İSTANBUL GELİŞİM ÜNİVERSİTESİ

HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ

ACİL HEMŞİRELİĞİ DERSİ

DR.ÖĞR.ÜYESİ ASLI GENÇ

PULMONER

ACİLLER

Pulmoner Aciller Astım

KOAH

Yetişkin Solunum Zorluğu (ARDS)

Pulmoner Emboli

ASTIM

Çeşitli uyaranlara karşı hava yollarında aşırı yanıtlılık ile karakterize, spontan olarak veya tedavi ile şiddeti değişen, solunum yollarında daralma ile kendini gösteren bir hastalıktır.

Astımın Özellikleri1. Hava yollarında daralma olması ve bunun spontan olarak

veya tedaviyle giderilememesi2. Hava yollarında enflamasyon olması3. Çeşitli uyaranlara karşı aşırı cevap

Her yaşta gelişebilir ve akut önlenemeyen nöbetler ile karakterizedir.

Astım krizi geleneksel tedaviye cevap vermiyorsa ve durduralamıyorsa bu durum ‘status astmatikus’u gösterir. Bu

yaşamı tehdit eden bir durumdur. İlave olarak wheezing, dispne, asit-baz dengesizliği görülebilir.

Hatta ölümle sonuçlanabilir.

Belirti ve Bulgular

•En önemli belirti dispne

•Hırıltı (wheezing, ıslık sesi)

•Öksürük

•Göğüste sıkışma hissi

Bu belirtiler nöbetler halindedir, gece ve/veya sabaha karşı ortaya çıkma eğilimi gösterir.

Mevsimsel değişkenlik gösterebilir.

Tanı Bronkodilatör almadan önce tam kan sayımı için örnek

alınmalıdır.

Lökosit, eozinofil sayımı, total ve spesifik IgE antikorları, spesifik deri testleri yapılır.

Arter kan gazları

Solunum fonksiyon testleri

Göğüs radyografisi

Tedavi ve bakımın amacı:

Akut dönemde bronkospazm, ödem ve hava yollarında artmış mukus sonucu oluşan solunum problemlerini ortadan kaldırmak

Uzun dönemde astım şikayetlerinin olmaması

Mümkün olduğunca şikayetlerinin azaldığı kaliteli bir yaşam sağlamak

Hafif atak Orta atak Ağır atak

Çabuk etkili β-2 mimetikinhalasyonu:

(Salbutamol, Terbütalin)

İlk bir saatte: 20 dk.’da bir 4-5 puf.

İyileşirse; kr. Astım tedavisinde bir basamak yükseğe çıkılır.

İyileşmezse; orta atak tedavisine geçilir.

Çabuk etkili β-2 mimetikinhalasyonu:

(Salbutamol, Terbütalin)

İlk bir saatte: 20 dk.’da bir 4-5 puf, sonra 1-4 saatte bir 2-4 puf.

Sistemik steroid: Prednisolon0.5-1 mg/kg/gün, 2-4 doz oral /IV

Nazal Oksijen:

SaO2 erişkinde >%90, çocukta %95 olacak şekilde.

Çabuk etkili β-2 mimetikinhalasyonu: Nebülizatör ile 3 kez / devamlı Salbutamol2.5mg.

Sistemik steroid:

İlk 48 saat: Prednisolon 120-180mg/gün, 3-4 doza bölünerek IV.

3-10 gün: Prednisolon1mg/kg/gün.

Nazal Oksijen: SaO2 erişkinde >%90, çocukta %95 olacak şekilde.

Teofilin: 3-6mg/kg bolus, 0.5 mg/kg/saat IV inf.

İpratropium Bromür:Nebülizatör İlk saatte 0.5 mg, sonra saatte /4 saatte bir uyg. (Hastaneye yatır)

AKUT ASTIM ATAĞININ TEDAVİSİ

Tedavi ve Bakım-1 Hastaya solunumunu kolaylaştırıcı pozisyon verilir.

Sekresyonlsrın atılımını kolaylaştırmak için derin solunum ve öksürme egzersizleri öğretilir, gerekli ise nazotrakeal aspirasyon yapılır.

Oral ya da IV yolla sıvı verilerek sekresyonların yumuşaması sağlanır.

Gerekli olursa oksijen verilir.

İlaç ve sıvı vermek amacıyla IV damar yolu açılır.

Genellikle bronkodilatörler ve kortikosteroidler uygulanır.

Hipoksi ve asidoz gelişimini kontrol etmek için EKG monütörizasyonu yapılır, arteryal kan gazı takibi ve oksimetre takibi yapılır.

Tedavi ve Bakım-2 Ventilatör desteği sağlamak üzere hazırlıklı olunur.

Astım krizini şiddetlendirici ortam, ilaçlar ve duygusal uyaranlardan korunur.

Hasta ve ailesi taburculuk sonrası bakım, tedavi ve takibi yönünden eğitilir; hastalığın gelişimi allerjen etkilerden uzak durma,sıcak ve soğuktan korunma, solunum egzersizleri, ilaç ve nebulizer kullanımı öğretilir.

Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH)

KOAH akciğer dokusunun elastikiyetini kaybetmesi ve alveol duvarının harabiyeti sonucu akciğer

alveollerinin genişlemesidir.

KOAH hastalıkları:

Amfizem

Kronik bronşit

Bazen astım ve bronşektazi bu gruba dahil edilebilir.

Kronik Bronşit

Birbirini izleyen iki yıl, öksürüğe yol açabilecek başka bir neden olmaksızın, her yıl en az üç ay

süre ile devam eden kronik, prodüktif öksürüktür.

Amfizem

Terminal bronşiollerin distalindeki hava yollarının belirgin fibrozis olmaksızın duvar harabiyeti ile

birlikte kalıcı olarak anormal genişlemesidir.

KOAH Nedenleri Vakaların çoğu tütün kullanımına bağlı,

Çevresel olarak solunan karbonlu partiküller

Alkol

Çocuklarda pasif sigara içimi

Adenovirüs enfeksiyonu ve diyette C vitamini eksikliği

Mesleki hastalıklar

Tüberküloz

Organik nitratlar

Belirti ve Bulgular Bronkospazm

Öksürük

Hipersekresyon

Fizik muayene sırasında raller, ronküs, uzamış ekpirasyon fazı

Pursed lip solunumu

Yardımcı solunum kaslarının kullanımı

Göğüs ön-arka çapının artması(fıçı göğüs, amfizeme özgü)

Siyanoz, hipoksi, taşikardi

Hiptansiyon, kardiyak ritim bozuklukları

Ortopne pozisyonu

Tanı Arteryal kan gazları

Tam kan sayımı

Balgam kültürü ve antibiyogramı

Alfa antitripsin enzimi

Göğüs radyografisi

Solunum fonksiyon testleri

Tedavi ve bakımın amacı: Semptomları azaltmak

Akut atakları önlemek

Solunum foksiyonlarının giderek kötüleşmesini önlemek

Yaşam kalitesini yükseltmek

Tedavi ve Bakım-1 Solunumu kolaylaştırıcı pozisyon verilir (?)

Nemlendirilmiş ve düşük akımlı oksijen tedavisi başlanır

Arteryel kan gazları takip edilir

Gerekirse ventilatör desteği sağlanır

Sıvılar ve ilaçlar için IV damar yolu açık tutulur

Bronkodilatörler, mukolitikler, ekspektoranlar ve antibiyotikler uygulanır

Oral ve IV yolla sıvı tedavisi yapılarak sekresyonlar yumuşatılır

Tedavi ve Bakım-2 Arteryel kan gazları seviyelerinin değişimine bağlı

gelişebilecek aritmiler izlenir

Hastaya uygun şekilde pursed lip solunumu yapma, diyafragmatik solunum tekniklerini kullanma, ilaçları uygun dozunda ve zamanında kullanma konusunda bilgi verilir.

Sakin bir ortam sağlanır

ARDS (Yetişkin Solunum Zorluğu Sendromu)

Akciğerlerde hem yapısal hem de fonksiyonel değişikliklerin olduğu akut bir solunum

yetmezliği tablosudur.

Patofizyoloji Genellikle temelde eski akciğer hastalığı yoktur.

Çeşitli nedenler ile alveoler kapiller membran zedelenmiş ve buna bağlı kapiller geçirgenlik artmış

bunun sonucunda intertisyel alana plazma ve proteinler geçer.

Kapiller perfüzyonun azalması ve ödeme bağlı olarak sürfaktan yapımı azalır.

Sonuçta alveoller sıvı ile dolar ya da kollabe olur. Bu durumda da dokuların oksijenasyonu bozulur.

Nedenleri Yaygın akciğer enfeksiyonları

Toksik gazların aspirasyonu

Gastrik aspirasyon

Genel anestezide yüksek doz ilaç kullanımı

Peritonit, pankreatit, mikroemboli, mekanik ventilasyon

DIC

Yanıklar, boğulmalar

Aşırı sıvı yüklenmesi

Eklampsi

Travmalar

ARDS’nin en önemli nedenleri sepsis, pnömoni,mide içeriğinin aspirasyonu ve çoğul travmadır!!!

Belirti ve Bulgular ARDS başka bir hastalığın komplikasyonu olarak

geliştiğinden öncü hastalığa göre değişiklik olabilir.

Siyanoz

Hiperventilasyon, hırıltılı solunum, hipotansiyon

Siyanoz, hiperventilasyon, taşikardi

İnterkostal ve substernal çekilme

Terleme, huzursuzluk, anksiyete

Tanı Arteryel kan gazı değerleri oksijen basıncı 60

mmHg’nın altında

Göğüs filmi buzlu cam görüntüsünde

Solunum fonksiyon testlerinin değerlendirilmesi

Tedavi ve bakımın amacı:

Oksijen gereksinimini azaltmak

Dokulara giden oksijen miktarını arttırmak

Sıvı-elektrolit dengesini düzeltmek

Tedavi ve Bakım Hastaya fawler ya da lateral pozisyon verilir

Sekresyonları çıkarması için gerekirse aspirasyon, entübasyon uygulanır

Hava yolu açıklığı sürdülür, yeterli solunum ve dolaşım sağlanır

Arter kan gazları takip edilir

Aldığı-çıkardığı takibi yapılır ve saatlik idrar miktarı ölçülür.

Bronkodilatörler, kortikosteroidler, anlajezikler uygulanır

Hastanın bilinç durumu ve yaşam bulguları sürekli değerlendirilir

İleri hemodinamik monütörizasyon için hazırlıklı olunur (arteryel kateter, swan ganz kateteri, santral venöz kateter)

Sessiz ve sakin bir ortam sağlanır

Pulmoner Emboli (PTE)

Pulmoner tromboemboli (PTE) venöz sistemde oluşan trombüsün pulmoner arter ve dallarını

tıkamasıyla oluşur.

Nedenleri Kan pıhtısı, yağ, kemik, hava ya da amniyotik sıvı ile

meydana gelebilir.

Trombüs gelişiminde rol oynayan faktörler hareketsizlik, yatak istirahati, anestezi ve KKY nedeni ile ortaya çıkan staz, malignensi, östrojen tedavisi, hiperkoagülasyon, cerrahi ve travma sonucu oluşan damar duvar hasarı

Belirti ve Bulgular Solunum güçlüğü

Göğüs ağrısı

Öksürük

Taşikardi

Taşipne

Huzursuzluk ya da konfüzyon

Tanı Akciğer grafisi: plevral efüzyon, atelektazi görülebilir

EKG bozuklukları görülür

Oksijen satürasyonu düşer, hiperventilasyona bağlı solunum alkalozu görülür

Sedimantasyon hızlıdır, tam kan sayımında lökositler artar

Fibrin yıkım ürünleri yükselir

Pulmoner anjiografi tanıya yardımcı olur

Tedavi ve Bakım Hava yolu açıklığı sağlanır, solunum ve dolaşım sürdürülür

Arteryel kan gazları takip edilir

Akım hızı yüksek oksijen verilir (KOAH olduğu bilinen hastalarda dikkatli olunmalıdır

Damar yolu açılır

Gerekli ilaçlar; başlangıçta damar yolundan heparin ve daha sonra gerekli warfarin türevi oral antikoagülan tedavi verilir. bronkodilatörler, kardiyotonikler verilir

Böbrek fonksiyonlarını izlemek için üriner kateter takılır

Arteryal Kan GazlarıNormal AKG Değerleri

Ph - 7.35-7.45

PCO2 - 35-45 mmHg

Po2 - 80-100 mmHg

HCO3 - 22-26

TEŞEKKÜRLER