2
Ano ang Digmaan Ang digmaan ay isang palitan at marahas ng paglalapat ng lakas sa pagitan ng magkalabang pampolitika na entidad na naglalayong matamo ang minimithing huling kondisyong pampolitika sa pamamagitan ng sandatahaang sagupaan. Sa gawa niCarl Von Clausewitz na On War (Sa Digmaan), tinatawag ang digmaan bilang ang "pagpapatuloy ng pampolitika na pagsama-sama, na ginagawa sa ibang kaparaanan." [1] Interaksiyon sa pagitan ng dalawa o higit pa na mga militar ang digmaan na mayroong "pagsisikap ng mga kagustuhan". [2] Kapag nararapat na tawagin bilang isang digmaang sibil, tunggalian ito na likas sa isang lipunan, at ang kalikasan nito'y nasa sa paraan ng pamamahala sa halip na kalayaan. Hindi tinuturing na digmaan ang pagsakop, pagpatay, o pagpatay ng lahi dahil sa tumbasang kalikasan ng marahas na pagsasagupa, at ang organisadong kalikasan ng mga tauhang sangkot. Unang Digmaang Pandaigdig Ang Unang Digmaang Pandaigdig (Ingles: World War I/pinaikling WWI) ay isang pandaigdigang digmaang naganap mula 1914 hanggang 1918 na kinasangkutan ng mga makapangyarihang bansa sa mundo na noon ay napapangkat sa dalawang magkalabang alyansa: ang Alyadong Puwersa (batay sa Tatluhang Kasunduan ngImperyong Briton, Imperyong Ruso at Pransiya) at Puwersang Sentral (mula naman sa Tatluhang Alyansa ngImperyong Aleman, Austriya-Unggarya at Italya). Ang digmaan ang isa sa mga pinakamapinsalang giyera sa kasaysayan. [1][2] Ang pagpaslang kay Archiduque Franz Ferdinand ng isang makabayang Serbiyo na nanggalan Gavrilo Principnoong 28 Hunyo 1914 ang itinuturing na siyang pinakasanhi ng pagsisimula ng digmaan. Nagsimula ito noong 28 Hulyo 1914 nang magpahayag ng pakikidigma ang Austriya-Unggarya laban sa Serbiya na siya namang nagbunsod sa dalawang magkalabang alyansang nabanggit, kasama na maging ang kani-kanilang kolonya, na makibaka sa isa't isa. Makalipas ang ilan pang linggo, ang digmaan ay tuluyan nang lumaganap sa buong mundo. [3][4][5] Matapos makapagpahayag ng pakikidigma ay kagyat na sinalakay ng Austriya-Unggarya ang Serbiya. Sinundan ito ng pananakop ng Imperyong Aleman sa Belhika, Luksemburgo at hilagang Pransiya, at ng bigong pananalakay ng Imperyong Ruso sa silangang Alemanya. Buhat naman nang mapipilan ng sandatahang Briton-Pranses ang pag-abante ng sandatahang Aleman patungong Paris ay nauwi na sa pakikidigmang pambambang ang mga sagupaan doon na siya naman nagdulot upang halos hindi na umusad ang magkabilang panig. Nang mga sumunod na taon ay nakisangkot na rin sa

Ano Ang Digmaan

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Tungkol sa Digmaan

Citation preview

Ano ang DigmaanAngdigmaanay isang palitan at marahas ng paglalapat ng lakas sa pagitan ng magkalabang pampolitika na entidad na naglalayong matamo ang minimithing huling kondisyong pampolitika sa pamamagitan ng sandatahaang sagupaan. Sa gawa niCarl Von ClausewitznaOn War(Sa Digmaan), tinatawag ang digmaan bilang ang "pagpapatuloy ngpampolitikana pagsama-sama, na ginagawa sa ibang kaparaanan."[1]Interaksiyon sa pagitan ng dalawa o higit pa na mgamilitarang digmaan na mayroong "pagsisikap ng mga kagustuhan".[2]Kapag nararapat na tawagin bilang isangdigmaang sibil, tunggalian ito na likas sa isang lipunan, at ang kalikasan nito'y nasa sa paraan ng pamamahala sa halip nakalayaan. Hindi tinuturing na digmaan angpagsakop,pagpatay, opagpatay ng lahidahil sa tumbasang kalikasan ng marahas na pagsasagupa, at ang organisadong kalikasan ng mga tauhang sangkot.

Unang Digmaang PandaigdigAngUnang Digmaang Pandaigdig(Ingles:World War I/pinaikling WWI) ay isang pandaigdigang digmaang naganap mula 1914 hanggang 1918 na kinasangkutan ng mga makapangyarihang bansa sa mundo na noon ay napapangkat sa dalawang magkalabang alyansa: angAlyadong Puwersa(batay saTatluhang KasunduanngImperyong Briton,Imperyong RusoatPransiya) atPuwersang Sentral(mula naman saTatluhang AlyansangImperyong Aleman,Austriya-UnggaryaatItalya). Ang digmaan ang isa sa mga pinakamapinsalang giyera sa kasaysayan.[1][2]Ang pagpaslang kayArchiduque Franz Ferdinandng isang makabayang Serbiyo na nanggalanGavrilo Principnoong 28 Hunyo 1914 ang itinuturing na siyang pinakasanhi ng pagsisimula ng digmaan. Nagsimula ito noong 28 Hulyo 1914 nang magpahayag ng pakikidigma ang Austriya-Unggarya laban saSerbiyana siya namang nagbunsod sa dalawang magkalabang alyansang nabanggit, kasama na maging ang kani-kanilang kolonya, na makibaka sa isa't isa. Makalipas ang ilan pang linggo, ang digmaan ay tuluyan nang lumaganap sa buong mundo.[3][4][5]Matapos makapagpahayag ng pakikidigma ay kagyat na sinalakay ng Austriya-Unggarya ang Serbiya. Sinundan ito ng pananakop ng Imperyong Aleman saBelhika,Luksemburgoat hilagang Pransiya, at ng bigong pananalakay ng Imperyong Ruso sa silangang Alemanya. Buhat naman nang mapipilan ng sandatahang Briton-Pranses ang pag-abante ng sandatahang Aleman patungongParisay nauwi na sa pakikidigmang pambambang ang mga sagupaan doon na siya naman nagdulot upang halos hindi na umusad ang magkabilang panig. Nang mga sumunod na taon ay nakisangkot na rin sa digmaan angImperyong Otomano, Italya,Bulgarya,Rumanya,Gresyaat iba pa samantalang bumagsak ang monarkiya sa Rusya matapos angHimagsikang Rusonoong 1917 na nagbigay daan upang kumawala ang mga Ruso sa digmaan at maglunsad ng sunod-sunod na opensiba ang mga Aleman sa kanlurang Europa hanggang sa pumasok angEstados Unidossa digmaan. Sumuko ang Imperyong Aleman at mga kaalyado pagsapit nang 11 Nobyembre 1918 matapos ang isang matagumpay na kontra-opensiba ng Alyadong Puwersa.[6][7]

Sa pagtatapos ng digmaan ay maraming bansa ang itinatag saEuropamula sa labi ng mga imperyong Aleman, Austro-Unggaryo, Otomano at Ruso. Itinatag noon angLiga ng mga Nasyonupang pigilan ang anumang tunggaliang maaaring maganap sa mundo. Ang mga kasunduang itinadhana ngKasunduan ng Versaillesna nagdulot ng matinding paghihikahos sa mga mamamayang Aleman at ang pag-usbong ngpasismosa Europa ang ilan sa mga dahilan upang muling sumiklab ang isa pangpandaigdigang digmaanpagsapit nang 1939.[8][9]Ikalawang Digmaang PandaigdigAngIkalawang Digmaang Pandaigdigay isang pandaigdigang labanan na nagsimula noong ika-7 ng Hulyo 1937 saAsyaat unang araw ng Setyembre 1939 saEuropa. Natapos ito hanggang 1945, at nasangkot ang karamihan ng mga bansa sadaigdigat bawatkontinentena may naninirahan. Tinuturing ito na pinakamalawak, pinakamahal at pinakamadugong labanan sakasaysayanng sangkatauhan. Maaalalang ang mga bansang lumahok sa digmaan ay nagbuhos ng napakaraming pwersang militar upang lupigin ang bawat kalaban.Mga dahilan[baguhin|baguhin ang batayan]AngUnang Digmaang Pandaigdigay nagtapos sa pagkatalo ng Alemanya at ng kanyang mga kasapi noong 1918. Nabago ang mapa ngEuropa, at bilang resulta nito, nagsipagsulutan ang mga bagong bansa, kasama na ang bagong nabuongRepublika ng Weimarna kumakatawan sa nasabing bansa, dulot nito. Naniwala ang mga Aleman na sila ay hindi makatarungang sinisi sa digmaan; sila ay ginamit bilang pambayad ng pera saBritanyaatPransiyana nagwagi sa digmaan. Binigyan ang naunang nasabing bansa ng mga pagbabawal at sangksyon, kabilang na rito angKasunduan sa Versaillesna nagbabawal sa bansa na magsanay ng hukbong katihan na umabot sa mahigit sa sandaang libong kawal, para maiwas ang karagdagang gulo sa Europa at upang hindi na maulit ang pagkawasak at kapighatiang dulot ng nasabing digmaan.