BÝLÝÞÝM VE ÝNTERNET KULÜBÜ

BÝLÝM KÜLTÜR AKTUALÝTE DERGÝSÝ

Y I L : 2 0 1 5 S A Y I : 2

YAYIN KURULUSahibi: Mahmut Ziya BiliciMesul Müd:Ýdris SalatanSeçici Kurul:Dursun Taþ Köksal AkdenizGenel Yay.Yön:Ahmet Düzen

ÝletiþimTel: 0 356 317 11 94

www.zileataturkio.meb.k12.trZile - Tokat

Y E R E L Y A Y I N

Yasal Dayanak: 2140 sayýlý T.D.’de yayýnlanan eðitici

çalýþmalar yönetmeliðinin 10. Bölümü maddelerine

dayanýlarak hazýrlanmýþ ve yayýnlanmýþtýr. Dergimiz çeþitli

çocuk dergilerinden, gazetelerden ve internetten

alýnan içeriklerle hazýrlanmýþtýr. Dergimizdeki yazýlar internet ortamýndan alýntýlardan oluþmaktadýr.

ÝÇÝNDEKÝLER

ATATÜRK ÝLKOKULUYAZI VE ESER ÝNCELEME

KOMÝSYONU

Ömer Yýlmaz Sevil Küçükali

Tarafýndan incelenmiþtir ve çoðaltýlmasýna izin verilmiþtir.(01/12/2015)

*Mahmut Ziya Bilici................1*Ýdris Salatan..........................2*Hollandalý..............................3*Evde cips yapýn.....................4*Patates..................................5*Adrenalin...............................6*Zekeriya Sayar.......................7*Esra Aktaþ.............................8*Nezaket Sözen.......................9*Zuhal Canikli.......................10*Ýlginç Bilgiler.......................11*Derya Gülapoðlu..................12*Gözler..................................13*Beynimiz.............................14*Ütopya.................................15*Kanser.................................16*Pratik Bilgiler.......................17*Kulaklarýmýz........................18*Evde diþ macunu.................19*Kediler.................................20*Arabalar..............................21*Horoz...................................22*Radyo..................................23*S.O.S...................................24*M.Yavuz Cengiz...................25*Osman Diken......................26*Sevil Küçükali......................27*Köksal Akdeniz....................28*Dursun Taþ.........................29*Sedat Çetinkaya..................30*Kitaplar...............................31*Ömer Yýlmaz........................32

1

Çinliler yiyeceklerini niçin çubukla

yerler?Çinlilerin yemek yeme alýþkanlýklarýnýn yiyeceklerini çok küçük parçalar halinde yemelerinden çubuk kullandýklarý anlaþýlýyor. Çinde eskiden yalnýzca zenginler masada otururlardý. Halkýn çoðunluðu tabaklarý ellerinde yemek yerlerdi. Bir elleriyle tabaklarýný tutar, öteki elleriyle çubuk kullanarak beslenirlerdi. Hýzla artan nüfus yüzünden yiyecek sýkýntýsý çeken çinliler önlerindeki yiyeceði küçük parçalar halinde çoðaltarak yiyorlardý. O zamanlar aðaç sýkýntýsý nedeniyle de tahta kullanýmý kýsýtlýydý. Masa kullanýmý bu yüzden çok zordu. Çubuklar fildiþinden ve kemikten yapýlýrdý.

MAHMUT ZÝYA BÝLÝCÝOKUL MÜDÜRÜ

2. SAYIMIZ ÝLE MERHABA2015-2016 Eðitim öðretim yýlýnda 2. Sayýmýzla karþýnýzdayýz. Bu sayýmýzda neden ve nasýl sorularýný araþtýrdýk. Bilimsel , kültürel ve sosyolojik olarak merak edilenleri bulmaya çalýþtýk. Bu sayýmýzý da zevkle okuyacaðýnýza eminiz. Okumak diyince size kýsa bir hikaye anlatayým: Bir baba kýzýna kitap okuma alýþkanlýðý kazandýrabilmek için ödül vermek istemiþ ve: "Kýzým, eðer sana verdiðim þu kitabý bitirirsen 20 lira vereceðim." Demiþ.

Bu teklif çocuðun çok hoþuna gitmiþ ama kitap okumayla da pek arasý yokmuþ. O nedenle ; "En iyisi ben bu kitabýn özetini internetten araþtýrýp bulayým, onu iyice ezberleyeyim, babam okudun mu diye sorunca da o özeti anlatýrým." diye düþünmüþ. Ve çocuk gitmiþ, babasýnýn okumasý için verdiði kitabýn özetini bulmuþ. Ýki sayfalýk bu özeti iyi bir þekilde öðrenmiþ. Tabi babasý anlamasýn diye bir hafta da beklemiþ. Bir hafta sonra "Babacýðým ben kitabý okudum, ödülümü verir misin?" diye sormuþ. Babasý kýzýndan kitapta geçen konuyu anlatmasýný istemiþ. Genç kýz güzel bir þekilde konuyu anlatmýþ. Ardýndan tekrar ödülünü istemiþ babasýndan. Ama babasý hiç beklemediði bir tepki vermiþ ve kýzýna "Sen bu kitabý okumamýþsýn, beni kandýrýyorsun. Çünkü eðer okusaydýn kitabýn içine koyduðum 20 lirayý bulurdun...!!!!. Kitaplar, insanýn genel kültürünü, bilgisini ve yaþamý daha iyi tanýmasýný saðlarken estetiðe olan gereksinimini giderir; ruhuna canlýlýk getirir ve yaþama heyecanýný artýrýr. Ýnsanlar çocukluktan itibaren doðruluðun, adaletin ve insan sevgisinin birey ve toplum yaþamýndaki önemini kitaplarda sezinler. Kitaplar, iç kontrol mekanizmasýnýn geliþmesini ve özgüven oluþmasýný olumlu etkiler; bireyin olaylara daha gerçekçi bakmasýný saðlar ve önyargýlarla hareket etmesini engeller, bireye kendini ve baþkalarýný tanýma olanaðý saðlar, zihni eðitir ve biliþsel süreçleri destekler ve gerçekleri öðrenme adýna araþtýrma isteði uyandýrýr. Hepinize kitaplarla dolu günler diliyorum.

2

ÝDRÝS SALATANMÜDÜR YARDIMCISI

TUZLU SUHintli bir yaþlý usta, çýraðýnýn her þeyden sürekli þikayet etmesinden býkmýþtý. Bir gün çýraðýný tuz almaya gönderdi. Hayatýndaki her þeyden mutsuz olan çýrak döndüðünde, yaþlý usta ona, bir avuç tuzu, bir bardak suya atýp içmesini söyledi. Çýrak, yaþlý adamýn söylediðini yaptý ama içer içmez aðzýndakileri tükürmeye baþladý. "Tadý nasýl?" diye soran yaþlý adama öfkeyle "Çok Tuzlu" diye yanýt verdi. Usta kýkýrdayarak çýraðýný kolundan

tuttu ve dýþarý çýkardý. Sessizce az ilerideki gölün kýyýsýna götürdü ve çýraðýna bu kez de bir avuç tuzu göle atýp, gölden su içmesini söyledi. Söyleneni yapan çýrak, aðzýnýn kenarlarýndan akan suyu koluyla silerken ayný soruyu sordu: "Tadý nasýl?" "Ferahlatýcý" diye yanýt verdi genç çýrak. "Tuzun tadýný aldýn mý?" diye soran yaþlý adamý, "Hayýr" diye yanýtladý çýraðý. Bunun üzerine yaþlý adam, suyun yanýna diz çökmüþ olan çýraðýnýn yanýna oturdu ve þöyle dedi:"Hayattaki acýlar tuz gibidir, ne azdýr, ne de çok. Acýnýn miktarý hep aynýdýr. Ancak bu acýnýn acýlýðý, neyin içine konulduðuna baðlýdýr. Acýn olduðunda yapman gereken tek þey, acý veren þeyle ilgili duygularýný geniþletmektir. Onun için sen de artýk bardak olmayý býrak, göl olmaya çalýþ.

1564 yýlýnda Fransa kralý IX Charles, y ý l baþlangýcýný Ocak ayýnýn b i r i n c i g ü n ü n e aldý. Daha ö n c e

Avrupa da yaygýn olan yýl baþlangýcý Mart 25 idi. O zamanki iletiþim þartlarýnda IX Charles'in bu kararý fazla yayýlamadý. Duyanlar ise protesto amacýyla eski adetlerine devam ettiler.1 Nisan'da partiler düzenlediler. Diðerleri ise onlarý Nisan aptallarý olarak nitelendirdiler.1 Nisan'a bütün aptallarýn günü adýný verdiler. Bu günde diðerlerine sürpriz hediyeler verdiler, yapýlmayacak partilere davet ettiler, gerçek olmayan haberler ürettiler. Yýllar sonra Ocak ayýnýn yýlýn ilk ayý olmasýna alýþýlýnca, Fransýzlar 1 Nisan gününü kendi kültürlerinin parçasý görerek devam ettirdiler. Oradan da bütün dünyaya yayýldý.

Akýl ile zeka

arasýnda fark nedir?

Akýl yalanla gerçeði, d o ð r u i l e y a n l ý þ ý ayýrabilme, bir konuda düþünce yürütebilme

ve görüþ bildirme yeteneðidir. Ýnsan olgunlaþtýkça aklý geliþir. Zeka ise bir olayý önce anlama, iliþkileri kavrama, yargýlama ve açýklayarak çözme yeteneðidir. Genel olarak 12 yaþýna kadar geliþir, 20 yaþýna kadar sürer sonra sabit kalýr. Zeka bir insanýn her türlü olay karþýsýnda ayný yeteneði gösterebileceði anlamýna gelmez. Bir besteci müzik yapýtýný aklýyla deðil zekasýyla yaratýr. Fakat en basit matematik problemini çözemeyebilir. Sonuç olarak zeka, ruhsal olaylara, algý ve hafýza yeteneðine, tutkulara, eðilimlere göre farlýlýklar gösterir. Akýl somut olarak ölçülemez, zeka IQ denilen testle ölçülebilir.

3

AHMET DÜZENÝNGÝLÝZCE ÖÐRETMENÝ

HOLLANDALI BÝR ARKADAÞAmsterdam’dan bir arkadaþa ’‘Nasýl oluyor da tüm Hollandalýlar su gibi Ýngilizce konuþuyor?’’ diye sordum. ‘‘Çok basit! Konuþmazsak dünyanýn hiçbir yerinde ne yemek sipariþ edebiliriz ne de yolumuzu bulabiliriz… Kimse Hollandaca bilmiyor ki!’’ diye cevap verdi. Bu bizim için de aþaðý yukarý öyle diye düþündüm; ama Hollanda’da Ýngilizce konuþanlarýn oraný ve konuþulan Ýngilizce’nin seviyesi þaþýrtýcý derecede yüksekti. ‘‘Peki hangi yaþta ve nasýl öðrendin Ýngilizceyi’’ diye sorunca arkadaþým uzun bir soluk alýp ‘‘bilmem okulda öðrenmeye baþladým,

küçüktüm hatýrlamýyorum’’ dedi. Ýçimden bu birinci neden diyerek saymaya baþladým. ‘‘Sonra Hollanda’da tüm yabancý filmler Ýngilizce yayýnlanýyor televizyonda, sadece Hollandaca alt yazý ekliyorlar, çeviri yapmýyorlar. Onun da çok faydasý oluyor’’ diye ekledi. Neden iki…‘‘Bir de tabii çocukken okul turlarýyla Ýngiltere’deki müzeleri gezmeye giderdik. Ýyi bir pratik imkânýydý bu turlar’’ dedi. Neden üç! Fark ettim ki üç nedenden ikisi pratiðe dayalýydý.Sonra kendimi düþündüm. 10 yaþýnda kolejde Ýngilizce öðrenmeye baþlamýþ, lisede devlet okuluna geçince bildiklerimi unutmamak için ayrýca Ýngilizce kursuna yazýlmýþtým. Hatta 18 yaþýnda 15 günlüðüne Ýngiltere’ye gitmiþtim. Yine de 23 yaþýnda Londra’ya okumaya geldiðimde Ýngilizcem hiçbir Hollandalý kadar iyi deðildi. Gramerim Upper-Intermediate ya da Advanced çýkýyor ve hocalarým ekstra ders almama gerek olmadýðýný söylüyordu; ancak aksan problemlerinden dolayý insanlar beni, ben de insanlarý anlamakta zorlanýyordum.

Dolunay insan davranýþlarýný etkiler

mi?Ýnsanlar arasýnda bu inanç oldukça yaygýndýr. Eskilerin Ay'ýn dönemlerine baðladýklarý boþ bir inancýn günümüze uzanan b i r varsay ýmýdý r . B i l im adamlarýnýn yaptýklarý bütün çalýþmalar bu görüþün boþ olduðunu kanýtlamýþtýr. Ay, dünyadaki okyanuslarýn gel-git denilen sularýn alçalmasý ve yükselmesi olayý üzerinde doðrudan etkisi vardýr. V ü c u d u m u z d a k i s u y u n o r a n ý , o k y a n u s l a r d a k i s u m i k t a r ý y l a kýyaslanamaz. Yani Ay'ýn çekim gücü insaný etkileseydi yalnýz dolunayda deðil her gün olmasý gerekirdi. Dolunayda ayýn parlaklýðý da pek önemli bir etken deðildir. Çünkü gönderdiði ýþýk miktarý Güneþ'in gönderdiðinin 600 binde biri kadardýr.

4

EVDE CÝPS

YAPIN5 Adet Tortilla 2 tatlý kaþýðý kekik 2

tatlý kaþýðý saray baharatý 1 çay kaþýðý tuz 1 çay kaþýðý karabiber 1.5 çorba kaþýðý zeytinyaðý Tortilla nedir diyenler için; tortilla mayasýz ve ince olup yassý bir þekile sahiptir. Beyaz undan veya mýsýr unundan yapýlabilen bir ekmek çeþitidir. Ev Yapýmý Cips'in Yapýlýþý * 5 adet tortilla yý alýp düzgün þekillerde kesin bunun için pizza keseceðini kullanabilirsiniz. * Bunlarý karýþtýrabileceðimiz bir kabýn içine atýyoruz. * Ýçine 2 tatlý kaþýðý kekik ilave ediyoruz(her kýsmýna s e r p i þ t i r m e l i s i n i z )* Ýçine 2 tatlý kaþýðý saray baharatýmýzý ayný þekilde ilave ediyoruz. * Yaklaþýk olarak 1 çay kaþýðý tuz ve karabiberimizi içine attýktan sonra en önemli kýsýma geliyoruz. * 1.5 çorba kaþýðý zeytinyaðý ilave edin. Her kýsmýna homojen olarak döktükten sonra, kabýn içine koyduðunuz tortillalarý karýþtýrýn. Zeytinyaðý sayesinde içine koyduðumuz baharatlar, tortillanýn üzerine yapýþacaktýr. * Yaptýðýmýz karýþýmý fýrýn tepsisine aktarýyoruz. Altýna yaðlý kaðýt koymayý unutmayýnýz. * Daha önceden ýsýtmýþ olduðunuz fýrýna kýzarmasý için koyun ve yaklaþýk 5 dakika sonra ev yapýmý cips yenmeye hazýr halde oluyor . * Cips fýrýnýn içinde kýzarýrken çok dikkatli izlenmesi gerekiyor çünkü çok kolay kýzarýyor, fýrýnýn içinde cips yanýðý görmek istemiyorsanýz sýk sýk kontrol ederek yapýn kýzartma iþlemini.

Yumurtanýn niçin bir tarafý yuvarlak,

diðer tarafý sivridir?

Eðer köþeli olsalardý kenarlarý dayanýklýlýk bakýmýndan çok zayýf olurdu. En dayanýklý geometrik þekil küredir ama bu þekildeki yumurta yuvarlanacak olursa nerede duracaðý belli olmaz. Yumurta yuvarlanýnca düz gitmez. Ýnce tarafý üstünde dairesel bir yol çizer. Baþladýðý yere yakýn bir noktada durur. Yani düz bir yerde kaybolmasý olanaksýzdýr. Yumurta, tavuðun yumurta kanalýnda küre þeklindedir. Ýlerlemesi sýrasýnda arkada kalan dairesel kaslarýn büzüþerek hem yumurtayý ileri iterler hem de bu kýsmýna baský yaparak konik biçimini saðlarlar. Yumurtanýn þeklinin nedeni de budur. Sürüngenlerde bu düzenek olmadýðýndan yumurtalarý küresel biçimdedir.

5

B i r l i s e öðretmeni b i r g ü n d e r s t e öðrencileri n e b i r t e k l i f t e bulunur : "Bir hayat

deneyimine katý lmak ister misiniz?" Öðrenciler çok sevdikleri hocalarýnýn bu teklifini tereddütsüz kabul ederler. "O zaman" der öðretmen. "Bundan sonra ne dersem yapacaðýnýza da söz verin." Öðrenciler bunu da yaparlar. "Þimdi yarýnki ödevinize hazýr olun. Yarýn hepiniz birer plastik torba ve beþer kilo patates getireceksiniz!" Öðrenciler , bu iþten pek bir þey anlamamýþlardýr. Ama ertesi sabah hepsinin sýralarýný üzerinde patatesler ve torbalar hazýrdýr. Kendisine meraklý gözlerle bakan öðrencilerine þöyle der öðretmen: "Þimdi, bugüne dek affetmeyi reddettiðiniz her kiþi için bir patates alýn, o kiþinin adýný o patatesin üzerine yazýp torbanýn içine koyun." Bazý öðrenciler torbalarýna üçer-beþer tane patates koyarken, bazýlarýnýn torbasý neredeyse aðzýna kadar dolmuþtur. Öðretmen, kendisine "Peki þimdi ne olacak?" der gibi bakan öðrencilerine ikinci açýklamasýný yapar: "Bir hafta boyunca nereye giderseniz gidin, bu torbalarý yanýnýzda taþýyacaksýnýz. Yattýðýnýz yatakta, bindiðiniz otobüste, okuldayken sýranýzýn üstünde? hep yanýnýzda olacaklar." Aradan bir hafta geçmiþtir. Hocalarý sýnýfa girer girmez, denileni yapmýþ olan öðrenciler þikayete baþlarlar: "Hocam, bu kadar aðýr torbayý her yere taþýmak çok zor." "Hocam, patatesler kokmaya baþladý. Vallahi, insanlar tuhaf bakýyorlar bana artýk." "Hem sýkýldýk, hem yorulduk?" Öðretmen gülümseyerek öðrencilerine þu dersi verir: "Görüyorsunuz ki, affetmeyerek asýl kendimizi cezalandýrýyoruz. Kendimizi ruhumuzda aðýr yükler taþýmaya mahkum ediyoruz. Affetmeyi karþýmýzdaki kiþiye bir ihsan olarak düþünüyoruz, halbuki affetmek en baþta kendimize yaptýðýmýz bir iyiliktir

PATATES

PARMAK ÇITLAMA

SIHepimizin severek yaptýðý ve yaptýktan sonra rahatladýðý bir u y g u l a m a d ý r . Z a n n e d e r i z k i

kemiklerimizi çýtlatýyoruz. Halbuki bu çýtlama sürtünmeli eklem yerlerinde ( Ayak parmaklarý ve e l p a r m a k l a r ý ç o ð u n l u k t a ) b u l u n a n oksijen,nitrojen ve karbondioksit gazýnýn patlamasýdýr. Bu gazlar bu eklem yerlerini yaðlayan bir maddedir. Bu sebeple çýtlattýðýmýz bir parmak hemen tekrar çýtlamaz bu gazýn tekrar oluþmasý gerekmektedir. Siz bu gazlarý patlattýðýnýzda sývý daha da genleþir ve eklem yerlerinin hareket kabiliyetini artýrýr.

Develerin hörgüçleri

nde ne var?

G e n e l d e hörgüçlerinde su o lduðu ve uzun

yolculuklarýnda bu suyu kullandýklarý söylenir ama doðru deðildir. Develerin hörgüçlerinde 30-35 kg kadar yað bulunur. Yiyecek bulamadýklarý zaman bu enerjiyle hareketlerini saðlarlar ayrýca yað çöl sýcaðýna karþý koruma görevi de yapar. Develer suya az gereksinim duyarlar. Burun mukozalarý insana göre 100 kat daha büyüktür. Soluk alýrken havadaki nemin üçte ikisini kazanabilirler. Su kaybýný da dokularýndan kaybederler, kandaki su etkilenmez.

6

Heyecan ve korku durumunda salgýlanmasý artar.

A d r e n a l i n i n s a l g ý l a n m a s ý sýrasýnda: 1.Damarlar geniþler. 2.Kan basýncý artar. 3.Kalp atýþ hýzý artar. 4.Göz bebekleri büyür. 5.Kan þekeri yükselir. Adrenalin : Vücudumuza, böbrek üstü

bezleri tarafýndan, bir tehlike, korku, öfke, heyecan durumunda salgýlanýr. Tehlikenin ortaya çýkmasýyla ayný anda, vücutta adeta düðmesine basýlýr. Beynimiz, olanca hýzýyla böbreküstü bezlerine emir verir. Bu bezlerden, derhal vücuda adrenalin hormonu salgýlanýr. Salgýlanan adrenalin, beyin, kalp, kaslar gibi yaþamsal organlara giden damarlarý geniþletir, bu organlarýn artan kan ihtiyaçlarý bu þekilde karþýlanýr. Deriye, sindirim sistemine giden damarlarý daraltýr, çünkü tehlike durumunda sindirime ya da deriye daha az kan gitmelidir. Herhangi bir tehlike karþýsýnda yaralanabilirsiniz ve bu da daha az kan kaybetmenizi saðlar. Aþýrý heyecan durumunda derinin solgun bir renk almasý da, bu yüzendir. Öte yandan, adrenalin kalbe gittiði zaman, kalp hücrelerinin kasýlmalarýný hýzlandýrýr, kalp daha hýzlý atar ve kaslara, ekstra güç için gerekli, ekstra kaný pompalar. Kaslara ulaþtýðý zaman, kaslarýn ekstra güçle kasýlmalarýný saðlar. Adrenalin, karaciðere ulaþtýðýnda, buradaki hücrelere, kana daha çok þeker yollamalarýný emreder. Çünkü artý güce kavuþmuþ kaslarýn, enerjiye ihtiyacý vardýr. Bu emirle yeterli yakýt da saðlanmýþ olur. Bakýnýz aniden nasýl güçleniyoruz. Adrenalin sayesinde gücümüz kat be kat artar. Hani sinirlendiðimiz, korktuðumuz anlarda yaptýklarýmýza þaþarýz, bizden çok güçlü konumda olana, karþý koyabilecek hale geliriz.

Adrenalin

alarm

Kumaþlar

yýkandýktan sonra niçin

çeker?Aslýnda kumaþ ýslanýnca lifler þiþtiðinden kumaþýn az biraz uzamasý gerekmektedir. A m a b ü k ü m l e r i n a ç ý l a r ý n d a k i deformasyonun yarattýðý çekme kuvveti daha fazla olduðundan sonuçta kumaþ boydan k ý s a l ý r . K u m a þ y ý k a n d ý k t a n s o n r a kurutu lduðunda þ i þmiþ l i f l e r esk i durumlarýna gelirler. Ama kumaþ ilk ölçülerine dönemez. Su, yüksek ýsý, çalkalama, sabun hepsi kumaþýn çekmesini kolaylaþtýrýr. Kumaþ birkaç kez yýkandýktan sonra ölçüleri belli bir dengeye ulaþýr ve ondan sonra yýkandýðýnda çekmez.

7

ZEKERÝYA SAYARSINIF ÖÐRETMENÝ

LÝDERLÝKLiderlik üzerine tüm fikirlere ve yazýlanlara bakýldýðýnda üç önemli nokta dikkati çekiyor: insan, etkileme ve amaçlar. Liderlik insanlar arasýnda gerçekleþir, etkilemenin kullanýmýný içerir ve belli bir hedefe yöneliktir. Etkileme insanlar arasý iliþkilerin pasif olmamasý demektir. Ayrýca etkileme bir noktaya ulaþmak ya da bir hedefi baþarmak için kullanýlýr. Liderlik karþýlýklýlýk gerektirir, tek baþýna bir olgu

deðildir, insanlar arasýnda gerçekleþir. Kaðýt karýþtýrmanýn, problem çözmenin ötesinde insana yönelik bir aktivitedir, dinamiktir ve güç kullanmayý içerir. Liderlerin ortak özelliklerine baktýðýmýzda aþaðýda sýralanan özellikler dikkati çekiyor: Vizyon sahibi olmasý. Tutkulu ve fedakar olmasý Ýnançlý, kararlý ve tutarlý olmasý Örnek teþkil etmesi Güven Güvenmesi/Takipçilerine güvenmesi Güvenilir olmasý / Takipçilerinin güvenini kazanmýþ olmasý Motive etmesi Beklentileri vizyonla bütünleþtirmesi Ýlham vermesi Geliþim odaklý olmasý Adalet duygusunun olmasý Mütevazý olmasý Ýyi bir dinleyici olmasý Açýk iletiþim kurmasý Ýnsanlara karþý duyarlý olmasý Durumlara karþý duyarlý olmasý Yenilikçi olmasý Hýzlý ve etkin karar vermesi Esnek olabilmesi Hýz (zamaný etkin kullanmasý) Sinerjik takým kurabilmesi Bilgi sahibi olmasý

Ýnsanlar saatlerini niçin sol kollarýna

takarlar?Özel bir durum veya farklý olma düþüncesi yoksa insanlarýn çoðu saatlerini sol kola takar . Çünkü çoðunluk sað e l ini kullanmaktadýr ve bu kolun daha hareketli olmasý nedeniyle saatin bir yerlere çarpýp zarar görme olasýlýðý yüksektir. Zaten saatin kurma düðmesi 3 rakamýnýn yanýndadýr. Ýnsanlar saati kurmak istedikleri zaman onu bilekten çýkarmadan sað elle uzattýklarý sol kollarýndaki saati kurabilirler.

8

ESRA AKTAÞANA SINIFI ÖÐRETMENÝ

SEVGÝ MÖNÜSÜÝþten eve geldiðinizde gündüz ile ilgili mutlaka bir þeyleri çocuðunuzla paylaþýn.Sonra ona sorun: ”Peki sen bugün okulda neler yaptýn? Okulda ilginç olan bir þeyler var mýydý? Okulda bugün olanlarý merak ediyorum” v b Çocuðunuza asla küsmeyin Ýlgisizliðiniz ve sevgisizliðiniz onu derinden üzer ve O'da küsmeyi öðrenir Ýyi yaptýðýnýz ve beðendiðiniz özelliklerin listesini yapýn

Böylece kendinizle gurur duymak için bir nedeniniz olacaktýr Çocuðunuzun size sorduðu sorularý yazarak biriktirin Bize gönderirseniz seviniriz Çocuðunuzla beraber aile bireylerinin doðum günlerini takvime iþaretleyin ve bu günler hakkýnda konuþun Çocuðunuzun kusursuz olmasýný beklemeyin, hatalarý olabileceðini hem siz kabul edin hem de çocuðunuzun kabul etmesi için onu cesaretlendirin Çocuðunuzla aranýzda anlaþmazlýklar olabilir bu doðaldýr Ancak asla çocuðunuzun çözümlenmemiþ sorunlarla uyumasýna izin vermeyin Olumlu davranýþlarýnýn mutlaka farkýna vardýðýnýzý hissettirin Bu çocuðunuzu mutlu edebileceði gibi diðer olumlu davranýþlar içinde teþvik edici olacaktýr . Her gün sadece on dakika sadece ve sadece çocuðunuzla ilgilenin Kendinizde deðiþiklik yapýn Saçýnýzda, kýyafetinizde, iþyerinizde v.b Beraber turþu yapabilirsiniz Sonrada ailece birlikte izlemekten hoþlandýðýnýz bir film bulun ve beraberce seyredin. Haftanýn herhangi bir gününü aileniz için özel bir gün olarak belirleyin ve o gün azda olsa mutlaka özel bir þeyler yapýn

EN PAHALI BAHARAT

Safran, dünyanýn en pahalý baharatýdýr. Bunun en önemli

sebebi, yetiþtirilmesinin zorluðudur. Yarým kilo safran, ortalama 80 bin çiçekten üretilebilmektedir. Fiyatý da buna baðlý olarak oldukça yüksektir. Genellikle ticari paketlemeleri gram bazlý olarak yapýlan safranýn 1 kilogramý, Türkiye’de 10.000-15.000 TL’ye, Avrupa?da 20.000 Euro’ya kadar alýcý bulabilmektedir. Safran; sonbaharda çiçek açan bir çiðdem türüdür. Safran bitkisi, toprak altý kýsým ve toprak üstü kýsým olarak iki ayrý kýsýmdan oluþmaktadýr. Toprak altý kýsým; 1 – 5 cm çaplý, çok yýllýk soðan ve saçak köklerden oluþmaktadýr. Toprak üstü kýsým ise, 20 – 25 cm boyundaki sap kýsým ile mor renkli çiçek kýsmýndan oluþur. Safranýn çiçek kýsmý, mor renkli taç yapraklara, sarý renkli diþi organ ve kýrmýzý renkli erkek organlara sahiptir. Safranýn baharat olarak kullanýlan kýsmý; kýrmýzý renkli erkek organlarýdýr. Sonbaharda açan çiçekler toplanýr. Erkek organlar toplanan çiçeklerden tek tek ayrýlarak kurutulur. Kurutma iþleminin bitmesiyle safran baharatý kullanýma hazýr duruma gelmiþ olur.

Doktorlar niçin

dizimize çekiçle vurur?

B i r s a n d a l y e y e rahatça oturup bacak

bacak üstüne atarken doktor dizkapaðýnýn hemen altýna, kasý kemiðe baðlayan tedoma minik lastik bir çekiçle vurduðu zaman bacak ileri fýrlar. Bu reflekste baldýr kaslarýndaki duyu sinirleri kasýn geniþlemesine tepki verir ve yeni sinir sinyalleri oluþturarak kaslara haf i f b i r bas ýnç uygulandýð ýn ý ve gerildiklerini omuriliðine iletirler. Omirilik ise bu basýnca dayanabilmesi için kaslarýn kasýlmasý gerektiðini bildirir, bacak tekrar g e r i h a r e k e t e d e r . R e f l e k s , b e y i n denetiminden geçmeksizin, yani beyin

devrede olmadan doðrudan o m u r i l i ð i n k o m u t l a r ý y l a gerçekleþmektedir. Diz kapaðý refleksi omuriliðin iþleyiþi konusunda bilgi veren önemli bir taný yöntemidir.

Ýnsan zekasý ile bilgisayar arasýnda çok büyük bir fark vardýr. Bilgisayar veya hesap makinesi iþlem yapar fakat düþünemez. Hiçbir bilgisayar baþýnda bir mühendis veya programcý olmadan iþe yarar programlar üretemez. Eðer çocuklarýnýzýn iyi eðitim almasýný ve gelecekte baþarýlý olmasýný istiyorsanýz öncelikle onu ingilizce eðitimi verin. Ana dili gibi ingilizce konuþmasý hayattaki yerini çok deðiþtirecektir. Ýkincisi kitap okumayý ve araþtýrma yapmayý sevdirin. Akþamlarý siz evde oturup saatlerce televizyona bakarken çocuktan farklý birþey isteyemezsiniz. Öncelikle siz elinize bir kitap alýp okursanýz, çocuk da sizi örnek alacaðý için

okumaya baþlayacak ve sizinle okuduklarýný tartýþacaktýr. Çocuðunuzun sosyal yönünü geliþtirecek aktivitelere katýlýn, el becerileri ve sanatsal zeka kazandýrýn, satranç oynasýn, Tiyatroya götürün. Küçük yaþtan itibaren çocuðunuzu sosyal yönden güçlendirin. Sosyal yönü güçlü biri yönetici olabilir, ama hýzlý hesap yapan biri en fazla muhasebe bölümünde bir eleman olur. Ýnsanlarla iletiþim kurmak ve idare kademelerinde olmak bir insanýn yapacaðý en avantajlý meslektir. önce çocuðunuzun hangi alanda ilgili olduðunu keþfedin, sonra bu alandaki en üst seviyeyi hesaplayýp ona göre eðitim verin.

9

Tükenmez kalemin dolmakalemden farký

nedir?Kalemin tarihi yazýnýnkinden de eskidir. Ýlk insanlar sivriltilmiþ çakmak taþlarýyla duvar

resimleri yapmýþtýr. Mürekkepli metal kalemler Romalýlar tarafýndan biliniyordu. Tükenmez kalem adý ile bilinen bilye uçlu kalemin ilk modeli 1880 yýlýnda yapýlmýþtýr fakat raðbet görmemiþtir. Uçaklarýn geliþmesiyle gündeme tekrar gelir. Uçaklar 2-3bin metreye çýkýnca hava basýncý oldukça azalýr. Dolmakalem mürekkebi basýnç nedeniyle dýþarý akarak kaðýdý ya da giysiyi lekeler. 2.Dünya Savaþý'nda askeri uçaklarda kullanýlan tükenmez kalem sonradan yaygýnlaþmýþtýr. Tükenmez kalemlerde mürekkep kaðýda pirinç uçtaki yuvaya yerleþtirilmiþ minik bir bilye aracýlýðýyla aktarýlýr. Fakat dolmakalemin özelliði seçkin ve yazýyý kaliteli kýlmasýdýr.

10

ZUHAL CANÝKLÝSINIF ÖÐRETMENÝ

REKABET ZARARLI MI?Rekabetin verdiði en büyük zarar çocukta deðersizlik duygusu yaratmasýdýr. Rekabet ortamýnda çocuðun deðeri baþarýsýna ve diðer insanlara göre belirleniyor. Halbu ki, bir çocuðun deðeri kendi deðerleri ve kimliðinden dolayý belirlenmelidir. Rekabet ortamýnda kazanan çocuklar hep ayný çocuklar oluyor. Kazanamayanlar kendini sürekli deðersiz hissederken, kazananlar yerini korumak için strese giriyor ve

bunun için baþarýsýz olacaðý iþlerden kaçýyor. Bu da öðrenmeyi engelliyor. Rekabetin olduðu bir ortamda sevgi deðil, yargý ortamý oluþuyor. Ne öðrendiðin deðil, kazanýp kazanmadýðýn önemli olunca, çocuklar da öðrenmeden kazanmanýn yoluna bakýyor. Geri bildirim ve geliþim sistemi ortadan kalkýyor, tek amaç kazanmak oluyor. Çocuk kendisini bir sevgi ortamýnda deðil bir deðerlendirme ortamýnda buluyor. Böyle yetiþen çocuk ileride evliliðini bile bir deðerlendirme ortamý olarak görüyor. Eþini sürekli yargýlýyor. Mutlu insanlarý incelediðimiz zaman en büyük özellikleri sosyal olmalarý. Rekabet ortamýnda olan bireylerin ise iliþkileri sýk sýk zarar görüyor. Zarar görmesinin nedeni aslýnda sürekli rekabet etmeleri deðil, hayatlara bakýþ açýlarý. Rekabet ortamýnda büyüyen bir çocuk diðer insanlarý rakip görme eðiliminde oluyor, güven odaklý bir iliþki kurmakta zorlanýyor ve hayatý güvenilmez bir yer olarak algýlýyor. Bu algýnýn insanýn hayatýný nasýl zorlaþtýrdýðýný düþünün! Amacýnýz baþarýlý çocuk yetiþtirmekse, bu çok iþe yarar çünkü diðer insanlara güvenmeyen insanlar; baþarýlarý, paralarý ve mevkileriyle kabul gördüklerine inandýklarý için baþarý motivasyonlarý yüksektir. Ama mutlu olma ihtimalleri düþüktür. Sonuç olarak çocuklar diðer insanlar ile deðil kendileri ile karþýlaþtýrýlmalýdýr. Ancak o zaman çocuk sürekli kendini geliþtirir ve mutlu bir birey olarak büyür.

Evlerimizdeki sinekler kýþýn nereye

gidiyor?Sineklerin her türü kýþýn ortadan kaybolur. Havalarýn ýsýnmasýyla birlikte ansýzýn ortaya çýkarlar. Sinekler ýsýya karþý çok hassastýr. Güneþ bulutun arkasýna girdiði z a m a n o l u þ a n ý s ý d ü þ m e s i n d e n etkilenirler. Kýþ günlerinde yaþama þ a n s l a r ý y o k t u r . Ö l m e d e n ö n c e yumurtalarýný topraða veya kuytuya gömerler. Lavra ve yumurtalar soðuktan etkilenmez. Yaz sýcaklarý baþlayýnca yumurtalar çatlar ve yine sinekli günler baþlar.

1.Sahip olduðu tüm topraklarý göz önünde bulundurursanýz, en fazla zaman diliminde topraðý olan ülke Fransa. Ardýndan gelen ABD 11, Rusya ise 9 zaman dilimini kapsamaktadýr. 2. Sularýn altýnda kalmasý en olasý ülke Maldivler. Küresel ýsýnma ile sularýn yükselmesi en çok Maldivler’i endiþelendiriyor. Deniz seviyesinden sadece 1.8 metre yüksekte olan Maldiv halký dünya üzerinde en alçak seviyeye yerleþim kurmuþ. 3. Nauru Nüfusunun %95’inin aþýrý kilolu olmasý sebebiyle, küçük bir ada ülkesi olan Nauru dünyanýn açýk ara en þiþman ülkesi. Obezitenin sebebi bizzat fast food yiyecek kültürünün ülkeye hýzlý bir giriþ yapmasý. 4. Guam Guam’da doðal kum yerine mercan bulunduðu için, ada insaný yollarýný dýþarýdan kum ithal ederek yapmak yerine mercan + yað karþýmýndan elde ettikleri bir asfalt ile kaplamaktadýr. 5. Falkland Ada’sý üzerinde yaþayan 3.000 kiþiye karþýlýk adada yaklaþýk yarým milyon koyun bulunuyor. Adanýn en büyük ticaret metasýnýn yün

olduðunu sanýrýz söylemeye gerek yok. 6. Mýsýr M.Ö. 3100 yýlýnda elde ettiði egemenliði ile dünya üzerindeki ilk egemen devlettir. 7. Kanada 3 milyonun üzerindeki göl Kanada’nýn %9’unu kaplamaktadýr ve dünya üzerinde bulunan tüm göllerin %60’ýndan fazlasý Kanada sýnýrlarý içerisinde yer almaktadýr. 8. Moðolistan dünya üzerinde insan en az olduðu ülke. Ýnsanlarýn en kalabalýk olduðu Hong Kong’da bu oran 1.5 KM2 düþen kiþi sayýsý 340.000. 9. Rusya dünya üzerinde ordusunda en çok tank bulunan ülkedir. Ancak çoðunun teknolojisi eskimiþtir. ABD çok daha geliþmiþ teknolojisi ile Rusya’yý geride býrakmýþtýr. 10. Suudi Arabistan gibi geniþ topraklarý olan bir ülkede herhangi bir þekilde akar su bulmak olasý deðildir. Ýçme suyu deniz suyunun arýtýlmasýndan ve yer altý kaynaklarýndan temin ediliyor.

Ýþinize yaramayabilir ama ilginç-2

11

Termos nasýl sýcaðý sýcak, soðuðu soðuk tutuyor?

Tek nedeni vardýr, vakum. Yani boþluk. Bir termosta iç içe geçmiþ iki k a p v a r d ý r . D ý þ t a k i m e t a l b i r k a p o l u p i ç t e k igenellikle bir cam þiþedir.Ýkisinin arasýndaki hava ise boþaltýlmýþtýr. Tam olmasa da üreticiler tarafýndan elde edilebilen tama yakýn bir boþluk vardýr. Vakumlu bir ortamda hava molekülleri de ýlýmadýðýndan ýsý iletilemez. Cismin ýsýsý baþlangýçta ne ise o halde kalýr.Ýçerden dýþarýya, dýþarýdan içeriye ýsý geçiþi olmaz. Böylece termosa konan sývý sýcaksa sýcak, soðuksa soðuk kalýr.

12

DERYA GÜLAPOÐLUSINIF ÖÐRETMENÝ

HASTA OLMAMAK ÝÇÝN''Saðlýklý bir vücut, karþýlaþtýðý hastalýk etkenleriyle ve yabancý maddelerle çoðunlukla bize hissettirmeden baþ eder. Biz sýcak bastý ya da terledik veya esen rüzgâr yüzünden ürperdik zannederiz, fakat o esnada vücudumuzda büyük bir mücadele veriliyor olabilir. Baðýþýklýk sistemimizin mikroplarla girdiði bu savasý kaybettiðimizde de 'hasta' oluruz. ''Açýk havada spor

yapýn: Çünkü baðýþýklýk sistemi, oksijenli bir ortamda güçlenir. Birçok bakteri ve virüs, asidik ortamý sever ve saðlýklý ortamda yaþayamaz.Pozitif olun: Mutlu, pozitif, gün boyunca kahkaha atan ve arkadaþlarýna, ailesine, çocuklarýna sarýlan ve hayvan besleyip seven bir insanýn baðýþýklýk sistemi bunlarý yapmayan bir insanýnkinden çok daha kuvvetlidir.Bol bol yeþillik yiyin: Sebzeler, vücudun baðýþýklýk sistemine yardýmcý olan vitaminler, mineraller ve bitkisel besinlerce zengindir. Lifli yeþillikler ve brokoli, karnabahar ve kabak gibi sebzeler ise besinler ve antioksidanlarca zengindir.Stres ve yorgunluktan uzak durun: Stres ve yorgunluk baðýþýklýk sistemimizi zayýflatýr ve bu bitkinlik bizi daha kolay hasta eder. Dinlenme ve uyku zamanlarýnda vücudumuz kendini toparlar ve onarýr. Stres seviyenizi azaltmaya çalýþýn ve gevþemek için kendinize zaman ayýrýn. Mutlaka her gece 7-9 saat arasý uyuyarak, vücuda kendisini toparlamasý ve hastalýklarla savaþmasý için izin verin.Kötü alýþkanlýklardan kurtulun: Paketlenmiþ ve iþlenmiþ hazýr gýdalar, kafein, alkol ve sigara baðýþýklýk sistemini tehlikeye sokan zararlý alýþkanlýklardýr. Bunlarý býrakarak yerlerine tam gýdalar, ekinezya ve ginseng gibi bitkisel çaylar, taze meyve ve sebze sularý koyun. Bu þekilde baðýþýklýk sisteminize ve vücudunuzun iþleyiþine destek verin.''Brokoli, kivi, enginar, yoðurt, domates, havuç baðýþýklýk sisteminin en iyi dostlarýný oluþturuyor. Soya fasulyesinin içeriðinde bulunan isoflavanlar kemik erimesi ve kalp damar hastalýklarý riskini azaltýyor. Sarýmsakta bulunan kükürtlü bileþikler, kalp damar hastalýklarý riskini düþürüyor. Meyan kökünde bulunan glikozidler alerji ve iltihabý azaltýyor. Omega 3 yað asitleri adý verilen ve balýkta bolca bulunan yað asitleri ve proteinli gýdalarda aldýðýmýz arginin amino asidi, baðýþýklýk sistemi için önemli besin kaynaklarýný oluþturuyor.Yeþil çay, nar, semizotu, pancar, pazý ve tarçýn antioksidan özellik taþýyor. Ekinezya, soðuk algýnlýðýnda baðýþýklýk sistemini güçlendiriyor, fakat çok uzun süre kullanýldýðýnda vücutta baðýþýklýk kazanýp etkisiz hale gelebiliyor.

Bardaktaki buzlar niçin birbirlerine

yapýþýrlar?Buzun erimesi için yalnýzca sýcaklýk deðil basýnç da önemlidir. Daðlardaki buzullarýn kayma nedeni de budur. Basýnçla alt tabaka erir ve kayma oluþur. Bir kabýn içinde ya da bir bardakta üst üste duran buzlarýn her biri altýndakine deðdiði noktada bir basýnç oluþturur ve bu noktada çok küçük kýsým erir. Buradan hareket eden su çok az yanda iki buz küpçüðünün birleþtiði noktada tekrar donar. Ýki buz parçasý kaynak yapýlmýþçasýna birbirlerine yapýþýr ve orada bir daha erime olmaz.

1-Birbirini seven iki insan, birbirlerinin gözlerine bir süre baktýktan sonra kalpleri ayný ritimde atmaya baþlar. 2-Araþtýrmalar tetris oynamanýn yetiþkin insanlarda göz tembelliðine iyi geldiðini göstermiþt i r . 3 -Devekuþlar ýn ýn gözler i beyinlerinden büyüktür. 4-Japon balýklarý gözlerini kýrpmaz. Çünkü göz kapaklarý yoktur. 5-Uyanýk olduðunuz zamanýn onda birini gözleriniz kapalý geçirirsiniz. 6-Mavi gözlü tüm insanlarýn genleri, 10 bin yýl önce Karadeniz kýyýlarýnda yaþayan bir insana dayanýr. 7-Ýnsan gözleri birer kamera olsaydý, 576 megapiksellik bir çözünürlüðe sahip olurdu. 8-Mavi gözlü insanlarýn anestezi toleransý daha yüksektir. 9-Bazý kadýnlar, genetik bir mutasyon sayesinde milyonlarca daha fazla renk görebilir. 10-Ýnsan gözü 10 milyon farklý rengi ayýrt edebilir.

GÖZLER

13

Beynimizin depolama kapasitesi ne kadardýr?

N o r t h w e s t e r n Üniversi tesi ’den psikolog Paul Reber “Ýnsan beyninde yaklaþýk 100 milyar nöron bulunuyor. Bu nöronlarýn her biri ortalama 1000 baðlantý kuruyor ve bu da yaklaþýk 1000 potansiyel sinaps anlamýna geliyor. Verilerin depolandýðý bu sinapslarýn toplam sayýsýna baktýðýmýzda 100 trilyon veri noktasýna yani kusursuz iþlenen bu baðlantýlar beyinde 100 TB’lýk bir depolama alanýna ulaþtýrýyor.”

Kaplama mobilyalardaki ince çizikleri yok etmek için açýk renk cilalý kaplamalarda ten rengi ayakkabý boyasý sürünüz. Ceviz kaplamalarda taze cevizin içini ikiye bölüp çizik yeri ovunuz. Kestane kaplamalarda kahverengi pasta cilasý ya da koyu kahverengi mum boya sürünüz. Akaðaç kaplamalarda eþit ölçüde alkol ve iyotu karýþtýrarak pamukla çiziklerin üzerine sürünüz ve sonra cilayý parlatýnýz. Abanoz aðacý kaplamalarda siyah ayakkabý boyasýyla çizikleri ovunuz. Siyah mum boya da iþinizi görür. Ayrýca her tür m o b i l y a d a k i ç i z i k l e r i ç i n v a z e l i n kullanabilirsiniz. Çizik yere vazelin sürdükten sonra 24 saat kurumaya býrakýnýz. Sonra ovarak parlatýnýz. Açýk renk tahta masalarýn üzeri çizilirse bir fýndýðý keserek çizik yere sürünüz. Derin çizik ve yarýklarý kapatmak için ise oyuðun içini balmumu ya da uygun renkteki mum boya ile doldurup üzerini cilayla ovunuz. Mobilyanýn cinsinden bir tahtanýn ince talaþýný cilayla karýþtýrýp yarýklarý doldurmada tampon maddesi olarak kullanabilirsiniz. Kuruduktan sonra üzerini cilalayýn.

YENÝ MOBÝLYALAR

14

DÝÞ AÐRISISirkeli su ve tuzlu su gargarasý:Diþ aðrýlarýný kýsmen uyuþturur. Diþi bakterilerden temizler þiþlikleri azaltýr. Diþeti ve aç ýk diþ çürükler ine d e z e n f e k t a n e t k i s i vardýr.Sarýmsak:Çürük

diþ üzerinde bekletilerek aðrýya neden olan bakterileri yok eder.Çörek otu:Uyuþturma özelliði yoktur ancak düzenli kullanýldýðýnda aðrýya neden olan etkenlerin ortadan kalkmasýný sað lar . Vücudun baðýþ ýk l ýk s i s temini güçlendirir.Karabiber:Güçlü bir antibakteriyel ve antienflamatuar özellikleri olan doðal bir antibiyotiktir. Diþ aðrýsýnýn azalmasýnda e t k i l i d i r . K a r a n f i l y a ð ý v e y a k u r u karanfil:Yüzyýllardýr enfeksiyonu tedavi etmede kullanýlýr. iyi gelen karanfil yaðý anestezik ve antiseptik özelliklere sahiptir. Eugenol denilen güçlü bir madde içerir. Bakteri öldürmeye yarayan bu madde diþ macunlarýnda da vardýr. Kuru karanfil aðrýyan bölgeye konup bekletilirse o bölgeyi uyuþturarak aðrý hissini azaltýr. Ayrýca antibakteriyel özelliðinden dolayý çürük diþin çevresindeki zararlý bakterilere etki eder.

diþ aðrýsýna

15

Ütopya Latince utopia, Siyasi bir ideali ifade etmek için tasarlanan hayali ülkedir. Ýngiliz yazar ve siyaset adamý Sir Thomas More’un 1516 yýlýnda tamamladýðý ayný adlý eserle ünlenmiþtir. Ýsim Yunanca eu- iyi ve topos- yer kelimelerinin birleþtirilmesiyle oluþmuþtur. Moore eserinde Atlantik Okyanusu’ndaki kurgusal ada toplumundan bahseder.”Ütopya” terimi tarih boyunca düþünürlerin tasarladýklarý toplumlarý kast etmek için kullanýlmýþtýr. Ýdeal bir toplum oluþturma etkinliklerini veya edebiyattaki kurgusal betimlemeleri de a n l a m ý n d a b a r ý n d ý r ý r . Ü t o p y a n ý n k a r þ ý t ý distopya(dystopia) dýr. Kötü yer anlamýna gelir.Avrupa dillerinde ideal devlet ya da yer anlamýnda kullanýlýrken Türkçe sözlüklerde “Gerçekleþtirilmesi olanaksýz tasarý ya da düþünce, hayal-Bilimsel olmayan” anlamý verilmektedir. Bilinen ilk ütopya(ideal devlet tasarýmý) Platon’un Devlet adlý eseridir. Diyalog ve kurgunun iç içe olduðu bu eserde katý sosyal sýnýflar bulunur. Ýnsanlar altýn, gümüþ, bronz ve demir sosyo ekonomik sýnýflarýna mensuptur. Altýn sýnýftaki insanlar 50 yýl eðitim görür ve oligark- felsefi krallar olurlar. Oligarklarýn bilgeliðiyle kaynaklar adil daðýtýlacaktýr. Devlette çok az kanun bulunur ve avukat yoktur. Savaþmak içinse vatandaþlarý deðil, kiralýk askerleri öngörür. Platon’un Sicilya civarlarýnda politik maceralarý olduðu ve baþarýlý olamadýðý bilinmektedir. Uygulamada baþarýsýz olsa da eseri “Devlet”, 2000 yýl boyunca konusundaki tek yapýttý. 16. yüzyýlda Thomas More ideal devlet tasarýmýna “ütopya” adýný veren ilk yazardý.1516’da yayýmlanan eserde bir ada devletinde iþçi toplumu düþlemekteydi.

KURU KAYISI

NIN FAYDA

LARI-Beynin düzenli çalýþmasýný saðlar, stresi azaltýr.-Karaciðerin tahrip olan kýsmýnýn tamirini yapar.-Kemiklerin düzgün ve saðlam olmasýnda önemli rol oynar.-Kan yapýmýný artýrarak, kansýzlýða engel olur.-Mide ve on iki parmak baðýrsaðý ülserinin meydana gelmesine engel olur, meydana gelmiþ ülserlerin iyileþmesinde rol oynar.-Böbreklerde taþ oluþumu riskini azaltýr.-Kansere karþý koruyucu bir etkiye sahiptir.-Diþlerin daha saðlam ve kuvvetli olmasýnda önemli rol oynar.-Kalp kaslarýný kuvvetlendirir ve daha düzenli çalýþmasýný saðlar.-Potasyum oraný yüksek olmasý nedeniyle kalp yetmezliði,böbrek hastalýklarý, hepatit ve siroz tedavisinde olumlu etkiler gösterir.-Saf karbonhidrat içerdiðinden hazýr enerji kaynaðýdýr.-Ciltteki pürüzleri gidererek daha düzgün ve canlý görünüm saðlar.-Kayýsý A,B,C vitaminleri, protein, bol miktarda þeker ve madensel tuzlar içeren bir meyvedir. Ýþtah açar, kan yapar, bedensel ve ruhsal yorgunluklarý alýr.-Sinirleri güçlendirir, uyku verir, kabýzlýða iyi gelir.

Koþarak

ulaþabileceðimiz

en yüksek hýz ne

kadardýr?Kýsa mesafe koþucusu Usain Bolt 2008'deki olimpiyatta 100 metreyi 9.58 saniyede koþunca ‘Bir insanýn ulaþabileceði en yüksek hýz bu mudur?’ sorunu merak eden araþtýrmacýlar elde ettiði sonuçlar çerçevesinde bir gün birinin 100 metreyi 9.48 saniyede koþabileceði sonucuna ulaþtýlar.

16

KANSEREKARÞI; SAÐLIKLI BÝR HAYAT

Domates: Domateste bulunan likopenler özellikle prostat kanserine karþý büyük bir direnç meydana getirir. Zencefil: Antioksidan oraný yüksek olduðu için bazý kanser türlerini engeller. Nar Suyu: Her gün bir bardak nar suyu içmek prostat kanserinin geliþmesini engeller. Çekirdekli Meyveler: Kiraz, þeftali ve üzüm gibi besinler göðüs kanserini önler. Yeþil çay: Katesin maddesi, tümörlerin geliþmesini engeller. Böylece vücuttaki toksinlerin atýlmasýný saðlar. Baharatlar: Nane, tarçýn ve biberiye gibi baharatlar kansere yakalanma riskini azaltýr. Aðrýlarý dindirir. Narenciye: Portakal, limon ve greyfurtta bulunan flavonoidler, kanser hücrelerinin geliþmesini ve yayýlmasýný engeller. Böðürtlen ve Çilek: Böðürtlen ve çilekler kanserli hücreleri ortadan kaldýran polifenol maddesi barýndýrýr. Zeytin: Zeytin ve zeytin yaðýndaki fenol maddesi vücuda direnç saðlar. Bu madde siyah zeytinde daha fazladýr.

Sadece su

içerek kaç gün

aç kalýnab

ilir?Vücut aðýrlýðýnýzýn yüzde 30’unu kaybedin, her an ölebilirsiniz, ama açlýktan önce olasýlýkla bir hastalýk yüzünden.Dünyada doktorlar bir insanýn aç kalarak ama su içerek 56 güne kadar yaþayabildikleri k o n u s u n d a h e m f i k i r . Vücudumuzdaki yað miktarý, metabolizma hýzý, hava sýcaklýðý ve kararlýlýk bu sürede en belirleyici etkenler.

Alabileceðimiz en yüksek kilo ne kadardýr?

Obezite merkezinde doktor olan Gregg Kai Nishi ” Normal bir insan 5G kuvvete dayanabilir sonraki kuvvetlerde bayýlýr. Bu da 350 kg aðýrlýðýnda olmaya denktir. Bunun üstüne çýkan insanlar genelde yaþamýyor.” Gelmiþ geçmiþ en kilolu insan olarak kayýtlara geçen Jon Brower Minnoch yaþayýpta 635 kiloya çýktýðýný görmüþ tek insan. 1983 yýlýnda 42 yaþýnda hayata gözlerini yummuþtur.

* Havanýn eksi deðerlerde olduðu zamanlarda arabalar ýn ýza benzin koyarsanýz, % 8 daha fazla benzin almýþ olursunuz. * Cansýz saçlarýnýz için bebek pudrasý kullanýn. Pudra, saçýnýzdaki fazla yaðý alacak ve saç tellerinizi daha kalýn gösterecektir. * Eðer hiç hareket etmeden 15 dakika durursanýz vücudunuz kendini kapatýr ve uykuya dalarsýnýz. * Sýký baðlanan kravatlar erkeklerde baþ aðrýsýna, konsantrasyon eksikliðine, beyin ve boyun problemlerine neden olur. * Birinin size bakýp bakmadýðýný anlamak için esneyin, karþý taraf da esniyorsa gözleri üzerinizde demektir. * Limon suyunu saç derinize ovarak uygulayýn ve 15-20 dk bekletin. Daha sonra durulayýn. Bu sayede kepeklerinizden arýnacaksýnýz. * Odaya sinen sigara kokusuna karþý; Odanýzýn bazý köþelerine ýslak bir sünger koyun. Islak sünger tüm sigara kokusunu alacaktýr. * Tost makinenizi yan çevirip içinde ekmek ve peynir kýzartarak küçük bir fýrýn yapabilirsiniz. * Deri kaplý mobilyalar limon ya da portakal kabuðuyla ovulursa yepyeni görüntülerine kavuþurlar. * Hesap makinenizin doðru çalýþýp çalýþmadýðýný kontrol etmek istiyorsanýz, 12345679 sayýsýný 9’la çarpýn. Sonucun 111111111 çýkmasý gerekir. * Baskýlarýnýz da “Arial, Times New Roman, Verdana” yazý karakterlerini kullanarak, kartuþunuzdan 100 sayfa kadar tasarruf edebilirsiniz.

17

Mezara niçin çiçek

konulur?

Ýlk olarak Mýsýr F i r a v u n u Tutamkamon'nun milattan önce

1346 da öldüðünde mezarýnýn çiçekten tacçlarla kaplandýðý saptanmýþtýr. Kuzey Avrupada ise M.Ö 2000 yýllara kadar mezara çiçek konduðu belirlenmiþtir. O zamanlarda bu çiçeklerin amacý iyi ruhlarý çekme, kötaü ruhlarý kovma amacýylaydý. Sonradan ise asýl amaç cesetler çürürken çýkan kokuyu kamufle etme amacýný taþýr. Servi aðacý da bu nedenle mazarlýklarda kullanýlýr. Aðacýn yapraklarý rüzgarý önler, kendine özgü ferah kokusu vardýr. Cenaze törenherinde siyah giyinmenin amacý da mezarlýklarda hayalletlerden sakýnmak amacý taþýmaktadýr.

Kulaklarýmýzýn eriþebileceði en hassas

ses düzeyi kaçtýr?Ýnsan kulaðý 20 Hertz(R&B konserindeki bas gitar) ile 20 000 Hertz(sivrisinek výzýltýsý) a r a s ý n d a k i s e s l e r i d u y a b i l d i ð i düþünülüyordu .Fakat su a l t ýndak i dalgýçlarýn iþitme testlerini yapan bir araþtýrmacý dalgýçlarýn 100 000 Hertz’e kadar ki frekanslarý algýlayabildiðini gördü. Araþtýrmacýya göre ses, kafa kemikleri üzerinden titreþim halinde direk beyne ulaþýyor.

Su içmeden kaç gün yaþayabiliriz?

Bir çok kaynakta “Avustralyalý bir genç 1 Nisan 1979 da tutuklanmýþ, hücreye konulmuþ ve 18 gün orada unutulmuþ. Bulunduðunda susuzluk ve açlýktan ölmek üzereymiþ.” bilgisi mevcut. Ýngilizce kaynaklara baktýðýmýzda gencin susuzluðunu gidermek için duvardaki fayanslarda biriken nemi yalayarak hayatta kalmayý baþardýðý söz konusu.Günde kaybettiðiniz yaklaþýk bir litre suyu yerine koymazsanýz, bir haftadan fazla dayanamazsýnýz.

18

Yapýþtýrýcýlar nasýl yapýþtýrýy

or?Y a p ý þ t ý r ý c ý l a r ý n saðladýðý yapýþma o l a y ý a s l ý n d a

kimyasal bir reaksiyondan baþka bir þey d e ð i l d i r . G ü n ü m ü z d e i m a l a t ç ý l a r yapýþtýrýcýlarý sentetik malzemeler kullanarak yaparlar. Yapýþma olayýnda benzer veya ayrý malzemeden iki madde, bir de yapýþkan g e r e k i r . B u r a d a e n ö n e m l i g ö r e v yapýþtýrýcýdadýr. Yapýþtýrýcýnýn moleküllerinin diðer iki madde molekülleri ile birleþme eði l imi göster ir b ir yapýda olmasý gerekmektedir.

Vücudumuzun

dayanabileceði en yüksek

ateþ kaç derecedir?Prof. Ahmet Karadeniz “Ateþin yükselmesi vücudun doðal bir savunma yöntemi. Genel olarak vücudun ýsýsýnýn yükselmesiyle birlikte bakterilerin optimum yaþama ýsýlarý deðiþir. Ýstedikleri ýsýyý bulamadýklarý için de ölürler.Ama ateþ 42 dereceyi bulduðu zaman insanýn kendi vücut proteinleri de yumurta akýnýn katýlaþmasý gibi bozulmaya baþlar.”

Gözlerimiz ayýrt edebildiði en fazla renk sayýsý kaçtýr?

Ortalama bir insan gözü yaklaþýk 900 bin rengi ayýrt edebiliyor. Tetrakromat denen ve insanoðlunun son bin yýldaki en büyük evrim aþamasý olarak gösterilen özelliði (tetrakromasi) sahibi insanlar, dört renk tayfýnda yani normal bir insandan daha fazla renk görüyorlar. Bunun sebebi de gözde normal insanda üç olan yerine dört tane yüksek duyarlýklý ýþýk alýcýsý hücre tipi bulunmasý.Þimdiye kadar iki veya üç kiþi potansiyel tetrakromatlar olarak tanýmlandý. Eðer üç daireyi de ayný renkten noktalarla dolu görüyorsanýz normalsiniz. Farklý bir þey (örneðin her dairenin içinde farklý renklerde har f ler ) görüyorsanýz te t rakromat olabilirsiniz.

19

EVDE DÝÞ MACUNU

YAPD i þ m a c u n u n u n i ç i n d e k i t o k s i k kimyasallar yapay tatlandýrýcý, sorbitol, sodyum lauryl sülfat ve florürü kapsýyor.

Bilim adamlarý bu maddelerden bazýlarýnýn kanserle iliþkili olduðunu ve zamanla bu maddelerin vücutta biriktiðini tespit ettiler. Evde kendi diþ macununuzu yaparsanýz tüm bu kimyasal maddelerden uzak durursunuz ve maddi olarak da tasarruf edersiniz. Ýþte evde diþ macunu hazýrlamanýn yollarý: 1. 2/3 bardak karbonatý hazýrlayýn, 2. 4 çay kaþýðý deniz tuzu ekleyin, 3. Yað ya da esans formunda 1-2 çay kaþýðý nane ya da sevdiðiniz diðer lezzetlerle diþ macununuzu lezzetlendirin, 4. Ýhtiyacýnýz kadar su kullanýn. Tüm bunlarý karýþtýrýn ve tadýnýn ve kývamýnýn iyi olup olmadýðýný kontrol edin. Hazýrladýðýnýz bu diþ macunu hoþuna giderse, hava sýzdýrmaz bir tüpe, kavanoza ya da plastik poþete koyup saklayabilirsiniz. Son olarak en iyi sonucu elde etmek için en az günde 2 kez hazýrladýðýnýz macunla diþlerinizi fýrçalayýn.

Kediler balýk ve

sütü niçin

severler?Kedilerin sudan hoþlanmadýðý bilinir. Ama aslýnda kediler çok iyi yüzerler. Hava þartlarýndan dolayý ve de tembelliklerinden suya girmeyi sevmezler. Evkedisinin balýk sevmesinin yanýnda kuþlara ve farelere olan düþkünlüðünün nedeni evcilleþtirilmeden önce Mýsýr'da Nil vadisinde balýk, kurbaða, küçük kuþ ve fareleri avlayarak yaþamýþ olmasýdýr. Zaten eski Mýsýrlýlar kedilerifare avcýlarý olduðu için evcilleþtirmiþlerdir. Günümüzde kedinin kuzey Hindistan ve Güneydoðu Asya'da yaþayan türleri ýrmaklarýn kenarlarýnda balýk avlayarak yaþamaktadýr. Patileriile balýklarý sudan dýþarý atar, gerekirse suya tamamen girerler. Eski Mýsýr'da kedi bakýcýlarý onlarý ekmek ve sütle beslemiþlerdir. Kedilerin süt zevkinin de Mýsýrlý bakýcýlarýnýn yarattýðý beslenme alýþkanlýðýndan kaynaklanmaktadýr.

Oksijen desteði olmadan çýkabileceðimiz en fazla yükseklik ne kadardýr?

Dünyanýn en yüksek daðý olan 8.848 metrelik Everest’in zirvesine týrmanma denemeleri bir çok kez haberlere konu olmuþ ve bu baþarýya ulaþanlarýn geneli oksijen desteði alarak amaçlarýna ulaþmýþtýr.1981'de 14 bilim adamý oksijen desteði olmadan Everest’e týrmanmaya çalýþtý. Ama içlerinden sadece ikisi zirveye ulaþma baþarýsý gösterdi. Vardýklarý sonuç bir insanýn irtifa toleransý Everest’in yüksekliðinden sadece biraz fazla.

20

Kuþlar nasýl konuþabiliyor?

Her insan aðzýyla konuþur ama konuþabilmeyi saðlayan asýl organ beyindir. Beyinde oluþan düþünceler dilimize ve dudaklarýmýza aktarýlýr. Hayvanlar bu nedenle konuþamaz. Papaðan ve benzeri kuþlarýn yaptýklarý konuþma deðil, mükemmel bir ses týnýsý ezberi ve tekrardýr. Sesleri ezberler ve taklit ederler. Kuþlarýn ses organlarý memeli hayvanlardan farklý olarak gýrtlakta deðil göðüs kafeslerin dibinde, karýn boþluðunun derinliklerindedir. Kuþlarýn doðasýnda ses taklit yeteneði vardýr. Doðayla içiçe yaþarken diðer k u þ l a r ý n s e s l e r i n itaklit ederek bir çeþit iletiþim saðlarlar.

1-Þu anda d ü n y a üzerinde 1 milyardan fazla araç kullanýmda d ý r . 2 -Y e n i arabalarýn i ç i n d e aldýðýnýz

koku 30 farklý uçucu organik maddeden kaynaklanmaktadýr. 3-Dünyanýn çeþitli yerlerinde her gün ortalama 165.000 araç üretilmektedir. 4-Brezilya’da yeni satýlan arabalarýn %92’si yakýt olarak þeker kamýþýndan üretilen etanolü kullanýr. 5-Hitler hapishanedeyken Mercedes’e yazdýðý mektuplarla kiralýk bir araba için yalvarmýþtýr. 6-Son aylarda 1500 kiþiyle yapýlan bir ankete göre bir Ýstanbullu günde ortalama 1 saat 20 dakikasýný trafikte geçiriyor. Bu ise haftada yaklaþýk 11 saat, yýlda ise 24 güne tekabül ediyor. 7-Smart marka arabanýn içine 19 kýz ayný anda girebilir. 8-Bir araba ortalama 30.000 parçadan oluþur. 9-Rolls Royce’un þimdiye kadar üretmiþ olduðu tüm arabalarýn %75’i hala trafiktedir. 10-Volkswagen þirketi ayný zamanda Bentley, Bugatti, Lamborghini, Audi, Ducati ve Porsche markalarýna sahiptir.

A R A B A L A R

21

ÝLGÝNÇ BÝR TESTOlaylar karþýsýnda düþünmeksizin verdiðimiz kararlar “asýl biz”i yansýtýyor. Ýlk önce hangisiyle ilgilenirdiniz/tercih ederdiniz? Eðer; --Bebek aðlýyorsa --Çamaþýrlarýnýz dýþarýda asýlý fakat yaðmur bastýrmýþsa --Musluk açýk kaldýysa --Kapý zili çalýyorsa --Telefon çalýyorsa. Ýlk önce hangisini yapardýnýz, önem sýrasýna göre sýralayýnýz. Seçtiðiniz her bir iþ hayatýnýzý düzene koyduðunuz önceliklerinizi yansýtýyor. Hangi faaliyetin hangi öncelikle uyum gösterdiðini görmek için aþaðýdaki listeye bakýn! Öncelikli Ýþler --Telefonla ilgilenmek; kariyer ve meslek --Kapýya yönelmek; arkadaþ ve akraba --Çamaþýrlarý toplamak; insaný iliþkiler --Bebeðe

dikkatini vermek; aile --Musluðu kapatmak; servet Örneðin; eðer ilk seçeneðiniz telefona bakmaktýysa sizin için en büyük öncelik kariyeriniz ve iþiniz diyebiliriz. Ya da benzer þekilde, eðer bebekle ilgilenmeyi dördüncü sýraya almýþsanýz, normal hayatýnýzda da öncelikleriniz arasýnda aileniz dördüncü sýrada anlamýna gelir.

Horozlar niçin sabahlarý erkenden öterler?

Sabah güneþ doðarken ötmek y a l n ý z h o r o z l a r a ö z g ü deðildir. Kulaða en çok

horozun sesinin gelmesi, onun sesinin diðerlerinden daha güçlü olmasýdýr. Kuþlarýn büyük çoðunluðuda ayný saatlerde aðaçlarda koro halinde öterler. Gün boyu hem horozlar hem kuþlar bu ötüþü sürdürürler ama seslerinin en güçlü çýktýðý zaman sabah saatleridir. Horoz ve kuþlarýn sabah gün doðarken ötmeleri biyolojik saatleriyle ayarlanmýþtýr

* F i l l e r z ý p l a m a y a n t e k memelidir.*Hamamböcekleri yaklaþýk olarak 250 milyon yýldýr yaþadýklarý halde hiçbir deðiþime uðramamýþlardýr. *Sabahlarý elma kahveden daha fazla uykunuzu açar! *Venüs saat yönünde dönen tek gezegendir. *Son 4000 sene içerisinde herhangi yeni h a y v a n e v c i l l e þ t i r i l m e m i þ t i r .

*Avustralya’daki tuvaletlerin sifon sularý saat yönünde akar. *Güneþ’in yakýndan çekilen fotoðraflarýnda kýrmýzýmsý bir renk olduðunu görüyoruz. Kýrmýzýnýn karþýt rengi yeþildir. Yani yeþil, kýrmýzýyý nötrlüyor. Böylece güneþ ýþýnlarý maden suyuna minimum zarar veriyor. Ayrýca yeþil þiþenin maliyeti daha düþük. *Ýnsan midesi 2 haftada bir iç zarýný yenilemek zorundadýr aksi halde kendi kendini sindirir. *Ortalama bir erkek, hayatýnýn 3350 saatini týraþ olmak için harcar. *Zürafalar yüzemez. *Ýnsan saçý, üç kilo aðýrlýk kaldýrabilecek esnekliktedir. *Sýcak su soðuk sudan daha aðýrdýr. *Koku alma duyusu yaþam süresini etkiliyor “PLoS One” bilim dergisinde yayýmlanan, 3 bin yetiþkinin katýldýðý araþtýrmada koku alma duyusu ölçüldü. Bu duyusu en zayýf olan katýlýmcýlarýn yüzde 39’unun beþ yýlda öldüðü saptandý. *Salatalýðýn yüzde 96’sý sudur. *Dünyanýn en büyük hayvaný mavi balinadýr. Ayný zamanda hayvanlar âleminin en hýzlý büyüyen hayvanýdýr. Kilosu 22 ayda 26 tona kadar ulaþýr *Eiffel Kulesi’nin tepesine çýkana kadar 1792 basamak vardýr. *Kýta isimlerinin hepsi ayný harfle baþlayýp ayný harfle biter. *Dünyada çýkan savaþlarýn çoðu doðal kaynaklarý ele geçirme amacý nedeniyle çýkmaktadýr. *Bir insan hayatý boyunca ortalama 22 kilogram deri kaybediyor. *Sallanan sandalyede hiç durmadan sallanma rekoru 440 saattir. *Rusya’nýn dörtte biri ormanlarla kaplýdýr. *Einstein 9 yaþýna kadar düzgün konuþamamýþtýr. Ailesi onun özürlü olduðunu düþünmüþtür. *Eðer bir insan 8 sene, 7 ay ve 6 gün baðýrabilseydi (aralýksýz), bu bir kahveyi ýsýtabilcek olan enerjiye eþ bir enerji oluþtururdu. *Kedilerin her bir kulaðýnda 32 adele vardýr. *Kereviz yerken harcanan kalori, kerevizin içindeki kaloriden daha fazladýr. *Köpeklerin ter bezleri ayaklarýndadýr. *Atlar bir ay kadar ayakta kalabilirler.

Ýþinize yaramayabilir ama ilginç-1

22

Radyonun sesi açýlýnca pil daha çabuk mu biter?

Pille çalýþan portatif radyolarda sesin yüksekliði pilin ömrünü etkiler. Radyo açýk, sesi kapalý durumu ile sesin sonuna kadar açýk durumu arasýndaki fark pillerin ömürlerinin kýsalmasýna neden olur. Ses sonuna kadar açýldýðýnda pillerden çekilen akým yüzde 30 artmaktadýr. Bu durum, küçüðünden büyüðüne, pille çalýþan ve ses yükselticisi olan bütün radyo, teyp, volkmen vb. için aynýdýr.

1-Nijer, genellikle dünyanýn en genç ülkesi. Neredeyse nüfusun yarýsý ergenlik dönemindedir (%49). 2-Hindistan, hemen hemen her kategoride dünya üzerinde en çok çeþitliliði barýndýran ya birinci ya da ikinci ülkedir. 3-En hýzlý azalan nufüs Ukrayna. Ukrayna’nýn bugün ile 2050 arasýnda nüfusunun %30 azalmasý beklenmektedir. 4-En çok vatandaþý yurt dýþýnda yaþayan ülke Malta. Yaþanan sert ekonomik krizlere yüksek doðum oranýnýn da eþlik etmesi neticesinde Malta ciddi boyutta göç vermiþtir. Bu sebeple bugün çok sayýda Maltalý hayatýný ülkesinin dýþýnda sürdürmektedir. 5-Her ne kadar Vatikan, Monaco’dan daha küçük olsa da Monaco gibi üzerinde kalýcý oturma iznine sahip kimse olmadýðý için Monaco kalýcý oturma iznine sahip kiþilerin yaþadýðý en küçük ülkedir. 6-Neredeyse tamamý balta girmemiþ ormanlarla kaplý ülke Surinam. Topraklarýnýn %91’i balta girmemiþ ormanlarla kaplý Surinam’ýn yarým milyonluk nüfusu ülkenin sahil kesimlerinde yaþamaktadýr. Nüfusu %5’i, iç bölgelerde yaþamlarýný sürdürmektedir. 7-Neredeyse hiç aðaç bulunmayan ülke Haiti. Surinam’ýn aksine, skalanýn öteki ucunda Haiti bulunur. Ormanlarý öylesine hunharca yok edilmiþtirki uydu görüntülerine baktýðýnýzda Dominik Cumhuriyeti ile arasýndaki sýnýrý çok rahat ayýrt edebilirsiniz. 8-Hiç çiftlik bulunmayan en büyük ülke Singapur. Her ne kadar dünya üzerinde ekonomik olarak bir anlam ifade eden tarým faaliyeti yürütmeyen küçük uluslar olsa da (mesela Vatikan) Singapur bu þehir ülkelerin en büyüðüdür. 9-En çok dilin konuþulduðu Papua Yeni Gine. Resmi dil Ýngilizce olsa dahi, sadece %1-2’si Ýngilizce konuþmaktadýr. Dünyada en çok dilin konuþulduðu ülke olan Papua Yeni Gine’de 820’nin üzerinde dil konuþulmaktadýr. 10-Kanada açýk ara dünyanýn en eðitimli ülkesidir. Ardýndan %45 ile Ýsrail %44 ile Japonya gelmektedir.

Ýþinize yaramayabilir ama ilginç-3

23

Ýmdat çaðrýsý S.O.S 'in anlamý nedir?

Çok kiþi "Save our Ship" gemimizi kurtar; "Save our Soul" ruhumuzu kurtar; "Stop Other Signals" diðer sinyalleri sözcüklerinin kýsaltýlmýþý sanýr. Oysa hiçbiri deðildir. Tamamen telgraf zamanýndan kalma mors alfabesiyle ilgilidir. Ýmdat çaðrýsýnýn çok kolay akýlda tutulabilmesi için 1908 de üç çizgi, üç nokta, üç çizgi olan S.O.S seçildi.

1-Kanada açýk ara dünyanýn en eðitimli ülkesidir. Ardýndan %45 ile Ýsrail %44 ile Japonya gelmektedir. 2-Çöl ülkesi Libya. Ülkenin %99’u çölle kaplý olan Libya dünyanýn en kurak yerlerinden biridir öyle ki ülkeni bazý bölgelerine on yýllardýr tek damla yaðmur düþmemiþtir. 3-Barýþa hasret ülke Somali. Her ne kadar son üç yýldýr bu unvaný Irak ele geçirmiþ olsa da, Global Barýþ Ýndeksine göre Somali bu unvaný kolay býrakacak gibi görünmüyor. 4-Dünyanýn akciðeri olan ülke Rusya. Dünyadaki ormanlarýn yaklaþýk %25’i Sibirya’da bulunur ki bu alan ABD’den daha büyüktür. Bu ormanlar Rusya’yý dünyanýn en büyük oksijen üretim merkezi haline getirmektedir.5-Dünyanýn en büyük afyon üreticisi Afganistan. Dünyadaki afyon üretiminin %95’i bu ülkede olmaktadýr. Amerika’nýn 10 yýldýr bu ülkede konuþlanýyor olmasý bile bu üretimi azaltamamýþtýr. 6-Hapishanede en fazla insan bulunan ülke ABD. ABD’de hapiste bulunan 2.2 milyon kiþi, dünya nüfusunun yaklaþýk %4’ünü temsil ediyor. Bu oran dünyadaki toplam insan sayýsýnýn %25’ine denk geliyor. ABD’yi 1.5 milyon Çin, 870.000 ile Rusya izliyor.

Ýþinize yaramayabilir ama ilginç-4

24

Bir hafta niçin 7 gündür?Babilliler 7 günlük haftayý zaman birimi olarak kullanýyorlardý. Ýlk çaðlarda bilinen beþ gezegen ile güneþ ve ayýn sayýsý nýn 7 oluþu bu sayýyý gizemli ve uðurlu kýlýyordu. Daha sonra dinlerde göðün 7 kat oluþu ve doðadaki ana renk sayýsýnýn 7 oluþu, müzik notalarýnýn 7 oluþu sayýnýn önemini daha çok belirtti. Daha sonra Fransa takvim yapýsýný deðiþtirerek hafta sayýsýný 10 yaptý ama kabul görmedi. Rusya 5 günlük hafta uygulamasýna geçti, o da tutulmadý. Sonunda yine hafta 7 gün olarak kaldý.

Mental Aritmetik: Çocuklarýn daha hýzlý matematik iþlem yapmasý için geliþtirilmiþ bir hesaplama tekniðidir. Kökeni çin tarihine dayanýr. Abaküs ile baþlayan hesaplama daha sonra parmaklarý kullanarak yapýlacak þekilde geliþtirilir. Mental Aritmetik eðitimi veren bazý kurumlar normal abaküs yerine japon malý farklý abaküs sistemleri kullanmaktadýr. Bu Abaküs çeþidinin ismi soroban`dýr. Japonyada soroban kullanýmý

1930`lu yýllara dayanmaktadýr. Fakat bu abaküs Mental Aritmetik sisteminin sadece bir parçasýdýr ve kendi baþýna beyin geliþimi saðlamaz.Mental aritmetik 7 yaþ ve 7 yaþ altý çocuklarda uygulanabilir, daha büyük çocuklarda uygulanmasý mümkün deðildir. Mental aritmetik beynin farklý bölümlerini farklý iþlemlerde kullanmayý öðreten bir sistemdir ve ileri yaþlardaki kiþiler standart matematik öðrendikleri için beyinleri o yönteme kilitlenmiþ olur ve farklý bir yöntemi öðrenmesi çok zordur.Týpký yabancý bir dili öðrenmek gibi küçük yaþta temellerinin atýlmasý ileri yaþta çok faydalý olur. 10 yaþýndan sonra Mental aritmetik öðrenme ihtimali çok düþüktür.

MUSTAFA YAVUZ CENGÝZSINIF ÖÐRETMENÝ

MENTAL ARÝTMETÝK NEDÝR?

25

26

Ana-babaya iyilik etmek, onlarý zarardan ve sýkýntýdan korumak farzdýr. Bir kimse, anasýna ve babasýna alçakgönüllü olarak þefkat ve merhametle baksa, Allahü teâlâ da ona, rahmet nazarý ile bakar. Ana ve babasýný râzý eden kimse için, Cennette iki kapý açýlýr. Çok kimse, ana ve babasýnýn hakkýný ödeyecek zaman bulamaz. Onlara isyân eden bir çocuk, âsi bir eþkýyâdan

farksýzdýr. Bir çocuðun büyüdükten sonra, ana ve babasýný üzmesi, eziyet etmesi, Allahü teâlânýn gazabýna sebep olur. Ana-babanýn ve hocanýn günaha sokacak emirlerine itaat lâzým deðildir. Fakat, hiçbir zaman ve hiçbir sebeple, ana-babaya sert, kaba ve yüksek sesle söylemek câiz deðildir. Ana-babasý günah iþleyen kimse, bir kere nasihat eder, kabul etmezlerse susar. Onlara, duâ ve istiðfar eder. Ana-babanýn eziyetlerine katlanmalý ve sabretmelidir. Ana-babaya, kayýnvâlide ve kayýnpedere hürmet ve hizmet birinci vazîfe olmalýdýr. Ana-babayý ve yakýn akrabayý ziyâret etmek vacip; terketmek ise, günahtýr. Ziyaretle, selâmla, mektupla onlarýn gönüllerini almalý; yardým etmelidir. Bunlarda sýra þöyledir: Ana-baba, evlât, dede, nine, erkek ve kýz kardeþ, amca, hala, dayý ve teyze. Bunlardan sonra onlarýn çocuklarý, daha sonra da nikâhla akraba olanlar, en sonra komþular gelir. Vefât edenlere de, duâ edip Allahtan af ve maðfiret dilemeli; hayýr hasenât yapýp, sevaplarýný ruhlarýna hediye etmelidir

A N A - B A B A H A K K I

OSMAN DÝKENHÝZMETLÝ

Temizlik hastalýðý nedir?"Ellerimi yýkamasam duramam, kýyafetlerimi temiz olduðuna inana kadar yýkýyorum, bulaþýk makinesi benden iyi temizleyemez, kapý kollarýna dokunamam, baþkasýnýn evinde tuvalete giremem'' gibi takýntýlarýnýz var mý? Bu aþýrý temizlik düþkünlüðünün bir hastalýk belirtisi olduðunu biliyor musunuz? Temizlik hastalýðý olarak adlandýrýlan bu hastalýk aslýnda obsesif kompulsif bozukluklardan bir tanesidir. Takýntýlý þekilde temizlik tutkunluðu, her þeyin kirli olduðu hissine inanma ve her þeyi sürekli yýkama, silme gibi eylemlerin sürekli

tekrarlanmasý temizlik hastalýðý olarak adlandýrýlýr. Bunun altýnda yatan sebep anksiyete bozukluðu, þüphecilik ve emin olamama hissi, saplantýlý düþüncelerdir. Diðer tüm takýntýlarda olduðu gibi ayný süreci izler. Kiþi bu bozukluklarýn mantýk dýþý olduðunu bildiði halde kendi davranýþlarýný engelleyemez. Ýstem dýþý davranýþlarýný sürekli tekrarlayarak engellemeye çalýþýr. Saplantýlý düþünceden kurtulmaya ve unutmaya çaba gösterir. Fakat baþarýlý olamaz. Örneðin, elini yýkadýðý halde emin olamadýðý için tekrar yýkayabilir. Bu hastalýk tedavi edilebilir bir hastalýktýr. Fakat tedavi edilmediðinde ciddi saðlýk problemleri ortaya çýkabilir. Temizlik hastalýðýnýn belirtileri nelerdir? Kiþi sürekli ellerini yýkar, Evi temizler, Eve gelen bir misafirin ardýndan kullandýðý her þeyi temizleyebilir. Zamanýn çoðunu temizlik yaparak harcar. Kirli olduðunu düþündüðü her nesneyi yýkar ve temizlemeden kullanamaz.

27

SEVÝL KÜÇÜKALÝSINIF ÖÐRETMENÝ

Çocuklarda yaramazlýðýn nedenleri?Çocuklarda yaramazlýk yapma sebeplerinin baþýnda ailenin davranýþlarýnýn tutarsýz olmasýdýr. Çocuða istenilmeyen bir davranýþ yaptýðýnda kýzýlýr, fakat bunun çocuðun karakterinden dolayý olduðu düþünülür. Aslýnda çocuðun karakterinin oluþmasýnda ailenin çok büyük önemi vardýr. Ailenin tutumu yanlýþ olduðu için, çocukta istenmeyen davranýþlar görülür. Yaramazlýk dediðimiz bazý davranýþlar, çocuðun saldýrgan olduðu davranýþlardýr. Kýrýp dökme, vurma, itme gibi davranýþlar, çocuðun dýþarýya yönelttiði saldýrganlýktýr. Bir de anne baba

ve çocuk arasýnda güvensizlik sorunu, çocuðun saldýrgan davranmasýna yol açabilir. Çocuk küçükken, anne ve babayla güvenli bir baðlanma yaþayamamýþtýr, bu sorun geliþim dönemlerinde de ilerleyerek görülür. Çalýþan anne babalar, genelde çocuklarýný kreþe gönderirler. Çocuklar “okula gelmek istemiyorum, yemek yemek istemiyorum” gibi davranýþlar sergilerler. Bundan dolayý özellikle anneler, çocuða negatif ilgi göstermeye baþlar. “Sen neden böyle yapýyorsun, beni üzüyorsun” þeklinde gösterilen negatif ilgi, çocuk pozitif ilgiyi göremediði için almak istediði bir ilgi haline gelir. Negatif de olsa ilgi görmek için davranýþýný devam ettirir.

Çinlilerin gözleri niçin

çekiktir?Yalnýz çinlilerin deðil,

Orta ve Güneydoðu Asya'da yaþayanlarýn, japonlarýn hatta Eskimolarýn da gözleri çekiktir. Aslýnda göz yapýsý bütün dünyada aynýdýr. Farký yaratan göz kapaklarýdýr. Çekik gözlü diye nitelendirilen ýrklarda gözün üzerindeki göz kapaðýnýn ikinci kývrýmý, gözün üstüne daha çok inmiþtir. Bazý teorilere göre bu kývrým insanlarýn gözlerini yoðun kar tabakasýnýn, göz kamaþtýran ýþýðýndan korumak için bir çeþit kar gözlüðü gibi geliþmiþtir. Çinde ve öteki bölgelerde her ne kadar yoðun kar yaðmýyorsa da onlarýn atalarýnýn buzul çaðýnda kuzeyde yaþadýklarý daha sonra güneye indikleri kanýtlanmýþtýr. Yalnýz gözleri deðil, burunlarý da rüzgara karþý korunmak için küçülmüþ, burun delikleri soðuðu engellemek için daralmýþtýr. Ciltleri de koruma amaçlý olarak yaðlýdýr. Göz kapaklarý da yaðlýdýr. Gözü ve iç tabakalarýný kara ve buza karþý korur. Yani çekik gözlü deðil, düþük göz kapaklý, demek daha doðrudur.

Üç yaþýndan daha önce o l a n l a r ý i ç i n hatýrlamýyoruz?Bilim adamlarý geçmiþ deneyimlerimizi saklayan hafýzamýzýn beynimizde anýveya öykü þeklinde organize olduðunu ileri sürüyorlar. Üç yaþýndan küçükler bu þekilde iletiþim kurma yeteneðine sahip deðiller.Öykü ve anýlarýný anlatamýyorlar.

Yer ve karakter kavramlarýný anlamýyorlar. Üç yaþýndan küçükler düzgün konuþabildikleri,anlayýþ, seziþ ve hafýza yeteneklerine sahip olduklarý halde tüm olanlarý bir bütün olarak þekillendiremiyor, öyküye dönüþtüremiyorlar.Hafýzamýz ne yaptýðýný ne yapýldýðýný 3-4 yaþlarýnda kaydetmeye baþlýyor.

28

Eknoloji, hayatýn her alanýna girmiþ durumda. Bilgisayarlar, akýllý telefonlar, üç boyutlu yazýcýlar, yeni týbbi cihazlar, yazýlýmlar, elektrikli otomobiller artýk sadece geliþmiþ ülkelerdeki tüketicilerin deðil, hemen hemen herkesin beðenisine sunuluyor. Peki, teknolojideki bu hýzlý deðiþiklikler insanlarýn hayatýný iyi yönde mi, yoksa kötü yönde mi etkileyecek? Sürücüsüz araçlarýn tasarýmýnda son aþamaya gelinmiþ durumda. Sadece ham veri iþleme deðil, öðrenme becerisine de sahip Watson adlý bilgisayar da geliþtirilme aþamasýnda. Online alýþveriþlerde insansýz hava araçlarýyla teslimat yakýnda baþlýyor. Peki, teknolojinin

giderek daha da geliþtirdiði makinalar, insanlarýn hayatýný nasýl etkileyecek? “The Second Machine Age” “Ýkinci Makina Çaðý” adlý kitabýn yazarlarýndan Andrew McAfee’ye göre teknolojik geliþmenin iki ana ekonomik sonucu olacak. Birincisi, yeni fýrsatlar: “Sadece tüketici ürünlerinde deðil saðlýk hizmetlerinde, eðlencede, iletiþimde, gýdada, kýsacasý hayatýn her alanýnda daha fazla seçenek, yüksek kalite, daha çok çeþit ve düþük fiyatlar hâkim olacak.” McAfee, teknolojinin diðer ana sonucunun ise çok da olumlu olmayacaðý görüþünde. Yakýn gelecekte akýllý makinalar birçok iþ alanýnda kalifiye olmayan iþçilerin yerini alacaðýný belirtiyor: “Teknoloji, birçok alanda önde gidenleri tercih ediyor, bu nedenle çok sayýda insaný da geride býrakýyor. Gelir daðýlýmýndaki adaletsizlik, zenginle yoksul arasýndaki uçurum, fýrsat eþitsizliði, teknolojinin geliþmesiyle birlikte yüzleþmemiz gereken çok ciddi sorunlar.” McAfee, bu deðiþiklikleri tehdit olarak algýlayan insanlarýn, kaliteli eðitime eriþim kolaylýðý gibi teknolojinin sunduðu yeni nimetleri deðerlendirmeleri gerektiðini söylüyor: “Ýnternet ve teknolojinin eðitim alanýnda sunduðu kaynaklar olaðanüstü. Dünyanýn en iyi eðitimcileri ev akademisyenleri, verdikleri dersleri Ýnternet’te herkese ücretsiz sunuyor. Bu son derece olumlu bir geliþme.”

KÖKSAL AKDENÝZSINIF ÖÐRETMENÝ

TEKNOLOJÝK GELÝÞMELER

Niçin gözyaþý d ö k e r i z ?Dünyadaki canlýlardan sadece insan ruhsal nedenlearle aðlar. Ýnsaný farklý kýlan bu durum þüphesiz yaþam tarihindeki

evrimin bir sonucudur. Aslýnda gözlerimize sürekli gözyaþý koruma amaçlý olarak salgýlanmaktadýr. Fakat aðlama ruhsal bir boþalmadýr. Bu konuyu ilk inceleyer Darwin'dir. Daha sonra yapýlan deneyler sonucu görüldü ki soðan doðrarken akan gözyaþlarýnýn kimyasal yapýlarý farklýdýr. Ruhsal gözyaþlarý daha çok protein içermektedir. Fakat henüz bu farkýn nedeni açýklanamamýþtýr.

29

DURSUN TaÞSINIF ÖÐRETMENÝ

MUTLU BÝR REÇETEDünyanýn sayýlý dergilerinden Time bir sayýsýnda mutluluðun reçetesini çýkarmýþtý, kesip arþivine koymuþtum. Bu güzel yazýyý sizlerle aynen paylaþmak istiyorum: 1. Þükredin! Yaþadýðýnýz güzel anlarý düþünün. Size sunulmuþ imkan ve nimetler gözden kaçmasýný, bunu idrak edin. Çevrenizin size sunduðu gözelikler karþýsýnda siz de çevrenize fedakarlýk göstererek cömert olun. Fedakarlýk ve cömertlik þükretmektir. 2. Baþkalarýna Ýyilik Yapýn! Ýyilik kaptýðýnýz her gün kendinizi huzurlu hissedersiniz. Kötülüðün insaný yücelttiði görülmemiþtir; ama iyilikler her zaman her yerde bir daha

hatýrlayalým. 3. Duanýn Gücüne Ýnanýn! Ýnsan için ücretsiz ve bedelsiz bir enerjidir dua. Bugün baþarýlý ve huzurlu insanlara baktýðýmýz da onlarýn duanýn gücünü kavradýklarýný görürüz. Eðer hayata güzel bakmak istiyorsanýz bunu ihmal etmeyiniz. Yaptýðýnýz her duadan sonra kendinizi kuþ gibi hafif hissedersiniz. 4. Hayatýn Tadýný Çýkarýn! En verimli ve faydalý terapist insanýn kendisidir. Eðer doðaya, topluma, hayvanlara alemine, gecenin karanlýðýndaki sonsuz uzay boþluðuna bakan sizseniz, o takdirde kendinizi en iyi tedavi edecek olan yine sizsiniz. Anlýk zevkleri hafife almayýn. Mutlu günleriniz, üzüntülü anlarýnýzýn reçetesidir. 5. Size Yapýlan Ýyiliklere Minnettar Kalýn! Hiçbir vakit vefasýzlýk yapýp da, omuzlarýnýzda yük, beyninizde üzüntü yaratmayýn. Günü geldiðinde borcunuzu ödemesini bilin. Bu, size huzur ve mutluluk verir. Hayatýnýzýn belli kesitlerinde size emeði geçmiþ insanlarý ziyaret edin, onlara müteþekkir kalýn. Böylece kendinize mutluluk tüneli inþa etmiþ olursunuz. 6. Çevrenize, Ailenize ve Arkadaþlarýnýza Zaman Ayýrýn! Yaþam, bir ömür boyu çalýþmak deðildir. Etrafýnýza baþýnýzý kaldýrýp bakýn. Size en yakýn olan ailenizi göreceksiniz. Onlarý ihmal etmeyiniz. Sonra, çuvallar dolusu para dahi bu hatayý telafi edemez. Çevreniz ve arkadaþlarýnýz sizin moral güvencenizdir. Güçlü ve güvene dayalý iliþkiler, insaný yaþatan ve var eden gerçeklerdir. Bu gerçekler etrafýnýza baktýðýnýzda göreceðiniz ilk ve tek gerçeklerdir. 7. Saðlýðýnýza Özen Gösterin! Önce düþünce saðlýðýnýzýn farkýna varýn. Güzel düþünmek güzel bakmaktýr. Saðlýk ruhtan bedene doðrudur. Ruhu pozitif olanýn bedeni de ataktýr, heyecanlýdýr ve coþkuludur.

Ýnsan korkunca niçin diþleri

birbirine vurur?Bir insan büyük bir tehlike veya korku verici olayla karþýlaþýnca vücudu otomatikman savunmaya geçer. Diðer canlýlarda olduðu gibi diþler ve çene savunmanýn ana mekanizmalarýdýr.Ýþte bu nedenle ilk insanlardan gelen kalýtýmsal yapýdan dolayý önce çene ve diþler h a r e k e t e g e ç e r Ç e n e d e k ikaslar titrer, bu da sanki diþler birbirine vuruyormuþ gibi görüntü verir.

30

SEDAT ÇETÝNKAYASINIF ÖÐRETMENÝ

Ýlerde At olmak istiyorum!Yaþanmýþ bir olaydan alýntýdýr. Sevgi ihtiyacýnýn nasýl bir acý olduðunu, birçok öðrencimde gördüm. Bir ilköðretim okulunda, küçük bir grupla sohbet ettikten sonra, öðrencilere “Ýlerde ne olmak istiyorsun?” gibi klasik sorular sormaya baþladým. Soru klasik olunca, cevaplarda klasik oluyor. Ancak arka taraflarda oturan bir öðrenci öyle bir cevap verdi ki, önce þaþýrdým, sonra içim acýdý. “Ben ilerde At olmak istiyorum” dedi bir öðrenci. Bildiðiniz dört bacaklý At… Daha on yaþýnda… Önce çok þaþýrdým. Böyle bir cevap beklemiyordum. “Acaba dalga mý geçiyor?” düþüncesiyle çocuðun yüzüne baktým.

Gayet ciddi bir duruþu vardý. “Niye?” diye sormak bile aklýma gelmedi þaþkýnlýðýmdan. Sonra öðrendim ki, bu çocuðun babasý At yetiþtiriyormuþ. Bütün zamanýný Atlarla geçiriyormuþ babasý. Atlarýn babasýndan gördüðü sevgiyi göremeyen çocuk, “Keþke bir at olsam da, babam benimle de ilgilense!” der gibiydi. Babasýnýn sevgisini görebilmek için, At olabilme hayali kuran çocuklar, sizinde içinizi acýtmýyor mu?

Padiþahýn biri, -'Bana yalan söyleyebilene bir küp dolusu altýn vereceðim!' Demiþ Yalancýlar, hemen saraya koþuþturup baþlamýþlar yalana; 1 ''Bir kuþ, aslaný kapýp yuvasýna götürdü'' Padiþah, ''Bunun neresi yalan? Kuþ kartaldýr, arslan da kuzu kadar minik bir yavru Kaptý mý götürür tabii!'' 2 ''Komþu ülkede bir eþeði kral yaptýlar!'' Padiþah, ''Ülkenin kralý, pencereden

bakýnýrken tacýný düþürmüþ Taç da pencerenin altýndaki eþeðin baþýna geçmiþ Taç kimin kafasýndaysa, kral odur tabii!'' 3''Padiþahým, ben gökyüzüne bir ok attým Altý ay sonra geri döndü!'' Padiþah, ''Senin ok bir aðacýn üstüne düþmüþtür Aðaç, sonbaharda yapraklarýný dökünce, takýlacak yer bulamayýp yere inmiþtir'' Böylece padiþah, her yalana gerçek bir bahane bulmuþ ve kimse padiþaha bu yalandýr dedirtememiþ 4 Ama bir gün bir Kayserili gelmiþ; ''Padiþahým, sen benim babamdan borç olarak bir küp dolusu altýn almýþtýn Þimdi geri almaya geldim Yalandýr dersen ödülümü ver Yalan deðil dersen borcunu öde!

KAYSERÝLÝ

Satrançta þah niçin o kadar

pasiftir?Çünkü þah koruma altýndadýr. Zaten satrançta amaç þahý almaktýr. O yüzden bütün taþlar onu korumakla görevlidir. Vezir ise baþkumandan gibi þaha yardým eder. Ýleri geri, çapraz her yöne gidebilir. Batýda vezire Kraliçe adý verilmiþtir. Bununla Kraliçe'nin Kralýn en büyük desteði olduðunu iþaret etmektir. Satranç 6. yüzyýlda Hindular tarafýndan oynanmaya baþ lanmýþ , oradan dünyaya yayýlmýþtýr.

31

Ateþ böceði nasýl ýþýk saçýyor?

Aslýnda bu böceðin verdiði ýþýðýn ateþle de sýcaklýkla da bir ilgisi yoktur. Bilimsel adý "Soðuk Iþýk"týr. Bu ýþýk olayý, moleküler seviyede kimyasal bir iþlemdir. Bazý moleküllerin

ayrýþarak daha yüksek enerjili hale geçebildikleri ve bu fazla enerjiyi ýþýða dönüþtürebildikleridir. Ateþ böceðinin karýn bölgesindeki ýþýk organýnda bulunan guddelerden ýþýk elde etmede rol alan iki ana kimyasal madde üretilmektedir. Fakat onlar da tam olarak ýþýk vermeye yetmediði için böceðin ýþýk bölgesine yakýn solunum organýnýn ýþýk verme anýnda burayý oksijenle beslemesi gerekmektedir

Ernest Vincent’ýn 1939 yýlýnda yazdýðý “Gadsby” isimli roman tam 50.110 kelime içeriyor. Buraya kadar her þey

normal görünüyor. Ancak romanýn ilginç yaný 50.110 kelimenin hiçbirinde ‘e’ harfinin bulunmamasý! Buna inanabiliyor musunuz?Ünlü mizah yazarý Mark Twain, Remington firmasýnýn daktilo alan ilk müþterilerinden biridir. 1987 yýlýnda daktilosunda ilk yazdýðý ünlü eseri de “Tom Sawyer’in Maceralarý” adlý meþhur kitaptýr. Bu kitap ayný zamanda dünya edebiyatýnda daktiloda yazýlan ilk kitap olarak biliniyor.Ýngiliz edebiyatýnýn önemli isimlerinden olan Jonathan Swift, “Gulliver’in Gezileri” isimli kitabýnda mars gezegeninin iki uydusu olan Phobos ve Deimos’u tam boyutlarý ve dönüþ hýzlarýyla yazdý. Gökbilimciler isimleri kitapta geçen bu uydularý kitabýn yazýlýþýndan yaklaþýk 100 yýl sonra buldular. Swift’in bu bilgileri nasýl öðrendiði ise hala bir sýr.Ünlü Rus edebiyatçýsý Dostoyevski, kumar borcunu ödeyebilmek için “Kumarbaz” isimli eserini yirmi beþ günde yazdý. Acelesi yüzünden romaný kendi eliyle yazmayan Dostoyevski, bir stenograf tuttu ve Anna Grigoryevna adlý bu genç kadýn ile daha sonra evlendi.Leo Tolstoy’un yazdýðý “Savaþ ve Barýþ” isimli klasik eser en önemli baþyapýtlardan kabul ediliyor. Henüz kopyalama makineleri ve bilgisayarlarýn icat edilmediði dönemde yazar tarafýndan kaleme alýnan bu eserin el yazmasýný, Tolstoy’un eþi yedi kez elle yazarak kopyaladý.

KÝTAPLAR VE ÝLGÝNÇ

GERÇEKLER

Dünyanýn en çok söylenen þarkýsý

hangisidir?Bu þarký "Happy birthday to you" dur. Þarkýnýn asýl kaynaðý Amerika'lý iki kýz kardeþe aittir. Orijinal adý "Good Morning to All" yani " hepinize günaydýn"dýr. Daha sonra güftesi deðiþtirilerek bütün dünyaya yayýlmýþtýr. Fakat telif hakký kardeþlere aittir, onlardan sonra da Warner/chappel müzik þirketine geçmiþtir. Müzik ticari amaçlý kullanýldýðý zaman þirkete ödeme yapma zorunluluðu vardýr.

ÖMER YILMAZSINIF ÖÐRETMENÝ

DÝKKAT PARADOKSTUR

32

Binlerce yýllýk geçmiþi olan paradokslar, insanlarýn kafasýný devamlý meþgul etmistir. Aslýnda doðru gibi görülen bir önerme veya fikir, tamamen yanlýþ olarak çýkabilir. Ya da doðru ve yanlýþý içinde barýndýrabilir. "Nasý yani ya" diyeceðiniz paradokslardan sonra bastýrýlmýþ paranoyanýz varsa tetiklenebilir. Dikkat etmekte fayda var.Kasabanýn birinde bir berber varmýþ. Bu berber, o köyde kendini traþ etmeyen herkesi traþ edermiþ, kendini traþ edenleriyse traþ etmezmiþ. Soru

þu: bu berber, kendini traþ eder mi, etmez mi? Kendini traþ etmezse, kendini traþ etmeyen herkesi traþ ettiðinden, kendini traþ etmeli. Kendini traþ ederse, kendini traþ edenleri traþ etmediðinden, kendini traþ etmemeli.Elinizde bir kart olduðunu düþünün. Kartýn bir yüzünde þu yazsýn: “Bu kartýn diðer tarafýnda yazan cümle doðrudur.” Kartýn diðer yüzünde ise þu yazsýn: “Bu kartýn diðer tarafýnda yazan cümle yanlýþtýr.”Bilindiði gibi Fatih, genç yaþta padiþah olmuþtur. Yaþý gençtir ama zekasý ve inançlarý çok kuvvetlidir. Yeni sultan olduðu yýllardýr. Birgün bir sefere gidilecekken ordunun baþýnda babasýnýn olmasýný ister. Ancak babasý bu teklifi kabul etmez. Fatih'in maksadý babasýnýn ilminden ve tecrübesinden yararlanmaktýr.-"Eðer sen padiþahsan geç ordunun baþýna. Yok eðer ben padiþahsam emrediyorum ordunun baþýna geçeceksin!" Babasý Sultan Murat, baþka çare bulamaz ve orduya komutanlýk yapar.