Vel. nil . Dcrg. (2000). 16. 1 : 75-83

ANKARA KEyisiNiN PLEXUS BRACHiALis'i OZERiNDE MAKROANATOMiK

VE SUBGROS yALI!?MALAR'

Memduh Gezici t

MacroanatomicaJ and subgross stud ies on the brach ial plexus of the Angora goat

Summary: In this study, the formation and distribution of the brachial plexus were investigated in Angora goat, for this purpose, eight Angora goat in different ages and sex were used. It was obseIVed that the brachial plexus in the Angora goat was formed by the ventral branches of the sixth, seventh, eighth ceIVical and first thoracic spinal ner­ves. It was seen that there wasn't a significant difference in the courses and distributions of the neIVes arising from the brachial plexus in Angora goat in comparison with the other ones.

Key words: Angora goat, brachial plexus, nerves.

()zet: Ankara keyisinin plexus brachialis'i makroanatomik ve subgros olarak incelenmi'ilir. Bu amayla degi'iik ya'i ve cinsiyelte sekiz adet Ankara keyisi kulianllml'itlr. Ankara keyisinde plexus brachialis 6 .. 7 .. 8. servikal ve 1. torakal spi­nal sinirlerin ventral daUan tarafmdan ~ekiliendjrildigi, ve bu plexus'tan ba~langl9 alan sinirlerin seylf ve dag,hmtnda diger ke9ilerden Onemli bir fark ayudedilmedigi belir/endi.

Anahtar kelimeler: Ankara ke9isi. plexus brachialis, sinirler.

Giri$

Anatomi dersi uygulamalannda ve laboratuar ~ah$malannda gevi$getiren hayvan 6rnegi olarak hem ekonomlk ve hem de daha kullanl$h olmasl sebebiyle SI{W Verine koyun ve keyi kul­lanllmaktadlr. Su durum bizi yeni ke((i Irklmlz alan Ankara keyisinde call$ma yapmaya yoneltmi$tir.

Plexus brachialis ke~ide 6., 7., B. , servikal ve 1. torakal spinal sinirlerin ventral dallarlnm bir­le$mesi ile meydana gelir (Raimers, 1 925; Ghos­hal, 1975; Magilton ve ark .. 19B6 ).

Maleryal ve Melol

Su yali$mada Konya yoresinden temin edilen ya$lan onalama 2 - 2.5, aglnlklarl 20 - 25 kg am­smda olan degi$ik cinsiyette sekiz adet Ankara keyisi kullanlldl. Silinen melotlarla formolde tespit edilen kadavralafln diseksiyonunda Nikon marka SMZ-2T stereo mikroskoptan da yararlanlldl. Oi­seksiyonla belirg in hale getirilen plexus brachialis ve sinir uzantllarl fotograflarla tespit edildi. Ter­minoloji olarak Nomina Anatomica Veterinaria (19B3) esas alindi.

Bulgular

Alllncl" yedinci. sekizmci servikal ve bifinci to­rakal spinal sinirlerin ventral dallarmln blrle$meslyle ~ekillenen plexus brachialis birinci kaburganm hemen onunde ve m. scalenus venlralis'in la­teral'inde yer ahr. Bu sinir yumaglndan g690s0n 6n ve van kesimleri He 6n ekstermitenin tOmOnun in· nervasyonunu saglayan sinirler ba$langl~ ahr (~ekil 1 ).

N. suprascapularis, 6. ve 7. servikal sipinal si­nirlerin ventral dallanndan olu~ur (~ekil 117). Plexus brachia!is'in cranial'inde iken plexus'un me­dial'inden geyerek caudal'e y6nelir. M. sup­raspinatus'un caudal kenartnda a. ve v. circumflexa scapulae'nm e$li{linde seyreder. Bu dOzeyde biri kahn olmak Ozere bir yelpaze gorOnOmO veren 3-4 dala aYrillr. ince olan daliar. hemen m. sup­raspinatus'a girerler. Kahn olan dal ise collum sca­pulae'nm cranial kenannda scapula'nm lateral yO­zOne ula$l(. Spina scapulae'nm hemen ventral'inde caudal olarak Herler. Oaha sonra 2·3 dala aynlarak m. infraspinatus iqinde sonlanl(. Spina scapulae ya­kmmda art. humeri'nin innervasyonuna i$tirak eden bir sin If dali verir.

Gch~ Tnrihi : 30.11.1999. I. Scl~'uk UIl1\crslicsi VClcnncr F3killlcsi Analomi Anabilim Dah. KOi"YA *: Bu ~'!lh~ma dolaora ICllnln bIT bBliimiindcn O~ellenmi~l l r.

GEZicl

• ,e- ' .. '4 ,~ --1. ,. '·~'L4 d

•

• b

.. 10

.--- 11

$eki1 1 $eki l 2

$ekll 1. Ankara keylsinde plexus brachlalis'in olu~umu .

$ekil 2. Ankara keyisinde n.medianus, n.ulnaris ve n.musculoculaneus·un seyirleri.

a. m.5ubscapulans. b. m.leres major, c. mJalissimus dorsi, d. m. lriceps brachii(capUI longum), e. m.biceps brachll. f. m.peclorahs ascendens, g. m.pronalor leres, h. mJlexor carpi radialis. 1. medulla spinalis, 2. alllnCl servikal spinal Sl' nlfln venlral dah(6.s.s.s.v.d.), 3. 7.s.s.s.v.d., 4. B.s.s.s.v.d .. 5. 1.torakal s.s.v.d .. 6. n.lhoraclCus longus, 7. nsuprascapulaflS, 8. nn.subscapulares. 9. n.lhoracodorsalis, 10. n.axil1aris, 11. n.radialis, 12. n.ulnaris. 13. n.culaneus anlebrachii caudalis, 14. n.medianus, 15. ramus muscularis dlslalls(n.musculocutaneus), 16. ramus musculariS pro­xlmalls(n.musculoculaneuS). 17. arteria axillaris.

Nn. subscapulares, alII Ankara k~isinde 6. ve 7. genye kalan 2 plyeste ise sadece 7. servikal spinal sinirlerin ventral dallannln birle~mesinden

olu~ur ($ekil 1/8). <;all~malanmlzda nn. subs­capulares'in 4 Ankara kee;:isinde Oe;: dal halinde, 2 pi ­yeste iki, 2 piyeste dOrt dal halinde bulundugunu g6zledik. Bu dallardan birinin. n. suprascapularis'in caudoventral'inde ve onunta birlikte seyrettigi ve m. subscapularis'in cranial bOlOmOnu, geriye kalan 1-2 da"n ise m. subscapularis'in caudal kesimini in­nerve ettigi tespi! edilmi~tir.

N. muscutocutaneus, 6. ve 7. servikal spinal si­nlflerin ventral dallarlnln birle~roesi ile ~ekillenir

($ekil 4/9). Adl g~en sinir a. axillaris'in la-

76

teral 'inden d6ndOkten sonra s6z konusu damann medlal'lnden gec;:er ve n. medlanus ile birle~ir. BOy· Ieee a. aXlllans'i asan ansa axillaris'i olu~turur. N. musculocutaneus art. humeri'nin 1·2 cm. dislal'ine a. circumflexa humeri cranialis He birlikte bulunan ve r. muscularis proximalis ($ekil 2/16) olarak ad­landlnlan bir dal verir. Dorsal ve ventral dallar ha­linde m. coracobrachialis'de dagllan r. musculans proximalis'in devaml a. circumflexa humeri cra­nialis'in bir dallnln e~liginde seyreder ve ca­udomedial kenanndan girdlgi m. biceps brachii'de sonlanlr. Ancak bu kasa girmeden Once verdigi ince bir dal lie m. coracobrachialis'in On kenanndan pro­ximal'e seyreder ve art. humeri'nin innervasyonuna kalll1r. Bu bulgumuzu 2 Ankara kec;:isinde saplamt~

I Y

d

~"~4 5- / &-

~ekil3 $ekil4

$ekil 3. Ankara keyisinde n.8xillaris ve n.radialls'in seyirleri

$ekil 4. Ankara keyisinde nn.pectorales craniales, n .thoracicus lateralis ve nn .pectorales caudales'in dagilimi .

a. m.delloideus(pars scapulariS). b. m.deltoideus{pars acromlalis), c. arteria axillaris, d. m.lriceps brachii(capu! lalerale). e. m.cleidobrachialis. f. birinci kosta, g. ikinci kosta, h. m.pecioralls ascendens, i. m.teres major. 1. n.cutaneus an· lebrachi! cranialis, 2. n.cutaneus brachii lateralis cranialis, 3. n.axiUaris'in m.cleidobrachia!ls'de dagllan dall , 4. n.culaneu$ brachii laleralis caudalis, 5. n.radialis'in profund dali. 6. n.culaneus antebrachii laleralis. 7. n.radialls'ln su­perlicial dah, 8. nn.pectorales cranlales. 9. n.musculocutaneus lie ansa allillans, 10. n.thoracicus lateralis, 11 . nn.peclorales caudales, 12. n.thoracicus lateralis'in dorsal dah. 13. n. thoracicus lateralis'in lIentral dah, 14. ikinci in· terkostal sinirin ramus lateralis'i. 15. n.intercostobrachialis.

bulunmaktaYlz. N. musculocutaneus, proximal dall lIerdikten sonta n. medianus'un bnunde m. CO­racobrachialis'in distal ucuna kadar iner ve n. me­dianus'dan uzak la~lr. M. biceps brachii ile hu­merus arasmda mediarden lateral 'e dogru bir seyir gos!erir, santa m. brachialis'i innerve eden r, mus­cularis distalis'i verir (~ekil 2/15). N. mus­culocutaneus 'un, r. muscularis distalis'i verdikten sontaki b610mO, n. cutaneus antebrachii medialis adlOi alarak, m. biceps brachii ile m. brachialis ara­smda craniodistal yende seyreder. M. brahialis ile m. cleidobrachialis araslnda deri altma ula~lr. An­tebrachium'un dorsomedial yuz9nOn proximal 113 deri ve fasciasmda daglltr.

77

N. axillaris, 6. ve 7. servikal spinal sinirlerin ventral dallanmn birle~mesi ile olu~ur ($ekil 1(10). N. axillaris, ba~langl~ta n. radialis ile birlikte sey­reder. a. subscapularis ite m. subscapularis'in ca­udal kenart arasmda n. radialis'den uzakla~tr ve la­teral'e dogru klVflltr. Ince bir dal verdi~i art. humeri'nln caudal'inde, yukandan a~a~lya dogru birbirine paralel seyirli proximal. medial ve distal olmak Ozere 3 dala aynltr. Proximal dal. art. hu· men'nin kapsulasma yakln olarak m. subs­capularis'in caudoventrarini ve m. teres major'u in· nerve eder. Sonra m. teres minor, m. infraspinatus ve m. deltoideus'un pars scapularis'inde dagllan dallar verir. Belirgin olarak kaltn olan n. axillaris'in

GEzlel

$ekil5 $ekll6

$ekil 5 Ankara ke~islnde n.medianus ve n.ulnarls'in daglhml (metacarpus'un palmar yuZO)

$ekil 6 Ankara ke~isinde n.radialis ve n.ulnaris 'in daglllmi (metacarpus'un dorsal yOzO)

1. n.ulnaris (r.palmaris'inin r.superlldalls·i), 2. n.medianus (kranial dahl, 3, n.palmaris medialis. 4, n.palmaris latera lis. 5. n.digltalls palmaris communis II, 6. n.digltalis palmaris communis III. 7. n.dlgltalls palmaris communis IV, 8. n.digitalis palmaris proprius III axialis. 9. n.digitalis palmaris proprius IV axialis. 10. n.ulnaris'in r.dorsalis'i, 11. n.radialis (r.superlicialis), 12. n.digitalis dorsalis communis II, 13. n.digitalis dorsalis communis III, 14. n.digltalis dorsalis communis IV, 15. n.digitalis dorsalis proprius III (axialis), 16. n.digitalis dorsalis proprius IV (axial;s)

medial dall eklem kapsOIOne biti~ik olarak lateral'e doQru seyreder ve iki kOyuk dala aYTI!!r. Dor­sal'deki kCu;:Ok dal m. deltoideus'un pars ac­romialis'inde sonla",r. Venlral'deki kOyOk dal m. delloideus'un pars acromialis'i ile m. teres minor araslOda seyreder. Bundan sonra belirgin olarak yasslla~an sinir, m. deltoideus'un pars ac­romialis'inin 6n kenanndan ylkar ve m. cle· idobrachialis'de sonlanl r ($ekil 313). N. axiUaris'in distal dall, m. deltoideus'un pars acromlalis'i ile pars scapularis'i araslndaki slOlTda dari alllOa ula­~Ir. M. triceps brachii'nin caput lateralis'inin era· nioventral kenarlOa gelen sinir burada 6n ke· narmdan n. cutaneus brachii laleralis cranialis'i verir ($ekil 3/2). Su da kolun lateral yOzOnOn Ost kesimini innerve eder. N. axillari,s'in distal dallnm davaml n. cutaneus antebrachli cranialis'dir ($ekil

78

3/1 ).

Nn. pectorales craniales. 7. ve 8. servikal spi­nal sinirlerin ventral dallanndan ba~langu;: alIT. Pie· xus brachialis'm medial yOzOnde a. axillans dO· zeyine kadar iner. Kranial ve kaudal olmak Ozere iki dal halindedir. a. axillaris'in hemen ventral'inde blr­le~erek kOyOk bir ansa ~ekillendirir ($ekil 4/8). Nn. pectorales craniales'in cranial dall m. cle· idobrachlahs'i. m. pectoralis descendens'i ve m. pectoralis transversus'u innerve eder. Kaudal dal ise. m. pectoralis ascendens'in derin yOzOnde sey· reder ve adl geyan kasta; aynl zamanda 2 piyeste m. pectoralis Iransvarsus 'da sonla",r ($ekil 4/1).

N. Ihoracicus longus. 7. ve 8. servikal spinal si­nirlerin venlral dallarmdan meydana gelmektedir. Plexus brachialis'e dahil olmayan lek sinirdir. Mm.

,\nkara K('"isinin Plexus IIrachialis ' j UlI'rindc ...

scalenei'nin lateral yOzOnde caudal'e seyreder ve m. serratus thoracis'de da{llhr (1?ekil 1/6). Sadece iki Ankara ke~isinde m. serratus ventralis cer­vicis'de dagllan bir dal da verdigi lesbil edilmi~tir.

N. Ihoracodorsalis, 8. servikal spinal sinirin ventral dallndan meydana gellr. A. ve v. tho­racodorsalis ile birlikte caudal'e seyreder. Sayllan 6·8 araslnda de~i~en dallar halinde m. latissimus dorsi'de sonlanlr ($ekiI1 /9).

N. thoracicus lateralis (~ekil 4/10), 8. servikal ve 1. torakal spinal sinirlerin ventral dallarlndan olu~ur. Plexus brachialis'in en medial'inde yer ala­rak v. axillaris'in medial'inde caudal'e yonelir. dor­sal ve ventral iki dala aynlarak sonlaOlr ($ekil 4/12, 13). Dorsal dal, ikinci interkostal sinirle birle~erek m. cutaneus trunci'yi ve m. cutaneus omob­rachlalls'i innerve eder ($ekiI4/14, 15). Venlral dal O~OncOden sonuncuya kadar olan inlerkoslal si· nirlerin r. culaneus lateralis'leri ile bir1e~erek m. cu­taneus trunci'yi innerve eder ($ekil 3/13). N. tho­racicus laleralis'in venlral dall esas sinirin devaml niteligindedir ve plexus brachialis'in kann bOl· gesinde seyreden lek siniridir.

N. pectorales caudales, 7. ve 8. servikat spi­nal sinirlerin ventral dallanndan ~ekillenir. Plexus brachlalis'in medial yOzOnden a. axillans dOzeyine kadar iner. N. thoracicus laleralis ile birlikte v. axil­lariS'in medial'inden ge~er. Biri onde ve ince, digeri arkada ve kahn olmak Ozere ikl dal halinde m. pec­toralis ascendens'i innerve eder ($ekil 4/11).

N. radialis, 7. ve 8. servikal, 1. torakal spinal sin'rin ventral dahnln birle~mesinden o lu~ur. Vena axillaris'in laterat'inden ge~er, geni~ bir a~1 ile dis­tare yonelir ($ekil l f l1 ). M. latissimus dorsi ve m. teres major'un insertio lendolannln medial'inde a. ve v. brachialis',n araslnda derine dalar. M. triceps brachii'nin caput longum'u ile caput lateralis'i ara­slndan sulcus m. brachialis'e girer. Bu oluk i~inde

a. collateralis radialis ile birlikte seyreder ve m. tri­ceps brachii, m. anconeus ve m. tensor fasciae antebrachii'yi innerve eder. M. brachialis'in distal ucu dOzeyinde aym zamanda m. lticeps brachii'nin caput lateralis'inin medial yOzOnde yOz lek (r. su­perficialis) ve derin (r. profundus) iki dala aynllr. Bu dOzeyde n. cutaneus brachii latera lis caudal is adlndaki dah verir ($ekil3f7, 5, 4).

YOzlek dal (r. superficialis) ($ekil 317), ba~·

langlclnda antebrachium'un lateral yOzOnOn on ya­rlmln! ve art. ca rpi'ye kadar olan tOm antebrachium on belgesinin deri ve fascia'slnl innerve eden n. cutaneus antebrachii lateralis'i. ($ekil 3/6) ver­diklen sonra antebrachium'un dorsal yO zOne

79

ge<;:er. M. extensor carpi radiahs boyunca an. carpi'ye iner. Aniculaliones carpometaca~pea dO· zeyinde n. digitalis dorsalis communis If ve n. di­gitalis dorsalis communis IIl'e aynhr ($ekil 6/11, 12, 13). N. digitalis dorsalis communis II. m. extensor digilorum communis'in tendosunun yanlnda 3. par· magln dorsomedial'inde phalanx distalis'e kadar iner. N. digitalis dorsalis communis III. me­tacarpus'un distal nihayetinde m. extensor di· gitorum communis'in lateral tendosu ile birlikte pha­lanx proximalis dDzeyine kadar mer. Burada n. digitalis dorsalis proprius III ve n. digitalis dorsalis propnus IV'e aynlarak phalanx distalis'e kadar iner­ler. N. radialis'in r. superficialis'i , ba~langlclndan bi· timine kadar tOm seyri Slfasmda biti~igindeki deti ve fascia'ya kO<;:Ok dallar verir.

Derin dal (r. profundus) ($ekil 3/5). an· tebrachium'un lateralinde bulunan tOm extensor kaslan innerve eder. Aynca seyri slfaslOda art. cu­biti, m. abductor pollicis longus i~in de ince birka<;: dal verir.

N. medianus ($ekil 1/14) , 8. servikal ve 1. to­rakal spina l slnirlerin ventral dallanndan olu~ur. N. ulnaris ile birlikte plexus brachialis'in caudal'inden aynlan bu sinir a. axillaris'in medial yOzOnu distal yonde <;:aprazlar. A. axillaris'i ge<;:tikten hemen sonra a. axillans'in lateral yOzOnden gelen n. mus­cufoculaneus ile birle~ir ve ansa axillaris'i ~e­killendirir. N. medianus, n. uinaris'le birllkle, a. axil­laris'in ventrarinde. v. axillaris'in tateral'inde caudal yonde 3·4 cm. Herfer ve a~agl donerek m. pectoralis­ascendens ile on ekslremite araslna glfer Onde n. musculocutaneus, arkada n. ulnaris ve a. brac· hialis ile kom~uluk yapar. An . cublll dOzeyinde m. pectoralis transversus'un insenlo tendosunun la­lerafinden ge<;:er ve ince bir sinir dall verdigi m. pro­nator teres'in onOne gelir. M. pronator teres ile ra­dius araslna girip, kasln kaudal kenanndan <;:Ikar. i~te lam bu hizada cranial ve caudal iki u<;: dala (ramus cranialis. ramus caudalis) aynlarak sonlamr (~ekjl 2/14).

N. medianus'un cranial dali n. medianus'un devaml niteli~indedir ve radius'un caudal yOzOnOn medial kenan ile m. flexor carpi radialis araslOda an. carpi'ye uzanlr ($ekil 2/ 14). A. ve v. radialis 'le birlikte m. flexor digitorum superficialis tendosunun dorsomedial'inde oldugu halde art. carpi"yi ge~er ve adl gei;en eklemi innerve eder. Metacarpus'un pro· ximal yanslnda n. palmaris medialis ve n. palmaris lateralis'e aynllr ($ekilsl2, 3. 4).

N. palmaris medialis, n. digitalis palmaris com­munis II ve n. digitalis palmaris communis III 'e ay· nhr ($ekil 5/5, 6).

GEzlCI

N. palmaris lateralis ($ekil 5/4) direkt olarak n. ulnaris'in ramus palmaris'inin superficial dati ile birle!?ir. Su birle~me ile ~ekillenen sinir n. digitalis palmaris communis IV adlnl allf. Parmak ucuna kadar inen bu palmar dallar parmak derisinin in­nervasyonu ila articulationes interphalangea pro· ximalis manus ve articulationes inlerphalangea distalis manus'un innervasyonu iqin ince dallar verir ($akil 5(7).

N. medianus'un caudal dall beige flexor kas· Ianni. art. cubiti 'yi ve ossa antabrachii'yi innerve eder.

N. ulnaris, 8. servikal ve 1. torakal spinal si­nirlenn ventral daliaflOin birle!?mesi ile olu!jur ($ekil 1/12. 2112). N. medianus'la birlikte bulunur ve a. aXlllans'in medial YUlunu distal vande qapraztar. M. coracobrachialis'in caudal kenan ile m. pec. toralis ascendens'in medial YUlU dUleyinde distal ve hafif caudal olarak seyreder. Su durumda Onun· de n. medianus ite n. muscutocutaneus arkaslnda a. ve v. brachialis'le kom!iuluk yapar. Humerus'un ortasl duzeyinde n. medianus'dan uzakla!ilr ve on kenanndan n. cutaneus antebrachii caudalis'i ($ekiI113, 2113) veriL Daha sonra art. cubiti'nin ca­udal'ine do{jru yOnefir. Epicondylus medialis hu­meri'nin caudal kenan duzeyinden itibaren once m. flexor carpi ulnaris'in iki caput'u araslnda daha soma m. flexor carpi ulnaris ile m. extensor carpi ulnaris araslnda oldu{ju halde antebrachium'un distal 1/3'u duzeyine kadar iner. Surada dorsal ve palmar iki dala aynlarak sonlanlr. Su seyirden 6nce m. flexor digitorum profundus'un caput ul­nare'sine, m. flexor carpi ulnaris'e. m. flexor di­gitorum superficiatis'e, m. flexor digitorum pro­fundus 'a ve art. cubiti'ye dallar verir.

N.ulnaris'in dorsal dah (ramus dorsalis) ($ekil 6/10) metacarpus'un yansl duzeyinde adl g~en kemi{jin dorsal yuzune ula!ilr ve n. digitalis dar· salis communis IV adln! aliL Daha santa n di· gitalis dorsalis propnus IV adlyla phalanx distal is dQzeyine kadar iner. Metacarpus'un yakla~lk Va· nSI seviyesinde, metacarpus'un margo la· teralls'inde phalanx'iara kadar uzanan deri balgesi iqin ince bir dal verir.

N. ulnaris'in palmar dall (ramus palmaris) an· tebrachium'un distal nihayetinde m. flexor di­gltorum profundus ile m. flexor digitorum su­perflcialis'in tendolarlnln lateralinde as carpi accessorium'un medial'i duzeyine kadar gelir. Art. carpi'yi innerve etlikten sonra ise ramus pro­fundus ve ramus superficialis di~e iki dala aynllr.

Ramus profundus ince bir daldlf ve sadece m.

80

interosseus'u innerve eder. Ramus superficialis ($ekil 5/1) palmar dalln devaml durumundaki daldlr. Metacarpus'un yakla!?lk yanSI duzeyinda n. me· dianus'un ramus laleralis'i (n. palmaris lateralis) ile birle~erek n. digitalis palmaris communis IV'u Olu!?· turur ($ekil 5(7) ve phalanx distalis nihayetine kadar uzanlf. Phalanx eklemlerine sinir dallan verir. N. ul· naris'in dorsal ve palmar dall seyirleri esnaslOda metacarpus ve phalanx'iann yuzeysel in· nervasyonuna dallar verir.

Tartl~ma ve Sonu~

Plexus brachiahs Ankara keqlsinda Il!eralurde (Aaimers 1925: Dobberstein ve Hoffman 1964: Ghoshal 1975; Magilton ve ark. 1986, Tewari ve ark .. 1986) ket;:i it;:in bildirilenlere uygun olarak: 6" 7., 8. servikal ve 1. torakal spinal sinirlerin ventral dallarmln blle~mesl jle ~ekiliendi{Ji lesplt edilmi!ilir. Ralmers (1925), Ghoshal (1975), Cah!jlar (1978). Magllton ve ark. (1986)'nln bildlfdlklen glbl bu slmr

yuma{j101O g6{jusun On ve van kesimlen ile On ext· remitenin IOmClnOn innervasyonunu tedarik etti{ji be· lirlenmi~lir .

Ankara keqisinde n. suprascapularis'in Ghos· hal (1975), lie Magilton ve ark. (1986),nln blldlrdi{ji gibi 6. ve 7. servikal spinal sinirlerin venlral dal­lanndan olu!jtu{ju. a. ve v. circumflexa scapula ile birlikte seyrel\i{Ji, m. supraspinatus ve m. Inf' raspinatus ile art. humeri'yi innerve e!lI{ji tespi! edd· ml!jtir.

Nn. subscapulares 6. ve 7. servikal spinal si· nirlerin ventral dallanndan olu~tu{ju bildirilmi~tir (Ra­imers 1925: Ghoshal 1975; MagiUon ve ark .. 1986). Call!jmamlzda ise iki Ankara ket;:isinde sadece 7. servikal spinal sinirlerin ventral dallannln biro le!jmesinden meydana geldi{ji. Ghoshal (1975) ile Magilton ve ark., (1986)'nlO bildirdi{jinden farkll ola­rak soz konusu sinifin 3·4 dal halinde oldu{ju ve ayO! ki~ilerin bildirdi{Ji gibi m. subscapularis'i in­nerve eWgi g6rulmu!itur.

N. musculocutaneus. 6. ve 7. servikal spinal si· nirlerin ventral dal1anndan olu!?tu{ju, a. axillaris'in la· leral'inden donerek ve n. medianus ile yanyana ge· lerek ansa axillafis'i ~ekillendirdigi. bu sonuqlarm da IIteraturde (Aaimers 1925: Dobberstein ve Holf· man 1964: Doguer 1970; Koch 1970: Grau 1974: Ghoshal 1975; Magilton ve al1(., 1986) bildirilenlere uydugu gOzlenmi!jlir. N. musculoculaneus'tan ilk olarak m. coracobrachialis ile m. biceps brachii'yi innerve eden ramus muscularis proximalis'in ay· (lldlgl, buna ilave olarak iki Ankara ket;:isinda art. hu· meri'yi innerve elli{ji g6rurmu~lur. N. mus· culocutaneus n. medianus'un Onunde ve ona biti!?ik

,\ nkuru Kc,\isinin Plexus Bruchialis'i Uzerindc .. ,

olarak m, coracobrachialis'in distal ucuna kadar in­di~i, burada ikinci sinir dall olan ramus muscularis distalis'j tamamen m. brachialis'in innervasyonu Iyln verdi~i, bu sonucun da literaturden (Ghoshal ve Gelly 1967 a; Ghoshal ve Getty 1968; Ghoshal 1975; Magillon ve ark. 1986) farkll olmadlgl sap­tanml~tlf. N. musculocutaneus'un ramus mus­cularis dislalis'ten somaki kesimi literature (Ra­imers 1925; Dobberstein ve Hoffman 1964; Do~uer 1970; Koch 1970; Grau 1974; Nickel ve ark. 1975; Magitton ve ark. , 1986 ) uygun olarak n. culaneus antebrachii medialis adlyla m. brachialis ile m. coracobrachialis araslnda deri altma ula~­

makta ve carpal ekleme kadar olan an­tebrachium'un dorsomedial yOzOnOn proximal 1/3 deri ve fasciasml innerve etli~i tespit edilmi~tir. Bu sonuy Mag!lton ve ark. {1986)'nm bulgularma uy­maktadlf. Ote yandan Raimers (1925), Dob­berstein ve Hollman (1964), Koch (1970) ile Ghoshal ve Gelty (1968)'nin bildirdiklerinden farkll olarak Ankara keyisinda n. cutaneus antebrachii medialis'in m. pectoralis transvarsus'u innerve et­medi~i taspit edilmi~tir.

Raimers (1925), Ghoshal (1975), Ghoshal ve Getty (1967a) ile Magilton ve ark. (1986)'nm keyi i(fin bildirdikleri gibi Ankara k~isinde de n. axillaris'in 6., 7. servikal spinal sinirlerin ventral dallaflndan olu~IUQu, tespit edilmi~tir. Ancak Te­wari ve ark.(1986)'nm keyi iyin bildirdiQi verilere uygunluk gostermediQi gozlenmi~tir. N. axillaris proximal, medial ve distal olmak Ozere Oy dala ay· nlmadan once cranial kenanndan ylkan bir sinir dah ile art. humeri'yi innerve eder. Bu tespitimiz Mohamed (1985)'1n Alman etyi koyunlar iyin bil­dirdiklerine uymaktadlf. LiteratOrde (Grau 1974) omuz eklemi innervasyonunun sadece n. axillaris tarallndan geryekle~tirildiQi bildirilmesine raQmen (fah~mamlzda n. axi11aris'e ilave olarak n. sup­rascapularis'in de eklem innervasyonuna katlldlQI tespi! edilmi~lir. N. axillaris'in proximal ve medial dah; m. subscapularis'in caudovenlral'ini, m. teres major'u, m. teres minor'u, m. infraspinatus'u, m. deltoideus'u ve m. cleidobrachialis'i inerve eden daUar verdiQi g6rulmO~tOr. N. axiliaris'ln distal da­hnln m. deltoideus'un pars acromialis'i ile pars sca­pularis'i araslndan ylkarak deri allma ula~tIQInI, m. triceps brachii'nin caput laterale'sinin on kenan du­zeyinde n. cutaneus brachii lateralis cranialis adh dallnl verdiQini, devamlnlnda n. cutaneus an­lebrachii cranialis adlyla on kolun proximal ya­nS1n1n crania! yOzOnde daQlldlQI tespit edilmi~tir. Bu sonuy Ghoshal ve Getty (1967a), (1968), Ghoshal (1975) ile Magillon ve ark. (1986)'nln keyi iyin bildirdikleriyle ve Popesko (1984)'nun

81

keyi on ekstremite yizimleriyle uyum il(indedir.

Nn. pectorales craniales; Ankara kel(isinda 7. ve 8. servikal spinal sinirlerin ventral dallanndan olu~tu~u, a. axillaris'in etraflnda bir ansa ~e·

killendirdi~i, daha soma cranial ve caudal iki dala aYflldlQI, bu dallardan cranial olanlnln m. pectoralis transversus, m. pectoralis descendens ve m. pec­toralis cleidoscapularis'de daQlldlQI, caudal dalln Ise m. pectoralis ascendens'de sonlandlQI; butOn bu sonu91ann ise Magilton ve ark. (1986),nlO bil­dirdik lerine uyduQu gorulmu~tUr. Caudal dallO ay­flea 2 piyeste m. pectoralis transversus'da daQlldlQI tespit edilmi~tir.

N. thoracicus longus Magilton ve ark. (1986)'nln bildirdiklerine uygun olarak 7. ve 8. ser­vikal spinal sinirlerin ventral dallanndan olu~tuQu, mm. scalenei'nin lateral'inde caudal'e dogru sey­relligi ve m. serratus ventrafis thoracis'de son­landlgl belirlenmi~lIr. N. thoracicus Iongus'un Ghos­hal, (1975) ile Magilton ve ark. (1986)'OIn bildirdiQinden larkh olarak iki Ankara keyisinde m. serratus ventralis cervicis'i de innerve eden bir dal verdigi g6rUlmu~tur .

N. thoracodorsalis Ankara k~isinde 8. sarvikal spinal sinirin ventral dallndan olu~lugu, literatOre uygun olarak m. teres major'u (May 1964; Ghos­hal 1975; Magilton ve ark., 1986) ve bOyOk oranda m. latissimus dorsi'yi (Raimers 1925; Dobberstein ve Hoffman 1964; Doguer 1970; Koch 1970; Grau 1974; Nickel ve ark. 1975; Magillon ve ark. 1986) innerve ettiQi belirlenmi~tir.

N. thoracic us lateralis Ghoshal (1975), Ma­gilton ve ark., (1986) ile Tewari ve ark., (1986)'nlO bildirdiQine uygun olarak 8. servikal ve 1. torakal spinal sinirlerin ventral daliannlO bile~mesi ile ~e­

kiliendiQi. daha soma dorsal ve ventral ikl dala ay­nldlgl saptanml~tl(. Bu yail~mada m. thoracicus la­teralis'in dorsal dail Raimers (1925), Dobberstein ve Hoffman (1964), Doguer (1970), Koch (1970) ile Grau (1974),nun bildirdigi n. Ihoracolaterails'e, venl­ral dall ise; Raimers (1925), Dobberstein ve Holf­man (1964), Koch (1970), Grau (1974) ile Te­cirlioglu (1983 )'nun bildirdigi n. thoracoventralis'e kar~lhk geldiQi kanaatine vanlml~tlr. N.A.V. {1983)'de yer alan n. intercostobrachialis adll sinirin evcil memeli hayvanlarda n. thoracicus lateralis'in intercostal sinirlerle birle~mesi sonucu ~ekillendigi ve adl geyen sinirin m. cutaneus omobrachialis'de daQlldlQI (Raimers, 1925; Schaller, 1956; Dob­berstein ve Hoflman, 1964; Doguer, 1970; Koch, 1970; Grau, 1974; O!ensky, 1975) bildirilmektedir. Bu durumun Ankara k~isinde 2. intercostal si­nirlenn n. thoracicus lateralis'le birte~mesi ile ~e-

GEZICI

killendigi !espi! edilmi~tir.

N. Ihoracicus laleralis'in dorsal dalmdan ylkan ince bir dalln m. latissimus dorsi'nin caudoventral kenan allmda m. cutaneus Iruci'de: cranial'e yo­nelen bir diger dalm da Magilton ve ark., (1986)'nm bildirdigine uygun olarak m. cutaneus omob­rachiatis'de daglldlgl gOz1enml~tir. Vine dorsal dat· dan venlral olarak aynlan ve literaH:irde bit· dirilmeyen humerus'la stemum araslnda dorsal olarak ~ekillenen deri klvnmmda sonlanan ince bir dal gozlenmi~tir.

M. culaneus trunci ve m. pectoralis pro· fundus'u innerve eden ve n. thoracoventralis ola­rak isimlendirilen (Raimers, 1925; Dobberstein ve Hoffman, 1964: Grau 1974), ancak sadsce pektoral kaslan innerve etmedigi iyin N.A.v. 1983'de pektoral sinirlere dahil edilmeyen sinir dall bu yall~mada n. thoracicus lateralis'in ventral da· Ima ka~llIk geldigi Magilton ve ark., (1986)'nm bil­dirdigine uygun olarak tespit edilmi~tir.

Nn. pectorales caudales 7. ve 8. servikal spi­nal sinirlerin ventral dallarmdan olu~tugu, va m. pectoralis ascendens'i mnerve eUigi tespi! edil­mi~tir.

N. radialis 7. 8. servikal ve 1. torakal spinal si­nirlerin ventral dallanndan olu~tugu literalijre (Ra­imers. 1925; Ghoshal, 1975: Magillon ve ark. 1986; Tewari ve ark., 1986) uygun olarak lespit edilmi~!ir. N. radialis'in sulcus m. brachialis'te a. collateralis radialis'le birlikte seyrettigi, literature (Ghoshal ve Getty 1967 a; Ghoshal ve Gelly 1968; Doguer 1970; Ghoshal 1975: Nickel ve ark. 1975; Magilton ve ark. 1986) uygun olarak m. triceps brachii'nin caput laterale'sinin altlnda ventral ke­nanna yakm bir konumda yuzlek (ramus su­perficialis) ve derin (ramus profundus) iki dala ay­nldlgl gozlenmi~tir.

N. radialis'in ramus superlicialis'i m. extensor carpi radialis ile m. brachialis arasmda an­tebrachium'un lateral kesimini innerve eden n. cu­taneus anlAbrachii la\eralis'i verir. RamuS. su­perficialis literature (Ghoshal ve Getty 1967a, 1967b; Ghoshal 1975) uygun olarak m. extensor carpi radialis'in insertio tendosunun medial'inde carpus'un dorsal yOzO boyunca a~aglya indigi, metacarpus'un proximalinde n. digitalis dorsalis communis II ve n. digitalis dorsalis communis III olarak iki dala aynldlgl, degi~ik isimlerle phalanx distalis'e kadar uzandlgl ve seyri Slrasmda bolge deri ve fascia'sma dallar verdigi g6rulmO~tOr.

N. radialis'in ramus profundus'unun dis­tocaudal bir seyirle art. cubiti'nin crania!,i duzeyine

82

kadar uzandlgl, caudare yonelen 2·3 dal ara· clliglyla art, cubiti'yi innerve elllgi g6rUlmO~lur. u· teralOrde bildirildigi gibi ( Dobberstem ve Hoffman 1964: Ghoshal ve Getty 1967a, 1968: Doguer 1970; Koch 1970: Grau 1974; Ghoshal 1975; Nickel ve ark. 1975: C;all~lar 1978: Magilton ve ark. 1986) ramus profundus'un antebrachium uzerideki tum extensor kaslan ve m. abductor pollicis longus'u In· nerve elligi tespit edilmi~tir. Aynca n. radialis'in yOz­lek ve derin dallanna aynlma veri duzeyinde kolun lateral yuzunun distocaudal klsmlOlO in· nervasyonuna katllan n. cutaneus brachii lateralis caudalis'i verdigi. n. radialis'in koldaki sey,. es­naslOda m. triceps brachii. m. tensor faSCiae an­tebrachii ve m. anconeus'a muskuler dallar verdigi gorullnu~tGr.

N. medianus 8. servikal ve 1. torakal sptnal si­nirlerin ventral dallanndan ~ekillenmekledir, Adl geyen sinlrin olu~umu, art. cublti'ye kadar olan seyri. ansa axilfaris'i ~ekillendirmesi ve kom~uluk ili~kileri ile ilgiJi tespitlerimiz literalOrde (Raimers 1925: Ghoshal ve Gelly 1967a: Grau 1974: Ghos­hal 1975: Nickel ve ark. 1975: MagiUon ve ark. 1986: Tewari va ark .. 1986) bildirilenlerle uyum iyin· de oldugu gozlenmi~tir. N, medianus an. cubiti duo zeyinde m. pronator teres'in altlnda cranial ve ca· udal iki dala aynldlgl, cranial dalln n. medianus'un devaml niteliginde oldugu. daha soma radius' un caudal yOzGnun medial kenan 1Ie m. flexor carpi radialis araslOda art. carpi'ye uzandlgl g6· rDlmO~tOr. N. medianus'un cranial dah me· tacarpus'un proximal yanslOda n. palmaris medialis ve n palmaris lateralls'e aynldlgl belirlenmi~tir. An·

kara keyisinde n, palmariS medialis: n. digitalis pal­maris communis II ile n. digitalis palmariS com· munis lire aynldlgl, phalanx dlstahs'e kadar uzandlgl, bulunduklan b61ge deri ve eklemlere Slnir daltan gonderdigi belirlenmi~tir. N. palmariS la· teralis direkt olarak n. ulnaris'in ramus palmarls'inln superticial dall ile birle~erek n. digitalis palmans communis IV'O olu~lurdugu saptanml~lIr. Phalanx distalls'in nihayetine kadar inen bu sin., dallan bu­lunduklan bolgenin dedsini ve articulallOnes in· terphalangea proximalis manus ile articulationes in­terphalangea distal is manus'u innerve eden sinir dallan g6nderdigi !espit edilmi~tir.

f\J, medianus'un caudal dall art. cubiti'ye, m. pronator teres·e. m. flexor carpi radialis'e, m. flexor carpi ulnaris'e, m. flexor digilorum superlicialis'e, m. flexor dig ito rum profundus'un caput hu­merale'sine ve caput radiale'sine dallar verdigi goz­lenmi~tir.

N. ulnaris 8. servikal ve 1. torakal spinal si-

,\l1kara Ke~ishlin !'Iesus Ur.ll·hi:llis'i C,.crinde ...

nlrlerin ventral dallanndan !?ekillendiiji tespit edil· mi!?tlr. Ankara ke9isinda n. ulnaris'in !?ekillenmesi. art. cublti'ye kadar olan seyri. art. humeri hari9

olmak kaydlyla 6n exksremlte'nin tUm ek· lemlerinin innervasyonuna katllan sinir dallan verdigi. kom!?uluk ili!?kileri ve antebrachium'un palmar yOzOnun distal 1/3'Onde dorsal (ramus dorsalis) ve ventra l (ramus ventralis) iki dala ay· rllmasl li teratUrde (Ghoshal ve Gelly, 1967a, 1967b; Koch 1970; Grau 1974; Ghoshal. 1975; Nickel ve ark .. 1975; Magil!on ve ark .. 1986) bil· dirilenlerle uyum ic;inde oldugu befirlenmi!?lir,

N. ulnaris'in dorsal dall (ramus dorsalis), art.carpi'nin palmar yuzl/nde tendolann araslndan 91klP den alMa ula!?tlg l, metacarpus' un yakla~lk ortasl dOzeyinde dorsal yuze ge91igi nihayel n,dlgltalis dorsalis proprius IV (abaxlalis) adlyla phalanx distalis'te sonlandlgl tespit edilmi!?tlr.

N. ulnaris'in palmar dall (ramus palmaris), me­tacarpus'un proximali duzeyinde m. interosseus i9in ramus profundus adlndaki dallnl verdlgl, ramus superficlalis'in ise; metacarpus' un dis tat ni­hayetlOde literature ( Ghoshal ve Getty 1967a. 1967b: Ghoshal 1975) uygun olarak n. me­dianus'un ramus lateralis'i ile birle~erek n. digitalis palmaris communis IV'G, daha soma n. digitalis palmaris proprius IV abaxialis adlyla phalanx dis· talis's kadar uzandlgl saptanml!?tlr.

N. ulnaris'in dorsal ve palmar dah distal se­yirleri SlraslOda metacarpus ve phalanx'lann yu· zeysel innervasyonuna kalklda bulundugu, n. cu­taneus antebrachii caudalis'lO Ise art. cubiti' den carpus duzeyine kadar antebrachium'un caudal ve caudolateral bOJgesi ile proximal 1/3 caudomedlal bolgesini Innerve ettigi {espit edilml~tlr.

Kaynaklar

yall~lar. T. (1978)."Evcil Ruminantlann Diseksiyonu". A. U. Baslmevi, Ankara.

Dobberstein, J" Holfmann, G. (1964). "Lehrbuch der Verglelchenden Analomie der Haustiere", Verlag. le· IpZlg

Doguer. S (1970). "Evcil Hayvanlann Komparatif Sis· tematlk Anatomisi (Slnlr $Isteml)", A O. BaSlmevi. An· kara.

Ghoshat, N.G. (1975). Spmal Nerves. In "Sisson and Grossman's The Anatomy of the Domestic Animals'. Ed. Getty. R. W.B. Saunders Company. Philadelphia.

Ghoshal, N.G., Getty, A. (1967a). Innervation 01 the 10-rearm and foot in the ox (bos taurs), sheep(ovis aries) and goat (capra hlrcus). Iowa State UniverSIty Ve· terinarian.29, 19·29.

83

Ghoshal, N.G" Gelly, A. (1967a). Comparallve study on the nomenculature of th nerves of the forearm and 10, refoot of the domestic animals. towa State Un!verslty Ve· leMalian. 29. 30·44.

Ghoshal. N.G. and Gelly, A, (1968). A comparative morp· hologlcal study 01 the somatiC Innervation 01 the an· tebrachlum and manus of the domestIC aOimals (bos ta, urus. ovis anes, capra hircus. sus scrala domesticus. equus caballus). Iowa State J. Sci" 42. 283·296.

Grau, H. (1974). Ole peripheren nerven. In "Handbuch der Verglelchenden Anatomie der HauS1lere' Springer Verlag. Berlin.

Koch. T. (1970). "lehrbuch Der Vetennar Anatomie. Ole Grossen Versorgungs Und Steuerungs Systeme" Veb Gustav Fischer Verlag. Jena,

Magllton. J.H" Getty, A., Ghoshat. N.G. (1986). A com­parative morphological study of the brachial plexus of do· mestic aOimals (sheep. goal. ox. pig and horse). Iowa State J. Sci., 42. 3, 245·279.

May. N.D.S. (1964)."The anatomy of the sheep', U.of Queensland Press. Brisbane.

Mohamed. SA (t985), Makroskoplsch·Anatomlsche Un· tersuchungen Sowle Die Darstellung Der Inlekl10n Smog· lichkelten An Den Articulationes Membn ThoraClci Des Erwachsenen Deutschen Schwarzkopfigen Fie· Ischschafes, Anatomlschen Instllut der Tierarzilichen Hochschule, Hannover.

Nickel. R" Schummer. A., Sellerle. E. (1975). "Lehrbuch der Anatomie der Haustlere". Verlag Paul Parey, Berlin ,

Olensl<y. G. (1975). Der nervus Intercostobrachlalis bel plerd, schwein und hund. Wien. Tierarztl. Mschr., 62, 151.

Popesko. P. (1984). "Atlas der Topographlschen Ana· tomle der Haustlere". Ferdinand Enke Verlag. Stutgan.

Published by the International Comlnee on Vetennary Gross Anatomical Nomenclature under the financial res· ponslbility of the world Assoc!atlon of the World As­socia\lOn 01 Veterinary Anatomists, (1983). "Nomina Ana­tomlca Veterinana". Ithaca.

Ralmers. H. (1925). Der Plexus Brachialis der Ha­usaugetiere, Z6IIschrifl fur die Gesamte Anatomle un<! Emwlcktungsgeschichte. 76. 653·753.

Schaller. O. (1956). Die periphere senSible mnervatlOn der haut am rumpfe des (lndes. Wlen. Tlerarztl. Mschr. 6. 346-368.

Tecirlioglu. S. (1983). "Komparatil Veteriner Anatoml·Snir Sislemi", A.U. 8aslmevi, Ankara ,

Tewall, A. N., Prakash, P., Rao, V. N (1986). A.note on the clinical slgmflcance 01 brachial plexus in the goal. In­dian J Vel. Surg., 7. 1. 64-66.