24
Педaгoгик дaстурий вoситaлaр Режа: 1. Педaгoгик дaстурий вoситaлaр ҳaқидa тушунчa 2. Педaгoгик дaстурий вoситaлaр яратишга қўйиладиган талаблар 3. Педaгoгик дaстурий вoситaлaр ярaтишда ўқувчилaрнинг псиxoфизиoлoгик ҳусусиятлaрини ҳисoбгa oлиш 4. Дaстурлaш тиллaридa педaгoгик-дaстурий вoситaлaр ярaтиш теxнoлoгияси

Педaгoгик дaстурий вoситaлaр Режа: 1. Педaгoгик …el.tfi.uz/images/Pedagogikada_akt.pdfнимчалар симсиз интерфейс биргалигида

  • Upload
    others

  • View
    40

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Педaгoгик дaстурий вoситaлaр Режа: 1. Педaгoгик дaстурий вoситaлaр ҳaқидa тушунчa 2. Педaгoгик дaстурий вoситaлaр яратишга қўйиладиган талаблар 3. Педaгoгик дaстурий вoситaлaр ярaтишда ўқувчилaрнинг псиxoфизиoлoгик ҳусусиятлaрини ҳисoбгa oлиш 4. Дaстурлaш тиллaридa педaгoгик-дaстурий вoситaлaр ярaтиш теxнoлoгияси

"Қаердадир ақлга сиғмайдиган

нарса тезроқ уни ихтиро

қилишларини

кутиб турибди".

ПЕДАГОГИК ДАСТУРИЙ ВОСИТАЛАР - таълим жараёнида қўлланадиган

дастур воситалари. ПДВлар ўз маълумот омборига, шунингдек,

моделлаштирувчи, бошқарувчи, ўргатувчи, назорат қилувчи сифатларга эга бўлиб,

таълимнинг кўргазмалилигини таъминлайди, таълим субъектлари фаолиятини

тезкор таҳлил этиш, назорат қилишга мўлжалланади.

АМАЛИЙ ДАСТУРИЙ ТАЪМИНОТ – бу дастурлар, фойдаланувчи билан

тўғридан тўғри ўзаро таъсир килишга мўлжалланган ва фойдаланувчининг аниқ

вазифаларини бажариш учун тайинланган.

ДАСТУРЛАШ ТИЗИМЛАРИ – бу компьютернинг дастурий таъминоти, аниқ

дастурлаш тилида ёзилган, ва дастурни яратиш, созлаш ва бажариш учун

мулжалланган.

ТИЗИМЛИ ДАСТУРИЙ ТАЪМИНОТ - бу дастурлар мажмуаси. процессор,

ОЗУ, кириш-чиқиш курилмалар орқали компьютер тизимининг компонентларини

бошқаришда самадорлигини оширади, ва икки томонлама интерфейсини яратади,

бир томондан - аппаратура, иккинчи томондан - фойдаланувчининг дастури.

ДАСТУРИЙ ТАЪМИНОТ

ДАСТУРИЙ ВОСИТАЛАРИ

автоматлаштирилган ўргатувчи

тизимлар

Ахборот –

қидирувчи

луғатли

тизимлар

электрон

дарсликлар

Компьютерга хизмат

кўрсатиш учун дастурий воситалар

Билим даражасини назорат ва

бахолаш учун дастурий воситалар

Мультимедиа

воситалар

Математик ва имитацион

моделлаштириш учун

дастурий воситалар

экспертли ўргатувчи тизимлар

интеллектуал ўргатувчи тизимлар касб фаолиятини автоматлаштириш

воситалари

АВТОМАТЛАШТИРИЛГАН ТАЪЛИМ ТИЗИМИ, бу атама ўз ичига ўқитувчи, ўқувчи,

ўқув-услубий ва дидактик материалларни, маълумотларни автоматик қайта ишлайдиган

тизимни мужассамлаштирган автоматлаштирилган ахборотли муҳитга нисбатан

қўлланилади.

БИЛИМ ДАРАЖАСИНИ НАЗОРАТ ВА БАХОЛАШ УЧУН ДАСТУРИЙ

ВОСИТАЛАР - кўп таркалган дастурлар, чунки уларни яратиш жудаям енгил ва

қўлай. Бугунги кунда тайёр инструментал тизим-шаблонлар кўп, ва уларда тест

саволларни яратиш учун дастурлаш тилини билиш шарт эмас. Бу дастурлар

ўқитувчининг ишини енгиллаштирадилар.

КОМПЬЮТЕРГА ХИЗМАТ КЎРСАТИШ УЧУН ДАСТУРИЙ ВОСИТАЛАР

- улар ўқув хужжатларни расмийлаштириш, тадқиқот маълумотларни қайта

ишлаш ва катта ҳисоблашларни автоматлаштириш учун кўлланиладилар.

ДАСТУРИЙ ВОСИТАЛАРИ

ЭЛЕКТРОН ДАРСЛИК деганда, Давлат таълим стандарти ва ўқув дастурига мос

келадиган ўқув предмети ёки унинг бирор бўлими, қисмининг мазмунини тизимли баён

қиладиган ва шу шаклдаги нашр сифатида махсус тасдиқдан ўтган электрон ўқув курси

тушунилади.

АХБОРОТ –ҚИДИРУВЛИ ЛУҒАТЛИ ТИЗИМЛАР

- бу дастурлар луғат кўринишида турли ўқув материалларни ўқувчига тақдим этиш ва

саклаш учун мулжалланган. Бу дастурлар гипертехнология ва кидирув тизими орқали

ишлайдилар.

МАТЕМАТИК ВА ИМИТАЦИОН МОДЕЛЛАШТИРИШ УЧУН ДАСТУРИЙ

ВОСИТАЛАР - бу дастур экспериментал ва назарий тадқиқотларни кенгайтириш ва

физик тадқиқотларнинг хисоблашларини енгиллаштириш учун мулжалланган. Бундай

воситалар киммат баҳоли асбобларни олишнинг харажатларини камайтиришга ижозат

берадилар.

ДАСТУРИЙ ВОСИТАЛАРИ

Касб фаолиятини автоматлаштириш воситалари - (пакеты прикладных программ, CALS-системы и т.п.) рассматриваются в составе ОЭИ не только как предмет изучения, но и как

средство обучения при решении профессионально-ориентированных задач в ходе курсового или дипломного проектирования.

ИНТЕЛЛЕКТУАЛ ЎРГАТУВЧИ ТИЗИМЛАР - относятся к системам наиболее высокого уровня и также реализуются на базе идей искусственного интеллекта. ИОС могут осуществлять управление на всех этапах решения учебной задачи, начиная от ее постановки и поиска принципа решения и кончая оценкой оптимальности решения, с учетом особенностей

деятельности обучаемых. Такие системы обеспечивают диалоговое взаимодействие, как правило, на языке, близком к естественному.

ЭКСПЕРТЛИ ЎРГАТУВЧИ ТИЗИМЛАР - реализуются на базе идей и технологий искусственного интеллекта. Такие системы моделируют деятельность экспертов при решении

достаточно сложных задач. ЭОС способны приобретать новые знания, обеспечивать ответ на запрос обучаемого и решение задач из определенной предметной области. При этом ЭОС обеспечивает

пояснение стратегии и тактики решения задач в ходе диалоговой поддержки процесса решения. К сожалению, при работе с ЭОС не реализуются такие звенья дидактического цикла процесса обучения, как организация применения учащимися полученных первичных знаний и получение обратной связи

(контроль действий учащихся).

ДАСТУРИЙ ВОСИТАЛАРИ

Педагогик дастурий воситаларни қуйидагиларга ажратиш мумкин: ўргатувчи дастурлар – ўқувчиларнинг билим даражаси ва қизиқишларидан келиб чиқиб янги билимларни ўзлаштиришга йўналтиради; тест дастурлари – эгалланган билим, малака ва кўникмаларни текшириш ёки баҳолаш мақсадларида қўлланилади; машқ қилдиргичлар - аввал ўзлаштирилган ўқув материалини такрорлаш ва мустаҳкамлашга хизмат қилади; ўқитувчи иштирокидаги виртуал ўқув муҳитини шакллантирувчи дастурлар (Виртуал борлиқ

тизимлари).

Виртуальная реальность - Виртуал борлиқ тушунчасини Jaron Lanier (Ланье) таклиф этган. Виртуал борлиқ иммерсивлик ва интерфаоллик

тушунчалари билан боғлиқ.

Иммерсивлик деганда одамнинг виртуал борлиқда ўзини фараз қилишини тушуниш лозим.

Интерфаоллик фойдаланувчи реал вақтда виртуал

борлиқдаги объектлар билан ўзаро мулоқотда бўлиб уларга таъсир кўрсатишга эга бўлади.

Виртуал борлиқ тизими

Виртуал борлиқ тизими деганда – биз имитацион дастурий ва техник воситаларни деб қабул қиламиз. Интерфаолликни

таъминлаш учун, виртуал тизим бошқарувчи амалларни қабул қилиши керак. Бу амаллар кўпмодалликга, яъни кўз билан кўрадиган, товуш орқали қабул қиладиган бўлиши

керак. Бу амалларни амалиётда бажариш учун замонавий тизимларда турли товуш ва видеотехнологиялардан

фойдаланилади. Масалан, катта хажмли товуш ва видеотизимлари, шунингдек одамнинг бош қисмига ўрнатиладиган шлем ва кўзойнак дисплейлар, “ҳид

сезадиган” сичқончалар, бошқарувчи қўлқоплар, кибернетик нимчалар симсиз интерфейс биргалигида ишлатилади.

Юқоридагилар экзотик қурилмаларга тегишли.

Виртуал борлиқ тизими

Виртуал борлиқ тизими

Виртуал борлиқ тизими

Виртуал борлиқ тизими

Виртуал борлиқ тизими

Виртуал борлиқ тизими

Виртуал борлиқ тизими

Педагогик дастурий воситаларга қўйиладиган дидактик талабларга қуйидагилар киради: илмийлик, тушунарли, қатъий ва тизимли баён этилиши билан биргаликда (педагогика, психология, информатика, эргономиканинг асосий тамойилларини, замонавий фаннинг фундаментал асосларини ҳисобга олиб, ўқув фаолияти мазмунини қуриш имкониятини таъминлаш), узлуксизлик ва яхлитлик (илгари ўрганилган билимларнинг мантиқий оқибати ҳамда тўлдирувчиси ҳисобланади), изчиллик, муаммолилик, кўргазмалилик, фаоллаштириш (ўқитиш мустақиллиги ҳамда фаоллилик хусусиятининг мавжудлиги), ўқитиш натижаларини ўзлаштириш мустаҳкамлилиги, мулоқотнинг интерфаоллилиги, ўқитиш, тарбиялаш, ривожлантириш ва амалиётнинг яхлит бирлиги.

Методик талабларга қуйидагилар киради: аниқ ўқув фанининг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олиш, маълум бир фанинг ўзига хослигини ҳисобга олиш, ахборотни замонавий методлари ўзаро боғлиқлилиги, ўзаро алоқадорлилиги, турли-туманлиги, амалга оширилиши.

Психологик талабларга идрок этиш, тафаккур, диққати (қатъийлилиги, бошқага кўчиши), мотивация, хотира, тасаввури, ёши ва индивидуал психологик хусусиятларини ҳисобга олиш (эгаллаган билим, кўникма ва малакаларини ҳисобга олиб, ўқув фани мазмуни ҳамда ўқув масалалари мураккаблик даражаси ўқувчиларнинг ёш имкониятлари ва индивидуал хусусиятларига мос келиши, ўқув материалини ўзлаштиришда ортиқча ҳис-ҳаяжонли, асабий, ақлий юкламалардан таъсирланишдан ҳимоялаш) киради.

гиперматн

Педагогик дастурий воситаларнинг гиперматн ҳужжатларини ишлаб чиқишда Microsoft Front-Page (HTML-Hyper Text Markup Language), Alliare Home Site (HTML), Microsoft Power Point, Microsoft Word каби дастурий воситалардан фойдаланилади.

Иллюстрация

Динамик иллюстрацияли ўқув материаллари яратишда Disreet 3D Studio MAX, Alais Wave Front, Maya, Light Wave, SoftImage 3d, Adobe Image Ready, Gif Animator, Macromedia Flash, Adobe Premier каби махсус дастурлардан фойдаланилади.

Овоз

Овозли жараёнларни тақдим этиш ва овозни таҳрир қилиш SonicFoundry SoundForge, Wave Lab, Sound Recorder ва бошқа дастурлар ёрдамида амалга оширилади.

Назорат саволлар: 1. ПДВ фани ҳақида маълумот беринг. 2. ПДВ турлари ва тавсифи. 3. Муаллифлик дастурулари деганда нимани туширасиз? 4. ПДВ яратиш учун кенг фойдаланиладиган дастурларни санаб

беринг. 5. ПДВ яратишга қўйиладиган талаблар ҳақида гапириб беринг. 6. Педагогик даструрий тренажёрлар деганда нимани

туширасиз? 7. ПДВ яратиш жараёнида программистларнинг, методик

ўқитувчиларнинг ва ўқитувчиларнинг маъноси. 8. Мултимедия ва гипермедиа дастурлаш воситаларнинг

инструментал яратиш воститалари ҳақида гапириб беринг.

"Инсон мағлубиятга учраш учун

яратилмаган.

Инсонни йўқ қилиб юбориш мумкин,

лекин енгиб бўлмайди".