“PREKOGRANIČNO AERO UMREŽAVANJE”

-PREPORUKE ZA POBOLJŠANJE PROCEDURA I PRAVILA U OBLASTI POTRAGE I SPAŠAVANJA-

Januar 2016.

The Programme is co-funded by the European Union, Instrument for Pre-Accession

Assistance (IPA)

UVOD

Zajednički ciljevi kao što su izgradnja i modernizacija malih aerodroma i povećanje vazduhoplovnog saobraćaja u Jadranskom

regionu, okupili su partnere iz 6 država: Slovenije, Bosne i Hercegovine, Srbije, Hrvatske, Italije i Crne Gore.

Realizacija projekta “Crossborder Air Networking” (CAN) je počela u decembru 2012. godine i trajaće do kraja marta 2016. godine.

Finansira se iz CBC Programa IPA Adriatic u iznosu od 85% planiranog budžeta, dok je učešće korisnika 15 %.

“CAN” je suštinsko i kvalitetno unapređenje međunarodnog projekta “Jačanje i umrežavanje malih aerodroma u Jadranskom

području“ (A3-NET) čija je realizacija uspješno završena u maju 2014. godine i koji je takođe, finansiran iz CBC Programa IPA

Adriatic.

Ideja partnera u projektu je da se ojačaju, povežu i integrišu mali aerodromi, što će dovesti do oživljavanja vazduhoplovnih veza u

Jadranskom području, a prije svega među aerodromima partnera uključenih u projektu.

Partneri u projektu su:

Opština Bovec (Slovenija) – Vodeći partner

Opština Nikšić (Crna Gora)

Grad Rab (Hrvatska)

Ministarstvo ekonomije Bosansko-hercegovačke županije (BiH)

Vazduhoplovni savez Srbije (Srbija)

Opština Tarcento (Italija)

Grad Prijedor (BiH)

Cilj projekta "CAN" je ne samo modernizacija i izgradnja aerodromske infrastrukture, već i stvaranje boljih uslova za korišćenje

aerodroma u oblasti zaštite i spašavanja.

Opština Nikšić, Grad Prijedor, Vazduhoplovni savez Srbije, Ministarstvo ekonomije Bosansko-hercegovačkog kantona iz Livna i

Opština Bovec organizovali su okrugle stolove na temu korišćenja aerodroma u oblasti zaštite i spašavanja i ovdje dajemo sažetak

događaja kao i preporuke sa istih.

OPŠTINA NIKŠIĆ

„Aerodromi-zaštita i spašavanje“

Opština Nikšić je u saradnji sa Službom zaštite i spašavanja opštine Nikšić i Gorskom službom spašavanja Crne Gore, 18. maja 2015.

godine, organizovala izložbu opreme za zaštitu i spašavanje i demonstraciju spašavanja i pružanja prve pomoći. Demonstrirano je

spašavanje iz havarisanog vozila (zbog nemogućnosti izvođenja vježbe u havarisanom avionu) i sa višespratnice. U vježbi je

učestvovala i ekipa Hitne pomoći. Događaju su prisustvovali građani, učenici gradskih osnovnih škola, predstanici drugih

organizacija...

Takođe, 19. maja 2015. godine, u hotelu „Trebjesa“ u Nikšiću, održan je Okrugli sto na temu „Aerodromi-zaštita i spašavanje“. Na

okruglom stolu su govorili:

predstavnici Opštine Nikšić (potpredsjednik Opštine je pozdravio prisutne, menadžerka projekta je govorila o projektu „CAN“,

a predstavnik Službe zaštite i spašavanja o aktivnostima službe, projektima i aerodromu Kapino Polje;

predstavnici Agencije za civilno vazduhoplovstvo su prezentovali važeću regulativu i neophodnu SaR opremljenost malih

aerodroma, kao i zakonsku regulativu i organizaciju medicinske zaštite na aerodromu;

predstavnici Ministarstva unutrašnjih polova CG-Direktorata za vanredne situacije su govorili o korišćenju aerodroma za

zaštitu i spašavanje i o prekograničnoj saradnji u oblasti zaštite i spašavanja (iskustva, kako je unaprijediti, minimum

opreme...)

predstavnik Aero kluba „Nikšić“ je govorio o upotrebi malih aerodroma za razvoj vazduhoplovnih sportova i aktuelnim

problemima.

Okruglom stolu su prisustvovali predstavici službi zaštite i spašavanja iz drugih crnogorskih opština, Gorske službe spašavanja Crne

Gore, Službe zaštite i spašavanja opštine Nikšić i Opštine Nikšić. Što se tiče učesnika partnera u projektu CAN, bili su prisutni

pripadnici Gorske službe spašavanja Bosansko-hercegovačke županije, Aero kluba i Vatrogasne služne iz Prijedora.

Okrugli sto je bio izuzetno koristan za učesnike i polazeći od toga da su aerodromi izuzetno bitni u oblasti zaštite i spašavanja, na

kraju su donešeni sljedeći zaključci:

treba pronaći modul na osnovu kojeg bi se skratile procedure u procesu odobravanja upotrebe aerodroma u akcijama

spašavanja,

uspostaviti mrežu ključnih službi radi efikasnog reagovanja u kriznim situacijama (GSS, MUP, bolnica..),

što prije naći efikasniji način za snabdijevanje vazduhoplova gorivom,

pojednostaviti proceduru prelaska granice drugih, susjednih država u slučaju pružanja pomoći u vanrednim situacijama,

pokrenuti inicijativu da se u cilju efektivnije i ekonomičnije upotrebe malih aerodroma u saobraćaju obezbijedi carinska

kontrola i polijetanje na „ poziv“ (da nadležne službe po popotrebi/pozivu dođu na aerodrom radi izdavanja neophodnih

dozvola za polijetanje),

u saradnji sa Centrom za obuku stručnog osposobljavanja- Aerodromi Crne Gore, sprovesi neophodne obuke za određeni broj

pripadnika Službe zaštite i spašavanje radi djelovanja na aerodromu,

nabaviti dovoljan broj aviona...

GRAD PRIJEDOR

„Poboljšanje korištenja kapaciteta aeroklubova u akcijama SAR-a“

Aktivnost koju je na aerodromu „Urije“ Grad Prijedor organizovao u saradnji sa Aeroklubom „Prijedor“ Prijedor 29. i 30. avgusta

2014. godine je vježba simulacije SAR-a (potrage i spasavanja) sa RCC centrom BiH za predstavnike aeroklubova gradova partnera

projekta i inststucija iz BIH.

Uz aktivnost simulacije održan je i okrugli sto na temu „Poboljšanje korištenja kapaciteta aeroklubova u akcijama SAR-a“. Na

navedenoj regionalnoj aktivnost nakon okruglog stola donešeni su sledeći zaključci:

da se sa svim aeroklubovima u BIH potpišu sporazumi o saradnji sa RCC centrom BIH i SAR službom u BIH, kao i u

drugim državama regiona da se uspostavi slična saradnja sa SAR službama.

da se odredi dio sredstava od naplate preleta koji će se doznačiti aeroklubovima koji su osposobljeni da pružaju SAR

usluge, radi obuke svojih kadrova i povećanja letačkih kapaciteta i školovanja novog osoblja.

da se iskoriste kapaciteti aeroklubova za potrebe traganja i spašavanja u regionu putem direktnog uključenja

aeroklubova u akcije traganja i spasavanja i protiv požarnog izviđanja iz vazduha i kao putem obuke kadrova za potrebe

gašenja požara i drugih aktivnosti u vandrednim situacijama.

da se finansiranje aeroklubova u BIH i regionu direktno potpomogne uključivanjem u sastave civilnih zaštita i

specijalizovanom obukom njihovih kadrova, koja će biti finansirana iz budžeta Civilne zaštite.

da se poveća regionalna saradnja svih činilaca SAR službi i održi konferencija od strane nadležnih vazduhoplovnih

vlasti na temu definisanja aktivnijeg učešća aeroklubova u SAR akcijama i njihovog finansiranja.

VAZDUHOPLOVNI SAVEZ SRBIJE

“Potraga i spasavanje”

Vazduhoplovni Savez Srbije (VSS) organizovao je Dan portage i spasavanja u saradnji sa predstavnicima Vojske, Gorskom službom

spašavanja Srbije, Direktoratom civilnog vazduhoplovstva, Ministarstvom unutrašnjih poslova. Izvedena je praktična demonstracija

spašavanja dvoje paraglajderista sa žičare u Dolini sportova na Kopaoniku. Paraglajderisti, spasioci Gorske službe spašavanja Srbije i

890. Mješovitog helikopterskog odreda srpske avijacije i Protivvazdušne odbrane, helikopterom Mi 17, su učestvovali u simulaciji

operacije spašavanja.

Željko Ovuka, generalni sekretar VSS, rekao je: Voleo bih da istaknem da je Gorska služba spašavanja Srbije pokazala jedan visok

nivo pripremljenosti i koordinacije na terenu. Iskreno se nadam da ćemo moći više da uključimo sportsku avijaciju u operacije portage

i spašavanja i da podignemo nivo sigurnosti građana Srbije”. Održan je i okrugli sto gdje su predstavnici svih članica koje učestvuju u

projektu predstavili svoje uloge u takvim situacijama. Nakon toga, metod pronalaženja i lociranja pilota je predstavljen učesnicima u

sjedištu Službe za spašavanje, VSS i Gorske službe za spašavanje.

,,Cilj ove inicijative jeste da se postigne usklađenost i saradnja svih organizacija koje imaju ulogu u operacijama pronalaženja i

spašavanja na teritoriji Republike Srbije,” rekao je Bojan Dragutinović iz Gorske službe spašavanja Srbije.

MINISTARSTVO GOSPODARSTVA BOSANSKO-HERCEGOVAČKE ŽUPANIJE

„Primjena letjelišta u aktivnostima potrage i spašavanja“

Ministarstvo gospodarstva HBŽ je 15.10.2015. godine u Livnu organizovalo radionicu na temu „Primjena letjelišta u aktivnostima

potrage i spašavanja“.

Gospođa Eni Smailbegović, dipl. pravnik, uposlena u Ministarstvu sigurnosti BiH, Sektor za zaštitu i spašavanje predavala je na temu:

Međunarodna suradnja u oblastima zaštite i spašavanja – legislativa i operativnost.

Dr.sc. Samir Agić uposlenik Ministarstva sigurnosti BiH, Pomoćnik ministra za zaštitu i spašavanje predavao je na temu: Priprema

letjelišta u situacijama tražene međunarodne pomoći u aktivnostima potrage i spašavanja.

Gospodin Željko Puđa, GSS HBŽ, imao je predavanje na temu: Problemi u aktivnostima potrage i spašavanja – iskustva GSS HBŽ.

Brigadir Vlado Gvozden uposlenik Ministarstva obrane BiH predavao je na temu: Oružane snage BiH u službi potrage i spašavanja.

Nakon izlaganja svih predavača otvorena je diskusija, u koju su se aktivno uključili sudionici radionice (ukupan broj sudionika bio je

54 osobe), na sljedeće teme:

kako unaprijediti procedure potrage i spašavanja i opremu – prijedlog različitim razinama vlasti,

važnost pravovremene reakcije jedinica potrage i spašavanja – povećana razina svijesti,

uporaba letjelišta u aktivnostima potrage i spašavanja – povećana razina svijesti.

Zaključci koji su doneseni na kraju radionice su sljedeći:

uskladiti legislative između svih institucija koje sudjeluju u procesu sustava zaštite i spašavanja od lokalnog do državnog nivoa

u Bosni i Hercegovini, a u cilju adekvatnih priprema i blagovremene reakcije u slučaju izvanrednih događaja.,

formirati zajedničku jedinicu Search and Rescue na nivou BiH (SAR BiH),

skratiti standardni operativni postupak kako bi akcija bila uspješnija,

potrebno je da se GSS institucionalno uključi u SAR BiH,

osigurati stavku u proračunu svih razina vlasti (općina, županija, FBiH, RS, BiH) iz koje će se financirati SAR aktivnosti,

iskoristiti do sada ne iskorištene kapacitete aeroklubova na području BiH u aktivnostima SARa,

osposobiti letjelišta na koja bi mogli slijetati kanaderi jer se isti vraćaju u Republiku Hrvatsku (nadležnost BHDCA).

OPŠTINA BOVEC

Požari u visokim planinama u vatrogasnim službama Slovenije predstavlja posebno mesto i ulogu, jer je gašenje požara u planinama

drugačije od požara u kršnim oblastima. U poslednjih deset godina, Slovenija je često suočena sa takvim požarima, tako da su

odlučili da urade korak naprijed u ovoj vrsti prirodnih katastrofa. Ovo je veoma težak, opasan i dugotrajan proces. Gašenje požara

podrazumijeva upotrebu helikoptera i učešće malih timova vatrogasaca (oko 20-30 vatrogasaca).Vatrogasci, prije svega, moraju biti

adekvatno opremljeni i obučeni, svjesni rizika u planinama. Obzirom da moraju da se kreću po takvom terenu, moraju da imaju

veoma dobru fizičku kondiciju, fizičku i psihičku spremnost i da idealno poznaju teren. Ukratko, moraju biti ljubitelji planine.

Pored gašenje požara, u graničnim područjima Slovenije takođe su suočeni sa drugim nepogodama, koje se mogu desiti ili su se već

desile u pograničnom području sa Italijom, uglavnom su to zemljotresi, klizišta, susnježica, poplave i druge nesreće.

Prilikom obavljanja vežbe i radionice u saradnji sa vatrogascima iz Italije sljedeće polazne tačke su uzete u obzir :

Provjeriti status organizacije, obučenost i opremljenost vatrogasnih jedinica za gašenje požara u planinama u Bovecu i

Regionalnom centaru za komunikaciju Slovenije na jednoj strani i uporediti ga sa italijanskim SAR organizacijama ( KZ

Italije i Corpo Forestale u pograničnom području);

Razmotriti zahtjeve vatrogasaca i postojeću opremu i sredstava koja su na raspolaganju za te svrhe;

Odrediti sposobnost za gašenje požara SAR jedinica i njihovu spremnosti za upotrebu helikoptera za gašenje požara i

reagovanja u slučaju drugih nepogoda;

Provjeriti planove zaštite i spašavanja i usluga pomoći u slučaju požara i drugih nesreća, posebno u pograničnom području .

Treba istaći da su sve radionice organizovane u okviru projekta veoma dobro pripremljene i realizovane. Ova radionica je prvenstveno

bila usmjerena na razmjenu iskustava u oblasti suzbijanja požara, vatrogasne opreme i operativnih procedura sa obje strane granice.

Zaključci i preporuke:

Realizacija međunarodnih prekograničnih projekata je veoma pozitivno iskustvo za vatrogasce i druge organizacije koje

djeluju u oblasti zaštite i spašavanja. Konačno, SAR jedinice iz Boveca već duže vrijeme imaju dobru saradnju sa susjednim

vatrogascima i članovima SAR u Italiji kroz različite vrste projekata.

Glavni zaključci su bili da Slovenija i Italija imaju dobro organizovane službe za gašenje požara, ali svako u svojim

kontekstima. Na primjer, vatrogasci u Sloveniji rade uglavnom na dobrovoljnoj osnovi i vatrogasna organizacija je najbrojnija

u zemlji, dok su susjedne vatrogasne službe organizovane isključivo na profesionalnom nivu. Razlika je uglavnom u opremi,

obučenosti i aktiviranju vatrogasaca u slučaju požara. Na bilateralnom planu postoji dogovor o uzajamnoj pomoći u slučaju

prekograničnog požara i drugih elementarnih nepogoda. Do sada, takva pomoć je postojala u nekim situacijama, naročito u

pograničnom području Gorica Kars u slučaju većih požara.

Smatra se da postojeći bilateralni dokument treba testirati u praksi na nekoj vježbi, jer je to jedini način da se provjeri . To

podrazumijeva, prije svega, da se vidi kakav je protok informacija u slučaju požara, aktiviranje pojedinih hitnih službi i

saradnje vazduhoplovstva Slovenije i Italije, korišćenje sredstava i opreme za ove svrhe i obostrano upravljanje i koordinaciju.

Konačno, komunikacija između prekogranicnih SAR jedinica je veoma važna. Zapaža se da je ono što je napisano na papiru u

redu dok se nešto ne desi, ali kada smo suočeni sa realnošću ponekad birokratija igra glavnu ulogu što na žalost za

pravovremene intervencije može biti negativano. Da bi obavljale svoje zadatke u oblasti zaštite i spasavanja SAR jedinice

koriste određenu opremu i vozila. Ta oprema u SAR jedinicama u Sloveniji i Italiji se razlikuje zbog drugačije istorije,

finansijskih mogućnosti i svrhe. Potrebno je da se razmenjuju iskustva i možda ujedini neka oprema da bude kompatibilana

za sve u slučaju prekogranične intervencije.

Potrebno je nastaviti prekograničnu saradnju. Najmanje jednom godišnje ili svake dvije godine, naizmenično sprovodi različite

vejžbe u prekograničnim oblastima. S obzirom na činjenicu da italijanska strana ima mnogo više helikoptera i aviona za

gašenje požara, bilo bi razumno da se pripremi neka vrsta protokola radi mogućnosti korišćenja italijanskih vatrogasnih

helikoptera i aviona i pomoći čak i kada je u pitanju područje Slovenije. Kroz realizaciju evropskih projekta do sada je

urađeno mnogo, uglavnom na infrastrukturi i bilo bi korisno da se nastavi sa tom praksom radi nabavke opreme, realizacije

obuka, itd.

Upravno tijelo Programa IPA Adriatic ni u kom slučaju ne može biti odgovorno za sadržaj ove publikacije