1

Ormanlar, topluma odun yan›nda bitkisel, hayvansal ve t›bbiürünler sa¤layan bunun yan›nda topra¤›n muhafazas›, su rejiminindüzenlenmesi, toprak ve su kalitesinin iyilefltirilmesi gibi fonksiyonelyararlar› olan vazgeçilmez do¤al kaynaklard›r.

Ancak tüm dünyada oldu¤u gibi ülkemizde de h›zl› nüfus art›fl›ormanlar›n tahribat›na ve ormans›zlaflma h›z›n›n artmas›na nedenolmufltur.

Bilim adamlar› bundan 12000 y›l önce Anadolu’nun %74’ününormanlar ile kapl› oldu¤una iflaret etmifl, o zamandan bu yana Ana-dolu’nun çehresi bozulmufl, nerede ise orman alanlar›n› yar›s› yitiril-mifl, bugün ise bu oran %27’lere gerilemifltir. Yine bilim adamlar›-n›n tespitine göre Ülkemiz topraklar›n›n %86’s› erozyona maruz kal-maktad›r.

Ülkemiz yüzölçümünün %27.2 sini oluflturan 21.2 milyon hek-tar orman alan›n›n yar›s› verimli, yar›s› ise verimsiz niteliktedir. Ye-nilenebilir do¤al kaynaklar›n bafl›nda gelen ve canl›lar için bir çokekonomik ve ekolojik hizmet sunan ormanlar›m›z›n devaml›l›klar›n›sürdürebilmeleri için bu ormanlar›n verimli hale dönüfltürülmelerizorunludur.

Bu ba¤lamda, Bakanl›¤›m›z bozuk ormanlar›m›z› verimli haledönüfltürmek üzere ülke baz›nda bir iyilefltirme seferberli¤i bafllat-m›flt›r.

Yap›lan çal›flmalar›n en önemlilerinden biriside "Mefle

Ormanlar›n›n Rehabilitasyonu" çal›flmalar›d›r.Bu amaçla, teknik ve rasyonel ormanc›l›k yönetiminin olmazsa

olmazlar›ndan olan verimli koru ormanlar›na k›sa sürede ulaflmaküzere haz›rlanan "Mefle Ormanlar›n›n Rehabilitasyonu Eylem

Plan›"n›n Ülkemiz Ormanc›l›¤›na hay›rl› olmas›n› diliyorum.

Osman PEPEÇevre ve Orman Bakan›

2 3

Ülkemiz ormanlar›nda en fazla yay›l›fl gösteren a¤aç türü mefledir. Me-fle türleri, Ülkemizin Karadeniz ve Marmara Bölgeleri’ndeki ›l›man ve nemliiklimden, karasal iklimin hakim oldu¤u kontinental iklim bölgelerine kadargenifl bir yay›l›fl gösterirler. Çok farkl› iklim bölgelerinde ve geçifl alanlar›ndaoldukça zengin yetiflme muhiti farkl›l›klar›na sahip olan Türkiye, mefle türle-ri bak›m›ndan oldukça zengindir. Ülkemizde 18 adet mefle türü bulunmakta,bunlardan baz›lar› yüksek boy ve kal›n çapl› gövde yapmaktad›r.

Ancak mefle, Anadolu’nun tarihsel süreci içerisinde en fazla tahribatau¤rayan a¤aç türlerinden birisi olmufltur. Odununun Anadolu’nun sert ikli-minde yakacak odun olarak aran›r olmas›, meyvesi ve maz›s›n›n çeflitli devir-lerde en önemli sepi maddesi olarak de¤erlendirilmesi, yapraklar›ndan vedallar›ndan hayvan yemi olarak faydalan›lmas› bu a¤aç türünün önemini da-ha da art›rm›fl ancak o oranda da tahribata u¤ramas›na neden olmufltur. Bu-na tarihsel süreç içerisinde Anadolu’daki medeniyetlerin kurulmas› ve y›k›l-mas› safhalar›ndaki göçle birlikte savafllarda eklendi¤inde tahribat daha daartm›fl ve bunun neticesinde Anadolu’da binlerce hektar antropojen etkilersonucu degrade mefle alanlar› oluflmufltur.

Türkiye’deki saf mefle ormanlar› genel orman alan›n›n %25’ini kapla-maktad›r. Bu ormanlar›n büyük bir bölümünün de yukar›da aç›klanan gerek-çeler neticesi yap›lan plans›z müdahalelerle formlar› bozulmufltur. Bu or-manlar›n süratle rehabilite edilerek verimli koru ormanlar›na dönüfltürülme-si Genel Müdürlü¤ü’müzün öncelikli hedeflerindendir.

Bu maksatla haz›rlanan ve 2006-2015 y›llar›nda toplam 1 milyon hek-tar bozuk mefle orman›n› iyilefltirerek, verimli mefle koru ormanlar› kurmayayönelik yap›lacak çal›flmalar›n teknik k›lavuzu olarak "Mefle Ormanlar›n›n

Rehabilitasyonu Eylem Plan›" haz›rlanlanm›flt›r. Bu eylem plan›n›n ülke-miz mefle ormanlar›nda uygulanmas› sonucunda, bu ormanlardan beklenenekolojik, ekonomik ve sosyal yararlar›n tümü gelecekte en yüksek düzeydegerçeklefltirilecektir.

Ülkemiz ormanc›l›¤›na hay›rl› olmas› dile¤iyle…

Osman KAHVEC‹Genel Müdür V.

4 5

Ülkemizin orman alan› 21.2 milyon hektard›r. Bu alan›n 10.5 milyonhektar› yani %50'lik bir bölümü verimsiz orman alanlar›d›r. Verimsiz or-man alanlar›n›n %40'› olan 4.0 milyon hektar alan, mefle a¤›rl›kl› olmaküzere genifl yaprakl› a¤aç türlerinden oluflan sürgünden gelmifl (baltal›k)verimsiz ormanlar ile kapl›d›r.

Bilindi¤i üzere; Ülkemiz gerek tür çeflitlili¤i gerekse kaplad›¤› alanolarak bir mefle cennetidir. 4.6 milyon hektar alan› kaplayan mefle 18 tür-le binlerce y›ldan beri neslini devam ettirerek bu günlere gelmifltir. Ancak,y›llardan beri süren usulsüz otlatma ve düzensiz faydalanmalar sonucumefle ormanlar›m›z›n büyük bir bölümünün yap›lar› bozulmufltur. Bu ne-denle bozuk mefle ormanlar›m›z› verimli hale getirmek ve kendilerindenbeklenen kollektif yararlar› sa¤layabilmek için "Enerji Orman› Tesisi"çal›flmalar› son 30 y›ld›r teflkilat›m›z›n gündemindedir. Bugüne kadar top-lam 630 bin hektar alan enerji orman› tesisi ad› alt›nda verimli baltal›¤adönüfltürülmüfltür. Bu çal›flmalar neticesi toplumun ihtiyaç duydu¤u yaka-cak odun sa¤land›¤› gibi verimli koru ormanlar›m›z daha iyi korunabilmifl-tir.

1978 y›l› ile birlikte h›z verilen Enerji Orman› kurma çal›flmalar›, bo-zuk baltal›klar›n verimli hale dönüfltürülmesi maksad›yla canland›rma ke-simi, takibinde yap›lan tohum ekimi ve fidan dikimi çal›flmalar›ndan iba-rettir.

Ancak, toplumun ormandan beklentileri sürekli de¤iflmekte olup gü-nümüzde ormanlardan çok yönlü faydalanma (fonksiyon) esast›r. Bunusa¤lamak içinde uygun bir planlama ve orman iflletmecili¤i yap›lmas› zo-runlulu¤u söz konusudur. Ormanlar›n çok yönlü fonksiyonlar›ndan en yük-sek düzeyde yararlanmak için orman alanlar›n›n art›r›lmas› mevcutlar›n›nise düzenli ve devaml› iflletilmesi gereklidir. Çünkü; istenilen fonksiyonla-r›n gerçeklefltirilmesi ancak koru ormanlar›n›n yeniden oluflturulmas› vedüzenli bir biçimde iflletilmesi ile mümkündür.

Bu ba¤lamda; Baltal›k iflletmecili¤i, orman›n çok yönlü fonksiyonla-r›n›n gerçeklefltirilmesine elveriflli olmad›¤› gibi zamanla uygulama alanla-r›nda orman varl›¤›n›n tahribine ve tükenmesine de neden olabilmektedir.Bu nedenle; sosyal ve ekonomik ifllevini tamamlam›fl sürgünden gelen vebaltal›k olarak iflletilen ormanlar›m›z ile bozuk vas›fl› verimsiz mefle or-manlar›m›z süratle bir dönüfltürme süresi içerisinde rehabilitasyon ve ko-ruya tahvil çal›flmalar› ile koruya dönüfltürülmelidir.

2006-2015 y›llar› içerisinde toplam 1 milyon hektar bozuk (verimsiz)mefle orman›m›z› verimli hale dönüfltürmek için haz›rlanan bu eylem plan›ile yap›lacak çal›flmalar sonucu, ormanlar›m›z›n sürdürülebilir yönetimi-nin temel koflullar›ndan olan verimlilik sa¤lanarak daha ça¤dafl ve toplu-ma hizmet sunan bir ormanc›l›¤›n altl›¤› sa¤lanm›fl olacakt›r.

▲

G‹R‹fi

Ülkemiz gerek tür çeflitli-li¤i gerekse kaplad›¤› alanolarak bir mefle cennetidir.4.6 milyon hektar alan› kap-layan mefle 18 türle binlercey›ldan beri neslini devam et-tirerek bu günlere gelmifltir.

Ormanlar›n çok yönlüfonksiyonlar›ndan en yük-sek düzeyde yararlanmakiçin orman alanlar›n›n ar-t›r›lmas› mevcutlar›n›n isedüzenli ve devaml› iflletil-mesi gereklidir.

6

▲

EYLEM PLANININÇALIfiMA ALANI

7

Afla¤›daki tablodan da görülece¤i gibi, büyük bir bölümü mefle türlerindenoluflan 4.0 milyon hektar verimsiz baltal›k alanlar ile yaklafl›k 300 bin hektarolan bir kapal› ve verimsiz mefle koru ormanlar› "Bozuk Mefle Alanlar›n›n Re-

habilitasyonu Eylem Plan›"na konu edilebilecektir. Yap›lan ön etütler neticesiteknik anlamda çal›flmaya uygun potansiyel alan miktar› 3 milyon hektar tespitedilmifltir.

ÖZELL‹KLER‹ ‹fiLETME fiEKL‹

Koru (Mil/Ha) Baltal›k (Mil/Ha) Toplam (Mil/Ha) Orman Alan›n›n %

Verimli 8,940 1,681 10,621 50

Verimsiz 6,499 4,068 10,567 50

Toplam Ha. 15,439 5,749 21,188 100

EYLEM PLANI UYGULAMA TAKV‹M‹

Eylem Çeflitleri E y l e m A y l a r › n › n D a ¤ › l › m ›

Ocak fiubat Mart Nisan May›s Hazi Tem A¤us Eylül Ekim Kas›m Aral›k

Canland›rma Kesimi Yap›lmas›

Mefle Tohumu Temini

Mefle Tohumu Ekimi

Dikim

Meflcere Bak›mlar›

‹hata Yap›m›

Koruma

8 9

● Bu çal›flman›n en önemli amac›; Verimsiz ve büyük bir bölümü sürgünden mey-dana gelmifl bozuk vas›fl› mefle ormanlar›m›z› verimli hale dönüfltürerek, gele-cekte çeflitli fonksiyonel hizmet görecek koru ormanlar›n›n oluflturulmas›ndateknik ve sosyal kolayl›klar›n flimdiden sa¤lanmas›d›r.

● Bu çal›flmalar ile bozuk ve verimsiz orman alanlar›n›n daha fazla bozulmas› ön-lenecek ve at›l kapasitelerinden ar›nd›r›larak çok amaçl› faydalanma (ekolo-jik,sosyal,ekonomik) sa¤lanacakt›r.

● Bu çal›flmalara destek olan ve fiilen çal›flan orman köylüsüne sosyal ve ekono-mik katk› sa¤layan "Köylü Pazar Sat›fl›" ile emeklerinin karfl›l›¤› ödenen iflçi-lik ücreti, sosyal ve ekonomik refah› sa¤layacakt›r.

● Rehabilitasyona konu edilen alanlar›n, belli bir süre düzensiz ve usulsüz otlat-maya karfl› korunmalar›, Köy Tüzel Kifliliklerine yapt›r›larak parasal deste¤inyan› s›ra mahalli halk›n çal›flmalara sahip ç›kmalar› sa¤lanacakt›r.

● Verimsiz mefle alanlar›n›n verimli hale getirilmesinde mevcut yap›n›n do¤al per-formans›ndan da yararlan›laca¤›ndan, rehabilitasyon çal›flmalar› a¤açland›r-ma faaliyetlerine göre daha düflük maliyetli gerçekleflecektir. Daha da önemli-si yetiflme muhitine adapte olmufl lokal türlere zarar verilmeyerek devaml›l›kla-r› sa¤lanacak böylece biyolojik çeflitlilikte korunacakt›r.

● Bozuk ve sürgünden meydana gelen verimsiz mefle ormanlar›nda yap›lacak re-habilitasyon çal›flmalar›, verimli koru ormanlar› kurman›n ilk aya¤› olup; Bu or-manlar rehabilitasyon çal›flmalar›n› takiben bir dönüfltürme müddeti içerisin-de süratle koruya dönüfltürülecektir.

● Rehabilitasyon çal›flmalar› sonucu sa¤lanan iyileflme, ileride koruya dönüfltür-me çal›flmalar› gerçeklefltirilirken uygulanacak silvikültürel ifl ve ifllemlerin ger-çekleflmesinde kolayl›klar sa¤layacakt›r.

▲

AMAÇ VE HEDEFLENENYARARLAR

Çeflitli uluslararas› anlaflmalar (Biyolojik Çeflitli-lik Sözleflmesi, Çölleflme ‹le Mücadele Sözleflmesi vb.),Anayasan›n 63 ve 169. Maddesi, 6831 Say›l› OrmanKanunun 57. Maddesi, 3234 Say›l› Orman Genel Mü-dürlü¤ü Teflkilat ve Görevleri Hakk›ndaki Kanunun 2.Maddesi, 8. Befl Y›ll›k Kalk›nma Plan› - Ormanc›l›k ‹hti-sas Komisyonu Raporu ve Türkiye Ulusal Ormanc›l›kProgram› (2004-2023)

▲

DAYANAK

Verimsiz mefle alanlar›n›n verimli halegetirilmesinde mevcut yap›n›n do¤alperformans›ndan da yararlan›laca¤›n-dan, rehabilitasyon çal›flmalar› a¤açlan-d›rma faaliyetlerine göre daha düflükmaliyetli gerçekleflecektir. Daha daönemlisi yetiflme muhitine adapte olmufllokal türlere zarar verilmeyerek devaml›-l›klar› sa¤lanacak böylece biyolojik çe-flitlilikte korunacakt›r.

10 11

Mefleler ço¤unlukla a¤aç veya boylu çal› halinde bulu-nan, k›fl›n yapra¤›n› döken ya da herdem yeflil, bir cinsli birevcikli odunsu bitkilerdendir. Ço¤unlukla tepetomurcu¤unun alt›nda, k›sa internodlarlabirkaç tomurcuk olmas› meflelerin ka-rakteristi¤idir. Yapraklar de¤iflik bo-yutta, kenarlar› loplu, diflliender olarak tamd›r. K›sayada uzun sapl›d›r. Meyve-leri fiflek biçimindedir. Ço-¤unlukla bir y›ldaolgunlafl›r. Baz›taksonlar›ndaise tohumlariki y›lda ol-gunlafl›r.

▲

MEfiE TÜRLER‹ HAKKINDAGENEL B‹LG‹LER Mefleler odunlar›n›n anatomik yap›lar›, meyvelerinin ol-

gunlaflma süresi, yaprak ve kabuk özelliklerine göre üç

gruba ayr›l›rlar:

AK MEfiELER:

Türkiye’de bu gruba dahil do¤al yetiflen taksonlar.

Q.robur, Q.petraea, Q.hartwissiana, Q.frainetto,

Q.vulcanica, Q.pontica, Q.infectoria, Q.pubescens,

Q.macranthera, Q.virgilliana. d›r.

Bu türlerin meyveleri 1 y›lda olgunlafl›r.

KIRMIZI MEfiELER:

Q.libani, Q.trojana, Q.cerris, Q.brantii,

Q.ithaburensis.

Ço¤unlukla meyveleri 2 y›lda olgunlafl›r.

HERDEM YEfi‹L MEfiELER:

Q.coccifera, Q.ilex, Q.aucheri.

Meyvalar› 1 yada 2 y›lda olgunlafl›r.

1

2

3

12

Bozuk mefle alanlar› denilince, amenajman planlar›na ve aktüel orman

formlar›na göre bir kapal› mefle ormanlar› ile bozuk koru ormanlar› ve amenaj-

man planlar›nda "a¤açland›rma, imar-islah, erozyon kontrol ve mera çal›fl-

malar› ile ilgili sahalar tablosu" olan 22 nolu tabloda yer alan verimsiz mefle

baltal›k alanlar› anlafl›lmal›d›r.

2005 y›l› sonuna kadar verimsiz baltal›k mefle orman alanlar› genelde

enerji orman› çal›flmalar›na konu edilirken, bundan böyle bu alanlar rehabilitas-

yon çal›flmalar› ad› alt›nda bozuk koru ormanlar› ile birlikte bu eylem plan›nda

gösterilen teknik esaslar çerçevesinde verimli ormanlar haline dönüfltürülecek-

tir. Yine amenajman planlar›na göre hiç bir çal›flma önerilmeyen bir kapal› me-

fle ormanlar› ile bozuk mefle koru ormanlar› rehabilitasyon çal›flmalar›na konu

edilecektir.

Bozuk mefle alanlar›n›n rehabilitasyonu tekni¤i; düzensiz faydalanmalar

neticesi sürgünden oluflan verimsiz mefle ormanlar›n›n canland›rma kesimleri ile

yeniden sürgün vermeye zorlanmas›, boflluklarda ve kök kesafetinin yeterli ol-

mad›¤› uygun alanlarda dikim ve ekim yoluyla yeni ormanlar tesis edilmesi, bas-

k›n›n kalkt›¤› yetiflme muhiti özelliklerinin de olumlu oldu¤u kendi kendine iyilefl-

me görülen alanlarda genç meflcere bak›mlar› yap›lmas›, iyi gövde ve tepe yap›-

s›na sahip a¤açlar›n›n korunarak ve bak›mlar› yap›larak gelecekte tohumlar›n-

dan ve odun kalitelerinden yararlan›lmas› fleklinde özetlenebilir.

▲

ÇALIfiMA ESASLARI

13

Bozuk mefle alanlar› denilince, ame-najman planlar›na ve aktüel ormanformlar›na göre bir kapal› mefle orman-lar› ile bozuk koru ormanlar› ve amenaj-man planlar›nda "a¤açland›rma, imar-islah, erozyon kontrol ve mera çal›flma-lar› ile ilgili sahalar tablosu" olan 22nolu tabloda yer alan verimsiz meflebaltal›k alanlar› anlafl›lmal›d›r.

Mefle Ormanlar›n›n Rehabilitasyonunda Yararlan›lanSürgünler Olufltuklar› Yer ‹tibariyle Afla¤›da Belirtilmifltir:

Kütük Sürgünü:

Kütü¤ün boyun noktas›nda meydana gelen ve toprakla temas halinde bu-lundu¤unda zamanla kütükten ba¤›ms›z kök sistemi oluflturabilen, provantif to-murcuklardan oluflan bozuk baltal›klar›n gençlefltirilmesinde ve rehabilitasyo-nunda çok de¤erli olan sürgünlerdir.

Kök Sürgünü:

Ana kütükle do¤rudan ba¤lant›s› olmaks›z›n, köklerden geliflen sürgünler-dir. Kökün toprak üstünde kalan veya toprak yüzeyine yak›n k›s›mlar›nda olufla-bilirler. Bunlar da bozuk baltal›klar›n gençlefltirilmesinde ve rehabilitasyonundaçok de¤erli olan sürgünlerdir.

Adventifkök sürgünü

(flah)

Provantifkütük sürgünü

Adventifkütük sürgünü

14

Çal›flmalarda Dikkat Edilecek Teknik Esaslar

Verimsiz Mefle Baltal›klar›nda:● Bozuk ve verimsiz baltal›k alanlar›n rehabilitasyonu çal›flmalar› öncelikle

kök yo¤unlu¤u yeterli alanlardan, yani çal›flman›n büyük oranda canland›r-ma kesimleri ile tamamlanaca¤› alanlardan bafllat›lacakt›r. Gerekiyorsa varolan boflluklar canland›rma kesimi yan› s›ra tohum ekimi ve fidan dikimi ça-l›flmalar› ile kombineli yürütülecektir.

● Canland›rma kesimleri, vejetasyon mevsimi d›fl›nda a¤açlara su yürümedenönce, genelde k›fl mevsiminde ancak; donlu havalar d›fl›nda yap›lacakt›r.

● Kök ve kütük sürgünlerinin oluflmas› ve kütüksürgünlerinin kendilerine ait kök sistemini k›sasürede oluflturabilmeleri için a¤açlar mutlakatoprak seviyesinden kesilecek, kesim yüzeylerimantar enfeksiyonlar›n› önlemek aç›s›ndan düz-gün pürüzsüz ve güneye do¤ru meyilli olacak,kesim s›ras›nda dip kütükte kabu¤un kambiyum-dan ayr›lmamas›na özen gösterilecek, kal›n fert-ler ise çat› örtüsü biçiminde iki taraftan e¤imlikesilecektir. Ayr›ca; canl› fakat sürgün verme ye-tene¤ini k›smen kaybetmifl kovuk ve çürükler sür-gün vermeye zorlamak maksatl› tamamen temiz-lenecektir. Kesimler, tomurcuklar faaliyete geç-meden 1-2 hafta önce bitirilecektir.

● Canland›rma kesimleri sonucunda elde olunan yakacak ve yapacak emval ve-jetasyon mevsimi bafllamadan önce, oluflacak ve geliflecek sürgünlere zararvermemek için kesim alan›ndan d›flar› ç›kart›lacakt›r. De¤erlendirilmesimümkün olmayan kesim art›klar›, kütüklerin üzerine gelmeyecek flekilde ala-na da¤›t›lacakt›r.

● Rehabilitasyona konu alanda bulunan ve kar›fl›ma kat›labilecek ender ya daendemik olan türler ile meyve veren a¤açlar mutlaka korunacak ve gelecek-leri garanti alt›na al›nacakt›r.

● Geçmiflte yap›lan düzensiz faydalanma ve enerji orman› tesis çal›flmalar› s›-ras›nda b›rak›lan, sa¤l›kl› ve kaliteli fertler mutlaka korunacak ve yaflland›r-maya b›rak›lacak, gelecekte bu alanlar koru ormanlar›na dönüfltürülürkenbu fertlerden de yararlan›lacakt›r.

● Çal›flma yap›lan alanlarda hayvan otlatmas›na karfl› her türlü önlem mutlakaal›nacakt›r.

15

Geçmiflte yap›lan dü-zensiz faydalanma veenerji orman› tesis çal›fl-malar› s›ras›nda b›rak›-lan, sa¤l›kl› ve kalitelifertler mutlaka korunacakve yaflland›rmaya b›rak›-lacak, gelecekte bu alan-lar koru ormanlar›na dö-nüfltürülürken bu fertler-den de yararlan›lacakt›r.

16

Bir Kapal› Ve Bozuk Koru Mefle Ormanlar›nda:● Bir kapal› ve bozuk mefle ormanlar›nda yap›lacak iyilefltirme çal›flma-

lar› esnas›nda arazi çok iyi etüt edilerek, öncelikle yetiflme muhitiflartlar›n›n olumlu etkilerine ba¤l› olarak toparlanan ve kendini yeni-leyen ormanlarda, var olan sa¤l›kl› ve gelecek vadeden a¤açlar›n lehi-ne bak›m müdahaleleri (gençlik-s›kl›k-ilk aralama bak›m›) yap›lacak-t›r.

● Kendi kendini yenileyemeyen alanlarda, öncelikle mevcut a¤açlar›ntohumlar›ndan istifade edilerek do¤al gençlefltirme teknikleri uygula-nacak, do¤al gençlefltirme flartlar›n›n bulunmad›¤› alanlarda ise ekimve dikim metotlar› ile alan yapay yolla gençlefltirilecektir.

● Do¤al ve yapay gençlefltirme flartlar›n›n olmad›¤› ancak; kök kesafetiiyi olan bir kapal› ve bozuk koru meflcerelerinde canland›rma kesimiyapmak suretiyle vejetatif yoldan da gençlefltirme yap›labilir. Ancak;belirlenen bir dönüfltürme müddeti içerisinde bu alanlar koruya götü-rülmelidir.

● Ekolojik koflullar ve meflcere kuruluflu olanak veriyorsa; farkl› a¤açtürlerini mefle ile birlikte kar›fl›ma sokmakta büyük yarar vard›r (de-¤erli türlerle alan› zenginlefltirmek, biyolojik çeflitlili¤i korumak vb.).‹yi bir yetiflme ortam› incelemesi yap›larak farkl› a¤aç türlerinin, ön-celikle alandaki boflluklara daha sonra meflenin kendi kendine veyaemekle kendini yenileyemeyece¤i alanlar olmak üzere gruplar halindegetirilmesi uygun olacakt›r.

• Tamamen kötü formlu fertlerden oluflan veya çal›laflm›fl bir yap› gösteren vekendini toparlayamayan bozuk mefleliklerde, tekni¤ine uygun canland›rma (t›-rafllama) kesimleri yap›larak yeni sa¤l›kl› ve kaliteli sürgünler elde olunacakt›r.• Boflluklarda ve çok tahrip olmufl yeterli kök da¤›l›m› olmayan yerlerde iseekim ve dikim metotlar› ile mefle koru ormanlar› tesis edilecektir.• ‹yi bir yetiflme muhiti incelemesi yap›larak uygun yerlerde farkl› a¤aç türleride yapay olarak alana getirilerek kar›fl›k meflçereler kurulacakt›r.• Meyve veren a¤açlar, ekolojik ve ekonomik de¤ere sahip farkl› türler, de¤iflikgerekçelerle alanda b›rak›lan sa¤l›kl› ve kaliteli fertler ileride tohumundan ya-rarlanmak üzere yaflland›rmaya b›rak›lacak ve bak›mlar› mutlaka yap›lacakt›r.• Çal›flma yap›lan alan›n korunmas› için her türlü koruma tedbiri al›nacakt›r.• Canland›rma kesimleri ile alanda b›rak›lan sa¤l›kl› ve kaliteli sürgün fertleri,ileride koruya dönüfltürme çal›flmalar›na konu edilerek koruya dönüfltürmedekullan›lacakt›r.

• Toparlanan ve kendini yenileme özelli¤i gösteren ormanlarda sa¤l›kl› ve ka-liteli geliflim gösteren küme, grup, küçük meflçere ve meflçereler halindekigenç fertlere bak›m tedbirleri (gençlik - s›kl›k - ilk aralama bak›m›) uygulana-cakt›r.• Kendini yenileyemeyen yafll› ve verimsiz mefle alanlar› ise, mevcut a¤açlar›ntohumlar›ndan istifade edilerek ve tohum takviyesi de yap›larak do¤al yoldangençlefltirilecek, do¤al gençlefltirme flartlar›n›n kayboldu¤u alanlar ise yapayyolla gençlefltirilecektir. • Do¤al ve yapay gençlefltirme flartlar›n›n kayboldu¤u ancak kök yo¤unlu¤u iyiolan alanlar, vejetatif yoldan gençlefltirilerek ileride koruya tahvil çal›flmalar›nakonu edilecektir.• ‹yi bir arazi incelemesi ile farkl› a¤aç türleri öncelikle boflluklara, da-ha sonra meflenin kendini yenileyemedi¤i alanlara gruplar halindegetirilecektir. • Kar›fl›ma giren a¤aç türleri himaye edilecek, s›kl›k ça¤›na ula-flan genç meflcerelerde bak›m patikalar› aç›lacak, aday istikbalfertleri belirlenerek ileride bunlar istikbal fertlerine dönüfltürü-lecektir.

MEfiCEREN‹NAKTÜEL YAPISI

UYGULAMA ESASLARI

VER‹

MS‹

Z M

EfiE

BALT

ALIK

LARI

B‹R

KAPA

LI V

E BO

ZUK

KORU

MEfi

EOR

MAN

LARI

MEfiE ORMANLARININREHAB‹L‹TASYONUNA YÖNEL‹K UYGULAMA ESASLARI

‹yi bir yetiflme ortam› in-celemesi yap›larak farkl›a¤aç türlerinin, önceliklealandaki boflluklara dahasonra meflenin kendi kendi-ne veya emekle kendini yeni-leyemeyece¤i alanlar olmaküzere gruplar halinde getiril-mesi uygun olacakt›r.

17

18

Mefle odunu çok yönlü kullan›m alan›na ve çok dayan›kl› birodun yap›s›na sahiptir. Özellikle, bina yap› malzemesi, gemi yap›m›ve mobilya sektöründe önemli bir yeri vard›r.

Ak mefle grubunda yer alan mefle türlerinin odunu a¤›r, sert vebilhassa öz odunlar› dayan›kl›d›r. Kolay ve iyi yar›l›r, e¤ilme ve ba-s›nç mukavemeti yüksek, elastiki, iyi cilalan›r ve yap›flt›r›l›r, iyi çivitutar. Kullan›l›fl yerleri olarak kaplama yap› kerestesi, küçük gemile-rin yap›m›, araba ve aksesuar› yap›-m›, ziraat aletleri ve maki-ne imalat›nda, mobil-ya, parke, f›ç› ya-p›m›nda, çit ka-z›¤›, traverstemininde ay-r›ca kömür veyakacak odu-nu olarak kullan›l›r. Maz›meflesinde patolojik olarakoluflan maz›lardan tanenüretilir.

K›rm›z› mefle gru-bunda yer alan mefle-ler; ise ak meflelere göredaha sert ve a¤›r olup az elastikidir.Güç yar›l›r, mukavemet ve dayanmabak›m›ndan de¤eri düflüktür. Öz odu-nundaki trahelerin içleri tül teflekküla-t› ile dolu olmad›¤›ndan daha iyi emp-renye edilir. F›ç› imalat›nda, s›v› mad-delerin s›zmas›na neden oldu¤undantercih edilmezler. Palamut meflesininmeyve, kadeh ve t›rnaklar›ndan tanenüretilir.

▲

Mefle OdunununKullan›m Yerleri

19

Amac›m›z 20 y›lda 2 milyon hektar alan› rehabilite et-mektir. ‹lk on y›l için düzenleme bu eylem plan› ile bir milyonalan›n rehabilitasyonunu yapmak amaçlanmaktad›r.

Ülkemiz mefle-lerinin büyük bir bö-lümü, usulsüz ola-rak yap›lan afl›r› in-

san müdahalesi, hay-van otlatmas› ile tah-

rip edilmifl olup, meflçerekurulufllar› itibariyle bozuk

vas›ftad›r. Elveriflsiz koflullaralt›nda s›kl›k ve kapal›l›¤›n› kay-

betmifl, bodurlaflm›fl bu ormanlar›n büyükbir bölümünün geçmiflte baltal›k olarak iflletilmesi

planlanm›fl, bu kapsamdaenerji orman› tesis çal›flmalar› ad›alt›nda toplam 630 bin hektar alanverimli baltal›¤a dönüfltürülmüfltür.Bu çal›flmalar geçmiflte koru orman-lar›n›n sigortas› oldu¤u gibi bugününormanc›l›k politikas› olan verimlikoru ormanlar›na dönüflümünde ilkaya¤›n› oluflturmaktad›r. Böylece,gelecekteki koru ormanlar›na dönü-flüm daha kolay gerçekleflecektir.

Bozuk koru ve bozuk baltal›kvasf›ndaki yaklafl›k 3.5 milyon hek-tar mefle orman›n› ise en yüksek verim sa¤layan çeflitli fonksi-yonlara cevap veren verimli koru ormanlar›na dönüfltürmekçok uzun y›llar› alabilir. Ancak; Türk Ormanc›s› verimsiz bozukmefle ormanlar›m›z› bu durumdan kurtarmak, yap›lar›n› iyilefl-tirerek günün ekonomik ve ekolojik isteklerine uygun verimliormanlar tesis etmek üzere bafllat›lan bu seferberli¤i baflar› ilesonuçland›racak güçtedir.

Verimsiz ormanlar ve baltal›k iflletilen ormanlar az gelifl-miflli¤in göstergesi olup, Türk Ormanc›s› verimli hale dönüfltü-rece¤i bu ormanlar›n devaml›l›klar›n› da sa¤layarak geliflmiflülkelerin kalk›nma göstergesi olan do¤al kaynaklar›n sürdürü-lebilir yönetimine sa¤lad›¤› katk› ile dünya var oldukça flükran-la an›lacakt›r.

▲

SONUÇ

Ak mefle grubunda yeralan mefle türlerinin odunua¤›r, sert ve bilhassa özodunlar› dayan›kl›d›r. Kolayve iyi yar›l›r, e¤ilme ve ba-s›nç mukavemeti yüksek,elastiki, iyi cilalan›r ve ya-p›flt›r›l›r, iyi çivi tutar.

Amac›m›z 20 y›lda2 milyon hektar ala-n› rehabilite etmek-tir. ‹lk on y›l için dü-zenleme bu eylemplan› ile bir milyonalan›n rehabilitasyo-nunu yapmak amaç-lanmaktad›r.

20

ÇA

LI

fiM

A

PL

AN

I

UY

GU

LA

MA

Y

IL

LA

RI

Böl

geM

üdür

lü¤ü

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

TOP

LAM

Ha.

Ha.

Ha.

Ha.

Ha.

Ha.

Ha.

Ha.

Ha.

Ha.

Ha.

AD

AN

A12

,500

12,5

0012

,500

12,5

0012

,500

12,5

0012

,500

12,5

0012

,500

12,5

0012

5,00

0A

DA

PAZA

RI

0A

MA

SYA

30,0

0030

,000

30,0

0030

,000

30,0

0030

,000

30,0

0030

,000

30,0

0030

,000

300,

000

AN

KAR

A4.

000

4.00

04.

000

4.00

04.

000

4.00

04.

000

4.00

04.

000

4.00

040

,000

AN

TALY

A0

AR

TV‹N

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

2.50

0BA

LIKE

S‹R

4.00

04.

000

4.00

04.

000

4.00

04.

000

4.00

04.

000

4.00

04.

000

40,0

00BO

LU0

BUR

SA4.

000

4.00

04.

000

4.00

04.

000

4.00

04.

000

4.00

04.

000

4.00

040

,000

ÇAN

AKK

ALE

4.00

04.

000

4.00

04.

000

4.00

04.

000

4.00

04.

000

4.00

04.

000

40,0

00D

EN

‹ZL‹

4.00

04.

000

4.00

04.

000

4.00

04.

000

4.00

04.

000

4.00

04.

000

40,0

00E

LAZI

⁄12

,500

12,5

0012

,500

12,5

0012

,500

12,5

0012

,500

12,5

0012

,500

12,5

0012

5,00

0E

RZU

RU

M2.

000

2.00

02.

000

2.00

02.

000

2.00

02.

000

2.00

02.

000

2.00

020

,000

ESK

‹fiE

H‹R

1,00

01,

000

1,00

01,

000

1,00

01,

000

1,00

01,

000

1,00

01,

000

10,0

00G

‹RE

SUN

0IS

PAR

TA50

050

050

050

050

050

050

050

050

050

05,

000

‹STA

NBU

L50

050

050

050

050

050

050

050

050

050

05,

000

‹ZM

‹R5,

000

5,00

05,

000

5,00

05,

000

5,00

05,

000

5,00

05,

000

5,00

050

,000

K.M

AR

Afi

3.50

03.

500

3.50

03.

500

3.50

03.

500

3.50

03.

500

3.50

03.

500

35,0

00KA

STA

MO

NU

0M

ER

S‹N

0M

U⁄

LA0

TRA

BZO

N1,

000

1,00

01,

000

1,00

01,

000

1,00

01,

000

1,00

01,

000

1,00

010

,000

ZON

GU

LDA

K0

KÜTA

HYA

4.25

04.

250

4.25

04.

250

4.25

04.

250

4.25

04.

250

4.25

04.

250

42,5

00KO

NYA

7.00

07.

000

7.00

07.

000

7.00

07.

000

7.00

07.

000

7.00

07.

000

70,0

00S‹

NO

P0

TOP

LAM

10

0.0

00

10

0.0

00

10

0.0

00

10

0.0

00

10

0.0

00

10

0.0

00

10

0.0

00

10

0.0

00

10

0.0

00

10

0.0

00

1.0

00

.00

0

PR

OJ

E

G‹

DE

RL

ER

‹

Çal›fl

man

›n N

evi

Bir

imi

Mik

tar›

Bir

im F

iyat

›Tu

tar›

(YTL

)(Y

TL)

Canl

and›

rma

kesi

mi y

ap›lm

as›

Ha

750.

000

370

277.

500.

000

Mefl

e To

hum

u Te

min

iTo

n7.

500

400

3.00

0.00

0

Mefl

e To

hum

u E

kim

i10

00 O

cak

843.

750

7059

.062

.500

Fida

n Be

deli

1000

Ad

250.

000

5513

.750

.000

Dik

im10

00 A

d25

0.00

03

750.

000

Dik

enli

Tel Ç

it ‹h

atas

›Km

75.0

0055

041

.250

.000

Koru

ma

Gid

erle

riH

a1.

000.

000

5050

.000

.000

Di¤

er G

ider

leri

4.68

7.50

0

Topl

am P

roje

Gid

erle

ri4

50

.00

0.0

00

Topl

am P

roje

Gid

erle

ri D

örty

üzel

limily

on Y

eni T

ürk

Lira

s›d›

r.

22

Bozuk Mefle Sahalar› (müdahaleden önce)

Rehabilitasyon Amaçl› Müdahale

Bozuk Mefle Rehabilitasyonu Geliflimi

Müdahaleden 10 Y›l Sonra

Müdahaleden 20 Y›l Sonra

(Kar›fl›m istenmesi halinde)

Quercus robur Quercus petraea

Quercus hartwissiana Quercus cerris

23

24