هو۱۲۱

نامهارسرا

فریدالدّین محمّدبن ابراهیم عطّار نیشابوری

۲

فهرست

۶......................................................................................المقاله االوىل فی التوحید -۱ ۱۰.................................................عت رسول الله صلی الله علیه و سلمالمقاله الثانیه فی ن -۲ ۱۳............................................................در صفت معراج رسول صلی الله علیه و سلم - ۳ ۱۶..........................................................................المقاله الثالثه فی فضیلت اصحابه -۴ ۱۷..............................................................فی فضیلت امريالمؤمنني عمر رضی الله عنه -۵ ۱۷............................................................فی فضیلت امريالمؤمنني عثمان رضی الله عنه -۶ ۱۸..............................................................فی فضیلت امريالمؤمنني علی رضی الله عنه - ۷ ۱۹...................................................................................................المقاله الرابعه - ۸ ۲۲................................................................................................مسهالمقاله الخا -۹ ۲۵..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۰ ۲۶..............................................................................................المقاله السادسه - ۱۱ ۲۶..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۲ ۲۶..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۳ ۲۶..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۴ ۲۷..............................................................................................الحکایه و التمثیل - ۱۵ ۲۸..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۶ ۲۹..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۷ ۳۰..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۸ ۳۱..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۹ ۳۱..................................................................................................المقاله السابعه - ۲۰ ۳۱..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۲۱ ۳۲..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۲۲ ۳۲..............................................................................................الحکایه و التمثیل - ۲۳ ۳۳.............................................................................................الحکایه و التمثیل - ۲۴ ۳۳.............................................................................................الحکایه و التمثیل -۲۵ ۳۴..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۲۶ ۳۵..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۲۷ ۳۶..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۲۸ ۳۷.............................................................................................الحکایه و التمثیل -۲۹ ۳۷.............................................................................................الحکایه و التمثیل -۳۰ ۳۷.................................................................................................المقاله الثمانیه -۳۱ ۳۸.............................................................................................لتمثیلالحکایه و ا - ۳۲

۳

۴۰...............................................................................................الحکایه و التمثیل -۳۳ ۴۰...................................................................................................المقاله التاسعه -۳۴ ۴۱..............................................................................................حکایه و التمثیلال -۳۵ ۴۲..............................................................................................الحکایه و التمثیل - ۳۶ ۴۳..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۳۷ ۴۴..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۳۸ ۴۴..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۳۹ ۴۵...................................................................................................المقاله العاشر -۴۰ ۴۶..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۴۱ ۴۶..............................................................................................الحکایه و التمثیل - ۴۲ ۴۷..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۴۳ ۴۷..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۴۴ ۴۷..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۴۵ ۴۹...........................................................................................المقاله الحادی عشر -۴۶ ۴۹..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۴۷ ۵۱..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۴۸ ۵۱..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۴۹ ۵۲..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۵۰ ۵۳..............................................................................................الحکایه و التمثیل - ۵۱ ۵۴..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۵۲ ۵۴..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۵۳ ۵۴..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۵۴ ۵۵..............................................................................................لالحکایه و التمثی -۵۵ ۵۵..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۵۶ ۵۵..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۵۷ ۵۶..............................................................................................یه و التمثیلالحکا -۵۸ ۵۶.............................................................................................المقاله الثانی عشر -۵۹ ۵۷..............................................................................................الحکایه و التمثیل - ۶۰ ۵۷..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۶۱ ۵۸..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۶۲ ۵۸..............................................................................................الحکایه و التمثیل - ۶۳ ۵۹..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۶۴ ۶۲..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۶۵ ۶۲..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۶۶ ۶۲..............................................................................................الحکایه و التمثیل - ۶۷

۴

۶۳..............................................................................................الحکایه و التمثیل - ۶۸ ۶۳..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۶۹ ۶۵...............................................................................................الحکایه والتمثیل -۷۰ ۶۵..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۷۱ ۶۵.............................................................................................المقاله الثالث عشر -۷۲ ۶۷..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۷۳ ۶۸..............................................................................................المقاله الرابع عشر -۷۴ ۶۹..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۷۵ ۷۰..............................................................................................الحکایه و التمثیل - ۷۶ ۷۰..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۷۷ ۷۲..............................................................................................یلالحکایه و التمث -۷۸ ۷۲..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۷۹ ۷۲..........................................................................................المقاله الخامس عشر -۸۰ ۷۳.............................................................................................کایه و التمثیلالح -۸۱ ۷۵..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۸۲ ۷۶..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۸۳ ۷۷.............................................................................................الحکایه و التمثیل -۸۴ ۷۷..........................................................................................المقاله السادسه عشر -۸۵ ۷۷.............................................................................................الحکایه و التمثیل - ۸۶ ۷۸.............................................................................................الحکایه و التمثیل -۸۷ ۷۹..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۸۸ ۸۰..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۸۹ ۸۱............................................................................................المقاله السابعه عشر -۹۰ ۸۱..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۹۱ ۸۲..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۹۲ ۸۲..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۹۳ ۸۳.............................................................................................الحکایه و التمثیل -۹۴ ۸۴.............................................................................................المقاله الثامنه عشر -۹۵ ۸۵..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۹۶ ۸۶............................................................................................المقاله التاسعه عشر -۹۷ ۸۷.............................................................................................الحکایه و التمثیل -۹۸ ۸۷.............................................................................................الحکایه و التمثیل - ۹۹ ۸۸.............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۰۰ ۸۸.............................................................................................یه و التمثیلالحکا -۱۰۱ ۸۸.............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۰۲

۵

۸۹..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۰۳ ۸۹..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۰۴ ۹۰...............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۰۵ ۹۱...............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۰۶ ۹۱...............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۰۷ ۹۲..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۰۸ ۹۲..............................................................................................الحکایه و التمثیل - ۱۰۹ ۹۲..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۱۰ ۹۳..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۱۱ ۹۴.................................................................................................المقاله العشرون - ۱۱۲ ۹۵..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۱۳ ۹۶..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۱۴ ۹۸..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۱۵ ۹۸....................................................................................المقاله الحادیه و العشرون - ۱۱۶ ۱۰۱..............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۱۷ ۱۰۲......................................................................................اله الثانیه و العشرونالمق -۱۱۸ ۱۰۳.............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۱۹ ۱۰۳.............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۲۰ ۱۰۴.............................................................................................الحکایه و التمثیل - ۱۲۱ ۱۰۵.............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۲۲ ۱۰۵.............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۲۳ ۱۰۶.............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۲۴ ۱۰۶.............................................................................................الحکایه و التمثیل -۱۲۵

۶

بسم الله الرحمن الرحيم

المقاله االوىل فی التوحید - ۱ ن دادبنـــــــام آنـــــــک جـــــــان را نـــــــور دیـــــــ

ــــــامور زوســــــت ــــــالم ن ــــــدی کــــــه ع خداون دو عـــــــالم خلعـــــــت هـــــــستی ازو یافـــــــتــــــت ــــــتادۀ اوس ــــــوع اس ــــــدر رک ــــــک ان فلــــــــرآرد آدمــــــــی را ــــــــون ب ــــــــک و خ ز کف ز دودی گنبــــــــــــد خــــــــــــضرا کنــــــــــــد او ز نـــــــــیش پـــــــــشه ســـــــــازد ذوالفقـــــــــاریـــــــــــــر آرد ـــــــــــــی آدم ب ـــــــــــــاکی معن ز خ ز خــــــون مــــــشک و ز نــــــی شــــــکر نمایــــــد یکــــــــــی اول کــــــــــه پیــــــــــشانی نــــــــــدارد

ــــــاطن از ظ هورســــــتیکــــــی ظــــــاهر کــــــه ب نــــــــــه هرگــــــــــز کربیــــــــــایش را بــــــــــدایتــــــست ــــــه چون ــــــد ک ــــــه اودان ــــــدی ک خداون چـــــــو دیـــــــد و دانـــــــش مـــــــا آفریدســـــــتـــــــست ـــــــشان نی ـــــــس را ن ـــــــه ذات او ک ز کن اگرچــــــه جــــــان مــــــا مــــــی پــــــی بــــــرد راهگــــاهم از جــــانم کــــه چونــــست چــــو بــــی آ چنـــــان جـــــان را بداشـــــت انـــــدر نهفـــــت اوـــــــت زنـــــــده بجـــــــان و جـــــــان نهـــــــانی تنــــــــــان و آشــــــــــکارا ــــــــــی صــــــــــنع نه زه

ـــــــــو ـــــــــنهـــــــــزاران م ـــــــــشکافتم م ی را بـــــــــیدن ـــــــــذات او رس ـــــــــوانی ب ـــــــــو نت چ اگـــــــر تـــــــو راســـــــت طبعـــــــی در صـــــــنایعــــــــــــاری ــــــــــــت ک ــــــــــــدایت را نیفتادس خ اگـــــــر آبـــــــست اصـــــــل آبـــــــی بروبنـــــــد وگــــــــر خاکــــــــست در پــــــــیش درش کــــــــنـــــــدار ـــــــدادیش پن ـــــــاد اســـــــت بی وگـــــــر بـــــروزن ـــــی ب ـــــت آب ـــــش اس ـــــر اصـــــل آت وگ طبیعـــــــت راســـــــت داری بـــــــی ریابـــــــاش چـــو در هـــر دو جهـــان یـــک کردگـــار اســـت

یکـــی خـــواه و یکـــی جـــوییکـــی خـــوان و یکیــــست ایــــن جملــــه چــــه آخــــر چــــه اول

ــــــــني داد ــــــــی یق خــــــــرد را در خــــــــدا دانــــــتز ــــــر زوس ــــــر و زب ــــــمان زی ــــــني و آس م

ــــــت ــــــستی ازو یاف ــــــني پ ــــــاال زم ــــــک ب فل زمــــــني انــــــدر ســــــجود افتــــــادۀ اوســــــت ز کـــــــاف و نـــــــون فلـــــــک را و زمـــــــی راــــــــــد او ــــــــــا کن ــــــــــرگس بین ــــــــــی ن ز پیه چنــــــــان کــــــــز عنکبــــــــوتی پــــــــرده داریــــــــــرآرد ــــــــــریم ب ــــــــــسی م ــــــــــادی عی ز ب ز بـــــــــاران در ز کـــــــــان گـــــــــوهر نمایـــــــــدــــــــدارد ــــــــانی ن ــــــــه پای ــــــــی آخــــــــر ک یک

ـــــر ز ـــــاطن کـــــه ظـــــاهر ت نورســـــتیکـــــی ب نــــــــه ملکــــــــش را ســــــــرانجام و نهایــــــــتــــــست ــــــم برون ــــــن دان ــــــرچ م کــــــه او از هـــــــت ـــــــه دیدس ـــــــست او را و ک ـــــــه دانست ک کـــه هـــر چیـــزی کـــه گـــوئی اینـــست آن نیـــست

ـــــــی ـــــــی م ـــــــه او ک ـــــــیکن کن ـــــــرد راه ول ب خـــــدا را کنـــــه چـــــون دانـــــم کـــــه چونـــــست کــــه هرگــــز ســــر جــــان بــــا کــــس نگفــــت اوــــــدانی ــــــده و جــــــان را ن ــــــو از جــــــان زن ت

نیــــست یــــاراکــــه کــــس را جــــز خموشــــی ـــــــن ـــــــافتم م ـــــــن خموشـــــــی ی ـــــــق ای طریـــــــدن قناعـــــــت کـــــــن جمـــــــال صـــــــنع دیــــــــــایع ــــــــــوار طب ــــــــــار دی ــــــــــرآی از چ ب چــــــــه ســــــــازی از طبــــــــایع کردگــــــــاریـــــــــد ـــــــــی بروخن ـــــــــش ده و لخت فـــــــــرا آبــــــر ســــــرش کــــــن ــــــای خــــــاکی ب ــــــر پ بزیـــــــــدار ـــــــــادیش پن ـــــــــرده و ب ـــــــــادش ب ببــــــــش درو زن ــــــــر زدی آت ــــــــش ب چــــــــو آبـــــــاش ـــــــدا ب ـــــــرد خ ـــــــستی م ـــــــی نی طبیع

ـــار ـــه ک ـــان چ ـــار ارک ـــار چ ـــا ک ـــرا ب ـــت؟ت اس یکــــــی بــــــني و یکــــــی دان ویکــــــی گــــــوی وىل بیننــــــــده را چــــــــشم اســــــــت احــــــــول

۷

ـــــــــان ـــــــــشته پوی ـــــــــن ذره ذره گ ـــــــــه ک نگ زهـــــــی انعـــــــام و لطـــــــف کـــــــار ســـــــازی زهـــــی اســـــم و زهـــــی معنـــــی همـــــه تـــــو نبیـــــــــنم در جهـــــــــان مقـــــــــدار مـــــــــویی اگــــــــر بــــــــا تــــــــو نبــــــــودی روی مــــــــا را اگــــــــــر لطفــــــــــت نپیوســــــــــتی بیــــــــــاری همـــــــه بـــــــاقی بتـــــــست و تـــــــو نهـــــــانیـــــــده ـــــــو حـــــــريان بمان همـــــــه جانهـــــــا ز ت

ـــــتز ر ـــــس ندیدس ـــــان ک ـــــد و پای ـــــت ح اه جهـــــان از تـــــو پـــــرو تـــــو در جهـــــان نـــــه نهــــــــــــــان و آشــــــــــــــکارایی همیــــــــــــــشهـــــــــست ـــــــــایی ت ـــــــــو از گوی ـــــــــی ت خموشـــــو اســـــم اســـــت ـــــريون ت ـــــی و ب ـــــویی معن تــــــــور آن ذات ــــــــضور ن ــــــــر و ح ــــــــی ف زهـــــــــــــــنم ـــــــــــــــر ذره ذره راه بی ـــــــــــــــرا ب تــــــــــو ــــــــــست ره درحــــــــــضرت ت دوی را نیــــده ــــد بمان ــــا ص ــــی ت ــــود یک ــــی خ ــــو ب ز ت وجــــــود جملــــــه ظــــــل حــــــضرت تــــــست

ــــــدهجهــــــا ن عقــــــل و جــــــان حــــــريان بمانـــــه ـــــشان ن ـــــو ن ـــــو وز ت ـــــام ت ـــــر ن ـــــان پ جهــــــــــاىل ــــــــــان خی ــــــــــل و پنه ــــــــــان عق عیـــــز دیگـــــر نبیـــــنم جـــــز تـــــو مـــــن یـــــک چیــــــــست در ذات نکــــــــو گــــــــوئی نکــــــــو گفتــــــــد جــــــــویم در آن وحــــــــدت چــــــــرا پیونــــــافم ــــــو ب ــــــد ت ــــــای توحی ــــــن دیب چــــــو م درآیــــــد صــــــد هــــــزاران قالــــــب از خــــــاکـــــــــد ـــــــــد و برفتن ـــــــــق بودن ـــــــــانی خل جه

ــــــ ــــــه نگ گ ــــــس آ ــــــق ک ــــــدان خل شتندز چن اگرچــــــــه جملــــــــه در پنداشــــــــت بودنــــــــد نــه جــان دارد خــرب از جــان کــه جــان چیــستــــــشنیدن خــــــویش گــــــاه از ب ــــــه گــــــوش آ ن ز فانــــــــــت را ز گویــــــــــایی خــــــــــرب نــــــــــهگـــــــاهی ازیـــــــن گـــــــشنت فلـــــــک را نـــــــه آـــــــوی ـــــــدین ک ـــــــسیاری ب ـــــــد ب ـــــــرو رفتن ف

رود زیـــــــــن راز آگـــــــــاه نـــــــــه آن کـــــــــومی

بحمـــــــــدش خطبـــــــــه تـــــــــسبیح گویـــــــــان کـــــه یـــــک یـــــک ذره را بـــــا اوســـــت رازیـــــو ـــــه ت ـــــو ای هم ـــــه ای ت ـــــویم ک ـــــی گ همــــــی ــــــو روئ ــــــا روی ت ــــــست ب کــــــه آن را نی فــــــرو بــــــردی ســــــر یــــــک مــــــوی مــــــا را نبــــــــــــــــــــــودی ذرۀ را پایــــــــــــــــــــــداریــــــــــــانی ــــــــــــريون جه ــــــــــــان و ب درون ج

ــــــان جــــــ ــــــا در می ــــــا م ــــــو ب ــــــدهت ان بمان کــــه تــــو در جــــانی و جــــان کــــس ندیدســــت همــــــه در تــــــو گــــــم و تــــــو در میــــــان نــــــه نــــــه در جــــــا و نــــــه بــــــر جــــــایی همیــــــشهــــــــــست ــــــــــدائی ت ــــــــــو از پی ــــــــــانی ت نه تــــویی گــــنج و همــــه عــــالم طلــــسم اســــت

تابـــــــد ز ذرات کـــــــه بـــــــر هـــــــر ذرۀ مـــــــیــــــــنم ــــــــه بی ــــــــه الل ــــــــم وج ــــــــالم ث دو ع همــــــــه عــــــــالم تــــــــوی و قــــــــدرت تــــــــوــــــده ــــــو ازخــــــود بمان ــــــو، ت ــــــالم از ت دو عـــــــست ـــــــار صـــــــنع و قـــــــدرت ت همـــــــه آث تـــــــو در پـــــــرده چنـــــــني پنهـــــــان بمانـــــــدهــــــه ــــــان ن ــــــو عی ــــــل و ت ــــــده عق ــــــو بینن بتــــــــاىل ــــــــور تع ــــــــی ن ــــــــه زه ــــــــاىل الل تع چــــو تــــو هــــستی چــــه باشــــد نیــــز دیگــــرــــــــد اســــــــقاط االضــــــــافات کــــــــه التوحیــــــد گــــــویم ــــــب چن ــــــوب و طال ــــــویی مطل ت چنــــان خــــواهم کــــه جــــان را بــــر شــــکافمــــاک ــــو پ ــــد ز ت ــــد برس ــــو رس ــــدر ت ــــو ان چ

نکـــــو در خـــــاک خفتنـــــداگـــــر زشـــــت ارــــتند ــــدند و چــــون گذش ــــدا ش ــــه چــــون پی ک

داشـــــت بودنـــــد چنانـــــک او جملـــــه را مـــــیــــست ــــن کی ــــن کــــه ت ــــن را آگهــــی ازت ــــه ت نـــــویش ـــــدن خ ـــــرب از دی ـــــا خ ـــــده ب ـــــه دی نــــــــــه ــــــــــایی خــــــــــرب ن ــــــــــت را از توان تنـــــک را ـــــیطان و مل ـــــس و ش ـــــه جـــــن و ان ن بــــــسی دیگــــــر رســــــیدند از دگــــــر ســــــویــــــــن راه ــــــــرب دارد ازی ــــــــد خ ــــــــه آن کام ن

۸

ـــــرده ـــــم ک ـــــان گ ـــــربی راز چن ـــــن س ـــــد ای ان دری مــــــــدروس شــــــــد نتــــــــوان گــــــــشادن

ـــــــانب ـــــــر فرم ـــــــردن زی ـــــــت گ ـــــــد داش بایـــــــــــسلیم ـــــــــــره در وادی ت ـــــــــــه دارد زه ک همـــــــه جـــــــز خامـــــــشی راهـــــــی نـــــــداریم ز آدم قطــــــــــــــــــــرۀ را برگزیدســــــــــــــــــــتــــــــد فکــــــــرت ــــــــسی کردن در آن قطــــــــره ب فـــــــــرو شـــــــــد عقلهـــــــــا در قطـــــــــرۀ آب هــــــــزاران تــــــــشنه زیــــــــن وادی برآینــــــــد

ــــی ــــویش م ــــز خ ــــاک زعج ــــو ای پ ــــویی ت گــــــــد ــــــــار ماندن ــــــــه در گفت دو عــــــــالم جمل

جــــــوئیمهمــــــی گوینــــــد مــــــا در جــــــست وـــــــرۀ آب ـــــــد قط ـــــــه آم ـــــــني ک ـــــــب ب عجائ

تـــــر ایـــــن کـــــه آمـــــد ذرۀ خـــــاک عجـــــبـــــــــشۀ کـــــــــم چـــــــــو داری حوصـــــــــله از پ جگـــــــر در خـــــــون بـــــــسی گردیـــــــدۀ تـــــــو بــــــــــرو ســــــــــودای بیهــــــــــوده مپیمــــــــــایــــــــرکش ز حــــــــريت ــــــــز در س ــــــــیم عج گلــز حــق ای دوســت ــست حــق ج ــور نی ــه در خ کـــــــو ره خـــــــاک ـــــــزه ت ـــــــاک و من خـــــــدا پــــــا عــــــدم شــــــد اگــــــر مــــــوری ز عــــــالم ب

بـــــــرین درزن بـــــــسان حلقـــــــه ســـــــر مـــــــیـــــــــود از بهـــــــــر آن پوشـــــــــید گـــــــــردون کبــست ــک دوســت کــس نی ــدا ی ــدا را چــون خ خ اگــــــر از تــــــو کــــــسی پرســــــد چــــــه گــــــوئی نخـــــــستني یافـــــــت بایـــــــد چـــــــون بیـــــــابیـــــــرآمد ـــــــسرت س ـــــــني ح ـــــــست از چن گزاف همــــــه جانهــــــای صــــــدیقان پــــــر از خــــــونــــــدین هــــــزاران ســــــال کــــــابلیس ــــــني چن ببـــــــد ـــــــر هـــــــم نهادن ـــــــه طاعـــــــات او ب هم دلـــــــش خونابـــــــه جـــــــای محنـــــــت آمـــــــد

ـــــــمز ـــــــاد داری ـــــــر ی ـــــــق گ ـــــــتغنای ح اســــی ــــون م ــــر خ ــــا را جگ ــــاد م ــــن ی ــــود زی ش

باســــــــــتغنا اگـــــــــــر فرمـــــــــــان درآیـــــــــــدـــــــاىل ـــــــوان ع ـــــــیش آن ای ـــــــردا پ چـــــــو ف

نیایــــد هــــیچ کــــس بــــازکــــه ســــر مــــوییـــــــادن ـــــــوان نه ـــــــرو نت ـــــــشتی ب ـــــــه انگ کــــست درمــــان کــــه جــــز صــــرب و خموشــــی نیـــــیم ـــــب از ب ـــــر ل ـــــد ب ـــــادی بگذران ـــــه ب ک کــــــه یــــــک تــــــن زهــــــره آهــــــی نــــــداریمـــــــک قطـــــــره خلقـــــــی آفریدســـــــت از آن یـــــــــد ســـــــــرگردان فطـــــــــرت ـــــــــرو ماندن فـــــــــاب ـــــــــره گـــــــــشتند غرق ـــــــــه در قط همــــــــد ــــــــدر آین ــــــــو ان ــــــــرین درگــــــــه بزان بـــــاک ـــــا عرفن ـــــارف م ـــــروف و ع ـــــویی مع تــــــــــدار ماندنــــــــــد همــــــــــه در پــــــــــردۀ پنــــــــــیم ــــــــــرد راه اوئ ــــــــــری گــــــــــاه م ز دی کــــــه دریــــــایی بــــــرد پــــــر در خوشــــــاب

ــــه ــــا ک ــــالکت ــــید اف ــــد خورش ــــتش ده دســــــــه مــــــــی در آشــــــــامی دو عــــــــالم چگونـــــو ـــــشیدۀ ت ـــــه اندی ـــــن ک ـــــست ای ـــــان نی چنـــــــای ـــــــشنت پ ـــــــريون ز حـــــــد خوی ـــــــه ب من چــــو بــــاران بــــر رخ افــــشان اشــــک حــــسرت چــــه برخیــــزد ازیــــن مــــشتی رگ و پوســــت

رد آخــــر خــــاک بــــا پــــاکچــــه نــــسبت داـــــد ـــــم ش ـــــزود و چـــــه ک ـــــالم در چـــــه اف بعـــــر ـــــني س ـــــرین در از چن ـــــد ب ـــــم نای ـــــه ک کــــريون ــــد ب کــــه هــــم چــــون حلقــــه زان درمان کـــه درخـــورد خـــدا هـــم اوســـت کـــس نیـــست کــــه چیــــزی گــــم نکــــردن مــــی چــــه جــــوئیـــــتابی ـــــسنت ش ـــــوی ج ـــــردد س ـــــم گ ـــــو گ چـــــــد ـــــــا کـــــــزین حـــــــسرت برآم ـــــــسا جان ب

ـــــی ـــــد کـــــه ســـــر کـــــار او چـــــون کـــــه م دانــــــودش کــــــار ــــــدیسنب ــــــسبیح و تق جــــــز ت

ـــــــد ـــــــاد دادن ـــــــر ب ز اســـــــتغنای خـــــــود بـــــــد ـــــــت آم ـــــــوان لعن ـــــــتار خ ـــــــنش دس تــــــــــم ــــــــــاد داری ــــــــــی فری ســــــــــر وادی ب ز اســــــــــتغنای حــــــــــق فریــــــــــاد مــــــــــا راـــــــــصومان ســـــــــرآید ـــــــــد مع ـــــــــه اومی هم فـــــــــــرو کوبنـــــــــــد کـــــــــــوس الیـــــــــــزاىل

۹

کـــــــــه دارد در همـــــــــه آفـــــــــاق زهـــــــــرهـــــــــست ـــــــــی نیازی ـــــــــای ب ـــــــــدا را کربی خ

خـــــــواهی بتـــــــسبیح و نمـــــــازی تـــــــو مـــــــی نمـــــــــــــازت توشـــــــــــــه راه درازســـــــــــــت

دان بتحقیـــــــــق جــــــــوامردا یقــــــــني مــــــــی اگــــــــر توفیــــــــق حــــــــق نبــــــــود مــــــــددگر

رتبــــــت کــــــه از مــــــه تــــــا بمــــــاهیزهــــــیــــــایی ــــــدرت نم ــــــه از ق ــــــدرت ک ــــــی ق زه

ـــــی ـــــدان ب نیازســـــت زهـــــی عـــــزت کـــــه چنــــد ــــان درآی ــــر ج ــــر ب ــــه گ ــــشمت ک ــــی ح زه زهـــــــی ســـــــبقت کـــــــه بـــــــا آن اولیـــــــتــــــویی درنگنجــــــد زهــــــی وحــــــدت کــــــه مـــــام ـــــسبت کـــــه در چـــــل صـــــبح ای زهـــــی نــــک ذره ابلــــیس ــــر ی ــــه گ ــــت ک ــــی رحم زهـــــد زهـــــی غـــــريت کـــــه گـــــر بـــــر عـــــالم افت

ــــک ذ ــــر ی ــــه گ ــــت ک ــــی هیب ــــیدزه ره خورشـــــدر هـــــیچ رویـــــی ـــــی حجـــــت کـــــه ان زه

ــــــیم آن ــــــه ازتعظ ــــــت ک ــــــی حرم ــــــاه زه ج زهـــــی ملکـــــت کـــــه واجـــــب گـــــشت البـــــد زهــــی قــــدرت کــــه گــــر خواهــــد بیــــک دم

در خــــون مــــی زنــــد نــــان زهــــی شــــربت کــــهـــــایی چـــــو خـــــواهی ـــــت کـــــه بنم ـــــی آی زه زهــــــی فرصــــــت کــــــه درعــــــالم فــــــروزی زهـــــی شـــــفقت کـــــه بـــــر مـــــا جـــــاودانی زهـــــی مهلـــــت کـــــه چـــــون هنگـــــام آیـــــد

تـــــــی کـــــــه در وقـــــــت اســـــــريیزهـــــــی وقـــــالزم ـــــدان شـــــد م زهـــــی نعمـــــت کـــــه چنــــــرفنت ــــــت گ ــــــه در حج ــــــدت ک ــــــی ش زهــــــودی زهــــــی رخــــــصت کــــــه گرراهــــــی نب زهــــــی فرقـــــــت کــــــه بـــــــسیاری دویدنـــــــد زهـــــــی راحـــــــت کـــــــه قدوســـــــان اعلـــــــیــــــــر ــــــــذت کــــــــه پاکــــــــان مطه زهــــــــی ل

ـــــه بیچـــــاره ـــــده بـــــر جـــــای هم ایـــــم و مان چــــــــــو درگهــــــــــواره گــــــــــور اوفتــــــــــادیم شــــــده آن گــــــور چــــــون گهــــــوارۀ تنــــــگ

کـــــــه عرضـــــــه دارد ایـــــــن نقـــــــد نبهـــــــره تــــرا جــــز نیــــستی هــــیچ ایــــن چــــه بازیــــست کـــــه خــــــشنود آیــــــد از تـــــو بــــــی نیــــــازی

ـــــــــــتوىل او ا ـــــــــــی نیازس ـــــــــــازت ب زنمــــــق ــــــردت داد توفی ــــــف ک ــــــر تکلی ــــــه گ ک نگـــــــــردد هـــــــــیچکس هرگـــــــــز مـــــــــسخر بــــــود پیــــــشش چــــــو از مــــــوی ســــــیاهی ز یــــک ســــر مــــوی صــــد صــــنعت نمــــایی کـــه چنـــدین عقـــل و جـــان آنجـــا ببازیـــست بهــــــر یـــــــک ذره صــــــد طوفـــــــان برآیـــــــدـــــــــت ـــــــــودی معی ـــــــــیچ موج ـــــــــدارد ه ن در آن وحــــــدت جهــــــان مــــــویی نــــــسنجدــــــردام ــــــه ب ــــــستی چین بدســــــت خــــــویش ب

گــــــــــوی بربایــــــــــد ز ادریــــــــــسببایــــــــــد ـــــد بیـــــک ســـــاعت دو عـــــالم بـــــر هـــــم افتـــــــد ـــــــد گـــــــم شـــــــود در ســـــــایه جاوی بیاب بننــــــــــشیند کــــــــــسی را بــــــــــر تومــــــــــویی نـــــــــــدارد کـــــــــــس ورای تـــــــــــو در آن راهــــــد ــــــه تزای ــــــذیرد ن ــــــصان پ ــــــه نق ــــــه ن کـــــم ـــــک ه ـــــد فل ـــــوم گردان ـــــني چـــــون م زمــــــــــان ــــــــــم ج ــــــــــقیکم ربک ــــــــــد س بامیــــــــی ــــــــک ذره خورشــــــــید اله ــــــــک ی ز یــــــــــسوزی ــــــــــالم ب ــــــــــی دىل ع ــــــــــآه ب ب

ــــــــــــا ــــــــــــودادی م ــــــــــــانیت دران را مهربـــــــــــــد ـــــــــــــالمی در دام آی ـــــــــــــویی ع بمـــــــــویی بگـــــــــريی ـــــــــسر م ـــــــــانی را ب جه کــــه شــــکرش هــــم تــــو دانــــی گفــــت دایــــم نـــــــه بـــــــرگ خامـــــــشی نـــــــه روی گفـــــــنت کــــــــــسی را زهــــــــــرۀ آهــــــــــی نبــــــــــودی ندیدنــــــــــــدت ولــــــــــــیکن نایدیدنــــــــــــدـــــــــی ـــــــــم زان تجل ـــــــــد دای ـــــــــی نازن هم کننـــــــــد از وی مـــــــــشام جـــــــــان معطـــــــــر بــــــــــرین بیچــــــــــارگی مــــــــــا ببخــــــــــشای

بــــــزادیمچــــــو طفــــــالن مــــــا در آن عــــــالم ــــده چــــون ســــنگ کفــــن بــــر دوش مــــا پیچی

۱۰

ـــــــــــ ـــــــــــر از زوردرون آین د دو زنگـــــــــــی پ چـــــو طفـــــالن مـــــادران ســـــختی و تنگـــــی نــــــــه مــــــــا را مــــــــادری نــــــــه مهربــــــــانیـــــه هـــــم خـــــویش ـــــده هـــــم بیگان ز مـــــا بربی چــــــو طفــــــالن جهــــــان نادیــــــده باشــــــیمــــاک ــــیم در خ ــــاعتی باش ــــک س ــــا ی ــــو م چــــــن ــــــک و مــــــا دی ــــــد مــــــن رب بمــــــا گوین چـــــــو خـــــــود مـــــــا را بـــــــرپوردی بـــــــاعزازــــــــار ــــــــاموزی تــــــــو گفت اگــــــــر مــــــــا را نی

درد بـــــــا مـــــــابمانـــــــد تـــــــا ابـــــــد ایـــــــن خداونـــــــــــــدا همـــــــــــــه سرگـــــــــــــشتگانیمـــــیچ ـــــر پ ـــــیم ب ـــــه پیچ ـــــا هم ـــــا پ ـــــر ت ز ســـــــــا ـــــــــداری م ـــــــــه در دل ـــــــــداری دل ک ن دلــــت چــــون نیـــــست چــــون ســـــوزد ز زاری خداونــــــــــدا مــــــــــنم بیچــــــــــاره مانــــــــــدهــــــشانی ــــــو ن ــــــست از ت ــــــه نی ــــــنم را گرچ تــــــانم ــــــل و ج ــــــر عق ــــــویی در ضــــــمن س تــــــستغنی ز عــــــالم ــــــه م ــــــی الجمل ــــــویی ف ت

ـــــــــــد مـــــــــــا گهـــــــــــواره کـــــــــــور بجنبانن بلــــــــرزیم از نهیــــــــب و ســــــــهم زنگــــــــیـــــــــــده روی از مـــــــــــا جهـــــــــــانی بگردانی چـــو طفــــالن مــــا و راهـــی ســــخت در پــــیش زهـــــــی ســـــــختا کـــــــه ماترســـــــیده باشـــــــیم از آن زنگــــــی نگــــــه مــــــان دار ای پــــــاک

ـــــــو مـــــــی خـــــــواهیم تلقـــــــني خـــــــدایا از تـــــــاز ـــــــان ب ـــــــت زنگی ـــــــا را بدس ـــــــده م م

ا منــــــــــــــزال ومــــــــــــــشکال کــــــــــــــاردرازـــــا ـــــا م ـــــرد ب ـــــد ک ـــــه خواه ـــــا چ ـــــدانم ت ن مــــــــــــصیبت دیــــــــــــده و آغــــــــــــشتگانیمــــر هــــیچ ــــا همــــه هــــیچم ب چــــه ســــر چــــه پ دمـــــــــی دل ســـــــــوزدت بـــــــــر زاری مـــــــــا

ـــــی ـــــه م ـــــو داری چ ـــــا ت ـــــه دله ـــــویم هم گ دریــــــن فکــــــرت دىل صــــــد پــــــاره مانــــــدهـــــــــۀ از جـــــــــان زمـــــــــانی ـــــــــب ن وىل غایــــــانم ــــــد زب ــــــشان زان ش ــــــوهر ف ــــــني گ چن ســــــــخن کوتــــــــاه شــــــــد واللــــــــه اعلــــــــم

المقاله الثانیه فی نعت رسول الله صلی الله علیه و سلم - ۲

ثنـــــــائی نیـــــــست بـــــــا اربـــــــاب بیـــــــنشــــــی ــــــدعاگوی چــــــو م ــــــت این ــــــرزد ز هیب ل

ـــــــست چـــــــو نعمـــــــت ذات او بـــــــاالی گفتـــــت ـــــدا گف ـــــای او خ ـــــن ثن ـــــویم م ـــــه گ چ محمـــــــــد صـــــــــادق القـــــــــوىل امینـــــــــیــــــــشان اوســــــــت محمــــــــد کــــــــافرینش را نــــــــــرتین هــــــــــر دو عــــــــــالم محمــــــــــد به بعنــــــــــــــصر گــــــــــــــوهر درج نبــــــــــــــوت رقــــــــــــوم آمــــــــــــوز ســــــــــــر الیــــــــــــزاىلــــــــــــاهی ــــــــــــوی راز پادش ــــــــــــانس گ مج جهــــــــان یــــــــک خــــــــاکروب بارگــــــــاهشـــــــــود ـــــــــل ب ـــــــــان آب و گ ـــــــــوز آدم می هنـــــــــــودش ـــــــــــوری از وج ـــــــــــود ن در آدم ب چــــــو نــــــورش را ودیعــــــت داشــــــت عــــــالم

ســــــــــزای صــــــــــدر و بــــــــــدر آفــــــــــرینش ــــــاگوی ــــــد ثن ــــــد ش ــــــون توان ــــــانش چ زف زفـــــان از کـــــار شـــــد چـــــه جـــــای گفتـــــست کــــه نــــام اوســــت بــــا نــــام خــــدا جفــــتـــــــــــــالمینی ـــــــــــــه للع ـــــــــــــان را رحم جه ســـــرافرازی کـــــه تـــــاج سرکـــــشان اوســـــتــــــــــا فخــــــــــر آدم ــــــــــن و دنی ــــــــــام دی نظـــــــــــوت ـــــــــــرج فت ـــــــــــی اخـــــــــــرت ب بمعن اىلجهــــــــــان افــــــــــروز اقلــــــــــیم معــــــــــ

ـــــــــــــــی ـــــــــــــــرار اله ـــــــــــــــا دان اس معم فلــــــک یــــــک خرقــــــه پــــــوش خانقــــــاهشــــــود ــــــان جــــــان و دل ب کــــــه او شــــــاه جهــــــک کــــــردی ســــــجودش ــــــه کــــــی مل وگرنـــــــــــــــه ز آدم ـــــــــــــــا بعبدال ـــــــــــــــد ت بیام

۱۱

ـــــــــرب ـــــــــدینی پیم ـــــــــرد او ز چن ـــــــــذر ک گ دگــــــر شــــــد زهــــــر منــــــزل کــــــه ســــــوی آن

ــــــــد ــــــــه آم ــــــــا پردخت ــــــــر کاره ــــــــو آخ چــال ــل س ــی ج ــیش از وح ــت پ ــوت داش ــو خل چ

ـــــــــ ـــــــــکدرآم ـــــــــاوس مالی ـــــــــیش ط د پــــــــني زود ــــــــل ام ــــــــست جربی ــــــــان درب فغـــــــن ـــــــن ک ـــــــای دی ـــــــور را دری ـــــــر ن دل پـــــــــل سپاســـــــــی ـــــــــب اه بموســـــــــیقی غی تـــــــــویی مستحـــــــــضر اســـــــــرار مـــــــــدوک مـــــــه و خورشـــــــید چـــــــون باشـــــــد مـــــــدثر

انــــــد تــــــویی شــــــاه و همــــــه آفــــــاق خیــــــلــــــق را و رهــــــربی کــــــن بحــــــق خــــــوان خلــــتاد ــــیش فرس ــــان وح ــــور ج ــــق از ن ــــو ح چـــــیش رو گـــــشت ـــــون بـــــدعوت پ ـــــآخر چ ب

را بمعنــــــــی رهنمــــــــون کــــــــردجهــــــــانی نگوســـــــــاری هـــــــــر بـــــــــدعت ازو بـــــــــود چــــــو نــــــور دولــــــتش یــــــک ذره درتافــــــتـــــــــشگني گـــــــــشاده ـــــــــسوی م ـــــــــد گی درآمــــــــده ــــــــشگ در عــــــــالم دمی ــــــــویش م ز م ســـــــه بعـــــــد از عطـــــــر مـــــــوی او معطـــــــرـــــــــــستانش ـــــــــــید روی دل ـــــــــــی خورش زه زهـــــــی مـــــــشگ دو گیـــــــسوی ســـــــیاهش ز حــــــضرت ســــــینه پــــــر نــــــور او یافــــــتــــــــه انگــــــــور درون جــــــــانش آن هــــــــر دان

بــــود ز حــــق پــــر نــــور مــــیچــــه گــــر جــــانشــــــم کــــــرد ــــــدانش را ســــــنگی قل گهــــــی دنــــت ــــم دس ــــت غ ــــاد ازدس ــــر دل نه ــــی ب گه چــــــو دنیــــــا و آخــــــرت از بهــــــر او بــــــودــــــــردن ــــــــج ب ــــــــدان رن ــــــــست چن از آن بای بـــــــــزعم آن مفـــــــــسر کـــــــــوامني اســـــــــت چـــــــــــــو گردانیـــــــــــــد او انگـــــــــــــشرتی را کــــــــــه ای ســــــــــید دل از انگــــــــــشرتی دور فلـــــک از بهـــــر تـــــست انگـــــشرتی پـــــشت

رحمــــــــــندىل داری تــــــــــو در انگــــــــــشت ــــــام اســــــت چــــــه گــــــر انگــــــشرتی تــــــو بن

ــــــر ســــــر ــــــاد ب ــــــر افت ــــــه چــــــون گه زجملـــــد ـــــر ش ـــــه ت ـــــود او پخت ـــــه ب ـــــه پخت اگرچــــــــد ــــــــه آم ــــــــد پخت ــــــــر آم ــــــــه دی اگرچ امــــــــني وحــــــــی، وحــــــــی آورد در حــــــــالـــــــــذلک ـــــــــشته ف ـــــــــیان گ ـــــــــی او قدس پ

ـــــه ای ـــــني زودک ـــــشای ه ـــــان بگ ـــــرت زف مهــــــــالمني کــــــــن حــــــــدیث وحــــــــی رب الع کـــــه ایـــــن نـــــه پـــــرده را پـــــرده شناســـــی مـــــــشو خـــــــاموش اقـــــــراء بـــــــسم ربـــــــکـــــــذر ـــــــم فان ـــــــرافکن ق ـــــــر ب ـــــــار از س دث

ـــــل ـــــویی اصـــــل و همـــــه عـــــالم طفی ـــــد ت ان تـــــویی بـــــر حـــــق بحـــــق پیغمـــــربی کـــــنـــــــاد ـــــــم القـــــــرآنش از ی شـــــــد آنگـــــــه علـــــو گـــــشت ـــــو شـــــد و اســـــالم ن شـــــریعت ن

ـــــ ـــــن ب ـــــخن روغ ـــــر س ـــــز ه ـــــردز مغ رون ک کـــــــه نـــــــور گـــــــوهر دولـــــــت ازو بـــــــودـــــت ـــــک ذره دریاف ـــــید از آن ی ـــــه و خورش مــــــــاده ــــــــر نه ــــــــرک ب ــــــــاج لعم ــــــــسر ت ب ز رویـــــــــش نـــــــــور برگـــــــــردون رســـــــــیدهــــــــــــور ــــــــــــور روی او من دو کــــــــــــون از نـــــــــسانش ـــــــــر ســـــــــایه دارد طیل کـــــــــه زی کــــه هــــر مویــــست و صــــد جــــان در پنــــاهش ز جنــــــــت در نمــــــــاز انگــــــــور او یافــــــــتـــــور ـــــروین همـــــه ن شـــــده چـــــون خوشـــــه پ

بـــــــود کـــــــافران رنجـــــــور مـــــــیولیـــــــک از کـــــه از طاعـــــت همـــــی پـــــایش ورم کـــــرد گهــــی از ضــــعف ســــنگی بــــر شــــکم بــــستــــــود ــــــر او س ــــــال از به ــــــشکل ب ــــــک م فلـــــردن کـــــه بـــــی رنجـــــی نخـــــواهی گـــــنج ب کـــــه گـــــر نزدیـــــک بعـــــضی غـــــري اینـــــستــــــــــــــــــل آن داوری را درآمــــــــــــــــــد جربئیــــــور ــــــا انگــــــشرتی ن کــــــه ندهــــــد کــــــار ب

ــــــی ــــــشغول م ــــــرا م ــــــشت چ ــــــردی بانگ ک انمبــــــــني انگــــــــشرتی همچــــــــون ســــــــلیم

اگــــــــر از زر زنــــــــی آن هــــــــم حرامــــــــست

۱۲

ــــــردان ــــــسبیح گ ــــــشت خــــــود ت ــــــو درانگ ت تــــــــرا چــــــــون مــــــــاه شــــــــد انگــــــــشتوانهــــــیش ــــــرن ب ــــــر انگــــــشت داری صــــــد ه به ســــــزد گــــــر رشــــــته بــــــر انگــــــشت بنــــــدیــــــــاب ــــــــا ت ــــــــاب کربی ــــــــا عت ــــــــاری ب نیـــــویی ـــــوی س ـــــر م ـــــک س ـــــا بی ـــــیچ از م مپ چـــــو انگـــــشتی درســـــتت هـــــست در کـــــارـــــا خـــــویش ـــــر انگـــــشت ب حـــــسابی گـــــري ب

ــــــ ــــــه ب ــــــن نکت ــــــیچماز آن ای ــــــشت پ ر انگــــــــادم ــــــــت نه ــــــــر حرف ــــــــشت ب از آن انگ نـــــــه تـــــــو از علـــــــم القـــــــرآن بـــــــصد روحـــــــــل ـــــــــرد اال نام ـــــــــه از ب ـــــــــرب مک بحـــــــــابوده هرگـــــــــز ـــــــــم ن در انگـــــــــشتت قل ز عـــــزت عقـــــل و جـــــان حـــــريان بمانـــــده طفیـــــــــل تـــــــــو دو گیتـــــــــی را سراســــــــــر تـــــویی بـــــی ســـــایه و پـــــیش تـــــو خورشـــــیدـــــــک زد ـــــــر فل ـــــــه ب ـــــــید خرگ از آن خورشـــــشت ـــــرا چـــــون چـــــشمه خـــــضرست در م ت

دم بـــــر عـــــرش نـــــه از عرصـــــه قـــــرشقـــــــــــیش ــــــل در پ گــــــر انگــــــشتی شــــــود جربیـــــــشایند ـــــــر گ ـــــــر ب ـــــــیان پ ـــــــورت قدس ز نـــــست ـــــو ننش ـــــون ت ـــــوىل چ ـــــالت را رس رس نــــــــه حلــــــــوا آنکــــــــسی در پــــــــیش دارد بــــــرو انگــــــشت نــــــه بــــــر نــــــبض صــــــدیق عمــــــر را گــــــوی تــــــا برخیــــــزد از خــــــشمـــــشت ـــــوی پ ـــــو ق ـــــرآن ش ـــــو بق ـــــان گ بعثمـــــــری را ـــــــان ب ـــــــا فرم ـــــــی را گـــــــوی ت عل

ـــــــت پرســـــــتان ـــــــا ب ـــــــرو ب ـــــــنب داوری کـــــــد ناگـــــــاه ز تـــــــو گـــــــر معجـــــــزی خواهن بــــــصدق خــــــویش دیــــــن را محــــــرتم کــــــن

ــــــی ــــــم حــــــسودت م ــــــزد انگــــــشت از غ گ سرانگــــــشتی کــــــه کــــــرد از دینــــــت پرهیــــــز ز مــــــــــشتی گــــــــــاو ناپرداختــــــــــۀ دهــــــــــرــــــــــــت ــــــــــــد در زمین ــــــــــــشتی گرای سرانگ تـــو قـــرآن خـــوان مبـــاش ای دوســـت خـــاموش

ـــــردان ـــــشت م ـــــت در انگ ـــــسبیح اس ـــــه ت کـــــــــــه زدی انگـــــــــــشت، در چـــــــــــشم زمانـــــــویش ـــــــشرتی آری دل خ ـــــــا انگ ـــــــه ب چــــــدی ــــــد دردمن ــــــادت آی ــــــا ی ــــــا ب کــــــه تــــــشت در آب ــــــی انگ ــــــا زن ــــــی م ــــــر ب اگ فـــــــــرو مگـــــــــذار از انگـــــــــشت مـــــــــوییــــــــــرون آر ــــــــــونني ب ــــــــــۀ خ ــــــــــر پنب ز زی کــــــه آن روز پــــــسني آســــــان شــــــود پــــــیش

د بهـــــیچمکـــــه جـــــز تـــــو هـــــیچ کـــــس نایـــــ کــــــــه توشــــــــاگردی و مــــــــن اوســــــــتادمـــــوح ـــــر ل ـــــشت ب ـــــا انگ ـــــیش م ـــــادی پ نهــــــت حاصــــــل ــــــا ملکی شــــــده زانگــــــشت بــــــز ــــــه ع ــــــن هم ــــــم را ای ــــــل قل ــــــو اه ز تــــــــده ــــــــدان بمان خــــــــرد انگــــــــشت در دنـــــــر ـــــــک انگـــــــشتت براب ـــــــا ی ـــــــت ب قیام چـــــو طفلـــــی مـــــی مـــــزد انگـــــشتت اومیـــــدــــر نمــــک زد ــــو ب ــــا ت کــــه یــــک انگــــشت ب بــــــرآور چــــــشمه از زیــــــر هــــــر انگــــــشت

و انگشتیـــــست تـــــا عـــــرشکـــــه از فـــــرق تـــــ بــــــسوزد همچــــــو انگــــــشتی پــــــر خــــــویشـــــــــد ـــــــــک دیگـــــــــر نماین بانگـــــــــشتت بیـــــست بردســـــت همـــــه انگـــــشت یکـــــسان نیــــــــــیش دارد ــــــــــشتش درازی ب ــــــــــه انگ ک کــــــه هــــــست او رادىل پــــــر نــــــور تحقیــــــق زنــــــــد ابلــــــــیس را انگــــــــشت در چــــــــشم بـــــزن یـــــک یـــــک ورق قـــــرآن بانگـــــشت ببخــــــــــــشد در نمــــــــــــاز انگــــــــــــشرتی را جهانـــــــــشان حلقـــــــــه انگـــــــــشرتی کـــــــــن

کــــــن بانگــــــشتی ســــــوی مــــــاهاشــــــارت بانگـــــــشتی مـــــــه گـــــــردون قلـــــــم کـــــــن تـــــو مـــــی بـــــر هـــــم بانگـــــشتی مـــــه ازهـــــم بانگـــــــــــــشتی قنـــــــــــــب او را بیـــــــــــــاویزـــــــــر ـــــــــه زه بکـــــــــش انگـــــــــشت ازبزغالــــــت ــــــاس دین ــــــس پ ــــــان ک ــــــدارد آن زم ن اگــــــر کــــــافر نهــــــد انگــــــشت در گــــــوش

۱۳

بـــــــالل انگـــــــشت چـــــــون در گـــــــوش داردـــــم ـــــدت ســـــنگ محک ـــــب زنن ـــــر ل ـــــر ب اگ

ن وقــــتش درآیــــد مــــن از آن ســــنگکـــه چــــو زهـــــی رتبـــــت زهـــــی قـــــدرت زهـــــی قـــــدر زهـــــــی خـــــــسرو نـــــــشان عـــــــالم خـــــــاک زهــــــــی عــــــــرش مجیــــــــد آســــــــتانۀ تــــــــوـــــــا را ـــــــرین کـــــــس انبی زهـــــــی فاضـــــــل تــــــزم ــــــو قل ــــــش جــــــود ت ــــــشگر ک ــــــی ل زه زهـــــــــــی مستحـــــــــــضر ســـــــــــر الهـــــــــــیـــــــــم ـــــــــردون از تعظ ـــــــــی گ ـــــــــی کحل زه بمحـــــــشر آدم و مـــــــا دونـــــــه بـــــــا هـــــــمـــــست ـــــاه دربان ـــــر درت پنج ـــــسی ب ـــــو عی چ

ادریــــــــــس اعظــــــــــمامــــــــــري ســــــــــابقان خلیــــل حــــق چــــو نامــــت مهــــر جــــان یافــــتــــــو اســــــماعیل در ســــــوگ ــــــی ت ــــــده ب بمان بـــــصد الحـــــان خـــــوش داود جـــــان ســـــوز ســـــــلیمان گرچـــــــه بـــــــا آن پادشاهیـــــــستـــــــردان ـــــــل گ ـــــــن نی ـــــــرز زی ـــــــسیح رنگ مـــــــــو ـــــــــس ت ـــــــــامربان در مجل ـــــــــه پیغ همـــــــــد ـــــــــدمی چن ـــــــــد گن حجـــــــــاب آدم آمــــــــني ــــــــشت نعل حجــــــــاب راه موســــــــی گــــــــود ــــــــوزنی ب ــــــــسی س ــــــــاب راه عی حج

افـــــــــروز انبیـــــــــا راتـــــــــویی در شـــــــــب ـــــــاغی ـــــــشت ب ـــــــاق ه ـــــــار ط ـــــــراغ چ چ

ــــــــــــاموش دارد ــــــــــــار را خ ــــــــــــه گفت هم بــــــرو انگــــــشت بــــــر لــــــب نــــــه مــــــزن دم بـــــر آن ســـــنگني دالن عـــــالم کـــــنم ننـــــگ

احب زهــــی صــــادق زهــــی صــــدرزهــــی صـــــــــــالک ـــــــک اف ـــــــلطان دار المل ـــــــی س زهـــــو ـــــه ت ـــــک خان ـــــمان ی ـــــت آس ـــــی هف زهــــــرین شــــــخص خــــــدا را زهــــــی محــــــرم ت زهــــــی چــــــو یــــــک زن بــــــام تــــــو انجــــــم بتـــــــو مـــــــستظهر از مـــــــه تـــــــا بمـــــــاهی ز خاکــــــت کــــــرده کحــــــل چــــــشم انجــــــمــــــم ــــــر ه ــــــت ب ــــــت دس ــــــر لوای ــــــه زی هم کـــــــه هـــــــارون درت موســـــــی عمرانـــــــستـــــــرم ـــــــشته مح ـــــــرم را گ ـــــــو ح ـــــــور ت ز ن

ـــــــــشتی ن ـــــــــتبه ـــــــــد در دوزخ از آن یاف قـــــوک ـــــود ب ـــــان ش ـــــو قرب ـــــادر راه ت ـــــه ت ک زبــــــور عــــــشق تــــــو خوانــــــده شــــــب و روز ولـــــــیکن در ســـــــپاهت یـــــــک سپاهیـــــــست

ـــــی ـــــسوزن م ـــــر جـــــان ب ـــــو ب ـــــام ت ـــــد ن کنـــــــو ـــــــونس ت ـــــــوده م ـــــــق نب ـــــــز ح وىل جــــــد ــــــد ترابن ــــــشت آم ــــــه به ــــــدم ن ــــــه گن نـــــــونني ـــــــتی ز ک ـــــــني بگذش ـــــــا نعل ـــــــو ب تـــــــود ـــــــی ب ـــــــامی روزن ـــــــر مق ـــــــرا در ه تـــــــــ ـــــــــی اولی ـــــــــویی شـــــــــمع حقیق ا راتف

شـــــــــب معـــــــــراج در شـــــــــب چراغـــــــــی در صفت معراج رسول صلی الله علیه و سلم -۳

ــــــــل از دور ــــــــک شــــــــبی جربی ــــــــد ی درآمـــــن ـــــذر ک ـــــدان گ ـــــن زن ـــــرت ازی ـــــه ای مه ک

انـــــــد کـــــــه بـــــــسیار انبیـــــــاء و مرســـــــلنيـــــــر راه ـــــــر ره نشـــــــسته چـــــــشم ب ـــــــه ب همــــــــه ــــــــوران ز غرف ــــــــشنت ح ــــــــده خوی فکن فتــــــــاده در مالیــــــــک بانــــــــک و غلغــــــــلـــــــروز ـــــــالم اف ـــــــرتان ع ـــــــب اخ ـــــــه ش همــــور ــــدان داری از ن ــــه چن ــــم ک ــــود دان ــــو خ تـــــــــت ـــــــــیش آور براق ـــــــــز پ ـــــــــون برخی کن

ـــــــــــــرق رو آورد ازنـــــــــــــور ـــــــــــــی ب براق بـــــــــدارالملک روحـــــــــانی ســـــــــفر کـــــــــن

انـــــد بهـــــر جانـــــب جهـــــانی حـــــور عـــــني ز بهــــــــر رویــــــــت ای خورشــــــــید درگــــــــاه کــــــه تــــــا زیــــــشان مگــــــر گــــــريی بتحفــــــه

ن ســـــوی رآنـــــی بـــــوک دلـــــدلکـــــه تـــــا ز آـــــــی ـــــــشم م ـــــــپند چ ـــــــا روز س ـــــــوزند ت س

کــــــــه یزدانــــــــت فراغــــــــت داد از حــــــــورـــــست اشـــــتیاقت کـــــه مـــــی ـــــم کـــــه چون دان

۱۴

دمـــــــــی در عـــــــــالم قدســـــــــی قـــــــــدم زنــــت هــــم راز ــــان جان ــــا حــــق شــــد زف چــــو بـــــــر ـــــــد پ ـــــــل زن ـــــــس بلب ـــــــه در قف چگونـــــــن خطـــــــه خـــــــاک بـــــــراق بـــــــرق رو زیـــــــــصني را ـــــــــاد مخل مـــــــــدرس شـــــــــد عب جهـــــــــــانی انبیـــــــــــا را کـــــــــــار دیـــــــــــدهـــــــــد ـــــــــابود دیدن ـــــــــور خـــــــــویش را ن ز ن

ـــــه ا ـــــک طرف ـــــاک در ی ـــــنيز صـــــحن خ لعــــــــــرین زد ــــــــــد ب ــــــــــر ذروۀ خل ــــــــــدم ب قـــــــــريوزه گـــــــــردون خروشـــــــــان شـــــــــده ف

ــــی ــــان م ــــم چن ــــآخر ه ــــو جــــوی ب ــــد عل ش کــــــشیده نــــــزل برمــــــه مــــــاهی از فــــــرشــــــــــر گــــــــــشاده بهــــــــــشت آراســــــــــته در بـــــــــی در عـــــــــرش اعظـــــــــم ـــــــــاده غلغل فتـــــــــــد ـــــــــــري و ســـــــــــید ســـــــــــادات آم امــــــرد ــــــفر ک ــــــی س ــــــرده نیل ــــــه پ ــــــو در ن چـــــــزی جـــــــای گـــــــريش نیامـــــــد هـــــــیچ چیــــــر او ــــــک نظ ــــــب ی ــــــیچ جان نکــــــرد از ه

ــــــودز ــــــاغ پرب حــــــوران گرچــــــه صــــــحن ب چنــــــان از پیــــــشگه روشــــــن شــــــد آن نــــــورـــــواىل ـــــق ح ـــــور ح ـــــد ز ن ـــــن ش ـــــو روش چــــــــر ــــــــم فرات ــــــــر آی ــــــــید اگ ــــــــه ای س کــــــــایی ــــــــیش جن ــــــــو ای روح االمــــــــني پ ت چراچنــــــــدین غــــــــم شــــــــه پــــــــر گرفتــــــــی هـــــزاران جــــــان همــــــی ســــــوزد دریــــــن راه

داننـــــــد صـــــــدیقان ســـــــر از پـــــــای نمـــــــیــــــی ــــــن حــــــضرت خرام ــــــرب ای اگــــــردر ق

ـــــــش ـــــــني بن ـــــــو ای روح االم ـــــــدرگاهت ني بـــــــسامان ـــــــشني ب ـــــــی بن ـــــــاگرد من ـــــــو ش ت گذشـــــــــت ازنوبــــــــــت قـــــــــوالً ثقــــــــــیالـــــــــست تـــــــــرا در انـــــــــدرون پـــــــــرده ره نیـــــــردار ـــــــه ک ـــــــق پروان ـــــــور ح ـــــــنم در ن مـــــر چـــــه جـــــویی ـــــب از پ ـــــاه از حـــــق طل پن هـــــــزاران جـــــــان پـــــــر اســـــــرار حکمـــــــتــــــت او ــــــر گذش ــــــون برت ــــــدس چ ز روح الق

ــــــــرم زن ــــــــر ح ــــــــه را و ب ــــــــري آن حلق بگـــــــرداز ـــــــا خـــــــویش پ ز راز خـــــــویش دل بــــــرب ــــــان شــــــد پیم ــــــدان س از آن پاســــــخ بـــــه خوانـــــد اول بـــــر افـــــالک برانـــــد و خطب ســــــــــبق داد از حقیقــــــــــت مرســــــــــلني را

یــــــن بــــــسیار دیــــــدهز حــــــضرت نــــــور د گــــــویم در آتــــــش دود دیدنــــــد چــــــه مــــــی

برآمـــــــد تـــــــا فـــــــضای قـــــــاب قوســـــــنيــــــــالمني زد ــــــــرش رب الع ــــــــر ع ــــــــم ب علـــــــــان ـــــــــبز پوش ـــــــــوی س ـــــــــگ طرق ز بانــــــوا گــــــوی ــــــک صــــــد هــــــزاران طرق مالیـــــده حمـــــل بـــــر هـــــم حامـــــل العـــــرش فکنـــــــــــه مـــــــــــسند نهـــــــــــاده ـــــــــــق آویخت تتـــــالم ـــــر دو ع ـــــدر ه ـــــدر و ب ـــــد ص ـــــه آم ک ســــــــــپه ســــــــــاالر موجــــــــــودات آمــــــــــد

ــــــــــی گــــــــــ ــــــــــرده غیب ذر کــــــــــردورای پـــــرش ـــــد گزی ـــــیش آم ـــــرچ پ ـــــود از ه کـــــه بــــــــر او ــــــــال مگ ــــــــت در اع ــــــــی داش رفیقــــــود ــــــر ب ــــــا زاغ پ دو چــــــشمش ســــــرمه مــــــد از دور ــــــريون مان ــــــدس ب ــــــه روح الق ک فغـــــــان برداشـــــــت روح القـــــــدس حـــــــاىلــــــر ــــــرا پ ــــــو م ــــــن پرت ــــــیش ازی ــــــسوزد ب ب کـــــــه شـــــــد پیغـــــــامربان را زهـــــــره آبـــــــی کـــــــــه بانـــــــــک لودنـــــــــوت در گرفتـــــــــی تـــــرا گـــــو پـــــر بـــــسوز ای پیـــــک درگـــــاه

ــــم ــــیغ ــــر م ــــای پ ــــني ج ــــر چن ــــوری آخ خ بــــــسوزی پــــــر چــــــه مــــــرد ایــــــن مقــــــامی مــــــشو رنجــــــه کــــــه ىل وقــــــت مــــــع اللــــــهـــان ـــست و ایم ـــسان چی ـــه اح ـــن ک ـــرپس از م بـــــــربیال ـــــــون ج ـــــــاش اکن ـــــــر در ب ـــــــو ب تـــــست ـــــرد بارگـــــه نی کـــــه هـــــر ســـــرهنگ مـــــــــار ـــــــــی گرفت ـــــــــر طاووس ـــــــــویی در پ ت ســــــخن در ســــــر رود از پــــــر چــــــه گــــــوییــــــــصمت ــــــــای ع ــــــــان آن دری ــــــــدای ج ف

رگذشــــــت اوز هــــــر چــــــش پــــــیش آمــــــد د

۱۵

بقـــــدر آنجـــــا کـــــه مهـــــرت را محـــــل بـــــودــــور ــــک حــــق شــــد جــــانش از ن ــــان نزدی چن

صورت آنـــــــک جربیـــــــل امـــــــني بـــــــودبــــــــــــــــد او ـــــــــرت دور ب ـــــــــان آنجـــــــــا ز مه چن چــــو بگذشــــت از جهــــت ره گــــشت باریــــک چـــه گـــویم مـــن در آن حـــضرت کـــه چـــون بـــودــــــوج اســــــرار ــــــر م ــــــش پ ــــــت دل در آن قرب چــــو گــــل بــــرگ حیــــا خــــوی کــــرده جــــانش ز حـــس بگذشـــت و ز جـــان هـــم گـــذر کـــرد

کــــرد همـــی چنـــدان کـــه چــــشمش کـــار مـــیـــــت ـــــرو رف ـــــوت گـــــه ف چـــــو از درگـــــه بخل در آن هیبــــــت محمــــــد مانــــــده بــــــی کــــــار

زد پــــر و بــــال دیــــد کــــو مــــی چــــو حــــق مــــی از آن حالــــــت دمــــــی بــــــا خویــــــشش آورد خطــــــاب آمــــــد کــــــه دع نفــــــسک درون آی بخـــــــــــواه از آرزویـــــــــــی هـــــــــــست زودتـــــانرا ـــــم بت ـــــر ه ـــــوختی ب ـــــون س ـــــون چ کنــــــت ــــــدیع اس ــــــن ب ــــــی ای ــــــی وز یتیم یتیمـــــت ـــــگفت اس ـــــن ش ـــــريی ای ـــــريی وز فق فق مرایــــــی، گــــــر یتیمــــــی گرچــــــه درویــــــش

ـــــر فخرســـــتچـــــه ـــــريی، فق باکـــــست از فقــــیم اســــت ــــن چــــه ب ــــودری گــــر یتیمــــی ای تــــــد او ــــــسب از خــــــود بری ــــــآخر چــــــون ن بـــــــن را ـــــــا خـــــــورد ای ـــــــت تنه ـــــــشاید گف ن کریمـــی بـــني کـــه چـــون کـــرد ایـــن قـــدح نـــوشــــــق ــــــصوم مطل ــــــد کــــــه ای مع خطــــــاب آمـــــردن ـــــت ک ـــــود درخواس ـــــت ب ـــــواه آنچ بخـــــــــرار آمـــــــــد ـــــــــزه در اس ـــــــــو رب الع چـــــــار ـــــــه ک ـــــــی دارم گن ـــــــا رب امت ـــــــه ی ک

اری ودل ســـــــــــوزی ایـــــــــــشانببـــــــــــني ز دانــــــی وفــــــا کــــــن امیــــــد جملــــــه مــــــی

ــــــاک ــــــد ای پ ــــــی خاکن ــــــالم کف ــــــه ع هم نگــــــــــردد ملکــــــــــت دریــــــــــا مــــــــــشوش چــــــه کــــــم گــــــردد ز بحــــــری بــــــی کنــــــاره اگـــــر رحمـــــت کنـــــی بـــــر خلـــــق محـــــشر

ــــــود ــــــل ب ــــــسبت در وح ــــــا بن ــــــل آنج زحـــــــــــاد از دور ـــــــــــل افت کـــــــــــه از وی جربی کــــــه یــــــک پــــــر ز آســــــمانش بــــــر زمــــــني کــــــه مهــــــرت را چــــــو گنجــــــشگی نمــــــود اوـــــــک ـــــــزۀ نزدی ـــــــرب الع ـــــــد ب ـــــــآخر ش ب کـــــه آن دم از وجـــــود خـــــود بـــــرون بـــــودـــــــار ـــــــت از ک ـــــــانش رف ـــــــشت زف وزان ده خیـــــــال وهـــــــم را پـــــــی کـــــــرده جـــــــانش چــو بــی خــود شــد ز خــود در حــق نظــر کــرد

کــــــرد دلــــــش در چــــــشم اودیــــــدار مــــــیـــــــــت ـــــــــانی و او رف ـــــــــور رب ـــــــــد ن درآمـــــــــزار ـــــــــشت بی ـــــــــد گ ـــــــــد از محم محم بـــــــدل داری ســـــــالمش گفـــــــت در حـــــــالـــــــــــشش آورد ســـــــــــالمی و علیکـــــــــــی پیــــــروی آی ــــــق ب ــــــی ینط ــــــسمع و ب ــــــی ی ببــــودت چــــرا بــــی خــــود شــــدی آخــــر چــــه بـــــــــان را ـــــــــانی امت ـــــــــن زم ـــــــــفاعت ک شــــت ــــفیع اس ــــالم را ش ــــر دو ع ــــق ه ــــه خل ک

ـــــرش صـــــیت او گرف ـــــستکـــــه عـــــرش و ف ت تــــــرا ام مــــــن تــــــرا ایــــــن از همــــــه بــــــیشــــت ــــدارین فقرس ــــی ال ــــه ف ــــال الوج ــــه خ کـــــت ـــــیم اس ـــــفی یت ـــــرتین وص ـــــه در را به کــــــنید او ــــــق ش ــــــالم ح ــــــان س ــــــوش ج بگ مــــــــــرا بــــــــــاد و عبــــــــــاد صــــــــــالحني راـــــوش ـــــسکني را فرام ـــــق م ـــــن خل ـــــرد ای نکـــــو حـــــق داری و حـــــق ور را رســـــد حـــــق ت ز تـــــو درخواســـــت و ز مـــــا راســـــت کـــــردن پیمــــــــــــرب نیــــــــــــز در گفتــــــــــــار آمــــــــــــد

ضل خــــــود ز آتــــــش شــــــان نگــــــه داربفــــــــــــــشان ــــــــن روزی ای ــــــــویش ک ــــــــای خ لق بلطفـــــــت جملـــــــه را حاجـــــــت روا کـــــــن مــــــده بــــــر بــــــاد امیــــــد کفــــــی خــــــاک کـــــه ریگـــــی انـــــدرین دریـــــا بـــــود خـــــوش

ــــــی ــــــاهی م ــــــه ک ــــــاره ک ــــــد در وی نظ کنــــــود تــــــر ــــــر مــــــویی ش ــــــن دریــــــا س ازی

۱۶

بگفـــــت ایـــــن و روان شـــــد بلبـــــل قـــــدســــــــــــــــده ــــــــــــــــای برگزی مــــــــــــــــشام انبیــــــــــــــیده ــــــــــــــا از ره رس ــــــــــــــواره انبی س همـــــــــــه کروبیـــــــــــان پـــــــــــر برگـــــــــــشاده

د بـــــــــانیشنشــــــــسته قدســــــــیان در دیــــــــ چــــه پنــــداری کــــه خــــاک پــــای آن صــــدرــــــــای او ســــــــوگند خــــــــورد او بخــــــــاک پ دمــــــی ای صــــــدر دیــــــن عطــــــار را بــــــاش تـــــرا مـــــن چـــــون ســـــگ اصـــــحاب کهفـــــم ز آب دیـــــــــده غـــــــــسل توبـــــــــه کـــــــــردم مـــــــــنم در فرقـــــــــت آن روضـــــــــه پـــــــــاک اگـــــــــر روزی بـــــــــدان میـــــــــدان درآیـــــــــم بــــــــــآهی بگــــــــــسلم بنــــــــــد جهــــــــــان را ســــه حاجـــــت خـــــواهم از درگـــــاه تـــــو مـــــن

ــــ ــــرگ ای ــــیش از م ــــه پ ــــشک ن دل داده درویــــــــو ــــــــشمری ت دگــــــــر کــــــــز شــــــــاعرانم نـــــر آزاد ـــــد پ ـــــن ش ـــــانم ازت ـــــون ج ـــــر چ دگـــــــــــــن ـــــــــــــدای راه او ک دال جـــــــــــــانرا ف بــــــــــــدنیا دم ز دیــــــــــــن پــــــــــــاک او زنـــــــــدیش ـــــــــاهر بین ـــــــــت ظ ـــــــــاىل گویم مثــــــــارام ــــــــی بــــــــدو گویــــــــد بی اگــــــــر طفلـــــــنیده ـــــــل آن ســـــــخن دارد ش چـــــــو از طفگــــــــاه ــــــــدین پیمــــــــرب کــــــــرده آ ــــــــرا چن ت بگفـــــــــت طفـــــــــل جـــــــــستی راه پرهیـــــــــز

ــــــور ــــــا کــــــنخــــــدایا ن ــــــن هــــــم راه م دیـــــــاکش ـــــــا مگـــــــردان خـــــــشم ن ز کـــــــار م تحیـــــــت بـــــــاد بـــــــیش از صـــــــد هـــــــزارانـــــــوهر ـــــــاک گ ـــــــار پ ـــــــار ی ـــــــصوصاً چ خــــــــــم ــــــــــشانند انج ــــــــــود کای ــــــــــی فرم نب

مــــشام جــــانش پــــر مــــشک از گــــل امــــســــــــــــیده ــــــــــــا در او رس ــــــــــــیده ت درو نرس پیــــــــــــــاده در رکیــــــــــــــب او دویــــــــــــــده

ــــــ ــــــادهب ــــــر ســــــر نه رپ خــــــاک رهــــــش بـــــــانیش ـــــــد از مع ـــــــویی بیام ـــــــا ب ـــــــه ت کـــــــدر ـــــــان ق ـــــــد جه ـــــــر خداون ـــــــدارد ب ن کــــــــه ال اقــــــــسم بهــــــــذا یــــــــاد کــــــــرد او شــــــفات خــــــواه او شــــــو کــــــار را بــــــاش کــــــه تــــــا هــــــستم بــــــرین درگــــــاه وقفــــــمــــــو گــــــردم ــــــای ت مگــــــر خــــــاک کــــــف پ

ـــــی ـــــر م ـــــر س ـــــه ب ـــــاک ک ـــــنم از آرزو خ کـــــه گـــــویم زیـــــن خـــــم چوگـــــان بـــــرآیم چ

ان راحنـــــوطی ســـــازم از خـــــاک تـــــو جــــــــن ـــو م ـــواه ت ـــت خ ـــخت حاج ـــستم س ـــه ه کـــــــیش ـــــــو در پ ـــــــاک ت ـــــــد روضـــــــۀ پ ببینــــــــــو بچــــــــــشم شــــــــــاعرانم ننگــــــــــری تـــــاد ـــــني ب ـــــا رب چن ـــــريیش ی ـــــر گ ـــــو در ب ت بتقــــــــــــوی روی در درگــــــــــــاه او کــــــــــــن بعقبـــــــــــی دســـــــــــت در فـــــــــــرتاک او زنــــیش ــــسل پ ــــر ع ــــامی پ ــــست ج ــــسی راه ک کـــــه زیـــــر ایـــــن عـــــسل زهرســـــت در جـــــامـــــــــشیده ـــــــــت از آن دارد ک ـــــــــک دس بالش

اری صــــعب بــــر راهکــــه خواهــــد بــــود کــــ بگفــــــــــــــت انبیــــــــــــــا از راه برخیــــــــــــــز محمـــــــد را شـــــــفاعت خـــــــواه مـــــــا کـــــــنــــــاکش ــــــان پ ــــــردان ج ــــــشنود گ ــــــا خ ز م بـــــــرو از حـــــــق وزو بـــــــر جمـــــــع یـــــــارانــــــــدر ــــــــان و حی ــــــــر، عثم ــــــــوبکر و عم اب بـــــــــــــــایهم افتـــــــــــــــدیتم اهـــــــــــــــدیتم

الثالثه فی فضیلت اصحابهالمقاله -۴

ـــــــــــــه ـــــــــــــدوۀ دار الخالف نخـــــــــــــستني قـــــــق ـــــــاد تحقی ـــــــق بنی ـــــــن ح ـــــــاس دی اس

ـــــــــورســـــــــپهر صـــــــــدق را خورشـــــــــید ان

ـــــــــه ـــــــــور بوقحاف ـــــــــان صـــــــــدق و پ جهـــــــــرع صـــــــــدیق ـــــــــاه ش ـــــــــت دار ش نیاب چــــــــــراغ اولیــــــــــا صــــــــــدیق ابــــــــــوبکر

۱۷

ـــــــــني ـــــــــره الع شـــــــــریعت را نخـــــــــستني قـــــید ـــــی بجوش ـــــون جوش ـــــرع چ ـــــراب ش ش نخــــــستني جــــــام حکمــــــت نــــــوش او کــــــردـــــــــه ـــــــــیش رفت ـــــــــت پ ـــــــــی را در امام نب چـــــو حـــــق در گـــــوش جـــــان او نـــــدا کـــــرد چـــــو درباخـــــت آنـــــچ بـــــودش زر و ســـــیمی زهـــــــــی بیننـــــــــدگی و پـــــــــاک بـــــــــازیــــــشناس ــــــر خــــــوان و ب ــــــا ب مخــــــالف گوبی ز اول روز تـــــــــــــــــــــا روز قیامـــــــــــــــــــــت

ـــــــــــدوهدر اول هـــــــــــم دم او در هـــــــــــر انــــــــب خــــــــاص نخــــــــستني در اوســــــــط نای در آخــــــــر در بــــــــر او خفتــــــــه در خــــــــاک

رفیــــــــــق مــــــــــصطفا و ثــــــــــانی اثنــــــــــنيـــــــــــــــید ـــــــــــــــا و صـــــــــــــــدقنا بنوش بامن ز دســـــت مـــــصطفا ســـــر جـــــوش او خـــــوردــــــــــه ــــــــــش رفت ــــــــــده دروی ــــــــــوانگر آم ت

ا دخـــــرت فـــــدا کـــــردهـــــر آنچـــــش بـــــود بــــــــــــی ـــــــا گلیم ـــــــا ب ـــــــال دنی ـــــــساخت ازم ب ولـــــــــیکن نیـــــــــست صـــــــــدیقی ببـــــــــازی ســــــــــــتدعون اىل قــــــــــــوم اوىل بــــــــــــاس نبـــــــــی در حـــــــــق او کـــــــــرده کرامـــــــــت چـــه در شـــهر و چـــه در غـــار و چـــه در کـــوهـــــــــن ـــــــــرده در دی ـــــــــت ک ـــــــــرب را نیاب پیمـــــد و چـــــست وچـــــاالک ـــــري و مری ـــــی پ زه

فی فضیلت امريالمؤمنني عمر رضی الله عنه - ۵ــــــر ــــــن عم ــــــپهر دی ــــــابس ــــــید خط خورش

چـــــــــه شـــــــــمعی کافتـــــــــاب نـــــــــامربدارـــــن را ـــــمع دی ـــــود آن ش ـــــه ب ـــــو ک ـــــن پرت ازیـــــــودی ـــــــن حـــــــق نب اگـــــــر او قطـــــــب دی ز بهــــــــر ســــــــر بریــــــــدن ســــــــر بــــــــداد او چــــــو آهنــــــگ ســــــر شــــــمع هــــــدی کــــــردـــــد ـــــني ش ـــــرار ب ـــــان او اس ـــــشم ج ـــــو چ چ شــــــــــــریعت را کمــــــــــــال افــــــــــــزود اولـــــس ـــــر ک ـــــودی دگ ـــــر ب ـــــت گ رســـــولش گف خداونـــــــــد جهـــــــــان از نـــــــــور جـــــــــانش

گــــــوش کــــــرد اوچــــــو حــــــق را حلقــــــۀ در از آن برخویـــــــــــشنت زهـــــــــــر آزمـــــــــــودی چنـــــــان شـــــــد ظلـــــــم در ایـــــــام او گـــــــم جهــــــــان از عــــــــدل او آســــــــوده گـــــــــشتهـــــــــشاده ـــــــــت درگ ـــــــــا قیام ـــــــــم را ت عج

چـــــراغ هـــــشت جنـــــت شـــــمع اصـــــحاب طــــــــــواف او کنــــــــــد پروانــــــــــه کــــــــــردار

ـــــــرین را نمـــــــی ـــــــد ب ـــــــست جـــــــز خل شایـــــــــودی ـــــــــق نب ـــــــــرع را رون ـــــــــال ش کم بــــــدان شــــــد تــــــا ســــــرآرد ســــــر نهــــــاد او

ســـــر فـــــدا کـــــردبـــــه پـــــیش طـــــای طاهـــــا ـــــد ـــــني ش ـــــشکلها یق ـــــت م ـــــکش برخاس شــــــــود اول ــــــــی او ب ــــــــردان یک ــــــــل م ز چ نبــــی جــــز مــــن نبــــودی جــــز عمــــر کــــســـــــانش ـــــــر زف ـــــــی او ب ـــــــه ب ســـــــخنها گفت بنـــــــامش زهـــــــر قاتـــــــل نـــــــوش کـــــــرد او کـــــــه صـــــــد تریـــــــاق فـــــــاروقیش بـــــــودیـــــــزم ـــــــر قل ـــــــان بح ـــــــکی در می ـــــــه اش ک ســــــــــتم از بــــــــــیم او نــــــــــابوده گــــــــــشتهــــــاده ــــــرب نه ــــــزار و شــــــصت وشــــــش من ه

ريالمؤمنني عثمان رضی الله عنهفی فضیلت ام - ۶ــــــــرآن ــــــــتاد ق ــــــــن اس ــــــــل دی ــــــــري اه ام گــــــــــزین خواجــــــــــه کــــــــــونني بــــــــــودهـــــــصور ـــــــشتی م ـــــــا گ ـــــــم و حی ـــــــر حل اگـــــست ـــــزوی ز ایمان ـــــا ج ـــــست ی ـــــا ایمان حیـــــــا اوســـــــت ـــــــم و حی نگـــــــني حلقـــــــۀ حل

ـــــــــــــان ـــــــــــــان عف ـــــــــــــؤمنني عثم امريالم بـــــــــــــدامادیش ذوالنـــــــــــــورین بـــــــــــــودهـــــــــــــور ـــــــــــــدی من ـــــــــــــورین بودن ز ذوالن

ز نــــور عثمانــــستبهــــر وجهــــی کــــه هــــست ا ســـــــر احـــــــرار و تـــــــاج اســـــــخیا اوســـــــت

۱۸

چـــــو دیـــــوان الهـــــی بـــــا هـــــم انـــــداختـــــــــیم ـــــــــان اوی ـــــــــع او مهم ـــــــــه درجم هم دراول عمـــــــــر در قـــــــــرآن حـــــــــق کـــــــــرد

ز آغـــــازز بـــــس کـــــو خـــــون قـــــرآن خـــــورد اــــــــه ــــــــیش صــــــــبغه الل ــــــــود پ رســــــــیده ب کــــــه کــــــرد آن را ز پــــــی دنیــــــای غــــــدارــــــــد ــــــــدار کردن ــــــــای غ ــــــــل دنی ــــــــه می نــــــــر ســــــــر قــــــــرآن بکــــــــشته یکــــــــی را بـــــــــده ـــــــــر فکن یکـــــــــی را زهـــــــــر دل از ب ازیــــن بگــــذر خــــدا را بــــاش کاصــــل اوســــت

ــــــــداخت ز قــــــــدمت شــــــــمۀ درعــــــــالم انـــــــی ـــــــوان اوی ـــــــه اجـــــــری خـــــــور دی مهمــــــرد ــــــق ک ــــــان ح ــــــشنت قرب ــــــر خوی در آخــــــاز مگــــــر زان خــــــورد قــــــرآن خــــــون او ب کـــــه خـــــونش صـــــبغه اللـــــه گـــــشت ناگـــــاه نـــــــــدانم تـــــــــا کـــــــــه بـــــــــود آن را روادار کـــــه بـــــا مـــــردان دیـــــن ایـــــن کـــــار کردنـــــد تهیکـــــــــی را در نمـــــــــاز آســـــــــان بکـــــــــشـــــــــده ـــــــــی ســـــــــر فکن یکـــــــــی در کربالب دگــــر ســـــر برنـــــه و در ســـــرکش ای دوســـــت

امريالمؤمنني علی رضی الله عنهتفی فضیل -۷ ســـــــــوار دیـــــــــن پـــــــــسر عـــــــــم پیمـــــــــرب بـــــــنت رســـــــتم ســـــــوار رخـــــــش دلـــــــدلـــــــود ـــــــام او ب ـــــــی القطـــــــع افـــــــضل ای عل منــــــــــــادی ســــــــــــلونی درجهــــــــــــان دادـــــــــد نمـــــــــاز از اهـــــــــل رازی ـــــــــني بای چنــــور حــــق جــــانش ــــاز از ن ــــان شــــد در نم چن

ش چـــــــون چنـــــــني باشـــــــد گزیـــــــدهنمـــــــازـــــــود ـــــــوی ب ـــــــا پرت ـــــــر دری ز جـــــــودش اب تـــــــــــو ای زر زرد گـــــــــــرد از ناامیـــــــــــدیـــــد ـــــبزره ش ـــــرخ رو س ـــــن س ـــــه چـــــون ای ک زهــــی صــــدری کــــه تــــا بنیــــاد دیــــن بــــود ز طفلـــــی تــــــا کــــــه خــــــود را پــــــري کــــــردیـــــــريبودی ـــــــو ش ـــــــش و ت ـــــــا آت ـــــــو دنی چ اگرچــــــــه کــــــــم نــــــــشیند گرســــــــنه شــــــــري از آن جـــــــــستی بـــــــــدنیا فقـــــــــر و فاقـــــــــه

ـــــــــصب جا ـــــــــا در تع ـــــــــهاال ی ـــــــــت رفت نـــــــــــر ـــــــــــر زرق وپرمک ـــــــــــادانی دىل پ ز ن گهــــی ایــــن یــــک بــــود نــــزد تــــو مقبــــولــــر آن دیگــــر تــــرا چــــه ــــرین یــــک بــــه گ گــــــت نشــــــستی همــــــه عمــــــرت دریــــــن محن تــــــــرا چنــــــــد از هــــــــوا راه خــــــــدا گــــــــريــــــه ــــــیش حلق ــــــردا پ ــــــم کــــــه ف ــــــني دان یق چـــــه گـــــویم جملـــــه گـــــر زشـــــت ارنکوبنـــــد

اع صـــــدر صـــــاحب حـــــوض کـــــوثرشـــــج ــــــــــل ــــــــــای توک ــــــــــواص دری ــــــــــدل غ بــــــود ــــــی الحــــــق حجــــــه االســــــالم او ب علـــــشان داد ـــــک رمـــــز از دو عـــــالم صـــــد ن بی کـــــــه تـــــــا باشـــــــد نمـــــــاز تـــــــو نمـــــــازیــــــد پیکــــــانش ــــــرون کردن ــــــائی ب کــــــه از پـــــــــده ـــــــــان گـــــــــردد بری بالحمـــــــــدش چن بچــــــشمش عــــــالمی پــــــر زر جــــــوی بــــــودـــــز ای ســـــیم مـــــیکن ایـــــن ســـــپیدی ـــــو نی ت

ــــــیه ــــــر چــــــشمش س ــــــپید و زرد ب ــــــدس شــــــــود ــــــــني ب ــــــــرار دان و راه ب ــــــــش اس دل بـــــــــرین دنیـــــــــای دون تکبـــــــــري کـــــــــردی از آن معنـــــــــی ز دنیـــــــــا ســـــــــري بـــــــــودیـــــا یـــــک شـــــکم ســـــري ـــــان دنی نخـــــوردی نــــــه ــــــشت ســــــه طالق ــــــود پی ــــــا ب کــــــه دنیــــــــه ــــــــت رفت ــــــــا دیوان ــــــــق ب ــــــــاه خل گنـــــــــوبکر ـــــــــشتی و ب ـــــــــی گ ـــــــــار عل گرفتــــــزول ــــــک شــــــود از کــــــار مع ــــــی آن ی گه چـــــو تـــــو چـــــون حلقـــــۀ بـــــر در تـــــرا چـــــه

کــــــــی پرســــــــتینــــــــدانم تــــــــا خــــــــدا را خــــــدایت گــــــر ازیــــــن پرســــــد مــــــرا گــــــري یکـــــــــی گردنـــــــــد هفتـــــــــاد و دو فرقـــــــــه چـــــــو نیکـــــــو بنگـــــــری جویـــــــان اوینـــــــد

۱۹

ــــــندخــــــ ــــــون ک ــــــرکش را زب ــــــس س ایا نف دل مــــــــا را بخــــــــود مــــــــشغول گـــــــــردان

ـــــــن ـــــــرون ک ـــــــا ب ـــــــاغ م ـــــــضوىل از دم فــــــــردان ــــــــزول گ ــــــــصب جــــــــوی را مع تع

المقاله الرابعه - ۸ وردا و اال ای جــــــــــــــــــــــــــــان و دل را درد

ــــــــــــشبک ــــــــــــشکاتی م ز روزنهــــــــــــای مــــــوری ــــــشکلت ن ــــــن م ــــــصباح ت ــــــو در م ت

وریــــــــززجاجــــــــه بــــــــشکن و زیتــــــــت فرـــــا مـــــشرق و مغـــــرب چـــــه کارســـــت ـــــرا ب ت اال ای بلبـــــــــــــل گویـــــــــــــای اســـــــــــــرارــــو ــــان ش ــــسی در ســــخن شــــريین زف چــــو عیـــــــود ســـــــر میفـــــــراز ـــــــآواز خـــــــوش خ بـــــت ـــــیش اس ـــــو ب ـــــل از ت خـــــوش آوازی بلبـــــــروش ـــــــدین بمخ ـــــــود چن ـــــــنوائی خ ز شــــــگ ــــــر و فرهن ــــــن ف ــــــدان ای ــــــائی م ز بین ز بویـــــــایی نــــــــاقص نیــــــــز کــــــــم گــــــــوی زوهـــــــم خـــــــود مـــــــدان خـــــــود را تزیـــــــد

از آن جملـــــــه از آنـــــــیتـــــــو گـــــــر بیـــــــشی اال ای قطــــــــــــــره بــــــــــــــاال گزیــــــــــــــده ز دریـــــــــا گرچـــــــــه بـــــــــاالیی گزیـــــــــدی چــــــو از دریــــــا ســــــوی بــــــاال شــــــدی تــــــو تـــــــو نـــــــاکرده ســـــــفر گـــــــوهر نگـــــــردیـــــــصر ســـــــفر کـــــــردی ز دریـــــــا ســـــــوی عنـــــــستني قطـــــــره بـــــــاران ســـــــفر کـــــــرد نخ بــــــــدریا گــــــــر گهــــــــر پنهــــــــان بمانــــــــد وىل چـــــــــون گـــــــــوهر از دریـــــــــا برآیـــــــــدـــــفر کـــــرد ـــــع س ـــــود از موض ـــــرگ ت ـــــو ب چ

ـــــــودیســـــــفر را گ ـــــــن انجـــــــام ب ـــــــه ای رنـــــــودی ـــــــني قـــــــدری نب ســـــــفر را گـــــــر چن اال ای نیــــــــــک یــــــــــار تنــــــــــد مــــــــــستیز بــــــــــرپواز جهــــــــــان المکــــــــــان شــــــــــوــــک دم ــــال و ی ــــان صــــد س ــــدر الزم ــــه ان کـــــــی آنجایگـــــــه صـــــــد ســـــــال باشـــــــد دم ولـــــــــیکن حـــــــــال نبـــــــــود در زمــــــــــانی

ــــــارو ــــــوری کــــــه کــــــم تمــــــسه ن ــــــو آن ن ت نـــــــشیمن کـــــــرده بـــــــر شـــــــاخی مبـــــــارکــــــــــستی دور دوری ــــــــــه ه ــــــــــی ک ز نزدیکــــــــــــــز ــــــــــــــور کوکــــــــــــــب دری درآوی بن

ر آســــــمان گــــــردت حــــــصارستکــــــه نــــــوـــــــــردار ـــــــــد ب ـــــــــواهر بن ـــــــــندوق ج ز ص صـــــدف را بـــــشکن و گـــــوهر فـــــشان شـــــوــــــــست آواز ــــــــی ه ــــــــشم ون ــــــــه در ابری ک کــــه سرمــــست خــــوش آوازی خــــویش اســــت کـــــه بـــــانگی بـــــشنود ده میـــــل خرگـــــوشـــــنگ ـــــست فرس ـــــد بی ـــــشکی ببین ـــــه گنج کــــوی ــــشنوی ب ــــی ب ــــل موش ــــک می ــــه از ی ک کــــــه آب از وهــــــم خــــــود بنمــــــود هدهــــــد

ـــــاکی ـــــس پ ـــــا و ب ـــــس گوی ـــــه ب ـــــیک زه دانــــــــــویی شــــــــــنیده ــــــــــدم ب ــــــــــای ق ز دری ولــــــــیکن در کمــــــــال خــــــــود رســــــــیدیــــــــو ــــــــوی الال شــــــــدی ت صــــــــدف را لول چــــــو خاکــــــسرت شــــــدی اخگــــــر نگــــــردی ســـــــفر نـــــــاکرده قطـــــــره کـــــــی شـــــــود درـــــرد ـــــر ک ـــــر گه ـــــا پ ـــــر دری ـــــس قع و از آن پ گهــــــر بــــــا خــــــاک ره یکــــــسان بمانــــــد ززیــــــــر طــــــــشت پــــــــر زر بــــــــا ســــــــرآیدـــــــدر کـــــــرد ـــــــس ســـــــر ب ـــــــا و ز اطل ز دیب

ــــــــس آرا ــــــــک نف ــــــــک را ی ــــــــودیفل م ب مــــــــه نــــــــو از ســــــــفر بــــــــدری نبــــــــودیــــــز ــــــع برخی ــــــارچوب طب ــــــن چ ــــــی زی دم زمـــــانی بـــــی زمـــــني و بـــــی زمـــــان شـــــوـــــــا هـــــــم ـــــــشت هـــــــر دو یکـــــــسانند ب بپیــــــــد ز اســــــــتقبال و ماضــــــــی حــــــــال باشـــــــــود آســـــــــمانی ـــــــــه نب ـــــــــی ک از آن معن

۲۰

ـــــــــــــــــــضای دور دوران ـــــــــــــــــــابی انق نی چــــــــو نــــــــور دیــــــــده باشــــــــد آســــــــمانها نــــــه نقــــــصان باشــــــد آنجــــــا نــــــه کمــــــاىل

ضرت از هــــر دو جهــــان دورچوهــــست آن حــــــــــــک نفــــــــس مهــــــــدی و آدم ــــــــود در ی بــــو ــــدل ت ــــردی ب ــــني ک ــــن زم ــــاىل ای ــــو ح چـــــد باشـــــد ـــــه چن ـــــه چـــــه ون چـــــو آنجـــــا ن یقــــني دانــــم کــــه هــــر دو جــــز یکــــی نیــــستــــــــرداز ــــــــه پ ــــــــاز حق ــــــــره ب ــــــــا مه اال یـــــــــن ـــــــــتی ک ـــــــــک دس ـــــــــشعبدوار چاب مـــــــزدای ـــــــاک ب ـــــــه جـــــــان پ بخـــــــاک آینـــــــــه ـــــــــیچ زمان ـــــــــر پ ـــــــــیچ ب ـــــــــد پ ز بن اگــــــــــر تــــــــــو روی بنمــــــــــائی ز پــــــــــرده

گنجـــــــی نـــــــه ســـــــپهرت درمیانـــــــهتـــــــوـــــــشکن ـــــــز نجـــــــات ب ـــــــد نی ـــــــسم و بن طل

در بنـــــــد طلـــــــسمی تـــــــو گنجـــــــی لیـــــــکـــــــا رخـــــــت بـــــــرگري ـــــــن زنـــــــدان دنی ازیــــــــــــــدی ــــــــــــــارگني و آز مان ــــــــــــــان پ میگـــــــاهی نـــــــداری تـــــــو معـــــــذوری کـــــــه آ

ـــــی ـــــدان م ـــــرگ رن ـــــق ب ـــــو از ح ـــــابی چ نیــــــــانی ــــــــت دان زم ــــــــرغ حکم ــــــــا م اال یـــــــــر ـــــــــن پ ـــــــــاز ک ـــــــــانی ب ـــــــــرپواز مع ب چـــــــو بگذشـــــــتی ز چـــــــار ونـــــــه بـــــــرپواز

غــــــــرور جــــــــای دیــــــــو گــــــــشتیچــــــــرا مـــــی ـــــه م ـــــدانی ک ـــــد شـــــدن زود چـــــو می بای

ــــیس ــــر و تلب ــــای مک ــــرد ج ــــواهی ک ــــه خ چ بــــــدان کاقطــــــاع ابلــــــیس اســــــت دنیــــــاــــــــــی ــــــــــاز رفت ــــــــــدو ده ب ســــــــــرای او بــــار ــــو ک ــــای ت ــــا ج ــــیس را ب ــــست ابل ــــو ن چ چــــو زیــــن گلخــــن بــــدان گلــــشن رســــیدیــــــــرام ــــــــدس بخ ــــــــان ق ــــــــستني در جه نخ چـــــــو بـــــــر اســـــــتربق خـــــــضرا نـــــــشینی

ـــــــرده ـــــــدان پ و دامچـــــــو بگذشـــــــتی ز چن شــــــود چــــــشمت بخورشــــــید جهــــــان بــــــاز چــــو تــــو هــــادی شــــدی در خــــود نگــــه کــــن

نبینــــــــــی انقــــــــــالب چــــــــــرخ گــــــــــردانـــــــــا ـــــــــا آنچنانه ـــــــــون چنینه ـــــــــد چ نباشـــــاىل ـــــه ح ـــــستقبل ن ـــــه م ـــــی و ن ـــــه ماض ن

ز مکــــــــــان دورازآنــــــــــست از زمــــــــــان و اـــم ـــن از آن ک ـــه ای ـــن ن ـــیش ازی ـــک ب ـــه آن ی ن یکــــــــی بینــــــــی ابــــــــد را بــــــــا ازل تــــــــوــــــــــد ــــــــــد باش ــــــــــد پیون ــــــــــا اب ازل را بـــــست ـــــکی نی ـــــی ش ـــــن معن ـــــق را دری محقـــــــــی برانـــــــــداز ـــــــــت معن نقـــــــــاب از لعب شــــــــرابی درکــــــــش و بدمــــــــستی کــــــــن تهــــــی کــــــن حقــــــه را و پــــــاک بنمــــــای گرفتــــــــــار آمــــــــــدی در کــــــــــنج خانــــــــــهــــــت چــــــرخ ســــــال خــــــورده ــــــسوزی هف ب

ر دیــــــــــوار زمانــــــــــهبــــــــــرآی از چــــــــــاـــــــــــشکن ـــــــــــودات ب ـــــــــــز موج در و دهلیــــــدان جــــــسمی ــــــک در زن ــــــو جــــــانی لی تـــــــــرگري ـــــــــد ســـــــــخت ب ـــــــــی دل ز بن بکل

دانــــــی کــــــه ازچــــــه بــــــاز مانــــــدی نمــــــیـــــی ـــــچ م ـــــا آن ـــــه اینج ـــــداری ک خـــــواهی ن

ـــــــی ـــــــر آن م ـــــــود اگ ـــــــب نب ـــــــابی عج نیـــــه آشـــــیانی ـــــن ب چـــــه خـــــواهی یافـــــت زی ســـــــــرای هفـــــــــت در را بـــــــــاز کـــــــــن در ز خـــود بگـــذر بحـــق کـــن چـــشم خـــود بـــاز

وانــــــــه شــــــــدی کــــــــالیو کــــــــشتیتــــــــو دیـــــــود ـــــــدن ب ـــــــز روی آم ـــــــد نی ـــــــه خواه نـــــــــیس ـــــــــا بگـــــــــذر و بگـــــــــذار ابل ز دنی ســــــرای مکــــــر و تلبــــــیس اســــــت دنیــــــاـــــــی ـــــــداز و رفت ـــــــشگاه ان ـــــــر پی ـــــــر ب نظ تــــــو نیــــــز از جــــــای او بگــــــذر بهنجــــــار همـــــــان انگـــــــار کـــــــني گلخـــــــن ندیـــــــدیــــــام ــــــه گ ــــــس ن ــــــان ان ــــــس در جه وزان پـــــی ـــــه بین ـــــه و خـــــود را ن ـــــو باشـــــی جمل ت

ر آن بــــامبیــــک چنــــدی شــــوی هــــادی بــــ شــــــود بــــــر تــــــو در دریــــــای جــــــان بــــــاز بــــــدان خــــــود را و قـــــــصد بارگــــــه کـــــــن

۲۱

ــو ــوی ت ــوی حــق دان ش ــود دان ش ــه چــون خ ک اگــــــــر هــــــــستی حجــــــــابی پیــــــــشت آردــــــــر او ــــــــد ب ــــــــو ننمای ــــــــستی ت ــــــــو ه چـــــــــــد دگـــــــــــرره پـــــــــــردۀ در پـــــــــــیش آی چــــــو آگــــــه شــــــد شــــــود لــــــذت پدیــــــدار

ــــی ــــش م ــــر آت ــــه ب ــــو پروان ــــویش چ ــــد خ زن چـــــــــو برخیـــــــــزد حجـــــــــاب هـــــــــستی او

ـــــــان گهـــــــی ـــــــدگهـــــــی افت ـــــــزان بمان خی گهـــــــــی در لـــــــــذتی گـــــــــه در فنـــــــــاییــــــو ــــــا ت ــــــن ســــــخن ســــــرباز ب بگــــــویم ایــــــست ــــــا حــــــدوث آویزشــــــی نی ــــــدم را ب قـــــــــرورد ـــــــــایه پ ـــــــــاب س ـــــــــون ای آفت کنـــــــتابی ـــــــادث ش ـــــــالم ح ـــــــودر ع ـــــــو ت چــــــــــن دام ــــــــــريون آی ازی ــــــــــرغ ب اال ای مـــــــــشته ـــــــــر دل اسرارگ ـــــــــستی ب ـــــــــو ه چ بگـــــــــــــردان روی از دیـــــــــــــوار آخـــــــــــــرـــــــی ـــــــالم کـــــــه بین ـــــــر ذره از ع ـــــــی ه هم

ـــــــــــود ـــــــــــدا ش ـــــــــــان پی آن ذره در راهچنــــــــــود هــــــــــر ذرۀ چــــــــــون آفتــــــــــابی ش

آیــــــــد از اســــــــتار اســــــــرار بــــــــرون مــــــــیـــــه هرگـــــز هـــــیچ کـــــس پیـــــشانش یابـــــد ن چنــــــني گفتــــــست طــــــاهر پــــــاک بــــــازیــــست ــــت راه ــــوی دوس ــــک ذره س ــــک ی ز یــــــــل نهــــــــادت پــــــــرده و دادت بــــــــسی هیـــــــــن راه ـــــــــی داری دری ـــــــــر اهلیت ـــــــــو گ تــــــودی ــــــو نب ــــــر ت ــــــر ب ــــــر نظ ــــــشان گ ز پیــــــست ــــــرب ت ــــــشان ره ــــــور پی ــــــون ن وىل چ

خـــــــــر اگـــــــــر داری حـــــــــضوریببـــــــــني آ ز تـــــو گـــــر یـــــاز گـــــريد یـــــک نظـــــر بـــــاز اگـــــــــــر روشـــــــــــن کنـــــــــــی آیینـــــــــــه دل دری کـــــــان در چـــــــو بـــــــر دلـــــــرب گـــــــشاید

بایـــــــد ز کـــــــونني تـــــــر ســـــــه چیـــــــز مـــــــی چــــــو علمـــــــت از عبــــــادت بـــــــني گـــــــردد

ـــــــو ـــــــشان شـــــــوی ت ـــــــس زود در پی از آن پـــــــشت آرد ـــــــا خوی ـــــــت دمـــــــی ب از آن حالــــــر در او ــــــانی ب ــــــود بم ــــــی خ ــــــود ب ز خــــد ــــویش آی ــــا خ ــــودی ب ــــی خ ــــودی در ب خــــــار ــــــر ب ــــــد دگ ز شــــــادی در خــــــروش آیــــــزد از پــــــیش ــــــا هــــــستی او برخی ــــــه ت کـــــــــــــوت آرد مـــــــــــــستی او دگـــــــــــــر ره ق

ـــــ ـــــدگه ـــــان بمان ـــــا ج ـــــی ب ـــــان گه ی بیجـــــــــایی ـــــــــی گـــــــــه در بق گهـــــــــی در فرقت کــــه گــــه غــــم چیــــست گــــاهی نــــاز بــــا تــــو وگــــــر آویــــــز شــــــست آمیزشــــــی نیــــــستــــــرد ــــــه برگ ــــــار دای ــــــز کن ــــــت ک ــــــه گفت کــــــــابی ــــــــث چــــــــه ی ــــــــور عــــــــالم ثال ز نـــــــــرام ـــــــــد بخ ـــــــــزار خل ـــــــــی در مرغ دم ز شـــــــــاخ عـــــــــشق برخـــــــــوردار گـــــــــشتهــــــــر ــــــــرار آخ ــــــــی اس ــــــــو در پ ــــــــرو ش ف

نــــــــشینی اگــــــــر تــــــــو در پــــــــی آن مــــــــیـــــــو ـــــــوار درگـــــــاهکـــــــه ن ری گـــــــردد از ان

پدیـــــــــد آیـــــــــد حجـــــــــابی از حجـــــــــابیــــــــــــدار ــــــــــــت ناپای ــــــــــــی دور و نهای رهـــــــد ـــــــانش یاب ـــــــت و پای ـــــــه هرگـــــــز غای نـــــازی ـــــدم در نی کـــــه مـــــن چـــــل ســـــال مانــــــت ــــــیاه اس ــــــالم س ــــــو ع ــــــشم ت وىل برچـــــل ـــــد از اه ـــــدا آی ـــــل پی ـــــا اه ـــــا ن ـــــه ت ک ز یـــــک یـــــک ذره مـــــی شـــــو تـــــا بـــــدرگاهــــــودی ــــــو نب ــــــر ت ــــــفر ب ــــــو س ــــــوی ت ز س

ــــــوه ــــــاهلی در ج ــــــن ک ــــــرا ای ر تــــــستچ رســـــد از یـــــار نـــــوری کـــــه هـــــر دم مـــــی

بــــــــــدیناری نبــــــــــابی هــــــــــیچ زنــــــــــارـــــــــــــــــینه دل ـــــــــــــــــشایدت در س دری بگــــــــــــشاید ــــــــــــرده داری برن ــــــــــــک را پ فل بدانـــــــسنت عمـــــــل کـــــــردن شـــــــدن عـــــــني دلـــــــــــت آیینـــــــــــه کـــــــــــونني گـــــــــــردد

۲۲

المقاله الخامسه -۹ دال یـــــــک دم رهـــــــا کـــــــن آب و گـــــــل را ز نـــــــور عـــــــشق شـــــــمع جـــــــان برافـــــــروز

ـــــر از عـــــشق رمـــــز راز مـــــی گـــــوی چـــــو زی و داود آیــــــــت سرگــــــــشتگان خــــــــوانچــــــــ

حــــــــدیث عــــــــشق ورد عاشــــــــقان ســــــــاز چــــو عــــود از عــــشق بــــر آتــــش همــــی ســــوزـــــــز شـــــــراب عـــــــشق در جـــــــام خـــــــرد ریـــده صـــاف ـــزش م ـــست شـــد نی خـــرد چـــون م چوعــــــشق آمــــــد خــــــرد را میــــــل درکــــــش خــــــرد آبــــــست و عــــــشق آتــــــش بــــــصورتـــــه بینـــــد ـــــاهر دو جهـــــان ن ـــــرد جـــــز ظ خ خـــــــــــرد گنجـــــــــــشک دام ناتمامیـــــــــــست خـــــــــرد دیباچـــــــــه دیـــــــــوان راغـــــــــستــــــــــست ــــــــــد ســــــــــرای کاینات خــــــــــرد نق خـــــــرد زاهـــــــد نمـــــــای هـــــــر حوالیـــــــست خــــــــرد بــــــــر دل دىل پــــــــر انتظارســــــــتـــــــــند ـــــــــف پوش ـــــــــه تکلی خـــــــــرد را خرقـــــــــد ـــــــــوز خواه ـــــــــخن آم ـــــــــرد راه س خــــــد ــــــرور جــــــان ســــــاز آم خــــــرد جــــــان پ خـــرد طفـــل اســـت و عـــشق اســـتاد کـــار اســـت دو آیینــــــــه اســــــــت عــــــــش و دل مقابــــــــلــــیش ــــت در پ ــــرده س ــــک پ ــــر دو ی ــــان ه میــــــدور ــــــی ک ــــــی ب ــــــورت درآب ــــــني ص تبب

ز دل تــــــا عــــــشق راهــــــی نیــــــست دشــــــوارـــــــست بـــــــی بـــــــن جهـــــــان عـــــــشق دریایی چـــــو آیـــــد لـــــشگر عـــــشق از کمـــــني گـــــاه گریــــــزان گــــــردد از هــــــر ســــــوی ناکــــــام کــــــسی کــــــز عــــــشق در دریــــــای ژرفــــــست فتــــــــــــوح راه عاشــــــــــــق دار بازیــــــــــــستـــــشق ـــــالم ع ـــــن ع ـــــست ای ـــــب جوهری عجایــــز بکــــونني ــــرض هرگ ــــن ع ــــه دیدســــت ای ک جهـــــان پـــــر شـــــحنه ســـــلطان عـــــشق اســـــت

هــــــــــر نــــــــــاتوانینــــــــــشاید عــــــــــشق را

ق در ده اهــــــــــل دل راصــــــــــالی عــــــــــش ـــــــــوز ـــــــــان درآم ـــــــــشق از جان ـــــــــور ع زب

ــــی ــــرار م ــــان اس ــــی زب ــــل ب ــــو بلب ــــوی چ گـــــــر آشـــــــفتگان خـــــــوان ـــــــور عـــــــشق ب زبـــــــاز ـــــــقان ب ـــــــوای عاش ـــــــان در ه دل و ج

گـــری و خـــوش همـــی ســـوز چـــو شـــمعی مـــیـــــز ـــــود ری ـــــان خ ـــــر ج ـــــۀ ب ـــــا جرع وز آنجـــــد الف ـــــم زن ـــــا ک ـــــه ت ـــــاز ن ـــــش ب بگوشــــــش ــــــل درک ــــــود را نی ــــــشق خ ــــــداغ ع بـــــــــش ضـــــــــرورت ـــــــــا آت ـــــــــسازد آب ب ن ولـــــیکن عـــــشق جـــــز جانـــــان نـــــه بینـــــدــــــــست ــــــــیکن عــــــــشق ســــــــیمرغ معانی ول ولـــــیکن عـــــشق دری شـــــب چـــــراغ اســـــت ولـــــــــیکن عـــــــــشق اکـــــــــسري حیاتـــــــــست ولـــــــیکن عـــــــشق شـــــــنگی ال ابالیـــــــستــــــشان کــــــار اســــــت ــــــیکن عــــــشق در پی ولــــــــشریف پوشــــــــند ــــــــیکن عــــــــشق را ت ول وىل عــــــــشق آه جــــــــان افــــــــروز خواهــــــــدـــــــد ـــــــاز آم ـــــــش جـــــــان ب ـــــــشق آت وىل ع

ـــــی شمارا ـــــاوت ب ـــــا آن تف ـــــن ت ـــــتاز ای س انـــــــــد از اول کـــــــــه هـــــــــر دو روی در روی

ولـــــیکن نیـــــست بـــــی پـــــرده یکـــــی بـــــیش کــــه یــــک چیزســــت بــــا هــــم آب و صــــورتـــــــدار ـــــــست مق ـــــــشق و دل مویی ـــــــان ع می وگـــــــــر موییـــــــــست بررویـــــــــد ز نـــــــــاخن نمانـــــــــد عقـــــــــل را از هـــــــــیچ ســـــــــو راه

شق از در درآیــــــد عقــــــل از بــــــامعــــــچــــــو ــــس شگرفــــست ــــاری ب ــــه ک ــــني چ ــــد ک بدان تـــــو پنـــــداری مگـــــر کـــــني عـــــشق بازیـــــست

گویــــد عــــرض باشــــد غــــم عــــشق ه مــــیکــــ کـــــــزو یـــــــک عقـــــــل الیبقـــــــی زمـــــــانني ز مـــــاهی تـــــا بمـــــاه ایـــــوان عـــــشق اســـــتـــــــــــــــاردانی ـــــــــــــــاملی و ک ـــــــــــــــد ک ببای

۲۳

ـــــــــازی ـــــــــاکیزه ب ـــــــــد و پ ـــــــــگرفی بای شـــــــه گـــــــشته ـــــــای خـــــــون غرق ـــــــن دری دریـــــــــر اوفتـــــــــاده ـــــــــزاران جـــــــــام در زه هــــــر دل ــــــورده ب ــــــم خ ــــــري محک ــــــزاران ت ه نــــــــــه او را زهــــــــــره فریــــــــــاد کــــــــــردن اگـــــــــر از وصـــــــــل او یابـــــــــد نـــــــــشانیــــــان ــــــرب وصــــــل جان ــــــاب ق ــــــه دارد ت کــــــني قطــــــره چــــــه ســــــنجد ــــــا چن در آن دری بــــــسی جانهــــــا در ایــــــن یغمــــــا بربدنــــــد

پــــــــــرده جانهــــــــــا آب کردنــــــــــدبزیــــــــــر بتنهــــــــــا راه بــــــــــر جانهــــــــــا گرفتنــــــــــد جهــــــــانی گــــــــنج در چــــــــاهی نهادنـــــــــدــــــــــــشادند ــــــــــــمان رادر گ ــــــــــــني و آس زمــــــــد ــــــــمان محــــــــسوس کردن ــــــــني و آس زمـــــــاه ـــــــد ناگ ـــــــدل بردن ـــــــی ب ـــــــن راه ز ت اســــــــاس چیزهــــــــا بــــــــر هــــــــم نهادنــــــــد چـــــــو شـــــــد پرداختـــــــه چیـــــــزی گزیدنـــــــد

ــــــی ــــــان م ــــــشق آس ــــــن ع ــــــرا ای ــــــد ت نمای عـــــــالج عـــــــشق اشـــــــک و صـــــــرب بایـــــــد

ان از اشــــــک و صربســــــتخوشــــــی عاشــــــقــــــــدایی ــــــــدی در ج ــــــــق نمان ــــــــر عاش اگــــــــت دادی ــــــــان دس ــــــــشوق آس ــــــــر مع اگ اگــــــــــر در عــــــــــشق نبــــــــــود انتظــــــــــاریـــــــــــــم دم دل ـــــــــــــار ه ـــــــــــــی در انتظ دم جـــــــوی انـــــــدوه عـــــــشق یـــــــار محـــــــرمـــــت ـــــشق اس ـــــید ع ـــــایۀ خورش ـــــالم س دو ع نگـــــــــــــردد ذرۀ در هـــــــــــــر دو عـــــــــــــالمــــــاىل ــــــق تع ــــــود ح ــــــت خ ــــــت حکم بدســـــــالک ـــــــوان و اف ـــــــدن و حی ـــــــات و مع نب

ــــــی ــــــشق م ــــــه در ع ــــــالگر هم ــــــد از ح دنـــــهوت ـــــورد و ش ـــــوان خ ـــــشق حی ـــــال ع کم کمـــــــــال چـــــــــرخ از رفـــــــــنت بفرمـــــــــان کمـــــال هـــــر یـــــک اقطاعیـــــست در خـــــورــــــــــــسبیح ــــــــــــر و ت ــــــــــــال ذره ذره ذک کمــــــــست ــــــــستی ه ــــــــان در نی ــــــــال عارف کم

ـــــــد ـــــــازیکـــــــه آی ـــــــدوهیش ن از هـــــــر انــــشته ــــه گ ــــروی حلق ــــت ب ــــی دوس ــــان ب جهـــــــــــــامیده و ابـــــــــــــرو گـــــــــــــشاده در آش

دود دو پــــــای در گــــــل چــــــو آهــــــو مــــــی نــــــــه ازجانــــــــان مجــــــــال یــــــــاد کــــــــردنـــــــــانی ـــــــــر زم ـــــــــزد ه ـــــــــران در گری بهجــــان ــــیش طوف چــــه ســــنجد شــــب نمــــی در پـــــنجد ـــــه س ـــــک ذره چ ـــــید ی ـــــر آن خورش ب بکلــــــــی جــــــــان مــــــــا از مــــــــا بربدنــــــــدــــد ــــاب کردن ــــدر خــــاک و خــــون پرت ــــن ان تـــــــــد ـــــــــا گرفتن ـــــــــرک دورانه ـــــــــا ت بجانه جهـــــــانی کــــــــوه بــــــــر کــــــــاهی نهادنــــــــدــــــــــشادند ــــــــــر گ ــــــــــا ب ــــــــــار جانه در ایثــــــــد ــــــــدروس کردن ــــــــاودان م ــــــــان ج جهــــــــدرگاه ز دل راهــــــــی بجــــــــان آنگــــــــه ب

ــــــــ ــــــــام آن ع ــــــــس ن ــــــــدوز آن پ الم نهادنـــــــد و شـــــــنیدند کـــــــه آنـــــــرا عـــــــشق گفتن

ـــــدان مـــــی ـــــو چن ـــــدر ت ـــــر ق ـــــد کـــــه ب نمایــــــد ــــــر بای ــــــد اب ــــــازه باش ــــــه ت ــــــل ارچ گ همــــــــه سرســــــــبزی بــــــــستان از ابرســــــــتـــــــــی ـــــــــز روای ـــــــــشق را هرگ ـــــــــودی ع نب کجـــــــــا ایـــــــــن لـــــــــذت پیوســـــــــت دادیــــــــــاری ــــــــــشوق ب ــــــــــق مع ــــــــــد رون نمان بــــــسی خوشــــــرت بــــــود از ملــــــک حاصــــــلــــــــالم ــــــــادی دو ع ــــــــرت ز ش ــــــــسی خوش ب

د عـــــشق اســـــتدو گیتـــــی حـــــضرت جاویـــــــــــال عــــــشق محــــــرم ــــــود کم ــــــا نب کــــــه تـــــــاىل ـــــــزی کم ـــــــر چی ـــــــر ه ـــــــاد از به نه میــــــــان بـــــــــاد و آب و آتـــــــــش خـــــــــاکـــال ـــاه و چـــه در س ـــه در م ـــت و چ چـــه در وق کمــــــال عــــــشق انــــــسان جــــــاه و قــــــوت کمــــــــال چــــــــار گــــــــوهر چــــــــار ارکــــــــانـــــــر در ـــــــای ب ـــــــد پ ـــــــاع ننه ـــــــزان اقط کــــصریح ــــک بت ــــک ی ــــشنود ی ــــارف ب ــــه ع ک کمــــــــال عاشــــــــقان در نیــــــــستی مــــــــست

۲۴

کمــــــال انبیــــــا جــــــایی کــــــه جــــــا نیــــــست کمــــــــال قدســــــــیان در قربــــــــت عــــــــشق

ــــــــیچ ــــــــر پ ــــــــیچ ب ــــــــآخر پ ــــــــا ب ز اول ت کمـــــاىل گــــــر نباشــــــد پـــــس چــــــه داننــــــد

ــــــال ــــــسنت کم ــــــب ج ــــــن راهطل ــــــد دری آمـــــسر ـــــست یک ـــــو زنجريی ـــــن چ ـــــا ب ـــــر ت زســـــــــد ـــــــــت خداون ـــــــــري در دس ـــــــــر زنج س

رود کـــــــار ز اعـــــــال ســـــــوی اســـــــفل مـــــــی فـــــــرود آیـــــــد چنـــــــانکش کـــــــار کارســـــــت بالشـــــــــک اختیـــــــــار اوســـــــــت اعظـــــــــمــــــرد ــــــه او ک ــــــزی ک ــــــه هرچی ــــــدی ک خداونـــــــان ـــــــد پوی ـــــــشق ان ـــــــاق در ع ـــــــه آف هم چــــو کــــس را نیــــست در دل شــــوق آن عــــشقـــــــري دارد ـــــــون ت ـــــــشق دل چ ـــــــک در ع فل

ـــــــ ـــــــالکمالی ـــــــريی در اف ـــــــسته زنج ک ب آیـــــــد از حـــــــضرت خطـــــــایی فـــــــرو مـــــــی

ـــــابش ـــــضرت خط ـــــد از ح ـــــر نای ـــــو دیگ چ اال ای صــــــــــــوفی پــــــــــــريوزه خرقــــــــــــه زهــــــی حالــــــت نگــــــر از عــــــشق پیوســــــتــــــــــو ــــــــــستۀ ت ــــــــــشق را شای ــــــــــال ع کم چـــــو مـــــا ایـــــن بنـــــد مـــــشکل برگـــــشاییمــــــویش ــــــه خ ــــــن خرق ــــــیم ای ــــــوال افکن بقـــــــــردیم ـــــــــواص گ ـــــــــو غ ـــــــــر ت ورای بحـــــــازیم ـــــــوق ت ـــــــسوی ف وز آنجـــــــا هـــــــم ب

دریــــــــــــا بغواصــــــــــــی درآیــــــــــــیمدر آنــــــــون ــــــــو اکن ــــــــیم دم دم همچ ــــــــی آی هم تــــــــرا گــــــــر فــــــــسحتی بایــــــــد ز عقبــــــــیــــــو ــــــدی ت ــــــون ب ــــــا در اول خ ــــــه در دنی ن گهــــــی آب و گهــــــی خــــــون و گهــــــی شــــــري گهــــــی ســــــلطان دیــــــن گــــــه پــــــري خمــــــارـــــــــتی ـــــــــا گذش ـــــــــرده در دنی ـــــــــزاران پ هـــــــست ـــــــشق نام ـــــــرا ع ـــــــه آن دران وادی ک کـــــه دانـــــد کـــــني چـــــه اســـــرار نهانـــــست

بــــــازاگــــــر چــــــشم دلــــــت گــــــردد بــــــدینــــــــوی ــــــــن ک ــــــــالم را دری ــــــــه ذرات ع هم

ـــر کـــس د ـــه گ ـــد آن جـــز حـــق روک ـــستاان نی عــــــشق هــــــم در رتبــــــت عــــــشق کمــــــال

کمــــــاىل گــــــر نبــــــودی هــــــیچ بــــــر هــــــیچ ز بــــــی شــــــوقی همــــــه حــــــريان بماننــــــدــــــــــن راز آگــــــــــاه ــــــــــود زی ــــــــــا ب دل دان رهـــــــی نزدیـــــــک دان زان یـــــــک بـــــــدیگرـــــد ـــــد در چن ـــــني کـــــني چن تعجـــــب کـــــن ببــــــدار ــــــی صــــــنع جهان ــــــدرت زه زهــــــی قـــــــــــانکش اختیارســـــــــــت بگردانـــــــــــد چنــــــــدم ــــــــا تق ــــــــی در م ــــــــود علت کــــــــه نب

گــــــر نیــــــست نیکــــــو او نکــــــو کــــــردتــــــرا ــــــــان دریــــــــن وادی کمــــــــال عــــــــشق جویــــــــشق ــــــــد هرگــــــــز ذوق آن ع کجــــــــا یابنــــــــــــــــــوانگی زنجــــــــــــــــــري دارد وز آن دی

ــــــی ــــــر خــــــاک از آن زنجــــــري م ــــــد ب گردن نمایــــــــــد انقالبــــــــــی فلــــــــــک را مــــــــــی

نــــــــه او مانــــــــد نــــــــه دور و انقالبــــــــشـــــه ـــــردی بحلق ـــــی گ ـــــوش هم ـــــردش خ بگــــــا روز قیامــــــت گردشــــــت هــــــست کــــــه تــــــــو ــــــــستۀ ت ــــــــد نتوان ــــــــن بن ــــــــدن زی ش

ر قاضــــــــی بــــــــدرگاه تــــــــو آیــــــــیمبــــــــ نگــــــني گــــــردیم انــــــدر حلقــــــه خــــــویش توعــــــامی باشــــــی و مــــــا خــــــاص گــــــردیمــــــازیم گهــــــی زان شــــــوق و گــــــه زان ذوق ت وز آن شـــــــــــادی برقاصـــــــــــی درآیـــــــــــیمـــــريون ـــــرده چـــــو مـــــار از پوســـــت ب بهـــــر پــــــــا ــــــــر دنی ــــــــی در س ــــــــن دم ــــــــر ک تفک در آخــــر بــــني کــــه زینجــــا چــــون شــــدی تــــوـــــري ـــــی پ ـــــا گه ـــــی برن ـــــودک گه ـــــی ک گه

ــــــه ــــــی گ ــــــردار م ــــــی م ــــــرارگه ــــــري اس پــــــی بگــــــشتی ــــــا از صــــــورت و معن کــــــه تــــــــــست ــــــــــا تمام ــــــــــردۀ دنی ــــــــــت پ مثالـــست ـــل جان ـــور عق ـــه ن ـــن ک ـــست ای ســـخن نیـــــک ذره صـــــدراز ـــــک ی ـــــريد ز ی ـــــرون گ ب نـــــه بینـــــد یـــــک نفـــــس جـــــز در روش روی

۲۵

ــــــه در گــــــردش ــــــد و در روش هــــــست هم انـــــــــی ـــــــــازی اال ای ب خـــــــــرب از عـــــــــشق ب

ــــــت ــــــدی درخوردوس ــــــست نق ــــــون نی تراچ خــــــــواه تــــــــا دریــــــــا بباشــــــــی ازو مــــــــی

دلـــــت در عـــــشق بحـــــری کـــــن پـــــر اســـــرارـــــانی ـــــر مع ـــــی آن بح ـــــون رفت ـــــا چ ـــــه ت ک چنـــــــــني دریـــــــــا کـــــــــن آن ره را نثـــــــــاریــــــــــار راه او شــــــــــد ــــــــــت نث اگــــــــــر جان

ـــست ـــن روش ه ـــو ای ـــشمی و در ت ـــی چ ـــو ب ت تــــو پنــــداری کــــه هــــست ایــــن عــــشق بــــازیــــــر دوســــــت کــــــه آن را رونقــــــی باشــــــد ب

ـــــــا ـــــــدر خـــــــویش نابین ـــــــم ان بباشـــــــیهــــــوار همــــــه قعــــــرش جــــــواهر مــــــوجش ان بــــــــــراه آورد بــــــــــر راهــــــــــش فــــــــــشانیـــــاری ـــــت غب ـــــن راه ـــــود در ای ـــــا نب ـــــه ت ک دو عــــــــالم در نثــــــــار تــــــــو فــــــــرو شــــــــد

الحکایه و التمثیل -۱۰ ز کــــــــــــویی زی نظــــــــــــام آورد آن پــــــــــــري نظــــــامش گفــــــت ایــــــن رکــــــوه بزرگــــــستــــــن ــــــر زرش ک ــــــودت پ ــــــت س ــــــدارد گف نـــــــــی در ـــــــــی یک ـــــــــشادند آن دم از درج گ

ـــــس ـــــی ب ـــــه آن رکـــــوه ته ـــــه شـــــد دورن تد نــــــــشش ــــــــار دگــــــــر زر کــــــــرد بی ــــــــده ب بــــــــــر زر کــــــــــرد او را بــــــــــآخر رکــــــــــوه پــــــاد ــــــت افت چــــــو صــــــوفی زرســــــتد درحالــــــــر ســــــــر رکــــــــوه زر ــــــــارش کــــــــرد ب نثــــــــــا نشــــــــــستم روزگــــــــــاری ــــــــــدو گفت ب چـــــو انـــــدر خـــــورد تـــــو چیـــــزی ندیـــــدمــــــــذیرم ــــــــو پ ــــــــرای ت ــــــــم ب ــــــــو زر ه ز ت

ـــــــون ـــــــزا چ ـــــــداریعزی ـــــــد آن ن ـــــــو نق تــــــی ــــــق م ــــــانی ز ح ــــــت را مع ــــــواه جان خ

دانـــــی گـــــدا را آنچـــــه دولـــــت بـــــیش از مــــــــنم در عــــــــشق ســــــــرگردان بمانــــــــده میــــــــان خــــــــواب و بیــــــــداریم حالیــــــــست اگـــــــــر آن دم نبـــــــــودی حاصـــــــــل مـــــــــنـــــست ـــــز آن نی ـــــذت ج ـــــان ل ـــــم را از جه دل کــــسی کــــو نیــــست عاشــــق آدمــــی نیــــستــــــــودی ــــــــار آن دم نب ــــــــر در اصــــــــل ک اگــــان را ــــت ج ــــشق اس ــــر ع ــــان از س ــــی ک دم زهـــــــــی عطـــــــــار در اســـــــــرار رانـــــــــدنـــــــــان را بـــــــــاز کـــــــــش از راه اســـــــــرا رعن

کـــــه پـــــر زر کـــــن مکـــــن زنهـــــار تقـــــصري افتــــد کــــویی کــــه گرگــــست کــــه در مــــن مــــی

مکــــــن نیمــــــه ولــــــیکن تــــــا ســــــرش کــــــن کـــــــه تـــــــادر رکـــــــوه کردنـــــــد انـــــــدکی زرـــــــته در دســـــــت او درمانـــــــده دســـــــتور س

ـــــد مـــــی بـــــود پیـــــشش چـــــو رکـــــوه پـــــر نب ز پـــــــــیش خـــــــــود فراتـــــــــر کـــــــــرد او راــــــــــد باســــــــــتاد ــــــــــام آم ــــــــــک نظ بنزدی چـــــو شـــــد رکـــــوه تهـــــی افکنـــــد بـــــر در

ق تــــــــرا آرم نثــــــــاریکــــــــه تــــــــا فــــــــر ز تــــــــو بــــــــر تــــــــو فــــــــشاندم وارهیــــــــدمــــــــــونگريم ــــــــــر ت ــــــــــريم زر و ب ــــــــــو گ ز ت کــــــــه ســــــــلطان را نثــــــــاری درخــــــــورآریـــــشانی ـــــروی ف ـــــد ب ـــــت ده ـــــا هرچ ـــــه ت کـــــــــه جـــــــــانی برفـــــــــشاند پادشـــــــــا را کــــريان بمانــــده ــــده ح ــــی خــــود ش ــــود ب ز خ کـــــــه جـــــــانم را در آن حـــــــد کمالیـــــــستــــــــــن ــــــــــردی از آن دم دم دل م ــــــــــی ک ته

ان نیـــستگـــویم کـــه آن دم از جهـــ چـــه مـــیــــست ــــی نی ــــان هــــم دم دم ــــا چن کــــه او را ب وجـــــــــــــود آدم و عـــــــــــــالم نبـــــــــــــودیــــــــان را ــــــــم جه ــــــــدگی دان ــــــــدان دم زن ب مــــــــسلم شــــــــد تــــــــرا گــــــــوهر فــــــــشاندن کــــه ره دورســــت و مرکــــب نیــــست رهــــوار

۲۶

المقاله السادسه -۱۱ تــــو دریــــا بــــني اگــــر چــــشم تــــو بیناســــتــــــدیش ــــــالم بین ــــــه ع ــــــن هم ــــــست ای خیالــــــــا آشــــــــفته باشــــــــی ــــــــه ی ــــــــو یادیوان ت

ــــــــرد ــــــــه م ــــــــو چ ــــــــاىلت ــــــــازی خی ان ب پـــــری در شیـــــشه دیـــــن کـــــار طفـــــل اســـــت هـــــــــال بـــــــــشنو ز اوج عـــــــــرش اســـــــــرارـــــد ـــــیچ آم ـــــدی ه ـــــه دی ـــــی ک ـــــر آن حرف ه همــــــني حرفــــــی کــــــه آن پیچــــــی نــــــداردـــــدین ـــــار چن ـــــن ک چـــــه خـــــوابی ابجـــــد ای فلا هیچـــــــــــــــــــی ز اول آخـــــــــــــــــــرش ال اگـــــــر صـــــــد راه گـــــــريی ابجـــــــد از ســـــــر

ـــــی ـــــو م ـــــرد رســـــتم ت ـــــرد م گـــــویی کـــــه م

ــــست عــــالم کفــــک دریاســــت کــــه عــــالم نیــــــیش ــــــن پ ــــــاىل را از ای ــــــر خی ــــــني آخ مب کــــــه چنــــــدین در خیــــــاىل خفتــــــه باشــــــی شـــــــده بـــــــالغ چـــــــو طفلـــــــی در جـــــــواىل کــــه بــــالغ بــــی خیــــال علــــو و ســــفل اســــتـــــا ـــــدر دارد ری ـــــست ای خواجـــــه ان کـــــه نی وىل درچــــــــشم تــــــــو پــــــــر پــــــــیچ آمــــــــدـــــــــــــدارد ـــــــــــــود و فلا هیچـــــــــــــی ن فلا بـــــستني ـــــرف نخ ـــــت فلا ح ـــــد راس ـــــه ابج ک ز ابجـــــــــد تـــــــــا ضـــــــــظغال ال و ســـــــــودا

و الیـــــــی مانـــــــده بـــــــر درمیـــــــان هـــــــیچ و کــــــز رخــــــش آیــــــد کــــــار رســــــتمربــــــ

الحکایه و التمثیل -۱۲ــــــــت ــــــــزی بادیان ــــــــت آن عزی ــــــــني گف چنــــــــــت ــــــــــمان زان در رمیدس ــــــــــني و آس زم تــــــو تنهــــــا آمــــــدی تــــــا آن کــــــشی تــــــوــــــگ ــــــت ای همــــــه نن ــــــست امان اگــــــر این اگـــــر بـــــی ســـــر شـــــوی ایـــــن ســـــر بـــــدانی

کـــه تـــا حـــق عرضـــه دادســـت ایـــن امانـــت ــــــده آن ســــــخت دیدســــــت ــــــار عه کــــــه ب

ــــوا ز آن ترســــم کــــه خــــط در جــــان کــــشی تــــگ ــــو خــــری لن ــــشد ازت ــــه ک ــــن ب ــــسی ای ب وگرنــــــــــه گربــــــــــۀ از چنــــــــــد خــــــــــوانی

الحکایه و التمثیل - ۱۳ـــــــد در خـــــــواب ـــــــالج را دیدن ـــــــشب ح بــــــــد چــــــــونی ســــــــر بریــــــــده بــــــــدو گفتنــــــام ــــــلطان نکون ــــــه او س ــــــت ک ــــــني گف چن

ــــی ــــی م ــــن جــــام معن ــــوش کــــسی ای ــــد ن کن نخــــــستني جــــــسم خــــــود در اســــــم دربــــــاز

ــــــ ــــــن ج ــــــم او ک ــــــان در اس ــــــانچن سم پنهــــصفا ــــن م ــــان را ک ــــت ج ــــسمت رف ــــو ج چـــــــــه ـــــــــم گرفت ـــــــــت زو عل ـــــــــی دریاس یک

ــــــی ــــــا م ــــــوج دری ــــــن م ــــــشیند کجــــــا ای نــــــرا بایــــــد کــــــه جــــــان و تــــــن بمانــــــد مـــــک مـــــن زهرســـــت در کـــــار ـــــو ی مـــــن و ت

بریـــــده ســـــر بکـــــف بـــــا جـــــام جـــــالب بگــــــو تــــــا چیــــــست ایــــــن جــــــام گزیــــــده

دهــــــد جــــــام بدســــــت ســــــر بریــــــده مــــــیـــــوش ـــــر خـــــود را فرام ـــــه کردســـــت او س ک

ـــــ ـــــه ج ـــــس آنگ ـــــازپ ـــــم درب ـــــد اس ان زبع گـــــــردد فلا در بـــــــسم پنهـــــــان کـــــــه مـــــــی

بـــــــرآی ازجـــــــان و گـــــــم شـــــــو در مـــــــسما همـــــــــــــه مـــــــــــــوجش دل آدم گرفتـــــــــــــه

ـــــی ـــــا م ـــــست در م ـــــا چی ـــــه دری ـــــشیند ک ن وگــــــــر هــــــــر دو بمانــــــــد مــــــــن نمانــــــــد کـــــه ز آن یـــــک جوشـــــده کـــــوهی نگوســـــار

الحکایه و التمثیل -۱۴ یکـــــــی را دیـــــــد خـــــــوش بنشـــــــسته در راه رفـــــــت آن شـــــــاه بناموســـــــی قـــــــوی مـــــــی

۲۷

ـــــوش ـــــني خ ـــــر زم ـــــسته ب ـــــدوگفت ای نش ب ن گفتــــــا کــــــه مــــــن روشــــــن نباشــــــمچنــــــا

هــــــر آنگــــــاهی کــــــه در تــــــو مــــــن نمانــــــدــــــت روشــــــن شــــــود زود اگــــــر جــــــان و تنـــــن ـــــه اســـــت آن تريگـــــی ت ـــــشت آین چـــــو پ چــــــــو بزداینــــــــد پــــــــشت آینــــــــه پــــــــاکـــــضی ســـــیاه اســـــت ـــــا بع ـــــردا رویه چـــــو ف چـــــــو پـــــــشت آینـــــــه چـــــــون روی گـــــــرددـــــــــــت از دور آدم کـــــــــــسی هرگـــــــــــز نگف ز حـــــــــشرت نکتـــــــــه روشـــــــــن بگـــــــــویم

ـــــ ـــــروز معنی ـــــم ام ـــــو ه ـــــسم ت ـــــه ج ستهمــــــشاید ــــــان گ ــــــد ج ــــــسم بن ــــــون ج وىل چ همــــــــني جــــــــسمت بــــــــود امــــــــا منــــــــور

ـــــــود مع ـــــــش ـــــــاهرن ـــــــه ظ ـــــــاطن جمل ی ب محمـــد را چـــو جـــان تـــن بـــود و تـــن جـــانــــست ــــه خاک ــــدم ک ــــن دی ــــه ت ــــویی ک اگــــر گ جوابـــــــت گـــــــویم انـــــــدر گـــــــور بنگـــــــر

ــــاک دره ــــشت و خ ــــور خ ــــشمت گ ــــت بچ ســـــاکی ـــــد خ ـــــد دی ـــــو روضـــــه دان ـــــسی ک ک

ی کــه مــن باشــی چنــني خــوشخــواه تــو مــی مـــــن آن خـــــواهم کـــــه اصـــــالً مـــــن نباشـــــمـــــــــــد ـــــــــــن نمان ـــــــــــان و ت دوی در راه جــــود زود ــــن ش ــــردد و جــــان ت ــــت جــــان گ تن

ــــــــه ــــــــن وىل جــــــــان روی آین ســــــــت روش شـــود هـــر دو یکـــی چـــه پـــاک و چـــه خـــاکـــــت ـــــاه اس ـــــد م ـــــا مانن ـــــضی رویه ـــــه بع نـــــردد ـــــوی گ ـــــد س ـــــر ص ـــــد اگ ـــــی باش یک مثــــــال حــــــشر تــــــن بــــــه زیــــــن بعــــــالم

ـــــت ـــــا من ـــــشنو ت ـــــو ب ـــــی مـــــن بگـــــویمت بــــد زانکــــه دنیاســــت کــــه جــــسم اینجــــا نمان همـــــه جـــــسم تـــــو اینجـــــا جـــــان نمایـــــد وگـــــــر بـــــــی طـــــــاعتی از جـــــــسم مگـــــــذر بالشـــــــک ایـــــــن بـــــــود تبلـــــــی الـــــــسرایرـــــا آن ـــــن و ب ـــــا ای ـــــد ب ـــــراج ش ـــــوی مع ســــــست ــــــان پاک ــــــه ج ــــــاکی چگون ــــــن خ ت تـــو خـــود کـــوری کـــه گفـــت ای کـــور بنگـــر

ـــره ـــت و حف ـــه س ـــری روض ـــشم دیگ ـــت بچ س پـــــــاکیچـــــــرا تـــــــن را نخوانـــــــد جـــــــان

ــــــــــــــانی ــــــــــــــان ودرمک ــــــــــــــا در زم وىل ت نیـــــــــاری دیـــــــــد هرگـــــــــز تـــــــــن بجـــــــــانی

الحکایه و التمثیل - ۱۵ــــــــی مــــــــردی دل افــــــــروز برپســــــــید از عل نباشــــــــــد گفــــــــــت روز خــــــــــرم آنجــــــــــا نـــــــه شمـــــــسی باشـــــــد و نـــــــه زمهریـــــــریــــــروز ــــــد ام ــــــا باش ــــــسام کاینج ــــــني اج هم

ســـــت اجـــــسام اینجـــــا چـــــو پـــــشت آینـــــه عمــــــر اینجــــــا عمــــــر آنجــــــا سراجــــــستـــــــ ـــــــوبکر و عم ـــــــای ب ـــــــز پ ـــــــو مغ ر راچ

چــــو ســــیبی راکــــه انــــدر خلــــد بــــشکافت چـــــه باشـــــد گـــــر تـــــن تـــــو نـــــور باشـــــد چــــو در چــــشم آیــــدت چــــون مــــاه نــــوریـــــني دم شـــــد پدیـــــدار ـــــه ســـــید گفـــــت ک نـــــت ـــــاز انگـــــور جن ـــــدر نم چـــــو خـــــورد ان

کـــــه باشـــــد در بهـــــشت ای شـــــري حـــــق زور از آن معنـــــی کـــــه شـــــب نبـــــود هـــــم آنجـــــاــــــريی ــــــه من ــــــا ن ــــــی آنج ــــــم بین ــــــه مظل ن همـــــــني اجـــــــسام باشـــــــد عـــــــالم افـــــــروزـــــــــصفا ـــــــــه م ـــــــــون روی آیین ـــــــــود چ شــــــــست ــــــــو عاج ــــــــني همچ ــــــــالل ابنوس ب

ــــــوان ــــــر را ت ــــــا قم ــــــان کاینج ــــــدن چن دیــــــو ــــــانش حــــــور عــــــني یافــــــتت انی در می

ـــــــــد ـــــــــور باش ـــــــــالم ح ـــــــــه ذرات ع همــــــــوری ــــــــر ذره ح ــــــــد در آن ه چــــــــرا نای بهــــــشت و دو زخــــــم زیــــــن پــــــاره دیــــــوارـــــــــت ـــــــــد او حـــــــــور جن چـــــــــرادایم ندی

۲۸

ــــــار کــــــونني ــــــد و ن ــــــت خل ــــــه ســــــید گف ن بهـــــــــشتی دان تـــــــــو از قـــــــــول پیمـــــــــربـــــــود ـــــــني ب ـــــــل ب ـــــــده جربی چـــــــو او را دیـــــــور وضـــــــو اینجـــــــا وضـــــــو آنجایگـــــــه ن

ــــــــو ــــــــیچــــــــو ت ــــــــور و زمین ــــــــدۀ گ بینن ببینــــــی گــــــر تــــــرا آن چــــــشم بــــــاز اســــــت

نمایـــــد تــــرا ایـــــن آب خـــــوش خـــــوش مـــــی چگونــــه شــــرح جــــسم و جــــان دهــــم مــــنـــــــــست ـــــــــري و ناتوان ـــــــــامروز پ ـــــــــی ک زنــــــرد ــــــره ب ــــــا ب ــــــش آنج ــــــرد ری ــــــارد م نیـــــــود در کـــــــني و در زور ـــــــی کاینجـــــــا ب س عــــــوان آنجــــــا ســــــگی خیــــــزد چــــــو آذر

ســــت جــــسم و جــــان درویــــش یــــک آینــــه جــــــسم باشــــــداگــــــر زیــــــن ســــــو نمایــــــد

ـــــــشنت را ـــــــی خوی ـــــــو چـــــــه دان ـــــــزا ت عزیـــــــذیرد ـــــــت پ ـــــــو زین ـــــــور ت ـــــــشت از ن به

ــــــــک ــــــــو نزدی ــــــــني بت ــــــــد نعل ــــــــر از بن ت ز حـــــــــــد حجـــــــــــره او تـــــــــــا بمنـــــــــــرب بهـــــــشتش الجـــــــرم انـــــــدر زمـــــــني بـــــــود جمـــــاد اینجـــــا جمـــــاد آن جایگـــــه حـــــورـــــــ یزمـــــــني جـــــــز روضـــــــه و حفـــــــره نبینـــــاز اســـــت ـــــدر نم ـــــامرب بگـــــور ان کـــــه پیغ

نمایــــــــد پــــــــری را آبــــــــت آتــــــــش مــــــــیــــم مــــن ــــسم را یکــــسان نه ــــه جــــان و ج کــــــست ــــــت و جوان ــــــت بکراس ــــــا رف چوآنجـــــرد ـــــه ب ـــــش آنجایگ ـــــاد ری ـــــوان ب ـــــه نت کــــــورت مــــــور ــــــشر انــــــدر ص ــــــدش ح کننــــــــر ــــــــام در صــــــــورت براب ــــــــگ و بلع س

نمایـــــــد از دو رویــــــــش بحکمـــــــت مـــــــی وز آن ســــــو جــــــان پــــــاکش اســــــم باشــــــد

دان جــــــان و تــــــن راطلــــــسمی بوالعجــــــب کــــــه بــــــی اعمــــــال تــــــو زینــــــت نگــــــريد

الحکایه و التمثیل -۱۶ چنــــــــني گفــــــــت آن بــــــــزرگ برگزیــــــــدهـــــــــت ـــــــــت تمام وىل آنگـــــــــه شـــــــــود جنــــــــدنیا ــــــــدا شــــــــود حــــــــوری ب اگــــــــر پی نـــــــــداری تـــــــــاب آن امـــــــــروز اینجـــــــــاـــــت باشـــــد ـــــدر جان ـــــه ان ـــــوت ک ـــــی ق زه تــــــــــویی آن نقطــــــــــۀ افتــــــــــادۀ فــــــــــارغ بلـــــــوغ اینجاســـــــت در عقبـــــــی طهـــــــورش

حیاتـــــــــــستجنـــــــــــت ازدر و دیـــــــــــوار درخـــتش صـــدق و اخـــالص اســـت و تقـــوی درخـــــــــــت طیبـــــــــــه آنجـــــــــــا برویـــــــــــد نــــــه ســــــید گفــــــت کاینجانیــــــک بختــــــیــــــباب ــــــه اس ــــــد ن ــــــا مان ــــــا اقرب ــــــه آنج نــــــــست ــــــــردا کــــــــه او اب الصالت ــــــــسا م ب نــــه در دل بگــــذرد کــــان خــــود چــــه سانــــست

زنـــــد جـــــوش همـــــه عـــــالم ز حـــــوران مـــــی در و دیــــــــــــــوار ایــــــــــــــشانند جملــــــــــــــه

ســـــــت زمینهـــــــا و آســـــــمانها پـــــــر فرشـــــــته

ـــــده ـــــان هـــــست آفری ـــــن زم ـــــت ای کـــــه جن کــــــه در جنــــــت شــــــوند اهــــــل قیامــــــتـــــی ـــــا بعقب ـــــیهش ت ـــــق ب ـــــن خل ـــــوند ای ش کــــــه بینــــــی حــــــور روح افــــــروز اینجــــــا

ــــــه ــــــدک ــــــدانت باش ــــــاب صــــــد چن فرداتـــــالغ ـــــد خـــــواهی گـــــشت ب ـــــدر خل کـــــه ان دلـــــــت اینجاســـــــت در فـــــــردوس نـــــــورش زمــــــــــــني و آســــــــــــمان او نجاتــــــــــــستـــــــی ـــــــرار معن ـــــــت اس ـــــــار درخ ـــــــه ب همـــــد ـــــا ســـــخن آنجـــــا بگوی کـــــه دســـــت و پــــــی ــــــا درخت ــــــشاند آنج ــــــی ن ــــــک نیک بیـــــــساب ـــــــد عمـــــــل باشـــــــند ان کـــــــه فرزن بـــــسا زن کـــــان زمـــــان اخـــــت الزکاتـــــست

ستنــــــه درجــــــان آیــــــدت کــــــني از جهانــــــــــده ــــاخن زن ــــو ن ــــاموش چ ــــشان و خ ــــد ای ان

ـــــــــــــه ـــــــــــــد جمل وىل در پـــــــــــــرده پنهانن ســـت تـــو کـــی بینـــی کـــه چـــشم تـــو سرشـــته

۲۹

نگـــــه کـــــز سرشــــت آیـــــی بـــــرون تـــــوهــــر آــــــزی تــــــرا فــــــاش ــــــی هــــــر چی شــــــود معن حیـــــات لعـــــب و لهوســـــت ایـــــنچ دیـــــدیــــت ــــو فتادس ــــر ت ــــو ب ــــت ت ــــات ای دوس حیـــــودی ـــــشنودی کـــــه ب ـــــست آنگـــــه کـــــه ب الـــــــم ـــــــون ه ـــــــه کن ـــــــتی آنگ ـــــــاتی داش حی تـــــرا چـــــون از یکـــــی گفـــــنت خـــــرب نیـــــستــــــشانی ــــــی ن ــــــت ب ــــــق و حیات ــــــو از نط چــــــــــــــی ــــــــــــــزدانش بعقب ــــــــــــــامرزاد ی می

نـــــه اســـــرارز جـــــامی دیگرســـــت ایـــــن گوــــــــد ــــــــز بین ــــــــشم تی ــــــــن بچ ــــــــق ای محق همـــــــــه عـــــــــالم ببینـــــــــد بنـــــــــد بـــــــــوده دهــــــد بــــــر بــــــاد تــــــا پــــــیچش نمانــــــد کـــسی کـــني دیـــد و چـــشمش ایـــن صـــفا یافـــت ز کـــــــــونني ارشـــــــــوی پـــــــــاک و مجـــــــــردـــــــــد را چـــــــــو خـــــــــاکی اگـــــــــر راه محم

بـــــــاش ز قـــــــول فلـــــــسفی گـــــــو دور مـــــــی بعقـــــــل ار نقـــــــش ایـــــــن اســـــــرار بنـــــــدیـــــیش اســـــت ـــــول ب ـــــدان ط ـــــل چن ورای عق

ـــــی ـــــز در زیرک ـــــو ج ـــــتچ ـــــرا دس ـــــود ت نب بگــــــــویم اعتقــــــــاد خــــــــویش بــــــــا تــــــــوــــريزن داشــــت ــــشتی پ ــــه م ــــذهب ک ــــان م هم بــــسی بــــشناس و چــــون مــــن کــــرد عــــاجزـــــــــرار ـــــــــريزن دادســـــــــت اق بکـــــــــل آن پ جـــــو تـــــو بـــــی علـــــت چـــــون و چرایـــــی

ـــــــو ـــــــون ت ـــــــالم را کن ـــــــر دو ع ـــــــی ه ببینــــی ــــی چــــه م ــــویم یکــــی م ــــاش گ ــــی ک دانی

حیـــــــــــوه طیبـــــــــــه نـــــــــــامی شـــــــــــنیدی بهــــــــر تــــــــویی درون نــــــــوعی نهادســــــــتـــــــودن کـــــــان شـــــــنودی ـــــــود ب ـــــــودی ب نبــــم ــــون ه ــــست چ ــــت ه ــــني دو حیات ــــني ک بب

یاتــــــت هــــــیچ اثــــــر نیــــــستوزان نــــــوع ح حیــــــــوه و نطــــــــق ذره چــــــــون بـــــــــدانی

ســــت ایــــن گونــــه معنــــی کــــه گویــــد فلــــسفه نــــــدارد فلــــــسفی بــــــا ایــــــن ســــــخن کــــــار دو عــــــالم را بکــــــل یــــــک چیــــــز بینــــــدـــــــوده ـــــــه س ـــــــوده جمل ـــــــد ب ـــــــد آن بن کن چــــــو هیچــــــی باشــــــد او هــــــیچش نمانــــــد بنــــــور صــــــدر عــــــالم مــــــصطفی یافــــــت نیایــــــــد راســــــــت بــــــــی نــــــــور محمــــــــدــــــاکی ــــــردد ز پ ــــــو گ ــــــاک ت ــــــالم خ دو ع

ــــــی ــــــل و زیرکــــــی مهجــــــور م ــــــاش ز عق ب میـــــــــان گـــــــــرب کـــــــــان زنـــــــــار بنـــــــــدیــــت ــــیش اس ــــور ب ــــم را در غ ــــد و ه ــــه بع کــــــــست ــــــــدرو ه ــــــــراود کان ــــــــوزه آن ت ز ک اگرچــــــه کــــــی شــــــود ایــــــن بــــــیش بــــــاتو مـــــرا آن مذهبـــــست اینـــــک ســـــخن راســـــت علـــــی الحـــــق ایـــــن بـــــود دیـــــن عجـــــایز تــــــــرا در ره بهــــــــر جزویــــــــست انکــــــــار اگـــــــر آیـــــــی تـــــــو بـــــــی علـــــــت نیـــــــایی

ثیلالحکایه و التم -۱۷ـــــام ـــــی خ ـــــیوه یک ـــــن ش ـــــرد زی ـــــئواىل ک س کـــــه از بهـــــر چـــــرا عـــــالم چنـــــني اســـــتـــــــبش فتادســـــــت چـــــــو آن پیوســـــــته در جن چــــرا ایــــن هفــــت گــــردد بــــر هــــم اینجــــاـــــــــــق ـــــــــــلطان مطل ـــــــــــوابش داد آن س ج ســــخن بــــشنو نــــه دل تــــاب و نــــه ســــر پــــیچـــــوییم ـــــت نگ ـــــل عل ـــــا در اصـــــل ک چـــــو م چــــــو عقــــــل فلــــــسفی در علــــــت افتــــــاد

از آن ســــــلطان بــــــر حــــــق پــــــري بــــــسطام کـــه آن یـــک آســـمان ایـــن یـــک زمـــني اســـت

ــــــن ســــــ ــــــستادستچــــــرا ای اکن اینجــــــا ایــــن عــــالم اینجــــا ــــست خــــاص ای چــــرا جایی کـــه بـــشنو ایـــن جـــواب از مـــا علـــی الحـــق

ـــــرای ایـــــن کـــــه مـــــی ـــــی دگـــــر هـــــیچ ب بین بلـــــــی در فـــــــرع هـــــــم علـــــــت نجـــــــوییم ز دیـــــــن مـــــــصطفا بـــــــی دولـــــــت افتـــــــاد

۳۰

ــــــت ــــــه عل ــــــن و ن ــــــست در دی ــــــه اشکال ن ی عقــــــــــــل مــــــــــــا را بارگاهیــــــــــــستورا

همــــی هــــر کــــو چــــرا گفــــت او خطــــا گفــــت چـــــرا و چـــــون نبـــــات و خـــــاک و همـــــست عزیـــــــزا ســـــــر جـــــــان و تـــــــن شـــــــنیدیـــــــرار ـــــــن باس ـــــــور ک ـــــــن و جـــــــان را من ت

ــــــی ــــــر دو چــــــو م ــــــاری ه ــــــم ی ــــــی به بینــــن خــــواه ــــواهی ز م ــــان و تــــن خ ــــال ج مث

بجـــــز تـــــسلیم نیـــــست ایـــــن دیـــــن و ملـــــتـــــست ـــــشم راهی ـــــک چ ـــــسفی ی ـــــیکن فل ول بگـــــو تـــــا خـــــود چـــــرا بایـــــد چـــــرا گفـــــت

ن کــــو پــــاک فهمــــستکــــسی دریابــــد ایــــ ز مغـــــــز هـــــــر ســـــــخن روغـــــــن کـــــــشیدیـــــــار ـــــــردد گرفت ـــــــن گ ـــــــان و ت ـــــــه ج وگرنــــــــــر دو ــــــــــاری ه ــــــــــد گرفت ــــــــــم باش به مثــــــــال کــــــــور و مفلــــــــوج اســــــــت در راه

الحکایه و التمثیل -۱۸ــــــوج بودســــــت و یکــــــی کــــــور یکــــــی مفل

ـــــی ـــــای نم ـــــی پ ـــــوج ب ـــــد مفل ـــــت ش یارســــــور ــــــردن ک ــــــر گ ــــــد ب ــــــوج ش ــــــر مفل مگــــــــن راه ــــــــن دو ت ــــــــد ای ــــــــدزدی برگرفتن ب

ی ایــــــــشان پدیــــــــدارچــــــــو شــــــــد آن دزد از آن مفلــــــــــوج بــــــــــر کندنــــــــــد دیــــــــــده

نهادنـــــد چـــــو کـــــار ایـــــشان بهـــــم بـــــر مـــــی چـــــــو جـــــــان روی و تـــــــن روی دوروینـــــــدــــــــد ــــــــد ایــــــــشان در عذابن چــــــــو محجوبنــــــــردان ــــــــوعی دگ ــــــــقان ن ــــــــذاب عاش ع عـــــــذاب جـــــــان عاشـــــــق از جمالیـــــــست اگـــــــر فـــــــانی شـــــــود زان رســـــــته گـــــــردد مثــــــاىل گفــــــت ایــــــن را پــــــري اصــــــحابـــــــش ـــــــت و آت ـــــــه س ـــــــز پروان ـــــــاىل نی مث

نــــــــــور آن همــــــــــه عــــــــــالم بیفتــــــــــدز اگـــــر تـــــو خـــــو کنـــــی بـــــی تـــــو در آن نـــــور چنـــــــان کـــــــان طفـــــــل را غـــــــواص دانـــــــا کـــــه تـــــا آن طفـــــل بـــــا دریـــــا کنـــــد خـــــوی چــــــو پیــــــدا شــــــد جمــــــال یوســــــف از دور زنـــــــان مـــــــصر چـــــــون رویـــــــش بدیدنـــــــد ز بیهوشــــــــی چنــــــــان گــــــــشتند دل ســــــــوزـــــــــار او زود ـــــــــشد درک ـــــــــم ن ـــــــــا گ زلیخ ببـــــــني آخـــــــر کـــــــه آن پروانـــــــه خـــــــوش

ــــــد پ ــــــمعی رس ــــــو از ش ــــــورچ ــــــه را ن روان ز عــــــــــشق آتــــــــــشني پــــــــــروا نمانــــــــــد

از آن هـــــر دو یکـــــی مفلـــــس دگـــــر عـــــور بـــــرد کـــــور مانـــــده بـــــر جـــــای نـــــه ره مـــــی

ـــر زور ـــک چـــشم داشـــت و آن دگ ـــن ی ـــه ای ک بـــــــــشب در دزدیـــــــــی کردنـــــــــد ناگـــــــــاه شـــــــدند آن هـــــــر دو تـــــــن آخـــــــر گرفتـــــــار

ـــــ ـــــی، پ ـــــبک پ ـــــور س ـــــدهشـــــد آن ک ی بریـــــــــد ـــــــــم فتادن ـــــــــا ه ـــــــــال ب در آن دام ب اگــــــــر انــــــــدر عذابنــــــــد از دو ســــــــویندــــــــــد ــــــــــش ســــــــــوزان خرابن ــــــــــان آت می وز آن بـــــــسیار کـــــــس را بـــــــی خـــــــرب دانــــست ــــون محالی ــــت آن چ ــــان را طاق ــــه ج کــــــــــا پیوســــــــــته گــــــــــردد بقــــــــــایی در فنـــــــشته آب ـــــــر پ ـــــــی ب ـــــــایی نه ـــــــه دری ک کــــه نــــارد تــــاب آتــــش جــــان دهــــد خــــوشـــــــد ـــــــم بیفت ـــــــی ه ـــــــوه و موس ـــــــزد ک بری

یــــــــــک باشــــــــــی و از آن دوربــــــــــدان نزدـــــــــدریا ـــــــــرود آرد ب ـــــــــش ف ـــــــــصد لطف بـــــوی ـــــر ج ـــــا گه ـــــد از دری ـــــد ش ـــــر دان مگــــور ــــصر جــــامع گــــشت از ن ــــان چــــون م جهـــــــد ـــــــم بریدن ـــــــر ه ـــــــک ره دســـــــتها ب بی

ت چــــــل روزوکــــــه نامــــــد یادشــــــان از قــــــ کــــــــه او خــــــــو کــــــــرده دیــــــــدار اوبــــــــود

زنـــــد خـــــود را بـــــر آتـــــش چگونـــــه مـــــی درآیــــــــــــد پرزنــــــــــــان پروانــــــــــــه از دور

انــــــــــدبــــــــــسوزد بــــــــــالش و پــــــــــروا نم

۳۱

ـــــــد ـــــــسوزد ســـــــود بین اگرچـــــــه چـــــــون ب دریـــــــــن دیـــــــــوان ســـــــــرای نـــــــــاموافقــــــست از دوســــــت ــــــان درجــــــان او شوقی چنـــــشوق ـــــد در کـــــوی مع ـــــر زن ـــــی پ چـــــو لختـــــــــــن حـــــــــــدیثم ذوق دادی خـــــــــــدایا زی چــــو مــــن دریــــای شــــوق تــــو کــــنم نــــوش ز شــــــــوقت آمــــــــدم در عــــــــالم خــــــــاک ز شـــــــــوقت در کفـــــــــن خفـــــــــتم بنـــــــــازم

گــــــــوش گــــــــردداگــــــــر هــــــــر ذرۀ مــــــــنــــــانی ــــــردد زب ــــــن گ ــــــوی م ــــــر م ــــــر ه اگــــاز گــــر از هــــر جــــزو مــــن چــــشمی شــــود بـــــــیچ ـــــــر ه ـــــــد و گ ـــــــن ذرۀ مان ـــــــر از م گ

ـــــــــد ـــــــــش دود بین ـــــــــم ز آت ـــــــــیکن ه ولـــــــق ـــــــیچ عاش ـــــــی ه ـــــــه نبین ـــــــو پروان چ کـــــه نـــــه از مغـــــز اندیـــــشد نـــــه از پوســـــتـــــــــــشوق ـــــــــــروغ روی مع ـــــــــــسوزد در ف ب چــــــــو پروانــــــــه دلــــــــم را شــــــــوق دادی

ــــی ــــا م ــــو دری ــــو چ ــــوق ت ــــم جــــوش ز ش زن روم بـــــــا عـــــــالم پـــــــاک ز شـــــــوقت مـــــــی

ز شـــــــــوقت در قیامـــــــــت ســـــــــر فـــــــــرازمـــــــردد ـــــــدهوش گ ـــــــو م ـــــــام ت ـــــــوق ن ز ش

شانینیابــــــــد جــــــــز ز نــــــــام تــــــــو نــــــــ نبینــــــــــد جــــــــــز تــــــــــرا در پــــــــــرده رازــــــیچ ــــــر ه ــــــد دگ ــــــرا دان ــــــد ت ــــــرا خوان ت

الحکایه و التمثیل - ۱۹ چــــــو مــــــردآن پــــــري مــــــرد پــــــري اصــــــحاب برپســـــیدش کـــــه هـــــني چـــــون بـــــود حالـــــتـــــن را ـــــدم آن دو ت ـــــه دی ـــــت او ک ـــــني گف چن مــــــرا گفتنــــــد ای خــــــوش بــــــرده خوابــــــتــــــابی ــــــیچ ب ــــــان در ه ــــــوی جه ــــــخن گ ســـــــایی ـــــــن از تنگن ـــــــه م ـــــــتم ک ـــــــني گف چن

بحــــق چــــون از کمــــان تــــريشــــوید از مــــن تــــرا چنــــدان کــــه ریــــک و بــــرگ و مویــــستـــــزای ـــــان دل اف ـــــه پاک ـــــن جمل ـــــا ای ـــــو ب ت مــــرا کانــــدر دو عــــالم جــــز تــــو کــــس نیــــست

مگـــــر آن شـــــب مریـــــدش دیـــــد در خـــــواب کردنـــــد ز مـــــن ربـــــک ســـــئوالت کـــــه مـــــی

ــــــــــــشنت را خــــــــــــدایم را ســــــــــــرپدم خوی خــــدایت کیــــست و چیــــست اینجــــا جوابــــت نـــــــــشد وا خانـــــــــه از بهـــــــــر جـــــــــوابی

ردم ســـــــرایی نـــــــه خـــــــداییبـــــــدل کـــــــ گویــــــد فــــــالن پــــــري بحــــــق گوییــــــد مــــــی

ــــــست ــــــرار جوی ــــــزار اس ــــــصد ه ــــــر یک به فراموشــــــــم نکــــــــردی در چنــــــــني جــــــــایــــــست ــــــوس نی ــــــنم ه ــــــنم ای فراموشــــــت ک

المقاله السابعه - ۲۰ـــــودن ـــــدیش ب ـــــیش ان ـــــست پ ـــــت چی حقیق اگـــــــر جانـــــــت بـــــــرون آیـــــــد ز صـــــــورتـــــــالم ـــــــر دو ع ـــــــد ه ـــــــو نیای ـــــــاب ت حج از ایـــــن صـــــورت اگـــــر بـــــريون شـــــوی تـــــو

ـــــــ ـــــــدچـــــــو جان ـــــــور دادن ـــــــام ن ت را مقـــــــز ـــــــد هرگ ـــــــور و خل ـــــــرور ح ـــــــشو مغ م

ز خـــــود بگذشـــــنت و بـــــا خـــــویش بـــــودن ـــــــی هـــــــرچ مـــــــی ـــــــی ضـــــــرروت ببین دان

ببینــــــــی هــــــــر دو عــــــــالم را بیــــــــک دم مـــــه و خورشـــــید محجوبـــــون شـــــوی تـــــو ســــــر چــــــشم تــــــو ســــــوی حــــــور دادنــــــد کــــه بــــی حــــق نــــور ندهــــد خلــــد هرگــــز

الحکایه و التمثیل -۲۱ ســــــــرای خــــــــود بغــــــــارت داد شــــــــاهی

یش شـــــــاه ایـــــــستادبر پـــــــایغالمـــــــی پـــــــ در افتادنــــــــــــد غــــــــــــارت را ســــــــــــپاهی

جنبیــــــــد از جــــــــای دران غــــــــارت نمــــــــی

۳۲

ـــــانی ـــــتش کـــــه غـــــارت کـــــن زم یکـــــی گف بخندیـــــد او کـــــه ایـــــن بـــــر مـــــن حرامـــــست مـــــــــرا در روی شـــــــــه کـــــــــردن نگـــــــــاهی دل شـــــــــه گـــــــــشت خـــــــــرم زان یگانـــــــــهــــــاعزاز و نکــــــو داشــــــت ــــــسی جــــــوهر ب ب

خـــــواهی تـــــرا بـــــاد کـــــه بـــــرگري آنـــــچ مـــــی غالمــــــش دســــــت خــــــود بگــــــشاد از هــــــم کــــــه مــــــا را کــــــار بــــــا ایــــــن اوفتادســــــت

ــــرا دیگــــر ــــستی م ــــو ه ــــستچــــو ت ــــه ه همــــــــی هرگــــــــز مبــــــــاد آن روز را نــــــــور همـــــان کـــــم نیایـــــد ـــــو جانـــــان آمـــــد از ج چــــــد هــــــر کــــــه مردســــــت ــــــی را نجوی دو گیتـــست ـــان ه ـــر دوجه ـــه در ه ـــذت ک ـــر ل ـــو ه چ

نگــــريی چــــرا پــــس تــــرک دو جهــــان مــــی یکـــــــــی را خـــــــــواه تـــــــــا در ره نمـــــــــانی شــــــــواغل دور کــــــــن مــــــــشغول او شــــــــو اگـــــــــر از دیـــــــــدۀ خـــــــــود دور افتـــــــــیــــــــت ــــــــدم بدادس ــــــــدو گن ــــــــشت آدم ب به

ـــــــ ـــــــدبرين ـــــــضی را بت ـــــــت بع ـــــــید گف ه س اگـــــــر جـــــــان را بخواهـــــــد بـــــــود دیـــــــدار

ــــــانی ــــــود زی ــــــود نب کــــــه گــــــر ســــــودی بــــــست ــــــن تمام ــــــود م ــــــاه س ــــــه روی ش ک بـــــسی خوشـــــرت کـــــه از مـــــه تـــــا بمـــــاهی جــــــــواهر خواســــــــت خــــــــاىل از خزانــــــــه بدســــــت خویــــــشنت در پــــــیش او داشــــــت

جـــــان مـــــن شـــــادکـــــه کـــــردی ای گرامـــــی ــــــــم ــــــــت محک ــــــــه بگرف ــــــــشت ش سرانگ چــــه جــــوهر چــــه خزانــــه جملــــه یادســــت همـــه دســــتم دهــــد چــــون تــــو دهــــی دســــت کـــــه مـــــن از تـــــو بـــــدون تـــــو شـــــوم دور همـــــه ایـــــن جـــــوی تـــــو کـــــان کـــــم نیایـــــدـــــد او کـــــني هـــــر دو گردســـــت یکـــــی را جویــــــیش از آن هــــــست ــــــرا در حــــــضرت او ب ت

نگـــــــريی چـــــــو مـــــــشتاقان پـــــــی آن مـــــــی فلــــــک رو بـــــــاش تـــــــا در چـــــــه نمـــــــانی چــــو خــــود را گــــم کنــــی در حــــق فروشــــوــــــــی ــــــــور افت ــــــــر ن همــــــــی در عــــــــالم پ تـــــو هـــــم بفـــــروش اگـــــر کـــــارت فتادســـــت ســـــــوی جنـــــــت کـــــــشند آنگـــــــه بـــــــزنجري چــــــه باشــــــی هــــــشت جنــــــت را خریــــــدار

الحکایه و التمثیل -۲۲ـــــــــــدامت ـــــــــــصد درد و ن ـــــــــــريی را ب اس زنـــــــد انگـــــــشت و دیـــــــده بـــــــر کنـــــــد زود چنـــــني گویـــــد کـــــه از دیـــــده چـــــه مقـــــصود

باشـــــــــــداگـــــــــــر دیـــــــــــدار معبـــــــــــودم نـــــشت حاصـــــل ـــــد گ ـــــصودم نخواه ـــــو مق چ حجابــــت گــــر از آن حــــضرت بهــــشت اســــت بهـــــــشتی را بخـــــــود گـــــــر بـــــــاز خـــــــوانی

گـــــویم کـــــسی کـــــز مـــــاه رویـــــی چـــــه مـــــیـــــردار ـــــه ک ـــــد گون ـــــد ص ـــــو زر کن ـــــک ج بیـــــست ـــــرد راه ـــــا م ـــــن ســـــخن ب ـــــیکن ای ول

برنـــــــد انـــــــدر قیامـــــــت بـــــــدوزخ مـــــــی ـــــد زود ـــــاک افکن ـــــر خ ـــــده ب ـــــواری دی بخ نخـــــــواهم دیـــــــده بـــــــی دیـــــــدار معبـــــــود

ـــــــــ ـــــــــصودم نباشـــــــــدز دی ـــــــــیچ مق ده ه نـــــه دیـــــده خـــــواهم و نـــــه جـــــان و نـــــه دلـــــست ـــــه زشت ـــــویم ک ـــــا گ ـــــره ت ـــــدارم زه ن نیندیـــــــــشی کـــــــــه ازحـــــــــق بازمـــــــــانی شـــــــــود از نـــــــــاتوانی همچـــــــــو مـــــــــویی بهـــــــشتی چـــــــون بنـــــــستاند زهـــــــی کـــــــارـــــت ـــــیاه اس ـــــوان س ـــــه و دی ـــــا دیوان ـــــه ب ن

الحکایه و التمثیل - ۲۳ شــــــنیدم مــــــن کــــــه شــــــبلی بــــــا گروهــــــی بـــــــره در کاســـــــه ســـــــر دیـــــــد پـــــــر بـــــــاد

همـــــــی شـــــــد در بیابـــــــان تـــــــا بکـــــــوهی ـــــــی ـــــــاد وزان م ـــــــاد کـــــــه از ب کـــــــرد فری

۳۳

سرگـــــــــشته گـــــــــشتهكاســـــــــه گرفـــــــــت آن کـــــه بنگـــــر کـــــني ســـــر مردیـــــست پـــــر غـــــم چــــــو شــــــبلی آن خــــــط آشــــــفته برخوانــــــدــــــني راه ــــــن ســــــر در چن ــــــت ای ــــــاران گف بی کــــــه هــــــر کــــــو در نبــــــازد هــــــر دو عــــــالم تــــو هــــم گــــر هــــر دو عــــالم تــــرک گــــویی بپیمــــــــایی بــــــــسختی چنــــــــد فرســــــــنگــــــی ــــــني تــــــا شــــــب بخفت بــــــراه حــــــق چنــــابی ــــو زر نی ــــک ج ــــج ی ــــی صــــد رن ــــو ب ت

ــــــی ــــــو م ــــــري چ ــــــپیدتگ ــــــسس روز س د ع نخـــواهم گـــویی کـــه جـــز حـــق مـــی تـــو مـــی

ــــــــگ ــــــــدۀ تن ــــــــدۀ در ژن ــــــــی گن ــــــــو آب تـــــــی ـــــــو م ـــــــره ت ـــــــريی زه ـــــــود آب ز ش ش

ــــــــای ــــــــد عقــــــــل از پ ــــــــک دردی درآی بی

ــــــشته ــــــی نب ــــــب خط ــــــد ای عج ــــــرو دی ب کـــــه او دنیـــــا زیـــــان کـــــرد آخـــــرت هـــــم بـــــــزد یـــــــک نعـــــــره و آشـــــــفته درمانـــــــد ســـــــــر مردیـــــــــست از مـــــــــردان درگـــــــــاه نگـــــــــردد در حـــــــــریم وصـــــــــل محـــــــــرمـــــــی ـــــــان کـــــــان مـــــــرد از مـــــــردان اوی چنـــگ ـــوک در چن ـــد ب ـــو زر آی ـــک ج ـــا ی ـــه ت ک بـــــــــــراه راســـــــــــتی گـــــــــــامی نرفتـــــــــــیـــــــتابی ـــــــابرده ش ـــــــج ن ـــــــق رن ـــــــوی ح ســــــدت ــــــد امی ــــــون باش ــــــک چ ــــــب تاری ش بهــــــشت و حــــــور الحــــــق مــــــی نخــــــواهم

ــــــی ــــــگ نم ــــــه نن ــــــشتت ای هم ــــــد به بایــــــــــاب ــــــــــه آوری ت ــــــــــت چگون در آن هیب

ـــــایچگ ـــــر ج ـــــل ب ـــــا عق ـــــد آنج ـــــه مان ون

الحکایه و التمثیل - ۲۴ـــــــاد ـــــــرد از ب ـــــــکایت ک ـــــــشه ش ـــــــی پ یک کــــــــه ناگــــــــه بــــــــاد تنــــــــدم در زمــــــــانی بعــــــدلت بــــــاز خــــــر ایــــــن نــــــیم جــــــان راــــــــشاند ــــــــک بن ــــــــشه را نزدی ــــــــلیمان پ س چـــــــــو آمـــــــــد بـــــــــاد از دوری بتعجیـــــــــلــــــداد ــــــاد بی ــــــست از ب ــــــت نی ســــــلیمان گف

گریــــــزد رســــــد او مــــــی چــــــو بــــــادی مــــــیــــــــــ ــــــــــیم خرم ااگــــــــــر امــــــــــروز دادی ن وگــــــــــــــر یکبــــــــــــــار آوری شــــــــــــــهادتــــــــن دو جــــــــویی ــــــــزی ورای ای وگــــــــر چیـــــــــسدود ـــــــــد راه م ـــــــــردود آم ـــــــــب م طل وگــــــر تــــــو گــــــرم رو مــــــردی دریــــــن کــــــار

ــــر صــــد قــــرن مــــی گــــردی چــــو گــــویی اگـــــــــــــارت ـــــــــــــربدی روزگ ـــــــــــــداری ب بپن

ـــــــــاد ـــــــــد بفری ـــــــــلیمان ش ـــــــــک س بنزدیــــــــــانی ــــــــــا جه ــــــــــانی ت ــــــــــدازد جه بینـــــــان را ـــــــو بفروشـــــــم جه ـــــــر ت ـــــــه ب وگرنــــد ــــک خــــود خوان ــــاد را نزدی پــــس آنگــــه ب گریـــــــزان شـــــــد ازو پـــــــشه بـــــــصد میـــــــل

نتوانـــــــد اســـــــتاد ولـــــــیکن پـــــــشه مـــــــیـــــــتیزد ـــــــر س ـــــــا صرص ـــــــشه ب ـــــــه پ چگون برســــــــتی هــــــــم ز دوزخ هــــــــم ز گرمــــــــا حاللـــــــت شـــــــد بهـــــــشت بـــــــا ســـــــعادتـــــاد بیهـــــوده چـــــو گـــــویی شـــــبت خـــــوش ب

بیــــنم چــــه مقــــصود چــــو مقــــصودی نمــــی بـــــرو تـــــا پینـــــه بـــــر کفـــــشت زنـــــد یـــــار

ـــــی ـــــویی نم ـــــت ب ـــــه خـــــواهی یاف ـــــم ک دانــــس ــــن را کی ــــو ای ــــا تت ــــارتی ب ــــن چــــه ک ای

الحکایه و التمثیل -۲۵ــــــز ــــــه خی ــــــوامرد پگ ــــــت آن ج ــــــني گف چن بهـــــــر طاعـــــــت کـــــــه فرمودنـــــــد پـــــــای آر چــــو ایـــــن کــــردی ز فرمـــــان بــــیش کـــــردیــــــــت از راه ــــــــد بازی ــــــــر در رس ــــــــون گ کن

کـــــه پـــــیش از صـــــبح دم در طاعـــــت آویـــــز ــــــــاز چاشــــــــت آنگــــــــاهی بجــــــــای آر نم نکــــــو کــــــردی تــــــو آن خــــــویش کــــــردی

ــــــشی ــــــاهن ــــــو ناگ ــــــت ت ــــــر دس ــــــر س ند ب

۳۴

تــــو پــــایش گــــري کاینجــــا جملــــه سودســــتـــــــــــــویی ـــــــــــــی داری بم ـــــــــــــر آویزش اگـــــــــاری ـــــــــردی روزگ ـــــــــالوده گ ـــــــــر پ مگــــر جــــای ــــده ب ــــویی مان ــــست م ــــا ه ــــو ت ز ت

بــــر تــــن ارخشکــــست یــــک مــــویجنــــت را چــــــو مــــــویی تــــــا بکــــــوهی در حسابــــــست تـــــو تـــــا یـــــک بـــــارگی جـــــان درنبـــــازی مکاتـــــب را اگـــــر یـــــک جـــــو بماندســـــت تـــــــــویی تـــــــــو تـــــــــرا نـــــــــامحرم آمـــــــــد اگــــــــر آیینــــــــه تــــــــو هــــــــم دم تــــــــست دو هــــم دم را کــــه بــــا هــــم شــــان حسابــــستــــــار ــــــا ی ــــــار ب ــــــوت ی ــــــشیند بخل چــــــو بنـــــــاز ـــــــوت آغ ـــــــز خل ـــــــرد هرگ ـــــــدانی ک نــــــــــر راه ــــــــــردان س ــــــــــري م ــــــــــه زان ش نــــــق ــــــشناس مطل ــــــني ب ــــــه یق ــــــی الجمل علـــــود ـــــار کـــــه ب ـــــا در خـــــور حـــــق ی بگـــــو تـــــــو ـــــــدرت قطـــــــرۀ ت ـــــــای ق چـــــــو در دریــــــــد ــــــــو امی ــــــــه وصــــــــل او داری ت چگون

خـــــــواهی بـــــــزاری و بـــــــزوری تـــــــو مـــــــیــــشني کــــه جــــان از دســــت برخاســــت ــــرو بن ب اگـــــــر جانـــــــست دایـــــــم غرقـــــــه اوســـــــتــــــــــت ــــــــــرگردان بماندس ــــــــــزاران ذره س ه دریــــــن دریــــــا هــــــزاران قطــــــره پنهانــــــست

ـــــــسی در وصـــــــف ـــــــدب ـــــــصنیف کردن او تـــــــی ـــــــرن م ـــــــد فکـــــــرت هـــــــزاران ق کردن

ـــــــــــر در الهـــــــــــی ـــــــــــای پ زهـــــــــــی دریـــــــی ـــــــاک ســـــــخنها م رود چـــــــون آب زر پ

ـــــرده ـــــس شـــــهوت خـــــوی ک ـــــا نف ـــــت ب دلــــــاىل ــــــدانی جــــــز خی ــــــو عــــــالم ن چــــــو ت تــــرا بــــا ایــــن چــــه کــــار ای خفتــــه بــــاری

وگرنــــــه بــــــاز گــــــري تــــــو کــــــه بودســـــــتـــــــــیچ ســـــــــویی ـــــــــوی او از ه ـــــــــابی ب نی کــــــــه تــــــــا بــــــــویی بیــــــــابی از کنــــــــاریــــر پــــای ــــد ب ــــوی مــــانی بن ــــک م ــــدان ی ب هنــــــــــوزش نانمــــــــــازی دان بــــــــــصد روی چـــه مـــویی و چـــه کـــوهی چـــون حجابـــستــــــــــازی ــــــــــرا و نانم ــــــــــم ت ــــــــــب دان جنـــــت ـــــو بماندس ـــــاودان در گ ـــــو ج ـــــدان ج ب

دم آمــــــدتــــــو بــــــی تــــــو شــــــو کــــــه آدم آن ــــــست ــــــامحرم ت ــــــريه شــــــد ن چــــــو از دم تــــــست ــــــد حجاب ــــــان باش ــــــویی می ــــــر م اگــــــار ــــــو اغی ــــــد همچ ــــــامحرم افت ــــــس ن نفـــــاز ـــــی ب ـــــر چـــــه داری خـــــو کن مگـــــر از ه کــــــه گــــــردد جــــــان تــــــو زیــــــن راز آگــــــاه کــــه ازحــــق نیــــست برخــــوردار جــــز حــــق چــــو جــــز حــــق نیــــست برخــــوردار کــــه بــــودــــــو ــــــضرت ذرۀ ت ــــــید ح ــــــا خورش ــــــو ب چ چگونــــــه بــــــر تــــــوانی شــــــد بخورشــــــید

ـــــــه ـــــــوریک ـــــــل در ســـــــوراخ م ـــــــد پی آیـــــــت ـــــــست برخاس ـــــــیار و م ـــــــد هوش درآم وگــــــر عقــــــل او بــــــرون از حلقــــــه اوســــــتـــــــــت ـــــــــوان بماندس وىل خورشـــــــــید در ای وىل گـــــــــــوهر درون قعـــــــــــر پنهانـــــــــــستـــــف کردنـــــد ـــــک دگـــــر تعری ـــــسی بـــــا ی ب بـــــــآخر بـــــــا ســـــــرآمد عجـــــــز و حـــــــريتــــــــاهی ــــــــرد تب ــــــــرو گ ــــــــشیند ب ــــــــه نن ک ولــــــیکن دیــــــده داری تــــــو پــــــر خــــــاکــــــــرده ــــــــر پ ــــــــانی زی ــــــــد مع ــــــــا بین کجـــــــاىل ـــــــی کم ـــــــن معن ـــــــابی ازی ـــــــا ی کجـــــــاری ـــــــاس ک ـــــــا کن ـــــــشک ب ـــــــدارد م ن

الحکایه و التمثیل -۲۶ یکــــــی کنــــــاس بــــــريون جــــــست از کــــــار چـــــو بـــــوی مـــــشک از دکـــــان بـــــرون شـــــدــــــود ــــــا ب ــــــوش او را کج ــــــوی خ ــــــاغ ب دم

مگـــــــر ره داشـــــــت بـــــــر دکـــــــان عطـــــــار همـــــــی کنـــــــاس آنجـــــــا ســـــــرنگون شـــــــد تـــــو گفتـــــی گـــــشت جـــــان از وی جـــــدا زود

۳۵

بــــــــرون آمــــــــد ز دکــــــــان مــــــــرد عطــــــــارــــــش از گــــــالب و عــــــودتر شــــــد چــــــو رویــــــر چــــــون بدیــــــدش ــــــی کنــــــاس دیگ یک مـــــشامش از نجاســـــت چـــــون خـــــرب یافـــــت کــــــــسی بــــــــا گنــــــــد بــــــــدعت آرمیــــــــده اگــــــر روحــــــی رســــــد ســــــوی دمــــــاغشـــــــس ناســـــــاز ـــــــن نف ـــــــربز ای کـــــــسی درمـــــــــویی رســـــــــد او را ز اســـــــــرار اگـــــــــر بـــــــــوس دادن ـــــــــرت را ب ـــــــــد ش ـــــــــو نای نکـــــه ســـــی ســـــال پیوســـــت چـــــو آبـــــی در چل تــــــو از خــــــود راه گــــــم کــــــردی دریــــــن راهــــــــد ــــــــاز ماندن ــــــــني ره ب ــــــــسانی در چن ک چــــــو چوگــــــان ســــــرنگون مــــــردان میــــــدان

ـــــــــرده حـــــــــريت بم ـــــــــه در پ ـــــــــدهم اندنــــــــت ــــــــن دوران بغای ــــــــد دری ــــــــرون نام ب فریـــــــــــدونان ز ره مرکـــــــــــب براندنـــــــــــد چـــــو یـــــک دل نیـــــست انـــــدر خانقــــــاهی دری در قعـــــــــــر دریـــــــــــای دل تـــــــــــست دل تــــــــــو موضـــــــــــع تجریـــــــــــد آمـــــــــــدـــــــــو منظـــــــــر اعالســـــــــت حـــــــــق را دل ت نظرگـــــــــــاه شـــــــــــبان روزی دل تـــــــــــست چـــــــو روی دل کنـــــــی از ســـــــوی گـــــــل دور غـــــــالم آن دلـــــــم کـــــــز دل خـــــــرب یافـــــــت

ــــــــرد کــــــــار بو ــــــــی کــــــــه م ــــــــدعزیزان دنـــــــد ـــــــامی نرفتن ـــــــس خـــــــود گ بکـــــــام نفـــــــشتهی را ـــــــس م ـــــــد نف ـــــــان دادن ـــــــه ن ن وىل هـــــــر کـــــــو هـــــــوای دل گـــــــسل کـــــــرد

ــــــــسیار ــــــــیش آورد ب گــــــــالب و عــــــــود پــــــر شــــــد ــــــوش ت ــــــاس از آن بیه ــــــسی کن بـــــــــدش ـــــــــی آوری ـــــــــیش بین نجاســـــــــت پ

ــــاز شــــد جــــانی ــــتدو چــــشمش ب دگــــر یاف ســــــــــنت ناشــــــــــنیدهگنــــــــــسیم مــــــــــش

درون دل فــــــــــــرو مــــــــــــريد چــــــــــــراغشـــــاز ـــــد گـــــاهی تهـــــی ب ـــــر کن کـــــه گـــــاهی پ همـــــــی در پـــــــای افتـــــــد ســـــــر نگوســـــــار مگـــــــــــس را طعمـــــــــــه طـــــــــــاووس دادن تـــــرا ســـــی پـــــاره ایـــــن ســـــر دهـــــد دســـــتگــــــاه ــــــه از هــــــیچ آ ــــــر هیچــــــی ون ــــــه ب ن

فـــــــشاندند کـــــــه از دریـــــــای دل در مـــــــیـــــــان ـــــــابرده بپای ـــــــوی ن ـــــــن گ ـــــــسی ای ک

ـــــــــــه غـــــــــــريت بم ـــــــــــر قب ـــــــــــدبزی اندن کـــــــــسی در پختگـــــــــی ایـــــــــن والیـــــــــت بجـــــــــز گـــــــــاوان در ایـــــــــن اوال نمانـــــــــد عـــــــــوام النــــــــــاس را نبـــــــــود گنــــــــــاهی کــــــه آن در از دو عــــــالم حاصــــــل تــــــست ســـــــــرای خلـــــــــوت و توحیـــــــــد آمـــــــــد ولکــــــــني ســــــــخت نابیناســــــــت حــــــــق را وىل روی دل تـــــــــــو درگــــــــــــل تــــــــــــستــــــــور ــــــــستی بگــــــــريد روی دل ن ــــــــرین پ بـــــس شـــــوم خـــــویش ســـــرتافت ـــــی از نف دم

بودنــــــددمــــــی از نفــــــس خــــــود بیــــــزار ــــــــــــد ــــــــــــآرامی نخفتن ــــــــــــد و ب نخوردن نــــــه برخوردنــــــده یــــــک نــــــان تهــــــی را نیـــــــارد لقمـــــــۀ بـــــــی خـــــــون دل خـــــــورد

الحکایه و التمثیل -۲۷ عزیــــزی بـــــد کـــــه تـــــا شـــــد شـــــصت ســـــاله

ــــــــی ــــــــیکن اگرچــــــــه دســــــــت م دادش ولـــــــــــویی ـــــــــــنود از دور ب ـــــــــــر روزی ش مگ کــــه چــــون شــــد شــــصت ســــال از بهــــر اللــــه

ســـوخت برخاســـت دلـــش بـــر نفـــس خـــود مـــی ن بـــــــوی بـــــــسیارروان شـــــــد بـــــــر پـــــــی آ

ــــــک نو ــــــودش ی ــــــت ب ــــــوای گوش ــــــهه ال نبـــــــــود از نفـــــــــس نـــــــــامعلوم ایمـــــــــنـــــــده جـــــــویی ـــــــس را از دی روان شـــــــد نفـــــواه ـــــۀ خ ـــــک لقم ـــــرا ی ـــــان م ـــــن بری ازریـــــد لقمـــــۀ خواســـــت ـــــا بـــــوکش توان کـــــه ت

ـــــــی ـــــــوی م ـــــــدان ب ـــــــدار ز زن ـــــــد پدی آم

۳۶

بـــــــــزد در تـــــــــا در زنـــــــــدان گـــــــــشادند ز داغـــــــش بـــــــوی بریـــــــان مـــــــی برآمـــــــدـــال ـــشت در ح ـــی خـــود گ ـــد ب ـــري آن دی چـــو پـــــري ـــــون گ ـــــس زب ـــــای نف ـــــشاد ک ـــــان بگ زب

ــــــــــــانی ــــــــــــوی بری شــــــــــــنیدیز دوری ب عزیــــــزان را چنــــــني بریــــــان دهــــــد دســــــت تـــــرا چـــــون نیـــــست روزی چنـــــد ســـــوزیــــــــــی بــــــــــرو دل گــــــــــرم در ســــــــــوز عقب تــــــرا دل هــــــست لــــــیکن هــــــست معــــــزول

ل ره بـــــــــــران ایـــــــــــن جزیـــــــــــرهمثـــــــــــاـــــت ـــــريون نهادس ـــــدم ب ـــــز ق ـــــا آن ب ـــــه ت ک پـــــی خـــــود گـــــري خیـــــز ای خـــــريه ســـــرکش بـــــــزن گـــــــردن کـــــــزین نبـــــــود دریغـــــــی ازیــــــــــن کــــــــــافر مــــــــــسلمانی نیایــــــــــد نـــــــه هرگـــــــز از فـــــــضوىل ســـــــري گـــــــرددــــــک آرزو دســــــت ــــــد ی ــــــرش ده وگــــــر دیـــــــاره ـــــــريی کن ـــــــام او گ ـــــــک ک ـــــــر از ی گــــودن ــــده ب ــــر را بن ــــس خ ــــن نف ــــست ای خری

ــــــــی ــــــــر ران م ــــــــی را داغ ب ــــــــد یک نهادن وزان غــــــم نفــــــس را جــــــان مــــــی برآمــــــد

زد انـــــدر ره پـــــر و بـــــال چـــــو مرغـــــی مـــــیــــــی ــــــت م ــــــون گــــــري اگــــــر بریان ــــــد کن بای

و بریــــــــانی بدیــــــــدی در رمیـــــــــدیچــــــــ تــــو پنــــداری کــــه ایــــن آســــان دهــــد دســــت کــــــه نتــــــوان شــــــد بــــــرون از پــــــیش روزی کــــــه تــــــا در ســــــایه مــــــانی روز عقبــــــیـــــــــــــــــشغول ـــــــــــــــــس م وىل در آرزوی نف مثــــــــال آن بــــــــز اســــــــت و آن حظـــــــــريهــــــسی ســــــر در طغــــــار خــــــون نهادســــــت بـــــــــرکش ـــــــــريه ب ـــــــــیم خـــــــــود ز آب ت گل نهـــــــــــاد کـــــــــــافر خـــــــــــود را بتیغـــــــــــی

ـــــــــانی نیا ـــــــــه ب ـــــــــه از روزن نگ ـــــــــدک یــــــر گــــــردد ــــــه هرگــــــز هــــــیچ کــــــارش دی نــــست ــــا ســــگی م ــــردد ز خــــشم ام ســــگی گ زنــــــد در یــــــک زمانــــــت صــــــد هــــــواره کجـــــــا باشـــــــد نـــــــشان زنـــــــده بـــــــودن

الحکایه و التمثیل -۲۸ بــــــدان خــــــر بنــــــده گفــــــت آن پــــــري دانــــــا چنــــــني گفتــــــا کــــــه مــــــن خربنــــــده کــــــارمــــــــــوزون ــــــــــشیار م ــــــــــوابی دادش آن ه ج کــــه چــــون خــــر مــــرد تــــو دل زنــــده گــــردی

ا در نهادســـــــتازیـــــــن کـــــــافر کـــــــه مـــــــا رــــــــار ــــــــسیاری بگفت ــــــــست ب ــــــــسلمان ه مــــــد ــــــیش آی ــــــان پ ــــــی ک ــــــاری غم ــــــرا ی مــــــــاره ــــــــب و نظ ــــــــسوس در لع ــــــــصد اف ب ببــــني تـــــا اســـــتخوان ایــــن ســـــگ بافـــــسون بکـــــــني مـــــــن چنـــــــان دل کـــــــرد ســـــــنگنيــــــن نفــــــس کــــــافر در نهــــــادم سگــــــست ای

ــــی ــــی ریاضــــت م ــــشم جــــان م ــــن ک ــــنم م ک مــــــرا ای نفــــــس عاصــــــی چنــــــد از تــــــو تـــو شـــوم از بـــس کـــه کـــردی ســـخره گـــريی

ــــــــانیعز ــــــــس ف ــــــــريد نف ــــــــزا گــــــــر بم ی

کــــــه کــــــارت چیــــــست ای مــــــرد توانــــــا بجـــــــز خـــــــر بنـــــــدگی کـــــــاری نـــــــدارم کـــــه یـــــارب خـــــر بمـــــريادت هـــــم اکنـــــون تــــــو خــــــر بنــــــده خــــــدا را بنــــــده گــــــردی مـــــــسلمان در جهـــــــان کمـــــــرت فتادســـــــتـــــــــردار ـــــــــد بک ـــــــــی بای ـــــــــسلمانی هم مـــــــد ـــــــیش آی ـــــــافر ک ـــــــس ک ـــــــت نف ز دس

خــــوارهجهــــان خــــورد ایــــن ســــگ افــــسوس ـــــريون ـــــان شـــــري ب ـــــرد از ده چـــــه ســـــان ک کـــــه مـــــرگ تلـــــخ بـــــر مـــــن کـــــرد شـــــريین کــــه مــــن هــــم خانــــه ایــــن ســــگ بــــزادمــــــن ــــــنم م ــــــانی ک ــــــوک روح ــــــگی را ب س دلــــــم تــــــا کــــــی بــــــود در بنــــــد از تــــــوـــــــريی ـــــــر بم ـــــــکم گ ـــــــد دو اش ـــــــرو نای فــــــــــــــدگانی ــــــــــــــت یابــــــــــــــد زن دل باقی

۳۷

ــــــانی ــــــی زم ــــــن راه ــــــرد ای ــــــر م ــــــرو گ ب دلـــــــــت در تنگنـــــــــای تنبلـــــــــی مانـــــــــدــــــــــو ــــــــــداخنت ت ــــــــــی ان ــــــــــت در تنبل تن

ـــــی ـــــو م ـــــد ت ـــــه مردن ـــــایی ک ـــــدیش و آنه ان ســـــــبک روحـــــــان بمنـــــــزل گـــــــه رســـــــیده دلـــــت در خـــــون، تنـــــت در تـــــاب مانـــــده ز راه کــــــــــــــاروان یکــــــــــــــسو فتــــــــــــــادهــــــــا آخــــــــر ز جــــــــایی ــــــــشتاب ت ــــــــرو ب بـــــــــــــشه ـــــــــــــی کـــــــــــــاهلی در ره بپی گرفت

آن چیـــــزی کـــــه بـــــی مغـــــزان شـــــنیدندهـــــر ز تــــــــو ایــــــــن قــــــــوت بــــــــازو نیایــــــــد

بجــــــــــــــوی از درج در در دل نــــــــــــــشانیـــــــد ـــــــت در چـــــــار مـــــــیخ کـــــــاهلی مان تن

ــــــ ــــــاس و ب ــــــود عب ــــــوز خ ــــــاخنت ت سی س رســــــیدند و چــــــو مــــــردان کــــــار کردنــــــدــــــو خــــــود را در گــــــران جــــــانی کــــــشیده ت شــــده هــــم ره تــــو خــــوش در خــــواب مانــــده ز حــــــــريت ســــــــر بزانــــــــو بــــــــر نهــــــــاده بگوشـــــــــــــت آیـــــــــــــد آواز در آیـــــــــــــی بگفـــــــــت و گـــــــــوی بنـــــــــشینی همیـــــــــشه جــــــــــــوانمردان بعــــــــــــني آن رســــــــــــیدند کـــــــــه از دام مگـــــــــس نـــــــــريو نیایـــــــــد

الحکایه و التمثیل - ۲۹ــــــر ره بخفــــــت ــــــیکــــــری ب از خــــــرده دان

درآمــــــــد کــــــــاروان و رفــــــــت چــــــــون دودــــدار خــــواب از دیــــدگان رفــــت چــــو شــــد بی چــــرا خفتــــی کــــه کــــرد آخــــر چنــــني خــــوابــــــام ــــــد ای ــــــت دی ــــــا چــــــه خواب ــــــدانم ت ن کـــــــر آن بـــــــشنود گفـــــــت آشـــــــفته بـــــــودمــــــدار ــــــا چــــــون شــــــدم از خــــــواب بی دریغ

ــــــــد کــــــــاروانی ــــــــی درآی ــــــــا وقت کــــــــه تـــــــود ـــــــرب ب ـــــــر را خ ـــــــۀ ک ـــــــا آن خفت کج

وان رفـــــــتبـــــــدو گفتنـــــــد ای کـــــــر کـــــــارـــــان و اصـــــحاب ـــــم راه ـــــتند ه ـــــه بگذش کـــرانجام ـــا س ـــردت ت ـــواب ک ـــوش در خ ـــه خ ک کــــه هــــم کــــر بــــودم و هــــم خفتــــه بــــودم

یـــــــابم ز یـــــــک هـــــــم راه آثـــــــار نمـــــــی

الحکایه و التمثیل -۳۰ـــــــــانی ـــــــــوالفش چغ شـــــــــنودم حـــــــــال ب کــــه چــــون خورشــــید روشــــن روی درگــــشت تـــــو هـــــم ای بـــــرده انـــــدر دشـــــت خوابـــــت

کـــــه گفتنـــــدش چـــــرا خـــــر مـــــی نرانـــــی یکی فــــــرو مــــــانی دریــــــن دشــــــتبتــــــار

نرانــــــــدی خــــــــر فــــــــرو شــــــــد آفتابــــــــت

المقاله الثمانیه - ۳۱ـــــاد ـــــودی کـــــارت افت ـــــودی چـــــو ب چـــــرا بـــــت ـــــدت ای دوس ـــــرم کاوردن ـــــه ج ـــــرا چ ت معــــــــــادن مغــــــــــز ارکانــــــــــست لــــــــــیکنـــــــــوان ـــــــــاده حی ـــــــــات افت ـــــــــز نب وزو مغ ز انــــــــــسان انبیــــــــــا گــــــــــشته خالصــــــــــهــــــــی ازیــــــــن هفــــــــت آســــــــمان در راه معن همـــــی هرچـــــه از کمـــــال اصـــــل دورســـــت

ی بـــــــودۀ حیـــــــی شـــــــدی تـــــــوجمـــــــاد چنـــــــان خـــــــواهم کـــــــه بـــــــر ترتیـــــــب اول

ـــــــاد ـــــــه دشـــــــوارت افت چـــــــه گـــــــویم عقب ســــــتتــــــویی در راه معنــــــی مغــــــز هــــــر پو

نباتـــــــــست انگهـــــــــی مغـــــــــز معـــــــــادنـــــسان ـــــشت ان ـــــوان گ ـــــز حی ـــــس مغ وزان پـــــــــادات خاصـــــــــه ـــــــــید س ـــــــــشان س وزبــــــــوىل ــــــــا درگــــــــاه م ــــــــت ت ــــــــد رف ببایــــــــت ــــــــني نفورس ــــــــت ب ــــــــع حقیق ازو طبـــــو ـــــدی شـــــیئی شـــــدی ت کجـــــا الشـــــی بــــــداری یــــــک نفــــــس خــــــود را معطــــــل ن

۳۸

ـــــی ـــــت م ـــــوی رتب ـــــت س ـــــام ز رتب ـــــی گ نهـــــــر گـــــــره بندســـــــت جـــــــان را نهـــــــادت پ نهـــــــادت پـــــــر گـــــــره کردنـــــــد از آغـــــــازــــــــــر کــــــــــوه زاده ــــــــــی ای بزی چــــــــــه دانـــــــــد ـــــــــوهی پروریدن ـــــــــر ک ـــــــــسی را زی ک جهـــــــانی بـــــــار بـــــــر پـــــــشتش نهادنـــــــد مــــــــه از کوهـــــــــست بــــــــار او و او مـــــــــور چــــــــــو برگرينــــــــــد ازو بــــــــــار گــــــــــران را

ــــــــــــــدشــــــــــــــ کیبائی بجــــــــــــــان او درآی چـــــــو نـــــــور جـــــــاودان آیـــــــد بپیـــــــششــــن ــــني م ــــشتم چن ــــون گ ــــه چ ــــد ک ــــدل گوی بــــشگفت ــــت ب ــــن این ــــیم م ــــا ن ــــن ی ــــنم ای مــــــــــادرزاد ناگــــــــــاه ــــــــــای م چــــــــــو نابین چــــــــــو بینــــــــــد روشــــــــــنایی جهــــــــــان او تـــــــــرا همچـــــــــون ســـــــــراید زنـــــــــدگانیـــــــردی ـــــــون دور گ ـــــــا چ ـــــــک ج از آن تاریـــــــدان عجایـــــــب عجـــــــب مـــــــاتی دران چن همـــــی چنـــــدان کـــــه چـــــشم تـــــو کنـــــدکارـــــــست در آن حـــــــضرت کـــــــه امکـــــــان ثبوت کجـــــــا آنجـــــــا وجـــــــود کـــــــس نمایـــــــدــــــــــــــالم آرای ــــــــــــــاب ع ــــــــــــــیش آفت بپـــــــــد ـــــــــستی درآی ـــــــــرده ه ـــــــــس پ از آن پــــو ــــد ت ــــک و ب ــــردی نی ــــدانک ک ــــی چن هم اگـــــــــر بـــــــــد کـــــــــردۀ زیـــــــــر حجـــــــــابی بنیکــــــــی و بــــــــدی در کــــــــار خویــــــــشیـــــردار ـــــار و ک ـــــد ک ـــــر ب ـــــست و گ ـــــر نیک اگ

آیـــــی از یـــــک یـــــک خـــــم دام بـــــرون مـــــیـــــــی ـــــــان م ـــــــان را از آن ج ـــــــی آن جه نبین

بـــازبیـــک یـــک دم شـــود یـــک یـــک گـــره کــــــه تــــــو زیــــــر چــــــه بــــــاری اوفتــــــاده بزیـــــــــــر بـــــــــــار کـــــــــــوهش آوریدنـــــــــــد بزیـــــــر بـــــــار کـــــــوهش خـــــــوی دادنـــــــدــــــــور ــــــــت او ک ــــــــاق خورشیدس ــــــــه آف همــــــــد آن جهــــــــان را ــــــــک ســــــــاعت ببین بی همــــــــــه عــــــــــالم نــــــــــشان او برآیــــــــــدــــــشش ــــــد ز خوی ــــــب آی ــــــد عج ــــــرو مان ف ز شـــــک چـــــون آمـــــدم ســـــوی یقـــــني مـــــن کــــــه نــــــور مــــــن همــــــه آفــــــاق بگرفــــــتـــــک راه ـــــور چـــــشم خـــــود بی ـــــد ن کـــــه یاب

ــــــــه خــــــــريه مانــــــــد آن زمــــــــان اوچ گونـــــــــانی ـــــــــم چن ـــــــــه ه ـــــــــالم بعین در آن ع قـــــــــرین عـــــــــالم پـــــــــر نـــــــــور گـــــــــردی غریبــــــــت آیــــــــد آن چنــــــــدان غرایــــــــبــــــــردار ــــــــی ذره ک ــــــــید بین ــــــــی خورش همـــــست ـــــاف عنکبوت ـــــک چـــــون دســـــت ب فلـــــــد ـــــــس نمای ـــــــر اطل ـــــــد چـــــــون در ب نم کجــــــا مانــــــد وجــــــود ســــــایه بــــــر جــــــایــــــد ــــــستی درآی ــــــوی پ ــــــت س ــــــر از رفع ســــــو ــــــود ت ــــــرد خ ــــــی گ ــــــاده بین ــــــه آم هم

نــــــــه بــــــــا بزرگــــــــان هــــــــم رکــــــــابیوگر همـــــــــــه آیینـــــــــــه کـــــــــــردار خویـــــــــــشی شـــــــــود در پـــــــــیش روی تـــــــــو پدیـــــــــدار

الحکایه و التمثیل - ۳۲ ســــــــــیاهی کــــــــــرد در آبــــــــــی نگــــــــــاهیــــــاخوش ــــــامعلوم و ن ــــــد ن ــــــی دی چــــــو روی چنـــــان اندیـــــشه کـــــرد آن مـــــرد دل تنـــــگ زفـــــان بگـــــشاد گفـــــت ای صـــــورت زشـــــت بــــــــرآی از آب ای زشــــــــت ســــــــیه تــــــــاب چـــــو بـــــر بیهـــــوده بـــــسیاری ســـــخن گفـــــت

ــــــو ــــــاهیت ــــــن نگ ــــــت ک ــــــم در آب روی ه

بدیـــــــــد از آب رویـــــــــی پـــــــــر ســـــــــیاهی ــــــش ــــــر ســــــر آت ــــــدش ب از آن زشــــــتی دوی کــــــه هــــــست آن مــــــردم آب ســــــیه رنــــــگ کـــــــدامني دیـــــــو در عـــــــالم تـــــــرا کـــــــشت کــــــه در آتــــــش همــــــی پــــــایی نــــــه در آبــــــشنت گفــــــت ــــــا خوی ــــــست و همــــــه ب ندان ببــــــني تــــــا خــــــود ســــــپیدی یــــــا ســــــیاهی

۳۹

چـــــو مـــــرغ جـــــان فـــــرو ریـــــزد پـــــر و بـــــالـــــــــشت آرد ـــــــــی ســـــــــیاهی پی ســـــــــیه روی چــــــو جــــــان پــــــاک در یــــــک دم بــــــدادی ز دنیـــــــا تـــــــا بعقبـــــــی نیـــــــست بـــــــسیار تـــــرا بانـــــگ و خـــــروش و گریـــــه چندانـــــستــــــو ــــــر ت ــــــريی وای ب ــــــس م ــــــا نف ــــــر ب اگ وگـــــر بـــــی نفـــــس مـــــريی پـــــاک باشـــــیــــرد ــــن م ــــت و ت ــــرا چــــو جــــان پاکــــت رف ت

ــــه هــــر گــــاهی کــــه تــــو از پــــیش مــــردیکـــــی ـــــر خـــــود م ـــــرچ ب ـــــت ه شـــــمرد آن زبان

از آن پـــــــــس عـــــــــالم خاموشـــــــــی آیـــــــــد بـــــــــرون پـــــــــرده آیـــــــــد شـــــــــور ایـــــــــامگـــــاه از خـــــویش تـــــو اینجـــــایی ز خـــــود آـــــــــردی ـــــــــور گ ـــــــــستغرق آن ن ـــــــــان م چنـــــــــامی ـــــــــر مق ـــــــــن برت ـــــــــر داری ازی و گــــــی خــــــویش ــــــود کــــــامروز ب مقــــــرب آن بـــــی خـــــویش گـــــردد ـــــد و ب ـــــه حـــــق بین هم دریـــن معنـــی کـــه مـــن گفـــتم شـــکی نیـــست

ــــــــا ــــــــو از راهمث ــــــــا ت ــــــــاز گــــــــویم ب ىل ب چــــــه گــــــر عمــــــری بخــــــون گردیــــــدۀ تــــــوــــــردون ــــــد چــــــرخ گ ــــــی درآی بچــــــشمت کــــــــو ــــــــدۀ ت ــــــــان دی ــــــــر ذرۀ ک ــــــــی ه هم

گویــــد کــــه گــــردون آن چنانــــست کــــه مــــی پــــس آن چیــــزی کــــه شــــد در چــــشم حاصــــلــــــــــز ــــــــــد تمیی ــــــــــار آمــــــــــدی در بن گرفتــــــــی ــــــــا راز بین ــــــــصنع حــــــــق نگــــــــر ت بـــــودی کـــــه پیداســـــت ـــــني ب اگـــــر اشـــــیا چن

ت الهـــــیکـــــه بـــــا حـــــق مهـــــرت دیـــــن گفــــــــــــار ـــــــصد ب ـــــــی دل را ب ـــــــاره کن ـــــــر پ اگـــني گـــوش ـــني دســـت و هم ـــني چـــشم و هم همگــــــاه اگــــــر زیــــــن مــــــی نیــــــاری گــــــشت آـــــد کـــــه خـــــود اشـــــیا چگونـــــست خـــــدا دان بمانـــــد از مغـــــز معنـــــی پوســـــت بـــــا تـــــوــــــو ــــــدۀ ت ــــــزی دی ــــــه چی ــــــداری ک ــــــو پن تــــــــــه ــــــــــی وگرن ــــــــــی بین ــــــــــال آن هم مث

ببینــــــــــی روی خــــــــــود در آب اعمــــــــــال پیدی در فـــــــــــروغ خویـــــــــــشت آردســـــــــــ

قــــــــدم حــــــــاىل در آن عــــــــالم نهــــــــادیـــــــــــوار ـــــــــــست دی ـــــــــــود ت وىل در ره وج کـــه ایـــن نفـــس دبـــی هـــم صـــحبت جانـــستـــــو ـــــر ت ـــــای ب ـــــا پ ـــــر ت ـــــد ز س ـــــسی گری بــــــش و در خــــــاک باشــــــی ــــــدر آت چــــــه ان نبایــــــد خــــــویش را بــــــا خویــــــشنت بــــــرد بــــسا کـــــس را کـــــه گـــــوی از پـــــیش بـــــردی چـــــو زیـــــر خـــــاک رفتـــــی بـــــاد بـــــرد آن

ـــــــــــــی ـــــــــــــات ره مدهوش ـــــــــــــدمقام آی درون پــــــــــــــــرده خاموشیــــــــــــــــست و آرام کــــــه آنجــــــا اگهــــــی برخیــــــزد از پــــــیشـــــــردی ـــــــستی دور گ ـــــــذت ز ه ـــــــه زان ل ک تــــــــوداری انـــــــــدرین قربـــــــــت نظـــــــــامیـــــیش ـــــی پ ـــــیش ب ـــــود آن حـــــضرتش در پ ب بجـــــــــوهر از دو گیتـــــــــی بـــــــــیش گـــــــــردد

چـــشمی و عـــالم جـــز یکـــی نیـــست تـــو بـــی مگـــــــر جانـــــــت شـــــــود زیـــــــن راز آگـــــــاهــــــــو ــــــــشنیدۀ ت ــــــــن ن ــــــــل ای ــــــــاىل مث مث

شم تــــــست افــــــزونکــــــه قــــــدر او ز چــــــ نیایــــــــــد عــــــــــني آن در دیــــــــــدۀ تــــــــــو کــــه چــــشمت دیــــد یــــا عقــــل تــــو دانــــستــــــل ــــــرد غاف ــــــست ای م ــــــیش نی ــــــاىل ب مث

بینــــی نــــه آن چیــــز مثالــــست ایــــن چــــه مــــی حقیقتهــــــــــای اشــــــــــیا بــــــــــاز بینــــــــــی ســــــئوال مــــــصطفی کــــــی آمــــــدی راســــــت بمـــــــــن بنمــــــــــای اشــــــــــیا را کمــــــــــاهی نیایــــــــــد آنــــــــــچ دل باشــــــــــد پدیــــــــــدارـــني هـــوش ـــني عقـــل و هم ـــني جـــان و هم هم

ــــــــر ــــــــسطانیان راهمه ــــــــوی ف ــــــــا س زینج کـــــه در چـــــشم تـــــو بـــــاری بـــــا شکونـــــست مثــــاىل بــــیش نیــــست ای دوســــت بــــا تــــوــــــــــو ــــــــــشنیدۀ ت ــــــــــو و ن ــــــــــتی ت ندیدســــه در اصــــل و دگــــر نــــه یکیــــست ایــــن جمل

۴۰

یکـــــی کـــــان یـــــک بـــــرون باشـــــد ز آحـــــادـــــــد ـــــــد جاوی ـــــــک چیزن ـــــــاقی بی همـــــــه ب

م غــــرق ایــــن دریــــای نــــور اســــتدو عــــال هـــــر آن نقـــــشی کـــــه در عـــــالم پدیدســـــت کلیــــــــــــد و در از آن پیــــــــــــدا نمانــــــــــــد کـــــسی کـــــو نقـــــش بـــــی نقـــــشی پـــــذیرفتـــــــشانی ـــــــی ن ـــــــورتی و ب ـــــــی ص ـــــــر ب اگ وگرنــــــــه مــــــــردۀ مغــــــــرور مــــــــی بــــــــاشـــن هـــرچ پیداســـت ـــست ای اگـــر گـــویی کـــه چی همـــــــه نـــــــاچیز و فـــــــانی و همـــــــه هـــــــیچــــــــدی ــــــــستی و دی ــــــــچ دان ــــــــست آن خیال

حــــس مقامــــستخیــــال و وهــــم و عقــــل وــــــو ــــــرون ت ــــــی ب ــــــام آب وىل چــــــون زان مق

نـــــه آن یـــــک را نـــــشان باشـــــد نـــــه اعـــــدادــــا بخورشــــید ــــی شــــو ت ــــک ذره م ــــک ی ز یــــــت ــــــا غرورس ــــــالم ه ــــــش ع ــــــیکن نق ولــــــت ــــــرا کلیدس ــــــس آن ــــــست و ح دری بست

ــــــدکــــــه هرگــــــز ن ــــــا نمان قــــــش بــــــر دری چـــو مـــردان تـــرک ایـــن صـــورت گـــری گفـــت پـــــــــــــذیرفتی تـــــــــــــو داری زنـــــــــــــدگانی

ــــــــی ــــــــدگی از دور م ــــــــداری زن ــــــــاش ن ب بگـــــویم راســـــت گـــــر تـــــو بـــــشنوی راســـــتـــــیچ ـــــر پ ـــــیچ ب ـــــسمی پ همـــــه همچـــــون طلــــــــچ در عــــــــالم شــــــــنیدی صدایــــــــست آن کــــه هــــر یــــک در مقــــام خــــود تمامــــست خیـــــــاىل بینـــــــی آن را هـــــــم کنـــــــون تـــــــو

الحکایه و التمثیل -۳۳ ی پرســـــــید از آن دیوانـــــــه مجنـــــــونیکـــــــ

ـــــــک و در دم ـــــــري آن کف ـــــــوره بگ ـــــــا س بمـــــــا ـــــــني ایـــــــن شـــــــکل رنگارنـــــــگ زیب ببــــــــست ــــــــس دلستان اگرچــــــــه صــــــــورتی ب فنـــــــا ملـــــــک و زوالـــــــش مالـــــــک آمـــــــدــــــانش بــــــاد و او خــــــود هــــــیچ هیچــــــی می شـــــــود فـــــــانی نمایــــــــد ناگهـــــــان کــــــــمــــــــدار ــــــــت گــــــــردد پدی ــــــــور دل اگــــــــر ن همــــــــه در دل شــــــــود چــــــــون ذرۀ گــــــــمــــــ ــــــا ش ــــــصا در دســــــت موســــــی اژده دعــــــــاز ــــــــۀ اســــــــرار ســــــــر ب ــــــــتم جمل بگفــــــی ــــــر دران ــــــم ب ــــــرده از ه ــــــن پ اگــــــر ایـــــــار بـــــــادی زهـــــــی عطـــــــار خـــــــوش گفتـــــــت ـــــــاخ معنی ـــــــستی از ش ـــــــر نی ـــــــر ب اگ

ــــابون ــــک ص ــــا کف ــــست گفت ــــالم چی ــــه ع ک بــــــــــــرون آور از آن ماســــــــــــوره عــــــــــــالم

گـــــــردد هویـــــــدا کـــــــز آن ماســـــــوره مـــــــی دوم صــــــورت کــــــه احــــــول بینــــــد آنــــــستـــــــک آمـــــــد اساســـــــش کـــــــل شـــــــئی هال

پیچـــــــیز هیچـــــــی هـــــــیچ نایـــــــد چنـــــــدــــان ــــدر جه ــــان در هــــیچ و هــــیچ ان مگــــجه

نــــــه درچــــــشم تــــــو درمانــــــد نــــــه دیــــــوارــــــــی در بحــــــــر گــــــــردد قطــــــــرۀ گــــــــم بل همــــــه باطــــــل فــــــرو بــــــرد و عــــــصا شــــــد حجــــــاب آخــــــر ز پــــــیش خــــــود برانــــــدازـــــــدانی ـــــــی و ن ـــــــک نبین ـــــــز ی ـــــــه ج همـــــــــادی ـــــــــوردار ب ـــــــــار برخ ـــــــــن گفت وزیــــــــت ــــــــني گــــــــستاخ معنی ــــــــدی چن نکردن

المقاله التاسعه -۳۴ـــــر ـــــن گ ـــــاک دی ـــــدان ای پ ـــــاک آب ـــــپ یب

نهــــــــی از کــــــــوی دنیــــــــاقــــــــدم بــــــــريون چـــــــو رفتـــــــی رفتـــــــی از دنیـــــــا و رفتـــــــیـــــــــور ـــــــــابی از ن ـــــــــاهی ی ـــــــــی بارگ بعقب

ـــــاک آ ـــــر خ ـــــه زی ـــــاعت ک ـــــه آن س ـــــک یی نبینــــــــــی نیــــــــــز هرگــــــــــز روی دنیــــــــــاــــــــــی ــــــــــدنیا در نیفت ــــــــــز ب ــــــــــر هرگ دگ بپوشـــــــی حلـــــــه و در بـــــــر کـــــــشی حـــــــور

۴۱

ـــــــــــــاری ـــــــــــــشی داری ز ک ـــــــــــــر آالی وگ همـــــــه شـــــــرکت حـــــــواس تـــــــست در راه همـــــه مـــــرگ تـــــو خـــــوی نـــــاخوش تـــــست هــــر آنگــــه کــــز جهــــان رفتــــی تــــو بــــريونـــــــــــردی ـــــــــــالوده گ ـــــــــــودۀ پ ـــــــــــر آل اگــــــار ــــــه ک ــــــی و گن ــــــوده باش ــــــو آل ــــــو ت چ

ــــــــالوده دل با ــــــــر پ ــــــــو در راهوگ ــــــــی ت شــــــست ــــــاه بات ــــــیب وج ــــــیش و ش ــــــراز ع فـــــواهی ـــــت خ ـــــه رف ـــــو چگون ـــــا ت ـــــی ت هم اگــــــــــر در پــــــــــردۀ در پــــــــــرده باشــــــــــی نمــــــــــريد هــــــــــیچ بینــــــــــا دل ســــــــــفیهی

در آالیــــــــــــش بمــــــــــــانی روزگــــــــــــاریــــــت د ــــــیس و هم ــــــه ابل ــــــدخواههم ــــــو ب ی

ــــــست ــــــش ت ــــــدوزخ آت ــــــه خــــــشمت ب هم نخواهــــــــد بــــــــود حالــــــــت از دو بــــــــريون وگـــــــــــر پـــــــــــالوده آســـــــــــوده گـــــــــــردیـــــــــار ـــــــــاد خـــــــــود گرفت ـــــــــدت در نه کننــــــــدرگاه ــــــــی ب ــــــــت بخرام ــــــــشانان دس ف بهـــــشت و دوزخـــــت هـــــم راه بـــــا تـــــست دریــــن ره بــــر چــــه پهلــــو خفــــت خــــواهیــــــی ــــــرده باش ــــــه در وی م ــــــزی ک در آن چیــــــــــزد هــــــــــیچ کناســــــــــی فقیهــــــــــی نخی

تمثیلالحکایه و ال -۳۵ــــــتادی ــــــت اوس ــــــه بودس ــــــن ک ــــــنودم م ش چـــو کــــرد ایـــن کــــار ســـال شــــصت و هفتــــادـــــــد ـــــــرده آم ـــــــدر پ ـــــــزرائیلش ان ـــــــو ع چـــــیش ـــــی پ ـــــودش روزن بجـــــست از جـــــای بـــــستید ـــــه ه ـــــاران ک ـــــای ی ـــــان بگـــــشاد ک زب عزیـــــــزا هـــــــر کـــــــه دالل خـــــــری راســـــــتـــــده پـــــاک ـــــده مـــــريای زن ـــــسی زن چـــــو عیــــــــــن را ــــــــــت را و ت ــــــــــست جان دو بیماری ز بیمــــــــــاری تــــــــــن مرگــــــــــت رهانــــــــــد

ـــــرو ـــــوب ـــــدا ش ـــــاری ج ـــــر دو بیم ـــــن ه زیـــــــت ـــــــت آز دنیاس ـــــــوری و رنج ـــــــو رنج تــــــــو آن دور ــــــــردد از ت ــــــــا نگ ــــــــر اینج اگ چـــــــــو در دنیـــــــــا بمـــــــــردن اوفتـــــــــادیـــــــــست ـــــــــادن ت ـــــــــرگ افت ـــــــــدنیا در بم بــــردی آنجــــا زادی ای دوســــت چــــو اینجــــا مـــــان خـــــواری آنجاســـــت ـــــن جه خوشـــــی ای بوقـــــــت مـــــــرگ جهـــــــدی کـــــــن بـــــــاکراه اگراینجـــــــــا نـــــــــه مـــــــــرد کـــــــــار آیـــــــــی

ـــــــادر کـــــــ ـــــــدکـــــــسی کاینجـــــــا ز م ور زای کـــــسی کـــــو کـــــور عقبـــــی داشـــــت جـــــان را ازینجـــــــا بـــــــرد بایـــــــد چـــــــشم روشـــــــنـــــوری ـــــک ذره ن ـــــری ی ـــــود ب ـــــا خ ـــــر ب اگ

کـــــــــه خـــــــــر گـــــــــم کـــــــــرده را آواز دادی ــــــاد ــــــزع افت ــــــک در ن ــــــاد و ی ــــــس هفت پ مگــــــر پنداشــــــت خــــــر کــــــم کــــــرده آمــــــد بــــــــــرون کــــــــــرد از در روزن ســــــــــرخویشـــــد اینجـــــا فرســـــتید خـــــری باجـــــل کـــــه دی

خـــری خاســـتخـــری زیـــست و خـــری مـــرد وـــاک ـــوی خ ـــريی درگ ـــر نم ـــون خ ـــا چ ـــه ت کــــــــــشنت را ــــــــــردان خوی ــــــــــر دو دور گ ز هـــــــــاند ـــــــــت رس ـــــــــان مرگ ـــــــــاری ج ببیمـــــــو ـــــــال ش ـــــــدینی ب ـــــــردآب چن ـــــــا گ و یــــــــست ــــــــادرزاد عقبی ــــــــه رنجــــــــوری م کــــــــــــال جــــــــــــاودان دور ــــــــــــانی از کم بم

ــــــی ــــــني م ــــــزادی یق ــــــی ب دان کــــــه در عقبـــــــــــست ـــــــــــردن، زادن ت ـــــــــــی در بم بعقبـــــو پوســـــت ـــــاز کـــــردم پـــــیش ت ســـــخن را ب

بیمــــــــاری آنجاســــــــتهــــــــوا و حــــــــرص کــــــه بیماریــــــت نبــــــود بــــــا تــــــو هــــــم راهــــــــــی ــــــــــار آی ــــــــــودکی بیم ــــــــــی ک بعقب دو چــــــــشم او بعقبــــــــی کــــــــی گــــــــشاید چـــــو کـــــور ایـــــن جهانـــــست آن جهـــــان را وگـــــر چـــــشمی بـــــود چـــــون چـــــشم ســـــوزن بــــــود ز آن نــــــور خورشــــــیدت حــــــضوری

۴۲

اگــــــر یــــــک ذره بــــــورت گــــــشت هــــــم راه وز آن پــــــس نــــــور تــــــو بــــــر مــــــی فزایــــــد ببـــــــــــسیاری برآیـــــــــــد انـــــــــــدک تـــــــــــو چــــــــو بــــــــاهم آیــــــــد آن نــــــــور فــــــــراوان نــــــه چــــــون ریــــــگ زمــــــني بــــــسیار گــــــردد وگــــــر بــــــی هــــــیچ نــــــوری مــــــرده باشــــــی

ــــ ــــون پی ــــانی چ ــــتبم ــــر پوس ــــت ب ازی پوســــــانی ــــــوز م ــــــان در س ــــــزی چن ــــــی مغ ز ب وگــــــر مغــــــزی بــــــود در پوســــــت بــــــا تــــــوـــــــــــــز داری ـــــــــــــردۀ دل مغ اگـــــــــــــر در پـــــــرده ـــــــز پ ـــــــرغ دارد مغ ـــــــم م ـــــــو تخ چــــــــــدارد نارکــــــــــاری ــــــــــدر ن ــــــــــز ان بمغ چــــــو خــــــواهی کــــــرد بــــــر آتــــــش گــــــدازهـــــــسیار ـــــــست ب ـــــــر نی ـــــــدکت گ ـــــــد ان بیایـــــــسیار گـــــــردد ـــــــدک باشـــــــدت ب چـــــــو انـــــــــد ـــــــــی برآی ـــــــــۀ معن ز تـــــــــو گـــــــــر دان

ــــــــــی ــــــــــی د نم ــــــــــان ســــــــــرافرازبین رختــــــب مــــــشو در هــــــیچ حــــــاىل ز خــــــود غای همـــــی چنـــــدان کـــــه از خـــــود مـــــی درآیـــــی نــــــه در صــــــورت بــــــصد معنــــــی گذشــــــتی در اول نطفـــــــــۀ گـــــــــشتی هـــــــــم اینجـــــــــا همـــــانی تـــــو کـــــه بـــــودی لیـــــک آنـــــستـــــــست ـــــــه نهانی ـــــــدا ن ـــــــه هوی ـــــــشانی ن نــــــــانی ــــــــی در مع چــــــــو از صــــــــورت برآی ز صــــــورت در گــــــذر تــــــا خــــــاک گــــــردی کــــسی کــــو خــــاک گــــردد کــــل شــــود پــــاک

ـــــــني ـــــــه اســـــــرار دگرگـــــــونبب ـــــــن جمل ای اگـــــر نـــــه خـــــاک اصـــــل پـــــاک بـــــودی

نـــــشینی وىل بـــــا نفـــــس ســـــگ تـــــا مـــــیـــــــدگانی ـــــــدر زن ـــــــو ان ـــــــس ت ـــــــگ نف س

ـــــــــاه ـــــــــرار آگ ـــــــــوی ز اس ـــــــــدر آن ش بق گـــــــشاید در تـــــــو پهـــــــن تـــــــو بـــــــر مـــــــی

شــــــــود دانــــــــای بــــــــالغ کــــــــودک تــــــــو ه بـــــر جـــــان تـــــو تـــــاوانشـــــود آن جملـــــ

ــــــــــردد ــــــــــسار گ ــــــــــدد و که ــــــــــم پیون بهـــــــی ـــــــرده باش ـــــــزاران پ ـــــــان صـــــــد ه میـــزت ای دوســـت ـــود مغ ـــی ســـوزی چـــو نب هم

ــــی ــــی کــــه م ــــه روز دان ــــه شــــب ن ســــوزی ن درون مغــــــــز آیــــــــد دوســــــــت بــــــــا تــــــــو دىل پرکــــــــــــار و کــــــــــــاری نغــــــــــــز داریــــــسرده ــــــردد ف ــــــخ گ ــــــو ی ــــــش همچ در آت کــــه ممکــــن نیــــست جــــز در پوســــت نــــاریـــــــست چـــــــاره ـــــــدک نی ـــــــز ان ـــــــرا از مغ ت ببایــــــــد دانــــــــۀ گــــــــر نیــــــــست خــــــــروار چــــــو یــــــک دانــــــه بــــــود خــــــروار گــــــرددــــــد ــــــوبی برآی از آن صــــــد شــــــاخ چــــــو طـــاز ـــست ز آغ ـــی نی ـــیش تخم ـــک ب ـــر ی ـــه ه ک کــــــه تــــــا هــــــر ســــــاعتی گــــــريی کمــــــاىلـــــــی ـــــــی برآی ـــــــر صـــــــورت خـــــــود م ز زی

ـــــــی ـــــــا م ـــــــدی ت ـــــــه آم ـــــــتی از آنگ گذش کنـــــون از عـــــرش بگذشـــــتی هـــــم اینجـــــا کــــه ایــــن ســــاعت تــــرا از حــــق نشانــــست

نشانیــــــست بــــــینشانیــــــست انــــــک عــــــني عیـــــــان گـــــــردد بچـــــــشم تـــــــو نـــــــشانیـــردی ـــاک گ ـــردی پ ـــاک گ ـــو خ ـــون ت ـــه چ کـــــاک ـــــست در خ ـــــالم ه ـــــرار دو ع ـــــه اس ک

آورد از خــــــاک بــــــريون کــــــه ســــــر مــــــی گـــــــــل آدم کجـــــــــا از خـــــــــاک بـــــــــودیــــــــی ــــــــز نبین ــــــــني هرگ ــــــــو اســــــــرار زم ت برونــــــــــــست از نمکــــــــــــسار معــــــــــــانی

الحکایه و التمثیل -۳۶ بگورســـــــتان یکـــــــی دیوانـــــــه بگریـــــــست

ی خلـــــق مـــــردارچنـــــني گفـــــت او کـــــه مـــــشت چـــــو زیـــــر خـــــاک یکـــــسر خـــــاک گردنـــــد

ـــــــست ـــــــا کی ـــــــدر گوره ـــــــد ان ـــــــدو گفتن ب ولـــــــــیکن اوفتـــــــــاده در نمـــــــــک ســـــــــار نمــــــک گردنــــــد و یکــــــسر پــــــاک گردنــــــد

۴۳

وی گــــــــر نبــــــــود از ایمــــــــان نمکــــــــشانــــــن ــــــن و قــــــرار ای ــــــست و راه ای ســــــفر این دریغــــــا کــــــني ســــــفر رادســــــتگه نیــــــست

کرانـــــست دان کـــــه راهـــــی بـــــی یقـــــني مـــــی بــــــرو بـــــــرکش خوشـــــــی نـــــــاخن ز دنیـــــــاــــــی شــــــوی دور ــــــش از گیت ــــــی دان اگــــــر بــــــــاک را چــــــــشمی دگــــــــر دان جهــــــــان پ

ــــود ــــشمت ش ــــه آن چ ــــواهی ک ــــر خ ــــازاگ ب کــــــه بعــــــد از مــــــرگ جــــــان مــــــرد دانــــــاــــــد ــــــا فزای ــــــد ت ــــــوت بای ــــــن را ق چــــــو ت مـــــــــرو بـــــــــی دانـــــــــشی در راه گـــــــــم راه چــــــراغ علــــــم و دانــــــش پــــــیش خــــــوددار کــــــسی کــــــو را چراغــــــی مــــــستقیم اســــــتــــــست ــــــشی نی ــــــو را چــــــراغ دان ــــــسی ک ک ز دو چیــــــــــزت کمالــــــــــست انــــــــــدرین راهــــــــود ــــــــردار نب ــــــــود ک ــــــــش ب ــــــــر دان وگ ســـــــخن چـــــــون از ســـــــر دانـــــــش برآیـــــــد

آهـــــــسته گـــــــوییســـــــخن گـــــــر گـــــــویی وـــــست ـــــاکیزه گفت ـــــان پ حکیمـــــی خـــــوش زب تـــــــو گـــــــر داننـــــــده باشـــــــی و نگـــــــوییــــــسیار ــــــزدان گــــــوهرت دادســــــت ب چــــــو ی بـــــــدانش کـــــــوش گـــــــر بینـــــــا دىل تـــــــوــــــی صــــــد پارســــــایی ــــــم نه ــــــر ه اگــــــر بــــــو ــــــخره دی ــــــد س ــــــم زاه ــــــی عل ــــــود ب ب

فکنــــــــــــد دور فلکــــــــــــشانادر آتــــــــــــش ـــن ـــار ای ـــست و ب ـــار این ـــه ک ـــذر ک ـــود بگ ز خــــــــــست ــــــــــادیم و ره نی ــــــــــاریکی در افت بتــــــست ــــــور جان ــــــراغش ن ــــــريه چ ــــــی ت ره دل و جـــــــــان را منـــــــــور کـــــــــن بعقبـــــــــیـــــور ـــــی ن ـــــد ب ـــــان جاوی ـــــشم ج ـــــد چ بمان کـــــه چـــــشم آنـــــست ویـــــن یـــــک ســـــایه آن بـــــــرو جـــــــان در کمـــــــال دانـــــــش انـــــــدازـــــــــــــا ـــــــــــــرچ رای آرد توان ـــــــــــــود بره ب

بایـــــــدز دانـــــــش نیـــــــز جـــــــان را قـــــــوتـــــــر چـــــــاه کـــــــه راه دور و تاریکـــــــست و پ وگرنــــــــه در چــــــــه افتــــــــی سرنگوســــــــار چــــــــراغش را ز بـــــــــاد تنـــــــــد بیمـــــــــستــــــست ــــــشی نی ــــــه در آسای ــــــم ک ــــــني دان یقگــــــاه فنــــــای محــــــض یــــــا نــــــه جانــــــت آ تـــــــــــرا ودانـــــــــــشت را بـــــــــــار نبـــــــــــودــــــــــــد ــــــــــــایش برآی ــــــــــــور آس از آن دل نــــــــــی ــــــــــارد زرد روی ــــــــــز نی ــــــــــرا هرگ ت کـــــــه در زیـــــــر زبـــــــان مـــــــردم نهفتـــــــست

ـــــــــده حـــــــــق را نکـــــــــویینخـــــــــواهی بنـــــــار ـــــــر ب ـــــــن گه ـــــــان را ک ـــــــشکر آن زب بــــــو ــــــی حاصــــــل ت ــــــني ب چــــــرا آخــــــر چن چـــــو علمـــــت نیـــــست کـــــی یـــــابی رهـــــایی قــــــــدم در علـــــــــم زن ای مــــــــرد کـــــــــالیو

الحکایه و التمثیل - ۳۷ بمــــــــــسجد در بخفــــــــــت آن عــــــــــالم راه یکـــــــــی ابلـــــــــیس را دیـــــــــد ایـــــــــستادهـــــون ـــــا همـــــی خـــــواهم هـــــم اکن لعـــــني گفت ولــــــــیکن زان نــــــــدارم طاقــــــــت و تــــــــاب

پـــــــای بـــــــستمگـــــــر آن دانـــــــا نبـــــــودیــــــده ــــــم مان ــــــوفی در حل ــــــن ص ــــــان زی فغ دریـــــــن دریـــــــای مغـــــــرق غوطـــــــه بایـــــــد چـــــــوخس بـــــــر روی دریـــــــا در طـــــــوافیـــــــت ـــــــی در نهای ـــــــد ران ـــــــا چن ســـــــخن ت

ــــــتاد ــــــاهس ــــــل آنگ ــــــاز آن جاه ــــــدر نم انـــــــ ـــــــادهب ـــــــا چـــــــه کارســـــــت اوفت دو گفت

کــــــــه جاهــــــــل را بــــــــرم از راه بــــــــريونـــــی ـــــه م ـــــواب ک ـــــای درخ ـــــم از آن دان ترس

چــــــو مــــــومی بــــــود آن نــــــادان بدســــــتمــــــده ــــــم مان ــــــی عل ــــــم خــــــود ب وىل در حلـــــــد ـــــــق و فوطـــــــه بای ـــــــه دام و زرق و دل ن چـــــــو غواصـــــــی نـــــــدانی چنـــــــد الفـــــــی کـــــــه مانـــــــدی بـــــــر ســـــــر راه بـــــــدایت

۴۴

چـــــــرا چنـــــــدین بگـــــــرد کـــــــام گـــــــردی اگــــــــر در راه دیــــــــن گردیــــــــت بــــــــودیــــــت ــــــار بگرف ــــــه درد ک ــــــس را ک ــــــر آنک ه اگــــــــــر هرگــــــــــز بگــــــــــريد درد دینــــــــــتـــــت ـــــه مردس ـــــر ک ـــــن ره ه ـــــد دری ـــــدرد آی ب

ســــــــر دردی درآیــــــــدســــــــخن کــــــــان از ـــــم گـــــویی راســـــت آنـــــست ســـــخن کـــــز عل وگـــــــر علــــــــم لــــــــدنی داری ای دوســــــــت چوعلمـــــت هـــــست در علمـــــت عمـــــل کـــــنــــــردن ــــــار ک ــــــت ک ــــــه وق ــــــی ک ــــــرت مرغ ش تـــــــرا بـــــــا علـــــــم دیـــــــن کـــــــاری ببایـــــــد تــــــرا در علــــــم دیــــــن یــــــک ذره کــــــردارـــــست ـــــار خام ـــــني ک ـــــن ک ـــــاری بک ـــــرو ک بـــــــدد ـــــــارش نبن ـــــــد و ک ـــــــو دان ـــــــسی ک ک

ـــــــردی ـــــــام گ ـــــــد ن ـــــــل درد را ب ـــــــه اه ک دردیــــــــت بــــــــودیز نــــــــامردی خــــــــود

ــــــت ــــــدار بگرف ــــــش دل ــــــه جــــــان و دل همـــــــت ـــــــني عـــــــني الیقین ـــــــم الیق شـــــــود علــــــد در دســــــت کــــــه کــــــاوین عــــــروس خلـــــــد ـــــــردی برآی ـــــــشنود م کـــــــسی کـــــــان بـــــــست ـــــــل دل درخواســـــــت آن ـــــــرا از اه م بــــود علــــم تــــو مغــــز و علــــم مــــا پوســــت پـــــس از علـــــم و عمـــــل اســـــرار حـــــل کـــــنــــوردن ــــت خ ــــرت وق ــــو اش ــــی و چ ــــو مرغ چ بقـــــــــــدر علـــــــــــم کـــــــــــرداری ببایـــــــــــد

ـــــسی زان ـــــن بخـــــروارب ـــــم دی ـــــه عل ـــــه ک بـــــست ـــــی تمام ـــــرا حرف ـــــن ت ـــــم دی ـــــه عل ک بــــــرو بگــــــری کــــــه او برخویــــــشنت خنــــــدد

الحکایه و التمثیل - ۳۸ـــــــب کـــــــار ـــــــردان طل ـــــــردی ز م مگـــــــر م

گـــشت خـــوش خـــوش گـــرد خـــاکی شـــبی مـــی کــــــه تــــــا کــــــی گــــــور مــــــردان را پرســــــتی تـــــــــو در بیچـــــــــارگی اول قـــــــــدم نــــــــــهــــــــشیدند ــــــــرم را برک ــــــــوان ک ــــــــو آن خ چ

ــــــون نها ــــــیش علی ــــــدچــــــو خــــــوان را پ دن چـــــــــو در وان راز در بـــــــــريون نهادســـــــــت

گنــــــاهی گــــــر گنــــــه کــــــار اگــــــر تــــــو بــــــی چــــــون آن خــــــوان کــــــرم گــــــسرتده آمــــــد مـــــــــشو ای عاصـــــــــی بیچـــــــــاره نومیـــــــــد اگـــــــــــر افتـــــــــــد بقـــــــــــصر پادشـــــــــــایی کــــــسی کــــــو برهنــــــه اســــــت امــــــروز در راه چــــــو کــــــار مخلــــــصان آمــــــد خطرنــــــاک نبینــــــــد مــــــــرد خــــــــود بــــــــني پادشــــــــا را دریــــــن ره نیــــــست خــــــود بینــــــی خجــــــسته

ـــــــسیاربگـــــــرد گـــــــور ـــــــردان گـــــــشت ب م بگــــــــــــوش او رســــــــــــید آواز پــــــــــــاکیـــــــردان گـــــــرد و رســـــــتی بگـــــــرد کـــــــار مــــــه ــــــس سرســــــوی خــــــوان کــــــرم ن وزان پ گنــــــــه کــــــــاران عاصــــــــی در رســــــــیدند ســـــــــر دربـــــــــان ز در بـــــــــريون نهادنـــــــــدـــــشادست ـــــد درگ ـــــه بای ـــــس را ک ـــــر آن ک ه

دهــــد بــــار بخــــوان بنــــشني کــــه ســــلطان مــــیــــــــد ــــــــاکرده آم ــــــــد ن ــــــــردار ب ــــــــه ک هم کــــه چــــون پیــــدا شــــود اشــــراق خورشــــیدـــــــز بـــــــر کـــــــنج گـــــــدایی ـــــــد نی هـــــــم افتــــــــاه ــــــــید درگ ــــــــد آن خورش ــــــــه تاب درو ب گنـــــه کـــــاران برنـــــد ایـــــن گـــــوی چـــــاالکــــــــــد خــــــــــدا را ــــــــــني المــــــــــذنبني بای ان تنــــــــــی الغــــــــــر دىل بایــــــــــد بخــــــــــسته

الحکایه و التمثیل -۳۹ رســـــــــــید آن پـــــــــــري را ســـــــــــر الهـــــــــــیــــــواه ــــــشان خ ــــــات و ن ــــــوی خراب ــــــرو س بـــــت ـــــال او خواس ـــــرح ح ـــــرد و ش ـــــد م بیام

ــــــد خــــــواهی کــــــه مــــــردی ز آن مــــــا گردیـــــــن راه ـــــــست آن ز حمـــــــاالن ای کـــــــه پريیــــــار او راســــــت ــــــد دی شــــــد ک ــــــدو گفتن ب

۴۵

نجــــــــابــــــــصد زاری و غــــــــم دی مــــــــرد ایــــــــــود و روی زردی ــــــــــوی ب ســــــــــپیدش مــــــر دوش ــــــر ب ــــــردی ســــــبوی خم ــــــی ب هم بهـــــــــر گــــــــــامی کــــــــــه در ره برگرفتــــــــــیـــــــم ـــــــن ه ـــــــا و دی ـــــــده دنی کـــــــه ای دارن

ــــــرد اینجــــــا ــــــسردی ب ــــــود ب ــــــان برخ جهـــــــه ح ـــــــهم ـــــــردیم ـــــــه ک ـــــــم خان اىل خ

ردی قطــــــــرۀ نــــــــوشوىل هرگــــــــز نکــــــــ بــــــــــــسوز جــــــــــــان و درد دل بگفتــــــــــــی بـــبخش آنـــرا کـــه آنـــش نیـــست و ایـــن هـــم

المقاله العاشر -۴۰

ـــــــد ـــــــان نهادن ـــــــی پای ـــــــای ب ـــــــی دری یک یکــــــی بــــــر روی آن دریــــــا بــــــرون شــــــدـــــت ـــــر و کنارس ـــــی قع ـــــه ب ـــــا ک ـــــن دری دری

پایــــــــان اســــــــرار زهــــــــی دریــــــــای بــــــــیــــــودی ــــــرده ب ــــــر پ ــــــه زی ــــــا ن گــــــر آن دریــــور ــــدان ن ــــر شــــد ب ــــانی کــــرده چــــون پ جه

ـــــــر ـــــــردهاگ ـــــــت پ ـــــــرا ماندس ـــــــویی چ گـــــــان را مـــــــی ـــــــشاید ســـــــخن اینجـــــــا زب ن

ــــــــدار ســــــــخن را در پــــــــس ســــــــرپوش میــــــم ایــــــن ســــــخنها ــــــسی را نیــــــست فه ک مــــــــشو رنجــــــــه ز گفــــــــت هــــــــر زبــــــــانی چــــــــو دریــــــــا در تغــــــــري بــــــــاش دایــــــــم کمــــــال خــــــود بــــــدان کــــــز بــــــس تعظــــــمـــــت ـــــدر ازل رف ـــــه دی ان ـــــزی ک ـــــر آن چی ه

بایــــــــست در کــــــــار هــــــــزاران دور مــــــــیـــــو برمـــــی ـــــد ای بهـــــر دم کـــــز ت دوســـــتآی

ــــیش اســــت اگــــر کــــم همــــه عمــــرت اگــــر ب همـــــی هـــــر لحظـــــه جـــــان معنـــــی انـــــدیشـــــــدی ـــــــانی بران ـــــــذتی ف ـــــــا ل ـــــــو اینج چ دمـــی کاینجـــا خـــوش آمـــد خـــورد و خفتـــتــــــــا کــــــــشت زار آن جهانــــــــست چــــــــو دنی زمـــــــــــني و آب داری دانـــــــــــه در پـــــــــــاش نکـــــو کـــــن کـــــشت خـــــویش از وعـــــده مـــــن اگــــــــر ایــــــــن کــــــــشت و زری را نــــــــورزیــــــــــداری ــــــــــازاری ن ــــــــــرو گــــــــــر روز ب ب

فرســـــــــــــتادند اینجـــــــــــــاتبـــــــــــــرای آن ـــــــه ـــــــشته دان ـــــــوی ناک ـــــــريون ش ـــــــر ب اگ

ــــــشادند ــــــان گ ــــــا ج ــــــی ب ــــــا ره وزان دریـــــد ـــــرون ش ـــــا ب ـــــی ترس ـــــؤمن گه ـــــی م گه

ـــــــی ـــــــب ب ـــــــب در عجای شمارســـــــت عجای دارکــــــه نــــــه ســــــر دارد و نــــــه بــــــن پدیــــــ

بکلــــــــــی کردهــــــــــا نــــــــــاکرده بــــــــــودیــــــــود از آن دور ــــــــا نب ــــــــست ت ــــــــد ه نمان

ــــــی ــــــرده چــــــو آنجــــــا م ــــــیچ ک ــــــد ه نمای نــــشاید کـــه ایـــن جـــز عقــــل و جـــان را مـــی

ـــــی ـــــوش م ـــــخن چـــــني گ ـــــان را از س دار زب تــــــــو بــــــــا خــــــــود روی در روی آر تنهــــــــا یقــــــــني داری مــــــــرنج از هــــــــر گمــــــــانی چـــــــو مـــــــردان در تفکـــــــر بـــــــاش دایـــــــم غالمــــــــان توانــــــــد افــــــــالک و انجــــــــم

ــــــــک ا ــــــــل رفــــــــتفل مروزانــــــــرا در عم کــــه تــــا هــــم چــــون تــــویی آیــــد پدیــــدار چنـــــان بایـــــد کـــــه پنـــــداری یکـــــی توســـــت کمــــــــــال جانــــــــــت را شرطــــــــــست دم دم توانـــــــد کـــــــرد خـــــــود را رونقـــــــی بـــــــیشـــــــدی ـــــــاز مان ـــــــاقی ب ـــــــذات ب ز صـــــــد لــــت ــــدان خوشــــی از دســــت رفت دو صــــد چن بکـــــاراین تخـــــم کـــــاکنون وقـــــت آنـــــستــــــاش ــــــار را ب ــــــن ک ــــــانی و ای ــــــن دهق بک

عهـــــــده مـــــــناگـــــــر بـــــــد افتـــــــدت در ـــــــــــريزی ـــــــــــیم ارزن ن در آن خـــــــــــرمن بنـــــداری ـــــه چـــــون کـــــاری ن بکـــــار ایـــــن دان کـــــه تـــــا امـــــروز ســـــازی بـــــرگ فـــــداتـــــــه ـــــــوای زمان ـــــــود رس ـــــــواهی ب ـــــــو خ ت

۴۶

ـــــــد ـــــــم دادن ـــــــن تخ ـــــــس را در ره دی دو کــــــم در راه ــــــت آن تخ ــــــایع گذاش ــــــی ض یک همــــــی چــــــون وقــــــت برخــــــوردن درآمــــــدـــــــــدت ـــــــــد پدی ـــــــــر درو کای ـــــــــاری ب بک

ــــــــــر کــــــــــس برگــــــــــشادند ــــــــــا به ره دنی پروریــــــدش گــــــاه و بیگــــــاه یکــــــی مــــــی

ـــــرآمد ـــــک در س ـــــر ی ـــــر دگ ـــــر س ـــــی ب یک درو وقــــــــــت گــــــــــرو ایــــــــــد پدیــــــــــدت

الحکایه و التمثیل -۴۱ـــــــی ـــــــبویی م ـــــــ س ـــــــدی زخم ـــــــتد رن ارس

چـــــو خـــــورد آن بـــــاده گفتنـــــدش گـــــرو کـــــوـــــــو ـــــــز و رو ت ـــــــرو برخی ـــــــو گ ـــــــی نیک زه اگـــــــر ارزنـــــــدۀ داری تـــــــو بـــــــا خـــــــویش تـــــــــرا قیمـــــــــت بعلمـــــــــست و بکـــــــــردارـــــــــار داری ـــــــــم و ک ـــــــــه عل ـــــــــدر آن ک بقـــــــسیار ـــــــو ب ـــــــر ت ـــــــی ب ـــــــشاندم در معن فــــا ــــه بین ــــه چــــشمی ن ــــرگس هم ــــو چــــون ن ت تــــو ایــــن ســــاعت کــــه عقــــل و هــــوش داریـــاک ـــل و هـــوش شـــد پ در آن ســـاعت کـــه عق

کـــــه ایـــــن ســـــاعت گـــــرو بـــــستان و بـــــردار ــــــــو ــــــــد نیک ــــــــنم گفتن ــــــــا م ــــــــرو گفت گ نــــــريزی نــــــیم جــــــو وقــــــت گــــــرو تــــــو نـــــــريزی تـــــــو بنـــــــزد کـــــــس از آن بـــــــیش تـــــو همچـــــون مـــــن در افـــــزودی بگفتـــــارـــــــــــدار داری ـــــــــــدان مق ـــــــــــدان ارزی ب بـــــــــهوار ـــــــــد در ش ـــــــــور بین ـــــــــی ک وىل ک چـــــو سیـــــسنرب همـــــه گوشـــــی نـــــه شـــــنواــــــه گــــــوش داری ــــــه بنیوشــــــی ســــــخن ن ن

رده در خـــــاکمگـــــر خـــــواهی شـــــنودن مـــــ

الحکایه و التمثیل - ۴۲ یکــــــــــی را دیــــــــــد آن دیوانــــــــــۀ دیــــــــــنــــــاه ــــــرک توانگ ــــــی ت ــــــت اعجم ــــــدو گف بــــــــــدگانی ــــــــــدر زن ــــــــــشنود ان ــــــــــو ن نک چـــو ایـــن تـــرک اعجمـــی بـــد کـــز جهـــان شـــدـــــور ـــــر و ک ـــــون ک ـــــم چ ـــــشنوی ه ـــــی ن نبین رقیــــب دســــت چــــپ را مانــــده شــــد دســــت رقیــــــــب دســــــــت راســــــــت آزاد از تــــــــوـــــــاد ـــــــان ی ـــــــود چن ـــــــاز خ ـــــــاری از نم نی

از اال بــــــــــصد کــــــــــارنیــــــــــایی در نمــــــــــ چــــــو گربــــــه روی شــــــویی بعــــــد از آن زود

قــــــــراری کنــــــــی از بــــــــی نظــــــــاره مــــــــی نمــــــــــازی نغــــــــــز بگــــــــــذاری و تــــــــــازه

انـــــــدازه افتـــــــد غمـــــــت آن لحظـــــــه بـــــــی چـــــــو بگـــــــزاری نمـــــــاز خـــــــود بمـــــــردیــــــــا ســــــــرت بــــــــرد بهیچــــــــی شــــــــره دنی اگـــــر ایـــــن خـــــود نمازســـــت ای ســـــبک دلــــــــازی ــــــــاز نانم ــــــــی کــــــــني نم ــــــــو دان ت

کـــــرد تلقـــــني کـــــه ترکـــــی مـــــرده را مـــــی ـــــــ ـــــــاهک ـــــــاده در چ ـــــــود ناافت ـــــــده ب ه زن

ـــــني چـــــه خـــــوانی ـــــشنود تلق ـــــرده ب کـــــه مُــــــان شــــــد ــــــازی زب ــــــني ت ــــــر زم مگــــــر زی از آن انگیـــــزی ایـــــن چنـــــدین شـــــر و شـــــورــــــت ــــــت پیوس ــــــو بنوش ــــــردار ت ــــــس ک ز بــــــــو ــــــــاد از ت ــــــــذی ننه ــــــــر کاغ ــــــــم ب قل نمـــــــــاز تـــــــــو بـــــــــشهر کـــــــــافران بـــــــــاد حــــــــــساب ده کنــــــــــی و کــــــــــار بــــــــــازارــــــني زود ــــــر زم ــــــاری دوی ســــــر ب ــــــی ب زن

اضـــــــــــر نـــــــــــداریزمـــــــــــانی دل درو حــــــــازه ــــــــر جن ــــــــر از نمــــــــاز ب ســــــــبک ت

ــــــا ــــــدر پ ــــــت ان ــــــه آن دم کیک ــــــدزک ه افتــــا چــــه کــــردی ــــا چــــه خوانــــدی ی نــــدانی ت ســــــر از پــــــیش خــــــدا تــــــا چنــــــد پیچــــــیـــــک دل ـــــت خن ـــــن این ـــــانی مک ـــــر آن ج گــــــازی ــــــی ز ب ــــــا ک ــــــورد ت ــــــشت در خ بری

۴۷

الحکایه و التمثیل -۴۳ـــــن ســـــخن راســـــت شـــــنود آن روســـــتایی ایـــــــرد ـــــــرو ک ـــــــدر ده ف ـــــــر آب ان ـــــــوی پ گ

گني گــــــــاو از آب برداشــــــــتهمــــــــه ســــــــر بــــــدوگفت ایــــــن ز مــــــن بــــــستان بــــــده زر چــــــو مــــــرد آن دیــــــد گفتــــــا ســــــر بــــــره آرـــش خـــویش اســـت ـــاه ری ـــر کـــس پادش چـــو ه چوریــــــشت دیــــــد گــــــاو ایــــــن عنــــــربت داد تــــــو گــــــر بــــــا حــــــق بــــــشب در رازگــــــویی مکــــــــن گــــــــر بنــــــــده طاعــــــــت بهــــــــاییـــــار ـــــصد ب ـــــی طاعـــــت ب ـــــو بفروخت چـــــو تـــــــت ـــــــشني اس ـــــــوه آت ـــــــب ک ـــــــا و عج ری

کــــــــردیاگـــــــر تــــــــو طاعـــــــت ابلــــــــیس ــــست ــــو گــــر طاعــــت جهانی جــــویی عجــــب ت

کـــــــه عنـــــــرب فـــــــضله گـــــــاوان دریاســـــــت بیامـــــــــد از خـــــــــزی گـــــــــاوی درو کـــــــــرد بـــــدان عنـــــرب فـــــروش آمـــــد کـــــه زرداشـــــتــــــــرب ــــــــی هــــــــیچ عن کــــــــزین بهــــــــرت نبین کـــــه ایـــــن ریـــــش تـــــرا شـــــاید نگـــــه دارــــت ــــریش اس ــــرب ب ــــني عن ــــه را چن ــــو توش چـــــاد ـــــربت ب ـــــن عن ـــــریش از کـــــون گـــــاو ای ب دگـــــــــر روز آن بفخـــــــــری بـــــــــاز گـــــــــویی

ه آن شـــــــرکی بـــــــود انـــــــدر خـــــــداییکــــــــــــدار ـــــود خری ـــــق نب ـــــه ح ـــــدان ک ـــــني می یق

دانــــــی کــــــه کــــــوه دوزخ اینــــــست نمــــــیــــــردی ــــــیس گ چــــــو عجــــــب آری در آن ابلـــــــــست ـــــــــه دانی ـــــــــشی در پنب ـــــــــال آت مث

الحکایه و التمثیل -۴۴ توکــــــــــــل کــــــــــــردۀ کــــــــــــار اوفتــــــــــــادــــــود ــــــرب ب ــــــا خ ــــــر ب ــــــج آخ ــــــر در ح مگ

ــــــاده کــــــرده ــــــن کــــــه چــــــل حــــــج پی ام مـــد آن عجـــب در خـــود مـــرد برخا ســـتچـــو دی

ـــــاده ایـــــن ســـــتم کـــــار کـــــه چـــــل حـــــج پی فروخــــــــت آخــــــــر بنــــــــانی و بــــــــسگ داد زدش محکـــــــم قفـــــــایی و بـــــــدو گفــــــــت

فروشـــــی تـــــو گـــــر چـــــل حـــــج بنـــــانی مـــــیـــــور ـــــر ن ـــــه پ ـــــت جمل ـــــشت جن کـــــه آدم هـــــــــی ـــــــــامردی مرای نگـــــــــه کـــــــــن ای ز ن تــــو گــــویی مــــن بگــــویم تــــرک ایــــن کــــارـــــريم ـــــویش گ ـــــار خ ـــــرک ک ـــــون ت ـــــر اکن گ

گـــــویم کـــــه تـــــرک کـــــار خـــــود کـــــن نمـــــی ان تخمــــــی نکوکــــــاربجــــــز وی ایــــــن زمــــــ

ــــوانی ــــن ســــاعت ت ــــو هــــر طاعــــت کــــه ای ت

بجــــــــــای آورد چــــــــــل حــــــــــج پیــــــــــاده گــــــذر کــــــردش بخــــــاطر ایــــــن خطــــــر زود

ام مــــــن بانــــــصافی بــــــسی خــــــون خــــــورده منـــــادی کــــــرد در مکـــــه چــــــپ و راســــــت

فروشــــــــد کــــــــو خریــــــــدار بنــــــــانی مــــــــیــــاد ــــت چــــون ب ــــسش در رف ــــري از پ یکــــی پـــت ـــون خرفروخف ـــان چ ـــن زم ـــر ای ـــه ای خ ک

جوشـــــیآیـــــدت چنـــــدین چـــــه قـــــوی مـــــیــــــن دور ــــــیش م ــــــداد از پ ــــــدم ب ــــــدو گن بــــــو کجــــــایی ــــــا مــــــردان کجــــــا و ت کــــــه ت وىل وقتـــــــی کـــــــه وقـــــــت آیـــــــد پدیـــــــدار بــــــسی بــــــی برگــــــی انــــــدر پــــــیش گــــــريم

گـــــویم کـــــه بـــــد کـــــن ولـــــیکن هـــــم نمـــــی کــــه تــــا آنگــــه کــــه کــــل گــــردی نکوکــــارـــــــانی ـــــــا زم ـــــــم ب ـــــــزین ه ـــــــای آور ک بج

الحکایه و التمثیل -۴۵ یکـــی بـــرخم نشـــست و خـــویش خـــم ســـاخت

ـــــد ـــــدو گفتن ـــــتب ـــــود راس ـــــس ش ـــــا اطل ت بــــــرین آن مــــــرد در خــــــم خــــــورد ســــــوگند

ـــس با ـــه اطل ـــاختک ـــا س ـــب و ب ـــا اس ـــدم ب ی ز کرباســــــــت ببایــــــــد پــــــــريهن خواســــــــت کــــــه ســــــوگندم نخــــــواهم بــــــرخم افکنــــــد

۴۸

ــــــنم ــــــی نبی ــــــس روم ــــــن اطل ــــــا م ــــــه ت ک تـــــــو نیـــــــز ای مـــــــرد غافـــــــل همچنـــــــانیـــــا در خـــــم نشـــــستی ـــــرای از خـــــم کـــــه ت بـــــــرت ـــــــه ســـــــازد ز مه اگـــــــر گـــــــردون کل اگــــر خــــواهی تــــب لــــرزان فلــــک خواســــت ازیـــــن دریـــــا کـــــه گویـــــای خمـــــوش اســـــت

ـــو هـــر جـــوری کـــه مـــی ـــست ت ـــی شـــکی نی بینـــــا خـــــ واهی بـــــسر کـــــردفلـــــک خـــــواهی بن

ز چـــــــشم مـــــــن زمـــــــني زان لعـــــــل گـــــــريد ز بــــس خــــون کــــز دلــــم هــــر چــــشم رد شــــدــــــست آســــــیا پــــــر کــــــار جــــــاروب مــــــرا نی

ـــــ ـــــر م ـــــاروب اگ ـــــسی ج ـــــییک ـــــر گرفت ب چنــــان بــــر فــــرق مــــن چــــرخ آســــیا رانــــدــــــشت ــــــا پ ــــــه چــــــرخ دو ت ــــــا حلق مــــــرا ب بجنــــــگ خلــــــق خورشــــــید جهــــــان ســــــوز دریـــــــن جنـــــــگ آشـــــــتی ســـــــوره نبینـــــــی چنـــــــــني آســـــــــان نیـــــــــارم داد شـــــــــرحش

ـــــن ـــــا و چـــــه ســـــردری ـــــسر چـــــه پ راه ای پ گـــــــرت امـــــــروز زریـــــــن شـــــــد ســـــــتانهـــــــام ـــــــی ز ای ـــــــد گنج ـــــــاز ش ـــــــتت ب بدســــــت ــــــت روح ــــــوحی یاف ــــــر فت ــــــری گ بعمـــــدد ـــــاز خن ـــــی ب ـــــو برق ـــــشت چ ـــــان پی جهــــــــــريت ــــــــــن وادی ح ــــــــــردان روی زی بگ اگـــــر بنشـــــست کـــــار تـــــو همـــــه راســـــتــــاز ــــس ب ــــر ز پ ــــرو منگ ــــريی ب ــــون پ ــــو چ ت چــــــو نــــــه دل داری آخــــــر نــــــه دمــــــاغی

ـــــد ـــــد آی ـــــک لگ ـــــام از ی فراشـــــیبچـــــو ب چـــــو تـــــو بـــــرگ قفـــــا خـــــوردن نـــــداری گـــــــــــــدایی را نزیبـــــــــــــد پادشـــــــــــــاهی تـــــو بـــــی ســـــر چـــــون گریبـــــانی بمانــــــده ز خــــــود در ســــــر مکــــــن گــــــر هوشــــــیاریــــد ــــا چن ــــی کــــار ت ــــرین آخــــر چــــو خــــر ب بـــــت ـــــی عزیزس ـــــان مرغ ـــــست ج ـــــت دامی تنــــــاد ــــــزع در خــــــود شــــــهوت افت ــــــت ن بوق نهــــــادی بــــــر هــــــم و بــــــر هــــــم نمانــــــدت

ــــــی ــــــريم م ــــــا بم ــــــم ت ــــــن خ ــــــشینم دری نــــــت خــــــویش در خــــــم مــــــیفبغ نــــــشانی ل

ـــــستی ـــــرخ پ ـــــای چ ـــــر پ ـــــاکی زی ـــــو خ چـــــــــد از دور ســـــــــپهرت ـــــــــگ آی ـــــــــا تن قب بتـــــو ندهـــــد کـــــه گویـــــد نوبـــــت ماســـــتـــت ـــوش اس ـــو گ ـــم چ ـــر دره ـــشم پ ـــان را چ بت

ده یکـــی نیـــستکـــه آن از نـــه فلـــک خـــود ــــرد ــــسر ک ــــر ب ــــا او س ــــشته ب ــــن سرگ ــــه ای ک کـــــــه هـــــــر دم آســـــــمانم نعـــــــل گـــــــريدــــون خــــود شــــد ــــون خــــود دلــــم در خ ز خ کــــــزین هفــــــت آســــــیا گــــــشتم لگــــــدکوب ازیــــــــن هفــــــــت آســــــــیا دانــــــــه برفتــــــــی کـــــــه مـــــــویم زیـــــــر گـــــــرد آســـــــیا مانـــــــد ببایـــــــد کوفـــــــت هـــــــر دم حلقـــــــه مـــــــشت نهــــد برگــــوش اســــب ایــــن نیــــزه هـــــر روز کـــــــــه آب خـــــــــضر در شـــــــــوره نبینـــــــــی

بینـــــــدازم بطـــــــرحش هـــــــر دم مـــــــیکـــــــه دریـــن هفـــت آســـیا چـــه خـــشک و چـــه تـــرــــــــه ــــــــردا زمان ــــــــد ف ــــــــازت نه ــــــــدر ب ب ولـــــیکن هـــــست ایـــــن گنجـــــت همـــــه وامــــــــدر فتوحــــــــت ــــــــد زدن ان لگــــــــد خواه وزان پــــــس پــــــیش برقــــــت بــــــاز بنـــــــددـــــسرت ـــــرد آب ح ـــــت روان ک ـــــر روی ـــــه ب کــــدت خاســــت ــــر بای ــــن خــــوان گرســــنه ت ازیـــــاز ـــــريی بکـــــس ن ـــــس ننگـــــرد پ کـــــه از پ

از کالغـــــــــیدبريســـــــــتان چـــــــــه گـــــــــريیـــــــــت آشـــــــــوب و آســـــــــیب ـــــــــارد طاق نی ســـــر خـــــود گـــــري چـــــون گـــــردن نـــــداری کــــــه بــــــا کــــــوس و علــــــم نبــــــود گــــــداییـــــــده ـــــــی بمان ـــــــستت زان ـــــــن نی ـــــــر دی س کــــــه تــــــو سرمــــــست در ســــــر کــــــرده داریــــــد ــــــا چن ــــــسار ت ــــــر اف ــــــرده ز س ــــــرو ک ف نــه تــن دانــی نــه جــان تــا خــود چــه چیــز اســت کـــــــه مـــــــرغ نـــــــا گرفتـــــــه کـــــــردی آزادـــــــــــدت ـــــــــــی وا نخوان حـــــــــــسابی برگرفت

۴۹

کجــــــــــا افتــــــــــادی ای عطــــــــــار آخــــــــــر

ــــــــــرو ــــــــــرف ــــــــــرار آخ ــــــــــذار آن اس مگ

المقاله الحادی عشر -۴۶ عزیـــــــزا گـــــــر شـــــــوی از خـــــــواب بیـــــــدارــــــــم ــــــــدوه و دردی ــــــــه در ان اگرچــــــــه جملـــــز باشـــــد چـــــو خـــــاری هـــــست ریحـــــان نیـــــــان ـــــــست درم ـــــــروز ظـــــــاهر نی اگـــــــر امــــــا ــــــصه م ــــــن ق ــــــت ای از آن از حــــــد گذش جهــــــــانی را کـــــــــه درمانــــــــست حـــــــــصه

شــــــــبهت یقــــــــني مــــــــا بدانــــــــستیم بــــــــی بهــــــر رنجــــــی کــــــه مــــــا اینجــــــا کــــــشیدیمـــــــابیم آنجـــــــا یکـــــــی شـــــــادی عـــــــوض یـــــــــیم ـــــــــه درآن ـــــــــا جمل ـــــــــه م ورای آن کـــــــش ـــــــاخوش دىل ای مـــــــرد دروی چـــــــرا نــــــی لــــــذت کــــــه نقــــــد آن جهانــــــست زهــــــــک ذره روزی ــــــــود ی ــــــــر ب ــــــــت گ از آنــــست جهــــان جــــاودان خــــوش خــــوش جهانی همـــــــه پیغـــــــامربان را جـــــــای آنجاســـــــت

انـــــــد همـــــــه روحانیـــــــان آنجـــــــا مقـــــــیم گــــــر آنجــــــا بایــــــدت کــــــز مــــــن شــــــنیدی

ود بمـــــــريیگـــــــر اینجـــــــا از وجـــــــود خـــــــ

ـــــــــسیار ـــــــــادیهای ب ـــــــــابی ز ش ـــــــــرب ی خــــــردیم ــــــاد گ ــــــه آخــــــر ش ــــــم ک ــــــني دان یق چــــــو دردی هــــــست درمــــــان نیــــــز باشــــــد شـــــود ظـــــاهر چـــــو آیـــــد وقـــــت فرمـــــان کـــــــه درد آمـــــــد ز قـــــــسمت حـــــــصه مـــــــا نــــــه حــــــصه باشــــــد آنجــــــا و نــــــه قــــــصه کـــه خـــوش خـــواهیم بـــودن بعـــد ازیـــن مـــاــــــــدیم ــــــــدوهی کــــــــه دی بهــــــــر دردی و انـــــــــــشتابیم آنجـــــــــــا ـــــــــــا زود ب ـــــــــــا ت بی

ایـــــن کـــــه چیـــــزی مـــــی نـــــدانیمبالییـــــست کــــه بــــسیاری خوشــــی داری تــــو در پــــیشــــــست ــــــالق آن ــــــی االط ــــــذت عل ــــــه ل همـــــــــــــسوزی ـــــــــــــر ب ـــــــــــــوق ذره دیگ ز ش کــــه کلــــی ایــــن جهــــان زان یــــک نشانیــــست دل و دیــــن جــــان و جــــان افــــزای آنجاســــت

ـــــدیم ـــــس ن ـــــوران در آن مجل ـــــه ح ـــــد هم انـــــــر آنجـــــــا رســـــــیدی همـــــــی از خـــــــود ب هـــــــــم اینجـــــــــا حلقـــــــــه آن در بگـــــــــريی

التمثیلالحکایه و - ۴۷ حکـــــیم هنـــــد ســـــوی شـــــهر چـــــني شـــــد

ـــــی ـــــهی م ـــــشینش ش ـــــم ن ـــــوطی ه ـــــد ط دیـــــــر ـــــــدو را براب ـــــــد هن چـــــــو طـــــــوطی دیـــــــار پـــــــرداز ـــــــر خـــــــدا ای ک ـــــــه از به ک ســـــــــــالم مـــــــــــن بیـــــــــــارانم رســـــــــــانیــــــــده ــــــــور مان ــــــــوی آن مهج ــــــــشان گ بدیــــــــدان و قفــــــــس چــــــــون ســــــــوگواری بزنـــــاز ـــــما ب ـــــزد ش ـــــد ن ـــــا رس ـــــازد ت ـــــه س چـــــد ـــــتان ش ـــــا هندوس ـــــو ب ـــــر چ ـــــیم آخ حک

دیــــــد ه مــــــیهــــــزاران طــــــوطی دل زنــــــد گرفتــــــــه هــــــــر یکــــــــی شــــــــکر بمنقــــــــار فلــــــک ســــــر ســــــبز عکــــــس پــــــر ایــــــشان

ـــــــد ـــــــني ش ـــــــستان زم ـــــــاه ترک ـــــــصر ش بق تی آهنیـــــــــنشقفـــــــــس کـــــــــرده ز ســـــــــخ

زفـــــان بگـــــشاد طـــــوطی هـــــم چـــــو شـــــکرــــــــاز ــــــــی ب ــــــــتان رس ــــــــر روزی بهندس اگ جــــــــــوابی بــــــــــازآری گــــــــــر تــــــــــوانی ز چــــــــشم هــــــــم نــــــــشینان دور مانـــــــــده نـــــه هـــــم دردی مـــــرا نـــــه غـــــم گـــــساری چـــــــه تدبريســـــــت گفـــــــتم بـــــــا شـــــــما راز بــــــــــر آن طوطیــــــــــان دلــــــــــستان شــــــــــد

دیــــــــد بگــــــــرد شــــــــاخها پرنــــــــده مــــــــی همــــــه در کــــــار و فــــــارغ از همــــــه کــــــار

ــــــــای از ــــــــشته هم ــــــــس گ ــــــــشانمگ فرای

۵۰

ـــــــــت ـــــــــرار برگف ـــــــــد آن اس ـــــــــیم هن حک چــــــو بــــــشنودند پاســــــخ نیــــــک بختــــــان چنــــــان از شــــــاخ افتادنــــــد بــــــر خــــــاک ز حـــــــال مـــــــرگ ایـــــــشان مـــــــرد هـــــــشیار بـــــآخر ســـــوی چـــــني چـــــون بـــــاز افتـــــاد کــــــه یــــــاران از غــــــم تــــــو جــــــان نربدنــــــدـــــشنید در حـــــال ـــــخن ب ـــــوطی آن س چـــــو ط

ــــــــشی ــــــــادی آت ــــــــشنت زدچــــــــو ب در خویـــــــــشناخت ـــــــــب او نب یکـــــــــی آمـــــــــد فریـــــوش ـــــوطی خ ـــــاد آن ط ـــــن فت ـــــو در گلخ چ نشـــــــست او بـــــــر ســـــــر قـــــــصر خداونـــــــد مــــــــــرا تعلــــــــــیم دادنــــــــــد آن عزیــــــــــزانــــا کــــن ــــو م ــــم چ ــــی ه ــــار خالص ــــب ک طلـــــــابی رهـــــــایی بمـــــــري از خـــــــویش تـــــــا یـــــستی ـــــت ش ـــــود دس ـــــه از خ ـــــاهی ک هرانگ بجـــــــــــای آوردم از یـــــــــــاران خـــــــــــود رازــــــــــارم ــــــــــن در انتظ ــــــــــاران م ــــــــــه ی هم

ـــــو ـــــسان رســـــیدیچـــــو ت مـــــردی بهـــــم جنـــــــشتی ـــــــد گ ـــــــدۀ جاوی ـــــــردی زن ـــــــو م چ

ـــن ـــرد گلخ ـــواهی ک ـــه خ ـــستچ ـــو نی ـــای ت ج عزیـــــــزا جهـــــــد کـــــــن گـــــــر راز جـــــــوییــــــرده خــــــود را ــــــدین پ ــــــرون گــــــريی زچن ب

آیـــــد فـــــرازت چـــــو وقـــــت خـــــواب مـــــیـــــی ـــــواب ب ـــــت خ ـــــانی بوق ـــــی بم ـــــود م خ

بـــــدان ســـــان رغبتـــــی داری تـــــو در خـــــوابـــــستت ـــــواب ب ـــــس در خ ـــــنج ح ـــــو راه پ چ

ــــان ز ــــه ج ــــویی ک ــــر گ ــــی ذوقوگ ــــست ب آن چـــــــرا وقـــــــت ریاضـــــــت جـــــــان هـــــــشیارـــــــــــدۀ راز ـــــــــــست ای جوین ـــــــــــرض این غ چـــــــو خفتـــــــی قطـــــــره افتـــــــادت بقلـــــــزمــــــــداری اگــــــــر از خــــــــود شــــــــوی دور ببی دلــــــت از خــــــود ببیــــــداری نــــــشان یافــــــتـــــــن ـــــــک روش ـــــــم تاری ـــــــب ن ـــــــه ش وگرن یکــــــی کــــــو شــــــري او درآب شــــــد خــــــوش مــــــــشو اینجـــــــــا حلــــــــوىل ای فـــــــــضوىل

ــــــر گفــــــت ــــــوطی غمخــــــوار ب ــــــم آن ط غــــــــان ــــــــک ســــــــر از درخت ــــــــد ی در افتادن کــــه گفتــــی جــــان برآمــــد جملــــه را پــــاک عجـــــب مانـــــد و پـــــشیمان شـــــد ز گفتـــــار ســــــــوی آن طــــــــوطی آمــــــــد راز بگــــــــشاد همـــــــه بـــــــر خـــــــاک افتادنـــــــد ومردنـــــــد بــــــزد انــــــدر قفــــــس لختــــــی پــــــر و بــــــال تـــــو گفتـــــی جـــــان بـــــداد او نیـــــز و تـــــن زد

ـــــد ـــــدر گلخـــــن ان ـــــای و ان اختگـــــرفتش پ ز گلخـــــن بـــــر پریـــــد و شـــــد چـــــو آتـــــشــــــــد ــــــــد را گفــــــــت ای هرنمن حکــــــــیم هنـــزان ـــر خـــاک ری کـــه هـــم چـــون بـــرگ شـــو ب رهـــــــایی بایـــــــدت خـــــــود را رهـــــــا کـــــــنــــــــد آشــــــــنایی ــــــــا مــــــــرده نگرين کــــــــه بــــــستی ــــــی بج ــــــه دام ــــــز هم ــــــني دان ک یقــــــاز ــــــاران خــــــود ب ــــــر ی ــــــتم ب ــــــون رف کنـــــارم ـــــه ک ـــــر چ ـــــا ب ـــــار اینج ـــــی ک ـــــن ب م

گـــــــــاه علـــــــــوی آرمیــــــــــدیبخلـــــــــوت ــــــــــدۀ جاو ــــــــــشتیخــــــــــدا را بن ــــــــــد گ ی

قبـــــای خـــــاک بـــــر بـــــاالی تـــــو نیـــــستـــــا خـــــود راز خـــــود مـــــی ـــــازجویی کـــــه ب ب

ــــــــــــد آری بخاصــــــــــــیت خــــــــــــرد را پدیـــــــــی ـــــــــازت چـــــــــرا م دارد از اســـــــــرار ب

چگونـــــــه هـــــــم رهـــــــت گـــــــردد معـــــــانیــــــش و آب ــــــو آت ــــــا ت ــــــست ب ــــــه یکسان کـــــــدارد جـــــــان مـــــــستت ـــــــی ن چـــــــرا ذوق کــــــه دارد ســــــوی خــــــود بربیــــــدن شــــــوق

ـــــــــرا در ذوق مـــــــــی ـــــــــار ت ـــــــــک ب آرد بیـــــایی ـــــه نی ـــــو خفت ـــــه ت ـــــازک ـــــویش را ب خ

شــــدی در بــــی خــــودی یــــا در خــــودی گــــمـــودی نـــور ـــدر بـــی خ ـــی گـــشتی ان ـــو خفت چــــــت ــــــوان یاف ــــــداری ت ــــــداری ببی ــــــه بی ک دریـــــن دریـــــا بـــــود چـــــون شـــــري و روغـــــن وىل روغــــــــــن جداگــــــــــشت و مــــــــــشوشـــــــوىل ـــــــستغرق حل ـــــــرد م ـــــــود م ـــــــه نب ک

۵۱

الحکایه و التمثیل - ۴۸ـــــــالم ـــــــید اس ـــــــست آن خورش ـــــــني گفت چن

ام درگـــــــاه و بیگـــــــاه کـــــــه مـــــــن بربیـــــــدهـــــــدمچـــــــو ـــــــر عـــــــرش مجی ـــــــد ب ره دادن

ــــــردار ــــــرده ب ــــــارب پ ــــــدا کــــــردم کــــــه ی ن برپســــــــیدند ازو کــــــــای خــــــــاص درگــــــــاهــــني گفــــت او کــــه هرگــــز کــــس رسیدســــت چنـــــــــور ـــــــــید ان ـــــــــد ای خورش ـــــــــدو گفتن بـــــر گفـــــت نزدیـــــک مـــــن آنـــــست عجـــــب ت کجـــــا تـــــو زیـــــن عجـــــب تـــــر راز یـــــابی

ـــره ـــه قط ـــضرت س ـــن ح ـــدار دری ـــت و دو پن س یکـــــی دوزخ اگــــــر پنـــــدار زشــــــت اســــــت

در دریــــــای اســــــرارســــــت ســــــوم قطــــــرهــــی ــــدت کــــل ب ــــام وح ــــک آنجاســــت مق ش

ـــــــــــــد در ره دور ـــــــــــــدی ببای ـــــــــــــرا نق تــــــو ــــــی ت ــــــستگی حاصــــــل کن ــــــر آن شای گــــــد ــــــم راه باش ــــــرا ه ــــــون ت ــــــضوری چ ح

ــــــی ــــــان م ــــــشق خرام ــــــالم ع ــــــوی در ع شــــــدار ــــــه پدی ــــــود ناگ ــــــا ش ــــــر م ــــــر س اگ چــــــو عــــــشقت هــــــم دم و هــــــم راه باشــــــد

خــــواهی کــــه جمــــع آبــــی بینــــدیش تــــو مــــی تـــــــــــــــرا دادنـــــــــــــــد آب زنـــــــــــــــدگانی

و واره کانــــــــدره ره بگــــــــرددهــــــــر آن کــــــــــــــو اگــــــر ســــــوی دهــــــی ره مــــــی ــــــری ت ب

بـــــــرو دل جمـــــــع دار ای دوســـــــت امـــــــروزـــــو ـــــی ت ـــــر خـــــاک دل پرخـــــون کن چـــــو زی پراکنــــــــــده مــــــــــشو تــــــــــا وا نمــــــــــانی نـــــــدانم تـــــــا دل آســـــــوده جـــــــان بـــــــردـــــــدان یـــــــادداری ز حـــــــق بایـــــــد کـــــــه چنــــــت ــــــق داری زفان ــــــاد ح ــــــر ی ــــــو دل پ چـــــاد ـــــم شـــــود آن ی ـــــن و گ ـــــادش ک ـــــسی ی ب

اک بـــــسطامکـــــه طـــــالع شـــــد ز بـــــرج خـــــ ــــــاره ســــــی هــــــزاران ســــــال در راه ســــــه بــــــــدم ــــــــیش آمــــــــد بایزی هــــــــم آنجــــــــا پــــــــــدار ــــــــــد پدی ــــــــــد آم ــــــــــرده بایزی ز پـــــــن راه ـــــــده دری ـــــــایزد کـــــــی رســـــــد بن بــــت ــــس ندیدس ــــا ک ــــر اینج ــــد گ عجــــب باش چــــه چیزســــت انــــدرین دریــــا عجــــب تــــرـــــست ـــــا ز خـــــود کـــــس را نشان کـــــه در دریـــــابی ـــــا بازی ـــــم ز دری ـــــب ن ـــــک ش ـــــه ی ک جـــــــدا هـــــــر قطـــــــره را بحـــــــری پدیـــــــدار

م پنــــــــدار نیکــــــــو را بهــــــــشت اســــــــتدو کـــــه آنجـــــا نیـــــست جـــــان و جـــــسم بیـــــدار تـــو بـــی تـــو شـــو کـــه اتـــرک نفـــسک آنجاســـتـــــور ـــــده را ن ـــــد دی ـــــان را ذوق باش ـــــه ج کـــــو ـــــی ت ـــــزل کن ـــــان من ـــــا آن جه ـــــم اینج هـــــــــــــد ـــــــــــــسته آن راه باش ـــــــــــــت شای دل نگــــــــه داری اســــــــاس محکــــــــم عــــــــشقـــــــــود در ره پدیـــــــــدار ـــــــــا ش ـــــــــر گرم وگ تــــــــرا ســــــــرما نــــــــه و گرمــــــــا نباشــــــــد

ـــــر ســـــاعت پر ـــــو ه ـــــیشت ـــــی ب ـــــشانی کن یـــــــی ـــــــو واره زان ـــــــني ک ـــــــی چن ـــــــو درآب تـــــه بگـــــردد ـــــو کـــــه کـــــارت ب ـــــم کـــــن ب به چــــــرا از مــــــه دهــــــی غافــــــل تــــــری تــــــوـــــوز ـــــف و س ـــــانی در ت ـــــردا نم ـــــا ف ـــــه ت کـــــو ـــــی ت ـــــون کن ـــــد چ ـــــسی نباش ـــــرت ان گـــــــا نمـــــــانی ـــــــا تنه حـــــــضوری جـــــــوی ت دل شـــــــوریده آنجـــــــا کـــــــی تـــــــوان بـــــــرد کـــــه گـــــم کـــــردی گـــــر از یـــــادش گـــــذاری بـــــــــود در آخـــــــــرت هـــــــــم راه جانـــــــــت

ـــــــني ـــــــادچن ـــــــان ب ـــــــردان جه ـــــــد م کردن

الحکایه و التمثیل -۴۹ ســـــــــخن بـــــــــشنو ز ســـــــــلطان طریقـــــــــتـــــی الحـــــق بهـــــر جـــــزوی هـــــزاران کـــــل عل

ـــــــاالر ـــــــپه س ـــــــتس ـــــــاه حقیق ـــــــن ش دیــــــق ــــــوب حــــــق معــــــشوق مطل بکــــــل محب

۵۲

ـــــــــت ـــــــــن والی ـــــــــاب ای ـــــــــگرفی کافت ش ســـــــــلیمان ســـــــــخن در منطـــــــــق الطـــــــــري چنـــني گفـــت او کـــه در هـــر کـــار و هـــر حـــالــــدم مــــن ــــستم گــــم ش ــــدم آنــــچ ج ــــو دی چ

ـــــــــون گـــــــــم گـــــــــشته ـــــــــرده راز کن ام در پ ابیچــــو گــــم گــــشتی ز گــــم کــــرده چــــه یــــ

ـــــــــای در راه کـــــــــسی ننهـــــــــاد هرگـــــــــز پ کـــــــــدامني ســـــــــالک و چـــــــــه راه آخـــــــــر خـــــــــدنگی از کمـــــــــان راســـــــــت خانـــــــــه کــــسی کــــو در حــــضور افتــــاد بــــی خواســــت تــــــو دایــــــم در حــــــضور خویــــــشنت کــــــوش از آن هیبـــــــــت و زان عـــــــــزت بینـــــــــدیش چنــــــان کــــــن از تفکــــــر عقــــــل و تمییــــــز

پنــــداری ای دوســــت بــــرین درگــــه چــــه مــــی چــــو مغــــز و پوســــت از یــــک جایگــــه رفــــت

ـــني ـــییق ـــست م ـــز و پوســـت یکسان ـــه مغ دان ک بتوحیـــــــــد ار گـــــــــشاید چـــــــــشم جانـــــــــت چـــو در چـــشمت همـــه چیـــزی یکـــی گـــشتــــد ــــرو دی ــــو ف ــــشمی ک ــــز چ ــــت آن تی کجاس هـــــزاران قـــــرن بـــــا ســـــر شـــــد چـــــو کـــــردیــــن ــــنم م ــــدانی چــــون ک ــــی ن ــــو خــــود رام ت اگــــــــر صــــــــد قــــــــرن یــــــــابی زنــــــــدگانی

ـــــــــی ـــــــــد درو م ـــــــــدایتتاب ـــــــــرج ه از ب کــــه ایــــن کــــس بوسعیدســــت ابــــن ابــــوالخريـــــال ـــــسی س ـــــستم ب ـــــی ج ـــــی هم ـــــشان پ ن همـــــی چـــــون قطـــــره در قلـــــزم شـــــدم مـــــنــــــاز ــــــرده را ب ــــــم ک ــــــده گ ــــــم ش ــــــد گ نیاب چـــــو ره شـــــد پـــــست در پـــــرده چـــــه یـــــابی کـــــه کـــــس را نیـــــست پـــــای راه دلخـــــواهـــــــر ـــــــواه آخ ـــــــن در خ ـــــــن ز م ـــــــال ای مث بـــــــرون شـــــــد مـــــــی رود ســـــــوی نـــــــشانه

ــــی ــــدنگی م ــــون خ ــــن ره چ ــــت دری رود راســــــروش ــــــی بمف ــــــدو گیت ــــــر ب ــــــی حاض دم کـــــه تـــــا تـــــو خویـــــشنت بـــــرگريی از پـــــیش

ـــــی ـــــالم یک ـــــه در ع ـــــزبک ـــــه چی ـــــی هم ینــــت ــــا پوس ــــست ب ــــان فرقی ــــز جه ــــه از مغ ک چـــــرا ایـــــن یـــــک بمـــــاهی آن بمـــــه رفـــــتــــــت ــــــه پنهاس ــــــشم خواج ــــــیش چ وىل از پـــــــــت ـــــــــگ ســـــــــبحانی زبان ـــــــــرآرد بان بـــــشت ـــــکی گ ـــــو ش ـــــرد ت ـــــارد بگ ـــــا ی کج بهـــــــرچ انـــــــدر نگـــــــاهی کـــــــرد او دیـــــــد

ــــــه ــــــردیک ــــــام م ــــــد ن ــــــا جــــــایی برآم ت کــــه ایــــن شــــک از دلــــت بــــريون کــــنم مــــنـــــــــــــدانی ـــــــــــــشنت را و ن ـــــــــــــی خوی نبین

الحکایه و التمثیل -۵۰ چنــــــني گفـــــــت آن بـــــــزرگ کـــــــار دیـــــــده کــــــه خــــــالق هــــــرچ را دادســــــت هــــــستیـــاه ـــر و چـــه م ـــک چـــه مه چـــه انجـــم چـــه فل چـــه لـــوح و چـــه قلـــم چـــه عـــرش و کرســـی چـــه مـــی چـــه انگبـــني چـــه خلـــد و چـــه حـــور

ــه ــرق و چ ــه ش ــافچ ــا ق ــاف ت ــه از ق ــرب چ غ چــــه اســــراری کــــه در هــــر دو جهــــان هــــست چـــــــــه انـــــــــدر هـــــــــر دو عـــــــــالم ذره ذره همــــــه بنمایــــــدت روشــــــن چــــــو خورشــــــید وىل مــــــــــویی بتــــــــــو ننمایــــــــــد از تــــــــــوــــــاد ــــــو افت ــــــر روی ت ــــــو ب اگــــــر چــــــشم ت

ـــــ ـــــد ب ـــــک و ب ـــــود او نی ـــــدهکـــــه ب سیار دی چــــه پــــیش و پــــس چــــه بــــاال و چــــه پــــستیـــاه ـــه ک ـــوه و چ ـــه ک ـــني چ ـــه زم ـــا چ ـــه دری چ چـــــه روحـــــانی چـــــه کروبـــــی چـــــه انـــــسیـــور ـــه ن ـــار و چ ـــه ن ـــه چ ـــه م ـــاهی و چ ـــه م چــــاف ــــون و زک ــــرون از ن ــــد ب ــــرچ آم ــــه ه چـــــست ـــــان ه ـــــدا و نه ـــــه پی ـــــذاتی ک ـــــه ل چ چـــــه انـــــدر هفـــــت دریـــــا قطـــــره قطـــــره

ــــی ــــه م ــــک آن جمل ــــد حنان ــــو جاوی ــــی ت بین بایــــــد از تــــــو هــــــان مــــــیتــــــویی تــــــو ن

ز عـــــــشق تـــــــو برایـــــــد از تـــــــو فریـــــــاد

۵۳

ــــــو اگــــــر مــــــی ــــــویی هــــــم از ت ــــــدت ب بایــــــــادی آخــــــــر ــــــــط افت چــــــــرا انــــــــدر غلـــــــو ـــــــتی ت ـــــــر بگماش ـــــــدی نظ ـــــــدم دی ع

ــــو ــــالم از ت ــــد ع ــــر ش ــــه پ ــــن ک ــــت ک ریاضـــــــــــــر ـــــــــــــدگی آزادی آخ ـــــــــــــرا از بن چـــــــو ـــــــتی ت ـــــــدم پنداش ـــــــود ع وجـــــــود خ

الحکایه و التمثیل - ۵۱ شــــــــنودم مــــــــن کــــــــه طــــــــوطی را اول در چــــــــــو طــــــــــوطی روی آیینــــــــــه ببینــــــــــدـــــساز ـــــان و دم ـــــوش الح ـــــده خ ـــــی گوین یکـــــــــري ـــــــــوطی دل ـــــــــدارد آن ط ـــــــــان پن چنـــــش شـــــاد ـــــشنود گـــــردد دل چـــــو حرفـــــی بـــــــست ـــــــا نهان ـــــــه اســـــــت ام وجـــــــود آیینــــست ــــص و کمای ــــه در نق ــــورت ک ــــر آن ص ه چـــو تـــو جـــز عکـــس یـــک صـــورت نبینـــی تــــــو پنــــــداری کــــــه هــــــر آواز و هــــــر کــــــار

م از خــــود بــــی خــــربدانهمــــه خلقــــان هــــ چــــــــو تــــــــو در پــــــــیش آیینــــــــه نــــــــشینی وجـــــــــــــود ار ذرۀ گـــــــــــــشتی پدیـــــــــــــدارـــــــده ـــــــشم چی ـــــــان پ ـــــــش جه ـــــــود آت وجـــــــست ـــــــان و هـــــــرچ در هـــــــر دو جهان جه اگــــر جـــــز عکـــــس چیـــــزی بـــــر تـــــو افتـــــدـــــــــدارت از گـــــــــوش ـــــــــه پن ـــــــــرآری پنب بــــــوک ــــــردد چــــــو فرم ــــــی گ ــــــراپایت یک ســـــــیاهت ـــــــوی س ـــــــۀ م ـــــــون پنب ـــــــود چ ش چــــــو تــــــو یــــــک دانــــــه پنبــــــه نــــــريزی

از خـــــود کـــــه هـــــني دورتـــــرا پنبـــــه کنـــــد مــــــــــشو زنهــــــــــار ای مــــــــــرد فــــــــــضوىلــــــــست ــــــــا حرام ــــــــاد اینج ــــــــول و اتح حل چــــــراغ آنجــــــا کــــــه خورشــــــید منريســــــتــــراض ــــه اع ــــد ن ــــدد باش ــــه ع ــــه جــــای ن چــــی ــــو باش ــــردی آن ت ــــه ک ــــی ک ــــر آن حکم ه هــــر آن وصــــفی کــــه حــــق را کــــرد خــــواهیـــــی ـــــزی کـــــه دان ـــــدر وصـــــف او چی ـــــو ان تــــــو باشــــــی او نباشــــــد ــــــو ت چــــــو فهــــــم ت

ـــــه غـــــري ـــــه اوســـــت ون اوصـــــفاتشچـــــو ن بــــــــدو بــــــــشناس او را راهــــــــت اینــــــــست

ــــــــــــر ــــــــــــدر براب ــــــــــــۀ ان ــــــــــــد آیین نهنـــــــد ـــــــه ببین ـــــــر آیین ـــــــشی را ه ـــــــو خوی چ بـــــــــــــــرآرد از پـــــــــــــــس آیینـــــــــــــــه آواز کــــــــه هــــــــست آواز آن طــــــــوطی دیگــــــــرــــــاد ــــــان ی ــــــی چن ــــــريد او حرف ــــــی گ بلطفــــــــــست ــــــــــه دان ــــــــــه را آیین عــــــــــدم آیینــــــــست ــــــــه عکــــــــسی و خیالی ــــــــن آیین دری همـــــــه بـــــــا عکـــــــس خیـــــــزی و نـــــــشینی

ــــز ع ــــت ک ــــس اس ــــربداراز آن عک ــــسی خ کــــــر دان ــــــک دگ ــــــسم ی ــــــزی طل ــــــه چی هم نبینـــــــــــی آیینـــــــــــه تـــــــــــو روی بینـــــــــــی

هــــــر دوگیتــــــی سرنگوســــــارشــــــدی زیــــــن نمانــــــــــده پــــــــــشم و آتــــــــــش آرمیــــــــــده چـــــو عکسیـــــست و تـــــرا بـــــرعکس آنـــــستــــــــد چــــــــون آن حــــــــالج آتــــــــش در توافتــــوش ــــه درج ــــم خان ــــم خ ــــون خ ــــی چ درآی چـــــو مـــــردان تـــــرک گـــــريی پنبـــــه و دوکــــــت ــــــه در درکاله ــــــه پنب ــــــرماند ن ــــــه س ن

ــــــ ــــــه حالج ــــــر نــــــه درزین ی کنــــــی دیگـــــی ـــــو م ـــــای ت ـــــه برج ـــــشیند آن نـــــور ک بن

ازیـــــن معنـــــی کـــــه مـــــن گفـــــتم حلـــــوىل ولـــــــــیکن کـــــــــار اســـــــــتغراق عامـــــــــست میـــــــــان بـــــــــود و نـــــــــابودی اسريســـــــــتـــــاض ـــــه ابع ـــــزا ون ـــــه اج ـــــسام و ن ـــــه اج ن عطـــــــیم و عـــــــالم و دیـــــــان تـــــــو باشـــــــیـــــرد خـــــواهی ـــــسی ف ـــــه ان ـــــم ک ـــــان دان چن ز دفرتهــــــــای وهــــــــم خــــــــویش خــــــــوانیـــــــی نیکـــــــو نباشـــــــد اگـــــــر وصـــــــفش کن صـــــفاتش چـــــون کنــــــی بـــــشناس ذاتــــــش طریــــــق جــــــان معنــــــی خواهــــــت اینــــــست

۵۴

الحکایه و التمثیل -۵۲ـــــــا شـــــــمع از در ـــــــرون شـــــــد ابلهـــــــی ب بـــــد ـــــت جاوی ـــــان پنداش ـــــود چن ـــــل خ ز جه بــــــــــدو بــــــــــشناس او را و فنــــــــــا شــــــــــوـــــانی ـــــو ف ـــــردی ت ـــــردی ار گ ـــــاقی گ ـــــو ب ت

ـــــــــور ـــــــــد از چـــــــــرخ خورشـــــــــید من بدی کــــه بــــی ایــــن شــــمع نتــــوان دیــــد خورشــــید

ــــــــا عــــــــني بقــــــــا شــــــــودر آن عــــــــني فنــــو مــــانی ــــو ت ــــی ت ــــه گــــر ب ــــو مــــانی جمل ت

الحکایه و التمثیل -۵۳ چنــــــني گفتــــــست شــــــیخ مهنــــــه یــــــک روزــــــم ــــــمان ه ــــــت و آس ــــــر بایزیدس ــــــني پ زم

ـــــــی ـــــــادم اینجـــــــا چـــــــه م گـــــــویم کجاافت قـــــدم تـــــا کـــــی زنـــــم در ره بهـــــر ســـــویــــــــاک ــــــــن راه خطرن ــــــــتم دری ــــــــسی رف بـــــــانش ـــــــادی در می ـــــــی خاکـــــــست و ب کف

کـــه یـــک تـــن بـــني جهـــان و دیـــده بـــر دوز ـــــــان هـــــــموىل ـــــــدر می او گـــــــم شـــــــده ان

کـــــه جـــــان در مــــــوج آتـــــش دادم اینجــــــاــــک ســــر مــــوی چــــو از خــــود مــــی ــــابم ی نی

ندیـــــــدم آدمـــــــی را جـــــــز کفـــــــی خـــــــاکــــــانش ــــــنج ج ــــــسم و گ ــــــون طل ــــــن او چ ت

الحکایه و التمثیل -۵۴ـــــــــــــــا ـــــــــــــــد زیب ـــــــــــــــفاىل را بیاراین ســــــــاز ــــــــشما روی آغ ــــــــه چ ــــــــد از حیل کننـــــــد رویـــــــش از دور ـــــــر شخـــــــصی ببین اگ امچـــــــــو خلقـــــــــانش ببینـــــــــد از درو بـــــــــ

چــــــو برخــــــاک افتــــــد از عمــــــری نپیچــــــیـــــــــانش ـــــــــی از جه ـــــــــشی نبین بجـــــــــز نقـــــو هـــــم ای خواجـــــه چـــــشما روی امـــــروز ت ولــــــیکن صــــــرب هــــــست ای خفتــــــه در راهـــــر خاکـــــست ـــــو در زی اگـــــر چـــــه جـــــای ت دریغـــــــــا جـــــــــوهرت در تنـــــــــگ پـــــــــرده فرشـــــــــته گـــــــــر ببینـــــــــد جـــــــــوهر تـــــــــوــــــک جــــــوهر تــــــست ــــــه مــــــسجود مالی نــــــــــا کــــــــــن ــــــــــۀ زادۀ گلخــــــــــن ره خلیف

داراگرچــــــــه پادشــــــــاهی پــــــــاس خــــــــودـــــــست شـــــــاهی ـــــــرای ت ـــــــدر ب بمـــــــصر ان از آن بـــــر ملـــــک خویـــــشت نیـــــست فرمـــــانـــــــاز ـــــــی انگـــــــشرتی ب اگـــــــر حاصـــــــل کنــــــم در اول ــــــم در آخــــــر ه ــــــو شــــــاهی ه ت

بینـــــــی یکـــــــی را و دو را صـــــــد دو مـــــــی

ـــــــــا ـــــــــعر و دیب ـــــــــند او را ش ـــــــــرو پوش فـــــــدبار ـــــــشم ب ـــــــشما روی دارد چ ـــــــه چ کــــور ــــی ح ــــد یک ــــدا ش ــــه پی ــــد ک ــــان دان چنـــــــــــاال ســـــــــــرانجام ـــــــــــدش از ب دراندازن

ـــــــا ـــــــد هیچـــــــینی بی جـــــــز ســـــــفاىل چن بجـــــــــز بـــــــــادی نبینـــــــــی در میـــــــــانش چــــــــو چــــــــشما روی زیبــــــــا روی امــــــــروز کـــــــه تـــــــا در راهـــــــت اندازنـــــــد ناگـــــــاهـــــست ـــــاک از جـــــای پاک ـــــیکن جـــــای پ ول بزنگــــــــــار طبیعــــــــــت رنــــــــــگ بــــــــــرده دگـــــــــر ره ســـــــــجده آرد بـــــــــر در تـــــــــوـــــست ـــــر ســـــر ت ـــــت ب ـــــاجی از خالف ـــــه ت ن بگلــــــشن شــــــو گــــــدا طبعــــــی قــــــضا کــــــنـــــــــددار عـــــــــصی آدم ســـــــــپند چـــــــــشم ب

یوســــف چــــرا در قعــــر چــــاهیتــــو چــــون ـــــر جـــــای ســـــلیمان ـــــوی هـــــست ب کـــــه دیـــــــاز ـــــــری ب ـــــــو و پ ـــــــدت دی ـــــــان آی بفرم وىل در پــــــــــــرده پنــــــــــــداری احــــــــــــولــود ــوی خ ــه ت ــه صــد جمل ــه دو چ ــک چ ــه ی چ

۵۵

الحکایه و التمثیل - ۵۵ یکــــــی شــــــاگرد احــــــول داشــــــت اســــــتادــــت ــــن آنجاس ــــه روغ ــــک قراب ــــا را ی ــــه م کـــده بگماشـــت چـــو آنجـــا شـــد کـــه گفـــت و دی

ــــــــت ای ــــــــد گف ــــــــتاد آم ــــــــر اس ــــــــريب پــــــد اخــــــرت ــــــتش ای ب ز خــــــشم اســــــتاد گف

ــــی ــــک نم ــــود ش ــــدن خ ــــو او در دی ــــد چ دی اگــــر چیــــزی همــــی بینــــی تــــو جــــز خــــویش

ــــی ــــه م ــــزی ک ــــر چی ــــو ه ــــی ت ــــو آن ــــی ت بین

مگـــــــــر شـــــــــاگرد را جـــــــــایی فرســـــــــتاد بیـــــــــــاور زود آن شـــــــــــاگرد برخاســـــــــــتـــت ـــب داش ـــول عج ـــد اح ـــون دو دی ـــه چ قراب

بیــــــنم قرابــــــه مــــــن چــــــه تــــــدبري دو مــــــی ریکـــــــی بـــــــشکن دگـــــــر یـــــــک را بیـــــــاو

دیــــد بــــشد ایــــن شکــــست آن یــــک نمــــی تـــــــوهم آن احـــــــول خویـــــــشی بینـــــــدیشـــــی ـــــدی چـــــه دان ـــــط مان وىل چـــــون در غل

الحکایه و التمثیل - ۵۶ـــــن شـــــیوه درخواســـــت ـــــد ای یکـــــی از بایزیـــست ـــه چی ـــن هم ـــرش و کـــونني ای ز عـــرش و ف هـــــر آنگـــــه کـــــني نهـــــاد او هـــــم فروشـــــد

ــــــی ــــــو م ــــــر ت ــــــیچ اگ ــــــد ه ــــــانی نمان نم از آنگـــــــه بـــــــاز کــــــــني عـــــــالم نهادنــــــــد

ی بوالعجــــــب داری تــــــو در اصــــــلنهــــــادــــی ــــرن م ــــد ق ــــر ص ــــار اگ ــــو پرگ ــــردی چ گ

اگـــــــر بـــــــر آســـــــمان گـــــــر بـــــــر زمینـــــــیــــــاز وگــــــر در جــــــوهرت چــــــشمی شــــــود بــــیش ــــدت پ ــــشم آی ــــه آن چ ــــاعت ک در آن س

نـــــــدانی تـــــــویی آن جـــــــوهری گـــــــر مـــــــی

کـــــه هرچیـــــزی کـــــه پنهانـــــست و پیداســـــت همــــه گفتــــا مــــنم چــــون مــــردم از زیــــست همـــــــني عـــــــالم همـــــــان عـــــــالم فروشـــــــد

ایــــن جهــــان هــــم آن جهــــانیکــــه تــــو هــــمـــــــــــد ـــــــــــب آدم نهادن ـــــــــــر قال ـــــــــــا ب بنــــــسی وصــــــل ــــــدر اطل ــــــرده ان ــــــی ک بالســــــــدار ــــــــو پدی ــــــــاه ت ــــــــد وصــــــــل گ نیای

بینــــــی نبینــــــی جــــــزین چیــــــزی کــــــه مــــــی دو عـــــــالم بـــــــر تـــــــو افـــــــشانند از آغـــــــاز دو عــــالم در تــــو گــــم گــــردد تــــو در خــــویشــــــانی ــــــان و آن جه ــــــن جه ــــــر زی ــــــه برت ک

الحکایه و التمثیل -۵۷ــــــــــت ــــــــــدر خواس ــــــــــزه ان داودز رب الع

خطـــــاب آمـــــد کـــــه تـــــا ایـــــن گـــــنج پنهـــــان چــــــــــو از بهــــــــــر شناســــــــــایی گنجــــــــــی اگـــــــر چـــــــشم دلـــــــت بیننـــــــده بـــــــودی ز نــــــــور چــــــــشم ســــــــر چیــــــــزی نیایــــــــد کـــــه عیـــــسی را و خـــــر را چـــــشم ســـــربودـــــــودی ـــــــده ب ـــــــت را دی اگـــــــر هرگـــــــز دل اگــــــر چــــــه وصــــــف آن عمــــــری شــــــنیدی اگـــــــر هـــــــر دم حـــــــضورش را بکوشـــــــیــــــــــــــنایی ــــــــــــــد ازل را آش ــــــــــــــر عه اگ بمعنــــــــی بــــــــاز جــــــــان را آشــــــــنا کــــــــنـــــــد ـــــــاز آواز آی ـــــــل ب ـــــــون از طب ـــــــه چ ک

کــــه حکمــــت چیــــست کامــــد خلــــق موجــــود ـــــــا ـــــــن م ـــــــه ای ـــــــشانک ـــــــشناسند ای ییم ب

ـــــــــرو آری برنجـــــــــی بگلخـــــــــن ســـــــــر فــــــــــودی ــــــــــده ب ــــــــــدگی زیبن ــــــــــرا بینن ت

ـــــــی ـــــــشمی م ـــــــور چ ـــــــت را ن ـــــــد دل ببای وىل چــــــــشم دل عیــــــــسی دگــــــــر بــــــــودــــــــودی ــــــــده ب ــــــــن ره دی ــــــــای ای عجایبه نیـــــــاری فهـــــــم کـــــــردن چـــــــون بدیـــــــدیـــــــی ـــــــشریف پوش ـــــــرتب ت ـــــــجد و اق زواســـــــدایی ـــــــريی ج ـــــــرا گ ـــــــضرت چ از آن حـــــــن ـــــــا ک ـــــــت پادش ـــــــرب دس ـــــــزای ق س

ـــــــــ ـــــــــوق آن بـــــــــاز در پ رواز آیـــــــــدز ش

۵۶

چـــــو بـــــی دل گـــــردد و بـــــی جـــــان نـــــشیند وىل تـــــــا بـــــــاز را در ســـــــر کـــــــاله اســـــــتـــــــــردد ـــــــــده گ ـــــــــوزد و بینن ـــــــــو راه آم چ بدانــــــــــد بــــــــــاز در اعــــــــــزاز مانــــــــــدهـــــــاز مانـــــــد ـــــــا ب ـــــــازت اینج ـــــــر ب وىل گ اگــــــــر ایــــــــن بــــــــاز پــــــــروردی بــــــــاعزاز وگرنــــــه خــــــود جــــــواب تــــــو دهــــــد شــــــاه

همـــــــه بـــــــر ســـــــاعد ســـــــلطان نـــــــشیند کجــــــا درخــــــورد دســــــت پادشــــــاه اســــــتــــــــردد ــــــــده گ ــــــــاه دل زن ــــــــت پادش ز دســــده ــــود او بازمان ــــه ب ــــیش از چ ــــن پ ــــه زی کـــــد ـــــون بازخوان ـــــیش خـــــود چ ـــــه او را پ شـــــــاز ـــــــاعزازی بدســـــــت شـــــــه رســـــــد ب ب زهـــــی حـــــسرت کـــــه از شـــــه بینـــــی آنگـــــاه

الحکایه و التمثیل -۵۸ مگـــــــر بـــــــاز ســـــــپید شـــــــاه برخاســـــــت

ـــــري ـــــدش پ ـــــایچـــــو دی ـــــت از ج زن برخاس سبوســــــی تــــــر خوشــــــی در پــــــیش او کــــــردـــــاز ـــــور ب ـــــدر خ ـــــود ان ـــــه ب ـــــا آن طعم کجــــــــدش ــــــــل بدی ــــــــب و چنگ ــــــــژی مخل ک بــــــآخر هــــــم بخــــــورد آن چینــــــه را بــــــازـــــــرش کنـــــــد ـــــــد و پ ـــــــالش بربی ـــــــه ب همـــــــاه ـــــــشگر ش ـــــــد ل ـــــــویی درآم ـــــــر س ز هـــــــــاز ـــــــــد کـــــــــار پـــــــــريزن ب بـــــــــشه گفتنــــس ــــني ک ــــا چن ــــویم ب ــــه گ ــــا چ شــــهش گفتـــــــازت ـــــــرده زن اال ای خـــــــواب خـــــــوش ب

ــــــ ــــــاهم ــــــاز ناگ ــــــن ب ــــــا ای را صربســــــت تــــــویی ــــــه گ ــــــا چ ــــــدانم ت ــــــه ن ــــــیش ش بپ

ـــــــريزن راســـــــت ـــــــۀ آن پ ـــــــا خان ـــــــشد ت بـــــــای ـــــــد برپ ـــــــر خـــــــود بن ـــــــادش در ب نه نهــــــادش آب و مــــــشتی جــــــو فــــــرو کــــــرد کـــــه بازازدســـــت شـــــه خـــــوردی در اعـــــزازـــــــدش ـــــــد نچی ـــــــه برچن ـــــــا چین ـــــــدان ت بـــــــدن کـــــــرد آغـــــــاز ـــــــصد ســـــــختی طپی بــــد ــــک چن ــــوک ی ــــد ب ــــا او بمان ــــا ب ــــه ت ک

ـــــــاز را ـــــــدان ســـــــان ب ـــــــد ناگـــــــاهب دیدنــــاز ــــريزن ب ــــد زان پ ــــشته ش ــــون سرگ ــــه چ ک جــــــوابش ایــــــنچ او کردســــــت ایــــــن بــــــس بدســــــــــت پــــــــــريزن افتــــــــــاده بــــــــــازتـــــا حـــــضرت شـــــاه ـــــصد غـــــريت رســـــد ب ب تـــــو ایـــــن دم خفتـــــۀ فـــــردا چـــــه گـــــوئی

المقاله الثانی عشر - ۵۹ االای ســـــــــــــر بغفلـــــــــــــت در نهـــــــــــــادهـــــو ـــــک ت ـــــا فل ـــــن ی ـــــت داوری ک ـــــه گفت ک تــــــرا انــــــدوه نــــــان و جامــــــه تــــــا کــــــی

ـــــــــس کان ـــــــــشه بیهـــــــــوده کـــــــــردیز ب دیـــــــسلیم ـــــــان کـــــــن بت ـــــــاد خـــــــویش قرب نه

ـــــــــد مع ـــــــــر در ابج ـــــــــز س ـــــــــوزن ی درآمـــن ســـقف شـــب رنـــگ ـــیم شـــب ای ـــسوزان ن بـــــــی بحلقـــــــت ـــــــربت غیب ـــــــد ش ـــــــر آی گـــــــد ـــــــن ببای ـــــــا دی ـــــــال دنی ـــــــا م ـــــــرا ب تــــست ــــا شــــده م ــــن جــــویی دل از دنی ــــو دی ت دل تـــــــــو در دو رویـــــــــی شـــــــــد گرفتـــــــــار

بــــــــدنیا دیــــــــن خــــــــود بــــــــر بــــــــاد داده جگــــر خــــون کــــن ز مــــشتی بــــی نمــــک تــــوــــــا کــــــی ــــــگ عامــــــه ت ــــــام و نن تــــــرا از نــــــــردی ــــــــوده ک ــــــــویش را فرس ــــــــاد خ نهـــــــیم ـــــــشني بتعل ـــــــن ســـــــخن بن ـــــــیش ای بپ ز نـــــــــور شـــــــــرع شـــــــــمع دل برافـــــــــروز بــــــرون پــــــر زیــــــن کبــــــوتر خانــــــه تنــــــگـــــــت ـــــــگ خلق ـــــــام و نن ـــــــز ن ـــــــد نی نمان

ـــــــــن ب ـــــــــد ای ـــــــــت آن ببای ـــــــــدچنانک بایــــــراهم ندهــــــدت دســــــت ــــــدانی کــــــني ف نـــــدار ـــــوه عجـــــب و پن ـــــر ک ـــــدی زی ـــــو مان ت

۵۷

ــــــــو ــــــــردۀ ت ــــــــدنیا ک ــــــــت ب ــــــــی روی یکـــــــی گـــــــوی آخـــــــر ـــــــن دو روی ـــــــرتک ای ب

ــــــــت ــــــــددل ــــــــني باش ــــــــی ش را از دو روی

ــــــــــو ــــــــــدین آوردۀ ت ــــــــــت ب دگــــــــــر رویــــــر ــــــک روی آخ ــــــود ی ــــــس ب ــــــی را ب یک کــــــه شــــــر النــــــاس ذوالــــــوجهني باشــــــد

الحکایه و التمثیل -۶۰ یکــــــــــی دیوانــــــــــۀ اســــــــــتاد در کــــــــــوی فغــــــان برداشــــــت ایــــــن دیوانــــــه ناگــــــاه بهــــــــر ســــــــویی چــــــــرا بایــــــــد دویــــــــدن

و صــــد یــــارتـــویی بــــا یــــک دل ای مـــسکني ــــارت ــــه ک ــــد گون ــــود ص ــــک دل ب ــــو در ی چ

ـــــی ـــــق م ـــــانی خل ـــــوی جه ـــــر س ـــــد ه رفتن کــــه از یــــک ســــوی بایــــد رفــــت و یــــک راهـــــوان رســـــیدن ـــــا نت ـــــو هـــــیچ ج ـــــصد س ب بیـــــک دل چـــــون تـــــوانی کـــــرد صـــــد کـــــار تـــــو صـــــد دل بـــــاش انـــــدر عـــــشق یـــــارت

الحکایه و التمثیل -۶۱ بــــــــر محمــــــــود شــــــــد دیوانــــــــۀ خــــــــوار بــــــدو محمــــــود گفــــــت ای خــــــوار مانــــــده

ــــــه عــــــ ــــــر نگــــــني اســــــتهم ــــــرا زی الم مــــــمار لــــــشگرم سیــــــصد هــــــزار اســــــت ش بـــــر مـــــن چارصـــــد پیـــــل اســـــت دربنـــــد

دارم مـــــنش بـــــا ایـــــن همـــــه مـــــی دوســـــتـــــاری ـــــن کامک ـــــن ملکـــــت و ای مراســـــت ایــــــــت ــــــــه و گف ــــــــان دیوان ــــــــد آن زم بخندیـــت ـــن راس ـــشق و م ـــژی در ع ـــل ک ـــو ای غاف تــــــري نــــــانی ــــــنه تــــــو س ــــــنم بــــــس گرس مــــــک راه ــــــشقم بی ــــــش ع ــــــون آت ــــــم اکن ه

عـــــشق مـــــن کـــــارنـــــدارد عـــــشق تـــــو بـــــا ـــــی ـــــز باش ـــــق صـــــد چی ـــــون عاش ـــــدل چ ب مـــــرا در دل چـــــو نـــــه کارســـــت و نـــــه بـــــار همـــــــه دل عاشـــــــق روی ایـــــــاس اســـــــت یکــــــــی نیکــــــــو مثــــــــل زد پــــــــري هنــــــــدوــــر یــــک خــــر نشــــستی ــــده ب چــــو آن خــــر بنـــــــــاده ـــــــــنم نه ـــــــــر بی ـــــــــرا دل در دو خ تــــــن راه ــــــتم شــــــرح ای ــــــصد نوعــــــت بگف بـــــنودی ـــــی ش ـــــه حرف ـــــن هم ـــــر زی ـــــت گ دل خللهــــــا زیــــــن همــــــه دلهــــــای مردســــــت

ـــــــه ـــــــوان نبـــــــشتشهم ـــــــر نـــــــاخنی بت ب زهـــــــی اســـــــرار مـــــــا اســـــــرار دان کـــــــوــــــــی ــــــــدای آن عظیم ــــــــان ف ــــــــزاران ج ه

کـــــــه هـــــــستم بـــــــر ایـــــــازت عاشـــــــق زار ز بهــــــــر لقمــــــــۀ غــــــــم خــــــــوار مانــــــــده کــــه ملــــک مــــن همــــه روی زمــــني اســــت ســـــالح و اســـــب و گـــــنجم بـــــی شمارســـــت نـــــــــــــدیمان و حکیمـــــــــــــان هرنمنـــــــــــــد همـــــه مغـــــزم نـــــه چـــــون تـــــو پوســـــت دارم مـــــن ایـــــن دارم کـــــه گفـــــتم تـــــو چـــــه داری

ــــــوانی بگــــــل خورشــــــید ــــــتکــــــه نت بنهفــــــه شــــــنو شــــــاها ســــــخن راســــــت ز دیوانـــــه خـــــوانی ـــــی هـــــیچ شـــــک دیوان ـــــرا ب مـــــــــک آه ـــــــــه ملکـــــــــت بی ـــــــــسوزد جمل بــــــدار ــــــستی جهان ــــــستی ه ــــــو عاشــــــق نی تـــــــی ـــــــز باش ـــــــق حی ـــــــرد عاش ـــــــی م نباش همـــــــــــه دل داد وام او بیـــــــــــک بـــــــــــارــــــاحق شــــــناس اســــــت ــــــدۀ ن ــــــوزش بن هنــــــر دو ــــــد راســــــت ه ــــــن و آن نیای ــــــه ای کـــــستی ـــــت ب ـــــر دس ـــــن ب ـــــر را رس ـــــر خ دگ

ـــــــر ـــــــز دو خ ـــــــی ک ـــــــادهنرتس ـــــــانی پی مــــــو آگــــــاه ــــــست از یکــــــی جــــــان ت وىل نیــــــــودی ــــــــدینی ســــــــخن حاجــــــــت نب بچنــــــــت ــــــــوا از راه بردس ــــــــا را ه ــــــــه دله ک وىل آســـــــــان بـــــــــر او نتـــــــــوان گذشـــــــــنت یکــــــــی بیننــــــــده داننــــــــده جــــــــان کــــــــو

یابـــــــد نـــــــسیمی کـــــــزین اســـــــرار مـــــــی

۵۸

ــــــد ــــــوت و الت دان ــــــم ل ــــــو عل ــــــسی ک ک ز چـــــــــــشم کـــــــــــور بینـــــــــــایی نیایـــــــــــد فلــــــــک ایــــــــن را یکایــــــــک کــــــــرده داردــــــــرده شــــــــگفتش ــــــــست در پ ــــــــه چندان نــــــــــی حــــــــــد راز دارد ــــــــــرده ب ــــــــــر پ بزیـــــــستم ـــــــن راز ج ـــــــتۀ ای ـــــــر رش ـــــــسی س ب بپـــــــــــیش زیـــــــــــر کـــــــــــان نـــــــــــامربدار

ــــــــــــه آن راز ن ــــــــــــودن ــــــــــــانی روی بنم هــــــست ــــــی نی ــــــا گفتن ــــــن راز اینج ــــــر ای مگ

ــــــد ــــــن ســــــخن طامــــــات دان بالشــــــک ایـــــــــد ـــــــــایی نیای ـــــــــاش جوی ـــــــــه از خف کــــــــــــرده دارد ــــــــــــسی در پ ــــــــــــا ب عجایبه

ـــــــو انی گـــــــرفتشکـــــــه بـــــــر انگـــــــشت بت گویـــــــــــــد یکـــــــــــــی و آواز داد نمـــــــــــــی

ندیـــــدم گـــــر چـــــه عمـــــری بـــــاز جـــــستم هـــــــا کـــــــردیم بـــــــسريا دریـــــــن اندیـــــــشه

نـــــه مقـــــصودی ســـــر یـــــک مـــــوی بنمـــــود در اســـــــــرار اینجـــــــــا ســـــــــفتنی نیـــــــــست

الحکایه و التمثیل -۶۲ـــــی ـــــق م ـــــا طب ـــــی ب ـــــت خـــــاموش غالم رف

ـــــو ـــــق ت ـــــر طب ـــــتش چـــــه داری ب یکـــــی گفــــــاموش ــــــشته خ ــــــت ای سرگ ــــــش گف غالم

ستی ایـــــــن رازز روی عقـــــــل اگـــــــر بایـــــــ دانــــــد کــــــه چــــــرخ ســــــالخورده کــــــه مــــــی

ـــــر شـــــگفت اســـــت ســـــپهر بوالعجـــــب زو پـــــــیش چـــــــار طـــــــاق هفـــــــت پوشـــــــش بپـــــــت ـــــــست پیوس ـــــــسه پردازی ـــــــک را کی فل

ـــــــی ـــــــر م ـــــــه در ب ـــــــاری ک ـــــــردد ز پرگ بگ کـــــه دانـــــد کـــــني فلکهـــــا را چـــــه دورســـــت

ــــتاره ــــاش از س ــــه گله ــــشن ک ــــن گل ــــت ازی ســــــــرن دســــــــت ــــــــرک دارد در ه ــــــــد ه بدانـــــا ـــــک و ت ـــــسی زد در ت ـــــک جـــــستی ب زفل

طبـــــــــق را ســـــــــر بپوشـــــــــیده بـــــــــسرپوش ـــــو ـــــن بحـــــق ت ـــــا م مکـــــن کـــــژی بگـــــو ب

انــــد ایــــن بـــر تــــو ســــر پــــوش چـــرا پوشــــیدهـــــاز ـــــرش ب ـــــودی س ـــــستیی ب ـــــو دان ـــــه ت ک

ــــــی ــــــه م ــــــرده چ ــــــت پ ــــــر هف ــــــازد بزی ســـــــست ـــــــک دوره او ناگرفت ـــــــک ی ـــــــه ی ک بــــــدین بــــــارو کــــــه یــــــارد کــــــرد کوشــــــش کــــه کــــارش بوالعجـــــب بازیــــست پیوســـــت

ــــــی ــــــر م ــــــشتگی س ــــــس سرگ ــــــردد ز ب بگ ر هـــــر دورش چـــــه جورســـــتنهـــــان در زیـــــ

ــــی ــــا نظــــاره چــــو ب ــــصیب م ســــت کــــاران ن کـــــه او را جـــــز روش کـــــاری دگـــــر هـــــستـــــاز ـــــت از هـــــیچ ســـــو گـــــم کـــــرده را ب نیاف

الحکایه و التمثیل -۶۳ حکیمــــــــــی را یکــــــــــی زر در بــــــــــدل زدــــــــردی ــــــــان آرم بم ــــــــت چن ــــــــه در دام کــــد ــــر دی ــــک اث ــــت کــــه گــــردون ی زهــــی هیبـــــــردد ـــــــر زود گ ـــــــرن دیگ ـــــــر صـــــــد ق اگ

ـــــر ـــــراز و گ ـــــر ف ـــــان را گ ـــــتجه ـــــرو دس ف فلــــــک گــــــر دیــــــر گــــــر زودســــــت گــــــردانـــــــدین پرقـــــــوتی کـــــــه افـــــــالک گـــــــردد بـــــداری دوســـــت ـــــیم الق ـــــی عظ ـــــني جرم چن چنــــــــني دریــــــــا بمــــــــا عــــــــاجز نگــــــــرددـــــساز ـــــصاب دم ـــــان ق ـــــت ک ـــــس پنداش مگ

حکــــــیم انــــــدر حــــــق او ایــــــن مثــــــل زد کــــه بــــر یــــک جــــست ده گــــردم بگــــردی کــــه بــــر یــــک جــــست چنــــدینی بگردیــــدـــــــردد ـــــــم در دودگ ـــــــست ه ـــــــو از دودی چ

ـــــــريه ـــــــا دود کبودســـــــت گـــــــل ت ســـــــت ی میـــــــان ایـــــــن گـــــــل ودودســـــــت گـــــــردان کجـــــــا از بهـــــــر مـــــــشتی خـــــــاک گـــــــردد

از پـــــــی مـــــــشتی رگ و پوســـــــتنگـــــــرددـــــــردد ـــــــز نگ ـــــــی هرگ ـــــــب نم ـــــــر ش ز بهــــــــــاز ــــــــــد ب ــــــــــان کن ــــــــــرای او در دک ب

۵۹

ــــست از خــــدایی چــــه مــــی گــــویم عجــــب نیــــــست ــــــان پاک ــــــر ج ــــــردان ز به ــــــک گ فلــــــردان ــــــن ره همچــــــو م ــــــه دری ــــــدم در ن قــــــــدار ــــــــدی جهان ــــــــیکن روز کــــــــی چن ول

ون بگــــذری زیــــن حــــبس فــــانیکــــه تــــا چــــ از آن کــــــانی کــــــه جانهــــــا گــــــوهر اوســــــتــــست ــــل گردی ــــان اص ــــب آن ک ــــک در جن فل

کنــــی تــــو چــــو در فهــــم گهــــر جــــان مــــیــــرین اســــت ــــر چــــرخ ب ــــسی کوکــــب کــــه ب ب ببایـــــــد ســـــــی هـــــــزاران ســـــــال از آغـــــــازــــــــالک ــــــــدازی از اف ــــــــنگی بین ــــــــر س اگـــــا ـــــقف مین ـــــه س ـــــن ن ـــــب ای ـــــني در جن زمــــــدی ــــــشخاش چن ــــــوازین خ ــــــا ت ــــــني ت بب

مـــــی پوشـــــی توازنـــــازچـــــو خـــــشخاشی هــــــردی ــــــاه ک گ ــــــی آ ــــــوزین خــــــشخاش ک ت ازیـــــــن نـــــــه چـــــــار طـــــــاق پـــــــر ســـــــتاره

کــــــــه بهــــــــر دانــــــــه رانــــــــد آســــــــیابیــــــست ــــــست و خاک ــــــی آب ــــــر کف ــــــه از به نـــردان ـــن چـــرخ گ ـــست ای ـــار ت ـــه خـــدمت ک کــــــار ــــــردت گرفت ــــــني ک ــــــبس زم ــــــن ح دریـــــــــدانی ـــــــــشن ب ـــــــــدر آن گل ـــــــــت ق تمامــــــت ــــــاک دراوس ــــــه خ ــــــر گ ــــــک از دی فلــــــست ــــــک چــــــون الژوردی ــــــه آن کانرافل ک

کنـــــی تـــــو گونـــــه فهـــــم آن کـــــان مـــــیچــــــــست ــــــــرت از زمین ــــــــار مه ــــــــد و ده ب ص کـــه تـــا هـــر یـــک بجـــای خـــود رســـد بـــاز بپانـــــصد ســـــال افتـــــد بـــــر ســـــر خــــــاکــــــا ــــــر روی دری ــــــود ب ــــــشخاشی ب چــــــو خ ســــــزد گــــــر بــــــر بــــــروت خــــــود بخنــــــدی کجـــــا یـــــابی تـــــو ایـــــن خـــــشخاش را بـــــاز کـــــه ســـــی ســـــوراخ در خـــــشخاش کـــــردی بتــــــــو نرســــــــد مگــــــــر لختــــــــی نظــــــــاره

لالحکایه و التمثی -۶۴ـــــــی ـــــــشی نگـــــــاهی مگـــــــر م کـــــــرد دروی

ــــــروز ــــــد چــــــون در شــــــب اف کواکــــــب دیـــــــدی ـــــــتاده ان ـــــــرتان اس ـــــــی اخ ـــــــو گفت ت کــــــه هــــــان ای غــــــافالن هــــــشیار باشــــــید چـــــرا چنـــــدین ســـــر انـــــدر خـــــواب داریـــــدـــــــــــی دل زان نظـــــــــــاره ـــــــــــش ب رخ دروی خوشـــــــش آمـــــــد ســـــــپهر گـــــــوژ رفتـــــــار کـــــه یـــــا رب بـــــام زنـــــدانت چنـــــني اســـــت نـــــــدانم بـــــــام اســـــــتانت چـــــــه سانـــــــست

زنـــــــدان ســـــــتارهوىل بـــــــر بـــــــام ایـــــــنـــــم ـــــزد داری ـــــانی م ـــــدان بج ـــــن زن ـــــو ای چــــــــم ــــــــد آن ــــــــری گــــــــاه مــــــــن در بن ز دی کـــــه تافـــــت از بـــــیخ و بـــــار هفـــــت طـــــارمــــــــن ســــــــتاره ــــــــن جــــــــوز زری ــــــــی ای دم مگـــــــر مـــــــا را دریـــــــن ره طفـــــــل داننـــــــدــــــا کــــــی حــــــالل ســــــعر گــــــردون بگــــــو تـــــــاس ـــــــه در دق و گـــــــاهی در آم ـــــــی م گه

دریـــــــــــن دریـــــــــــای پـــــــــــر در الهـــــــــــی ــــون رو ــــود چ ــــشان ب ــــور ای ــــب از ن ــــه ش زک زفـــــــان بـــــــا خاکیـــــــان بگـــــــشاده انـــــــدیـــــــید ـــــــدار باش ـــــــبی بی ـــــــه ش ـــــــرین درگ ب کــــــه تــــــا روز قیامــــــت خــــــواب داریــــــدـــــــر ســـــــتاره ـــــــشان شـــــــد پ ز چـــــــشم درف زبـــــــان بگـــــــشاد چـــــــون بلبـــــــل بگفتـــــــار کــــه گــــویی چــــون نگارســــتان چــــني اســــت کـــــــه زنـــــــدان تـــــــو بـــــــاری بوستانـــــــستــــــــــــر دزدد اشــــــــــــکاره ــــــــــــان عم ز خلق از آن بــــــــر بــــــــام زنــــــــدان دزد داریــــــــم

ون بــــــازدانمکــــــه ســــــحر صــــــحن گــــــردـــــــــم ـــــــــالن انج ـــــــــۀ طف ـــــــــروش و گری خ بـــــــرین گنبـــــــد نـــــــشد ســـــــري از نظالـــــــه کـــــه چنـــــدین جــــــوز بـــــر گنبـــــد فــــــشانندـــــــون ـــــــی دگرگ ـــــــبی لعب ـــــــر ش ـــــــد ه نمایــــــاهی شــــــده داس ــــــشته ســــــرپ گ ــــــی گ گه

۶۰

ـــــی ـــــیم داس ـــــون از س ـــــه چ ـــــی در خوش گه کـــــــه دانـــــــد کـــــــني کلـــــــه داران افـــــــالک کــــــه دانــــــد کــــــني هــــــزاران مهــــــره زریــــــنـــــــا چـــــــرا غـــــــواص گـــــــشتند ـــــــن دری دریـــــی شـــــان از طـــــواف خـــــود بگـــــريد ـــــه پ ن مــــــــشعبدوار تــــــــا کــــــــی مهــــــــره بازنــــــــدــــــــم ــــــــر ه ــــــــشتند ب ــــــــار برگ ــــــــزاران ب هـــــــست ـــــــاری شگرف ـــــــشگل و ک ـــــــی م طریق دمــــــی زیــــــشان یکــــــی از پــــــای ننشــــــست

ـــــــی ـــــــر شـــــــوق م ـــــــاجزگ دىل پ ـــــــد ع ردن خموشـــــــــــــانند ســـــــــــــر در ره نهـــــــــــــاده

ــــــه پ ــــــوفیان خرق ــــــون ص ــــــه چ ــــــندهم وش در آن گـــــردش نـــــه مـــــستند و نـــــه هـــــشیارـــــــد ـــــــست و جوین ـــــــبان روزی از آن در ج شـــــشان در ره او ـــــه ای ـــــو شـــــب خـــــوش خفت تـــــــی ـــــــز بین ـــــــر تی ـــــــن آخ ـــــــل ک دال حاص

ــــه مــــی ــــن بتهــــای زریــــن چ ــــویی کــــه ای گ بـــــــــرو از روی بتهـــــــــا دیـــــــــده بـــــــــردار چــــــــو ابــــــــراهیم بتهــــــــا بــــــــر زمــــــــني زنــــــــست کــــــــاری ــــــــا آفــــــــرینش نی ــــــــرا ب تـــــزدان چـــــه کارســـــت ـــــت ی ـــــا حکم ـــــرا ب ت اگـــــــر صـــــــد ســـــــال در اندیـــــــشه باشـــــــی اگــــــــر مقــــــــصود کــــــــس رادســــــــت دادیـــــــاری شـــــــدی از جـــــــست و جـــــــویی باکن چـــــــو نـــــــشناسی ســـــــر مـــــــویی ز اســـــــرارــــــــی ــــــــت راه ــــــــی و صربس ــــــــرا خاموش تــــــريی ــــــی دل ــــــن معن ــــــر ای ــــــا س ــــــن ب مکـــــــی ـــــــسیاری برنج ـــــــه ب ـــــــم ک ـــــــني دان یق تـــــــو هرگـــــــز هـــــــیچ شـــــــطرنجی نـــــــربدی

نــــــدانی چــــــو تــــــو شــــــطرنج بــــــازی مــــــی فــــتچــــه دانــــی تــــو کــــه رخ چنــــدان چــــرا ر

ــــــاده ــــــی رخ نه ــــــب بین ــــــو اس ــــــک س ز ی پیــــــــاده چــــــــون ببینــــــــی بــــــــر کنــــــــاره ذراعــــــی نیــــــست آخــــــر نطــــــع شــــــطرنج بــــرین نطعــــی کــــه در چــــشم اســــت خــــردت

گهــــــر در گــــــاو چــــــون زریــــــن خراســــــی کمــــــر بــــــسته چــــــرا گردنــــــد در خــــــاکـــــــدین چـــــــرا گردنـــــــد در نـــــــه حقـــــــه چنـــــشتند ـــــاص گ ـــــون رق ـــــست چ ـــــماعی نی س

مـــــصاف خـــــود بگـــــريدنـــــه دل شـــــان از دریـــــن نـــــه حقـــــه بـــــر هـــــم چنـــــد تازنـــــد

گـــــردد یکـــــی کـــــم یکـــــی افـــــزون نمـــــیــــــست ــــــن خــــــون گرفت ــــــشۀ ای ــــــم ز اندی دلـــا خـــود کـــی دهـــد مقـــصودشان دســـت کـــه ت

نیاســــــــــایند هرگــــــــــز ز گــــــــــردش مــــــــــیـــــــــــــاده ـــــــــــــده و در ره فت ـــــــــــــان بربی زف

ــــــی ــــــشی درآن خوشــــــی خموشــــــند ز ب خوی نــــــه در خوابنــــــد زان حالــــــت نــــــه بیــــــدار

ـــــ ـــــشر بجـــــان جوی ـــــا مح ـــــه ت ـــــدک ای اوینـــــــــه او ـــــــــی بوســـــــــند خـــــــــاک درگ همـــــــی ـــــــد ازیـــــــن آویـــــــز کین تـــــــرا تـــــــا چن

ـــــی ـــــن گـــــشنت چـــــه م ـــــدین ازی ـــــد چن جوین ســـــــر بـــــــت را فـــــــرو گـــــــردان نگوســـــــاز نفــــــــــــس از ال احــــــــــــب اآلفلــــــــــــني زنـــــاری ـــــو ب ـــــالم ت ـــــه ع ـــــی در هم ـــــه باش کــــــت ــــــر دارس ــــــت زی ــــــه جان ــــــزن دم گرن م گیـــــــاه خـــــــشک و بـــــــاد بیـــــــشه باشـــــــی ز نـــــــــــــادانی ز ره بـــــــــــــاز اوفتـــــــــــــادی

رهـــــــــیچ کـــــــــارینمانـــــــــدی رونقـــــــــی د بنـــــادانی چــــــه گـــــردی گــــــرد ایـــــن کــــــارــــواهی یافــــت بــــه زیــــن دســــت گــــاهی نخــــره شــــريی کــــه چــــون مــــوری شــــوی گــــر ن کـــــــه رعـــــــشه داری و ســـــــیماب ســـــــنجیــــــــربدی ــــــــی ن ــــــــدرون رنج ــــــــشطرنج ان ب

ـــــــی ـــــــازی م ـــــــک دو ب ـــــــانی از آن از ی بمــــت ــــرا رف ــــرگردان چ ــــوی س ــــر س ــــه از ه شـــــــاده ـــــــردن فت ـــــــل برگ ـــــــو پی ـــــــک س ز یــــــرا گــــــريد ســــــواره ــــــرزین شــــــد ت کــــــه ف

ه تــــــو دروی فرومانــــــدی بــــــصد رنــــــجکـــــــــــردت نمـــــی ـــــست ب ـــــا در چی ـــــی کـــــه ت دان

۶۱

ــــــست ــــــه بحــــــر سرنگون ــــــی ک ــــــني نطع چن تـــــو صـــــد بـــــازی کجـــــا از پـــــیش بینـــــی چـــــــو لعـــــــب نطـــــــع شـــــــطرنجی نـــــــدانیــــــشان را ــــــه ک ــــــرمن زر ک ــــــو خ ــــــک س ز یـــــــی دانـــــــه دویـــــــده ـــــــرغ انـــــــدر پ دو م

ن رســـــــیدهز گنـــــــدم خوشـــــــه بـــــــر خـــــــرمــــــــــازو ــــــــــرده ب ــــــــــدم ک ــــــــــی بگن ترازویــــــــگ ــــــــوی از چن ــــــــده دل ــــــــدریا درفکن ب بــــــره بــــــا بــــــز شــــــده ســــــوی چراگــــــاهـــــــشاده ـــــــان برگ ـــــــري دهق ـــــــر ش ـــــــان ب کم چــــــــو تودهقــــــــانی و گــــــــردون نگــــــــریـــــرد ـــــسی ک ـــــان ب ـــــت بری ـــــان و دل ـــــره ج بـــــد ـــــو در سروش ـــــا ت ـــــاو از خـــــشم ب چـــــو گ چــــو جــــوزا از تــــو چــــون برنــــا کمــــر جــــست بزیــــــر چنــــــگ خرچنــــــگ انــــــدری تــــــو

در دهــــــان شــــــري اســــــريیتــــــو ایــــــن دم ــــــــی ــــــــی غــــــــم نبین ــــــــۀ ب ز خوشــــــــه دان چــــــــو ســــــــنجد در تــــــــرازو زور بــــــــازوت بکــــــژدم چــــــون تــــــوان ظــــــن نکــــــو بــــــرد کمـــــــان گـــــــر در زه آیـــــــد بـــــــرد جانـــــــت ز بــــــز بــــــازی بــــــز چــــــشم تــــــو خريســــــت چـــــو دلـــــوت گفـــــت در دلـــــو آی بـــــر مـــــاه بمـــــــــوری در کـــــــــف مـــــــــاهی اســـــــــريی چـــــه دانـــــی لعـــــب چـــــرخ بوالعجـــــب بـــــازــــــــزین ــــــــع م ــــــــن نط ــــــــري زی ــــــــاری گ کن

ـــــــت د ـــــــستیدل ر ســـــــري نطـــــــع چـــــــرخ بــــــع ــــــی القط ــــــانی عل ــــــرخ درم ــــــع چ ز نطـــــــست ـــــــیم جان ـــــــت ب ـــــــرین نطـــــــع زمین بـــــــشاهی ـــــــشني ب ـــــــني من ـــــــرین نطـــــــع زم ب فلـــــک نطـــــع و زمـــــني ریگـــــست هـــــر روز ز نطــــــــــع و ریــــــــــگ دل نومیـــــــــــد داری

اهــــــل ایــــــن ســــــرایی بــــــآخر چــــــون نــــــهــــــــو ــــــــری ت ــــــــه در دردس ــــــــريت گرچ ز ح

ــــــست ــــــه چون ــــــای او ک ــــــی لعبه ــــــه دان چ کــــه تــــو نــــه پــــس روی نــــه پــــیش بینــــی ز لعـــــب چـــــرخ بـــــی شـــــک خـــــريه مـــــانیـــــــــه زر آســـــــــمان را ـــــــــک ســـــــــو دان ز ی عددشــــــان شــــــش یکــــــی زیــــــشان پریــــــده دو دهقــــــــان گــــــــاو در خــــــــرمن کــــــــشیده جـــــــــوی ناســـــــــخته هرگـــــــــز آن تـــــــــرازو

و خرچنـــــــــــگبـــــــــــرآورده ازو مـــــــــــاهی بنخجـــــــــري آمـــــــــدی شـــــــــريی ز روبـــــــــاهــــــــاده ــــــــژدم نه ــــــــر ک ــــــــای ب ــــــــره دو پ ب بـــــرو تـــــن زن بگـــــرد ایـــــن چـــــه گـــــردی بـــــره بریـــــانیی زیـــــن ســـــان بـــــسی کـــــردـــــد ـــــاو اوش ـــــش گ ـــــو ری ـــــواهی ت ـــــرا خ چــــــست ــــــر ب ــــــوان کم ــــــستی ازو نت ــــــرین پ بــــــو ــــــری ت ــــــس ت ــــــاعتی واپ ــــــر س از آن ه چــــــه دانــــــی زانــــــک ایــــــن دم شــــــريگريیـــی ـــه چین ـــی خوش ـــدت ب ـــو نده ـــک ج ـــه ی ک

او از تنــــــور انــــــدر تــــــرازوتکــــــه بــــــرد کــــــه او خــــــود کــــــژدم زنــــــده فــــــرو بــــــرد چــــــو زه بــــــر تــــــو کــــــشد ناگــــــه کمانــــــت

ســــــت ســــــر بــــــز دار ایــــــن بــــــز گــــــرحظريهــــرو چــــاه ــــی ف ــــن رســــن رفت ــــوی زی چــــو دلـــــريی ـــــه گ ـــــاهی هنگام ـــــون م ـــــو چ ـــــه ت ک بـــــرو انگـــــشت حـــــريت نـــــه بلـــــب بـــــاز

ریـــــزی میـــــان ریـــــگ روغـــــن چـــــه مـــــی بــــــرو دنبــــــال زن بــــــر ریــــــک و رســــــتی

ـــــ ـــــگ رو ت ـــــر ری ـــــرو ب ـــــدازین نطـــــعب ا چن کـــــه دم چـــــون ریـــــگ در شیـــــشه روانـــــستــــاهی ــــگ گرمــــی همچــــو م ــــر ری ــــو ب کــــه ت بـــــــرآرد تیـــــــغ خورشـــــــید جهـــــــان ســـــــوزــــــغ زن خورشــــــید داری ــــــر ســــــر تی کــــــه ب میــــــان نطــــــع و ریـــــــگ از ســــــر برآیـــــــیــــــو ــــــاد ســــــر را سرســــــری ت ــــــر ب ــــــده ب م

۶۲

الحکایه و التمثیل - ۶۵ـــــــوىل روســـــــتایی ـــــــن کـــــــه غ شـــــــنودم م ندیـــــــــــده بـــــــــــود انـــــــــــدر ده منـــــــــــاره

ایـــــن نیکـــــو درختیـــــست گفـــــت یکـــــی راـــــــست ـــــــن کی ـــــــار ای ـــــــار دار ک ـــــــو تیم بگــــــــال ــــــــد در ح ــــــــني گفتن ــــــــواب او چن ج کـــــسی را دردسرگرهـــــست و ســـــخت اســـــتــــــوایی ــــــی ن ــــــرد از ب ــــــست م ــــــسی بگری ب

ــــــرو گفت ــــــب ــــــازن ــــــک کــــــن ب د برشــــــو طنــــــــــاره ــــــــــر روی من ــــــــــب ب ســــــــــلیم القلـــا و بـــی دســـت ـــر شـــد آن بـــی پ چـــو نیمـــی ب بنــــــــــادانی چنــــــــــني پــــــــــاکیزه اســــــــــتاد

ن درد ســــر بــــردز بــــس کــــان بــــی ســــر و بـــــــــــــکاره ـــــــــاد آش ـــــــــر ب ـــــــــر داد ب از آن ســــــــر هــــــــیچ ــــــــاده ب ــــــــون فلا افت اال ای چ میـــــان بـــــستی چـــــو مـــــوری لنـــــگ در راهـــــــت ـــــــت و بادس ـــــــدان تف ـــــــرا در راه چن ت چنـــــني بادیـــــت در راه و تـــــو چـــــون مـــــور چـــــه اگـــــر اعمـــــی بـــــسی از خـــــود بالفـــــدــــاز ــــویش را ب ــــابی خ ــــون نی ــــوی چ ــــه ج چ همـــــه بـــــر تـــــو تـــــو برهیچـــــی زهـــــی کـــــار

ـــــــه ـــــــو ن ـــــــوی و ت ـــــــه معجـــــــونت آن طرف

بــــــــشهر آمــــــــد بدســــــــت بــــــــی نــــــــوایی ـــــــــاره ـــــــــد در نظ ـــــــــرد و آم ـــــــــب ک تعج همانـــــا دســـــت کـــــشت نیـــــک بختیـــــست کجـــا شـــد بـــرگ ایـــن و بـــار ایـــن چیـــستـــــال ـــــر س ـــــی به ـــــارآورد طنگ ـــــن ب ـــــه ای ک همــــه داروش طنــــگ ایــــن درخــــت اســــتــــــتایی ــــــن روس ــــــر ای ــــــرد از دردس ــــــه م ک کـــــه تـــــا بـــــی دردســـــر گـــــردی ســـــرافراز روان شــــــــــد عــــــــــالمی در وی نظــــــــــاره

ــــــ ــــــستف ــــــردن خــــــرد بشک ــــــاد و گ رو افت ز بهــــــــــر درد ســــــــــر ســــــــــرداد بربــــــــــادـــــــــــرمرد ـــــــــــود از دردس ـــــــــــر دردش نب س کــــــــه مــــــــسجد بــــــــرد برتــــــــر از منــــــــارهــــــیچ ــــــدرون ه ــــــاره ان ــــــون من ــــــت چ برون کــــــه برمــــــویی روان گــــــردی ســــــوی مــــــاهـــــــت ـــــــردن برفتادس ـــــــل از وی بگ ـــــــه پی ک

شـــــوی برمـــــه زهـــــی کـــــور بمـــــویی مـــــی بــــــشب در چــــــاه مــــــویی چــــــون شــــــکافد

ـــــــشینی بجـــــــوی از خ ـــــــشنت رازچـــــــه بن ویــــار ــــه ب ــــن هم ــــیچ ای ــــر ه ــــست ب ــــو چون بگــــريون ــــو ب ــــه از هیچــــی ت ــــو ن ــــه هیچــــی ت ن

الحکایه و التمثیل - ۶۶ـــــــــر اســـــــــرار ـــــــــست آن پريپ ـــــــــني گفت چن اگــــــر چــــــون عــــــرش اعالگــــــردی از عــــــز

ای گــــــــردی بخــــــــردی وگــــــــر چــــــــون ذره گــــوئی کجــــایی خــــواهی چــــه مــــی چــــه مــــی

ــــی ــــم م ــــه گ ــــه ن ــــدار ک ــــه پدی ــــو ن شــــوی ت گرينــــــــــد هرگــــــــــز بهیچــــــــــت برنمــــــــــی

نگــــردی ني گفــــت او کــــه هــــم گــــم مــــیچنـــــــــــــتایی ـــــــــوی ای روس ـــــــــخن از دوغ گ س

الحکایه و التمثیل -۶۷ بمنـــــــــرب بـــــــــر امـــــــــامی نغـــــــــز گفتـــــــــار

ـــــی ـــــتش چـــــه م ـــــه گف ـــــویی یکـــــی دیوان گ جـــــــــوابش داد حـــــــــاىل مـــــــــرد هـــــــــشیارـــــــارم ـــــــس یکـــــــی غـــــــسلی بی ـــــــر مجل بهـــــــــــس ـــــــــــون مفل جـــــــــــوابش داد آن مجن

گـــوی همـــی کـــن غـــسل و ایـــن اســـرار مـــی

گفـــــت بـــــسیار ز هـــــر نـــــوعی ســـــخن مـــــی ز چنـــــدین گفـــــت آخـــــر مـــــی چـــــه جـــــویی

ــــی ــــا م ــــست ت گــــویم اســــرار کــــه چــــل سالـــــــر ـــــــس چ ـــــــني مجل ـــــــدارمچن ـــــــر ن ا آخ

کـــــه چـــــل ســـــال دگرمـــــی گـــــوی مجلـــــس گـــــوی گهـــــی قـــــرآن و گـــــه اخبـــــار مـــــی

۶۳

ــــشت ــــه ه ــــل ب ــــد از چ ــــو رس ــــال ت ــــو س ادچـــــــواره ـــــــود آر ای دوغ خ ـــــــا خ ـــــــواره ب کــــــــو ــــــــافتی ت ــــــــن کــــــــواره ب بعمــــــــری ای ســــــــــــبد در آب داری مــــــــــــی نــــــــــــدانی بـــــــسی خورشـــــــید انـــــــدر دشـــــــت تابـــــــد مـــــرا صربســـــت تـــــا ایـــــن طبـــــل پـــــر بـــــادـــــــرار ـــــــشمت باس ـــــــود چ ـــــــا ش ـــــــر بین اگ

بنزدیــــــک مــــــن آی آنگــــــه چــــــون بــــــادــــــواره ــــــدر ک ــــــنم ان ــــــت ک ــــــا دوغ ــــــه ب کـــــــــــو ـــــــــــافتی ت ـــــــــــیکن دوغ در وی ی ولــــــدانی ــــــدر خــــــواب داری مــــــی ن ســــــر ان ولــــــــــــیکن دشــــــــــــت او را درنیابــــــــــــدــــــاد ــــــگ و فری ــــــی بان ــــــده گــــــردد و ب دری نمانـــــــــــد عـــــــــــالم ودیـــــــــــار و آثـــــــــــار

التمثیلالحکایه و -۶۸ـــــــــسیار ـــــــــرد ب ـــــــــري زاری ک ـــــــــبی آن پ شــــــد ــــــرو دی ــــــدواو ف حجــــــابش چــــــون نمانــــــــده ــــــــر رون ــــــــانی پ ــــــــویی جه ــــــــر ت به

ــــی ــــر م ــــی س ــــه، ب ــــر ن ــــی س ــــد گروه دویدنــــــــــــه ــــــــــــه را در برگرفت ــــــــــــی جمل گروه جهـــــــانی دیـــــــد از هـــــــر گونـــــــه مـــــــردم چـــــو پـــــري آن دیـــــد از هـــــش رفـــــت بـــــريون بمانـــــــــد انـــــــــدر عجایـــــــــب روزگـــــــــاری چـــــو عمـــــری زیـــــن برآمـــــد پـــــري هـــــشیار

ـــــاب ا ـــــتحج ـــــري برخاس ـــــشم پ ـــــیش چ ز پ ز چنـــدان خلــــق تـــن گــــم دیـــد و جــــان نــــی بـــــــــــــزاری گفـــــــــــــت ای داننـــــــــــــدۀ راز خطــــــــاب آمــــــــد ز دار الملــــــــک اســــــــرار

نمودنـــــــد نمـــــــودی بـــــــود کایـــــــشان مـــــــی ســـــــــــراب دور همچـــــــــــون آب دیـــــــــــدی دو عــــــالم مــــــوم دســــــت قــــــدرت ماســــــتــــــني ــــــه الع ــــــک طرف ــــــواهیم در ی ــــــر خ اگ اگرنــــــــــه در فــــــــــرو بنــــــــــدیم محکــــــــــمــــــــازی ــــــــی نی ــــــــا ب ــــــــزا در نگــــــــر ت عزی ببــــــــني تــــــــا خــــــــود و شــــــــاق الابــــــــاىلـــــــرب آن اوج ـــــــد شـــــــدن در ق کـــــــسی دان فقــــــــري آنــــــــست انــــــــدر عــــــــالم پــــــــري

ــــردار ــــیش ب ــــن حجــــاب از پ ــــارب ای ــــه ی ک دو عــــــالم چــــــون پیــــــازی تــــــو بتودیــــــدــــده ــــه پرن ــــر چ ــــر س ــــه ب ــــو چ ــــر پهل ــــه ب چ

پریدنــــــد گروهــــــی پرنــــــه، بــــــی پــــــر مــــــیـــــــــه ـــــــــر گرفت ـــــــــوح را از س ـــــــــی ل گروهـــــشان در رهـــــی گـــــم شـــــده هـــــر یـــــک ازی

ـــــــت در خـــــــونز بیهوشـــــــی ا ـــــــاد و خف فتــــــــدکاری ــــــــب دی ــــــــرده عجای ــــــــه در پ کـــــــار ز حـــــــق درخواســـــــت آن عـــــــالم دگرب ندیـــــد از کـــــس خیـــــاىل از چـــــپ و راســـــتــــــی ــــــشان ن ــــــام و ن ــــــه و ن ــــــدا ن ــــــر پی اثــــدان تــــک و تــــاز ــــق بــــا چن کجــــا شــــد خلـــــــار ـــــــدر دار دی ـــــــست ان ـــــــدا نی ـــــــه پی کـــــد ـــــابود بودن ـــــس ن ـــــد آن هـــــم کـــــه ب نمانــــــیدی ــــــا رس ــــــون آنج ــــــشنه چ ــــــردی ت بم

د قــــدرت از خواســــتکــــل از قــــدرت بگــــردـــــــــد آریـــــــــم در هـــــــــر ذره کـــــــــونني پدی چــــــو مــــــا هــــــستیم مــــــه عــــــالم مــــــه آدمـــــــــازی ـــــــــا دارد بب ـــــــــان م ـــــــــه ج چگون

آیـــــــد از اوج تعـــــــاىل چـــــــه ســـــــان مـــــــی زنـــــد مـــــوج کـــــه فقـــــر او چـــــو دریـــــا مـــــی

کـــــه چـــــون آن طفـــــل نـــــستاند بجـــــز شـــــري

الحکایه و التمثیل - ۶۹ چنـــــــني گفتـــــــست آن دریـــــــای پـــــــر نـــــــورـــــــل ـــــــست کام ـــــــري آن ـــــــالم فق ـــــــه در ع ک

ــــگبگــــوی ــــی مکــــن جن ــــن معن ــــو ای ــــا ت م ب

رکــــــــه خــــــــاک او بخرقانــــــــست مــــــــستو ـــــیه دل ـــــد س ـــــود باش ـــــر خ ـــــدر فق ـــــه ان کــــود پــــس از رنــــگ ســــیه رنــــگ ــــا نب کــــه ت

۶۴

ــــــــدارین ــــــــد ب ــــــــر آی ســــــــواد وجــــــــه فق گـــویم کـــه یـــک تـــن چـــون پیمـــرب چـــه مـــی

آیـــــــد ببـــــــازی مـــــــرا کـــــــار تـــــــو مـــــــیـــــزن دم چـــــون نبـــــی درخـــــورد ایـــــن راز م بگـــــــــرد پـــــــــردۀ اســـــــــرار کـــــــــم گـــــــــرد نیـــــــــــــــابی در دریـــــــــــــــای معـــــــــــــــانیــــــد ــــــن اســــــرار جوی ــــــه ای کــــــسی کــــــو کن

ـــــرده ـــــم ک ـــــی گ ـــــو پ ـــــرار چ ـــــد از راه اس ان نهـــــــانیکـــــــسی کـــــــني راز پـــــــی بـــــــرد از

بمانــــــدی گــــــوش بــــــر در، چــــــشم بــــــر راه اگـــــــر خـــــــواهی کـــــــه در را بـــــــاز یـــــــابی قبـــــــای راز بـــــــر بـــــــاالی جـــــــان نیـــــــست کــــــسی کــــــور در ایــــــن اســــــرار بــــــشناختــــــــــا گهرهــــــــــای معــــــــــانی ــــــــــن دری دریــــت ــــوزنی راس ــــد س ــــون ش ــــال چ ــــه س بپنجـــــــا باســـــــتاد ـــــــن دری ـــــــسی ســـــــکان دری ب بـــــــسی ســـــــودای ایـــــــن تقـــــــویم پختـــــــیمــــــــیم ــــــــیم کــــــــز اهــــــــل درون ــــــــسی گفت ب

ــــــــدوه گ ــــــــسی ان ــــــــوردیمب ــــــــاگون بخ ونــــــیم ــــــه رفت ــــــان خان ــــــسی چــــــون عنکبوت ب بهــــــــر پرکــــــــان کــــــــسی پــــــــرد پریــــــــدیم گهـــــی بـــــا رنـــــد در مـــــی خانـــــه بـــــودیمــــــــــستیم ــــــــــار ترســــــــــایان بب ــــــــــی زن گهــــــودیم ــــــگ ب ــــــافران در جن ــــــا ک ــــــی ب گه گهـــــــی ســـــــجاده بـــــــر دوش اوفکنـــــــدیمـــــه ســـــی پـــــاره خوانـــــدیم گهـــــی انـــــدر چل گهـــــــی بـــــــا کـــــــوف در ویرانـــــــه بـــــــودیمــــــردیم ــــــار ک ــــــر خ ــــــاره دل پ ــــــی در خ گهـــــــــادم ـــــــــو نه ـــــــــر زان ـــــــــر ب ـــــــــی س گه گهـــــــی از فخـــــــر فـــــــوق عـــــــرش رفتـــــــیمــــــردیم ــــــرواز ک ــــــاز جــــــان پ ــــــا ب ــــــی ب گهـــــــودیم ـــــــابوده ب ـــــــی ن ـــــــوده گه ـــــــی ب گه بـــــــــسی در پویـــــــــۀ ایـــــــــن راز گـــــــــشتیمــــــــدیم ــــــــردی بکــــــــردیم و چخی ــــــــسی م بـــــــــن راه را از ســـــــــر گـــــــــرفتیم ـــــــــسی ای ب

ــــــــــــسنجد ذره ــــــــــــونني ن ــــــــــــر ک ای در فقـــــــر ـــــــم ب ـــــــج ک ـــــــی رن ـــــــر کل ـــــــد فق نیاب کــــــه بــــــا اســــــپان تــــــازی الشــــــه بــــــازی

ســـــاز تـــــن انـــــدر کـــــار ده بـــــا وقـــــت مـــــیـــــود مـــــرد ایـــــن اســـــرار هـــــر مـــــرد کـــــه نب وگــــــر یــــــابی هــــــم آنجــــــا غرقــــــه مــــــانی کلیــــــــــد گــــــــــنج در بــــــــــازار جویــــــــــد

ای مــــــرد هــــــشیارچگونــــــه پــــــی بــــــریـــــدانی ـــــا ن ـــــو ت ـــــی ت ـــــرد پ ـــــم ک ـــــم او گ هـــــــاه ـــــــري آگ ـــــــابی پ ـــــــا بی ـــــــی ت ـــــــرب پ بــــــــــابی ــــــــــا بازی ــــــــــرار ده ت ــــــــــز اق بعج کـــــه جـــــان را ازچنـــــني رازی نهـــــان نیـــــست همـــــــان در را بـــــــدین دریـــــــا درانـــــــداخت

ـــــی ـــــه م ـــــدانی ک ـــــو ب ـــــا ت ـــــو ت ـــــد بگ دان کنـــــون آن ســـــوزن انـــــدر قعـــــر دریاســـــتــــــاد ــــــر افت ــــــشد در قع ــــــر ب ــــــو آب از س چ

ـــــــوز از خـــــــام کـــــــاری ـــــــیمهن ـــــــیم پخت نــــــــــــرونیم ــــــــــــی از در ب ــــــــــــوز از ابله هنـــــوردیم ـــــون بخ ـــــه خ ـــــاک خفت ـــــسی برخ ب بـــــسی همچـــــون مگـــــس افـــــسانه گفتـــــیمـــــدیم ـــــدود دوی ـــــک کـــــان کـــــسی ب ـــــر ت بهـــــــه ســـــــودیم ـــــــت خان ـــــــی رخ در در ب گه گهــــــــی در دیـــــــــر ترســــــــایان نشـــــــــستیمـــــودیم ـــــنگ ب ـــــدر س ـــــش ان ـــــا آت ـــــی ب گهـــــــدیم ـــــــی در بحـــــــر دل جـــــــوش افکن گهـــــــدیم ـــــــی چـــــــون وحـــــــشیان آواره مان گه

ــــــ ــــــی ب ــــــودیمگه ا صــــــوف در کاشــــــانه بــــــردیم ــــــار ک ــــــان ایث ــــــت ج ــــــی در دش گهــــــادیم ــــــی در هــــــای و هــــــوی هــــــو فت گهــــــیم ــــــرش خفت ــــــار تحــــــت ع ــــــی از ع گهـــــــاز کـــــــردیم ـــــــآهی ب گهـــــــی صـــــــد در بــــــم ــــــه هیچــــــی درودی ــــــشتیم و گ ــــــی ک گه کنــــــــون بــــــــر ناامیــــــــدی بــــــــاز گــــــــشتیم

ـــــــــد ـــــــــون نادی ـــــــــدیمهکن ـــــــــویی ناپدی بـــــــرفتیم ـــــــر دیگرگ ـــــــز ب ـــــــن نی ـــــــون ای کن

۶۵

ــــــسی ســــــیلی و مــــــاه و ســــــال خــــــوردیم بــــــــــــت ــــــــــــیم دل آرام نگرف ــــــــــــسی گفت ب

قـــــــــدحها زهـــــــــر ماالمـــــــــال خـــــــــوردیم بـــــــــسی رفتـــــــــیم ره انجـــــــــام نگرفـــــــــت

ـــدیم ـــون رفـــت آنـــک حـــرف از خـــویش خوان کن کـــــــه نـــــــاپروای کـــــــار خـــــــویش مانـــــــدیم

الحکایه والتمثیل - ۷۰ـــــــري ـــــــر آن پ ـــــــورب ـــــــرد مهج ـــــــد م زن ش نــــــدارم ایــــــن زمــــــان مــــــن ســــــرکس مــــــی

ببـــــــني چنـــــــدین طلـــــــب کـــــــار دگرگـــــــون چــــــه گــــــویم چــــــون زفــــــان ایــــــن نــــــدارم فلــــــک گرچــــــه بــــــسی بربــــــوک بــــــشتافت

یقــــت را کمــــر بــــستچــــه گــــر کــــوه ایــــن حق چــــــو دریــــــا هــــــرک زینجــــــا قطــــــرۀ بــــــرد اگـــــــر خورشـــــــید گـــــــویم بـــــــا رخـــــــی زرد

بینـــــی کـــــه هـــــر مـــــاه اگـــــر ماهـــــست مـــــی زمــــني خــــود خــــاک بــــر ســــر دارد از غــــم دهـــــان آلــــــوده عـــــرش و در شــــــکم هــــــیچ

کـــــه برگـــــو سرگذشـــــتی گفـــــت هـــــني دور ــــن کــــه ســــرگم کــــرده ــــسمان م ــــن ری ــــد ای ان

زفـــــــــان بربیـــــــــده و ســـــــــر داده بـــــــــريونـــــشت ـــــون گ ـــــم خ ـــــدارمدل ـــــن ن ـــــان ای ج

ـــــــت ـــــــت از دردنایاف ـــــــوک یاف ـــــــاس س لبــــت ــــود در دس ــــادش ب ــــه ب ــــر ک ــــت آخ بریخ ز رنــــج تــــشنگی هــــم خــــشک لــــب مــــردــــدین درد شــــود در کــــوش هــــر شــــب هــــم بــــــــن راه ــــــــدازد از حــــــــريت دری ســــــــرپ بنـــــــاتم ـــــــسوس و م ـــــــشته در اف ـــــــک سرگ فل گرفتـــــه لـــــوح لـــــوح از ســـــر قلـــــم هـــــیچ

الحکایه و التمثیل -۷۱ از عـــــــــرش دلفـــــــــروزعزیـــــــــزی گفـــــــــت

ـــــه ـــــستک ـــــرب نی ـــــا خ ـــــدا آنج ـــــر از خ آخ همــــــــه حــــــــريان و ســــــــرگردان بمانــــــــدیم

دانــــد کــــه حــــال رفتگــــان چیــــست کــــه مــــیــــــــر ســــــــودا دمــــــــاغی ــــــــد پ همــــــــه رفتن همــــــه چــــــون حلقــــــه بــــــر درمانــــــدگانیم زهـــــــــی دردی کـــــــــه درمـــــــــانی نـــــــــداردـــــست ـــــک ره هـــــیچ کـــــس را هـــــیچ ره نی بی

خطـــــــاب آیـــــــد بخـــــــاک تـــــــري هـــــــر روز ــــرب زیــــست ــــی خ ــــه نتــــوان ب ــــرب ده زانک خ

ــــــــن واد ــــــــدیمدری ــــــــان بمان ــــــــی پای ی بـــــست ـــــال خفتگـــــان چی ـــــدر خی بخـــــاک ان فــــــرو مردنــــــد چــــــون روشــــــن چراغــــــی همــــــــه در کــــــــار خــــــــود درمانــــــــدگانیم زهـــــــی راهـــــــی کـــــــه پایـــــــانی نـــــــدارد کـــه جـــز در پایـــه بـــودن دســـت گـــه نیـــست

کـــــه دانـــــد تـــــا چـــــه شـــــربتهای پـــــر زهـــــر بکـــــــام مـــــــا فـــــــرود آمـــــــد ازیـــــــن قهـــــــر

المقاله الثالث عشر -۷۲ دممـــــــن مـــــــسکني بـــــــسی بیـــــــدار بـــــــو

ـــــــدم ـــــــشتی بران ـــــــسی ک ـــــــا ب ـــــــن دری دریـــــــن ـــــــالها م ـــــــودم س ـــــــشه ب ـــــــن اندی دری همـــــه گـــــر پـــــس رو و گـــــر پـــــیش واینـــــد

در پـــــــی ایـــــــن کـــــــار بـــــــودمبعمـــــــری ـــــــــشاندم ـــــــــا ف ـــــــــآخر رخـــــــــت در دری ب

ردم حالهــــــــا مــــــــنبــــــــسی معلــــــــوم کـــــــــــــــی ـــــــر م ـــــــريت براب ـــــــن ح ـــــــد دری نماین

۶۶

کـــــــس اگـــــــه نیـــــــست از ســـــــر الهـــــــیـــــست ـــــب دان ـــــم غی ـــــت عل ـــــم غی ـــــو عل چـــــــیده کاریـــــــست ـــــــب قـــــــصه و پوش عجایـــــاز ـــــک و ت ـــــدین ت ـــــستم از چن ـــــون بنش کنــــــدم ــــــن کــــــان بکن ــــــا خــــــن مــــــدتی ای بن

ام مـــــــــن بکـــــــــام دل دمـــــــــی نغنـــــــــودهــــــردون ــــــۀ گ ــــــت نام ــــــو محن ــــــدمچ بخوان

ـــــــــازده فرســـــــــوده گـــــــــشتم ـــــــــی دم ن دمـــــــی حـــــــصارم ـــــــن نیل ـــــــیخ ای گســـــــسته ب دلـــــــــــــــم در روز بـــــــــــــــازار زمانـــــــــــــــه اگـــــر یـــــک جـــــام نـــــوش از دهـــــر خـــــوردمـــــــر ـــــــه عم ـــــــردم هم ـــــــسر ب بخـــــــون دل بـــــشد راســـــت ـــــدر همـــــه عمـــــرم ن همـــــی ان گـــــــــر اول رونقـــــــــی بگرفـــــــــت حـــــــــالمـــــزد ـــــذ چـــــه خی ـــــت از کاغ ـــــم چـــــون رف قل چنـــــــان سرگـــــــشتۀ ایـــــــن گـــــــوژ پـــــــشتم

ی ز خـــــــواریجهانـــــــا هـــــــر چـــــــه بتـــــــوان جهنـــــــــــا مهلـــــــــــتم ده تـــــــــــا زمـــــــــــانی کمـــــــا بیـــــــشی مـــــــن پیداســـــــت آخـــــــر جهـــــــان از مـــــــرگ مـــــــن مـــــــاتم نگـــــــريدـــــــاز اگـــــــر درد دل خـــــــود ســـــــر دهـــــــم بـــــــــدارد چـــــــــو دردم هـــــــــیچ درمـــــــــانی نـــــم ـــــد ران ـــــا چن ـــــدین ســـــخن ت ز خـــــود چنــــم ــــس ک ــــیچ ک ــــیچکس و ز ه ــــن ه ــــیم م ک زدیــــــن از پــــــس ز دنیــــــا پــــــیش مانــــــده دمـــــــاغی پـــــــر، دىل ناپـــــــای بـــــــر جـــــــای

ــــــــز ــــــــک ری ــــــــانی اش ــــــــاتزم م در مناج ام نـــــــه مـــــــرد زنـــــــار نـــــــه مـــــــرد خرقـــــــه

ــــی ــــود را م ــــه خ ــــن را ن ــــک ت ــــه ی ــــشایم ن بـــــــشیزم ـــــــک پ ـــــــريزد ی ـــــــان ن ـــــــزی ک بچی دریغـــــــا درهـــــــوس عمـــــــرم تلـــــــف شـــــــدـــــــــــــد ـــــــــــــوانم برآم ـــــــــــــه دودی ز ای هم چـــــــو شـــــــريم گـــــــشت مـــــــویم در نظـــــــاره بـــــــــدل ســـــــــختم وىل در کـــــــــار ســـــــــستم

اســـــــــــريانیم از مـــــــــــه تـــــــــــا بمـــــــــــاهیـــــــست ـــــــرده زان ـــــــر پ ـــــــان بزی ـــــــني پنه چن

ـــــــشه ـــــــن اندی ـــــــست در ای ـــــــن روزگاری ام مـــــاز ـــــن ب ـــــیچ ب ـــــدارد ه ـــــن وادی ن ـــــه ای کــــــدم ــــــان بکن ــــــدین ج ــــــیچ چن ــــــدم ه ندی

ام مــــــن ام تــــــا بــــــوده دریــــــن غــــــم بــــــوده ز یــــک یــــک مــــژه جــــوی خــــون برانــــدمــــــش ــــــابوده گ ــــــوش ن ــــــابوده خ ــــــبی ن تمش

شکــــــــــــسته شــــــــــــاخ دور روزگــــــــــــارمـــــــــــشانه ـــــــــــر ن ـــــــــــرادی ب ـــــــــــزدتري م نـــــــر زهـــــــر خـــــــوردم هـــــــزاران شـــــــربت پــــــر ــــــه عم ــــــاوردم هم ــــــوش برنی ــــــی خ دمــــــت ــــــی خواس ــــــانم دل هم ــــــانی آن چن زمــــــــم ــــــــان مالل ــــــــر وىل از ج ــــــــت آخ گرف

ـــــر آن بنشـــــسته ـــــزد ب ـــــا خـــــود چـــــه خی ام تــــشتم ــــود بک ــــت خ ــــم بدس ــــود را ه ــــه خ کــــــا ســــــازگاری ــــــا مــــــن زهــــــی ن بکــــــن بـــــــ ـــــــو جه ـــــــت ت ـــــــریم ز دس ـــــــرو گ انیف

ــــر ــــت آخ ــــد خاس ــــه خواه ــــن چ ــــون م ز خــــــــالم نگــــــــريد ــــــــتخوان ع ــــــــشتی اس ز م بانجــــــــــــــامی نینجامــــــــــــــد ز آغــــــــــــــازــــــدارد ــــــانی ن ــــــه پای ــــــه ک ــــــر ن ــــــرش ب س

نـــــدانم دانـــــم کـــــه چیـــــزی مـــــی چـــــو مـــــی گنـــــاه افـــــزون و طاعـــــت هـــــر نفـــــس کـــــمــــــــــده ــــــــــش مان ــــــــــافر دروی ــــــــــسان ک بــــــصد رای بگــــــردم هــــــر، نفــــــس آنگــــــه بـــــــــــات ـــــــــــم در خراب ـــــــــــانی درد نوش زم

نـــــــارگهـــــــم مـــــــسجد بـــــــود گـــــــاهیم زــــــی ــــــد را م ــــــه ب ــــــه نیکــــــو را ن ــــــشایم ن ب

ــــــــــزم ــــــــــر عزی ــــــــــه عم ــــــــــرو دادم هم فـــاخلف شـــد ـــن ن ـــگ چـــون م ـــر از نن ـــه عم ک همــــــــــه چیــــــــــزی ز دیــــــــــوانم برآمــــــــــد هنــــــــوز از حــــــــرص هــــــــستم شــــــــريخواره بـــــــسی رفـــــــتم بـــــــر آن گـــــــام نخـــــــستم

۶۷

الحکایه و التمثیل - ۷۳ـــــــــري خـــــــــسته ـــــــــد روزی پ خراســـــــــی دی بـــــــزد یـــــــک نعـــــــره و در جـــــــوش آمـــــــدـــــــاران گفـــــــت کـــــــني سرگـــــــشته اشـــــــ رتبی کـــــــه رفـــــــتم از ســـــــحرگه تـــــــا شـــــــبانگاهــــــتم ــــــد درس ــــــشمم ش ــــــشادند چ ــــــو بگ چ

ــــــــــر آن ــــــــــه ب ــــــــــستینم جمل ــــــــــام نخ گ بقــــــــای مــــــــا بــــــــالی ماســــــــت مــــــــا راـــــست مـــــا گـــــر غـــــم از ماســـــت اگـــــر شادیــــــودی ــــــا نب ــــــودی گــــــر وجــــــود م چــــــه ب وجــــــــود جــــــــان بمــــــــرگ تــــــــن نــــــــريزدــــــت ــــــستی ماس ــــــا پ ــــــستی م ــــــک ه بالشــــــــودی اگــــــــر هــــــــستی مــــــــا نــــــــابوده ب مـــــــن حـــــــريان کـــــــزین محنـــــــت حـــــــزینم

ـــــــستهمـــــــه کـــــــام دلـــــــم از خـــــــود فنانی دلـــــــم خـــــــوانی ای ســـــــاقی تـــــــو دانـــــــیـــــــــرق جـــــــــانم دود گـــــــــريد ز رشـــــــــک ب

ــــــــــی ــــــــــري زن م ــــــــــر پ ــــــــــرب در ه زد پیمــــاد ــــا خــــود چــــه کــــاری ســــخت افت ــــني ت بب

دان کـــــــه شـــــــريان شـــــــکاری یقـــــــني مـــــــیـــــــست ـــــــابودن ت ـــــــو ن ـــــــان ت ـــــــی درم همــــاز چــــه راحــــت بــــیش از آن دانــــی و چــــه ن فنـــــــا بـــــــودی فنـــــــایی شـــــــو ز هـــــــستی

ـــی ـــه م ـــی خـــار ون ـــل ب ـــه گ ـــی خمارســـتن بــــست ــــس نی ــــیچ ک ــــو ه ــــمن ت ــــو دش ــــز ت بج تـــــرا بـــــا تـــــو چـــــو چیـــــزی در میانـــــست چــــه وادیــــست ایــــن کــــه هرگامیــــست پرچــــاهــــه جــــان پدیدســــت ــــن ن ــــه ت ــــا ن ــــن دری دری گـــــــــر افریـــــــــدون و گـــــــــر افراســـــــــیابیـــــــاهی ـــــــرد ک ـــــــرمن ب ـــــــادی ز خ ـــــــر ب اگــــــست ــــــز مرگی ــــــن را نی ــــــان دی چــــــو دهقان باســـــــــــتغنا نگـــــــــــر گرمـــــــــــی نـــــــــــدانی عزیــــــــزا بــــــــی تــــــــو گنجــــــــی پادشــــــــایی

ـــــــردارد آن گـــــــنجا ـــــــود ب ـــــــش ب گـــــــر رأی

گردیــــــد اشــــــرت چــــــشم بــــــسته کــــــه مــــــی کـــــــه تـــــــا دیـــــــری از آن بـــــــاهوش آمـــــــدـــــــــر ـــــــــشاد از دىل پ ـــــــــال بگ ـــــــــان ح زف مگـــــــر گفـــــــتم زپـــــــس کـــــــردم بـــــــسی راهــــــه بــــــر گــــــام نخــــــستم کــــــه چنــــــدین رفتـــــــــــه ـــــــــــنم جمل اســـــــــــري رســـــــــــم و آییــــــا را ــــــای ماســــــت م ــــــه راحــــــت در فن ک

آیــــد هــــم ازماســــت کــــه بــــر مــــا هــــرچ مــــیـــــــست ســـــــودی ـــــــا نی ـــــــا کـــــــز دریغ دریغ

ـــــــری ز ـــــــه عم ـــــــريزدک ـــــــردن ن ـــــــسنت م یــــــستی از هــــــستی ماســــــت ــــــا را نی کــــــه م ز چنــــــــدین نیــــــــستی آســــــــوده بــــــــودیــــــــنم ــــــــه چنی ــــــــری گ ــــــــبان روزی ز دی شـــــــست ـــــــني بقانی ـــــــا ع ـــــــني فن ـــــــه در ع کــــــی ــــــو دان ــــــاقی ت ــــــانی مکــــــن ب ــــــرا ف مـــــــريد ـــــــد و زود م ـــــــد پدی ـــــــر آم ـــــــه دی ک

ــــــــه ــــــــادم آوردای زن ک ــــــــا ی ــــــــا ب در دعــــــــاد ــــــــاب از ذره فری ــــــــد آفت ــــــــه خواه ک یدریـــــــــــن ره خواســـــــــــتند از موریـــــــــــار

ــــــــــست ــــــــــرو آســــــــــودن ت ــــــــــابودن ف بن کـــــه فـــــانی گـــــردی و از خـــــود رهـــــی بـــــاز کـــــه چـــــون از خـــــود فنـــــا گـــــشتی برســـــتی تــــــرا بــــــا تــــــو تــــــوی بــــــسیار کارســــــت کـــه دشـــمن هـــیچ کـــس را هـــم نفـــس نیـــست کنـــــــاری گـــــــري کاینجـــــــا بـــــــیم جانـــــــستـــست بـــر راه ـــا ران ـــن کـــه م ـــت ای ـــه دریاس چ نـــــه ســـــر پیـــــدا و نـــــه پایـــــان پدیدســـــت دریــــن دریــــا تــــو هــــم یــــک قطــــره آبــــی

داری ایـــــــن مـــــــاتم بمـــــــاهی چـــــــرا مـــــــیـــــست ـــــا چـــــه جـــــای کـــــاه برگی ـــــن دری دری غـــــــــم کـــــــــاهی مخـــــــــور ای کاهـــــــــدانی بــــــــــرای خویــــــــــشنت بنهــــــــــاد جــــــــــاییــــــنج ــــــذارد آن گ ــــــان بگ ــــــم چن ــــــه ه وگرن

۶۸

کنـــــی تـــــو چـــــرا چنـــــدین فـــــضوىل مـــــیـــــرا بهـــــر چـــــه مـــــی ـــــد خـــــرب داشـــــت ت بای

جــــــــو تــــــــو انــــــــدر میــــــــان آن نبــــــــودی چـــو شـــه گنجـــی کـــه خـــود بنهـــاد برداشـــت مــــــزن دم گرچــــــه عمــــــر تــــــو عزیزســــــتــــــست ــــــشت زاری ــــــشن ک ــــــبز گل ــــــان س جهــــت ــــر دمیدس ــــد دیگ ــــشته ش ــــی ک ــــو تخم چـــــــد ـــــــد بودن ـــــــیدند و روزی چن ـــــــو برس چ

ــــــــــست کــــــــــر ــــــــــدین سان ــــــــــهب دار زمان

ـــــــی ـــــــوىل م ـــــــومی و جه ـــــــو ظل ـــــــی ت کنـــت ـــه برداش ـــاد از چ ـــه بنه ـــنج از چ ـــه آن گ ک زمــــــــــــــانی کــــــــــــــاردان آن نبــــــــــــــودیــــت ــــاد برداش ــــن فری ــــه ای ــــس خواج ــــرا پ چ

ک قـــــوم نیزســـــتکـــــه اکنـــــون نوبـــــت یــــــــــست ـــــه نوبهاری ـــــزان گ ـــــه دروی خ ـــــه گ کـــت ـــک رسیدس ـــد آن ی ـــک بدرون ـــن ی ـــو ای چ چـــــو تخمـــــی زیـــــر چـــــرخ چـــــرخ ســـــودندـــــــه ـــــــاش گـــــــر هـــــــستی یگان یکـــــــی را ب

المقاله الرابع عشر - ۷۴ خـــــوش اســـــت ایـــــن کهنـــــه دیـــــر پرفـــــسانهـــــــست مـــــــاتم ـــــــت ســـــــرا این دریـــــــن محنــــــــــــستی ــــــــــــدگانی و کی ــــــــــــستی زن خوش نـــــشاط ار هـــــست بـــــی دوران غـــــم نیـــــست

ـــــــی ـــــــشی راخوش ـــــــالم سرک ـــــــویی ز ع ج شـــــــراب خـــــــوش گـــــــوارش آتـــــــشی دان گــــالب و مــــشک عــــالم اشــــک و خونــــست کـــسی کـــو بـــوی عـــودش خـــوش شنودســـت تــــرا گــــر اطلــــس اســــت اینجــــا گراکــــسونــــست ــــم و شريین ــــني خــــوش طع ــــه انگب اگرچ تــــــــرا اینجــــــــا ســــــــر بزمــــــــی نمانــــــــد لعــــــــاب کــــــــرم را دادی بخــــــــون رنــــــــگ گــــــرت بــــــادی خــــــوش آیــــــد از زمانــــــه

ـــــــواهی ـــــــی خ ـــــــو زیرک ـــــــر ت ـــــــانیاگ زمــــــایی ــــــشکنی بخــــــت آزم چــــــو جــــــوزی ب شـــــــوی صـــــــد بـــــــار در دریـــــــا نگوســـــــارـــــنگ ـــــران س ـــــني گ ـــــه میت ـــــد گون ـــــی ص زن چــــو تــــو از ســــنگ زرزیــــن ســــان ســــتانیـــــــابی ـــــــز نی ـــــــود هرگ ـــــــی ب ـــــــرش گنج گــــــار ــــــشن اگــــــر صــــــد روی از ب ــــــن گل دری ز جوشــــــن دادنــــــش در دســــــت بادســــــتــــــر ــــــغ در ب چــــــه ســــــود ار آردت صــــــد تیــــوری ــــه م ــــو چ ــــه ت ــــر چ ــــشد کم ــــرت بخ گ

ــــــــــه ــــــــــستی در میان ــــــــــه مردن ــــــــــر ن اگــــــی ــــــا را م ــــــه م ــــــم ک ــــــا ه ــــــد ب بنگذارن

اگـــــــر نـــــــه مـــــــرگ نـــــــاخوش درپیـــــــستی ف عــــدم نیــــستووجــــود ار هــــست بــــی خــــ

ـــــــی را ـــــــی خوش ـــــــست دوران ـــــــالم نی ز عــــــــــی دان ــــــــــی او ناخوش ــــــــــر خوش سراس خوشـــی جـــسنت ز اشـــک و خـــون جنونـــست

ســتچــه خــوش اســت آنکــه خــود در اصــل دودــــسون ــــن چــــه اف ــــاب کرمــــی اســــت آن ای لعــــــــست ــــــــور مسکین ــــــــضلۀ زنب ــــــــیکن ف ولــــــد ــــــدزمی نمای ــــــده قن کــــــه ســــــگ در دیــــــگ ــــــیم در چن ــــــس روم ــــــد اطل ــــــه آم ک کنـــــد پـــــر خاکـــــت آخـــــر چـــــشم خانـــــهــــــــــانی ــــــــــی زی ــــــــــابی زیرکــــــــــی را ب نی نبینـــــــی هـــــــیچ مغـــــــز آنجـــــــا چرایـــــــیـــــــــــابی در و ریـــــــــــگ آری بخـــــــــــروار نی کــــه تــــا یــــک جــــو بــــرون آری از آن ســــنگ

ـــــــد ـــــــرج بای ـــــــشتت خ ـــــــیبم ـــــــرد دان ک کــــــه نتــــــوان گــــــشت عمــــــری در خرابــــــیــــار ــــتت ازخ ــــشتی دس ــــار پ ــــون خ ــــود چ ش کــــــه آن جوشــــــن بمــــــاهی نیــــــز دادســــــت کــــه کبــــک کــــوه را تیــــغ اســــت بــــر ســــرـــــن کمـــــر هـــــستند عـــــوری کـــــه هـــــر دو زی

۶۹

ـــــازورت بخـــــشد ـــــو چـــــه آن ب ـــــه چـــــه ت کل داردت ســــــوک کلــــــه بــــــر فــــــرق زان مــــــی

ـــــــرگ ره گـــــــري ـــــــرو بفکـــــــن کـــــــاله و ب بــــسوس اســــت ــــم ف ــــد آن ه اگــــر تاجــــت ده چــــــو تــــــو پیکــــــی کنــــــی ماننــــــد هدهــــــد مکــــــن چنــــــدین عتــــــاب ار تخــــــت یــــــابی تــــرا هــــم چــــون عتــــابی تخــــت چندســــتـــــرد ـــــت ک ـــــر زه ـــــت گ ـــــی شـــــد در گلوی زهــــــدت خــــــوش ــــــی آی گرینجــــــا ســــــرخ روی

ــــــــــشمت ب ــــــــــو در آن آب از چ ــــــــــزدچ ریــــــــدت زود ــــــــی بای ــــــــه ســــــــرخ روی چوالل ز ســـــــري و گرســـــــنه جـــــــز غـــــــم ندیـــــــدی ز عـــــــــــالم چـــــــــــشمۀحیوان لذیذســـــــــــت

ــــی ــــه م ــــدین خــــوبی ک ــــاوس ب ــــو ط ــــی ت بین همــــــای عــــــالم ار ســــــلطان نــــــشان اســــــت نیـــــــــابی آتـــــــــشش بـــــــــی آب خـــــــــريی اگــــر تیــــغ اســــت کــــان راگــــوهری هــــست یکـــــی خـــــادم کـــــه کـــــافورش بـــــود نـــــامـــــــویی او را ـــــــرب گ ـــــــه عن ـــــــر خـــــــادم ک دگ

وهر اســـــــم دارددگـــــــر خـــــــادم کـــــــه جـــــــ خوشـــــی ایـــــن جهـــــان بـــــر تـــــو شـــــمردم

ــــاز ــــه هــــستند جــــان ب ــــن کل کــــه هــــر دو زی کــــه بــــس مــــرده دىل زنــــده شــــوی بــــوکـــــري ـــــه گ ـــــرک کل ـــــر ت ـــــعر س ـــــو داری ش چ

اســـــتکـــــه یعنـــــی او شـــــریک آن خـــــروســـــد ـــــاج الب ـــــدت ت ـــــش خن ـــــد صـــــد ری کن

ــــــی ــــــز م ــــــی نی ــــــه تخت ــــــابی ک ــــــد عت بای عتــــابی را چــــه تخــــت آن تخــــت بندســــت کــــــه آماســــــی بــــــود گــــــر فربهــــــت کــــــردــــــش ــــــر آت ــــــون زرگ ــــــدت چ ــــــدن بای دمیــــــزد ــــــا نخی ــــــش ی ــــــزد آت ــــــا برخی ــــــه ت ک ســـــــیه دل تـــــــر ز اللـــــــه بایـــــــدت بـــــــودـــــدی ـــــم ندی ـــــدی ه ـــــري دی ـــــر س ـــــان گ جهـــــــــت ـــــــــم ناپدیدس ـــــــــت آن ه وىل در ظلم

ـــــــک دومیو ـــــــدای ی ـــــــسوسف ـــــــست اف یزیــــست ــــا استخوان ــــون ب ــــاری کن چــــو ســــگ بـــــــزی ـــــــاک ری ـــــــی خ ـــــــاد او ب ـــــــی ب نبین گهـــــر در آهنـــــست آن چـــــون دهـــــد دســـــتــــــــــــد زاغ در دام ــــــــــــر زو نیفت ســــــــــــیه ت خوشـــــــت نایـــــــد ز نـــــــاخوش بـــــــویی اوراــــــه جــــــسم دارد ــــــه عــــــرض ن ز خــــــردی ن کـــــه مـــــن در زنـــــدگی زیـــــن قـــــصه مـــــردم

الحکایه و التمثیل -۷۵ــــــــرغم ــــــــون پ یکــــــــی پرســــــــید از آن مجن

ــــــني ــــــه چن ــــــن خراب ــــــق ای ــــــا کــــــه خل گفتـــــــــتاد ـــــــــام اس ـــــــــو آن حج ـــــــــادانی چ بن ســـــــــزد گـــــــــراز جهـــــــــان بـــــــــسیارگویی ســــــزد گــــــر ســــــینه پــــــر آتــــــش شــــــوی زو بــــــرو خوشــــــی عــــــالم ســــــر فــــــرو پــــــوشـــــــد ـــــــک دم برآی ـــــــو گـــــــر ی ـــــــشادی از ت ب وصـــــاىل بـــــی فراقـــــی قـــــسم کـــــس نیـــــستــــــــدارد ــــــــوری ن ــــــــا ن ــــــــی وف ــــــــان ب جه اگــــــر ســــــیمیت بخــــــشد ســــــنگ باشــــــدــــــــوانیم ــــــــامی بخ ــــــــرف ناک ــــــــزاران ح ه

میـــــــــست در کـــــــــام بالییـــــــــستاگـــــــــر کا

ــــــالم ــــــق ع ــــــازگوی از خل ــــــزی ب ــــــه رم ک همـــــــــــه هـــــــــــستند کـــــــــــالوی قرابـــــــــــه

ــــی ــــی خــــوش م ــــاد دم ــــشند از خــــون وزب کــــویی ــــز وی را ز ج ــــست ک ــــوش وقتی ــــه خ کـــــت گرســـــنت خـــــوش شـــــوی زو کـــــه در وقــــــــــاموش ــــــــــردۀ دل دار خ ــــــــــخن در پ ســـــد ـــــم درآی ـــــد غ ـــــادیت ص ـــــک ش ـــــی ی پ

ــ ه گــل بــی خــار و شــکر بــی مگــس نیــستکـــــــدارد ـــــــی مـــــــاتمی ســـــــودی ن دمـــــــی بــــــد ــــــگ باش ــــــد لن ــــــذریت خواه ــــــر ع وگــــــر خودکــــــامی بــــــرانیم ــــــه تــــــا در عم کــــــــست ــــــــر اژدرهایی ــــــــست زی وگــــــــر گنجی

۷۰

ــــــــست ــــــــس نااستواری ــــــــست ب اگــــــــر تخت جهـــــان بـــــی وفـــــا جـــــای ســـــپنج اســـــت

دانــــــم کــــــسی را بــــــی غمــــــی مــــــن نمــــــی آیــــد غــــم و بــــار چــــو هــــست و نیــــز مــــی

ــــــــــــدمی را ــــــــــــوردی گن ــــــــــــر آدم نخ اگــــــاک ــــــم ن ــــــده غ ــــــصد ســــــال آدم مان بسی پـــــــدر او بـــــــود واصـــــــل او بـــــــود مـــــــا را

ای خـــــــواهی بـــــــشادی اگــــــر تـــــــو لقمــــــهــــال ــــد ب ــــی ص ــــدمی ب ــــو او را گن نیــــستچ

ــــــــــارگران ده ــــــــــم ب ــــــــــن در غ ــــــــــرو ت بـــــــــی ـــــــــردی و زور نم ـــــــــرا آن م ـــــــــنم ت بی

ـــــــالک ـــــــی اف ـــــــر گردان ـــــــر و زب ـــــــر زی اگ چـــــــه خیـــــــزد از تـــــــو ای افتـــــــاده در دام کـــــــه گفتــــــــت کآتــــــــشی درخویــــــــشنت زن بــــــــرو گــــــــر عــــــــاقلی نظــــــــارگی بــــــــاش

ـــــی ـــــصودی نم ـــــو مق ـــــو چ ـــــن ت ـــــی ازی بینـــــاک ـــــرد غمن ـــــني ای م ـــــر زم ـــــزن ســـــر ب م مـــــــزن بـــــــر روی ایـــــــن گـــــــردون ناســـــــاز

ــــدن هــــم ــــود ســــودچخی ــــش کــــی ب چــــو آتــــــادی ــــــام اوفت ــــــو ناک ــــــدین چ ــــــخ چن نچـــــــــوار ـــــــــست جگرخ ـــــــــواری دل م جگرخ

وگــــــر عمرســــــت بــــــس ناپــــــای داریــــــستــــت ــــج اس ــــدوه و رن ــــیط ان ــــا مح ــــز ت ز مرکـــــن ـــــی م ـــــالم ده ـــــتی درو م ـــــا دس ـــــه ت ک نـــــــه ونیـــــــزم همـــــــی آیـــــــد غـــــــم کـــــــار

ــــــم ــــــوی غ ــــــودی ج ــــــا ب ــــــی راکج مردمــــر خــــاک ــــون ریخــــت ب ــــر گنــــدمی خ ز بهـــــال را ـــــدم هـــــدف شـــــد صـــــد ب ـــــک گن بیــــــــزادی ــــــــه از آدم ب ــــــــن ک ــــــــست ای محال تــــــرا هــــــم لقمــــــۀ بــــــی غــــــم روانیــــــست بـــسی جـــان کـــن چـــو جـــان خواهنـــد جـــان دهــــــــاگور ــــــــه ب کــــــــه برگــــــــردون روی نارفت

ــــــی ــــــاک نم ــــــی خ ــــــاد از کف ــــــسی ی آرد ک صـــــــــبوری کـــــــــن صـــــــــبوری و بیـــــــــارام مکــــن خـــــاک از ســــر خـــــود بــــاز تـــــن زن

ای یــــــک بــــــارگی بــــــاش وگــــــر دیوانــــــهــــو ــــني ت ــــر زم ــــر ب ــــی س ــــی زن ــــا ک ــــني ت چنـــود در خـــاک ـــر خـــشت خـــواهی ب کـــه ســـر ب کـــــه هـــــم گـــــردون بـــــروی تـــــو زنـــــد بـــــازـــــد از هـــــر روزن ایـــــن دود ـــــه بـــــريون آی کــــــــادی ــــــــن چــــــــو در دام اوفت ــــــــرو ده ت ف کــــــه کــــــس را برنیامــــــد بــــــی جگرکــــــار

الحکایه و التمثیل -۷۶ شـــــــنودم کـــــــز ســـــــلف درویـــــــش حـــــــاىل

ت داد آن مـــــرد درویـــــشچـــــو ســـــیمی دســـــ مگــــــــر قــــــــصاب نــــــــاخوش زنــــــــدگانی چـــو پـــري آن گوشـــت الحـــق نـــه چنـــان دیـــد

ــــر خــــود ــــاره دگــــر خواســــتجگ بــــود یکب دل مـــــا غرقــــــۀ خــــــون شــــــد بیــــــک بــــــارـــــــت ـــــــارگران اس ـــــــت ب ـــــــا را طاق ـــــــه م نـــــار ـــــار مـــــا شـــــد در غـــــم ی ـــــان غـــــم ی چنــــــد ســــــاز ــــــا کن ــــــرگ م اگــــــر گــــــردون بم

ـــــــــه ـــــــــوای قلی ـــــــــساىل ه ـــــــــودش ب ای بــــــــــصاب راه آورد در ــــــــــوی ق ــــــــــیشس پ

ـــــی ـــــه دان ـــــان ک ـــــدادش گوشـــــتی چـــــو ن بـــــد ـــــتخوان دی ـــــا اس ـــــر ی ـــــا جگ ـــــر ی سراس کــــه کـــــار مـــــا نیایـــــد بـــــی جگـــــر راســـــت

ـــی ـــه م ـــوار چ ـــر خ ـــشتی جگ ـــن م ـــد زی خواهنـــــست ـــــی جان ـــــی برگ ـــــرگ ب ـــــا را ب ـــــه م نــــار ــــم ک ــــا را غ ــــم م ــــار غ ــــست از ک ــــه نی کــــــد بــــــاز غــــــم عــــــشقش کفــــــن ازمــــــا کن

الحکایه و التمثیل -۷۷ـــــود ـــــی دىل ب ـــــه جـــــایی ب ـــــن ک ـــــنودم م ش

کودکــــــــان ســــــــنگی زهــــــــر راهزدنــــــــدش ــــود ــــلی ب ــــابی حاص ــــو م ــــم چ ــــه از دل ه ن

ناگـــــــاهتگرگـــــــی نیـــــــز پیـــــــدا گـــــــشت

۷۱

بـــــــــسوی آســـــــــمان برداســـــــــت ســـــــــر راـــــار ـــــنم ب ـــــر ت ـــــردی ب ـــــنگ ک ـــــرگ و س تگ

ـــــی ـــــست چـــــه م ـــــل م ـــــرو ای غاف گـــــویم ب نیــــــی تــــــو اهــــــل یــــــار و یــــــار دورســــــت

دان کــــــه خورشــــــید ســــــرافراز یقــــــني مــــــی بپـــــــــــیش آفتـــــــــــاب نـــــــــــام بـــــــــــردار فراغـــــــت بـــــــني کـــــــه در بنیـــــــاد کارســـــــت ســـــخن در پـــــرده گـــــوی از پـــــرده ســـــازی

ـــــست ـــــادی نی ـــــو ش ـــــم ف چ ـــــددل در غ روبنــــــــی ــــــــرده م ــــــــخن در پ ــــــــوامردا س دار ج

ــــــــم ــــــــد آن ــــــــادر بن ــــــــست ت ــــــــرا عمری م یـــــــابم یکـــــــی هـــــــم دم موافـــــــق نمـــــــی

اگــــر ایــــن کــــار مــــا از هــــم نــــشني اســــتــــــــابی ــــــــرم نی ــــــــون مح دال خــــــــاموش چ چــــو مــــردان خــــوی کــــن دایــــم ســــه طاعــــت طریـــــق مـــــرد عزلـــــت جـــــوی کـــــن ســـــاز تـــــــــــرا مـــــــــــردان دنیـــــــــــا ره زناننـــــــــــدــــاهد ــــوی ش ــــک س ــــاده و زی ــــو ب ــــک س ز ی

ــــــــصیبتیکــــــــی در ســــــــور د یگــــــــر در مـــــــــد ـــــــــوده برآم ـــــــــت بیه ـــــــــان از گف جهــــست ــــن ره صــــد هــــزاران ســــر چــــو گویی دریــــت ــــون بماندس ــــدر خ ــــویم ان ــــان گ ــــر ج اگـــــای ـــــشناسید از پ ـــــاز ن ـــــر ب ـــــان س ـــــو ج چ

گردنــــــد جانهــــــا چــــــو در خونابــــــه مــــــیـــــست ـــــر اشـــــک خونی ـــــان را رخـــــی پ بزرگ کــــسی کــــز عقــــل صــــد کــــل را کــــاله اســــتــــد ــــصا ش ــــوران را ع ــــرک ک ــــی ه ــــو موس چ

ه ره زن تــــــــــــونــــــــــــه چندانــــــــــــست در رـــــی ـــــرورت م ـــــی ض ـــــه پیچ ـــــد چ ـــــد ش ببای

ــــــــو ــــــــر زن قــــــــدم ت ــــــــراه عاشــــــــقان ب بکــــه آن ســــگ چــــون ازیــــن ره شــــمۀ یافــــت

ـــه یـــک دم خـــواب مـــی نمـــی کـــرد خـــورد و ن تــــــو گــــــرد مــــــرد رهــــــی در ره فــــــرو شــــــوـــــــاز ـــــــا ب ـــــــر در راه م ـــــــد س ـــــــرت گوین گــــــو ــــــی ت ــــــر بفکن ــــــرپ گ ــــــه س ــــــصد حمل ب

کـــــه چـــــون بـــــردی دل ایـــــن بـــــی خـــــرب را شـــــدی تـــــو نیـــــز بـــــا ایـــــن کودکـــــان یـــــار کــــــه یــــــار تــــــو نیاالیــــــد بتــــــو دســــــتــــــت ــــــار دورس ــــــو ک ــــــار وز ت ــــــو دور از ک ت نخواهــــــد شــــــد بــــــسوی کــــــس ســــــرانداز چــــه ســــارخک و چــــه پیــــل آیــــد پدیــــدارــــــت ــــــاز استادکارس ــــــار س ــــــني ک ــــــخ ک مچ رهـــــا کـــــن ایـــــن خیـــــال و پـــــرده بـــــازی

نـــــدچـــــوهم دم نیـــــست بـــــر لـــــب دم فروبـــــرار ـــــت اس ـــــشاید گف ـــــر دون ن ـــــا ه ـــــه ب کـــــرانم ـــــزی ب ـــــی رم ـــــم دم ـــــا ه ـــــا ب ـــــه ت ک فغــــــــان زیــــــــن هــــــــم نــــــــشینان منــــــــافق عــــــــــذاب دوزخ از بــــــــــئس القرینــــــــــست مــــــزن دم زانــــــک یــــــک هــــــم دم نیــــــابیـــــــــــت ـــــــــــبوری و قناع ـــــــــــی و ص خموشـــــاز ـــــن ب ـــــوی ک ـــــردم خ ـــــردی ز م ـــــر م اگـــــــد ـــــــشان زنانن ـــــــد ای ـــــــردان نین مگـــــــر م جیـــــــان خلـــــــق چـــــــون مـــــــانی توزاهـــــــد

ــــــــر از ت ــــــــان و دل پ ــــــــتزف ــــــــر و غیب زویــــــــــد ــــــــــالم درای اســــــــــرت آم ــــــــــه ع هم چــــه جــــای کــــار و بــــار و گفــــت و گوییــــستـــــــت ـــــــريون بماندس ـــــــن او ز در ب ـــــــر ت وگـــــاده بـــــر جـــــای چـــــه آیـــــد زیـــــن تـــــن افت چــــــــه برخیـــــــــزد ز بــــــــوده اســـــــــتخوانهاــــــست ــــــريان کنونی ــــــرده گ ــــــای خ ــــــه ج چ ز کـــــوری همچـــــو مـــــی مغـــــزان راهـــــست ز فرعونـــــــــان ره پـــــــــريش خطـــــــــا شـــــــــدــــــو ــــــمن ت ــــــد دش ــــــویم بگری ــــــر گ ــــــه گ ک

کــــــل کــــــن کــــــه او دانــــــد کــــــه هیچــــــیتوــــــو چــــــه باشــــــی از ســــــگی در راه کــــــم ت

تافــــت بــــسنگ و چــــوب زیــــن ره ســــر نمــــی کـــــــرد نگـــــــه بـــــــانی آن اصـــــــحاب مـــــــی

قـــــــــدم در نـــــــــه فـــــــــدای راه او شـــــــــد بــــــدین شــــــادی تــــــو دســــــتاراند انــــــداز چـــــو آن دیوانـــــه بـــــس تـــــر دامنـــــی تـــــو

۷۲

الحکایه و التمثیل -۷۸ــــــؤمن ــــــرد م ــــــت آن م ــــــه گف ــــــدان دیوان ب

وانـــــــــــه در راهفـــــــــــراوان تـــــــــــن زد آن دیـــــــوز از کعبـــــــه پـــــــای او بـــــــدر بـــــــود هن یکــــــــی اعرابــــــــی را دیــــــــد بــــــــی نــــــــورــــــــار ــــــــون بگفت ــــــــشاد آن مجن ــــــــان بگ زفـــــــر در ـــــــد ب چـــــــو دســـــــتارم ز ســـــــر بردن نـــــــشان ایمنـــــــی بـــــــر ســـــــر پدیدســـــــتــــست ــــوی راه ــــر گ ــــد س ــــه ص ــــایی ک وىل ج

ـــــــرین در ذره ـــــــزاران ســـــــر ب ـــــــست ه ای نی هـــــزاران جـــــان نثـــــار افتـــــد بـــــر آن ســـــر

ـــــرو ـــــایی از س ـــــريون نی ـــــا ب ـــــو ت ـــــتت پوســـــوی ـــــر م ـــــک س ـــــاقی ی ـــــست ب ـــــو تاه ز ت نـــــشان امـــــن ایـــــن ره بـــــی شـــــک اینـــــست اگـــــــر پیـــــــدا شـــــــوی حـــــــريان بمـــــــانی

کــــه هــــر کـــــو شــــد بکعبـــــه گــــشت ایمـــــن کــــــه تــــــا در مکــــــه آمــــــد پــــــیش درگــــــاه کــــــــه بربودنــــــــد دســــــــتارش ز ســــــــر زود

بــــــرد از دور کــــــه دســــــتارش بتــــــک مــــــیـــــــد پدیـــــــدار ـــــــک ایمنـــــــی آم ـــــــه این ک میــــــان خانــــــه خــــــود کــــــی مانــــــدم ســــــر

روم بـــــــر در پدیدســـــــتبخانـــــــه چـــــــون چـــــه جـــــای امـــــن دســـــتار و کـــــاله اســـــت

ای نیــــــست هــــــزاران بحــــــر اینجــــــا قطــــــره کـــــــــه برباینـــــــــد دســـــــــتارش بـــــــــر آن درـــــــت ـــــــه دوس ـــــــر درگ ـــــــی ب ـــــــابی ایمن نی

ــــــی روی یقــــــني مــــــی ــــــود ایمن دان کــــــه نبـــــست ـــــسک این ـــــرک نف ـــــراج وات ـــــب مع شـــــــانی ـــــــان بم ـــــــان شـــــــوی پنه وگـــــــر پنه

الحکایه و التمثیل -۷۹ عزیـــــزی گفـــــت مـــــن عمـــــری دریـــــن کـــــار

ــــی ــــان م ــــو پنه ــــودم چ ــــود نب ــــن خ ــــدم م ش

بعقـــــــــد و جـــــــــد در بـــــــــودم گرفتـــــــــار شــــدم بــــودم چــــه ســــودم چــــو پیــــدا مــــی

المقاله الخامس عشر - ۸۰ـــــــــا و برگـــــــــی نکـــــــــو باریـــــــــست در دنی نکــــــو جاییــــــست گــــــور تنــــــگ و تاریــــــک پلــــــی نیکوســــــت چــــــون مــــــوی صــــــراطی تـــــو گـــــویی نیـــــست چنـــــدین غـــــم تمامـــــتـــــــست ـــــــال دم زدن نی ـــــــی مج ـــــــن معن دری

ــــــــا ــــــــس از رفتگ ــــــــه ک ــــــــشانین ن دارد ن جهـــانی جـــان دریـــن محنـــت دو نـــیم اســـت جهــــــانی ســــــر دریــــــن ره گــــــوی راهــــــستــــــــاب خوننــــــــد ــــــــق درغرق ــــــــانی خل جهــــــه ــــــاکرده ســــــت جمل جهــــــان را کــــــرده ن چــــــه مقــــــصودست چنــــــدین رنــــــج بــــــردن جهــــان بــــی هــــیچ بــــاقی خــــوش سراییــــست جهـــــان بگـــــذار و بگـــــذر زیـــــن ســـــخن زود تــــــو تــــــا بــــــودی ز دنیــــــا خــــــسته بــــــودی

کـــــه درخوردســـــت ســـــر بـــــاریش مرگـــــی ــــــراطی نیــــــز باریــــــک ــــــه در بایــــــد ص ک

بایــــــــد آن پــــــــل را ربــــــــاطیکــــــــه دوزخ کــــــــــه در بایــــــــــد غــــــــــم روز قیامــــــــــت همــــــه رفتنــــــد و کــــــس را آمــــــدن نیــــــست نـــــه کــــــس دیدســـــت زیــــــن وادی کرانــــــی کــــه دانــــد کــــني چــــه گردابــــی عظــــیم اســــت کـــــه دانـــــد کـــــني چـــــه وادی ســـــیاه اســـــت

دانـــــد کـــــه زیـــــر خـــــاک چوننـــــد کـــــه مـــــی ســــــت جملــــــه کـــــه بــــــازییی پــــــس پـــــرده

کــــه چــــون شــــمعی فــــرو خــــواهیم مــــردن قی ایـــــن بالییـــــستوىل چـــــون نیـــــست بـــــا

ـــــن زود ـــــاقیش ک ـــــست در ب ـــــاقی نی ـــــو ب چ بهـــــــر ره جـــــــان کنـــــــی پیوســـــــته بـــــــودی

۷۳

ـــــه ـــــز لقم ـــــه هرگ ـــــی ق ن ـــــر خـــــوردیای ب ه هـــــزاران ســـــیل خـــــونني بـــــر دلـــــت بـــــست تــــــو خــــــود اندیــــــشه کــــــن گــــــر کــــــاردانی هــــــــزاران غــــــــم فــــــــرو آمــــــــد برویــــــــتــــــريزد ــــــم ن ــــــو غ ــــــک ج ــــــا بی ــــــه دنی همــــــسیار ــــــت ب ــــــور ای دوس ــــــا مخ ــــــم دنی غ

نــــــازی بــــــدین دنیــــــای غــــــدار چــــــه مــــــی همـــــــه تخـــــــم جهـــــــان برداشـــــــته گـــــــري

ـــــوردی ـــــر خ ـــــی زه ـــــربتی ب ـــــز ش ـــــه هرگ نــــت جــــست ــــر دل ــــادی ز عــــالم ب ــــا ب کــــه ت کـــــه تـــــا خـــــود مـــــرگ بـــــه یـــــا زنـــــدگانیـــــــت ـــــــک آب آمـــــــد در گلوی ـــــــا ی کـــــــه تـــــريزد ـــــم ن ـــــیم ارزن ه ـــــو ن ـــــک ج ـــــه ی چـــــــار ـــــــد دی ـــــــا نخواهـــــــد مان کـــــــه در دنی

ــــی ــــرکس نی ــــو گ ــــه ت ــــک ــــ رگ ــــرداراوس ت م بدســـــــــــت آورده و بگذاشــــــــــــته گــــــــــــري

الحکایه و التمثیل -۸۱ مگـــــــر بیمـــــــار شـــــــد آن تنـــــــگ دســـــــتیــــــــــر او ــــــــــزاىل ب ــــــــــت غ برپســــــــــش رفـــــار ـــــن ب ـــــا کـــــه بهـــــرت گـــــردی ای ـــــدو گفت ب کـــــــه بهـــــــرت گـــــــشته گـــــــريم ای خردمنـــــــد

نهـــــی چـــــون آخـــــر کـــــار چـــــه بـــــرهم مـــــی ز ســـــــود خـــــــود مـــــــشود خـــــــشنود دنیـــــــا

دان کـــــــه مـــــــرد راه آنـــــــست یقـــــــني مـــــــیــــــ ــــــود پ ــــــی خ ــــــی هیچ ــــــدز ب یچش نباش

ـــــست ـــــصود ایشان ـــــن مق ـــــه دی ـــــانی ک بزرگ بــــــــدنیا ملــــــــک عقبــــــــی زان خردیدنــــــــد تــــــو نیــــــز ای مانــــــده در دنیــــــای فــــــانیــــــو ــــــن و ت ــــــود م ــــــه س ــــــد هم ــــــان آم زی بــــــــزادن جملــــــــه در شــــــــوریم و آشــــــــوبـــــد ـــــی برآم ـــــان م ـــــود ازو ج ـــــا ب ـــــان ت جهـــــغ اســـــت جهـــــان را مـــــاه شـــــادی زیـــــر میــــــــر درد مــــــــا را ــــــــا ســــــــینۀ پ جهــــــــان ب

ـــــدادی جهـــــان دانـــــد جهـــــان ســـــوختز بیـــــــه ـــــــان مـــــــی جـــــــادوی ســـــــازد زمان چن بدســــــت چــــــپ نمایــــــد ایــــــن شــــــگفتیـــــــا جـــــــادویی او چـــــــه کارســـــــت ـــــــرا ب ت جهــــــان بــــــر ره گــــــذر هنگامــــــه کردســــــتـــــیش ـــــس و پ ـــــی بنگـــــر پ اگـــــر کـــــودک نی

ــــی ــــه م ــــده چ ــــريون بمان ــــود ب ــــواهی ز خ خــــان کــــن ــــن جه ــــرک ای ــــرو جــــان گــــري و ت ب چــــــه خــــــواهی داو زیــــــن گردنــــــده پرگــــــار

کـــــــه دایـــــــم کونـــــــۀ هیـــــــزم شکـــــــستی نشـــــــست از پـــــــای امــــــــا بـــــــر ســــــــر او

زیــــــن جــــــوابش داد بیمــــــارمخــــــور غــــــم ـــــــد ونـــــــهكشکـــــــسته بـــــــار دیگـــــــر ای چن

ـــــار ـــــک ب ـــــم بی ـــــاد از ه ـــــد فت ـــــور خواه فــــــا ــــــان کــــــن ســــــود دنی اگــــــر مــــــردی زی کــــــه ســــــود ایــــــن جهــــــان او را زیانــــــست نباشــــــــد هــــــــیچش از هــــــــیچش نباشــــــــدـــــــست ـــــــود ایشان ـــــــا س ـــــــار دنی ـــــــان ک زی کـــه ایـــن صـــد ســـاله ســـختی ســـود دیدنـــد چنــــــني بیــــــع و شــــــری کــــــن گــــــر تــــــوانی

ـــــــــو ـــــــــان از زاد وز ب ـــــــــوفغ ـــــــــن و ت د مــــــــدکوب ــــــــر لگ ــــــــه در زی ــــــــردن جمل بم

ـــــی ـــــی م ـــــی یک ـــــر م ـــــت و دیگ ـــــد رف درآم همــــــه کــــــار جهــــــان درد و دریــــــغ اســــــت خوشـــــی درخـــــواب خواهـــــد کـــــرد مـــــا را نبایـــــــــد گـــــــــرگ را دریـــــــــدن آموخـــــــــت کـــــــه کـــــــس دســـــــتش نبینـــــــد در میانـــــــه تـــــو پـــــای راســـــت نـــــه در پـــــیش و رفتـــــی مقامــــــــت نیــــــــست دنیــــــــا ره گذارســــــــت تــــو بگــــذر زانــــک ایــــن هنگامــــه سردســــت

ـــیشبه ـــن پ ـــست ای دوســـت زی ـــه ای ـــه م نگامــــــــده ــــــــون بمان ــــــــاک دل پرخ ــــــــان خ میــــــــان کــــــــن کــــــــه او گــــــــري و داوش در می کــــــه خـــــــواهی شـــــــد بـــــــد او او گرفتـــــــار

۷۴

چــــــه بخــــــشد چــــــرخ مــــــردم را در آغــــــازــــــــست گــــــــردون پرگــــــــشادهچــــــــو طاوسی

بــــــــروز ایــــــــن آســــــــمان دود کبودســــــــتــــــــــــودی و ســــــــــــیاهی بمانــــــــــــدی در کبــــــــی ــــــــای آبنوس ــــــــرد ن ــــــــن گ ــــــــرو زی بـــــــمان را ـــــــویی آس ـــــــد گ ـــــــا چن ـــــــخن ت س زدســــت آســــمان هــــر دل کــــه جــــان داشــــتــــــرت ــــــر ز اخ ــــــر اخگ ــــــست پ ــــــک طشتی فلــــــدی ــــــش بمان ــــــر آت ــــــای ب ــــــر پ ســــــزد گـــــه داشـــــت ـــــو کل ـــــرق ت گـــــر از خورشـــــید فــــــــر ــــــــردون فروم ــــــــاری دل از گ ــــــــرا ب دمــــــــر آرد ــــــــردان ب ــــــــد گ ــــــــن گنب ــــــــرا ای ک جهـــان خـــون بـــی حـــد و بـــی بـــاک کردســـتــــــزت آرد ــــــر چی ــــــه دیگ ــــــر لحظ ــــــک ه فل

ام چــــــــون مبتالیــــــــی عجــــــــب درمانــــــــدهـــــم ـــــدوه و گـــــه غ ـــــاه ان ـــــد گ ـــــا چن بگـــــو ت نگـــــــردد هـــــــیچ صـــــــبحی روز نزدیــــــــک نگـــــــردد هـــــــیچ شـــــــامی شـــــــب پدیـــــــدارـــــاب ـــــن ب ـــــو دری ـــــاهی ن ـــــیچ م ـــــردد ه نگ نگــــــــردد هــــــــیچ ســــــــاىل نــــــــو ز ایــــــــام

ـــــنيحـــــدیث مـــــاه و ســـــال و روز و شـــــب بــــــربدر ــــــدش ب ــــــشت ریزن ــــــب انگ چــــــو شـــــــر ناســـــــاز ـــــــن دی ـــــــست ای ـــــــوری تافت تن

ای نیـــــــست بـــــــرت زیـــــــن در زمانـــــــه فتنـــــــه اگـــــر خـــــواهی کـــــه تـــــو بـــــريون گریـــــزیـــــرد ـــــربی گ ـــــرخ چن ـــــرد چ ـــــت گ ـــــه گفت کـــــــوش ـــــــست پرج ـــــــه دریایی ـــــــپهری را ک س تــــــرا چــــــون چنــــــرب گــــــردون فــــــرو بــــــست ســــــــــپهر چنــــــــــربی چنــــــــــرب بــــــــــسی زدـــــزی ـــــاک بی ـــــون خ ـــــزد چ ـــــرب ب ـــــسی چن ب

ریـــــــن انـــــــدوه پـــــــشتش چنـــــــربی شـــــــددـــــی ـــــو م ـــــازی ت ـــــزی بب ـــــه برخی ـــــواهی ک خ

ـــــــــاز ـــــــــربی ب ـــــــــشناسی فلا از چن ـــــــــو ن تــــــوانی ــــــاعت ت ــــــرب آن س ــــــن چن ــــــذر زی گ اگــــــر صــــــد گــــــز رســــــن باشــــــد بناکــــــام

کـــــــــه در انجـــــــــام نـــــــــستاند از او بـــــــــاز جهــــــــانی خلــــــــق را بــــــــر پــــــــر نهــــــــادهــــــیاه آخــــــر چــــــه بودســــــت ــــــشب آب س بــــــان آخــــــر چــــــه خــــــواهی بمــــــردی در می

ــــــی ــــــده درزی م ــــــن درن ــــــی چــــــه زی بیوس زمــــني انــــدازد آنــــراکــــه بــــی شــــک بــــر

ــــر آســــمان داشــــت ــــم ب ــــست ه گــــرش دست تـــــو دل پـــــر تفـــــت زیـــــر طـــــشت و اخگـــــرـــــــدی ـــــــرش بمان ـــــــشني مف ـــــــر آت کـــــــه زیــــــوانی از گــــــردون نگــــــه داشــــــت ــــــه نت کلـــــرد ـــــرو ب ـــــرآورد و ف ـــــو ب ـــــس ک ـــــس ک ز ب کـــــــه نـــــــه در عاقبـــــــت از جـــــــان بـــــــرآردـــــر خـــــاک کردســـــت ـــــغ زی ـــــن تی ـــــسی زی ب بهـــــــــر ســـــــــاعت بالیـــــــــی نیـــــــــزت آورد

ــــا هــــر کــــه دل چــــون مــــی ــــیچخــــد ب بالی فغـــــان از روز و شـــــب وز ســـــال و مـــــه هـــــم کــــــه تــــــا بــــــر مــــــا نگــــــردد روز تاریــــــک کـــه نـــه شـــب خـــوش کنـــد شـــادی بیـــک بـــار کــــــه تــــــا بــــــر مــــــا نپیماینــــــد مهتــــــابــــــه نــــــه ده ســــــاله از مــــــاغم کنــــــد وام کــــــني ــــــازی چــــــرخ بوالعجــــــب ب عجــــــب ب بهــــــــــــر روزی بباینــــــــــــدش ز ســــــــــــر در کـــــــزو بـــــــی ســـــــوز نایـــــــد گـــــــردۀ بـــــــاز

ـــــه ـــــن را رخن ـــــرب رس ـــــزین چن ـــــس ک تای نیـــــزی ـــــرب چـــــون گری ـــــه چن ـــــست و ن ـــــه پای ن

ـــــرب ـــــد همچـــــو ســـــروت چن ی کـــــردکـــــه ق شــــدی چــــون چنــــرب دف حلقــــه در گــــوشــــــت ــــــی دس ــــــرب کن ــــــردنش چن ــــــرا در گ چــــــسی زد ــــــق سرب ــــــر در ح ــــــه ب ــــــو حلق چــــــــزی ــــــــال چی ــــــــر غرب ــــــــر س ــــــــد ب نیام لبـــــــــاس او ز غـــــــــم نیلـــــــــوفری شـــــــــدـــــرب جهـــــی بـــــريون چـــــو غـــــازی ازیـــــن چنـــــــربی ســـــــاز مکـــــــن ســـــــوی ســـــــپهر چن انیکـــــــه جـــــــان بـــــــرچنرب حلقـــــــت رســـــــ

گــــــذر بــــــر چنــــــربش باشــــــد ســــــرانجام

۷۵

ــــــا ــــــازی م ــــــت س ــــــسوس و حیل ــــــی اف زهـــــــــردم خـــــــــوار داری ـــــــــع م ـــــــــا طب جهانـــــــــاز ـــــــــان نعمـــــــــت و ن ـــــــــک را می یکایــــــو شادســــــت ــــــست کــــــز دور ت ــــــا کی جهان یجهانــــــــــا غــــــــــوىل و مــــــــــردم نمــــــــــایـــــر ـــــاخت آخ ـــــواهی س ـــــه خ ـــــا ک ـــــا ب جهان دال تــــــرک جهــــــان گــــــري از جهــــــان چنــــــدــــــــام ــــــــرپیچ ای ــــــــم پ ــــــــه خ ــــــــت ن ز دس جهـــان چـــون نیـــست از کـــار تـــو غـــم نـــاک چـــــه ســـــود ار خـــــاک بـــــر افـــــالک ریـــــزیــــست ــــم خــــوارگی نی ــــسی غ ــــر ک ــــان را ب جهـــــــسی دامـــــــاد دارد ـــــــو ب جهـــــــان چـــــــو ت نــــــــه بتوانــــــــد زمــــــــانی شــــــــاد دیــــــــدت

ـــــــری مـــــــی دهـــــــد رنـــــــج مـــــــدامت بعمـــــــال ـــــــز ب ـــــــری ج ـــــــیبعم ـــــــل نبین حاص

چـــــــــو بنشـــــــــستی برانگیـــــــــزد بـــــــــزورتــــــــــانی ــــــــــستۀ در دار ف ــــــــــا بنش ــــــــــو ت تـــــت راســـــت چـــــون گردســـــت پیوســـــت مثالـــــــــت ـــــــــک ده آی ـــــــــپهر ی ـــــــــه س ز دور نــــــک سرگــــــشته تــــــر از تــــــست بــــــسیار فل فلـــــک عمـــــری دویـــــد انـــــدر تـــــک و تـــــازـــــــاز دارد ـــــــد کـــــــه از خـــــــود ب چـــــــو نتوان

ــــــــــرب بــــــــــازی مــــــــــا زهــــــــــی دوران چن کــــــــه چنــــــــدین خلــــــــق در پــــــــروار داریــــــــاز ــــــــت ب ــــــــرپوردی و خــــــــوردی عاقب ب همــــــه دور تــــــو بــــــا جــــــور تــــــو بادســــــت کـــــــه جـــــــو بفروشـــــــی و گنـــــــدم نمـــــــاییــــــد خــــــواهی باخــــــت آخــــــر بکــــــوری چن تــــــــرا هــــــــر دم ز دور او زیــــــــان چنـــــــــد

ـــــی ـــــرد ناکـــــام چـــــه م پیچـــــی بخـــــواهی م دســـــت او خـــــاکچـــــرا بـــــر ســـــر کنـــــی از

ـــــزی ـــــاک ری ـــــان خ ـــــنگی می ـــــر س ـــــه گ کـــــارگی نیـــــست ـــــز بیچ ـــــاره ج ـــــسی را چ ک بـــــــــسی عیـــــــــد و عروســـــــــی یـــــــــاد دارد نــــــــه یــــــــک دم از غمــــــــی آزاد دیــــــــدتــــــا کــــــار جهــــــان گــــــريد نظامــــــت کــــــه ت کـــــــــه تـــــــــا روزی بکـــــــــام دل نـــــــــشینی

دوانــــــــد تــــــــا بگــــــــورت بــــــــزاری مــــــــی نشــــــــــسته رفتــــــــــۀ و مــــــــــی نــــــــــدانیـــی شـــک کـــه بنشـــست کـــه گـــرد آنگـــه رود ب

چنـــــــدینی شکاســـــــتچـــــــه بایـــــــد کـــــــرد چـــــه بایـــــد خواســـــت زو یـــــاری بهـــــر کـــــار کــــــه تــــــا سرگــــــشتگی دارد ز خــــــود بــــــاز

در میــــــــــان نــــــــــاز دارد تــــــــــرا چــــــــــون

الحکایه و التمثیل -۸۲ مگـــــــــــر دیوانـــــــــــۀ میـــــــــــشد براهـــــــــــیــــشان گفــــت چــــون خــــر شــــد لگــــدکوب بدیـــــــــندۀ زار ـــــــــای پرس ـــــــــد ک ـــــــــني گفتن چنــــــی خــــــربدار ــــــه زان معن چــــــو شــــــد دیوان گــــر آنــــستی کــــه ایــــن خــــر زنــــده بــــودی

را مغـــــــز خـــــــر دادســـــــت ایـــــــامشـــــــما نداشـــت او زنـــده چـــوب از کـــون خـــود بـــاز بــــــرو دم درکــــــش و تــــــن زن چــــــه گــــــوییـــــن کـــــار ـــــال ای ـــــشو چـــــون ســـــایه در دنب مـــید ـــه خورش ـــن ک ـــرین مفک ـــایه ب ـــود س ـــو خ تــــــی ــــــویش آی ــــــار خ ــــــیش ک ــــــو پ ــــــر ت اگ

ـــــــالیز گـــــــاهی ـــــــر پ ـــــــد ب ســـــــر خـــــــر دی ایــــن اســــتخوانش بــــر ســــر چــــوبچراســــت

ـــــــاز ـــــــد ب ـــــــک دارد چـــــــشم ب ـــــــرای آن ب بدیــــــشان گفــــــت ای مــــــشتی جگرخــــــوارـــــودی ـــــده ب ـــــار خـــــر را خن ـــــن ک ـــــسی زی ب از آنیـــــد ایـــــن ســـــر خـــــر بـــــسته بــــــر دام چگونــــــه مــــــرده دارد چــــــشم بــــــد بــــــاز چــــو چیــــزی مــــی نــــدانی مــــی چــــه جــــوییـــــــدار ـــــــایه پدی ـــــــمع را س ـــــــد ش ـــــــه نای ک بــــــرای تــــــو کنــــــد چــــــون ســــــایه جاویــــــد

ــــــود را ــــــود خ ــــــیز خ ــــــیش آی ــــــی ب بالی

۷۶

ـــــــريون ـــــــرده ب ـــــــی از پ ـــــــو دم زن ـــــــر ت وگـــــدبري ـــــري ت ـــــر ت ـــــان ب ـــــدین کم ـــــش چن مک

میــــــــــان پــــــــــردۀ دل افکنــــــــــی خــــــــــونــــی ــــو م ــــر ت ــــو ب ــــه از ت ــــري ک ــــان ت ــــد هم آی

الحکایه و التمثیل - ۸۳ مگـــــــــر آن روســـــــــتایی بـــــــــود دلتنـــــــــگ خوشــــش آمــــد کــــه مطــــرب چنــــگ بنواخــــتـــــد ســـــر مطـــــرب شکـــــست او چنـــــگ بفکن چـــــو ســـــوی ده شـــــد آن بیچـــــاره از قهـــــرــــــدار ــــــهر مق ــــــدارد ش ــــــن ن ــــــزد م ــــــه ن ک جهــــــان پــــــر شیــــــشه بــــــر هــــــم نهادســــــت

معنـــــــی نـــــــه اهـــــــل راز باشـــــــیچـــــــو در زنـــــی تـــــو اگـــــر اینجـــــای یـــــک دم مـــــی

چــــــو هفــــــت انــــــدام تــــــو افتــــــاد در دام اگــــر ســــر کــــژ کنــــد یــــک مــــوی بــــر تــــوـــــــده ـــــــک انگـــــــشتت بری اگـــــــر گـــــــردد ی دریــــن نــــه طــــشت خــــوان در گفــــت و گــــویی تــــــو خــــــود در چــــــه حــــــسابی وز کجــــــایی

ـــــــی ـــــــرت نم ـــــــازار فط ـــــــه در ب ـــــــی ک دانــــــداری کــــــه مــــــی ــــــو پن ــــــی ز جــــــایی ت آی

روزن برآیــــــــدچــــــــو خفاشــــــــی کــــــــه از ـــــــــی ـــــــــاغ و راغ لخت ـــــــــرد ب بگـــــــــردد گـــــــــد ز جـــــــــایی اگرمـــــــــوری ســـــــــری یاب بجــــــــــز خــــــــــود را نبینــــــــــد در میانــــــــــه وىل چــــــــــــون آفتــــــــــــاب آتــــــــــــشني رویــــــــــــتان ــــــــــــاش دس ــــــــــــد در دل خف نمایــــــــــد خفــــــــــاش اال ای روز و شــــــــــب مانن بمـــــــویی چنـــــــد چـــــــون خفـــــــاش قـــــــانع چــــــو شــــــب پــــــر روز کــــــوری بازمانــــــده نــــــــــــه روی آفتــــــــــــاب از دور دیــــــــــــده

ــــــی ــــــون خورش ــــــه چ ــــــشی ک ــــــارنیندی د جبــــــــان را ــــــــاداده ج ــــــــستگی ن ــــــــت شای دل بـــــــرو شایـــــــستگی خـــــــویش کـــــــن ســـــــاز بــــــــــرا ای ذره زیـــــــــــن روزن کـــــــــــه داری تــــــــرا رفــــــــنت ازیــــــــن روزن صوابــــــــست

گــــویی کــــه نــــور مــــن چنانــــست تــــو مــــی

گبــــــشهر آمــــــد همــــــی زد مطربــــــی چنــــــ ــــــداخت ــــــرب ان ــــــا در مط ــــــشید او اللک کـــــــــد ـــــــــاک برکن ـــــــــتایی پ ـــــــــروت روس بـــــــــهر ـــــــــرا ش ـــــــــی زد ف ـــــــــادانی بروت ز نــــــــدار ــــــــد پ ــــــــروتش ب ــــــــر ب ــــــــیکن ب ول اگـــــر ســـــنگی زنـــــی بـــــر تـــــو فتادســــــت بتــــــاریکی چــــــو مــــــشت انــــــداز باشــــــی

ـــــیخ عـــــالم مـــــی ـــــو هـــــم اینجـــــا ب ـــــی ت زنــــــت انــــــدام ــــــارغم از هف ــــــویی ف ــــــه گ چ هــــــــــــزاران درد آرد روی بــــــــــــر تـــــــــــــو

یـــــــده ز عجـــــــز خـــــــود شـــــــوی پـــــــرده درـــــــبویی ـــــــی در س ـــــــو منج ـــــــدی همچ بمانــــــشه زیــــــر آســــــیایی کــــــه تــــــو چــــــون شیــــــدرت ــــــان ق ــــــست بازرگ ــــــق نی ــــــز ح بجـــــــی ـــــــاخوش بالی ـــــــو ن ـــــــدار ت ـــــــی پن زهــــــــــشش درآیــــــــــد ز کــــــــــنج آســــــــــتان بی نــــــشیند بــــــر ســــــر هــــــر ســــــر درختــــــیــــــایی ــــــشت او پادش ــــــه گ ــــــد ک ــــــان دان چنــــــــــه ــــــــــردد از زمان ــــــــــاد گ ــــــــــویی ش بم نهــــــــد از آســــــــمان ســــــــوی زمــــــــني روی

ـــــــی ـــــــري م ـــــــزان ش ـــــــست گری ـــــــزد ز پ انری شـــده هـــم رغـــم ایـــن یـــک مـــشت اوبـــاشــــــرده ضــــــایع ــــــريین ک ــــــر ش ــــــوری عم ز کـــــــــــــده شـــــــــــــبان روزی اســـــــــــــري آز مان نـــــه چـــــشمت رشـــــته تـــــای نـــــور دیــــــده ز بــــــــــرج وحــــــــــدتی آیــــــــــد پدیــــــــــدار چگونـــــــــــــه تـــــــــــــاب آرد نـــــــــــــور آن را چــــــو ذره پــــــیش آن خورشــــــید شــــــو بــــــاز کـــه نیـــست ایـــن خانـــه بـــس روشـــن کـــه داری کــــــه صــــــحرای جهــــــان پــــــر آفتابــــــست

قـــــدرم ندانـــــستکـــــه کـــــس از نـــــور مـــــن

۷۷

ســـــخن از قـــــدر خـــــود تـــــا چنـــــد رانـــــیـــــــري از راه ـــــــر گ ـــــــیه ب ـــــــاک س ـــــــی خ کفـــــــو در کـــــــار ـــــــدان کاغـــــــاز و انجـــــــام ت ب تــــــو مــــــشتی خــــــاک و چنــــــدینی تغــــــري

نــــــــی ای پــــــــارۀ خــــــــونک تکــــــــرب مــــــــیــــــدیش ــــــر ان ــــــه کــــــرب و ب ــــــرو از ســــــر بن ب خوشــــــی دل بــــــر جهــــــان بنهــــــاده ای تــــــوــــــردان ــــــست گ ــــــه گردت ــــــني چرخــــــی ک چنـــــــی اگـــــــر تـــــــو رفـــــــع و خفـــــــض آن نبین رهــــــی جــــــویی بفکــــــرت همچــــــو مــــــردان بــــــــسوی آشــــــــیان خــــــــود کنــــــــی ســــــــاز بگـــــــردی گـــــــرد ایـــــــن مـــــــردار خانـــــــهــــو خــــاموش ــــی ت ــــا همــــی بین چــــه گــــر، دری

ـــــدانی ـــــود ب ـــــدر خ ـــــه ق ـــــواهی ک ـــــر خ اگ نقــــش کــــن پــــس ببــــادش ده هــــم آنگــــاه کفــــــی خاکــــــست اگــــــر هــــــستی خــــــربدار تفکـــــــر کــــــــن مکـــــــن چنــــــــدین تکــــــــرب ز چنــــــــدین ره گــــــــذر افتــــــــاده بــــــــريون کـــــه تـــــا تـــــو کیـــــستی و چیـــــست در پـــــیش

ــــــاده ــــــا خــــــود کجــــــا افت ــــــني ت ــــــو بب ای ت چنـــــــني گـــــــویی کـــــــه زیرتـــــــست میـــــــدان میــــــان هــــــر دو ســــــاکن چــــــون نــــــشینی

ــــــــردانب ــــــــضیق چــــــــرخ گ گــــــــردی در مـــــاز ـــــالم بجـــــای خـــــود رســـــی ب ـــــن ع دریـــــــــــــه ـــــــــــــسمات زمان ـــــــــــــی از طل نرتس

ـــــــی ـــــــوش وىل م ـــــــد زود در ج ـــــــرس کای ت الحکایه و التمثیل - ۸۴

ــــــــتاد ــــــــا باس ــــــــب دری ــــــــر ل ــــــــزی ب عزی یکــــــــی دریــــــــا همــــــــی دیــــــــد آرمیــــــــده بـــــــدریا گفـــــــت ای بـــــــس بـــــــی نهایـــــــتــــــو ــــــک دم از ت ــــــد ی ــــــوجی برآی ــــــه گرم ک

ـــــــتاد ـــــــا فرس ـــــــوی دری ـــــــر س ـــــــر از ه نظ رت بحـــــــــدش نارســـــــــیدهیکـــــــــی فطـــــــــ

ــــــــــی ــــــــــو م ــــــــــت ز آرام ت ترســــــــــم بغای بـــــسی کـــــشتی کـــــه افتـــــد بـــــر هـــــم از تـــــو

المقاله السادسه عشر -۸۵ گـــــرت ملـــــک جهـــــان زیـــــر نگـــــني اســـــتــــــــــدنیا جــــــــــاودانی ــــــــــس ب ــــــــــد ک نمان جهـــــــان را چـــــــون ربـــــــاطی بـــــــا دود ردانــــــه ــــــت خربن ــــــه وز هیچ ــــــل خفت ــــــو غاف تـــــرگ نزدیکـــــی رسیدســـــت کـــــسی کـــــش مـــــده ـــــشای دی ـــــست رگ بگ ـــــم ای س ـــــو ه ت

گـــــــر تـــــــو گـــــــدایی گـــــــر شهنـــــــشاهتـــــــرا ــــــست ــــــا بماه ــــــاهی ت ــــــت ز م ــــــر ملک اگ چـــــــو بـــــــر بندنـــــــد ناگاهـــــــت زنخـــــــدانــــــام ــــــام وناک ــــــه داری ک ــــــزی ک ــــــر چی ز ه بــــــسی کردســــــت گــــــردون دســــــت کــــــاریــــــیچ دارد ــــــدین پ ــــــدین عمــــــری کــــــه چن ب

ــــــر زمــــــني اســــــت ــــــو زی ــــــآخر جــــــای ت ب نـــــــدانی بگورســـــــتان نگـــــــر گـــــــر مـــــــی

کـــــــزین در چـــــــون درآیـــــــی بگـــــــذری زان وگرنـــــــهبخــــــواهی مــــــرد گـــــــر خــــــواهی

چنــــــــني گوینــــــــد کــــــــو رگ برکــــــــشیدست کـــــــــــــز اول بـــــــــــــودۀ رک برکـــــــــــــشیدهـــــست هـــــم راه ـــــاس و ده خشت ســـــه گـــــز کرب ســـــــــرانجامت بـــــــــرین دروازه راهـــــــــستــــــخ دان ــــــان آنجــــــا، زن ــــــک جه همــــــه مل

ــــــی ــــــرانجام جــــــدا م ــــــدت شــــــد در س بایــــــــود کــــــــس را رســــــــتگاری ــــــــد ب نخواهــــــیچ دارد ــــــر ه ــــــی ب ــــــشو غــــــره کــــــه پ م

الحکایه و التمثیل -۸۶ــــــــی ــــــــر م ــــــــتاد م مگ ــــــــت اس ــــــــهرف ــــــــه خــــــــری مــــــــی هین ــــــــارش آبگین ــــــــرد ب ب

۷۸

ـــــاری ـــــسته ک ـــــس آه ـــــه ب ـــــتش ک یکـــــی گفــــــــیچ دارم ــــــــر پ ــــــــت دل پ ــــــــه دارم گف چ

ــــاد دارد عمــــر هــــیچ ــــر ب ــــی ب اســــت چــــو پ چنـــــني عمـــــری کـــــزو جـــــان تـــــو شادســـــت اگــــــــر ســــــــد ســــــــکندر پــــــــیش گــــــــريیـــــشت نهادســـــت ـــــرگ هـــــم پی ـــــن م ـــــرا ای تــــــیم ــــــری زدون ــــــی ب ــــــاخی را هم ــــــو ش چ تـــــــــرا دور فلـــــــــک چنـــــــــدی گـــــــــذارد همــــــه کــــــار جهــــــان از ذره تــــــا شــــــمس

فانیـــــــــتیاگـــــــــر اســـــــــکندی دنیـــــــــا وگـــــــــر روبـــــــــني تـــــــــر از اســـــــــفندیاری نـــــــــۀ کـــــــــوه و گـــــــــر کـــــــــوه بلنـــــــــدیـــــــــــی ـــــــــــای آب ـــــــــــا و گردری ـــــــــــه دری نـــــــــانی ـــــــــري ژی ـــــــــر ش ـــــــــري و گ ـــــــــۀ ش ن نـــــــۀ پیـــــــل و گـــــــر خـــــــود پیـــــــل گـــــــريی نـــــۀ خورشـــــید و گرهـــــست ایـــــن کمالـــــت نـــــــــۀ مـــــــــاه و گـــــــــر مـــــــــاه منــــــــــريی نـــــــۀ ســـــــندان و گـــــــر ســـــــندان و پتکـــــــیـــــــــــزی نـــــــــــۀ آهـــــــــــن بـــــــــــسختی و بتیـــــــل زوری ـــــــع و پی ـــــــري طب ـــــــو ش ـــــــر ت اگ

م کــــــه از تــــــن جــــــان برنــــــدتهمــــــی آن دـــــدکوب ـــــشتی لگ ـــــن گ ـــــی در کف ـــــو خفت چــــــژادی ــــــش ن ــــــو گــــــر خــــــاکی و گــــــر آت تـــــار ـــــت از ب ـــــب ریخ ـــــز ت ـــــربگ ک ـــــسا گل ب چـــــو بزتاچنـــــد خـــــواهی بـــــر کمـــــر جـــــستــــــــرد ــــــــدین زن و م ــــــــا چن ــــــــدیش ت فروانـــــا جـــــای ـــــه صـــــحرای عـــــالم جـــــای ت همـــــــنگ ـــــــنگ فرس ـــــــني فرس ـــــــه روی زم همـــــــان گـــــــام و ناگـــــــام همـــــــه کـــــــوه و بیاب

ىل نیــــــستهمــــــی در هــــــیچ صــــــحرا منــــــزــــــی ــــــه م ــــــر جــــــایی ک ــــــاهی زه ــــــد گی روی

همـــــه خـــــاک زمـــــني خـــــاک عزیزانـــــست

ــــــه داری ــــــر چ ــــــر خ ــــــستگی ب ــــــدین آه بــــــد هــــــیچ دارم کــــــه گــــــر خــــــر مــــــی بیفت

ببــــني کــــني هــــیچ را صــــد گونــــه پــــیچ اســــتــــت ــــه بادس ــــو ک ــــان ت ــــد بج ــــرگ آی ــــو م چــــريی ــــیش م ــــه پ ــــس ن ــــه پ ــــت خــــود ن ز وق وىل روزی دو از پــــــــــــــس اوفتادســــــــــــــت

ـــــــیدل ـــــــر م ـــــــاخ دگ ـــــــیم ش ـــــــرزد از ب ل خـــود ایـــن مـــست اســـتخوان چنـــدی نـــدارد

ــــی ــــاالمس چــــه م ــــن ب ــــم تع پرســــی کــــان لـــــــر ـــــــد ب ـــــــکندرانیت کن ـــــــن اس ـــــــو کف ت

بـــــــــــــآخر نیـــــــــــــز او را چـــــــــــــشم داری چـــــو کــــــاهی گـــــردی از بــــــس مــــــستمندیـــــــــــــی ـــــــــــــذیری خراب ـــــــــــــاالیی و بپ بپ تـــــــو روبـــــــه بـــــــازی گـــــــردون نـــــــدانی چــــــــو نمــــــــردی بــــــــسارخکی بمــــــــريیـــــــت چـــــــو در گـــــــردی پدیـــــــد آیـــــــد زوال چـــــــو پـــــــیش عقـــــــده افتـــــــادی بگـــــــريی چـــــــو مـــــــرگ آیـــــــد برهـــــــواری بلنگـــــــی وگـــــــر هـــــــستی بیـــــــک ســـــــستی بریـــــــزیــــــــــوری ــــــــــان گ ــــــــــۀ کرم ــــــــــر طعم ز به میــــــــان زیــــــــره تــــــــا کرمــــــــان برنــــــــدتــــسی چــــوب ــــا ب ــــه خــــوری ام ــــه ب ــــو خفت ت دریـــــــن دوالب ســـــــیمابی چـــــــو بـــــــادیــــار ــــک ب ــــان بی ــــا کرم ــــزه ت ــــب ری شــــد از ت کــــه خــــواهی کــــام و ناکــــام ایــــن کمربــــست

ی پـــــــر دردکجـــــــا رفتنـــــــد بـــــــا دلهـــــــاـــــــی ـــــــه م ـــــــر خفت ـــــــراپای سراس ـــــــنم س بی

تــــــن سیمینــــــست زلفـــــــني ســــــیه رنـــــــگ قــــــد چــــــون ســــــرو بیــــــنم چــــــشم بــــــادامــــست کــــه در خــــاک رهــــش پرخــــون دىل نی

آیــــــد از هــــــر بــــــرگش آهــــــی بــــــرون مــــــیـــــرگ ریزا ـــــرگ و عـــــالم ب ـــــزان ب ـــــسعزی تن

الحکایه و التمثیل -۸۷ کـــــــه از کـــــــار خـــــــدا مـــــــا را خـــــــرب ده یکــــــــــی پرســــــــــید از آن دیوانــــــــــه در ده

۷۹

ــــاه گ ــــن آ ــــا گــــشتم م ــــه ت ــــت او ک ــــني گف چنــــــستبحک مــــــت کاســــــۀ ســــــر را چــــــو برب

اگــــــر از خــــــاک بــــــرگريی کفــــــی خــــــاک بـــــــصد زاری فـــــــرو گریـــــــد چـــــــو میغـــــــی ز اول روز ایـــــــــــن چـــــــــــرخ دل افـــــــــــروز تــــــو گــــــویی بــــــر زمــــــني هــــــر ذرۀ خــــــاکـــــدی آخـــــر ـــــر خـــــاک افکن ـــــا را زی ـــــه م ک اال یـــــــا غـــــــافالن تـــــــا کـــــــی پـــــــسندیدــــــه ــــــا هم ــــــودیم م ــــــما ب ــــــون ش در اول چ

ــــــــن راهخــــــــدا را کاســــــــه گرد ــــــــدم دری یـــــــادش داد و آنگـــــــه خـــــــرد بشکـــــــست ببــــــــاک ــــــــاک غمن ــــــــصۀ از خ ــــــــی ق برپســــــــزد دریغــــــــی ز یــــــــک یــــــــک ذره برخی

ــــــی ــــــق م ــــــغ خل ــــــاید شــــــب و روز دری س ز فـــــــان حـــــــال بگـــــــشادند بـــــــی بـــــــاکـــــر ـــــدی آخ ـــــر بربن ـــــن کم ـــــم زود ای ـــــو ه ت کـــــه مـــــا را زیـــــر پـــــای خـــــود فکندیـــــد چــــــو مــــــا گردیــــــد در آخــــــر شــــــما هــــــم

الحکایه و التمثیل -۸۸ــــــــــۀ را ــــــــــد شــــــــــاهییکــــــــــی دیوان دی

ـــــر ـــــۀ در ب ـــــن کاس ـــــا ای ـــــت ب ـــــون گف بمجنــــــردم ــــــشه ک ــــــه اندی ــــــه ش ــــــا ک ــــــشه گفت بـــــــست ـــــــن گدایی ـــــــۀ چـــــــون م ـــــــدانم کل ن بپیمـــــــــــــودم بعمـــــــــــــری روی عـــــــــــــالم چــــــه گــــــر داری ســــــپاه و ملــــــک و کــــــشورـــاز ـــک و ت ـــدین ت ـــی چن ـــون من ـــو همچ ـــو ت چـــــــــت کـــــــــل ـــــــــی از کردن ـــــــــه ار نفکن هم فکنـــــــدی همچـــــــو ســـــــقا آب در پوســـــــت عزیــــــزا غــــــم نگــــــر غــــــم خواریــــــت کــــــو

ــــــــک د ــــــــدبی ــــــــون دم نمان ــــــــدۀ چ م مانــــــــــــزان ــــــــــــون دل بری ــــــــــــشم خ ز راه چ اگــــــــــر گــــــــــردون نبــــــــــودی نامــــــــــساعد مخـــــــسب ای دل ســــــــخن بپـــــــذیر آخــــــــر بــــــسی بــــــر رفتگــــــان رفتــــــی بــــــصد نــــــاز

نـــــازی اگـــــر عمـــــرت درازســـــت چـــــه مـــــی اگــــر عمــــر تــــو صــــد سالــــست و گربیــــستـــــت ـــــال دادس ـــــرا صـــــد س ـــــر ت ـــــصیبت گ نــــــاه ــــــر کوت ــــــست و عم ــــــرت غم ــــــه عم هم

کــــــرد از غــــــم خــــــون بــــــرویم فــــــرو مــــــیـــــــــانی ـــــــــدانی ف ـــــــــرگ در زن ـــــــــیم م ز ب بــــــسا جانــــــا کــــــه همچــــــو نیــــــل در تــــــن چــــــو دیــــــگ عمــــــر سربازســــــت پیوســــــتـــــاز ـــــای ناس ـــــه در دنی ـــــن ک ـــــازم م ـــــه س چ

نهــــــــاده کاســــــــۀ ســــــــر پــــــــیش راهــــــــی پــــــزی در کاســــــۀ ســــــر چــــــه ســــــودا مــــــی

ــــــشه کــــــردم ــــــشنت هــــــم پی ــــــا خوی ــــــرا ب ت و یــــــا خــــــود آن چــــــون تــــــو پادشاییــــــستـــــم ـــــرا ه ـــــد م ـــــز آم ـــــه گ ـــــسمت س ـــــرا ق تــــــر ــــــن، براب ــــــو خــــــوری دو م ــــــرده ت دو گ چــــــه خــــــواهی کــــــرد از گــــــردن بینــــــداز

ت غـــــــلهمـــــــه فـــــــردا شـــــــود در گردنـــــــ نــــه آبــــست ایــــن کــــه فــــردا آتــــشت اوســــت چـــــو بـــــادی عمـــــر شـــــد بیـــــداریت کـــــوــــــت هــــــم نمانــــــد ــــــانی هــــــیچ و هیچ نمــــزان کــــه خــــواهی گــــشت خــــاک خــــاک بی نکــــــشتی خــــــاک چنــــــدین ســــــیم ســــــاعدـــــــه عـــــــربت گـــــــري آخـــــــر ـــــــدین رفت ز چنــــــاز ــــــدگان ب ــــــد آین ــــــو رون ــــــر ت ــــــسی ب بــــــت ــــــدین نیازس ــــــرا چن ــــــدن ت ــــــان کن بج جـــــزین دم کانــــــدرویی حاصـــــلت چیــــــست

ـــــس ـــــی حالی ـــــتدم ـــــه بادس ـــــر جمل ت دیگـــــــاه ـــــــرد آنگ ـــــــريین ک ـــــــخ ش ـــــــرگ تل بم نـــــــدانم ایـــــــن ســـــــخنها چـــــــون بگـــــــویمــــــــــــــدگانی ــــــــــــــان زن ــــــــــــــردم در می بمـــــــنب همـــــــی جوشـــــــد دریـــــــن نیلـــــــی نهن

یــــازد بجــــان دســــت اگــــر چــــون گربــــه مــــی نــــــدارد گریــــــه شــــــرم و دیــــــگ ســــــرباز

۸۰

ـــــی ـــــد جوش ـــــی چن ـــــو دیگ ـــــرو ای دل چ بــــــصد درد ــــــی ب ــــــال پخت ــــــگ ب ــــــن دی دری ســـــــیه دل تـــــــر ز دیگـــــــی ای گنـــــــه کـــــــار

ســـــتیزی بـــــرون شـــــد دیگـــــت از ســـــر مـــــی چـــــه گـــــویم طرفـــــه مرغـــــی تـــــو بهـــــر کـــــار

ــــــاعتی ــــــر س ــــــو ه ــــــهبت ــــــر ن ــــــانی دگ جــــــــدالفی ــــــــود چن ــــــــۀ خ ــــــــوان و کاس ز خــــر ــــک س ــــو ی ــــک ت ــــو و مل ــــک ت ــــه مل همـــت ـــش دوس ـــان داری ـــه از ج ـــی ک ـــر آن ملک ه اگــــــر ملــــــک تــــــو شــــــد صــــــحرای دنیــــــا چـــــــو بهـــــــر خـــــــاک زادســـــــتی ز مـــــــادر کـــسی کـــو خانـــه چنـــدان ســـاخت کـــو بـــود چــــو جانــــت شــــیب خواهــــد بــــود در خــــاکـــــــــربدار ـــــــــت خ ـــــــــاز و انجام ـــــــــۀ ز آغ ن

ــــــو درخــــــو ــــــن اول و آخــــــر ت ــــــه ک یشنگ رحــــــم بودســــــت جــــــای خــــــون نخــــــستت

شـــــــوی از خـــــــون پدیـــــــدار بـــــــاول مـــــــیــــد ــــه جوی ــــادی ک ــــون ش ــــاک و خ ــــان خ میــــاز ــــم و ت ــــدین ت ــــا چن ــــه ب ــــت ک ــــی غفل زهــــــی ــــــاک رفت ــــــر ناپ ــــــاکی و گ ــــــر پ ــــــو گ تــــان خــــاک و خــــون شــــادی چــــه جــــویی میــــــد محکــــــم ــــــدگان در بن ــــــان چــــــون بن می اگـــــــــر آکنـــــــــدۀ از ســـــــــیم و زر گـــــــــنج میـــــــان دربنـــــــد کـــــــني در بـــــــر گـــــــشادست

ــــــدین ســــــخن ســــــودکجــــــا دارد ــــــرا چن تــــردی ــــویش ک ــــت خ ــــان بدس ــــاری ک ــــه ک ک

ــــــــی ــــــــود را از خموش ــــــــاز خ ــــــــنب س نهنـــگ درخـــورد ـــستم چـــون نمـــک در دی ـــه ه ک ارفــــــرو گــــــري ای ســــــیه دل دیگــــــت از بـــــــــــزی ـــــون کفچلی ـــــگ همچ ـــــر دی ـــــه در ه ک کــــــــه از دیگــــــــم برایــــــــی سرنگوســــــــارــــــــه ــــــــز برن ــــــــی نی ــــــــویش دیگ ز الف خ ز ســـــــــودا کاســـــــــۀ ســـــــــردار صـــــــــافیــــــــی کــــــــم ز گاورســــــــست کمــــــــرت ز ملکــــت ــــی اوس ــــرگ از پ ــــون م ــــیچ چ ــــريزد ه ن ســـــــرانجامت دو گـــــــز خاکـــــــست مـــــــاوا بـــــرین پـــــشتی چـــــه ســـــازی بـــــاغ و منظـــــرــــود ــــو ب ــــريین و نک ــــه ش ــــهدش خان ــــو ش چ

زی بــــــــرافالکســــــــرمنظر چــــــــه افــــــــرا میــــــان خــــــاک و خــــــون مانــــــدی گرفتــــــارـــیش ـــست از پ ـــود و چی ـــس چـــه ب ـــااز پ ـــه ت کـــستت ـــون بش ـــون خ ـــون چ ـــی ز خ ـــاک آی بخــــــــــار ــــــــــر خــــــــــاک ره گرفت ــــــــــآخر زی ب تــــــرا عاقــــــل دریــــــن معنــــــی چــــــه گویــــــدــــــان خــــــاک وخــــــون برســــــاختی کــــــار می ز خـــــــونی آمـــــــدی بـــــــا خـــــــاک رفتـــــــیـــــــویی ـــــــده آزادی چـــــــه ج ـــــــۀ جـــــــز بن نـــــــد آدم ـــــــی فرزن ـــــــی غم ـــــــود ب ـــــــه نب ک

خـــــورد یـــــک دم آب بـــــی رنـــــجنخـــــواهیـــــت ـــــختت اوفتادس ـــــه س ـــــستی ک ـــــن س مکــــــرو کــــــاری بدســــــت خــــــود بکــــــن زود بــــــیش کــــــردی ــــــزاران ب یکــــــی را صــــــد ه

الحکایه و التمثیل - ۸۹ـــــــسیار ـــــــال ب ـــــــردی م ـــــــرد م وصـــــــیت ک کـــــــه تـــــــا ایـــــــن را بدرویـــــــشان رســـــــاندــــــرت ــــــیش مه ــــــه زر پ ــــــد آن هم ــــــو بردن چــــــدگانی ــــــر در زن ــــــه گ ــــــت او ک ــــــني گف چن بدســـــــت خـــــــود بـــــــسی بـــــــودیش بهـــــــرت

کــــه چــــون مــــردم برنــــد ایــــن پــــیش مختــــار ـــــــد ـــــــه بدان ـــــــستحق را ب ـــــــرت م ـــــــه مه ک بقــــــــدر نــــــــیم جــــــــو برداشــــــــت زان زرـــــــانی ـــــــرد ف ـــــــدر آن م ـــــــن ق ـــــــداری ای ب کـــــه بدهـــــد ایـــــن همـــــه زر خاصـــــه مهـــــرت

۸۱

المقاله السابعه عشر -۹۰ــــــــــــــاده از راه اال یــــــــــــــا غافــــــــــــــل افت

ـــــــــی ـــــــــت م ـــــــــدگانی بغفل ـــــــــذاری زن گـــــــــدی ـــــــــری دوی ـــــــــدگی عم ـــــــــوی زن بب

بــــــــدبحــــــــسرتها چــــــــو چــــــــشمت راه یاـــــــــــدی ـــــــــــا بمان ـــــــــــدۀ دنی ـــــــــــال زن مث

بخـــــــــواهی مـــــــــرد غافـــــــــل وار ناگـــــــــاه دریغــــــــا گــــــــر چنــــــــني غافــــــــل بمــــــــانیــــــــدی ــــــــویی ندی ــــــــدگی ب ــــــــک از زن ولیــــــــد ــــــــاه یاب ــــــــویش آنگ ــــــــاری خپ نگوســـــدی ـــــه دعـــــوی بمان ـــــی هم ـــــی معن ـــــو ب ت

الحکایه و التمثیل - ۹۱ـــــــدی ـــــــده دی ـــــــدانک در ره ژن ـــــــی چن یکــــــه ــــــده خان شــــــبی چــــــون پرشــــــدش از ژن

هــــــمهمــــــه ژنــــــده بــــــسوخت او در میــــــان اال یـــــا ژنـــــده چـــــني ژنـــــده چـــــه چینـــــی چــــــو بهــــــر ژنــــــده داری چــــــشم بــــــر راهـــــردی برســـــتی ـــــداری کـــــه چـــــون م ـــــو پن ت

دان کـــــه چـــــون جانـــــت برآیـــــد یقـــــني مـــــی نباشـــــد از تـــــو یـــــک یـــــک ذره بـــــی کـــــار چــــــــو ازگــــــــورت برانگیزنــــــــد مــــــــضطر چــــو خــــوش آتــــش زدی در خــــرمن خــــویشــــــی ــــــا ک ــــــول ت ــــــس روی غ ــــــن پ ــــــر ای تــــــــر از دســــــــت ــــــــانی عم ــــــــدادی رایگ ب

را بهــــــــا آیــــــــد جهــــــــانیدمــــــــی کــــــــانــــــویش ــــــم خ ــــــت ک ــــــر غفل ــــــی از س گرفت گهــــــی معجــــــز گهــــــی برهــــــان نمودنــــــدـــــــد ـــــــاه کردن ـــــــد آگ ـــــــک و ب ـــــــرا از نی ت بگفتنــــدت چــــه کــــن چــــون کــــن چــــرا کــــنـــن همـــه ســـختی و درخواســـت ـــود ای ـــه زان ب ن

خرامـــــــــــی ببـــــــــــازار تکـــــــــــرب مـــــــــــیــــــو ــــــا صــــــد شــــــکن ت ــــــۀ ب بپوشــــــی جام تــــــرا تــــــا نــــــشکند در هــــــم ســــــر و پــــــای ریتـــــــو تـــــــا ســـــــر داری و تـــــــا پـــــــای دا

ـــــدین بـــــاد پنـــــدار ـــــو خـــــاکی طبـــــع چن ت دهــــی تــــو خوشــــی خــــود را غــــروری مــــی

چـــــو در خـــــوابی ســـــخن هیچـــــی نـــــدانیـــــــو ـــــــرو جهـــــــدی کـــــــن ار پیغمـــــــربی ت ب تــــــو پنــــــداری بیــــــک طاعــــــت برســــــتی

جــــــز آن کــــــارش نبــــــودی ژنــــــده چیــــــدی فتــــــــــادش اخگــــــــــری انــــــــــدر میانــــــــــه

دو عــــــالم بــــــود از آن غــــــمکــــــرا در هــــــر میـــــــان ژنـــــــده تـــــــا چنـــــــدی نشـــــــستیـــــاه ـــــده ناگ ـــــم ژن ـــــو و ه ـــــم ت ـــــسوزی ه ب کجــــــا رســــــتی کــــــه در ســــــختی نشــــــستی بیــــــــک یــــــــک ذره طوفانــــــــت برآیــــــــدـــــــار ـــــــدن گرفت بـــــــود در رنـــــــج جـــــــان کن برهنـــــــه پـــــــا و ســـــــر در دشـــــــت محـــــــشر نـــــدانی آنـــــچ کـــــردی بـــــا تـــــن خـــــویش بـــــــدنیا دوســـــــتی مـــــــشغول تـــــــا کـــــــی اگـــــر بـــــر خـــــود بگریـــــی جـــــان آن هـــــست

ـــــــــ ـــــــــیپ ـــــــــانی ی آن دم نم ـــــــــريی زم گــــــی ــــــک دم خــــــویش نم ــــــای ی ــــــی به دان

گهــــــی توریــــــت و گــــــه قــــــرآن نمودنــــــدـــــــد ـــــــاه کردن بـــــــسوی حـــــــق رهـــــــت کوتــــــل کــــــش کــــــار خــــــدا کــــــن هــــــوارا امیـــــت ـــــی راس ـــــایی کن ـــــتار رعن ـــــا دس ـــــه ت ک نیـــــارد گفـــــت کـــــس بـــــا تـــــو چـــــه نـــــامیـــــــــو ـــــــــن ت ـــــــــاس و کف ـــــــــشی ز کرب نیندیــــــــای ــــــــه وج ــــــــرينان و جام ــــــــردی س نگ رگ ســــــــود و زیــــــــان بــــــــر جــــــــای داری

ــــارچــــ ــــک ب ــــی بی ــــر بنه ــــی ز س ــــر بنه و س ســـــــــــبد از آب زود آری تهــــــــــــی تــــــــــــو چــــــو ســــــر انــــــدر کفــــــن پیچــــــی نــــــدانیـــــو ـــــری ت ـــــن عـــــالم ب ـــــا توشـــــه ازی کـــــه تــــــارغ نشــــــستی ــــــني ف ــــــت چن کــــــه از غفل

۸۲

تـــرا ایـــن ســـخته نیـــست ایـــن کـــار ای دوســـت فغـــــــــان و خامـــــــــشی ســـــــــودی نـــــــــدارد

ـــــد آمـــــد پـــــاک از پوســـــت بـــــرون مـــــی بایــــــدارد ــــــودی ن ــــــه ب ــــــو ب ــــــستی ت ــــــه ه ک

الحکایه و التمثیل - ۹۲ـــــــرب ـــــــريی را مق ـــــــه پ ـــــــن ک ـــــــنودم م ش

گاهکــــــرد تــــــا وقــــــت ســــــحر فغــــــان مــــــیـــــالني ـــــر بب ـــــداری س ـــــشب ن ـــــک ام ـــــه ی کـــــــد ـــــــرم خداون ـــــــز از ش ـــــــب نی ـــــــر ش دگ

ــــــی ــــــر از آن دردش جگــــــر م ســــــوخت در بــــــــــــاتف دگــــــــــــر ره دادآواز ــــــــــــی ه یکـــــــــا را عجـــــــــب کـــــــــاری بفتادســـــــــت مــــود ــــوان ب ــــه خــــامش ت ــــت ن ــــوان گف ــــه بت ن گــــر ازیــــن گونــــه کــــاری ســــخت یــــا دســــتــــــوایی ــــــی ن ــــــست مــــــردم ب ــــــا کی بگــــــو تــــــــتخوان را ــــــــشتی اس ــــــــرده م ــــــــراهم ک ف

مـــــــشتی رگ و پـــــــیبهـــــــم گـــــــرد آمـــــــدهـــــی ـــــتی م ـــــاز بدس ـــــصد ن ـــــوتی ب ـــــورد ق خ

ــــــــدقول باشــــــــد ــــــــد ب اگــــــــر قــــــــوىل کنـــــــــربز ـــــــــد بم ـــــــــای او باش ـــــــــت ج فراغ اگــــــر صــــــحبت کنــــــد بــــــا ســــــریت وزن

ــــــی ــــــرده م ــــــرم م ــــــن از ک ــــــاز کف ــــــد ب کن بخـــــــــــــــــون دل زر از بـــــــــــــــــريون درآرد همـــــــه بینـــــــاییش پیهـــــــی نمـــــــک ســـــــود اگـــــــــر خـــــــــاری شـــــــــود در پـــــــــای او راـــــد ـــــورده باش ـــــزون خ ـــــار اف ـــــک ب ـــــر ی اگ

خــــورد از ضــــعف و ســــستیوگــــر خــــود کــــمـــــــــک دم ـــــــــده و مـــــــــرده بی بمانـــــــــده زنــــــد ــــــرماش باش ــــــت س ــــــک دم طاق ــــــه ی نـــــاری ـــــیچ ک ـــــدر ه ـــــد ان ـــــربش باش ـــــه ص نـــار ـــدازد چـــو م ـــر ان ـــوری ســـست و زه چـــو م بـــــــصد ســـــــختی دریـــــــن زنـــــــدان بـــــــزاده

بــــسختی درد دنــــدان خاســــت یــــک شــــب یکــــــی هــــــاتف زفــــــان بگــــــشاد ناگــــــاه چــــــرا بــــــر حــــــق زنــــــی تــــــشنیع چنــــــدین

ر بنــــــــــــدبخاموشــــــــــــی زفــــــــــــان آورد دــــــر ــــــود از شــــــرم حــــــق س ــــــده ب وىل افکن

ــــی ــــزدان صــــبوری م ــــا ی ــــه ب ــــاز ک ــــی س کن کــــــه چنـــــــدینی پــــــر استادســـــــت مـــــــا راـــــود ـــــوان ب ـــــیهش ت ـــــه ب ـــــد ن گـــــه من ـــــه آ نــــــــــــدان آدم را فتادســــــــــــت کــــــــــــه فرزنـــــــــایی ـــــــــست و روزی ده بق ـــــــــی خاک کف کــــــــــــشیده پوســــــــــــتی در گــــــــــــرد آن را

ریــــزد گهــــی خلــــط و گهــــی خــــوی کــــه مــــی شـــــوید ز خـــــود بـــــاز بدســـــتی نیـــــز مـــــی

ــــــــیش ــــــــدخوش ــــــــول باش ــــــــاه ب از جایگ چـــــو فـــــارغ شـــــد بـــــدان شـــــريین کنـــــد رز

کوبــــــد بهــــــاون تــــــو دانــــــی کــــــاب مــــــیـــــی ـــــشمني م ـــــن ابری ـــــه م ـــــاز ک پوشـــــم از ن

ــــــرآرد ــــــون ب ــــــتاند خ ــــــود زر س ــــــل خ اجــــــــدود ــــــــی خران ــــــــنواییش لخت ــــــــه ش همــــــــــر جــــــــــای او را ــــــــــتال ب ــــــــــدارد مب ب شــــــکم را چــــــار میخــــــی کــــــرده باشــــــد بـــــــــربد دل امیـــــــــد از تـــــــــن درســـــــــتیــــــه عمــــــرش گــــــرو کــــــرده بیــــــک د مهمـــــــاش باشـــــــد ـــــــوت گرم ـــــــاب و ق ـــــــه ت ن نــــــــــــه طاقــــــــــــت آورد در انتظــــــــــــاری چــــــو کــــــاهی در ســــــرش کــــــوهی ز پنــــــدارـــــداده ـــــان ب ـــــر ج ـــــده آخ ـــــان کن ـــــسی ج ب

الحکایه و التمثیل -۹۳ــــــــی ــــــــون معن یکــــــــی پرســــــــید از آن مجن چنـــني گفـــت او کـــه دوغ اســـت ایـــن همـــه کـــارــــادیم ــــادروی فت ــــه م ــــن ک ــــست ای ــــه وادی چ

ــا ــن کــار دنی ــق و چیــست ای ــست ایــن خل کــه کیـــــر د ـــــارمگـــــس ب ـــــک ب ـــــد بی وغ گـــــرد آم

ز دســــــت خــــــویش از ســــــر پــــــی فتــــــادیم

۸۳

ـــــــشیم ـــــــوالن خوی ـــــــه غ ـــــــن وادی هم دریــــــــــانیم ــــــــــادچــــــــــو درم ــــــــــرداریم فری ب

دریغـــــــــا رنـــــــــج بـــــــــرد مـــــــــا بـــــــــدنیی اگـــــــر از دیـــــــده صـــــــد دریـــــــا ببـــــــاریـــــــــزا گـــــــــر بدســـــــــت آری کـــــــــدویی عزی کــــــدو پــــــر یــــــخ کنــــــی و آنگــــــه بــــــداری چـــــو بـــــاران گرچـــــه آن اشگـــــست بـــــسیارــــــانیم ــــــم چن ــــــدرت ه ــــــب ق ــــــه در جن همــــــــست ــــــــش کباب ــــــــرین آت ــــــــزاران دل ب هــــــدایی ــــــم خ ــــــو حک ــــــگ ت ــــــردد ز اش نگـــــــد ـــــــابود باش ـــــــان ن ـــــــر دو جه ـــــــر ه اگ

بـــــــر گرينـــــــد از پـــــــیشاگـــــــر روزیـــــــتــــــست ــــــار رفت ــــــه ک ــــــر ن ــــــاىل وگ ــــــر ن اگــــــــارت ــــــــد روزگ ــــــــا نمال ــــــــن ت ــــــــه ت بن چــــــرا هــــــر چنــــــد کــــــاری ســــــخت افتــــــاد همـــی پرســـی کـــه ایـــن چـــون و آن چگونـــستـــــاز ـــــن ب ـــــشم ک ـــــشم داری چ ـــــو چ ـــــر ت اگـــــــــــــر ـــــــــــــی آرام موجـــــــــــــودات بنگ دمـــــــه ـــــــت رفت ـــــــل و تمییزس ـــــــر عق ـــــــرا گ تــــــو ای عطــــــار ره در کــــــوی جــــــان گــــــري تــــــستی مــــــردار بگــــــذار ــــــو کــــــر کــــــس نی تــــــم ــــــشرتی گ ــــــد انگ ــــــو ش ــــــلیمان را چ س قـــــــــدم در نـــــــــه ببـــــــــازار عـــــــــدم تـــــــــو هــــــر آنــــــچ آن باطلــــــست از پــــــیش بــــــرگريـــــــز ز حـــــــب مـــــــال و حـــــــب جـــــــاه برخی چراجانـــــــــت زعـــــــــالم پـــــــــر گزندســـــــــتـــــــودی ـــــــت نب ـــــــس فرتوت ـــــــن نف اگـــــــر ایـــــــن زن ـــــــدم در راه دی ـــــــذر ق ـــــــود بگ ز خـــــــک ذره ســـــــستی ـــــــن ی مکـــــــن در راه دی

ز اول روز مـــــــــــــــــشغوالن خویـــــــــــــــــشیم بــــــال چــــــون رفــــــت بگــــــذرایمش از یــــــاد غــــــــم بــــــــسیار و آنــــــــرا حاصــــــــل نــــــــیـــــاری ـــــیچ ک ـــــر ه ـــــو ب ـــــه ت ـــــد ک ـــــدا دان خــــــــی ــــــــشمی و روی ــــــــرو چ ــــــــد آری ب پدیــــــزاری ــــــز ب ــــــا اشــــــگی همــــــی ری کــــــه تـــــــدارد هـــــــیچ مقـــــــدار بچـــــــشم کـــــــس ن

ــــــدیم و ــــــر خن ــــــ اگ ــــــر اش ــــــشانیمگگ ی فـــــ ـــــک قطـــــره کـــــرا پ ـــــن ی ـــــست روای ای آب

ــــــایی ــــــه ای و در کج ــــــا ک ــــــویی ب ــــــه گ چــــــه ســــــود باشــــــد ــــــان ن ــــــه زی خــــــدا را نــــــز از خــــــویش ــــــريی نی ــــــاس حــــــق نگ قیــــــــست همــــــــه نقــــــــشی از آن پرگــــــــار رفتــــــارت ــــــه ک ــــــادیگر چ ــــــست ب ــــــني رفت چن ز حـــــــريت بـــــــر تـــــــو افتادســـــــت فریـــــــاد چـــــرا ایـــــن راســـــت دیگـــــر پاشکونـــــست چـــــو کـــــردی چـــــشم بازاندیـــــشه کـــــن ســـــاز

ــــــک ذ ــــــک ی ــــــس ی ــــــات نف ات بنگــــــرثبـــــی ـــــه م ـــــه چ ـــــت رفت ـــــه چیزس ـــــی هم پرس

ـــــان گـــــري ـــــان کـــــم گـــــري گودشـــــمن جه جه جهـــــان بـــــا دیـــــو مـــــردم خـــــوار بگـــــذارــــــردم ــــــو م ــــــشتی دی ــــــش م ــــــت از ری برس

جــــویی ز مــــشتی نــــو قــــدم تــــو چــــه مــــیـــــــرگري ـــــــري و دل از خـــــــویش ب ره حـــــــق گ حجــــــــاب خــــــــود تــــــــویی از راه برخیــــــــز کــــــه از عــــــالم تــــــرا قــــــوتی بـــــــسندست غــــــــــم و اندیــــــــــشۀ قوتــــــــــت نبــــــــــودی

ایــــن نفــــس کــــافر بــــر زمــــني زنبــــت اســــن کــــــه نــــــستانند در دیــــــن جــــــز درســــــتی

الحکایه و التمثیل -۹۴ شــــــــنودم از یکــــــــی صــــــــاحب کرامــــــــات

کــــــــــده ویرانــــــــــۀ بــــــــــود درون مــــــــــی گرفتـــــــــه هـــــــــر دو تـــــــــن راه قمـــــــــاری جهــــــود انــــــدر قمــــــار آمــــــد بیــــــک بــــــار

کــــــه شــــــد روزی جهــــــودی در خرابــــــات ـــــــود ـــــــۀ ب ـــــــامر خان ـــــــدان را مق ـــــــه رن ک بــــــربده ســــــیم و زر هــــــر یــــــک کنـــــــاریـــــار ـــــود دین ـــــا در باخـــــت آپخـــــش ب کـــــه ت

۸۴

ــــاغی هــــر دو در باخــــت ســــرایی داشــــت و ب چــــــو شــــــد دســــــتش ز زر و ســــــیم خــــــاىل

ــــــور شــــــد ــــــودش ع ــــــرچ ب ــــــان از ه اوچن بدوگفتنـــــــــد ای مانـــــــــده چنـــــــــني بـــــــــاز چـــو بـــشنید ایـــن ســـخن بـــی دیـــن و پـــر خـــشم

ـــی ـــه م ـــزی ک ـــر چی ـــه ه ـــو ک ـــن ت ـــواهی بک خـــــني اســـــت جهـــــودی در جهـــــودی ایـــــن چن

ـــر آ ـــکن ه ـــا ی ـــود ت ـــده درباخـــت خـــش ب دی اال یـــــــــا در مقـــــــــامر خانـــــــــۀ خـــــــــاک گهــــــی روی چــــــو مــــــه در بــــــاختی تــــــوــــــــرب ــــــــاالی چــــــــون ت جــــــــوانی را و آن ب دل پـــــــر نـــــــور خـــــــود را چـــــــشم روشـــــــنــــــــــــشنت را ــــــــــــشهوت خوی ــــــــــــالودی ب بی اگــــــر وقــــــت آمــــــد ای مــــــرد خرافــــــات

ـــــالس درســـــاخت ـــــیچ بـــــا اف ـــــدش ه نمان بـــــشد یـــــک دیـــــده را در باخـــــت خـــــاىلـــــد او ـــــور ش ـــــت و ک ـــــشمی را بباخ ـــــه چ ک

رد و دیــــــن خــــــویش دربــــــازمــــــسلمان گــــــ مــــسلمان را بــــزد یــــک مــــشت بــــر چــــشمــــو ــــن ســــخن ت ــــا م ــــن ب ــــن م مگــــوی از دیــــن اســــت ــــل دی ــــو اه ــــست او ک ــــدانم چون نـــــــت ـــــــود نرپداخ ـــــــن خ ـــــــیکن دل ز دی ولــــــاک ــــــه پ ــــــني در باخت ــــــزی چن ــــــه چی همـــــــو ـــــــاختی ت ـــــــف ســـــــیه در ب ـــــــی زل گهـــــــــري ـــــــــدی پ ـــــــــاختی و آم ـــــــــن ره ب دری بغفلـــــــــت بـــــــــاختی در کـــــــــنج گلخـــــــــن

رابیــــــــالودی بغفلـــــــــت جــــــــان و تـــــــــن ــــــات ــــــريون کــــــن از کــــــوی خراب ســــــری ب

المقاله الثامنه عشر - ۹۵ــــــــــداری ــــــــــني ن ــــــــــدۀ ره ب ــــــــــا دی دریغـــــــــسر بـــــــــردی بغفلـــــــــت روزگـــــــــاری ب اال ای حــــــــــرص در کــــــــــارت کــــــــــشیدهـــــون نـــــه زانـــــست ـــــی اکن اگـــــر طاعـــــت کن بــــــسی شــــــادی بکــــــردی کــــــام رانــــــدیـــــــــی ـــــــــا ک ـــــــــري ت ـــــــــت ای پ ز دارو کردن نــــــــشد یــــــــک ذره کــــــــم ای پــــــــري آزت کنــــــون زشتــــــست حــــــرص از مــــــردم پــــــري چـــــــو مویـــــــت شـــــــري شـــــــد ای پريخـــــــريه بکــــــــــــف در آتــــــــــــشني داری نوالــــــــــــه

ــــــن را چــــــو مــــــی ــــــخ ت ــــــآب تل شــــــویی بــــــــــارام ــــــــــازی و بی ــــــــــاه ب ــــــــــن روب مک

ـــــــی ـــــــت نم ترســـــــی کـــــــه از کـــــــوی جهانــــــده ــــــو خــــــوش بنشــــــسته و گــــــردون دون ت تـــــــو خفتـــــــه عمـــــــر بـــــــر پنجـــــــاه آمـــــــدـــــتی ـــــون گرس ـــــدنیا خ ـــــری ب ـــــر عم ـــــو گ چــــست ــــاء فانی ــــه در دنی ــــن ک چــــه کارســــت ای

ــس ر ــور کــه ک ــم خــود خ ــم نیــستغ ا از تــو غ

گـــــــذاری بغفلـــــــت عمـــــــر شـــــــريین مـــــــی مگـــــــر در گـــــــور خـــــــواهی کـــــــرد کـــــــاریـــــــــده چـــــــــو شـــــــــد قـــــــــد فلا وارت خمی

ترســـــی کـــــه مرگـــــت ناگهانـــــست کـــــه مـــــی کنــــــون چــــــون پــــــري گــــــشتی بازمانــــــدی بمــــــــی بایــــــــد شــــــــدن تــــــــدبري تــــــــاکی نکردســـــــــتند گـــــــــوی از شـــــــــري بـــــــــازت

ـــا ـــود ب ـــه خـــود چـــون ب مـــوی چـــوی شـــريگن مکـــــــــن آلـــــــــوده شـــــــــريت را بـــــــــشريه

ــــــــري ــــــــه در پ ــــــــف داری پیالــــــــهک ی بک بـــــشوی از اشـــــگ شـــــور خـــــود کفـــــن راـــــــام ـــــــدت ای ـــــــرگ در مالی ـــــــه گ ـــــــه پی کـــــــــت ـــــــــد از میان ـــــــــل در رباین ـــــــــو غاف ت تـــــو مـــــرغ دانـــــه کـــــش عمـــــرت پرنـــــده کنـــــــون بیـــــــدار شـــــــو کـــــــه گـــــــاه آمـــــــدــــتی ــــاکنون کرس ــــن ک ــــست ای ــــس کاری ــــه ب ن جهـــــــــانی کـــــــــار کـــــــــار آن جهانیـــــــــست

یم تـــرا حقـــا کـــه هـــم نیـــستگـــو چـــه مـــی

۸۵

تـــــــــرا افتـــــــــاد اگـــــــــر افتـــــــــاد کـــــــــاری ز مرگــــــــت گــــــــر کــــــــسی دل ریــــــــش داردــــــد ــــــسیار گری ــــــو ب ــــــرگ ت ــــــز م ــــــسی ک کــــــــــدد ــــــــــدن بن ــــــــــب زخندی ــــــــــانی ل زمـــــــور ـــــــون خ ـــــــار ای پريخ ـــــــاد ک ـــــــرا افت تـــــــه ـــــــس در میان ـــــــا ک ـــــــود ب ـــــــواهی ب نخــــــن ســــــوز ــــــرداهم دری ــــــک ف نرتســــــی زانـــــــزودی ـــــــون مـــــــن گفـــــــتم و رفـــــــتم ب کنـــــــارم ـــــــت ک ـــــــت افتادس ـــــــا گف ـــــــون ب کن

دهــــــا از ســــــر بــــــرون شــــــدکنــــــون آن باـــــست ـــــدگانی رخـــــت درب ـــــون زن ـــــون چ کنـــــتم ـــــاک رف ـــــر غمن ـــــاد و گ ـــــر ش ـــــون گ کنـــــــــسیار دم داد ـــــــــم ب ـــــــــر غم ـــــــــان پ جهــــــردار ــــــد خواهــــــد کــــــرد ب غــــــم مــــــن چن بــــــــسی در دیــــــــن و دنیــــــــا راز رانــــــــدمــــت ــــت از دس ــــرد و دل برخاس ــــد س ــــم ش دم

بــــــارمگچــــــو شــــــد کــــــافور مــــــوی مــــــشـــــرد ـــــه ک ـــــپیدی جایگ ـــــا س ـــــویم ت ـــــه م هم

پــــــــــريیام از پــــــــــای چنــــــــــان افتــــــــــادهـــــــه خـــــــوش مـــــــی ـــــــان طعن ـــــــدم جوان زنن

ولــــــیکم هــــــست صــــــبرپ آنــــــک ایــــــشان

ــــاری ــــو ب ــــر دل از ت ــــست ب ــــس را نی ــــه ک کـــــــیش دارد ـــــــه آن در پ ـــــــد ک ـــــــود ترس ز خـــــــــد ـــــــــرگ خـــــــــود برتســـــــــد زار گری ز مـــــدد ـــــب یـــــک زمـــــان دیگـــــر بخن بـــــصد ل بایمــــــان گــــــر تــــــوانی جــــــان بــــــرون بــــــرــــــه ــــــو جاودان ــــــا ت ــــــود ب ــــــو خــــــواهی ب تـــــروز ـــــدت چـــــو ام ـــــا خـــــود گذارن همـــــه بـــــــــا درودی ـــــــــدانم ت ـــــــــی ن ـــــــــشتم م بک

اقـــــت نـــــدارمکـــــه گـــــر طاعـــــت کـــــنم طـــــی ـــــر خـــــاک م ـــــه زی ـــــد ک ـــــد درون ش بای

ــــــت ــــــاد در دس ــــــتم ب ــــــسوی خــــــاک رف ب دىل پــــــــــر آرزو بــــــــــا خــــــــــاک رفــــــــــتمـــــــشت خـــــــم داد ـــــــشتم پ ســـــــپهر گـــــــوژ پــــــار ــــــر ک ــــــیچ ب ــــــانی ه ــــــز ز ف ــــــدارم ج نــــــــدم ــــــــاز مان ــــــــیدم و زان ب ــــــــدین نرس بـــــرف بنشـــــست ـــــريی ب ـــــرقم زپ ـــــر ف کـــــه ب کفـــــــن بایـــــــد کـــــــه مـــــــن کـــــــافور دارم جهـــــان بـــــر مـــــن ســـــر پـــــستان ســـــیه کـــــرد

ـــــس ـــــه از ک ـــــیک ـــــريی م ـــــت گ ـــــابم دس نیـــــــــی ـــــــــش م ـــــــــه در دل آت ـــــــــدم بطعن زنن

ــــــشان ــــــد و پری ــــــاره گردن ــــــن بیچ ــــــو م چ

الحکایه و التمثیل - ۹۶ــــــــــــريی را جــــــــــــوانی ــــــــــــد از دور پ بدیــــــــري ــــــــت ای پ ــــــــوانی گف ــــــــودای ج ز ســــــــدگانی ــــــــت ای زن ــــــــري گف ــــــــوان را پ ج

دار زر ای تـــــــــازه برنـــــــــا نگـــــــــه مـــــــــیـــــود زیـــــانی ـــــست شـــــد نب ـــــو ســـــالم ش چ مــــــــرا در شــــــــست افتادســــــــت هفتــــــــاد

ـــــست آ ـــــتز ش ـــــود راس ـــــريی ش ـــــان ت ن کم از آن شـــــست و کمـــــان قـــــوت شـــــود بـــــیشـــــــی ـــــــشتم مبتالی ـــــــه گ ـــــــر چ ـــــــريی گ ز پ اگرچـــــــه پـــــــر شدســـــــت اقلـــــــیم از مـــــــنــــــان زود ــــــريی چن ــــــرم پ ــــــدر ب ــــــست ان نشــــــت ــــــدرز دم دس ــــــر ان ــــــوار، عم ــــــسر دی ب

خمیــــــــده پــــــــشت او همچــــــــون کمــــــــانی بچندســــــت آن کمــــــان پــــــیش آی زرگــــــري

ـــــــشیده ـــــــرا بخ ـــــــانی م ـــــــن رایگ ـــــــد ای ان تــــــــرا هــــــــم رایگــــــــان بخــــــــشند فــــــــردا

شـــــــست را ســـــــازم کمـــــــانیاگـــــــر مـــــــنــــــاد ــــــني صــــــیدی کــــــرا در شــــــست افت چن

گــــــوژ برخاســــــتز شــــــست مــــــن کمــــــان شــــود ریــــش ازیــــن شــــست و کمــــان دل مــــی

ـــــایی ـــــیچ ج ـــــوژم ه ـــــشت گ ـــــز پ ـــــشد ج نــــن ــــی از م ــــد نیم ــــر ش ــــه پ ــــد ک ــــتم ش درس کـــــه هرگـــــز برنخاســـــت از ســـــر چنـــــان دود چـــــه برخیـــــزد از آن چـــــون عمـــــر بنشـــــست

۸۶

ــــــــدردی چــــــــو آمــــــــد کــــــــوزۀ عمــــــــرم ب اگــــر گــــه گــــه بــــشهوت بــــر دمــــی دســــت

ــــــار از ــــــد ک ــــــز نای ــــــس نی ــــــن پ ــــــن ازی م و رفــــــــتبــــــــسی ناخوردنیهــــــــا خــــــــوردم

ـــــــــــش دل از جگـــــــــــر دود ـــــــــــد ز آت برآمــــــــدیش دارم ــــــــیش ان ــــــــل ب اگرچــــــــه عق برفـــــــــت از دیـــــــــده و دل خـــــــــواب و آرام دلـــــــــم از بـــــــــیم مـــــــــردن در گدازســـــــــتـــــــــــــاد آرم ـــــــــــــوانی ی ـــــــــــــو از روز ج چــــــنگم در رسیدســــــت ــــــم کــــــه ت اجــــــل دان دریغــــــــا مــــــــن کــــــــه از اســــــــباب دنیــــــــا

کــــردم از خــــویش یکــــی گنجــــی طلــــب مــــیـــــردم شـــــبی چـــــون دســـــت ســـــوی گـــــنج ب

د حـــــــسرت ز دنیـــــــابـــــــرون رفـــــــتم بـــــــصـــت ـــا راس ـــه م ـــل ک ـــی حاص ـــودای ب ـــی س زهــــــــــان روزگــــــــــار خــــــــــویش مــــــــــاییم زی از آن آلودگــــــــــــان کــــــــــــار خویـــــــــــــشیمـــــــوابیم ـــــــري خ ـــــــا س ـــــــد دنی ـــــــه در مه همـــــــــت ـــــــــیش از قیام ـــــــــرا پ ـــــــــدا م خداون

نــــه قــــوت مانــــد و نــــه نــــريو نــــه مــــردی آمـــــدم بـــــا ســـــردلم جـــــستچـــــو در پـــــای

کــــــــه آمــــــــد مــــــــدتی بــــــــسیار از مــــــــنـــــــــت ـــــــــسی ناکردنیهـــــــــا کـــــــــردم و رف ب کـــــه رفـــــتم زود و بـــــس دیـــــرم خـــــرب بـــــودـــــیش دارم ـــــا چـــــه غـــــم در پ ـــــم ت چـــــه دانــــرانجام ــــودن س ــــدم ب ــــون خواه ــــا چ ــــه ت ک کــــه مرکــــب لنــــگ و راهــــم بــــس درازســــتــــــاد آرم ــــــی فری ــــــر رگ ــــــگ از ه چــــــو چنـــــــــر دوری در کـــــــــشیدست ـــــــــه دور عم ک

ب دنیــــــــافــــــــرو رفــــــــتم بــــــــدین گــــــــردا چــــو برخاســــت آن حجــــاب و گــــنج از پــــیش شــــــدم بــــــی جــــــان دریغــــــا رنــــــج بــــــردم چـــــه خواهـــــد مانـــــد جـــــز حـــــريت ز دنیـــــاـــــشۀ مـــــشکل کـــــه مـــــا راســـــت زهـــــی اندی حجــــــــاب خویــــــــشنت در پــــــــیش مــــــــاییم کــــــه جملــــــه عاشــــــق دیــــــدار خویــــــشیمـــــــــت خـــــــــرابیم ـــــــــستی غفل همـــــــــه از م از آن معنــــــــی کنــــــــی بــــــــویی کرامــــــــت

المقاله التاسعه عشر -۹۷ بــــــسی ریگــــــست ای دوســــــتتــــــرا در ره

ـــار ز یـــک یـــک ریـــگ اگـــر تـــو مـــی کـــشی بـــــــهوت و آز ـــــــب و ش ـــــــرب و عج ـــــــوا و ک ه

ـــــــی ـــــــت م ـــــــر در کمین ـــــــه س ـــــــتابند هم شــــت ــــد دس ــــم زن ــــر در ه ــــست اگ ــــه ریگی هم برپهیـــــــز از دل تـــــــو مـــــــرد دیـــــــن اســـــــت

دان کــــه هــــرچ آرایــــش اســــت آن یقــــني مــــی چــــــه خــــــواهی آنــــــچ نــــــاپروردۀ تــــــستـــــــک درم از دادۀ خـــــــویش اگـــــــر حـــــــق ی

اســــــــی تــــــــو گــــــــريدچنــــــــان نــــــــاحق شنــــست ــــني ه ــــوزر چن ــــک ج ــــا بی ــــویی اینج تـــست ـــان نی ـــن جه ـــرا چـــون جـــای اصـــلی ای تـــــست ـــــذر نی ـــــز ره گ ـــــا ج ـــــی وف ـــــان ب جه

ــــت ــــريون آی از پوس ــــگ ب ــــک ری ــــک ی ز یـــــار ـــــک ب ـــــه زانـــــک از کـــــوهی بی بـــــسی ب دروغ و خــــــشم و بخــــــل و غفلــــــت و نــــــار کــــه تــــا چــــون بــــر تــــو ناگــــه دســــت یابنــــد شــــــود کــــــوهی و در زیــــــرت کنــــــد پــــــست

ـــــــــوه ـــــــــه ک ـــــــــستک ـــــــــشني دوزخ این آت همـــــــه جـــــــان تـــــــرا آالیـــــــش اســـــــت آنـــــست ـــــردۀ ت ـــــاگم ک ـــــچ ن ـــــویی آن ـــــه ج چــــــــویش ــــــــادۀ خ ــــــــستاند ای افت ــــــــو ب ز تــــــــــو گــــــــــريد ــــــــــی ناسپاســــــــــی ت دو گیتــــــک آنجــــــا دادی از دســــــت وىل صــــــد ملــــــست ــــــای آن نی ــــــودن ج ــــــره ب ــــــدنیا غ بــــــست ــــــدین تحمــــــل در ســــــفر نی ــــــرا چن ت

۸۷

ـــــــــی آی ـــــــــو جـــــــــانی و تن ـــــــــدا ت خردمن چــــــو خواهــــــد گــــــشت گلخــــــن بوســــــتانتـــــوز دل گـــــري ـــــان س ـــــه کاســـــۀ ج ـــــن ن دریـــــــانگی ـــــــردار ب ـــــــی ب ـــــــر کن ـــــــی گ عروســـــــر عـــــــالم ـــــــسی در قع اگـــــــر چـــــــون یون هوگــــر چــــون یوســــفی بــــا روی چــــون مــــا قناعــــــــــت کــــــــــن بــــــــــآبی و بنــــــــــانی همـــــه کـــــار جهـــــان نـــــاموس و نـــــام اســـــت بــــــرو هــــــر روز ســــــاز نــــــیم نــــــان کــــــنـــــــــــرک دارد ـــــــــــت ه ـــــــــــت در قناع فراغ

ــــــــــــی آی ــــــــــــان گلخن ــــــــــــی در می چراغ چراغــــــی گــــــو دریــــــن گلخــــــن بمانــــــت

زی عروســــــــی کــــــــرد تقــــــــدیرگــــــــرت رو منــــــادی کــــــن کــــــه کاســــــۀ ده بــــــدانگیــــزن دم ــــد م ــــاهی ش ــــت جــــوف م چــــو جانـــــــاه ـــــــۀ چ ـــــــن بیغول ـــــــن دری ـــــــت ک قناعـــــابی ـــــاز ی ـــــريی ب ـــــه گ ـــــود چ ـــــساب خ حـــــام اســـــت ـــــان روزی تم ـــــیم ن ـــــه ن ـــــر ن اگـــــــشني و کـــــــار آن جهـــــــان کـــــــن دگـــــــر بنــــــــرک دارد ــــــــش ت ــــــــه کاله ــــــــر و م ز مه

الحکایه و التمثیل - ۹۸ درآمـــــــــــــد آن فقـــــــــــــري از خانقـــــــــــــاهی

گفــــــــتش بطیبــــــــت ای خردمنــــــــدیکــــــــی جـــــواب ایـــــن بـــــود آن درویـــــش دیـــــن را

انــــــــد بــــــــسی خلقــــــــم خریــــــــدار کــــــــاله بنفروشــــــــــم کــــــــــه دانــــــــــم بهــــــــــرت ارزدــــن در ســــر چــــه دارم ــــو کــــه م ــــی ت چــــه دان دال بیـــــــدار شـــــــو گـــــــر هـــــــست دردیـــــــت گـــــــــرفتم جملـــــــــۀ عـــــــــالم بخـــــــــوردی تـــــرا تـــــا کـــــی ز تـــــو ای آفـــــت خـــــویشـــــی شـــــرمی و شـــــوخی ـــــا کـــــی ز ب بگـــــو ت

و راســــتبکــــن هرچــــت همــــی بایــــد کــــژ اگـــــر چـــــون خـــــاک ره زر خواهـــــدت بـــــود تـــــرا چـــــرخ فلـــــک در چرخـــــه انـــــداخت

نهـــــــاده بـــــــر ســـــــر از ژنـــــــده کالهـــــــی ــــــی ــــــاله ار م ــــــد ک ــــــتش چن فروشــــــی قیم

ـــــــن را ـــــــن ای بکـــــــل کـــــــون نفروشـــــــم م بکـــــــل کـــــــون از مـــــــن مـــــــی بخواهنـــــــدـــــوهر ارزد ـــــی گ ـــــخ زو دو گیت ـــــک ن ـــــه ی ک چــــو مــــن خــــود بــــی ســــرم افــــسر چــــه دارمـــــت ـــــواب و خوردی ـــــر خ ـــــد به ـــــه ناوردن ک نــــــــدانی جــــــــسنت از مــــــــردن بمــــــــردیـــــیش ـــــز از پ ـــــم برخی ـــــو ه ـــــت ت ـــــویی آف تـــــوخی ـــــویی کل ـــــسی، ک چـــــه ســـــنگني دل کـــــت ـــــود واخواس ـــــد ب ـــــن را نخواه ـــــر ای اگ ز خـــــــــاک راه بـــــــــسرت خواهـــــــــد بـــــــــود کـــه بـــر یـــک جـــو زرت صـــد نرخـــه انـــداخت

الحکایه و التمثیل -۹۹ــــــگ ــــــد زر داری ســــــگ از نن بــــــسگ گفتن چـــــــو ســـــــگ از ننـــــــگ زر فریـــــــاد دارد

ـــگ ـــدر نن ـــگ ان ـــستس ـــگ و بانگی زردر جنـــــــد ـــــــرا دانگـــــــی درافت ـــــــر ت ز جـــــــایی گــــــــــشانی ــــــــــدرۀ زر برف اگــــــــــر صــــــــــد بـــــــــــــستی ـــــــــــــا دار م ـــــــــــــرد دنی اال ای مــــــو جــــــوی ــــــتی ای ه ــــــت پرس چــــــرا در ب چــــــــــــرا داری طریــــــــــــق کــــــــــــافران رتـــــار ـــــیش کف ـــــن پ ـــــست صـــــد م ـــــی رز نی بت

ـــــ ـــــگ اد مـــــیگهـــــی فری کـــــرد و گهـــــی جن بیـــــک جـــــو خواجـــــه چـــــون دل شـــــاد دارد

کنــــد بانــــگ ارچــــه دانگیــــست تــــرا زر مــــیــــــــد تــــــــرا زان زر ســــــــقط بــــــــانگی درافت

ی آن میزبــــــــــانیكــــــــــبــــــــــود کــــــــــم دانــــــتی ــــــن دنیاپرس ــــــد زی ــــــواهی دی ــــــه خ چــــــــــــــــــــافران آوردۀ روی ــــــــــــــــــــسان ک ب

پرســـــتی کـــــافران بـــــت کـــــه تـــــو زر مـــــیــــن دار ــــرد دی ــــک جــــو زرســــت ای م ــــرا ی ت

۸۸

بـــــــــــرو دنیـــــــــــا بـــــــــــدنیا دار بگـــــــــــذارـــــــــت ســـــــــاخنت را ـــــــــشاید زر بجـــــــــز ب ن اگـــــــر صـــــــد گـــــــنج زر در پـــــــیش گـــــــريی

ار بگـــــــــذارزر و بـــــــــت در کـــــــــف کفـــــــــ نــــــــــشاید بــــــــــت بجــــــــــز انــــــــــداخنت را بـــــــــروز واپــــــــــسني درویـــــــــش مــــــــــريی

الحکایه و التمثیل -۱۰۰ ســـــــــؤاىل کـــــــــرد آن دیوانـــــــــه شـــــــــه را شــــــهش گفتــــــا کــــــسی کــــــز زر خربداشــــــت بـــــــشه گفتـــــــا چـــــــرا گـــــــر عقـــــــل داریـــــــردی ـــــــور ب ـــــــشنت در گ ـــــــا خوی ـــــــه ب گنـــــــسلیم ـــــــدکرد ت ـــــــرا چـــــــون جـــــــان ببای تــــــود انبــــــاز ــــــواهی ب ــــــا نخ ــــــا دنی ــــــو ب ت

ــــــر ب ــــــر خــــــاک و گــــــر ب ــــــاییاگــــــر ب وریــــــابی ــــــانی نی ــــــی ن ــــــی محنت ــــــو ب چــــــو تــــــــدی ــــــــسختی درفکن چــــــــرا خــــــــود را ب تــــــرا چــــــون خرقــــــه و نــــــانی تمامــــــست چـــــــرا در بنـــــــد خلقـــــــی بـــــــاز مانـــــــده شــــــــوی از یــــــــک جــــــــو زر دل بــــــــدونیمـــــــاک بـــــــرای نـــــــیم نـــــــان ای مـــــــرد غمن عزیـــــــــزا کـــــــــاه برگـــــــــی بـــــــــار منـــــــــت

ــــــه را ــــــا گن ــــــو زر دوســــــت داری ی کــــــه ت شـــــکی نبـــــود کـــــه زر رادو ســـــرت داشـــــت

گـــــــذاری ری زر مـــــــیبـــــــ گناهـــــــت مـــــــیـــــــردی همـــــــه زرهـــــــا رهـــــــا کـــــــردی و مـــــیم ـــــر زر و س ـــــانی پ ـــــصود از جه ـــــه مق چ

ســــــاز بــــــرو بــــــا لقمــــــۀ و خرقــــــه مــــــیــــــــی پادشــــــــایی ــــــــا نیفت ــــــــا دنی چــــــــو بــــــابی چــــــو تــــــو بــــــی رنــــــج خلقــــــانی نی بدســـــــــت تـــــــــريه بختـــــــــی درفکنـــــــــدی فـــــزون جـــــسنت ز بهـــــر ننـــــگ و نامـــــست جگـــــــر پـــــــر خـــــــون و دل پـــــــر آزمانـــــــدهـــــیم ـــــا س ـــــست ب ـــــد او مردی ـــــا گوین ـــــه ت ک

ــــــزی آب روی خــــــویش برخــــــاکچــــــه ری گـــــران تـــــر آمـــــد از صـــــد کـــــوه محنـــــت

الحکایه و التمثیل - ۱۰۱ــــــــام ــــــــوریده ای ــــــــید از آن ش ــــــــی پرس یک

دهنــــدم کــــه هــــر چیــــزی کــــه دیگــــر مــــی چــــــرا چنــــــدین تــــــو انــــــدر بنــــــد خلقــــــیــــو بشکــــست ــــر ت ــــیمی ب ــــاه س ــــر ناگ ــــه گ کـــــــرده ـــــــیم م ـــــــردی ن ـــــــوع گ ـــــــر از ج اگ اگــــــــر روزی بباشــــــــی بهــــــــر دو، نــــــــان

ــــــــــا از کــــــــــرم پرورد ــــــــــني ت گــــــــــارتبب تــــــرا چــــــون چــــــشم برجانــــــست وجانــــــانـــود شـــوم ـــان از خـــوان ســـتانی خـــوان ب چـــو ن چــــه گــــردی گــــرد خــــوان و شــــاه چنــــدین

ــــت دشــــنام ــــو چــــه دوســــت داری گف کــــه تــــــــت مــــــــی ــــــــدم بجــــــــز دشــــــــنام من نهن

ـــــــد خلقـــــــی بـــــــدان مانـــــــد کـــــــه حاجتمنــــــک جــــــو زرترادســــــت نگــــــريد کــــــس بیــــــــیم گــــــــرده ــــــــه کــــــــردن ن ــــــــرای تکی بــــــــــشانند دو نــــــــــان تــــــــــرا از پــــــــــای بن

انـــــــدر نمـــــــازی چنـــــــد بـــــــارتنـــــــشاند ـــــــت را کـــــــی سرجانـــــــست و جانـــــــان دل

شــک خــوان بــیش از نــان بــود شــوم کــه بــی کـــــه مـــــشتی عاجزنـــــد و خـــــوار و مـــــسکني

الحکایه و التمثیل -۱۰۲ـــــــاه ـــــــد آن ش ـــــــی دل ش ـــــــۀ ب ـــــــر دیوان ب

خـــشمرچـــو خورشیدســـت تـــا جـــم چـــرخ و ــــــه در نــــــاز بــــــشه دیوانــــــه گفــــــت ای خفتــــد ــــن گزیدن ــــن مگــــس در م ــــدان ای ــــه چن ک

ـــــن حـــــاجتی خـــــواه ـــــه ای دیوانـــــه از م ک چـــــــرا چیـــــــزی نخـــــــواهی تـــــــا ببخـــــــشم

مــــــــن بــــــــازمگــــــــس را دار امــــــــروزی ز کــــه گـــــویی در جهــــان جـــــز مــــن ندیدنـــــد

۸۹

ایــــن کــــار آن مــــن نیــــستشــــهش گفتــــا کــــه بـــــــدو دیوانـــــــه گفتـــــــا رخـــــــت بـــــــردارــــداری ــــر یــــک مگــــس فرمــــان ن ــــو ب چــــو تـــــــد گـــــــردی بگـــــــرد خواجـــــــه و شـــــــه چن

بینـــــی کـــــه دایـــــم خلـــــق بـــــسیار چـــــو مـــــی همــــــه بنشــــــسته یــــــک یــــــک دم بغــــــم در کجــــا چــــون طبــــع مــــردم خــــوی گريســــت چـــــو ایـــــشان حـــــال ایـــــشان بـــــاز دانـــــیـــــــوانگر ســـــــیم دارســـــــت ـــــــرا گرچـــــــه ت ت

ــــرا از هــــر دو چــــون ســــود ــــستت و زیــــان نی ز درویــــــــــــــــــش و تــــــــــــــــــوانگر در ره آز اگـــــر کـــــم گـــــردد از عمـــــر تـــــو ده ســـــالــــــست ــــــر و جــــــان فزون ــــــت ز عم ــــــرا مال تـــــــشینی ـــــــی ن ـــــــا ک ـــــــرب ت ـــــــی خ اال ای بـــــسربر ـــــا خـــــشتی ب ـــــست ب ـــــالش نی چـــــو ب چـــــو دادی نـــــیم نـــــان ایـــــن نـــــیم جـــــان را

ــــست ــــن نی ــــان م مگــــس در حکــــم و در فرمـــــار ـــــصد ب ـــــن ب ـــــاجزتری از م ـــــو ع ـــــه ت کـــــــــدار از شـــــــــهریاری ـــــــــرو شـــــــــرمی ب ب گریــــــزی جــــــوی زیــــــن خلقــــــان بمــــــردیـــــــار ـــــــب ک ـــــــا طل ـــــــی دنی ـــــــد از پ بماندنــــر ــــم ب ــــو به ــــک ج ــــک ی ــــد ی ــــی بندن همــــــادت پذیرســــــت ــــــی ع ــــــر کــــــس آدم ز ه تــــــو نیـــــــز از جهـــــــل خـــــــود در آزمـــــــانی

ـــــــا ـــــــش در صـــــــد اضطرارســـــــتو ی دروی چـــرا پـــس در تنـــت زیـــن غـــصه جـــان نیـــست

ــــا خــــود چــــه مــــی ــــني ت ــــاز بب ــــو ب گــــردد بتـــــال ـــــود م ـــــت ش ـــــر افزون ـــــود گ ـــــت نب غمــــــست ــــــود او جنون ــــــه س ــــــني چ ــــــدانم ک نــــــــی ــــــــرد یقین قناعــــــــت کــــــــن اگــــــــر مـــــسربر ـــــا زشـــــتی ب ـــــست ب چـــــو خـــــوبی نی فــــــرا ســــــر بــــــر چنــــــان کایــــــد جهــــــان را

الحکایه و التمثیل -۱۰۳ تنــــــــوریشــــــــبی خفــــــــت آن گــــــــدایی در

ـــــــسیار ـــــــود ب ـــــــود و ســـــــرما ب زمـــــــستان بــــــی ــــــو گرچــــــه ب ــــــودی ز ســــــرما ت خــــــرب ب

عزیــــــــزا در بــــــــن ایــــــــن دیــــــــر گــــــــردان بمــــــردی صــــــرب کــــــن بــــــر جــــــای بنــــــشنيـــــــت ـــــــزی نمودس ـــــــل رم ـــــــی در مث حکیم همــــــــه خــــــــذالن مــــــــردم از شتابــــــــست شــــــــتاب ازحــــــــرص دارد جــــــــان مــــــــردم اگـــــــــــر نـــــــــــه حـــــــــــرص در دل راه داریــــــــــــا را ــــــــــــست م ز آدم حــــــــــــرص مرياث

ــــــی ــــــد م ــــــهی را دی ــــــ ش ــــــموریش د در ســـــشیار ـــــاه ه ـــــت ای ش ـــــاه گف ـــــا ش ـــــدا ب گـــــا ـــــر م ـــــز ب ـــــب نی ـــــن ش ـــــرآمد ای ـــــرا س فــــــردان صــــــبوری و قناعــــــت کــــــن چــــــو م بـــــــسر مـــــــی در مـــــــدو وز پـــــــای بنـــــــشني کـــــه صـــــرب انـــــدر همـــــه کـــــاری ستودســـــت خــــــرد را ایــــــن ســــــخن چــــــون آفتابــــــست نگـــــــه کـــــــن حـــــــرص آدم بـــــــني و گنـــــــدم کجـــــــــا از جنـــــــــت المـــــــــاوی فتـــــــــادی درازا محنتـــــــــــــــا آشـــــــــــــــفته کـــــــــــــــارا

و التمثیلالحکایه -۱۰۴ــــــس ــــــر ک ــــــتم ز ه ــــــود شنودس ــــــوش خ بگ ز حـــــــرص خـــــــود کنـــــــد در خـــــــاک روزن اگـــــــــــر بـــــــــــادی برآیـــــــــــد از زمانـــــــــــه چــــــو او را دانــــــۀ ســــــاىل تمــــــام اســــــت مثــــــــال مــــــــردم آمــــــــد حــــــــال آن مــــــــور شــــــده در دســــــت حــــــرص خــــــود گرفتــــــار

ـــــــس ـــــــۀ ب ـــــــساىل دان ـــــــوری را ب ـــــــه م ک گهـــــــی گنـــــــدم کـــــــشد گـــــــه جوگـــــــه ارزن نـــــــه او مانـــــــد نـــــــه آن روزن نـــــــه دانـــــــهــــــت ــــــرام اس ــــــسنت ح ــــــۀ ج ــــــزون از دان ف کـــــه نـــــه تـــــن دارد و نـــــه عقـــــل و نـــــه زورــــــار ــــــد گرفت ــــــک و ب ــــــگ و نی ــــــام و نن بن

۹۰

ـــــــرازش ـــــــد ف ـــــــرگ آی ـــــــاه م ـــــــی ناگ همـــت ـــر داش ـــت ت ـــرا دوس ـــه آن ـــزی ک ـــر آن چی هـــــــستاند اجـــــــل ناگـــــــاه جـــــــانش چـــــــو ب

د نـــه آن حرصـــش کـــه بـــیش اســـتنـــه او مانـــ

ــــــــازش ــــــــرچ دارد خــــــــوی ب ــــــــد از ه کن دلــــــــش بایــــــــد ازو ناکــــــــام برداشــــــــت

ــــــــــ ۀ کــــــــــار جهــــــــــانشســــــــــر آرد جملـــیش اســـت ـــش پ کـــدامني خواجـــه صـــد دروی

الحکایه و التمثیل - ۱۰۵ــــــده ــــــز دی شــــــنودم مــــــن کــــــه موشــــــی تیــــــگ ــــــان تن ــــــرون آمــــــد ز ســــــوراخی چن بــــــــود ــــــــۀ کــــــــورا گمــــــــان ب بکــــــــنج خان بـــــــسوی بیـــــــضه آمـــــــد پـــــــای برداشـــــــت نـــــــه بـــــــروی چنگـــــــل او را ظفـــــــر بـــــــودــــــضه درگــــــشت ــــــسیاری بگــــــرد بی چــــــو ب بیامـــــــــد بانـــــــــک زد موشـــــــــی دگـــــــــر را

ـــــــوش ز ـــــــد م ـــــــددرآم ـــــــضه درش ـــــــر بی یــــــــال ــــــــر زود دنب ــــــــوش دیگ ــــــــرفتش م گ ز بــــــريون گربــــــه در پــــــس کمــــــني داشــــــتـــــستاخ ـــــوش گ ـــــسوی م ـــــس ب ـــــست از پ بج در آن تنگـــــــــی ز بـــــــــیم گربـــــــــه ناگـــــــــاهـــــــش زود ـــــــد از هم ـــــــه برکن ـــــــل گرب بچنگــــار ــــتم ک ــــد آن س ــــان کن ــــد ج ــــا چن ــــني ت ببــــــرب ــــــرد ره ــــــم م ــــــا ه ــــــت ب ــــــق گف موافــــــــان ــــــــرص پوی ــــــــب در ح اال ای روز و ش یحریـــــــصی بـــــــر ســـــــرت کـــــــرده فـــــــسار

شــــــــبان روزی چــــــــو اخــــــــرت روز کــــــــوریــــــنعم ــــــدان خــــــون خــــــوردن خــــــود را ت مــــــان مگــــــس خــــــوار ــــــن عنکبوت فغــــــان زیـــــد ـــــتخوان رن ـــــوش اس ـــــرص م ـــــان از ح فغ اگـــــر نـــــه معـــــدۀ خـــــون خـــــواره بـــــودی شــــــــبان روزی فتــــــــاده در تــــــــک و تــــــــازــــــــــانی ــــــــــی و ن ــــــــــم آب ــــــــــده در غ بمان زهــــر رنجــــی کــــه مــــردم راز خــــویش اســــتــــــــش و دود ــــــــرآورد آت ــــــــو ب ــــــــکم از ت ش

ـــــــــواگـــــــــر صـــــــــوفی ـــــــــۀ ت ـــــــــد زل ببینــــو دىل هــــست ــــر کــــن کــــه گــــر در ت همــــی پ تــــــــو گــــــــاو نفــــــــس در پــــــــروار بــــــــستی

ــــــده ــــــز دی ــــــون ری ــــــان خ ــــــگ گربگ ز چن کـــــه بـــــا تنگـــــی او بـــــودی جهـــــان تنـــــگـــــــود ـــــــان ب ـــــــۀ مرغـــــــی نه ـــــــضا را خای قــــــتش نــــــداد از جــــــای برداشــــــت وىل دســـــــود ـــــــارگر ب ـــــــربدن ک ـــــــدانش ب ـــــــه دن نــــــر ســــــاخت برگــــــشت ــــــۀ ب ــــــب حیل عجای بپـــــــیش او فـــــــرو گفـــــــت ایـــــــن خـــــــرب راـــــد ـــــر ش ـــــردش کم ـــــای او گ ـــــت و پ دو دس

خانـــــه در حـــــالشپـــــیه کـــــشیدش تـــــا بـــــــــوش کــــني داشــــت ــــر م مگــــر آن شــــري دل ب

ــــگ ــــس تن ــــوش ســــوراخمگــــر ب ــــود آن م ب گرفــــــت آن مــــــوش بــــــا آن بیــــــضه در راه خالصـــــــی داد از حـــــــرص و غمـــــــش زودـــــار ـــــد خـــــود گرفت ـــــا شـــــد هـــــم ببن کـــــه تــــــر ــــــیه س ــــــوش س ــــــا م ــــــوش ب ــــــال م مثــــوش جویــــان ــــو مــــور و م ــــت هــــم چ بحیل تــــــرا حــــــرص اســــــت و اشــــــرت را مهــــــاری اســـــري حـــــرص روز و شـــــب چـــــو مـــــوری فغــــــان از حــــــرص مــــــوش و مــــــور مــــــردم

ــــــد ــــــسان در بن ــــــون کرک ــــــه چ ــــــردارهم م همـــــــه ســـــــگ ســـــــريتان زشـــــــت پیونـــــــد کجـــــــا مـــــــردم چنـــــــني بیچـــــــاره بـــــــودیــــاز ــــد س ــــون ده ــــکم را چ ــــار ش ــــا ک ــــه ت ک کـــــه تـــــا پـــــر گـــــردد ایـــــن دوزخ زمـــــانی تقاضـــــاء شــــــکم از جملــــــه بــــــیش اســــــت ازیـــــــــن دوزخ بـــــــــدان دوزخ رســـــــــی زودــــــــو ــــــــۀ ت ــــــــی شــــــــکی در پل ــــــــشیند ب ن ز تــــــو پهلــــــو تهــــــی کردســــــت پیوســــــت بــــــــــسجده کــــــــــردنش زنــــــــــار بــــــــــستی

۹۱

بمکـــــــر آن گـــــــاو کـــــــز زر ســـــــامری کـــــــردـــــــود تـــــــرا تـــــــا گـــــــاو نفـــــــست ســـــــري نبـــــاد ـــــاز افت ـــــد و در ن ـــــر ش ـــــون پ ـــــکم چ شــــــــانی ــــــــاد ج ــــــــن افت ــــــــاه ت ــــــــرا درچ تــــــون کــــــن ــــــست را زب ــــــت گــــــرگ نف بحیل اگـــــر در چـــــاه مـــــانی هـــــم چـــــو روبـــــاه

ـــــاو را ـــــجود آن گ ـــــردس ـــــق از خـــــری ک خل اگــــــــر صــــــــد کــــــــار داری دیــــــــر نبــــــــودـــــــاد ـــــــاز افت ـــــــشتت ب ـــــــاری ز پ ـــــــوی ب قــــــــــــسمانی بدســــــــــــت او ز جــــــــــــایی ری بــــــــرآی از چــــــــاه او را ســــــــرنگون کــــــــنـــــــن چـــــــاه ـــــــست در ب ـــــــدرد گـــــــرگ نف ب

الحکایه و التمثیل - ۱۰۶ براهـــــــی بـــــــود چـــــــاهی بـــــــس خجـــــــستهـــــــد ـــــــوی درآم ـــــــی دل ـــــــاال ته ـــــــو از ب چ

ـــــی ـــــر م ـــــاه مگ ـــــشته روب ـــــی سرگ ـــــد یک شــــــو شــــــد د ــــــد آن دل ــــــن زدچودی ــــــو ت ر دل

یکـــــی گـــــرگ کهـــــن شـــــد بـــــا ســـــر چـــــاهــــــت اگــــــر مــــــشتاق مــــــایی ــــــه گف ــــــرو ب ب اگـــــــر از چـــــــه بـــــــرون آیـــــــی تـــــــرا بـــــــه جــــــــــوابش داد آن روبــــــــــاه دل تنــــــــــگـــــــــو روان زود نشـــــــــست آن گـــــــــرگ در دل

ــــدان کــــه مــــی ــــو در چــــاه همــــی چن شــــد دلـــــــــان راه چـــــــــون درهـــــــــم رســـــــــیدند می زبـــــــان بگـــــــشاد آن گـــــــرگ ســـــــتم کـــــــار جــــــــــــوابش داد آن روبــــــــــــاه قــــــــــــالش

ـــــان کـــــی ـــــازام ـــــت آن گـــــرگ دغـــــل ب یافــــــــی ــــــــو او را زود م ــــــــان آن دل بــــــــرد چن

ـــــود ـــــرب ب ـــــه خ ـــــرگ را در چ ـــــا گ ـــــی ت هم چــــــه درمــــــان بــــــود آن گــــــرگ کهــــــن راـــــدخوی ـــــاد آن گـــــرگ ب چـــــو در چـــــاه اوفتـــــــاده ـــــــست جـــــــان در وی فت ـــــــت چاهی تنــــت ــــد دس ــــه زن ــــل الل ــــان بحب ــــا ج ــــو ت بگ سگیـــــست ایـــــن نفـــــس در گلخـــــن بمانـــــدهــــــــو ــــــــویی ت ــــــــا اســــــــتخوان کیب اگــــــــر ب

ـــــــــــستهرســـــــــــن را در دو ســـــــــــر در دلوبـــــــرآمد ـــــــر س ـــــــر ب ـــــــی پ ـــــــیب او یک ز شـــــــــــاد از راه ناگـــــــــــاه در آن چـــــــــــاه اوفت بدســـــــتان دســـــــت محکـــــــم در رســـــــن زدـــــــــاه ـــــــــاده روب ـــــــــد افت ـــــــــاه دی درون چـــــــی ـــــــو برآی ـــــــا ت ـــــــو ی ـــــــم بگ ـــــــرو آی فــــه ــــنا ب ــــرگ آش ــــن گ ــــن صــــحرا چــــو م دری کـــــه مـــــن لـــــنگم تـــــو بـــــه کـــــایی برلنـــــگـــــان زود ـــــري از کم ـــــو چـــــون ت روان شـــــد دل

وبــــــــاهببــــــــاال مــــــــی برآمــــــــد نیــــــــز رــــــد ــــــر بدیدن ــــــک دیگ ــــــم روی ی ــــــره ه بـــــــذار ـــــــا بمگ ـــــــرا تنه ـــــــه م ـــــــه ای روب ک

ــــی ــــو م ــــه ت ــــاش ک ــــدم ب ــــک آم ــــن این رو م کـــــه بـــــا روبـــــه کنـــــد گـــــرگ آشـــــتی ســـــاز

ـــــی ـــــاد صرصـــــر دود م ـــــی ب ـــــرد کـــــه گفت ب کـــــرد روبـــــه بـــــر زبـــــر بـــــود نگـــــه مـــــی

کـــــــه درمـــــــان نیـــــــست ایـــــــن ســـــــخن را رهــــــایی یافــــــت روبــــــاه ســــــخن گـــــــویـــــــاده ـــــــی فت ـــــــر پ ـــــــس از س ـــــــرگ نف ز گ

یــــــن چــــــاه بــــــال رســــــتتوانــــــد بــــــوک ز ز بهـــــــــر اســـــــــتخوان در تـــــــــن بمانـــــــــدهــــــو ــــــویی ت ــــــن ســــــگی در پهل ــــــاش ایم مب

الحکایه و التمثیل -۱۰۷ــــــــه در بریــــــــانی آویخــــــــت مگــــــــر آن گرب یکـــــــی شـــــــد تـــــــا ز پیـــــــشش ره بگـــــــريد عزیــــــــــــزی آن بدیــــــــــــد از دور ناگــــــــــــاه بــــــــدو گفــــــــت ای ز دل رفتــــــــه قــــــــرارت

ـــــــت ـــــــانی و بگریخ ـــــــفره بری ـــــــود از س رب مگـــــــــر آن گربـــــــــه را ناگـــــــــه بگـــــــــريد

زد گربــــــــه را آن مــــــــرد در راه کــــــــه مــــــــیـــــــن ـــــــا ای ـــــــت ب ـــــــارتبیفتادس ـــــــه ک گرب

۹۲

ــــاز ــــع ناس ــــو آن ســــگ را زن ای ســــگ طب ت زهـــــی خـــــوش بـــــا ســـــگی تـــــازی نشـــــسته

پــــــــیش ســــــــگ بــــــــسوزن دادن آینــــــــدبـــــريی ـــــو ش ـــــردی ت ـــــسی گ ـــــگ ب ـــــار س بکــــــد کــــــن روزی نهاســــــت تــــــو ســــــگ را بن فــــــرو مانــــــدی همــــــی چــــــون مبتالیــــــیــــــــاش آخــــــــر ــــــــر رزاق ایمــــــــن ب ــــــــو ب ت

ـــــــاز ز کـــــــافر مـــــــی نگـــــــريد رزق خـــــــود ب

کـــــــه بریـــــــانی ســـــــتاند گربـــــــه را بـــــــاز بپـــــــــیش ســـــــــگ بدمـــــــــسازی نشـــــــــستهــــــغ آزماینــــــد ــــــد تی ــــــوزن داده ش ــــــو س چ هنــــــوز ایــــــن ســــــگ نیاوردســــــت ســــــريیـــــا ســـــگ گـــــشادست ـــــستۀ ب کـــــه گـــــردن بـــــوتی بدســـــت آری ز جـــــایی کـــــه چـــــون قــــــــاش آخــــــــر صــــــــبوری ورز وســــــــاکن بــــــاز ــــــرد ب ــــــر خ ــــــرد پ ــــــريد ز م ــــــا گ کج

الحکایه و التمثیل - ۱۰۸ــــــا را ــــــرد م ــــــت ک ــــــک خــــــواهیحکای نی

ــــــی جــــــستم کــــــه ناگــــــاه از آن چــــــه آب مـــــــار ـــــــه س ـــــــر چ ـــــــی را زی ـــــــتادم یک فرســــــن ــــــشم م ــــــا برک ــــــن ت ــــــو ک ــــــه در دل هم کــــــــشیدم چنــــــــد دلــــــــو بــــــــار از چــــــــاهـــــاک ـــــدم در آن خ ـــــیه دی ـــــنگ س ـــــی س یک برافکنـــــدم کـــــه تـــــا ســـــنگی گـــــران هـــــست دو نیمـــــــه گـــــــشت و کرمـــــــی از میــــــــانش زهـــــــــی مـــــــــنعم کـــــــــه در پروردگـــــــــاری بچـــــــــــــــاه تـــــــــــــــريه در راه بیابـــــــــــــــان

طـــــــــف رزاقـــــــــی او بـــــــــنيحریـــــــــصا ل

ـــــــــود چـــــــــاهی ـــــــــان ب ـــــــــه در راه بیاب ک فتــــــــاد انگــــــــشرتی از دســــــــت در چــــــــاه کـــــه چنـــــدانی کـــــه بینـــــی زیـــــر چـــــه بـــــار بـــــود کانگـــــشرتی بـــــر ســـــر، کـــــشم مـــــن فــــــــراوان بــــــــار جــــــــستم بــــــــر ســــــــر راه چــــو گــــویی شــــکل او بــــس روشــــن و پــــاکــــــاد وبشکــــــست ــــــني افت ــــــر زم ز دســــــتم بـــــــــانش ـــــــــی در ده ـــــــــبز برگ ـــــــــد س برآمـــــــــداری ـــــــــی را ب ـــــــــنگ کرم ـــــــــان س میـــــــان ـــــــان ســـــــنگ کرمـــــــی را نگـــــــه ب میــــــــــني ــــــــــاقی او ب عطــــــــــا و نعمــــــــــت ب

الحکایه و التمثیل -۱۰۹ زنـــــی بـــــد پارســـــا، شـــــویش ســـــفر کــــــردــــــــواری ــــــــایی و خ ــــــــتش بتنه ــــــــی گف یکــــــن ــــــستم م ــــــا نی ــــــه تنه ــــــا ک ــــــش گفت زن مـــــرا بـــــی شـــــوی روزی بـــــه شـــــود راســـــت

نمـــــایی تـــــو ای مـــــرد از زنـــــی کـــــم مـــــیــــــــو ــــــــن و ت ــــــــست م ــــــــست و شای زناشای

ــــه برگــــی داشــــت د ــــه شــــویی و ن ر خــــوردنـــــی ـــــه زری چـــــون م ـــــانی ن ـــــه ن گـــــذاری ن

کــــــــه انــــــــدر قربــــــــت مولیــــــــستم مــــــــن کــــه روزی خــــواره شــــد روزی ده اینجاســــت چنینـــــــــــی و آی تـــــــــــو در وا چرایـــــــــــی بالســـــت ایـــــن بـــــیش وایـــــست مـــــن و تـــــو

الحکایه و التمثیل - ۱۱۰ مــــــن ایــــــن نکتــــــه ز درویــــــشی شــــــنودمـــــــــور ـــــــــسرشته از ن ـــــــــشتۀ ب یکـــــــــی سرگــــــا کــــــم ــــــیش ی مــــــرا از هرچــــــه باشــــــد ب

ه ای پـــــــري کهـــــــن زادبـــــــدو گفـــــــتم کــــــــــــــــري ســـــــــخن ســـــــــاز جـــــــــوابم داد آن پ کــــــــه گــــــــر گــــــــردد در بایــــــــست بــــــــازم

ـــــودم ـــــه ب ـــــواف کعب ـــــدر ط ـــــت ان ـــــه گف کــــــشک کــــــافور ــــــريش کمــــــان و م شــــــده ت یکــــــی مــــــسواک بــــــود از مــــــال عــــــالم

خـــــواهی تـــــرا بـــــاد کـــــزین مـــــسواک مـــــی کـــــه مـــــن وایـــــست را در چـــــون کـــــنم بـــــاز نیایـــــــــد تـــــــــا ابـــــــــد دیگـــــــــر فـــــــــرازم

۹۳

فـــــرو بـــــستم مـــــن ایـــــن در را بـــــصد ســـــالــــــو کــــــم ــــــامرده نگــــــردد حــــــرص ت تــــــو نــــــی فرازســــــت ــــــشیب حــــــرص شــــــیبی ب نــــــــدر جــــــــوانی ــــــــز نگــــــــر کان بکــــــــرم ق ز حـــــرص خـــــویش و ســـــرگردانی خـــــویشــــــــنش روز ــــــــد در ت چــــــــو از گــــــــشنت نمان بهـــــر چیـــــزی کـــــه گـــــرد آورد صـــــد بـــــار

ا آیـــــــــــد زبوتیمـــــــــــار خنـــــــــــدهمـــــــــــر فـــــرو افکنـــــد ســـــر دردرمحنـــــت خـــــویش همیـــــــــشه بـــــــــا دىل تـــــــــشنه در آن غـــــــــمـــــار خویـــــشی ـــــو بیم ـــــی تـــــو ب ـــــن معن دریــــــــش ــــــــی در آت ــــــــا آب ــــــــار ب ــــــــو بوتیم ت دمــــی خــــوش بــــاش غوغــــا را کــــه دیدســــتـــــــــاری را بمگـــــــــذار ـــــــــا رشـــــــــته ت ز دنیــــــیالن ــــــرهای بخ ــــــه س ــــــن ک ــــــخاوت ک ســــــــاده ــــــــشان نه ــــــــست برجان ــــــــان بندی چن

پیوســـــــتبخـــــــیالن را ز بخـــــــل خـــــــویش ز خــــر طبعیــــست ایــــن کــــز چــــوب بــــسیار

کنـــــــون چـــــــون برگـــــــشایم آخـــــــر حـــــــالـــــــرهم کـــــــه درد حـــــــرص را خاکـــــــست م

ــــــــــــ ــــــــــــتدرازی ام ــــــــــــاری درازس ل ک کنــــــــد زیــــــــر کفــــــــن خــــــــود را نهــــــــانی بــــسی چــــپ راســــت برگــــردد پــــس و پــــیشـــــور ـــــویش در گ ـــــود را بدســـــت خ ـــــد خ نه بیـــــــــک ره در میـــــــــان گـــــــــردد گرفتـــــــــارــــــــــسته ســــــــــرفکنده ــــــــــا نش ــــــــــب دری لــــــــیش ــــــــاش در پ ــــــــشنه و دری ــــــــسته ت نش کـــــه گـــــر آبـــــی خـــــورم دریـــــا شـــــود کـــــم کـــــــــزین محنـــــــــت ز بوتیمـــــــــار بیـــــــــشیــــان خــــوش ــــن زم ــــنچ داری ای ــــو ای بخــــور ت

ــــــو ــــــتبخ ــــــه دیدس ــــــردا را ک ــــــروز ف ر امــــــار ــــــسی گرفت ــــــوزنی عی ــــــد از س ــــــه ش ک

ـــــــی ـــــــیالن نم ـــــــای پ ـــــــر در پ ـــــــد مگ زیبـــــــد کـــــــس گـــــــشاده کـــــــه ابروشـــــــان نبینــــد دســــت ــــن در هــــم زن ــــه دی ــــا و ن ــــه دنی نــــار ــــی ک ــــدهی زه ــــان ب ــــدهی و ج ــــوی ن ج

الحکایه و التمثیل -۱۱۱ بــــــــشهر مــــــــا بخیلــــــــی گــــــــشت بیمــــــــار ز مـــــــن آزاد مـــــــردی کـــــــرد درخواســـــــت

مــــــــــردمــــــــــرا نــــــــــزد بخیــــــــــل آورد آن ــــــــــــــــــــــه ــــــــــــــــــــــاری درد آز خفت ژ بیمـــــــه ـــــــی گرفت ـــــــرگ نزدیک ـــــــا م ـــــــش ب دلـــــــی ـــــــر رخـــــــش عکـــــــس بخیل ـــــــاده ب فت گالبــــــش یــــــافتم یــــــک شیــــــشه در بــــــرـــــــن زود ـــــــل درفک ـــــــتم آن گ ـــــــی را گف یک بــــــــزد از بــــــــیم بــــــــانگی مــــــــرد بیمــــــــار کـــــه گـــــر آن شیـــــشه را گـــــل برکنـــــی تـــــوـــاخوش ـــست ن ـــم دل ه ـــوی خوش ـــن ب ـــو زی چـــــد ـــــرون ش ـــــالم ب ـــــن ع ـــــن وزی ـــــت ای بگف

ـــــــاره دل را ـــــــو آن بیچ ـــــــدچ ـــــــاک کردن پـــــــیش ـــــــشه در پ ـــــــس شی ـــــــد زان پ بیاوردنـــــر شـــــد چـــــو زاب گـــــل گـــــل آن خـــــاک ت

کـــــه نقـــــدش بـــــود پنجـــــه بـــــدره دینـــــار ــــــد شــــــربتی راســــــت ــــــرد بای کــــــه او را کــــــــدم درآن درد یکــــــــی صــــــــد ســــــــالۀ دی همـــــــه مدهوشـــــــی ببـــــــسرت بـــــــاز خفتـــــــهـــــــــه ـــــــــاریکی گرفت ـــــــــوییش ت ـــــــــه س هم لـــــــــبش از نـــــــــاخورایی گـــــــــشته نیلـــــــــیــــــشه را ســــــر ــــــه محکــــــم شی بگــــــل بگرفتـــــــار زن زود ـــــــر بیم ـــــــشه ب ـــــــالب از شی گــــــشه زنهــــــار ــــــرمکن از شی کــــــه آن گــــــل ب بـــــــرت زان کـــــــز تـــــــنم دل برکنـــــــی تـــــــو مــــــــزن از آب گــــــــل جــــــــانم در آتــــــــش

دانـــــم دگـــــر تـــــا حـــــال چـــــون شـــــد نمـــــی بـــــــــصد زاری بزیـــــــــر خـــــــــاک کردنـــــــــد

ـــــ ـــــر خ ـــــد ازو س ـــــی کردن ـــــشگل اک دروی دل آن کــــــــــور مــــــــــدبر کــــــــــورتر شــــــــــد

۹۴

دادش گــــــــل آن شیــــــــشه دل بــــــــار نمــــــــی چــــــو برنامــــــدش از آن یــــــک قطــــــره از دلــــــــــتم ــــــــــاز گف ــــــــــیالن ب ــــــــــرنجام بخ س

کـــــه باشـــــد خـــــاک او زان شیـــــشه گـــــل زار برآمــــــد زاب گــــــل صــــــد خــــــارش از گــــــل ببــــــني تــــــا خــــــود چــــــه نیکــــــو راز گفــــــتم

المقاله العشرون -۱۱۲ــــزان ــــاک ری ــــد دورخ در خ ــــد ش ــــو خواه چ براندیــــــشید از آن ســــــاعت کــــــه در خــــــاک

ســـــــــاعت نـــــــــه بتوانیـــــــــد نالیـــــــــد در آنــــــاری شــــــما را قــــــدرتی هــــــست ــــــون ب کنـــــــد چـــــــرا در کـــــــار حـــــــق ســـــــستی نمایی بمــــــــــردی آنگــــــــــه آیــــــــــد افتخــــــــــارتــــو ــــی ت ــــت کن ــــسی طاع ــــا ب ــــواهی ت ــــو خ ت نخواهـــــد مانـــــد بـــــا تـــــو هـــــیچ هـــــم راه تـــــو خـــــود هرگـــــز شـــــبی در درد ایـــــن کـــــار مخــــــــسب ای دوســــــــت تــــــــا بیــــــــدارگری

در عمـــــر بـــــسیار چـــــرا خفتـــــی تـــــو چـــــون بروبــــــا گــــــورت افکــــــن خــــــواب خــــــود را ببــــــــني کــــــــني آفتــــــــاب مانــــــــده عــــــــاجز

ــــــن درد باشــــــدگــــــرت چــــــون آف ــــــاب ای تـــــــــه اال ای روز و شـــــــــب در خـــــــــواب رفت

ترســـــی کـــــه مرگـــــت خفتـــــه گـــــريد نمـــــی تـــــــــو درخـــــــــوابی و بیـــــــــداران برفتنـــــــــدــــــن دهــــــر خــــــود رای ــــــسۀ ای تــــــویی در کیـــــــدی ـــــــا بمان ـــــــر ســـــــر غوغ ـــــــت ب ز غفلــــــان ــــــبح گاه ــــــی ص ــــــب نخفت ــــــرفتم ش گــــت صــــبح ای دوســــت ســــستی مکــــن در وق چــــــو پیــــــدا شــــــد نــــــسیم صــــــبح گــــــاهی

ــــــت کــــــزان درگــــــاه پ وشــــــندهــــــر آن خلع چــــو شــــب از صــــبح گــــردد حلقــــه درگــــوش دىل کـــــــــــو از حقیقـــــــــــت بـــــــــــوی دارد

درگــــــاه راهیــــــست تــــــرا گــــــر ســــــوی آنــــــــــــــی از خــــــــــــــواب دم زن دال آن دم دم بـــــــرآر از ســـــــینۀ پرخـــــــون دمـــــــی پـــــــاک بگـــــــري آن حلقـــــــه را در وقـــــــت شـــــــبگري

ـــــــــزان ـــــــــد ای عزی دورخ در خـــــــــاک مالیــــزد دو رخ چــــون بــــرگ گــــل پــــاک فــــرو ری نـــــــه رخ در پـــــــیش او در خـــــــاک مالیـــــــد

ــــدین ســــان حــــضرتی هــــستشــــبان روزی بـــــــد اگـــــــر مردیـــــــد پـــــــس چـــــــستی نمایی کــــــه تــــــو کــــــاری کنــــــی کایــــــد بکــــــارت وىل از جهــــــل یــــــک ســــــاعت کنــــــی تــــــو مگـــــــــــــر ســـــــــــــوز دل و آه ســـــــــــــحرگاهــــــــار ــــــــا روز بیم ــــــــویش را ت ــــــــداری خ نــــــــــردی ــــــــــرار گ ــــــــــستۀ اس ــــــــــر شای مگ نخـــــواهی شـــــد ز خـــــواب مـــــرگ بیـــــدارــــــــــی خــــــــــرد را ــــــــــدار گردان مگــــــــــر بی نکــــــرد از خــــــواب چــــــشمی گــــــرم هرگــــــز

ــــــــ ــــــــت روی ــــــــی خوابی ــــــــدز ب ی زرد باشـــــــه ـــــــو خفت ـــــــريی و ت ـــــــبح پ ـــــــد ص برآمـــــــــفته گـــــــــريد ـــــــــت را خفتـــــــــه و آش دلــــــــــــــد ــــــــــــــاداران برفتن ــــــــــــــزان وف عزیـــــب برجـــــای ـــــم چـــــو ســـــیم قل ـــــده ه بمانــــــده ــــــودا بمان ــــــر س ــــــر الف و پ ــــــری پ ســــــــی دیرگاهــــــــان ــــــــی چــــــــو خفت خراخفت کــــــــه داری ایمنــــــــی و تــــــــن درســــــــتیـــــــابی هـــــــرچ خـــــــواهی در آن ســـــــاعت بی چوآیـــــــــد صـــــــــبح دم آنگـــــــــاه پوشـــــــــند

ــــــــاک ــــــــای خ ــــــــد ذره ــــــــوشدرآی درج ببیـــــــــــــــــــداری آن دم خـــــــــــــــــــوی دارد بوقــــــت صــــــبح خـــــــون آلــــــود آهیـــــــستــــــــــر حــــــــــرم زن ــــــــــآهی حلقــــــــــۀ را ب ب کــــه بــــسیاری دمــــد صــــبح و تــــو در خــــاکـــــــــــزنجري دل شـــــــــــوریده را درکـــــــــــش ب

۹۵

ــــــــر گــــــــري ــــــــه ب ــــــــداز دل دیوان ــــــــا بن و یــــی ــــق رازی م ــــا ح ــــشای ب ــــان بگ ــــوی زف گ

خوشـــــی بگـــــری چـــــو بـــــاران در عتـــــابیـــــــــسرد ـــــــــی می ـــــــــود آه ـــــــــر ش ر آن دم گ

عزیــــــــزا عمــــــــر شــــــــد در یــــــــاب آخــــــــر بـــــشب خـــــواب و بـــــروزت خـــــواب غفلـــــتــــــس ــــــه ب ــــــه آخــــــر از گن مخــــــسب ای خفت هــــــــزاران جــــــــان پــــــــر نــــــــور عزیــــــــزان رهـــــــی لـــــــذت کـــــــه در شـــــــبهای تـــــــاری

ــــی ــــاک م ــــی در خ ــــویش خوش ــــاىل رخ خ م همـــــــــــه آفـــــــــــاق آرامـــــــــــی گرفتـــــــــــهـــــــــازی ـــــــــیش او دســـــــــت نی گـــــــــشاده پ بنـــــه پـــــایی کـــــه در پـــــیش چنـــــان کـــــس

غــــــــــافالن بــــــــــاز اوفتــــــــــادهببــــــــــسرت چنـــــني شـــــب گـــــر کنـــــد یـــــزدان کرامـــــتـــــودن ـــــک ب ـــــب تاری ـــــق ش ـــــا ح ـــــا ب خوشـــــــار داری ـــــــار و ب ـــــــرت چـــــــه ک ـــــــن به ازیـــــودی ـــــدار ب ـــــوا بی چـــــو صـــــد شـــــب از ه شــــــــــبی بیــــــــــدار دار آخــــــــــر خــــــــــدا را

ـــــــــرگري ـــــــــشتاقانه ب ـــــــــاد م خوشـــــــــی فری گــــــــوی غــــــــم دیرینــــــــۀ دل بــــــــاز مــــــــی

ـــــــــــزدت از دل حجـــــــــــابی مگـــــــــــر برخی ز دنیـــــــا و آنـــــــچ در دنیاســـــــت خوشـــــــرت

آخـــــــرشـــــــبان روزی مـــــــشو در خـــــــواب کــــــه شــــــرمت بــــــاد ای غرقــــــاب غفلــــــت چـــــرا خفتـــــی کـــــه گـــــورت خوابگـــــه بـــــس فـــــــدای ســـــــجده گـــــــاه صـــــــبح خیـــــــزانــــــر حــــــق عرضــــــه داری ــــــاز خــــــویش ب نی

ــــــی ــــــزاری م ــــــویش ب ــــــخ خ ــــــزاری پاس گ ره تــــــــو بــــــــا حــــــــق انجــــــــامی گرفتــــــــهـــــــــازی ـــــــــه در نم ـــــــــۀ گ ـــــــــی در گری گه خالیــــــق خفتــــــه و تــــــو باشــــــی و بــــــســــــاده ــــــم راز اوفت ــــــر دو ه ــــــق ه ــــــو و ح ت

یامـــــــتنیـــــــاری گفـــــــت شـــــــکرش تـــــــا ق ز خـــــــود دور و بـــــــدو نزدیـــــــک بـــــــودنـــــــــدار داری ـــــــــک شـــــــــب او بی کـــــــــه ی بــــــــــشهوت ریــــــــــزۀ در کــــــــــار بــــــــــودیــــوا را ــــس و ه ــــتی نف چــــو صــــد شــــب داش

الحکایه و التمثیل - ۱۱۳ــــــل ــــــود کام ــــــريی ب ــــــن کــــــه پ شــــــنودم مــــــدی ــــــه روز آرمی ــــــی و ن ــــــب خفت ــــــه ش ن کـــــــسی پرســـــــید کـــــــای پـــــــري دل افـــــــروزــــــــا ــــــــرد دان ــــــــسبد م ــــــــا نخ ــــــــدو گفت ب

بتابنـــــــد در شـــــــی یکـــــــی پیوســـــــته مـــــــیــــــــــــه ــــــــــــد و دوزخ در زمان ــــــــــــان خل میـــــــــامم ـــــــــی بن ـــــــــس خط نیاوردســـــــــت ک دىل پــــر تفــــت و جــــانی پــــر تــــب و تــــابــــد ــــاب باش ــــان پرت ــــت و ج ــــر تف ــــو دل پ چـــــــــداران ـــــــــاک نام ـــــــــان پ ـــــــــزاران ج ه عزیـــــزا چنـــــد خـــــسبی چـــــشم کـــــن بـــــازــــــــشان ــــــــستی پری ــــــــاش آخــــــــر از آن م مب چـــــــرا خفتـــــــی شـــــــب مهتـــــــاب آخـــــــرــــــرآید ــــــرت س ــــــون عم ــــــه چ ــــــشی ک نیندی

ـــــل ـــــده غاف ـــــر مان ـــــريان دیگ ـــــون پ ـــــه چ نــــــدی ــــــه ندی ــــــروز و شــــــب کــــــسش خفت ب چـــــرا هرگـــــز نـــــه شـــــب خفتـــــی و نـــــه روز بهـــــــشت و دوزخـــــــش در شـــــــیب و بـــــــاال

دهنــــــد آرایـــــــش و زیـــــــب ا مـــــــیدگــــــر ر چگونـــــــــه خـــــــــوابم آیـــــــــد در میانـــــــــهــــدامم ــــل ک ــــا اه ــــن دو ج ــــن زی ــــا م ــــه ت ک چگونـــــه یابـــــد آخـــــر چـــــشم مـــــن خـــــوابــــــــاری مــــــــن درخــــــــواب باشــــــــد نگوس فــــــــــــــدای خلــــــــــــــوت بیــــــــــــــداردارانـــــوت کـــــن آغـــــاز ـــــوی خـــــود خل ـــــس زان پ کــــــه شــــــب مهتــــــاب بنمایــــــد بدیــــــشان چـــــه خواهـــــد آمـــــدن زیـــــن خـــــواب آخـــــر بـــــــــسی مهتـــــــــاب در گـــــــــورت درآیـــــــــد

۹۶

ــــــــه خــــــــوا ــــــــن بگرفت ــــــــر کف ــــــــرا زی بیتــــــد ــــــسی چــــــون خــــــواب یاب ــــــشد ک براندی

آیــــدت خــــواب شــــب مهتــــاب چــــون مــــیــــــود چــــــه گویــــــد مــــــرد هــــــشیار نکــــــو نب چـــه معـــشوق و چـــه عاشـــق ایـــن چـــه الفـــستـــــــوایی ـــــــس و ه ـــــــن نف ـــــــرد گلخ ـــــــو م ت

ــــــــــ ــــــــــرو آی ــــــــــابیف ــــــــــورت ماهت د بگــــــد ــــــاب تاب ــــــسی مهت ــــــورش ب ــــــه در گ ک کـــــه عاشـــــق خـــــواب کـــــم یابـــــد بمهتـــــاب بخفتـــــــــه عاشـــــــــق و معـــــــــشوق بیـــــــــدارــــــست ــــــاکی گزاف بخــــــاکی کــــــی رســــــد پ کجـــــــــا مـــــــــردان عـــــــــشق پادشــــــــــایی

الحکایه و التمثیل - ۱۱۴ـــــــی پادشـــــــاهی ـــــــن کـــــــه وقت شـــــــنودم م ز بهـــــــر گـــــــوی بـــــــازی رفـــــــت بـــــــريونــــــد ــــــدان بیفکن چــــــو گــــــوی حــــــسن در می

زد ای مــــــــــیرخــــــــــش الف جهــــــــــان آرـــــــــسته ـــــــــاک راه او نش ـــــــــر خ ـــــــــرد ب خ غـــــم عـــــشقش زهـــــی ســـــودای بـــــی ســـــودــــشت ــــی گ ــــدان هم ــــستی در آن می ــــو سرم چ مگـــــر سرگـــــشتۀ چـــــون شـــــمع بـــــا ســـــوز بدیــــــــــــــــــد از دور روی آن نکــــــــــــــــــو را ز عـــــــشقش آتـــــــشی در جـــــــانش افتـــــــاد دلـــــش در عـــــشق معجـــــون جنـــــون ســـــاخت

ــــــی ــــــر م ــــــرد از جگ ــــــافور دم س زد چــــــو کــــــــشوش ــــــــده در عجــــــــب حــــــــاىل م بمان

چــــــون دوزخ بینــــــداختنفــــــس ازجــــــان همــــــی بدریــــــد جــــــان آن عاشــــــق مــــــست جهـــــان بـــــر چـــــشم او زیـــــر و زبـــــر شـــــدــــــل ــــــون و در گ ــــــد در خ ــــــر زن ــــــه پ چگون بـــــدان ســـــان پـــــر زد آن مـــــسکني بـــــی بـــــار بـــــــآخر هـــــــم چنـــــــان تـــــــا ده شـــــــبان روز بـــــــرون آمـــــــد بمیـــــــدان یوســـــــف عهـــــــد بتــــــک اســــــتاد گلخــــــن تــــــاب در حــــــالــــــرآورد ــــــان ب ــــــوی زن چوگ ــــــاه گ ــــــو ش چ

ــــــ ــــــش یاف ــــــوییچــــــو از چوگــــــان زلف ت بــــــاىل ــــــای خ ــــــد و ج ــــــت دی ــــــرش وق وزی کــــــه او ده ســــــال از عــــــشقت شــــــب و روزــــان ــــک خواه ــــن گــــدا از نی ــــستت ای چــــو هــــــــویی ــــــــست رنگــــــــش راز گ اگرچــــــــه نی

ــــاهی ــــی داشــــت درخــــوبی چــــو م ــــه روی کــــون ــــت در خ ــــد دل خف ــــه ص ــــر لحظ وزو ه فلــــــــک از گــــــــوی او چوگــــــــان بیفکنــــــــد زد جهـــــــان را حـــــــسن او ســـــــرپای مـــــــی

ــــــــــسته ــــــــــاه او نش ــــــــــرد م ــــــــــرق برگ عــــــی دود ــــــوای ب ــــــی حل ــــــش زه ــــــب لع ل وزو نظــــــــارگی حــــــــريان همــــــــی گــــــــشت

ه گلخـــــــن تـــــــافتی بیچـــــــاره تـــــــا روزکـــــــــــــاد او را کــــــه دانــــــد تــــــا چــــــه کــــــار افتـــــاد ـــــانش افت ـــــی درم کـــــه دردی ســـــخت ب

صــد هنگامــه خــون ســاختگرخــش از اشــ بـــــــــرد آب گــــــــــرم از دور فـــــــــرو مــــــــــی

ــــــــــش ز دســــــــــت دل دىل در دســــــــــت آت ز مــــــستی جامــــــه را نــــــخ نــــــخ بینــــــداخت بجــــــای جــــــانش آمــــــد جامــــــه در دســــــتـــــــد ـــــــرب ش ـــــــی خ ـــــــستی ب ـــــــاد وز م بیفت

نــــــــــیم بـــــــــــسمل میــــــــــان راه مــــــــــرغ زهــــــی عــــــشق و زهــــــی دردوزهــــــی کــــــارـــــــا روز ـــــــاده ت ـــــــود افت ـــــــان خـــــــاک ب می

ــــــرت ــــــر چ ــــــدبزی ــــــید در مه ــــــون خورش چــــــان الل ــــــیکن زف ــــــخن ل ــــــان پرس دل و جـــــــــــرآورد ـــــــــــش را از جـــــــــــان ب دل دروی

ـــسر مـــی ـــی خـــود چـــو گـــویی ب شـــد ز خـــود بــــــاىل ــــــت ح ــــــزی گف ــــــاب رم ــــــن ت ز گلخ نـــه خفـــت و نـــه چـــو شـــمع آســـود از ســـوز انمــــــرا عــــــاتیش کــــــن چــــــون پادشــــــاه

ــــــــــویی ــــــــــداز گ ــــــــــرو ان ــــــــــسوی او ف ب

۹۷

اگرچـــــــه ننـــــــگ باشـــــــد از چنـــــــني بـــــــارـــــود در تاخـــــت ـــــه او را ب ـــــی ک ـــــه از لطف ش بعاشـــــــق گفـــــــت گـــــــویم ده بمـــــــن بـــــــازــــش ــــشنید دروی ــــخن ب ــــن س ــــاه ای ــــو از ش چ

ارانز چــــشمش اشــــک ریــــزان شــــد چــــو بــــ ز جــــان صــــد جــــام خــــون بــــر جامــــه کــــردهـــــــــردی ـــــــــاد س ـــــــــدردی ب ـــــــــرآوردی ب بــــــــان خــــــــاک و خــــــــواری ــــــــآخر در می بـــــــــدوه ـــــــــای ان ـــــــــستغرق دری ـــــــــش م دلـــــــــــــه ـــــــــــــوا از راه او ســـــــــــــردی گرفت ه چــــــو لختــــــی بــــــا جهــــــان هــــــستی آمــــــد

ــــی ــــان م ــــی فغ ــــت کــــرد وز هــــر ســــوی م رفـــــده ـــــی چـــــون در آن صـــــحرا بمان چـــــو برقــــود ــــرون ب ــــن صــــحرا ب ــــش از صــــحن ای دل

ــــــآب چــــــشم صــــــحرا ــــــر گــــــلب کــــــرده پ نـــــه یـــــک محـــــرم کـــــه بـــــا او راز گویـــــدــــــــودش ــــــــنت نب اگرچــــــــه خــــــــوردن و خف

ـــــی ـــــدل م ـــــروز ب ـــــالم اف ـــــاهی ع ـــــت ش گفـــــــــان دهـــــــــد در پادشـــــــــاهی اگـــــــــر فرمــــــــرمن وگــــــــر یــــــــک مــــــــردش آرد روی ب

ـــــــی ـــــــرون م ـــــــدایی ب ـــــــن گ ـــــــد از گلخ آیـــــــــر برگـــــــــویم ایـــــــــن راز آشـــــــــکاره اگــــاد چــــه ســــازم چــــون کــــنم چــــون کــــارم افتـــــــــت ـــــــــال پیوس ـــــــــدت ده س ـــــــــآخر م ب

ا بـــــروز و روز تـــــا شـــــبهمـــــه شـــــب تـــــ قـــــــــرار و خـــــــــواب و آرامـــــــــش برفتـــــــــهــــــرافراز ــــــید س ــــــه خورش ــــــت ک ــــــی دول زهــــــگ چــــــو شــــــاه آورد ســــــوی گلخــــــن آهنـــــاد ـــــاه افت ـــــال ش ـــــر جم ـــــشمش ب ـــــو چ چــــــست ــــــداده نگری چــــــو شــــــه در روی آن دلــــــــرد ــــــــی ک ــــــــر جــــــــوش او را مرهم دل پ

هــــــستی خـــــــود راه یابنـــــــدچــــــو ســـــــوی ــــــــــــاب ــــــــــــه آن ت ــــــــــــه آورد پروان چگون نبــــــودش طاقــــــت وصــــــل چنــــــان شــــــاه

ــــــ ــــــدهگ ــــــشنت زد الب از دی ــــــر خوی ــــــا ب ه

ــــــار ــــــني ک ــــــاهان چن ــــــود از ش ــــــی نب غریبــــــــداخت ــــــــویی بین ــــــــدا گ ــــــــسوی آن گ ب چـــــرا مانـــــدی چنـــــني آخـــــر دهـــــن بـــــاز

ـــــی ـــــاد و م ـــــاک افت ـــــویش بخ ـــــاد در خ افت همـــــــی لرزیـــــــد چـــــــون بـــــــرگ چنـــــــارانـــــــــرده ـــــــــه ک ـــــــــرد او هنگام ـــــــــانی گ جهـــــه تـــــا هنگامـــــه حـــــاىل ســـــرد کـــــردی کـــــــــزاری ـــــــــدش ب ـــــــــاز بردن ـــــــــن ب بگلخ

ـــــ ـــــون چ ـــــني چ ـــــشم او زم ـــــوهز چ شم در ک ملــــــــــــــــک از روی او زردی گرفتـــــــــــــــــهــــــــــد ــــــــــستی آم دگــــــــــر ره خــــــــــروش م

ــــ ــــاران اش ــــو ب ــــیگچ ــــرروی م ــــت او ب رف بـــــر صـــــحرا بمانـــــدهگچـــــو بـــــاران اشـــــ

تــــنش را بــــسته بـــــا صــــحرای خــــون بـــــودــــــــر دل ــــــــانی درد صــــــــحرا کــــــــرده ب جهــــد ــــاز گوی ــــزی ب ــــه رم ــــم دل ک ــــک ه ــــه ی نــــــــــودش ــــــــــیکن زهــــــــــرۀ گفــــــــــنت نب ول کـــــه عـــــالم جملـــــه ملـــــک اوســـــت امـــــروز

ـــــــريد ـــــــپه گ ـــــــاهیس ـــــــا بم ـــــــاهش ت ز مـــــــر ـــــــوی ب ـــــــد م ـــــــامردی نجنب ـــــــز ن نم

ببــــــوی وصــــــل زیــــــن ســــــان پادشــــــاییـــــــاره ـــــــاره پ ـــــــدم پ ـــــــاعت کنن ـــــــک س بیــــــاد ــــــارم افت ــــــت و ب ــــــل بخف ــــــرم در گ خــــــــای ننشــــــــست ز عــــــــشق پادشــــــــاه از پ

ــــــی ــــــر درش م ــــــتاده ب ــــــا رب س ــــــت ی گف ببــــــــد نــــــــامی خــــــــود نــــــــامش برفتــــــــه

شــــــــود بــــــــاز بپــــــــیش ذرۀ خــــــــود مــــــــیــــــگ ــــــاب دل تن ــــــن ت ــــــد بگلخ ــــــرب آم خ

ن راه افتــــــــــــــادبلرزیــــــــــــــد و میــــــــــــــا ســـــــــــر او در کنـــــــــــار آورد و بگریـــــــــــست

کـــشت و خـــود مـــاتم همـــی کـــرد خـــودش مـــیــــــــد ــــــــار شــــــــاه یابن ســــــــر خــــــــود در کن کــــــه بنــــــشیند بــــــر شــــــمع جهــــــان تــــــاب بـــــــــرآورد از زمـــــــــني تـــــــــا آســـــــــمان آه بـــــزد یـــــک نعـــــره و جـــــان داد و تـــــن زد

۹۸

دو دم از خلـــــــــــق آن حـــــــــــريان برآمـــــــــــدـــــاجز ـــــاب ع ـــــن ت ـــــم چـــــو گلخ ـــــرو ای ه بـــــــاک ـــــــارۀ خ ـــــــز ای پ ـــــــودا مپ ـــــــرو س بــــد ــــاک کردن ــــدان پ ــــه چن ــــت ک ــــر آن طاع هــــــاب آمــــــد کــــــه ای پاکــــــان درگــــــاه خط کــــــه افــــــشاندیم چنــــــدین ســــــجدۀ پــــــاک کـــــــه ذات مـــــــا ازینهـــــــا بـــــــی نیازســـــــتــــــاب ــــــی ت ــــــی گلخــــــن هم ــــــرو ای گلخن ب

ازیـــــن تزویـــــر و دســـــتانبـــــرو تـــــا چنـــــد ـــــــد رای ـــــــو کن ـــــــسوی ت اگـــــــر ســـــــلطان ب نــــــه جــــــان آنــــــک حــــــاىل پــــــیش آوری

یکــــی بــــی جــــان دگــــر بــــا جــــان برآمــــد کــــه تـــــاب وصـــــل شـــــاهت نیـــــست هرگـــــز

ـــــضرت ـــــو ح ـــــست از ت ـــــه مستغنی ـــــاکک پ فــــــــدای راه مــــــــشتی خــــــــاک کردنــــــــدــــــــــــک راه ســــــــــــجود آریــــــــــــد آدم را بی ز اســــــتغنای خــــــود بــــــر پــــــارۀ خــــــاک چــــــه جــــــای ســــــجده و جــــــای نمازســــــت دریـــــن آتـــــش بـــــصد شـــــیون همـــــی تـــــابـــــــستان ـــــــد م ـــــــسی گوین ـــــــوده ب کـــــــه بیه چـــه ســـازی چـــون نـــه جـــان داری و نـــه جـــای نـــــــه جـــــــای آنکـــــــه نـــــــزد خـــــــویش آری

الحکایه و التمثیل -۱۱۵ بیابـــــــانشـــــــنودم مـــــــن کـــــــه موشـــــــی در

مهــــــارش ســــــخت بگرفــــــت و دوان شــــــد چـــــــو آوردش بـــــــسوراخی کـــــــه بـــــــودش بـــــدو گفـــــت اشـــــرت ای گـــــم کـــــرده راهـــــتـــــست از ســـــستی ســـــرخویش ـــــرا چـــــون نی تــــــــــگ روزن ــــــــــرون تن ــــــــــد ب کجــــــــــا آی بــــــرو از جــــــان خــــــود بــــــرگري ایــــــن بــــــارــــــرو دم درکــــــش ای مــــــوش ســــــیه ســــــر ب بــــــرو ای مــــــور خــــــود را خانــــــۀ جــــــوی تــــــرا ای مــــــوردازآن دل خــــــوش فتادســــــت

بــــــان دیــــــد اشــــــرتی را بــــــی نگــــــهمگــــــر ـــــــد ـــــــانی روان ش ـــــــرت بآس ـــــــا اش ـــــــه ت ک نبــــــودش جــــــای آن اشــــــرت چــــــه ســــــودش مـــــــن اینـــــــک آمـــــــدم کـــــــو جایگاهـــــــتــــــویش ــــــر خ ــــــرا آری ب ــــــدت م ــــــدین ع بـــــدین ســـــوراخ ســـــوزن ـــــن اشـــــرت ب چـــــو م کـــــه اشـــــرت گربـــــه افتادســـــت ایـــــن کـــــار کــــــه نتــــــوانی شــــــد اســــــرت را ســــــیه گــــــر ســـــخن در خـــــورد خـــــود از دانـــــۀ گـــــوی

فتادســـــتکـــــه کیـــــک تـــــو عمـــــاری کـــــش

المقاله الحادیه و العشرون -۱۱۶ــــــک و گــــــنج و دینــــــار ــــــشو مغــــــرور مل م خـــــــدا را زان پرســـــــت از جـــــــان پرنـــــــور دار بهـــــــر کـــــــاری خـــــــدا را یـــــــاد مـــــــی

بکــــــاری گــــــر مــــــدد خــــــواهی ازو خــــــواهــــو ای دوســــت اگــــر از خــــویش خــــشنودی ت بطاعـــــــت خـــــــوی کـــــــن وز معـــــــصیت دورـــــس زود در خـــــشم ـــــشو ب ـــــدی م ـــــس تن ز ب

ـــــــس ســـــــینه پر ـــــــۀ ک ســـــــوزمکـــــــن از کینــــــز ــــــشنت چی ــــــر خوی ــــــصی را مکــــــن ب حری دروغ و کژمگــــــــــــو از هــــــــــــیچ راهــــــــــــی

کــــــه دنیــــــا یــــــاددارد چــــــون تــــــو بــــــسیار قاق دارد وز طمــــــــــع دورکــــــــــه اســــــــــتح

ـــــــذار ـــــــاد مگ ـــــــوی از ی ـــــــا ت ـــــــدا را ت خـــــاه ـــــیچ در گ ـــــابی ه ـــــن در نی ـــــه زی ـــــه ب ک

دان کـــــه آن خـــــشنودی اوســـــت یقـــــني مـــــیـــــور ـــــا معـــــصیت ن ـــــت ب کـــــه ندهـــــد طاعت کـــــه نـــــاری هـــــیچ کـــــس را نیـــــز در چـــــشم کــــه خــــود در ســــوخنت مــــانی شـــــب و روز کــــه جـــــان پـــــاک تـــــو گـــــردد ز تـــــن ســـــريــــــاهی ــــــز گن ــــــرت هرگ ــــــن ب ــــــود زی ــــــه نب ک

۹۹

ــــــردد ــــــري گ ــــــادت چ ــــــر نه ــــــر ب ــــــسد گ ح چــــــو کــــــاری را بخــــــواهی کــــــرد ناکــــــام

ــــی ــــست ز ب ــــت گــــر ســــخت خست صــــربی دل اگـــــر خـــــواهی کـــــه یـــــک هـــــم دم گزینـــــیـــــــه ـــــــو در زمان ـــــــل در ش ـــــــا اه ـــــــصد ن بــــــار ــــــاکرده صــــــد ب ــــــان ن ــــــسی را امتح ک مگــــــــردان هـــــــــیچ احمــــــــق را گرامـــــــــی

ابلهـــــــــان رازمگـــــــــو هرگـــــــــز بپـــــــــیش مکــــــــن کــــــــس را ز عــــــــام و روســــــــتاچريـــــاش و هـــــیچ مـــــشتاب ـــــگ ب ـــــسنگ و هن ب بمعیـــــــار خــــــــرد گـــــــر ســــــــخته گــــــــردیــــــاره ــــــن آب پ ــــــود ای ــــــشت خ ــــــز از پ مریــــــی ــــــدر شــــــهوت آی بهــــــر کــــــاری کــــــه انـــــو ـــــخن ت ـــــر س ـــــم ده ب ـــــان را خـــــوی ک زف نخـــــست اندیـــــشه کـــــن آنگـــــه ســـــخن گـــــوــــویی ــــه گ ــــدانی ک ــــوی چن ــــوش گ ــــخن خ س مگـــــــوی از هـــــــیچ نـــــــوعی پـــــــیش زن راز

ــــــــــــد ــــــــــــدهب ــــــــــــد را دل دار زن ین فرزن پــــــــــسر را از قــــــــــرین بــــــــــد نگــــــــــه دار گرامــــــــــــــی دار پــــــــــــــريان کهــــــــــــــن راــــوی ــــویی نکوگ ــــون گ ــــوی چ ــــم گ ــــخن ک س

ـــــــی ـــــــاد م ـــــــان ی ـــــــخنهای بزرگ ـــــــري س گ کــــــسی کــــــو در هــــــرن بردســــــت رنجــــــیــــار کــــسی را کــــز تــــو عــــزت یافــــت یــــک ب

ـــــکـــــسی ـــــدیشب ـــــد بران ـــــو ســـــخن گوی ا تـــــــونش ـــــــد و چ ـــــــازمودی چن ـــــــسی را ک کـــــــود ر ـــــــک خ ـــــــدگوی را نزدی ـــــــن ب اممک

مبــــــادت هــــــیچ بــــــا نــــــادان ســــــر و کــــــارــــد کــــه چــــون کــــن ــــد گوی کــــسی کــــو کــــار ب ســــخن چــــني را مــــده نزدیــــک خــــود جــــایــــــب کــــــسی کــــــان ناپدیدســــــت همــــــی عیـــــان گـــــردان نظـــــر را ســـــوی هـــــر کـــــس چن گمــــــان بــــــد مــــــرب بــــــر کــــــس نکــــــو بــــــرـــــاش ـــــان ب ـــــه کـــــس مهرب ـــــر هم ـــــت ب برغبــــــه آبــــــاد اگــــــر خــــــواهی کــــــه گــــــردد کعب

نــــــــــدگانی ســــــــــري گــــــــــردددلــــــــــت از زـــــر چـــــه ســـــان دارد ســـــرانجام ـــــا ب ـــــني ت بب صـــــبوری کـــــن مگـــــر در وقـــــت بستـــــستـــــــی ـــــــم نبین ـــــــا غ ـــــــزین ت ـــــــدی گ خردمنــــــــه ــــــــابی در میان ــــــــی بی ــــــــا اهل کــــــــه ت مگــــــردانش بــــــر خــــــود صــــــاحب اســــــرارــــــامی ــــــد زخ ــــــط افت ــــــق در غل ــــــه احم کـــــــاز مـــــــده هرگـــــــز جـــــــواب احمقـــــــان ب کــــه خلقــــی را بظلــــم از جــــان کنــــد ســــري ببـــــــسر مـــــــی در مـــــــدو ماننـــــــد ســـــــیما

چـــــو نیـــــل خـــــام حـــــاىل پختـــــه گـــــردیــــــشت واره ــــــردد پ ــــــو گ ــــــشت ت ــــــه در پ ک چـــــو خویـــــشی را دهـــــی از خـــــود جـــــدایی ز ســـــی دانـــــش در ســـــی بنـــــد کـــــن تـــــو بـــــــسی پرســـــــیدن و گفـــــــنت مکـــــــن خـــــــوــــویی ــــر نک ــــست اصــــل ه ــــه خــــوش گویی ک کــــــه زن رازت بگویــــــد جملــــــه ســــــر بــــــازــــــود در ســــــنگ کــــــرده کــــــه آن نقــــــشی ب کــــــه مــــــردم از قــــــرین گــــــردد گنــــــه کــــــار

ــــــري ــــــه در پ ــــــن ســــــخن راک ــــــدانی ای ی ب نــــه نیــــک و بــــد چنانــــک آیــــد فــــرو گــــوی

ــــی ــــتاد م ــــه صــــد اس ــــک نکت ــــر ی ــــري ز ه گ بخـــــــر یـــــــک نکتـــــــۀ آنکـــــــس بگنجـــــــی بنـــــــادانی مکـــــــن خـــــــوارش فلـــــــک وار مگــــــو کــــــني را شنودســــــتم از ایــــــن پــــــیش مکــــــــــن زنهــــــــــار دیگــــــــــر آزمــــــــــونش کـــــه بـــــد گویـــــد تـــــرا هـــــم در ســـــرانجامـــــار ـــــنت ی ـــــان کاس ـــــاردت ج ـــــا زو ن ـــــه ت ک

ـــــیش خـــــود ـــــازش ز پ ـــــرون کـــــنمـــــده ب بـــــــصد رای ـــــــد ب ـــــــر روزت بگردان ـــــــه ه ک کـــــه حـــــق دانـــــد کـــــه چـــــونش آفریدســـــت کــــــه بهــــــرت بینــــــی از خــــــود هــــــر بــــــرت راــــــر حلیمــــــی کــــــن ز کمــــــرت کــــــس فــــــرو ب همــــه کــــس را چــــو خورشــــید جهــــان بــــاش دل اهـــــــل دىل از خـــــــویش کـــــــن شـــــــاد

۱۰۰

نظــــــــــــر از روی نــــــــــــامحرم نگــــــــــــه دار مـــــــده بیهـــــــوده دشـــــــناممکـــــــن غیبـــــــت

ــــــــروزی ــــــــمعی ف ــــــــردن ار ش ــــــــت ک بطیب مــــــــده بــــــــر بــــــــاد عمــــــــر را رایگــــــــانی بپاســـــــــخ زیـــــــــر دســـــــــتان را نکـــــــــو دارـــــــیفکن در ســـــــخن کـــــــس را بخـــــــواری مـــــم ـــــس ه ـــــوی ک ـــــر س ـــــرد منگ ـــــشم خ بچ مگـــــــــو بیهـــــــــوده کـــــــــس را ناســـــــــزاوارــــــاز ــــــی ب ــــــد احمق ــــــو آی ــــــیش ت ــــــر پ اگ وگـــــــر پـــــــیش تـــــــو آیـــــــد مـــــــرد یـــــــزدانــــــــردی ــــــــسیار گ ــــــــسی ب ــــــــرد ک ــــــــر گ اگ

س را ســــــر دهــــــی بــــــازاگــــــر بــــــسیار کــــــــــــــوانی ــــــــا ت ــــــــرب ت ــــــــن تق ــــــــريان ک بپ بدرویــــــــشان رســــــــان از مــــــــال بهــــــــری تـــــــوانگر چـــــــون بـــــــرت آیـــــــد بخـــــــدمتـــــــش خـــــــسته ـــــــو دروی ـــــــیش ت ـــــــد پ ور آی کــــــسی کــــــو بــــــر تــــــو حــــــق دارد بــــــآبیــــــی ــــــوری فزون ــــــر م ــــــب ب ــــــوی از عی مجـــــست ـــــت بجای ـــــاش گـــــر عقل ـــــني ب نکـــــو ب مکـــــــــن در هـــــــــیچ کـــــــــاری ناسپاســـــــــی اگــــــــــر قبــــــــــضیت باشــــــــــد ناگهــــــــــانی

ــــــــد و تــــــــاتویی انــــــــدوهگني بــــــــاشمخن چـــــو خـــــواهی کـــــز بـــــال یـــــابی رهـــــایی زمـــــــــانی در سیاســـــــــت کـــــــــن توقـــــــــفـــــسیار ـــــا هـــــیچ کـــــس در گفـــــت ب مچـــــخ بـــــــویش ـــــــودک را برخ ـــــــستاخ ک ـــــــن گ مکــــــیش دســــــتی ــــــت پاســــــخ پ مکــــــن در وقـــود ســـخاوت کـــن کـــه هـــر کـــس کـــو ســـخی ب دلــــــت خرســــــند کــــــن تــــــا جــــــان نپوســــــدــــــــاکی ــــــــسیاری بپ ــــــــویش ب ــــــــو از خ مگ مکــــــــن ز اندیــــــــشۀ بیهــــــــوده دل ریــــــــش

ــــــارمخــــــور حــــــسرت ز غمهــــــای کهــــــن ب چــــــو عیــــــسی باشــــــد خنــــــدان و شــــــکفتهــــــــــوانی ــــــــــا ت ــــــــــتی ت ــــــــــوبی و بزش بخ اگــــــــــــــر دل زنــــــــــــــدۀ در پــــــــــــــردۀ راز

ـــــار ـــــر صـــــد ب ـــــر در زی ـــــک نظ ـــــشو از ی م کــــــه در حــــــسرت فــــــرو مــــــانی ســــــرنجام

یهــــم تــــو ســــوزاز آن طیبــــت چــــو شــــمعی ــــــدگانی ــــــدر زن ــــــشناخت ق ــــــس ن ــــــه ک ک مگـــــــــر بپـــــــــسنددت مـــــــــرد نکوکـــــــــار خــــــود افکــــــن بــــــاش گراســــــتاد کــــــاری

بایــــد مگــــس هــــم کــــه چــــون طــــاوس مــــیـــــــازار ـــــــر زه هـــــــم مرنجـــــــان هـــــــم می بهــــــــیش احمــــــــق آغــــــــاز تکــــــــرب کــــــــن بپ فــــــروتن بــــــاش خــــــود را خــــــاک گــــــردانــــــــزی خــــــــوارگردی ــــــــس عزی اگرچــــــــه بـــــــاز ـــــــی ب ـــــــر نه ـــــــراوان س ـــــــر ف ز دردس کــــــــــه ایــــــــــشانند آگــــــــــاه از جــــــــــوانی

ـــــ ـــــریک ـــــار و زه ـــــردد م ـــــت نگ ـــــا مال ه ت مـــــــــدار او را بـــــــــرای ســـــــــیم حرمـــــــــت برپســــــــش تـــــــــا نگــــــــردد دل شکـــــــــستهــــــــابی ــــــــیچ ب ــــــــن در ه ــــــــش مک فراموشــــونی ــــوری زب ــــون م ــــو چ ــــدرت ت ــــه در ق ک

جــــویی خدایــــست کــــه گــــر بــــی عیــــب مــــیــــــی ــــــق شناس ــــــر ح ــــــضا گ رضــــــا ده در قــــــــانی ــــــــری زم ــــــــو و بگ ــــــــتان ش بگورســــــاش ــــــشني ب بکنجــــــی در شــــــو و تنهــــــا ن

ـــــــــــدان ده ـــــــــــريان را ز زن ـــــــــــداییاس ج کـــــــه تـــــــا از پـــــــس نمـــــــانی در تاســـــــفــــار ــــسی ک ــــردن ب ــــگی ک ــــر س ــــود س ــــه نب کــــویش ــــوهر خ ــــی گ ــــرده باش ــــل ک ــــه در گ ک کـــه شرطـــست آن کـــه یـــک ســـاعت باســـتی روا نبـــــــود کـــــــه گـــــــویم دوزخـــــــی بـــــــودـــــه خرسندیـــــست گنجـــــی کـــــان نپوســـــد ک بـــــدان خـــــود را کـــــه مـــــشتی آب و خـــــاکیـــــیش ـــــشه داری از عـــــدد ب کـــــه خـــــود اندی

ـــــن ـــــخنها را ب ـــــن س ـــــود ای ـــــه نب ـــــارک و بــــــه ــــــرش روی و گرفت ــــــد ت ــــــر باش ــــــه خ ک مـــــــده اقـــــــرار بـــــــر کـــــــس تـــــــا نـــــــدانیـــــــاز ـــــــو ب ـــــــویی مگ ـــــــز بنیک ـــــــرده ج ز م

۱۰۱

ــــت ــــو گف ــــون نگ ــــد چ ــــست گوی ــــخن گرم ســـــدیش ـــــو بدان ـــــر ت اگـــــر خـــــصمی شـــــود بــــــوار ــــــرد را خ ــــــصم خ ــــــار خ ــــــدان زنه م ز بهــــــــر خلــــــــق نیکــــــــویی رهــــــــا کــــــــنــــــــوانی ــــــــا ت ــــــــی ت ــــــــرچ گفت ــــــــرتک ه ب

ـــــی ـــــو در ره م ـــــی چ ـــــیش م ـــــر پ دار روی ســــــ ــــــام اف زون مخــــــور ناگــــــاه و ناســــــازطع

ـــادت ـــد بع ـــواهی ش ـــواب خ ـــب در خ ـــو ش چــــــردار ــــــواب ب ــــــر از خ ــــــبح س ــــــت ص بوق چــــــــو هنگــــــــام نمــــــــاز آیــــــــد فــــــــرازتـــــــــدیش پیوســـــــــت ـــــــــت ان ز کـــــــــار عاقبــــــاش ــــــود ب ــــــات خ ــــــافظ اوق ــــــشه ح همی

دار از شــــــــریعت بــــــــرون را پــــــــاک مــــــــی درون را نیــــــــــز در معنــــــــــی چنــــــــــان دارـــــــــی بدســـــــــت آرد زمانـــــــــه ـــــــــان وقت چنــــــــــــاه ــــــــــــر پادش ــــــــــــر زر داری و گ یاگ زفانـــــت چـــــون شـــــود در نـــــزع خـــــاموشــــــــد مــــــــی دار مــــــــرتس آن ســــــــاعت و امی

کـــــه هـــــر کـــــو جـــــان دهـــــد بـــــر شـــــادمانیـــــل اینجـــــا کـــــه گـــــویی ـــــن مث بکارســـــت ای مـــــــدار از غـــــــافلی پنـــــــد مـــــــرا خـــــــوار تــــــــــرا گــــــــــر در ره اســــــــــرار کارســــــــــتــــــشني ــــــه و خــــــاموش بن ــــــن جمل ــــــدان ای بــــــت ــــــک طریق ــــــن این ــــــشه ک ــــــبوری پی ص

بجــــــان بپــــــذیر و آن منگــــــر کــــــه او گفــــــتـــــدش کـــــن از خـــــویش ـــــان بن بنیکـــــویی زفـــــاز ـــــک ب ـــــوزد بی ـــــعله س ـــــهری ش ـــــه ش ک نکـــــــویی خـــــــاص از بهـــــــر خـــــــدا کـــــــن دگــــــــر منــــــــدیش از آن گــــــــر کــــــــاردانی دار مبـــــني در خلـــــق و دل بـــــا خـــــویش مـــــی

شــــک خــــورد بــــاز آن افــــزون تــــرا بــــیکــــه بگــــــــو از صــــــــدق دل قــــــــوی شــــــــهادت

ـــــــه مـــــــردارکـــــــه آن دم بهرتســـــــت از خفتـــــــــازت ـــــــــشها باطـــــــــل نم مکـــــــــن زندی کــــه هــــر کــــو عاقبــــت انــــدیش شــــد رســــتــــــاش ــــــود ب ــــــضور ذات خ ــــــرت در ح بفکــــــــــــــت ــــــــــــــدی طبیع ــــــــــــــز از پلی برپهی کـــــه خجلـــــت نـــــاردت گـــــر شـــــد پدیـــــدار کــــــــه گــــــــر گوینــــــــد روگــــــــردی روانــــــــه

خـــــواهی آن کـــــردزبکـــــن چیـــــزی کـــــه بـــــاـــــــــشها را کـــــــــن فرامـــــــــوش همـــــــــه اندیــــــــی ــــــــید م ــــــــرا خورش ــــــــی را ف دار چراغ

بــــــــــسی لــــــــــذات یابــــــــــد جــــــــــاودانی بجـــــــان کنـــــــدن ببایـــــــد تـــــــازه رویـــــــیـــــــردار ـــــــره ب ـــــــد و به ـــــــک کـــــــار بن یکای مــــدان کــــس را کــــه بــــه زیــــن یادگارســــت زفـــــان در کـــــام کـــــش وز جـــــوش بنـــــشني خموشــــــی پیــــــشه گــــــري اینــــــک حقیقــــــت

الحکایه و التمثیل -۱۱۷ـــــريی ـــــیش پ ـــــرد هوشـــــیاربچـــــني شـــــد پ م

جــــــــــــوابش داد آن پــــــــــــري طریقــــــــــــت بگــــــویم بــــــا تــــــو گــــــر نیکــــــو نپوشــــــی ز خاموشیــــــست بــــــر دســــــت شــــــهان بــــــازــــــد خــــــوی ــــــت کن ــــــن زدن جان اگــــــر در ت چــــو چــــشمه تــــا بکــــی در جــــوش باشــــی دریـــــن دریـــــا بگـــــوهر هـــــر کـــــه ره داشـــــت

ــــــربدار ــــــن خ ــــــت ک ــــــا را از حقیق ــــــه م کـــــــی حقیقـــــــت کـــــــه ده جزوســـــــت در معنــــــی ــــــه خموش ــــــست و ن ــــــم گفتن ــــــی ک یک

لبــــــــل در قفــــــــس مانــــــــد ز آوازکــــــــه ب شــــــود هــــــر ذرۀ بــــــا تــــــو ســــــخن گــــــویــــــا گــــــردی ار خــــــاموش باشــــــی کــــــه دریــــــــد دم نگــــــــه داشــــــــت بغواصــــــــیش بای

۱۰۲

المقاله الثانیه و العشرون -۱۱۸ــــــــــانی ــــــــــر مع ــــــــــار از بح ــــــــــی عط زهـــــــــه ـــــــــار نام ـــــــــالم ب ـــــــــد بع ـــــــــرا زبی ت میــــــــان چــــــــار طــــــــان گــــــــوژ رفتـــــــــار چنــــــانم قــــــوت طبــــــع اســــــت کــــــز فکــــــر در اندیـــــــــشه چنـــــــــان مـــــــــست خـــــــــرابم

ــــــابم ــــــدکنی ــــــسیار و ان خــــــواب شــــــب بـــــــــانی را ز خـــــــــاطر ـــــــــم مع ـــــــــی ران همـــــــــد ـــــــــرانم ده درآی یکـــــــــی را چـــــــــون بــــــــی کــــــــه دارم در ضــــــــمريم ز بــــــــس معن

ـــــــق مـــــــی ـــــــصنعت ســـــــحر مطل نمـــــــایم ب نگــــــارم بحکمــــــت لــــــوح گــــــردون مــــــیـــــــی مـــــــوی از هـــــــم مـــــــی شـــــــکافم بمعن

ـــــــای جـــــــانم ـــــــني کـــــــه از دری جـــــــواهر ب ببـــــني ایـــــن لطـــــف لفـــــظ و کـــــشف اســـــرارــــک ســــخن گــــوئیم صــــد ســــال ــــا ی اگــــر مـــــــد ز مـــــــا چندانکـــــــه گـــــــویی ذکـــــــر مان خردمنـــــــدا بیـــــــا بـــــــاری ســـــــخن بـــــــني

گـــــردد قدیدســــــت هـــــرآنچ آن کهنـــــه مـــــیـــــت ـــــاز بودس ـــــالم ب ـــــا رو ز ع ـــــن ت چـــــو مـــــــد ـــــــسی فکـــــــر بای ـــــــع عی ســـــــخن را طب ز تحـــــــسني درگذشتـــــــست ایـــــــن ســـــــخنهاـــــت ـــــن ضـــــعیف اس ـــــارزوی ای ـــــسی را ک ک ز شـــــــــعر خـــــــــود نمـــــــــودارش نمـــــــــودم اگـــــر تـــــو اهــــــل رازی چـــــشم کـــــن بــــــاز

ام مـــــــــن هبـــــــــساط مفـــــــــسلی گـــــــــسرتد کجاســــــــت اهــــــــل دىل درگوشــــــــۀ فــــــــرد تــــو ای عطــــار اکنــــون چنــــد ازیــــن گفــــتـــان خـــواهم کـــه هـــم چـــون خـــاک گـــردی چنــــس ــــن پ چــــو خــــاک راه خــــواهی شــــد ازیـــــــشه ـــــــري پی ـــــــی گ ـــــــو خموش ـــــــروتن ش فــــــل ــــــرد حاص ــــــد ک ــــــرب بای ــــــی ص ــــــرا م ت صـــــبوری کـــــن ز حـــــق انـــــدیش پیوســـــتـــــــانی ـــــــازه ج ـــــــر دم ت ـــــــد به ـــــــرت بای گ

ـــــــــان در مـــــــــی چکـــــــــانی بالمـــــــــاس زفـــــه ـــــرار نام ـــــد اس ـــــتم ش ـــــو خ ـــــر ت ـــــه ب کــــــار ــــــست گفت ــــــوال کــــــسی را نی ــــــرین من بـــر ـــد بک ـــواهم صـــد ده ـــی بخ ـــک معن ـــو ی چ

ــــــی ــــــر م ــــــه دیگ ــــــوابم ک ــــــز خ ــــــد نی نیایـــــک ـــــدان ی ـــــردم ب ـــــی گ ـــــو هم ـــــن پهل ازی کـــــه یـــــک دم خـــــواب یـــــابم بـــــوک آخـــــر

م بــــــــه در آیــــــــدبــــــــرت را گــــــــر بــــــــران خـــــــدا دانـــــــد کـــــــه در گفـــــــنت اســـــــريم

نمـــــایم دریـــــن شـــــک نیـــــست الحـــــق مـــــی کـــــه مـــــن حکمـــــت زیـــــؤتی الحکمـــــه دارم ببـــــــني گـــــــر پـــــــای داری دســـــــت بـــــــافمــــــــانم ــــــــر زف ــــــــاپی ب ــــــــزد پی ــــــــی ری همـــــــار ـــــــب و گفت ـــــــی ترکی ـــــــن معن ـــــــه ک نگ همـــــی دوشـــــیزه مانـــــد هـــــم بیـــــک حـــــالـــــــد ـــــــر مان ـــــــی بک ـــــــیکن اصـــــــل معن ول

گویـــــد ســـــخنهای کهـــــن بـــــني کـــــه مـــــی جهـــــان قـــــسم جدیدســـــتکـــــه لـــــذت از

ـــــــرداز بودســـــــت ـــــــا ســـــــخن پ ـــــــدانم ت نــــــد ــــــر مان ــــــد بک ــــــر بزای ــــــریم گ ــــــو م چ کـــــه شـــــوری دارد ایـــــن شـــــريین ســـــخنها نمــــــودار مــــــنش شــــــعر لطیــــــف اســــــتـــــــــــودم ـــــــــــر در در و اســـــــــــرارش نم ز ه بغواصــــــــی بــــــــرون گــــــــري از ســــــــخن راز

ام مــــــــــن بــــــــــسی دیوانگیهــــــــــا کــــــــــردهـــــن درد ـــــن دری ـــــا م ـــــی ب ـــــشیند دم ـــــه بن ک کنـــــی آن گفـــــت را پیونـــــد ازیـــــن گفـــــتـــــــردی ـــــــاک گ ـــــــای پ ـــــــر پ ـــــــر در زی مگ چـــــو خـــــاک راه شـــــو در پـــــای هـــــر کـــــســــــشه ــــــن همی ــــــر دو صــــــبوری ک ــــــن ه دریـــــــل ـــــــاح قالی ـــــــصرب مفت ـــــــت ال کـــــــه گف کـــه بـــا حـــق باشـــی و بـــا خـــویش پیوســـت فــــــــــرو مگــــــــــذار یــــــــــاد او زمــــــــــانی

۱۰۳

ــــــــد ــــــــیم و امی همــــــــی هــــــــر دم زدن در بـــــر ـــــو ه ـــــیچ ـــــوری دم م ـــــت ن ـــــوانی یاف ت

ــــز مــــی ــــر از صــــد چی ــــابی شــــرف تــــو گ ی

ت جاویــــــــدسبحــــــــق ســــــــرمایۀ ملکیــــــــ چــــــــرا دایـــــــــم نباشـــــــــی در حـــــــــضوریـــــو ـــــرت گـــــر حـــــضور آری بکـــــف ت چـــــه به

الحکایه و التمثیل -۱۱۹ــــــر ــــــیمگ ــــــاد م ــــــه دل ش ــــــت آن دیوان رف

ــــــام ــــــو ن ــــــرد نک ــــــه ای م ــــــا ک ــــــدو گفت ب چنــــــني گفتــــــا کــــــه دارم هــــــر دو بــــــسیارـــــــایی ـــــــر کج ـــــــت آخ ـــــــه گف ـــــــدو دیوان بـــــاز ـــــصد ن ـــــر دو بفروشـــــی ب ـــــن ه اگـــــر ایــــست ــــر دل و جان ــــه در زی ــــک دم ک ــــک ی بیــــــــل ــــــــر اســــــــرار کام ــــــــزاران بحــــــــر پ ه تـــــرا ایـــــن پنـــــد بـــــس در هـــــر دو عـــــالمـــــــاس ـــــــاس انف ـــــــاز داری پ ـــــــو ب اگـــــــر ت

ــــــاد ــــــا کــــــی ز اشــــــعارخــــــدا را ی کــــــن تـــــــــست ـــــــــد کمال ـــــــــعر در ح ـــــــــه ش اگرچ

دان کــــه هـــــر حــــرف از کتابـــــت یقــــني مـــــیــــــستی ــــــواب م ــــــو از خ ــــــدار ش ــــــون بی کن دریغـــــا فـــــوت شـــــد عمـــــری کـــــه یـــــک دم مــــــــرا گــــــــر عمــــــــر بایــــــــستی خریــــــــدن همــــــه عمــــــرم اگــــــر یــــــک دم بماندســــــت

ـــــی ـــــخن م ـــــدین س ـــــد چـــــرا چن ـــــدم ران بایـــــدین ســـــخن کـــــی رانمـــــی مـــــن بگـــــو چن ماگـــــــر بـــــــودی ازآنجـــــــا رنـــــــگ و بـــــــویــــــــــستم نکــــــــــردم ــــــــــا کــــــــــانچ دان دریغ اگـــــــر صـــــــد ســـــــال پـــــــویم راه دیـــــــن راـــــک دم کـــــنم مـــــن ـــــک ی گـــــر اســـــتغفار یــــــت ــــــریم اس ــــــد ک ــــــون خداون ــــــیکن چ ولـــــــاودانی ـــــــضل ج ـــــــست ار بف ـــــــب نی عج

فتـــــــادش چـــــــشم بـــــــر بقـــــــال اســـــــتاد ـــــــــادام ـــــــــز ب شـــــــــکرداری ســـــــــپید و مغ ولــــــــیکن تــــــــا پدیــــــــد آیــــــــد خریــــــــدارــــایی ــــوش نخ ــــوش را خ ــــر دو خ ــــرا آن ه چ

خــــری بــــاز مــــیازیــــن هــــر دو چــــه خوشــــرتــــی ــــه م ــــست ک ــــه چــــه اســــرار پنهان ــــد ک دان

تـــــــوانی کـــــــرد حاصـــــــل بیـــــــک دم مـــــــیـــــــی خـــــــدادم ـــــــت ب ـــــــد زجان کـــــــه برنایــــــــاس ــــــــن پ ــــــــانندت ازی ــــــــسلطانی رس بـــــار ـــــی ز گفت ـــــا ک ـــــن ت ـــــشه ک ـــــی پی خموشـــــست ـــــیض الرجال ـــــری ح ـــــو بنگ ـــــو نیک چــــت ــــک حجاب ــــی ش ــــود ب ــــت ب ــــست و ب بتــــتی ــــت پرس ــــن ب ــــن ای ــــد ازی ــــن بع ــــا ک رهـــــــه ارزد هـــــــر دو عـــــــالم اگـــــــر گـــــــویی بــــــــــدن ــــــــــک زمــــــــــانم آرمی ــــــــــودی ی نب همـــــی دانـــــم کـــــه صـــــد عـــــالم بماندســـــت

ــــی ــــد چــــو م ــــدم خوان ــــی بربای ــــه م ــــم ک دان اگـــر یـــک حـــرف بـــر خـــود خـــوانمی مـــن نبــــــودی رنــــــگ و بــــــوی گفــــــت و گــــــویمـــــوردم ـــــار خـــــود نخ ـــــت ک ـــــم خـــــود وق غــــــــــن را ــــــــــدانم کــــــــــرد اســــــــــتغفار ای نــــــن ــــــنم م ــــــم ک ــــــری ه ــــــا بعم ــــــدانم ت نــــی عظــــیم اســــت ــــن جرم ببخــــشد گرچــــه ای

رایگــــــــــانیبیـــــــــک بیــــــــــتم ببخــــــــــشد

الحکایه و التمثیل -۱۲۰ شـــــــنودم مـــــــن کـــــــه فردوســـــــی طوســـــــی

ــــــست و پــــــنج ســــــال از نــــــو ک خامــــــهببیــــــآخر ــــــرش ب ــــــد آن عم ــــــون ش ــــــآخر چ بــــــــاز او ــــــــر نی ــــــــريی پ ــــــــود پ اگرچــــــــه بــــسی گفــــت ــــني گفــــت او کــــه فردوســــی ب چن

کـــــه کـــــرد او درحکایـــــت بـــــی فـــــسوسی ــــــــی ــــــــسر م ــــــــش شــــــــاهنامه ب ــــــــرد نق ب

ابوالقاســــــــم کــــــــه بــــــــد شــــــــیخ اکــــــــابرــــــــاز اونکــــــــرد ــــــــروی نم ــــــــن ب از راه دی

ی ناکــــــسی گفــــــتهمــــــه در مــــــدح گــــــرب

۱۰۴

ــــــرد ــــــسر ب بمــــــدح گــــــرب کــــــان عمــــــری بـــــــست ـــــــا نی ـــــــرگ ری ـــــــار او ب ـــــــرادر ک مــــــــد ــــــــسکني را بربدن ــــــــی م ــــــــو فردوس چ

را دیـــــــد خـــــــوابدر آن شـــــــب شـــــــیخ اوــــــر ســــــر ــــــاجی ســــــبز ب ــــــگ ت ــــــرد رن ز م بپــــــیش شــــــیخ بنشــــــست و چنــــــني گفــــــتـــــــــازی نکـــــــــردی آن نمـــــــــاز از بـــــــــی نیــــــــر فرشــــــــته ــــــــو جهــــــــانی پ خــــــــدای تـــــــت لطـــــــف کـــــــار ســـــــازی فرســـــــتاد اینـــــــی ـــــــردوس اعل ـــــــر ف ـــــــد ب ـــــــم دادن خط خطـــــــاب آمـــــــد کـــــــه ای فردوســـــــی پـــــــري پـــــــذیرفتم منـــــــت تـــــــا خـــــــوش بخفتـــــــیــــــــــی ــــــــــضل اله ــــــــــد از ف ــــــــــشو نومی م

داســــــــراردان چوهـــــــستی مر یقـــــــني مــــــــیــــــاک ــــــق را پ ــــــک ره خل ــــــرزم بی ــــــر آم گ

دانــــــی کــــــه عطــــــار خداونــــــدا تــــــو مــــــیــــــــی ــــــــو شــــــــعاعی م ــــــــور ت ــــــــد ز ن نمای

ــــــو چــــــو فردوســــــی ببخــــــشش رایگــــــان ت بفردوســـــــــی کـــــــــه علییـــــــــنش خواننـــــــــد

چـــــو وقـــــت رفـــــنت آمـــــد بـــــی خـــــرب مـــــردــــــني شــــــاعر روا نیــــــست ــــــازم بــــــر چن نمـــــــــاریکش ســـــــــرپدند ـــــــــر خـــــــــاک ت بزی کـــــه پــــــیش شــــــیخ آمـــــد دیــــــده پــــــر آب لباســـــــــی ســـــــــبزتر از ســـــــــبزه در بـــــــــرــــت ــــني جف ــــور یق ــــا ن ــــو ب ــــان ت ــــه ای ج ک کـــــه مـــــی ننـــــگ آمـــــدت زیـــــن نانمـــــازی همــــــــه از فــــــــیض روحــــــــانی سرشــــــــتهــــــازی ــــــر خــــــاکم نم ــــــد ب ــــــا کردن کــــــه ت

ـــــــردوس اســـــــت اوىلکـــــــه فردو ســـــــی بف اگــــــر رانــــــدت ز پــــــیش آن طوســــــی پــــــريـــــی ـــــدم کـــــه گفت ـــــت توحی ـــــک بی ـــــدان ی بــــــا بخــــــل گــــــواهی ــــــضل م ــــــر ف ــــــده ب مـــــه عاصـــــی اندکـــــست و فـــــضل بـــــسیار ک نیامرزیــــــده باشــــــم جــــــز کفــــــی درخــــــاکـــــــد در اشـــــــعار ـــــــو گوی ـــــــد ت همـــــــه توحی

گــــــشاید چــــــو فردوســــــی فقــــــاعی مــــــیــــــو بفــــــضل خــــــود بفردوســــــش رســــــان ت مقــــــام صــــــدق و قــــــصر دیــــــنش خواننــــــد

الحکایه و التمثیل -۱۲۱ـــــــــود ـــــــــال فرس ـــــــــريی س ـــــــــیدم ز پ برپس کــــه هــــم راه تــــو چیــــست ای مــــرد غمنــــاکگهــــــــی مــــــــن جــــــــوابم داد کــــــــز بــــــــی آــــــــري ــــــــر تح ــــــــن دی ــــــــن دری ــــــــدایا م خــــــــــــد ــــــــــــتم ز زاد راه جاوی ــــــــــــی دس تهــــــــن ــــــــا ک ــــــــن وف ــــــــد م ــــــــدا امی خداونــــــــــــــوری ــــــــــــــور دار جــــــــــــــانم را بن من حـــــــــــضوری ده ز چنـــــــــــدین ترهـــــــــــانمـــــــــق ـــــــــاتی ده بتوفی ـــــــــن نج ـــــــــرا از م م

ــــــــــر ــــــــــم را مح ــــــــــرداندل ــــــــــرار گ م اســـــــــم را بـــــــــر افـــــــــروز از خداونـــــــــدی دلــــس بــــاش ــــشندم هــــم نف ــــس چــــون برک نفـــــان دم ـــــد از جه ـــــع ش ـــــان را منقط ـــــو ج چ چــــــو بــــــا ایمــــــان فــــــرو بــــــردی بخــــــاکم

در آن ســـــاعت کـــــه وقـــــت رفتـــــنش بـــــود ـــــــــــزل خـــــــــــاک چـــــــــــه داری زاد راه من

بــــــرم دســــــتی تهــــــی مــــــن دىل پــــــر مــــــیــــــر ــــــی دســــــت و دىل پ ــــــريم ته چــــــو آن پـــــــــد ـــــــــر امی ـــــــــو دىل دارم پ ـــــــــضل ت بف دلـــــــــم را از کـــــــــرم حاجـــــــــت روا کـــــــــن دلــــــــم را زنــــــــده گــــــــردان از حــــــــضوری یقینــــــــــــــی ده میــــــــــــــان مــــــــــــــشکالتمـــــــــق ز نـــــــــور خـــــــــود براتـــــــــی ده بتحقیـــــــــردان ـــــــــدار گ ـــــــــتم بی ـــــــــواب غفل ز خـــــــــم را ـــــــــوانگر کـــــــــن بخرســـــــــندی دل تـــــــــا ـــــــــاد رس ب ـــــــــدگی فری شدر آن درمان

مـــــــــرا بـــــــــا نـــــــــور ایمــــــــــان دار آن دم نیایــــــــــد از جهــــــــــانی جــــــــــرم بــــــــــاکم

۱۰۵

خداونــــــــــــــدا همــــــــــــــه بیچارگــــــــــــــانیمـــــــر دوزخـــــــی ـــــــه گ ـــــــشتی هم ـــــــم از به ای

کـــــه دانــــــد تــــــا بمعنـــــی متقــــــی کیــــــست

دریــــــــن هنگامــــــــه چــــــــون نظارگــــــــانیمــــی ــــو م ــــتی ت ــــون سرش ــــا چ ــــو ت ــــی و ت دان

ـــــست ســـــعید از مـــــا کدامـــــست و شـــــقی کی

الحکایه و التمثیل - ۱۲۲ بوقــــــــت نــــــــزع پــــــــريی زار بگریــــــــست چنـــني گفـــت او کـــه انـــدر قـــرب صـــد ســـال کنـــــون خواهـــــد گـــــشاد آن در بیـــــک بـــــار

ـــــــستم ـــــــه نی گ ـــــــه آ ـــــــادتک ـــــــني در بع کــــــرین مــــــن فــــــرو مــــــی افــــــتم از چــــــرخ ب

ــــــــد ــــــــو آی ــــــــش س ــــــــني ش ــــــــالم کعبت مثــــد ــــا ش ــــن ره ــــه جــــان از ت در آن ســــاعت ک ازیـــــن ســـــو تـــــن ببیهوشـــــی فـــــرو رفـــــتــــد ــــدا ش ــــم ج ــــز ه ــــني دو را ک ــــد ک ــــه دان کــــــــــت ــــــــــود زیان ــــــــــن نب جــــــــــوامردا ازیـــــــد ز جـــــــایی ـــــــی خوشـــــــت آی اگـــــــر بیتــــــــــاری ــــــــــد روزگ ــــــــــاری برآی ــــــــــرا ک م دعــــــایی زود رو چــــــون گــــــشت نزدیــــــک

ــــــــرا ــــــــوابیم ــــــــرا باشــــــــد ث راحــــــــت تــــــانی ــــــای ف ــــــسته در دنی ــــــو خــــــوش بنش ت زهــــــی نــــــاخوش رهــــــی در پــــــیش مــــــا را

بـــــــدو گفتنـــــــد پـــــــريا گریـــــــه از چیـــــــست ــــــن در همــــــه حــــــال دری مــــــی کــــــوفتم مــــــی ــــــني زار از آن م ــــــسرت چن ــــــریم از ح گ

گـــــــشاید یـــــــا ســـــــعادت شـــــــقاوت مـــــــی کجــــــا آیــــــم نــــــدانم بــــــر زمــــــني مــــــنـــــد ـــــو آی ـــــدامني پهل ـــــر ک ـــــا خـــــود ب کـــــه ت

ن از هــــــم جــــــدا شــــــددو عــــــالم آن زمــــــاـــــت ـــــرو رف ـــــی ف ـــــان بخاموش ـــــو ج وزان ســــــد ــــــا ش ــــــد کج ــــــا آم ــــــود و کج ــــــا ب کجـــت ـــاد ای جوان ـــوش ب ـــواب خ ـــویی خ ـــه گ ک مـــــــــن بیچـــــــــاره را گـــــــــویی دعـــــــــاییــــــــاری ــــــــیچ ک ــــــــد ه ــــــــان نیای ــــــــرا بزی ت مــــــرا نــــــوری بــــــود درخــــــاک تاریــــــک خالصـــــــــم باشـــــــــدار باشـــــــــد عقـــــــــابی کـــــه مـــــن درخـــــاک چـــــون باشـــــم نهـــــانیــــــا را ــــــفقتی برخــــــویش م ــــــی ش ــــــی ب زه

یه و التمثیلالحکا -۱۲۳ نکــــــــو گفتــــــــست آن درویــــــــش حــــــــاىل یکــــــی در خــــــواب مرگــــــی بــــــا ســــــالمتـــــــشاید ـــــــنت را ن ـــــــه گف ـــــــزی ک ـــــــیم چی ســــــــاد ــــــــوی ب ــــــــضلت دل ق ــــــــدا بف خداون قــــــــرین نــــــــور بــــــــاد آن پــــــــاک رایــــــــیـــــز ـــــست برخی ـــــرت در جـــــام خـــــود خونی گ کـــــــه بعـــــــد از مـــــــا عزیـــــــزان وفـــــــادار کننـــــــــد از دل بـــــــــسوی مـــــــــا خطـــــــــابیــــــــد ــــــــد و برفتن ــــــــا بخوردن ــــــــسی خونه ب

یـــــز خـــــون خـــــوردیم و رفتـــــیمکنـــــون مـــــا نــــــــدیم ــــــــی گزی ــــــــیم و خاموش ــــــــسی گفت ب خموشـــــــــانند زیـــــــــر خـــــــــاک بـــــــــسیارــــــاک ــــــب پ ــــــاک از قال ــــــزاران جــــــان پ ه

خــــواهم ســــه چیــــز از حــــق تعــــاىل کــــه مــــی ــــــــت ــــــــا قیام ــــــــرگ خــــــــوابی ت دوم در م چـــــــه گـــــــویم زانـــــــک در گفـــــــنت نیایـــــــدـــــد بـــــر نیکـــــویی یـــــاد کـــــسی کـــــز مـــــا کن

یـــــــد دعـــــــاییکـــــــه ایـــــــن گوینـــــــده را گو ز چــــشم خــــون فــــشان بــــر خــــاک مــــا ریــــز بخــــــــاک مــــــــا فــــــــرو گوینــــــــد بــــــــسیار وىل از گــــــــــور مــــــــــا نایــــــــــد جــــــــــوابی بــــــدرد و غــــــصه زیــــــر خــــــاک خفتنــــــد بــــــدرد و غــــــصه زیــــــر خــــــاک خفتــــــیمــــــــــــایی بخاموشــــــــــــی رســــــــــــیدیم ز گویـــــــشان کـــــــس خـــــــربدار ـــــــنم مـــــــن ازی نبیـــــر خـــــاک ـــــای پ ـــــه روه ـــــن هم ـــــدای ای ف

۱۰۶

چــــــرا چنــــــدین ســــــخن بایــــــست گفــــــنت

ـــــی ـــــاک م ـــــر خ ـــــو زی ـــــنت چ ـــــست خف بای

لالحکایه و التمثی -۱۲۴ شــــــــنودم مـــــــــن از آن داننــــــــده اســـــــــتاد درآمـــــــــد پـــــــــیش او عباســـــــــه ناگـــــــــاه

ــــــــشتهز ــــــــدهوش گ ــــــــل م ــــــــیالب اج س بـــــــدو گفـــــــت ای لطیـــــــف نغـــــــز گفتـــــــار تـــــو تـــــا پـــــیش ســـــخن گویـــــان نشـــــستیــــــار ــــــاموش بیک ــــــني خ ــــــشتی چن ــــــرا گ چ

ـــــاد ـــــزع افت ـــــدر ن ـــــادی ان ـــــون عب ـــــه چ ک ز پـــــــای افتـــــــاده دیـــــــدش بـــــــر ســـــــر راه ز پاســـــــــخ بلـــــــــبلش خـــــــــاموش گـــــــــشته

ــــــنت ــــــخن گف ــــــت در س ــــــکر بــــــارزفان ش همــــــه دســــــت ســــــخن گویــــــان ببــــــستیـــــار ـــــسیارت بگفت ـــــرص ب ـــــود آن ح ـــــو ب چ

الحکایه و التمثیل -۱۲۵ برپســــــــــــیدم در آن دم از پــــــــــــدر مــــــــــــن

ـــــــی ـــــــر م ـــــــای از س ـــــــدانم ز حـــــــريت پ نــــــــده ــــــــان کــــــــار دی ــــــــن کم نگــــــــردد ای

کنــــد نــــوش چنــــني دریــــا کــــه عــــالم مــــیــــــزی گــــــوی آخــــــر ــــــتم کــــــه چی ــــــدو گف بـــــــــد ـــــــــده فرزن جـــــــــوابم داد کـــــــــای دانن

ــــــود نمای ــــــت خ ــــــرز غفل ــــــه عم ــــــدم هم یــــــــني گفــــــــت آن نکوکــــــــار بــــــــآخر دم چنـــــني ـــــت آم ـــــادر گف ـــــت و م ـــــن گف ـــــدر ای پـــــــی ـــــــن هـــــــر دو گرام ـــــــت ای خـــــــدایا گف اگرچــــــــه گــــــــردنم زیــــــــر گنــــــــاه اســــــــتـــــــــاتوان را ـــــــــري ن ـــــــــا رب دو پ ـــــــــني ی بب تـــــــــو آن پـــــــــري نکـــــــــو دل را نکـــــــــو دار در ایمــــــــان یافــــــــت مــــــــوی او ســــــــپیدی بــــــــدرگاه تــــــــو بــــــــاز افتــــــــاده کــــــــارشـــــــاش در آن تنگـــــــی گـــــــورش همـــــــنفس ب

ـــــــــن ـــــــــر اوکف ـــــــــردان در ب ـــــــــه گ را حل چــــو بــــا خــــاکی شــــد آن شــــخص ضــــعیفشـــــــور ـــــــی ن ـــــــور عل ـــــــصطفی ن ز جـــــــان مــــــاهش عفــــــو کــــــن جــــــانش قــــــوی دار گن خـــــــدایا پـــــــیش شـــــــاهان مـــــــرد مـــــــضطرــــد ــــه رفتن ــــانی ک ــــه خلق ــــدم ک ــــن دی ــــو م چ تــــــــــن مــــــــــن از کفــــــــــن کربــــــــــاس آورد

ــــــــغ آورده ــــــــاس و تی ــــــــون کرب ام مــــــــن کن تــــو خــــواهی خــــوان و خــــواهی ران تــــودانی

کـــــه چـــــونی گفـــــت چـــــونم ای پـــــسر مـــــن ــــــم گــــــم گــــــشت دیگــــــر مــــــی ــــــدانم دل ن

ببــــــــازی چــــــــو مــــــــن پــــــــريی کــــــــشیدهــــــوش ــــــاورد ج ــــــرۀ برن ــــــن قط ــــــون م ز چ کـــــه ســـــرگردان شـــــدم چـــــون گـــــوی آخـــــرـــــــد ـــــــابی هرنمن ـــــــر ب ـــــــق به ـــــــضل ح بف چـــــــه گـــــــویم ژاژ خاییـــــــدم همـــــــه عمـــــــر خداونـــــــــــــد محمـــــــــــــد را نکـــــــــــــو دادـــــريین ـــــان ش ـــــد ج ـــــدا ش ـــــس زو ج وزان پ

ــــــر ــــــر ب ــــــضلت مه ــــــامیبف ــــــر تم ــــــه ب نــــــست ــــــريم حــــــرز راه ــــــن دو پ ــــــای ای دع بدیــــــشان بخــــــش جــــــان ایــــــن جــــــوان را فـــــــــروغ نـــــــــور ایمـــــــــان شـــــــــمع او دارـــــــــــــدی ـــــــــــــدارش در ســـــــــــــواد ناامی م بفــــــــــــضل خویــــــــــــشنت ده زینهــــــــــــارشـــــــــاش ـــــــــرزمینش دســـــــــت رس ب در آن زی ببــــــــاران ابــــــــر رحمــــــــت بــــــــر ســــــــر او بپــــــــاکی بــــــــاد بــــــــر جــــــــان شــــــــریفشـــــــا نفخـــــــۀ ســـــــور بجـــــــانش مريســـــــان ت

ی داربنــــــــور دیــــــــن دلــــــــش را مــــــــستوـــــر ـــــم ب ـــــاس ه ـــــا کرب ـــــغ و ب ـــــا تی شـــــود بــــــد ــــــاس خفتن ــــــغ در کرب ــــــک تی ــــــه ی همـــــــــاس آورد ـــــــــغ چـــــــــون الم ـــــــــانم تی زف

ـــــــــــغ آورده ـــــــــــسی داغ و دری ـــــــــــن ب ام م کـــــــه گـــــــر رانـــــــی و گرخـــــــوانی تـــــــوانی

۱۰۷

کــــــس ندیدســــــتســــــخن بــــــا دردتــــــرزین

ــــی ــــونی م ــــت خ ــــر بی ــــزین ه ــــت ک چکیدس

پايان