşmesi feshedilen işccedilinin fesih bildiriminde neden

goumlsterilmediği veya goumlsterilen sebebin geccedilerli olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin

tebliği tarihinden itibaren bir ay iccedilinde iş mahkemesinde dava accedilabilmesi muumlmkuumlnduumlr

Bu durumda feshin geccedilerli bir sebebe dayandığının ispatından işveren sorumlu

tutulmaktadır Ancak işccedili feshin başka bir sebebe dayandığını iddia ediyorsa bu

iddiasını kendisi ispat etmelidir

Ayrıca yine 20rsquonci maddeye goumlre geccedilerli bir neden bulunmadan veya sebep

goumlsterilmeden yapılan fesihlerin geccedilersiz kabul edileceği belirtilmektedir Boumlylece iş

ilişkisinin suumlrekliliği ve istikrarı sağlanmaya ccedilalışılmıştır İşe iade davası accedilılabilmesi

iccedilin işccedilinin iş guumlvencesi kapsamında ccedilalışıyor olması iş soumlzleşmesinin İş Kanunursquona

veya Basın İş Kanunursquona tabi olması iş soumlzleşmesinin işveren tarafından feshedilmesi

gerekmektedir İş soumlzleşmesinin diğer sona erme hallerinde feshe karşı koruma

huumlkuumlmlerinden işccedili faydalanamayacaktır Mevsimlik işccedililer de eğer ki belirsiz suumlreli iş

soumlzleşmesi ile ccedilalışıyorlarsa dava accedilma hakkına sahip olurlar İş soumlzleşmeleri mevsim

sonunda değil iş akdi askıda iken işveren tarafından yeniden ccedilağırılmadıkları bir

64

MAZLUM s6

37

sonraki mevsim başında feshedilmiş sayılır ve işe iade davasında dava accedilma suumlresi de

yeni mevsimde işe başlamadıkları guumlnden itibaren başlar65

Denilmektedir

İşccedili iccedilin dava accedilma suumlresinin başlangıcı feshin tebliğ tarihidir İşverenin ihbar oumlnelli

fesih bildirimi yapması durumunda işccedilinin iş soumlzleşmesi fesih bildiriminin işccediliye

bildirilmesiyle değil işccedilinin kıdemine goumlre geccedilmesi gereken ihbar oumlneli sonunda

feshedilmiş sayılır İşe iade davası fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay

iccedilinde accedilılmalıdır Ayrıca fesih bildirimi yazılı olarak yapılmalıdır İşccedili dava

dilekccedilesinde esas olarak feshin geccedilersizliğini ve işe iadesine karar verilmesini talep

edecektir Bunun yanı sıra mahkeme kararının kesinleşmesine kadar boşta geccedilireceği

suumlre iccedilinde en fazla doumlrt aya kadar olan uumlcreti tutarında tazminat da talep edebilecektir

İşverenin suumlresi iccedilinde işe başlatmaması durumunda ise sekiz aya kadar iş guumlvencesi

tazminatına karar verilmesini de talep edebilecektir66

İş mahkemesinin feshin geccedilersizliğine ve işccedilinin işine iadesine karar vermesi halinde

işccedili tebliğ tarihinden itibaren on iş guumlnuuml iccedilinde işe başlamak uumlzere işverenine

başvurmalıdır Bu suumlre hak duumlşuumlruumlcuuml suumlre olup kesindir taraflara ya da hakime bağlı bir

suumlre değildir İşveren de bir ay iccedilinde bu kişiyi işine başlatmalı veya işccediliye en az doumlrt en

ccedilok sekiz aylık uumlcreti tutarında tazminat oumldemelidir Ayrıca iş guumlvencesi kapsamındaki

işccedilinin soumlzleşmesinin sendikal faaliyet sendika uumlyeliği veya sendika temsilciliği

nedeniyle feshetmesi halinde işccedilinin bir yıllık uumlcreti tutarından az olmamak uumlzere

tazminat da oumldemesi gerekmektedir Koumltuuml niyet tazminatının aksine sendikal tazminat

talebinde ispat yuumlkuuml işccedilidedir Bu tazminat miktarları da Kanunun 21rsquoinci maddesi

uyarınca mahkemece belirlenmelidir Hesaplanmasında ise son bruumlt ccedilıplak uumlcret esas

alınmaktadır Zamanaşımı suumlresi 10 yıldır Mahkemenin verdiği işe iade kararı eda

huumlkmuuml olduğu iccedilin kararın yerine getirilip getirilmemesine İş Kanunu uyarınca işveren

seccedilimlik olarak karar vermektedir67

Bunların dışında tarafların anlaşması halinde aynı suumlrede sorun oumlzel hakeme de

goumltuumlruumllebilmektedir Tahkime gidilmesi olanağının sağlanmasının nedeni

mahkemelerde sonuccedillanması uzun zaman alan iş davalarının iş guumlvencesine ilişkin

65

BALTACI Arif İşe İade Davaları 22012013 httpwwwbaltaciavtrise-iade-davalari-av-arif-

baltaci[gallery]0 (Erişim Tarihi 05102013) 66

ALP Mustafa İşccedilinin Feshe Karşı Korunması httpwebdeuedutrhukukdergilerDergiMiz5-

1PDFalp1pdf (Erişim Tarihi 02122013) 67

CcedilİL Şahin Kesinleşen İşe İade Davasının Sonuccedilları


38

uyuşmazlıklar bakımından daha kısa suumlrede ccediloumlzuumlmlenmesidir Taraflar ile hakem

arasındaki ilişki hakem soumlzleşmesi ile kurulmaktadır Bu soumlzleşme borccedillar hukukuna

dayalı bir soumlzleşmedir Hakem soumlzleşmesi ile hakemler uyuşmazlığın ccediloumlzuumlmuumlnuuml

taraflar ise bunun karşılığında hakemlere bir uumlcret oumldemeyi kararlaştırmaktadırlar68

Accedilıklanması gereken bir başka konuda feshin geccedilerli değil haklı nedenle yapıldığı

durumlardır Haklı nedene dayalı yapılan bir feshin geccedilersizliğine ilişkin işccedilinin accedilacağı

bir davada savunma alınması konusu davayı etkileyebilmektedir Bilindiği uumlzere

geccedilerli nedenle yapılan fesihlerde savunma alınması zorunlu olup boumlyle bir zorunluluk

haklı nedenle fesihte bulunmamaktadır Yargıtay 9 Hukuk Dairesinin 2009 yılında

verdiği bir kararda haklı nedenle fesihte savunma alma zorunluluğu olmadığını accedilıkccedila

ortaya koymaktadır Ancak bazı durumlarda mahkemeler nedenin haklı değil geccedilerli

olduğuna huumlkuumlm verebilmektedirler Boumlyle bir durumda şayet işveren işccedilinin

savunmasını almadıysa mahkeme suumlrecinde sıkıntı yaşanabilmektedir69

İş Kanunursquonun 20 ve 21rsquoinci maddelerine goumlre feshe itiraz davalarında yerel

mahkemece verilen kararların temyizi muumlmkuumln bulunmaktadır İş mahkemesinin feshe

itiraz davası sonucunda verdiği kararlara karşı sekiz guumln iccedilinde temyize

başvurulabilmektedir Kanunun 20rsquonci maddesine goumlre mahkemece verilen kararın

temyizi halinde Yargıtay bir ay iccedilinde kesin olarak karar vermelidir70

211 Yargılama sırasında ortaya ccedilıkan durumların davaya etkisi

İşe iade davaları suumlrerken ortaya ccedilıkabilecek bazı durumlar davayı etkileyebilmektedir

Bu durumlardan ilki dava esnasında işccedilinin oumllmesidir Dava devam ederken işccedilinin

oumlluumlmuuml halinde mirasccedilıların doumlrt aylık uumlcret talebinde bulunabilmeleri tartışmalı bir

konudur Buna goumlre doumlrt aylık uumlcret iccedilin işccedilinin suumlresinde işverene işe başlatılmak iccedilin

muumlracaat etmesi şarttır Mirasccedilıların işe başlatılmak iccedilin işverene başvurmaları iş

soumlzleşmesinin kişiselliği uyarınca muumlmkuumln olmadığına goumlre uumlcret bakımından da

davanın konusuz kaldığını kabul etmek gerekeceği savunulurken Mollamahmutoğlursquona

68

MAZLUM s13 69

MAZLUM s21-30 70

MAZLUM s21-30

39

goumlre mirasccedilılar boşta geccedilen suumlre uumlcreti ve diğer hakları kadar bir miktara hak

kazanmalıdırlarrdquo71

İş yerinin kapanması durumu da işccedilinin oumllmesi gibi tartışmalı bir konudur İşyerinin

kapanması halinde işyeri artık mevcut olmadığından işe iade kararının anlamlı

olmayacağını ifade eden goumlruumlşler olduğu gibi kapanma olayının hiccedil yaşanmamış gibi

mahkeme kararının sonuccedillarını doğuracağını işverenin adresine başvuru ile geccedilersiz

feshin sonuccedillarından yararlanılabileceğini savunan goumlruumlşler de bulunmaktadır72

İşe iade davası suumlrerken işccedilinin işe iade edilmesi halinde farklı goumlruumlşler bulunmasına

karşılık Yargıtay yine de davaya devam edilip davanın sonlandırılması gerektiğini

kabul etmektedir Buna goumlre işccedilinin işverence işe başlatılması accedilılmış bulunan feshin

geccedilersizliğinin tespiti davasının goumlruumllmesini etkilememektedir İşccedilinin işverenin işe

davetini kabul etmediği durumda accedilılmış feshin geccedilersizliğinin tespiti davasının

reddine ilişkin bir sonuca neden olmamaktadır İşccedilinin dava devam ederken başka bir

işte de ccedilalışması durumunda iş guumlvencesi huumlkuumlmlerinden yararlanmaya devam etmesi

gerekmektedir Bunların dışında işccedilinin mahkeme huumlkmuuml kesinleşinceye kadar

davadan feragat etme şansı bulunmaktadır73

212 İşe iade davasına ilişkin Yargıtay kararı incelemesi

İşe iade davasının iccedileriğinin daha iyi anlaşılabilmesi iccedilin Yargıtay 9 Hukuk Dairesirsquonin

11072005 tarihli 200520810 Esas ve 200524800 norsquolu kararını incelemek faydalı

olacaktır

Soumlz konusu kararda 4857 sayılı İş Kanunu huumlkuumlmleri gereği geccedilersiz fesih dolayısıyla

dava accedilan ve davası yerel mahkemece kabul edilen işccedili işverene başvurarak işbaşı

yaptırılmasını talep etmiştir İşveren bu talebe olumlu cevap vererek işccedilinin işbaşı

yapmasını istemiştir Ancak işccedili bu arada başka işe girmiş ve işbaşı yapmayarak ihbar

ve kıdem tazminatlarının oumldenmesini talep etmiştir İşveren de işbaşı yapmayan işccediliye

ihbar ve kıdem tazminatlarını oumldememiştir Yargıtay ise davete rağmen işbaşı

yapmayan işccediliye kıdem ve ihbar tazminatlarının oumldetilmesi gerektiğine karar vermiştir

71

MOLLAMAHMUTOĞLU Hamdi ASTARLI Muhittin İş Hukuku Ankara 2012 s757 72

EVREN Eren İşyerinin (veya Boumlluumlmuumln) Kapatılması Sebebi İle Fesih ve Feshin Son Ccedilare Olması

05072013 httpwwwisveiscidavalaricom201307isyerinin-kapatilmasi-sebebiyle-fesihhtml (Erişim

Tarihi 05102013)

73 MAZLUM s25-30

40

Nizamettin Aktayrsquoa goumlre işccedilinin ihbar suumlrelerine uyulmaksızın ve kıdem tazminatı

oumldenmeksizin işten ccedilıkarıldığı anlaşıldığı iccedilin işccedilinin iş soumlzleşmesinin feshini yerel

mahkeme geccedilerli olmayan sebeplerle yapılan bir fesih olarak kabul etmiştir Bunun

sonucunda da işccedilinin işe iadesine huumlkmedilmiştir İşveren de bunun uumlzerine yedi guumln

iccedilerisinde davacının işe başlamasını istemiş işccedilinin işe başlamaması uumlzerine ikinci

ihtarname goumlnderilmiştir Tuumlm bunlara rağmen işccedili işe başlamamıştır Davacı vekili ise

işverenin koumltuumlniyetli olduğunu iddia ederek iş soumlzleşmesinin haklı nedenlerle sona

erdirdiğini kanıtlayamamıştır Bu durumda işveren mahkeme kararına karşın işccediliyi bir

ay iccedilerisinde işe başlatmamış olsaydı tazminat oumldemekle yuumlkuumlmluuml olacaktı Yerel

mahkeme işccedilinin iş soumlzleşmesinin devam ettiğine karar vermesine rağmen işccedili işe

başlamamıştır bu da iş soumlzleşmesinin işccedili tarafından sona erdirildiği anlamına

gelmektedir Bu accedilıdan işccedilinin kıdem ve ihbar tazminatlarına hak kazanmamalıdır Bu

noktada Yargıtay kararının kanun huumlkuumlmleri ile ccedileliştiği kabul edilmelidir74

213 Avrupa uumllkelerinde işe iade uygulamaları

Uumllkemizdeki işe iade koşulları incelendikten sonra kısaca Avrupa uumllkelerindeki

uygulamalardan bahsedilecektir Avruparsquoda işe iade koşulları accedilısından farklı uumllkelerde

farklı yaklaşımlar goumlze ccedilarpmaktadır Oumlrneğin İtalyarsquoda işveren işe iade huumlkmuumlne

uymayarak işccediliyi işe iade etmediği her guumln iccedilin para cezası oumldemekle sorumlu

tutulmaktadır Fransız iş hukukunda ise işveren uumlzerinde psikolojik baskı kurularak

işccedilinin iadesi icra edilmeye ccedilalışılmaktadır75

İspanyarsquoda ise işccedilinin işe iadesi huumlkmuumlnuuml işveren yerine getirmezse yaptırım sadece

işten ayrılma tazminatı verilmektedir İspanya ve İtalyarsquoda uygulanan youmlntemler dolaylı

icra youmlntemleridir76

İngiliz hukuku incelendiğinde ise mahkeme haklı sebep olmaksızın işten ccedilıkarılan

işccedilinin işe iadesine karar verebilmektedir İşe iade kararı uumlzerine de işverenin işccediliyi

eski işine veya muadili bir işe tekrar yerleştirmesi gerekmektedir İngilterersquode işe iade

74

AKTAY Nizamettin İşe İade Davası Sonrası İşccedilinin İşverence İşe Davet Edilmesine Rağmen İşe

Başlamamasının Sonuccedillarına İlişkin Yargıtay Kararı İncelemesi Sicil İş Hukuku Dergisi Eyluumll 2006 Yıl

1 S3 s103 75

OumlZBEK Mustafa S İşe İade Davasında Davacı İşccedilinin Tedbiren İşe İadesi Ccedilalışma ve Toplum

20124 s16 76

OumlZBEK Mustafa S s16

41

davalarının başlangıcında uzlaşma sağlanmaya ccedilalışılmakta işccedili muumlzakereler sırasında

işe doumlnmekten vazgeccedilerse taraflar arasında bir tazminat miktarı belirlenmektedir77

22 Usulsuumlz Fesih ve Geccedilersiz Fesih Kavramları

Birinci boumlluumlmde iş soumlzleşmesinin işverence feshedilmesinin koşulları accedilıklanmıştı

Buna goumlre belirsiz suumlreli iş soumlzleşmelerinin işveren tarafından feshedilebilmesinin iki

yolu bulunduğu belirtilmişti Bunlardan ilki iş kanununda sayılan sebeplerle tazminatsız

olarak derhal fesih ikincisi ise işccedilinin kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı oumldenerek veya

ihbar suumlrelerinin işccediliye kullandırılması yoluyla fesihtir Fesih dışında iş soumlzleşmesinin

sonra ermesi soumlzleşme suumlresinin dolması işccedili veya işverenin oumllmesi veya soumlzleşme

taraflarının anlaşması yoluyla da olabilmektedir

Bu noktada uygulamada sıkccedila karşılaşılan usulsuumlz fesih kavramının tanımını yapmak ve

detaylıca accedilıklamak gerekmektedir Belirsiz suumlreli bir iş soumlzleşmesi taraflarca bildirim

suumlresi verilmeksizin veya eksik verilerek feshedilmiş veya peşin oumldemeyle fesihte

bildirim suumlrelerine ilişkin uumlcret oumldenmemiş ya da eksik oumldenmişse usulsuumlz bir fesih

ortaya ccedilıkarrdquo78

Başka bir deyişle ldquousulsuumlz fesih belirsiz suumlreli iş soumlzleşmelerinde iş soumlzleşmesinin

feshinde İş Kanunursquonun 17rsquonci maddesindeki ihbar oumlnelinin hiccedil verilmemesi eksik

verilmesi peşin oumldeme yoluyla fesihte ise peşin oumldemeye ait uumlcretin oumldenmemesi veya

eksik oumldenmesidirrdquo79

Oumlğretide birbiriyle sıkccedila karıştırılan geccedilersiz fesih ve usulsuumlz fesih kavramlarının

arasındaki ayrımı da belirtmekte fayda bulunmaktadır Geccedilersiz fesihle usulsuumlz fesih

aynı anlama gelmemektedir Usulsuumlz fesih iş guumlvencesine tabi olmayan işccedililer

accedilısından geccedilerli bir fesih tuumlruumlduumlr ancak iş guumlvencesine tabi işccedilinin geccedilerli neden

goumlsterilmeden veya savunması alınmadan soumlzleşmesinin feshedilmesi kendisine ihbar

suumlresi verildiğinden geccedilersiz fesihtir ancak usulsuumlz değildir80

Geccedilersiz fesih ve usulsuumlz fesih yaptırımları bakımından da birbirlerinden farklıdır

Feshin usulsuumlz olması durumunda yaptırım ihbar tazminatıdır Feshin geccedilersiz olması

77

OumlZBEK Mustafa S s16 78


OumlZCAN s60 80

OumlZCAN s61

42

durumunda ise yaptırım işe başlatmama tazminatıdır Fesih davası aynı anda hem

geccedilersizlik hem de usulsuumlzluumlk sebebine dayandırılamamaktadır İşverenin belirsiz

suumlreli iş soumlzleşmesinde geccedilersiz veya haksız fesih yapması halinde iş guumlvencesine tabi

olmayan işccedililer iccedilin de aynı huumlkuumlmlerden yararlanma durumu ortaya ccedilıkmaktadır

Ayrıca bu durumda da işveren feshin haklılığını ispatlamakla yuumlkuumlmluumlduumlr81

23 Fesih Hakkının Koumltuumlye Kullanılması

Geccedilersiz fesih ve usulsuumlz fesih kavramlarını aralarındaki fark ve sonuccedilları bakımından

ele aldıktan sonra yine hukukta sıkccedila karşılaşılan fesih hakkının koumltuumlye kullanımı

başka bir deyişle iyi niyet kurallarına uygun olmayan feshi accedilıklamak yerinde olacaktır

Hukukta iş guumlvencesi kapsamı dışında kalan işccedililerin soumlzleşmelerinin işverence feshine

getirilen sınıra ldquohakkın koumltuumlye kullanılması teorisirdquo denmektedir82

Bu noktanın

tespitindeki oumllccediluumlt ise objektif iyi niyet yani duumlruumlstluumlk kurallarına aykırılıktır

Fesih hakkının koumltuumlye kullanımı ise fesih hakkı ortaya ccedilıkmış olmasına rağmen iyi

niyet kurallarına uymayan şekilde meydana gelmesi veya fesih hakkı ortaya ccedilıkmadan

bu hakkın kullanımıdır Bazı hallerde ortada ihbar tazminatı oumldenmesini gerektiren bir

durum olmamakla birlikte koumltuuml niyet tazminatı oumldenmesini gerektiren bir durum

bulunabilmektedir

Koumltuuml niyet tazminatı belirsiz suumlreli iş soumlzleşmeleriyle 4857 sayılı İş Kanunu ve Deniz İş

Kanunursquona tabi ccedilalışıp iş guumlvencesi kapsamında ccedilalışmayan işccedililerin soumlzleşmesinin koumltuuml

niyetle feshinden doğan bir tazminat hakkıdır Basın İş Kanunursquonda koumltuuml niyet tazminatı

hakkı bulunmadığından iş guumlvencesi kapsamında ccedilalışmayan gazetecilerin iş

soumlzleşmelerinin feshi halinde koumltuuml niyet tazminatı hakları da bulunmamaktadır İş

Kanunun 17rsquonci maddesine istinaden fesih hakkının koumltuumlye kullanılarak sona

erdirilmesi halinde işccediliye bildirim suumlresinin 3 katı tutarında tazminat oumldenmesi

gerekmektedir Bu maddeye goumlre uumlcretin hesabında uumlcrete ek olarak işccediliye sağlanmış

para veya para ile oumllccediluumllebilen soumlzleşme ve kanundan doğan menfaatler de

81


DEMİREL Oumlzbay İş Hukukunda İspat ve Araccedilları 11012009

httpwwwhukuksokagicomkaynakis-hukukunda-ispat-ve-araclari (Erişim Tarihi 12012014)

43

hesaplanmalıdır83

İşveren hem bildirim suumlrelerine uymamış hem de iş soumlzleşmesini

koumltuuml niyetli olarak feshetmişse ihbar ve koumltuuml niyet tazminatlarının ayrı ayrı

hesaplanması gerekmektedir84

Koumltuuml niyet tazminatı gerektirecek fesihler genel olarak iş

guumlvencesinde belirtilen haklı veya geccedilerli nedene girmeyen fesihlerdir Koumltuuml niyet

tazminatına neden olabilecek durumlara oumlrnek olarak sendikal faaliyetler ırk renk

cinsiyet medeni hal aile yuumlkuumlmluumlluumlkleri gebelik doğum din siyasi goumlruumlş

sayılabilmektedir

Ancak iş guumlvencesine tabi olmayan bir işccedilinin belirsiz suumlreli iş soumlzleşmesi bildirim

suumlrelerine uymak koşuluyla feshedildiğinde bir hakkın koumltuumlye kullanılması oluşturuyor

olsa da geccedilerli bir fesihtir ve iş soumlzleşmesini yine de sona erdirir Ancak işccedilinin

tazminat hakkı saklıdır85

Koumltuuml niyet tazminatı işccedilinin son giydirilmiş bir guumlnluumlk bruumlt uumlcreti uumlzerinden

hesaplanmaktadır İşccedilinin kıdemine goumlre oumlnel suumlresi bulunup uumlccedille ccedilarpılır Bu sonuccedilta

bir guumlnluumlk bruumlt uumlcretle ccedilarpılır gelir ve damga vergisi duumlşuumlluumlp net miktar

hesaplanmaktadır Bu davalarda zamanaşımı suumlresi ise 10 yıldır86

24 Kıdem Tazminatı Hakkı

İş soumlzleşmesinin feshinin sonuccedillarını incelerken karşımıza ccedilıkan en oumlnemli konu kıdem

tazminatı konusudur Kıdem tazminatı iş soumlzleşmesi sona eren ve belirli suumlre kıdemi

bulunan işccediliye işccedilinin oumlluumlmuuml halinde mirasccedilılarına işveren tarafından oumldenmesi

gereken işccedilinin ccedilalışma suumlresine ve uumlcretine goumlre belirlenen paradır

Kıdem tazminatı ile ilgili duumlzenlemeler 1475 sayılı İş Kanunursquonun 14rsquouumlncuuml maddesinde

duumlzenlenmiştir Kıdem tazminatı Kanunrsquoda goumlsterilen fesih hallerinde en az bir yıllık

kıdeme sahip işccediliye veya işccedilinin oumlluumlmuuml halinde hak sahiplerine işveren tarafından kanun

gereği oumldenmesi gereken miktarı işccedilinin kıdemine ve son bruumlt kazancına goumlre

83

TEMEL İlknur Sezgin Kıdem Ve İhbar Tazminatına Esas Alınması Gereken Uumlcret Ve Ekleri

httpilknurtemelavtrkidem-ve-ihbar-tazminatina-esas-alinmasi-gereken-ucret-ve-ekleri(Erişim Tarihi

21102013) 84

TEZEL Şevket 4857 Sayılı Kanuna Tabi Ccedilalışanların Tazminat Hakları

httpwwwbilgilidenetimcom4857-sayili-kanuna-tabi-calisanlarin-tazminat-haklari-2html(Erişim

Tarihi 22012014) 85

SUumlZEK s413 86

TOPALOĞLU Sıddık CAMKURT Mehmet Zuumllfi İş Mevzuatında Kıdem Tazminatı TUumlHİS Şubat

2008 Cilt 21 s40

44

belirlenen paradır 4857 sayılı İş Kanunursquonda kıdem tazminatına ilişkin duumlzenleme

yapılmamıştır Kanunrsquoun geccedilici 6rsquoncı maddesinde ldquoKıdem tazminatı iccedilin bir kıdem

tazminatı fonu kurulur Kıdem tazminatı fonuna ilişkin kanunun yuumlruumlrluumlğe gireceği

tarihe kadar işccedililerin kıdemleri iccedilin 1475 sayılı İş Kanunursquonun 14rsquouumlncuuml maddesi

huumlkuumlmlerine goumlre kıdem tazminatı hakları saklıdırrdquo denilerek 1475 sayılı Yasarsquonın

kıdem tazminatına ilişkin 14rsquouumlncuuml maddesi yuumlruumlrluumlkte bırakılmıştır

1475 sayılı İş Kanunursquonun 14rsquouumlncuuml maddesine goumlre Kanuna tabi işccedililerin soumlzleşmeleri

işveren tarafından ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerde işccedili tarafından

derhal fesih yoluyla muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla bağlı bulundukları Kurum

veya sandıklardan yaşlılık emeklilik veya malulluumlk aylığı veya toptan oumldeme almak

amacıyla kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl iccedilerisinde kendi arzusu ile sona

erdirmesi veya işccedilinin oumlluumlmuuml sebebiyle son bulması hallerinde işccedilinin işe başladığı

tarihten itibaren iş soumlzleşmesinin devamı suumlresince her geccedilen tam yıl iccedilin işverence

işccediliye 30 guumlnluumlk uumlcreti tutarında kıdem tazminatı oumldenmesi gerekmektedir İşccedililerin

kıdemleri iş soumlzleşmesinin devam etmiş veya fasılalarla yeniden akdedilmiş olmasına

bakılmaksızın aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde ccedilalıştıkları suumlreler goumlz oumlnuumlne

alınarak hesaplanmaktadır İşyerlerinin devir veya intikali yahut herhangi bir suretle bir

işverenden başka bir işverene geccedilmesi veya başka bir yere nakli halinde işccedilinin kıdemi

işyeri veya işyerlerindeki hizmet akitleri suumlrelerinin toplamı uumlzerinden

hesaplanmaktadır

Toplu soumlzleşmelerle ve iş soumlzleşmesiyle belirlenen kıdem tazminatlarının yıllık miktarı

Devlet Memurları Kanununa tabi en yuumlksek Devlet memuruna bir hizmet yılı iccedilin

oumldenecek azamicirc emeklilik ikramiyesini geccedilmemelidir Tuumlm tazminat alacaklarında

zaman aşımı suumlresi 10 yıl olarak belirlendiğinden ihbar ve kıdem tazminatlarında

zamanaşımı akdin feshi tarihinden itibaren 10 yıldır Kıdem tazminatı işccedilinin ccedilalışma

suumlresince geccedilen bruumlt uumlcretin iccediline ikramiyeler primler yakacak aile vb yardımlar

hesaba katılırken evlenme yardımı gibi suumlrekliliği bulunmayan yardımlar hesaplamada

dikkate alınmamaktadır Her bir yıl iccedilin giydirilmiş son bruumlt uumlcretinin otuz guumlnluumlk

tutarı şeklinde hesaplanmaktadır Bir yıldan artan suumlreler iccedilin ise aynı uumlcret uumlzerinden

oranlama yapılarak oumldeme yapılması gerekmektedir87

87

1475 Sayılı İş Kanunu wwwmevzuatgovtr (Erişim Tarihi 07012014)

45

4857 sayılı İş Kanunun 17rsquonci maddesine goumlre ise işccedilinin soumlzleşmesinin bildirimli

olarak feshedilmesi durumunda ve İş Kanunursquonun 25rsquoinci maddesinin 1rsquoinci ve 3 uumlncuuml

fıkralarına istinaden fesih halinde ise işccedili kıdem tazminatını hak etmektedir

Bir yıllık suumlrenin tespitinde fesih bildirimli ise bildirim suumlresinin sonu fesih bildirimsiz

ise beyanın karşı tarafa ulaştığı tarih esas alınmaktadır Mevcut durumda işccedilinin

ccedilalışma suumlresi 1 yılın altında ise kıdem tazminatı oumldenmemektedir İş soumlzleşmesi ancak

bu suumlre bittiğinde sona erdirilebilir Şayet bu suumlre iccedilinde soumlzleşme ile yapılması gereken

bir zam varsa kıdem tazminatı raporun bittiği tarihte ve zamlı uumlcret uumlzerinden

hesaplanmalıdır İşccedilinin işi kendi isteğiyle bıraktığı durumlarda da işverenin kıdem

tazminatı oumldemesi gerekmemektedir Buna karşılık işccedili askerlik ve emeklilik iccedilin kadın

işccedili de evlendiği tarihten bir yıl iccedilinde işi kendi isteğiyle bırakıyorsa kıdem tazminatını

hak etmektedir

Bunların dışında işccedili iş soumlzleşmesini Kanunun 24rsquouumlncuuml maddesindeki haklı

nedenlerden birine dayanarak feshediyorsa veya işveren Kanunun 25rsquoinci maddesinin 1

ve 3rsquouumlncuuml fıkralarına dayanarak soumlzleşmeyi feshediyorsa tazminat hakkı doğmaktadır

Belirli suumlreli iş soumlzleşmelerinde soumlzleşme suumlresinin sona ermesi halinde kıdem tazminatı

oumldenmemektedir İşccedilinin aynı işverene bağlı olarak değişik iş yerlerinde ccedilalışması

durumunda kıdem tazminatı suumlresi hesaplanırken bu suumlreler birleştirmektedir İşyerinin

devri durumunda kıdem tazminatından eski ve yeni işveren birlikte sorumlu

olmaktadırlar İşccedilinin yaşlılık aylığı almaya hak kazanması ancak ccedilalışmaya devam

etmesi durumunda işccedilinin yaşlılık aylığı almaya hak ettiği tarihte kıdem tazminatı

hesaplanıp oumldenir sonra yeni bir iş soumlzleşmesi ile işccedili işe başlatılabilir Ccedilıraklıkta geccedilen

suumlre ve yasal ccedilalışma yaşının altında ccedilalışılan zamanda geccedilen suumlre kıdem tazminatının

hesabında dikkate alınmamaktadır İşccedilinin raporlu olduğu suumlrede iş soumlzleşmesi askıda

kalmaktadır İşccedilinin uumlcretsiz izin kullandığı doumlnemler kıdem tazminatının hesabında

dikkate alınmamaktadır İşccedilinin hak kazanıp kullanmadığı uumlcretli izinler iş

soumlzleşmesinin sona erdiği tarihte uumlcret olarak oumldenmelidir Kıdem tazminatı nakden

oumldenmelidir ancak İşccediliyle anlaşılması halinde taksitle de oumldenme imkanı

bulunmaktadır Kıdem tazminatının suumlresinde oumldenmemesi halinde geccedilen suumlre iccedilin

mevduata uygulanan en yuumlksek faizin uygulanması gerekmektedir88

88


46

Kanuna goumlre kıdem tazminatının miktarı en yuumlksek devlet memuruna oumldenecek azami

emekli ikramiyesini geccedilmemelidir Bu miktara kıdem tazminatının tavanı da

denmektedir Toplu iş soumlzleşmeleri ile de miktar ancak tavan kadar

yuumlkseltilebilmektedir Basın-İş Kanununda ise Deniz-İş ve İş Kanunlarından farklı

olarak tavan uygulanmamaktadır89

İş Kanunursquonda kıdemin nasıl belirleneceği ihbar tazminatı hakkından nasıl

yararlanılacağı accedilıkccedila duumlzenlenmemiş yargı kararlarına bırakılmıştır Yargıtay 9

Hukuk Dairesirsquonin 2001 yılına ait bir kararında ldquoKısmi ccedilalışma ister haftanın bir veya

bazı guumlnleri ccedilalışma şeklinde gerccedilekleşsin ister her guumln bir kaccedil saat şeklinde olsun

işccedilinin iş yerinde ccedilalışmaya başladığı tarihten itibaren bir yıl geccedilince kıdem tazminatı

hakkının doğabileceği ve izin hak kazanacağı Dairemizce kabul edilmiştir

Hesaplamada esas alınacak uumlcret ise işccedilinin kısmi ccedilalışma karşılığı aldığı uumlcret

olmalıdırrdquo denilmektedir90

241 Kıdem tazminatı fonu kurulması durumunda işccedilinin hakları

4857 sayılı İş Kanunursquonun geccedilici 6rsquoncı maddesinde ldquoKıdem tazminatı iccedilin bir kıdem

tazminatı fonu kurulur Kıdem tazminatı fonuna ilişkin Kanunun yuumlruumlrluumlğe gireceği


huumlkuumlmlerine goumlre kıdem tazminatı hakları saklıdırrdquo denilmektedir Kanun maddesinden

de anlaşılacağı uumlzere kıdem tazminatına dair bir fon kurulması oumlngoumlruumllmektedir

Bu durumda feshin haklı nedenle yapılıp yapılmadığının bir oumlnemi kalmayacak belirli

yıl ccedilalışmış olmak gibi bir takım koşullar arandığından işccedili fesihte en azından kıdem

tazminatından faydalanabilecektir Ccediluumlnkuuml Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı

istatistiklerine goumlre işccedililerin yalnızca 10rsquou kıdem tazminatından yararlanabilmektedir

İşccedililerin pek ccediloğu bilgisizlik nedeniyle kıdem tazminatı hakkını talep etmiyor ya da

işveren kıdem tazminatı oumldemeden işccediliyi işten ccedilıkartabiliyor 4857 sayılı İş Kanunursquonda

kıdem tazminatına verilen oumlnem diğer maddeler değiştirilirken 1475 sayılı Kanunrsquoun

sadece kıdem tazminatına ilişkin 14rsquouumlncuuml maddesi korunması bunu kanıtlamaktadır

Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığırsquonın uumlzerinde ccedilalıştığı formuumllde fon

89

OumlZCAN s61 90

Yargıtay 9 HD 462001 tarih 20016848 E 20019525 K

47

kesintilerinin yuumlzde 25inin devlet tarafından uumlstlenilmesi şeklindedir Bu sayede kıdem

tazminatının 30 guumln uumlzerinden oumldenebilmesi sağlanabilecektir

Kıdem tazminatı fonunun kurulması halinde Basın-İş Kanunursquona tabi ccedilalışanlar

accedilısından oumlnemli bir değişiklik olacaktır Bunun nedeni ise Basın İş kanununda kıdem

tazminatında İş Kanunursquonun aksine tavan uygulaması bulunmamaktadır Basın sektoumlruuml

ccedilalışanları da fona dahil olacağından en yuumlksek devlet memuruna oumldenecek azami

emeklilik ikramiyesi tavanı onlara da uygulanacaktır91

2014 Ocak ayı itibariyle işccedili ve işveren taraflarıyla mutabakat sağlanamaması

sebebiyle kıdem tazminatı fonunun kurulmasına dair ccedilalışmalar daha sonraki bir

doumlneme bırakılmıştır

25 İhbar Tazminatı Hakkı

Kıdem tazminatından sonra iş soumlzleşmesinin feshinin bir diğer oumlnemli sonucu da ihbar

tazminatı hakkının doğup doğmayacağıdır İhbar tazminatının tanımı yasada

yapılmamış olup İş Kanunun 17rsquonci maddesinde duumlzenlenmektedir Fesihte usulsuumlzluumlk

yapan tarafın karşı taraf oumldemek zorunda olduğu zarar koşuluna bağlı olmayan bir

tazminattır

İhbar tazminatına hak kazanılması iccedilin soumlzleşmenin belirsiz suumlreli olması gerekmektedir

Soumlzleşmeyi fesheden tarafın ihbar tazminatı isteme hakkı bulunmamaktadır Ancak İş

Kanunursquonun 26rsquoncı maddesi uyarınca maddi tazminat veya kıdem tazminatı

isteyebilmektedir Bunun dışında deneme suumlrecinde ihbar tazminatı hakkı

doğmamaktadır İşyeri devrinde ise ihbar tazminatından sadece işyerini devralan

sorumlu olmaktadır

İlaveten Basın İş Kanununda ihbar tazminatı konusunda 2 ayrı suumlre tespit edilmiştir

Basın İş Kanunursquonun 6rsquoncı maddesine goumlre eğer işveren meslekte 5 yılını doldurmuş

bir gazetecinin iş akdini feshetmek isterse bunu gazeteciye yazılı olarak bildirmek

zorundadır Bu durumda gazetecinin iş akdi bu bildirimin yapıldığı tarihten itibaren 3

aylık suumlrenin sonunda feshedilmiş sayılır Beş seneden az hizmeti olan gazeteciler iccedilin

bu suumlre 1 aydır Eğer iş soumlzleşmesi gazeteci tarafından feshedilmek istenirse hizmet

91

KARABULUT Oumlzlem Kıdem Tazminatı Fonu Yasa Tasarısı Ankara Barosu Dergisi 20081 s81

48

suumlresine bakılmaksızın en az 1 ay oumlnceden işverene haber verme zorunluluğu vardır

İşveren iş soumlzleşmesini hemen feshetmek isterse hizmeti en az 5 yıl suumlren gazeteciye 3

aylık ihbar tazminatı oumldemek zorundadır Hizmeti 5 yıldan az suumlren gazeteciye ise 1

aylık ihbar tazminatını oumldemelidir92

Deniz İş ve Basın İş Kanunlarına tabi ccedilalışanlara da ihbar tazminatı huumlkuumlmleri

uygulanmaktadır Ancak 818 sayılı Borccedillar kanunu huumlkuumlmlerine tabi iş soumlzleşmelerinin

feshinde ihbar tazminatı bulunmamaktadır İhbar tazminatı hesabında giydirilmiş bruumlt

uumlcret esas alınmaktadır Devamlılık goumlstermeyen oumldemeler hesaba katılmamaktadır93

26 İşsizlik Oumldeneği

Belirsiz suumlreli iş soumlzleşmesi İş Kanunursquonun 17rsquonci gazeteciler iccedilin Basın İş Kanununun

6rsquoncı maddelerine istinaden işverence bildirimli olarak veya bildirim suumlrelerine ait uumlcret

peşin olarak oumldenmek suretiyle ya da ahlak ve iyi niyet hallerine aykırı olmamak

koşuluyla haklı nedenle feshedilen işccedili belirli koşulları sağlaması halinde işsizlik

oumldeneğine hak kazanmaktadır

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunursquonun 50rsquonci maddesine goumlre işccedili iş soumlzleşmesi sona

ermeden oumlnceki 3 yıl iccedilinde 600 guumln sigortalı ccedilalışmış işsizlik sigortası primlerini

oumldemiş ve işten ayrılmadan oumlnceki 120 guumln iccedilinde prim oumldeyip suumlrekli ccedilalışmış

olmalıdır Bunun yanı sıra başvuru sırasında iş soumlzleşmesi grev lokavt veya kanundan

doğan oumldevler sebebiyle askıya alınmış olmamalıdır İşyerinin başkasına geccedilmesi

kapanması vb nedenlerle de işccedilinin işsiz kaldığı durumlarda işsizlik oumldeneğinin

oumldenmesi gerekmektedir94

İşccedili Tuumlrkiye İş Kurumursquona suumlresi iccedilerisinde başvurarak yeni bir iş iccedilin hazır olduğunu

kaydettirmelidir İşsizlik oumldeneği işccedilinin prime esas son doumlrt aylık kazancının guumlnluumlk

ortalama 50rsquosine goumlre hesaplanmaktadır Bu miktar net asgari uumlcreti geccedilemeyecek

şekilde oumldenmelidir95

92

KUumlCcedilUumlK Goumlkhan Gazetecilerin Yasal Hakları Neler 10022012

httpwwwtgfcomtrindexphpoption=com_contentampview=articleampid=641gazeteciler-bu-yazy-

mutlaka-okumalampcatid=44haberlerampItemid=92 (Erişim Tarihi 05112013) 93

4857 Sayılı İş Kanunu wwwmevzuatorgtr (05092013) 94

4447 sayılı İşsizlik sigortası Kanunu wwwmevzuatgovtr 95

GENCcedilLER Ayhan Tuumlrkiyersquode İşsizlik Sigortası Uygulaması

httpwwwceisorgtrdergiDocsmakale115pdf (Erişim Tarihi 25012014)

49

27 İbraname

İş soumlzleşmesinin feshini ve sonuccedillarını incelerken İş Kanunursquonda bulunmayan fakat

işccedili ve işvereni yakından ilgilendiren ibraname konusuna da değinilmesi gerekli

goumlruumllmektedir İbraname işccedilinin birden fazla alacağını ortadan kaldıran bir soumlzleşmedir

Şekle tabi olmayıp yazılık esastır 818 sayılı Borccedillar Kanunu ve İş Kanunursquonda yer

almayıp uygulamada bu ismi almıştır Bunların dışında mahkemeye intikal eden

durumlarda ibranamenin bazı kalemlerinin geccedilersiz olması tuumlm ibranameyi geccedilersiz

kılmamaktadır

İşe girerken ya da iş devam ederken duumlzenlenen ibranamenin geccedilerliliği

bulunmamaktadır İş soumlzleşmesi sona erdikten sonra yapılmalıdır ve sadece geccedilmişteki

borccedillar iccedilin duumlzenlenmelidir Gelecekteki borccedillar iccedilin duumlzenlenmiş bir ibraname bu

accedilıdan geccedilerlilik taşımamaktadır96

İbranamede alacakların accedilıkccedila teke tek belirtilmesi

gerekmektedir

Yargıtay 9 Hukuk Dairesirsquonin 2961995 tarihli E5431 K22861 sayılı kararında

davacı uumlcret alacağının oumldetilmesine karar verilmesini yerel mahkemeden talep etmiş

yerel mahkeme de talebi reddetmiştir Yargıtay ise yerel mahkemece huumlkme dayanak

yapılan ibranamede belirtilen hak tuumlrlerinin oumldendiği soumlz edilmesine karşın ibraname ile

davalının savunmasının ccedileliştiğini gerccedilekten doğmadığı ileri suumlruumllen hakların oumldenmiş

olmasının da muumlmkuumln olmadığını bu durumda savunma ile ccedilelişen ibranameye değer

verilemeyeceği bu durumda tarafların iddia ve savunmaları doğrultusunda

goumlsterecekleri delillerin toplanıp değerlendirilerek bir sonuca varılması gerektiğinirdquo

vurgulamış ve yerel mahkemenin kararını bozmuştur97

Yargıtayrsquoın bu kararı ibraname ile savunmanın ccedilelişmesi durumunda ibranamenin

geccedilerliliğinin sorgulanması gerektiğine ve işccedili lehine yoruma bir oumlrnek oluşturmaktadır

96

OumlZCAN s90 97

CcedilUKUR Muumlrsel İŞ Hukukunda İbraname Uygulaması

httpwwwlutfiinciroglucomcontentview8519(Erişim Tarihi 07112013)

50



IŞIĞINDA İNCELENMESİ

31 Uluslararası Ccedilalışma Oumlrguumltuuml(ILO) Soumlzleşmeleri Kapsamında İş Guumlvencesi

İş soumlzleşmesinin feshi neden ve sonuccedillarıyla uumllkemiz iş hukuku kapsamında

incelendikten sonra bu boumlluumlmde soumlzleşmesinin feshi ve iş guumlvencesi kavramları

uluslararası normlar ışığında incelenecektir Uluslararası Ccedilalışma Oumlrguumltuuml (UCcedilOuml-ILO)

ccedilalışma yaşamına ilişkin ldquouluslararası ccedilalışma standartlarınırdquo oluşturan ve Birleşmiş

Milletlerin uzmanlık kuruluşu olarak goumlrev yapan 1919 yılında kurulmuş olan bir

oumlrguumlttuumlr

ILOrsquonun temel belgesi Anayasasıdır İkinci oumlnemli belgesi 1944 yılında Filadelfiyarsquoda

toplanan Uluslararası Ccedilalışma Konferansında kabul edilen ldquoFiladelfiya Bildirgesirdquodir

Diğer bir oumlnemli belge ise 1998 yılındaki Uluslararası Ccedilalışma Konferansında kabul

edilen ldquoTemel İlkeler ve İşyerindeki Haklar Konulu ILO Deklarasyonurdquodur Tuumlrkiye

1932 yılında Milletler Cemiyetirsquone ve boumlylece ILOrsquoya uumlye olmuştur98

İş guumlvencesi kavramı ve ILOrsquonun duumlzenlemeleri incelendiğinde ise ilk olarak ILOrsquonun

iş guumlvencesini duumlzenleyen temel soumlzleşmesi olan ve 1982 yılında yuumlruumlrluumlğe konulan

Hizmet İlişkisine İşveren Tarafından Son Verilmesi Hakkında 158 Sayılı Uluslararası

Ccedilalışma Soumlzleşmesi karşımıza ccedilıkmaktadır Bu Soumlzleşmenin uygulama esaslarını

belirleyen 161 Sayılı Tavsiye de aynı yıl kabul edilmiştir Ayrıca ldquoİşletmelerde İşccedili

Temsilcilerinin Korunması ve Onlara Sağlanacak Kolaylıklar Hakkında 135 Sayılı

Uluslararası Ccedilalışma Soumlzleşmesirdquo de 1971 yılından beri yuumlruumlrluumlkte bulunmaktadır99

İş guumlvencesi huumlkuumlmleri Tuumlrk İş Hukuku mevzuatına 4773 ve 4857 sayılı Kanunlarla

girmiştir 2003 yılında yuumlruumlrluumlğe giren 4857 sayılı İş Kanunu kapsamı iccedilinde ele alınan

iş guumlvencesi Tuumlrk İş Hukukunda koumlkluuml bir değişikliğe yol accedilmıştır100

Uluslararası

Ccedilalışma Oumlrguumltuuml (ILO) tarafından 1982 yılında kabul edilen 158 sayılı ldquoHizmet İlişkisine

İşveren Tarafından Son Verilmesi Hakkında Soumlzleşme 1994 yılında Tuumlrkiye tarafından

98

KOCcedil Yıldırım Tuumlrkiye-ILO İlişkileri Tuumlrk-İş Eğitim Yayınları Ankara 2000

99 ŞAFAK Can Tuumlrkiyersquode İş Guumlvencesi(Erişim Tarihi 13122013)

100ULUCAN Devrim İş Guumlvencesi Tuumlrkiye Toprak Seramik Ccedilimento ve Cam Sanayii İşverenleri

Sendikası s25

51

onaylanmıştır 4857 sayılı İş kanunu ile ILO soumlzleşmelerine ve AB normlarına uyum

sağlama accedilısından da oumlnemli bir adım atılmıştır

311 ILO 158 Sayılı Soumlzleşme

158 sayılı Hizmet İlişkisine Son Verilmesi Hakkında Soumlzleşmersquonin 2 Maddesinde

soumlzleşmenin tuumlm ekonomik faaliyet alanlarına ve hizmet soumlzleşmesi ile istihdam

olunanlara uygulanacağı accedilıkccedila belirtilmektedir Ancak

a Belirli suumlreli veya belirli bir işin tamamlanması ile ilgili hizmet soumlzleşmesiyle

ccedilalıştırılan işccedililer

b Suumlresi oumlnceden ve makul olarak belirlenmiş deneme suumlreli hizmet soumlzleşmesi ile ccedilalışan

işccedililerden deneme suumlresi iccedilinde bulunanlar

c Suumlreksiz hizmet ilişkisi iccedilinde ccedilalışan işccedililerin soumlzleşme huumlkuumlmlerinin tamamının veya

bir kısmının uygulama alanı dışında bırakılabileceği belirtilmektedir

Uumllkemiz accedilısından durum incelendiğinde ikinci maddede yer alan ldquoİşccedililerin oumlzel

istihdam şartları bakımından veya istihdam eden işletmenin buumlyuumlkluumlğuuml veya niteliği

accedilısından esaslı sorunlar bulunan durumlarda hizmet soumlzleşmesiyle istihdam

olunanlardan sınırlı bir kategori gerektiği taktirde bir uumllkedeki yetkili makam veya

uygun bir kuruluşccedila varsa işccedili ve işveren kuruluşlarına danışıldıktan sonra bu

Soumlzleşme huumlkuumlmlerinin tamamı veya bazı huumlkuumlmlerinin kapsamı dışında bırakabilirrdquo

ifadesi Tuumlrkiyersquode 30 işccedili ccedilalıştıran işletmelerde iş guumlvencesi huumlkuumlmlerinin

uygulanmasının yasal zeminini oluşturmaktadır

Soumlzleşmenin 4rsquouumlncuuml maddesinde ise ldquoİşccedilinin kapasitesine veya işin yuumlruumltuumlmuumlne veya

işyeri gereklerine dayalı geccedilerli bir son verme nedeni olmadıkccedila hizmet ilişkisine son

verilemezrdquo denilmektedir 5rsquoinci Madde de ise geccedilerli neden olamayacak durumlar

sıralanmaktadır Bu haller

-Sendika uumlyeliği veya ccedilalışma saatleri dışında veya işverenin rızasıyla ccedilalışma

saatlerinde sendikal faaliyetlere katılma

-İşccedili temsilciliği yapmış olmak yapmak veya işccedili temsilciliğine talip olmak

-İşvereni şikayet etmek veya işveren aleyhine mevzuata aykırılık iddiasıyla başlatılmış

suumlrece katılım veya işveren aleyhine idari makamlar nezdinde muumlracaatta bulunmak

-Irk renk cinsiyet medeni hal aile sorumlulukları hamilelik din siyasi goumlruumlş etnik

veya sosyal koumlken

52

-Doğum izni esnasında işe gelmeme olarak Soumlzleşmede belirtilmektedir

Soumlzleşmenin 6 Maddesinde de Hastalık veya kaza nedeniyle geccedilici devamsızlık işten

ccedilıkarma iccedilin geccedilerli neden olmadığı ayrıca ifade edilmektedir

Soumlzleşmede yer alan bir diğer oumlnemli unsur da 7rsquonci madde uyarınca hakkındaki

iddialara karşı savunma fırsatı verilmeden bir işccedilinin hizmet ilişkisinin o işccedilinin tutumu

ve verimi ile ilgili nedenlerle sona erdirilemeyeceğidir 9rsquouncu madde uyarınca da

hizmet ilişkisine haksız olarak son verildiği kanısında olan bir işccedilinin mahkeme iş

mahkemesi hakemlik kurulu veya hakem gibi tarafsız bir merci nezdinde itirazda

bulunma hakkının bulunduğu da ayrıca belirtilmektedir Ayrıca geccedilerli bir neden

bulunduğunu ispat yuumlkuuml de soumlzleşme uyarınca işveren yuumlklenmektedir

Soumlzleşmenin 12Nci maddesinde hizmet ilişkisine son verilen işccedilinin ulusal mevzuat ve

uygulamaya uygun olarak yararlanacağı haklar sıralanmaktadır Bu haklar

a Miktarı diğer unsurların yanısıra hizmet suumlresine ve uumlcret seviyesine goumlre belirlenecek

ve doğrudan işveren tarafından veya işverenlerin katkısıyla oluşturulmuş bir fondan

oumldenecek bir kıdem tazminatı veya işten ayrılma nedeniyle doğan başka haklar

b Tabi oldukları koşullar ccedilerccedilevesinde işsizlik sigortası veya yardımından doğan haklar

veya yaşlılık yahut maluumllluumlk gibi diğer sosyal guumlvenlik tuumlrleri

c Bu tazminat ve oumldeneklerin birleşimi şeklinde ifade edilmektedir

158 sayılı ILO soumlzleşmesi oumlzellikle işccedilinin kapasitesine işin yuumlruumltuumlmuumlne veya işyeri

gereklerine dayalı geccedilerli bir son verme nedeni olmadıkccedila hizmet ilişkisine son

verilmemesi huumlkmuumlnuuml getirmiştir Ayrıca soumlzleşmenin 5rsquoinci maddesinde geccedilerli neden

oluşturmayan durumlar belirtilmiştir Bunlar sendika uumlyeliği işccedili temsilciliği işvereni

şikacircyet etmek ayrımcılık doğum ve hastalık gibi nedenlerdir Soumlzleşmede ayrıca işccediliye

savunma şansı ve bildirim suumlresi(veya tazminat) tanınması gerektiği de belirtilmektedir

Ayrıca işverene işccediliye kıdem tazminatı oumldeme ve işccedilinin işine ekonomik teknolojik

yapısal veya benzer nedenlerle son verme halinde bunun nedenlerini işlemden

etkilenecek işccedili sayısını suumlresini işccedili temsilcisine belirtme yuumlkuumlmluumlluumlğuuml getirilmiştir

Tuumlrkiyersquonin soumlzleşmeyi onaylamasıyla birlikte İş Kanunursquonda değişiklik yapma ihtiyacı

da doğmuştur 4857 sayılı İş Kanunu ile birlikte soumlzleşmeyle uyum sağlanmıştır101

101

UYAN Sefa 4857 Sayılı (Yeni) İş Yasasırsquona Goumlre İş Guumlvencesi TC Suumlleyman Demirel Uumlniversitesi

Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kamu Youmlnetimi Anadilim Dalı Yuumlksek Lisans Tezi Isparta 2006 s32-34

53

Yukarıda incelenen maddelerden de anlaşıldığı uumlzere 158 Sayılı ILO Soumlzleşmesine

gore belirli suumlreli hizmet akitleri deneme suumlreli hizmet akitleri ile ccedilalışanlar suumlreksiz

hizmet ilişkisi ile ccedilalışanlar kapsam dışı tutulacaktır Ancak bu soumlzleşmenin koruyucu

huumlkuumlmlerinden kaccedilınmak amacıyla belirli suumlreli hizmet soumlzleşmeleri yapılmasına karşı

yeterli guumlvenceler alınmalıdır

158 sayılı soumlzleşmenin TBMMde onaylanmasından oumlnce bu soumlzleşmenin

onaylanmaması iccedilin işveren ccedilevreleri yoğun kampanya başlatmış kamuoyunda buumlyuumlk

tartışmalar yaşanmıştır Buna karşın iş guumlvencesi ile ilgili yasal duumlzenlemelerin

yuumlruumlrluumlkte olduğu uumllkelerde istihdamın olumsuz etkilenmesi bir yana işleri guumlvencede

olan işccedililerin verimliliğinin arttığı da goumlzlemlenmektedir102


sayılı Soumlzleşme

87 sayılı soumlzleşme 25 Kasım 1992 tarih ve 3847 sayılı yasa ile Tuumlrkiye tarafından

onaylanmış olup yasanın yuumlruumlrluumlk tarihi 11 Aralık 1992rsquodir Soumlzleşmenin getirdiği

haklar işccedililerin ve işverenlerin oumlnceden izin almadan kendi istenccedilleriyle diledikleri

sendikayı kurma ve diledikleri sendikaya uumlye olma hakkı işccedili ve işveren oumlrguumltlerinin

oumlzguumlr bir biccedilimde kendi ana tuumlzuumlk ve youmlnetmeliklerini oluşturma temsilcilerini ve

youmlnetimlerini seccedilme etkinliklerini duumlzenleme ve programlarını oluşturma hakkı İşccedili ve

işveren oumlrguumltlerinin idari makamlarca ccedilalışmadan alıkonmama ve kapatılmaya karşı

korunma hakkı İşccedili ve işveren oumlrguumltlerinin federasyon ya da konfederasyon biccediliminde

oumlrguumltlenme ve oumlzguumlrce uluslararası kuruluşlara uumlye olma hakkı olarak sıralanabilir103


Hakkında 98 sayılı Soumlzleşme

Oumlrguumltlenme ve Toplu Goumlruumlşme Hakkı Prensiplerinin Uygulanması Hakkında 98 Sayılı

Uluslararası Ccedilalışma Soumlzleşmesi Uluslararası Ccedilalışma Oumlrguumltuuml tarafından 1 Temmuz

1949rsquoda kabul edilmiş 18 Temmuz 1951rsquode yuumlruumlrluumlğe girmiştir Soumlzleşme Tuumlrkiye

tarafından 8 Ağustos 1951 tarihinde 5834 sayılı kanunla onaylanmıştır Bu soumlzleşme 87

102

ERTAN Selccediluk 4857 Sayili İş Yasasi ve Uygulamada İş Guumlvencesi Genel İş Emek Araştırma

Dergisi 20051 s137-150 103

ATEŞOĞULLARI Kamil UCcedilOuml- Tuumlrkiye İlişkileri httpwwwsosyal-isorgtryayinlaruco_ilopdf

(Erişim Tarihi 12012014)

54

sayılı Soumlzleşmenin tamamlayıcısı niteliğinde olup sendika ile toplu pazarlık hakkının

işverenlere karşı korunmasını sağlama amacını guumltmektedir 98 sayılı Soumlzleşme sendika

oumlzguumlrluumlğuumlnuumln zedelenmesine youmlnelik olarak işverenlerden gelecek olumsuz hareketlere

karşı işccediliyi koruma youmlnuumlnden oumlnemli bir soumlzleşmedir104

32 AB normları ışığında iş guumlvencesi

Avrupa Birliği İs Hukuku ağırlıklı olarak işccedili haklarının korunmasına youmlnelik huumlkuumlmler

iccedileren bir hukuk alanı olarak karsımıza ccedilıkmaktadır İş guumlvencesi konusu da Avrupa

Birliği İş Hukukunun temel esaslarından biridir105

1975 yılında Bakanlar Konseyi uumlye uumllkelerde ldquoToplu İşccedili Ccedilıkarmaya İlişkin Hukuki

Duumlzenlemelerin Uyumuna İlişkin 9859 Sayılı Youmlnergerdquoyi kabul etmiştir Buna goumlre

işveren toplu işccedili ccedilıkartmak iccedilin oumlncelikle iyi niyetli bir anlaşmanın yollarını aramak

durumu sebepleri ccedilıkarılacak işccedili sayısı mevcut toplam sayıyı resmi makamlara

bildirmek mecburiyetindedir

321 Avrupa Sosyal Şartı

1961 yılında imzalanan Avrupa Sosyal Şartı ccedilalışma hakkını duumlzenlemesi accedilısından

oumlnemli bir belgedir Buna goumlre ccedilalışma hakkı adil ccedilalışma koşulları hakkı oumlrguumltlenme

hakkı grev dahil toplu pazarlık hakkı sosyal guumlvenlik hakkı gibi hakları iccedileren ASŞ

sadece kamu otoritesine bazı yuumlkuumlmluumlluumlkler getirmektedir Ancak bu normların

mahkemeler nezdinde ayrı bir duumlzenleme olmaksızın talep edilmeleri zordur106

Avrupa Sosyal Şartırsquonın 1rsquoinci maddesi ccedilalışma hakkını duumlzenlemekte ve anlaşmayı

onaylayan uumllkelerin tam istihdamı gerccedilekleştirmek uumlzere olabildiğince yuumlksek ve

istikrarlı bir istihdam duumlzeyine ulaşmayı ve bu duumlzeyi korumayı başta gelen amaccedil ve

sorumluluklardan biri saymaları gerektiğini belirtmektedir 2rsquonci maddede ise tarafların

adil ccedilalışma koşulları hakkının etkin biccedilimde kullanılmasını sağlama yuumlkuumlmluumlluumlkleri

vurgulanmaktadır 107

104

98 sayılı ILO Soumlzleşmesi httpsendikamblogspotcomtr20110298-sayl-ilo-sozlesmesi-135-sayl-

ilohtml (Erişim Tarihi 15102013) 105

AKTUĞ Semih Serkant İş Guumlvencesinin Sosyal Ekonomik Hukuki Temelleri ve Tuumlrkiye

Değerlendirmesi Kamu-İş Ankara 2010 s88 106

AKTUĞ s94 107

Avrupa Sosyal Şartı wwwdpbgovtr (Erişim Tarihi 21012014)

55

ASŞrsquonin Tuumlrk mevzuatına da birccedilok yansıması bulunmaktadır Oumlrnek vermek gerekirse

belgenin 28rsquoinci maddesi işccedili temsilcilerinin işletmede korunma ve kolaylıklardan

yararlanma hakkını duumlzenlemektedir 2821 sayılı eski Sendikalar Kanunursquonun 30rsquouncu

maddesi ise işyeri sendika temsilcilerinin teminatını duumlzenlemektedir Temsilcinin

sadece temsilcilik faaliyetlerinden dolayı iş akdinin feshedilmesi halinde İş

Kanunursquonun 21rsquoinci maddesi uyarınca en az bir yıllık uumlcreti tutarında tazminata hak

kazanacağı belirtilmektedir Ayrıca işverenin işyeri temsilcisinin yazılı rızası

olmadıkccedila temsilcinin işyerini değiştirmesi ve işinde esaslı bir değişlik yapması da

yasaktır108

322 Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesi

2000 yılında Nice Zirvesirsquonde ilan edilen AB Temel Haklar Bildirgesi Nice

Antlaşmasırsquonda yer almamıştır Ancak Bildirge hiccedilbir değişiklik yapılmaksızın Avrupa

Birliği Anayasasırsquonın ikinci boumlluumlmuumlne olduğu gibi aktarılmıştır109

Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesi oumlzellikle iş guumlvencesi ile ilgili 30rsquouncu

maddesi accedilısından oumlnemlidir 30rsquouncu maddeye goumlre ldquo Her işccedili topluluk hukuku ve

ulusal kanunlar ve uygulamalara goumlre geccedilersiz sebeple işten ccedilıkarmaya karşı korunma

hakkına sahiptirrdquo110

33 Avrupa Birliği Uumllkeleri ve İş Guumlvencesi

İş guumlvencesi birccedilok uumllkede işccedililerin atılmasını engelleyen yasal bir hak olarak

tanımlanmaktadır Bazı uumllkelerde ccediloğunlukla Avruparsquoda bu hak mevzuatta yer

almaktadır Amerika Birleşik Devletleri gibi başka uumllkelerde ise fesih daha ccedilok

işverenin insiyatifine bırakılmış olan bir haktır111

Aşağıda iş guumlvencesinin ccedileşitli

uumllkelerde nasıl uygulandığına dair oumlrnekler yer almaktadır

108

IŞIK Ruumlccedilhan Avrupa Sosyal Şartı

wwwanayasagovtrfilesinsan_haklariIsikAvrupaSosyalSartidoc (Erişim Tarihi11102013)

109AKTUĞ Semih Serkant İş Guumlvencesinin Sosyal Ekonomik Hukuki Temelleri ve Tuumlrkiye

Değerlendirmesi Kamu-İş Ankara 2010 110

TAŞDEMİR Hakan Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı Ankara Avrupa Ccedilalışmaları Dergisi Ankara

2002 111

DAVIDOV Guy A Balanced Approach to Job Security

httpwwwlabourlawresearchnetPortals0A20Balanced20Approach20to20Job20Securitypdf


56

331 İngiltere

İşverenin doğruluk kurallarına aykırı olarak soumlzleşmeyi feshettiği durumlarda hukuka

aykırılık bulunduğu kabul edilmektedir Ancak işveren iş ilişkisini işccedilinin mesleki

yeteneksizliği davranışları ekonomik durumun zorunlu kıldığı oumllccediluumlde işguumlcuumlnuuml

azaltmak gibi sebeplerle ortadan kaldırdığını ispat ettiği halde fesih haklı kabul

edilmektedir112

332 Almanya

Almanyarsquoda 1 Ocak 2004 tarihinde yuumlruumlrluumlğe giren Feshe Karşı Korunma Yasasırsquonda

geccedilerli nedenle işccedili ccedilıkartabilmek iccedilin işletmelerde ccedilalışan asgari işccedili sayısı 5rsquoden 10rsquoa

yuumlkseltilmiştir Boumlylece iş guumlvencesinden en az 6 aylık kıdemi olan ve 10rsquoun uumlzerinde

işccedili ccedilalıştıran işyerlerindeki işccedililer yararlanabilmektedir 113

333 Fransa

İşveren idari makamdan izin almadan işccedili ccedilıkarmalarda fesih hakkını koumltuumlye kullandığı

gerekccedilesiyle tazminat oumldemekle yuumlkuumlmluumlduumlrler İşyeri kurulu uumlyeleri işyeri işccedili

temsilcileri ve sendika temsilcileri işlerini keyfi bir fesih tehlikesi altında

bulunmaksızın serbestccedile yapabilmek iccedilin feshe karşı oumlzel bir biccedilimde

korunmaktadırlar İşccedilinin iş soumlzleşmesinin derhal feshi ancak ağır bir kusurunun

varlığında soumlz konusudur Bunun iccedilin uyulması gereken youmlntem suumlreli fesihle aynıdır114

334 Belccedilika

İncelenen diğer uumllkelerden farklı olarak Belccedilikarsquoda feshi ihbar konusunda soumlzleşme

serbestisi ilkesi geccedilerlidir Taraflar ihbar oumlnellerine uymak şartıyla belirsiz suumlreli hizmet

akitlerine her zaman son verebilmektedirler Soumlzleşmeyi işverenin feshetmesi halinde

112

TAŞKENT s46 113

TANTEKİN Damla Oumlmuumlr İş Soumlzleşmesinin İşveren Tarafından Geccedilerli ve Haklı Nedenle Feshinde

4857 Sayılı İş Yasası Huumlkuumlmlerinin 158 Sayılı ILO Soumlzleşmesi ve Fransız Mevzuatı Ccedilerccedilevesinde

Değerlendirilmesi 2004 wwwturkhukuksitesicommakale_136htm (Erişim Tarihi 05012014) 114

UYAN Sefa s18

57

fesih bildiriminin yazılı olarak taahhuumltluuml mektupla yapılması gerekmektedir Geccedilerlilik

iccedilin bir sebep veya bir makamın onayına gerek duyulmamaktadır115

Tablo 1 AB Uumllkelerinde İş Guumlvencesi

Uumllkeler Geccedilerli Neden Yargı Denetimi İşe İade

Sistemi

İşsizlik

Sigortası

Almanya Sosyal

Bakımdan

Geccedilerli Neden

Haksız Fesih

Mahkemece

İptal Edilir

Var Var

Fransa Gerccedilek ve

Ciddi Neden

Ekonomik

Nedenle Fesih

İzne Tabi

Var Var

İtalya Var Var Var Var

İngiltere Var Var Tazminat Var

İsveccedil Var Var 16-32 aylık

uumlcret

Var

İspanya Var Var Var Var

Yukarıdaki tabloda AB uumllkerinde iş guumlvencesi kapsamında tanınan haklar yer

alamkatadır116

34 Diğer Uumllkelerde İş Guumlvencesi Uygulamaları

Kanada Ontario eyaletinde işccedilinin ırkı ataları memleketi rengi etnik koumlkeni

vatandaşlığı inanccedilları cinsiyeti hamileliği cinsel eğilimi yaşı succedil dosyası evlilik

durumu ailevi durumu veya sakatlığı nedeniyle hizmet akdi feshedilemez

Yeni Zelanda cinsiyet evlilik durumu dinsel veya etnik inanccedil etnik veya ulusal

koumlken renk ırk sakatlık yaş siyasi duumlşuumlnce istihdam edinilen statuuml ailevi durum veya

cinsel eğilim nedeniyle hizmet akdinin feshi yasaktır

115

KAPLAN Emine Tuncay İşverenin Fesih Hakkı Sınırları Huumlkuumlm ve Sonuccedilları Kadıoğlu Matbaası

Ankara 1987 s82 116

ŞAFAK Can Tuumlrkiyersquode İş Guumlvencesi

58

Arjantin Hamileliğini doktor raporuyla belgeleyen kadın işccedilinin hizmet akdi hamilelik

doumlneminin tuumlmuumlnde feshedilememektedir117

117

KOCcedil Yıldırım Duumlnyada İş Guumlvencesi Tuumlrk-İş Eğitim Yay No50 Ankara 2000 s5

59



SONUCcedilLARI

41 Basın İş-Kanunu

4857 sayılı İş Kanunu kapsamında soumlzleşmenin feshi kavramı ele alındıktan sonra

ccedilalışmamızın bu boumlluumlmuumlnde Basın-İş Kanunu kapsamında ccedilalışan gazeteciler ve onların

işverenleri accedilısından iş soumlzleşmesinin feshi incelenecektir Bilindiği uumlzere Tuumlrk İş

Hukuku alanında bireysel iş ilişkilerini duumlzenleyen kurallarda birlik mevcut olmayıp

değişik ccedilalışma alanları iccedilin ayrı ayrı iş yasaları ccedilıkarılmıştır İşte bunlardan birisi de

gazeteciler ile oumlzel Radyo ve TVrsquolerin haberle ilgili boumlluumlmuumlnde ccedilalışanların bireysel iş

ilişkilerini duumlzenleyen Basın İş Kanunursquodur 1 13061952 tarih ve 5953 sayılı olan bu

Kanun 04011961rsquode 212 sayılı Kanun ile oumlnemli bir değişiklik geccedilirmiş olup soumlz

konusu değişikliklerin bir sonucu olarak kimi zaman Basın İş Kanunursquona 212 sayılı

Kanun denildiği de goumlruumllmektedir118

Basın İş Kanunursquonun ccedilıkarılmasının temel amacı gazetecinin korunmasıdır Buna ilişkin

olarak Yargıtay 9 Hukuk Dairesirsquonin 332003 tarihli 20031375E 20032718K sayılı

kararı gazetecinin hukuk oumlnuumlnde korunmasına guumlzel bir oumlrnek teşkil etmektedir Soumlz

konusu davada gazeteci uumlzerinde ccedilalıştığı haberdeki kaynağın sızdırılması uumlzerine

kıdem tazminatı izin uumlcreti ikramiye fazla ccedilalışma uumlcreti talebiyle iş akdini

feshetmiştir Yerel mahkeme ise sadece yıllık izin uumlcreti ve ikramiye alacağına

huumlkmetmiş diğer istekler reddedilmiştir Temyize goumltuumlruumllen davada ise Yargıtay

Basın-İş Kanunursquonun amacının gazeteciyi korumak olduğunu vurgulamış ve kararı

bozmuştur119

411 Gazetecinin Tanımı

Basın İş Kanunu oumlzellikle gazetecilerin ccedilalışma koşullarını duumlzenleyen bir Kanun

olduğundan oumlncelikle gazeteci kavramının tanımını yapmak gerekmektedir

Gazeteciliğin meslek olarak oumlzellikleri birccedilok uumllkede gazeteci-işveren ilişkilerinin diğer

118

AKYİĞİT Ercan Basın İş Kanununda Kıdem Tazminatı TUumlHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi Şubat

2013 s1 119

Y9HD 332003 T 20031375 E 20032718 K

60

ccedilalışanlarla ilişkilerden farklı şekilde duumlzenlenmesine sebep olmuştur Fransarsquoda

gazetecilerin hakları 1935 yılında İş Kanununa eklenen huumlkuumlmler ile ayrı bir

duumlzenlemeye konu olmuştur Almanyarsquoda ise Gazeteciler Birliği ve basın ccedilalışanları

arasında imzalanan toplu iş soumlzleşmesi ile duumlzenlemeler gerccedilekleştirilmiştir

Haberin haber olma niteliğini kaybetmemesi iccedilin gazeteci haberi en kısa suumlrede

ulaştırmalıdır Bu yuumlzden gazetecilik yoğun ccedilalışma temposu gerektirmektedir Duumlnya

Sağlık Oumlrguumltuuml (WHO)rsquonuumln meslek ve yaşam suumlrelerine dair araştırmasında

gazeteciliğin en kısa oumlmuumlrluuml meslek olduğu ortaya konmaktadır Bunun nedeni

gazetecilerin zaman zaman ccedilalışmak zorunda oldukları ccedilatışma veya afet boumllgeleri ve

gazetecilere youmlnelik suikast ve saldırılardır120

Gazeteci ifadesi geleneksel olarak basın guumlnuumlmuumlzde daha ccedilok medya olarak

adlandırılan alanda ccedilalışanları tanımlamaktadır121

Medya gelenekccedili liberal duumlşuumlnceye

goumlre ccediloğulcu siyasal sistemlerin ayrılmaz bir parccedilasıdır ve yasama yuumlruumltme yargı

guumlccedillerini toplum yararına denetleyen bir doumlrduumlncuuml guumlccediltuumlr Uluslararası Ccedilalışma

Oumlrguumltuumlrsquonuumln 1981 tarihli mesleklerin uluslararası standart sınıflandırmasında ldquoyazılı

basın araccedillarında ccedilalışan gazetecinin goumlrevlerine benzer şekilde radyo ve televizyon

iccedilin haber ve yorumların hazırlanmasında ve yayınlanmasında uzmanlaşan guumlncel

olaylar uumlzerine bilgi sahibi olan ve bu olaylarla ilgili kişilerle canlı roumlportajlar yapan

kişirdquo radyo ve televizyon gazetecisi olarak tanımlanmıştır122

Basın İş Kanununa goumlre gazetecinin bu kanundan faydalanabilmesi iccedilin gazete

mevkute(suumlreli yayın) haber ve fotoğraf ajanslarında ccedilalışması gerekmektedir 212

sayılı kanunla ldquove benzerlerirdquo ifadesi kaldırılmış kanunun uygulama alanı daraltılmıştır

Bunun dışında Kanunun ilk şeklinde uumlcret alma şartı aranmazken 212 sayılı Kanun ile

yapılan değişiklikle belirtilen işlerde ldquouumlcretrdquo karşılığı ccedilalışanlara gazeteci deneceği

belirtilmektedir Kanunun uygulanabilmesi iccedilin uumlcretin suumlreklilik goumlsterir nitelikte

olması gerekmektedir Bu yuumlzden belirli zamanlarda bir anlaşma olmaksızın yazı

120

KARACA Nuray Goumlkccedilek Gazetecinin Basın İş Kanunursquondan Doğan Hakları ve Sorumlulukları Legal

Yayınevi İstanbul 2010birinci baskı s20 121

CcedilAKIR Mustafa Gazetecinin İş Guumlvencesi İstanbul Arel Uumlniversitesi İletişim Fakuumlltesi İletişim

Ccedilalışmaları Dergisi2010 s62 122

KARACA Gazetecinin Basın İş Kanunursquondan Doğan Hakları ve Sorumlulukları s55

61

yazanlar karikatuumlristler geccedilici defter tutan muhasebeciler kanun kapsamına

girmemektedirler123

Bir goumlruumlşe goumlre Kanundan faydalanmanın bir koşulu da gazetecinin tek geccedilim

kaynağının gazetecilik olmasıdır İlaveten Kanunun 3rsquouumlncuuml maddesi uyarınca kanun

kapsamına girmekte olan işletmelerin kurulmasını veya devredilmesini bildirme

yuumlkuumlmluumlluumlğuuml bulunmaktadır Profesyonel gazetecilikte başlıca geccedilim kaynağının

gazetecilik olması esas olduğundan mesleği bağımlı veya bağımsız olarak suumlrduumlrmesi

gazeteci sayılması bakımından oumlnem taşımamaktadır denilmektedir Ancak bunun

tersini savunan goumlruumlşler de bulunmaktadır Bir goumlruumlşe goumlre ldquoGazeteciliğin başlıca

geccedilim kaynağı olarak benimsenmesirdquo koşulunun gazetecilik mesleğinin doğasından

kaynaklandığı ileri suumlruumllmektedir124

Bu goumlruumlşe goumlre gazete veya dergilere suumlrekli

biccedilimde yazı yazan profesoumlr edebiyatccedilıların gazeteci sayılamayacağı kabul

edilmektedir Basın İş Kanununa baktığımızda ise ldquoGazeteci işverenle yaptığı

mukavelede aksi zikredilmediği takdirde dışarıda basınla alakası olsun veya olmasın

başka iş tutmakta serbesttirrdquo denmektedir Bu durumda gazeteciliğin başlıca geccedilim

kaynağı olması gerektiği sonucuna varmak muumlmkuumln goumlruumlnmemektedir125

Bunlara ek olarak Basın İş Kanunursquona goumlre gazeteci sayılma Tuumlrkiyersquode yayınlanma

koşuluna bağlıdır ldquoKanunun 1rsquoinci maddesinde gazeteci sayılabilmek iccedilin kişinin

Tuumlrkiyede yayımlanan gazete ve suumlreli yayınlarla haber ve fotoğraf ajanslarında

ccedilalışması oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Buna goumlre gazetecinin ccedilalışma yerleri yasada accedilıkccedila sayılmış

ve sınırlanmıştır rdquo 126

Tartışmalı olan bir konu da gazete muumlduumlrlerinin fikir işccedilisi kabul edilip

edilmeyecekleridir Oumlzekrsquo e goumlre 212 sayılı Kanunrsquodan oumlnce 5953 sayılı Kanunrsquoun ilk

halinde bu kişiler de fikir işccedilisi kabul edilmektedir 212 sayılı Kanunrsquoun yeni bir kanun

olmayıp 5953 sayılı Kanunu değiştirmesi nedeniyle 212 sayılı değişiklerle birlikte de

fikir işccedililiği kavramının bu kişiler iccedilin devam ettiğini kabul etmek gerekmektedir 127

123

ATILGAN Semra Tuumlrk Basın Sendikacılığında Gazetecilerin Yasal Hakları BASHAŞ Şubat

2011s63 124

ŞAKAR Muumljdat Basın İş Soumlzleşmesinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı Ccedilalışma ve Toplum

20082 s11 125

AKYİĞİT Ercan s7 126

ŞUĞLE Mehmet Ali İş Hukuku Accedilısından Gazeteci CcedilGD Yayınları Ankara 2001 s26 127

OumlZEK Ccediletin Basın Hukukumuza Goumlre Fikir İşccedilileri ile İşverenler Arasındaki Hukuki Muumlnasebet

1962 s62

62

Şuğlersquoye goumlre ise gazete youmlneticileriyle ilgili doğrudan gazeteci sayılma ya da

sayılmama şeklinde bir sonuca bağlanmaması gerekmektedir Youmlnetici şayet makale

seccedilmek yayın ccedilizgisini belirlemek gibi goumlrevleri de yerine getiriyorsa gazeteci

sayılması uygundur Herhangi bir gazetecilik ccedilalışması yapmıyor ise de gazeteci

sayılması iccedilin bir neden bulunmamaktadır128

Duumlnyada gazetecilik mesleğini ele aldığımızda birccedilok uumllkede gazeteci sıfatına sahip

olmak iccedilin bir medya kuruluşunda gazeteci olarak istihdam edilmenin yeterli olmadığı

goumlruumllmektedir Bazı uumllkelerde oumlzel bir kuruluş tarafından mesleki sicile tescil ve bir

kart ccedilıkarılmak suretiyle gazetecilik statuumlsuuml tanınmaktadır Tuumlrkiyersquodeki Basın Yayın

Enformasyon Genel Muumlduumlrluumlğuuml de benzer bir işlev goumlrmektedir

Belccedilikarsquoda oumlzel bir komite adayları değerlendirerek ulusal basın kartı ve oumlzel araba

plakaları sağlamaktadır Fransarsquoda gazetecilerin tabi oldukları ulusal toplu iş

soumlzleşmesinin huumlkuumlmleri uyarınca profesyonel gazeteci unvanı iki yıllık bir kurs

sonunda verilmektedir129

Fransarsquoda gazetecilerin hakları kanuni bir duumlzenlemeye tabi

iken İngilterersquode kollektif soumlzleşmelerle duumlzenlenmektedir130

Tuumlrkiyersquode ise Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığırsquonın 2012 yılı istatistiklerine

baktığımızda aşağıdaki tabloda yer aldığı uumlzere oumlzel sektoumlrde imzalanan toplu iş

soumlzleşmesi sayısı birdir ve tek bir işyerinde uygulanmıştır Toplu iş soumlzleşmesinden

faydalanan işccedili sayısı 134 iken sendika uumlyesi işccedili sayısı ise 76rsquodır Devlet memurlarına

5953 sayılı Kanun uygulanmadığından tabloda yalnızca oumlzel sektoumlr rakamlarına yer

verilmiştir Buumltuumln işkollarında oumlzel sektoumlrde uygulanan toplu iş soumlzleşmesi sayısına

baktığımızda bu rakamın 349 olduğu goumlzuumlkmektedir Diğer sektoumlrlerle de

kıyaslandığında da Basın sektoumlruumlndeki TİS sayısı azdır Bunun başlıca nedeninin

sektoumlrde ccedilalıştığı halde Basın İş Kanunursquona tabi ccedilalıştırılmayan gazeteciler olduğu

duumlşuumlnuumllmektedir

128

ŞAKAR s11-18 128

AKYİĞİT s7 128

ŞUĞLE s77 129

CcedilAKIR s93 130

OĞUZMAN Kemal Gazetecilerin Mesleki ve Sosyal Hakları ve Bunların Korunması Ekonomik ve

Sosyal Etuumldler Konferans Heyeti 1966 s1

63

Tablo-2 Basın ve Yayın Sektoumlruumlnde İmzalanan Toplu İş Soumlzleşmeleri-2012 (Oumlzel

Sektoumlr)

İşkolu Toplu İş

Soumlzleşme Sayısı

İşyeri Sayısı İşccedili Sayısı Uumlye İşccedili Sayısı

Basın ve

Yayın

1 1 134 76

Toplam 349 1552 131486 87842

412 Basın Sektoumlruumlnuumln Tarihccedilesi

Gazetecinin tanımı detaylı bir şekilde accedilıklandıktan sonra Duumlnyarsquoda ve Tuumlrkiyersquode

basın sektoumlruumlnuumln tarihccedilesini incelemek faydalı olacaktır Avruparsquoda şehirler birbirinden

uzak olduğu iccedilin basın sektoumlruuml insanların haber alma gereksiniminden doğmuş ve

ticaretin gelişmesiyle birlikte buumlyuumlmuumlştuumlr 18 Yuumlzyıla gelindiğinde ise teknoloji ve

ulaşımın da gelişmesiyle gazete guumlnluumlk yaşamın bir parccedilası haline gelmiştir 19

Yuumlzyılda ise basın sektoumlruuml teknolojik gelişmeler sayesinde hedef kitlesine hızla ulaşan

bir sektoumlr konumuna gelmiştir 20 Yuumlzyıla gelindiğinde ccedilağdaş basın sektoumlruuml hızlı

gelişimini suumlrduumlrmuumlştuumlr131

Tuumlrkiyersquode yazılı basın Batı ile karşılaştırıldığında ccedilok uzun bir geccedilmişe sahip değildir

Uumllkemizde duumlnyadaki gelişimin aksine gazetecilik doğrudan ortaya ccedilıkmış

matbaacılığın bir yan uumlruumlnuuml olarak gelişmemiştir Osmanlı İmparatorluğursquonun dağılma

doumlneminde devlet kimliğini korumak iccedilin bizzat devlet eliyle başlatılmıştır132

1950rsquolerden sonra basın işletmeleri yavaş yavaş diğer sektoumlrlerde de olduğu gibi

sermaye yoğun işletmelere doumlnuumlşmuumlştuumlr Ayrıca devletin basın uumlzerindeki denetleyici

tavrı da devam etmiştir133

131

KARACA Nuray Goumlkccedilek Tuumlrkiyersquode Basın Ccedilalışanlarının İş İlişkileri ve Sorunları Anadolu

Uumlniversitesi Yayınları Eskişehir 2004 s11 132

GUumlVENİR Murat Kitle İletişim Sistemleri Accedilısından Batırsquoda ve Tuumlrkiyersquode Gazeteciliğin Gelişim

Evreleri Ankara 1991 s166 133

KARACA Tuumlrkiyersquode Basın Ccedilalışanlarının İş İlişkileri ve Sorunları s11

64

Tuumlrkiyersquode Basın İş Kanunursquonun yuumlruumlrluumlğe girmesinde gazetecilik mesleğine oumlzguuml bazı

oumlzel nedenler etkili olmuştur Bunların başında ccedilalışma saatlerinin gazetelerin

ccedilıkarılmasına goumlre ayarlanması gereği gazetecilerin ccediloğunun uumlcretli ccedilalışan olmaları

sebebiyle ccedilıkarlarının her zaman işverenin ccedilıkarlarıyla bağdaşmaması basını devlet

iccedilinde doumlrduumlncuuml guumlccedil olarak kabul eden duumlşuumlncedir134

5953 Sayılı Kanunun kabul

edildiği 1952rsquode İstanbul Gazeteciler Sendikası da kurulmuş sendikanın adı 1963rsquote

Tuumlrkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) olarak değiştirilmiş ve 1965rsquote 6 şubeye ulaşan

TGS Uluslararası Gazeteciler Federasyonursquona uumlye olmuştur135

Guumlnuumlmuumlzde ise guumlccedilluuml

basın işletmeleri holdinglerin yani tekelleşmiş sermayenin elinde bulunmaktadır136

42 Basın-İş Kanununda İş Guumlvencesi

Gazetecinin iş guumlvencesi gazetecinin bağımsızlığı yoluyla toplumun en temel

haklarından anlatım oumlzguumlrluumlğuumlnuumln bir goumlstergesi olduğundan oumlnem taşımaktadır137

212

sayılı kanunla işverenlere istihdam ettikleri gazetecilerin soumlzleşmesini mahallin en

buumlyuumlk muumllki amir ve boumllge ccedilalışma muumlduumlrluumlkleriyle birlikte ilgili sendikaya bildirme

zorunluluğu getirilmiş ve sendikaların etkinliğine destek verilmiştir Gazeteci ile işveren

arasındaki sorunlarda daha oumlnce hukuk mahkemelerine başvurulurken iş mahkemelerine

başvurma hakkı tanınmıştır Gazetecilerin kıdem esasına goumlre terfi etmeleri esası kabul

edilmiştir

212 Sayılı Kanun işverenlerden buumlyuumlk tepki almıştır İşverenler tepkilerini uumlccedil guumln

suumlreyle gazete ccedilıkarmayarak ortaya koymuşlardır Buna karşın İstanbul Gazeteciler

Sendikası da bu suumlrede Basın adlı bir gazete yayınlamıştır

Gazetecinin iş guumlvencesi oumldemelerinden yararlanabilmesi ile ilgili koşullar ayrıca

kanunun 6 7 ve 11rsquoinci maddelerinde duumlzenlenmektedir Basın İş Kanunursquonun 6rsquoıncı

maddesinde iş soumlzleşmesinin işveren tarafından feshedilmesi hali ve bu durumdaki iş

guumlvencesi oumldemeleri (kıdem tazminatı) duumlzenlenmektedir Ayrıca İş Kanunursquonun 18

19 20 21 ve 29rsquouncu maddeleri 5953 sayılı Basın İş Kanunursquona kıyas yoluyla

uygulanacağı belirtilmektedir Bu durumda Basın İş Kanunu kapsamına giren

gazeteciler de iş guumlvencesinden faydalanabilir hale getirilmişlerdir

134

KARACA Gazetecinin Basın İş Kanunursquondan Doğan Hakları ve Sorumlulukları s40 135

CcedilAKIR s16 136

OumlZEK Ccediletin Tuumlrk Basın Hukuku İUumlHF Yay İstanbul 1978s754 137

CcedilAKIR s62

65

Basın ccedilalışanlarının sosyal ve ekonomik durumları konusunda 1949rsquoda Birleşmiş

Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyirsquonde alınan bir kararla oumlzellikle gazetecilerin

sosyal guumlvenliği uumlzerinde durularak uumllkeler UCcedilOuml normlarına uymaya davet edilmiştir

UCcedilOumlrsquode 1959rsquoda yapılan Fikir İşccedilileri ve İşverenleri Doumlrduumlncuuml Danışma Toplantısında

ldquogazetecilik ccedilalışmalarının uluslararası statuumlsuumlrdquonuumln hazırlanmasına karar verilmiş ancak

buguumlne kadar gerccedilekleştirilmemiştir138

43 Basın-İş Kanunursquonda İş Soumlzleşmesi

Ccedilalışmamızın birinci boumlluumlmuumlnde 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında iş soumlzleşmesi

incelenmişti Bu noktada Basın-İş Kanunu kapsamında iş soumlzleşmesinin tanımı

yapılacaktır Basın İş Kanunursquonun 1rsquoinci maddesi Kanunun Tuumlrkiyede yayınlanan

gazete ve mevkutelerle(suumlreli yayın) haber ve fotoğraf ajanslarında her tuumlrluuml fikir ve

sanat işlerinde ccedilalışan ve İş Kanunundaki işccedili tarifi kapsamı haricinde kalan

kimselerle bunların işverenleri hakkında uygulanacağını belirtmektedir

Ancak Kanunun 2rsquonci maddesinde Devlet belediyeler ve İktisadi Devlet Teşekkuumll ve

muumlesseseleriyle sermayesinin yarısından fazlası bu teşekkuumlllere ait şirketlerde istihdam

edilen memur ve hizmetliler hakkında bu Kanun huumlkuumlmlerinin uygulanmayacağı

vurgulanmaktadır

Ayrıca İş Kanunu madde 116 uyarınca İş Kanunursquonun 18 19 20 21 ve 29rsquouncu

maddeleri 5953 sayılı Basın İş Kanunursquona kıyas yoluyla uygulanacaktır Bu durumda

Basın İş Kanunu kapsamına giren gazeteciler de iş guumlvencesinden faydalanabilir hale

getirilmişlerdir Ancak tuumlm bu olumlu duumlzenlemelere rağmen Deniz İş Kanunu ve

Borccedillar Kanunu kapsamında kalan ve iş soumlzleşmesi ile ccedilalışan işccedililer iş guumlvencesinden

faydalanamamaktadır

5953 sayılı Sayılı Basın Mesleğinde Ccedilalışanlarla Ccedilalıştıranlar Arasındaki

Muumlnasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun (Basın İş Kanunu)rsquoun 4rsquouumlncuuml maddesi

kapsamında gazeteci ile kendisini ccedilalıştıran işveren arasındaki iş akdinin yazılı şekilde

yapılması mecburidir İş soumlzleşmesinde işin nevi(tuumlruuml) uumlcret miktarı gazetecinin

kıdemi belirtilmelidir İşin tuumlruumlnde ve uumlcrette yapılan değişikliklerin soumlzleşmeye

138

CcedilAKIR s71

66

konulması gerekmektedir Ayrıca 4rsquouumlncuuml maddeye istinaden gazetecinin iki yıllık

ccedilalışma sonucu uumlcretinin yuumlzde kaccedil artacağı da soumlzleşmede accedilıkccedila belirtilmelidir

Soumlz konusu Kanunun 5rsquoinci maddesi uyarınca belirli suumlreli iş soumlzleşmelerinde fesih

ihbarının Kanundaki suumlrelere tabi olduğu belirtilmektedir İhbar suumlrelerine uygun uumlcret

miktarındaki tazminatın işveren veya gazeteci tarafından diğer tarafa oumlnceden oumldenmesi

suretiyle soumlzleşmenin derhal feshedilebileceği aynı maddede accedilıklanmaktadır

Kanunun 10rsquouncu maddesinde gazeteciler iccedilin tecruumlbe suumlresi en ccedilok uumlccedil ay olarak

belirlenmiştir Bu suumlre iccedilinde taraflar iş soumlzleşmesini ihbar suumlresine ve tazminat

muumlkellefiyetine tabi olmaksızın feshedebilmektedirler Bu suumlrenin sonunda soumlzleşme

yazılı yapılmak zorundadır

Kanunun 13rsquouumlncuuml maddesinde ise gazetecinin işverenle yaptığı soumlzleşmede aksi

belirtilmediği takdirde dışarda basınla alakası olsun veya olmasın başka iş tutmasının

serbest olduğu accedilıklanmıştır Buna ek olarak soumlzleşmenin yazılı yapılması kural iken

yapılmadığı durumlarda Yargıtay kararına goumlre gazeteci yine de hak kazanmaktadır

Karardan anlaşıldığı uumlzere yazılı şekil koşulu gazeteci aleyhine kullanılamamaktadır139

431 Basın- İş Kanunursquonda iş soumlzleşmesinin sona ermesi

Basın- İş Kanunursquonda iş soumlzleşmesinin sona ermesinin İş Kanunursquonda olduğu gibi fesih

dışında yolları bulunmaktadır Bunlardan ilki soumlzleşmenin tarafların anlaşması ile sona

ermesidir Basın iş soumlzleşmesinin tarafları olan gazeteci ve işveren anlaşarak oumlzleşmeyi

her zaman sonlandırabilmektedirler Bu konuda soumlzleşmenin belirli ya da belirsiz suumlreli

olmasının bir oumlnemi bulunmamaktadır Zaten belirli suumlreli basın iş soumlzleşmesi aksi

kararlaştırılmadıkccedila fesih bildirimine gerek olmadan belirlenmiş olan suumlrenin bitiminde

kendiliğinden sona ermektedir Bu durumda gazetecinin işverene karşı ileri suumlrebileceği

bir tazminat hakkı bulunmamaktadır Ancak İş Kanunursquonda da geccedilerli olduğu uumlzere

soumlzleşmede belirtilen suumlrenin dolmasına rağmen gazeteci ccedilalışmaya ve işveren de

ccedilalıştırmaya devam ederse soumlzleşme aynı suumlreyle fakat en fazla bir yıl iccedilin yenilenmiş

sayılırken soumlzleşmenin ikinci defa aynı şekilde yenilenmesi halinde soumlzleşme baştan

itibaren belirsiz suumlreli olarak kabul edilmekte ve fesih kuralları uygulanmaktadır Bunun

dışında gazetecinin oumlluumlmuuml de soumlzleşmeyi sona erdirmektedir

139

ATILGAN s71

67

Basın İş Kanununda gazetecinin kıdemine ve soumlzleşmeyi fesheden tarafın gazeteci veya

işveren olmasına goumlre farklı ihbar oumlnelleri oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Kanunun 6rsquoncı maddesinin

4rsquouumlncuuml fıkrasında işverenin feshi halinde uyulacak ihbar oumlnelleri 7rsquoinci maddesinde ise

gazetecinin feshinde karşı tarafa verilmesi gereken ihbar oumlneli belirlenmiştir Bununla

birlikte Basın İş Kanunursquonda 4857 sayılı Kanunrsquoun aksine ihbar oumlneli iccedilinde iş arama

izni duumlzenlenmemiştir140

4311 Basın-iş soumlzleşmesinin işveren tarafından feshi

Basın İş Kanunursquonda gazeteci kavramının tanımı yapılmasına karşın işveren tanımı

yapılmamış kanunun gazetecilerin işverenleri hakkında da uygulanacağı belirtilmekle

yetinilmiştir Eğer işverenin gazeteci ile ilişkisi iş soumlzleşmesine dayanıyorsa ve

gazetecinin ccedilalıştığı işyeri kanunda belirtilen işyerlerindense bu işveren Basın İş

Kanunu kapsamında değerlendirilecektir

İşverenin TC vatandaşı olması zorunlu değildir İşveren birkaccedil kişi dernek veya

sendika olabilmektedir Ancak 3984 sayılı Kanunun 29rsquouncu maddesi dikkate

alındığında oumlzel radyo ve televizyon kuruluşu kuramayan ve bunlara ortak

olamayanların işveren de olamayacakları anlaşılmaktadır Basın İş Kanunursquonun 2rsquonci

Maddesinde sayılanlar da şuumlphesiz bu işveren niteliğinden yoksundurlar141

Kanunun 6rsquoncı maddesi işveren tarafından soumlzleşmenin feshi ve kıdem tazminatı

koşullarını accedilıklamaktadır Buna goumlre meslekte en az beş yıl ccedilalışmış olan gazetecilere

kıdem hakkı tanınacağı ve bu hakkın gazetecinin mesleğe ilk giriş tarihinden itibaren

hesaplanacağı soumlzleşmenin feshi halinde gazetecinin bu suumlreye goumlre hesaplanacak

tazminatı almaya hak kazanacağı işverenle arasındaki ilişki bir veya daha ccedilok

soumlzleşmeye istinaden kesintisiz olarak en az beş yıl suumlrmuumlş olan gazetecinin işine son

verilmesinin yapılacak yazılı ihbardan itibaren uumlccedil ay geccediltikten sonra geccedilerli olacağı

hizmeti beş seneden az olanlar iccedilin ihbar suumlresinin bir ay olduğu belirtilmektedir

Hizmetine 6rsquoncı madde huumlkuumlmlerine goumlre son verilen gazeteci son aylığı temel olmak

uumlzere her hizmet yılı iccedilin bir aylık uumlcreti miktarında tazminata hak kazanmaktadır Bir

kez kıdem tazminatı alan gazetecinin kıdeminin yeni işine girişinden itibaren

hesaplanacağı ancak işverenle gazeteci arasında soumlzleşmeyle bu durumun farklı youmlnde 140


AKYİĞİT s8

68

duumlzenlenebileceği maddede ayrıca accedilıklanmaktadır Kanunda ayrıca işverenin maddi

imkansızlık sebebiyle gazetecinin tazminatını bir defada oumldeyememesi halinde oumldeme

en ccedilok doumlrt taksitte yapılacağı ve bu taksitlerin tamamının suumlresinin bir yılı

geccedilemeyeceği belirlenmiştir

İşveren 11rsquoinci maddeye dayanarak gazetecinin goumlrevinin ifasıyla ilgili konularda

bilerek veya ağır ihmal sonucu yayının itibarına zarar verecek harekette bulunması

durumunda ihbar suumlrelerine bağlı kalmaksızın soumlzleşmeyi derhal feshedebilir

Kanunun 12rsquonci maddesinde gazetecinin uğradığı hastalık sebebiyle soumlzleşmenin

işveren tarafından feshedilemeyeceği hastalığın altı aydan fazla uzaması halinde

tazminat verilmek suretiyle feshedilebileceği ve azami bir yıl iccedilinde iyileştiği takdirde

tekrar eski işine tercihan alınacağı huumlkme bağlanmıştır

Kanunun 16rsquoncı maddesinde ise işverenle gazeteci arasındaki iş soumlzleşmesinin belirli

veya belirsiz suumlreli olup olmadığına bakılmaksızın gazetecinin silahaltında bulunduğu

suumlrece soumlzleşmesi işveren tarafından feshedilemeyeceği belirtilmektedir

4312 Basın-iş soumlzleşmesinin gazeteci tarafından feshedilmesi

5953 sayılı Kanunun 7rsquonci maddesi uyarınca gazeteci en az bir ay oumlnceden işverene

yazılı bildirimde bulunmak suretiyle iş soumlzleşmesini feshedebilmektedir Yazılı bildirim

suumlreleri asgaridir ve soumlzleşmelerle artırılabilir

Kanunun 11rsquoinci maddesinde belirtildiği uumlzere gazetecinin yazdığı yazı gazetecinin

şerefini zedeleyecek tarzda veya maneviyatına zarar verecek şekilde değişiklik

yapılarak yayınlanırsa gazeteci ihbar suumlrelerini beklemeksiniz derhal soumlzleşmeyi

feshedebilir Bu durumda işverenin kusuru sonucu soumlzleşmeyi feshetmiş gibi tazminata

hak kazanır Belirli suumlreli soumlzleşmelerde de bahse konu durumlar geccedilerliyse fesih hakkı

soumlzleşme suumlresi sona ermeden kullanılabilmektedir

Pek ccedilok uumllkenin uygulamasında gazeteci iccedilin soumlz konusu fesih hakkına rastlanmaktadır

Uluslararası Gazeteciler Federasyonursquonun 1926rsquodaki birinci kongresinde bu ilke

69

vurgulanmış ve ilk defa 1935rsquode Fransız İş Kodursquona da girmiştir Kanunda veya toplu

soumlzleşmede yer alan bu huumlkme ldquovicdan huumlkmuumlrdquo (conscience clause) denilmektedir142

432 Basın-İş Kanunu kıdem tazminatı

Basın İş Kanunu soumlzleşmenin fesih bildirimi ile sonuccedillanması halinde kıdem ve ihbar

tazminatı oumldenme koşulları youmlnuumlnden 4857 sayılı Kanundan farklılık arz etmektedir

Basın İş Kanunu kapsamında kıdem tazminatına hak kazanma koşullarını anlayabilmek

iccedilin oumlncelikle Bas İş Kanunursquonda yer alan huumlkuumlmlere bakmak gerekmektedir Bu

huumlkuumlmler 1 6 7 11rsquoinci maddelerde ve 3984 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş

ve Yayınları Hakkında Kanunun 38 Maddesinde de duumlzenlenmektedir 3984 sayılı

Kanunun 38rsquoinci maddesine goumlre ldquoRadyo ve Televizyon kuruluşlarının haberle ilgili

birimlerinde ccedilalışanlar 5953 sayılı Basın Mesleğinde Ccedilalışanlarla Ccedilalıştıranlar

Arasındaki Muumlnasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunrsquoa tabidirrdquo

Gazetecinin kıdem tazminatına hak kazandığı durumlar soumlzleşmenin işveren tarafından

bildirimli veya haksız feshedilmesi veya gazeteci tarafından Kanunun 11rsquoinci maddesi 1

ve 2rsquonci fıkradaki haller nedeniyle derhal feshedilmesidir Birinci fıkrada ldquoBir

mevkutenin veccedilhe ve karakterinde gazeteci iccedilin şeref veya şoumlhretini veya umumiyetle

manevi menfaatlerini ihlal edici bir vaziyet ihdas edecek şekilde bariz bir değişiklik

vukuu halinde gazeteci ihbar muumlhletini beklemeden akdi feshedebilirrdquo denilmektedir

2rsquonci fıkrada ise iş akdini birinci fıkranın verdiği hakka dayanarak fesheden

gazetecinin işverenin kusuru neticesinde iş akdini feshetmiş olsa idi ne miktar tazminat

alacak idiyse o miktar tazminat isteyebileceği huumlkme bağlanmıştır

Basın İş Kanunursquonun kıdem tazminatıyla ilgili huumlkuumlmleri diğer İş Kanunlarından farklı

olarak mutlak değil nisbi emredici niteliktedir Bu yuumlzden kıdem tazminatına hak

kazandıracak haller yapılacak bir soumlzleşmeyle veya Toplu İş Soumlzleşmesi yoluyla

bertaraf edilemez ya da daha zor koşullara bağlanamaz143

Ancak Kanunda belirtilenler

dışında kıdem tazminatına hak kazanılacağı veya miktar artışı soumlzleşmede yer alıyorsa

geccedilerli olmaktadır Bu gazeteci lehine bir durum oluşturmaktadır

142

ŞAKAR s15 143

AKYİĞİT s17

70

İlgili Kanunlarda 5 yıl kıdemi olan gazetecinin kıdem hakkı kazanacağı

duumlzenlenmektedir Kıdem hakkı gazetecinin mesleğe ilk giriş tarihinden itibaren

hesaplanmaktadır Ancak burada da oumlnceki işverenin yanında ccedilalışılan suumlrelerden de

yeni işverenin sorumlu tutulması ccedilok adil bir uygulama olmamaktadır Kıdem tazminatı

fonu ccedilıkması durumunda Basın İş Kanunursquondaki bu durum da ortadan kalkmış

olacaktır 144

Bunlara ek olarak 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Soumlzleşmesi Kanunursquonun 23rsquouumlncuuml

ve geccedilici 5rsquoinci maddesi ile soumlzleşmenin sona ereceği yeni bir durum getirilmiştir

Kanun oumlncesinde uygulamada tartışmalara yol accedilan işccedili sendikası youmlneticiliğine

seccedililerek işten ayrılan işccediliye youmlneticiliğin sona ermesinden sonra ve belli koşullarda

oumldenen kıdem tazminatı accedilık bir şekilde duumlzenlenmektedir Basın İş Kanunu

kapsamındaki işccedililerin sendikalaşma ve toplu soumlzleşme-grevlokavt haklarıyla ilgili

başka bir Kanun bulunmadığından konuya ilişkin 6356 sayılı Kanun huumlkuumlmlerinin

uygulanması doğru bir yaklaşımdır 6356 sayılı Kanuna goumlre bir gazeteci de uumlyesi

olduğu işccedili sendikası veya konfederasyonunda youmlnetici olması sebebiyle işyerinden

ayrıldığında iş soumlzleşmesi askıda kalmakta ancak kendisi isterse soumlzleşmesini feshedip

kıdem tazminatına hak kazanabilmektedir

Kıdem tazminatı gazetecinin aldığı son uumlcrete goumlre her bir yıllık ccedilalışması iccedilin bir aylık

uumlcreti kadar oumldenmektedir Ayrıca yıldan artan suumlreler iccedilin orantılı oumldeme yapılır ancak

artan suumlre 6 aydan daha az ise bu suumlre iccedilin oumldeme yapılamamaktadır Buna karşılık iş

soumlzleşmesiyle aksi youmlnde huumlkuumlm koyulabilmektedir Genellikle oumlğretide ccedilıplak bruumlt

uumlcret uumlzerinden hesaplama yapılmaktadır ccediluumlnkuuml gazetecinin kıdem hesabında

giydirilmiş uumlcret uumlzerinden hesaplama yapılacağı oumlngoumlruumllmemiştir Bu nedenle kıdem

tazminatı basın işccedilisinin bruumlt uumlcreti uumlzerinden hesaplanmaktadır

Ancak gazetecinin kıdemiyle ilgili Yargıtay kararlarına bakıldığında 9 Hukuk

Dairesirsquonin 14 Nisan 2008 tarihinde verdiği kararın buumlyuumlk oumlnem taşıdığı goumlruumllmektedir

Yargıtay bu tarihe kadar gazetecinin haklı fesih yapamayacağını ancak işverenin işten

atması halinde kıdem tazminatı alabileceğine huumlkmediyordu Ancak bu karara goumlre

uumlcreti geccedil oumldenen veya oumldenmeyen fazla mesai uumlcreti oumldenmeyen sosyal guumlvenlik

primi eksik veya hiccedil oumldenmeyen gazetecilerin haklı fesih yaparak kıdem tazminatı

144

ATILGAN s91

71

alabileceği huumlkme bağlanmıştır Karara goumlre ldquoİşverenin uumlcret oumldeme işccediliyi koruyup

goumlzetme eşit davranma borcu gibi borccedilları iş soumlzleşmesinden kaynaklanmaktadır

Borccedillar Kanunursquonun 344rsquouumlncuuml maddesinde ldquoişccedilinin muhik sebeplerin bulunması

halinde ihbar olmaksızın iş soumlzleşmesini feshedebileceği akti icra etmemekte haklı

goumlsteren her halin muhik sebep olduğu aynı yasanın 345rsquoinci maddesi uyarınca da

muhit sebepler ile bir tarafın akte riayet etmemesinden ibaret olduğu takdirde bu tarafın

diğer taraf onun akit ile muumlstahak iken mahrum kaldığı feri menfaatlerde nazara

alınmak uumlzere tam bir tazminat itasıyla muumlkellef olacağırdquo belirtilmektedir145

Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı 2011 ve 2012 yılı istatistiklerine bakıldığında

Basın sektoumlruumlnde 2011 yılında 1 kez grev yapılmışken 2012 yılında hiccedil grev

yapılmadığı ccedilıkarılmaktadır

İkinci bir durumda ise youmlneticiliğin ve iş soumlzleşmesinin devam ettiği doumlnemde yine

youmlneticilik sebebiyle soumlzleşmesini feshedip kıdem tazminatı almayı hak edebilmektedir

Bu fesih oumlnelsiz olup fesihtir Bunların dışında bir nedenle gazetecinin sendika

youmlneticiliğinin sona erdiği durumda da kıdem tazminatı oumldenebilecektir

Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı istatistiklerine goumlre Ocak 2013 itibariyle Basın

Yayın ve Gazetecilik sektoumlruumlnde işccedili ve sendikalı işccedili sayısı aşağıdaki tabloda yer

almaktadır

Tablo-3 İşkollarına Goumlre İşccedili ve Sendikalı İşccedili Sayıları-Ocak 2013 itibariyle

İşkolu İşccedili Sayısı Sendikalı İşccedili

Sayısı

Sendikalaşma

Oranı ()

Basın Yayın ve

Gazetecilik

104141 3714 357

Toplam 10881618 1001671 921

Tablodan anlaşıldığı uumlzere Basın sektoumlruumlndeki sendikalaşma oranı Tuumlrkiye

ortalamasının altındadır Tuumlrkiye ortalaması 921 iken Basın sektoumlruumlnde bu oran

145

Yargıtayrsquodan Tarihi Bir Tazminat Kararı httpwwwpmdorgtrhaberlerphpkategori=6amphaber=113

(Erişim Tarihi02122013)

72

357rsquodir Tablodaki bilgilere ek olarak Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı 2012 yılı

verilerine goumlre Basın ve yayın sektoumlruumlnde 2 işccedili sendikası varken hiccedil işveren sendikası

bulunmamaktadır

433 Basın-İş Kanunursquonda ihbar tazminatı

Basın İş Kanunursquonun 5rsquoinci maddesine goumlre ihbar tazminatı 4857 sayılı Kanunrsquoda da

olduğu gibi hem işccedili hem de işveren iccedilin oumlngoumlruumllen zarar koşuluna tabi olmayan bir

tazminattır İhbar tazminatı gazeteciler iccedilinde on yıllık zaman aşımına tabidir ve

alacaklısının oumllmesi durumunda bu tazminatı talep etme hakkı mirasccedilılarına

geccedilmektedir Bununla birlikte 4857 sayılı İş Kanunursquonun aksine Basın İş Kanunursquonda

ihbar oumlnelleri duumlzenlenirken iş arama izni duumlzenlenmemiştir Basın İş Kanunu

kapsamındaki bir işyerinde işverenle ilişkisi bir veya birbirini takip eden soumlzleşmeye

goumlre aralıksız olarak en az beş yıl suumlrmuumlş olan gazetecinin işine son verilmesi yapılacak

yazılı ihbardan itibaren uumlccedil ay geccediltikten sonra geccedilerli olmaktadır Beş yıldan az hizmet

suumlresi olanlar iccedilinse bu suumlre bir aydır Gazetecinin kıdem hakkı mesleğe ilk girişinden

itibaren hesaplanır kuralı ihbar oumlneli hakkında uygulanmamaktadır Fesheden tarafın

gazeteci olması durumunda ise kanun koyucu kıdeme goumlre farklı bir duumlzenlemede

bulunmamıştır Bu nedenle gazetecinin işverene işten ayrılacağını 1 ay oumlnceden yazılı

olarak bildirmesi yeterlidir 146

Yargıtay 9 Hukuk Dairesirsquonin 14042008 tarih ve 20088314 sayılı kararında ldquoDavacı

gazetecinin davalı basın ve yayın kuruluşundaki hizmetinin 5 yıldan az olduğu ancak

sicil kaydına goumlre daha oumlnce başka işyerlerinde de ccedilalıştığı anlaşıldığına goumlre davacının

meslekte beş yıl kıdeminin olup olmadığı ve davalı yanında geccedilen hizmeti nedeni ile

kıdem tazminatına hak kazanıp kazanmadığının belirlenmesi iccedilin davalı işyerinden

oumlnce basın iş kanunu kapsamında ccedilalışıp ccedilalışmadığı ve bu kanun kapsamındaki

hizmetinin toplam beş yılı doldurup doldurmadığının araştırılması gerekirrdquo

denilmektedir Karardan da anlaşılacağı uumlzere gazetecinin 5 yıl farklı veya aynı işveren

yanında Basın İş Kanunu kapsamında ccedilalışması durumunda kıdem tazminatı hakkı

doğmaktadır

146

GOumlKCcedilE s44

73

Basın İş Kanunursquonda ihbar suumlrelerine denk gelen uumlcret miktarında tazminatın karşı

tarafa oumldeneceği belirtilirken İş Kanunursquonun aksine uumlcretin nasıl hesaplanması

gerektiği ayrıntılı accedilıklanmamıştır Bu noktada bir goumlruumlşe goumlre 4857 sayılı Kanun kıyas

yoluyla gazeteciye uygulanmalıdır Buna karşın Yargıtay 9 Hukuk Dairesi 06102003

tarihli ve 20032919E 200316215K sayılı kararında ldquo4857 sayılı İş Kanunursquonun aksine

5953 sayılı Basın İş Kanunursquonda ihbar tazminatının giydirilmiş uumlcretten

hesaplanacağına dair kural bulunmadığından bruumlt ccedilıplak uumlcret yerine giydirilmiş

uumlcretten ihbar tazminatının hesabı hatalıdırrdquo denilmektedir Bu karara goumlre gazetecinin

ihbar tazminatı ccedilıplak uumlcret uumlzerinden oumldenmelidir

Basın İş Kanunun 8rsquoinci maddesi uyarınca ihbar oumlnelleri asgari olup soumlzleşme ile

arttırılabilmektedir 1475 sayılı İş Kanunursquonun 13rsquouumlncuuml maddesinde de benzer bir

duumlzenleme bulunmaktaydı Bu doumlnemde Yargıtay 9 Hukuk Dairesi de ihbar oumlnelinin

yalnız işccedili lehine arttırılabileceğini benimsemiştir 4473 sayılı İş Guumlvencesi Kanunu ve

4857 sayılı İş Kanunursquonun yuumlruumlrluumlğe girmesi ile Yargıtayrsquoın bu konudaki goumlruumlşuumlnuumln

değişip değişmediği bilinmemektedir Buna rağmen uygulanacak ccediloumlzuumlmuumln Basın İş

Kanunursquonu da uygulanması mantıklı goumlzuumlkmektedir147

434 Basın İş Kanunursquonda oumlluumlm tazminatı

Basın İş Kanunursquonun 18rsquoinci maddesinde ldquoGazetecinin oumlluumlmuuml sebebiyle iş akdinin sona

ermesi halinde eşi ve ccedilocuklarına ve bunlar bulunmadığı takdirde geccedilimi kendisine

terettuumlp eden ailesi efradına muumlteveffanın aylık uumlcretinin uumlccedil mislinden az olmamak

uumlzere kıdem hakkı tutarında oumlluumlm tazminatı verilirrdquo denilmektedir Bu tazminatın

niteliği oumlğretide tartışmalıdır Bir goumlruumlşe goumlre oumlluumlm tazminatı 212 sayılı Kanunrsquodan

oumlnce kıdem tazminatıyla bağlantısı olmayan bir tazminatken kanun değişikliğiyle

kıdem tazminatının oumldeneceği durumlardan birinin de gazetecinin oumlluumlmuuml olduğunu

belirten bir tazminattır

Başka bir goumlruumlşe goumlre ise Kanunun 18rsquoinci maddesinin başlığının oumlluumlm tazminatı

olmasından dolayı ve kıdem tazminatının sadece beş yıllık kıdeme sahip gazeteciye

oumldeneğinden hareketle bu tazminatın kıdeme bakılmaksızın oumldendiği bu yuumlzden kıdem

tazminatı değil sadece hesaplanması kıdem tazminatı gibi olan bir tazminat olduğu ifade

edilmektedir Basın İş Kanunursquona goumlre gazetecinin kıdemine bakılmaksızın oumlluumlmuuml

147

GOumlKTAŞ Accedilıklamalı-İccediltihatlı Basın İş Kanunu 4857 Sayılı İş Kanunu ve İlgili Mevzuat s37

74

durumunda yakınlarına yalnızca oumlluumlm tazminatı oumldenebilmektedir Gazetecinin oumlluumlmuuml

halinde kıdem tazminatı oumldenebileceği belirtilmemiştir148


Farklılıklar

Basın İş Kanunun4857 sayılı İş Kanunuyla ilişkisini incelediğimizde bir goumlruumlşe goumlre

iki kanunun arasında oumlzel kanun-genel kanun ilişkisi olduğu ve Basın İş Kanunursquonda

huumlkuumlm bulunmadığı hallerde İş Kanunu huumlkuumlmlerinin uygulanması gerektiği

belirtilmektedir149

Bir başka goumlruumlş ise İş Kanunursquonun salt Basın İş Kanunursquona goumlre daha ayrıntılı

duumlzenlemelere yer vermesi ve daha geniş kapsamlı olmasının bu iki kanun arasında

genel kanun-oumlzel kanun ilişkisi oluşmasına yetmeyeceği ayrıca İş Kanunu veya Basın

İş Kanunursquonda da boumlyle bir huumlkme yer verilmediği vurgulanmaktadır150

Yargıtayrsquoın da

bu konuda farklı goumlruumlşleri bulunmaktadır

İş Kanununun 18 19 20 21 ve 29rsquouncu maddesi huumlkuumlmleri kıyas yoluyla uygulanır

Basın İş Kanunursquonda gazetecinin kıdem tazminatı ve yıllık uumlcretli izin haklarında

meslekteki hizmet suumlresi temel alınırken İş Kanunu kapsamında ccedilalışan işccedililer iccedilin son

işverenin yanında ccedilalıştığı suumlreler temel alınmaktadır Bu noktada gazeteciler lehine bir

durum oluşmaktadır Hesaplamada meslekteki hizmet suumlresi esas olduğu iccedilin başka

işverenler yanında ccedilalışılan suumlre de hesaplamaya katılmaktadır151

Bunun dışında Basın İş Kanunursquonun 5 10 ve 11rsquoinci maddelerinde belirtildiği uumlzere İş

Kanunursquonda da olduğu gibi iş soumlzleşmeleri belirli ve belirsiz suumlreli ayrıca deneme suumlreli

olacak şekilde gerccedilekleştirilebilmektedir

İş Kanunursquondan farklı olarak Basın İş Kanunursquonda kısmi suumlreli ccedilalışmaya ilişkin bir

huumlkuumlm bulunmamaktadır Duumlzenlemelerde tam suumlreli ccedilalışma esastır 4857 sayılı

Kanunrsquoda kısmi suumlreli ccedilalışanlara youmlnelik ayrımcılık yapılamayacağı belirtilmektedir

148




AKTAŞ Celalettin Gazetecilerin İş Guumlvencesi Sorunları ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri İletişim Fakuumlltesi

Dergisi 2002 s9

75

Buna goumlre gazetecilerin de bu şekilde bir ayrımcılığa maruz kalmamaları gerektiği

duumlşuumlnuumllmektedir152

45 Basın Sektoumlruumlnde Yaşanan Sorunlar

Tuumlrkiyersquode basın sektoumlruumlnde ccedilalışanlarla ilgili duumlzenlemeler 5953 sayılı Sayılı Basın

Mesleğinde Ccedilalışanlarla Ccedilalıştıranlar Arasındaki Muumlnasebetlerin Tanzimi Hakkında

Kanun (Basın İş Kanunu) ve 1961 yılında Kanunda değişiklik yapan 212 sayılı Kanunla

yapılmıştır

Ancak Basın İş Kanunu Tuumlrk Medyasında ccediloğunlukla uygulanmayan bir Kanundur

Başka bir deyişle fiilen gazetecilik yapan ama hukuken gazeteci sayılmayan basın

sektoumlruuml ccedilalışanları ccediloğunluktadır Bu kapsamda basın sektoumlruuml ccedilalışanlarına ccediloğunlukla

4857 sayılı İş Kanunu uygulanmaktadır Ancak oumlzellikle iş soumlzleşmesinin feshi halinde

işccedili ve işverenin mahkemelik oldukları hallerde gazetecinin Basın İş Kanunu

kapsamındaki işlerde ccedilalıştığını kanıtlaması durumunda mahkeme geriye doumlnuumlk olarak

Basın İş Kanunundan doğan hakların da verilmesini isteyebilmektedir Oumlrneğin bir

medya grubu daha oumlnce 4857 sayılı yasanın esnek ccedilalışma huumlkuumlmlerine uygun bir

soumlzleşme yapmış ancak bu soumlzleşmeler Basın Yayın ve Enformasyon Genel

Muumlduumlrluumlğuumlnce ldquo5953 sayılı yasaya uygun değildir ve basın kartı verilemez

gerekccedilesiyle geri ccedilevrilmiştir

Gazetecilerin bir boumlluumlmuuml de sadece telif uumlcretiyle ccedilalıştırılmak gibi bir durumla karşı

karşıya kalmakta ve bu yolla işveren kıdem tazminatı ve Sosyal Guumlvenlik Kurumuna

primlerinden kurtulmakta ve gazetecinin sosyal guumlvenlik hakkı elinden alınmaktadır153

Tuumlm bu sayılanlar ldquokadrolu goumlruumlnuumlmde gazetecirdquo ve ldquokadrosuz gazetecirdquo tanımlarını

ortaya ccedilıkartmıştır Bunlar kanuni tanımlar olmayıp muvazaalı durumları ifade etmek

iccedilin kullanılmaktadır İşverenle aralarında gerccedilek bir iş ilişkisi bulunmayan sadece

basın kartı almak iccedilin işverene bağlı ccedilalışıyor goumlruumlnen kişiler kadrolu goumlruumlnuumlmde

gazeteci olarak adlandırılırken bunun aksine gerccedilekten iş soumlzleşmesine dayalı ccedilalışması

152


ŞAKAR s11

76

gerekirken bu ilişki kurulmadan ccedilalıştırılan gazetecilere de kadrosuz gazeteciler

denilmektedir154

Kanunda ayrıca stajyer gazetecilerle ilgili duumlzenleme de bulunmaktadır Basın İş

Kanunursquonun 10rsquouncu maddesinde stajyer gazeteci mesleğe ilk giren ve en ccedilok uumlccedil ay

suumlren bir deneme suumlresi iccedilerisinde ccedilalışan gazeteciye denmektedir Daha oumlnce başka bir

işyerinde deneme suumlresi geccediliren gazeteci başka bir işyerinde tekrar stajyer muamelesi

goumlremez

Ayrıca bir araştırma merkezi medyada ccedilalışan kadınlarla bir anket gerccedilekleştirmiştir

Soumlz konusu anketin başlığı Ulusal Medyada Ccedilalışan Kadınların Medyadaki Yeri ve

Sorunlarıdır Buna goumlre Ccedilalışmada Prezantasyon iccedilin kadınların youmlnetim kademeleri

iccedilin daha ccedilok erkeklerin tercih edildiği atamalarda kadının cinsiyetinin evli ve ccedilocuk

sahibi olmasının karşısına hep bir engel olarak ccedilıktığı ve bu yuumlzden mobbinge maruz

kalarak kariyer yapmasının engellendiği belirtilmektedir

Anket iccedilin 156 medya ccedilalışanına Medyada işe alımlarda cinsel ayırım yapılıyor mu

Medya ccedilalışanları uumlzerinde yasaklarbaskı var mı Medya mensubu kadınlar

ccedilalıştıkları kurumlardan memnun mu Ulusal medyada ccedilalışan kadınlara mobbing

(psikolojik taciz) ve cinsel taciz uygulanıyor mu Medya sektoumlruumlnde torpilin etkisi ne

kadar ve Haberlerin doğruluk oranı nedir gibi sorular sorulduğu ve aşağıda yer

alan sonuccedillara ulaşıldığı vurgulanmaktadır

Ccedilalışanların yaklaşık yuumlzde 45i 30 yaş altındadır

41 yaş uumlzeri ccedilalışan yuumlzde 16rsquodır

Ccedilalışan profilinin 96sı yuumlksek oumlğrenim goumlrmuumlştuumlr

Ccedilalışanların yarısı 10 yıldan fazladır medya sektoumlruumlndedir

Medya sektoumlruumlnde ccedilalışan kadınlar sektoumlrden ve ccedilalıştıkları kurumdan birccedilok

şikayetleri olmasına rağmen ağırlıklı olarak yaptıkları işi sevdiklerini belirtmişlerdir

154

KARACA Gazetecinin Basın İş Kanunursquondan Doğan Hakları ve Sorumlulukları s58-59

77

Ankete katılanların sadece yuumlzde 15i ccedilalıştıkları kurumun verdiği haber niteliği

taşıyan bilgilerin yuumlzde yuumlz doğru olduğunu soumlylemiştir

Yuumlzde 45i ccedilalıştığı kurumun buumltccedile kaynağının doğru projelerde kullanılmadığını

duumlşuumlnmektedir

Yuumlzde 45i haftalık yasal ccedilalışma saati olan 45 saatin uumlzerinde ccedilalışmaktadır

Duumlzenli olarak suumlrekli fazla mesai yapıldığı sonucu ccedilıkmaktadır

Yuumlzde 50si aldığı uumlcretten memnun olmadığını belirtmiştir

Yuumlzde 60ı işe alımkariyer planlaması konularında cinsel ayırım yapıldığını


Yuumlzde 42si mobbinge uğradığını ifade etmekte mobbing mağdurlarının sadece uumlccedilte

biri bu durumu şikayet ettiğini sadece yuumlzde 5rsquolik bir kesim ise bu konuyu yargıya

taşıdığını belirtmektedir Mobbing uygulayanların yuumlzde 60ının erkek yuumlzde 40ının

kadın olduğu sonucuna varılmaktadır 155

Soumlz konusu anketten de anlaşıldığı uumlzere sektoumlrde ccedilalışan gazetecilerin birccedilok sorunu

bulunmaktadır Oumlzellikle kadın gazeteciler iccedilin cinsiyet ayrımcılığı sektoumlrde sorun

olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

155Gazeteci Kadınlar Sektoumlrden Şikayetccedili 24072012 httpbianetorgbianetemek139901-gazeteci-

kadinlar-sektorden-sikayetci (Erişim Tarihi 27112013)

78

SONUCcedil

Ccedilalışmamızda iş soumlzleşmesinin feshi ve sonuccedilları hukuki ve sosyal youmlnden

incelenmiştir Suumlreli haklı haksız geccedilerli ve geccedilersiz fesih kavramları accedilıklanmış

işccedilinin feshe karşı korunması işccedili ile işveren arasındaki iş ilişkisinin her koşulda devam

ettirilmesi anlamına gelmediği iccedilin fesih halinde işccedili ve işverenin hak ve karşılaştıkları

yaptırımlar arasındaki farklılıklar ortaya konmuştur İş guumlvencesinin tarihsel gelişimi ve

uumllke oumlrnekleri aktarılmış guumlvence kapsamında olan ve olmayan işyerleri accedilısından

feshin sonuccedilları irdelenmiştir İşe iade davaları ve dava sonucu huumlkmedilen tazminatlar

anlatılmıştır

İş soumlzleşmesinin feshini daha iyi anlayabilmek iccedilin ccedilalışmada oumlncelikle iş soumlzleşmesinin

ne ifade ettiği incelenmiştir Bu kapsamda oumlncelikle iş soumlzleşmesinin tanımı unsurları

ve tuumlrleri accedilıklanmıştır Sonrasında iş guumlvencesinin Tuumlrkiyersquode ve duumlnyada nasıl

uygulandığı ve koşulları irdelenmiştir Toplu işten ccedilıkarma kavramı accedilıklanmış

sonrasında fesih yoluyla iş soumlzleşmesinin sona ermesi detaylı şekilde ele alınmıştır

Konu bildirimli fesih haklı nedenle fesih ekseninde işveren ve işccedili accedilısından

anlatılmıştır Bu noktada oumlzellikle fesihte geccedilerli ve geccedilersiz nedenlerin neler olduğu

accedilıklanmıştır İşccedili ve işveren accedilısından oumlnemli konular arasında olan ispat yuumlkuuml

değişiklik feshi haksız fesih kavramları anlatılmıştır

Ccedilalışmanın sonraki boumlluumlmlerinde işccedili accedilısından fesih halinde accedilılabilecek işe iade

davaları Yargıtay kararları da incelenmek suretiyle ele alınmıştır Devamında dava

sonucu işccedilinin hakları incelenmiş ldquokıdem tazminatı ihbar tazminatırdquo kavramları

accedilıklanmıştır Fesih ve iş guumlvencesi kavramları uluslararası normlar ışığında

incelenmiştir Bu noktada ILO ve AB normları ve uumllke uygulamaları anlatılmıştır

Son boumlluumlmde fesih ve iş guumlvencesi kavramları Basın sektoumlruuml ve 5953 sayılı Kanun

kapsamında sektoumlr ccedilalışanlarının sorunları da ele alınarak accedilıklanmıştır 4857 ve 5953

sayılı Kanunlar arasında konuyla ilgili farklılıklar vurgulanmıştır Son olarak

ccedilalışmamızdan elde edilen ccedilıkarımlar ve tespit edilen sorunlara ilişkin oumlneriler aşağıda

yer almaktadır

Oumlncelikle ccedilalışmadan elde edilen bilgiler ışığında halen işyerlerinin birccediloğunun 30 kişi

ccedilalıştırma zorunluluğu nedeniyle iş guumlvencesi kapsamına girmediği anlaşılmaktadır Bu

79

accedilıdan iş guumlvencesinin 4857 sayılı Kanunrsquoda daha oumlnce 4773 sayılı Kanunrsquoda geccediltiği

şekliyle 10 işccedili olarak değiştirilmesinin işccedili haklarının korunmasına katkı

sağlayabileceği duumlşuumlnuumllmektedir Oumlrneğin Almanyarsquoda iş guumlvencesi iccedilin bu sınır 10

işccedilidir

Buna ek olarak guumlvence kapsamı dışındaki işyerlerinde ccedilalışan işccedililer iccedilin fesih

hakkının koumltuumlye kullanılmasında ispat yuumlkuumlnuumln guumlvence kapsamındaki işccedililerde olduğu

gibi işverene yuumlklenmesi iccedilin mevzuatta duumlzenleme yapılması yine işccedili haklarının

korunması accedilısından faydalı olabileceği duumlşuumlnuumllmektedir

Bir diğer oumlnemli husus da temel ccedilalışma haklarından faydalanılmasının temini iccedilin

kayıt dışılık ile muumlcadele edilmesinin oumlnemidir Birccedilok işveren de haksız rekabete yol

accediltığı gerekccedilesiyle kayıt dışılıkla muumlcadeleyi desteklemektedir Ccedilok sayıda işccedili

soumlzleşmesinin feshi halinde elde edebileceği tazminatlarla ve dava suumlreciyle ilgili bilgi

sahibi değildir Bu accedilıdan teftiş ve yaptırımlar arttırılmalı kamu spotları konferanslar

vb faaliyetler sayesinde işccedilinin hakları konusunda işverenin de yaptırımlar konusunda

farkındalıkları arttırılmalıdır Bu sayede iş guumlvencesinin uumllkemizde

yaygınlaştırılmasına da katkı sağlanacaktır

Tazminatlar konusu incelendiğinde ise karşımıza iş guumlvencesi kapsamı dışında olanlar

iccedilin iş akdinin feshinde koumltuuml niyet tazminatı muumlmkuumln iken guumlvence kapsamında

olanların bu haktan faydalanamaması sorunu ortaya ccedilıkmaktadır Bu sorunun iş

guumlvencesi kapsamındaki işccedilileri de bu tazminattan faydalanacak şekilde duumlzenleme

yapılmasıyla giderilebilmesi muumlmkuumlnduumlr

4857 sayılı İş Kanunursquonda geccedilerli nedenler ve haklı feshe imkacircn tanıyan 25rsquoinci

maddedeki nedenler arasındaki ayrım ccedilok net anlaşılamamaktadır Bazı durumlarda

geccedilerli ve haklı nedenler birbirine karıştırılabilmekte mahkemeye intikal eden

durumlarda davanın geccedilersizliğine kadar varabilen haller veya tazminat haklarından

vazgeccedilmek zorunda kalan işccedililer olabilmektedir Bu noktada kanunun ilgili maddesinin

25rsquoinci maddenin kanun gerekccedilesinde yer alan şekliyle daha fazla detaylandırılarak

duumlzenlenebileceği duumlşuumlnuumllmektedir

Bir diğer oumlnemli husus ise bildirimli feshe goumlre işccedili accedilısından daha ağır yaptırımlar

getiren haklı fesihte savunma hakkı verilmeden işccedilinin soumlzleşmesinin

80

feshedilebilmesidir Bu huumlkmuumln işverenlerce koumltuumlye kullanılmasının oumlnuumlne geccedilmek

iccedilin Kanunda ldquosavunma hakkının getirilmesirdquo faydalı olabilir

İş Kanunu kapsamında yapılabilecek değişiklikler incelendikten sonra Basın İş Kanunu

kapsamında neler yapılacağının da irdelenmesi gerekmektedir Bu accedilıdan Basın İş

Kanunursquonda kıdem tazminatı hakkının 4857 sayılı Kanun kapsamındaki işccedililere

uygulanandan farklı ve yeterli olmayan şekilde duumlzenlendiği goumlruumllmektedir Bu nedenle

4857 sayılı Kanuna paralel olacak şekilde 5953 sayılı Kanunda gerekli duumlzenlemelerin

yapılabileceği duumlşuumlnuumllmektedir

Ayrıca Basın İş Kanunu uumllkemizde ccediloğunlukla uygulanmayan bir Kanundur Fiilen

gazetecilik yapan ama hukuken gazeteci sayılmayan basın sektoumlruuml ccedilalışanları

ccediloğunluktadır Bu kapsamda basın sektoumlruuml ccedilalışanlarına ccediloğunlukla 4857 sayılı İş

Kanunu uygulanmaktadır Ayrıca soumlz konusu Kanunrsquoda işccedilinin gerccedilek anlamda feshe

karşı korunduğunu ifade etmek zordur Bu yuumlzden Basın İş Kanunu kapsamındaki

gazeteciler de 4857 sayılı Kanun kapsamına alınabilir ve ek bir maddeyle 5953 sayılı

Kanunrsquoda gazetecilere tanınan haklar korunabilir Bu haklara oumlrnek olarak gazeteciler

iccedilin kıdem tavanının olmaması verilebilir

Ayrıca yine basın sektoumlruumlnde sendikalar aracılığı ile gazetecinin işverene karşı

haklarını daha guumlccedilluuml bir şekilde koruyabilmeleri iccedilin gazeteciler accedilısından sendikal

konularda bilinccedil arttırıcı toplantılar duumlzenlenebilir

Son olarak Avrupa Birliğirsquone giriş suumlrecinde bir uumllke olarak ILO normları ve AB

muumlktesebatına uygun olarak 4857 sayılı İş Kanunu ile 158 sayılı ve 175 sayılı ILO

Soumlzleşmeleriyle sağlanan uyumlaştırma ccedilalışmalarının oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemde de devam

etmesi gerektiği duumlşuumlnuumllmektedir

81

KAYNAKCcedilA

AKTAŞ Celalettin Gazetecilerin İş Guumlvencesi Sorunları ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri

İletişim Fakuumlltesi Dergisi2002

AKTAY Nizamettin İşe İade Davası Sonrası İşccedilinin İşverence İşe Davet

Edilmesine Rağmen İşe Başlamamasının Sonuccedillarına İlişkin Yargıtay Kararı

İncelemesi Sicil İş Hukuku Dergisi Eyluumll 2006 Yıl 1 S3

AKTUĞ Semih Serkant İş Guumlvencesinin Sosyal Ekonomik Hukuki Temelleri ve

Tuumlrkiye Değerlendirmesi Kamu-İş Ankara 2010

AKYİĞİT Ercan Basın İş Kanununda Kıdem Tazminatı TUumlHİS İş Hukuku ve

İktisat Dergisi Şubat 2013

ALP Mustafa İşccedilinin Feshe Karşı Korunması

httpwebdeuedutrhukukdergilerDergiMiz5-1PDFalp1pdf (Erişim Tarihi

02122013)

82

ATEŞOĞULLARI Kamil UCcedilOuml- Tuumlrkiye İlişkileri httpwwwsosyal-

isorgtryayinlaruco_ilopdf (Erişim Tarihi 12012014)

ATILGAN Semra Tuumlrk Basın Sendikacılığında Gazetecilerin Yasal Hakları

BASHAŞ Şubat 2011

BALTACI Arif İşe İade Davaları 22012013 httpwwwbaltaciavtrise-iade-

davalari-av-arif-baltaci[gallery]0 (Erişim Tarihi 05102013)

BAYRAMOĞLU Fatih İş Soumlzleşmesinin Feshi Adalet Dergisi Mayıs 2010

CcedilAKIR Mustafa Gazetecinin İş Guumlvencesi İstanbul Arel Uumlniversitesi İletişim

Fakuumlltesi İletişim Ccedilalışmaları Dergisi2010

CcedilALIK Şefik İş Soumlzleşmesinin Feshi ve İş Guumlvencesi Legal Yayınları Mart 2005


httpwwwankarabarosuorgtrsitelerankarabarosutekmakale2008-13pdf (Erişim

Tarihi 03112013)

CcedilUKUR Muumlrsel İş Hukukunda İbraname Uygulaması9 Kasım 2006

httpwwwlutfiinciroglucomcontentview8587 (Erişim Tarihi 07112013)


httpwwwlabourlawresearchnetPortals0A20Balanced20Approach20to20Jo

b20Securitypdf (Erişim Tarihi 09022014)


httpwwwhukuksokagicomkaynakis-hukukunda-ispat-ve-araclari (Erişim Tarihi

12012014)

DİNCcedilER İbrahim Levent İş Akdinin İşletme Gerekleri Nedeniyle Feshinde Usul Ve

Bu Usulde Aykırılığın İş Hukukunda Muumleyyidesi 2011

httpwwwzonguldakbarosuorgtrbaroindexphpoption=com_contentampview=article

ampid=437-akdnn-letme-gerekler-nedenyle-feshnde-usuel-ve-bu-usuele-aykiriliin-

hukukundak-mueeyydesampcatid=30serbest-kuersue (Erişim Tarihi 05102013)


httpwwwbirlikteikcomindexphpp=asampb=d0000000028 (Erişim Tarihi

15012014)

ERTAN Selccediluk 4857 Sayılı İş Yasası ve Uygulamada İş Guumlvencesi Genel-İş Emek

Araştırma Dergisi 20051

ESEN Buumlnyamin Oumlrneklerle İş Hukukunda Toplu İşccedili Ccedilıkarma ve Huumlkuumlmleri

Mali Ccediloumlzuumlm Y Şubat 2013

83

EVREN Eren İşyerinin (veya Boumlluumlmuumln) Kapatılması Sebebi İle Fesih ve Feshin

Son Ccedilare Olması 05072013 httpwwwisveiscidavalaricom201307isyerinin-

kapatilmasi-sebebiyle-fesihhtml (Erişim Tarihi 05102013)

GELERİ Mehmet Fatih Ccedilalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik ve İş

Soumlzleşmesinin

Feshihttpwwwmuhasebenetnetmakale_m20fatih20geleri_calisma20kosullari

nda20esas20degisiklikhtml (Erişim Tarihi 18102013)



GOumlKCcedilE Sibel Basın İş Soumlzleşmesine Goumlre Gazetecilerin Hakları ve Mesleki

Sorunları Adalet Yayınevi Ankara 2010

GOumlKTAŞ Seracettin Accedilıklamalı-İccediltihatlı Basın İş Kanunu 4857 Sayılı İş Kanunu

ve İlgili Mevzuat Turhan Kitabevi Ankara 2003

GOumlKTAŞ Seracattin İş Soumlzleşmesinin İşverence Feshi ve İş Guumlvencesi


Tarihi 13092013)

GOumlKTAŞ Seracettin İşveren Vekilinin İş Guumlvencesi Ccedilalışma ve Toplum Dergisi

2009-1

GOumlKTAŞ Seracettin Soumlzleşmenin Feshi Ankara Barosu Dergisi 20081

GUumlLTAN Algan İş Soumlzleşmesinde Fesih Hakkının Koumltuumlye Kullanılması Huumlkuumlm

Ve Sonuccedilları Yuumlksek Lisans Tezi TC Başkent Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml

Oumlzel Hukuk Anabilim Dalı Oumlzel Hukuk Yuumlksek Lisans Programı Ankara 2010

GUumlVENİR Murat Kitle İletişim Sistemleri Accedilısından Batırsquoda ve Tuumlrkiyersquode

Gazeteciliğin Gelişim Evreleri Ankara 1991

GUumlZEL Ali İş Guumlvencesine İlişkin Yasal Esasların Değerlendirilmesi Galatasaray

Uumlniversitesi İstanbul Barosu İş Hukukuna İlişkin Sorunlar ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri 2004

Yılı Toplantısı İstanbul Barosu Yayınları İstanbul 2004


wwwanayasagovtrfilesinsan_haklariIsikAvrupaSosyalSartidoc (Erişim

Tarihi11102013)

İNCİROĞLU Luumltfi Atipik İş Soumlzleşmelerinde Kıdem Tazminatı Uygulaması 15

Ağustos 2006 httpwwwlutfiinciroglucomcontentview919(Erişim Tarihi

12112013)

İNCİROĞLU Luumltfi Yeni İş Kanununda İş Soumlzleşmesi Feshinin Geccedilerli Sebebe

Dayandırılması 18 Ağustos 2006 httpwwwlutfiinciroglucomcontentview2519


84

KAPLAN Emine Tuncay İşverenin Fesih Hakkı Sınırları Huumlkuumlm ve Sonuccedilları

Kadıoğlu Matbaası Ankara 1987

KARABULUT Oumlzlem Kıdem Tazminatı Fonu Yasa Tasarısı Ankara Barosu

Dergisi Ankara 20081

KARACA Nuray Goumlkccedilek Gazetecinin Basın İş Kanunursquondan Doğan Hakları ve

Sorumlulukları Legal Yayınevi İstanbul 2010birinci baskı

KARACA Nuray Goumlkccedilek Tuumlrkiyersquode Basın Ccedilalışanlarının İş İlişkileri ve

Sorunları Anadolu Uumlniversitesi Yayınları Eskişehir 2004

KESKİN Mustafa Toplu Ccedilıkarmanın Tanımı Nedenleri ve Bildirimi

httpwwwmuhasebenetnetmakale_mustafa_keskin_toplu20cikarmanin20tanimla

rihtml (Erişim Tarihi 21122013)

KOCcedil Muzaffer Tuumlm Youmlnleriyle İs Guumlvencesi Yaklaşım Yayıncılık Ankara 2005

KOCcedil Yıldırım Duumlnyada İş Guumlvencesi Tuumlrk-İş Eğitim Yay No50 Ankara 2000



httpwwwtgfcomtrindexphpoption=com_contentampview=articleampid=641gazetecile

r-bu-yazy-mutlaka-okumalampcatid=44haberlerampItemid=92 (Erişim Tarihi 05112013)

MAZLUM İsmet Feshe İtiraz Davası Ankara Barosu Dergisi Şubat 2013

MOLLAMAHMUTOĞLU Hamdi ASTARLI Muhittin İş Hukuku Ankara 2012

OĞUZMAN Kemal Gazetecilerin Mesleki ve Sosyal Hakları ve Bunların

Korunması Ekonomik ve Sosyal Etuumldler Konferans Heyeti 1966

OumlZBEK Mustafa S İşe İade Davasında Davacı İşccedilinin Tedbiren İşe İadesi Ccedilalışma

ve Toplum 20124

OumlZCAN Durmuş Oumlğreti ve Uygulamada İş Soumlzleşmesinin Feshi Adalet Yayınevi

Ankara 2011

OumlZEK Ccediletin Basın Hukukumuza Goumlre Fikir İşccedilileri ile İşverenler Arasındaki

Hukuki Muumlnasebet 1962

OumlZEK Ccediletin Tuumlrk Basın Hukuku İUumlHF Yay İstanbul 1978

OumlZTUumlRK Mehmet Onat İşccedilinin Sendika Oumlzguumlrluumlğuumlnuumln Sendikal Nedenle Feshe

Karşı Korunması Ccedilalışma ve Toplum 20133

85


httpwwwosmanozulkuavtravukat-makaleis-sozlesmelerinde-gecerli-nedenle-

fesihhtml(Erişim Tarihi 12012014)

SAYIN Ali Kemal ILO Normlarının ve Oumlrguumltuumln Denetim Mekanizmasının Tuumlrk

İş Hukukuna Etkisi Ccedilalışma Duumlnyası Dergisi Ocak 2013

SUumlZEK Sarper İş Akdini Fesih Hakkının Koumltuumlye Kullanılması Kazancı Yayınları

Ankara 1976

SUumlZEK Sarper İş Hukuku 1 Baskı İstanbul 2002

SUumlZEK Sarper İş Hukuku Beta Yayınları İstanbul 2006

SUumlZEK Sarper İş Hukuku(Genel Esaslar-Bireysel İş Hukuku) Beta Basım AŞ

İstanbul 2006 3 Baskı

ŞAFAK Can 4857 Sayılı İş Kanunu Ccedilerccedilevesinde Kısmi (Part time) Ccedilalışma

httpwwwkristalisorgtraa_dokumankismi_calismapdf (Erişim Tarihi 14122013)

ŞAFAK Can Tuumlrkiyersquode İş Guumlvencesi 21032007

httpwwwsendikaorg200703egitim-notlari-turkiyede-is-guvencesi-can-

safak(Erişim Tarihi 13122013)

ŞAKAR Muumljdat Basın İş Soumlzleşmesinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı

Ccedilalışma ve Toplum 20082

ŞEN Murat Toplu İşccedili Ccedilıkarma Proseduumlruumlne Aykırılık TUumlHİS Mayıs 2010

ŞUĞLE Mehmet Ali İş Hukuku Accedilısından Gazeteci CcedilGD Yayınları Ankara 2001

TANTEKİN Damla Oumlmuumlr İş Soumlzleşmesinin İşveren Tarafından Geccedilerli ve Haklı

Nedenle Feshinde 4857 Sayılı İş Yasası Huumlkuumlmlerinin 158 Sayılı Ilo Soumlzleşmesi ve

Fransız Mevzuatı Ccedilerccedilevesinde Değerlendirilmesi 2004

wwwturkhukuksitesicommakale_136htm (Erişim Tarihi 05012014)

TAŞDEMİR Hakan Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı Ankara Avrupa Ccedilalışmaları

Dergisi Ankara 2002

TAŞKENT Savaş İş Guumlvencesi (İşccedilinin Feshe Karsı Korunması) Belediye-İş

Sendikası Yayını İstanbul 1991

TEMEL İlknur Sezgin Kıdem Ve İhbar Tazminatına Esas Alınması Gereken Uumlcret Ve

Ekleri httpilknurtemelavtrkidem-ve-ihbar-tazminatina-esas-alinmasi-gereken-ucret-

ve-ekleri (Erişim Tarihi 21102013)


httpwwwbilgilidenetimcom4857-sayili-kanuna-tabi-calisanlarin-tazminat-haklari-

2html(Erişim Tarihi 22012014)

86

TOPALOĞLU Sıddık CAMKURT Mehmet Zuumllfi İş Mevzuatında Kıdem

Tazminatı TUumlHİS Şubat 2008 Cilt 21

ULUCAN Devrim İş Guumlvencesi Tuumlrkiye Toprak Seramik Ccedilimento ve Cam Sanayii

İşverenleri Sendikası

UŞAN Fatih 4857 Sayılı İs Yasasının 22 Maddesi Ccedilerccedilevesinde Değişiklik Feshi

Ccedilalışma Şartlarında Esaslı Değişiklik Ve Uygulama Sorunları Dokuz Eyluumll

Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesi Dergisi 2007 Cilt 9

UYAN Sefa 4857 Sayılı (Yeni) İş Yasasırsquona Goumlre İş Guumlvencesi TC Suumlleyman

Demirel Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kamu Youmlnetimi Anadilim Dalı Yuumlksek

Lisans Tezi Isparta 2006

YUVALI Ertuğrul İş Hukukunda Zorlayıcı Neden Ve Zorunlu Neden Kavramları

İle Bu Kavramların İş Soumlzleşmesi Uumlzerindeki Etkileri Kamu-İş Dergisi 20123

YUumlCESOY Yasemin DEMİR Musa Ccedilalışma Yaşamında Haklar Uluslararası

Ccedilalışma Ofisi Ankara

httpwwwiloorgpublicenglishregioneurproankaraareascyhelkitabipdf (Erişim

Tarihi 24112013)


httpwwwdunyacomisverenin-isletmesel-nedenle-is-akdini-feshetmesi

153252yyhtm (Erişim Tarihi 05012013)

Gazeteci Kadınlar Sektoumlrden Şikayetccedili 24072012

httpbianetorgbianetemek139901-gazeteci-kadinlar-sektorden-sikayetci (Erişim

Tarihi 27112013)

4857 Sayılı İş Kanunu Gerekccedilesi Tuumlrkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Matsa

Basımevi Ankara 2008

87

OumlZGECcedilMİŞİM

7 Temmuz 1983 tarihinde Ankararsquoda duumlnyaya geldim İlk ve orta oumlğrenimimi

TED Ankara Kolejirsquonde tamamladım 2004 yılında Bilkent Uumlniversitesi İktisadi ve İdari

Bilimler Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler boumlluumlmuumlnden mezun oldum 2010 yılından beri

Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı Ccedilalışma Genel Muumlduumlrluumlğuumlnde Ccedilalışma Uzman

Yardımcısı olarak ccedilalışmaktayım Aynı zamanda Ankara Uumlniversitesi Sosyal Bilimler

Enstituumlsuuml Karşılaştırmalı Uluslararası Siyaset Anabilim Dalında yuumlksek lisans

yapmaktayım

88

ii

OumlZET

Ccedilalışmada uumllkemizde iş soumlzleşmesinin feshi hukuki ve sosyal accedilıdan ele alınmaktadır

Bu kapsamda konu oumlzellikle 4857 Sayılı İş Kanunu 5953 sayılı Basın Mesleğinde

Ccedilalışanlarla Ccedilalıştıranlar Arasındaki Muumlnasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun ve

Basın İş Kanunursquonda Değişiklik Yapan 212 sayılı Kanun kapsamında ILO ve Avrupa

Birliği normları ve diğer uumllke uygulamaları ışığında incelenmektedir

Ayrıca ccedilalışmada soumlzleşmenin feshinin işccedili ve işveren accedilısından neden ve sonuccedilları

kavramsal hukuki ve tarihsel ccedilerccedilevede anlatılmaktadır Son olarak genel bir

değerlendirme ile oumlzellikle Basın İş Kanunu kapsamında ccedilalışanların uygulamadan

kaynaklanan sorunlarına değinilmekte ve mevzuata ilişkin oumlneriler ortaya konmaktadır

iii

ABSTRACT









iv

İCcedilİNDEKİLER


























v
















IŞIĞINDA










vi



























vii



viii

TABLOLAR





ŞEKİLLER



ix

KISALTMALAR

AB Avrupa Birliği


EC Avrupa Komisyonu






1

GİRİŞ

















atılmıştır











2



















anlatılmaktadır












3























2 GUumlLTAN s3

4






























5 GUumlLTAN s4


5






anlaşılmaktadır


























6


belirtilmektedir








tanımlanmaktadır





















7




























10



8



























tanınmıştır14



11

MAZLUM s251 12

BAYRAMOĞLU s83 13


Baskı s430 14



9



























15


BAYRAMOĞLU s84 17


CcedilALIK 165

10



temeldir










belirtilmiştir













Dolayısıyla iş



19



Ankara 2008 s97 21


11





























22



Tarihi 21122013) 23


12



















olmuşturrdquo25






24


2013 s327 25


13


olmaktadır26























26




14




0 - 6 ay 2 hafta

6 - 18 ay 4 hafta

18 - 36 ay 6 hafta









Yargıtay 9 Hukuk











29








15




























32



16


olunmaktadır33
























sağlanmıştır

33


CcedilALIK s159 35








17















denilmektedir38


duumlşuumlnmelidir











38



Tarihi 12012014) 39



05012013)

18









bulunma riskidir
























19









Bu durumda






















40

CcedilALIK s167 41


CcedilALIK s167

20





























43



21



























denilmektedir46



44


Ankara 2008s98-99 45

ULUCAN s45 46

9HD24062004200437E 200415625K

22





















47

CcedilALIK s170 48


Ankara 2008 s97

23



















49



24































50


25






















gerekmektedir








51



26







edilmiştir


























27



























verilmelidirrdquo53



52

Yargıtay 9 HD 2262000 20006539E 20008990K 53

Yargıtay 9 HD 66200020004727E 20007993K

28






























54


Ankara 2008 s106

29








isteyebilmektedir56











gerekmektedir











55

Yargıtay 9HD 08101998 199811794E 199814133K 56

OumlZCAN s63

30

































31



vermesidir
















zorunda değildir






anlatılmaktadır





57



32










yapılmıştır58



















58

OumlZCAN s59 59





33















doğmaktadır


















34






























62



9 s211-271

35






63




36



























64

MAZLUM s6

37



Denilmektedir



























65







38



























68

MAZLUM s13 69

MAZLUM s21-30 70

MAZLUM s21-30

39




















olacaktır








71




Tarihi 05102013)

73 MAZLUM s25-30

40



























74



1 S3 s103 75


20124 s16 76


41




























77



OumlZCAN s60 80

OumlZCAN s61

42












Bu noktanın






bulunabilmektedir










81




43

hesaplanmalıdır83








sayılabilmektedir


















83



21102013) 84



Tarihi 22012014) 85

SUumlZEK s413 86


2008 Cilt 21 s40

44




















hesaplanmaktadır











87


45












hak etmektedir



















88


46





























89

OumlZCAN s61 90


47
















tazminattır






sorumlu olmaktadır







91


48


























92








49

27 İbraname







kılmamaktadır






gerekmektedir












96

OumlZCAN s90 97



50










oumlrguumlttuumlr
















Uluslararası



98




Sendikası s25

51
































52






























101



53




























102


Dergisi 20051 s137-150 103



54


























104





AKTUĞ s94 107


55









yasaktır108
















108






2002 111




56

331 İngiltere





edilmektedir112

332 Almanya





333 Fransa







334 Belccedilika




112

TAŞKENT s46 113




UYAN Sefa s18

57





Sistemi

İşsizlik

Sigortası

Almanya Sosyal

Bakımdan

Geccedilerli Neden

Haksız Fesih

Mahkemece

İptal Edilir

Var Var


Ciddi Neden

Ekonomik

Nedenle Fesih

İzne Tabi

Var Var




uumlcret

Var



alamkatadır116








115


Ankara 1987 s82 116


58



117


59



SONUCcedilLARI




















bozmuştur119





118


2013 s1 119

Y9HD 332003 T 20031375 E 20032718 K

60




























120






61


girmemektedirler123


























123


2011s63 124


20082 s11 125




1962 s62

62



























128

ŞAKAR s11-18 128

AKYİĞİT s7 128

ŞUĞLE s77 129

CcedilAKIR s93 130



63


Sektoumlr)

İşkolu Toplu İş



Basın ve

Yayın

1 1 134 76

Toplam 349 1552 131486 87842

















131






64















212






edilmiştir











134


CcedilAKIR s16 136


CcedilAKIR s62

65

















vurgulanmaktadır












138

CcedilAKIR s71

66






























139

ATILGAN s71

67































AKYİĞİT s8

68



























69





























142

ŞAKAR s15 143

AKYİĞİT s17

70






olacaktır 144

























144

ATILGAN s91

71


















almaktadır



Sayısı

Sendikalaşma

Oranı ()

Basın Yayın ve

Gazetecilik

104141 3714 357

Toplam 10881618 1001671 921



145



72



bulunmamaktadır

























doğmaktadır

146

GOumlKCcedilE s44

73































147


74




Farklılıklar




belirtilmektedir149



















148





Dergisi 2002 s9

75







yapılmıştır




















152


ŞAKAR s11

76


denilmektedir154





goumlremez



















154


77



















78

SONUCcedil








anlatılmıştır



















yer almaktadır



79




işccedilidir



























80
























81

KAYNAKCcedilA












02122013)

82




BASHAŞ Şubat 2011









Tarihi 03112013)








12012014)








15012014)





83





Soumlzleşmesinin











Tarihi 13092013)


2009-1












Tarihi11102013)



12112013)




84























ve Toplum 20124


Ankara 2011






85







Ankara 1976



















Dergisi Ankara 2002









86
















Tarihi 24112013)






Tarihi 27112013)



87








yapmaktayım

88

iii

ABSTRACT









iv

İCcedilİNDEKİLER


























v
















IŞIĞINDA










vi



























vii



viii

TABLOLAR





ŞEKİLLER



ix

KISALTMALAR

AB Avrupa Birliği


EC Avrupa Komisyonu






1

GİRİŞ

















atılmıştır











2



















anlatılmaktadır












3























2 GUumlLTAN s3

4






























5 GUumlLTAN s4


5






anlaşılmaktadır


























6


belirtilmektedir








tanımlanmaktadır





















7




























10



8



























tanınmıştır14



11

MAZLUM s251 12

BAYRAMOĞLU s83 13


Baskı s430 14



9



























15


BAYRAMOĞLU s84 17


CcedilALIK 165

10



temeldir










belirtilmiştir













Dolayısıyla iş



19



Ankara 2008 s97 21


11





























22



Tarihi 21122013) 23


12



















olmuşturrdquo25






24


2013 s327 25


13


olmaktadır26























26




14




0 - 6 ay 2 hafta

6 - 18 ay 4 hafta

18 - 36 ay 6 hafta









Yargıtay 9 Hukuk











29








15




























32



16


olunmaktadır33
























sağlanmıştır

33


CcedilALIK s159 35








17















denilmektedir38


duumlşuumlnmelidir











38



Tarihi 12012014) 39



05012013)

18









bulunma riskidir
























19









Bu durumda






















40

CcedilALIK s167 41


CcedilALIK s167

20





























43



21



























denilmektedir46



44


Ankara 2008s98-99 45

ULUCAN s45 46

9HD24062004200437E 200415625K

22





















47

CcedilALIK s170 48


Ankara 2008 s97

23



















49



24































50


25






















gerekmektedir








51



26







edilmiştir


























27



























verilmelidirrdquo53



52

Yargıtay 9 HD 2262000 20006539E 20008990K 53

Yargıtay 9 HD 66200020004727E 20007993K

28






























54


Ankara 2008 s106

29








isteyebilmektedir56











gerekmektedir











55

Yargıtay 9HD 08101998 199811794E 199814133K 56

OumlZCAN s63

30

































31



vermesidir
















zorunda değildir






anlatılmaktadır





57



32










yapılmıştır58



















58

OumlZCAN s59 59





33















doğmaktadır


















34






























62



9 s211-271

35






63




36



























64

MAZLUM s6

37



Denilmektedir



























65







38



























68

MAZLUM s13 69

MAZLUM s21-30 70

MAZLUM s21-30

39




















olacaktır








71




Tarihi 05102013)

73 MAZLUM s25-30

40



























74



1 S3 s103 75


20124 s16 76


41




























77



OumlZCAN s60 80

OumlZCAN s61

42












Bu noktanın






bulunabilmektedir










81




43

hesaplanmalıdır83








sayılabilmektedir


















83



21102013) 84



Tarihi 22012014) 85

SUumlZEK s413 86


2008 Cilt 21 s40

44




















hesaplanmaktadır











87


45












hak etmektedir



















88


46





























89

OumlZCAN s61 90


47
















tazminattır






sorumlu olmaktadır







91


48


























92








49

27 İbraname







kılmamaktadır






gerekmektedir












96

OumlZCAN s90 97



50










oumlrguumlttuumlr
















Uluslararası



98




Sendikası s25

51
































52






























101



53




























102


Dergisi 20051 s137-150 103



54


























104





AKTUĞ s94 107


55









yasaktır108
















108






2002 111




56

331 İngiltere





edilmektedir112

332 Almanya





333 Fransa







334 Belccedilika




112

TAŞKENT s46 113




UYAN Sefa s18

57





Sistemi

İşsizlik

Sigortası

Almanya Sosyal

Bakımdan

Geccedilerli Neden

Haksız Fesih

Mahkemece

İptal Edilir

Var Var


Ciddi Neden

Ekonomik

Nedenle Fesih

İzne Tabi

Var Var




uumlcret

Var



alamkatadır116








115


Ankara 1987 s82 116


58



117


59



SONUCcedilLARI




















bozmuştur119





118


2013 s1 119

Y9HD 332003 T 20031375 E 20032718 K

60




























120






61


girmemektedirler123


























123


2011s63 124


20082 s11 125




1962 s62

62



























128

ŞAKAR s11-18 128

AKYİĞİT s7 128

ŞUĞLE s77 129

CcedilAKIR s93 130



63


Sektoumlr)

İşkolu Toplu İş



Basın ve

Yayın

1 1 134 76

Toplam 349 1552 131486 87842

















131






64















212






edilmiştir











134


CcedilAKIR s16 136


CcedilAKIR s62

65

















vurgulanmaktadır












138

CcedilAKIR s71

66






























139

ATILGAN s71

67































AKYİĞİT s8

68



























69





























142

ŞAKAR s15 143

AKYİĞİT s17

70






olacaktır 144

























144

ATILGAN s91

71


















almaktadır



Sayısı

Sendikalaşma

Oranı ()

Basın Yayın ve

Gazetecilik

104141 3714 357

Toplam 10881618 1001671 921



145



72



bulunmamaktadır

























doğmaktadır

146

GOumlKCcedilE s44

73































147


74




Farklılıklar




belirtilmektedir149



















148





Dergisi 2002 s9

75







yapılmıştır




















152


ŞAKAR s11

76


denilmektedir154





goumlremez



















154


77



















78

SONUCcedil








anlatılmıştır



















yer almaktadır



79




işccedilidir



























80
























81

KAYNAKCcedilA












02122013)

82




BASHAŞ Şubat 2011









Tarihi 03112013)








12012014)








15012014)





83





Soumlzleşmesinin











Tarihi 13092013)


2009-1












Tarihi11102013)



12112013)




84























ve Toplum 20124


Ankara 2011






85







Ankara 1976



















Dergisi Ankara 2002









86
















Tarihi 24112013)






Tarihi 27112013)



87








yapmaktayım

88

iv

İCcedilİNDEKİLER


























v
















IŞIĞINDA










vi



























vii



viii

TABLOLAR





ŞEKİLLER



ix

KISALTMALAR

AB Avrupa Birliği


EC Avrupa Komisyonu






1

GİRİŞ

















atılmıştır











2



















anlatılmaktadır












3























2 GUumlLTAN s3

4






























5 GUumlLTAN s4


5






anlaşılmaktadır


























6


belirtilmektedir








tanımlanmaktadır





















7




























10



8



























tanınmıştır14



11

MAZLUM s251 12

BAYRAMOĞLU s83 13


Baskı s430 14



9



























15


BAYRAMOĞLU s84 17


CcedilALIK 165

10



temeldir










belirtilmiştir













Dolayısıyla iş



19



Ankara 2008 s97 21


11





























22



Tarihi 21122013) 23


12



















olmuşturrdquo25






24


2013 s327 25


13


olmaktadır26























26




14




0 - 6 ay 2 hafta

6 - 18 ay 4 hafta

18 - 36 ay 6 hafta









Yargıtay 9 Hukuk











29








15




























32



16


olunmaktadır33
























sağlanmıştır

33


CcedilALIK s159 35








17















denilmektedir38


duumlşuumlnmelidir











38



Tarihi 12012014) 39



05012013)

18









bulunma riskidir
























19









Bu durumda






















40

CcedilALIK s167 41


CcedilALIK s167

20





























43



21



























denilmektedir46



44


Ankara 2008s98-99 45

ULUCAN s45 46

9HD24062004200437E 200415625K

22





















47

CcedilALIK s170 48


Ankara 2008 s97

23



















49



24































50


25






















gerekmektedir








51



26







edilmiştir


























27



























verilmelidirrdquo53



52

Yargıtay 9 HD 2262000 20006539E 20008990K 53

Yargıtay 9 HD 66200020004727E 20007993K

28






























54


Ankara 2008 s106

29








isteyebilmektedir56











gerekmektedir











55

Yargıtay 9HD 08101998 199811794E 199814133K 56

OumlZCAN s63

30

































31



vermesidir
















zorunda değildir






anlatılmaktadır





57



32










yapılmıştır58



















58

OumlZCAN s59 59





33















doğmaktadır


















34






























62



9 s211-271

35






63




36



























64

MAZLUM s6

37



Denilmektedir



























65







38



























68

MAZLUM s13 69

MAZLUM s21-30 70

MAZLUM s21-30

39




















olacaktır








71




Tarihi 05102013)

73 MAZLUM s25-30

40



























74



1 S3 s103 75


20124 s16 76


41




























77



OumlZCAN s60 80

OumlZCAN s61

42












Bu noktanın






bulunabilmektedir










81




43

hesaplanmalıdır83








sayılabilmektedir


















83



21102013) 84



Tarihi 22012014) 85

SUumlZEK s413 86


2008 Cilt 21 s40

44




















hesaplanmaktadır











87


45












hak etmektedir



















88


46





























89

OumlZCAN s61 90


47
















tazminattır






sorumlu olmaktadır







91


48


























92








49

27 İbraname







kılmamaktadır






gerekmektedir












96

OumlZCAN s90 97



50










oumlrguumlttuumlr
















Uluslararası



98




Sendikası s25

51
































52






























101



53




























102


Dergisi 20051 s137-150 103



54


























104





AKTUĞ s94 107


55









yasaktır108
















108






2002 111




56

331 İngiltere





edilmektedir112

332 Almanya





333 Fransa







334 Belccedilika




112

TAŞKENT s46 113




UYAN Sefa s18

57





Sistemi

İşsizlik

Sigortası

Almanya Sosyal

Bakımdan

Geccedilerli Neden

Haksız Fesih

Mahkemece

İptal Edilir

Var Var


Ciddi Neden

Ekonomik

Nedenle Fesih

İzne Tabi

Var Var




uumlcret

Var



alamkatadır116








115


Ankara 1987 s82 116


58



117


59



SONUCcedilLARI




















bozmuştur119





118


2013 s1 119

Y9HD 332003 T 20031375 E 20032718 K

60




























120






61


girmemektedirler123


























123


2011s63 124


20082 s11 125




1962 s62

62



























128

ŞAKAR s11-18 128

AKYİĞİT s7 128

ŞUĞLE s77 129

CcedilAKIR s93 130



63


Sektoumlr)

İşkolu Toplu İş



Basın ve

Yayın

1 1 134 76

Toplam 349 1552 131486 87842

















131






64















212






edilmiştir











134


CcedilAKIR s16 136


CcedilAKIR s62

65

















vurgulanmaktadır












138

CcedilAKIR s71

66






























139

ATILGAN s71

67































AKYİĞİT s8

68



























69





























142

ŞAKAR s15 143

AKYİĞİT s17

70






olacaktır 144

























144

ATILGAN s91

71


















almaktadır



Sayısı

Sendikalaşma

Oranı ()

Basın Yayın ve

Gazetecilik

104141 3714 357

Toplam 10881618 1001671 921



145



72



bulunmamaktadır

























doğmaktadır

146

GOumlKCcedilE s44

73































147


74




Farklılıklar




belirtilmektedir149



















148





Dergisi 2002 s9

75







yapılmıştır




















152


ŞAKAR s11

76


denilmektedir154





goumlremez



















154


77



















78

SONUCcedil








anlatılmıştır



















yer almaktadır



79




işccedilidir



























80
























81

KAYNAKCcedilA












02122013)

82




BASHAŞ Şubat 2011









Tarihi 03112013)








12012014)








15012014)





83





Soumlzleşmesinin











Tarihi 13092013)


2009-1












Tarihi11102013)



12112013)




84























ve Toplum 20124


Ankara 2011






85







Ankara 1976



















Dergisi Ankara 2002









86
















Tarihi 24112013)






Tarihi 27112013)



87








yapmaktayım

88

v
















IŞIĞINDA










vi



























vii



viii

TABLOLAR





ŞEKİLLER



ix

KISALTMALAR

AB Avrupa Birliği


EC Avrupa Komisyonu






1

GİRİŞ

















atılmıştır











2



















anlatılmaktadır












3























2 GUumlLTAN s3

4






























5 GUumlLTAN s4


5






anlaşılmaktadır


























6


belirtilmektedir








tanımlanmaktadır





















7




























10



8



























tanınmıştır14



11

MAZLUM s251 12

BAYRAMOĞLU s83 13


Baskı s430 14



9



























15


BAYRAMOĞLU s84 17


CcedilALIK 165

10



temeldir










belirtilmiştir













Dolayısıyla iş



19



Ankara 2008 s97 21


11





























22



Tarihi 21122013) 23


12



















olmuşturrdquo25






24


2013 s327 25


13


olmaktadır26























26




14




0 - 6 ay 2 hafta

6 - 18 ay 4 hafta

18 - 36 ay 6 hafta









Yargıtay 9 Hukuk











29








15




























32



16


olunmaktadır33
























sağlanmıştır

33


CcedilALIK s159 35








17















denilmektedir38


duumlşuumlnmelidir











38



Tarihi 12012014) 39



05012013)

18









bulunma riskidir
























19









Bu durumda






















40

CcedilALIK s167 41


CcedilALIK s167

20





























43



21



























denilmektedir46



44


Ankara 2008s98-99 45

ULUCAN s45 46

9HD24062004200437E 200415625K

22





















47

CcedilALIK s170 48


Ankara 2008 s97

23



















49



24































50


25






















gerekmektedir








51



26







edilmiştir


























27



























verilmelidirrdquo53



52

Yargıtay 9 HD 2262000 20006539E 20008990K 53

Yargıtay 9 HD 66200020004727E 20007993K

28






























54


Ankara 2008 s106

29








isteyebilmektedir56











gerekmektedir











55

Yargıtay 9HD 08101998 199811794E 199814133K 56

OumlZCAN s63

30

































31



vermesidir
















zorunda değildir






anlatılmaktadır





57



32










yapılmıştır58



















58

OumlZCAN s59 59





33















doğmaktadır


















34






























62



9 s211-271

35






63




36



























64

MAZLUM s6

37



Denilmektedir



























65







38



























68

MAZLUM s13 69

MAZLUM s21-30 70

MAZLUM s21-30

39




















olacaktır








71




Tarihi 05102013)

73 MAZLUM s25-30

40



























74



1 S3 s103 75


20124 s16 76


41




























77



OumlZCAN s60 80

OumlZCAN s61

42












Bu noktanın






bulunabilmektedir










81




43

hesaplanmalıdır83








sayılabilmektedir


















83



21102013) 84



Tarihi 22012014) 85

SUumlZEK s413 86


2008 Cilt 21 s40

44




















hesaplanmaktadır











87


45












hak etmektedir



















88


46





























89

OumlZCAN s61 90


47
















tazminattır






sorumlu olmaktadır







91


48


























92








49

27 İbraname







kılmamaktadır






gerekmektedir












96

OumlZCAN s90 97



50










oumlrguumlttuumlr
















Uluslararası



98




Sendikası s25

51
































52






























101



53




























102


Dergisi 20051 s137-150 103



54


























104





AKTUĞ s94 107


55









yasaktır108
















108






2002 111




56

331 İngiltere





edilmektedir112

332 Almanya





333 Fransa







334 Belccedilika




112

TAŞKENT s46 113




UYAN Sefa s18

57





Sistemi

İşsizlik

Sigortası

Almanya Sosyal

Bakımdan

Geccedilerli Neden

Haksız Fesih

Mahkemece

İptal Edilir

Var Var


Ciddi Neden

Ekonomik

Nedenle Fesih

İzne Tabi

Var Var




uumlcret

Var



alamkatadır116








115


Ankara 1987 s82 116


58



117


59



SONUCcedilLARI




















bozmuştur119





118


2013 s1 119

Y9HD 332003 T 20031375 E 20032718 K

60




























120






61


girmemektedirler123


























123


2011s63 124


20082 s11 125




1962 s62

62



























128

ŞAKAR s11-18 128

AKYİĞİT s7 128

ŞUĞLE s77 129

CcedilAKIR s93 130



63


Sektoumlr)

İşkolu Toplu İş



Basın ve

Yayın

1 1 134 76

Toplam 349 1552 131486 87842

















131






64















212






edilmiştir











134


CcedilAKIR s16 136


CcedilAKIR s62

65

















vurgulanmaktadır












138

CcedilAKIR s71

66






























139

ATILGAN s71

67































AKYİĞİT s8

68



























69





























142

ŞAKAR s15 143

AKYİĞİT s17

70






olacaktır 144

























144

ATILGAN s91

71


















almaktadır



Sayısı

Sendikalaşma

Oranı ()

Basın Yayın ve

Gazetecilik

104141 3714 357

Toplam 10881618 1001671 921



145



72



bulunmamaktadır

























doğmaktadır

146

GOumlKCcedilE s44

73































147


74




Farklılıklar




belirtilmektedir149



















148





Dergisi 2002 s9

75







yapılmıştır




















152


ŞAKAR s11

76


denilmektedir154





goumlremez



















154


77



















78

SONUCcedil








anlatılmıştır



















yer almaktadır



79




işccedilidir



























80
























81

KAYNAKCcedilA












02122013)

82




BASHAŞ Şubat 2011









Tarihi 03112013)








12012014)








15012014)





83





Soumlzleşmesinin











Tarihi 13092013)


2009-1












Tarihi11102013)



12112013)




84























ve Toplum 20124


Ankara 2011






85







Ankara 1976



















Dergisi Ankara 2002









86
















Tarihi 24112013)






Tarihi 27112013)



87








yapmaktayım

88

vi



























vii



viii

TABLOLAR





ŞEKİLLER



ix

KISALTMALAR

AB Avrupa Birliği


EC Avrupa Komisyonu






1

GİRİŞ

















atılmıştır











2



















anlatılmaktadır












3























2 GUumlLTAN s3

4






























5 GUumlLTAN s4


5






anlaşılmaktadır


























6


belirtilmektedir








tanımlanmaktadır





















7




























10



8



























tanınmıştır14



11

MAZLUM s251 12

BAYRAMOĞLU s83 13


Baskı s430 14



9



























15


BAYRAMOĞLU s84 17


CcedilALIK 165

10



temeldir










belirtilmiştir













Dolayısıyla iş



19



Ankara 2008 s97 21


11





























22



Tarihi 21122013) 23


12



















olmuşturrdquo25






24


2013 s327 25


13


olmaktadır26























26




14




0 - 6 ay 2 hafta

6 - 18 ay 4 hafta

18 - 36 ay 6 hafta









Yargıtay 9 Hukuk











29








15




























32



16


olunmaktadır33
























sağlanmıştır

33


CcedilALIK s159 35








17















denilmektedir38


duumlşuumlnmelidir











38



Tarihi 12012014) 39



05012013)

18









bulunma riskidir
























19









Bu durumda






















40

CcedilALIK s167 41


CcedilALIK s167

20





























43



21



























denilmektedir46



44


Ankara 2008s98-99 45

ULUCAN s45 46

9HD24062004200437E 200415625K

22





















47

CcedilALIK s170 48


Ankara 2008 s97

23



















49



24































50


25






















gerekmektedir








51



26







edilmiştir


























27



























verilmelidirrdquo53



52

Yargıtay 9 HD 2262000 20006539E 20008990K 53

Yargıtay 9 HD 66200020004727E 20007993K

28






























54


Ankara 2008 s106

29








isteyebilmektedir56











gerekmektedir











55

Yargıtay 9HD 08101998 199811794E 199814133K 56

OumlZCAN s63

30

































31



vermesidir
















zorunda değildir






anlatılmaktadır





57



32










yapılmıştır58



















58

OumlZCAN s59 59





33















doğmaktadır


















34






























62



9 s211-271

35






63




36



























64

MAZLUM s6

37



Denilmektedir



























65







38



























68

MAZLUM s13 69

MAZLUM s21-30 70

MAZLUM s21-30

39




















olacaktır








71




Tarihi 05102013)

73 MAZLUM s25-30

40



























74



1 S3 s103 75


20124 s16 76


41




























77



OumlZCAN s60 80

OumlZCAN s61

42












Bu noktanın






bulunabilmektedir










81




43

hesaplanmalıdır83








sayılabilmektedir


















83



21102013) 84



Tarihi 22012014) 85

SUumlZEK s413 86


2008 Cilt 21 s40

44




















hesaplanmaktadır











87


45












hak etmektedir



















88


46





























89

OumlZCAN s61 90


47
















tazminattır






sorumlu olmaktadır







91


48


























92








49

27 İbraname







kılmamaktadır






gerekmektedir












96

OumlZCAN s90 97



50










oumlrguumlttuumlr
















Uluslararası



98




Sendikası s25

51
































52






























101



53




























102


Dergisi 20051 s137-150 103



54


























104





AKTUĞ s94 107


55









yasaktır108
















108






2002 111




56

331 İngiltere





edilmektedir112

332 Almanya





333 Fransa







334 Belccedilika




112

TAŞKENT s46 113




UYAN Sefa s18

57





Sistemi

İşsizlik

Sigortası

Almanya Sosyal

Bakımdan

Geccedilerli Neden

Haksız Fesih

Mahkemece

İptal Edilir

Var Var


Ciddi Neden

Ekonomik

Nedenle Fesih

İzne Tabi

Var Var




uumlcret

Var



alamkatadır116








115


Ankara 1987 s82 116


58



117


59



SONUCcedilLARI




















bozmuştur119





118


2013 s1 119

Y9HD 332003 T 20031375 E 20032718 K

60




























120






61


girmemektedirler123


























123


2011s63 124


20082 s11 125




1962 s62

62



























128

ŞAKAR s11-18 128

AKYİĞİT s7 128

ŞUĞLE s77 129

CcedilAKIR s93 130



63


Sektoumlr)

İşkolu Toplu İş



Basın ve

Yayın

1 1 134 76

Toplam 349 1552 131486 87842

















131






64















212






edilmiştir











134


CcedilAKIR s16 136


CcedilAKIR s62

65

















vurgulanmaktadır












138

CcedilAKIR s71

66






























139

ATILGAN s71

67































AKYİĞİT s8

68



























69





























142

ŞAKAR s15 143

AKYİĞİT s17

70






olacaktır 144

























144

ATILGAN s91

71


















almaktadır



Sayısı

Sendikalaşma

Oranı ()

Basın Yayın ve

Gazetecilik

104141 3714 357

Toplam 10881618 1001671 921



145



72



bulunmamaktadır

























doğmaktadır

146

GOumlKCcedilE s44

73































147


74




Farklılıklar




belirtilmektedir149



















148





Dergisi 2002 s9

75







yapılmıştır




















152


ŞAKAR s11

76


denilmektedir154





goumlremez



















154


77



















78

SONUCcedil








anlatılmıştır



















yer almaktadır



79




işccedilidir



























80
























81

KAYNAKCcedilA












02122013)

82




BASHAŞ Şubat 2011









Tarihi 03112013)








12012014)








15012014)





83





Soumlzleşmesinin











Tarihi 13092013)


2009-1












Tarihi11102013)



12112013)




84























ve Toplum 20124


Ankara 2011






85







Ankara 1976



















Dergisi Ankara 2002









86
















Tarihi 24112013)






Tarihi 27112013)



87








yapmaktayım

88

vii



viii

TABLOLAR





ŞEKİLLER



ix

KISALTMALAR

AB Avrupa Birliği


EC Avrupa Komisyonu






1

GİRİŞ

















atılmıştır











2



















anlatılmaktadır












3























2 GUumlLTAN s3

4






























5 GUumlLTAN s4


5






anlaşılmaktadır


























6


belirtilmektedir








tanımlanmaktadır





















7




























10



8



























tanınmıştır14



11

MAZLUM s251 12

BAYRAMOĞLU s83 13


Baskı s430 14



9



























15


BAYRAMOĞLU s84 17


CcedilALIK 165

10



temeldir










belirtilmiştir













Dolayısıyla iş



19



Ankara 2008 s97 21


11





























22



Tarihi 21122013) 23


12



















olmuşturrdquo25






24


2013 s327 25


13


olmaktadır26























26




14




0 - 6 ay 2 hafta

6 - 18 ay 4 hafta

18 - 36 ay 6 hafta









Yargıtay 9 Hukuk











29








15




























32



16


olunmaktadır33
























sağlanmıştır

33


CcedilALIK s159 35








17















denilmektedir38


duumlşuumlnmelidir











38



Tarihi 12012014) 39



05012013)

18









bulunma riskidir
























19









Bu durumda






















40

CcedilALIK s167 41


CcedilALIK s167

20





























43



21



























denilmektedir46



44


Ankara 2008s98-99 45

ULUCAN s45 46

9HD24062004200437E 200415625K

22





















47

CcedilALIK s170 48


Ankara 2008 s97

23



















49



24































50


25






















gerekmektedir








51



26







edilmiştir


























27



























verilmelidirrdquo53



52

Yargıtay 9 HD 2262000 20006539E 20008990K 53

Yargıtay 9 HD 66200020004727E 20007993K

28






























54


Ankara 2008 s106

29








isteyebilmektedir56











gerekmektedir











55

Yargıtay 9HD 08101998 199811794E 199814133K 56

OumlZCAN s63

30

































31



vermesidir
















zorunda değildir






anlatılmaktadır





57



32










yapılmıştır58



















58

OumlZCAN s59 59





33















doğmaktadır


















34






























62



9 s211-271

35






63




36



























64

MAZLUM s6

37



Denilmektedir



























65







38



























68

MAZLUM s13 69

MAZLUM s21-30 70

MAZLUM s21-30

39




















olacaktır








71




Tarihi 05102013)

73 MAZLUM s25-30

40



























74



1 S3 s103 75


20124 s16 76


41




























77



OumlZCAN s60 80

OumlZCAN s61

42












Bu noktanın






bulunabilmektedir










81




43

hesaplanmalıdır83








sayılabilmektedir


















83



21102013) 84



Tarihi 22012014) 85

SUumlZEK s413 86


2008 Cilt 21 s40

44




















hesaplanmaktadır











87


45












hak etmektedir



















88


46





























89

OumlZCAN s61 90


47
















tazminattır






sorumlu olmaktadır







91


48


























92








49

27 İbraname







kılmamaktadır






gerekmektedir












96

OumlZCAN s90 97



50










oumlrguumlttuumlr
















Uluslararası



98




Sendikası s25

51
































52






























101



53




























102


Dergisi 20051 s137-150 103



54


























104





AKTUĞ s94 107


55









yasaktır108
















108






2002 111




56

331 İngiltere





edilmektedir112

332 Almanya





333 Fransa







334 Belccedilika




112

TAŞKENT s46 113




UYAN Sefa s18

57





Sistemi

İşsizlik

Sigortası

Almanya Sosyal

Bakımdan

Geccedilerli Neden

Haksız Fesih

Mahkemece

İptal Edilir

Var Var


Ciddi Neden

Ekonomik

Nedenle Fesih

İzne Tabi

Var Var




uumlcret

Var



alamkatadır116








115


Ankara 1987 s82 116


58



117


59



SONUCcedilLARI




















bozmuştur119





118


2013 s1 119

Y9HD 332003 T 20031375 E 20032718 K

60




























120






61


girmemektedirler123


























123


2011s63 124


20082 s11 125




1962 s62

62



























128

ŞAKAR s11-18 128

AKYİĞİT s7 128

ŞUĞLE s77 129

CcedilAKIR s93 130



63


Sektoumlr)

İşkolu Toplu İş



Basın ve

Yayın

1 1 134 76

Toplam 349 1552 131486 87842

















131






64















212






edilmiştir











134


CcedilAKIR s16 136


CcedilAKIR s62

65

















vurgulanmaktadır












138

CcedilAKIR s71

66






























139

ATILGAN s71

67































AKYİĞİT s8

68



























69





























142

ŞAKAR s15 143

AKYİĞİT s17

70






olacaktır 144

























144

ATILGAN s91

71


















almaktadır



Sayısı

Sendikalaşma

Oranı ()

Basın Yayın ve

Gazetecilik

104141 3714 357

Toplam 10881618 1001671 921



145



72



bulunmamaktadır

























doğmaktadır

146

GOumlKCcedilE s44

73































147


74




Farklılıklar




belirtilmektedir149



















148





Dergisi 2002 s9

75







yapılmıştır




















152


ŞAKAR s11

76


denilmektedir154





goumlremez



















154


77



















78

SONUCcedil








anlatılmıştır



















yer almaktadır



79




işccedilidir



























80
























81

KAYNAKCcedilA












02122013)

82




BASHAŞ Şubat 2011









Tarihi 03112013)








12012014)








15012014)





83





Soumlzleşmesinin











Tarihi 13092013)


2009-1












Tarihi11102013)



12112013)




84























ve Toplum 20124


Ankara 2011






85







Ankara 1976



















Dergisi Ankara 2002









86
















Tarihi 24112013)






Tarihi 27112013)



87








yapmaktayım

88

viii

TABLOLAR





ŞEKİLLER



ix

KISALTMALAR

AB Avrupa Birliği


EC Avrupa Komisyonu






1

GİRİŞ

















atılmıştır











2



















anlatılmaktadır












3























2 GUumlLTAN s3

4






























5 GUumlLTAN s4


5






anlaşılmaktadır


























6


belirtilmektedir








tanımlanmaktadır





















7




























10



8



























tanınmıştır14



11

MAZLUM s251 12

BAYRAMOĞLU s83 13


Baskı s430 14



9



























15


BAYRAMOĞLU s84 17


CcedilALIK 165

10



temeldir










belirtilmiştir













Dolayısıyla iş



19



Ankara 2008 s97 21


11





























22



Tarihi 21122013) 23


12



















olmuşturrdquo25






24


2013 s327 25


13


olmaktadır26























26




14




0 - 6 ay 2 hafta

6 - 18 ay 4 hafta

18 - 36 ay 6 hafta









Yargıtay 9 Hukuk











29








15




























32



16


olunmaktadır33
























sağlanmıştır

33


CcedilALIK s159 35








17















denilmektedir38


duumlşuumlnmelidir











38



Tarihi 12012014) 39



05012013)

18









bulunma riskidir
























19









Bu durumda






















40

CcedilALIK s167 41


CcedilALIK s167

20





























43



21



























denilmektedir46



44


Ankara 2008s98-99 45

ULUCAN s45 46

9HD24062004200437E 200415625K

22





















47

CcedilALIK s170 48


Ankara 2008 s97

23



















49



24































50


25






















gerekmektedir








51



26







edilmiştir


























27



























verilmelidirrdquo53



52

Yargıtay 9 HD 2262000 20006539E 20008990K 53

Yargıtay 9 HD 66200020004727E 20007993K

28






























54


Ankara 2008 s106

29








isteyebilmektedir56











gerekmektedir











55

Yargıtay 9HD 08101998 199811794E 199814133K 56

OumlZCAN s63

30

































31



vermesidir
















zorunda değildir






anlatılmaktadır





57



32










yapılmıştır58



















58

OumlZCAN s59 59





33















doğmaktadır


















34






























62



9 s211-271

35






63




36



























64

MAZLUM s6

37



Denilmektedir



























65







38



























68

MAZLUM s13 69

MAZLUM s21-30 70

MAZLUM s21-30

39




















olacaktır








71




Tarihi 05102013)

73 MAZLUM s25-30

40



























74



1 S3 s103 75


20124 s16 76


41




























77



OumlZCAN s60 80

OumlZCAN s61

42












Bu noktanın






bulunabilmektedir










81




43

hesaplanmalıdır83








sayılabilmektedir


















83



21102013) 84



Tarihi 22012014) 85

SUumlZEK s413 86


2008 Cilt 21 s40

44




















hesaplanmaktadır











87


45












hak etmektedir



















88


46





























89

OumlZCAN s61 90


47
















tazminattır






sorumlu olmaktadır







91


48


























92








49

27 İbraname







kılmamaktadır






gerekmektedir












96

OumlZCAN s90 97



50










oumlrguumlttuumlr
















Uluslararası



98




Sendikası s25

51
































52






























101



53




























102


Dergisi 20051 s137-150 103



54


























104





AKTUĞ s94 107


55









yasaktır108
















108






2002 111




56

331 İngiltere





edilmektedir112

332 Almanya





333 Fransa







334 Belccedilika




112

TAŞKENT s46 113




UYAN Sefa s18

57





Sistemi

İşsizlik

Sigortası

Almanya Sosyal

Bakımdan

Geccedilerli Neden

Haksız Fesih

Mahkemece

İptal Edilir

Var Var


Ciddi Neden

Ekonomik

Nedenle Fesih

İzne Tabi

Var Var




uumlcret

Var



alamkatadır116








115


Ankara 1987 s82 116


58



117


59



SONUCcedilLARI




















bozmuştur119





118


2013 s1 119

Y9HD 332003 T 20031375 E 20032718 K

60




























120






61


girmemektedirler123


























123


2011s63 124


20082 s11 125




1962 s62

62



























128

ŞAKAR s11-18 128

AKYİĞİT s7 128

ŞUĞLE s77 129

CcedilAKIR s93 130



63


Sektoumlr)

İşkolu Toplu İş



Basın ve

Yayın

1 1 134 76

Toplam 349 1552 131486 87842

















131






64















212






edilmiştir











134


CcedilAKIR s16 136


CcedilAKIR s62

65

















vurgulanmaktadır












138

CcedilAKIR s71

66






























139

ATILGAN s71

67































AKYİĞİT s8

68



























69





























142

ŞAKAR s15 143

AKYİĞİT s17

70






olacaktır 144

























144

ATILGAN s91

71


















almaktadır



Sayısı

Sendikalaşma

Oranı ()

Basın Yayın ve

Gazetecilik

104141 3714 357

Toplam 10881618 1001671 921



145



72



bulunmamaktadır

























doğmaktadır

146

GOumlKCcedilE s44

73































147


74




Farklılıklar




belirtilmektedir149



















148





Dergisi 2002 s9

75







yapılmıştır




















152


ŞAKAR s11

76


denilmektedir154





goumlremez



















154


77



















78

SONUCcedil








anlatılmıştır



















yer almaktadır



79




işccedilidir



























80
























81

KAYNAKCcedilA












02122013)

82




BASHAŞ Şubat 2011









Tarihi 03112013)








12012014)








15012014)





83





Soumlzleşmesinin











Tarihi 13092013)


2009-1












Tarihi11102013)



12112013)




84























ve Toplum 20124


Ankara 2011






85







Ankara 1976



















Dergisi Ankara 2002









86
















Tarihi 24112013)






Tarihi 27112013)



87








yapmaktayım

88

ix

KISALTMALAR

AB Avrupa Birliği


EC Avrupa Komisyonu






1

GİRİŞ

















atılmıştır











2



















anlatılmaktadır












3























2 GUumlLTAN s3

4






























5 GUumlLTAN s4


5






anlaşılmaktadır


























6


belirtilmektedir








tanımlanmaktadır





















7




























10



8



























tanınmıştır14



11

MAZLUM s251 12

BAYRAMOĞLU s83 13


Baskı s430 14



9



























15


BAYRAMOĞLU s84 17


CcedilALIK 165

10



temeldir










belirtilmiştir













Dolayısıyla iş



19



Ankara 2008 s97 21


11





























22



Tarihi 21122013) 23


12



















olmuşturrdquo25






24


2013 s327 25


13


olmaktadır26























26




14




0 - 6 ay 2 hafta

6 - 18 ay 4 hafta

18 - 36 ay 6 hafta









Yargıtay 9 Hukuk











29








15




























32



16


olunmaktadır33
























sağlanmıştır

33


CcedilALIK s159 35








17















denilmektedir38


duumlşuumlnmelidir











38



Tarihi 12012014) 39



05012013)

18









bulunma riskidir
























19









Bu durumda






















40

CcedilALIK s167 41


CcedilALIK s167

20





























43



21



























denilmektedir46



44


Ankara 2008s98-99 45

ULUCAN s45 46

9HD24062004200437E 200415625K

22





















47

CcedilALIK s170 48


Ankara 2008 s97

23



















49



24































50


25






















gerekmektedir








51



26







edilmiştir


























27



























verilmelidirrdquo53



52

Yargıtay 9 HD 2262000 20006539E 20008990K 53

Yargıtay 9 HD 66200020004727E 20007993K

28






























54


Ankara 2008 s106

29








isteyebilmektedir56











gerekmektedir











55

Yargıtay 9HD 08101998 199811794E 199814133K 56

OumlZCAN s63

30

































31



vermesidir
















zorunda değildir






anlatılmaktadır





57



32










yapılmıştır58



















58

OumlZCAN s59 59





33















doğmaktadır


















34






























62



9 s211-271

35






63




36



























64

MAZLUM s6

37



Denilmektedir



























65







38



























68

MAZLUM s13 69

MAZLUM s21-30 70

MAZLUM s21-30

39




















olacaktır








71




Tarihi 05102013)

73 MAZLUM s25-30

40



























74



1 S3 s103 75


20124 s16 76


41




























77



OumlZCAN s60 80

OumlZCAN s61

42












Bu noktanın






bulunabilmektedir










81




43

hesaplanmalıdır83








sayılabilmektedir


















83



21102013) 84



Tarihi 22012014) 85

SUumlZEK s413 86


2008 Cilt 21 s40

44




















hesaplanmaktadır











87


45












hak etmektedir



















88


46





























89

OumlZCAN s61 90


47
















tazminattır






sorumlu olmaktadır







91


48


























92








49

27 İbraname







kılmamaktadır






gerekmektedir












96

OumlZCAN s90 97



50










oumlrguumlttuumlr
















Uluslararası



98




Sendikası s25

51
































52






























101



53




























102


Dergisi 20051 s137-150 103



54


























104





AKTUĞ s94 107


55









yasaktır108
















108






2002 111




56

331 İngiltere





edilmektedir112

332 Almanya





333 Fransa







334 Belccedilika




112

TAŞKENT s46 113




UYAN Sefa s18

57





Sistemi

İşsizlik

Sigortası

Almanya Sosyal

Bakımdan

Geccedilerli Neden

Haksız Fesih

Mahkemece

İptal Edilir

Var Var


Ciddi Neden

Ekonomik

Nedenle Fesih

İzne Tabi

Var Var




uumlcret

Var



alamkatadır116








115


Ankara 1987 s82 116


58



117


59



SONUCcedilLARI




















bozmuştur119





118


2013 s1 119

Y9HD 332003 T 20031375 E 20032718 K

60




























120






61


girmemektedirler123


























123


2011s63 124


20082 s11 125




1962 s62

62



























128

ŞAKAR s11-18 128

AKYİĞİT s7 128

ŞUĞLE s77 129

CcedilAKIR s93 130



63


Sektoumlr)

İşkolu Toplu İş



Basın ve

Yayın

1 1 134 76

Toplam 349 1552 131486 87842

















131






64















212






edilmiştir











134


CcedilAKIR s16 136


CcedilAKIR s62

65

















vurgulanmaktadır












138

CcedilAKIR s71

66






























139

ATILGAN s71

67































AKYİĞİT s8

68



























69





























142

ŞAKAR s15 143

AKYİĞİT s17

70






olacaktır 144

























144

ATILGAN s91

71


















almaktadır



Sayısı

Sendikalaşma

Oranı ()

Basın Yayın ve

Gazetecilik

104141 3714 357

Toplam 10881618 1001671 921



145



72



bulunmamaktadır

























doğmaktadır

146

GOumlKCcedilE s44

73































147


74




Farklılıklar




belirtilmektedir149



















148





Dergisi 2002 s9

75







yapılmıştır




















152


ŞAKAR s11

76


denilmektedir154





goumlremez



















154


77



















78

SONUCcedil








anlatılmıştır



















yer almaktadır



79




işccedilidir



























80
























81

KAYNAKCcedilA












02122013)

82




BASHAŞ Şubat 2011









Tarihi 03112013)








12012014)








15012014)





83





Soumlzleşmesinin











Tarihi 13092013)


2009-1












Tarihi11102013)



12112013)




84























ve Toplum 20124


Ankara 2011






85







Ankara 1976



















Dergisi Ankara 2002









86
















Tarihi 24112013)






Tarihi 27112013)



87








yapmaktayım

88

Documents

Anasayfa - T.C. · 2020. 1. 14. · T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI Çalışma Genel Müdürlüğü İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ VE SONUÇLARI: 4857 ve 5953 SAYILI