ARAŞTIRMACI GAZETECİLİĞİN TANIMI ARAŞTIRMACI GAZETECİLİĞİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİVE ÖZELLİKLERİ

*Araştırmacı gazetecilik (investigative reporting)muhabirin, *Araştırmacı gazetecilik (investigative reporting)muhabirin,

kamudan gizlenen ve bir haber değeri taşıyan bir olay üzerine kamudan gizlenen ve bir haber değeri taşıyan bir olay üzerine

giderek oradan kamunun ilgisini çeken ve çıkarıyla ilintili olan giderek oradan kamunun ilgisini çeken ve çıkarıyla ilintili olan

noktaları bulup, derinlemesine araştırması, haberin unsurları noktaları bulup, derinlemesine araştırması, haberin unsurları

arasındaki bağıntıyı kurması ve bunu yayınlamasıdır.arasındaki bağıntıyı kurması ve bunu yayınlamasıdır.

*Gerçekleri ve fikirleri bir araya getirme ve sınıflandırma, davranış *Gerçekleri ve fikirleri bir araya getirme ve sınıflandırma, davranış

kalıpları oluşturma, tercihleri ortaya koyma ve kararların kalıpları oluşturma, tercihleri ortaya koyma ve kararların

duygulardan çok mantığa dayanılarak alınmasını sağlama işini duygulardan çok mantığa dayanılarak alınmasını sağlama işini

gerçekleştirme.gerçekleştirme.

*Bilinmeyenin ardındaki garip bağlantıları ortaya çıkarma*Bilinmeyenin ardındaki garip bağlantıları ortaya çıkarma

*Muhabirin yazacağı haberle ilgili enformasyon arayıp bu enformasyon *Muhabirin yazacağı haberle ilgili enformasyon arayıp bu enformasyon

üzerindeki örtüyü kaldırdığı bir gazetecilik biçimi.üzerindeki örtüyü kaldırdığı bir gazetecilik biçimi.

*Araştırmacı gazeteciliğin diğer gazetecilik türlerinden en önemli farkı *Araştırmacı gazeteciliğin diğer gazetecilik türlerinden en önemli farkı

rutin olayların dışına çıkılarak, hakkında bilgi edinilmesi özel çaba rutin olayların dışına çıkılarak, hakkında bilgi edinilmesi özel çaba

gerektiren ve genellikle kamuoyundan gizlenen olayların üzerine gerektiren ve genellikle kamuoyundan gizlenen olayların üzerine

gitmesidir. İkinci fark da olayın açığa çıkarılmasının uzun ve kapsamlı gitmesidir. İkinci fark da olayın açığa çıkarılmasının uzun ve kapsamlı

bir araştırma süreci gerektirmesidir. Bu gereklilik hem zaman hem de bir araştırma süreci gerektirmesidir. Bu gereklilik hem zaman hem de

para demektir. Bir diğer nokta, araştırılacak konunun yayın organının para demektir. Bir diğer nokta, araştırılacak konunun yayın organının

sahibi ve çıkar ilişkisi içinde bulunduğu kişi ve kurumlara zarar sahibi ve çıkar ilişkisi içinde bulunduğu kişi ve kurumlara zarar

vermeyecek ve onları rahatsız etmeyecek olması da tüm sayılan vermeyecek ve onları rahatsız etmeyecek olması da tüm sayılan

koşulların üstünde bir koşuldur.koşulların üstünde bir koşuldur.

► Günümüz iletişim dünyasında değişen ve gelişim içinde olan gazetecilik Günümüz iletişim dünyasında değişen ve gelişim içinde olan gazetecilik anlayışında yeni bir uzmanlık alanı olarak adını duyuran araştırmacı gazetecilik, anlayışında yeni bir uzmanlık alanı olarak adını duyuran araştırmacı gazetecilik, gazetecilik mesleğinin özünde bulunan araştırma eylemine dayanır. Gazetecilik, gazetecilik mesleğinin özünde bulunan araştırma eylemine dayanır. Gazetecilik, sadece bilgilerin kamuya aktarılması sürecinden ibaret olmayıp sosyal sadece bilgilerin kamuya aktarılması sürecinden ibaret olmayıp sosyal sorumluluk anlayışı içerisinde kamu yararını gözeterek araştırmaya dayalı haber sorumluluk anlayışı içerisinde kamu yararını gözeterek araştırmaya dayalı haber yapma gibi önemli bir misyona da sahiptir. Medya sektöründe meydana gelen yapma gibi önemli bir misyona da sahiptir. Medya sektöründe meydana gelen teknolojik gelişmeler ve ilerlemeler bilginin daha hızlı yayılmasına, haberlerin teknolojik gelişmeler ve ilerlemeler bilginin daha hızlı yayılmasına, haberlerin niteliğinin değişmesine ve bu gelişmelere paralel olarak da zaman zaman niteliğinin değişmesine ve bu gelişmelere paralel olarak da zaman zaman kalitesinin tartışılmasına neden olmaktadır. Sadece bilginin aktarımı amacıyla kalitesinin tartışılmasına neden olmaktadır. Sadece bilginin aktarımı amacıyla yapılan haberler toplumu tatmin etmemektedir.Derinlemesine bilgi ve yapılan haberler toplumu tatmin etmemektedir.Derinlemesine bilgi ve açıklamanın yer aldığı, gerçekle ilişkisi daha somut verilerle işlenmiş haberler açıklamanın yer aldığı, gerçekle ilişkisi daha somut verilerle işlenmiş haberler tercih edilmektedir. Doğru haberin sunulması konusunda araştırmacı gazetecilik tercih edilmektedir. Doğru haberin sunulması konusunda araştırmacı gazetecilik yeni bir kavram olarak ortaya çıkmıştır. Araştırmacı gazetecilik, bir takım güç yeni bir kavram olarak ortaya çıkmıştır. Araştırmacı gazetecilik, bir takım güç odaklarının, bilinmesini istemedikleri, ancak bilinmesinde kamu yararı bulunan odaklarının, bilinmesini istemedikleri, ancak bilinmesinde kamu yararı bulunan olguları sistematik bir araştırma ile ve belgeleriyle ortaya çıkarıp kamuya olguları sistematik bir araştırma ile ve belgeleriyle ortaya çıkarıp kamuya sunmayı uğraş edinmiş bir habercilik dalıdır.sunmayı uğraş edinmiş bir habercilik dalıdır.

Araştırmacı Gazeteciliğin Tarihsel GelişimiAraştırmacı Gazeteciliğin Tarihsel Gelişimi ► Araştırmacı gazeteciliğin dünyada özellikle Amerika’da Araştırmacı gazeteciliğin dünyada özellikle Amerika’da

köklü bir geçmişi vardır. Araştırmacı gazeteciliğin köklü bir geçmişi vardır. Araştırmacı gazeteciliğin

Amerika’daki kökenini 17. yüzyıla kadar dayandırmak Amerika’daki kökenini 17. yüzyıla kadar dayandırmak

mümkündür. New York Times’ın eski Washington Büro Şefi mümkündür. New York Times’ın eski Washington Büro Şefi

James Scotty Reston ve aynı gazeteden Max Frankel James Scotty Reston ve aynı gazeteden Max Frankel

habere araştırmasız erişilemeyeceğini savunmuşlardır. Bir habere araştırmasız erişilemeyeceğini savunmuşlardır. Bir

diğer araştırmacı gazeteci 1690’da koloni yönetimine diğer araştırmacı gazeteci 1690’da koloni yönetimine

yaptığı eleştirilerle dikkat çeken Benjamin Harris’diryaptığı eleştirilerle dikkat çeken Benjamin Harris’dir. .

► Araştırmacı gazeteci olarak belirtilen bir diğer örnek de Araştırmacı gazeteci olarak belirtilen bir diğer örnek de Benjamin Franklin’in ağabeyi olan ve yönetimin emir ve Benjamin Franklin’in ağabeyi olan ve yönetimin emir ve talimatlarıyla yayın yapmayı, sosyal ve siyasal konularda talimatlarıyla yayın yapmayı, sosyal ve siyasal konularda yaptığı araştırmalara dayanarak reddeden James Franklin’dir.yaptığı araştırmalara dayanarak reddeden James Franklin’dir.

► 17. yüzyılın yarısında Amerika’da araştırmacı gazetecilik, 17. yüzyılın yarısında Amerika’da araştırmacı gazetecilik, Theodore Roosvelt tarafından verilen “muckrakers” Theodore Roosvelt tarafından verilen “muckrakers” kavramıyla yeni bir boyut kazanmıştır. Bu kavram, şahsa kötü kavramıyla yeni bir boyut kazanmıştır. Bu kavram, şahsa kötü şeyler yüklemek veya haksızlığı arayıp meydana çıkarmak şeyler yüklemek veya haksızlığı arayıp meydana çıkarmak anlamına gelen bir terimdir. Amerikan gazetecilik tarihinde anlamına gelen bir terimdir. Amerikan gazetecilik tarihinde araştırmacı gazetecilik kimliği ile asıl öne çıkan iki isim; araştırmacı gazetecilik kimliği ile asıl öne çıkan iki isim; Washington Post gazetesi muhabirleri Bob Woodward ve Carl Washington Post gazetesi muhabirleri Bob Woodward ve Carl Bernstein’dir. Bunlar Kübalı mültecilerin Demokrat Parti Bernstein’dir. Bunlar Kübalı mültecilerin Demokrat Parti merkezini soyma olayından hareket ederek Nixon’un merkezini soyma olayından hareket ederek Nixon’un Watergate Skandalını ortaya çıkarmıştır.Watergate Skandalını ortaya çıkarmıştır.

► Watergate KronolojisiWatergate Kronolojisi► *Kasım 1968: Nixon, ABD Başkanlığı'na seçildi.*Kasım 1968: Nixon, ABD Başkanlığı'na seçildi.► *17 Haziran 1972: Bir dönem CIA için de çalıştıklarını söyleyen beş kişi*17 Haziran 1972: Bir dönem CIA için de çalıştıklarını söyleyen beş kişi► Watergate binasındaki Demokrat Parti merkezine dinleme cihazlarıWatergate binasındaki Demokrat Parti merkezine dinleme cihazları► yerleştirmeye çalışırken yakalandı.yerleştirmeye çalışırken yakalandı.► *19 Haziran 1972: Washington Post, zanlılar arasında *19 Haziran 1972: Washington Post, zanlılar arasında

Cumhuriyetçilerin üst düzey güvenlik yetkilisinin bulunduğunu yazdı.Cumhuriyetçilerin üst düzey güvenlik yetkilisinin bulunduğunu yazdı.► *30 Ocak 1973: Nixon'un eski ekibinden Gordon Liddy ve James Cord *30 Ocak 1973: Nixon'un eski ekibinden Gordon Liddy ve James Cord

Jr. Watergate skandalı nedeniyle mahkum oldular.Jr. Watergate skandalı nedeniyle mahkum oldular.► *30 Nisan 1973: Nixon'un üst düzey yöneticileri H.R. Halderman ve *30 Nisan 1973: Nixon'un üst düzey yöneticileri H.R. Halderman ve

John Ehrlichman ile Adalet Bakanı Richard Kleindienst skandal John Ehrlichman ile Adalet Bakanı Richard Kleindienst skandal nedeniyle istifa ederken, Beyaz Saray Danışmanı John Dean'in görevine nedeniyle istifa ederken, Beyaz Saray Danışmanı John Dean'in görevine son verildi.son verildi.

► *18 Mayıs 1973: Senato Watergate komisyonu televizyondan naklen *18 Mayıs 1973: Senato Watergate komisyonu televizyondan naklen yayınlanan oturumlarına başladı.yayınlanan oturumlarına başladı.

► *3 Haziran 1973: Washington Post'un haberine göre, John Dean *3 Haziran 1973: Washington Post'un haberine göre, John Dean Watergate Komisyonu'na, skandalı örtbas çabalarını Başkan Nixon'la en Watergate Komisyonu'na, skandalı örtbas çabalarını Başkan Nixon'la en az 35 kez konuştuğunu söyledi.az 35 kez konuştuğunu söyledi.

► *8 Ağustos 1974: Richard Nixon görevinden istifa etti.*8 Ağustos 1974: Richard Nixon görevinden istifa etti.► Woodward ve Bernstein'e Pulitzer ödülü kazanan Watergate dosyası, daha Woodward ve Bernstein'e Pulitzer ödülü kazanan Watergate dosyası, daha

sonra da başrollerinde Robert Redford ile Dustin Hoffman'ın yer aldıkları, ''All sonra da başrollerinde Robert Redford ile Dustin Hoffman'ın yer aldıkları, ''All The President's Men-Başkan'ın Bütün Adamları'' filminde anlatılmıştı.(BBC The President's Men-Başkan'ın Bütün Adamları'' filminde anlatılmıştı.(BBC TURKISH.com, 1 Haziran 2005)TURKISH.com, 1 Haziran 2005)

► Eşeleyicilik (Muckraking)

Bugün bildiğimiz anlamda araştırmacı gazeteciliğin 1800’lerin sonunda New

York’da The New York Times’ın muhabirlerince ortaya çıkarılan bir politik

yolsuzluk haberi ile başladığı kabul edilir. Yolsuzluğu ortaya çıkaran George

Jones adlı bir muhabirdi ve gazetenin çizerlerinden Thomas Nast bu olayı

çizgi bant haline getirerek daha anlaşılır ve eğlenceli bir havaya sokmuştu.

Bu dönemde yapılan gazeteciliğe “muckraking” (türkçede pislik, çöplük veya

çamuru eşelemek anlamına tekabül eden bir kelime) deniyordu. Muckraking

dha çok dergilerde yapılıyordu, çünkü araştırma haberin gerektirdiği zaman

ve emek sarfiyatını ancak periyodik yayınlar karşılayabiliyordu. Birçok dergi

yüksek transfer ücretleriyle önemli a.g işe alıyor ve yolsuzluk öykülerine

sayfalarında yer ayırıyordu.

Türkiye’de Araştırmacı GazetecilikTürkiye’de Araştırmacı Gazetecilik

► Araştırmacı gazetecilik, Türkiye’ye Atlantik ötesinden, hiç bilinmeyen Araştırmacı gazetecilik, Türkiye’ye Atlantik ötesinden, hiç bilinmeyen bir yabancı gibi geldi. Ama karaya çıktığı noktadan yüz metre bir yabancı gibi geldi. Ama karaya çıktığı noktadan yüz metre uzaklaşmadan, aşinalarının, hatta akrabalarının coşkulu alkışlarıyla uzaklaşmadan, aşinalarının, hatta akrabalarının coşkulu alkışlarıyla karşılandı. Onu herkes biliyor, tanıyordu. Sadece, araya giren uzun karşılandı. Onu herkes biliyor, tanıyordu. Sadece, araya giren uzun mesafe nedeniyle, adı bir süre unutulmuştu. Yoksa o, geldiği yerden mesafe nedeniyle, adı bir süre unutulmuştu. Yoksa o, geldiği yerden çok buralıydı. Hatta buradan oraya gitmiş bile olabilirdi…Seyfettin çok buralıydı. Hatta buradan oraya gitmiş bile olabilirdi…Seyfettin Turhan Turhan

► Ülkemizde 1970’li yılların ikinci yarısında gerçek anlamda araştırmacı Ülkemizde 1970’li yılların ikinci yarısında gerçek anlamda araştırmacı gazeteciliğin ilk örneklerini görmeye başlıyoruz. Araştırmacı gazeteciliğin ilk örneklerini görmeye başlıyoruz. Araştırmacı gazeteciliğin Türkiye’deki öncüsü Gazeteci-yazar Uğur Mumcu’dur. gazeteciliğin Türkiye’deki öncüsü Gazeteci-yazar Uğur Mumcu’dur. Uğur Mumcu’nun ANKA Ajansı’nda çalışırken Altan Öymen’le birlikte Uğur Mumcu’nun ANKA Ajansı’nda çalışırken Altan Öymen’le birlikte hazırladığı Mobilya ve hayali ihracat dosyası Türkiye’de gerçek hazırladığı Mobilya ve hayali ihracat dosyası Türkiye’de gerçek anlamda araştırmacı gazeteciliğin ilk örneğidir. Mumcu, silah anlamda araştırmacı gazeteciliğin ilk örneğidir. Mumcu, silah kaçakçılığı ve terör, Ağca ve Rabıta konularında da önemli araştırma kaçakçılığı ve terör, Ağca ve Rabıta konularında da önemli araştırma dosyaları hazırlamıştır. (Uğur Mumcu’nun araştırmacı gazetecilik dosyaları hazırlamıştır. (Uğur Mumcu’nun araştırmacı gazetecilik faaliyetleri hakkında ayrıntılı bilgi edinmek için Uğur Mumcu faaliyetleri hakkında ayrıntılı bilgi edinmek için Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı’nın Araştırmacı Gazetecilik Vakfı’nın www.www.umagumag.org.org sitesinden sitesinden yararlanabilirsiniz.)yararlanabilirsiniz.)

Araştırmacı Gazeteciliğin Toplumsal İşlevleriAraştırmacı Gazeteciliğin Toplumsal İşlevleri

► Amerikan kamuoyunda araştırmacı gazetecilerin, kamu için zararlı olduğu

kabul edilen eylemleri açığa çıkaran, kamu gözünde iyi ün sahibi olan

kişilerin kimi zaman “gerçek yüzleri”ni gösteren gazetecilerin mücadelesi bir

mit haline getirilmiştir. ABD’de bu tür gazeteciliğin toplumsal, siyasal,

ekonomik v.b. Değişimler için de bir “katalizör” olabileceği görüşü

egemendir. Bu görüşün bu denli yaygın kabul görmesi Watergate sonrası

döneme rastlamış ve somut gelişmelerle pekişmiştir. Öyle ki bu mesleği icra

edenler ….haksızlıkların öç alıcısı, çürüme ve bozulmaların aydınlatıcısı,

geçmişi açığa çıkaran, zamanımızı analiz eden, geleceği haber veren kişi.

Tüm yönetimin vicdanı, bilinci… olarak nitelenmişlerdir.

Araştırmacı gazetecilerin öncülük ettiği “reformist süreç” şöyle Araştırmacı gazetecilerin öncülük ettiği “reformist süreç” şöyle işler:işler:

► A.gazeteciler hatalı işleri kamu dikkatine sunarlar, bilgilendirilmiş vatandaş seçtiği temsilcilerinden reform talebinde bulunur ve politika yapanlar da düzeltilmiş (yeniden düzenlenmiş)eylemlerde bulunarak bu taleplere yanıt verirler. Bu süreç basit olarak şöyle şematize edilmektedir:

Basılı Medyanın Araştırması………..Kamuoyundaki Değişmeler……Kamu Politikalarında Reform

► Bu basit üç aşamalı sürece Araştırmacı Gazeteciliğin Harekete Geçirme Modeli denir. Süreç çizgiseldir. Bu model bilgilendirilmiş vatandaşın hükümeti denetleme idealini temsil eder. Yani, medya geleneksel demokratik kuramda yaşamsal bir rol oynar. Süreç şöyle işler; Basın kamuya neyi öğrenmeye ihtiyacı olduğunu söyler, ardından insanlar ne istediklerine karar verirler ve basın bu kararları politika yapıcılara iletmek için devreye girer.

► Anlaşılacağı üzere bu model basının gündem belirleme işlevi üzerine

kuruludur. Bu süreçte basın tarafından kamuya bir tür dayatma söz

konusudur. Kamu basın aracılığıyla “neyi öğrenmeye ihtiyacı olduğunu”

fark eder! İnsanların ne istediklerine karar vermeleri de bu uyarı

sayesinde ve belirlenen gündem doğrultusunda gerçekleşecektir.

Sürecin sonunda basın bir aracı olarak yeniden devreye girer ve politika

yapıcılara talepleri iletir. Modelin eleştirilecek birçok yanı olmasına

karşın Amerikan demokrasisinde bu sürecin geçmiş dönemdeki olumlu

sonuçlarına da dikkat çekilir. Bu modelin işlemesiyle kamu yararına

birçok yasanın çıkarıldığı, zararlı sonuçları olacak birçok karar ve

eylemin önlendiği söylenir.

► Bu model “yönlendirici” (manipülatif) gazetecilik denilen türle

özdeşleşmektedir. Graber bu türün özelliğini şöyle açıklar:

► Bir araştırma öyküsünün özü üç temel unsurdan oluşur

1. Medya izleyicisine çekici gelecek kışkırtıcı, heyecanlandırıcı haber

öyküleri üretmek

2. Profesyonel gazetecilik anlamında başarı sağlayıp alkış toplamak.

3. Bu rutin hedeflere ek olarak bir politik eylem başlatabilmek veya onun

bir parçası olabilmek.

Bu son unsur “yönlendirici” gazeteciliğin temelidir. Ama bazen

gazetecilikte bilinçli olarak değişim, reform sağlamak için eyleme

geçmek ile rastlantısal olarak bu sonuca ulaşmak gibi farklılıklar ortaya

çıkabilir. Bir haber öyküsünü takip ederken ilk sözü edilen güdüyle

hareket etmek yönlendirici gazetecilik yapmak anlamına gelir.

► Molotoch, Protess ve Gordon ile arkadaşları yönlendirici gazetecilik anlayışına dayandırdıkları bu basit çizgisel modeli üç farklı başlık altında ele almışlardır:

1. Basit eşeleyicilik (muckraking) modeli : Basının önemli bir toplumsal soruna eğilmesiyle işlemeye başlar. Sorun üzerine yapılan araştırmalar kamuyu harekete geçirecek haberin yayınlanmasını sağlar. Kamuoyunun bu yolla uyandırıldığı varsayılır. Ardından sorunları çözmek için girişimde bulunacak siyasa yapıcılar (policy maker) harekete geçirilir. Bu modelde siyasa yapıcılar “seçkinler” olarak alınır. Modeldeki unsurların sıralaması farklı olsa da süreç şu şekilde işler;

Araştırma…….Yayın……Kamuoyunun Uyanması…… Seçkinlerin Uyanması….Seçkinlerin Harekete Geçmesi……. Düzeltme

2. Atlamalı etki modeli : Yukarıda ki modelde yer alan bazı unsurlar atlama kaydederse Atlamalı Etki Modeli devreye girer. Örneğin, olayın araştırılması ve yayınını takiben seçkinler bir önceki aşamada yer alan kamuoyu baskısı olmadan uyanabilirler veya konuyla ilgili çıkarları araştırılan olay ile bağlantılı değilken harekete geçebilirler.Seçkinlerin müdahalesi olmadan, haberin yayımı ile kamuoyunun uyanmasının bir sonucu olarak hataların düzeltilmesini sağlayabilir.

► 3.Budanmış Eşeleyici Model : Basit Eşeleyici Model’deki sıra

herhangi bir noktada bozulabilir. Bunun sonucu olarak da araştırma ve

yayınlanan haber, sorunun çözülmesini sağlamada başarısız olur. Bu

sıklıkla ortaya çıkabilen bir sorundur. Araştırmada elde edilen kanıtların

yetersiz veya kamusallaştırılmayacak kadar riskli ya da güvenilmez

oluşu nedeniyle öykü yayınlanmayabilir. Basılmış haber öyküleri

kamuoyunu harekete geçiremeyebilir. Uyanmış kamu, seçkinleri

harekete geçiremeyebilir. Harekete geçirilmiş seçkinler yaptırım

uygulamada başarısız olabilirler. Seçkinlerin eylemi, sembolik olmasa

bile sorunun çözümünde kayda değer bir rol oynayabilir.

► Bu modeller Chicago’da bir grup bilim adamı tarafından yapılan alan

araştırmalarıyla doğrulanmıştır. Araştırılan konuyla ilgili olarak 400

Amerikan vatandaşı ve 60 siyasa yapıcı ile görüşülmüştür. Bu

görüşmeler “önce ve sonra” tekniği kullanılarak, haberin yayın

organında yayınlanmasından önce ve haber yayınlandıktan sonra

yapılmıştır. Sonuçta, kamu politikalarındaki güncel değişikliklerin ilgili

soruna ilişkin öykünün yayınını takip eden birkaç aylık sürede yürürlüğe

konduğu anlaşılmaktadır.

► “Polisiye gazetecilik” olarak adlandırılan gazetecilik türü de araştırmacı

gazeteciliğin Harekete Geçirme Modeli’ne benzer. Buna göre gazetecilik

5 aşamada yapılır:

► 1. Hatanın (yolsuzluğun) araştırılması,

► 2. Ortaya çıkarılması (açıklanması),

► 3. Dava açılmasına yardım edilmesi,

► 4. Gücü aynı hatanın yinelenmesini engellemek amacıyla kullanmak,

► 5. Hatayı yapanların hatalarını kabul etmeleri ve suçluluk duygularını

derinden hissetmelerini sağlamak koşuluyla cezaların azaltılmasını

sağlamak.

Bu tür gazetecilikte Harekete Geçirme Modeli’nden farklı olarak,

gazeteci bir sosyal uzmanı gibi işlev görmektedir. Olaya daha sübjektif

yaklaşarak rehabilitasyon sağlamaya çalışmaktadır.

Araştırmacı Gazeteciliğin NitelikleriAraştırmacı Gazeteciliğin Nitelikleri ► Araştırmacı gazeteciliğin nitelikleri, araştırma haber kavramı ile Araştırmacı gazeteciliğin nitelikleri, araştırma haber kavramı ile

bütünsel olarak açıklanmaktadır. İngilizce’de investigate; birisi veya bir bütünsel olarak açıklanmaktadır. İngilizce’de investigate; birisi veya bir

şey hakkındaki gerçekleri her yönüyle bulmak, araştırmak anlamında şey hakkındaki gerçekleri her yönüyle bulmak, araştırmak anlamında

kullanılmaktadır. İnvestigate Journalism kavramı ise, dilimize kullanılmaktadır. İnvestigate Journalism kavramı ise, dilimize

araştırmacı gazetecilik şeklinde çevrilmiştir. Araştırmacı gazeteciliği araştırmacı gazetecilik şeklinde çevrilmiştir. Araştırmacı gazeteciliği

ifade eden “investigative” ve “inquairy” kavramları araştırma haberi ifade eden “investigative” ve “inquairy” kavramları araştırma haberi

rutin haberden ayıran en önemli özellik olan tüm yön ve boyutların rutin haberden ayıran en önemli özellik olan tüm yön ve boyutların

araştırılması, ortaya çıkarılmasına işaret etmektedir.araştırılması, ortaya çıkarılmasına işaret etmektedir.

► Gazetecilerin büyük bir çoğunluğu bu noktada, araştırmacı gazeteciliğin gazetecilikten ayrı bir uygulama ve anlayış olmadığı görüşünü benimseyerek bunun bir söz uzatımı olduğunu öne sürmektedir. Aslında araştırma kavram gazeteciliğin ayrılmaz bir parçasıdır. Gazeteci, “erişmek istediği kitle için en önemli diye nitelendirdiği bilgileri toplayarak, haber haline getiren ve kişileri bilgi alarak düşünmesine sevk eden kişi” olarak tanımlanmaktadır. Bu açıdan bakıldığında araştırma faaliyeti her gazetecinin haber yapmak istediği konu ile ilgili yapması gereken bir ön hazırlık aşaması olarak görülmektedir.

► A. Yalçın Kaya ise araştırma haberin rutin A. Yalçın Kaya ise araştırma haberin rutin haberden farklılığını şöyle açıklamaktadır:haberden farklılığını şöyle açıklamaktadır:

““Rutin haberlerin en önemli ve belirgin özelliği Rutin haberlerin en önemli ve belirgin özelliği görünen olması, görüneni aktarmasıdır. Oysaki görünen olması, görüneni aktarmasıdır. Oysaki toplumsal yapı ve yaşam içindeki pek çok olay ve toplumsal yapı ve yaşam içindeki pek çok olay ve olgu, görüldüğü gibi değildir. Olay ve olguların olgu, görüldüğü gibi değildir. Olay ve olguların aslını araştırmak ve gerçekte oldukları gibi aslını araştırmak ve gerçekte oldukları gibi aktarmak haberciliğin en önemli görevlerinden aktarmak haberciliğin en önemli görevlerinden biridir. Ancak olay ve olguların gerçekte ne, nasıl, biridir. Ancak olay ve olguların gerçekte ne, nasıl, neden olduklarını araştırmak, derinlemesine bir neden olduklarını araştırmak, derinlemesine bir araştırma yapmak, rutin haberde olduğu kadar araştırma yapmak, rutin haberde olduğu kadar kolay değildir”.kolay değildir”.

► Herhangi bir olay ve olgunun perde arkasına bakmak, sergilenen oyundan fazlasını görmeyi gerektirir. “Kim sahneliyor, kimler oynuyor, nasıl oynuyorlar, oyun nasıl sahnelenmiş?” gibi soruların yanıtları ise araştırma haber ile verilir. Bu anlamda rutin haberin sadece sergilenen oyunun ne olduğuna odaklanır. Rutin haberler araştırma haberlerin hammaddesi olabilir, rutin haberden yola çıkarak araştırma haber yapılabilir.” Araştırmacı gazetecilik bir olay ya da haberin derinliğini ve gerisini bulup çıkartmak, sıradan görülen bir haberin ne denli derinliklere sahip bir olay veya olaylar dizisi olduğunu kanıtlamaktır. Araştırmacı gazetecilik, uzun bir süre, emek ve deneyim istemektedir. Haberi yapılacak olay üzerinde özenle durmak ve araştırmalarla belgelere dayanarak kesin doğrulara varmak gerekmektedir. Araştırma haber hazırlamak rutin habere göre çok zaman alır, sabır ister, tehlikelidir.

► Araştırma haber, özel haberden de farklıdır. Özel haber, habercinin kendi çabası ile ortaya çıkarttığı ve belgelediği haberdir. Herhangi bir haber veya bilgi kaynağı habercinin kendi çabası ve çevresiyle kurduğu iletişim ile sadece ona bilgi verebilir. Bir politikacı partisinden istifa edeceğini sadece bir gazeteciye açıklayabilir. Bu özel bir haberdir, ancak araştırma haber değildir.

► Atlatma haber de araştırma haber değildir. Çünkü atlatma haberde herhangi bir olaya veya konuya diğerlerinden önce ulaşmak esastır. Olay orada duruyordur. Ona ilk ulaşan muhabirin yaptığı haberdir. Büyük bir spor kulübünün yabancı bir antrenör transfer edeceğinin öğrenilmesi ve ilk olarak yayınlanması atlatma haberdir. Gazetecilikte özel haber de atlatma haber de işlevselliği olan haberlerdir. Ancak bunlar araştırma haber değildir.

► Araştırmacı gazetecilik, “Kasıtlı olarak gizlenmiş, gizli kalması için yasal ya da pratik önlemler alınmış, gizli kalmasından kamunun siyasal, sosyal, ekonomik zararlar gördüğü bir takım gerçeklerin gün ışığına çıkarılması, neden olduğu zararların giderilmesi” amacına yöneliktir. Kamu yararı, araştırmacı gazetecilik için yaşamsal öneme sahiptir.

► GünümüzdeGünümüzde dede enen önemli soruşturmacıönemli soruşturmacı habercilikhabercilik örnekleri televizyonda karşımıza çıkıyor. Yakın örnekleri televizyonda karşımıza çıkıyor. Yakın tarihlerde bizi çok etkilemiş olan başarılıtarihlerde bizi çok etkilemiş olan başarılı bir örneği, bir örneği, Mehmet Ali Önel ve arkadaşlarının yaptığı Mehmet Ali Önel ve arkadaşlarının yaptığı Malatya’daki çocukMalatya’daki çocuk yuvası skandalıyuvası skandalı. Bu haber, . Bu haber, soruşturmacı gazetecilik tanımındaki öğelerin hepsine soruşturmacı gazetecilik tanımındaki öğelerin hepsine uyuyor; güç odağı olarak devleti görüyoruz, orada devletin uyuyor; güç odağı olarak devleti görüyoruz, orada devletin çocuk yuvalarındaki vahşetin birileri tarafından saklı çocuk yuvalarındaki vahşetin birileri tarafından saklı tutulmaya çalışıldığını görüyoruz, ama bunun bilinmesinde tutulmaya çalışıldığını görüyoruz, ama bunun bilinmesinde kamu yararı varkamu yararı var, bu arkadaşlarımız gidiyor oraya, , bu arkadaşlarımız gidiyor oraya, kimsenin hayalinden geçen şeylerkimsenin hayalinden geçen şeyler değil. Sistematik değil. Sistematik bir çalışmayla, 20 gün orada gizli kamera ile çalışmabir çalışmayla, 20 gün orada gizli kamera ile çalışma yapıyorlar ve bu belgeleri çıkartıp, belgeleriyle yapıyorlar ve bu belgeleri çıkartıp, belgeleriyle beraber kamuya veriyorlar. Bu arkadaşlarımızın hep beraber kamuya veriyorlar. Bu arkadaşlarımızın hep yaptıkları iş bu, uğraş edindikleri alan, bu onların yaptıkları iş bu, uğraş edindikleri alan, bu onların uzmanlık alanı. Bu tipik bir örneği ve bu örnek uzmanlık alanı. Bu tipik bir örneği ve bu örnek Türkiye’yi müthiş bir şekildeTürkiye’yi müthiş bir şekilde sarstı. sarstı.

► Bir açıdan daha önemli bir soruşturmacı habercilik Bir açıdan daha önemli bir soruşturmacı habercilik örneği olarakörneği olarak karşımıza çıktı, soruşturmacı karşımıza çıktı, soruşturmacı gazeteciliğin tarihine baktığımızda, gerekgazeteciliğin tarihine baktığımızda, gerek Amerika’da gerek İngiltere’de, hamile kadınların Amerika’da gerek İngiltere’de, hamile kadınların aldığı Talidomit adlı ilacınaldığı Talidomit adlı ilacın yan etkilerini de yan etkilerini de soruşturmacı gazeteciler ortaya çıkarttılar. Onun soruşturmacı gazeteciler ortaya çıkarttılar. Onun arkasından hamilelik sırasında alınabilecek ilaçlarla ilgili arkasından hamilelik sırasında alınabilecek ilaçlarla ilgili olarak müthiş bir reform söz konusu oldu, sadece olarak müthiş bir reform söz konusu oldu, sadece İngiltere’de değil, dünyanın başka yerlerinde de. Türkiye’de İngiltere’de değil, dünyanın başka yerlerinde de. Türkiye’de de öyle zannediyorum ki, Malatya skandalından sonra, hiç de öyle zannediyorum ki, Malatya skandalından sonra, hiç olmaz demiyorum ama, bir sürü yer düzelmiştir ve bu olmaz demiyorum ama, bir sürü yer düzelmiştir ve bu konuda bir takım yönetmelikler değişti, bir takım yasal konuda bir takım yönetmelikler değişti, bir takım yasal önlemler alındı. Soruşturmacı gazeteciliğin böyle bir bilinç önlemler alındı. Soruşturmacı gazeteciliğin böyle bir bilinç yaratma etkisi de var.yaratma etkisi de var.

► Haluk Şahin,Haluk Şahin,► Açık Radyo, Medya KonuşmalarıAçık Radyo, Medya Konuşmaları

Araştırmacı Gazetecinin NitelikleriAraştırmacı Gazetecinin Nitelikleri ► Araştırmacı gazeteci, bir olayı bütün yönleriyle ele alan, haber Araştırmacı gazeteci, bir olayı bütün yönleriyle ele alan, haber

kaynaklarını en iyi şekilde değerlendiren, gerektiğinde bu kaynakları kaynaklarını en iyi şekilde değerlendiren, gerektiğinde bu kaynakları saklayabilen ve belli güç odaklarından gelebilecek baskılara saklayabilen ve belli güç odaklarından gelebilecek baskılara direnebilen ve çalışmasını özgürce ortaya koyabilen kişi olarak direnebilen ve çalışmasını özgürce ortaya koyabilen kişi olarak tanımlanmaktadır. Araştırmacı gazeteciyi diğerlerinden ayıran iki tanımlanmaktadır. Araştırmacı gazeteciyi diğerlerinden ayıran iki önemli özelliği vardır; önemli özelliği vardır; birincisibirincisi, araştırmacı gazeteci, habere konu olan , araştırmacı gazeteci, habere konu olan olay ve olguları derinlemesine incelemek, elde edilen verileri bireysel olay ve olguları derinlemesine incelemek, elde edilen verileri bireysel değer yargılarından arındırmak durumundadır. değer yargılarından arındırmak durumundadır. İkincisi iseİkincisi ise, öne çıkan, , öne çıkan, kamuoyunu ilgilendiren, özellikle de güç odaklarınca engellenen, gizli kamuoyunu ilgilendiren, özellikle de güç odaklarınca engellenen, gizli ve üstü örtülmüş olaylara, çeşitli yol ve yöntemlerle ulaşarak onları ve üstü örtülmüş olaylara, çeşitli yol ve yöntemlerle ulaşarak onları açıklığa kavuşturmasıdır. Dolayısıyla araştırmacı gazeteci toplumu gizli açıklığa kavuşturmasıdır. Dolayısıyla araştırmacı gazeteci toplumu gizli kalmış gerçeklerden arındırma ve aydınlatma anlamında önemli bir kalmış gerçeklerden arındırma ve aydınlatma anlamında önemli bir misyona sahiptir. Araştırmacı gazetecilik, uzun bir süre, emek ve misyona sahiptir. Araştırmacı gazetecilik, uzun bir süre, emek ve deneyim istemektedir. Haberi yapılacak olay üzerinde özenle durmak deneyim istemektedir. Haberi yapılacak olay üzerinde özenle durmak ve araştırmalarla belgelere dayanarak kesin doğrulara varmak ve araştırmalarla belgelere dayanarak kesin doğrulara varmak gerekmektedir. Araştırmacı gazeteci olayın görünen yönü dışında, gizli gerekmektedir. Araştırmacı gazeteci olayın görünen yönü dışında, gizli kalmış yönünü ortaya çıkarmaya çalışır. Gizleneni, perde arkasında kalmış yönünü ortaya çıkarmaya çalışır. Gizleneni, perde arkasında kalanı ortaya çıkarmak sabırlı ve özverili bir çalışma gerektirmektedir. kalanı ortaya çıkarmak sabırlı ve özverili bir çalışma gerektirmektedir.

► Yaşamın kendisi, insan ile ilgili her şey araştırma haberin konusu Yaşamın kendisi, insan ile ilgili her şey araştırma haberin konusu olabilir. Araştırmacı gazeteciliğin ilgilenebileceği konular sonsuz gibidir. olabilir. Araştırmacı gazeteciliğin ilgilenebileceği konular sonsuz gibidir. Bazen bunlar günlük yaşantımızın ayrıntıları gibi kimsenin dikkatini Bazen bunlar günlük yaşantımızın ayrıntıları gibi kimsenin dikkatini çekmeden olur biter ya da sürer gider. Araştırma haber konularının hiç çekmeden olur biter ya da sürer gider. Araştırma haber konularının hiç bilinmeyen konular olması gibi bir özellik yoktur. Tam tersine hiç bilinmeyen konular olması gibi bir özellik yoktur. Tam tersine hiç bilinmeyen konular araştırma haber için uygun değildir. Araştırmacı bilinmeyen konular araştırma haber için uygun değildir. Araştırmacı gazeteci Jonathan Nuemann’a göre, araştırmacı habercilik yoluyla gazeteci Jonathan Nuemann’a göre, araştırmacı habercilik yoluyla aydınlatılan hikâyelerin yüzde 90’ı bilinen konulardır. İnsanlar, bildikleri, aydınlatılan hikâyelerin yüzde 90’ı bilinen konulardır. İnsanlar, bildikleri, aşina oldukları konulara ilgi duyar, onlarla ilgili daha fazla bilgi edinme aşina oldukları konulara ilgi duyar, onlarla ilgili daha fazla bilgi edinme isteği duyarlar. Nuemann, “Hiç bilinmeyenlerden iyi hikâyeler çıkmaz isteği duyarlar. Nuemann, “Hiç bilinmeyenlerden iyi hikâyeler çıkmaz zaten. En azından ortaya konan gerçekler pek fazla kimseyi etkilemez.” zaten. En azından ortaya konan gerçekler pek fazla kimseyi etkilemez.” görüşünü dile getirmiştir. Toplumsal yaşamın gün geçtikçe karmaşık bir görüşünü dile getirmiştir. Toplumsal yaşamın gün geçtikçe karmaşık bir hal alması ilişkilerin, çıkarların ve çatışmaların da karmaşık bir yapıya hal alması ilişkilerin, çıkarların ve çatışmaların da karmaşık bir yapıya girmesine neden olmuştur. Bu yapı içinde kimi olaylar özellikle girmesine neden olmuştur. Bu yapı içinde kimi olaylar özellikle saklanmak istenir. Bunun için kimi zaman olayı ve failleri ortaya saklanmak istenir. Bunun için kimi zaman olayı ve failleri ortaya çıkaracak deliller yok edilir, kimi zaman görgü tanıkları, doğrudan çıkaracak deliller yok edilir, kimi zaman görgü tanıkları, doğrudan sorumluluğu olmamasına karşın olay ile ilgisi bulunan kişiler, hatta sorumluluğu olmamasına karşın olay ile ilgisi bulunan kişiler, hatta olayın kahramanları tehdit edilir. Kimi zaman da yasal olanaklar olayın kahramanları tehdit edilir. Kimi zaman da yasal olanaklar kullanılarak olayın gizli kalması sağlanır.kullanılarak olayın gizli kalması sağlanır.

Araştırmacı Gazetecinin KonularıAraştırmacı Gazetecinin Konuları► Araştırmacı gazetecilikte en çok işlenen haber konularının Araştırmacı gazetecilikte en çok işlenen haber konularının

başında kamu görevlilerinin, politikacıların faaliyetleri gelir. başında kamu görevlilerinin, politikacıların faaliyetleri gelir. Bu grubun toplumsal yapı ve yaşam içinde yer alan bireyler Bu grubun toplumsal yapı ve yaşam içinde yer alan bireyler üstündeki etkisinin çok olması, kaynakların dağıtımındaki üstündeki etkisinin çok olması, kaynakların dağıtımındaki yetki ve sorumluluğu elinde tutması, faaliyetlerini öncelikle yetki ve sorumluluğu elinde tutması, faaliyetlerini öncelikle haber olayı haline getirmektedir. Çünkü toplumsal yapıyı haber olayı haline getirmektedir. Çünkü toplumsal yapıyı oluşturan ve yön veren en önemli kurumların başında oluşturan ve yön veren en önemli kurumların başında politika ve bürokrasi gelmektedir. Yürütme, yasama ve politika ve bürokrasi gelmektedir. Yürütme, yasama ve yargı güçlerinin yanı sıra devletin diğer kişi ve kurumlarının yargı güçlerinin yanı sıra devletin diğer kişi ve kurumlarının faaliyetleri de önem kazanır. Yerel düzeydeki politikacı ve faaliyetleri de önem kazanır. Yerel düzeydeki politikacı ve bürokratların faaliyetleri de araştırma haber konusu olarak bürokratların faaliyetleri de araştırma haber konusu olarak seçilebilir. Suçun çok boyutlu ve sınır tanımayan bir seçilebilir. Suçun çok boyutlu ve sınır tanımayan bir örgütlenme yapısına sahip olması nedeniyle yabancı örgütlenme yapısına sahip olması nedeniyle yabancı politikacı ve bürokratların faaliyetleri de araştırma haber politikacı ve bürokratların faaliyetleri de araştırma haber konuları arasında önemli bir yere sahiptir. Günümüzde adli konuları arasında önemli bir yere sahiptir. Günümüzde adli vaka haline gelen rüşvet, sahtecilik, yolsuzluk ve vaka haline gelen rüşvet, sahtecilik, yolsuzluk ve usulsüzlükler de araştırmacı haberciliğin konuları arasında usulsüzlükler de araştırmacı haberciliğin konuları arasında önemli yer tutmaktadır.önemli yer tutmaktadır.

► ““Hangi konularda araştırma haber yazılabilir?” sorusuna Hangi konularda araştırma haber yazılabilir?” sorusuna

yanıt aranırken başvurulacak yöntemlerin en kolayı bir yanıt aranırken başvurulacak yöntemlerin en kolayı bir

gazeteye bakmak olacaktır. Günlük bir gazetenin içerik gazeteye bakmak olacaktır. Günlük bir gazetenin içerik

olarak işlediği tüm konular araştırma haber konusu olarak olarak işlediği tüm konular araştırma haber konusu olarak

seçilebilir. Örneğin, adliye haberleri, iç ve dış politika, spor, seçilebilir. Örneğin, adliye haberleri, iç ve dış politika, spor,

bilim-teknik, sağlık, otomotiv. Araştırma haberciliğin bilim-teknik, sağlık, otomotiv. Araştırma haberciliğin

konuları politik, ekonomik, toplumsal ve kültürel boyutlara konuları politik, ekonomik, toplumsal ve kültürel boyutlara

sahip konulardır.sahip konulardır.

► Örneğin, Fakir Fukara Yardım Fonu, devlet hazinesinden Örneğin, Fakir Fukara Yardım Fonu, devlet hazinesinden

ayrılacak bir paranın çok muhtaç insanlara yardım olarak ayrılacak bir paranın çok muhtaç insanlara yardım olarak

karşılıksız verilmesi amacıyla kuruldu. Uygulama fonun karşılıksız verilmesi amacıyla kuruldu. Uygulama fonun

kurulmasına ilişkin yasanın çıkmasıyla başladı. Uygulamayla kurulmasına ilişkin yasanın çıkmasıyla başladı. Uygulamayla

ilgili bazı bilgiler ilk dönemlerde basında yer aldı. ilgili bazı bilgiler ilk dönemlerde basında yer aldı.

Günümüzde bu fonla ilgili haberlere kitle iletişim Günümüzde bu fonla ilgili haberlere kitle iletişim

araçlarında rastlanmamaktadır. Yasa yürürlükte olduğuna araçlarında rastlanmamaktadır. Yasa yürürlükte olduğuna

göre uygulama sürdürülüyor demektir. Bu iş için ne kadar göre uygulama sürdürülüyor demektir. Bu iş için ne kadar

para ayrılıyor, paralar nasıl dağıtılıyor, kayırmalar oluyor para ayrılıyor, paralar nasıl dağıtılıyor, kayırmalar oluyor

mu, bu yardımdan pay alabilmek için sahtekârlık yapan mu, bu yardımdan pay alabilmek için sahtekârlık yapan

oldu mu ya da sağlık giderlerini karşılayamayacak durumda oldu mu ya da sağlık giderlerini karşılayamayacak durumda

olan muhtaç kişilere yönelik olarak geliştirilen Yeşil Kart olan muhtaç kişilere yönelik olarak geliştirilen Yeşil Kart

uygulamasında son durumuygulamasında son durum nedir? nedir?

► Bir başka örnek olarak toplu konut kooperatiflerini Bir başka örnek olarak toplu konut kooperatiflerini verebiliriz. Yükselen sektörlerden konut sektöründe verebiliriz. Yükselen sektörlerden konut sektöründe kooperatifler büyük gelir ve kazanç kaynağıdır. Bu konunun kooperatifler büyük gelir ve kazanç kaynağıdır. Bu konunun incelenmeye alınması için sokaktaki vatandaşlar arasında incelenmeye alınması için sokaktaki vatandaşlar arasında toplu konut kooperatifleri konusunda konuşulanlar, toplu konut kooperatifleri konusunda konuşulanlar, anlatılan hikâyeler harekete geçmek için yeterlidir. Sadece anlatılan hikâyeler harekete geçmek için yeterlidir. Sadece ilk birkaç sorunun araştırılması yeni soruları arka arkaya ilk birkaç sorunun araştırılması yeni soruları arka arkaya ortaya çıkaracaktır.ortaya çıkaracaktır.

► Araştırmacı gazetecilikte haber konuları, normal dışı Araştırmacı gazetecilikte haber konuları, normal dışı görünen, mantıklı açıklaması olmayan “gariplik, tuhaflık” görünen, mantıklı açıklaması olmayan “gariplik, tuhaflık” içeren olayların arkasında gizlidir. Hiç gereksinim olmadığı içeren olayların arkasında gizlidir. Hiç gereksinim olmadığı halde bir caddeye üst geçit yapılması, alt ve üst geçit halde bir caddeye üst geçit yapılması, alt ve üst geçit yapıldığı halde trafik ışığı ihalesi açılması, ticari faaliyeti yapıldığı halde trafik ışığı ihalesi açılması, ticari faaliyeti olmayan bir şirketin açılması gibi mantıklı açıklaması olmayan bir şirketin açılması gibi mantıklı açıklaması olmayan olaylar araştırma haber konusu olabilecek olmayan olaylar araştırma haber konusu olabilecek niteliktedir.niteliktedir.

40 Milyon Dolar Harcayıp Geri Aldık Ama... Karun Hazinesi 40 Milyon Dolar Harcayıp Geri Aldık Ama... Karun Hazinesi Anavatanında ÇalındıAnavatanında Çalındı

► Türkiye'nin ABD'deki Metropolitan Müzesi'nden geri almayı Türkiye'nin ABD'deki Metropolitan Müzesi'nden geri almayı başardığı Karun Hazinesi'nin en önemli parçalarından biri başardığı Karun Hazinesi'nin en önemli parçalarından biri Uşak Arkeoloji Müzesi'nden çalındı, yerine de sahtesi Uşak Arkeoloji Müzesi'nden çalındı, yerine de sahtesi bırakıldı.bırakıldı.

► Türkiye'nin 40 milyon dolar harcayıp 10 yıllık hukuk Türkiye'nin 40 milyon dolar harcayıp 10 yıllık hukuk mücadelesi sonrasında ABD'deki Metropolitan Müzesi'nden mücadelesi sonrasında ABD'deki Metropolitan Müzesi'nden geri almayı başardığı Karun Hazinesi'nin en önemli geri almayı başardığı Karun Hazinesi'nin en önemli parçasının çalındığı ortaya çıktı. Uşak Arkeoloji Müzesi'nde parçasının çalındığı ortaya çıktı. Uşak Arkeoloji Müzesi'nde sergilenen 450 parça eser içinde en nadide parçalardan biri sergilenen 450 parça eser içinde en nadide parçalardan biri olarak dikkat çeken Toztepe tümülüsünden çıkan "Kanatlı olarak dikkat çeken Toztepe tümülüsünden çıkan "Kanatlı Denizatı" (hippokampos) şeklindeki altın broşun yerine de Denizatı" (hippokampos) şeklindeki altın broşun yerine de sahtesinin konulduğu belirlendi. sahtesinin konulduğu belirlendi.

► Hırsızlık sahte isim ve adres bildiren bir kişinin ihbarıyla Hırsızlık sahte isim ve adres bildiren bir kişinin ihbarıyla

ortaya çıktı. Şoke eden buortaya çıktı. Şoke eden bu gelişmenin ardından Kültür gelişmenin ardından Kültür

ve Turizm Müdürlüğü soruşturma başlattı. Paha ve Turizm Müdürlüğü soruşturma başlattı. Paha

biçilemeyen eserin ne zaman ve ne şekilde çalındığı henüz biçilemeyen eserin ne zaman ve ne şekilde çalındığı henüz

tespit edilemedi. Kültür ve Turizm Bakanlığı'na Ocak tespit edilemedi. Kültür ve Turizm Bakanlığı'na Ocak

2006'da yapılan ihbar üzerine müfettişler Uşak Arkeoloji 2006'da yapılan ihbar üzerine müfettişler Uşak Arkeoloji

Müzesi'nde üç hafta süren incelemelerde bulundu. Ancak Müzesi'nde üç hafta süren incelemelerde bulundu. Ancak

yerinde duran broşun, İzmir Arkeoloji Müzesi yerinde duran broşun, İzmir Arkeoloji Müzesi

uzmanlarından oluşturulan 3 kişilik komisyonca incelenmesi uzmanlarından oluşturulan 3 kişilik komisyonca incelenmesi

sonucu çalındığı ve yerine sahtesinin konulduğu belirlendi.sonucu çalındığı ve yerine sahtesinin konulduğu belirlendi.

►Karun'un Laneti!Karun'un Laneti!

Müze Müdürü Kazım Akbıyıkoğlu, güvenliğin Müze Müdürü Kazım Akbıyıkoğlu, güvenliğin

yeterli olmadığını belirterek şöyle dedi: "Bu yeterli olmadığını belirterek şöyle dedi: "Bu

eserlerin getirilmesi için 10 yıl mücadele ettim. eserlerin getirilmesi için 10 yıl mücadele ettim.

Eserleri ABD'den teslim alan benim. Köylüler, Eserleri ABD'den teslim alan benim. Köylüler,

'Hazineyi bulanların hepsi birer birer öldü. 'Hazineyi bulanların hepsi birer birer öldü.

Müdürüm Karun'un laneti sizi de tutar' derlerdi Müdürüm Karun'un laneti sizi de tutar' derlerdi

de inanmazdım. Ama doğru çıktı. Eserler benim de inanmazdım. Ama doğru çıktı. Eserler benim

üzerime zimmetli."üzerime zimmetli."

Başsavcı 'Baş ŞahitBaşsavcı 'Baş Şahit

► Silahlı çatışma sanığı Turan Çevik ile oğlunu ve damadını, üç mahkeme Silahlı çatışma sanığı Turan Çevik ile oğlunu ve damadını, üç mahkeme kararına rağmen serbest bırakan Beyoğlu Cumhuriyet Savcısı Canpolat, bu kararına rağmen serbest bırakan Beyoğlu Cumhuriyet Savcısı Canpolat, bu ailenin yakın dostu çıktı. Savcının oğlu da Çevik'in oğluyla ortak. Beyoğlu ailenin yakın dostu çıktı. Savcının oğlu da Çevik'in oğluyla ortak. Beyoğlu Başsavcısı Ünal Canpolat'ın, üç mahkeme kararına rağmen resen serbest Başsavcısı Ünal Canpolat'ın, üç mahkeme kararına rağmen resen serbest bıraktığı, Karaköy'deki silahlı çatışmanın sanıklarından Turan Çevik, oğlu Ahmet bıraktığı, Karaköy'deki silahlı çatışmanın sanıklarından Turan Çevik, oğlu Ahmet Hilmi Çevik ve damadı Erkan Yıldız'la yakın dost olduğu ortaya çıktı. Milliyet, Hilmi Çevik ve damadı Erkan Yıldız'la yakın dost olduğu ortaya çıktı. Milliyet, Türkiye'nin ilk hayali ihracatçısı olarak tanınan Turan Çevik'in kızının nikâh Türkiye'nin ilk hayali ihracatçısı olarak tanınan Turan Çevik'in kızının nikâh şahitliği yapan Canpolat'ın fotoğraflarını ele geçirdi. Erkan Yıldız, bir kişinin şahitliği yapan Canpolat'ın fotoğraflarını ele geçirdi. Erkan Yıldız, bir kişinin öldüğü çatışmada olay yerinde bulunan 23 mermiden 11'ini sıkan kişiydi. öldüğü çatışmada olay yerinde bulunan 23 mermiden 11'ini sıkan kişiydi. Canpolat'ın oğlu Berkay Canpolat ise Ahmet Hilmi Çevik'in iş ortağı. Milliyet’in Canpolat'ın oğlu Berkay Canpolat ise Ahmet Hilmi Çevik'in iş ortağı. Milliyet’in ele geçirdiği fotoğraflar, Çevik'in kızı Özgül ve Erkan Yıldız'ın Erenköy'deki The ele geçirdiği fotoğraflar, Çevik'in kızı Özgül ve Erkan Yıldız'ın Erenköy'deki The Green Park Hotel'de yapılan düğünlerine ait. Son derece keyifli olduğu görülen Green Park Hotel'de yapılan düğünlerine ait. Son derece keyifli olduğu görülen Beyoğlu Başsavcısı Canpolat, nikâh kıyıldıktan sonra bir konuşma yaparak genç Beyoğlu Başsavcısı Canpolat, nikâh kıyıldıktan sonra bir konuşma yaparak genç çifti tebrik ediyor ve evlilik cüzdanını geline veriyor. Gecenin ilerleyen çifti tebrik ediyor ve evlilik cüzdanını geline veriyor. Gecenin ilerleyen saatlerinde Canpolat ve eşinin bulunduğu masaya yeniden uğrayan gelin ve saatlerinde Canpolat ve eşinin bulunduğu masaya yeniden uğrayan gelin ve damat, bir kez daha teşekkür ediyor.damat, bir kez daha teşekkür ediyor.

Önce Şirket, Sonra DüğünÖnce Şirket, Sonra Düğün

► Türkiye Ticaret Sicili gazetesindeki bilgilere göre; Ahmet Hilmi Çevik, Türkiye Ticaret Sicili gazetesindeki bilgilere göre; Ahmet Hilmi Çevik,

Kemalettin Acar, Necati Enver Toptaş, Saadettin Durgun ile Berkay Kemalettin Acar, Necati Enver Toptaş, Saadettin Durgun ile Berkay

Canpolat, düğünden beş ay önce, Mayıs 2004'te Birlik Metal İnşaat Canpolat, düğünden beş ay önce, Mayıs 2004'te Birlik Metal İnşaat

Petrol Gıda ve Turizm Dış Ticaret Limited Şirketi'ni kurdu. 100 bin YTL Petrol Gıda ve Turizm Dış Ticaret Limited Şirketi'ni kurdu. 100 bin YTL

sermayeli şirkete Toptaş ve Çevik 35'er bin, Berkay Canpolat da 30 bin sermayeli şirkete Toptaş ve Çevik 35'er bin, Berkay Canpolat da 30 bin

YTL ile ortak oldu.YTL ile ortak oldu.

MESLEK AHLAKINA İLİŞKİN ÜÇ FELSEFİ YAKLAŞIMMESLEK AHLAKINA İLİŞKİN ÜÇ FELSEFİ YAKLAŞIM

► Bu yaklaşımlar gazetecinin haberi kamuya iletmedeki tutumunda etkili Bu yaklaşımlar gazetecinin haberi kamuya iletmedeki tutumunda etkili olmakta ve davranışını biçimlendirmektedir.olmakta ve davranışını biçimlendirmektedir.

► MUTLAKÇILIKMUTLAKÇILIK: : Sabit olan ve asla değişmeyen kurallar vardır. Bu Sabit olan ve asla değişmeyen kurallar vardır. Bu yaklaşımı benimseyen gazetecinin inandığı ahlaki kural, sonucu ne yaklaşımı benimseyen gazetecinin inandığı ahlaki kural, sonucu ne olursa olsun/hangi grubu ilgilendirirse ilgilendirsin korkmadan haberi olursa olsun/hangi grubu ilgilendirirse ilgilendirsin korkmadan haberi yayınlamaktır. yayınlamaktır.

► ANTİNOMİANİZM: ANTİNOMİANİZM: Kurallara karşı olmaktır. Sonuçlarla ve yükümlülüklerle Kurallara karşı olmaktır. Sonuçlarla ve yükümlülüklerle ilgilenmezler.ilgilenmezler.

► DURUM ETİĞİ: DURUM ETİĞİ: Ahlak kurallarını önemsemeyen düşünce tarzının kabul Ahlak kurallarını önemsemeyen düşünce tarzının kabul ettiği görelililk, burada fazla kabul edilmemektedir. Gazeteci toplumun ettiği görelililk, burada fazla kabul edilmemektedir. Gazeteci toplumun ahlaki kurallarını bilmekte, anlamakta ve bunları kabul etmektedir. ahlaki kurallarını bilmekte, anlamakta ve bunları kabul etmektedir. Karar vermeden önce de buna göre davranılır. Gerektiğinde uzlaşmaya Karar vermeden önce de buna göre davranılır. Gerektiğinde uzlaşmaya hazır olması nedeniyle mutlakçılardan ayrılır.Yani yalan söylemenin hazır olması nedeniyle mutlakçılardan ayrılır.Yani yalan söylemenin yanlış olduğunu savunmakta ancak gerektiği durumda örn hayat yanlış olduğunu savunmakta ancak gerektiği durumda örn hayat kurtarmak için yalan söyleyebilmektedir. En önde gelen değer insandır.kurtarmak için yalan söyleyebilmektedir. En önde gelen değer insandır.

► New York Times, Kennedy’nin 1961’de Kuba’ya gizli bir müdahaleye New York Times, Kennedy’nin 1961’de Kuba’ya gizli bir müdahaleye onay verdiğini ortaya çıkardığında, hükümet ilişkilerinin mi yoksa onay verdiğini ortaya çıkardığında, hükümet ilişkilerinin mi yoksa insanların gerçeği öğrenmelerinin mi önemli olduğu konusunda bir insanların gerçeği öğrenmelerinin mi önemli olduğu konusunda bir seçim yapmak zorunda kalmıştır. Editörler hikayeyi yayımladıklarında seçim yapmak zorunda kalmıştır. Editörler hikayeyi yayımladıklarında doğabilecek sonuçları tahmin ederek basmama kararı alırlar. doğabilecek sonuçları tahmin ederek basmama kararı alırlar.

► Bu örnek “Durum Etiği”ni benimseyenlerin sorunlarını çok iyi yansıtır.Bu örnek “Durum Etiği”ni benimseyenlerin sorunlarını çok iyi yansıtır.► Editörler, bu haberi yayınlamama kararını devletin güvenliğini Editörler, bu haberi yayınlamama kararını devletin güvenliğini

düşünerek almışlardır-F.Castro komünist bir rejim uyguluyordu ve düşünerek almışlardır-F.Castro komünist bir rejim uyguluyordu ve Kennedy’e göre ABD’nin 90 mil açığında Sovyetler Birliği’nin stratejik bir Kennedy’e göre ABD’nin 90 mil açığında Sovyetler Birliği’nin stratejik bir noktayı ele geçirmesi engellenmeliydi- “Mutlakçı” nın kararı ise, bu noktayı ele geçirmesi engellenmeliydi- “Mutlakçı” nın kararı ise, bu haberi sonuçları düşünmeden yayımlamak olmaktadır. haberi sonuçları düşünmeden yayımlamak olmaktadır.

► Times 10 yıl sonra ABD’nin Vietnamla ilgili Pentagon Dosyasını ortaya Times 10 yıl sonra ABD’nin Vietnamla ilgili Pentagon Dosyasını ortaya çıkardığında da yine karar vermek durumunda kalmıştır. Ancak bu çıkardığında da yine karar vermek durumunda kalmıştır. Ancak bu sefer, yayınlama kararı almışlardır. Bu karar, editörlerin “durum etiği”ni sefer, yayınlama kararı almışlardır. Bu karar, editörlerin “durum etiği”ni benimsediklerini göstermektedir. benimsediklerini göstermektedir.

► Sonuç olarak, aynı gazeteciler iki farklı durumda iki farklı hareketi Sonuç olarak, aynı gazeteciler iki farklı durumda iki farklı hareketi seçmişlerdir. Durum etiğini benimsemiş gazetecilerin kararında etkili seçmişlerdir. Durum etiğini benimsemiş gazetecilerin kararında etkili olacak, bu haberi yayımlamaya ne kadar istekli olduklarıdır.olacak, bu haberi yayımlamaya ne kadar istekli olduklarıdır.