Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
ANKARA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİJEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
GEO402/JEM306 JEOLOJİK HARİTA ALIMI
ARAZİ ÇALIŞMASIARAZİDE KULLANILAN EKİPMAN
GÜVENLİK
Dr. Koray ULAMIŞ
Kaya düşmesi: Askıda duran ve/veya düşen bloklardan uzak durulmalıdır. Kask veya sert bir koruyucu ileçalışılarak kaya parçalarının diğer insanlara gelme riski de gözetilmelidir. Aşırı yapışlar sonrasında veyakuzeye bakan yamaçlarda yosunların varlığına dikkat edilerek çalışılmalıdır.
Düzensiz yüzeyler / Bloklu yüzeyler: Çalışma esnasında yüzeylere sıkı tutunabilecek tabanlı ve yüksekboğazlı ayakkabılar tercih edilmelidir. Gerekirse güzergah uzatılmalıdır.
Beklenmedik Hava Koşulları: Ani değişen hava koşulları sonucunda hipotermi, günş çarpması veyadehidrrasyon geçekleşebilir. Vücut ısısının ve enerjinin çalışma boyunca yaklaşık eşit oranlardatutulmasına ve harcanmasına dikkat edilerek, özellikle susuz kalma engellenmelidir.
Arazide Çalışma Etiği : Kendi hareketlerinizden kendiziniz sorumlu olduğunu unutmayınız. Yerel halk ileiletişimde hassas ve ölçülü olmalısınız. Çalışma sonrasında arazide herhangi birşey unutulmadığına veçevre temizliğine dikkat ediniz. Gerekmeyen yerlerde örnek almayınız. Kalabalık gruplar halinde çalışmayapılıyorsa yerel idarenin haberdar olmasını sağlayınız. Çevrenizdeki canlı hayatına özen gösteriniz.
Arazideki Potansiyel Tehlikeler
Harita Nedir
Yeryüzünün tümünün ya da bir parçasının belirli oranlarda küçültülüp işaretleştirilerekbir düzlem üzerinde gösterimidir (http://tr.wikipedia.org/wiki/Harita). Latin kökeni"Mappa mundi" den gelmektedir. Tarihi gelişim sürecinde denizcilik, astronomik vecoğrafik amaçlı haritalar üretilmiştir. Jeoloji amaçlı harita ve haritacılık çok farklı birdisiplin haline gelmiştir.
Haritada Ölçek Kavramı
Ölçek; kısaca haritadaki uzaklığın arazideki uzaklığa oranıdır. Farklı amaçlar için büyükölçekli planlardan küçük ölçekli dünya haritalarına kadar değişen haritalarkullanılmaktadır. Ölçek birimsiz olup; rakam büyüdükçe "Küçük Ölçekli", rakamazaldıkça "Büyük Ölçekli" harita adını alır.
Örneğin; 1/500 lük harita büyük ölçekli, 1/50000 ölçekli harita küçük ölçeklidir. Jeolojikçalışmalarda genellikle tercih edilen haritalar 1/100000 ve 1/25000' lik topoğrafikharita (pafta) dır. 1/25000 lik bir paftada toplam 154 km2, 1/500000 lik haritada ise59136 km2 lik alan gösterilebilmektedir.
Ölçek Örnek Pafta No
1/100000 H29
1/50000 H29-A
1/25000 H29-A1
1/10000 H29-A-09
1/5000 H29-A-09-C
1/2000 H29-A-09-C-3
1/1000 H29-A-09-C-3-A
Haritaların Açıklamaları ve Lejand Kavramı
Haritada Ölçek Kavramı
Ölçek; kısaca haritadaki uzaklığın arazideki uzaklığa oranıdır. Farklı amaçlar için büyük
ölçekli planlardan küçük ölçekli dünya haritalarına kadar değişen haritalar
kullanılmaktadır. Ölçek birimsiz olup; rakam büyüdükçe "Küçük Ölçekli", rakam
azaldıkça "Büyük Ölçekli" harita adını alır. Örneğin; 1/500 lük harita büyük ölçekli,
1/50000 ölçekli harita küçük ölçeklidir. Jeolojik çalışmalarda genellikle tercih edilen
haritalar 1/100000 ve 1/25000' lik topoğrafik harita (pafta) dır. 1/25000 lik bir paftada
toplam 154 km2, 1/500000 lik haritada ise 59136 km2 lik alan gösterilebilmektedir.
Topoğrafik harita ile Pusula Ayarlaması
Grid Kuzeyi: GKManyetik Kuzeyh : MKCoğrafi Kuzey : Yıldızlı çizgiManyetik sapmaya göre pusulanın çalışma yapılmadanönce ayarlanması gereklidir.
Örn:
Yıllık sapma açısı +5’ (Grid Kuzeyi Coğraki Kuzeyin Doğusunda)
2018 için;
(2018-1955) x 5 + 1°00’= 5°15’+1°00’ =6° 15’
Yıllık sapma açısı -5’ (Grid Kuzeyi Coğraki Kuzeyin Batısında)
2018 için;
(2018-1955) x (-)5 + 1°00’= -5°15’+1°00’ = -4° 15’6° 15’
6° 15’
Jeolog Pusulası ve Kulllanımı
Uygulamada Kullanılan Diğer Pusula Türleri
Cocla eğim/eğim yönü ölçer
Freiberg eğim/eğim yönü ölçer
ARAZİ ÇALIŞMASI ÖNCESİNDE YAPILACAKLAR
Çalışılacak alandaki verileri toplama (DSİ, MTA, İlbank, Afet İşleri, HGK)
Çalışılacak alanın ölçeğini belirleyerek genel ve detay jeolojisinin haritalanacağıÜst Grup, Grup, Formasyon veya Üyelerden hangisi olduğunu belirleme. Maden, suveya mühendislik jeolojisi çalışmalarında farklı ölçekler ve detaylar haritalanmakdurumundadır.
Haritadan arazideki topoğrafyayı okumak önemlidir. Çalışma esnasında proje amacınagöre süre ve güzergah belirlenmesi verimli çalışma yapmada faydalı olacaktır.
Haritalama yapılacak alana ulaşım, yerleşim yerlerine yakınlık gibi parametrelerin deplanlanması özellikle acil durumlarda problem yaşamamak adına faydalı olacaktır.
Bu hazırlığın sonraki aşamasında en çok bilgi sağlayacak olan Hava Fotoğrafları veUydu Görüntüleri olacaktır.
HAVA FOTOĞRAFLARI ve UYDU GÖRÜNTÜLERİ
Hava fotoğrafları belirli bir program dahilinde hava durumu ve gün içindeki ışıkdoygunluğuna göre bindirmeli olarak çekilmektedir.
HGK tarafından üretilen hava fotoğrafları genellikle 1/35000 ölçeklidir ve SB tonlardadır.
Hava fotoğrafları kullanılarak;
-Morfoloji
-Drenaj ağı
-Vejetasyon
-Yerleşim alanları
-Erozyon
-Formasyon sınırları
-Fay ve kırık tespiti
gibi birçok veri araziye çıkmadan önce belirlenebilecektir.
2005 Kuzulu (Sivas) Heyelanı
UYDU GÖRÜNTÜLERİ ve CBS
Topoğrafya, yerleşim alanları ve insan ürünü yapılar
Veri işleme ile vejetasyon, mineral ve maden yatakları
Fay ve kırıklar
İran- Zagros tuz domu ve antiklinal yapısı
Avustralya-Pasifik plakası sınırı
Uydu görüntüsünde alterasyon zonlarının haritalanması
ARAZİDE KULLANILAN EKİPMAN
Altimetre
ARAZİDE KULLANILAN EKİPMAN
El tipi GPS
Dikkat : GPS verisinin sapma miktarını dikkate alarak (yaklaşık 3-10 m arası)haritanın datumu (ED50, WGS84) ile GPS’in uyumlu olması gerektiğini hatırlayınız.Haritanızın hangi koordinat sisteminde olduğuna dikkat ediniz (Derece-Dakika / UTM
Çekiç ölçek olarak çok sık kullanılır
Not : Arazide En Çok Unutulan Çekiçtir. Lütfen Çalışma Yaptıktan Sonra Pusulave Çekiçlerinizi Kontrol Ediniz !!!!!!!
Lup Hidroklorik asit (Karbonat???)
ARAZİ ÇALIŞMASI ve EMNİYET
Harita ile coğrafik kuzey
Haritada yer bulma (pusula, gps, gözlem)
Formasyonların ve içerdikleri litolojik birimlerin tanımlanması. Gözlem noktaları.
Kayaç/Kayaç gruplarının genel tanımı (mağmatik, sedimanter…) ve detaylı incelenmesi(Doku, renk, tane boyu, süreksizlikler, fosil içeriği)
Tabaka düzlemleri ile çizgisellikler ve yönelimleri
Doğrultu/Eğim ve Gidiş/Dalım
Kıvrımlar, antikinal, senklinal, fay ve fay çiziklerinin tanımlanması. Aynı formasyon içindetabaka düzlemlerinin yöneliminin yorumlanması daha geniş ölçekte yapılarıntanımlanması ve yorumunda önemlidir
Arazide her türlü kütle hareketinin konumu ve yaklaşık boyutları
Formasyon sınırlarının belirlenmesi ve takip edilmesi
ARAZİ ÇALIŞMASI ve EMNİYET
Arazide tek başına veya ekiple yapılan çalışmalarda şahıs ilk önce kendi emniyetindensorumludur
En temel emniyet kıyafet seçimi ile başlar. En çok yaşanan problem, yüksek boğazlı botgiymemekten dolayı yaşanan burkulmalardır.
Mostrada çalışma yaparken çekiç darbelerinin size ve çevrenizdekilere zarar vermemesineözen gösteriniz
Çok dik yamaçlarda tek başınıza çalışmamaya özen gösteriniz. Hızlı hareketlerdenkaçınarak, toprak yamaç ise çekiçle kendinize basamak oluşturabilirsiniz.
Tarla, dere yatağı yakını gibi yerlerden geçerken hem yabani hayvanlara dikkat ediniz, hem de çamura saplanmamaya özen gösteriniz
Çantanızda en azından büyük bir mendil ve kolonya bulundurmaya çalışınız.