82
Bismillahirrohmaanirrohiim Asyhadu anlaa ilaaha illalloh wa asyhadu anna Muhammadan rasuululloh Rodliitu billahi robbaa wa bil-islaami diinaa wa bi Muhammadin nabiyyaw wa rosuulaa Robbii zidni ‘ilmaa warzuqnii fahmaa Aamiin.... Do’a belajar

Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Embed Size (px)

DESCRIPTION

gxhjbssbzbvjnxjvnxnvmc

Citation preview

Page 1: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Bismillahirrohmaanirrohiim

Asyhadu anlaa ilaaha illallohwa asyhadu anna Muhammadan rasuululloh

Rodliitu billahi robbaawa bil-islaami diinaa

wa bi Muhammadin nabiyyaw wa rosuulaa

Robbii zidni ‘ilmaawarzuqnii fahmaa

Aamiin....

Do’a belajar

Page 2: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Nur HayatiBagian Anatomi dan Histologi FK UMY

Medical Education Unit FK UMY

ANATOMI KLINIK

Page 3: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Learning objectives

• Menjelaskan anatomi tractus respiratorius: upper respiratory tract dan lower respiratory tract.

• Menjelaskan masalah-masalah klinik ditinjau dari aspek anatomi tractus respiratorius.

• Menjelaskan mekanisme bernafas.• Menjelaskan otot-otot yang berfungsi dalam proses

respirasi, baik respirasi tenang maupun paksa.• Menjelaskan masalah-masalah klinik mekanisme

bernafas ditinjau dari aspek anatomi otot-otot pernafasan.

Page 4: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Fungsi Respirasi

• Inspirasi: mengambil O2 darah sel-sel tubuh pembakaran

• Ekspirasi: mengeluarkan CO2

• Menghangatkan dan melembabkan udara

Page 5: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Systema Respiratorium

• upper respiratory tract (saluran pernafasan yang ada di kepala):– Nasus– sinus paranasalis– pharynx

• lower respiratory tract (saluran pernafasan yang ada di leher dan truncus): – Larynx– Trachea– Bronchus– pulmo

Page 6: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16
Page 7: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16
Page 8: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16
Page 9: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16
Page 10: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Cavum nasi

• Vestibulum nasi• regio respiratoria• regio olfactoria:

organa olfactoria

Page 11: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Cavum nasi: regio respiratoria

• vasa darah banyak, terdapat gld. Seromucosa

• Concha nasalis: superior, media, inferior

• Meatus nasi:– Meatus nasi superior

muara sinus ethmoidalis post, sphenoidalis

– Meatus nasi media muara sinus frontalis, maxilaris

– Meatus nasi inferior Muara ductus nasolacrimalis

Page 12: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Cavum nasi: regio olfactoria

• regio olfactoria: organa olfactoria– di kranial & medial concha

sup & di septum nasi bag cranial.

– Epitel :neuroepitelium (ujung n. olfactorius yg berfungsi sbg saraf penghidu)

Page 13: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Masalah klinis

• Fraktur tulang-tulang hidung: akibat pukulan langsung dari depan.

• Infeksi cavum nasi dapat menyebar ke: – sinus paranasales (melalui muara sinus paranasales ke meatus

nasi) – auris media (melalui nasopharynx dan tuba auditiva) .

• Benda asing: sering ditemui pada anak-anak.• Epistaxis plexus Kiesslbach (anastomosis a.

sphenopalatina dan a. facialis). • Pemeriksaan cavum nasi: dengan menggunakan

spekulum hidung.• Septum nasi: deviasi septum nasi dapat mengganggu

drainase hidung dan sinus paranasales.

Page 14: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Epistaxis anterior

• Paling sering: plexus Kiesselbach’s

• Clinical Manifestations: – History – Unilateral bleeding – No sensation of post nasal

drip– Blood is bright red

Page 15: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Epistaxis posterior• Sumber: cabang arteri sphenopalatine.

Page 16: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Posterior Epistaxis

• Clinical Manifestations:– Nausea,

hematemesis, anemia, hemoptysis or melena.

– No visualized anterior source of bleeding

– Post nasal drip of blood

Page 17: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Sinus paranasalis• Ruang dalam tulang

cranium di sekitar cavum nasi– Sinus maxillaris– Sinus ethmoidalis– Sinus sphenoidalis– Sinus frontalis

• Fungsi:– Meringankan cranium– Menghangatkan dan

melembabkan udara

Page 18: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Masalah klinis

• Infeksi sinus paranasales.– Komplikasi umum infeksi hidung (rhinogen)– Odontogen Akar gigi premolar I dan II serta

molar III sering menonjol ke arah sinus maxillaris

– Muara sinus maxillaris ke meatus medius letaknya relatif tinggi menyulitkan drainase cairan dalam sinus.

– Muara sinus frontalis dekat dengan hiatus semilunaris penyebaran infeksi

– Pemeriksaan sinus: dengan cara transluminasi.

Page 19: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Masalah klinis

• Pemeriksaan sinus: transluminasi• Nyeri alih

– Sinus frontalis diinervasi oleh n. supraorbitalis yang juga menginervasi kulit dahi-kulit kepala daerah vertex rasa nyeri akibat sinusitis frontalis juga dirasakan pada daerah tersebut

– Rasa nyeri akibat sinusitis maxillaris juga dapat dirasakan di rahang atas dan giginya (inervasi n. infraorbitalis)

Page 20: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

20

Normal Water’s and Towne’ s Views of the Sinuses

Page 21: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

21

Lateral View Showing Normal Sphenoid Sinus

Page 22: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

22

X-Ray Image of Sinuses with Maxillary Sinusitis

Page 23: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

23

Perubahan anatomis yang berkaitan dengan sinusitis

• Deviated nasal septum

• Concha bullosa

• Foreign body

• Nasal polyps

• Congenital atresia

• Lymphoid hyperplasia

• Nasal structural changes found in Downs syndrome

Page 24: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

24

Perubahan anatomis yang berkaitan dengan sinusitis

• Physical trauma

• Scuba diving

• Foreign body

• Cleft palate

• Dental disorders

• Any patient with chronic fatigue, fever, general malaise/aching or headaches should be evaluated for sinusitis

Page 25: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Pharynx

• Posterioinferior cavum nasi dan cavum oris

• Superior larynx dan esophagus

• Basis cranii - VC VI

Page 26: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Pharynx • Terdiri atas:

– Nasopharynx• Menutup saat menelan

mencegah makanan masuk ke cavum nasi

• Ostium tuba auditiva• Tonsilla pharyngea

– Oropharynx:• Istmus faucium• Tonsilla palatina• Tonsilla lingualis

– Laryngopharynx

• Tonsila palatina, tonsila lingualis & tonsila pharyngea membentuk cincin tonsilaris Waldeyer

Page 27: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Masalah klinis

• Tuba auditiva: penyebaran infeksi dari nasopharynx ke auris media

• Kontraksi m. Salpingopharyngeus: membuka tuba auditiva

Page 28: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Tonsilitis

Page 29: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

LARYNX

• dari radix lingua - trachea ( VC 3-6)

• Melekat pada os hyoid, membuka ke arah superior ke laryngopharynx

• Ke posterior bersambung dengan trachea

• pria : 5 cm, wanita lebih kecil, bayi letaknya tinggi

Page 30: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Larynx

• Fungsi:– Jalan nafas– Berperan dalam mekanisme pengaturan jalan

pernafasan dan pencernaan• menelan : larynx ditarik keatas oleh m. palatopharyngeus• Dapat menutup saluran pernafasan

– Produksi suara– Fungsi penting untuk batuk dan muntah

Page 31: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Kerangka Larynx

• Cartilago:– Cartilago thyroidea (Adam’s

apple)– Cricoidea– Arytenoidea, cuneiforme,

corniculata

• Epiglotis

Page 32: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16
Page 33: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Masalah klinis

• Bagaimana proses batuk bisa terjadi?

• Bagaimana mekanisme kerja larynx pada saat bernafas dan menelan?

• Bagaimana proses pembentukan suara?

Page 34: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Masalah klinik

• Otot larynx diinervasi oleh n. laryngeus recurrens dan n. laryngeus externus letaknya dekat dengan glandula thyroid cedera pada saat operasi glandula thyroid:– Terpotongnya r. laryngeus externus m. cricothyroideus

lumpuh plica vocalis tidak dapat ditegangkan melemahnya suara

– Pemotongan n. laryngeus recurrens unilateral plica vocalis ipsilateral berada dalam posisi antara abduksi dan adduksi kemampuan bicara masih bisa normal.

– Pemotongan n. laryngeus recurrens bilateral pernafasan menjadi terganggu dan penderitanya tidak bisa berbicara

• plica vocalis dalam posisi antara abduksi dan adduksi• rima glottidis sebagian tertutup

– Pemotongan parsial n. laryngeus recurrens paralisis otot abductor bilateral plica vocalis sesak nafas akut dan stridor tracheostomi.

Page 35: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16
Page 36: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16
Page 37: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16
Page 38: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Trachea

• Tabung flexible selalu terbuka

• Larynx – bifurcatio trachea• 16-20 cincin cartilago• Panjang: 9-11cm, lebar: 2,5

cm• 3 lapis:

– Mucosa– Submucosa– Adventitia

Page 39: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16
Page 40: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Bronchus

• Carina: batas antara trachea dan bronchus

• Bronchus primarius bronchus secundus bronchus tertius

• Bronchiolus tidak tdp cartilago

• Bronchiolus terminalis

Page 41: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16
Page 42: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Masalah Klinis• Penekanan trachea

– pelebaran arcus aorta (aneurisma)– pembesaran kelenjar tiroid baik unilateral maupun bilateral.

• Inhalasi benda asing.– Sering terjadi pada anak-anak– bronchus kanan

• Bronchoscopi: – pemeriksaan bagian dalam trachea dan bronchus – biopsi mukosa– mengeluarkan benda asing

• Trakeostomi• Asma bronchiale

– konstriksi otot polos bronchus– penebalan lumen bronchus: proses inflamasi dan penumpukan sekret

Page 43: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

TRACHEOBRONCHIAL FOREIGN BODY

Page 44: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Gb. tracheostomi

Page 45: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16
Page 46: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16
Page 47: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16
Page 48: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

PARS RESPIRATORIA

• Terdiri atas:– Bronchiolus respiratorius– Ductus alveolaris– Alveolus

• lk 300 juta alveoli area pertukaran gas

Page 49: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16
Page 50: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16
Page 51: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

PULMONES

• cavum thoracis. • 2: pulmo dexter dan sinister

– Pulmo dexter 3 lobus– Pulmo sinister 2 lobus

• mediastinum : ruangan diantara 2 pulmo

• Permukaan pulmo :– facies diaphragmatica (margo inferior)– facies costalis– facies mediastinalis (margo anterior)

Page 52: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Pulmones

• Bentuk: conus – Apex pulmonis– Basis pulmonis

• Hilus pulmonalis– Tempat keluar

masuknya bronchi, vasa darah, vasa lymphatica dan nervi

• Terdiri atas alveoli pertukaran gas

Page 53: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16
Page 54: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Vascularisasi Pulmo

• Arteri:– a. pulmonalis proses respirasi alveoli– a. bronchialis kaya O2 jaringan pulmo

kecuali alveoli

• Vena:– V. pulmonalis darah teroksigenasi

jantung– Anastomosis v. pulmonalis dan v. bronchialis

Page 55: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Pleurae

• Pembungkus pulmo– Pleura visceralis: melapisi permukaan pulmo– Pleura parietalis: melapisi dinding dada dan superior

diafragma• pleura cervicale• pleura costalis• pleura mediastinalis• pleura diaphragmatica.

– Cavum pleura• Recessus costodiaphragmaticus adalah daerah bagian

bawah cavitas pleuralis yang dimasuki pulmo pada saat inspirasi.

• Recessus costomediastinalis adalah celah antara pleura costalis dan mediastinalis, terletak sepanjang pinggir anterior pleura.

Page 56: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16
Page 57: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Inervasi pleura

• Pleura parietalis:– n. intercostalis (pleura costalis)– n. phrenicus (pleura mediastinalis)– n. intercostalis bagian bawah– n. phrenicus (pleura diaphragmatica).

• Pleura visceralis: sistem saraf otonom dan tidak peka oleh sensasi nyeri maupun raba

Page 58: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16
Page 59: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Masalah Klinik• Trauma

– Serpihan fraktur costa dapat menembus paru-paru udara dapat masuk ke dalam cavum pleura menyebabkan pneumothorax kolaps pulmo

– Apabila udara masuk ke jaringan subcutan emfisema subcutan.• Nyeri pada dada.

– Jaringan pulmo dan pleura parietalis tidak mempunyai ujung saraf peka nyeri nyeri alih di daerah dada atau daerah lain sesuai dermatom yang terlibat

– Bila kerusakan pada jaringan paru-paru mengenai pleura parietalis nyeri hebat yang diperparah dengan inspirasi dalam dan batuk

– Bagian bawah pleura parietalis: n. intercostalis bagian bawah nyeri alih daerah abdomen disangka sebagai abdomen akut

– Pleura diaphragmatica: inervasi dari n. phrenicus (3,4 dan 5) nyeri alih di sekitar bahu.

Page 60: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Masalah klinik

• Efusi pleura: cairan serosa berlebihan di cavum pleura disebut efusi pleura

• Empiema cavum pleura berisi nanah• Hematothorax • Pembedahan pada paru-paru.

– lesi lokal pembedahan paru-paru melalui spatium intercostalis

• Carcinoma Bronchogenik. – mukosa bronchus besar yang ada di hilus pulmonalis

menyebar dengan cepat ke nll. tracheobronchialis

Page 61: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16
Page 62: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Masalah klinik

• Penyempitan bronchus, misal: asma bronchiale: – Spasme otot polos dinding bronchiolus– Kesukaran saat ekspirasi– Pulmo teregang cavitas thoracis membesar barrel chest

• Kehilangan elastisitas pulmo, mis emphisema, fibrosis pulmo– Pulmo tidak dapat mengempis secara adekuat ekspirasi tdk

sempurna otot-otot pernafasan aksesori

• Kehilangan distensibilitas pulmo: silicosis, asbestosis, carcinoma, pneumonia– Gangguan inspirasi otot-otot bantu inspirasi

Page 63: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

RESPIRASI

• Pusat: medulla oblongata– Peka terhadap kadar CO2 darah:

• Corpus caroticus bifurcatio a. carotis communis• Corpus aorticus arcus aorta

– Dipengaruhi oleh cortex cerebri bicara, menyanyi, bersiul

• Aktivitas:– Ventilasi– Difusi – Transportasi – Metabolisme jaringan

Page 64: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

MEKANISME RESPIRASI

• Dua mekanisme penting untuk meningkatkan volume thorax adalah:– Gerakan costa adanya otot-otot yang

melekat padanya– Kontraksi diaphragma otot utama inspirasi

Page 65: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

PROCESS OF RESPIRATION

• Diaphragm: Major muscle of respiration

• Inspiration: Diaphragm contracts, Thoracic Cavity increases, Intra-thoracic pressure decreases and air enters.

• Expiration: Is passive

• Elastic Recoil

• Compliance

Page 66: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Copyright 2003 by Mosby, Inc. All rights reserved.

Figure 12-2 Mechanics of Breathing

Page 67: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Gerakan costa

• Otot-otot pernafasan aksinya hanya untuk menggerakkan costa selama respirasi

• Otot-otot pernafasan aksesori:– origo pada costa, manubrium dan sternum– fungsi utamanya adalah untuk gerakan leher, kepala,

dan extremitas atas ke arah thorax – Otot-otot pernafasan aksesori dapat membantu

ventilasi bila diperlukan, dengan cara memfiksasi insersinya, sehingga bila otot-otot ini berkontraksi, maka costa akan terangkat.

Page 68: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Otot-otot pernafasan

• Inspirasi: – M. intercostalis externus– M. intercostalis internus (parasternalis)– Mm. Vertebrocostalis: m. serratus posterior

superior, m. levatores costarum, m. seratus posterior inferior

• Ekspirasi:– M. Intercostalis internus (bagian lateral) – M. Subcostalis dan m. transversus thoracis

Page 69: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Otot-otot pernafasan aksesori

• Inspirasi:– M. sternocleidomastoideus: mengangkat manubrium sterni– M. infrahyoid: mengangkat manubrium sterni– M scalenus: mengangkat costa 1 dan 2– M. Pectoralis minor: mengangkat costa 3-5– M. pectoralis major: menekan sternum ke depan atas– M. serratus anterior: mengangkat, abduksi dan eversi costa– M. erector spinae: memperkuat konkavitas spina thoracis.

• Ekspirasi:– M. rectus abdominis– M. obliquus externus abdominis– M. obliquus internus abdominis– M. transversus abdominis

Page 70: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Otot pernafasan: inspirasi

• M. intercostalis • Diafragma

Page 71: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Otot pernafasan aksesori: inspirasi

• M. sternomastoideus• M. pectoralis minor• M. pectoralis major• M. serratus anterior• M. scalenus

Page 72: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

m. scalenus

Page 73: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Otot pernafasan aksesori: ekspirasi

Page 74: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Mekanisme Pernafasan

• Inspirasi– Inspirasi tenang 16 kali/menit– Inspirasi kuat

• Ekspirasi:– Ekpirasi tenang– Ekspirasi kuat

Page 75: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Inspirasi tenang

• Peningkatan kapasitas rongga thorax– Diameter vertikal: Kontraksi diafragma

diafragma lebih rendah – Diameter anteroposterior dan transversal:

• Kontraksi mm. intercostalis externus mendekatkan costa costa I difixasi oleh otot pangkal leher (m. scalenus) mengangkat costa I – XII ke arah costa I

• Kontraksi m. levator costarum dan m. serratus posterior superior

Page 76: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16
Page 77: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Inspirasi kuat

• Pada gangguan pernafasan• Peningkatan maksimal kapasitas rongga thorax• Semua otot yang dapat mengangkat costa

bekerja:– M. scalenus anterior dan medius– M. sternomastoideus– M. serratus anterior– M. pectoralis minor– M. pectoralis major

Page 78: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Ekspirasi

• Ekspirasi tenang:– Fenomena pasif– Relaksasi m. intercostalis, diafragma– Peningkatan tonus otot dinding anterior abdomen– Kontraksi m. serratus anterior inferior menarik iga

ke bawah• Ekspirasi kuat:

– Proses aktif– Kontraksi otot dinding anterior abdomen– Kontraksi m. quadratus lumborum– Kontraksi m. serratus posterior inferior dan m.

lattisimus dorsi

Page 79: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16
Page 80: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16
Page 81: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Subhaanakallohummawabihamdika

asyhadu anlaa illaaha illa antaastaghfiruka wa atuubu ilaika

Do’a penutup majelis

Page 82: Antm Klinik Sistem Respirasi Ku_16

Informasi lanjut

• Nur Hayati

• Departemen Anatomi dan Histologi FK UMY

• Email: [email protected]

• 0817461778