SARIM ŞEMASI SARIM ŞEMASI ÇİZİMİÇİZİMİ

Şimdi izleyeceğiniz bu slayt Şimdi izleyeceğiniz bu slayt gösterisinde konunun daha iyi gösterisinde konunun daha iyi anlaşılabilmesi için sarım şeması çizimi anlaşılabilmesi için sarım şeması çizimi ve uygulaması, görsel efektlerle ve uygulaması, görsel efektlerle anlatılacaktır.anlatılacaktır.

EL TİPİ SARIM ŞEMASI EL TİPİ SARIM ŞEMASI ÇİZİMİÇİZİMİ

İKİ KUTUPLU (2P=2) EL TİPİ SARIMİKİ KUTUPLU (2P=2) EL TİPİ SARIM

ÖRNEKÖRNEK

x= 24, 2P= 2, m=3 olarak değerleri verilen x= 24, 2P= 2, m=3 olarak değerleri verilen statorun el tipi sarım şemasını çiziniz.statorun el tipi sarım şemasını çiziniz.

HESAPLAMAHESAPLAMA

x 24x 24

C= = = 4C= = = 4

2P.m 2 . 32P.m 2 . 3

x 24 x 24

Yx= = = 12 (1-13)Yx= = = 12 (1-13)

2P 22P 2

360 . P 360 . 1360 . P 360 . 1

= = == = =

x 24x 24 150

1.1. Oyuk sayısı kadar (24 adet) Oyuk sayısı kadar (24 adet) daire çizilir. daire çizilir.

o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o oo o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o

2- Birinci fazın ilk bobin grubu, ilk 2- Birinci fazın ilk bobin grubu, ilk oyuktan başlayarak birinci kata oyuktan başlayarak birinci kata Yx değerine göre çizilir.Yx değerine göre çizilir.

3- Birinci fazın ikinci bobin grubu, 3- Birinci fazın ikinci bobin grubu, ilk bobin grubunun yanındaki ilk bobin grubunun yanındaki oyuktan başlayarak birinci kata oyuktan başlayarak birinci kata Yx değerine göre çizilir.Yx değerine göre çizilir.

4- İkinci fazın ilk bobin grubu, 4- İkinci fazın ilk bobin grubu, birinci faz girişinden itibaren 120 birinci faz girişinden itibaren 120 derece elektriki açı sayılarak Yx derece elektriki açı sayılarak Yx değerine göre çizilir.değerine göre çizilir.

5- İkinci fazın ikinci bobin grubu, 5- İkinci fazın ikinci bobin grubu, ilk bobin grubunun yanındaki ilk bobin grubunun yanındaki oyuktan başlayarak ikinci kata Yx oyuktan başlayarak ikinci kata Yx değerine göre çizilir.değerine göre çizilir.

6- Üçüncü fazın ilk bobin grubu, 6- Üçüncü fazın ilk bobin grubu, ikinci faz girişinden itibaren 120 ikinci faz girişinden itibaren 120 derece elektriki açı sayılarak Yx derece elektriki açı sayılarak Yx değerine göre üçüncü kata çizilir.değerine göre üçüncü kata çizilir.

7- Üçüncü fazın ikinci bobin 7- Üçüncü fazın ikinci bobin grubu, ilk bobinin grubunun çıkış grubu, ilk bobinin grubunun çıkış kenarının yanındaki oyuktan kenarının yanındaki oyuktan başlanarak Yx değerine göre başlanarak Yx değerine göre üçüncü kata çizilir.üçüncü kata çizilir.

8- Birinci fazın ilk bobin grubunun giriş ucu 8- Birinci fazın ilk bobin grubunun giriş ucu çizildikten sonra birinci ve ikinci bobin çizildikten sonra birinci ve ikinci bobin gruplarının çıkış uçları birbirleriyle gruplarının çıkış uçları birbirleriyle birleştirilir. Daha sonra ikinci bobin birleştirilir. Daha sonra ikinci bobin grubunun giriş ucu, birinci fazın çıkış ucu grubunun giriş ucu, birinci fazın çıkış ucu olarak işaretlenir. Aynı şekilde ikinci ve olarak işaretlenir. Aynı şekilde ikinci ve üçüncü fazın giriş ucu, bobin grubu alt üçüncü fazın giriş ucu, bobin grubu alt bağlantıları ve çıkış ucu çizilir.bağlantıları ve çıkış ucu çizilir.

UU11 UU22W2W2 VV11 WW11 VV22

9- Birinci ve ikinci faz düz (giriş), 9- Birinci ve ikinci faz düz (giriş), üçüncü faz ters (çıkış) olacak şekilde üçüncü faz ters (çıkış) olacak şekilde birinci fazdan başlanarak oklandırma birinci fazdan başlanarak oklandırma yapılır. Giriş okları yukarıya doğru, yapılır. Giriş okları yukarıya doğru, çıkış okları aşağıya doğru işaretlenir.çıkış okları aşağıya doğru işaretlenir.

UU11 UU22W2W2 VV11 WW11 VV22

El Tipi Sarımın Statora Yerleştirilme Yöntemi

İlk bobin grubunu hangi oyuklara yerleştireceğimizi Yx değerine göre belirleriz.Sarım kalıplarında sarılan ilk bobin grubuna, oyuklara göre şekil verildikten sonra, oyuklara yerleştirilmesine geçilir. Sağ elimiz statorun bir yanında, sol elimiz diğer yanında olacak şekilde bobin grubu stator içerisine sokulur (Resim 1.1). Yalnız burada bobinlerin oyuklara yerleştirilmesi, yerleştiren kişiye göre değişir. Bazı bobinajcılar bobin grubunu ters olarak (giriş ucu sağa, çıkış ucu sola gelecek şekilde ) tezgâh üzerine koyarlar ve ilk bobini ele alıp çevirerek düzgün olarak oyuktaki yerine takarlar. Bazı bobinajcılar da bobin grubunu komple stator içerisine sokup, önce bobinlerin giriş kenarlarını, sonra da çıkış kenarlarını yerleştirirler. Burada amaç daha kolay işçilik yapmaktır. Bu sırada bobin gruplarını yerleştirirken oyuk ağızlarının telleri çizmemesine, tellerde kuş gözü meydana gelmemesine, bobinden bobine geçişte doğru geçişin yapılmasına ve iletkenlerin oyuk ile presbant arasına girmemesine dikkat edilir.

İlk bobin grubu itina ile yerleştirildikten sonra ölçü uygun ise diğer bobin grupları da aynı ölçüye göre sarılır (Resim 1.2).

El tipi sarımda birinci bobin grubu Yx değerine göre yerleştirildikten sonra ikinci bobin grubu, birinci bobin grubunun hemen sağına gelecek şekilde oyuklardaki yerlerine takılır (Resim 1.3).

İki kutuplu el tipi sarımda birinci faza ait bobin grupları ( birinci kat ) yerleştirildiktensonra α değerine göre 120° sayılarak ikinci faza ait bobin grubunun giriş kenarının yatırılacağı oyuk tespit edilir. İkinci kat da, birinci katta anlatıldığı gibi yerleştirilir. Üçüncükatın ilk bobinin girişi, ikinci faza ait ilk bobin giriş kenarından, α değerine göre 120° sayılarak bulunur. Böylece birinci ve ikinci katta olduğu gibi üçüncü kat bobinleri de yerleştirilerek sarım tamamlanır. Dört ve daha fazla kutuplu el tipi sarımda ise birinci katta her üç fazdan bobin grupları bulunur. Birinci kattaki bobin grupları yerleştirildikten sonra (Resim 1.4), ikinci katınbaşlangıç oyuğu, yine 120° sayılarak tespit edilir. İkinci kat da aynı şekilde yerleştirilerek sarım tamamlanır (Resim 1.5).

Bobin gruplarının birbirleri ile bağlantıları tespit edilir. Bobin uçları uygun ölçüde kesilip ek yerleri kazındıktan sonra 3-4 cm makaron kesilip tellerden birisinin üzerine geçirilir. Düz ek yapılıp lehimlendikten sonra makaron, ek yeri üzerine çekilerek yalıtılır (Resim 1.6-7).

Bobin giriş-çıkış uçları ısıya dayanıklı izole kablo ile eklenerek lehimlenir ve ek yerlerine makaron geçirilir. Bu uçlar klemens kutusuna çıkarılarak, uçlarına kablo papucu takılır ve klemenslere doğru olarak bağlantısı yapılır (Resim 1.8). Bağlantıların yapılmasından sonra statorun her iki tarafındaki bobin grupları birbiri ile presbantla yalıtılır (Resim 1.9). Sonra bobinlerin bandajlanması yapılır. Sargıların titreşim nedeniyle dağılmaması için tiret ve pamuk ipliği ile bobinler bandajlanır (Resim 1.10-11). Bandaj işinden sonra da vernikleme yapılır (Resim 1.12).

YARIM KALIPYARIM KALIP SARIM ŞEMASI SARIM ŞEMASI

ÇİZİMİÇİZİMİ

HESAPLAMAHESAPLAMA

x 24x 24

C = = = 4C = = = 4

2P.m 2 . 32P.m 2 . 3

x 24 x 24

YYxx = = = 12 (1-13) = = = 12 (1-13)

2P 22P 2

360 . P 360 . 1360 . P 360 . 1

= = == = =

x 24x 24 150

İKİ KUTUPLU (2P=2) YARIM KALIP İKİ KUTUPLU (2P=2) YARIM KALIP SARIMSARIM

1. Oyuk sayısı kadar (24 adet) 1. Oyuk sayısı kadar (24 adet) daire çizilir.daire çizilir.

o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o oo o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o

2- Bobinlerin giriş kenarları uzun 2- Bobinlerin giriş kenarları uzun çizgilerle, çıkış kenarları da kısa çizgilerle, çıkış kenarları da kısa çizgilerle C değerine göre çizilir.çizgilerle C değerine göre çizilir.

3- Bobinin giriş ve çıkış 3- Bobinin giriş ve çıkış kenarları üst taraftan Yx kenarları üst taraftan Yx değerine göre birleştirilir.değerine göre birleştirilir.

4- Bobinlerin giriş ve çıkış 4- Bobinlerin giriş ve çıkış uçları çizilerek isimlendirilir.uçları çizilerek isimlendirilir.

UU11 UU22 WW11 VV22VV11WW22

5- Şema üzerinde kutuplandırma 5- Şema üzerinde kutuplandırma (oklandırma) yapılır. Okun giriş yönü, (oklandırma) yapılır. Okun giriş yönü, sarım şemasında yukarıya doğru, sarım şemasında yukarıya doğru, okun çıkış yönü ise şemada aşağıya okun çıkış yönü ise şemada aşağıya doğru çizilir. Burada da yine fazlardan doğru çizilir. Burada da yine fazlardan ikisi (Uikisi (U11 ve V ve V11 ) düz, birisi (W ) düz, birisi (W11) ters ) ters oklandırılarak kutuplaşmanın düzgün oklandırılarak kutuplaşmanın düzgün olması sağlanır.olması sağlanır.

UU11 UU22 WW11 VV22VV11WW22

Yarım Kalıp Sarımın Statora Yerleştirilme Yöntemi

Yarım kalıp sarım’ın statora yerleştirilme biçimi el tipi sarım ile benzerlik içermektedir. Aşağıdaki şekilde yarım kalıp tipinde bobinlerin statora yerleştirmesi tamamlanmış hali görülmektedir.