Andrzej Zalewski (PŁ): Uspokojenie ruchu

1

Dr inż. Andrzej ZalewskiPolitechnika Łódzka

Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska& DHV POLSKA

"Uspokojenie ruchujako forma obsługi komunikacyjnej

miast i miejscowości"

„Forum zrównoważonego transportu”Warszawa 11 czerwca 2008

1. Wprowadzenie – określenia uspokojenia ruchu

Uspokojenie ruchu wg K. Biedy i A. Rudnickiego z zespołem jest to „uporządkowanie i dostosowanie komunikacyjnego sposobu obsługi obszaru do jego podstawowych funkcji i charakteru użytkowego, kulturowego i ekologicznego” (1984).

Wg Gunnarson’a uspokojenie ruchudefiniowane jest jako rozwiązania z grupy organizacyjnych, budowlanych i prawnych, zmniejszające uciążliwości ruchu samochodowego przez nakładanie

2


Wg dokumentów Dyrekcji Generalnej Dróg Publicznych „przez uspokojenie ruchu należy rozumieć działalność zmierzającą za pomocą różnego rodzaju środków /zwanych też często szykanami/ do spowolnienia ruchu przechodzącego przez miejscowość, a w efekcie tego do zmniejszenia liczby wypadków.

Zmniejszenie liczby wypadków jest efektem nie tylko spowolnienia, ale też zastosowania takich środków, które powodują „zaakcentowanie” punktów niebezpiecznych.


Uspokojenie ruchu jest próbą osiągnięcia równowagi miedzy ruchem pojazdów i każdym innym użytkownikiem ulicy: pieszymi, rowerzystami, ludźmi prowadzącymi biznes i mieszkańcami [ITE 1999].

Uspokojenie ruchu jest próbą osiągnięcia spokoju, bezpieczeństwa i poprawy warunków środowiskowych na ulicy.

Inną definicją uspokojenia ruchu jest „środowiskowa zgodność(pogodzenie) zarządzania ruchliwością”

3


Uspokojenie ruchu jest próbą osiągnięcia spokoju, bezpieczeństwa i poprawy warunków środowiskowych na ulicy [Russel i Pharoah 1990].

Uspokojenie ruchu jest próbą osiągnięcia równowagi miedzy ruchem pojazdów i każdym innym użytkownikiem ulicy: pieszymi, rowerzystami, ludźmi prowadzącymi business i mieszkańcami .

Inną definicją uspokojenia ruchu jest „środowiskowa zgodność(pogodzenie) zarządzania ruchliwością” [Ewing 1999].


Wg Generalnej Dyrekcji Dróg Danii (1993) „uspokojenie ruchu jest koncepcja holistyczną zintegrowanego planowania ruchu opartego na wspólnej idei, która usiłuje maksymalizować ruchliwość przy jednoczesnym uczynieniu miasta bardziej przyjaznym dla mieszkańców przez ograniczenie niepożądanych efektów tej ruchliwości”.

4

2. Podstawy teoretyczne uspokojenia ruchu

Podstaw teoretycznych uspokojenia ruchu można poszukiwać w następujących problemach:

� zatłoczeniu ulic miejskich ruchem samochodowym, � przeciwdziałaniu prosamochodowej polityce komunikacyjnej,� uciążliwościach środowiskowych spowodowanych ruchem

samochodowym (wzrost zanieczyszczeń powietrza, wzrost hałasu i wibracje),

� degradacji przestrzeni miejskich przez przemieszczające się i parkujące samochody, w tym zalewem przestrzeni miejskich przez samochody,

� pogorszającym się stanem bezpieczeństwa ruchu miejskiego i wzrastającym zagrożeniu niezmotoryzowanych uczestników ruchu (pieszych i rowerzystów),

� dążeniem do zwiększenia przepustowości układów drogowo –ulicznych,

� przeciwdziałaniu nadmiernej „pedestrianizacji” miast,� modelu organizacji przestrzeni w miastach.

Model przestrzeni komunikacyjnej wg O. Gunnarsona

20 30 50 705

5


Zależność między przepustowością pasa ruchu a prędkością


1020

3040

8560

10080

Prawdopodo

bieństwo

Śmierci

[%]

Prędkośćkolizji

[km/h]

Zmiany ryzyka pieszego w wypadku drogowym w funkcji prędkości pojazdu [Gandino 1990]

6

Niezbędne szerokości jezdni przy prędkości 50 km/h i mniejszych lub równych 40 km/h (wg warunków technicznych niemieckich) [Neufert(1997)]

2. 2. Podstawy teoretyczne uspokojenia ruchu

Odległości hamowania przy prędkości 50 i 30 km/h

Powierzchnia zajmowana przez samochody osobowe w zależności od prędkości ruchu.

2. 2. Podstawy teoretyczne uspokojenia ruchu

7

3. Cele i metody uspokojenia ruchu

Cele cząstkowe uspokojenia wg Bonanoni (1990) i z uzupełnieniami autora , są następujące:

� ograniczenie liczby i ciężkości wypadków oraz prędkości,� umożliwienie wszystkim użytkownikom łatwego osiągnięcia

celu podróży,� ograniczenie hałasu i zanieczyszczenia środowiska,� rewaloryzacja funkcji społecznych przestrzeni publicznych oraz� uporządkowanie i zarządzanie parkowaniem.

Wg Bonanoni (1990), cel generalny uspokojenia ruchu można sformułować jako: stworzenie i utrzymanie zabudowy miejskiej harmonijnie zagospodarowanej i faworyzującej mieszkalnictwo i realizację aktywności ekonomicznych.


Cele uspokojenia ruchu mogą być realizowane następującymi metodami:

� kształtowaniem zabudowy zwartej,� rozwojem transportu publicznego i ruchu rowerowego oraz

pieszego,� trójczłonową sprzężoną metodą: polityką parkingową,

ograniczeniami przepustowości, organizacją ruchu (zarządzeniem ruchem i parkowaniem w aspekcie uspokojenia ruchu),

� kształtowaniem oraz przebudową ulic i dróg w aspekcie uspokojenia ruchu,

� podnoszeniem poziomu technicznego pojazdów motorowych,� metodami finansowymi,� kontrolami i sankcjami,� działaniami informacyjno – edukacyjnymi (informacja,

uwrażliwienie, kształcenie).

Metody realizacji celów, podobnie jak same cele mają charakter interdyscyplinarny!

8

3. Cele i metody uspokojenia ruchuCele uspokojenia ruchu w programie francuskim „Ville plus sûre, quartier sans accidents” (Paris 1993) /zestawienie autora/

145Cele złożone8

145Zarządzanie i organizacja parkowania7

207Funkcjonowanie obszaru i infrastruktura techniczna

6

4315Poprawa warunków dla ruchu pieszych i rowerzystów

5

5419Poprawa warunków środowiska zamieszkania i życia społecznego

4

5419Ograniczenia prędkości i dostępności, przekształcenia sieci i organizacji ruchu

3

7426Poprawa walorów struktury przestrzennej i zabudowy miejskiej, poprawa walorów krajobrazu miejskiego

2

7727Bezpieczeństwo ruchu drogowego1

%liczba realizacjiCel uspokojenia ruchuLp.


Cele wdrażania stref 30 we Francji wg CERTU 2000 /zestawienie autora/

8%Inne 5

15%Studia generalne /wynikające z potrzeb generalnych obsługi transportowej/

4

35%Jakość życia 3

45%Potrzeby lokalne 2

61%Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego 1

Udział celu [%]Cel uspokojenia ruchuLp.

9


Cele uspokojenia ruchu mogą być realizowane następującymi metodami:

� kształtowaniem zabudowy zwartej,� rozwojem transportu publicznego i ruchu rowerowego oraz

pieszego,� trójczłonową sprzężoną metodą: polityką parkingową,

ograniczeniami przepustowości, organizacją ruchu (zarządzeniem ruchem i parkowaniem w aspekcie uspokojenia ruchu),

� kształtowaniem oraz przebudową ulic i dróg w aspekcie uspokojenia ruchu,

� podnoszeniem poziomu technicznego pojazdów motorowych,� metodami finansowymi,� kontrolami i sankcjami,� działaniami informacyjno – edukacyjnymi (informacja,

uwrażliwienie, kształcenie).

Metody realizacji celów, podobnie jak same cele mają charakter interdyscyplinarny!

4. Koncepcje uspokojenia ruchu na tle tendencji kształtowania obsługi komunikacyjnej obszarów zurbanizowanych

Norwich – koncepcja obsługi komunikacyjnej strefy centralnej. [Ostrowski (1980)]

„Ta koncepcja może się komuśwydać przerażająca to trzeba zaznaczyć, że tylko ona, poparta odpowiedniądyscypliną w stosunku do ruchu samochodowego, może uratować to stare miasto przed pogrążeniem się w chaosie i ostateczną koniecznościązmiecenia go z powierzchni”.

10

4. Koncepcje uspokojenia ruchu na tle tendencji kształtowania obsługi komunikacyjnej obszarów zurbanizowanych

Teoretyczne modele przekształceń systemów transportowych „TrafficReplanning” wg SCAFT

I generacja rozwiązań – tworzone w latach 70 – tych ciągi piesze w obszarach handlowych i centrach miast oraz środki organizacyjne i budowlane utrudniające ruch samochodowy na pojedynczych ulicach osiedlowych. Środki te stosowano często lokalnie dla poprawy sytuacji w istniejących niebezpiecznych miejscach. Dużą rolę przypisywano zmianie charakteru ulicy przez przede wszystkim obniżenie funkcji transportowej ulicy (woonerf w Holandii).

5. Generacje rozwiązań

11

II generacja rozwiązań – są to rozwiązania z początku lat 80. obejmujące większe rejony miast i osiedli o zróżnicowanych funkcjach (nie tylko obszary mieszkaniowe). Duża wagępoświęcano przy tym komunikacji zbiorowej, ruchowi rowerowemu oraz włączeniu głównych ulic miejskich do stref ruchu uspokojonego. Do tej generacji należą także wymuszające redukcję prędkości przekształcenia dróg tranzytowych przechodzących przez małe miejscowości

Noisy - le – Roi - uspokojenie ruchu II generacji przejście drogi tranzytowej przez miasto [CETUR (1994)]

III generacja rozwiązań –lata 90., to praktyka rozpatrywania uspokojenia ruchu jużna etapie planu zagospodarowania przestrzennego miasta, osiedla lub aglomeracji w kontekście funkcjonowania tychże struktur funkcjonalno -przestrzennych, oraz niezbędnych rozwiązańplanistycznych i organizacyjno –technicznych wpływających m.in. na zmianę tradycyjnych zachowańkomunikacyjnych.

Zielonka k.W-wy - Koncepcja obsługi komunikacyjnej centrum miasta [opr. autora]

12

IV generacja rozwiązań –Rozwiązania tego typu realizowane są na skrzyżowaniach oraz na odcinkach międzywęzłowych. Najpopularniejszą formąrozwiązań skrzyżowań są: ronda (małe i średnie) oraz skrzyżowania z wyniesionymi tarczami i wyspami środkowymi

6. Formy uspokojenia ruchu:

� strefa zamieszkania

� – 15 km/h (20 km/h w Polsce)

� strefa ograniczonej prędkości – 30 km/h

� strefa ograniczonej prędkości - 50km/h

� ciągi ograniczonej prędkości- 30 - 50km/h

� strefa ograniczonej prędkości - 60 km/h

� punktowe uspokojenie ruchu

13

Ze względu na położenie w strukturze funkcjonalnej dużego miasta wyodrębnić można następujące tereny predestynowane do wprowadzenia w nich rozwiązańuspokajania ruchu:

� centrum,� śródmieście, � obszary zainwestowania sąsiadujące ze śródmieściem,� zespoły nowej zabudowy na obrzeżach miasta,� małe ośrodki miejskie „wchłonięte” przez miasto duże,� małe intensywnie zainwestowanie obszary pozostające

w strefie bezpośredniego oddziaływania ośrodka centralnego,

� obszary chronione usytuowane poza śródmieściem.

Uspokojenie ruchu w obszarach różnych funkcji

7. Przegląd przykładów rozwiązań stref i ciągów ruchu uspokojonego

Tychy - schemat układu struktury przestrzennej i układu drogowo –ulicznego z zaznaczonymi istniejącymi i potencjalnymi strefami ruchu uspokojonego [oprac. autora]

7. Przegląd przykładów rozwiązań stref i ciągów ruchu uspokojonego

14

Houten /Holandia/ – schemat obsługi transportowej nowego miasta o ruchu uspokojonym [Municipality of Houten (2003)]

Chambéry /Francja/ - usytuowanie stref ruchu uspokojonego. [oprac. autora];

Oznaczenia : dworzec i linia kolejowa, 2. autostrada i droga ekspresowa, 3. ulice układu podstawowego, 4. droga krajowa, 5. droga departamentalna, 6. ulice układu podstawowego z trasami komunikacji zbiorowej, 7. trasy komunikacji zbiorowej na ulicach lokalnych, 8. centralny przystanek przesiadkowy kom. zbiorowej, 9. przystanek końcowy kom. zbiorowej, 10. drogi rowerowe różnych typów, 11. obszar zabytkowego centrum, 12. śródmieście, 13. tereny mieszkalnictwa wielorodzinnego wysokiego, 14. tereny mieszkalnictwa niskiego, 15. tereny przemysłu i składów, 16. tereny zielone (parki i lasy), 17. rzeki, 18. nazwy komun w aglomeracji Chambery,

19. granice miasta.

15

Uspokojenie ruchu w skali miasta wielkiego i dużego

W wielkich miastach uspokojenia ruchu mają z reguły charakter wydzielonych enklaw, które pełnią strefy ruchu uspokojonego. Im miasto większe, tym powierzchnia obszarów przeznaczonych do uspokojenia ruchu jest relatywnie mniejsza, niż w miastach mniejszych. Przykładem rozwiązańuspokojenia ruchu w skali miasta dużego są rozwiązania uspokojenia ruchu w Paryżu i Krakowie i San Sebastian.

Villeneuf d’Ascq /Francja/ strefa ruchu uspokojonego 30 km/h w miasteczku uniwersyteckim

16

Douai /Francja/ -przekształcenia przestrzeni publicznej układu ulicznego rejonu mostu Esquerchinw aspekcie uspokojenia ruchu miejskiego po wybudowaniu linii tramwaju szybkiego /oddanie do użytku 2007/

Uspokojenie ruchu na ciągach drogowych przechodzących przez małe miasta i miejscowości

Możliwe rozwiązania prowadzenia ruchu tranzytowego przez małe miasta i miejscowości [AIPCR/PIARC (1991)]

Strefy funkcjonalno – ruchowe na przejściach ciągów drogowych przez małe miasta i miejscowości i dozwolone prędkości w strefach [Jamroz K. i inni (2004)]

17

Chambéry Le Haut – Schemat struktury funkcjonalno –przestrzennej na tle uspokojonego układu drogowo – ulicznego z przejścia ciągu drogowym nr D991 przez dzielnicę [oprac. autora];

oznaczenia: 1. zabudowa wielorodzinna, 2. zabudowa szeregowa lub jednorodzinna, 3. podwórza z posadzką i aranżacją, 4. skrzyżowania, 5. ulice główne (jedno lub dwujezdniowe), 6. ulice zbiorcze, 7. ulice lokalne i dojazdowe, 8. ulice o zagospodarowaniu typu podwórzec miejski, 9. ciągi piesze, 10. ścieżki rowerowe, 11. przejazdy bezkolizyjne (kładki, tunele), 12. ulice prowadzące komunikacjęzbiorową, 13. przystanki autobusowe, 14. skarpy nasypów lub wykopów;

Chambéry le Haut (Francja) – przejście przez dzielnicę

18

Uspokojenie ruchu na wlotach do miejscowości na drodze krajowej w Doorn(Holandia)

Uspokojenie ruchu na przejściu drogi krajowej przez Elst(Holandia)

19

Uspokojenie ruchu na przejściu drogi krajowej nr 21 przez Kobylnicę Słupską/skrzyżowanie ul. Głównej z ul. Kolejową

8. Warunki ruchu innych niż ruch samochodowy kategorii uczestników ruchu w strefach i na ciągach ruch uspokojonego

Uspokojenie ruchu jest formą promocji ruchu pieszego i nadania priorytetu tej formie przemieszczeń przez:

� wyznaczanie stref i ciągów wyłącznego ruchu pieszego,

� poszerzanie chodników,� wyznaczenie przejść dla pieszych, w

tym również z pierwszeństwem w stosunku do ruchu samochodowego,

� lokalizację na ciągach pieszych ławek dla odpoczynku i innych urządzeńobsługi pieszych,

� aranżacji ciągów pieszych elementami małej architektury,

� wprowadzaniu informacji kierunkowej dla pieszych.

Ruch pieszy

20

7. Warunki ruchu innych niż ruch samochodowy kategorii uczestników ruchu w strefach i na ciągach ruch uspokojonego

Uspokojenie ruchu w odniesieniu do ruchu rowerowego daje możliwośćzastąpienia lub znacznego ograniczenia infrastruktury liniowej dla ruchu rowerowego, tj. ścieżek rowerowych lub wydzielonych pasów ruchu rowerowego, ze względu na wprowadzone ograniczenia prędkości do max. 30 km/h.

Wprowadzając uspokojenie ruchu równocześnie poprawiamy warunki bezpieczeństwa ruchu dla innych uczestników ruchu, w tym przede wszystkim dla rowerzystów i oszczędzamy na kosztownej infrastrukturze liniowej dla tej kategorii uczestników ruchu.

Ruch rowerowy

Warunki ruchu innych niżruch samochodowy kategorii uczestników ruchu w strefach i na ciągach ruch uspokojonego

Komunikacja publiczna

Poprawia się obsługętransportową i nadaje siępriorytet komunikacji zbiorowej w uspakajanych obszarach, jako rekompensatę za wprowadzane ograniczeńdla samochodów indywidualnych

21

Dziękuję Państwu za uwagę!

Documents

Andrzej Zalewski (PŁ): Uspokojenie ruchu