ANNE BABA YOKSUNLUU

ANNE BABA YOKSUNLUU

YOKSUNLUKKelime anlam olarak; Mahrum olma, belli bir konuda eksiklik yaama durumudur.

Psikolojik olarak;

Belli bir konuda mahrumiyet yaama durumunda bilisel, duygusal ve davransal sapmalar ortaya kabilecek durumdur.

ANNE BABA YOKSUNLUUNU ORTAYA IKARAN DURUMLARBoanma

lm ve kayp

Aileden ayr yaamak

ocuk ihmali

BOANMA VE YOKSUNLUKBoanma hukuki adan ele alndnda kar kocalk durumunun son bulmas anlamn tayan bir olgudur.

Sosyolojik ve psikolojik adan ele alndnda ise, boanma, ocuk geliiminde en nemli etmen olan tam aileye son veren ve ocuk zerinde yaam boyu olumsuz etkiler yaratabilecek bir sretir.

zellikle boanmay izleyen ilk iki yl iinde, ocuklarn youn uyum sorunlar yaadklar, bu dnemde yaanan stres dzeyinin aileden birinin lmnde yaanabilecek kadar yksek olduu ve bu srecin bazen 15-20 yla kadar uzayabildii bildirilmektedir

Anne-babann boanmas hem ocuklar hem de ebeveynler iin olduka zor ve stresli bir sretir. ocuk asndan dnlecek olursa, o gne kadar en fazla bal olduu iki kiiye yani anne ve babasna, bundan sonra eit olarak ulaamayacak ve dnyas bir anlamda blnecektir.

Boanma Sonrasnda ocuklarda Grlen Ortak TepkilerSululuk

Korku

fke

zntYa Gruplarna Gre Boanmann EtkileriOkul ncesi

Okul ncesi geliim grevlerinden biri, anne baba, kardeler ve dier insanlarla duygusal ba kurmay renmektir. Bu grev boanmayla ilgili olarak aile birlii deiiklie urayan ocuklar iin zel bir anlam tar. Anne babas boanm okul ncesi a ocuu geliimin bu ek ykyle de baa kmak zorunda kalr.

Okul ncesiOkul ncesine kadar olan bu ada boanmann olumsuz etkileri fazla grlmemesine ramen boanmann olumsuz etkilerini yaayan ebeveynlerin atmalarn ocua yanstmalaryla ocukta, korku, inatlk, uyku ve beslenme bozukluklar, yatak slatma gibi olumsuz davranlar grlebilmektedir. Buna ek olarak ocukta terk edilme korkusu yaygn olarak grlebilmektedir.

Okul ncesiKorku okul ncesi ocuklar daha ok birlikte yaadklar evde kalan ebeveynin kendin terk edip gitmesinden giden ebeveynin tarafndan eskisi kadar sevilmemekten, yiyecek ya da yatacak yer bulamamaktan korkar. Kendilerini gvende hissetmez ve bundan rkerler.

Okul ncesiSululuk bu dnem ocuklar benmerkezci olduundan ve hayalle gerei ayrt edemediinden, ebeveynlerinin onlarn yapt bir ey yznden boandn dnrler ve kendilerini sularlar.

Okul ncesifke sekizinci aydan itibaren ocuklar anne babalarnn ayrlklarn alglarlar. Neden fkelendiklerini bilmezle ve kontrolde edemezler. Bu dnemdekiler fkelerini srarak, vurarak, abuk sinirlenerek ve duygusal olarak ie kapanarak yaayabilirler.

Okul ncesiBamllk ellerinde kalan tek kiiye sk sk sarlrlar. Onu da kaybetmeyi gze alamadklar iin oyun oynamak iin bile vakit ayrmazlar. Zaman ve mesafe kavramlar tam olarak gelimemi olduu iin onlara gre bir ebeveynin her sabah ie gitmesiyle baka bir ehirde yaamas arasnda fark yoktur.

Okul ncesiRegresyon bir ebeveynin aniden ortadan kayboluu bir bebein geliimsel zelliklerinin gerilemesine aabilir. Bu dnemdeki tipik gerileme davranlar parmak emme, yata slatma, anne ve babaya vurma, anne babaya ar dknlk gsterme, nceden sevilen bir nesneye yeniden balanma.

Okul a

6- 12 ya dnemi nceki dnemlerden farkl olarak ocuk zerinde toplumun giderek artan bir rol oynad, sakin ve istikrarl bir geliim dnemidir.

Bu dnem ocuun somut zihinsel ilemleri kullanabildii ahlaki yarglarda bulunurken durumsal ve kiisel etmenleri dikkate alabildii bir dnemdir

Ayrlmalarda okul anda olan ocuun tepkilerinkar tepkileri

Gelecee dair endieler

Benmerkezci dnce yaps

Ebeveyni sulama ve evden gidene duyulan zlem

Terk edilme korkusu ve gvensizlik

zdeim sorunlar

Kzgnlk ve saldrganlk

Arkadalk ilikileriErgenlik aBoanmann ergenler zerinde gsterdii tepkiler farkllk gstermektedir.

Kk kardelerine gre daha ok etkilenebilir.

Genellikle ortaya kan tepki FKE dir.

ocuklarn Boanma Srecine Uyumuocuun boanma olayna uyum sreci bazen, lm olayna uyum srecinden daha uzundur. Bu uyum sreci ocukta 5 evrede yaanr.

1. Boanmay reddetme 2. Boanma durumunu oluturan nedene kar fke 3. Anne ve babay bir araya getirme abas iinde olma 4. Depresyon ve kayg 5. Boanmay kabullenme ocuklarn Boanmaya Uyumunu Etkileyen Etmenler1. ocuun birlikte yaamad ebeveyni ile ilikisinin kalitesi

2. ocuun birlikte yaad ebeveyninin psikolojik uyumu ve ebeveynlik yetenei

3. Ebeveynler aras atma

4. Ekonomik glkler

5. ocuun zellikleri

Boanma Sreci ve Sonrasnda ocua Yaplabilecek Yardm ocuklarn bilmesi gerekenler

ocuun ya grubuna gre aklama yapmak ve doruyu sylemek nemlidir.

ocuk ok kkse, ebeveynlerinin onu ok sevdii mesaj doru bir yaklam olacaktr.Ya dzeyi olanlar anlamlandrabilecek dzeydeyse baz aklamalar yaplabilir> annesinin ve babasnn ayrld

> ailelerinde bir takm deiiklikler olaca

>ocuklarn boanma kararnda herhangi bir rol oynamad ve bunu deitiremeyecekleri, boanmada ocuun suu olmad, bunun yetikinler arasndaki problemlerden kaynakland vurgulanmaldr.

> Ailesinin onu daha nceden olduu gibi seveceklerini, boanmann sadece anne baba arasnda olduu sylenebilir.

Konuma aile toplants eklinde tm aile bireylerinin katld bir ortamda yaplmaldr.

Boanmann ocuk zerindeki Etkileri Nasl Azaltlabilir Boanmadan sonra ilikilerini uygar bir biimde srdrerek ocua her zaman sevildii ve istenildii duygusu hissettirilmelidir.

Boanmann anlam ocua ak ve kesin dille anlatlmal, birleme ve barma umudu verilmemelidir.

Anne ve babalar ocua boanmann bir sre onu mutsuz edeceinin bildiklerini syleyerek boanmada onun bir suu olmadn belirtmelidirler.

Boanma olayndan sonra anne ya da babadan biri dierinden almak iin ocuu ara olarak kullanmamaldr.

Anne babalar ocuu kar tarafa gndermekle tehdit etmemelidir. ok zararl olan bu tutum sonucunda ocuk kendini yalnz hissederek kendisine ve evresine gvenini kaybedebilir.

ocuk da kendine gre bir ayrlk yaayacaktr; evinin ve okulunun deimeyecei bir dzen salamaya almak, onun hayatn kolaylatrmak demektir.

Boanm ebeveynlerin ocuuna bundan sonra benim hayat arkadam, tm varlm sensin gibi yklemeler yapmamaldr ve ocua tayabileceinden daha fazla sorumluluk yklememelidir.

Anne babalar ocua acma duygusuyla ya da martacak biimde yaklamamaldrlar. ocuklar bu durumu isteklerini gerekletirmek iin koz olarak kullanabilir.

Anne babalar ocuklarna haber tama arac olarak grmemeli; birbirlerine iletecekleri mesajlar iin asla ocuu kullanmamaldrlar.

Anne babalar, boanmadan dolay mutlu olsalar bile ocuklarnn yitirme duygusu yaadklarn unutmayp, zntl ve kederli gnlerinde onlara yardmc olmaldrlar.

Anne babalar iin yerine getirilmesi ok zor olan sorumluluklardan birisi de ocuklarla olgun, paylamc, iyi bir iliki srdrebilmeleridir. ocuklarn ilgili bir biimde dinlemelidirler.

ocuklarda lm Kavram ve Yas Sreci

lm, yaamakta olan her insann tarih boyunca yzlemekte en ok zorland konulardan belki de birincisidir. Ayn zamanda lm yzlemekten kamann ok zor olduu bir kavramdr.

Her yata insan iin olduu gibi, ocuklar iin de travmatik bir kavram olan lmn, yaam kadar gerek olduu dnlrse byle bir durumda neler yaplacan bilmek nemlidir. Bu travmay ocuklarmzn daha kolay ve salkl biimde atlatmalarna yardmc olmak da ancak bu ekilde mmkn olabilirocuklarn lm alglamalar-anlamalar onlarn bilisel olgunlama dzeylerine bal olarak deiir ve geliir. Hangi yalarda lm olgusunu nasl algladklarn bilmek, onlara daha doru yaklamamz salayacaktr.

5 ya ncesi Bu ya ocuklar lm "son" olarak alglamazlar.

"Ne zaman geri dnecek?", "Mezardan kmasna yardm edebilir miyim?" gibi sorular sorabilirler

lm onlar iin geri dnml bir olay olduundan len kiinin orada ne yiyip itiini, yp mediini sorarlar .

lmn her yata herkesin bana gelebilecek bir olgu olduunu kavrayamazlar. Sadece yallarn, ktlerin lebileceini dnrler.Ya gruplarna gre lm nasl alglanr?5 ya ncesi

Somut dnce hakim olduunda ocuklara lm "uzun bir uyku " veya "yolculuk" gibi tanmlamak ok sakncaldr.

Bu aklamalar yapldnda, ocuklar ne kendileri uyumak isterler ne de sevdiklerinin uyumasna izin verirler, uyuyup uyanamayacaklarndan korkarlar.

Ksa ayrlklar bile kayp gibi yaayabilirler. Henz ayr kalmaya, alamamlardr.

5 ya ncesi

lmn nedenleriyle ilgili olarak da hayali ve yanl karmlar yapabilirler.

Ben merkezci dnce yapsna sahip olduklarndan, duygu ve istekleriyle bu lme neden olmu olabileceklerini ve benzer ekilde o kiiyi geri getirebileceklerini dnebilir ve buna inanabilirler.

lm yeterince alglayamadklarndan tepkileri de ok iddetli olmaz.5-10 ya aras dnem

lmn geri dnmsz olduunu, yaamsal ilevlerin durduunu anlamaya balamlardr, ancak 7 yana kadar halen lmn yallkla, hastalkla ilgili olduuna, kendilerinden ok uzak olduuna inanrlar.

5-10 ya aras dnem

lm engelleyememeklerini bilirler, ancak nedenlerine ilikin somut dnceler hakimiyetini korur.

"lenler yaayanlar grr, annemi mutlu etmek iin almalym

"Babam ld, nk ben onu ok zdm"

gibi dncelerle, sevdiklerinin lm kendilerine verilmi bir ceza gibi alglamaya yatkndrlar. 5-10 ya aras dnem

lmle ve ncesinde yaanan srele ilgili bilgilendirildike lmle daha iyi baa karlar.

Cenaze trenine, mezarla gtrmek lm gereini kabullenmelerini kolaylatrr.

Artk lmn her yata ve koul tanmakszn herkesin bana gelebileceini bildiklerinden kendi lmleriyle ilgili de endie duymaya balarlar.

lme kar tepkileri ok iddetli olur.

Olayn mistik boyutlaryla ilgilidirler.

Hakszlk ve kader kavramalarn lmle badatrrlar.

10 ya ve ergenlik dnemilk tepkileri grupta toplayabiliriz;

1.ok-inanama

2.Korku-itiraz

3.Tepkisizlik, donup kalma, hi bir ey olmam gibi davranma

lm karsnda ocuklarmz nasl tepkiler verir?lm sonras yaanan dier tepkiler

kayg, sululuk, fke, canl anlar, uykuya dalma glkleri, okul baarsnda dmeler, fiziksel rahatszlklar, zlem, znt olarak saylabilir.

Ba ars, karn ars, kas gerginlii gibi fiziksel yaknmalarn yannda baz ocuklarda kaybettii hasta kiinin hastalna benzer yaknmalar da gzlenebilir.

lmn gizlenmesi, ocuun yana uygun biimde bilgilendirilmemesi

Cenaze trenlerine ocuu gtrmemek, lenle vedalamasna olanak tanmamak

Ani lmler

len kiiye kar ikili duygular iinde olmak (hem sevip hem de ok kzmak gibi)

Destein yetersiz olmas

Ebeveynin yerine geebilecek kimsenin olmamas

ocuun kiilik zellikleri

ncesinde yaanan travmalar, kayplar

ocuklarn yasn neler arlatrr?lm haberini ilk defa anne baba veya duygusal olarak yakn birinin vermesi uygun olur.

Haberi ak olarak sylemek, zellikle kk ocuklarda soyut aklamalardan kanmak gereklidir.

Her ocuun yana uygun, onun anlayabilecei szckler seilebilir. Kk ocuklara lm anlatmak iin "uyumak", "uzun bir yolculuk" gibi benzetmeler kullanlan anlatm tarz olduka sakncaldr.

ocua lm anlatrken ve sonraki srete nelere dikkat etmeli?Sabrl olmak, duygular ok fazla saklamaya almamak, ocuun sorularna kar olabildiince ak, gereki, dorudan yantlar vermeye gayret etmek nemlidir

ocuklarnza bu durumu alglayp kabullenmeleri iin zaman tanyn. Onlardan gelecek her trl tepkiye de hazrlkl olun.

Bazen alamalar uzun sreli veya sk aralklarla olabilir; bylesi durumlarda endielenmeyin ve ocuunuzu susturmaya almayn.

ocuklarnza ok abartl olmamak kouluyla kendi duygularnz ifade edin. Byle davranmann hem sizin hem de ocuunuz asndan pek ok olumlu yan vardr.

ocuunuzun lenle ilgili konuulmadnda onun unutulduunu dnebilir,

onunla ilgili konumalarn veya znt ifade etmenin ailenin dier yelerini zeceini dnebilir. Bu nedenle de kendi duygularn syleme cesareti bulamaz.

Byle durumlarda anne babann duygularn ifade etmesinin bir baka nemi de, ocuklarna onlara destek olabilme ans verebilmeleridir.

ocuumuza bizi dnd, alarken mendil verdii, yanmzda olduu iin kendimizi ne kadar iyi hissettiimizi syleyerek onun kendisini deerli, ie yarar hissetmesini de salayabiliriz.

ocuklar siz her ne kadar duygularnz paylaasnz da, onlarla konumaya alsanz da bu konular bir sre konumak istemeyebilirler.

ocuklar sylemek istediklerini oyun yoluyla, resim yoluyla da ifade ederler. lmden sonraki dnemlerde oyunlarn, resimlerini iyi takip edin, oyunlar ve resimler hakknda konuun.

ocuu evin ortam uygun olmad iin evden uzaklatrmaya almayn, kendini dlanm hisseder, size gvenini kaybeder, istenmediini dnr. Hatta bu dnemlerde evden daha az ayrlmaya, ocuunuzla daha fazla vakit geirmeye aln.

ocuklar bir sre sizinle yatmak, oda n ak brakmak, kapsn kapatmamak gibi taleplerde bulunabilir. Bir sreliine bu taleplerini karlayn ve yava yava eski dzenine geeceinizi ona da syleyin.

lm olaynn baka bir sevdiinin bana tekrar gelebileceine ilikin korkularn dile getirmeleri iin tevik etmek ve gereki olmadklarn gstermek de nemlidir.ocuunuzla hissedebilecekleri sululuk duygularn konumak, bu sululuu yok etmeye ve kendi knamalarn nlemeye almak gereklidir.

Kk ocuklara kimin bakaca konusunda gvence vermek onlar asndan ok nemlidir. Bu yalarda ocuklar lm tam olarak alglayamazlar, ancak kendilerine kimin bakacana dair youn kayglar duyarlar. Bu kayglarn giderecek yantlar ocuklar ok rahatlatacak, yeni yaamlarna uyumlarn kolaylatracaktr.

Aileden ayr bir yerde yaamakSalkl bir geliim iin ocuun normal olarak ana-baba ve kardelerden oluan bir aile evresinde yetimesi gerekir.

Aileden ayr bir yerde yaamakYuvalarda ve yurtlarda yetiip de okul anda ve daha sonraki yllarda izlenen ocuklarda u ortak yanlar gzlenebilir,

Genel bir ilgisizlik ve evreyi umursamazlktr.

Psikolojik problemler

Fiziksel ihmal

Duygusal ihmal

Ekonomik ihmalOCUK HMAL

OCUK HMALocua bakmakla ykml olan kiilerin bu ykmll yerine getirmemesi, ocuu fiziksel ya da duygusal olarak ihmal etmesidir. Salk kontrolnn yaplmamas

Fiziksel hmal ocuun terk edilmesi veya kendine zarar verebilecei durumlarda denetimsiz braklmas

Fiziksel hmal Gereince bakmn salanmamas, beslenmemesi, mevsim artlarna gre giydirilmemesi.

Fiziksel hmal Beslenme yetersizlii yaayanBesin destei balandktan 3 ay18 aylk ocuk beyni (BT)sonraki hali (BT)

Unicef : The State of the Worlds Children, 2001. New York, Unicef, 2001.

Okula gnderilmemesi veya okula gnderildii halde okuldaki durumu ile ilgilenilmemesi,eitim gereksinimlerinin gzard edilmesi.

Fiziksel hmal Duygusal hmal ocuun ihtiya duyduu sevgi, ilgi ve yaknln gsterilmemesi, ocukla srekli alay etme, aalama, ocuktan kapasitesinin tesinde ar beklenti iinde olma, ar koruma, baml klma, ar otorite, ocuun davranlaryla uyumsuz ar cezalandrma duygusal ihmal olarak tanmlanabilir.

ocuk ihmalinin ocuklar zerindeki olumsuz etkileriocuklarn sua ynelme riski fazladr.

Bulgulara gre; ocuklarna kar ilgisiz, sevgi ve efkatten yoksun ya da onlar ak bir ekilde reddeden 42 annenin %33,3, 68 babann %30,9unun ocuklar sua itilirken; bu biimde davranmayan 339 annenin %17,4, 286 babann %16,1inin ocuklarnn sua itildii ortaya kmtr. ocuk ihmaline maruz kalan ocuklarn evden kama olasl fazladr.SONUAile ii uyumun, ailenin destekleyici yaklamnn ve ailenin ocuun geliimiyle ilgili etkinliklere katlmasndaki eitlilik, ocuun kiilik, kimlik ve okul baars zerinde nemli etkileri sahiptir. SONUrnek olarak, akademik baars dk ve snfta kalma riski tayan rencileri dier rencilerden ayran en nemli etkenin, anne-baba destei ve ilgisinden yoksunluk olduu saptanmtr. Ayn aratrmada, anne-baba katlk, tutarszlk ve geimsizliinin de dk okul baarsnda nemli bir risk faktr olduu grlmtr.