"Armado...," sundan ha paypay 3"Sukton...," sundan ha paypay 2

Arma do nga mga ak syon ha NCMR, Neg ros ngan Bicol SERYE HAN MGA ar ma do nga ak syon an igin lan sar han mga yu nit han Ba gong Huk bong Ba yan (BHB) ha mag ka la in-la ‐in nga par te han na sud.

Agu san del Nor te. Had ton Septyembre 18, alas-3:40 han ku lop, gin pa but han han com ‐mand de to na ted explo sive han BHB an nag-oo pe ra syon nga mga tro pa han 23rd IB ha Ba ‐ra ngay Lo wer Olave, Bue ‐navis ta. Tu lo an na pa tay ngan upat an sa ma ran ha mga sun ‐da lo.

Hi ton li wat nga ad law, alas-5:24 han aga, gin ha ras han BHB an mga pu lis nga na ‐ka is ta syon ha Ba ra ngay San Ma teo, Bu tu an City. Sa ma ran an usa nga pu lis nga hi PO1 Ritchel Gu landre no.

Had ton Septyembre 15, alas-2 han ku lop, na kaa way han BHB-Agu san del Nor te

as ya ini an so lu syon ha ka ku lang han sup lay ngan hi ta as nga pre syo han pag ka on. Gin ta ta hu ban hi ni kun tiu ‐nan-o gin wa kay han buy lo nga li be ra li ‐sa syon ti kang de ka da 1990 an lo kal nga ka pa si dad ha pro duk syo n, su gad li wat an ka ru ka yak non han sob ra nga ka ku lang han su por ta han es ta do ha lo kal nga pro duk syo n. Ha nag la bay nga du ha ka de ka da, du gang nga na pi ang an lo kal nga eko no mi ya han Pi li pi nas nga du gang nga su ma rig ha pag-iim ‐port han pag ka on ngan iba pa nga pa ‐

Pa da yon nga na hi lud lod ha kri sis an eko no mi ya nga at ra sa do, di ri in ‐dustri yal, ag rar yo, na sa rig ha im por ta ‐syon ngan na ka tu tok ha pag-eeksport. Su gad han nag la bay nga mga re hi men, bu ta nga gin su su nod han re hi men Du ‐ter te an mga pa li si ya nga neo li be ral. Igin du du so ni ya ya na an pag mak si mi sa han li be ra li syon ha ne go syu hay ngan pa mu mu hu nan, par ti ku ar an du gang nga pag ha ru kal ha im por ta syon han bu gas ngan iba pa nga pro duk to han ag ri kul tu ra.

Gin pa pa ga was han re hi men nga

Ura-u ra an pag-an tos han ka taw han Pi li pi no ila rum han na ti kag ra be nga kri sis ha eko no mi ya ngan pu li ti ka han nag ha ha di nga sis te ma ila rum han re hi men US-Du ter te. Du rot ini han pag di dig-on han re hi men nga ipa tu ‐

man an mga pa li si ya nga neo li be ral ha eko no mi ya sam tang gin pa pa ha di an ti ra ni ‐ya ngan pa sis mo agud ipan li gis ini nga mga pa li si ya ngan tu ku ron an iya dik ta du ‐ra.

Suk ton an re hi men US-Du ter te ha na ti ka pin tas nga kri sis ha eko no mi ya ngan pu li ti ka

Bolyum XLIX Ihap 18

Septyembre 21, 2018www.philippinerevolution.info

Igin-gagawas an Ang Bayan ha

yinaknan nga Pilipino, Bisaya, Iloko,

Hiligaynon, Waray ngan Ingles.

Nakarawat an Ang Bayan han

mga kontribusyon ha porma han

mga artikulo ngan balita. Gin-aaghat

liwat an mga mambarasa nga

magpaabot han mga suson ngan

rekomendasyon ha ikauuswag han

aton mantalaan.

"Sukton...," sundan ha paypay 3

Edi tor yal: Suk ton an re hi men US-Du ter te ha na ti ka pin tas nga kri sis ha eko no mi ya ngan pu li ti ka   1

Arma do nga mga ak syon han BHB 1

Pag hi num dom ha dik ta du ra nga US-Marcos 4

Mga pro tes ta kontra ba la ud mi li tar 5

Du ter te, Trump gin hus ga ran nga sa la an    7

Pal pa ran, ha bam bu hay nga pip ri su hon 8

7 Tau sug, gin ma sa ker     9

Mga pa na la pas ha taw ha non nga ka tu ngod 9

Gas tos ha pro duk syon han hu may    10

Impor ta syon han bu gas 11

Pro po si syon nga bad yet han 2019    12

Dag ko nga mi na, gin pa pag ba ton 12

la na ngan iba pa nga mga ba ta kan nga pa ngi na hang lan, sam tang nag ‐pa pa bi lin nga hi mu bo an su hol ngan ki ta han or di nar yo nga mo lup yo.

An kri sis ha eko no mi ya ngan pa ngi na bu hi du gang nga gin hi hi mu ‐lag an re hi men Du ter te ha ka taw ‐han ngan nag du du rot han hi la rum nga kri sis ha pu li ti ka.

Agud ig pa bi lin an ka ma dig-on han iya pag ha ha di, du gang nga na ‐sa rig hi Du ter te ha pag ga mit han te ro ris mo han es ta do agud ma kag ‐ha di an pa nar hug ngan te ror. Yu ‐kut-yu kot an gin lan sur bo han ger ra nga Oplan Ka pa ya pa an, ba la ud mi ‐li tar ha Min da nao, Oplan Tok hang ngan ger ra nga kontra-Mo ro.

Tu god han pag ga mit han te ro ‐ris mo ngan hi lu ag nga mga abu so han mga pwer sa han es ta do, ka la ‐kip ya na hi Du ter te ha pi na ka gin di ‐did-an nga sim bo lo han pa sis mo ha ka say sa yan han Pi li pi nas. Ha igin hi ‐mo nga Inter na tio nal Peop le’s Tri ‐bu nal ha Bel gi um han ha di, gin sen ‐ten sya han hi Du ter te ngan hi Pre si ‐dent Do nald Trump han US nga nag sa la ha hi lua gan nga pa na la pas ha taw ha non nga ka tu ngod han ka ‐taw han Pi li pi no.

Du gang pa nga na hi hi mu lag hi Du ter te tu ngod ha kon so li da syon han al yan sa nga Du ter te-Marcos-Arro yo. Nag pin tas an in ter nal nga kontra dik syon han nag ha ha di nga re hi men tu ngod han pag-u na han han mag ka la in-la in nga pak syon ha pork bar rel ngan mga bu ruk ra ti ko nga ka pul sa nan. An is ke ma ni Du ‐ter te nga tu ku ron an ka lu ga ri ngon nga dik ta du ra ha ba do han “char ter cha nge” amo an hu got nga gin-aa ‐tu han bi san han pi ra ni ya nga kaal ‐ya do.

Na ti ka hi lu ag an rang go han mag ka la in-la in nga pwer sa nga de ‐mok ra ti ko nga mag kau ru sa ngan pa pin ta son an ira ko mun nga pa kig ‐bi sog agud pa tal si kon hi Du ter te ha Ma lacañang. Ti ga man han pag hi lu ‐ag hi ni an dag ko nga de monstra ‐syon nga igin lan sar ha din nag la bay nga mga bu lan.

Agud ig kon so li da an iya kontrol ha po der, ka ru yag ni Du ter te nga ut ro nga pa hi la wi gon an ba la ud mi ‐li tar ha Min da nao ngan ig-im po ner ini ha bug-os nga na sud.

ngi na bu hi. Nag la la way an mga bu ruk ra ta

ka pi ta lis ta ha mga pro yek to nga pan-imprastrak tu ra tu ngod ha ira ma ku ku ha nga kickback. Da mo ha mga kontra ta ha mga pro yek to an na hi ngad to ha mga kro ni, ta wo-ta ‐wo han ngan mga par yen te ni Du ‐ter te ngan han iya mga ali pu res, su gad li wat, ha mga gin pa pa bo ran nga dag ko nga bur ge sya kumpra ‐dor.

Bang ke ro te an re hi men Du ter ‐te. Na ka ta la an ini nga ma hu ram hin ha ros P900 bil yon ya na nga tuig, da ko nga par te ti kang ha mga lang ‐ya wa non nga ahensya ha hi ta as nga in te res. Agud ipa hi ta as an “gra do” han Pi li pi nas ko mo na sud nga mau tang, igin-im po ner ni Du ‐ter te an bug kos han bu his ila rum han ba la ud nga nga TRAIN, pi tad nga mai ha na nga igin du du so han mga lang yaw nga “cre dit ra ting agency.”

Dag mit nga hu mi ta as an mga pre syo han pap li ton ya na nga tuig. Had ton Agos to, maa bot ha 6.4% an impla syon o pag hi ta as han pre syo, pi na ka hi ta as ha ha ros usa ka de ka ‐da. Na ti ka hi ta as an pre syo han bu ‐gas, is da, ngan iba pa nga pag ka on,

ngi na hang lan. Gru ma be an pir mi han nga di ri

pan tay nga pan-ga was nga ne go ‐syu hay. Ha sya han nga pi to ka bu lan han tuig, wa ray ka pa re has ha nag ‐la bay an pag lo bo han de pi si to ha ne go syu hay. Hu mi ta as gud an de pi ‐si to ha ka ba ray dan. Had ton na ka ‐la bay nga se ma na, lu map rak an ba ‐lor han pi so ha P54 ka da dol yar han US, pi na ka hi mu bo ha usa ngan tu ‐nga ka de ka da.

Su gad ha nag la bay, gin pa pa bo ‐ran ngan gin hu hu gay ni Du ter te an dag ko nga lang yaw ngan lo kal nga ka pi ta lis ta nga ma mu ru hu nan. An iya prog ra ma nga “Build, Build, Build” amo an na ka ta dong ha pa ‐nu kod han mga imprastrak tu ra nga pa bor ha ira. Ka la kip din hi an mga pro yek to nga hydroe lectric dam, kal sa da, ri les, pa lu pa ran ngan iba pa. Na ser be ini hi ra ha pag su sum ‐pay han mga “special eco no mic zo ‐ne” ha in ter na syu nal nga as sembly li ne han mga kor po ra syon nga mul ‐ti na syu nal. Mil yun-mil yon an na ‐me me lig ro nga ma la sur bo an ira mga tu na nga um ha nan, tu na han kaa puy-a po yan, uruk yan, pa ngis ‐da an ngan iba pa nga su rok han pa ‐

Gin-uunod

Bolyum XLIX Ihap 18 | Septyembre 21, 2018

An Ang Bayan igin-gagawas duha kabeses kada bulan

han Komite Sentral han Partido Komunista ng Pilipinas

"Sukton...," tikang ha paypay 2

Septyembre 21, 2018

an nag-oo pe ra syon nga mga tro pa han 23rd IB ha Min pa yaw Cre ek ha Sit yo Bu lak, Ba ra ngay Lo wer Olave, Bue navis ta. Du ha an na hi ‐lis ta nga na pa tay nga mga sun da ‐lo. Han su nod nga ad law, alas-3 han ku lop, ut ro nga nag kaa way an BHB ngan mga tro pa han 23rd IB ha pa re ho nga lu gar. Du ha li wat an na ma tay ha mga sun da lo.

Bu kid non. Gin ha ras han BHB-Bu kid non an nag-o pe ra syon nga yu nit han AFP ha Pu rok 3, Ba ra ‐ngay San Rafael, Ta la kag had ton Septyembre 16. Usa an kum pir ma ‐do nga na pa tay ngan na pu lo an sa ma ran ha mga sun da lo.

Mi sa mis Ori en tal. Gin ha ras han BHB-Mi sa mis Ori en tal an de ‐tatsment han 58th IB-CAFGU ha Pa lo, Ba ra ngay Mi nal wang, Clave ‐ria.

Sout he ast Neg ros. Usa nga ak syon pa ni rot an igin lan sar han BHB-Sout he ast Neg ros ila rum han Rachal le Mae Pa lang Com mand (RMPC) kontra ha H.N., usa nga ma pan destro so nga ope rey tor han quarry ha Sit yo Major, Ba ra ngay Ca wi tan, Sta. Ca ta li na had ton Septyembre 15

Gin dis-ar ma han han BHB an mga gwardya ngan gin su nog an mga backhoe ngan pay loa der han kom pa ni ya nga pa na nag-i ya ni na Hay ney ngan Nes tor Lim.

Se gun kan Ka Estrel la Ba nag ‐ba nag, ta ga pag ya kan han RMPC, ba ton an na se ring nga ak syon ha mga ara ba han ka taw han. Ha pa ‐nga lis kay han RMPC, pi to nga re ‐si den te na an na ma tay du rot han pan-u kab han H.N. ha Ca wi tan River.

Ca ma ri nes Sur. Had ton Septyembre 6, alas-12:30 han kaa ga hon, gin ha ras han BHB-West Ca ma ri nes Sur an de tatsment han 22nd IB-CAFGU ha Sit yo Di num pi ‐lan, Ba ra ngay Ma li nao, Lib ma nan.

Usa nga membro han CAFGU an na pa tay.

Had ton Agos to 14, alas-6 han aga, pa tay hi PFC Espi ri tu sam ‐tang sa ma ran an usa nga CAFGU ha am bus han BHB ha Ba ra ngay Cam ba li dio, Lib ma nan. Antes hi ni, gin ha ras han mga Pu la nga ma-nga ra way an na se ring nga de ‐tatsment had ton Hul yo 27.

Had ton Agos to 10 ha Ba ra ‐ngay Ve ne racion, Pamplo na, gin ‐pa but han han BHB an mga ar ma do nga ele men to han Mi li tary Intel li ‐gence Com pany (MICO) ila rum han 9th ID ka du ngan an pi ra nga had to anay Pu la nga ma nga ra way nga hi ra “Bo ris” ngan du ha nga iba pa. Usa ha gru po an na pa tay. Res pon sab le an gru po ha pag pa ‐tay ha mag-a may nga Da ni lo Abu ‐nin Sr. ngan Da ni lo Abu nin Jr. had ton Agos to 26, alas-5 han aga, ha na se ring nga ba ra ngay.

Ha pa re ho nga ba ra ngay had ‐ton Hul yo 20, alas 10:00 han aga, na pa tay ha ambus han BHB hi PFC Jhony Franco sam tang na ka-mo ‐tor sik lo. Hi Franco membro han MICO. Na ku mpis ka ha iya an usa nga ka lib re .45 nga pis to la, ma ga ‐sin ngan mga do ku men to ha pa ‐nik tik.

Sor so gon. Gin pa but han han BHB-Sor so gon an de tatsnent han Alpha Coy 31st IB ha Ba ra ngay Ca say, Ca si gu ran had ton Agos to 28, da pit alas-8 han gab-i. Usa kao ras an tes hi ni, gin pa but han han mga Pu la nga ma nga ra way an kam po han 22nd IB-CAFGU ha Sit yo Bung sa ran, Ba ra ngay Rizal, Gu bat.

Had ton Septyembre 2, alas-2 han ku lop, gin pa but han han BHB an usa ka kum pan ya han 31st IB nga nag-oo pe ra syon ha Sit yo Lo ‐kot, Ba ra ngay Sta. Cruz, Barce lo ‐na.

Kun di an kum bi na syon han kri ‐sis ha eko no mi ya ngan pu li ti ka du ‐gang la nga na su ngo ha ka la yo han pag-a to han ka taw han. Hi lua gan an gu li at agud sol ba ron an prob le ma han ura-u ra nga pag hi ta as han pre ‐syo han pag ka on, gas tos ha edu ka ‐syo n, tam bal ngan iba pa nga pa ‐ngi na hang lan. Na ku sog an gu li at han mga tra ba ha dor pa ra ha du ‐gang nga su hol, pa ra ha tra ba ho ngan se gu ri dad ha tra ba ho, ngan pa ra ha ira ka tu ngod nga mag-un ‐yon ngan mag wel ga.

Ha ka bar yu han, na du du so an ma sa nga pa rag-u ma ngan mi no ri ya nga ka taw han nga ti nag da mo nga mag ba ngon agud ma kig bi sog pa ra ha tu na, ig-in sis ter an ka tu ngod nga mag hu lad han di ri gin-ga ga mit nga tu na pa ra ha pro duk syon han pag ka on, ig-in sis ter an ta ma nga pre syo ha ira pro duk to ngan pan-es ta do nga sub sid yo ha ag ri kul tu ral nga pro duk syo n. Gu li at li wat ni ra an ka ta du ngan pa ra ha nga ta nan nga bik ti ma han terorismo ni Du ‐ter te.

An re bo lu syu nar yo nga ar ma do nga pa kig-a way nga igin pa pa su long han Ba gong Huk bong Ba yan ma dig-on nga na su long ha bu g-os nga na ‐sud. Ma pa pak yas an mga dek la ra ‐syon ni Du ter te ngan han AFP nga pe per di hon an BHB an tes ma hu man an 2018 o ha sya han nga ka tu nga han 2019. Ka da ad law, na ti ka hi lu ag an BHB tu ngod kay na ti ka da mo an ka ru yag mag-ar mas agud atu han an ar ma do nga pan muy poy han AFP ha in te res han dag ko nga ka pi ta lis ‐ta.

An kri sis ha eko no mi ya ngan pu li ti ka ila rum han re hi men Du ter te pa ni gam nan han pa da yon ngan dag mit nga ka du not han nag ha ha di nga sis te ma nga ba ga ko lon yal ngan ba gap yu dal. Naan tos an ka taw han ha ma ta rum nga kri sis ngan pag ‐lap rak han so syo -e ko no mi ko nga ka mu ta ngan. Pa bo rab le an sit wa ‐syon pa ra ha pag pa su long han ar ‐ma do ngan iba nga por ma han pa ‐kig bi sog agud ibag sak an pa sis ta, du not ngan ni yu ti yo nga re hi men US-Du ter te ngan ipa su long an na ‐syu nal-de mok ra ti ko nga re bo lu ‐syon.

"Sukton...," tikang ha paypay 2 "Armado...," tikang ha paypay 1

Septyembre 21, 2018

Wes tern Central Luzon, Sout hern Ta ga log, Eas tern Vi sa yas, Wes tern Vi sa yas, Min da nao ngan Ma ni la-Rizal.

Igin lan sar han mga tra ba ha dor, an sek tor nga pi na kag ra be nga nai ‐go han impla syo n, an ka giu san wel ‐ga ha tra ba hu an. An mga pa rag-u ‐ma nag lan sar han mga lak ba yan ngad to ka syu da ran agud ip ro tes ta an mi li ta ri sa syon ngan an nag ma hal nga pap li ton.

Nag lan sar han mga boy kot ngan pu mar ti si par ha mga pro tes ta agud ig-un dong an ka lib ri han si bil ngan de mok ra sya an mga mag tu ‐rut do, ka ba tan-u nan-es tud yan te ngan pro pe syu nal. Naal ya do ngan pu mar ti si par li wat ha mga pag-a to an pi ra ha mga na syu nal nga bur ‐ge sya. Pu mar ti si par li wat ha ka giu ‐san pro tes ta an sing ba han Ka to li ko ngan iba pa nga re li hi yo so.

Tu ngod ha hig la pad nga pro tes ‐ta han ka taw han, ku mu sog an buot han reak syu nar yo nga kla se nga gu mi os kontra ha dik ta du ra. Ka la ‐kip ha mga tu min dog hi ra Sen. Be ‐nig no Aqui no, Jr., Sen. Ge rar do Roxas ngan Dios da do Maca pa gal.

Ha ka bar yu han, bi san kun gu ti an ihap ngan ma lu ya an ku sog nga mag pa bu to itan ding ha reak syu nar ‐yo nga huk bo, na kag pun dar an BHB han ku sog ngan ka pas nga uma to ha da mo nga pren te ge ril ya. Hi ni nga pa na hon, may da na 29 nga pren te ge ril ya ha 39 nga pru bin sya ha bug-os ga na sud.

Ka sa gu bay han re bo lu syu nar yo nga ka giu san an Mo ro Na tio nal Li ‐be ra ti on Front ngan ka taw han Mo ‐ro nga nag la na sar han ar ma do nga pa kig-a way ha Min da nao. Tu ngod din hi, na pi ri tan an dik ta du ra nga US-Marcos nga una ton an mga ar ‐ma do nga pwer sa ha mag ka la in-la in nga par te han na sud. Had ton 1981, na pi ri tan hi Marcos nga kun ta loy ta pu son an ba la ud mi li tar.

Ha but nga hi ni, ku mu sog an pag-a to han ka taw han Pi li pi no ha mag ka la in-la in nga par te han na ‐sud. Yu kut-yu kot an gu mi os ha da ‐yag ngan di ri da yag nga mga pa kig ‐bi sog ngan ga tus-ga tos an pu mar ti ‐si par ha ar ma do nga pa kig-a way agud ibag sak an dik ta du ra nga US-Marcos. Bang ke ro te nga eko no mi ya

Lu mu ros an ekoo mi ya han Pi li ‐pi nas tu ngod ha ura-u ra nga pag hi ‐ta as han tan tos han impla syon ha tuig 1979. Du rot ini han pag la nat han dik ta du ra nga ma ka ti rok han pon do pa ra ha am bi syo so nga mga progrma ha imprastrak tu ra hi ni. Du ma mo an ihap han mga tra ba ha ‐dor ngan pa rag-u ma nga du ha ka ‐be ses na la na ka on ka da ad law.

Igin du so han pag hi ta as han pre syo han kru do, pina ka da ko ti ‐kang ba la ud mi li tar, an pag ma hal han mga pre syo han mag ka lai-la in nga pap li ton ngan ser bi syo. Hu mi ‐ta as gud an pre syo han prim yum nga ga so li na hin 800% ha 1979, ti ‐kang 0.37/lit ro ngad to P3/lit ro. An or di nar yo nga ga so li na na man hu ‐mi ta as hin 900%, ti kang ha P.031 ngad to P2.8/lit ro ha pa re ho nga pa na hon.

Lan daw hi ni nga pag hi ta as an kun sa bo hay han im per ya lis mo nga US ngan ni yu ti yo hi ni nga hi Marcos. Na ka ku ha han 36% nga por sye nto han du gang-nga-pre syo an mga im per ya lis ta nga kar tel ha ga so li na, sam tang 60% na man an na hi ngad to ha re hi men ha por ma han bu his. Du rot hi ni, bu muy lo an tan tos han impla syon ha 21% had ‐ton Hul yo ngan 30% ha pag ka hu man han tuig.

Tu ngod din hi, lu mu ros an had to pa hi mu bo nga ba lor han su hol han mga tra ba ha dor. Ha ka mu ta ngan ini

nga maa bot ha 11.5 ka mil yon nga Pi li pi no an wa ray tra ba ho, 40% han ka bug-u san nga ku sog-pagtra ba hao han na sud.

Na gin su nud-su nu ran an dik ta ‐du ra ha mga man do han Inter na ‐tio nal Mo ne tary Fund (IMF) nga tang ga lon an nga ta nan nga kontrol ha lo kal nga mga pre syo. Ka bal yo ini ha gin la la nat ni Marcos nga utang ti kang ha IMF, World Bank ngan Asi an Deve lop ment Bank.

Ha sya han nga ka tu nga han 1979, naa bot ha P70 bil yon ($8.7 bil yon ha bal yu ay nga $1=P8) an pan-ga was nga utang han na sud. Du ma ko ini tub tub P72 bil yon ($9 bil yon) an tes ma hu man an tuig.

Sus ru nod nga mga bag-o nga bu his an igin-im po ner han dik ta du ‐ra. An bu his ha pa ba lay nga ada ha P1 hu mi ta as ngad to P10. Gin-im po ‐ne ran li wat han bu his an mga mig ‐ran te nga tra ba ha dor ngan pro pe ‐syu nal, su gad li wat an mga ope rey ‐tor han dyip ngan bi san an mga pau tang han mga pinan syal nga insti tu syo n.

Agud pa kal ma hon an ka nga las han ka taw han, nag pa ga was an re ‐hi men US-Marcos han dik re to agud umen tu han an su hol ti kang P11 ngad to P13. Kun di ku lang gud ini ha P45-P50 nga ki na hang lan han usa nga pa mil ya nga may da unom nga kaa pi hi ton nga pa na hon.

Pag pa su long han ka giu san ma sa ngan ar ma do nga pa kig-a way

Had ton 1979, pi ra ka yu kot nga kaa pi han Par ti do ngan Ba gong Huk bong Ba yan (BHB) an nan mu ‐kaw, nag-or ga ni sa ngan na gpa gi os ha ma sa nga Pi li pi no ha na pu lo nga re hi yon ha bug-os nga na sud—Northe as tern Luzon, Northwes ‐tern Luzon, Eas tern Central Luzon,

Kwa ren tay-sa is ka tu ig na an nag la bay hin igin dek la ra han dik ta du ra nga US-Marcos an Procla ma ti on 1081 nga nag-im po ner han ba la ud mi li tar

ha bug-os nga na sud. Ha tuig 1979, ka tu nga han bug-os nga pa na hon nga umek sis ter an ba la ud mi li tar, na hi lud lod an na sud ha gra be nga kri sis ha eko no mi ya ngan pu li ti ka. Gra be li wat an pan-gi pit ha mga de mok ra ti ko nga sek tor.

Gra be nga kri sis han dik ta du ra nga US-Marcos Paghinumdom

Tikang ha Ang Bayan, Nobyembre 1979

Septyembre 21, 2018

Sus ru nod nga mga pag gi os an igin lan sar han mag ka la in-la in nga sek tor ko ‐mo pa ngan dam ha pag hi num dom ha ika-46 ka tu ig han pag-im po ner han

dik ta du ra nga US-Marcos han ba la ud mi li tar had ton Septyembre 21, 1972. Atu ba ngan hi ni, gin pa na wa gan han Par ti do Ko mu nis ta ng Pi li pi nas ha ka taw ‐han nga ga mi ton an mga lek syon ha pag-a to ha dik ta dor ha pag pa bag sak ha gin ka ka ngal san nga re hi men US-Du ter te.

han tu na han mga lo kal ngan lang ‐yaw non nga aga ron may tu na ngan dag ko nga bur ge sya -kumpra dor.

Gin kun de nar li wat han mga pa ‐rag-u ma an Oplan Ka pa ya pa an nga nag mi li ta ri sa ha ira mga ko mu ni ‐dad.

Puar ti si par ha lak ba yan an mga pa rag-u ma, Ae ta, ngan pa ru pa ngis ‐da ti kang ha Tar lac, Zam ba les, Pam pa nga, Nueva Ecija, Au ro ra, Ba ta an, Bu lacan ngan Pa nga si nan. Sya han hi ra nagprog ra ma ha atu ‐ba ngan han pan re hi yon nga upi si na han De partment of Agra ri an Reform ha San Fer nan do, Pam pa ‐nga, an tes ku mad to ha Bu lacan, ngan ha May ni la agud ma kig-u sa ha Uni ted Peop le’s Acti on Aga inst Mar ti al Law.

Ga tus-ga tos nga pa rag-u ma ngan mga kaa pi han Bicol Move ‐ment Aga inst Tyranny (BMAT) ngan Ba yan-Bicol an nag lan sar li wat han lak ba yan ngad to May ni la agud ma ‐kig-u sa ha pag hi num dom ha ika-46 nga tuig han ba la ud mi li tar.

Ha re hi yon han Bicol, nag lan sar han “Lak bay Da la ngin” had ton Septyembre 15 an mga prog re si bo nga gru po ha pa ngu na han BMAT ngan Ba yan, ka du ngan han pat ron han Peñafrancia Park, Albay ngad to Na ga City, kun diin nag ha lad hi ra han pag-am po pa ra ha mga bik ti ma han ka ma da ra hug han es ta do, ngan nag-am po nga ihu nong na an mga pan ma tay ha Bicol.

Wel ga Ha sya han nga hi ga yon, na ka ‐

ta la an nga mag ka sa han wel ga an mga tra ba ha dor ti kang ha gin ta wag nga “sunshi ne in dustry” nga bu si ‐ness process out so urcing (BPO).

Nag sub mi ter na han “no tice of stri ke” an Uni ted Emplo ye es of Alo ‐rica, nga gin bu bug-os han 1,500 nga mga call cen ter agent. Se gun ha mga tra ba ha dor han Alo rica, na hia ‐gum hi ra han mag ka la in-la in nga por ma han pa ni ni yu pi, ka la kip an

Had ton Septyembre 7, nag lan ‐sar han “Black Fri day Pro test” ha Boy Scouts Circle, Quezon City an gru po nga Ri se Up for Life and for Rights, kau pod an mga kag-a nak han mga bik ti ma han Oplan Tok ‐hang han re hi men Du ter te ngan mga tag de pen sa han taw ha non nga ka tu ngod.

Igin bu hi ni ra ha na se ring nga pro tes ta an ban tu gan nga es kul tu ra nga “Pie ta” ko mo sim bo lo di ri la han ka su bo kun di han ka ru ya gon han mga kag-a nak han bik ti ma nga ma kab-ot an hus ti sya. Se ring ni ra, na ki kit-an gud an pag-i do lo ni Du ‐ter te kan Marcos tu ngod kay ka ru ‐yag hi ni nga ma la hu san an ur hi ha ihap han na pa tay ila rum han iya re ‐hi men.

Ka la kip ha mga nag pro tes ta an iroy ni Jos hua Laxa ma na, 17, usa nga ki la la do nga pa rag-u yag han ban tu gan nga uyag ha kompyu ter nga DotA nga gin pa tay ha “ger ra kontra-dru ga.” Hi Laxa ma na gin-a ‐ku sa ran han pu li sya nga ka wa tan nga may da da ra nga sha bu ngan pu sil agud ta gan-ra son an pag pa tay ha iya had ton Agos to 17. Tub tub ya na, na wa wa ra pa an iya kau pod nga hi Ju li us Se bas ti an, 15 an yos.

Sam tang, had ton ika-101 nga kaad la wan han anay dik ta dor, nagpro tes ta an Cam pa ign Aga inst the Re turn of the Marco ses to Ma ‐lacañang (CARMMA) ha Li bi ngan ng Mga Ba ya ni ha Ta gu ig City, kun diin gin tu gu tan ni Du ter te nga ilu bong an iya ido lo. Se gun ha CARMMA, ma ka nga ra las an di rek ta nga pa kig-al yan sa ni Du ter te ha pa mil ya han na ma tay nga dik ta dor ka bal yo han pag hu got han pag ka tin ha po der.

Had ton ku lop han Septyembre 21, nagpro tes ta an mga prog re si bo

nga gru po ha mag ka la in-la in nga par te han na sud ko mo ba ton ha ma sob ra usa kao ras nga “pri ba do nga es tor ya” ni Du ter te ngan iya tag sag don ha li gal nga hi Salva dor Pa ne lo kun diin ut ro hi ya nag hu gas han ka mot ha mga sa la ni ya ha na ‐sud ngan nagtudlok ha iya mga kri ‐ti ko ko mo sa la an ha pre sen te nga kri sis ha eko no mi ya ngan pu li ti ka ha na sud.

Bi san an ad mi nistra syon han Uni ber si dad ng Pi li pi nas, ila rum han pre si den te hini nga hi Da ni lo Concepcion, nag pa ga was han prok ‐la ma syon nga nag dek la ra ha Septyembre 21 ko mo “Adlaw han Pag hi num dom” ha mga is ko lar ng ba yan nga na kig bi sog ngan nag ha ‐lad han ki na bu hi had ton pa na hon han ba la ud mi li tar ni Marcos.

Lak ba yan ti kang Ti mog ngan Git nang Luzon

Ga tus-ga tos nga pa rag-u ma, ka tu tu bo, ngan pa ru pa ngis da ti ‐kang ha Central Luzon an nag lan sar han tu lo kaad law nga “Lak ba yan ng Mag bu bu kid ng Git nang Luzon,” ti ‐kang Septyembre 18 agud ig pa na ‐wa gan an ti nu od nga re por ma ha tu na ngan kun de na ron an ti ra ni ya ngan pa sis mo han re hi men.

Se gun ha mga pa rag-u ma, an pre sen te nga kri sis ha bu gas re sul ta han ka wa ray pag pa id ngan pag pa si ‐ba ya han es ta do ha ka mu ta ngan han mga pa rag-u ma ngan ira pro ‐duk syo n, la bi na ha Central Luzon nga gin ta ta wag nga “rice gra nary han Pi li pi nas.” Imbes nga ha ta gan su por ta an mga paag-u ma agud paus wa gon an pro duk syon han hu ‐ma, na kon sentra an re hi men ha pag li wan-han-pag ga mit ha tu na ngan gin su su la yan pa an pan lu pot

Mga gios pro tes ta kontra ba la ud mi li tar

Septyembre 21, 2018

ili gal nga tang ga lan, sis te ma ti ko nga pag sa ‐li wan han emple ya do nga ta la pas bi san ha La bor Co de, ngan pa da ‐yon nga pag di ri han ma neydsment nga ki lal-on an ira un yon.

Se gun ha BPO Industry Emplo ye es Net work (BIEN), an na ka ta la an nga wel ga ha Alo rica sen ya les nga di ri na mag hu hu ‐yo an mga call cen ter agent ka ‐sum pay ha ku ri nga ira kaa gi.

Sam tang, nag tu kod han kam pu han ha ga was han pab ‐ri ka han Jolly Plas tics Mol ding Cor po ra ti on ha Va lenzue la City an mga tra ba ha dor nga gin tang gal han na se ring nga kom pa ni ya had ton Septyembre 17. Gin tang gal an na se ring nga mga tra ba ha dor ka hu man ni ra gin ‐su pak an man do han ma neydsment nga mag se ring nga wa lo kao ras la hi ra nat ra ba ho nga na ka ra wat hi ra han mini mum hin mag lan sar an De ‐partment of La bor and Employ ment (DOLE) han inspek syon had ton Septyembre 11.

Imbes nga sun don an man do han ma neydment, nag hi mo han “walk-out” an mga tra ba ha dor ha ad law han inspek syon ngan gin su ‐mat ni ra ha DOLE nga 12 kao ras hi ‐ra gin pa pat ra ba ho ka da ad law ngan na su hol la han P430 pa ra hi ni. Gin ‐tang gal hi ra ki na bu wa san.

Ku mad to na man ha upi si na han DOLE ha Intra mu ros an ga tus-ga tos nga kontraktwal nga tra ba ha dor han Mag no lia (nga pa na nag-i ya han San Mi gu el Cor po ra ti on) had ton Septyembre 12 agud mag-a ri nga sa kan DOLE Sec. Silvestre Bel lo III agud ipa tu man na an saad nga mag pa ga was han pi nal nga ka sa ra ‐bu tan agud ig re gu la ri sa an 404 nga kontraktwal nga tra ba ha dor han kom pa ni ya ha Ge ne ral Tri as, Cavi te. Ka dam-an ha mga tra ba ha dor ma ‐sob ra du ha ka tu ig na nagtra ba ho ha mga tra ba hu an han pro duk to nga man ti kil ya ngan ke so, ka la kip an Star Mar ga ri ne ngan Da ri Creme. Rek la mo li wat ni ra an hi mu bo ura-

u ra nga su ho, wa ray be ne pi syo, wa ray ad law han pa hu way, ngan pwer sa hay nga pag pao ber taym han kom pa ni ya.

Eskoy la han han ebak wet Gin-ab ri han ha Univer sity of

San Jo se-Reco le tos ha Ce bu had ton sya han nga se ma na han Septyembre an “Paa ra lang Bak wit” han mga es tud yan te nga Lu mad nga gin pa la yas ha ira mga ko mu ni dad du rot han gra be nga mi li ta ri sa syon ha ka bar yu han han Min da nao. May da ini ma sob ra 30 nga es tud ‐yan te. Ka du ngan hi ni an pag-ab re han usa pa nga “Paa ra lang Bak wit” ha Bacla ran Church ha Met ro Ma ni ‐la nga may da ma sob ra 70 nga es ‐tud yan te.

Had ton Setyembre 10, gin-ab ri ‐han li wat han Univer sity of San to To mas ha May ni la an ira mga pur ‐ta han pa ra ha mga es tud yan te nga Lu mad. Na ka ta la an li wat nga mag-ab re han iba pa nga te mpo rar yo nga es koy la han ha iba pa nga lu gar ha Met ro Ma ni la ngan mga sentro nga syu dad ha ma su nod nga mga se ma na.

Pro tes ta ha iba nga na sud Ha US, nag ka sa han da lik yat

nga ra li an ma sob ra 300 nga kaa pi

han Ba gong Alyan ‐sang Ma ka ba yan (Ba yan-USA) hadton Sep-tyembre 16 ha New York City.

Nag buk lad an gru po han mga ban de ra nga may da mga pu long nga “Re sist US-led war and mi li ‐ta rism" (Atu han an is ke ma nga ger ra ngan mi li ta ris mo han US) ngan "Uni ted Sta tes out of the Phi lip pi nes" (US la yas ha Pi li ‐pi nas) ha Grand Central Sta ‐ti on ha Man hat tan an tes hi ra nag martsa ngad to Phi lip pi ne Cen ter New York agud mag ‐hi mo han prog ra ma. Se gun ha Ba yan-USA, hi Du ter te an usa ha mga pi na ka de li ka do nga pre si den te han Pi li pi nas, di ri la ha na tad han pag pa tay,

kun di du rot li wat han pag lu ros han eko no mi ya, pag hi ta as han pre syo han pap li ton, ngan pag lu hod ha mga lang ya wa non nga po der.

Ha Ja pan, nag hi mo han ser ye han pro tes ta an mga tra ba ha dor han To yo ta Mo tors Phi lip pi nes Wor kers Associa ti on (TMPWA) agud ig pa na wa gan ha pan ka li bu tan nga hedkwar ters han To yo ta Mo ‐tors nga igba lik ha tra ba ho an 237 nga tra ba ha dor nga gin tang gal ha plan ta hi ni ha Pi li pi nas ha ros 17 ka ‐tu ig na an nag la bay. Ha pro tes ta nga gin hi mo ha atu ba ngan han To ‐yo ta Na go ya Buil ding had ton Septyembre 16, na na wa gan li wat an TMPWA nga ha ta gan dan yos an tra ba ha dor nga ili gal nga gin tang ‐ggal ngan sun don han kom pa ni ya an re ko men da syon han Inter na tio ‐nal La bor Orga niza ti on nga ig ba lik hi ra ha tra ba ho.

Usa li wat nga pro tes ta an gin ‐lan sar han mga kaa pi han TMPWA ha Ja pa ne se Embassy ha Pa say City had ton Septyembre 17. Nag-a ni han su por ta an mga tra ba ha dor nga Pi li pi no han To yo ta ti kang ha mga ig ka si tra ba ha dor ha Indo ne sia, nga nag lan sar han pro tes ta kontra ha kom pa ni ya ha mga distri to han Te ma te, Ambon, ngan Ma kas sar.

Septyembre 21, 2018

"Palparan...," sundan ha paypay 8

GINSENTENSYAHAN HAN BUG-OS nga ki na bu hi nga pagpri so an ber du ‐go nga hi Phi lip pi ne Army Ret. Maj. Gen. Jovi to Pal pa ran, kau pod an du ‐ha nga aku sa do nga anay upi syal han mi li tar, han Ma lo los Re gio nal Tri al Court had ton Septyembre 17 ka sum pay han ka so nga pag sik mit ngan pag ka wa ra han mga es tud yan te han Univer sity of the Phi lip pi nes nga hi ra Ka ren Empeño ngan Sherlyn Ca da pan had ton Hun yo 2006.

Ba sar ha hus gar nga igin-ga was ni Jud ge Alexan der Ta ma yo, wa ray du da nga sa la an hi ra Pal pa ran, Lt. Col. Fe li pe Ano ta do Jr., ngan S/Sgt. Edgar do Oso rio ha mga ka so nga kid nap ping ngan se rious il le gal de ten ‐ti on ka sum pay han ka so ni ra Empeño ngan Ca da pan. An usa pa ha mga aku sa do, hi M/Sgt. Rizal Hi la rio, nga gin bi bi ling pa ha pre sen te, igin-man do nga ares tu hon. “Reclu si on per pe tua” o pag kap ri so hin bug-os nga ki na bu hi an si rot ha mga gin hus ga ran.

Ma sob ra 12 kauig na ti kang sik mi ton han mga ele men to han mi li tar hi ra Empeño ngan Ca da pan ti kang ha ira gin-uk yan nga ba lay ha Ha go ‐noy, Bu lacan.

“Pa ti kang nga ka dau gan” an ta wag han mga na nay ni ra Empeño ngan Ca da pan ha hus gar han hus ga do. Se ring ni ra, bi san pa map ri so hi Pal pa ran ngan iya mga ka kun sa bo, di ri pa gi ha pon igin pa pa ki ta an ira mga anak, ngan da mo pa gud an ka so han pag pa tay ngan iba pa nga pa ‐na la pas ha taw ha non nga ka tu ngod nga da bi an ber du go nga wa ray pa ma ha tagn hus ti sya. Gin ka ka ba rak-an li wat ni Concepcion Empeño, na ‐nay ni Ka ren, nga ha ta gan han “par don” ni Rodrgio Du ter te hi Pal pa ‐ran, an pa bo ri to nga he ne ral ni Glo ria Arro yo, nga na tin dog ya na nga

Pal pa ran, pip ri su hon hin bug-os nga ki na bu hi

nga gub yer no ngan mi li tar ha na ‐sud.

Ka la kip ha mga tu mes ti go ha kor te hi ra Sul tan Ha mi dul lah Atar han Ma ra wi City nga nag su mat han mga kri men han mi li tar ha pa nga ta ‐ke hi ni ha Ma ra wi City had ton 2017, ngan hi Sua ra Bang sa mo ro Cha ir ‐per son Je ro me Succor Aba nga bik ‐ti ma han diskri mi na syo n, tortyur, ngan ili gal nga pag kap ri so ha US had ton Abril. Tu mes ti go li wat hi Rev. Ritchie Ma seg man han Ri se Up for Life and for Rights pa ra ha mga bik ti ma han Oplan Tok hang.

Di ri an re hi men US-Du ter te an sya han nga ni yu ti yo nga re hi men ha Pi li pi nas nga gin hus ga ran han IPT nga sa la an. Had ton 1980, gin hus ‐ga ran li wat hi ni nga hus ga do an dik ta du ra nga US-Marcos nga sa la ‐an ha ti nag da mo nga pa na la pas ha mga taw ha non nga ka tu ngod han ka taw han Pi li pi no.

ma sob ra 500 nga in di bid wal tu ‐ngod ha ira pa nin du gan ha pu li ti ‐ka.

Gin pa ma ti an li wat ha IPT an mga pa na la pas ha so syo -e ko no mi ‐ko nga ka tu ngod, ka la kip an pa da ‐yon nga pag pa tu man han re hi men ha mga pa li si ya nga kontra-tra ba ‐ha dor ngan kontra-ka taw han.

Sam tang, an mga pa na la pas ha in ter na syu nal nga ma ka ta wo nga ba la ud ngan ka tun god ha pag de si ‐syo n-ha-ka lu ga ri ngon gin la la ki pan han mga ka so han ata ke ha 226 nga es koy la han nga Lu mad ha Min ‐da nao, an pa ngan yon ngan air-strike ha mga ka tu tu bo nga ko mu ‐ni dad ngan an pa da yon nga pa ‐ngin la bot han mi li tar han US ha pag pa da la gan han reak syu nar yo

Gin pa ma ti an han IPT ti kang Septyembre 18 an 21 nga ka so nga gin sa la wad kontra ha du ha nga pre si den te. Ka la kip hi ni nga mga ka so an pag ta la pas ha ka tu ngod nga so syo -e ko no mi ko, si bil-pu li ti kal ngan ha pag de si syo n-ha-ka lu ga ri ‐ngon.

An IPT usa nga pan ka li bu tan nga hus ga do nga gin bu bug-os han mga in ter na syu nal nga or ga ni sa ‐syon han mga abu ga do ngan ta ga ‐pa na li pod han mga taw ha non nga ka tu ngod. Se gun ha Ka ra pa tan, ka ‐par te han pag bis ta han husgado ha na hi la pad nga pag-a to ha ti ra ni ya, pa sis mo, mi li ta ris mo, ngan lang ya ‐wa non nga pa ngin la bot nga gin tu ‐tu gu tan han re hi men.

Ha lu yo han aten tar han Ma ‐lacañang nga pa gaw son nga “wa ray pu los” ngan pu ro “pro pa gan da” la an gin hi mo nga pag pa ma ti ha IPT, igin-in sis ter ngan igin pa hi num dom han mga or ga ni sa dor han pan ka li ‐bu tan nga hus ga do han ka taw han nga an oto ri dad han anu man nga kor te – lo kal man o in ter na syu nal – nag ti ti kang ha ka taw han.

Nag ser be nga hu wes ha IPT an mga ki la la do nga in ter na syu nal nga abo ga do ngan ta ga pa na li pod han taw ha non nga ka tu ngod ti kang ha US, The Net her lands, Iran, Italy ngan France. An hus gar ti kang ha IPT ig su sub mi ter ha Inter na tio nal Cri mi nal Court, Eu ro pe an Par lia ‐ment, ngan ha Uni ted Na ti ons Hu ‐man Rights Council ko mo ka so kontra ha re hi men Du ter te nga gin ‐su su la yan han US.

Ka la kip ha mga ka so nga gin pa ‐ma ti an ha IPT amo an ti nag da mo nga pan ma tay han ma sob ra 23,000 nga kab las nga Pi li pi no ila rum han “ger ra kontra-dru ga” ngan ma sob ra 160 nga pag pa tay ha mga li der-pa ‐rag-u ma ngan li der-ka tu tu bo. Ka la ‐kip li wat an pag sa la wad han hi ni ‐mu-hi mo nga mga ka so kontra ha mga li der, ak ti bis ta, ngan kri ti ko han re hi men ngan an pagpri so ha

Gin hus ga ran nga sa la an ha Inter na tio nal Peop le’s Tri bu nal (IPT) o pan ‐ka li bu tan nga hus ga do han ka taw han ha Brus sels, Bel gi um hi ra Rod ri ‐

do Du ter te ngan US Pre si dent Do nald Trump ha ira mga pa sis ta nga kri men kontra ha ka taw han Pi li pi no had ton Septyembre 19.

Du ter te ngan Trump, gin hus ga ran nga sa la an ha in ter na syu nal nga hus ga do

Septyembre 21, 2018

7 nga ka ba tan-u nan nga Tau sug, gin ma sa ker

Wa ray-ka lu oy nga gin ma sa ker an pi to nga ka ba tan-u nan nga Tau sug, nga may da pa ngi da ron ti kang 18-31, han mga ele men to han Task

Gro up Panther ha pa mu mu no ni Lt. Col. Sa mu el Yunque ngan han 5th Scout Ra nger Bat ta li on ha pa ngu ngu na ni Capt. Micha el Asis to res had ton ku lop han Se tyembre 14 ha Kab bon Ta kas, Pa ti kul, Su lu.

Gin ki la la an mga bik ti ma nga hi ra Mak rub Di ray, Ba si run Har ya ‐ni, Mijan hay ra ni, Bin najar Asar, Sa lip Mak nun Sa ki rin, Has san Ham sam ngan Alpa dal Di ray.

Da pit alas-9 han aga han Septyembre 14, nag sa rit an pi to nga ka ba tan-u nan nga la la ki ha mga upi syal han 55th IB nga nag-oo pe ra syon ha ira lu gar nga ma ‐kad to hi ra ha Sit yo Tu big Ba to han na se ring nga ba ra ngay agud mag-a ni han ma ngos te en ngan lan so nes. Usa nga “Lt. Col. Salva dor” an nag ha tag han per mi so ha ira.

Da pit alas-11 han pa re ho nga ad law, gin da kop han mga Scout Ra nger an pi to. Ki na bu wa san, Septyembre 15, naab tan na la han ira mga par yen te an ira mga pa tay nga la was ha hedkwar ters han mi ‐li tar ha Jo lo, ngan iginpre sen tar han mga sun da lo ko mo mga kaa pi han Abu Say yaf Gro up (ASG).

Ha usa nga pa ha yag, gin se ring han Sua ra Bang sa mo ro nga an mga bik ti ma amo an mga asa wa han mga be ne pi sya ryo han Pan ta wid Pa mil yang Pi li pi pi no Prog ram ha Pa ti kul, ngan an ira mga pa mil ya amo an ka la kip ha mga nag-e bak ‐wet ngan tem po rar yo nga nau koy ha Ba ra ngay Iga san.

Se gun ha mga pa mil ya han mga bik ti ma, nag ka may da engkwentro giu tan han ASG ngan Armed Forces of the Phi lip pi nes (AFP) ha ka sa pit nga ba ra ngay Ba kong had ton Septyembre 14. Kun di han uma gi ha Ba ra ngay Kab bon Ta kas an mga sun da lo, bas ta na la ni ra gin-a res ‐to an pi to. Igin-iin sis ter han AFP nga mga kaa pi an pi to han ASG, bi ‐san pa may da mga tes ti gos nga na ‐se ring nga da ra-da ra pa han pi to an ira gin-a ni nga ma ngos te en hin

gin da kop hi ra han mga Scout Ra ‐nger. Usa ha mga bik ti ma, hi Alpa ‐dal Di ray, es tud yan te han Jal lao Na tio nal High Scho ol.

Sam tang, sus ru nod nga gin ‐bom ba ngan gin kan yon han AFP Joint Task Force Central an mga bung to han Sha riff Say do na Mus ‐tap ha ngan Da tu Sau di Ampa tu an ha Ma gu in da nao had ton ika du ha nga se ma na han Septyembre. Gin ‐tab rog hi ni an ga tus-ga tos nga re ‐si den te ngad to ha Li bu tan, Da tu Sa li bo ngan Sha riff Say do na Mus ‐tafa.

Sya han na nga nan mom ba ngan na ngan yon an AFP had ton Septyembre 5 ha Ba ra ngay Bia long, Sha riff Agu ak, Ma gu in da nao. Se ‐gun ha fact-fin ding team han gru po nga Ka wa gib ngan Sua ra Bang sa ‐mo ro, na pa tay ha na se ring nga in ‐si den te hi Ustadz Abdul ladzis Abdul ra him, 58. Gra be na man nga na sa ma ran hi ra Fa ri da Asim, 48, Sai den Isma el, 23, ngan Se ma Bi ‐do, 62.

Had ton Septyembre 4, gin bom ‐ba li wat han AFP, ka bu lig an US Army Special Froces an Sha riff Agu ak, Ma gu in da nao, agud tar ge ‐ton ku no an nag pa lu yo ha su ru nod nga pan mom ba ha bung to han Isu ‐lan, Sul tan Ku da rat had ton Agos to 28 ngan Septyembre 3. Nag re sul ta an na se ring nga airstri ke ha tu lo nga sa ma ran nga si bil yan, usa nga pa tay, ngan pwer sa hay nga pag-e ‐bak wet han yu kut-yu kot nga pa mil ‐ya.

Gin kun de nar han Sua ra Bang ‐sa mo ro di ri la an sus ru nod nga pan mom ba kun di an di rek ta nga pag par ti si par han mga pwer sa nga Ame ri ka no ha na se ring nga mga kom bat nga ope ra syo n.

Hou se Spea ker ngan kaal ya do ni Du ter te.

Ki la la do hi Pal pa ran di ri la ko mo ber du go, kun di na ngu na nga tag pa tu man han ma du go nga Oplan Ban tay La ya (OBL) 1 ngan 2 han re hi men Arro yo.

Diin man igin bu tang hi Pal pa ‐ran had to, nag bi lin hi ya han mar ka han du go. Ti kang Min do ‐ro, Eas tern Vi sa yas ngan Central Luzon, wa ray pu gong an pag-a ‐was han du go ila rum han iya pa ‐mu mu no. La bot ha pag sik mit kan da Empeño ngan Ca da pan, gi na ngu na han ni ya an pag pa tay ha li der-ak ti bis ta nga hi Eden Marcel la na ngan li der-pa rag-u ‐ma nga hi Eddie Gu ma noy ha Min do ro ha Min do ro had ton 2003, kan UCCP Pas tor Edi son La puz ngan Atty. Fe li di to Dacut ha Ley te had ton 2005, ngan kan Sup re me Bis hop Alber to Ra men ‐to han Igle sia Fi li pi na Inde pen ‐di en te ha Tar lac had ton 2006.

Nag pa ga was na man han pa ‐ha yag an mga prog re si bo nga or ‐ga ni sa syon ko mo pa kig-u sa ha mga kau rup dan ngan pag hu hu ‐got pa han pa na wa gan han hus ‐ti sya pa ra ha nga ta nan nga pa ‐na la pas ha taw ha non nga ka tu ‐ngod han Armed Forces of the Phi lip pi nes ngan agud pa pag ba ‐tu non an utok han OBL nga hi Hou se Spea ker Glo ria Maca pa gal Arro yo.

Pa ha yag han Par ti do Ko mu ‐nis ta ng Pi li pi nas, an hus gar kan Pal pa ran ki na hang lan mag pa dig-on ngan ma ha tag han kai sog ha ka taw han Pi li pi no nga mag pur si ‐ge ha pag-in sis ter han hus ti sya ngan pag ta pos ha Oplan Ka pa ‐yaaan, ba tas mi li tar, ngan iba pa nga pa sis ta nga is ke ma han re hi ‐men US-Du ter te.

Kaa nga yan nga pa but hon an pag-a to ha na se ring nga mga pa ‐sis ta pi naa gi han pag mo bi li sa ha nga ta nan nga re bo lu syu nar yo nga pwer sa agud ma kab-ot an hus ti sya.

"Palparan...," tikang ha paypay 7

Septyembre 21, 2018

HA MALABOG, Ca ra mo an, Ca ma ri ‐nes Sur, gin pa tay han mga sun da lo han 83rd IB an mag-a sa wa nga pa ‐rag-u ma nga hi ra Her me nio Arag ‐don, 69, ngan So le dad Arag don, 60, had ton Septyembre 11.

Ku mad to an mag-a sa wa ha ira uma agud mag-a ni han ta num nga sa ging nga ira un ta ig ba ba lig ya agud may ig pa ra sa he hi ra ha pat ron han Peñafrancia ha Na ga City. Sam ‐tang ti kad to ha ira uma, gin-u lang hi ra han mga sun da lo, ngan gin pi ‐nan mu sil. Ha pa ha yag han mga sun ‐da lo ha mid ya, mga kaa pi ku no han Ba gong Huk bong Ba yan (BHB) an mag-a sa wa bi san kun eda ran na hi ‐ra, ngan engkwentro daw an na hi ‐ta bo.

Ha lis ta han Ka ra pa tan-Bicol, 51 na an bik ti ma han ekstra hu di syal nga pan ma tay ha re hi yon ila rum han re hi men Du ter te.

Usa nga pa rag-u ma nga Lu mad an gin pa tay ha pan mu sil han mga ele men to han 23rd IB ha Sit yo Bu ‐lak, Lo wer Olave, Bue navis ta, Agu ‐san del Nor te had ton Septyembre 15.

An bik ti ma nga hi Rex Ha nga don ngan an iya ta tay na pa hu way ha usa nga pa yag ha bu kid han ira ko ‐mu ni dad han tig da hi ra pau ra nan han ba la han mga sun da lo. Se gun ha mga tes ti go, gin-al sa han mga sun ‐da lo an pa tay nga la was ni Ha nga ‐don tig was han pa yag. Sam tang, na wa wa ra pa gi ha pon an iya ta tay.

Tu ngod hi ni, umi was an bug-os nga ko mu ni dad ngad to ha usa pa nga par te han ira ba ra ngay. Had to pa umi was an maa bot 38 nga pa mil ‐ya nga Hi gao non had ton Septyembre 7 tu ngod ha pre sen sya han mi li tar.

Ha Mas ba te, na hi su mat an sus ‐ru nod nga pan ma tay ha mga si bil ‐yan ti kang Agos to tub tub sya han nga ka tu nga han Septyembre nga hi nin mu an han mga ele men to han 2nd IB, 22nd IB-CAFGU, PNP Re ‐gio nal Mo bi le Force Bat ta li on 5, ngan mga “re bel re tur nee.”

Ka la kip ha mga bik ti ma hi ra No ‐nong Ca pel lan han bung to han Uson, Joh nel Dejucos ngan Pab lo Di lao han Ba ra ngay Bur gos, San Jacin to; mag-a sa wa nga Do ming gi to nga Ma ria Dein la han Ba ra ngay Re ‐su reccion, San Fer nan do; Ding dong Esco rel han Ba ra ngay Can tor na, Mon re al; ngan Ruel Nuñez han Ba ‐ra ngay Bi yong, Mas ba te City.

Pan-gi gi pit. Gin kun de nar han mga gru po nga na de pen sa ha taw ‐ha non nga ka tu ngod an pag ga was han usa nga me mo ran dum han PNP Intel li gence Gro up had to pa nga Ma yo nga nag ma man do ha pu li sya ha bug-os nga na sud nga mag ti rok han im por ma syon ka sumpy ha mga gin-aa ku sa ran nga li der han BHB. Ka la kip ha mga ada ha lis ta han an pi ra nga ki la la do nga tag de pen sa han ka tu ngod han mga ka tu tu bo ti ‐kang ha Cor dil le ra nga hi ra Victo ria Tau li-Cor puz, Joan Car ling, Atty. Jo se Mo lin tas, Beverly Lo ngid, Joan na Pat ricia Ca riño, Win del Bo ‐li nget, Jean ne te Ri ba ya-Ca wi ding ngan Sher win de Ve ra.

Ha UP Di li man, gin kad to han mga pu lis ti kang ha Quezon City Po ‐lice De partment an ba lay ni Stu dent Re gent Ivy Joy Ta ro ma ngan pau ru-ut ro nga igin pa kia na ha iya kau rup ‐dan ni ya kun na ka in hi ya. Ginkwestyon na man han ad mi ‐nistra syon han UP an wa ray sa rit nga pag su lod han PNP ha sa kob han uni ber si dad.

Ili gal nga pag-a res to. Ha Ca ‐la yan, Ca ga yan, gin-a res to han mga pu lis ngan mi li tar an mag-a sa wa nga Edi son ngan Divi na Erece ngan gin sa law dan han hi ni mu-hi mo nga mga ka so had ton Septyembre 3. An mag-a sa wa nga Erce ak ti bo nga mga membro han Ami han-Ca ga yan, usa nga or ga ni sa syon han gud ti nga pa rag-u ma.

Mi li ta ri sa syo n. Ha sa kob han sya han nga du ha ka se ma na han Septyembre, du ha nga pa rag-u ma an bik ti ma han ka ma da ra hug han 94th IB ha Ba ra ngay San Quen tin,

Moi ses Pa dil la (Ma gal lon), Neg ros Occi den tal. Hi Esoy Vil la her mo so, ma sob ra 40 an yos ngan mo lup yo han Sit yo Uway-u way, amo an gin ‐tar hug nga pa pa ta yon ngan pwer ‐sa hay nga igin-u pod agud mag ser be nga gi ya ha kom bat nga ope ra syon han mga sun da lo. Gin pa ku ri an hi Vil la her mo sa han uma ten tar hi ya nga pu mu ga.

Sam tang, gin sak ban an ba lay ngan gin ka wat han mga sun da lo an gin ti rok nga kwar ta ni Eke Gem pa ‐yan ha ka sa pit nga Sit yo Ti bo bong.

Ha Sta. Ca ta li na, Neg ros Ori en ‐tal, gin hi mo nga ta ming han mga sun da lo han 62nd IB an mga re si ‐den te han Ba ra ngay Ca wi tan. Ka ‐hu man han pa ni rot nga ak syon han BHB-Neg ros ha usa nga ma pan ‐destro so nga kom pa ni ya ha mi na ‐had ton Septyembre 15, nag kam po an mga sun da lo ha Da nao Ele men ‐tary Scho ol ngan gin man du han an 20 nga re si den te, ka la kip an wa lo nga me nor de edad, nga ban ta yan hi ra ka da gab-i.

Gin-a ta ke li wat han 24th IB, ha pa mu mu no ni 2Lt. Alquin Bo livar, an mga ko mu ni dad han ka tu tu bo ha Sal la pa dan, Abra. Ka la kip ha ira mga pa na la pas an pag sik mit ngan pwer sa hay nga pag pa gi ya kan Adja ‐to Pa ti. Antes hi ni, gin ta ga an han mga sun da lo an iya asa wa ngan 8-an yos nga anak agud paa mi non kun na ka in hi ya. Pi naa gi han pan hu kip, pan-gi gi pit ngan pag sa la wad han hi ni mu-hi mo nga ka so, gin su sul so ‐lan han mga sun da lo an mga re si ‐den te nga tu mes ti gos kontra ha ira mga kat ri bu.

Ha Min do ro Ori en tal, 58 nga pa mil ya nga ka tu tu bo nga Ha nu nuo an na pi ri tan nga gu mi kan ha Sit yo Pan hu lu gan, Ba ra ngay Pa nay ta yan, Man sa lay tu ngod ha pre sen sya han 4th IB ti kang had ton Septyembre 10. Oku pa do han mga sun da lo an es koy la han han ba ra ngay, ngan gin ‐pu pug ngan an mga re si den te nga ‐mag-u ma ngan mag da ra han ira mga naa ni ha mer ka do.

Ha iba nga da pit han na sud:

Septyembre 21, 2018

inte res o di ri nga ni na pa ba yad ga ‐mit an is ke ma nga pa lit -pa lay o “pren da-pa lit” han ira tu na.

Maa bot ha 5.7% an in te res ka da bu lan ha gin-uu tang pa ra ha abo no ngan pes ti sid yo. Ig-ii ban ini ha ba ‐lig ya nga hu may han pa rag-u ma. Ila rum han is ke ma nga “pa lit-pa ‐lay,” may da du gang nga du ha nga ka ban han hu may an ka da P1,000 nga uu ta ngon han pa rag-u ma. Kun pi pi li on han pa rag-u ma nga mag ba ‐yad han in te res, ka da bu lan gin pa ‐pa hi ta as ini han usu re ro han 5-15% o 20-60% ka da kat ba ri. Ila rum na ‐man han “san la tu bos,” gin hi hi mo nga ko la te ral an tu na ha ba lor nga P50,000-P60,000/ek tar ya. “Lu lu ka ‐ton” han pa rag-u ma an tu na pi naa gi han pag ba yad han ani hi ni ha sa kob han usa nga ta la an nga pa na hon. Kun di ri ma bay dan an ba lor, ku kum ‐pis ka hon han usu re ro ha is ke ma nga “pren da-pa lit.”

Du gang nga ka de li ka du han ha pa ngi na bu hi han mga pa rag-u ma an mga pa ‐rag-u ma ha pru bin sya, la bi na ha ka pa ta gan han Rizal, an pan lu pot han mga aga ron may tu na ha ira mga um ha nan. Usa din hi an mga tu na ha Hacien da Mad ri gal nga na lup gop ha mga ba ra ‐ngay han Ba ba lag East, Ba ba lag West, Macu tay, Bol bol, San Pascual ngan San Quin tin. Pi naa gi ha usa nga deed of assignment, igin bag-o ni Don Vicen te Mardri gal an ti tu lo han as yen da ngad to ha Su sa na Realty, Inc., usa nga kom pa ni ya nga pa na nag-i ya li wat han ira pa mil ‐ya. Tu ngod hi ni, pi ra ka ‐be ses na nga uma gi han pag pa pai was an mga pa ‐rag-u ma. Pi na kag ra be

ti kang din hi an gas tos ha pro duk ‐syon ngan par te han aga ron may ‐tu na (P24,630) ha ba hi nay nga ter ‐syo hay. Ma ga was nga maa bot P4,508 an ne to nga ki ta han pa rag-u ma ka da kat ba ri. Kun ba ba hi non ini ha upat ka bu lan, ma ga was nga P37.50 la an ka da ad law nga ki ta han pa rag-u ma, ku lang pa agud ma ka pa lit han usa ka ki lo nga bu ‐gas.

An su gad ka gu ti nga ki ta an nag du du so ha mga pa rag-u ma nga ma ngu tang pa ra ha pa ngi na hang ‐lan han ira pa mil ya, su gad li wat ha pa ra ha ma su nod nga pag ta num. Gin si si nga bot an su gad hi ni nga ka gi pi tan han mga usu re ro nga nag pa pau tang han abo no ngan/o pes ti sid yo nga may da hi ta as nga

Sam tang di ru di ret so an dag mit nga pag hi ta as han pre syo han bu ‐gas, na hi ta as li wat an gas tos ha pro duk syon han mga pa rag-u ma sam tang na pa bi lin nga hi mu bo an pre syo han gin-aa ni ni ra nga pa ‐ray.

Usa an Ka li nga ha mga pru bin ‐sya nga may da hi ta as nga pro duk ‐syon han hu may ha na sud. An Ta ‐buk, sentro nga syu dad hi ni, poy de ta wa gon nga “rice gra nary” han Cor dil le ra. Maa bot 23,000 kaek ‐tar ya o 37% han ka bug-u san nga 116,000 kaek tar ya nga ka tu na an han pru bin sya an gin ta tam nan han hu may. Ka sum pay han Pi nuk puk ngan Rizal, mga lu gar kun diin nag ‐ta ta po an dag ko nga sa log ngad to Chico River, nap rod yus an pru bin ‐sya han maa bot 176,000 met ri ko to ne la da (MT) nga hu may ka da katbari.

Ha lu yo hi ni, di ri naus wag an pa ngi na bu hi han mga pa rag-u ma ha Ka li nga. Ha pan ka bug-u ‐san, maa bot ha P45,000 an gas tos han mga pa ‐rag-u ma agud um han an usa kaek tar ya han tu na. Sa kop hi ni an ma ra ha lon nga sang kap (a bo no, pes ti sid yo, pa ma tay han ban wa) nga gin pop rod ‐yus han dag ko nga kom ‐pa ni ya nga ag ro-ke mi kal. (Ki ta on an lis ta han.) Da ‐ko li wat an gin-ga gas tos ha upa ha ma ki nar ya, pa sa hod ngan transpor ‐ta syo n. Kun mau pay an pa na hon (wa ray pes te o bag yo), poy de ma ka ba ‐lig ya hin tub tub P73, 893 an pa rag-u ma. Ii ba non

Pir me gin ra ra son han mga upi syal han reak syu nar yo nga es ta do an hi ta as nga pre syo han lo kal nga bu gas agud ipa sa ngil an pag-im port hi ni. Su ‐

gad pa man, anu man nga pag hi ta as han pre syo han bu gas di ri na pu pul san han mga pa rag-u ma nga nap rod yu ser hi ni.

Gas tos ha pro duk syon han hu may ha Ka li nga

Septyembre 21, 2018

Imbes nga QR, igin su su hestyon han re hi men nga im po ne ran han ta ri pa nga 35% an im por ted nga bu gas, su bay ha mga ob li ga syon han Pi li pi nas ha ASEAN. Hi nay-hi ‐nay ini nga pa hi mub-an ha maa bot nga mga tuig. Se ring han mga upi ‐syal ni Du ter te, pa hi hi mub-an han im por ted nga bu gas an lo kal nga pre syo tub tub P7/ki lo o sob ra pa, tu ngod kay mas ba ra to nga mag pa ‐lit han im por ted nga bu gas kontra ha lo kal nga bu gas.

Kun di se gun mis mo ha mga pag-a ram han reak syu nar yo nga gub yer no, da ko nga destro so an ig ‐du du rot da yon hi ni ha mga pa rag-u ma nga nag ta ta num han hu may. Tu ngod kay ma pa pa lit han mga ko ‐mer sya nte hin mas ba ra to an im ‐por ted nga bu gas (P27/ki lo han bu ‐gas ti kang Viet nam, kau pod an gas tos ha transpor ta syon ngan ta ‐ri pa), maoob li ga an mga lo kal nga pa rag-u ma nga iba lig ya an ira hu ‐may ha mas hi mu bo nga pre syo, kun di di ri pa pa li ton an ira pro du ‐kto.

Ha 2014 nga pre syo, gin ta tan ‐ti ya nga ki na hang lan pa hi mub-on an pre syo han pag pa lit han hu may ti kang P12/ki lo ngad to P7-8/ki lo na la (pag-i ban nga tub tub P4.50/ki ‐lo).

Had to liwat nga 2014, an ba lor han bu gas ti kang ha Viet nam (di ri la kip an gas tos ha im por ta syo n) aa da ha P9.92/ki lo la, tan ding ha P19.24/ki lo na pre syo han lo kal nga bu gas. Tu ngod ku no ini ha mas hi ‐mu bo nga gas tos ha pro duk syon han bu gas did to nga P6.53/ki lo ka ‐da ek tar ya nga gin ta tam nan han hu may, tan ding ha P12.41/ki lo ha Pi li pi nas. Antes ig-im po ner an bag-o nga mga bu his hi ni nga tuig, na ‐nga hu lu gan ini han mi ni mum nga P18,240 o ma sob ra 30% na pag lu ‐ros han ki ta ha ka da ek tar ya nga gin tam nan han hu may. Ha su gad,

hul-os hi ni nga gin lud lod ha pag ka ‐bang ke ro te an had to pa nga nag ku ‐ku ri nga pa rag-u ma.

Se gun ha usa pa nga pag-a ram han reak syu nar yo nga gub yer no had ton 2004, di ri ma pi nul sa non ha na sud an wa ray-u lang ngan de re ‐gu la ri sa do nga pag-im port han bu ‐gas. Ka ma tuo ran, mag du du rot ini han gra be nga pa ku ri ngan dis lo ka ‐syon ha mil yun-mil yon nga pa rag-u ma nga nag ta ta num han hu may ngan ha mga in dustri ya nga na ka ‐sum pay ha sub sek tor. Ma lu ros an pro duk syon han hu may ka sum pay han pag lu ros han pre syo hi ni. Ma ‐lu ros li wat an ne go syo ngan ope ra ‐syon han mga mo li nu han. Ma lu ros an pa ngi na hang lan han ku sog-pagtra ba ho ngan ga tus-ga tos ka ‐yu kot, kun di ri man mil yun-mil yon, an ma wa wa ra yan han tra ba ho. Gin ta tan ti ya nga maa bot ha du ha ka mil yon nga pa rag-u ma an di rek ta nga nag ta ta num han hu may. Tu ‐ngod kay mag ni ni pis an sub sek tor, mag lu lu ros an pag su su hol ha sa kob hi ni.

Se gun pa ha nase ring nga pag-a ram, di ri sa dang an pag hi mu bo han pre syo han bu gas agud ba lan ‐se hon an ig du du rot hi ni nga destro so ha pi na ka da ko nga sub ‐sek tor ha ag ri kul tu ra. Maa bot 60% han ka bug-u san nga gas tos han ma yo ri ya han mga pa mil ya Pi li pi no an na hi hi ngad to ha pag ka on. Maa ‐bot ha 21% han bad yet han pi na ka ‐kab las nga pa mil ya an na hi hi ngad ‐to ha pag pa lit han bu gas. Su gad pa ‐man, da ko nga par te hi ni nga mga pa mil ya (maa bot ka tu nga han po ‐pu la syon ha ka na yu nan) amo an na sa rig ha pro duk syon han hu may ngan iba pa nga pan kon su mo nga pag ka on ngan ha su gad po ten syal nga ma wa ra yan han pa ngi na bu hi. Ha ka ta pus-ta pu san, pa pag ra bi hon han wa ray-u lang nga im por ta syon an ira ka ku ri an.

IGIN-IINSISTER HAN MGA upi syal han re hi men US-Du ter te na an nag-uu ‐sa han nga so lu syon ha na ti ka hi ta as nga pre syo han pag ka on amo an hi lua ‐gan nga pag-im port hi ni. Par ti ku lar ha bu gas, igin du du so han mga upi syal han es ta do an pag ta ta ngal han mga quan ti ta tive restricti on (QR o es pe syal na pag ta gad ha bu gas nga na li mi tar ha mak si mum nga bol yum nga poy de ig-im port han na sud) ngan pag wa wa ra han Na tio nal Food Aut ho rity. Ha ha ta ‐gan-da lan hi ni an to do nga de re gu la syon han im por ta syon han bu gas nga mag tu tu got ha dag ko nga ka pi ta lis ta nga di rek ta nga mag-im port han anu ‐man ka da mo nga bu gas.

Impor ta syon han bu gas, ma pa tay ha gud ti nga pa rag-u ma

Ti kang ha Da nga dang, Hul yo-Agos to 2018

din hi an de mo li syon had ton Hun ‐yo 25, 2007, kun diin si yam an na ma tay, u pat an sa maran ngan da mo an ili gal nga gin-a res to ha gin ta wag nga Ma sa ker ha Ma la ‐pi at.

Pa ku ri nga mga pa li si ya Ha ros usa-ha-tu lo han gas tos

han pa rag-u ma an na ka tu tok ha pag pa lit han mga langya wa non nga ga hi ngan pro duk to nga ag ro-ke mi kal nga gin ba ba lig ya mis mo han De partment of Agricul tu re. Ka la kip din hi an mga hybrid nga ga hi su gad han RC4, RC14, IR10, IR36, IR64 ngan iba pa. Ini nga mga ga hi ti kang ha Inter na tio nal Rice Re se arch Insti tu te (IRRI), nga gin po pon do han han mga transna syu nal nga kor po ra syon su gad han Aven tis, Ba yer, Cya na ‐mid, Mon san to ngan Novar tis. Maa bot ha P584 mil yon an ba lig ‐ya han mga dag ko nga kom pa ni ya su gad han Ba yer, Pio ne er, SL Agri tech, Mon san to ngan Sy ‐ngen ta ha usa ka tu ig ha mga ka ‐pa ta gan pa la han pru bi sya.

Du gang ha gas tos han pro ‐duk syon an na ti ka hi ta as gud nga pre syo han mga pro duk to nga pet rol yo nga igin du rot han bag-o nga mga bu his. Hi ni nga tuig, hu ‐mi ta as na hin abe reyds nga P12/lit ro an mga pro duk to nga pet rol ‐yo.

La bot ha da ko nga gas tos ha pro duk syo n, ku lang gud an ser bi ‐syo ha ag ri kul tu ra nga gin ha ha ‐tag han es ta do. Ka la kip din hi an ka ku lang han iri ga syon prin si pal ha Ta buk ngan Pi nuk puk. Da mo ha 6,180 nga ek tar ya nga tu na an di ri naaa bot han tu big. Ha lu yo hi ni, di ru di ret so nga gin su su kot han Na tio nal Irri ga ti on Admi ‐nistra ti on an mga pa rag-u ma ha bug-os nga er ya bi san kun ku lang gud an naa was nga tu big ha ira mga um ha nan.

Septyembre 21, 2018

GINPAPAGBATON HAN GRUPO nga Kalikasan ngan Cordillera People’s Alliance an dagko nga kompaniya ha mina ha nahitabo nga pagtuno han tuna ha Barangay Ucab, Itogon, Benguet samtang nanlalasurbo an bagyo nga Ompong hadton Septyembre 15 ngan ha Naga, Cebu hadton Septyembre 20.

Ha pinakaurhi nga mga sumat, maabot na ha 69 nga patay ngan 43 an nawawara kahuman magtuno an tuna tikang ha abandonado nga minahan nga open-pit han Benguet Corporation ha Antapok. Bumagsak an tuna ha komunidad han gudti nga minero nga aada ha baba han mina ha Acupan ngan nalubong ha tuna ha ira mga balay hadton kakusgon han bagyo. Sayop nga basulon an mga operasyon han gudti nga pagmimina komo hinungdan han pagguho han tuna, segun ha Kalikasan, tungod kay an dagko nga tunnel ha lugar tikang pa ha mga operasyon han dagko nga kompaniya. Dugang dinhi, nakakontrata ha kompaniya an gudti nga mindero ha igintukod hini nga Acupan Contract Mining Project. An Benguet Corporation pananag-iya han pamilya Romualdez.

Maabot naman ha 52 an patay ngan narunapulo an nawawara ha Barangay Tinaan, Naga, Cebu hdton magtuno an tuna tikang ha quarry site han Apo Land and Quarry Corporation, usa nga kompaniya nga nagsusuplay ha limestone ha Cemex Holding Philippines. An Cemex Holding usa ha mga nangunguna nga kompaniya nga nasuplay han semento ha programa nga Build-Build-Build han rehimen. Namina han limestone an nasering nga kompaniya para ha paghimo hini han semento.

Pa pag ba tu non an dag ko nga mi na - Ka li ka san

per so nal nga hang yo ku no ni Du ter ‐te nga di ri lab tan an na se ring nga pon do. Se gun ha Ma ka ba yan, se gu ‐ra do nga ga ga mi ton ni Du ter te ini nga pon do pa ra ha ka lu ga ri ngon nga pag pu los ngan pa ra ha kam ‐pan ya han iya mga kan di da to ha elek syon 2019.

Agud pon do han an na se ring nga bad yet, bil yun-bil yon na na man an uu ta ngon han reak syu nar yo nga gub yer no ti kang ha lo kal ngan lang ‐ya wa non nga pam pi nan sya nga insti tu syo n. Maa bot ha P624.4 bil ‐yon an na ka ta la an nga uu ta ngon han re hi men pa ra ha pro po si syon hi ni nga bad yet ha ma su nod nga tuig. Tu ngod hi ni, ma hi ta as an utang han ka da Pi li pi no, ti kang ha gin ta tan ti ya nga P68,773 ya na nga 2018 ngad to P74,957 ha 2019.

ga ras tu son han reak syu ‐nar yo nga gub yer no ha 2019, an pi so hi ni ma hi nga ‐ngad to ha pork bar rel. Ma sob ra usa-ha-tu lo o P1.69 tril yon na man an na kap las tar pa ra ha “special pur po se fund.” Ka la kip din hi an igin du gang nga P2.86 bil yon o 9% pa ra ha Local Government Sup port Fund, ngan P400 mil yon pa ra ha Ca la mity Fund.

Ha pag pa ma ti ha Kong re so, di ri na ma ta go an lan tu gi han mga naghahadi nga klase ha bahinay ha pork barrel. Landaw an lantugi han mga kam po ni ra Com mit tee on Ap-prop ria ti ons Kar lo Nog ra les ngan Hou se Spea ker Glo ria Arro yo hiu ‐nong ha pag ga mit ha P55-bil yon nga kwestyu nab le nga pon do nga igin du gang ha bad yet han De ‐partment of Pub lic Works and Highways. Se gun kan Nog ra les,

Ha ka bug-u san, gin-i ba nan han re hi men an pon do pa ra ha mga ser ‐bi syo nga pan-e ko no mi ko hin P2.18 bil yon, sam tang P1.2 bil yon na man an gin-i ban ha ser bi syo pan ka ti ling ‐ban. Ka la kip ha mga maii ba nan amo an De partment of Educa ti on, nga may da iban nga P54.9 bil yon; De ‐partment of Agra ri an Reform, nga may da P1.7 bil yon nga iban; De ‐partment of Agricul tu re, nga may da P5.9 bil yon nga iban; ngan an Na ‐tio nal Hou sing Aut ho rity, nga may ‐da P2.9 bil yon nga iban.

Ha lu yo han pag pa sar han reak ‐syu nar yo nga ba la ud nga hi hi mu on nga lib re an edu ka syon ha mga pam pub li ko nga uni ber si dad, 63 ha 114 nga pam pub li ko nga ko le hi yo ngan uni ber si dad na man an gin-i ‐ba nan han pon do pa ra ha 2019.

Wa ray na man gin-a lu ta ga bi san sing ko nga pon do pa ra ha pag tu kod han mga bag-o nga pa ba lay ngan bi san han mga bag-o nga pa si li dad pa ra ha mga pam pub li ko nga hos pi ‐tal.

Sam tang, ma hi ta as hin ha ros 35% an bad yet pa ra ha De partment of Na tio nal Defen se (DND). Maa bot ha P183.4 bil yon an ka bug-u san nga bad yet han DND, kau pod an P25 bil yon pa ra ha Revi sed AFP Mo der ‐niza ti on Prog ram, an pon do pa ra ha pag pa lit han mga ar mas; ngan P82 bil yon agud pon do han an mga ba ‐tal yon han Phi lip pi ne Army.

Ma hi ta as li wat hin ha ros 31% an pon do pa ra ha De partment of Inte ri or and Local Government, nga maa bot ha P225.6 bil yon ha 2019. Ka la kip din hi an P151.7 bil yon nga na ka ta la an pa ra ha PNP Cri me Preven ti on and Suppres si on Prog ‐ram, nga kla ro nga ga ga mi ton pa ra ha pag pa pin tas han pan ma tay, pan ra ug da ug ngan pa ma sis ta han ber du go nga pu li sya.

Nag-ii na sye te an bad yet ni Du ‐ter te ha ka da ko han pork bar rel nga igin la an hi ni pa ra ha ka lu ga ri ngon ngan iya mga ka par ti do. Ha ka ma ‐tuo ran, ha ka da tu lo ka pi sos nga

DAGKO NGA IBAN ha mga prin si pal nga ser bi syo pan ka ‐ta ling ban sam tang du gang nga pon do na man an igin bu ‐tang han re hi men Du ter te ha igin sub mi ter hi ni nga pro ‐po si syon nga P3.757 tril yon nga na syu nal nga bad yet pa ra ha 2019.

Pro po si syon nga 2019 bad yet, pon do pa ra ha to do nga pan la sur bo

Septyembre 21, 2018