ARAŞTIRMA-İNCELEME

Bu PDF dokümanı, kitabın bir kısmını içermektedir. DBY okurları için özel olarak oluşturulmuştur.

ARAŞTIRMA - İNCELEME

Yayna Hazrlayan: Ahmet Taşğn

Klasik Kaynaklarda

Heterodoks Dervişler ve Heterodoksi

© DÜN BUGÜN YARIN YAYINLARI, 2012

DBY: 10Araştrma - İnceleme: 2

ISBN: 978-605-88002-8-1Sertifika No: 18188

Birinci Bask: İstanbul, Şubat 2012

Editör:Haşim Şahin

Yayn Koordinatörü:Ersan Güngör

Yayn Yönetmeni:İrfan Güngörür

Sayfa Düzeni:DBY

Kapak Tasarm:Sercan Arslan

Bask/Cilt:Şenyldz Yay. Matbaaclk Ltd. Şti.Gümüşsuyu Cad. No: 3, K: 2 Topkap/İstanbulTel: 0212 483 47 92 (Sertifika No: 11964)K

lasi

k K

ayna

klar

da H

eter

odok

s D

ervi

şler

ve

Het

erod

oksi

Ah

met

Taş

ğn

DÜN BUGÜN YARIN YAYINLARITicarethane Sokak Tevfikkuşoğlu İşhan No: 11/36 Sultanahmet - Fatih / İstanbul / TürkiyeTel. - Faks: +90 212 526 98 06 www.dby.com.tr • dby@dby.com.tr

5

İçindekiler

Önsöz ..................................................................................................9

Giriş ...................................................................................................11

BİRİNCİ BÖLÜM

Baba İshak ve Baba İlyas • .......................................................19Ambarl Evliya Türbesi ...............................................................19Mesudi Hankah ..........................................................................21Baba İshak Kefersudi Ayaklanmas .........................................23

Hac Bektaş• ..................................................................................35

Hac Bektaş ve Zamanndaki Velîler• ....................................39Hoca Ahmed Yesevî ....................................................................41Hac Bektaş’n Rum’a Yolculuğu ..............................................42Taptuk Emre .................................................................................45Hac Bektaş Halifeleri .................................................................45Hac Bektaş’n Kerametleri ........................................................46Seyyid Mahmud Hayranî ............................................................48Emir-i Çin Osman .......................................................................50Seyyid Ahmed-i Kebîr .................................................................55

7

İKİNCİ BÖLÜM

Devlet-i Osmâniyye’nin Teessüs ve Tekarrürü • Devrinde İlim ve Ulemâ ......................................................... 131Arif ............................................................................................... 131

Fatih Zamannda Sultan Öyüğü• ......................................... 143Ahmed Refik .............................................................................. 143

Mazdeizm’in Türk Kavimlerinin İnançlar Üzerindeki • Etkisi ........................................................................................... 1491- Ummandan Geçiş ................................................................. 1652- Testiden Doğan Çocuklar Efsanesi ................................... 1733- Beka-y Beşeriyet Efsanesi .................................................. 1814- Alangu Efsanesi .................................................................... 186

Anadolu’da İçtimai Zümreler ve Anadolu İçtimaiyat• . 197Baha Said .................................................................................... 197

Kitapta Yer Alan Yazlarn Künyesi ..................................... 215

6

Geyikli Baba ..................................................................................56Karaca Ahmed ..............................................................................57Ahi Evren .......................................................................................58Musa Abdal ...................................................................................61Abdal Murad .................................................................................62Doğlu Baba ....................................................................................62

Geyikli Baba• .................................................................................63

Şeyh Barak• ...................................................................................67706 / 1307 Yl Olaylar ................................................................67

Barak• ..............................................................................................69

Barak• ..............................................................................................71

Barak el-Krmi• ...........................................................................77

Barak • el-Krmi ...........................................................................79

Barak Baba Risalesi• ..................................................................81

Barak• ..............................................................................................871. Şeyh Barak’n Hayat ...............................................................902. Hicri 706 / 1307 Yl Olaylar .................................................91

Barak Baba• ..................................................................................95

Gül Baba• .......................................................................................99Rumbeyoğlu Fahreddin (Buda) Peşte’de Osmanl Devleti Büyükelçisi .......................................................................99

Şeyh Abdurrahman Erzincanî• ............................................. 103

Fahreddin Acemî • .................................................................... 107

Hurufiler ve Noktaviler• .......................................................... 115

Anka-y Meşrk• ......................................................................... 121

9

Önsöz

Alevilik Bektaşilik araştrmalarnn birçok önemli kaynağ ara-snda yer alanlar imkânlar nispetinde temin edildi. Bu kitap yaplan bu seçkinin, okunmas, çevrilmesi ve Latin harflerine aktarlmasndan oluşmaktadr. Haddizatnda yazarn Alevilik Bektaşilik araştrmalar için okuyup toparladğ bu yazlar bir süre sonra epey bir yekûn teşkil etti. Böylece bu çalşma başl başna bir kitap halini ald.

Kuşkusuz Alevilik Bektaşilik araştrmas başlangcnda bu okumalarn ve temin edilip toparlanmasnn birçok sebebi sa-ylabilir. Burada bunlardan sadece iki tanesini dile getirmekle yetineceğiz. Bunlardan ilki yazlarn önem ve güncelliğini hâlâ koruyor oluşudur. Diğer bir sebep de Alevilik Bektaşilik ko-nusunda araştrma yapanlarn veya merakl ilgili okuyucularn kitapta yer alan yazlardan veya bu yazlarda geçen konulardan haberdar olmalarna karşn yazldklar, yaynlandklar dil ya da alfabeden dolay yararlanma imkânlarnn ya çok az ya da hemen hiç olmayşdr.

Bu yazlar Türk kültürü ve Anadolu din ve sosyal tarih vur-gusu ile Alevilik Bektaşilik konulu nadir araştrmalar arasnda yer almasna ve hatta olabildiğince dikkate alnmasna rağmen adeta bilinçli görmezlikten gelindi ve bunun sonucu da çok yaygn olarak tannmad ve yararlanlamad. Ancak Arapça ve Farsça dillerine ya da alfabeye hakim snrl sayda araş-trmacnn yararlandğ yazlar, Türkiye’de Alevilik Bektaşilik literatürü açsndan ayrcalkl bir yere sahiptir. Bu önemine

| Ahmet Taşğn |

10

karşn yazlar gün yüzüne çkarlp araştrclarn kullanmna sunulmamşt. Böylece bu kitapta toplanan yazlar yaplan yeni ilavelerle ilgililerin dikkatine sunuldu.

Bu yazlarn hemen tamam Anadolu’nun dini sosyal yaps özellikle de Alevilik Bektaşilik tarihi ve Anadolu Türkmenleri arasnda İslam’n alglanma biçiminde yoğunlaşmaktadr. Bu yönüyle yazlarn dikkatten kaçrlmamas veya göz ard edilmemesi gerekirdi. Çünkü bu yazlarn merkezi noktasn Anadolu’nun dini sosyal tarihi bakmndan rolleri tartşlmayan Baba İlyas, Baba İshak, Hac Bektaş, Barak Baba, Geyikli Baba, Gül Baba ve Fazlulah Hurufî oluşturmaktadr. Doğal olarak da yazlarn önemli bir ksm bu algnn yerleşmesini sağlayan öncüleri etrafnda oluşturulmaya dikkat edildi.

Bir diğer önemli husus, iktidar ilişkileri etrafnda metinle-rin kurgusunu da görmeye yardmc olmaktadr. Göçerlikten yerleşikliğe, sözlü kültürden yazl kültüre evrilirken, yaşanan değişim metinler üzerinden de sürdürülebilir. Bu bakmdan da kitapta yer alan yazlarn zaman akş, siyasi, ekonomik dönüşü-münün dini siyasal ideolojik kurguyla iktidarn hegemonyasn gösterecek ipuçlarn da sunduğu da görülecektir.

Çalşma boyunca metinlerin düzeltilmesinde yardmc olan Eyyüp Tanrverdi, Canan Seyfeli, Metin Yiğit, Mevlüt Kula ve Esra Doğan’a göstermiş olduklar anlayş ve sabrdan dolay teşekkür ederim.

Hiç şüphesiz bu çalşmann da eksikleri ve hatalar vardr. Bütün bunlar çalşmay hazrlayan olarak bana aittir.

Çalşmann Alevilik Bektaşilik ya da daha genel anlamda Türk kültür tarihi konusunun merakl okuyucusuna yararl olacağ umuduyla.

Ahmet TaşğnKonya, 2012

11

Giriş

Alevilik-Bektaşilik araştrmalar konusunda geniş bir literatür bulunmasna karşn dönemleri itibariyle bu çalşmalar üzerine bir değerlendirme hemen neredeyse yaplmamştr. Bu da gös-teriyor ki Alevilik-Bektaşilik tarihi kadar Alevilik-Bektaşilik çalşmalarnn tarihinin de çalşlmas ayr bir öneme sahip-tir ve bu konuda yürütülen çalşmalarn seyri açsndan yapl-mas gerekmektedir.

Kitaba konu olan metinlerin yazldklar dönemin düşünsel ve iktidar yapsn yansttğ göz önünde bulundurulmaldr. İlgili dönemin sosyal, dini ve siyasi yapsnda meydana gelen değişimleri bu metinler üzerinden takip edebiliriz. İktidarn değişimi, aygtlar üzerinden düşünsel, sosyal ve dini alana yansmakta, yanstlmaktadr. Böylece iktidar kendisini bütün alanlarda inşa etmektedir.

İktidarn ideolojik kurgusunun yansdğ bu metinler, kendi kurucu unsurlarna yabanclaşmakla kalmamakla ayn zamanda olumsuz imgelerle en uzak noktalara kadar göndermekte ve kontrolü ya da gözetlemeyi derinleştirmektedir. Böylece ikti-dar kendi menşeini inkâra vardracak kadar ileri götürmekte, böylece hem kendisini yeni duruma yerleştirmekte hem de menşei kendisiyle ayn olan topluluklar ürettiği yeni dille kontrol altnda tutmaktadr. İşte bu metinler iktidarn ken-disine yabanclaşmas sonucunu doğurduğu gibi ayn kökenli topluluklar da dşlayacaktr. Bunun güzel örneği Hac Bektaş hakknda verilen bilgilerdir.

12

Diğer yandan sosyal değişime paralel olarak topluluğun yeni erkân veya usulle yaplanmaya gittiği de görülebilecektir. Her koşulda topluluğun kendisini var klacak imkânlarn nasl oluşturduğu da takip edilecektir. Bunun için de yine Hac Bektaş hakknda verilen bilgilere baklabilir.

Alevilik Bektaşilik literatürünün kurgusal takibi, düşünsel dönüşümün ve yeniden inşann seyrini görmeye ve anla-maya yardmc olacaktr. Bu bakmdan da modern dönem araştrmalarnn seyrini ve düşünsel kurgusunun nerelere vardrldğn görmeyi kolaylaştracaktr. Bu cümleden olmak üzere son yüzyldaki modern araştrmalarn kurduğu izlek ve bu izlek üzerinden sürdürülen çalşmalarla karşlaşmaktayz. Fakat izleği sürdüren çalşmalar üzerinde yürütülen köken sorgulamalar bir adm öteye ulaşamadğ için, başlangca dair somut veriler ortaya konulamamaktadr. Diğer yandan mo-dern araştrmalarn başlangca ulaşmayan yoklamalar, haliyle başlangcn kurgusuna yönelik kazlar da yapamamaktadr. Yüzyllara yaylan değişim içerisindeki bütün unsurlar sindi-rilmiş kurguyu, yeni kavramsal çerçeveyle sürdürmektedir. Bu nedenle, kadim düşüncel yapnn esasn koruyan başlangç düzeyindeki modern çalşmalarn köklerine ilişkin çalşmalar yaplmas elzem hale gelmektedir.

Alevilik-Bektaşilik konulu yürütülen çalşmalarn ilk örnekleri hatta hemen tamam İttihad Terakki çats altnda gerçekleş-tirilmiştir. Ulusçuluk düşüncesinin beslediği bu çalşmalarn ilk örnekleri daha ziyade alan araştrmasna dayanmaktadr. Bilahare hem teorik hem de pratik olarak yürütülen çalşmalar, günümüze kadar etkisini muhafaza etmiştir. Bu ekol daha sonra önemli çalşmalara da imza atmşt, bu çalşmalarn büyük bir ksm yaynlanmştr.

Diğer yandan da her bir kaynak kendi içerisinde ayr birer eserdir. Bu açdan bakldğnda, burada bu yazlar vermekle

13

okuyucu açsndan yeni bir şeyi ortaya koymuş olduk. Hem yazarn ileri sürdüğü fikirleri hem de yararlandğ kaynaklarda ileri sürülen fikirleri vererek her ikisi arasndaki bütünlüğün görülmesini istedik.

Çalşma iki bölümden oluştu. Birinci bölüm Baba İshak, Baba İlyas, Hac Bektaş, Geyikli Baba, Barak Baba, Gül Baba, Şeyh Abdurrahman Erzincanî, Fahruddin Acemî ve Hurufîlerden oluşmaktadr. İkinci bölüm ise Osmanl Devleti’nin Kuruluşu, Fatih Sultan Mehmed dönemi ve Türklerin inanç-larnda Mazdeizmin etkisini anlatan makalelerden meydana gelmektedir. Bir bakma birinci bölümden anlatlan şahslarn veya bu şahslar etrafnda meydana gelen mevzularn değer-lendirilmesinin yapldğ makalelerden oluşmaktadr.

Yazlarn sralanşnn birden fazla düzenlenme yolu ola-bilirdi. Yazarlarn ölüm tarihleri ve yaşadklar dönemlere göre verilebilirdi. Bir başka yol ise konularn kendi içerisinde tasnifiyle yine eski tarihten başlamak üzere hazrlanmas şeklinde olabilir. Bunun haricinde yeni araştrma yazlarnn mevcudiyeti göz önünde bulundurulursa eski ve yeni yaz-larn ayr birer bölüm halinde verilmesi de diğer bir yöntem olabilir. Biz de bu son yolu tercih edip kadim kaynaklar önce, araştrma yazlarn da sonra verdik. Bunlardan ilki Birzalî’nin Tarih’i ve ardndan da Aynî’nin İkdu’l-Cüman isimli eseridir. Aynî’deki Barak Baba ile ilgili bölüm, Amasya Tarihi’nde de aynen yer almaktadr. Biz her iki eserde de yer alan bilgiyi buraya koymay uygun bulduk. Çünkü Aynî’nin İkdu’l-Cüman’ Barak Baba ile ilgili en geniş bilginin verildiği kaynaklardan biridir. Böylece Barak Baba ile ilgili kaynaklarda yer alan bilgiler buraya aktarlmş oldu.

Bunun arkasndan Âli’nin Künhü’l-Ahbar’ndan Hac Bek-taş hakkndaki bilgileri aktardk. Taşköprüzade’nin Osmanl

14

ulemasn ele aldğ biyografik eseri Şakaik-i Numaniye’deki Geyikli Baba ile ilgili verdiği bilgiyi sadeleştirerek verdik.

Ayrca literatürde çok fazla bilinmeyen Gül Baba konulu yazy da aktardk.

Erdebil Tekkesi’nin Anadolu’daki etkileri bilinmesine karşn tekkenin halifeleri hakknda araştrma neredeyse yoktur. Yine, Tekke’nin etkisine karşn bu etkisini hangi adamlar üzerin-den gerçekleştirdiğine ilişkin çalşma da bulunmamaktadr. Bu çalşmalara bir işaret olmas hasebiyle küçük bir tuhfe mesabesinde tekkenin Anadolu’daki halifelerinden Şeyh Abdurrahman Erzincanî’nin biyografisini aktardk. Buradan olmak üzere Fatih Sultan Mehmed döneminde Hurufilerin saraya kadar nasl nüfuz ettiklerini gösteren bir başka örneği de yine Şakaik-i Numaniye’den aktardk. Böylece bir silsile izleği oluşturmaya çalştk.

Diğer bir kaynak Karakaşzade Ömer Efendi’nin Fazlullah Hurufi ve Hurufiler hakknda bilgi verdiği eseri Nuru’l-Hüdâ’dr. Bu eser, Hurufîlik konusunun nadir kaynaklar arasnda yer almaktadr. Yine bu eserdeki ilgili bölümü de sadeleştirdikten sonra verdik.

Ayrca Muhyiddin Arabî’nin eserine nazire olarak yazdğ Anka-y Meşrk adl eserinde Haşim Baba Üsküdarî, Mevlevilik aleyhinde ve Bektaşilik lehindeki ifadeleriyle Hac Bektaş’tan uzun uzadya bahsederek onu Osman Gazi ile ilişkilendirmek-tedir. Yazma olan bu eserin Hac Bektaş Kütüphanesi’ndeki nüshasn sadeleştirerek verdik ve varak numaralar için de [ ] işaretini kullandk.

Araştrma yazlarna gelince; Hüseyin Hüsameddin’in Amasya Tarihi’nde yer alan Barak Baba ile ilgili bölümü aynen verdik. Darülfünun Edebiyat Fakültesi Mecmuas’nn ikinci saysnda Osmanl Devleti’nin kuruluşunu konu alan

15

Arif Bey’in makalesi ve Ahmed Refik’in Fatih zamanndaki vakfiyelerden yola çkarak Anadolu’da Türklerin kültürel olarak da varlklarn ortaya koyduklarnn göstergesi olan yer adlarna dikkat çekmektedir. Vermiş olduğu yer adlar arasnda Geyikli Baba’ya ait bir kaytda bulunmaktadr. Diğer bir makale Edgar Blochet’nin Mazdeizmin Türk inançlar üzerindeki etkisini ele alan makalesidir. Bütün bu örneklerin, Anadolu’daki Türklük ve Müslümanlğn farkl açlardan görülebilmesi bakmndan buraya alnmas isabetli oldu.

Türk Müslümanlğ projesi kapsamnda yürütülen çalşmalarn sürdürüldüğü Tanzimat sonras ilk dönemden günümüze, eski harfli Türk Tarihi kaynaklarndan yararlanma imkân her geçen gün daha da azalmştr. Bunun birçok nedeni arasnda özellikle Harf Devrimi çerçevesindeki negatif tutum, beraberinde eski harfli kaynaklara ulaşma kabiliyetini de ortadan kaldrmştr. Bu durum sadece bu kabiliyetin ortadan kalkmasyla sonuç-lanmamş ayn zaman da psikolojik olarak duygusal bağllk kopmuş ve kendi tarihine ait kaynaklardan yararlanamama hatta bu kaynaklara karş güvensizlik oluşmuştur.

Bu harflerle Türkçe’nin yazlmas, alfabesinin kurulmas, Türk dilinin imkânlarn daralttğ veya Türk sosyal, siyasi, dini aklnn kurgusuna dil ve edebiyat yönünden sunduklar veya Türk kültürünün kuşatma altnda tutulmas sorununu tartşmak ile bu alfabeyle yazl metinlerden yararlanma sorunu arasnda büyük mesafeler bulunmaktadr. Mesafenin olaylar üzerinden değerlendirilip teorik kurgudan uzak kalnmasyla az veya darlğ sonucuna ulaşlmas da sorunun anlam kazanmasna imkân sunmamaktadr. Esasen tam da bu noktada karş ideoloji benimsenmiştir. Hatta eserlerin eski ya da başka bir alfabe ile yazldğ bu alfabeyi atalarmzn kullandğ gerçeğinden uzaklaşlarak “Oryantalist” bir tutuma kayldğ da görül-müştür. Bunun sonucu olarak da bu kaynaklarn zamannn

16

geçtiği ve ihtiyacmzn olmadğ gibi bir alglamayla yeniden kurgulanan kimlik için bugün psikolojik bir isteksizlik hatta güvensizlik ortam ortaya çkmştr.

Alfabeye karş geliştirilen tutum zaman zaman İttihad Te-rakki ile başlayan ilk dönem çalşmalar ve Bat’da yürütülen çalşmalarla giderilmeye çalşlmştr. Esasen batda yürütülen çalşmalar bu alfabeyle yazlan kendi tarihimize ait kaynaklara dayanmakta ve büyük çoğunluğu da yine ülkemizde bulunan eserlere bağl olarak yürütülmekteydi. Devamnda ülkemizde yürütülen çalşmalarn da büyük bir ksm bir süre sonra yu-karda belirtilen araştrmaclarn kaynaklarndan aktarlarak veya ad geçen bu çalşmalarn tekraryla gerçekleştirildi. Doğal olarak bir süre sonra da birbirini tekrar eden çalşmalarla ortaya çkt.

İşte tam da bu noktada bir paradoks yaşyoruz: Bir yandan bu kaynaklara karş yukarda belirtilen gerekçelerle güvensizlik yaşarken, diğer yandan da batda yürütülen çalşmalar yahut ideolojik kurguyla biçimlendirilmiş araştrmalar şeklinde bu kaynaklarn mevcudiyetini ve shhatini tasdik etmiş oluyoruz. Çünkü kabullendiğimiz noktada bu eserler tarihsel kimlikle-rinden arndrlmş bir şekilde bizim için yeniden kurgulanmş ve yazlmş olarak sunulmaktadr.

Sonuç olarak burada sralanan metinler, Alevi Bektaşi topluluklarnn yazl metinler üzerinden serencemnn takip edilmesine önemli ölçüde kolaylk sağlayacaktr. Böylece bugüne dair bilgi düzeyinde kurgularn yeniden gözden ge-çirilmesine imkân sunacaktr. Günümüz Alevi Bektaşi tarihi ve bu tarih içerisinde aktör olarak tanmlanan birçok kişinin hayat ve faaliyet alan tartşmaya açlmşt. Bu kişilere ilişkin kaynaklarn aktarm, hem onlarn biyografilerini öğrenmek hem de tartşmalarn sürdürülmesini ve anlaşlmasn kolay-laştrmak açsndan son derece faydal olacaktr.

17

1Birinci Bölüm

215

Kitapta Yer Alan Yazlarn Künyesi

Hüseyin Hüsameddin, “Ambarl Evliya Türbesi”, Amasya Tarihi, Cilt 1, İstanbul: Dersaadet Hikmet Matbaas, 1327-1330, ss. 181-183.

Hüseyin Hüsameddin, “Mesudi Hankah”, Amasya Tarihi, Cilt 1, İstanbul: Dersaadet Hikmet Matbaas, 1327-1330, ss. 223-224.

Hüseyin Hüsameddin, “Baba İshak Kefersudi Ayaklanmas”, Amasya Tarihi, Cilt 2, İstanbul: Dersaadet Hikmet Matbaas, 1327-1330, s. 362-377.

Ahmed Taşköprüzade (1495-1561), Arapça’dan çeviren ve zeyil yazan Mecdî Mehmed Efendi, Şakaik-i Nu’maniye ve Zeyilleri, Cilt I, Neşre Hazrlayan: Abdülkadir Özcan, İstanbul: Çağr Yaynlar, 1989, s. 44.

Gelibolulu Mustafa Âli, “Hac Bektaş”, Künhü’l-Ahbâr, İstanbul: 1271, ss. 52-65.

Ahmed Taşköprüzade (1495-1561), Arapça’dan çeviren ve zeyil yazan Mecdî Mehmed Efendi, Şakaik-i Nu’maniye ve Zeyilleri, Cilt I, Neşre Hazrlayan: Abdülkadir Özcan, İstanbul: Çağr Yaynlar, 1989, ss. 31-33.

Derya Örs, Tarih-i Olcaytu, (Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatlar (Fars Dili ve Edebiyat) Anabilim Dal), Ankara, 1992, s. 108.

Alemeddin Birzali, Tarih, Topkap Saray, III. Ahmed Bölümü, varak 105a-105b.

Salahaddin Halil Bin Aybek Es-Safedi (1297-1363), A’yanü’l-Asr ve A’vanü’n-Nasr, Tahkik Ali Ebu Zeyd, Cilt I, Beyrut: Daru’l-Fikri’l-Muasr, 1997, ss. 681-685.

İbni Hacer El-Askalani (1361-1449), ed-Dürerü’l-Kamine.

216

Yusuf Tağriberdi ibni Tağriberdi, el-Menhelü’s-Safi ve’l-Müstevfa Ba’de’l-Vafi.

Ziyaüddin Fahri, “Barak Baba Risalesi”, Hayat Mecmuas, Cilt 2, Say 29, Ankara: 1927, s. 55.

Bedrüddin El-Ayni (1361-1451), Ikdü’l-Cüman, fi Tarih-i Ehli’z-Zaman, Tahkik Muhammed Emin, Cilt 4, Kahire: Hey’etü’l-Msryye, ss. 405-406.

Hüsamettin Hüseyin, “Barak Baba”, Amasya Tarihi, Cilt 1, İstanbul: Dersaadet Hikmet Matbaas, 1327-1330, ss. 460-465.

Rumbeyoğlu Fahrettin, “Gül Baba”, Tarih-i Osmanî Encümeni Mecmuas, Üçüncü Sene, Cüz’ü 15, Seri 3, İstanbul: 1328, ss. 962-965.

Ahmed Taşköprüzade (1495-1561), Arapça’dan çeviren ve zeyil yazan Mecdî Mehmed Efendi, Şakaik-i Nu’maniye ve Zeyilleri, Cilt I, Neşre Hazrlayan: Abdülkadir Özcan, İstanbul: Çağr Yaynlar, 1989, s. 78.

Ahmed Taşköprüzade (1495-1561), Arapça’dan çeviren ve zeyil yazan Mecdî Mehmed Efendi, Şakaik-i Nu’maniye ve Zeyilleri, Cilt I, Neşre Hazrlayan: Abdülkadir Özcan, İstanbul: Çağr Yaynlar, 1989, ss. 81-83.

Karakaşzâde Ömer (1047), Nuru’l-Hüda li-Men-ihteda, İstanbul: Tasvir-i Efkar Matbaas, 1286, ss. 19-23.

Haşim Baba Üsküdari (..-1783), Anka-y Meşrik, Müstensih Derviş Hüseyin, Hac Bektaş Kütüphanesi, No 257.

Arif, “Devlet-i Osmâniyye’nin Tesis ve Tekarrürü Devrinde Alim ve Ulema”, Darulfünun Edebiyat Fakültesi Mecmuas, Say 2, ss. 137-144.

Ahmed Refik, “Fatih Zamannda Sultan Öyüğü”, Türk Tarihi Encü-meni Mecmuas, On Dördüncü Sene No 3 (80), 1 Mays 1340, ss. 129-132.

Edgar Blochet, ‘“Mazdeizm’in Türk Kavimlerinin İtikatlar Üzerindeki Tesiri”, (1898’de Dinler Tarihi Dergisi’nde yaynlanmştr), Çeviren Köprülüzade Mehmed Fuad, Milli Tetebbular Mecmuas, 1915, ss. 125-161.

Baha Said, “Anadolu’da İçtimai Zümreler ve Anadolu İçtimaiyat”, Milli Talim ve Terbiye Mecmuas, Adet 5 Ağustos 1334, ss. 18-32.