ANTALYANIN DEMRE İLÇESİNDEKİ AZİZ NİKOLAOS.docx

ANTALYANIN DEMRE İLÇESİNDEKİ AZİZ NİKOLAOS

KİLİSESİNDE YAPILAN ÇALIŞMALAR

TARİHÇESİ

Myra'da Aziz Nikolas Kilisesi ilk olarak 6. yüzyılda Aziz Nikolaos'ın ölümü üzerine yapılmıştır. Günümüzdeki kilise temel olarak 8. yüzyıldan itibaren inşa edilmiştir. 11. yüzyılın ikinci yarısında bir manastır ilave edilmiştir. 1863 yılında Rus Çarı II. Aleksandr binayı ve çevresindeki bölgeyi Osmanlı Devleti'nden satın almıştır ve restorasyon çalışmalarına başlamıştır. Fakat daha sonra Osmanlı Devleti bölgeyi ve kiliseyi geri alıp Ruslara sadece restorasyon yapma izni vermiştir. Restorasyon çalışmaları kilisenin aslını bozacak kadar kötü yapılmıştır ve 1876'da bugün de görülebilen çan kulesi ilave edilmiştir. 1963 yılında kilisenin doğu ve batı kısımları toprak altından çıkartılmıştır. Daha sonraki yıllarda kazı çalışmaları devam etmiştir.

1990-2005 YILLARI ARASINDA KAZI ÇALIŞMALARI

Kazı araştırma toplantısında yer alan hemen hemen her yıl yapılan Aziz Nikolaos Kilise’sinin kazılarını Prof. Dr. Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Başkanı Semiha Yıldız ÖTÜKEN yapılan kazıları makaleler halinde anlatmıştır.

1990 YILINDA YAPILAN KAZI ÇALIŞMALARI

23 Temmuz- 23 Ağustos 1990 tarihleri arasında Antalya Arkeoloji Müzesi başkanlığında, Kültür Bakanlığı'nın izni ve Antalya ili Özel İdaresi'nin destekleriyle Demre'deki Aziz Nikolaos Kilisesi'nde "Temizlik ve Kazı" çalışmaları yapılmıştır.

KAZIDA ÇALIŞAN EKİP

Ekip Antalya Müzesi elemanlarından Sanat Tarihçi Mete Kırmızı, Restoratör Abdurrahman Özkan, Hacettepe Üniversitesi Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Yıldız Ötüken ile Hacettepe Üniversitesi mezuniyet sonrası öğrencilerinden Sema Alpaslan, Ayşegül Güngören, Zafer Karaca, Macit Tekinalp ve altı kişilik bir işçi grubundan oluşmuştur.

YAPILAN ÇALIŞMALAR

1989 yılındaki birinci dönemde Nikolaos Kilisesi'nin kuzeydoğusunda başlatılan çalışmada A 3 ve A 2 mekanları bulunmuştur , ayrıca kilisenin kuzeydoğu köşe odasına bir kapıyla bağlanan C 2 ve doğusundaki C mekanlarının çatıları bu yıl temizlenmiştir.

1990 yılında A 2’ye doğuda bitişik A 1 mekanında kazı çalışması devam etmiştir. Dolgu tamamen boşaltılmış ve taş-mermer plakalarla kaplı zemin bulunmuştur ve A 1 mekanının kuzey revağın diğer mekanlanndan büyük boyutta inşa edildiği anlaşılmıştır. A 1 güneyde yuvarlak kemerlerle bağlanan bir sütun ve dört payeden oluşan arkadla, batıda A 2, kuzeyde C 1 mekanı ile sınırlanmıştır.

C 1 mekanının güneye açılan kapısındaki dolgu toprak kısmen boşaltılmış ve böylece iki dönemin duvarları belirgin bir şekilde ortaya çıkarılmıştır.. C 1 mekanın kuzey cephesine bitişik beş yuvarlak kemerli bir arkad inşa edilmiş. Batıda ikinci kemerin içinde ise, C 1 'in orijinal kuzey duvarına ait bir kapı bulunmuştur. Dikdörtgen açıklık üstte tuğlayla örülmüş çift kemerli bir alınlıkla sonuçlanmaktadır. Kilisenin kuzeydoğu köşe odası ile A 3 ve C 2, ayrıca C 2 mekanı ile A 2 arasındaki bağlantıyı sağlayan kapıların iptal edilmesi gibi, C 1 deki bu kapı da içten moloz ve spoli ile kabaca örülerek iptal edilmiştir.

C 1 mekanının kuzeydoğu köşesi açıldıktan sonra bu mekana doğuda bitişen üçüncü ek yapının varlığı tesbit edilmiştir. C mekanı diye tanımladığımız bu yapının kuzey cephesinin 0.90 m lik bir kısmı üstten 1.24 m derinlikte bir çukur kazılarak ortaya çıkarılmıştır.

BULUNAN BULUNTULAR

1990 yılında 253 taş ve mermer buluntu bulunmuştur. Bunlardan 218'i A 1'in dolgusunda, 14'ü güney dış nef ile şapel arasındaki toprakta, 13'ü güney yan nef çatısı üzerinde ve 8'i güneydeki bahçede bulunmuştur.

1990 buluntulanndan 55'i mimari ögeler, 104'ü yer döşemeleri, 25li bir yüzü kabartmalı parçalar, 49lu liturjik ögeler, 15'i niteliği bilinmeyen parçalar, 3'ü kitabe ve 2'si sarkofag fragmanlandır.

A 1 mekanının ana toprağında 54 cam parçası bulunmuştur; 1989 yılı camları ile toplam sayı 215'e ulaşmıştır.

578 sırsız ve 87 sırlı seramik parçası bulunmuştur. A 1’in alt moloz ve üst moloz şeridinde çok sayıda tuğla , kiremit ve büyük harç parçaları bulunmuştur.

1992 YILINDA YAPILAN KAZI ÇALIŞMALARI

15 Eylül-3 Ekim 1992 tarihleri arasında Kültür Bakanlığı ve Hacettepe Üniversitesi adına Demre'deki Aziz Nikolaos kilisesinde kazı çalışmaIan gerçekleştirilmiştir.


Kazıya Bakanlık temsilcisi olarak Aydın Müzesi uzmanı arkeolog Mehmet Tuna, Hacettepe Üniversitesi Sanat Tarihi Anabilim Dalı öğretim üyelerinden Yar. Doç. Dr. Sacit Pekak, Yük. Mim. Dr. Mustafa Akpolat, Araştırma görevlisi Sema Alparslan ve Mezuniyet sonrası öğrencilerinden Nilay Çorağan, Ayşegül Güngören. Avni Kulunyar, Semih Selçuk ve altı işçi katılmıştır.


1989'da kuzey arkadm doğu tarafındaki iki bölümü A 3, A 2 tümüyle ve 1990'da üçüncü bölümü A 1 kısmen açılmış, ayrıca bunları güneyden sınırlayan, kilise ile bağlantısı ve mimari özellikleri nedeniyle büyük değer taşıyan üç ek yapı C 2,C 1, C bulunmuştur.

A 1 zemin döşemesine kadar tümüyle açılmıştır. Zemin batıda düzensiz, doğuda ise düzenli bir şekilde yerleştirilmiş devşirme levhalarla kaplanmıştır.

1992 yılının sürpriz buluntusu A 1'in doğudan sınırlayan merdivenli podyumdur. A 1 zemininden 1.25 m yükseklikteki podyuma batıdan beş basamaklı bir merdivenle çıkılmaktadır. Podyumun üzerinde, güneydeki C yapısına uzanan ve kısmen tahrip edilmiş, orijinalde beş basamaklı, ikinci bir merdiven (C merdiveni) bulunmuştur.

C 1 yapısının üstünde 8.10 m boyundaki bir açma ile 1.50 m yüksekliğindeki toprak kaldırılmış ve sağlam durumdaki tonoz örtüsü bulunmuştur.

BULUNAN BULUNTULAR

272 taş ve mermer buluntu bulunmuştur. Bunlardan 34'ü mimari ögeler, 93'ü yer döşemeleri, 6'sı yer döşemesi için kullanılan mermer parçalan, 19'u bir yüzü kabartmalı parçalar, 43'ü liturjik ögeler, 68'i niteliği bilinmeyen parçalar, 6'sı kitabe, 1'i Roma dönemi kabartması, 1'i çanak,1 'i kuş heykelciğidir.

1992 yılında A 1 mekanı ana toprağında 44, A 2 arkadında 2, C 1 örtüsünün üzerinde 3 olmak üzere 49 Bizans dönemine ve A 1, C 1 açmalarının yüzey toprağında 30 Postbizans dönemine ait cam parçası bulunmuştur. Bunlardan bir örnek gözyaşı şişesi olup bütündür.

Yüzey toprakta 53 sırlı, 390 sırsız Postbizans dönemine ait seramik, selin sürüklediği alüvyon dolguda ve kilise zeminin üzerindekiana toprakta ise 10 sırlı, 327 sırsız Roma ve Bizans dönemine ait seramik bulunmuştur.

A 1 üst dolguda 4, A 1 ana toprakta 12, C 1 örtüsünün üzerindeki yüzey toprakta 5 olmak üzere 21 maden buluntu bulunmuştur. Bunlar arasında 2 adet küçük bronz sikke A 1 ana toprak, 1 ok ucu ve zincir A 1 üst dolgu kayda değer buluntulardır.

1994 YILINDA YAPILAN KAZILAR

8-28 Ağustos ve 5-18 Eylül 1994 tarihleri arasında Kültür Bakanlığı ve Hacettepe Üniversitesi adına yürütülen Demre'deki Aziz Nikolaos Kilisesi'nde kazı çalışmaları gerçekleştirmiştir.


Kazıya Bakanlık temsilcisi olarak Kazılar Şubesi'nden Sanat Tarihçisi Ertuğrul Danık, Hacettepe Universİtesi Sanat Tarihi Anabilim Dalı öğretim üyelerinden Yüksek MimarDr. Mustafa Akpolat, Araştırma Görevlisi Sema Alpaslan, Meryem Acara, mezuniyet sonrası öğrencilerinden Mim. Burcu Ceylan, Nilay Çorağan, lisans öğrencilerinden Nilüfer Peker, Hanife Çınar, Hakan Tekin, Burak Kanat, Ebru Fındık, Ozgü Çömezoğlu ve Eskişehir Anadolu Üniversitesi Arkeoloji-Sanat Tarihi Bölümü'nden Araştırma Görevlisi Yelda Olcay katılmıştır.


Kilisenin kuzeydoğusundaki C ek yapısının 7.40 m uzunluğundaki kısmı açılmış ve üst katta birbirine bir kapı ile bağlanan batı ve doğu mekanları içerdiği anlaşılmıştır. 1994 yılında açma 4.50 m doğuya genişletilmiş ve 5.00x5.30 m boyutlarındaki düzensiz kare planlı doğu mekanı tümüyle bulunmuştur.

C yapısının podyuma bitişik kuzey duvarını ortaya çıkarmak, ayrıca podyumun sınırını belirleyebilmek amacı ile yapılan açmada C’ ye dik açı ile birleşen kuzey-güney ve doğu-batı yönlerinde iki duvar bulunmuştur.

1993’ de A 1 arkadının kuzey cephesini topraktan arındırmak için başlatılan ve 4.00-2.60 m kodda bırakılan açmalar zemine kadar indirilmiş; bu açmalar batı yönünde 14.00 m uzatılarak A 1, A 2 ve A 3 arkadlarının kuzey cepheleri bulunmuştur.

A 1 arkadının doğu köşesinin açılması ile 1992 yılı kazısı sonucunda ileri sürülen bir veri doğrulanmıştır. Podyum merdiveni arkadın kuzeyinde devam etmiştir. Arkad önceden varolan podyum merdivenleri üzerine inşa edilmiştir.

C 1 batı mekanı içten temizlenmiş. C2 kubbeli mekanının içten topraktan arındırılmasına başlanmış ve 3.40 m yüksekliğe kadar toprak temizlenmiştir. Kesme taş tekniğindeki kubbenin iç yüzeyi, pandantifler ve kubbe kemerleri düzgün bir şekilde sıvanmıştır.

BULUNAN BULUNTULAR

413 adet işli taş ve mermer buluntu bulunmuştur. Bunlann 4 ü in situdur. Buluntulann 376 sının türü tesbit edilmiştir; bunlardan 62 si mimari ögeler; 224’ ü opus sectile yer döşemeleri;40 iki yüzü işli levhalar; 19 u bir yüzü kabartmalı parçalar; 18 i liturjik ögeler; 5’ i kitabedir; 45 eserin türü kesinleşmemiştir.

Ana toprakta 647 Bizans ve yüzeyde 72 Bizans sonrası döneme ait cam parça bulunmuştur; bunlardan 74’ü ağız, 111’ i pencere camı, 33’ ü kaide, 16’ sı kulp, 9 u kandil sapı, 402 si gövde parçası, 1’ i şişe ağzı ve 1’ i bileziktir.

2614 seramikten Bizans Dönemi'ne ait 1573 sırsız, 77 sırlı seramik ana topraktan çıkarılmıştır. Yapının 3. dönemine tarihlenen ana toprak tabakasında Orta çağ seramiklerinin yanı sıra ilk yapı dönemlerine ışık tutabilecek seramikler de bulunmuştur.

63 tek fresko örneği bulunmuştur.

1995 YILINDA YAPILAN ÇALIŞMALAR

14 Ağustos - 17 Eylül tarihleri arasında, Kültür Bakanlığı ve Hacettepe Üniversitesi adına yürütüıen Demre'deki Aziz Nikolaos Kilisesi kazı çalışmaları gerçekleştirilmiştir.


Kazıya Bakanlık temsilcisi olarak Arkeolog Kazım Mertek, Hacettepe Üniversitesi Sanat Tarihi Anabilim Dalı öğretim üyelerinden Yüksek Mimar Dr. Mustafa Akpolat, Arşt.Gör, Meryem Acara, Arş.Gör.Dr.Serna Alpaslan, yüksek lisans öğrencilerin-den Birgül Açıkyıldız, Ertuğrul Danık, lisans öğrencilerinden Hakan Tekin, Mahmut Davulcu, Burak Kanat, Ebru Fındık, Özgü Çömezoğlu, Ihan Kocatepe, Özlem Çelik ve Eskişehir Anadolu Üniversitesi Arkeoloji Sanat Tarihi Bölümü, Arş. Gör. Yelda Olcay, Kayseri Erciyes Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü, Arş. Gör. Nilay Çorağan katılmıştır.


1962-63 yıllarında Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından kilisenin dışı topraktan arındırılmasına başlanarak güney ve doğudaki toprak zemin koduna kadar açılmış, kuzeyde çalışma yarım bırakılmış, batıya ise dokunulmamıştır. 1989'dan beri sürdürülen yeni kazılarda kuzeydoğu ve kuzeydeki toprağın boşaltılması hedeflenmiştir. Bu bağlamda 1989'da kuzeydeki A 3, A 2, 1990 ve 1992'de A i arkad bölümleri, 1993-94'de bölümleri sınırlayan arkadın kuzey cephesi ve kuzeydoğu tamamen açılmıştır.

Kuzey arkadın dıştan toprakla örtülü 5 bölümünün cephelerini açmaya devam edilmiştir. Bu çalışmalarda arkadın 1 ve 2 nolu bölümleri önünde yer alan B yapısı kazısına başlanmıştır. B yapısının sınırlarını belirleyebilmek amacı ile yapılan kazıda kilisenin kuzey arkadı ile yapının güney cephesi arasında kalan 1.56-1.80m genişlikteki kısımda 3.30 m yükseklikteki toprak 0.10 m zemin koduna kadar temizlenmiştir.

B yapısının güney cephesi ile kuzey arkad arasındaki kazı sonucunda batı uçta ortaya çıkan 1.90 m yüksekliğindeki duvarın topraktan arındırılmış , zeminde Ortaçağa ait bir su kanalının başlangıcı bulunmuştur.

C 1 yapısının batı mekanına, batıda kilisenin kuzeydoğu köşe odasına, kuzeyde ise arkadın A 2 bölümüne bağlantı sağlanmıştır.

1995 yılı kazısının son haftasında kilisenin kuzeydoğusundaki C yapısının doğu sınırını tespit etmek ve üst kat mekanını ortaya çıkarmak için başlatılan açmalarda 4.30 m den 2.85 koduna kadar kazıya devam edilmiştir. C yapısının kuzeydoğu köşesinden doğuya uzanan duvarın podyumla ilişkisini aydınlatmak amacı ile duvar boyu temizlik yapılmış, güney kısmında 2.34 m kodda bir zemin döşemesi bulunmuştur.

BULUNAN BULUNTULAR

1995 yılı kazısında 496 taş ve mermer buluntu ele geçmiştir, bunların 5'i in situdur. Buluntuların 452'sinin türü tespit edilmiştir; bunlardan86'sl mimari ögeler, 182'si opus sedile yer döşemeleri, 87'si iki yüzü işli levhalar, 36'sl bir yüzü kabartmalı parçalar, 45'i liturjik ögeler, 14'ü kitabe, 1'i sarkofag kapağı, 1'i kakma levhadır; 44 eserin türü kesinleşmemiştir.

1995 yılında ana toprakta 802 Bizans ve alüvyon üstündeki toprakta (4.90-4.00 m kodunda) 55 Bizans sonrası döneme ait cam parça bulunmuştur. Buluntuların 489'u pencere camı, 63'ü çeşitli tipte kandillere ait ağız, 17'si kaide, 13'ü kulp, 11’ kandil çubuğu, 145'i gövde ve 1'i şişe ağzı, 3'ü bileziktir; 58'i henüz tanımlanamayan cam parçasıdır.

3079 seramikten Bizans Dönemi'ne ait 2446'sl sırsız, 417'si sırlı seramik ana topraktan çıkmıştır. 167 sırsız, 49 sırlı seramik Bizans sonrasına aittir.

Kilisenin güneyinde yer alan mezar mekanındaki freskolar arasında, özellikle Anadolu'daki ilk ve tek örnek olan Aziz Nikolaos siklusu önem taşır. Ek yapılarda, kilisenin ithaf edildiği patron aziz siklusunu barındıran örnekler 11. yüzyıldan itibaren yoğundur.


19 Ağustos-14 Eylül 1996 tarihleri arasında Kültür Bakanlığı ve Hacettepe Üniversitesi adına yürütülen Demre'deki Aziz Nikolaos Kilisesi kazı çalışmaları gerçekleştirildi.


Kazıya bakanlık temsilcisi olarak Yayınlar Şubesi'nden Sanat Tarihçi Ertuğrul Danık, Hacettepe Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü öğretim üyelerinden Dr.Sema Alpaslan, Dr.Meryem Acara, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü'nden Yrd.Doç.Dr.Yelda Olcay, Araş.Gör.Macit Tekinalp; Kayseri Erciyes Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü'nden Araş.Gör.Nilay Çorağan, Mimarlık Bölümü'nden Yük.Mim.Burcu Ceylan; Hacettepe ve Anadolu Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü öğrencilerinden Hakan Tekin, Ebru Fındık, Özgü Çömezoğlu, Burak Kanat, Begüm Akkoyunlu, Barış Kıbrıs ve Hicran Kocaer katılmıştır.


Kuzeydoğu ek yapılarından C2'de; kilisenin kuzeyinde yer alan B yapısında ve k47iliseyi kuzeyden sınırlayan arkadda çalışmalar yapılmıştır.

C2 yapısının içten ve dıştan tamamlanan kazısı sonrası döşemenin söküldüğü toprakta 1.13xl.10 m. boyutlarında bir sondaj yapılmıştır. Bu sondajda -0.38-(-0.48) m. arasında yoğun yaşam izi bulunmuştur. C2 yapısının duvarlarındaki sıva büyük çapta korunmuş; duvar yüzeyini tümüyle kaplayan sıvanın üzerine sivri bir gereçle yatay ve dikey çizgiler, ayrıca geometrik bezemeler yapılmıştır.

Batı mekanın doğu duvarında B yapısının alt katına açılan 1.80 m.yükseklik ve 1.30 m. eninde bir giriş kapısı bulunmuştur. Kapı Orta Çağ'da çok düzgün bir şekilde içten örülerek kapatılmıştır.

Doğudaki üst mekan içte kuzey köşede 3.50 m.den zemine kadar (1.55 m.) topraktan arındırılmış ve böylece 7.20x4.00 m.lik mekan tümüyle temizlenmiştir. Kuzey duvarın batı tarafında 3 m. Yüksekliğinde yuvarlak kemerli bir kapı açıklığı, yanında doğu ve kuzey duvarlarındaki gibi küçük yuvarlak kemerli bir niş, 3.75 m. uzunluğa kadar açılan doğu cephenin ortasında bir pencere vardır. Ortadaki üst mekanın kuzeydoğu köşesinde ise 5.20 m.den zemin döşemesi koduna kadar (1.75 m.) yapılan iki açma ile kazı devam etmiş, 5.00 m. enindeki mekan 7.50 m. uzunluğa kadar temizlenmiştir.

Kilisenin kuzey arkadında 1989-1990 ve 1992-1993'de içi ve dışı 5.45 m. yükseklikteki toprağın altından çıkarılan doğudaki arkad bölümlerinden sonra, 1994-1995'de ortadaki iki (KI,K2) ve 1996'da batıdaki üç arkad bölümünün (K3,K4,K4b,K5) önü açılmıştır. Böylece arkadın cephesi 49 m. uzunluğunda ortaya çıkarılmıştır.

BULUNAN BULUNTULAR

Ana toprak 520 taş ve mermer eser bulunmuştur; bunlardan 268'i yer döşemesi, 65'i mimari öğeler, 110'u kabartmalı parça, 30'u kakma levha, 18'i kitabe, 29'u tanımlanamayan parçalardır.

Ana toprakta 691 Roma-Bizans, yüzey toprakta 25 Bizans sonrasına ait cam bulunmuştur. Ana toprak ve set buluntularının 234'ü pencere camı, 40'1 kandillere ait ağız, 26'sl kaide, 6'sı kulp, 9'u kandil çubuğu, 346'sl gövde, 2'si şişe ağzı, 2'si bilezik ve i 'i kadeh ve 25'i tanımlanamayan cam parçalardır.

Ana toprakta 159'u sırlı, 4722'si sırsız, 98'i kırmızı astarlı, 7'si terra sigillata, 5i 'i kandil, i 92'si boyalı seramik olmak üzere 5229, yüzey toprakta ise 19'u sırlı, 56'sı sırsız 75 seramik bulunmuştur.


22 Ağustos- 20 Eylül 1997 tarihleri arasında Kültür Bakanlığı ve Hacettepe Üniversitesi adına yürütülen Demre'deki Aziz Nikolaos Kilisesi kazı çalışmaları gerçekleştirilmiştir.

KAZIDA BULUNAN EKİP

Kazıya Bakanlık temsilcisi olarak Antalya Arkeoloji Müzesi'nden Arkeolog Cihan Tibet, Hacettepe Üniversitesi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Kayseri Erciyes Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü'nden Dr. Sema Alpaslan, Dr. Meryem Acara, Yrd.Doç.Dr.Yelda Olcay, Arş.Gör .MacitTekinalp, Dr. Nilay Çorağarı, Köln Üniversitesi Eskiçağ Enstitüsü'nden Epigrafist Doç.Dr. Thomas Korsten, ayrıca Hacettepe Üniversitesi Sanat Tarihi ve Arkeoloji Bölümü öğrencilerinden Çiğdem Çağlayan, Ebru Fındık, Özgü Çömezoğlu, Özlem Çelik, Begüm Akkoyunlu ve Burak Kanat katılmıştır.


C yapısının üst kat doğu mekanını podyumdan ayıran doğu-batı doğrultusundaki duvarın doğu uzantısı 3.00 m.ye kadar açılmış, buna kuzey-güney yönünde birleşen bir duvar 1.40 m. genişliğinde kapısı ile ortaya çıkarılmıştır.

C 2'nin işlevini, tarihçesini ve kilise ile bağlantısını aydınlatmak amacı ile, ikisi yapının merkezinde (Sondaj: 1,2), diğer ikisi yapı ile kilisenin birleştiği güneydoğu ve kuzeybatı köşelerde(Sondaj: 3,4) olmak üzere 4 sondaj açılmıştır. 1. ve 2. sondajda -0.38-(-0.48) m. kodda doğu-batı doğrultusunda birbirine paralel iki duvar ve aralarında kalın bir harç tabakası bulunmuştur.

1. ve 2. sondajda -0.38-(-0.48) m. kodda doğu-batı doğrultusunda birbirine paralel iki duvar ve aralarında kalın bir harç tabakası ortaya çıkmıştır. 1996 ve 1997 sondaj buluntuları değerlendirildikten sonra bu verilerin işlevi tartışılacaktır. 3 sondajda +0.10'dan -0.89 m.ye inilmiş, -0.79 m. kodunda kubbenin oturduğu güneybatı köşe payesi ve mekanı doğudan sınırlayan duvarın temel başlangıcı bulunmuştur. 1997'de doğu duvarın üstten görünen cephesinde kalın pembe sıvaya yerleştirilmiş bir üçgen tuğla süs tespit edilmiştir.

Kilisenin kuzeyinde yer alan iki katlı B yapısındaki çalışmalar 1995'te başlayarak, 1996'da devam etmiş ve bu yıl güney-kuzey yönünde uzanan duvarlar içten 1.80 m. uzunluğa kadar açılarak kuzeyde yeni mekanlar bulunmuştur.

Kuzeye doğru kazıya devam edilmiş, 5.70 m. yükseklikteki toprak zemine kadar temizlenerek, batı mekanı içte 11.80 m. uzunlukta açılmıştır. Güney odadaki kazıda 1.54 m. Kodda kalın harç tabakası ile kaplanmıştır.

1996'da tümüyle temizlenen 7.40 m. boy ve 4 m. enindeki dikdörtgen planlı doğu üst mekanın bu yıl kuzey duvarının dışında kazıya devam edilmiş, kuzeye açılan kapısında in situ bir eşik taşı, 2.80 m. uzunluğunda açılan mekanda kaba işli levhalarla döşeli zemin bulunmuştur.

1997'de orta mekanın kuzeybatısındaki toprak kaldırılarak geç dönemde inşa edilen kuzey duvarın dışına geçilmiştir. Bu bölümü kaplayan 5.70 m. Yüksekliğindeki toprak ve sel felaketinde yıkılan yapı molozu kaldırılarak düzgün kesme taş levhalarla kaplı zemin bulunmuştur.

Kilise ve kuzeydoğu ek yapıları kuzeyden kuşatan arkadın doğu bölümleri (A ı, A 2, A 3) 1989-90 ve i 992-93 'te iç ve dışta, orta (K ı, K 2, K3) ve batıdakiler (K 4, K 5) 1994-96'da dışta topraktan arındırılmıştır. 1997 kampanyasında arkadın batıdaki son bölümünün (K 6) dıştan temizlenmesiyle 54.50 m. boyundaki cephe tümüyle ortaya çıkmıştır.

BULUNAN BULUNTULAR

1997 yılında 264 adet mermer-taş eser bulunmuştur. Yapılan değerlendirmelerde 247 eserin türü tespit edilmiştir. Bunlar yer döşemesi (92), levha (43), sütun (12), sütun başlığı (9), kabartmalı parça (1 ı), kitabe (29), pencere şebekesi (4), mozaik, profilli yastık, eşik taşı (3' er), yastık, kapı çerçevesi (ı'er), templon arşitravı, templon paye topuzu, lento, sütun kaidesi, çanak (2'şer), kakma levha (21), kırık mermer bloktur (5)~ 17 parçanın türü kesinleşmemiştir.

Kazıda bulunan kitabelerin sayısı 74'tür; bunun yanı sıra kilisenin içinde ve ek yapılarında tespit ettiğimiz 24 kitabe mevcuttur. Kazı buluntularının çoğunluğu Roma İmparatorluk Dönemi'ne aittir; ayrıca 1 Hellenistik ve 6 Bizans Dönemi 'ne ait örnek vardır. Kitabelerin çoğu yılında Bizans ve sonrasına ait 360 cam parça bulunmuştur. Bizans buluntuları pencere camı (31), kap ve kandillere ait ağız (41), kaide (14), kulp (5), kandil çubuğu (11), gövde (254) ve bileziktir (4).yunanca' dır, tek bir kitabe Latincedir.

4796 seramikten Bizans Dönemi'ne ait 3934 sırsız, 104 sırlı seramik ana topraktan, 15 sırsız, 4 sırlı seramik alüvyon üstü yüzey topraktan çıkmıştır. 349 sırsız, 52 sırlı seramik Bizans sonrasına aittir. Geç Roma-Erken Hıristiyan Dönemi 'ne ait III kırmızı astarlı seramik, 5 terra sigillata, 150 boyalı seramik ve 72 kandil ana toprak ve eksi kodda bulunmuştur.

199 maden bulunmuştur. Bunlar sikke (5), kase parçaları (14), levha (23), mühür, kandil

fitili, zincir halkası, süs eşyası (l 'er), çivi (37), nal, mıh (3' er), cüruftur (104). 8' inin niteliği tespit edilememiştir.

Kilisenin freskoları toplam otuzdokuz sahne, yüzkırküç büst ve bütün şeklinde tasvir edilmiş tek figürler ile sembolik, bitkisel, geometrik bezemeler, perde emitasyonlarından oluşur.


16 Ağustos-12 Eylül 1999 tarihleri arasında Kültür Bakanlığı ve Hacettepe Üniversite adına yürütülen Demre'deki Aziz Nikolaos Kilisesi kazı çalışmaları gerçekleştirilir.


Kazıya Bakanlık temsilcisi olarak İstanbul Arkeoloji Müzesi'nden Arkeolog Rahmi Asal, Hacettepe Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü öğretim üyelerinden Dr. Sema Alpaslan, Araş.Gör.Dr.Macit Tekinalp, Çanakkale 18 Mart üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü'nden Araş.Gör.Ayşe Türker, Antakya Mustafa Kemal Üniversitesi Resim İş Bölümü'nden Araş.Gör.Ebru Fındık, ayrıca Hacettepe Universitesi Sanat Tarihi Bölümü yüksek lisans öğrencilerinden Özgü Çömezoğlu, Özlem Çelik ve lisans öğrencilerinden Mete Mimiroğlu, Esra Kıvanç ve Özmen Özdemiroğlu katılmışlardır.


1999 yılında kazıya kilisenin kuzeyinde yer alan B yapısı (piskoposluk ikametgahı) içinde ve batısındaki avluda, ayrıca kiliseyi kuzeyden kuşatan arkadın batıdaki son odasında (K6 mekanı) devam edilmiştir.

1999 yılında piskoposluk ikametgahının üst katındaki kuzey odalarda kuzeye doğru üç açma bitirilmiştir; kazı sonucunda yapının kuzey-güney yönünde uzunluğu içte 14 m., dışta 14.65 m.ye ulaşmıştır.

B yapısının batı mekanının kuzey odasında yapılan açmalarda, batı duvarının kuzey ve güney duvarlara bitişen 2.49 ve 2.41 m. yükseklikteki iki ucu ortaya çıkarılmıştır.

1998'de 5.52 m. kottan başlanarak açılan K6 mekanında 1999'da toprak kapı eşiği kotuna, 1.16 m.ye kadar temizlenmiştir.

BULUNAN BULUNTULAR

Toplam 489 taş eserin 476'sının türü bulunmuştur. 1’si mimarı öğe (5 pencere şebekesi, 4 sütun, 1 eşik taşı, 4 sütun başlığı parçası, 1 söve, 1 arşitrav, 1 kemer kilit taşı), 1’si liturjik öğe (15 levha, 1 kabartmalı parça, 1 templon payesi parçası), 318'i opus tesselatum, 68'i mermer yer döşemesi, 13'ü mermer kakma levha, 28'i tuğla opus sectile, 8'i mermer-taş opus sectife, 1’si kırık mermer taş bloktur

Toplam 547 parça cam bulunmuştur; bunlardan 540'1 Erken Hıristiyan ve Bizans Dönemine; Tsi ise Bizans sonrası döneme tarihlenir. Buluntuların 235'i pencere camı, 53'ü ağız, 20'si kaide, 6'sl kulp, 6'sl çubuk, 183'ü gövde, 1'i bileziktir; 36 parça incelenmektedir.

60'ı Geç Roma, 2374'ü Bizans ve 259'u Bizans sonrası döneme ait olmak üzere toplam 2693 seramik bulunmuştur. 1999 yılında 405'i Bizans ve 130'u (85'i 1998 yılı Aralık ayında gerçekleştirilen dış narteks üstü toprak temizliğinde ortaya çıkarılmıştır) Bizans sonrasına ait olmak üzere 535 maden bulunmuştur.


21 Ağustos-17 Eylül 2000 tarihlerinde Kültür Bakanlığı ve Hacettepe Üniversitesi

adına yürütülen Demre'deki Aziz Nikolaos Kilisesi kazı çalışmaları gerçekleştirildi.


Kazıya Bakanlık temsilcisi olarak Efes Müzesi'nden Sanat Tarihçisi Mehmet Sevim, Hacettepe Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü öğretim üyelerinden Dr.Sema Alpaslan,Dr.Meryem Acara, Dr.Macit Tekinalp, İstanbul Marmara Üniversitesinden Dr.Vera Bulgurlu, Çanakkale 18 Mart.Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü'nden Araş. Gör. Ayşe Türker, Antakya Mustafa Kemal Üniversitesi Resim İş Bölümü'nden Araş.Gör.Ebru Fındık, Ox ford Üniversitesinden Doç.Dr.Thomas Carter’ı, ayrıca Hacettepe ve Ege Üniversiteleri yüksek lisans ve lisans öğrencilerinden Özgü Çömezoğlu, Zeynep Oral, Filiz Esen, Ercan Erdoğan katılmışlardır.


2000 yılı kazısında kilisenin kuzeydoğusuna bitişik ekteki C-C1-C2 yapılarında; kilisenin kuzeyindeki avluda yer alan B yapısı dışında ve içinde; ayrıca kuzey arkadın batısındaki son bölüm olan K6'da çalışılmıştır.

Kilisenin kutsal işlev taşıyan kuzeydoğu köşe odasına bir kapı ile bağlanan ve 29.50 m. uzunluğa kadar ortaya çıkarılan kuzeydoğu ekinin kubbe ile örtülü C2 yapısı ve C1

yapısının beşi k tonozlu batı mekanı daha önceki kampanyalarda içte ve dışta topraktan arındırılmıştır.

Kilisenin kuzeyinde yer alan Piskoposluk ikametgahının doğu ve batı cephelerini topraktan arındırmak amacı ile daha önceki kampanyalarda batıda altı, doğuda iki; bu yıl ise her iki cephe dışında üçer açma yapılmıştır.

Kuzey arkadın batı köşesinde yer alan K6 mekanının içinde doğu-batı doğrultusunda uzanan eski duvarın güneyinde yapılan çalışmalar 3. yapı dönemi zemini için yapılan dolgu toprağın açılmasına ve K5 mekanında bulduğumuz yer döşemesinin batıdaki uzantısını tespit etmeye yöneliktir.

DUVAR RESİMLERİ BELGELEME KORUMA VE ONARIM ÇALIŞMALARI

Kilisenin 2. güneydoğu şapelini, güney dış yan nefi ve iç narteksi kapsamaktadır. Arazide öncelikle, planlar ve iç cephe kesitlerinin ölçümlerine baz oluşturacak ön çalışma eskizleri hazırlanmıştır. Daha sonra, mekanlar ve yüzeyler optik/elektronik aletler (Teodolit - Theo 020A ve Nivo - Leica NA-820) ile ölçülmüş ve fotografik dökümleri yapılmıştır. 63 poligon noktasına bağlı 487 pas, 660 ileriden kestirme, 19 takeometrik ve 262 nivelman olmak üzere toplam 1491 nokta ölçülmüştür; bunlardan 1078'i üç boyutlu kullanılmak üzere alınmıştır. Belirlenen hedef noktalarının işaretlendiği cepheler dijital fotoğraf makinası (Fuji FinePix 4700 zoom) ile 165 pozda belgelenerek bilgisayar ortamına aktarılmıştır. Daha sonra fotoğraflar MSR (Metric Single Image Rectification) programı ile düzeltilmiş, böylece fotogrametrik olarak ölçekli hale getirilmiştir.

Çalışmalar, kazı başkanı S. Yıldız Ötüken ve koruma-onarım ekibi başkanı Rıdvan Işler tarafından belirlenen, kuzeydoğu köşe odası, güney dış yan nef ve 2. Güneydoğu şapeli kapsamaktadır. Kilisenin kuzeydoğu köşe odasında, "Havari Komünyonu" sahnesini gösteren tamamı boyalı kubbenin, taşıyıcıdan ayrılmış, düşmek üzere olan çift katlı boyalı sıvaları, tamamı yaklaşık 32 m2 olan örgü kubbeye Lafarge hidrolik kireci ile hazırlanmış harç enjekte edilerek yapıştırılmıştır.

Tuğla kubbenin yüzeyi sönmüş kireç ve saman karışımı ile bir kat sıvanmış; üzerine yine sönmüş kireç ve saman karışımıyla ikinci kez sıvanarak boyanmıştır.

BULUNAN BULUNTULAR

2000 yılında bulunan 852 mermer-taş eserden 36'sı mimarı (1 sütun kaidesi, 15 sütun, 3 sütun başlığı; 3'ü profilli 5 yastık, 1 silme, 4lento, 6 kapı sövesi, 1 çörten); 34'ü liturjik (26 levha, 1 altar levhası, templana ait 2 levha üstü, 1 arşitrav, 1 paye, 3 küçük sütun); 5 çanak, 1 havan ezme taşı, 4 sarkofag parçası, 9 kitabe, 5 kırık blok, 31 üçgen

tuğla, 15 kakma, 101 yer döşemesi, 363 opus seetile, 217 tessera, 14 kabartmalı parça ve ayrıca 17,işlevi saptanamayan öğedir.


Kültür Bakanlığı ve Hacettepe Üniversitesi adına yürütülen Demre'deki Aziz Nikolaos Kilisesi kazı çalışmaları, 28 Ağustos-30 Eylül 2001 tarihlerinde gerçekleştirilmiştir.


Kazıya Bakanlık temsilcisi olarak Eskişehir Müzesi'nden Arkeolog Mehmet Katkat ve Aksaray Müzesi'nden Güner Sağır, yedi üniversitenin Sanat Tarihi Bölümlerinden olmak üzere, Hacettepe Üniversitesinden Doç. Dr. Sema Alpaslan. Dr. Meryem Acara Eser, İstanbul Marmara Üniversitesinden Dr. Vera Bulgurlu, İstanbul Üniversitesinden Yard.Doç, Dr... Engin Akyürek, Araş.Gör, Ayça Tiryaki, Araş.Gör. Ozgü Çömezoğlu, Kayseri Erciyes Üniversitesinden Yard.Doç.Dr, Nilay Karakaya, .Çanakkale 18 Mart Üniversitesinden Araş.Gör, Ayşe Türker, Antakya Mustafa Kemal Üniversitesinden Araş.Gör. Ebru Fındık, Gazi Üniversitesinden Oğr.Gör, Esra Keskin katıldılar. Duvar resmi koruma- onarım ve belgeleme çalışmaları Arkeolog-Restoratör Rıdvan İşler ve Mimar Cengiz Kabaoğlu'nun başkanlıklarında ekiplerle yürütüldü. Belgeleme ekibinde Mirn.Hest, Faruk Zarshati, Zehra Tolunoğlu ve Arzu Nizamoğlu, Topograf Fotogrametri Uzmanı Şinasi Kılıç; koruma-onarım ekibinde. duvar resmi koruma ve onarıcısı Onur Aras ve Elif Kaya; kazı ekibinde Hacettepe ve İstanbul Üniversitesinin lisans öğrencilerinden Filiz Esen, Esra Kıvanç, Akgül Kaya, Oğuzhan Erdoğan, Ali Gazi ve Sinan Kaya yer aldı.


2001 yılı kazısında kilisenin kuzeydoğusundaki C2 ek yapısında, kuzeyindeki avluda yer alan piskoposluk ikametgahı (B yapısı) üst kat odalarında, aynı yapının dışında doğu ve batısındaki alanlarda, kuzey arkadın KS-K6 bölümleri içi ve dışında kazı çalışmaları yapılmıştır. Doğu adadaki bir (Bo-k3) ve batı adadaki iki açma (Bd-kd2, Bd-kb2) planlandığı gibi bitirilmiştir. Bir (Bo-k3) ve batı adadaki iki açma (Bd-kd2, Bd-kb2) planlandığı gibi bitirilmiştir. B yapısı üst katındaki doğu ve orta bölümün kuzeydeki odalarını sınırlayan kuzey cephe duvarını bulmak amacı ile yapılan kazıda iki odada 5.00 ve 5.30 m. den 1.51-1.55 m. kattaki zemin döşemesine kadar toprak temizlenmiştir 2001 yılında kilisenin kuzeyinde yer alan avlunun B yapısı batısında kalan kısmında kazıya devam edilerek on açma (Bb-11-20) bitirilmiştir. Bd-3,4,5 açmalarında toprak 0.40 m. kota indirildiğinde, B yapısı doğu cephesi boyunca üst üste inşa edilmiş iki duvar kalıntısı bulunmuştur.

K6 içindeki toprak güneyde, kilisenin batı avlusu hizasında yer alan kuzey nef koridoru bitişiğinde 2.60 m. kota kadar temizlenmiştir.

BULUNAN BULUNTULAR

47 mimarı, 92liturjik işlevli taş elemanın yanı sıra, 3 çanak, 6 yazıt, 4 sarkofag levhası, 22 kırık blok, 820 tessera, 57 opus seetile, 4 kakma, 391 kırık yer döşemesi, 180 tuğla opus seetile, 28 işlevi çözülemeyen olmak üzere 1654 mermer,taş ele geçirilmiştir.

13045 seramikten 474 kırmızı astarlı seramik, 108 terra sigillata, 916 boyalı seramik ve 151 kandil Geç Roma-Erken Bizans, 10598 sırsız, 197 sırlı seramik Bizans, 501 sırsız, 100 sırlı seramik Bizans Dönemi sonrasına aittir.

2001 yılında, mezar mekanında yapılan duvar resimlerini temizleme ve onarım çalışmalarında, mekanın doğu ve orta bölümlerinin kuzey duvarlarındaki kemer yüzeylerinde Aziz Nikolaos siklusuna ait dört sahne (Nikolaos'un İmparator Konstantin ve Vali Ablabius'a rüyalarında gözükmesi, Demetrios'u boğulmaktan kurtarışı ve konusu belirlenemeyen bir sahne) temizlenip onarılmış, üslup ve ikonografik detayları belirginleştirilmiştir.

2003 YAPILAN ÇALIŞMALAR

27 Ağustos-4 Kasım 2003 tarihlerinde Kültür Bakanlığı ve Hacettepe Üniversitesi adına yürütülen Demre Aziz Nikolaos Kilisesi kazısı ve duvar resimlerini belgeleme, koruma-onarım çalışmaları gerçekleştirilmiştir.


Kazıya Bakanlık temsilcisi olarak Yalvaç Arkeoloji Müzesi’nden Sanat Tarihçisi Burcu Karakurt katılmıştır.. Kazı ekibi Türkiye’deki altı üniversitenin Sanat Tarihi, bir üniversitenin Tarih Bölümlerinden olmak üzere, Ankara Hacettepe, Kayseri Erciyes, İstanbul Marmara, İstanbul, Çanakkale 18 Mart, Antakya Mustafa Kemal, İstanbul Boğaziçi ve Almanya Heidelberg Üniversitesi öğretim üyeleri, araştırma görevlileri ve öğrencilerinden oluşmuştur; öğretim üyeleri Doç.Dr. Thomas Corsten, Doç.Dr.Engin Akyürek,Yard.Doç.Dr. Nilay Çorağan, Dr.Vera Bulgurlu; Araştırma Görevlileri Ayşe Türker, Özgü Çömezoğlu ve Ebru Fındık; yüksek lisans öğrencileri Çiğdem Temple, Ceren Erel, İlkgül Kaya; lisans öğrencileri Oğuzhan Erdoğan, Semra Palaz, Eda Armağan, Erkan Bora ve Özgen Kurt’tur.

Duvar resimlerini belgeleme-koruma ve onarım çalışmaları Mimar Cengiz Kabaoğlu ve Ark. Rest. Rıdvan İşler’in başkanlığındaki ekiplerce yürütülmüştür. Belgeleme ekibinde

Mimar Onarım Uzmanı Faruk Zarshati, Mimar Zehra Tulunoğlu, Harita Yük.Teknikeri- Topoğrafya ve Fotogrametri Uzmanı Şinasi Kılıç, Teknisyen Ömer Ekim, koruma ve onarım ekibinde Duvar Resmi Koruma Uzmanı Onur Araz, Akbil Bengül, Elif Kaya, Ceren Odabaşoğlu ve Emel Güzelgöz yer almıştır.


2003 yılında kilisenin kuzeydoğu ekindeki C1-batı ve C2 yapıları içinde; kilisenin kuzey avlusunda yer alan Piskoposluk ikametgâhı (B yapısı) üst ve alt kat mekânlarında; aynı yapının dışında, doğu alanda; kilisenin kuzey avlusunda batı alanda; kilisenin kuzey ekindeki K6 yapısı içi ve dışında; batı avlunun güneyindeki yapıda çalışılmıştır.

1993’te kilisenin kuzeydoğu eki içinde yer alan ve C2 mezar odasına bir kapı ile bağlanan C1 yapısı batı odasını dolduran alüvyon ve moloz tabakaları kaldırılmış ve 0.10 m. kotta zemin döşemesi bulunmuştur.

C2 yapısı içinde 2003 yılında devam edilen 6.sondajda ortaya çıkan kuruluşun üzerindeki kaya kütlesi ve altındaki harç tabakası kaldırılarak -0.60 m. kota inilmiştir.

2003 kazısı başlangıcında DSİ tarafından yapılan beton kanal ve deponun kaldırıldığı görülmüş ve B yapısı üst kat orta bölümü kuzey odasında çalışılmıştır. 4 toprak 5.30 m.den 1.52 m. kota kadar temizlenerek düzgün levhalarla kaplı zemine inilmiştir.

B yapısının alt kat mekânına açılan kapı demir çerçeve ve kolonlarla askıya alınarak, taş örgü seti kaldırılmıştır. Güneyde D 1 bölümü içinde arcosolium tipinde mezar yapısı bulunmuştur. Bb-32e-f açması tamamlanmıştır.

Kazı alanında açılan bütün sondajlarda- mesela kilisenin içindekindeki kubbeli mezar yapısında (C2-iç) ve batıdan bu yapıyla birleşen tonozlu yapıda (C1b-iç), tespit edilmiştir. K6 içindeki sondaja devam edilerek -0.45 m. kottan -0.75 m.ye inilmiş, bu kotta belirginleşen bir amphora nedeniyle -1.07 m.ye kadar toprak kaldırılmıştır.

Kuzey ekin K6 yapısı dışında, d-b yönünde uzanan 1.dönem bazilikasına ait iki temel duvar ve düzgün levhalarla döşeli zemin ortaya çıkmıştır.

BULUNAN BULUNTULAR

Buluntulardan 423’ü opus tesselatum döşemeye ait tessera, 208’i yer döşemesi, 60’ı kakma, 39’u geometrik biçimli opus sectile, 30’u kabartmalıparça, 26’sı bilinmeyen öğe, 5’i kırık bloktur. 70 Liturjik öğeden 48’i levha, 17’si delikişi levha, 3’ü templon payesi, 2’si röliker kapağıdır. 50 mimari öğeden 17’si sütun, 1’i sütun kaidesi, 11’i başlık parçası, 5’i silme, 5’i söve, 4’ü lento, 2’si eşik taşı, 2’si profili yastık, 1’i pencere şebekesi, 1’i tablalı

sütun-paye kaidesi, 1’i duvar yastığıdır. Ayrıca 8 havan, 1 lâhit kapağı ve 6 kitabe bulunmuştur.

DUVAR RESİMLERİ BELGELEME KORUMA ONARIM

Kilisenin güneyinde yer alan mezar odasındaki H.Nikolaos siklusuna ait onaltı sahnenin, ayrıca "İsa’nın Doğumu","Golgota Yolu", "Çarmıhta İsa", "Koimesis" sahneleriyle nişlerin kemer iç yüzeylerindeki, tonoz eteği ve duvarlarda yer alan aziz, martir ve piskopos figürlerinin koruma ve onarımı tamamlanmıştır. Bölümler yer yer örnek olarak rötuşlanmıştır.

3. güneydoğu şapelde 7-8 No.lu bölümlerin duvar, niş ve kemerlerindeki boyalı sıva sağlamlaştırılmış, temizlenmiş, 7 No.lu bölümdeki Deesis sahnesindeki Meryem Ana figürünün baş ve omuz kısmı rötuşlanmıştır. Aynı şapelin apsisindeki bir aziz figürü, ayrıca altta doğudaki küçük nişteki figür temizlenmiş ve kısmen rötuşlanmıştır.


2005 yılı çalışmaları 29 Ağustos - 21 Eylül tarihlerinde gerçekleştirilmiş; kilisenin kuzey avlusunda yer alan D yapısı içinde ve dışında, kuzey avlunun batısında yer alan yapı kalıntıları içi ve dışında; kilisenin kuzey ekindeki K6 yapısı dışında, batıda; ayrıca kilisenin batı avlusu güneyinde yer alan E yapısı içinde çalışılmıştır. Güney bölüm (D2) içindeki çalışmalar tamamlanmıştır.

D 1 yapı 2005’te D yapısı güney bölümü dışında alüvyon 3.00 m.den 1.20 m.ye kadar temizlenmiş; batısındaki dikdörtgen planlı ek yapı 2.90 m. kottan 0.90 m.ye kadar açılmış içi ve çevresinde altı yeni mezar bulunmuştur. Kuzey bölüm içindeki buluntu yoğunluğu dikkate alınarak 0.50 m. kota kadar toprak açılmıştır.

Kuzey ek yapının son bölümü olan K6’nın dışında, batısında 5.35- 2.10 m. kot arasında alüvyon kaldırılmıştır.K6’nın batısını sınırlayan ve üst kotu 1.00 m. olan duvarın 2005’te çalışılan K6-b3 açmasına doğru uzandığı tespit edilmiştir.

BULUNAN BULUNTULAR

2205 mimarî plâstik bulunmuştur. Erken Hıristiyanlık Dönemine ait eserler içinde dekoratif amaçlı kullanılan kakmalar ve liturjik öğelerden delikli levhalar yoğun iki türdür.

Geç Roma-Erken Hıristiyanlık Dönemine ait 620 boyalı, 241 kırmızı astarlı (ARS-CRS), 13 terrasi gillata, 3’ü tam olmak üzere 43 adet kandil parçası; Bizans Dönemine ait 99 sırlı, 7158 sırsız seramik parçası bulunmuştur.

DUVAR RESİMLERİ

Kilisenin 3. güneydoğu şapelinin apsisindeki duvar resimlerini koruma ve onarım çalışmalarında; Müjde sahnesi ile birlikte apsis duvarında beş piskopos, pseudo ikona tasvirleri ve üçüz kemer alınlığında üç martir tasviri bulunmuştur.. Myra’da Müjde sahnesinde Meryem ve melek figürleri birbirinden ayrı olarak tasvir edilmiştir; bu şekildeki tasvirler 12-13. yy.da yoğundur.

CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ

EDEBİYAT FAKÜLTESİ

SANAT TARİHİ BÖLÜMÜ

ANTALYANIN DEMRE İLÇESİNDEKİ AZİZ NİKOLAOS

KİLİSESİNDE YAPILAN ÇALIŞMALAR

MERVE ASLAN

2010190004

ORTAÇAĞ ARKEOLOJİSİ

SİVAS 2012

KAYNAKÇA

Ö,Yıldız. Kazı Araştırma Sonuçları Toplantısı . T. C Kültür Bakanlığı Anıtlar Ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları; Ankara.

Documents

ANTALYANIN DEMRE İLÇESİNDEKİ AZİZ NİKOLAOS.docx