Upload
dangtu
View
225
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
Authors Accepted Manuscript
Madde Bağimlilarinin Depresif Belirtiler ve Depresif Belirtilerle Ilişkili Değişkenler
Youmlnuumlnden Incelenmesi
Guumllseren Keskin Aysun Babacan Guumlmuumlş
DOI 105350DAJPN2017300206
To appear in Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences
Cite this article as Guumllseren Keskin Aysun Babacan Guumlmuumlş Madde Bağimlilarinin Depresif
Belirtiler ve Depresif Belirtilerle Ilişkili Değişkenler Youmlnuumlnden Incelenmesi Dusunen Adam
The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences DOI 105350DAJPN2017300206
This is a PDF file of an unedited manuscript that has been accepted by the Dusunen Adam
The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences editor for publication As a service to
our researchers we are providing this early version of the manuscript The manuscript will
undergo copyediting typesetting and review of the resulting galley proof before it is
published in its final citable version Please note that during the production process typos or
errors may be discovered which could affect the content and all legal disclaimers pertaining
to the manuscript
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Madde Bağimlilarinin Depresif Belirtiler Ve Depresif Belirtilerle Ilişkili Değişkenler Youmlnuumlnden
Incelenmesi
Guumllseren Keskin Aysun Babacan Guumlmuumlş
Doccedil Dr Ege Uumlniversitesi Atatuumlrk Sağlık Hizmetleri Meslek Yuumlksek Okulu
Doccedil Dr Ccedilanakkale Uumlniversitesi Sağlık Yuumlksek Okulu
Yazışma Adresi Doccedil Dr Guumllseren Keskin
Ege Uumlniversitesi Atatuumlrk Sağlık Hizmetleri Meslek Yuumlksek Okulu Bornova İZMİR
Tel 0232 3393564
Email gulserencopyegeedutr
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
ALKOLMADDE BAĞIMLILARININ DEPRESİF BELİRTİLER ve DEPRESİF BELİRTİLERLE
İLİŞKİLİ DEĞİŞKENLER YOumlNUumlNDEN İNCELENMESİ
OumlZET
Amaccedil Bu ccedilalışmada alkolmadde bağımlılarında depresif belirti ve depresif belirti duumlzeyini
etkileyebileceği duumlşuumlnuumllen bağlanma ve kişilik oumlzelliklerinin değerlendirilmesi amaccedillanmıştır Youmlntem
Ccedilalışmanın oumlrneklemi Ege Uumlniversitesi Madde Bağımlılığı Toksikoloji ve İlaccedil Bilimleri Enstituumlsuuml Ege
Uumlniversitesi Psikiyatri Kliniği AlkolMadde bağımlılığı biriminde serviste yatırılarak ya da ayaktan takip
ve tedavi edilen alkol ve madde bağımlılığı tanısı konmuş 312 hasta ile goumlruumlşme yapılarak
oluşturulmuştur Ccedilalışmada hastalara sosyodemografik veri formu Beck Depresyon Envanteri (BDE)
Mizaccedil ve Karakter Envanteri (MKE) Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri uygulanmıştır Bulgular
Ccedilalışmaya katılan hastaların yaş ortalaması 325plusmn110rsquodir Hastaların (768)rsquosinde depresif belirti
duumlzeyi yuumlksek (BDE gt17) olarak saptanmıştır Bağımlılarda depresif belirti duumlzeyi ile kaccedilıngan
bağlanma puanları arasında anlamlı duumlzeyde farklılık olduğu belirlenmiştir Ccedilalışmaya katılan
hastaların MKErsquoden aldıkları puanlar BDE kesme puanına goumlre değerlendirildiğinde hastaların
zarardan kaccedilınma işbirliği yapma ve kendini aşma boyutlarında depresif belirti duumlzeylerinin anlamlı
duumlzeyde farklı olduğu saptanmıştır Sonuccedil Ccedilalışmamız bazı kişilik ve bağlanma oumlzelliklerinin
hastaların depresif belirti duumlzeylerini etkilediğini ortaya koymuştur
Anahtar Soumlzcuumlkler alkol madde bağımlılık depresyon bağlanma
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
INVESTIGATION OF ALCOHOL SUBSTANCE ABUSERS IN TERMS OF DEPRESSİVE
SYMPTOMS AND RELATED VARIABLES OF DEPRESSİVE SYMPTOMS
ABSTRACT
Objective It is aimed to evaluate the depressive symptoms and bonding and personality traits
thought to affect the level of depressive symptoms in alcohol and substance abusers
Methods The study sample consists of 312 patients that are diagnosed with alcohol and substance
dependence followed by inpatient or outpatient unit in Ege University Drug Addiction Institute of
Toxicology and Pharmaceutical Science Ege University Department of Psychiatry alcohol drug
dependency unit In the study sociodemographic data form Beck Depression Inventory (BDI) the
Temperament and Character Inventory (TCI-Temperament) Experiences in Close Relationships
Inventory was applied by using face to face interviews
Results The mean age of the patients in the study was 325 plusmn 110 It is found that 768 of the
patients had high levels of depressive symptoms (BDIgt 17) It was determined to be a significant
difference between the level of avoidant attachment scores and depressive symptoms scores of the
patients In the evaluation of TCI scores according to BDI cut-off scores it is found that depressive
symptoms levels in the harm avoidance cooperate and self-transcendence of the patients are
significantly different
Conclusion Our study showed that certain personality and bonding characteristics of the patient affect
the depressive symptoms levels
Keywords alcohol substance addiction depression attachment
Keywords alcohol drugs addiction depression attachment
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
GİRİŞ
Alkol ve madde kullanımı nedeni ile tedavi goumlren hastaların buumlyuumlk ccediloğunluğu depresif yakınmalardan
şikacircyet ederler (12) B u belirtiler sıklıkla tedaviye yanıt vermesine rağmen alkol ve madde bağımlılığı
tedavisinin koumltuuml sonuccedillanacağının da habercisidir Oumlzellikle ağır alkol iccedilicilerinde alkol bırakılsa dahi
gelecekte depresyon geliştirme riski yuumlksektir (23) Epidemiyolojik ve klinik ccedilalışmalarda alkol ve
madde kullanım bozukluklarında depresif bozukluklar ve kaygı bozuklukları gibi ruhsal bozuklukların
oldukccedila sık goumlruumllduumlğuuml belirlenmiştir Alkol ve madde kullanımı olan bireylerin 79rsquounda depresyon
76rsquosında anksiyete bozuklukları goumlzlenmiştir (4)
Erişkinlerde guumlvensiz bağlanma stilinin depresyon riskini arttırdığı belirlenmiştir (56) Bağlanma
kuramı bireyin gelecekte duumlşuumlk benlik saygısı depresyon sorunlu kişilerarası ilişkiler geliştirme
riskiyle guumlvensiz bağlanma arasındaki ilişkiyi gelişimsel bağlamda anlamaya ccedilalışan bir yaklaşım
sunar Guumlvensiz bağlanma stili ccedilocukluk ccedilağında ccedilarpık iccedilsel ccedilalışma modelleri ile ccedilocuk ve ebeveyn
arasında geliştirilmiş yetişkinlik doumlneminde bireyin kendi ve başkaları ile ilgili olumsuz benlik algısı
geliştirmesine neden olan bir bağlanma şeklidir (7-9) Yazında guumlvensiz bağlanma stilinin yaşam boyu
psikopatoloji geliştirme riskini arttırdığı ifade edilmiştir (1011) Ampirik ccedilalışmalarda alkol ve diğer
psikoaktif madde bağımlısı hastaların guumlvensiz bağlanma stili geliştirdikleri oumlzellikle bu guumlvensiz
bağlanma stillerinden kaccedilınmacı bağlanma stilinin yaygın olduğu bildirilmiştir Ayrıca guumlvensiz
bağlanma stili geliştirmiş olan alkol bağımlılarında yaygın anksiyete depresyon şizoid oumlzellikler ve
aleksitiminin de sık goumlzlendiği belirlenmiştir (11-13) Ebeveyni ile korkulu ve kaygılı bağlanma stili
geliştirmiş bireylerde depresyon daha sık goumlruumllmektedir (14) Oumlzellikle uzamış depresyonlarda kaygılı
bağlanma stili daha fazla rastlanan bir durumdur Kaygılı bağlanmanın bireylerde kişilerarası ilişkilerde
bozulmaya neden olduğu guumlvensizlik terkedilme korkusunu desteklediği ve işlevsel olmayan başa
ccedilıkma stratejilerinin kullanımına neden olduğu anlaşılmıştır (15) Anksiyoumlz bağlanma stilinin depresyon
sıklığının arttığı saptanmıştır (16)
Alkol ve madde kullanımının etiyolojisinde genetik noumlrobiyolojik psikolojik ccedilevresel ve kuumlltuumlrel
faktoumlrler etkilidir Oumlzellikle etiyolojik araştırmalar alkol kullanımı ve kişilik oumlzellikleri uumlzerine
yoğunlaşmıştır Cloninger ve Eysenkrsquoin kişilik modellerine goumlre zarardan kaccedilınma ve noumlrotizm ile
kendini goumlsteren olumsuz duygusallığın erkeklerdeki alkol kullanım bozukluklarında daha sık
goumlruumllduumlğuuml belirlenmiştir (1718) Alkol ve madde kullanım bozuklukları ve duumlrtuumlsel kişilik yapısının
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
ilişkili olduğuna odaklanılmıştır (19) Madde kullanım bozukluklarında borderline kişilik bozukluğu
prevalansı da oldukccedila yuumlksektir ve kendine zarar verme intihar girişimi psikososyal yıkım ağır
psikopatoloji riskini arttırmaktadır (20) Madde bağımlılığı ile birlikte goumlruumllen ruhsal sağlık sorunlarının
yanı sıra oumlzellikle şiddet eylemlerine yatkınlık yaratan psikopatik kişilik oumlzellikleri de sıklıkla
goumlzlenmektedir Bu hastalarda succedil iccedileren davranışlara youmlnelme sıklığının arttığı belirlenmiştir (2122)
Kanadalı psikolog Hare (23) alkol ve madde bağımlılarında sıklıkla goumlzlendiği duumlşuumlnuumllen psikopatik
kişiliğin buumlyuumlklenme empati eksikliği duumlrtuumlsellik gibi antisosyal davranışlarla ilişkili olduğunu
bildirmiştir Ulusal epidemiyolojik araştırmalarda alkol ve madde bağımlılarında antisosyal şizotipal ve
borderline kişilik bozukluklarının daha fazla goumlruumllduumlğuuml belirlenmiştir (24) Ayrıca oumlzellikle noumlrotik ve
dışa doumlnuumlk kişilik oumlzelliği ile depresyon arasındaki ilişkiyi destekleyen ccedilalışmalar mevcuttur (25)
Noumlrotik yapının tekrarlayan depresyonda sıklıkla goumlruumllduumlğuuml belirlenmiştir (26)
Madde ve alkol kullanımı ile birlikte depresyonun varlığı bağımlılık prognozunu olumsuz olarak
etkilemektedir Ccedilalışmalar alkol ve madde bağımlılığına komorbid gelişen depresyonun hastaneye
yatış sıklığını bağımlılığa bağlı yeti yitimi gelişme olasılığını ve tedaviden olumsuz sonuccedillar alma
olasılığını arttırdığını goumlstermiştir (2728) Alkol ve madde bağımlılarında depresyonu araştıran ccedilok
fazla ccedilalışma olmasına rağmen depresyonun ortaya ccedilıkışını arttırabilecek değişkenler uumlzerine
herhangi bir ccedilalışma yapılmamıştır Bu noktadan hareketle bu ccedilalışmada aşağıda belirtilen iki sorunun
cevabı araştırılmaktadır 1 Alkol ve madde bağımlılığında depresyonun ortaya ccedilıkışı bireyin bağlanma
stili kişilik oumlzelliklerinden etkilenir mi 2 Alkol ve madde bağımlılarında depresyon hangi değişkenler
tarafından yordanmaktadır Yordayan bu değişkenler depresyonda olan ve olmayan gruplarda farklılık
goumlstermekte midir
YOumlNTEM
Oumlrneklem
Ccedilalışmanın oumlrneklemi Aralık 2013 ile Nisan 2014 tarihleri arasında Ege Uumlniversitesi Madde
Bağımlılığı Toksikoloji ve İlaccedil Bilimleri Enstituumlsuuml Ege Uumlniversitesi Psikiyatri Kliniği AlkolMadde
Bağımlılığı Birimirsquonde serviste yatırılarak ya da ayaktan takip ve tedavi edilen klinisyen tarafından
DSM-IV tanı oumllccediluumltlerine goumlre alkolmadde bağımlısı tanısı konmuş 312 hasta ile goumlruumlşme yapılarak
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
oluşturulmuştur Bu hastaların 20rsquosi yatarak geri kalanı ise ayaktan tedavi alan hastalardır Hastalara
ccedilalışma protokoluuml accedilıklanmış ve yazılı bilgilendirilmiş onamları alınmıştır
Uygulama
Veri toplama haftada iki guumln 25 er dakikalık goumlruumlşmelerle gerccedilekleştirilmiştir Goumlruumlşme yapılan 312
hastanın 18rsquoi uygulanan oumllccedilekleri eksik doldurmalarından dolayı 5rsquoi eşlik eden noumlrolojik
hastalıklarından dolayı ccedilalışmadan ccedilıkarılmıştır Ccedilalışma kalan 289 hasta ile tamamlanmıştır
Ccedilalışmaya DSM-IV tanı kriterlerine goumlre alkol ve madde bağımlılığı tanısı konan 18-65 yaş arası
uygun kognuumlsyonu olan (Mini mental test puanları 25 puan ve uumlstuuml olan olgular alınmıştır)
detoksifikasyon sonrası doumlnemdeki alkol bağımlıları ile en son madde kullanımının ardından en az 2
haftalık suumlrenin geccedilmiş olduğu madde bağımlıları ccedilalışmaya alınmıştır
Alkolmadde bağımlılığı tanısına ek ciddi fiziksel sağlık problemleri noumlrolojik yıkımı depresyon dışında
diğer ciddi yıkım yapan ruhsal bozukluğu mental retardasyonu olanlar komorbid psikiyatrik hastalığı
olanlar iletişimi oumlnemli oumllccediluumlde etkileyecek duumlzeyde goumlrme işitme ve bilişsel kaybı olan olgular
ccedilalışmadan dışlanmıştır
Alkolmadde kullanım bozukluğu olan hastalarla goumlruumlşmeler klinisyenin yoksunluk semptomlarının
tam olarak kaybolduğuna youmlnelik değerlendirmesinin ardından gerccedilekleştirilmiştir
Araccedillar
Sosyodemografik veri formu Hastaların cinsiyet yaş eğitim duumlzeyleri medeni durumları aile
oumlykuumlsuuml gibi parametreleri iccedileren araştırmacılar tarafından yapılandırılmış goumlruumlşme formudur Ayrıca
hastalara ccedilocukluk ccedilağında aile uumlyeleri ile ilgili kayıp yaşayıp yaşamadıkları yaşadılar ise hangi aile
uumlyesini kaybettikleri sorulmuştur
Beck Depresyon Envanteri (BDE) Sağlıklı ve psikiyatrik hasta gruplarında kullanılan kendini
değerlendirme oumllccedileğidir Depresyon youmlnuumlnden riski belirlemek ve depresif belirtilerin duumlzeyini ve şiddet
değişimini oumllccedilmek iccedilin uygulanır Toplam puanın yuumlksek olması depresyon şiddetinin yuumlksekliğini
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
goumlsterir Beck ve arkadaşları (29) tarafından geliştirilen oumllccedileğin Tuumlrkccedile geccedilerlilik ve guumlvenilirlik
ccedilalışmaları yapılmıştır Oumllccedileğin kesme puanı 17rsquodir (30)
Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri (YİYE) Brennan ve arkadaşları tarafından geliştirilen
bağlanmadaki yakın ilişkilerde yaşanan kaygı ve başkalarından kaccedilınmayı oumllccedilen temel iki boyuttan
oluşan 36 maddelik bir oumllccedilektir (31) Oumllccedileğin iccedil tutarlılık katsayıları sırasıyla 086 ve 090 olarak
bulunmuştur (32)
Mizaccedil ve Karakter Envanteri (MKE) Cloningerin kişilik kuramını temel alarak geliştirdiği MKE 240
maddeden oluşan Doğru ya da Yanlış şeklinde yanıtlanan bir kendini değerlendirme oumllccedileğidir (33)
Bu 7 faktoumlrluuml kişilik envanterinin geccedilerlik ve guumlvenirliği hem genel popuumllasyonda hem de psikiyatrik
hastalarda sınanmış ve tekrarlanmıştır (34) MKE yenilik arayışı (YA) zarardan kaccedilınma (ZK) oumlduumll
bağımlılığı (OumlB) ve sebat etme (SE) olmak uumlzere doumlrt mizaccedil boyutunu ve kendini youmlnetme (KY)
işbirliği yapma (İY) ve kendini aşma (KA) olmak uumlzere uumlccedil karakter boyutunu değerlendiren sorular
iccedilerir Uumllkemizde MKErsquonin Tuumlrkccedile geccedilerlik ve guumlvenilirlik ccedilalışması Koumlse ve arkadaşları tarafından
yapılmıştır (34)
İstatistiksel değerlendirme
Veriler SPSS 150 for Windows paket programı ile değerlendirilmiştir İstatistiksel değerlendirmelerde
kategorik değişkenler arasındaki ilişkileri değerlendirmek uumlzere ki-kare testi iki gruba ait ortalamalar
arasındaki farkı değerlendirmek iccedilin t-testi uygulanmıştır Niteliksel verilerinin karşılaştırılmasında Ki-
kare testi kullanılmıştır Sonuccedillar 95rsquolik guumlven aralığında anlamlılık plt005 olarak kabul edilmiştir
BULGULAR
Demografik oumlzellikler
Ccedilalışmaya katılan hastaların yaş ortalaması 325plusmn110rsquodir olup 505rsquoi (n=145) 20 yaş altındadır
Katılımcıların 827rsquosi (n=239) erkektir Eğitim durumu 235rsquoinde (n=67) ortaokul 349rsquounda lise
(n=101) 253rsquouumlnde uumlniversite (n=73) geri kalanında ilkokul duumlzeyindedir (n=48) Hastaların 509rsquou
(n=147) oumlğrenci 339rsquou (n=98) boşanmıştır Boşanmış olanların 176rsquosı (n=18) boşanma sebebinin
alkol ve madde kullanımı nedeni ile gerccedilekleştiğini bildirmiştir
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Klinik oumlzellikler
Araştırmaya katılan hastaların kullandığı maddelerin başında alkol (889) (n=256) gelmektedir
Hastaların 51rsquoi (n=147) ccediloğul madde 38rsquosi (n=109) sadece alkol 11rsquoi (n=31) sadece bir madde
kullandığını ifade etmiştir Katılımcıların 25rsquoinin (n=72) ailesinde psikiyatrik bir hastalık nedeni ile
tedavi goumlren bir aile uumlyesi olduğu belirlenmiştir 622rsquosi (n=179) kuumlccediluumlk yaşta aile iccedilerisinde bir kayıp
yaşamıştır
BDOuml kesme puanı 17 ve altı puanlar duumlşuumlk depresif belirtiler 17rsquonin uumlzerindekiler ise yuumlksek depresif
belirtiler olarak değerlendirilmiş ve yapılan istatistiksel analizde 67 hastada (232) depresif belirti
duumlzeyi duumlşuumlk (BDOumllt17) 222 hastada (768) depresif belirti duumlzeyi yuumlksek (BDOumlgt17) bulunmuştur
Hastaların sosyodemografik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Kadınların 189rsquo (n=10) unun erkeklerin 881lsquoinin (n=210) depresif belirti duumlzeyinin yuumlksek olduğu
belirlenmiştir Cinsiyetlerine goumlre hastaların depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık olduğu
belirlenmiştir Kadınlarda 17 ve uumlstuuml puan alanların oranının erkeklerden daha yuumlksek olduğu
belirlenmiştir (χsup2=118 p=004) (tablo1)
Medeni durum hastaların depresif belirti duumlzeylerini etkilememiştir (χsup2=166 pgt005) (tablo1)
Hastaların eğitim durumlarına goumlre depresif belirtileri arasında anlamlı farklılık belirlenmiştir Eğitim
duumlzeyi lise ve uumlstuuml grupta depresif belirti duumlzeyi yuumlksek bulunmuştur (χsup2=1358 p=0009) (tablo1)
Ailede psikiyatrik tedavi goumlren bir birey varlığında hastaların depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı
farklılık olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Ailesinde psikiyatrik tedavi goumlren bireylerin depresyon duumlzeyleri yuumlksek
ccedilıkmıştır (χsup2=1129 p=0001) (tablo1)
Ccedilalışmaya katılan hastaların 132rsquosi (n=38) alkol 331rsquoi (n=95) madde 46rsquosı (n=13) her ikisini
de kullanan aile uumlyesine sahiptir 491rsquoinin ise ailesinde alkol ya da madde kullanan yoktur Hastalar
depresif belirti duumlzeylerine goumlre ailesinde alkol ya da madde kullanan hastalarla kullanmayanlar
arasında anlamlı farklılık olduğu belirlemiştir Ailesinde alkol ya da madde kullanan birey bulunan
hastaların depresif belirti
duumlzeyleri yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=1523 p=0002) (tablo1)
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Hastalara ccedilocukluk ccedilağında aile uumlyeleri ile ilgili kayıp yaşayıp yaşamadıkları sorulmuş 18 yas
oumlncesinde kayıp yaşayan hastaların 45 ebeveynini 10 kardeşini 35 buumlyuumlkanne
buumlyuumlkbabasını 2rsquo si ccedilocuğunu 8 diğer yakınlarını kaybettiklerini dile getirmişlerdir Kayıp
yaşadıkları bireye goumlre depresif duumlzeyleri arasında bir farklılık yaşanmazken kayıp yaşama
durumunun hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılığa yol accediltığı goumlruumllmuumlştuumlr Kayıp
oumlykuumlsuuml olan bireylerde depresif belirti duumlzeyi yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=295 p=005) (tablo1)
Hastalara şiddete uğrayıp uğramadıkları uğradılar ise fiziksel soumlzel ya da cinsel şiddet tiplerinden
hangisine maruz kaldıkları sorulmuş şiddete maruz kalmış hastaların 10rsquou cinsel 38rsquoi fiziksel
52rsquosi soumlzel şiddete maruz kaldıklarını belirtmişlerdir Şiddete uğrama durumlarına goumlre hastaların
depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık olduğu belirlenmiştir Şiddete maruz kalanlarda
depresif belirti duumlzeyi yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=1157 p=0009) (Tablo1) Ancak şiddetin şekli depresyon
uumlzerinde belirleyici olmamıştır (pgt005)
Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Ccedilalışmaya katılan hastaların madde kullanma biccedilimlerine ve madde kullanma suumlrelerine goumlre depresif
belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık yoktur (pgt005) (Tablo2)
Madde kullanma nedenleri hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılık yaratmaktadır
(χsup2=930 p=0041) (Tablo2)
Madde bağımlılığı nedeni ile hastaneye yatış sayısının hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı
farklılığa yol accediltığı bulunmuştur (χsup2=722 p=0027) (Tablo2)
Hastaların kişilik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Ccedilalışmaya katılan hastaların MKErsquoden aldıkları puanlar BDOuml kesme puanına goumlre
değerlendirildiğinde hastaların zarardan kaccedilınma işbirliği yapma ve kendini aşma boyutlarında
depresif belirti duumlzeylerinde farklılık olduğu saptanmıştır Depresyon puanları 18 ve uumlzerinde olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanları daha yuumlksek bulunurken (t=-219 p=003) iş birliği yapma
(t=340 p=001) ve kendini aşma (t=249 p=0013) puanları daha duumlşuumlk bulunmuştur (tablo3)
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Hastaların bağlanma oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Hastaların BDOuml kesme puanına goumlre YİYErsquoden aldıkları puanlar karşılaştırılmış ve yapılan t testinde
hastaların kaccedilıngan bağlanma puanları arasında ise anlamlı duumlzeyde farklılık olduğu belirlenmiştir
(t=220 p=004) Depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olanlarda kaccedilıngan bağlanma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır
(tablo4)
TARTIŞMA
Son yıllarda uumllkemizde madde kullanımı nedeni ile tedavi başvurusunda bulunan hastalarla yapılan
ccedilalışmalarda hastaların ccediloğunluğunun erkek genccedil erişkin bekacircr ya da ayrılmış bir işte ccedilalışmayan
ya da duumlzensiz ccedilalışan ve eğitim yılı yuumlksek bireyler olduğu bildirilmiştir (3536) Bizim ccedilalışma
grubumuzu oluşturan hastaların da genel olarak benzer demografik oumlzelliklere sahip oldukları
belirlenmiştir
Yapılan ccedilalışmalar madde kullanım bozukluklarının diğer psikiyatrik bozukluklarla bir arada goumlruumllme
oranının bir hayli yuumlksek olduğunu ortaya koymaktadır (2336) Depresyon madde kullanım
bozukluklarına sıklıkla eşlik eden ruhsal sorunlardan biridir (3637) Alkol veya madde bağımlılarındaki
psikiyatrik komorbiditeye youmlnelik yapılan ccedilalışmalarda madde bağımlılığı olan hastaların 192 ila
79rsquounda depresif bozuklukların goumlruumllduumlğuuml bildirilmektedir (436-38) Alkol bağımlıları ile yapılan bir
başka araştırmada yaşam boyu majoumlr depresyon sıklığı 35 olarak belirtilmiştir (37) Bizim
ccedilalışmamıza katılan hastaların 768rsquoinde depresif belirti duumlzeyi yuumlksek bulunmuştur Bu sonuccedil
bağımlı hastalarda depresif belirtilerin bir hayli yaygın olduğunu desteklemektedir
Darccedilın ve arkadaşlarının (36) yatarak tedavi goumlren bağımlı hastalarla yaptığı ccedilalışmada Eksen I ya da
Eksen II ek tanının varlığına goumlre hastaların yaşının medeni durumunun ve eğitim suumlresinin
değişmediğini belirtmiştir Bizim ccedilalışmamızda da yaş ve medeni duruma goumlre hastaların depresyon
oranları arasında anlamlı bir farklılık bulunmazken cinsiyet ve eğitim duumlzeyinin hastaların depresif
belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılığa yol accediltığı belirlenmiştir Ccedilalışmamıza goumlre erkeklerde depresif
belirti duumlzeyi anlamlı duumlzeyde daha yuumlksektir Depresyonun genel popuumllasyonda kadınlarda daha
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
yaygın goumlruumllduumlğuuml (39) bilinmekle birlikte ccedilalışma grubumuzu oluşturan hastalar iccedilinde kadın oranının
bir hayli duumlşuumlk olmasının bu sonucu ortaya ccedilıkarmış olabileceği duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr Ccedilalışmamızda eğitim
duumlzeyinin de hastalardaki depresif belirti oranlarını etkilediği ve genel olarak eğitim duumlzeyi yuumlkseldikccedile
depresyon goumlruumllme oranının arttığı belirlenmiştir
Ailede ruhsal hastalık madde kullanımı iccedilin risk faktoumlrleri arasında yer almaktadır (40) Ccedilalışmamıza
goumlre her doumlrt hastadan biri ruhsal bir hastalık nedeni ile tedavi goumlrmuumlş bir aile uumlyesine sahiptir Aile
uumlyelerinde ruhsal hastalığın bulunması hastalarda depresif belirti oranını yuumlkseltmektedir Yazında
ebeveyn ruhsal hastalıklarının yaşamın ileri doumlnemlerinde ve sonraki kuşaklarda anksiyete ve
depresyona yol accediltığı belirtilmektedir (41)
Mevcut ccedilalışmalar madde kullananların diğer aile uumlyelerinde madde kullanım yaygınlığının yuumlksek
olduğunu goumlstermektedir (4243) Bizim sonuccedillarımız da bu youmlnde olup her iki hastadan birinin
ailesinde alkol madde ya da her ikisini de kullanan bir kişi bulunmaktadır Ccedilalışmamıza goumlre ailedeki
madde kullanım durumu bağımlı hastalardaki depresif belirti goumlruumllme oranını etkilemekte ve ailesinde
madde kullanımı olan hastalarda depresif belirtiler daha yaygın olarak goumlruumllmektedir
Yetişkin yaşamında depresyona olan yatkınlığın ccedilocukken anneyle kurulan ilişkide kayıplar aksamalar
ilişkili olduğu ileri suumlruumllmektedir (44) Ebeveyn kaybı ise madde kullanımına zemin hazırlayan risk
faktoumlrleri arasındadır (45) Ccedilalışmamızda hastaların yarıdan fazlası kuumlccediluumlk yaşta aile iccedilerisinde bir
kayıp yaşamış ve kayıp yaşayan bağımlı hastalarda yaşamayanlara goumlre depresif belirti duumlzeyleri
daha yuumlksek bulunmuştur Erken ccedilocukluk doumlnemindeki kayıp yaşantısının depresif belirtiler
geliştirmeye karşı daha duyarlı hale getirdiği saptanmıştır (46)
Madde bağımlıları arasında ccediloğul madde kullanımı sıktır (36) Ccedilalışmamıza katılan hastalarda da
ccediloğul madde kullanım oranı daha yuumlksektir Kullanılan madde tuumlruuml sayısı ile depresif belirti duumlzeyi
arasında pozitif youmlnde ilişki olduğu bildirilmiştir (47) Ccedilalışmamızda da ccediloğul madde kullanan
hastalarda depresif belirti oranı daha yuumlksektir ancak bu durum istatistiksel olarak anlamlı duumlzeyde
bulunmamıştır
Alkol madde bağımlılığında remisyon ve relaps bağımlılığın doğal gidişini belirleyen iki temel suumlreccediltir
Alkol madde bağımlısı hastaların yarısından fazlasının arındırma tedavisi sonrası relaps yaşadıkları
bu relapsların sıklıkla olumsuz duygusal durumların tetiklediği depresyon anksiyete gibi bozukluklar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
nedeni ile meydana geldiği goumlruumllmuumlştuumlr (4849) Ancak alkol madde kullanım bozukluğuna eşlik eden
psikiyatrik bozukluklar bağımlılığın tanı gidiş ve tedavisini guumlccedilleştirmekte tedaviyi bırakma sıklığını
arttırmaktadır (50) Oumlzellikle eşlik eden depresif belirtiler bağımlılıkta var olan sorunların şiddetini
arttırmaktadır (51) Alkolizmde goumlzlenen relapsların genel olarak depresif belirtiler eşliğinde geliştiğini
ileri suumlruumllmuumlştuumlr (51) Bizim ccedilalışmamızda da depresif belirtileri yuumlksek olan kişilerde hastanede yatış
sayısının daha fazla olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Bu durum madde kullanımına depresyonun eşlik etmesi ile
tedavi arayışı sıklığının arttığını duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr Choi ve Jeong (52) ccedilalışmalarında depresif alkol
bağımlılarında yatışların arttığından soumlz etmişlerdir Alkol bağımlılarında depresif duygu durumun
ruminatif duumlşuumlnce yapısını desteklediğini bu duumlşuumlncenin maladaptif bir şekilde bireyi sorunlarına
ccediloumlzuumlm bulmaktan uzaklaştırdığı ve tedavi suumlrecinin olumsuz etkilendiğini duumlşuumlnuumllmektedir (5354)
Bağımlılık davranışında kişiliğin roluuml vurgulansa da yatkınlığı belirleyen oumlzguumll bir kişilik yapısı
tanımlanmamıştır Ancak bağımlı guumlvensiz engellenme eşiği duumlşuumlk kişilerde madde kullanım
bozukluklarına sık rastlandığı belirtilmiştir (55) Ccedilalışmamızda ise depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanlarının daha yuumlksek işbirliği yapma ve kendini aşma puanlarının
daha duumlşuumlk olduğu belirlenmiştir Zarardan kaccedilınma sıklıkla psikiyatrik bozukluklarda goumlruumllen bir
oumlzelliktir (56) Zarardan kaccedilınan bireyler gelecekte olabilecek sorunlar iccedilin koumltuumlmser endişeler
belirsizlik korkusu gibi pasif kaccedilınma davranışları goumlsteren kişiler olarak tanımlanmakta ve bu kişilerin
depresyon geliştirme olasılıklarının yuumlksek olduğu belirtilmektedir (3357) Yuumlksek zarardan
kaccedilınmanın yanı sıra duumlşuumlk işbirliği yapma da depresyona yatkınlığı arttırmaktadır (57) Depresyon
tanılı hastalardan elde edilen bu sonuccedillar ccedilalışma bulgularımız ile uyumlu goumlruumlnmekle birlikte kendini
aşma boyutunda farklılık goumlstermektedir Kendini aşma olgunluk goumlstergesidir Ccedilevre ile ilgili
farkındalık ve hayata daha geniş bir accedilıdan bakış accedilısı sağlar Bazı araştırma sonuccedillarında
depresyonlu hastaların kendini aşma puanlarının yuumlksek bulunması ccedilalışma bulgularımız ile
ccedilelişmektedir Bizim ccedilalışmamızda kendini aşma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır Bu sonuccedil bize oumlrneklem
grubunun alkol madde bağımlılarından seccedililmiş olmasının buna neden olduğunu duumlşuumlnduumlrmektedir
Reedsrsquoin teorisine goumlre psikolojik iyilik hali ile kendini aşma arasında doğrusal bir ilişki vardır Yazında
alkol madde bağımlılarında psikolojik iyilik halinde azalmanın kendini aşma da yetersizliğe neden
olduğu bildirilmiştir (5859) Kendini aşma kendini unutma kişilerarası oumlzdeşim ve manevi kabulden
oluşmaktadır ve kendini aşan bireyler yaratıcı bencil olmayan manevi duyguları olan idealist
bireylerdir (34) Cloninger klinik ccedilalışmalarda duumlşuumlk kendini aşmanın şizoid ve duumlrtuumlsel kişiliklerle
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
bağlantılı olduğunu goumlstermiştir (60) Bu doğrultuda bağımlı hastalarda yaygın olarak goumlruumllen depresif
belirtilerin hastaların yuumlksek duumlzey zarardan kaccedilınma duumlşuumlk duumlzey iş birliği yapma kendini aşma
oumlzellikleriyle ilişkili olabileceği duumlşuumlnuumllebilir
Temeli bebeklik doumlneminde oluşan bağlanma biccedilimi bireyin kişilik gelişiminde davranışlarında ve ruh
sağlığında buumlyuumlk bir oumlneme sahiptir (60) Yapılan ccedilalışmalar bağlanma biccedilimi ile riskli davranışlar
arasında ilişki olduğunu ortaya koymuştur (61) Genellikle kaygılı bağlanma anksiyete ve depresyonla
ilişkilendirilirken kaccedilıngan bağlanma dışavurum bozuklukları oumlzellikle de davranım bozukluklarıyla
ilişkilendirilmiştir (62) Bağlanma biccedilimi ile madde kullanımı arasındaki ilişkiyi araştıran ccedilalışmalara
bakıldığında madde kullanımının guumlvensiz bağlanma ile ilişkili olduğu goumlsterilmiştir (11126063)
Ebeveynleri ile guumlvenli bağlanma geliştiremeyenlerin madde kullanma eğilimleri artmaktadır (61)
Madde kullanan ergenlerle yapılan bir ccedilalışmada guumlvensiz bağlanma geliştirmişlerde madde kullanım
oranının yuumlksek olduğunu goumlstermektedir (60) Bununla birlikte ccedilalışmamızda depresif belirti duumlzeyi
duumlşuumlk hastalarda kaccedilınan bağlanmanın daha yuumlksek olduğu belirlenmiştir Kaccedilınmacı bağlanmada
bireylerin sorunlardan ve ccediloumlzuumlm arayışlarından kaccedilındıkları goumlruumllmektedir (7) Bu sonuccedil bize depresif
belirtileri olan hastaların sorunlar karşısında daha fazla ccediloumlzuumlm arayışı iccedilinde olduklarını
duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr
Ccedilalışmamızın bazı kısıtlılıkları bulunmaktadır En oumlnemli kısıtlılık ccedilalışmanın kesitsel bir ccedilalışma
olmasıdır Depresif belirti ve mizaccedil- karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri arasındaki ilişkinin
belirlenmesinde daha kesin sonuccedillar elde edebilmek iccedilin yapılacak bir takip ccedilalışmasının sonuccedilları
daha değerli olabilir Ccedilalışmada alkolmadde bağımlılarında depresif belirti goumlsterme durumları mizaccedil-
karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri accedilısından değerlendirilmiştir Diğer bir kısıtlılık ccedilalışmamızda
kullandığımız oumllccedileklerin oumlz bildirim oumllccedilekleri olmasıdır Bu oumllccedilekler kişinin beyanına dayalı oldukları
iccedilin her zaman doğru yanıt alınmayabilmekte katılımcı sosyal ccedilevresi ve kuumlltuumlrel oumlzelliklerine goumlre
farklı bakış accedilıları geliştirebilmektedir Ccedilalışmamız alkol-madde bağımlısı hasta grubunda
depresyonun kişilik ve bağlanma ilişkisini araştırmış ilk ccedilalışma olmasından dolayı klinik literatuumlre
oumlnemli katkısı olacağı kanısındayız
Tuumlm bu kısıtlılıklara rağmen elde edilen bulgular madde bağımlılarında depresyonun dikkate alınması
gereken oumlnemli bir sorun olduğunu goumlstermektedir Ccedilalışmamız bazı demografik kişilik ve bağlanma
oumlzelliklerinin hastaların depresyon duumlzeylerini etkilediğini ortaya koymuştur Bulgularımıza dayanarak
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
hastalardaki eşlik eden depresif belirtilerin tedavi edilmesi kadar bu sorunlara yatkınlık yaratan kişilik
ve bağlanma oumlzelliklerinin de ele alınmasının uzun suumlreli bağımlılık tedavisinde yararlı olabileceği
duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr
KAYNAKLAR
1 Driessen M Veltrup C Wetterling T John U Dilling H Axis I and axis II comorbidity in alcohol
dependence and the two types of alcoholism Alcohol Clin Exp Res 19982277ndash86
2 Fridrici C Leichsenring-Driessen C Driessen M Wingenfeld K Kremer G Beblo T The
individualized alcohol Stroop task no attentional bias toward personalized stimuli in alcohol-
dependents Psychol Addict Behav 2013 27 62ndash70
3 Foulds JA Douglas Sellman J Adamson SJ Boden JM Mulder RT Joyce PR Depression
outcome in alcohol dependent patients an evaluation of the role of independent and
substance-induced depression and other predictors J Affect Disord 2015 15503-10
4 Lubman DL Allen NB Rogers N Cementon E Bonomo Y The impact of co-occurring mood
and anxiety disorders among substance-abusing youth J Affect Disord 2007103105-12
5 Bottonari KA Roberts JE Kelly MAR Kashdan TB Ciesla JA A prospective investigation of
the impact of attachment style on stress generation among clinically depressed
individuals Behav Res ampTher 200745179ndash188
6 Rholes WS Simpson JA Kohn JL Wilson CL Martin AM Tran S Kashy DA Attachment
orientations and depression a longitudinal study of new parents J Pers Soc Psychol 2011
100567-86
7 Bartholomew K Horowitz LM Attachment styles among young adults a test of a four-category
model J Pers Soc Psychol 1991 61226-44
8 Hazan C Shaver PRRomantic love conceptualized as an attachment process Journal of
Pers Soc Psychol 1987 52 511ndash524
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
9 Abdul Kadir NB Bifulco A Insecure attachment style as a vulnerability factor for depression
recent findings in a community-based study of Malay single and married mothers Psychiatry
Res 2013210919-24
10 Khantzian EJ Treating addiction as a human process Lanham Jason Aronson2007 Books
11 Wyrzykowska E Głogowska K Mickiewicz K Attachment relationships
among alcohol dependent persons Alcoholism and Drug Addiction 2014 27 145-161
12 Wedekind D Bandelow B Heitmann S Havemann-Reinecke U Engel KR Huether G
Attachment style anxiety coping and personality-styles in withdrawn alcohol addicted
inpatients Subst Abuse Treat Prev Policy 2013 8 1
13 Thorberg FA Young RM Sullivan KA Lyvers M Hurst CP Connor JP Feeney GFX
Alexithymia in alcohol dependent patients is partially mediated by alcohol expectancy Drug
Alcohol Depend 2011116238ndash241
14 Wilkinson RB Mulcahy R Attachment and interpersonal relationships in postnatal depression
J Reprod Infant Psychol 201028 252ndash265
15 Troxel WM Cyranowski JM Hall M Frank E Buysse DJ Attachment anxiety relationship
context and sleep in women with recurrent major depression Psychosom Med 2007 69692ndash
699
16 Conradi HJ de Jonge P Recurrent depression and the role of adult attachment A prospective
and a retrospective study J Affect Disord 200911693ndash99
17 Cloninger CR Sigvardsson S Bohman M Childhood personality predicts alcohol abuse in
young adults Alcohol Clin Exp Res 1988 12 494-505
18 Eysenck HJ Eysenck SBG Manual of the Eysenck Personality Questionnaire London
Hodder and Stoughton1975
19 Shin SH Hong HG Jeon SM Personality and alcohol use The role of impulsivity Addict
Behav 201237102-7
20 Pennay A Cameron J Reichert T Strickland H Lee NK Hall K et al
A systematic review of interventions for co-occurring substance use disorder and borderline
personality disorder J Subst Abuse Treat 201141363-73
21 Hemphill JF Hare RD Wong S Psychopathy and recidivism A review Legal Crımınol Psych
1998 3 139-170
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
22 Porter S Woodworth M lsquoIm sorry I did ithellip but he started itrsquo A comparison of the official and
self-reported homicide descriptions of psychopaths and nonpsychopathsrdquo Law Hum Behav
2007 31 91-107
23 Hare RD Manual for the Revised Psychopathy Checklist (2nd ed) Toronto Canada Multi-
Health Systems 2003
24 Vergeacutes A Jackson KM Bucholz KK Trull TJ Lane SP Sher KJ Personality disorders and the
persistence of substance use disorders A reanalysis of published NESARC findings J
Abnorm Psychol 2014123 809-20
25 Griffith JW Zinbarg RE Craske MG Mineka S Rose RD Waters AM et al Neuroticism as a
common dimension in the internalizing disorders Psychol Med 201040 1125ndash1136
26 Noteboom A Beekman ATF Vogelzangs N Pennin B WJH Personality and social support
as predictors of first and recurrent episodes of depression J Affect Disord 2016 190 156ndash
161
27 Najt P Fusar-Poli P Brambilla P Co-occurring mental and substance abuse disorders a
review on the potential predictors and clinical outcomes J Psychiatr Res 2011 186 159ndash164
28 Dagher RK Green KM Does depression and substance abuse co-morbidity affect
socioeconomic status Evidence from a prospective study of urban African Americans J
Psychiatr Res 2015 225 115-121
29 Beck AT Ward CH Mendelson M Mock J Erbaugh J An inventory for measuring depression
Arch Gen Psychiatry 19614561-71
30 Hisli N Beck Depresyon Envanterinin geccedilerliliği uumlzerine bir ccedilalışma Turk J Psychol
19886118-22
31 Brennan KA Shaver P R Attachment styles and personality disorders Their connections to
each other and to parental divorce parental death and perceptions of parental caregiving J
Pers 1998 66 835-878
32 Suumlmer N Guumlngoumlr D Yetişkin bağlanma stilleri oumllccedileklerinin Tuumlrk oumlrneklemi uumlzerinde
psikometrik değerlendirmesi ve kuumlltuumlrlerarası bir karşılaştırma Turk J Psychol 1999 14 71-
109
33 Cloninger CR Svrakic DM Przybeck TR A psychobiological model of temperament and
character Arch Gen Psychiatry 1993 50 975-990
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
34 Koumlse S Sayar K Ak İ Aydın N Kalelioğlu Uuml Kırpınar İ et al Turkish version of the
Temperament and Character Inventory (TCI) Reliability validity and factorial structure Bull
Clin Psychopharmacol 200414107-131
35 Guumlleccedil MY Elbay RY Şayakccedilı S Meteris H Hariri AG Tezcan AE Yatan psikiyatri
hastalarında madde kullanımı ve hastalıklara goumlre dağılımı Retrospektif bir ccedilalışma Duumlşuumlnen
Adam 2010 23166-173
36 Enez-Darccedilın A Nurmedov S Noyan CO Yılmaz O Dilbaz N Oumlzel Bir Bağımlılık Merkezinde
Yatarak Tedavi Goumlren Hastalarda Psikiyatrik Eş Tanının Bağımlılığın Seyri ile İlişkisi Duumlşuumlnen
Adam 2015 28196-203
37 Oumlner H Tamam L Levent BA Oumlner S Alkol bağımlılığı olan yatan hastalarda Eksen I ve
Eksen II eş tanılarının değerlendirilmesi Klin Psikofarmakol Bul 200212 14-22
38 İnce A Doğruer Z Tuumlrkccedilapar MH Erken ve geccedil başlangıccedillı erkek alkol bağımlılarında
sosyodemografik klinik ve psikopatolojik oumlzelliklerin karşılaştırılması Klin Psikiyatr Derg 2002
5 82-91
39 Yaşar RM Depresyonun kadınlaşması Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
2007172251-281
40 Clark DB Cornelius JR Kirisci L Tarter RE Childhood risk categories for adolescent
substance involvement a general liability typology Drug Alcohol Depend 2005 77 13ndash21
41 Guumlltekin BK Ruhsal Bozuklukların Oumlnlenmesi Kavramsal Ccedilerccedileve ve Sınıflandırma
Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 20102583594
42 Evren C Oumlgel K Alkolmadde bağımlılarında dissosiyatif belirtiler ve ccedilocukluk ccedilağı travması
depresyon anksiyete ve alkolmadde kullanımı ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 2003 430-
37
43 Alikaşifoğlu M Madde kullanımı risk faktoumlrleri ve koruyucu faktoumlrler Adolesan Sağlığı
Sempozyum Dizisi 200543 73-83
44 Tuumlzuumln O Sayar K Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji Duumlşuumlnen Adam 20061924-39
45 Akfert SK Ccedilakıcı E Ccedilakıcı M Uumlniversite oumlğrencilerinde sigara-alkol kullanımı ve aile sorunları
ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 20091040-47
46 Slavich GM Monroe SM Gotlib IH Early parental loss and depression history Associations
with recent life stress in major depressive disorder J Psychiatr Res 201145 1146-1152
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
47 Westermeyer J Wahmanholm K Thuras P Effects of childhood physical abuse on course and
severity of substance abuse Am J Addict 2001 10101-110
48 Yılmaz A Can Y Bozkurt M Evren C Alkol ve Madde Bağımlılığında Remisyon ve
Depreşme Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 2014 6 243-256
49 Hiremath P Naregal P Chendake M Mohite VR Factors affecting alcohol relapse among
alcoholic clients at Tertiary care Hospital IJAR 2015 5784-786
50 Weich L Pienaar W Occurrence of comorbid substance use disorders among acute
psychiatric inpatients at Stikland Hospital in the Western Cape South Africa Afr J Psychiatry
(Johannesbg) 2009 12 213-217
51 Greenfield SF Weiss RD Muenz LR Vagge LM Kelly JF Bello LR et al The effect of
depression on return to drinking Arch Gen Psychiatry 1998 55 259-265
52 Choi BY Jeong HCrelationship between alcohol dependence and depression of alcohol
dependent ınpatients IJBSBT 2015 7 375-382
53 Ekinci O Arman AR Melek I Bez Y Berkem M The phenomenology of autistic regression
Subtypes and associated factors ECAP 20122123ndash29
54 Janowsky DS Fawcett J Meszaros K Verheul R Core heritable personality characteristics
and relapse in alcoholics Alcohol Clin Exp Res 2001 2594-98
55 İbiloğlu AO Ccediliccedilek U Kalkan E Nikotin bağımlılığında mizaccedil klinik ve demografik oumlzellikler
Literatuumlr Sempozyum 2014133-39
56 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Turk J Psychol 2012 27 21-30
57 Hansenne M Reggers J Pinto E Kjiri K Ajamier A Ansseau M Temperament and character
inventory (TCI) and depression J Psychiatric Res 1999 33 31-36
58 Diacuteaz LP Alba H Sanchez IM Vulnerability to alcohol consumption spiritual transcendence
and psychosocial well-being test of a theory Rev Latino-Am Enfermagem 2016242702
59 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Tuumlrk Psikoloji Dergisi 2012 27 21-30
60 Coumlmert IT Oumlgel K Madde kullanan ergenlerin bağlanma stilleri Addicta 2014 1 9-40
61 Morsuumlnbuumll Uuml Attachment and risk taking are they interrelated IJoSS 20094 233-7
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
62 Kesebir S Oumlzdoğan KS Uumlstuumlndağ MF Bağlanma ve psikopatoloji Psikiyatride Guumlncel
Yaklaşımlar 20113 321-42
63 Kassel JD Wardle M Roberts JE Adult attachment security and college student substance
use Addict Behav 2007 32 1164-1176
Tablo 1 Hastaların demografik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Cinsiyet
Kadın
Erkek
8 (119)
59 (881)
42 (189)
180 (811)
118 004
Medeni durum
Evli
Boşanmış
Bekar
34 (50)
29 (44)
4 (6)
107 (48)
88 (40)
25 (12)
166 gt005
Eğitim duumlzeyi
Okur yazar
İlkoumlğretim
Ortaoumlğretim
Lise
Yuumlksekokulfakuumllte
4 (6)
11 (164)
18 (269)
26 (388)
8 (119)
2 (09)
30 (135)
50 (225)
75 (338)
65 (293)
1358 0009
Aile uumlyelerinde ruhsal hastalık varlığı
Evet
Hayır
2 (3)
65 (97)
45 (203)
177 (797)
1129 0001
Aile uumlyelerinde alkol ya da madde
kullanımı
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Yok
Var
45 (672)
22 (328)
93 (435)
121 (565)
1523 0002
Kayıp yaşama
Yok
Var
31 (463)
36 (537)
77 (347)
145 (653)
295 005
Şiddete maruz kalma
Yok
Var
25 (373)
40 (607)
88 (396)
136 (624)
1157 0009
Tablo 2 Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Madde kullanma biccedilimi
Sadece madde kullanan
Sadece alkol kullanan
Alkol-madde birlikte kullanan
6 (8)
28 (43)
33 (49)
18 (8)
80 (36)
124 (56)
091 gt005
Madde kullanma suumlresi
3 aydan az
4 ay-1 yıl
1-5 yıl
5 yıldan fazla
2 (6)
11 (28)
14 (35)
12 (31)
21 (14)
29 (19)
42 (28)
59 (39)
442 gt005
Madde kullanma nedenleri
Popuumller olmak
Problemlerden kaccedilmak
Merak
Guumlveni arttırmak
Ben bağımlı olmam
Keyif almak
1 (24)
9 (22)
17 (415)
2 (49)
4 (98)
8 (195)
18 (119)
43 (285)
37 (245)
9 (6)
6 (4)
38 (252)
930 0041
Madde kullanma nedeni ile
hastaneye yatış sayısı
1 yatış
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Madde Bağimlilarinin Depresif Belirtiler Ve Depresif Belirtilerle Ilişkili Değişkenler Youmlnuumlnden
Incelenmesi
Guumllseren Keskin Aysun Babacan Guumlmuumlş
Doccedil Dr Ege Uumlniversitesi Atatuumlrk Sağlık Hizmetleri Meslek Yuumlksek Okulu
Doccedil Dr Ccedilanakkale Uumlniversitesi Sağlık Yuumlksek Okulu
Yazışma Adresi Doccedil Dr Guumllseren Keskin
Ege Uumlniversitesi Atatuumlrk Sağlık Hizmetleri Meslek Yuumlksek Okulu Bornova İZMİR
Tel 0232 3393564
Email gulserencopyegeedutr
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
ALKOLMADDE BAĞIMLILARININ DEPRESİF BELİRTİLER ve DEPRESİF BELİRTİLERLE
İLİŞKİLİ DEĞİŞKENLER YOumlNUumlNDEN İNCELENMESİ
OumlZET
Amaccedil Bu ccedilalışmada alkolmadde bağımlılarında depresif belirti ve depresif belirti duumlzeyini
etkileyebileceği duumlşuumlnuumllen bağlanma ve kişilik oumlzelliklerinin değerlendirilmesi amaccedillanmıştır Youmlntem
Ccedilalışmanın oumlrneklemi Ege Uumlniversitesi Madde Bağımlılığı Toksikoloji ve İlaccedil Bilimleri Enstituumlsuuml Ege
Uumlniversitesi Psikiyatri Kliniği AlkolMadde bağımlılığı biriminde serviste yatırılarak ya da ayaktan takip
ve tedavi edilen alkol ve madde bağımlılığı tanısı konmuş 312 hasta ile goumlruumlşme yapılarak
oluşturulmuştur Ccedilalışmada hastalara sosyodemografik veri formu Beck Depresyon Envanteri (BDE)
Mizaccedil ve Karakter Envanteri (MKE) Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri uygulanmıştır Bulgular
Ccedilalışmaya katılan hastaların yaş ortalaması 325plusmn110rsquodir Hastaların (768)rsquosinde depresif belirti
duumlzeyi yuumlksek (BDE gt17) olarak saptanmıştır Bağımlılarda depresif belirti duumlzeyi ile kaccedilıngan
bağlanma puanları arasında anlamlı duumlzeyde farklılık olduğu belirlenmiştir Ccedilalışmaya katılan
hastaların MKErsquoden aldıkları puanlar BDE kesme puanına goumlre değerlendirildiğinde hastaların
zarardan kaccedilınma işbirliği yapma ve kendini aşma boyutlarında depresif belirti duumlzeylerinin anlamlı
duumlzeyde farklı olduğu saptanmıştır Sonuccedil Ccedilalışmamız bazı kişilik ve bağlanma oumlzelliklerinin
hastaların depresif belirti duumlzeylerini etkilediğini ortaya koymuştur
Anahtar Soumlzcuumlkler alkol madde bağımlılık depresyon bağlanma
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
INVESTIGATION OF ALCOHOL SUBSTANCE ABUSERS IN TERMS OF DEPRESSİVE
SYMPTOMS AND RELATED VARIABLES OF DEPRESSİVE SYMPTOMS
ABSTRACT
Objective It is aimed to evaluate the depressive symptoms and bonding and personality traits
thought to affect the level of depressive symptoms in alcohol and substance abusers
Methods The study sample consists of 312 patients that are diagnosed with alcohol and substance
dependence followed by inpatient or outpatient unit in Ege University Drug Addiction Institute of
Toxicology and Pharmaceutical Science Ege University Department of Psychiatry alcohol drug
dependency unit In the study sociodemographic data form Beck Depression Inventory (BDI) the
Temperament and Character Inventory (TCI-Temperament) Experiences in Close Relationships
Inventory was applied by using face to face interviews
Results The mean age of the patients in the study was 325 plusmn 110 It is found that 768 of the
patients had high levels of depressive symptoms (BDIgt 17) It was determined to be a significant
difference between the level of avoidant attachment scores and depressive symptoms scores of the
patients In the evaluation of TCI scores according to BDI cut-off scores it is found that depressive
symptoms levels in the harm avoidance cooperate and self-transcendence of the patients are
significantly different
Conclusion Our study showed that certain personality and bonding characteristics of the patient affect
the depressive symptoms levels
Keywords alcohol substance addiction depression attachment
Keywords alcohol drugs addiction depression attachment
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
GİRİŞ
Alkol ve madde kullanımı nedeni ile tedavi goumlren hastaların buumlyuumlk ccediloğunluğu depresif yakınmalardan
şikacircyet ederler (12) B u belirtiler sıklıkla tedaviye yanıt vermesine rağmen alkol ve madde bağımlılığı
tedavisinin koumltuuml sonuccedillanacağının da habercisidir Oumlzellikle ağır alkol iccedilicilerinde alkol bırakılsa dahi
gelecekte depresyon geliştirme riski yuumlksektir (23) Epidemiyolojik ve klinik ccedilalışmalarda alkol ve
madde kullanım bozukluklarında depresif bozukluklar ve kaygı bozuklukları gibi ruhsal bozuklukların
oldukccedila sık goumlruumllduumlğuuml belirlenmiştir Alkol ve madde kullanımı olan bireylerin 79rsquounda depresyon
76rsquosında anksiyete bozuklukları goumlzlenmiştir (4)
Erişkinlerde guumlvensiz bağlanma stilinin depresyon riskini arttırdığı belirlenmiştir (56) Bağlanma
kuramı bireyin gelecekte duumlşuumlk benlik saygısı depresyon sorunlu kişilerarası ilişkiler geliştirme
riskiyle guumlvensiz bağlanma arasındaki ilişkiyi gelişimsel bağlamda anlamaya ccedilalışan bir yaklaşım
sunar Guumlvensiz bağlanma stili ccedilocukluk ccedilağında ccedilarpık iccedilsel ccedilalışma modelleri ile ccedilocuk ve ebeveyn
arasında geliştirilmiş yetişkinlik doumlneminde bireyin kendi ve başkaları ile ilgili olumsuz benlik algısı
geliştirmesine neden olan bir bağlanma şeklidir (7-9) Yazında guumlvensiz bağlanma stilinin yaşam boyu
psikopatoloji geliştirme riskini arttırdığı ifade edilmiştir (1011) Ampirik ccedilalışmalarda alkol ve diğer
psikoaktif madde bağımlısı hastaların guumlvensiz bağlanma stili geliştirdikleri oumlzellikle bu guumlvensiz
bağlanma stillerinden kaccedilınmacı bağlanma stilinin yaygın olduğu bildirilmiştir Ayrıca guumlvensiz
bağlanma stili geliştirmiş olan alkol bağımlılarında yaygın anksiyete depresyon şizoid oumlzellikler ve
aleksitiminin de sık goumlzlendiği belirlenmiştir (11-13) Ebeveyni ile korkulu ve kaygılı bağlanma stili
geliştirmiş bireylerde depresyon daha sık goumlruumllmektedir (14) Oumlzellikle uzamış depresyonlarda kaygılı
bağlanma stili daha fazla rastlanan bir durumdur Kaygılı bağlanmanın bireylerde kişilerarası ilişkilerde
bozulmaya neden olduğu guumlvensizlik terkedilme korkusunu desteklediği ve işlevsel olmayan başa
ccedilıkma stratejilerinin kullanımına neden olduğu anlaşılmıştır (15) Anksiyoumlz bağlanma stilinin depresyon
sıklığının arttığı saptanmıştır (16)
Alkol ve madde kullanımının etiyolojisinde genetik noumlrobiyolojik psikolojik ccedilevresel ve kuumlltuumlrel
faktoumlrler etkilidir Oumlzellikle etiyolojik araştırmalar alkol kullanımı ve kişilik oumlzellikleri uumlzerine
yoğunlaşmıştır Cloninger ve Eysenkrsquoin kişilik modellerine goumlre zarardan kaccedilınma ve noumlrotizm ile
kendini goumlsteren olumsuz duygusallığın erkeklerdeki alkol kullanım bozukluklarında daha sık
goumlruumllduumlğuuml belirlenmiştir (1718) Alkol ve madde kullanım bozuklukları ve duumlrtuumlsel kişilik yapısının
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
ilişkili olduğuna odaklanılmıştır (19) Madde kullanım bozukluklarında borderline kişilik bozukluğu
prevalansı da oldukccedila yuumlksektir ve kendine zarar verme intihar girişimi psikososyal yıkım ağır
psikopatoloji riskini arttırmaktadır (20) Madde bağımlılığı ile birlikte goumlruumllen ruhsal sağlık sorunlarının
yanı sıra oumlzellikle şiddet eylemlerine yatkınlık yaratan psikopatik kişilik oumlzellikleri de sıklıkla
goumlzlenmektedir Bu hastalarda succedil iccedileren davranışlara youmlnelme sıklığının arttığı belirlenmiştir (2122)
Kanadalı psikolog Hare (23) alkol ve madde bağımlılarında sıklıkla goumlzlendiği duumlşuumlnuumllen psikopatik
kişiliğin buumlyuumlklenme empati eksikliği duumlrtuumlsellik gibi antisosyal davranışlarla ilişkili olduğunu
bildirmiştir Ulusal epidemiyolojik araştırmalarda alkol ve madde bağımlılarında antisosyal şizotipal ve
borderline kişilik bozukluklarının daha fazla goumlruumllduumlğuuml belirlenmiştir (24) Ayrıca oumlzellikle noumlrotik ve
dışa doumlnuumlk kişilik oumlzelliği ile depresyon arasındaki ilişkiyi destekleyen ccedilalışmalar mevcuttur (25)
Noumlrotik yapının tekrarlayan depresyonda sıklıkla goumlruumllduumlğuuml belirlenmiştir (26)
Madde ve alkol kullanımı ile birlikte depresyonun varlığı bağımlılık prognozunu olumsuz olarak
etkilemektedir Ccedilalışmalar alkol ve madde bağımlılığına komorbid gelişen depresyonun hastaneye
yatış sıklığını bağımlılığa bağlı yeti yitimi gelişme olasılığını ve tedaviden olumsuz sonuccedillar alma
olasılığını arttırdığını goumlstermiştir (2728) Alkol ve madde bağımlılarında depresyonu araştıran ccedilok
fazla ccedilalışma olmasına rağmen depresyonun ortaya ccedilıkışını arttırabilecek değişkenler uumlzerine
herhangi bir ccedilalışma yapılmamıştır Bu noktadan hareketle bu ccedilalışmada aşağıda belirtilen iki sorunun
cevabı araştırılmaktadır 1 Alkol ve madde bağımlılığında depresyonun ortaya ccedilıkışı bireyin bağlanma
stili kişilik oumlzelliklerinden etkilenir mi 2 Alkol ve madde bağımlılarında depresyon hangi değişkenler
tarafından yordanmaktadır Yordayan bu değişkenler depresyonda olan ve olmayan gruplarda farklılık
goumlstermekte midir
YOumlNTEM
Oumlrneklem
Ccedilalışmanın oumlrneklemi Aralık 2013 ile Nisan 2014 tarihleri arasında Ege Uumlniversitesi Madde
Bağımlılığı Toksikoloji ve İlaccedil Bilimleri Enstituumlsuuml Ege Uumlniversitesi Psikiyatri Kliniği AlkolMadde
Bağımlılığı Birimirsquonde serviste yatırılarak ya da ayaktan takip ve tedavi edilen klinisyen tarafından
DSM-IV tanı oumllccediluumltlerine goumlre alkolmadde bağımlısı tanısı konmuş 312 hasta ile goumlruumlşme yapılarak
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
oluşturulmuştur Bu hastaların 20rsquosi yatarak geri kalanı ise ayaktan tedavi alan hastalardır Hastalara
ccedilalışma protokoluuml accedilıklanmış ve yazılı bilgilendirilmiş onamları alınmıştır
Uygulama
Veri toplama haftada iki guumln 25 er dakikalık goumlruumlşmelerle gerccedilekleştirilmiştir Goumlruumlşme yapılan 312
hastanın 18rsquoi uygulanan oumllccedilekleri eksik doldurmalarından dolayı 5rsquoi eşlik eden noumlrolojik
hastalıklarından dolayı ccedilalışmadan ccedilıkarılmıştır Ccedilalışma kalan 289 hasta ile tamamlanmıştır
Ccedilalışmaya DSM-IV tanı kriterlerine goumlre alkol ve madde bağımlılığı tanısı konan 18-65 yaş arası
uygun kognuumlsyonu olan (Mini mental test puanları 25 puan ve uumlstuuml olan olgular alınmıştır)
detoksifikasyon sonrası doumlnemdeki alkol bağımlıları ile en son madde kullanımının ardından en az 2
haftalık suumlrenin geccedilmiş olduğu madde bağımlıları ccedilalışmaya alınmıştır
Alkolmadde bağımlılığı tanısına ek ciddi fiziksel sağlık problemleri noumlrolojik yıkımı depresyon dışında
diğer ciddi yıkım yapan ruhsal bozukluğu mental retardasyonu olanlar komorbid psikiyatrik hastalığı
olanlar iletişimi oumlnemli oumllccediluumlde etkileyecek duumlzeyde goumlrme işitme ve bilişsel kaybı olan olgular
ccedilalışmadan dışlanmıştır
Alkolmadde kullanım bozukluğu olan hastalarla goumlruumlşmeler klinisyenin yoksunluk semptomlarının
tam olarak kaybolduğuna youmlnelik değerlendirmesinin ardından gerccedilekleştirilmiştir
Araccedillar
Sosyodemografik veri formu Hastaların cinsiyet yaş eğitim duumlzeyleri medeni durumları aile
oumlykuumlsuuml gibi parametreleri iccedileren araştırmacılar tarafından yapılandırılmış goumlruumlşme formudur Ayrıca
hastalara ccedilocukluk ccedilağında aile uumlyeleri ile ilgili kayıp yaşayıp yaşamadıkları yaşadılar ise hangi aile
uumlyesini kaybettikleri sorulmuştur
Beck Depresyon Envanteri (BDE) Sağlıklı ve psikiyatrik hasta gruplarında kullanılan kendini
değerlendirme oumllccedileğidir Depresyon youmlnuumlnden riski belirlemek ve depresif belirtilerin duumlzeyini ve şiddet
değişimini oumllccedilmek iccedilin uygulanır Toplam puanın yuumlksek olması depresyon şiddetinin yuumlksekliğini
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
goumlsterir Beck ve arkadaşları (29) tarafından geliştirilen oumllccedileğin Tuumlrkccedile geccedilerlilik ve guumlvenilirlik
ccedilalışmaları yapılmıştır Oumllccedileğin kesme puanı 17rsquodir (30)
Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri (YİYE) Brennan ve arkadaşları tarafından geliştirilen
bağlanmadaki yakın ilişkilerde yaşanan kaygı ve başkalarından kaccedilınmayı oumllccedilen temel iki boyuttan
oluşan 36 maddelik bir oumllccedilektir (31) Oumllccedileğin iccedil tutarlılık katsayıları sırasıyla 086 ve 090 olarak
bulunmuştur (32)
Mizaccedil ve Karakter Envanteri (MKE) Cloningerin kişilik kuramını temel alarak geliştirdiği MKE 240
maddeden oluşan Doğru ya da Yanlış şeklinde yanıtlanan bir kendini değerlendirme oumllccedileğidir (33)
Bu 7 faktoumlrluuml kişilik envanterinin geccedilerlik ve guumlvenirliği hem genel popuumllasyonda hem de psikiyatrik
hastalarda sınanmış ve tekrarlanmıştır (34) MKE yenilik arayışı (YA) zarardan kaccedilınma (ZK) oumlduumll
bağımlılığı (OumlB) ve sebat etme (SE) olmak uumlzere doumlrt mizaccedil boyutunu ve kendini youmlnetme (KY)
işbirliği yapma (İY) ve kendini aşma (KA) olmak uumlzere uumlccedil karakter boyutunu değerlendiren sorular
iccedilerir Uumllkemizde MKErsquonin Tuumlrkccedile geccedilerlik ve guumlvenilirlik ccedilalışması Koumlse ve arkadaşları tarafından
yapılmıştır (34)
İstatistiksel değerlendirme
Veriler SPSS 150 for Windows paket programı ile değerlendirilmiştir İstatistiksel değerlendirmelerde
kategorik değişkenler arasındaki ilişkileri değerlendirmek uumlzere ki-kare testi iki gruba ait ortalamalar
arasındaki farkı değerlendirmek iccedilin t-testi uygulanmıştır Niteliksel verilerinin karşılaştırılmasında Ki-
kare testi kullanılmıştır Sonuccedillar 95rsquolik guumlven aralığında anlamlılık plt005 olarak kabul edilmiştir
BULGULAR
Demografik oumlzellikler
Ccedilalışmaya katılan hastaların yaş ortalaması 325plusmn110rsquodir olup 505rsquoi (n=145) 20 yaş altındadır
Katılımcıların 827rsquosi (n=239) erkektir Eğitim durumu 235rsquoinde (n=67) ortaokul 349rsquounda lise
(n=101) 253rsquouumlnde uumlniversite (n=73) geri kalanında ilkokul duumlzeyindedir (n=48) Hastaların 509rsquou
(n=147) oumlğrenci 339rsquou (n=98) boşanmıştır Boşanmış olanların 176rsquosı (n=18) boşanma sebebinin
alkol ve madde kullanımı nedeni ile gerccedilekleştiğini bildirmiştir
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Klinik oumlzellikler
Araştırmaya katılan hastaların kullandığı maddelerin başında alkol (889) (n=256) gelmektedir
Hastaların 51rsquoi (n=147) ccediloğul madde 38rsquosi (n=109) sadece alkol 11rsquoi (n=31) sadece bir madde
kullandığını ifade etmiştir Katılımcıların 25rsquoinin (n=72) ailesinde psikiyatrik bir hastalık nedeni ile
tedavi goumlren bir aile uumlyesi olduğu belirlenmiştir 622rsquosi (n=179) kuumlccediluumlk yaşta aile iccedilerisinde bir kayıp
yaşamıştır
BDOuml kesme puanı 17 ve altı puanlar duumlşuumlk depresif belirtiler 17rsquonin uumlzerindekiler ise yuumlksek depresif
belirtiler olarak değerlendirilmiş ve yapılan istatistiksel analizde 67 hastada (232) depresif belirti
duumlzeyi duumlşuumlk (BDOumllt17) 222 hastada (768) depresif belirti duumlzeyi yuumlksek (BDOumlgt17) bulunmuştur
Hastaların sosyodemografik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Kadınların 189rsquo (n=10) unun erkeklerin 881lsquoinin (n=210) depresif belirti duumlzeyinin yuumlksek olduğu
belirlenmiştir Cinsiyetlerine goumlre hastaların depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık olduğu
belirlenmiştir Kadınlarda 17 ve uumlstuuml puan alanların oranının erkeklerden daha yuumlksek olduğu
belirlenmiştir (χsup2=118 p=004) (tablo1)
Medeni durum hastaların depresif belirti duumlzeylerini etkilememiştir (χsup2=166 pgt005) (tablo1)
Hastaların eğitim durumlarına goumlre depresif belirtileri arasında anlamlı farklılık belirlenmiştir Eğitim
duumlzeyi lise ve uumlstuuml grupta depresif belirti duumlzeyi yuumlksek bulunmuştur (χsup2=1358 p=0009) (tablo1)
Ailede psikiyatrik tedavi goumlren bir birey varlığında hastaların depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı
farklılık olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Ailesinde psikiyatrik tedavi goumlren bireylerin depresyon duumlzeyleri yuumlksek
ccedilıkmıştır (χsup2=1129 p=0001) (tablo1)
Ccedilalışmaya katılan hastaların 132rsquosi (n=38) alkol 331rsquoi (n=95) madde 46rsquosı (n=13) her ikisini
de kullanan aile uumlyesine sahiptir 491rsquoinin ise ailesinde alkol ya da madde kullanan yoktur Hastalar
depresif belirti duumlzeylerine goumlre ailesinde alkol ya da madde kullanan hastalarla kullanmayanlar
arasında anlamlı farklılık olduğu belirlemiştir Ailesinde alkol ya da madde kullanan birey bulunan
hastaların depresif belirti
duumlzeyleri yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=1523 p=0002) (tablo1)
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Hastalara ccedilocukluk ccedilağında aile uumlyeleri ile ilgili kayıp yaşayıp yaşamadıkları sorulmuş 18 yas
oumlncesinde kayıp yaşayan hastaların 45 ebeveynini 10 kardeşini 35 buumlyuumlkanne
buumlyuumlkbabasını 2rsquo si ccedilocuğunu 8 diğer yakınlarını kaybettiklerini dile getirmişlerdir Kayıp
yaşadıkları bireye goumlre depresif duumlzeyleri arasında bir farklılık yaşanmazken kayıp yaşama
durumunun hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılığa yol accediltığı goumlruumllmuumlştuumlr Kayıp
oumlykuumlsuuml olan bireylerde depresif belirti duumlzeyi yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=295 p=005) (tablo1)
Hastalara şiddete uğrayıp uğramadıkları uğradılar ise fiziksel soumlzel ya da cinsel şiddet tiplerinden
hangisine maruz kaldıkları sorulmuş şiddete maruz kalmış hastaların 10rsquou cinsel 38rsquoi fiziksel
52rsquosi soumlzel şiddete maruz kaldıklarını belirtmişlerdir Şiddete uğrama durumlarına goumlre hastaların
depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık olduğu belirlenmiştir Şiddete maruz kalanlarda
depresif belirti duumlzeyi yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=1157 p=0009) (Tablo1) Ancak şiddetin şekli depresyon
uumlzerinde belirleyici olmamıştır (pgt005)
Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Ccedilalışmaya katılan hastaların madde kullanma biccedilimlerine ve madde kullanma suumlrelerine goumlre depresif
belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık yoktur (pgt005) (Tablo2)
Madde kullanma nedenleri hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılık yaratmaktadır
(χsup2=930 p=0041) (Tablo2)
Madde bağımlılığı nedeni ile hastaneye yatış sayısının hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı
farklılığa yol accediltığı bulunmuştur (χsup2=722 p=0027) (Tablo2)
Hastaların kişilik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Ccedilalışmaya katılan hastaların MKErsquoden aldıkları puanlar BDOuml kesme puanına goumlre
değerlendirildiğinde hastaların zarardan kaccedilınma işbirliği yapma ve kendini aşma boyutlarında
depresif belirti duumlzeylerinde farklılık olduğu saptanmıştır Depresyon puanları 18 ve uumlzerinde olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanları daha yuumlksek bulunurken (t=-219 p=003) iş birliği yapma
(t=340 p=001) ve kendini aşma (t=249 p=0013) puanları daha duumlşuumlk bulunmuştur (tablo3)
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Hastaların bağlanma oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Hastaların BDOuml kesme puanına goumlre YİYErsquoden aldıkları puanlar karşılaştırılmış ve yapılan t testinde
hastaların kaccedilıngan bağlanma puanları arasında ise anlamlı duumlzeyde farklılık olduğu belirlenmiştir
(t=220 p=004) Depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olanlarda kaccedilıngan bağlanma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır
(tablo4)
TARTIŞMA
Son yıllarda uumllkemizde madde kullanımı nedeni ile tedavi başvurusunda bulunan hastalarla yapılan
ccedilalışmalarda hastaların ccediloğunluğunun erkek genccedil erişkin bekacircr ya da ayrılmış bir işte ccedilalışmayan
ya da duumlzensiz ccedilalışan ve eğitim yılı yuumlksek bireyler olduğu bildirilmiştir (3536) Bizim ccedilalışma
grubumuzu oluşturan hastaların da genel olarak benzer demografik oumlzelliklere sahip oldukları
belirlenmiştir
Yapılan ccedilalışmalar madde kullanım bozukluklarının diğer psikiyatrik bozukluklarla bir arada goumlruumllme
oranının bir hayli yuumlksek olduğunu ortaya koymaktadır (2336) Depresyon madde kullanım
bozukluklarına sıklıkla eşlik eden ruhsal sorunlardan biridir (3637) Alkol veya madde bağımlılarındaki
psikiyatrik komorbiditeye youmlnelik yapılan ccedilalışmalarda madde bağımlılığı olan hastaların 192 ila
79rsquounda depresif bozuklukların goumlruumllduumlğuuml bildirilmektedir (436-38) Alkol bağımlıları ile yapılan bir
başka araştırmada yaşam boyu majoumlr depresyon sıklığı 35 olarak belirtilmiştir (37) Bizim
ccedilalışmamıza katılan hastaların 768rsquoinde depresif belirti duumlzeyi yuumlksek bulunmuştur Bu sonuccedil
bağımlı hastalarda depresif belirtilerin bir hayli yaygın olduğunu desteklemektedir
Darccedilın ve arkadaşlarının (36) yatarak tedavi goumlren bağımlı hastalarla yaptığı ccedilalışmada Eksen I ya da
Eksen II ek tanının varlığına goumlre hastaların yaşının medeni durumunun ve eğitim suumlresinin
değişmediğini belirtmiştir Bizim ccedilalışmamızda da yaş ve medeni duruma goumlre hastaların depresyon
oranları arasında anlamlı bir farklılık bulunmazken cinsiyet ve eğitim duumlzeyinin hastaların depresif
belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılığa yol accediltığı belirlenmiştir Ccedilalışmamıza goumlre erkeklerde depresif
belirti duumlzeyi anlamlı duumlzeyde daha yuumlksektir Depresyonun genel popuumllasyonda kadınlarda daha
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
yaygın goumlruumllduumlğuuml (39) bilinmekle birlikte ccedilalışma grubumuzu oluşturan hastalar iccedilinde kadın oranının
bir hayli duumlşuumlk olmasının bu sonucu ortaya ccedilıkarmış olabileceği duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr Ccedilalışmamızda eğitim
duumlzeyinin de hastalardaki depresif belirti oranlarını etkilediği ve genel olarak eğitim duumlzeyi yuumlkseldikccedile
depresyon goumlruumllme oranının arttığı belirlenmiştir
Ailede ruhsal hastalık madde kullanımı iccedilin risk faktoumlrleri arasında yer almaktadır (40) Ccedilalışmamıza
goumlre her doumlrt hastadan biri ruhsal bir hastalık nedeni ile tedavi goumlrmuumlş bir aile uumlyesine sahiptir Aile
uumlyelerinde ruhsal hastalığın bulunması hastalarda depresif belirti oranını yuumlkseltmektedir Yazında
ebeveyn ruhsal hastalıklarının yaşamın ileri doumlnemlerinde ve sonraki kuşaklarda anksiyete ve
depresyona yol accediltığı belirtilmektedir (41)
Mevcut ccedilalışmalar madde kullananların diğer aile uumlyelerinde madde kullanım yaygınlığının yuumlksek
olduğunu goumlstermektedir (4243) Bizim sonuccedillarımız da bu youmlnde olup her iki hastadan birinin
ailesinde alkol madde ya da her ikisini de kullanan bir kişi bulunmaktadır Ccedilalışmamıza goumlre ailedeki
madde kullanım durumu bağımlı hastalardaki depresif belirti goumlruumllme oranını etkilemekte ve ailesinde
madde kullanımı olan hastalarda depresif belirtiler daha yaygın olarak goumlruumllmektedir
Yetişkin yaşamında depresyona olan yatkınlığın ccedilocukken anneyle kurulan ilişkide kayıplar aksamalar
ilişkili olduğu ileri suumlruumllmektedir (44) Ebeveyn kaybı ise madde kullanımına zemin hazırlayan risk
faktoumlrleri arasındadır (45) Ccedilalışmamızda hastaların yarıdan fazlası kuumlccediluumlk yaşta aile iccedilerisinde bir
kayıp yaşamış ve kayıp yaşayan bağımlı hastalarda yaşamayanlara goumlre depresif belirti duumlzeyleri
daha yuumlksek bulunmuştur Erken ccedilocukluk doumlnemindeki kayıp yaşantısının depresif belirtiler
geliştirmeye karşı daha duyarlı hale getirdiği saptanmıştır (46)
Madde bağımlıları arasında ccediloğul madde kullanımı sıktır (36) Ccedilalışmamıza katılan hastalarda da
ccediloğul madde kullanım oranı daha yuumlksektir Kullanılan madde tuumlruuml sayısı ile depresif belirti duumlzeyi
arasında pozitif youmlnde ilişki olduğu bildirilmiştir (47) Ccedilalışmamızda da ccediloğul madde kullanan
hastalarda depresif belirti oranı daha yuumlksektir ancak bu durum istatistiksel olarak anlamlı duumlzeyde
bulunmamıştır
Alkol madde bağımlılığında remisyon ve relaps bağımlılığın doğal gidişini belirleyen iki temel suumlreccediltir
Alkol madde bağımlısı hastaların yarısından fazlasının arındırma tedavisi sonrası relaps yaşadıkları
bu relapsların sıklıkla olumsuz duygusal durumların tetiklediği depresyon anksiyete gibi bozukluklar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
nedeni ile meydana geldiği goumlruumllmuumlştuumlr (4849) Ancak alkol madde kullanım bozukluğuna eşlik eden
psikiyatrik bozukluklar bağımlılığın tanı gidiş ve tedavisini guumlccedilleştirmekte tedaviyi bırakma sıklığını
arttırmaktadır (50) Oumlzellikle eşlik eden depresif belirtiler bağımlılıkta var olan sorunların şiddetini
arttırmaktadır (51) Alkolizmde goumlzlenen relapsların genel olarak depresif belirtiler eşliğinde geliştiğini
ileri suumlruumllmuumlştuumlr (51) Bizim ccedilalışmamızda da depresif belirtileri yuumlksek olan kişilerde hastanede yatış
sayısının daha fazla olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Bu durum madde kullanımına depresyonun eşlik etmesi ile
tedavi arayışı sıklığının arttığını duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr Choi ve Jeong (52) ccedilalışmalarında depresif alkol
bağımlılarında yatışların arttığından soumlz etmişlerdir Alkol bağımlılarında depresif duygu durumun
ruminatif duumlşuumlnce yapısını desteklediğini bu duumlşuumlncenin maladaptif bir şekilde bireyi sorunlarına
ccediloumlzuumlm bulmaktan uzaklaştırdığı ve tedavi suumlrecinin olumsuz etkilendiğini duumlşuumlnuumllmektedir (5354)
Bağımlılık davranışında kişiliğin roluuml vurgulansa da yatkınlığı belirleyen oumlzguumll bir kişilik yapısı
tanımlanmamıştır Ancak bağımlı guumlvensiz engellenme eşiği duumlşuumlk kişilerde madde kullanım
bozukluklarına sık rastlandığı belirtilmiştir (55) Ccedilalışmamızda ise depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanlarının daha yuumlksek işbirliği yapma ve kendini aşma puanlarının
daha duumlşuumlk olduğu belirlenmiştir Zarardan kaccedilınma sıklıkla psikiyatrik bozukluklarda goumlruumllen bir
oumlzelliktir (56) Zarardan kaccedilınan bireyler gelecekte olabilecek sorunlar iccedilin koumltuumlmser endişeler
belirsizlik korkusu gibi pasif kaccedilınma davranışları goumlsteren kişiler olarak tanımlanmakta ve bu kişilerin
depresyon geliştirme olasılıklarının yuumlksek olduğu belirtilmektedir (3357) Yuumlksek zarardan
kaccedilınmanın yanı sıra duumlşuumlk işbirliği yapma da depresyona yatkınlığı arttırmaktadır (57) Depresyon
tanılı hastalardan elde edilen bu sonuccedillar ccedilalışma bulgularımız ile uyumlu goumlruumlnmekle birlikte kendini
aşma boyutunda farklılık goumlstermektedir Kendini aşma olgunluk goumlstergesidir Ccedilevre ile ilgili
farkındalık ve hayata daha geniş bir accedilıdan bakış accedilısı sağlar Bazı araştırma sonuccedillarında
depresyonlu hastaların kendini aşma puanlarının yuumlksek bulunması ccedilalışma bulgularımız ile
ccedilelişmektedir Bizim ccedilalışmamızda kendini aşma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır Bu sonuccedil bize oumlrneklem
grubunun alkol madde bağımlılarından seccedililmiş olmasının buna neden olduğunu duumlşuumlnduumlrmektedir
Reedsrsquoin teorisine goumlre psikolojik iyilik hali ile kendini aşma arasında doğrusal bir ilişki vardır Yazında
alkol madde bağımlılarında psikolojik iyilik halinde azalmanın kendini aşma da yetersizliğe neden
olduğu bildirilmiştir (5859) Kendini aşma kendini unutma kişilerarası oumlzdeşim ve manevi kabulden
oluşmaktadır ve kendini aşan bireyler yaratıcı bencil olmayan manevi duyguları olan idealist
bireylerdir (34) Cloninger klinik ccedilalışmalarda duumlşuumlk kendini aşmanın şizoid ve duumlrtuumlsel kişiliklerle
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
bağlantılı olduğunu goumlstermiştir (60) Bu doğrultuda bağımlı hastalarda yaygın olarak goumlruumllen depresif
belirtilerin hastaların yuumlksek duumlzey zarardan kaccedilınma duumlşuumlk duumlzey iş birliği yapma kendini aşma
oumlzellikleriyle ilişkili olabileceği duumlşuumlnuumllebilir
Temeli bebeklik doumlneminde oluşan bağlanma biccedilimi bireyin kişilik gelişiminde davranışlarında ve ruh
sağlığında buumlyuumlk bir oumlneme sahiptir (60) Yapılan ccedilalışmalar bağlanma biccedilimi ile riskli davranışlar
arasında ilişki olduğunu ortaya koymuştur (61) Genellikle kaygılı bağlanma anksiyete ve depresyonla
ilişkilendirilirken kaccedilıngan bağlanma dışavurum bozuklukları oumlzellikle de davranım bozukluklarıyla
ilişkilendirilmiştir (62) Bağlanma biccedilimi ile madde kullanımı arasındaki ilişkiyi araştıran ccedilalışmalara
bakıldığında madde kullanımının guumlvensiz bağlanma ile ilişkili olduğu goumlsterilmiştir (11126063)
Ebeveynleri ile guumlvenli bağlanma geliştiremeyenlerin madde kullanma eğilimleri artmaktadır (61)
Madde kullanan ergenlerle yapılan bir ccedilalışmada guumlvensiz bağlanma geliştirmişlerde madde kullanım
oranının yuumlksek olduğunu goumlstermektedir (60) Bununla birlikte ccedilalışmamızda depresif belirti duumlzeyi
duumlşuumlk hastalarda kaccedilınan bağlanmanın daha yuumlksek olduğu belirlenmiştir Kaccedilınmacı bağlanmada
bireylerin sorunlardan ve ccediloumlzuumlm arayışlarından kaccedilındıkları goumlruumllmektedir (7) Bu sonuccedil bize depresif
belirtileri olan hastaların sorunlar karşısında daha fazla ccediloumlzuumlm arayışı iccedilinde olduklarını
duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr
Ccedilalışmamızın bazı kısıtlılıkları bulunmaktadır En oumlnemli kısıtlılık ccedilalışmanın kesitsel bir ccedilalışma
olmasıdır Depresif belirti ve mizaccedil- karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri arasındaki ilişkinin
belirlenmesinde daha kesin sonuccedillar elde edebilmek iccedilin yapılacak bir takip ccedilalışmasının sonuccedilları
daha değerli olabilir Ccedilalışmada alkolmadde bağımlılarında depresif belirti goumlsterme durumları mizaccedil-
karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri accedilısından değerlendirilmiştir Diğer bir kısıtlılık ccedilalışmamızda
kullandığımız oumllccedileklerin oumlz bildirim oumllccedilekleri olmasıdır Bu oumllccedilekler kişinin beyanına dayalı oldukları
iccedilin her zaman doğru yanıt alınmayabilmekte katılımcı sosyal ccedilevresi ve kuumlltuumlrel oumlzelliklerine goumlre
farklı bakış accedilıları geliştirebilmektedir Ccedilalışmamız alkol-madde bağımlısı hasta grubunda
depresyonun kişilik ve bağlanma ilişkisini araştırmış ilk ccedilalışma olmasından dolayı klinik literatuumlre
oumlnemli katkısı olacağı kanısındayız
Tuumlm bu kısıtlılıklara rağmen elde edilen bulgular madde bağımlılarında depresyonun dikkate alınması
gereken oumlnemli bir sorun olduğunu goumlstermektedir Ccedilalışmamız bazı demografik kişilik ve bağlanma
oumlzelliklerinin hastaların depresyon duumlzeylerini etkilediğini ortaya koymuştur Bulgularımıza dayanarak
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
hastalardaki eşlik eden depresif belirtilerin tedavi edilmesi kadar bu sorunlara yatkınlık yaratan kişilik
ve bağlanma oumlzelliklerinin de ele alınmasının uzun suumlreli bağımlılık tedavisinde yararlı olabileceği
duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr
KAYNAKLAR
1 Driessen M Veltrup C Wetterling T John U Dilling H Axis I and axis II comorbidity in alcohol
dependence and the two types of alcoholism Alcohol Clin Exp Res 19982277ndash86
2 Fridrici C Leichsenring-Driessen C Driessen M Wingenfeld K Kremer G Beblo T The
individualized alcohol Stroop task no attentional bias toward personalized stimuli in alcohol-
dependents Psychol Addict Behav 2013 27 62ndash70
3 Foulds JA Douglas Sellman J Adamson SJ Boden JM Mulder RT Joyce PR Depression
outcome in alcohol dependent patients an evaluation of the role of independent and
substance-induced depression and other predictors J Affect Disord 2015 15503-10
4 Lubman DL Allen NB Rogers N Cementon E Bonomo Y The impact of co-occurring mood
and anxiety disorders among substance-abusing youth J Affect Disord 2007103105-12
5 Bottonari KA Roberts JE Kelly MAR Kashdan TB Ciesla JA A prospective investigation of
the impact of attachment style on stress generation among clinically depressed
individuals Behav Res ampTher 200745179ndash188
6 Rholes WS Simpson JA Kohn JL Wilson CL Martin AM Tran S Kashy DA Attachment
orientations and depression a longitudinal study of new parents J Pers Soc Psychol 2011
100567-86
7 Bartholomew K Horowitz LM Attachment styles among young adults a test of a four-category
model J Pers Soc Psychol 1991 61226-44
8 Hazan C Shaver PRRomantic love conceptualized as an attachment process Journal of
Pers Soc Psychol 1987 52 511ndash524
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
9 Abdul Kadir NB Bifulco A Insecure attachment style as a vulnerability factor for depression
recent findings in a community-based study of Malay single and married mothers Psychiatry
Res 2013210919-24
10 Khantzian EJ Treating addiction as a human process Lanham Jason Aronson2007 Books
11 Wyrzykowska E Głogowska K Mickiewicz K Attachment relationships
among alcohol dependent persons Alcoholism and Drug Addiction 2014 27 145-161
12 Wedekind D Bandelow B Heitmann S Havemann-Reinecke U Engel KR Huether G
Attachment style anxiety coping and personality-styles in withdrawn alcohol addicted
inpatients Subst Abuse Treat Prev Policy 2013 8 1
13 Thorberg FA Young RM Sullivan KA Lyvers M Hurst CP Connor JP Feeney GFX
Alexithymia in alcohol dependent patients is partially mediated by alcohol expectancy Drug
Alcohol Depend 2011116238ndash241
14 Wilkinson RB Mulcahy R Attachment and interpersonal relationships in postnatal depression
J Reprod Infant Psychol 201028 252ndash265
15 Troxel WM Cyranowski JM Hall M Frank E Buysse DJ Attachment anxiety relationship
context and sleep in women with recurrent major depression Psychosom Med 2007 69692ndash
699
16 Conradi HJ de Jonge P Recurrent depression and the role of adult attachment A prospective
and a retrospective study J Affect Disord 200911693ndash99
17 Cloninger CR Sigvardsson S Bohman M Childhood personality predicts alcohol abuse in
young adults Alcohol Clin Exp Res 1988 12 494-505
18 Eysenck HJ Eysenck SBG Manual of the Eysenck Personality Questionnaire London
Hodder and Stoughton1975
19 Shin SH Hong HG Jeon SM Personality and alcohol use The role of impulsivity Addict
Behav 201237102-7
20 Pennay A Cameron J Reichert T Strickland H Lee NK Hall K et al
A systematic review of interventions for co-occurring substance use disorder and borderline
personality disorder J Subst Abuse Treat 201141363-73
21 Hemphill JF Hare RD Wong S Psychopathy and recidivism A review Legal Crımınol Psych
1998 3 139-170
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
22 Porter S Woodworth M lsquoIm sorry I did ithellip but he started itrsquo A comparison of the official and
self-reported homicide descriptions of psychopaths and nonpsychopathsrdquo Law Hum Behav
2007 31 91-107
23 Hare RD Manual for the Revised Psychopathy Checklist (2nd ed) Toronto Canada Multi-
Health Systems 2003
24 Vergeacutes A Jackson KM Bucholz KK Trull TJ Lane SP Sher KJ Personality disorders and the
persistence of substance use disorders A reanalysis of published NESARC findings J
Abnorm Psychol 2014123 809-20
25 Griffith JW Zinbarg RE Craske MG Mineka S Rose RD Waters AM et al Neuroticism as a
common dimension in the internalizing disorders Psychol Med 201040 1125ndash1136
26 Noteboom A Beekman ATF Vogelzangs N Pennin B WJH Personality and social support
as predictors of first and recurrent episodes of depression J Affect Disord 2016 190 156ndash
161
27 Najt P Fusar-Poli P Brambilla P Co-occurring mental and substance abuse disorders a
review on the potential predictors and clinical outcomes J Psychiatr Res 2011 186 159ndash164
28 Dagher RK Green KM Does depression and substance abuse co-morbidity affect
socioeconomic status Evidence from a prospective study of urban African Americans J
Psychiatr Res 2015 225 115-121
29 Beck AT Ward CH Mendelson M Mock J Erbaugh J An inventory for measuring depression
Arch Gen Psychiatry 19614561-71
30 Hisli N Beck Depresyon Envanterinin geccedilerliliği uumlzerine bir ccedilalışma Turk J Psychol
19886118-22
31 Brennan KA Shaver P R Attachment styles and personality disorders Their connections to
each other and to parental divorce parental death and perceptions of parental caregiving J
Pers 1998 66 835-878
32 Suumlmer N Guumlngoumlr D Yetişkin bağlanma stilleri oumllccedileklerinin Tuumlrk oumlrneklemi uumlzerinde
psikometrik değerlendirmesi ve kuumlltuumlrlerarası bir karşılaştırma Turk J Psychol 1999 14 71-
109
33 Cloninger CR Svrakic DM Przybeck TR A psychobiological model of temperament and
character Arch Gen Psychiatry 1993 50 975-990
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
34 Koumlse S Sayar K Ak İ Aydın N Kalelioğlu Uuml Kırpınar İ et al Turkish version of the
Temperament and Character Inventory (TCI) Reliability validity and factorial structure Bull
Clin Psychopharmacol 200414107-131
35 Guumlleccedil MY Elbay RY Şayakccedilı S Meteris H Hariri AG Tezcan AE Yatan psikiyatri
hastalarında madde kullanımı ve hastalıklara goumlre dağılımı Retrospektif bir ccedilalışma Duumlşuumlnen
Adam 2010 23166-173
36 Enez-Darccedilın A Nurmedov S Noyan CO Yılmaz O Dilbaz N Oumlzel Bir Bağımlılık Merkezinde
Yatarak Tedavi Goumlren Hastalarda Psikiyatrik Eş Tanının Bağımlılığın Seyri ile İlişkisi Duumlşuumlnen
Adam 2015 28196-203
37 Oumlner H Tamam L Levent BA Oumlner S Alkol bağımlılığı olan yatan hastalarda Eksen I ve
Eksen II eş tanılarının değerlendirilmesi Klin Psikofarmakol Bul 200212 14-22
38 İnce A Doğruer Z Tuumlrkccedilapar MH Erken ve geccedil başlangıccedillı erkek alkol bağımlılarında
sosyodemografik klinik ve psikopatolojik oumlzelliklerin karşılaştırılması Klin Psikiyatr Derg 2002
5 82-91
39 Yaşar RM Depresyonun kadınlaşması Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
2007172251-281
40 Clark DB Cornelius JR Kirisci L Tarter RE Childhood risk categories for adolescent
substance involvement a general liability typology Drug Alcohol Depend 2005 77 13ndash21
41 Guumlltekin BK Ruhsal Bozuklukların Oumlnlenmesi Kavramsal Ccedilerccedileve ve Sınıflandırma
Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 20102583594
42 Evren C Oumlgel K Alkolmadde bağımlılarında dissosiyatif belirtiler ve ccedilocukluk ccedilağı travması
depresyon anksiyete ve alkolmadde kullanımı ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 2003 430-
37
43 Alikaşifoğlu M Madde kullanımı risk faktoumlrleri ve koruyucu faktoumlrler Adolesan Sağlığı
Sempozyum Dizisi 200543 73-83
44 Tuumlzuumln O Sayar K Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji Duumlşuumlnen Adam 20061924-39
45 Akfert SK Ccedilakıcı E Ccedilakıcı M Uumlniversite oumlğrencilerinde sigara-alkol kullanımı ve aile sorunları
ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 20091040-47
46 Slavich GM Monroe SM Gotlib IH Early parental loss and depression history Associations
with recent life stress in major depressive disorder J Psychiatr Res 201145 1146-1152
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
47 Westermeyer J Wahmanholm K Thuras P Effects of childhood physical abuse on course and
severity of substance abuse Am J Addict 2001 10101-110
48 Yılmaz A Can Y Bozkurt M Evren C Alkol ve Madde Bağımlılığında Remisyon ve
Depreşme Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 2014 6 243-256
49 Hiremath P Naregal P Chendake M Mohite VR Factors affecting alcohol relapse among
alcoholic clients at Tertiary care Hospital IJAR 2015 5784-786
50 Weich L Pienaar W Occurrence of comorbid substance use disorders among acute
psychiatric inpatients at Stikland Hospital in the Western Cape South Africa Afr J Psychiatry
(Johannesbg) 2009 12 213-217
51 Greenfield SF Weiss RD Muenz LR Vagge LM Kelly JF Bello LR et al The effect of
depression on return to drinking Arch Gen Psychiatry 1998 55 259-265
52 Choi BY Jeong HCrelationship between alcohol dependence and depression of alcohol
dependent ınpatients IJBSBT 2015 7 375-382
53 Ekinci O Arman AR Melek I Bez Y Berkem M The phenomenology of autistic regression
Subtypes and associated factors ECAP 20122123ndash29
54 Janowsky DS Fawcett J Meszaros K Verheul R Core heritable personality characteristics
and relapse in alcoholics Alcohol Clin Exp Res 2001 2594-98
55 İbiloğlu AO Ccediliccedilek U Kalkan E Nikotin bağımlılığında mizaccedil klinik ve demografik oumlzellikler
Literatuumlr Sempozyum 2014133-39
56 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Turk J Psychol 2012 27 21-30
57 Hansenne M Reggers J Pinto E Kjiri K Ajamier A Ansseau M Temperament and character
inventory (TCI) and depression J Psychiatric Res 1999 33 31-36
58 Diacuteaz LP Alba H Sanchez IM Vulnerability to alcohol consumption spiritual transcendence
and psychosocial well-being test of a theory Rev Latino-Am Enfermagem 2016242702
59 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Tuumlrk Psikoloji Dergisi 2012 27 21-30
60 Coumlmert IT Oumlgel K Madde kullanan ergenlerin bağlanma stilleri Addicta 2014 1 9-40
61 Morsuumlnbuumll Uuml Attachment and risk taking are they interrelated IJoSS 20094 233-7
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
62 Kesebir S Oumlzdoğan KS Uumlstuumlndağ MF Bağlanma ve psikopatoloji Psikiyatride Guumlncel
Yaklaşımlar 20113 321-42
63 Kassel JD Wardle M Roberts JE Adult attachment security and college student substance
use Addict Behav 2007 32 1164-1176
Tablo 1 Hastaların demografik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Cinsiyet
Kadın
Erkek
8 (119)
59 (881)
42 (189)
180 (811)
118 004
Medeni durum
Evli
Boşanmış
Bekar
34 (50)
29 (44)
4 (6)
107 (48)
88 (40)
25 (12)
166 gt005
Eğitim duumlzeyi
Okur yazar
İlkoumlğretim
Ortaoumlğretim
Lise
Yuumlksekokulfakuumllte
4 (6)
11 (164)
18 (269)
26 (388)
8 (119)
2 (09)
30 (135)
50 (225)
75 (338)
65 (293)
1358 0009
Aile uumlyelerinde ruhsal hastalık varlığı
Evet
Hayır
2 (3)
65 (97)
45 (203)
177 (797)
1129 0001
Aile uumlyelerinde alkol ya da madde
kullanımı
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Yok
Var
45 (672)
22 (328)
93 (435)
121 (565)
1523 0002
Kayıp yaşama
Yok
Var
31 (463)
36 (537)
77 (347)
145 (653)
295 005
Şiddete maruz kalma
Yok
Var
25 (373)
40 (607)
88 (396)
136 (624)
1157 0009
Tablo 2 Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Madde kullanma biccedilimi
Sadece madde kullanan
Sadece alkol kullanan
Alkol-madde birlikte kullanan
6 (8)
28 (43)
33 (49)
18 (8)
80 (36)
124 (56)
091 gt005
Madde kullanma suumlresi
3 aydan az
4 ay-1 yıl
1-5 yıl
5 yıldan fazla
2 (6)
11 (28)
14 (35)
12 (31)
21 (14)
29 (19)
42 (28)
59 (39)
442 gt005
Madde kullanma nedenleri
Popuumller olmak
Problemlerden kaccedilmak
Merak
Guumlveni arttırmak
Ben bağımlı olmam
Keyif almak
1 (24)
9 (22)
17 (415)
2 (49)
4 (98)
8 (195)
18 (119)
43 (285)
37 (245)
9 (6)
6 (4)
38 (252)
930 0041
Madde kullanma nedeni ile
hastaneye yatış sayısı
1 yatış
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
ALKOLMADDE BAĞIMLILARININ DEPRESİF BELİRTİLER ve DEPRESİF BELİRTİLERLE
İLİŞKİLİ DEĞİŞKENLER YOumlNUumlNDEN İNCELENMESİ
OumlZET
Amaccedil Bu ccedilalışmada alkolmadde bağımlılarında depresif belirti ve depresif belirti duumlzeyini
etkileyebileceği duumlşuumlnuumllen bağlanma ve kişilik oumlzelliklerinin değerlendirilmesi amaccedillanmıştır Youmlntem
Ccedilalışmanın oumlrneklemi Ege Uumlniversitesi Madde Bağımlılığı Toksikoloji ve İlaccedil Bilimleri Enstituumlsuuml Ege
Uumlniversitesi Psikiyatri Kliniği AlkolMadde bağımlılığı biriminde serviste yatırılarak ya da ayaktan takip
ve tedavi edilen alkol ve madde bağımlılığı tanısı konmuş 312 hasta ile goumlruumlşme yapılarak
oluşturulmuştur Ccedilalışmada hastalara sosyodemografik veri formu Beck Depresyon Envanteri (BDE)
Mizaccedil ve Karakter Envanteri (MKE) Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri uygulanmıştır Bulgular
Ccedilalışmaya katılan hastaların yaş ortalaması 325plusmn110rsquodir Hastaların (768)rsquosinde depresif belirti
duumlzeyi yuumlksek (BDE gt17) olarak saptanmıştır Bağımlılarda depresif belirti duumlzeyi ile kaccedilıngan
bağlanma puanları arasında anlamlı duumlzeyde farklılık olduğu belirlenmiştir Ccedilalışmaya katılan
hastaların MKErsquoden aldıkları puanlar BDE kesme puanına goumlre değerlendirildiğinde hastaların
zarardan kaccedilınma işbirliği yapma ve kendini aşma boyutlarında depresif belirti duumlzeylerinin anlamlı
duumlzeyde farklı olduğu saptanmıştır Sonuccedil Ccedilalışmamız bazı kişilik ve bağlanma oumlzelliklerinin
hastaların depresif belirti duumlzeylerini etkilediğini ortaya koymuştur
Anahtar Soumlzcuumlkler alkol madde bağımlılık depresyon bağlanma
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
INVESTIGATION OF ALCOHOL SUBSTANCE ABUSERS IN TERMS OF DEPRESSİVE
SYMPTOMS AND RELATED VARIABLES OF DEPRESSİVE SYMPTOMS
ABSTRACT
Objective It is aimed to evaluate the depressive symptoms and bonding and personality traits
thought to affect the level of depressive symptoms in alcohol and substance abusers
Methods The study sample consists of 312 patients that are diagnosed with alcohol and substance
dependence followed by inpatient or outpatient unit in Ege University Drug Addiction Institute of
Toxicology and Pharmaceutical Science Ege University Department of Psychiatry alcohol drug
dependency unit In the study sociodemographic data form Beck Depression Inventory (BDI) the
Temperament and Character Inventory (TCI-Temperament) Experiences in Close Relationships
Inventory was applied by using face to face interviews
Results The mean age of the patients in the study was 325 plusmn 110 It is found that 768 of the
patients had high levels of depressive symptoms (BDIgt 17) It was determined to be a significant
difference between the level of avoidant attachment scores and depressive symptoms scores of the
patients In the evaluation of TCI scores according to BDI cut-off scores it is found that depressive
symptoms levels in the harm avoidance cooperate and self-transcendence of the patients are
significantly different
Conclusion Our study showed that certain personality and bonding characteristics of the patient affect
the depressive symptoms levels
Keywords alcohol substance addiction depression attachment
Keywords alcohol drugs addiction depression attachment
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
GİRİŞ
Alkol ve madde kullanımı nedeni ile tedavi goumlren hastaların buumlyuumlk ccediloğunluğu depresif yakınmalardan
şikacircyet ederler (12) B u belirtiler sıklıkla tedaviye yanıt vermesine rağmen alkol ve madde bağımlılığı
tedavisinin koumltuuml sonuccedillanacağının da habercisidir Oumlzellikle ağır alkol iccedilicilerinde alkol bırakılsa dahi
gelecekte depresyon geliştirme riski yuumlksektir (23) Epidemiyolojik ve klinik ccedilalışmalarda alkol ve
madde kullanım bozukluklarında depresif bozukluklar ve kaygı bozuklukları gibi ruhsal bozuklukların
oldukccedila sık goumlruumllduumlğuuml belirlenmiştir Alkol ve madde kullanımı olan bireylerin 79rsquounda depresyon
76rsquosında anksiyete bozuklukları goumlzlenmiştir (4)
Erişkinlerde guumlvensiz bağlanma stilinin depresyon riskini arttırdığı belirlenmiştir (56) Bağlanma
kuramı bireyin gelecekte duumlşuumlk benlik saygısı depresyon sorunlu kişilerarası ilişkiler geliştirme
riskiyle guumlvensiz bağlanma arasındaki ilişkiyi gelişimsel bağlamda anlamaya ccedilalışan bir yaklaşım
sunar Guumlvensiz bağlanma stili ccedilocukluk ccedilağında ccedilarpık iccedilsel ccedilalışma modelleri ile ccedilocuk ve ebeveyn
arasında geliştirilmiş yetişkinlik doumlneminde bireyin kendi ve başkaları ile ilgili olumsuz benlik algısı
geliştirmesine neden olan bir bağlanma şeklidir (7-9) Yazında guumlvensiz bağlanma stilinin yaşam boyu
psikopatoloji geliştirme riskini arttırdığı ifade edilmiştir (1011) Ampirik ccedilalışmalarda alkol ve diğer
psikoaktif madde bağımlısı hastaların guumlvensiz bağlanma stili geliştirdikleri oumlzellikle bu guumlvensiz
bağlanma stillerinden kaccedilınmacı bağlanma stilinin yaygın olduğu bildirilmiştir Ayrıca guumlvensiz
bağlanma stili geliştirmiş olan alkol bağımlılarında yaygın anksiyete depresyon şizoid oumlzellikler ve
aleksitiminin de sık goumlzlendiği belirlenmiştir (11-13) Ebeveyni ile korkulu ve kaygılı bağlanma stili
geliştirmiş bireylerde depresyon daha sık goumlruumllmektedir (14) Oumlzellikle uzamış depresyonlarda kaygılı
bağlanma stili daha fazla rastlanan bir durumdur Kaygılı bağlanmanın bireylerde kişilerarası ilişkilerde
bozulmaya neden olduğu guumlvensizlik terkedilme korkusunu desteklediği ve işlevsel olmayan başa
ccedilıkma stratejilerinin kullanımına neden olduğu anlaşılmıştır (15) Anksiyoumlz bağlanma stilinin depresyon
sıklığının arttığı saptanmıştır (16)
Alkol ve madde kullanımının etiyolojisinde genetik noumlrobiyolojik psikolojik ccedilevresel ve kuumlltuumlrel
faktoumlrler etkilidir Oumlzellikle etiyolojik araştırmalar alkol kullanımı ve kişilik oumlzellikleri uumlzerine
yoğunlaşmıştır Cloninger ve Eysenkrsquoin kişilik modellerine goumlre zarardan kaccedilınma ve noumlrotizm ile
kendini goumlsteren olumsuz duygusallığın erkeklerdeki alkol kullanım bozukluklarında daha sık
goumlruumllduumlğuuml belirlenmiştir (1718) Alkol ve madde kullanım bozuklukları ve duumlrtuumlsel kişilik yapısının
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
ilişkili olduğuna odaklanılmıştır (19) Madde kullanım bozukluklarında borderline kişilik bozukluğu
prevalansı da oldukccedila yuumlksektir ve kendine zarar verme intihar girişimi psikososyal yıkım ağır
psikopatoloji riskini arttırmaktadır (20) Madde bağımlılığı ile birlikte goumlruumllen ruhsal sağlık sorunlarının
yanı sıra oumlzellikle şiddet eylemlerine yatkınlık yaratan psikopatik kişilik oumlzellikleri de sıklıkla
goumlzlenmektedir Bu hastalarda succedil iccedileren davranışlara youmlnelme sıklığının arttığı belirlenmiştir (2122)
Kanadalı psikolog Hare (23) alkol ve madde bağımlılarında sıklıkla goumlzlendiği duumlşuumlnuumllen psikopatik
kişiliğin buumlyuumlklenme empati eksikliği duumlrtuumlsellik gibi antisosyal davranışlarla ilişkili olduğunu
bildirmiştir Ulusal epidemiyolojik araştırmalarda alkol ve madde bağımlılarında antisosyal şizotipal ve
borderline kişilik bozukluklarının daha fazla goumlruumllduumlğuuml belirlenmiştir (24) Ayrıca oumlzellikle noumlrotik ve
dışa doumlnuumlk kişilik oumlzelliği ile depresyon arasındaki ilişkiyi destekleyen ccedilalışmalar mevcuttur (25)
Noumlrotik yapının tekrarlayan depresyonda sıklıkla goumlruumllduumlğuuml belirlenmiştir (26)
Madde ve alkol kullanımı ile birlikte depresyonun varlığı bağımlılık prognozunu olumsuz olarak
etkilemektedir Ccedilalışmalar alkol ve madde bağımlılığına komorbid gelişen depresyonun hastaneye
yatış sıklığını bağımlılığa bağlı yeti yitimi gelişme olasılığını ve tedaviden olumsuz sonuccedillar alma
olasılığını arttırdığını goumlstermiştir (2728) Alkol ve madde bağımlılarında depresyonu araştıran ccedilok
fazla ccedilalışma olmasına rağmen depresyonun ortaya ccedilıkışını arttırabilecek değişkenler uumlzerine
herhangi bir ccedilalışma yapılmamıştır Bu noktadan hareketle bu ccedilalışmada aşağıda belirtilen iki sorunun
cevabı araştırılmaktadır 1 Alkol ve madde bağımlılığında depresyonun ortaya ccedilıkışı bireyin bağlanma
stili kişilik oumlzelliklerinden etkilenir mi 2 Alkol ve madde bağımlılarında depresyon hangi değişkenler
tarafından yordanmaktadır Yordayan bu değişkenler depresyonda olan ve olmayan gruplarda farklılık
goumlstermekte midir
YOumlNTEM
Oumlrneklem
Ccedilalışmanın oumlrneklemi Aralık 2013 ile Nisan 2014 tarihleri arasında Ege Uumlniversitesi Madde
Bağımlılığı Toksikoloji ve İlaccedil Bilimleri Enstituumlsuuml Ege Uumlniversitesi Psikiyatri Kliniği AlkolMadde
Bağımlılığı Birimirsquonde serviste yatırılarak ya da ayaktan takip ve tedavi edilen klinisyen tarafından
DSM-IV tanı oumllccediluumltlerine goumlre alkolmadde bağımlısı tanısı konmuş 312 hasta ile goumlruumlşme yapılarak
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
oluşturulmuştur Bu hastaların 20rsquosi yatarak geri kalanı ise ayaktan tedavi alan hastalardır Hastalara
ccedilalışma protokoluuml accedilıklanmış ve yazılı bilgilendirilmiş onamları alınmıştır
Uygulama
Veri toplama haftada iki guumln 25 er dakikalık goumlruumlşmelerle gerccedilekleştirilmiştir Goumlruumlşme yapılan 312
hastanın 18rsquoi uygulanan oumllccedilekleri eksik doldurmalarından dolayı 5rsquoi eşlik eden noumlrolojik
hastalıklarından dolayı ccedilalışmadan ccedilıkarılmıştır Ccedilalışma kalan 289 hasta ile tamamlanmıştır
Ccedilalışmaya DSM-IV tanı kriterlerine goumlre alkol ve madde bağımlılığı tanısı konan 18-65 yaş arası
uygun kognuumlsyonu olan (Mini mental test puanları 25 puan ve uumlstuuml olan olgular alınmıştır)
detoksifikasyon sonrası doumlnemdeki alkol bağımlıları ile en son madde kullanımının ardından en az 2
haftalık suumlrenin geccedilmiş olduğu madde bağımlıları ccedilalışmaya alınmıştır
Alkolmadde bağımlılığı tanısına ek ciddi fiziksel sağlık problemleri noumlrolojik yıkımı depresyon dışında
diğer ciddi yıkım yapan ruhsal bozukluğu mental retardasyonu olanlar komorbid psikiyatrik hastalığı
olanlar iletişimi oumlnemli oumllccediluumlde etkileyecek duumlzeyde goumlrme işitme ve bilişsel kaybı olan olgular
ccedilalışmadan dışlanmıştır
Alkolmadde kullanım bozukluğu olan hastalarla goumlruumlşmeler klinisyenin yoksunluk semptomlarının
tam olarak kaybolduğuna youmlnelik değerlendirmesinin ardından gerccedilekleştirilmiştir
Araccedillar
Sosyodemografik veri formu Hastaların cinsiyet yaş eğitim duumlzeyleri medeni durumları aile
oumlykuumlsuuml gibi parametreleri iccedileren araştırmacılar tarafından yapılandırılmış goumlruumlşme formudur Ayrıca
hastalara ccedilocukluk ccedilağında aile uumlyeleri ile ilgili kayıp yaşayıp yaşamadıkları yaşadılar ise hangi aile
uumlyesini kaybettikleri sorulmuştur
Beck Depresyon Envanteri (BDE) Sağlıklı ve psikiyatrik hasta gruplarında kullanılan kendini
değerlendirme oumllccedileğidir Depresyon youmlnuumlnden riski belirlemek ve depresif belirtilerin duumlzeyini ve şiddet
değişimini oumllccedilmek iccedilin uygulanır Toplam puanın yuumlksek olması depresyon şiddetinin yuumlksekliğini
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
goumlsterir Beck ve arkadaşları (29) tarafından geliştirilen oumllccedileğin Tuumlrkccedile geccedilerlilik ve guumlvenilirlik
ccedilalışmaları yapılmıştır Oumllccedileğin kesme puanı 17rsquodir (30)
Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri (YİYE) Brennan ve arkadaşları tarafından geliştirilen
bağlanmadaki yakın ilişkilerde yaşanan kaygı ve başkalarından kaccedilınmayı oumllccedilen temel iki boyuttan
oluşan 36 maddelik bir oumllccedilektir (31) Oumllccedileğin iccedil tutarlılık katsayıları sırasıyla 086 ve 090 olarak
bulunmuştur (32)
Mizaccedil ve Karakter Envanteri (MKE) Cloningerin kişilik kuramını temel alarak geliştirdiği MKE 240
maddeden oluşan Doğru ya da Yanlış şeklinde yanıtlanan bir kendini değerlendirme oumllccedileğidir (33)
Bu 7 faktoumlrluuml kişilik envanterinin geccedilerlik ve guumlvenirliği hem genel popuumllasyonda hem de psikiyatrik
hastalarda sınanmış ve tekrarlanmıştır (34) MKE yenilik arayışı (YA) zarardan kaccedilınma (ZK) oumlduumll
bağımlılığı (OumlB) ve sebat etme (SE) olmak uumlzere doumlrt mizaccedil boyutunu ve kendini youmlnetme (KY)
işbirliği yapma (İY) ve kendini aşma (KA) olmak uumlzere uumlccedil karakter boyutunu değerlendiren sorular
iccedilerir Uumllkemizde MKErsquonin Tuumlrkccedile geccedilerlik ve guumlvenilirlik ccedilalışması Koumlse ve arkadaşları tarafından
yapılmıştır (34)
İstatistiksel değerlendirme
Veriler SPSS 150 for Windows paket programı ile değerlendirilmiştir İstatistiksel değerlendirmelerde
kategorik değişkenler arasındaki ilişkileri değerlendirmek uumlzere ki-kare testi iki gruba ait ortalamalar
arasındaki farkı değerlendirmek iccedilin t-testi uygulanmıştır Niteliksel verilerinin karşılaştırılmasında Ki-
kare testi kullanılmıştır Sonuccedillar 95rsquolik guumlven aralığında anlamlılık plt005 olarak kabul edilmiştir
BULGULAR
Demografik oumlzellikler
Ccedilalışmaya katılan hastaların yaş ortalaması 325plusmn110rsquodir olup 505rsquoi (n=145) 20 yaş altındadır
Katılımcıların 827rsquosi (n=239) erkektir Eğitim durumu 235rsquoinde (n=67) ortaokul 349rsquounda lise
(n=101) 253rsquouumlnde uumlniversite (n=73) geri kalanında ilkokul duumlzeyindedir (n=48) Hastaların 509rsquou
(n=147) oumlğrenci 339rsquou (n=98) boşanmıştır Boşanmış olanların 176rsquosı (n=18) boşanma sebebinin
alkol ve madde kullanımı nedeni ile gerccedilekleştiğini bildirmiştir
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Klinik oumlzellikler
Araştırmaya katılan hastaların kullandığı maddelerin başında alkol (889) (n=256) gelmektedir
Hastaların 51rsquoi (n=147) ccediloğul madde 38rsquosi (n=109) sadece alkol 11rsquoi (n=31) sadece bir madde
kullandığını ifade etmiştir Katılımcıların 25rsquoinin (n=72) ailesinde psikiyatrik bir hastalık nedeni ile
tedavi goumlren bir aile uumlyesi olduğu belirlenmiştir 622rsquosi (n=179) kuumlccediluumlk yaşta aile iccedilerisinde bir kayıp
yaşamıştır
BDOuml kesme puanı 17 ve altı puanlar duumlşuumlk depresif belirtiler 17rsquonin uumlzerindekiler ise yuumlksek depresif
belirtiler olarak değerlendirilmiş ve yapılan istatistiksel analizde 67 hastada (232) depresif belirti
duumlzeyi duumlşuumlk (BDOumllt17) 222 hastada (768) depresif belirti duumlzeyi yuumlksek (BDOumlgt17) bulunmuştur
Hastaların sosyodemografik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Kadınların 189rsquo (n=10) unun erkeklerin 881lsquoinin (n=210) depresif belirti duumlzeyinin yuumlksek olduğu
belirlenmiştir Cinsiyetlerine goumlre hastaların depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık olduğu
belirlenmiştir Kadınlarda 17 ve uumlstuuml puan alanların oranının erkeklerden daha yuumlksek olduğu
belirlenmiştir (χsup2=118 p=004) (tablo1)
Medeni durum hastaların depresif belirti duumlzeylerini etkilememiştir (χsup2=166 pgt005) (tablo1)
Hastaların eğitim durumlarına goumlre depresif belirtileri arasında anlamlı farklılık belirlenmiştir Eğitim
duumlzeyi lise ve uumlstuuml grupta depresif belirti duumlzeyi yuumlksek bulunmuştur (χsup2=1358 p=0009) (tablo1)
Ailede psikiyatrik tedavi goumlren bir birey varlığında hastaların depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı
farklılık olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Ailesinde psikiyatrik tedavi goumlren bireylerin depresyon duumlzeyleri yuumlksek
ccedilıkmıştır (χsup2=1129 p=0001) (tablo1)
Ccedilalışmaya katılan hastaların 132rsquosi (n=38) alkol 331rsquoi (n=95) madde 46rsquosı (n=13) her ikisini
de kullanan aile uumlyesine sahiptir 491rsquoinin ise ailesinde alkol ya da madde kullanan yoktur Hastalar
depresif belirti duumlzeylerine goumlre ailesinde alkol ya da madde kullanan hastalarla kullanmayanlar
arasında anlamlı farklılık olduğu belirlemiştir Ailesinde alkol ya da madde kullanan birey bulunan
hastaların depresif belirti
duumlzeyleri yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=1523 p=0002) (tablo1)
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Hastalara ccedilocukluk ccedilağında aile uumlyeleri ile ilgili kayıp yaşayıp yaşamadıkları sorulmuş 18 yas
oumlncesinde kayıp yaşayan hastaların 45 ebeveynini 10 kardeşini 35 buumlyuumlkanne
buumlyuumlkbabasını 2rsquo si ccedilocuğunu 8 diğer yakınlarını kaybettiklerini dile getirmişlerdir Kayıp
yaşadıkları bireye goumlre depresif duumlzeyleri arasında bir farklılık yaşanmazken kayıp yaşama
durumunun hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılığa yol accediltığı goumlruumllmuumlştuumlr Kayıp
oumlykuumlsuuml olan bireylerde depresif belirti duumlzeyi yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=295 p=005) (tablo1)
Hastalara şiddete uğrayıp uğramadıkları uğradılar ise fiziksel soumlzel ya da cinsel şiddet tiplerinden
hangisine maruz kaldıkları sorulmuş şiddete maruz kalmış hastaların 10rsquou cinsel 38rsquoi fiziksel
52rsquosi soumlzel şiddete maruz kaldıklarını belirtmişlerdir Şiddete uğrama durumlarına goumlre hastaların
depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık olduğu belirlenmiştir Şiddete maruz kalanlarda
depresif belirti duumlzeyi yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=1157 p=0009) (Tablo1) Ancak şiddetin şekli depresyon
uumlzerinde belirleyici olmamıştır (pgt005)
Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Ccedilalışmaya katılan hastaların madde kullanma biccedilimlerine ve madde kullanma suumlrelerine goumlre depresif
belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık yoktur (pgt005) (Tablo2)
Madde kullanma nedenleri hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılık yaratmaktadır
(χsup2=930 p=0041) (Tablo2)
Madde bağımlılığı nedeni ile hastaneye yatış sayısının hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı
farklılığa yol accediltığı bulunmuştur (χsup2=722 p=0027) (Tablo2)
Hastaların kişilik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Ccedilalışmaya katılan hastaların MKErsquoden aldıkları puanlar BDOuml kesme puanına goumlre
değerlendirildiğinde hastaların zarardan kaccedilınma işbirliği yapma ve kendini aşma boyutlarında
depresif belirti duumlzeylerinde farklılık olduğu saptanmıştır Depresyon puanları 18 ve uumlzerinde olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanları daha yuumlksek bulunurken (t=-219 p=003) iş birliği yapma
(t=340 p=001) ve kendini aşma (t=249 p=0013) puanları daha duumlşuumlk bulunmuştur (tablo3)
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Hastaların bağlanma oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Hastaların BDOuml kesme puanına goumlre YİYErsquoden aldıkları puanlar karşılaştırılmış ve yapılan t testinde
hastaların kaccedilıngan bağlanma puanları arasında ise anlamlı duumlzeyde farklılık olduğu belirlenmiştir
(t=220 p=004) Depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olanlarda kaccedilıngan bağlanma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır
(tablo4)
TARTIŞMA
Son yıllarda uumllkemizde madde kullanımı nedeni ile tedavi başvurusunda bulunan hastalarla yapılan
ccedilalışmalarda hastaların ccediloğunluğunun erkek genccedil erişkin bekacircr ya da ayrılmış bir işte ccedilalışmayan
ya da duumlzensiz ccedilalışan ve eğitim yılı yuumlksek bireyler olduğu bildirilmiştir (3536) Bizim ccedilalışma
grubumuzu oluşturan hastaların da genel olarak benzer demografik oumlzelliklere sahip oldukları
belirlenmiştir
Yapılan ccedilalışmalar madde kullanım bozukluklarının diğer psikiyatrik bozukluklarla bir arada goumlruumllme
oranının bir hayli yuumlksek olduğunu ortaya koymaktadır (2336) Depresyon madde kullanım
bozukluklarına sıklıkla eşlik eden ruhsal sorunlardan biridir (3637) Alkol veya madde bağımlılarındaki
psikiyatrik komorbiditeye youmlnelik yapılan ccedilalışmalarda madde bağımlılığı olan hastaların 192 ila
79rsquounda depresif bozuklukların goumlruumllduumlğuuml bildirilmektedir (436-38) Alkol bağımlıları ile yapılan bir
başka araştırmada yaşam boyu majoumlr depresyon sıklığı 35 olarak belirtilmiştir (37) Bizim
ccedilalışmamıza katılan hastaların 768rsquoinde depresif belirti duumlzeyi yuumlksek bulunmuştur Bu sonuccedil
bağımlı hastalarda depresif belirtilerin bir hayli yaygın olduğunu desteklemektedir
Darccedilın ve arkadaşlarının (36) yatarak tedavi goumlren bağımlı hastalarla yaptığı ccedilalışmada Eksen I ya da
Eksen II ek tanının varlığına goumlre hastaların yaşının medeni durumunun ve eğitim suumlresinin
değişmediğini belirtmiştir Bizim ccedilalışmamızda da yaş ve medeni duruma goumlre hastaların depresyon
oranları arasında anlamlı bir farklılık bulunmazken cinsiyet ve eğitim duumlzeyinin hastaların depresif
belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılığa yol accediltığı belirlenmiştir Ccedilalışmamıza goumlre erkeklerde depresif
belirti duumlzeyi anlamlı duumlzeyde daha yuumlksektir Depresyonun genel popuumllasyonda kadınlarda daha
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
yaygın goumlruumllduumlğuuml (39) bilinmekle birlikte ccedilalışma grubumuzu oluşturan hastalar iccedilinde kadın oranının
bir hayli duumlşuumlk olmasının bu sonucu ortaya ccedilıkarmış olabileceği duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr Ccedilalışmamızda eğitim
duumlzeyinin de hastalardaki depresif belirti oranlarını etkilediği ve genel olarak eğitim duumlzeyi yuumlkseldikccedile
depresyon goumlruumllme oranının arttığı belirlenmiştir
Ailede ruhsal hastalık madde kullanımı iccedilin risk faktoumlrleri arasında yer almaktadır (40) Ccedilalışmamıza
goumlre her doumlrt hastadan biri ruhsal bir hastalık nedeni ile tedavi goumlrmuumlş bir aile uumlyesine sahiptir Aile
uumlyelerinde ruhsal hastalığın bulunması hastalarda depresif belirti oranını yuumlkseltmektedir Yazında
ebeveyn ruhsal hastalıklarının yaşamın ileri doumlnemlerinde ve sonraki kuşaklarda anksiyete ve
depresyona yol accediltığı belirtilmektedir (41)
Mevcut ccedilalışmalar madde kullananların diğer aile uumlyelerinde madde kullanım yaygınlığının yuumlksek
olduğunu goumlstermektedir (4243) Bizim sonuccedillarımız da bu youmlnde olup her iki hastadan birinin
ailesinde alkol madde ya da her ikisini de kullanan bir kişi bulunmaktadır Ccedilalışmamıza goumlre ailedeki
madde kullanım durumu bağımlı hastalardaki depresif belirti goumlruumllme oranını etkilemekte ve ailesinde
madde kullanımı olan hastalarda depresif belirtiler daha yaygın olarak goumlruumllmektedir
Yetişkin yaşamında depresyona olan yatkınlığın ccedilocukken anneyle kurulan ilişkide kayıplar aksamalar
ilişkili olduğu ileri suumlruumllmektedir (44) Ebeveyn kaybı ise madde kullanımına zemin hazırlayan risk
faktoumlrleri arasındadır (45) Ccedilalışmamızda hastaların yarıdan fazlası kuumlccediluumlk yaşta aile iccedilerisinde bir
kayıp yaşamış ve kayıp yaşayan bağımlı hastalarda yaşamayanlara goumlre depresif belirti duumlzeyleri
daha yuumlksek bulunmuştur Erken ccedilocukluk doumlnemindeki kayıp yaşantısının depresif belirtiler
geliştirmeye karşı daha duyarlı hale getirdiği saptanmıştır (46)
Madde bağımlıları arasında ccediloğul madde kullanımı sıktır (36) Ccedilalışmamıza katılan hastalarda da
ccediloğul madde kullanım oranı daha yuumlksektir Kullanılan madde tuumlruuml sayısı ile depresif belirti duumlzeyi
arasında pozitif youmlnde ilişki olduğu bildirilmiştir (47) Ccedilalışmamızda da ccediloğul madde kullanan
hastalarda depresif belirti oranı daha yuumlksektir ancak bu durum istatistiksel olarak anlamlı duumlzeyde
bulunmamıştır
Alkol madde bağımlılığında remisyon ve relaps bağımlılığın doğal gidişini belirleyen iki temel suumlreccediltir
Alkol madde bağımlısı hastaların yarısından fazlasının arındırma tedavisi sonrası relaps yaşadıkları
bu relapsların sıklıkla olumsuz duygusal durumların tetiklediği depresyon anksiyete gibi bozukluklar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
nedeni ile meydana geldiği goumlruumllmuumlştuumlr (4849) Ancak alkol madde kullanım bozukluğuna eşlik eden
psikiyatrik bozukluklar bağımlılığın tanı gidiş ve tedavisini guumlccedilleştirmekte tedaviyi bırakma sıklığını
arttırmaktadır (50) Oumlzellikle eşlik eden depresif belirtiler bağımlılıkta var olan sorunların şiddetini
arttırmaktadır (51) Alkolizmde goumlzlenen relapsların genel olarak depresif belirtiler eşliğinde geliştiğini
ileri suumlruumllmuumlştuumlr (51) Bizim ccedilalışmamızda da depresif belirtileri yuumlksek olan kişilerde hastanede yatış
sayısının daha fazla olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Bu durum madde kullanımına depresyonun eşlik etmesi ile
tedavi arayışı sıklığının arttığını duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr Choi ve Jeong (52) ccedilalışmalarında depresif alkol
bağımlılarında yatışların arttığından soumlz etmişlerdir Alkol bağımlılarında depresif duygu durumun
ruminatif duumlşuumlnce yapısını desteklediğini bu duumlşuumlncenin maladaptif bir şekilde bireyi sorunlarına
ccediloumlzuumlm bulmaktan uzaklaştırdığı ve tedavi suumlrecinin olumsuz etkilendiğini duumlşuumlnuumllmektedir (5354)
Bağımlılık davranışında kişiliğin roluuml vurgulansa da yatkınlığı belirleyen oumlzguumll bir kişilik yapısı
tanımlanmamıştır Ancak bağımlı guumlvensiz engellenme eşiği duumlşuumlk kişilerde madde kullanım
bozukluklarına sık rastlandığı belirtilmiştir (55) Ccedilalışmamızda ise depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanlarının daha yuumlksek işbirliği yapma ve kendini aşma puanlarının
daha duumlşuumlk olduğu belirlenmiştir Zarardan kaccedilınma sıklıkla psikiyatrik bozukluklarda goumlruumllen bir
oumlzelliktir (56) Zarardan kaccedilınan bireyler gelecekte olabilecek sorunlar iccedilin koumltuumlmser endişeler
belirsizlik korkusu gibi pasif kaccedilınma davranışları goumlsteren kişiler olarak tanımlanmakta ve bu kişilerin
depresyon geliştirme olasılıklarının yuumlksek olduğu belirtilmektedir (3357) Yuumlksek zarardan
kaccedilınmanın yanı sıra duumlşuumlk işbirliği yapma da depresyona yatkınlığı arttırmaktadır (57) Depresyon
tanılı hastalardan elde edilen bu sonuccedillar ccedilalışma bulgularımız ile uyumlu goumlruumlnmekle birlikte kendini
aşma boyutunda farklılık goumlstermektedir Kendini aşma olgunluk goumlstergesidir Ccedilevre ile ilgili
farkındalık ve hayata daha geniş bir accedilıdan bakış accedilısı sağlar Bazı araştırma sonuccedillarında
depresyonlu hastaların kendini aşma puanlarının yuumlksek bulunması ccedilalışma bulgularımız ile
ccedilelişmektedir Bizim ccedilalışmamızda kendini aşma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır Bu sonuccedil bize oumlrneklem
grubunun alkol madde bağımlılarından seccedililmiş olmasının buna neden olduğunu duumlşuumlnduumlrmektedir
Reedsrsquoin teorisine goumlre psikolojik iyilik hali ile kendini aşma arasında doğrusal bir ilişki vardır Yazında
alkol madde bağımlılarında psikolojik iyilik halinde azalmanın kendini aşma da yetersizliğe neden
olduğu bildirilmiştir (5859) Kendini aşma kendini unutma kişilerarası oumlzdeşim ve manevi kabulden
oluşmaktadır ve kendini aşan bireyler yaratıcı bencil olmayan manevi duyguları olan idealist
bireylerdir (34) Cloninger klinik ccedilalışmalarda duumlşuumlk kendini aşmanın şizoid ve duumlrtuumlsel kişiliklerle
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
bağlantılı olduğunu goumlstermiştir (60) Bu doğrultuda bağımlı hastalarda yaygın olarak goumlruumllen depresif
belirtilerin hastaların yuumlksek duumlzey zarardan kaccedilınma duumlşuumlk duumlzey iş birliği yapma kendini aşma
oumlzellikleriyle ilişkili olabileceği duumlşuumlnuumllebilir
Temeli bebeklik doumlneminde oluşan bağlanma biccedilimi bireyin kişilik gelişiminde davranışlarında ve ruh
sağlığında buumlyuumlk bir oumlneme sahiptir (60) Yapılan ccedilalışmalar bağlanma biccedilimi ile riskli davranışlar
arasında ilişki olduğunu ortaya koymuştur (61) Genellikle kaygılı bağlanma anksiyete ve depresyonla
ilişkilendirilirken kaccedilıngan bağlanma dışavurum bozuklukları oumlzellikle de davranım bozukluklarıyla
ilişkilendirilmiştir (62) Bağlanma biccedilimi ile madde kullanımı arasındaki ilişkiyi araştıran ccedilalışmalara
bakıldığında madde kullanımının guumlvensiz bağlanma ile ilişkili olduğu goumlsterilmiştir (11126063)
Ebeveynleri ile guumlvenli bağlanma geliştiremeyenlerin madde kullanma eğilimleri artmaktadır (61)
Madde kullanan ergenlerle yapılan bir ccedilalışmada guumlvensiz bağlanma geliştirmişlerde madde kullanım
oranının yuumlksek olduğunu goumlstermektedir (60) Bununla birlikte ccedilalışmamızda depresif belirti duumlzeyi
duumlşuumlk hastalarda kaccedilınan bağlanmanın daha yuumlksek olduğu belirlenmiştir Kaccedilınmacı bağlanmada
bireylerin sorunlardan ve ccediloumlzuumlm arayışlarından kaccedilındıkları goumlruumllmektedir (7) Bu sonuccedil bize depresif
belirtileri olan hastaların sorunlar karşısında daha fazla ccediloumlzuumlm arayışı iccedilinde olduklarını
duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr
Ccedilalışmamızın bazı kısıtlılıkları bulunmaktadır En oumlnemli kısıtlılık ccedilalışmanın kesitsel bir ccedilalışma
olmasıdır Depresif belirti ve mizaccedil- karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri arasındaki ilişkinin
belirlenmesinde daha kesin sonuccedillar elde edebilmek iccedilin yapılacak bir takip ccedilalışmasının sonuccedilları
daha değerli olabilir Ccedilalışmada alkolmadde bağımlılarında depresif belirti goumlsterme durumları mizaccedil-
karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri accedilısından değerlendirilmiştir Diğer bir kısıtlılık ccedilalışmamızda
kullandığımız oumllccedileklerin oumlz bildirim oumllccedilekleri olmasıdır Bu oumllccedilekler kişinin beyanına dayalı oldukları
iccedilin her zaman doğru yanıt alınmayabilmekte katılımcı sosyal ccedilevresi ve kuumlltuumlrel oumlzelliklerine goumlre
farklı bakış accedilıları geliştirebilmektedir Ccedilalışmamız alkol-madde bağımlısı hasta grubunda
depresyonun kişilik ve bağlanma ilişkisini araştırmış ilk ccedilalışma olmasından dolayı klinik literatuumlre
oumlnemli katkısı olacağı kanısındayız
Tuumlm bu kısıtlılıklara rağmen elde edilen bulgular madde bağımlılarında depresyonun dikkate alınması
gereken oumlnemli bir sorun olduğunu goumlstermektedir Ccedilalışmamız bazı demografik kişilik ve bağlanma
oumlzelliklerinin hastaların depresyon duumlzeylerini etkilediğini ortaya koymuştur Bulgularımıza dayanarak
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
hastalardaki eşlik eden depresif belirtilerin tedavi edilmesi kadar bu sorunlara yatkınlık yaratan kişilik
ve bağlanma oumlzelliklerinin de ele alınmasının uzun suumlreli bağımlılık tedavisinde yararlı olabileceği
duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr
KAYNAKLAR
1 Driessen M Veltrup C Wetterling T John U Dilling H Axis I and axis II comorbidity in alcohol
dependence and the two types of alcoholism Alcohol Clin Exp Res 19982277ndash86
2 Fridrici C Leichsenring-Driessen C Driessen M Wingenfeld K Kremer G Beblo T The
individualized alcohol Stroop task no attentional bias toward personalized stimuli in alcohol-
dependents Psychol Addict Behav 2013 27 62ndash70
3 Foulds JA Douglas Sellman J Adamson SJ Boden JM Mulder RT Joyce PR Depression
outcome in alcohol dependent patients an evaluation of the role of independent and
substance-induced depression and other predictors J Affect Disord 2015 15503-10
4 Lubman DL Allen NB Rogers N Cementon E Bonomo Y The impact of co-occurring mood
and anxiety disorders among substance-abusing youth J Affect Disord 2007103105-12
5 Bottonari KA Roberts JE Kelly MAR Kashdan TB Ciesla JA A prospective investigation of
the impact of attachment style on stress generation among clinically depressed
individuals Behav Res ampTher 200745179ndash188
6 Rholes WS Simpson JA Kohn JL Wilson CL Martin AM Tran S Kashy DA Attachment
orientations and depression a longitudinal study of new parents J Pers Soc Psychol 2011
100567-86
7 Bartholomew K Horowitz LM Attachment styles among young adults a test of a four-category
model J Pers Soc Psychol 1991 61226-44
8 Hazan C Shaver PRRomantic love conceptualized as an attachment process Journal of
Pers Soc Psychol 1987 52 511ndash524
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
9 Abdul Kadir NB Bifulco A Insecure attachment style as a vulnerability factor for depression
recent findings in a community-based study of Malay single and married mothers Psychiatry
Res 2013210919-24
10 Khantzian EJ Treating addiction as a human process Lanham Jason Aronson2007 Books
11 Wyrzykowska E Głogowska K Mickiewicz K Attachment relationships
among alcohol dependent persons Alcoholism and Drug Addiction 2014 27 145-161
12 Wedekind D Bandelow B Heitmann S Havemann-Reinecke U Engel KR Huether G
Attachment style anxiety coping and personality-styles in withdrawn alcohol addicted
inpatients Subst Abuse Treat Prev Policy 2013 8 1
13 Thorberg FA Young RM Sullivan KA Lyvers M Hurst CP Connor JP Feeney GFX
Alexithymia in alcohol dependent patients is partially mediated by alcohol expectancy Drug
Alcohol Depend 2011116238ndash241
14 Wilkinson RB Mulcahy R Attachment and interpersonal relationships in postnatal depression
J Reprod Infant Psychol 201028 252ndash265
15 Troxel WM Cyranowski JM Hall M Frank E Buysse DJ Attachment anxiety relationship
context and sleep in women with recurrent major depression Psychosom Med 2007 69692ndash
699
16 Conradi HJ de Jonge P Recurrent depression and the role of adult attachment A prospective
and a retrospective study J Affect Disord 200911693ndash99
17 Cloninger CR Sigvardsson S Bohman M Childhood personality predicts alcohol abuse in
young adults Alcohol Clin Exp Res 1988 12 494-505
18 Eysenck HJ Eysenck SBG Manual of the Eysenck Personality Questionnaire London
Hodder and Stoughton1975
19 Shin SH Hong HG Jeon SM Personality and alcohol use The role of impulsivity Addict
Behav 201237102-7
20 Pennay A Cameron J Reichert T Strickland H Lee NK Hall K et al
A systematic review of interventions for co-occurring substance use disorder and borderline
personality disorder J Subst Abuse Treat 201141363-73
21 Hemphill JF Hare RD Wong S Psychopathy and recidivism A review Legal Crımınol Psych
1998 3 139-170
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
22 Porter S Woodworth M lsquoIm sorry I did ithellip but he started itrsquo A comparison of the official and
self-reported homicide descriptions of psychopaths and nonpsychopathsrdquo Law Hum Behav
2007 31 91-107
23 Hare RD Manual for the Revised Psychopathy Checklist (2nd ed) Toronto Canada Multi-
Health Systems 2003
24 Vergeacutes A Jackson KM Bucholz KK Trull TJ Lane SP Sher KJ Personality disorders and the
persistence of substance use disorders A reanalysis of published NESARC findings J
Abnorm Psychol 2014123 809-20
25 Griffith JW Zinbarg RE Craske MG Mineka S Rose RD Waters AM et al Neuroticism as a
common dimension in the internalizing disorders Psychol Med 201040 1125ndash1136
26 Noteboom A Beekman ATF Vogelzangs N Pennin B WJH Personality and social support
as predictors of first and recurrent episodes of depression J Affect Disord 2016 190 156ndash
161
27 Najt P Fusar-Poli P Brambilla P Co-occurring mental and substance abuse disorders a
review on the potential predictors and clinical outcomes J Psychiatr Res 2011 186 159ndash164
28 Dagher RK Green KM Does depression and substance abuse co-morbidity affect
socioeconomic status Evidence from a prospective study of urban African Americans J
Psychiatr Res 2015 225 115-121
29 Beck AT Ward CH Mendelson M Mock J Erbaugh J An inventory for measuring depression
Arch Gen Psychiatry 19614561-71
30 Hisli N Beck Depresyon Envanterinin geccedilerliliği uumlzerine bir ccedilalışma Turk J Psychol
19886118-22
31 Brennan KA Shaver P R Attachment styles and personality disorders Their connections to
each other and to parental divorce parental death and perceptions of parental caregiving J
Pers 1998 66 835-878
32 Suumlmer N Guumlngoumlr D Yetişkin bağlanma stilleri oumllccedileklerinin Tuumlrk oumlrneklemi uumlzerinde
psikometrik değerlendirmesi ve kuumlltuumlrlerarası bir karşılaştırma Turk J Psychol 1999 14 71-
109
33 Cloninger CR Svrakic DM Przybeck TR A psychobiological model of temperament and
character Arch Gen Psychiatry 1993 50 975-990
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
34 Koumlse S Sayar K Ak İ Aydın N Kalelioğlu Uuml Kırpınar İ et al Turkish version of the
Temperament and Character Inventory (TCI) Reliability validity and factorial structure Bull
Clin Psychopharmacol 200414107-131
35 Guumlleccedil MY Elbay RY Şayakccedilı S Meteris H Hariri AG Tezcan AE Yatan psikiyatri
hastalarında madde kullanımı ve hastalıklara goumlre dağılımı Retrospektif bir ccedilalışma Duumlşuumlnen
Adam 2010 23166-173
36 Enez-Darccedilın A Nurmedov S Noyan CO Yılmaz O Dilbaz N Oumlzel Bir Bağımlılık Merkezinde
Yatarak Tedavi Goumlren Hastalarda Psikiyatrik Eş Tanının Bağımlılığın Seyri ile İlişkisi Duumlşuumlnen
Adam 2015 28196-203
37 Oumlner H Tamam L Levent BA Oumlner S Alkol bağımlılığı olan yatan hastalarda Eksen I ve
Eksen II eş tanılarının değerlendirilmesi Klin Psikofarmakol Bul 200212 14-22
38 İnce A Doğruer Z Tuumlrkccedilapar MH Erken ve geccedil başlangıccedillı erkek alkol bağımlılarında
sosyodemografik klinik ve psikopatolojik oumlzelliklerin karşılaştırılması Klin Psikiyatr Derg 2002
5 82-91
39 Yaşar RM Depresyonun kadınlaşması Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
2007172251-281
40 Clark DB Cornelius JR Kirisci L Tarter RE Childhood risk categories for adolescent
substance involvement a general liability typology Drug Alcohol Depend 2005 77 13ndash21
41 Guumlltekin BK Ruhsal Bozuklukların Oumlnlenmesi Kavramsal Ccedilerccedileve ve Sınıflandırma
Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 20102583594
42 Evren C Oumlgel K Alkolmadde bağımlılarında dissosiyatif belirtiler ve ccedilocukluk ccedilağı travması
depresyon anksiyete ve alkolmadde kullanımı ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 2003 430-
37
43 Alikaşifoğlu M Madde kullanımı risk faktoumlrleri ve koruyucu faktoumlrler Adolesan Sağlığı
Sempozyum Dizisi 200543 73-83
44 Tuumlzuumln O Sayar K Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji Duumlşuumlnen Adam 20061924-39
45 Akfert SK Ccedilakıcı E Ccedilakıcı M Uumlniversite oumlğrencilerinde sigara-alkol kullanımı ve aile sorunları
ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 20091040-47
46 Slavich GM Monroe SM Gotlib IH Early parental loss and depression history Associations
with recent life stress in major depressive disorder J Psychiatr Res 201145 1146-1152
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
47 Westermeyer J Wahmanholm K Thuras P Effects of childhood physical abuse on course and
severity of substance abuse Am J Addict 2001 10101-110
48 Yılmaz A Can Y Bozkurt M Evren C Alkol ve Madde Bağımlılığında Remisyon ve
Depreşme Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 2014 6 243-256
49 Hiremath P Naregal P Chendake M Mohite VR Factors affecting alcohol relapse among
alcoholic clients at Tertiary care Hospital IJAR 2015 5784-786
50 Weich L Pienaar W Occurrence of comorbid substance use disorders among acute
psychiatric inpatients at Stikland Hospital in the Western Cape South Africa Afr J Psychiatry
(Johannesbg) 2009 12 213-217
51 Greenfield SF Weiss RD Muenz LR Vagge LM Kelly JF Bello LR et al The effect of
depression on return to drinking Arch Gen Psychiatry 1998 55 259-265
52 Choi BY Jeong HCrelationship between alcohol dependence and depression of alcohol
dependent ınpatients IJBSBT 2015 7 375-382
53 Ekinci O Arman AR Melek I Bez Y Berkem M The phenomenology of autistic regression
Subtypes and associated factors ECAP 20122123ndash29
54 Janowsky DS Fawcett J Meszaros K Verheul R Core heritable personality characteristics
and relapse in alcoholics Alcohol Clin Exp Res 2001 2594-98
55 İbiloğlu AO Ccediliccedilek U Kalkan E Nikotin bağımlılığında mizaccedil klinik ve demografik oumlzellikler
Literatuumlr Sempozyum 2014133-39
56 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Turk J Psychol 2012 27 21-30
57 Hansenne M Reggers J Pinto E Kjiri K Ajamier A Ansseau M Temperament and character
inventory (TCI) and depression J Psychiatric Res 1999 33 31-36
58 Diacuteaz LP Alba H Sanchez IM Vulnerability to alcohol consumption spiritual transcendence
and psychosocial well-being test of a theory Rev Latino-Am Enfermagem 2016242702
59 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Tuumlrk Psikoloji Dergisi 2012 27 21-30
60 Coumlmert IT Oumlgel K Madde kullanan ergenlerin bağlanma stilleri Addicta 2014 1 9-40
61 Morsuumlnbuumll Uuml Attachment and risk taking are they interrelated IJoSS 20094 233-7
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
62 Kesebir S Oumlzdoğan KS Uumlstuumlndağ MF Bağlanma ve psikopatoloji Psikiyatride Guumlncel
Yaklaşımlar 20113 321-42
63 Kassel JD Wardle M Roberts JE Adult attachment security and college student substance
use Addict Behav 2007 32 1164-1176
Tablo 1 Hastaların demografik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Cinsiyet
Kadın
Erkek
8 (119)
59 (881)
42 (189)
180 (811)
118 004
Medeni durum
Evli
Boşanmış
Bekar
34 (50)
29 (44)
4 (6)
107 (48)
88 (40)
25 (12)
166 gt005
Eğitim duumlzeyi
Okur yazar
İlkoumlğretim
Ortaoumlğretim
Lise
Yuumlksekokulfakuumllte
4 (6)
11 (164)
18 (269)
26 (388)
8 (119)
2 (09)
30 (135)
50 (225)
75 (338)
65 (293)
1358 0009
Aile uumlyelerinde ruhsal hastalık varlığı
Evet
Hayır
2 (3)
65 (97)
45 (203)
177 (797)
1129 0001
Aile uumlyelerinde alkol ya da madde
kullanımı
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Yok
Var
45 (672)
22 (328)
93 (435)
121 (565)
1523 0002
Kayıp yaşama
Yok
Var
31 (463)
36 (537)
77 (347)
145 (653)
295 005
Şiddete maruz kalma
Yok
Var
25 (373)
40 (607)
88 (396)
136 (624)
1157 0009
Tablo 2 Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Madde kullanma biccedilimi
Sadece madde kullanan
Sadece alkol kullanan
Alkol-madde birlikte kullanan
6 (8)
28 (43)
33 (49)
18 (8)
80 (36)
124 (56)
091 gt005
Madde kullanma suumlresi
3 aydan az
4 ay-1 yıl
1-5 yıl
5 yıldan fazla
2 (6)
11 (28)
14 (35)
12 (31)
21 (14)
29 (19)
42 (28)
59 (39)
442 gt005
Madde kullanma nedenleri
Popuumller olmak
Problemlerden kaccedilmak
Merak
Guumlveni arttırmak
Ben bağımlı olmam
Keyif almak
1 (24)
9 (22)
17 (415)
2 (49)
4 (98)
8 (195)
18 (119)
43 (285)
37 (245)
9 (6)
6 (4)
38 (252)
930 0041
Madde kullanma nedeni ile
hastaneye yatış sayısı
1 yatış
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
INVESTIGATION OF ALCOHOL SUBSTANCE ABUSERS IN TERMS OF DEPRESSİVE
SYMPTOMS AND RELATED VARIABLES OF DEPRESSİVE SYMPTOMS
ABSTRACT
Objective It is aimed to evaluate the depressive symptoms and bonding and personality traits
thought to affect the level of depressive symptoms in alcohol and substance abusers
Methods The study sample consists of 312 patients that are diagnosed with alcohol and substance
dependence followed by inpatient or outpatient unit in Ege University Drug Addiction Institute of
Toxicology and Pharmaceutical Science Ege University Department of Psychiatry alcohol drug
dependency unit In the study sociodemographic data form Beck Depression Inventory (BDI) the
Temperament and Character Inventory (TCI-Temperament) Experiences in Close Relationships
Inventory was applied by using face to face interviews
Results The mean age of the patients in the study was 325 plusmn 110 It is found that 768 of the
patients had high levels of depressive symptoms (BDIgt 17) It was determined to be a significant
difference between the level of avoidant attachment scores and depressive symptoms scores of the
patients In the evaluation of TCI scores according to BDI cut-off scores it is found that depressive
symptoms levels in the harm avoidance cooperate and self-transcendence of the patients are
significantly different
Conclusion Our study showed that certain personality and bonding characteristics of the patient affect
the depressive symptoms levels
Keywords alcohol substance addiction depression attachment
Keywords alcohol drugs addiction depression attachment
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
GİRİŞ
Alkol ve madde kullanımı nedeni ile tedavi goumlren hastaların buumlyuumlk ccediloğunluğu depresif yakınmalardan
şikacircyet ederler (12) B u belirtiler sıklıkla tedaviye yanıt vermesine rağmen alkol ve madde bağımlılığı
tedavisinin koumltuuml sonuccedillanacağının da habercisidir Oumlzellikle ağır alkol iccedilicilerinde alkol bırakılsa dahi
gelecekte depresyon geliştirme riski yuumlksektir (23) Epidemiyolojik ve klinik ccedilalışmalarda alkol ve
madde kullanım bozukluklarında depresif bozukluklar ve kaygı bozuklukları gibi ruhsal bozuklukların
oldukccedila sık goumlruumllduumlğuuml belirlenmiştir Alkol ve madde kullanımı olan bireylerin 79rsquounda depresyon
76rsquosında anksiyete bozuklukları goumlzlenmiştir (4)
Erişkinlerde guumlvensiz bağlanma stilinin depresyon riskini arttırdığı belirlenmiştir (56) Bağlanma
kuramı bireyin gelecekte duumlşuumlk benlik saygısı depresyon sorunlu kişilerarası ilişkiler geliştirme
riskiyle guumlvensiz bağlanma arasındaki ilişkiyi gelişimsel bağlamda anlamaya ccedilalışan bir yaklaşım
sunar Guumlvensiz bağlanma stili ccedilocukluk ccedilağında ccedilarpık iccedilsel ccedilalışma modelleri ile ccedilocuk ve ebeveyn
arasında geliştirilmiş yetişkinlik doumlneminde bireyin kendi ve başkaları ile ilgili olumsuz benlik algısı
geliştirmesine neden olan bir bağlanma şeklidir (7-9) Yazında guumlvensiz bağlanma stilinin yaşam boyu
psikopatoloji geliştirme riskini arttırdığı ifade edilmiştir (1011) Ampirik ccedilalışmalarda alkol ve diğer
psikoaktif madde bağımlısı hastaların guumlvensiz bağlanma stili geliştirdikleri oumlzellikle bu guumlvensiz
bağlanma stillerinden kaccedilınmacı bağlanma stilinin yaygın olduğu bildirilmiştir Ayrıca guumlvensiz
bağlanma stili geliştirmiş olan alkol bağımlılarında yaygın anksiyete depresyon şizoid oumlzellikler ve
aleksitiminin de sık goumlzlendiği belirlenmiştir (11-13) Ebeveyni ile korkulu ve kaygılı bağlanma stili
geliştirmiş bireylerde depresyon daha sık goumlruumllmektedir (14) Oumlzellikle uzamış depresyonlarda kaygılı
bağlanma stili daha fazla rastlanan bir durumdur Kaygılı bağlanmanın bireylerde kişilerarası ilişkilerde
bozulmaya neden olduğu guumlvensizlik terkedilme korkusunu desteklediği ve işlevsel olmayan başa
ccedilıkma stratejilerinin kullanımına neden olduğu anlaşılmıştır (15) Anksiyoumlz bağlanma stilinin depresyon
sıklığının arttığı saptanmıştır (16)
Alkol ve madde kullanımının etiyolojisinde genetik noumlrobiyolojik psikolojik ccedilevresel ve kuumlltuumlrel
faktoumlrler etkilidir Oumlzellikle etiyolojik araştırmalar alkol kullanımı ve kişilik oumlzellikleri uumlzerine
yoğunlaşmıştır Cloninger ve Eysenkrsquoin kişilik modellerine goumlre zarardan kaccedilınma ve noumlrotizm ile
kendini goumlsteren olumsuz duygusallığın erkeklerdeki alkol kullanım bozukluklarında daha sık
goumlruumllduumlğuuml belirlenmiştir (1718) Alkol ve madde kullanım bozuklukları ve duumlrtuumlsel kişilik yapısının
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
ilişkili olduğuna odaklanılmıştır (19) Madde kullanım bozukluklarında borderline kişilik bozukluğu
prevalansı da oldukccedila yuumlksektir ve kendine zarar verme intihar girişimi psikososyal yıkım ağır
psikopatoloji riskini arttırmaktadır (20) Madde bağımlılığı ile birlikte goumlruumllen ruhsal sağlık sorunlarının
yanı sıra oumlzellikle şiddet eylemlerine yatkınlık yaratan psikopatik kişilik oumlzellikleri de sıklıkla
goumlzlenmektedir Bu hastalarda succedil iccedileren davranışlara youmlnelme sıklığının arttığı belirlenmiştir (2122)
Kanadalı psikolog Hare (23) alkol ve madde bağımlılarında sıklıkla goumlzlendiği duumlşuumlnuumllen psikopatik
kişiliğin buumlyuumlklenme empati eksikliği duumlrtuumlsellik gibi antisosyal davranışlarla ilişkili olduğunu
bildirmiştir Ulusal epidemiyolojik araştırmalarda alkol ve madde bağımlılarında antisosyal şizotipal ve
borderline kişilik bozukluklarının daha fazla goumlruumllduumlğuuml belirlenmiştir (24) Ayrıca oumlzellikle noumlrotik ve
dışa doumlnuumlk kişilik oumlzelliği ile depresyon arasındaki ilişkiyi destekleyen ccedilalışmalar mevcuttur (25)
Noumlrotik yapının tekrarlayan depresyonda sıklıkla goumlruumllduumlğuuml belirlenmiştir (26)
Madde ve alkol kullanımı ile birlikte depresyonun varlığı bağımlılık prognozunu olumsuz olarak
etkilemektedir Ccedilalışmalar alkol ve madde bağımlılığına komorbid gelişen depresyonun hastaneye
yatış sıklığını bağımlılığa bağlı yeti yitimi gelişme olasılığını ve tedaviden olumsuz sonuccedillar alma
olasılığını arttırdığını goumlstermiştir (2728) Alkol ve madde bağımlılarında depresyonu araştıran ccedilok
fazla ccedilalışma olmasına rağmen depresyonun ortaya ccedilıkışını arttırabilecek değişkenler uumlzerine
herhangi bir ccedilalışma yapılmamıştır Bu noktadan hareketle bu ccedilalışmada aşağıda belirtilen iki sorunun
cevabı araştırılmaktadır 1 Alkol ve madde bağımlılığında depresyonun ortaya ccedilıkışı bireyin bağlanma
stili kişilik oumlzelliklerinden etkilenir mi 2 Alkol ve madde bağımlılarında depresyon hangi değişkenler
tarafından yordanmaktadır Yordayan bu değişkenler depresyonda olan ve olmayan gruplarda farklılık
goumlstermekte midir
YOumlNTEM
Oumlrneklem
Ccedilalışmanın oumlrneklemi Aralık 2013 ile Nisan 2014 tarihleri arasında Ege Uumlniversitesi Madde
Bağımlılığı Toksikoloji ve İlaccedil Bilimleri Enstituumlsuuml Ege Uumlniversitesi Psikiyatri Kliniği AlkolMadde
Bağımlılığı Birimirsquonde serviste yatırılarak ya da ayaktan takip ve tedavi edilen klinisyen tarafından
DSM-IV tanı oumllccediluumltlerine goumlre alkolmadde bağımlısı tanısı konmuş 312 hasta ile goumlruumlşme yapılarak
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
oluşturulmuştur Bu hastaların 20rsquosi yatarak geri kalanı ise ayaktan tedavi alan hastalardır Hastalara
ccedilalışma protokoluuml accedilıklanmış ve yazılı bilgilendirilmiş onamları alınmıştır
Uygulama
Veri toplama haftada iki guumln 25 er dakikalık goumlruumlşmelerle gerccedilekleştirilmiştir Goumlruumlşme yapılan 312
hastanın 18rsquoi uygulanan oumllccedilekleri eksik doldurmalarından dolayı 5rsquoi eşlik eden noumlrolojik
hastalıklarından dolayı ccedilalışmadan ccedilıkarılmıştır Ccedilalışma kalan 289 hasta ile tamamlanmıştır
Ccedilalışmaya DSM-IV tanı kriterlerine goumlre alkol ve madde bağımlılığı tanısı konan 18-65 yaş arası
uygun kognuumlsyonu olan (Mini mental test puanları 25 puan ve uumlstuuml olan olgular alınmıştır)
detoksifikasyon sonrası doumlnemdeki alkol bağımlıları ile en son madde kullanımının ardından en az 2
haftalık suumlrenin geccedilmiş olduğu madde bağımlıları ccedilalışmaya alınmıştır
Alkolmadde bağımlılığı tanısına ek ciddi fiziksel sağlık problemleri noumlrolojik yıkımı depresyon dışında
diğer ciddi yıkım yapan ruhsal bozukluğu mental retardasyonu olanlar komorbid psikiyatrik hastalığı
olanlar iletişimi oumlnemli oumllccediluumlde etkileyecek duumlzeyde goumlrme işitme ve bilişsel kaybı olan olgular
ccedilalışmadan dışlanmıştır
Alkolmadde kullanım bozukluğu olan hastalarla goumlruumlşmeler klinisyenin yoksunluk semptomlarının
tam olarak kaybolduğuna youmlnelik değerlendirmesinin ardından gerccedilekleştirilmiştir
Araccedillar
Sosyodemografik veri formu Hastaların cinsiyet yaş eğitim duumlzeyleri medeni durumları aile
oumlykuumlsuuml gibi parametreleri iccedileren araştırmacılar tarafından yapılandırılmış goumlruumlşme formudur Ayrıca
hastalara ccedilocukluk ccedilağında aile uumlyeleri ile ilgili kayıp yaşayıp yaşamadıkları yaşadılar ise hangi aile
uumlyesini kaybettikleri sorulmuştur
Beck Depresyon Envanteri (BDE) Sağlıklı ve psikiyatrik hasta gruplarında kullanılan kendini
değerlendirme oumllccedileğidir Depresyon youmlnuumlnden riski belirlemek ve depresif belirtilerin duumlzeyini ve şiddet
değişimini oumllccedilmek iccedilin uygulanır Toplam puanın yuumlksek olması depresyon şiddetinin yuumlksekliğini
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
goumlsterir Beck ve arkadaşları (29) tarafından geliştirilen oumllccedileğin Tuumlrkccedile geccedilerlilik ve guumlvenilirlik
ccedilalışmaları yapılmıştır Oumllccedileğin kesme puanı 17rsquodir (30)
Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri (YİYE) Brennan ve arkadaşları tarafından geliştirilen
bağlanmadaki yakın ilişkilerde yaşanan kaygı ve başkalarından kaccedilınmayı oumllccedilen temel iki boyuttan
oluşan 36 maddelik bir oumllccedilektir (31) Oumllccedileğin iccedil tutarlılık katsayıları sırasıyla 086 ve 090 olarak
bulunmuştur (32)
Mizaccedil ve Karakter Envanteri (MKE) Cloningerin kişilik kuramını temel alarak geliştirdiği MKE 240
maddeden oluşan Doğru ya da Yanlış şeklinde yanıtlanan bir kendini değerlendirme oumllccedileğidir (33)
Bu 7 faktoumlrluuml kişilik envanterinin geccedilerlik ve guumlvenirliği hem genel popuumllasyonda hem de psikiyatrik
hastalarda sınanmış ve tekrarlanmıştır (34) MKE yenilik arayışı (YA) zarardan kaccedilınma (ZK) oumlduumll
bağımlılığı (OumlB) ve sebat etme (SE) olmak uumlzere doumlrt mizaccedil boyutunu ve kendini youmlnetme (KY)
işbirliği yapma (İY) ve kendini aşma (KA) olmak uumlzere uumlccedil karakter boyutunu değerlendiren sorular
iccedilerir Uumllkemizde MKErsquonin Tuumlrkccedile geccedilerlik ve guumlvenilirlik ccedilalışması Koumlse ve arkadaşları tarafından
yapılmıştır (34)
İstatistiksel değerlendirme
Veriler SPSS 150 for Windows paket programı ile değerlendirilmiştir İstatistiksel değerlendirmelerde
kategorik değişkenler arasındaki ilişkileri değerlendirmek uumlzere ki-kare testi iki gruba ait ortalamalar
arasındaki farkı değerlendirmek iccedilin t-testi uygulanmıştır Niteliksel verilerinin karşılaştırılmasında Ki-
kare testi kullanılmıştır Sonuccedillar 95rsquolik guumlven aralığında anlamlılık plt005 olarak kabul edilmiştir
BULGULAR
Demografik oumlzellikler
Ccedilalışmaya katılan hastaların yaş ortalaması 325plusmn110rsquodir olup 505rsquoi (n=145) 20 yaş altındadır
Katılımcıların 827rsquosi (n=239) erkektir Eğitim durumu 235rsquoinde (n=67) ortaokul 349rsquounda lise
(n=101) 253rsquouumlnde uumlniversite (n=73) geri kalanında ilkokul duumlzeyindedir (n=48) Hastaların 509rsquou
(n=147) oumlğrenci 339rsquou (n=98) boşanmıştır Boşanmış olanların 176rsquosı (n=18) boşanma sebebinin
alkol ve madde kullanımı nedeni ile gerccedilekleştiğini bildirmiştir
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Klinik oumlzellikler
Araştırmaya katılan hastaların kullandığı maddelerin başında alkol (889) (n=256) gelmektedir
Hastaların 51rsquoi (n=147) ccediloğul madde 38rsquosi (n=109) sadece alkol 11rsquoi (n=31) sadece bir madde
kullandığını ifade etmiştir Katılımcıların 25rsquoinin (n=72) ailesinde psikiyatrik bir hastalık nedeni ile
tedavi goumlren bir aile uumlyesi olduğu belirlenmiştir 622rsquosi (n=179) kuumlccediluumlk yaşta aile iccedilerisinde bir kayıp
yaşamıştır
BDOuml kesme puanı 17 ve altı puanlar duumlşuumlk depresif belirtiler 17rsquonin uumlzerindekiler ise yuumlksek depresif
belirtiler olarak değerlendirilmiş ve yapılan istatistiksel analizde 67 hastada (232) depresif belirti
duumlzeyi duumlşuumlk (BDOumllt17) 222 hastada (768) depresif belirti duumlzeyi yuumlksek (BDOumlgt17) bulunmuştur
Hastaların sosyodemografik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Kadınların 189rsquo (n=10) unun erkeklerin 881lsquoinin (n=210) depresif belirti duumlzeyinin yuumlksek olduğu
belirlenmiştir Cinsiyetlerine goumlre hastaların depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık olduğu
belirlenmiştir Kadınlarda 17 ve uumlstuuml puan alanların oranının erkeklerden daha yuumlksek olduğu
belirlenmiştir (χsup2=118 p=004) (tablo1)
Medeni durum hastaların depresif belirti duumlzeylerini etkilememiştir (χsup2=166 pgt005) (tablo1)
Hastaların eğitim durumlarına goumlre depresif belirtileri arasında anlamlı farklılık belirlenmiştir Eğitim
duumlzeyi lise ve uumlstuuml grupta depresif belirti duumlzeyi yuumlksek bulunmuştur (χsup2=1358 p=0009) (tablo1)
Ailede psikiyatrik tedavi goumlren bir birey varlığında hastaların depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı
farklılık olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Ailesinde psikiyatrik tedavi goumlren bireylerin depresyon duumlzeyleri yuumlksek
ccedilıkmıştır (χsup2=1129 p=0001) (tablo1)
Ccedilalışmaya katılan hastaların 132rsquosi (n=38) alkol 331rsquoi (n=95) madde 46rsquosı (n=13) her ikisini
de kullanan aile uumlyesine sahiptir 491rsquoinin ise ailesinde alkol ya da madde kullanan yoktur Hastalar
depresif belirti duumlzeylerine goumlre ailesinde alkol ya da madde kullanan hastalarla kullanmayanlar
arasında anlamlı farklılık olduğu belirlemiştir Ailesinde alkol ya da madde kullanan birey bulunan
hastaların depresif belirti
duumlzeyleri yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=1523 p=0002) (tablo1)
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Hastalara ccedilocukluk ccedilağında aile uumlyeleri ile ilgili kayıp yaşayıp yaşamadıkları sorulmuş 18 yas
oumlncesinde kayıp yaşayan hastaların 45 ebeveynini 10 kardeşini 35 buumlyuumlkanne
buumlyuumlkbabasını 2rsquo si ccedilocuğunu 8 diğer yakınlarını kaybettiklerini dile getirmişlerdir Kayıp
yaşadıkları bireye goumlre depresif duumlzeyleri arasında bir farklılık yaşanmazken kayıp yaşama
durumunun hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılığa yol accediltığı goumlruumllmuumlştuumlr Kayıp
oumlykuumlsuuml olan bireylerde depresif belirti duumlzeyi yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=295 p=005) (tablo1)
Hastalara şiddete uğrayıp uğramadıkları uğradılar ise fiziksel soumlzel ya da cinsel şiddet tiplerinden
hangisine maruz kaldıkları sorulmuş şiddete maruz kalmış hastaların 10rsquou cinsel 38rsquoi fiziksel
52rsquosi soumlzel şiddete maruz kaldıklarını belirtmişlerdir Şiddete uğrama durumlarına goumlre hastaların
depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık olduğu belirlenmiştir Şiddete maruz kalanlarda
depresif belirti duumlzeyi yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=1157 p=0009) (Tablo1) Ancak şiddetin şekli depresyon
uumlzerinde belirleyici olmamıştır (pgt005)
Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Ccedilalışmaya katılan hastaların madde kullanma biccedilimlerine ve madde kullanma suumlrelerine goumlre depresif
belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık yoktur (pgt005) (Tablo2)
Madde kullanma nedenleri hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılık yaratmaktadır
(χsup2=930 p=0041) (Tablo2)
Madde bağımlılığı nedeni ile hastaneye yatış sayısının hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı
farklılığa yol accediltığı bulunmuştur (χsup2=722 p=0027) (Tablo2)
Hastaların kişilik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Ccedilalışmaya katılan hastaların MKErsquoden aldıkları puanlar BDOuml kesme puanına goumlre
değerlendirildiğinde hastaların zarardan kaccedilınma işbirliği yapma ve kendini aşma boyutlarında
depresif belirti duumlzeylerinde farklılık olduğu saptanmıştır Depresyon puanları 18 ve uumlzerinde olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanları daha yuumlksek bulunurken (t=-219 p=003) iş birliği yapma
(t=340 p=001) ve kendini aşma (t=249 p=0013) puanları daha duumlşuumlk bulunmuştur (tablo3)
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Hastaların bağlanma oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Hastaların BDOuml kesme puanına goumlre YİYErsquoden aldıkları puanlar karşılaştırılmış ve yapılan t testinde
hastaların kaccedilıngan bağlanma puanları arasında ise anlamlı duumlzeyde farklılık olduğu belirlenmiştir
(t=220 p=004) Depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olanlarda kaccedilıngan bağlanma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır
(tablo4)
TARTIŞMA
Son yıllarda uumllkemizde madde kullanımı nedeni ile tedavi başvurusunda bulunan hastalarla yapılan
ccedilalışmalarda hastaların ccediloğunluğunun erkek genccedil erişkin bekacircr ya da ayrılmış bir işte ccedilalışmayan
ya da duumlzensiz ccedilalışan ve eğitim yılı yuumlksek bireyler olduğu bildirilmiştir (3536) Bizim ccedilalışma
grubumuzu oluşturan hastaların da genel olarak benzer demografik oumlzelliklere sahip oldukları
belirlenmiştir
Yapılan ccedilalışmalar madde kullanım bozukluklarının diğer psikiyatrik bozukluklarla bir arada goumlruumllme
oranının bir hayli yuumlksek olduğunu ortaya koymaktadır (2336) Depresyon madde kullanım
bozukluklarına sıklıkla eşlik eden ruhsal sorunlardan biridir (3637) Alkol veya madde bağımlılarındaki
psikiyatrik komorbiditeye youmlnelik yapılan ccedilalışmalarda madde bağımlılığı olan hastaların 192 ila
79rsquounda depresif bozuklukların goumlruumllduumlğuuml bildirilmektedir (436-38) Alkol bağımlıları ile yapılan bir
başka araştırmada yaşam boyu majoumlr depresyon sıklığı 35 olarak belirtilmiştir (37) Bizim
ccedilalışmamıza katılan hastaların 768rsquoinde depresif belirti duumlzeyi yuumlksek bulunmuştur Bu sonuccedil
bağımlı hastalarda depresif belirtilerin bir hayli yaygın olduğunu desteklemektedir
Darccedilın ve arkadaşlarının (36) yatarak tedavi goumlren bağımlı hastalarla yaptığı ccedilalışmada Eksen I ya da
Eksen II ek tanının varlığına goumlre hastaların yaşının medeni durumunun ve eğitim suumlresinin
değişmediğini belirtmiştir Bizim ccedilalışmamızda da yaş ve medeni duruma goumlre hastaların depresyon
oranları arasında anlamlı bir farklılık bulunmazken cinsiyet ve eğitim duumlzeyinin hastaların depresif
belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılığa yol accediltığı belirlenmiştir Ccedilalışmamıza goumlre erkeklerde depresif
belirti duumlzeyi anlamlı duumlzeyde daha yuumlksektir Depresyonun genel popuumllasyonda kadınlarda daha
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
yaygın goumlruumllduumlğuuml (39) bilinmekle birlikte ccedilalışma grubumuzu oluşturan hastalar iccedilinde kadın oranının
bir hayli duumlşuumlk olmasının bu sonucu ortaya ccedilıkarmış olabileceği duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr Ccedilalışmamızda eğitim
duumlzeyinin de hastalardaki depresif belirti oranlarını etkilediği ve genel olarak eğitim duumlzeyi yuumlkseldikccedile
depresyon goumlruumllme oranının arttığı belirlenmiştir
Ailede ruhsal hastalık madde kullanımı iccedilin risk faktoumlrleri arasında yer almaktadır (40) Ccedilalışmamıza
goumlre her doumlrt hastadan biri ruhsal bir hastalık nedeni ile tedavi goumlrmuumlş bir aile uumlyesine sahiptir Aile
uumlyelerinde ruhsal hastalığın bulunması hastalarda depresif belirti oranını yuumlkseltmektedir Yazında
ebeveyn ruhsal hastalıklarının yaşamın ileri doumlnemlerinde ve sonraki kuşaklarda anksiyete ve
depresyona yol accediltığı belirtilmektedir (41)
Mevcut ccedilalışmalar madde kullananların diğer aile uumlyelerinde madde kullanım yaygınlığının yuumlksek
olduğunu goumlstermektedir (4243) Bizim sonuccedillarımız da bu youmlnde olup her iki hastadan birinin
ailesinde alkol madde ya da her ikisini de kullanan bir kişi bulunmaktadır Ccedilalışmamıza goumlre ailedeki
madde kullanım durumu bağımlı hastalardaki depresif belirti goumlruumllme oranını etkilemekte ve ailesinde
madde kullanımı olan hastalarda depresif belirtiler daha yaygın olarak goumlruumllmektedir
Yetişkin yaşamında depresyona olan yatkınlığın ccedilocukken anneyle kurulan ilişkide kayıplar aksamalar
ilişkili olduğu ileri suumlruumllmektedir (44) Ebeveyn kaybı ise madde kullanımına zemin hazırlayan risk
faktoumlrleri arasındadır (45) Ccedilalışmamızda hastaların yarıdan fazlası kuumlccediluumlk yaşta aile iccedilerisinde bir
kayıp yaşamış ve kayıp yaşayan bağımlı hastalarda yaşamayanlara goumlre depresif belirti duumlzeyleri
daha yuumlksek bulunmuştur Erken ccedilocukluk doumlnemindeki kayıp yaşantısının depresif belirtiler
geliştirmeye karşı daha duyarlı hale getirdiği saptanmıştır (46)
Madde bağımlıları arasında ccediloğul madde kullanımı sıktır (36) Ccedilalışmamıza katılan hastalarda da
ccediloğul madde kullanım oranı daha yuumlksektir Kullanılan madde tuumlruuml sayısı ile depresif belirti duumlzeyi
arasında pozitif youmlnde ilişki olduğu bildirilmiştir (47) Ccedilalışmamızda da ccediloğul madde kullanan
hastalarda depresif belirti oranı daha yuumlksektir ancak bu durum istatistiksel olarak anlamlı duumlzeyde
bulunmamıştır
Alkol madde bağımlılığında remisyon ve relaps bağımlılığın doğal gidişini belirleyen iki temel suumlreccediltir
Alkol madde bağımlısı hastaların yarısından fazlasının arındırma tedavisi sonrası relaps yaşadıkları
bu relapsların sıklıkla olumsuz duygusal durumların tetiklediği depresyon anksiyete gibi bozukluklar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
nedeni ile meydana geldiği goumlruumllmuumlştuumlr (4849) Ancak alkol madde kullanım bozukluğuna eşlik eden
psikiyatrik bozukluklar bağımlılığın tanı gidiş ve tedavisini guumlccedilleştirmekte tedaviyi bırakma sıklığını
arttırmaktadır (50) Oumlzellikle eşlik eden depresif belirtiler bağımlılıkta var olan sorunların şiddetini
arttırmaktadır (51) Alkolizmde goumlzlenen relapsların genel olarak depresif belirtiler eşliğinde geliştiğini
ileri suumlruumllmuumlştuumlr (51) Bizim ccedilalışmamızda da depresif belirtileri yuumlksek olan kişilerde hastanede yatış
sayısının daha fazla olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Bu durum madde kullanımına depresyonun eşlik etmesi ile
tedavi arayışı sıklığının arttığını duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr Choi ve Jeong (52) ccedilalışmalarında depresif alkol
bağımlılarında yatışların arttığından soumlz etmişlerdir Alkol bağımlılarında depresif duygu durumun
ruminatif duumlşuumlnce yapısını desteklediğini bu duumlşuumlncenin maladaptif bir şekilde bireyi sorunlarına
ccediloumlzuumlm bulmaktan uzaklaştırdığı ve tedavi suumlrecinin olumsuz etkilendiğini duumlşuumlnuumllmektedir (5354)
Bağımlılık davranışında kişiliğin roluuml vurgulansa da yatkınlığı belirleyen oumlzguumll bir kişilik yapısı
tanımlanmamıştır Ancak bağımlı guumlvensiz engellenme eşiği duumlşuumlk kişilerde madde kullanım
bozukluklarına sık rastlandığı belirtilmiştir (55) Ccedilalışmamızda ise depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanlarının daha yuumlksek işbirliği yapma ve kendini aşma puanlarının
daha duumlşuumlk olduğu belirlenmiştir Zarardan kaccedilınma sıklıkla psikiyatrik bozukluklarda goumlruumllen bir
oumlzelliktir (56) Zarardan kaccedilınan bireyler gelecekte olabilecek sorunlar iccedilin koumltuumlmser endişeler
belirsizlik korkusu gibi pasif kaccedilınma davranışları goumlsteren kişiler olarak tanımlanmakta ve bu kişilerin
depresyon geliştirme olasılıklarının yuumlksek olduğu belirtilmektedir (3357) Yuumlksek zarardan
kaccedilınmanın yanı sıra duumlşuumlk işbirliği yapma da depresyona yatkınlığı arttırmaktadır (57) Depresyon
tanılı hastalardan elde edilen bu sonuccedillar ccedilalışma bulgularımız ile uyumlu goumlruumlnmekle birlikte kendini
aşma boyutunda farklılık goumlstermektedir Kendini aşma olgunluk goumlstergesidir Ccedilevre ile ilgili
farkındalık ve hayata daha geniş bir accedilıdan bakış accedilısı sağlar Bazı araştırma sonuccedillarında
depresyonlu hastaların kendini aşma puanlarının yuumlksek bulunması ccedilalışma bulgularımız ile
ccedilelişmektedir Bizim ccedilalışmamızda kendini aşma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır Bu sonuccedil bize oumlrneklem
grubunun alkol madde bağımlılarından seccedililmiş olmasının buna neden olduğunu duumlşuumlnduumlrmektedir
Reedsrsquoin teorisine goumlre psikolojik iyilik hali ile kendini aşma arasında doğrusal bir ilişki vardır Yazında
alkol madde bağımlılarında psikolojik iyilik halinde azalmanın kendini aşma da yetersizliğe neden
olduğu bildirilmiştir (5859) Kendini aşma kendini unutma kişilerarası oumlzdeşim ve manevi kabulden
oluşmaktadır ve kendini aşan bireyler yaratıcı bencil olmayan manevi duyguları olan idealist
bireylerdir (34) Cloninger klinik ccedilalışmalarda duumlşuumlk kendini aşmanın şizoid ve duumlrtuumlsel kişiliklerle
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
bağlantılı olduğunu goumlstermiştir (60) Bu doğrultuda bağımlı hastalarda yaygın olarak goumlruumllen depresif
belirtilerin hastaların yuumlksek duumlzey zarardan kaccedilınma duumlşuumlk duumlzey iş birliği yapma kendini aşma
oumlzellikleriyle ilişkili olabileceği duumlşuumlnuumllebilir
Temeli bebeklik doumlneminde oluşan bağlanma biccedilimi bireyin kişilik gelişiminde davranışlarında ve ruh
sağlığında buumlyuumlk bir oumlneme sahiptir (60) Yapılan ccedilalışmalar bağlanma biccedilimi ile riskli davranışlar
arasında ilişki olduğunu ortaya koymuştur (61) Genellikle kaygılı bağlanma anksiyete ve depresyonla
ilişkilendirilirken kaccedilıngan bağlanma dışavurum bozuklukları oumlzellikle de davranım bozukluklarıyla
ilişkilendirilmiştir (62) Bağlanma biccedilimi ile madde kullanımı arasındaki ilişkiyi araştıran ccedilalışmalara
bakıldığında madde kullanımının guumlvensiz bağlanma ile ilişkili olduğu goumlsterilmiştir (11126063)
Ebeveynleri ile guumlvenli bağlanma geliştiremeyenlerin madde kullanma eğilimleri artmaktadır (61)
Madde kullanan ergenlerle yapılan bir ccedilalışmada guumlvensiz bağlanma geliştirmişlerde madde kullanım
oranının yuumlksek olduğunu goumlstermektedir (60) Bununla birlikte ccedilalışmamızda depresif belirti duumlzeyi
duumlşuumlk hastalarda kaccedilınan bağlanmanın daha yuumlksek olduğu belirlenmiştir Kaccedilınmacı bağlanmada
bireylerin sorunlardan ve ccediloumlzuumlm arayışlarından kaccedilındıkları goumlruumllmektedir (7) Bu sonuccedil bize depresif
belirtileri olan hastaların sorunlar karşısında daha fazla ccediloumlzuumlm arayışı iccedilinde olduklarını
duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr
Ccedilalışmamızın bazı kısıtlılıkları bulunmaktadır En oumlnemli kısıtlılık ccedilalışmanın kesitsel bir ccedilalışma
olmasıdır Depresif belirti ve mizaccedil- karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri arasındaki ilişkinin
belirlenmesinde daha kesin sonuccedillar elde edebilmek iccedilin yapılacak bir takip ccedilalışmasının sonuccedilları
daha değerli olabilir Ccedilalışmada alkolmadde bağımlılarında depresif belirti goumlsterme durumları mizaccedil-
karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri accedilısından değerlendirilmiştir Diğer bir kısıtlılık ccedilalışmamızda
kullandığımız oumllccedileklerin oumlz bildirim oumllccedilekleri olmasıdır Bu oumllccedilekler kişinin beyanına dayalı oldukları
iccedilin her zaman doğru yanıt alınmayabilmekte katılımcı sosyal ccedilevresi ve kuumlltuumlrel oumlzelliklerine goumlre
farklı bakış accedilıları geliştirebilmektedir Ccedilalışmamız alkol-madde bağımlısı hasta grubunda
depresyonun kişilik ve bağlanma ilişkisini araştırmış ilk ccedilalışma olmasından dolayı klinik literatuumlre
oumlnemli katkısı olacağı kanısındayız
Tuumlm bu kısıtlılıklara rağmen elde edilen bulgular madde bağımlılarında depresyonun dikkate alınması
gereken oumlnemli bir sorun olduğunu goumlstermektedir Ccedilalışmamız bazı demografik kişilik ve bağlanma
oumlzelliklerinin hastaların depresyon duumlzeylerini etkilediğini ortaya koymuştur Bulgularımıza dayanarak
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
hastalardaki eşlik eden depresif belirtilerin tedavi edilmesi kadar bu sorunlara yatkınlık yaratan kişilik
ve bağlanma oumlzelliklerinin de ele alınmasının uzun suumlreli bağımlılık tedavisinde yararlı olabileceği
duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr
KAYNAKLAR
1 Driessen M Veltrup C Wetterling T John U Dilling H Axis I and axis II comorbidity in alcohol
dependence and the two types of alcoholism Alcohol Clin Exp Res 19982277ndash86
2 Fridrici C Leichsenring-Driessen C Driessen M Wingenfeld K Kremer G Beblo T The
individualized alcohol Stroop task no attentional bias toward personalized stimuli in alcohol-
dependents Psychol Addict Behav 2013 27 62ndash70
3 Foulds JA Douglas Sellman J Adamson SJ Boden JM Mulder RT Joyce PR Depression
outcome in alcohol dependent patients an evaluation of the role of independent and
substance-induced depression and other predictors J Affect Disord 2015 15503-10
4 Lubman DL Allen NB Rogers N Cementon E Bonomo Y The impact of co-occurring mood
and anxiety disorders among substance-abusing youth J Affect Disord 2007103105-12
5 Bottonari KA Roberts JE Kelly MAR Kashdan TB Ciesla JA A prospective investigation of
the impact of attachment style on stress generation among clinically depressed
individuals Behav Res ampTher 200745179ndash188
6 Rholes WS Simpson JA Kohn JL Wilson CL Martin AM Tran S Kashy DA Attachment
orientations and depression a longitudinal study of new parents J Pers Soc Psychol 2011
100567-86
7 Bartholomew K Horowitz LM Attachment styles among young adults a test of a four-category
model J Pers Soc Psychol 1991 61226-44
8 Hazan C Shaver PRRomantic love conceptualized as an attachment process Journal of
Pers Soc Psychol 1987 52 511ndash524
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
9 Abdul Kadir NB Bifulco A Insecure attachment style as a vulnerability factor for depression
recent findings in a community-based study of Malay single and married mothers Psychiatry
Res 2013210919-24
10 Khantzian EJ Treating addiction as a human process Lanham Jason Aronson2007 Books
11 Wyrzykowska E Głogowska K Mickiewicz K Attachment relationships
among alcohol dependent persons Alcoholism and Drug Addiction 2014 27 145-161
12 Wedekind D Bandelow B Heitmann S Havemann-Reinecke U Engel KR Huether G
Attachment style anxiety coping and personality-styles in withdrawn alcohol addicted
inpatients Subst Abuse Treat Prev Policy 2013 8 1
13 Thorberg FA Young RM Sullivan KA Lyvers M Hurst CP Connor JP Feeney GFX
Alexithymia in alcohol dependent patients is partially mediated by alcohol expectancy Drug
Alcohol Depend 2011116238ndash241
14 Wilkinson RB Mulcahy R Attachment and interpersonal relationships in postnatal depression
J Reprod Infant Psychol 201028 252ndash265
15 Troxel WM Cyranowski JM Hall M Frank E Buysse DJ Attachment anxiety relationship
context and sleep in women with recurrent major depression Psychosom Med 2007 69692ndash
699
16 Conradi HJ de Jonge P Recurrent depression and the role of adult attachment A prospective
and a retrospective study J Affect Disord 200911693ndash99
17 Cloninger CR Sigvardsson S Bohman M Childhood personality predicts alcohol abuse in
young adults Alcohol Clin Exp Res 1988 12 494-505
18 Eysenck HJ Eysenck SBG Manual of the Eysenck Personality Questionnaire London
Hodder and Stoughton1975
19 Shin SH Hong HG Jeon SM Personality and alcohol use The role of impulsivity Addict
Behav 201237102-7
20 Pennay A Cameron J Reichert T Strickland H Lee NK Hall K et al
A systematic review of interventions for co-occurring substance use disorder and borderline
personality disorder J Subst Abuse Treat 201141363-73
21 Hemphill JF Hare RD Wong S Psychopathy and recidivism A review Legal Crımınol Psych
1998 3 139-170
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
22 Porter S Woodworth M lsquoIm sorry I did ithellip but he started itrsquo A comparison of the official and
self-reported homicide descriptions of psychopaths and nonpsychopathsrdquo Law Hum Behav
2007 31 91-107
23 Hare RD Manual for the Revised Psychopathy Checklist (2nd ed) Toronto Canada Multi-
Health Systems 2003
24 Vergeacutes A Jackson KM Bucholz KK Trull TJ Lane SP Sher KJ Personality disorders and the
persistence of substance use disorders A reanalysis of published NESARC findings J
Abnorm Psychol 2014123 809-20
25 Griffith JW Zinbarg RE Craske MG Mineka S Rose RD Waters AM et al Neuroticism as a
common dimension in the internalizing disorders Psychol Med 201040 1125ndash1136
26 Noteboom A Beekman ATF Vogelzangs N Pennin B WJH Personality and social support
as predictors of first and recurrent episodes of depression J Affect Disord 2016 190 156ndash
161
27 Najt P Fusar-Poli P Brambilla P Co-occurring mental and substance abuse disorders a
review on the potential predictors and clinical outcomes J Psychiatr Res 2011 186 159ndash164
28 Dagher RK Green KM Does depression and substance abuse co-morbidity affect
socioeconomic status Evidence from a prospective study of urban African Americans J
Psychiatr Res 2015 225 115-121
29 Beck AT Ward CH Mendelson M Mock J Erbaugh J An inventory for measuring depression
Arch Gen Psychiatry 19614561-71
30 Hisli N Beck Depresyon Envanterinin geccedilerliliği uumlzerine bir ccedilalışma Turk J Psychol
19886118-22
31 Brennan KA Shaver P R Attachment styles and personality disorders Their connections to
each other and to parental divorce parental death and perceptions of parental caregiving J
Pers 1998 66 835-878
32 Suumlmer N Guumlngoumlr D Yetişkin bağlanma stilleri oumllccedileklerinin Tuumlrk oumlrneklemi uumlzerinde
psikometrik değerlendirmesi ve kuumlltuumlrlerarası bir karşılaştırma Turk J Psychol 1999 14 71-
109
33 Cloninger CR Svrakic DM Przybeck TR A psychobiological model of temperament and
character Arch Gen Psychiatry 1993 50 975-990
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
34 Koumlse S Sayar K Ak İ Aydın N Kalelioğlu Uuml Kırpınar İ et al Turkish version of the
Temperament and Character Inventory (TCI) Reliability validity and factorial structure Bull
Clin Psychopharmacol 200414107-131
35 Guumlleccedil MY Elbay RY Şayakccedilı S Meteris H Hariri AG Tezcan AE Yatan psikiyatri
hastalarında madde kullanımı ve hastalıklara goumlre dağılımı Retrospektif bir ccedilalışma Duumlşuumlnen
Adam 2010 23166-173
36 Enez-Darccedilın A Nurmedov S Noyan CO Yılmaz O Dilbaz N Oumlzel Bir Bağımlılık Merkezinde
Yatarak Tedavi Goumlren Hastalarda Psikiyatrik Eş Tanının Bağımlılığın Seyri ile İlişkisi Duumlşuumlnen
Adam 2015 28196-203
37 Oumlner H Tamam L Levent BA Oumlner S Alkol bağımlılığı olan yatan hastalarda Eksen I ve
Eksen II eş tanılarının değerlendirilmesi Klin Psikofarmakol Bul 200212 14-22
38 İnce A Doğruer Z Tuumlrkccedilapar MH Erken ve geccedil başlangıccedillı erkek alkol bağımlılarında
sosyodemografik klinik ve psikopatolojik oumlzelliklerin karşılaştırılması Klin Psikiyatr Derg 2002
5 82-91
39 Yaşar RM Depresyonun kadınlaşması Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
2007172251-281
40 Clark DB Cornelius JR Kirisci L Tarter RE Childhood risk categories for adolescent
substance involvement a general liability typology Drug Alcohol Depend 2005 77 13ndash21
41 Guumlltekin BK Ruhsal Bozuklukların Oumlnlenmesi Kavramsal Ccedilerccedileve ve Sınıflandırma
Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 20102583594
42 Evren C Oumlgel K Alkolmadde bağımlılarında dissosiyatif belirtiler ve ccedilocukluk ccedilağı travması
depresyon anksiyete ve alkolmadde kullanımı ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 2003 430-
37
43 Alikaşifoğlu M Madde kullanımı risk faktoumlrleri ve koruyucu faktoumlrler Adolesan Sağlığı
Sempozyum Dizisi 200543 73-83
44 Tuumlzuumln O Sayar K Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji Duumlşuumlnen Adam 20061924-39
45 Akfert SK Ccedilakıcı E Ccedilakıcı M Uumlniversite oumlğrencilerinde sigara-alkol kullanımı ve aile sorunları
ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 20091040-47
46 Slavich GM Monroe SM Gotlib IH Early parental loss and depression history Associations
with recent life stress in major depressive disorder J Psychiatr Res 201145 1146-1152
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
47 Westermeyer J Wahmanholm K Thuras P Effects of childhood physical abuse on course and
severity of substance abuse Am J Addict 2001 10101-110
48 Yılmaz A Can Y Bozkurt M Evren C Alkol ve Madde Bağımlılığında Remisyon ve
Depreşme Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 2014 6 243-256
49 Hiremath P Naregal P Chendake M Mohite VR Factors affecting alcohol relapse among
alcoholic clients at Tertiary care Hospital IJAR 2015 5784-786
50 Weich L Pienaar W Occurrence of comorbid substance use disorders among acute
psychiatric inpatients at Stikland Hospital in the Western Cape South Africa Afr J Psychiatry
(Johannesbg) 2009 12 213-217
51 Greenfield SF Weiss RD Muenz LR Vagge LM Kelly JF Bello LR et al The effect of
depression on return to drinking Arch Gen Psychiatry 1998 55 259-265
52 Choi BY Jeong HCrelationship between alcohol dependence and depression of alcohol
dependent ınpatients IJBSBT 2015 7 375-382
53 Ekinci O Arman AR Melek I Bez Y Berkem M The phenomenology of autistic regression
Subtypes and associated factors ECAP 20122123ndash29
54 Janowsky DS Fawcett J Meszaros K Verheul R Core heritable personality characteristics
and relapse in alcoholics Alcohol Clin Exp Res 2001 2594-98
55 İbiloğlu AO Ccediliccedilek U Kalkan E Nikotin bağımlılığında mizaccedil klinik ve demografik oumlzellikler
Literatuumlr Sempozyum 2014133-39
56 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Turk J Psychol 2012 27 21-30
57 Hansenne M Reggers J Pinto E Kjiri K Ajamier A Ansseau M Temperament and character
inventory (TCI) and depression J Psychiatric Res 1999 33 31-36
58 Diacuteaz LP Alba H Sanchez IM Vulnerability to alcohol consumption spiritual transcendence
and psychosocial well-being test of a theory Rev Latino-Am Enfermagem 2016242702
59 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Tuumlrk Psikoloji Dergisi 2012 27 21-30
60 Coumlmert IT Oumlgel K Madde kullanan ergenlerin bağlanma stilleri Addicta 2014 1 9-40
61 Morsuumlnbuumll Uuml Attachment and risk taking are they interrelated IJoSS 20094 233-7
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
62 Kesebir S Oumlzdoğan KS Uumlstuumlndağ MF Bağlanma ve psikopatoloji Psikiyatride Guumlncel
Yaklaşımlar 20113 321-42
63 Kassel JD Wardle M Roberts JE Adult attachment security and college student substance
use Addict Behav 2007 32 1164-1176
Tablo 1 Hastaların demografik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Cinsiyet
Kadın
Erkek
8 (119)
59 (881)
42 (189)
180 (811)
118 004
Medeni durum
Evli
Boşanmış
Bekar
34 (50)
29 (44)
4 (6)
107 (48)
88 (40)
25 (12)
166 gt005
Eğitim duumlzeyi
Okur yazar
İlkoumlğretim
Ortaoumlğretim
Lise
Yuumlksekokulfakuumllte
4 (6)
11 (164)
18 (269)
26 (388)
8 (119)
2 (09)
30 (135)
50 (225)
75 (338)
65 (293)
1358 0009
Aile uumlyelerinde ruhsal hastalık varlığı
Evet
Hayır
2 (3)
65 (97)
45 (203)
177 (797)
1129 0001
Aile uumlyelerinde alkol ya da madde
kullanımı
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Yok
Var
45 (672)
22 (328)
93 (435)
121 (565)
1523 0002
Kayıp yaşama
Yok
Var
31 (463)
36 (537)
77 (347)
145 (653)
295 005
Şiddete maruz kalma
Yok
Var
25 (373)
40 (607)
88 (396)
136 (624)
1157 0009
Tablo 2 Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Madde kullanma biccedilimi
Sadece madde kullanan
Sadece alkol kullanan
Alkol-madde birlikte kullanan
6 (8)
28 (43)
33 (49)
18 (8)
80 (36)
124 (56)
091 gt005
Madde kullanma suumlresi
3 aydan az
4 ay-1 yıl
1-5 yıl
5 yıldan fazla
2 (6)
11 (28)
14 (35)
12 (31)
21 (14)
29 (19)
42 (28)
59 (39)
442 gt005
Madde kullanma nedenleri
Popuumller olmak
Problemlerden kaccedilmak
Merak
Guumlveni arttırmak
Ben bağımlı olmam
Keyif almak
1 (24)
9 (22)
17 (415)
2 (49)
4 (98)
8 (195)
18 (119)
43 (285)
37 (245)
9 (6)
6 (4)
38 (252)
930 0041
Madde kullanma nedeni ile
hastaneye yatış sayısı
1 yatış
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
GİRİŞ
Alkol ve madde kullanımı nedeni ile tedavi goumlren hastaların buumlyuumlk ccediloğunluğu depresif yakınmalardan
şikacircyet ederler (12) B u belirtiler sıklıkla tedaviye yanıt vermesine rağmen alkol ve madde bağımlılığı
tedavisinin koumltuuml sonuccedillanacağının da habercisidir Oumlzellikle ağır alkol iccedilicilerinde alkol bırakılsa dahi
gelecekte depresyon geliştirme riski yuumlksektir (23) Epidemiyolojik ve klinik ccedilalışmalarda alkol ve
madde kullanım bozukluklarında depresif bozukluklar ve kaygı bozuklukları gibi ruhsal bozuklukların
oldukccedila sık goumlruumllduumlğuuml belirlenmiştir Alkol ve madde kullanımı olan bireylerin 79rsquounda depresyon
76rsquosında anksiyete bozuklukları goumlzlenmiştir (4)
Erişkinlerde guumlvensiz bağlanma stilinin depresyon riskini arttırdığı belirlenmiştir (56) Bağlanma
kuramı bireyin gelecekte duumlşuumlk benlik saygısı depresyon sorunlu kişilerarası ilişkiler geliştirme
riskiyle guumlvensiz bağlanma arasındaki ilişkiyi gelişimsel bağlamda anlamaya ccedilalışan bir yaklaşım
sunar Guumlvensiz bağlanma stili ccedilocukluk ccedilağında ccedilarpık iccedilsel ccedilalışma modelleri ile ccedilocuk ve ebeveyn
arasında geliştirilmiş yetişkinlik doumlneminde bireyin kendi ve başkaları ile ilgili olumsuz benlik algısı
geliştirmesine neden olan bir bağlanma şeklidir (7-9) Yazında guumlvensiz bağlanma stilinin yaşam boyu
psikopatoloji geliştirme riskini arttırdığı ifade edilmiştir (1011) Ampirik ccedilalışmalarda alkol ve diğer
psikoaktif madde bağımlısı hastaların guumlvensiz bağlanma stili geliştirdikleri oumlzellikle bu guumlvensiz
bağlanma stillerinden kaccedilınmacı bağlanma stilinin yaygın olduğu bildirilmiştir Ayrıca guumlvensiz
bağlanma stili geliştirmiş olan alkol bağımlılarında yaygın anksiyete depresyon şizoid oumlzellikler ve
aleksitiminin de sık goumlzlendiği belirlenmiştir (11-13) Ebeveyni ile korkulu ve kaygılı bağlanma stili
geliştirmiş bireylerde depresyon daha sık goumlruumllmektedir (14) Oumlzellikle uzamış depresyonlarda kaygılı
bağlanma stili daha fazla rastlanan bir durumdur Kaygılı bağlanmanın bireylerde kişilerarası ilişkilerde
bozulmaya neden olduğu guumlvensizlik terkedilme korkusunu desteklediği ve işlevsel olmayan başa
ccedilıkma stratejilerinin kullanımına neden olduğu anlaşılmıştır (15) Anksiyoumlz bağlanma stilinin depresyon
sıklığının arttığı saptanmıştır (16)
Alkol ve madde kullanımının etiyolojisinde genetik noumlrobiyolojik psikolojik ccedilevresel ve kuumlltuumlrel
faktoumlrler etkilidir Oumlzellikle etiyolojik araştırmalar alkol kullanımı ve kişilik oumlzellikleri uumlzerine
yoğunlaşmıştır Cloninger ve Eysenkrsquoin kişilik modellerine goumlre zarardan kaccedilınma ve noumlrotizm ile
kendini goumlsteren olumsuz duygusallığın erkeklerdeki alkol kullanım bozukluklarında daha sık
goumlruumllduumlğuuml belirlenmiştir (1718) Alkol ve madde kullanım bozuklukları ve duumlrtuumlsel kişilik yapısının
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
ilişkili olduğuna odaklanılmıştır (19) Madde kullanım bozukluklarında borderline kişilik bozukluğu
prevalansı da oldukccedila yuumlksektir ve kendine zarar verme intihar girişimi psikososyal yıkım ağır
psikopatoloji riskini arttırmaktadır (20) Madde bağımlılığı ile birlikte goumlruumllen ruhsal sağlık sorunlarının
yanı sıra oumlzellikle şiddet eylemlerine yatkınlık yaratan psikopatik kişilik oumlzellikleri de sıklıkla
goumlzlenmektedir Bu hastalarda succedil iccedileren davranışlara youmlnelme sıklığının arttığı belirlenmiştir (2122)
Kanadalı psikolog Hare (23) alkol ve madde bağımlılarında sıklıkla goumlzlendiği duumlşuumlnuumllen psikopatik
kişiliğin buumlyuumlklenme empati eksikliği duumlrtuumlsellik gibi antisosyal davranışlarla ilişkili olduğunu
bildirmiştir Ulusal epidemiyolojik araştırmalarda alkol ve madde bağımlılarında antisosyal şizotipal ve
borderline kişilik bozukluklarının daha fazla goumlruumllduumlğuuml belirlenmiştir (24) Ayrıca oumlzellikle noumlrotik ve
dışa doumlnuumlk kişilik oumlzelliği ile depresyon arasındaki ilişkiyi destekleyen ccedilalışmalar mevcuttur (25)
Noumlrotik yapının tekrarlayan depresyonda sıklıkla goumlruumllduumlğuuml belirlenmiştir (26)
Madde ve alkol kullanımı ile birlikte depresyonun varlığı bağımlılık prognozunu olumsuz olarak
etkilemektedir Ccedilalışmalar alkol ve madde bağımlılığına komorbid gelişen depresyonun hastaneye
yatış sıklığını bağımlılığa bağlı yeti yitimi gelişme olasılığını ve tedaviden olumsuz sonuccedillar alma
olasılığını arttırdığını goumlstermiştir (2728) Alkol ve madde bağımlılarında depresyonu araştıran ccedilok
fazla ccedilalışma olmasına rağmen depresyonun ortaya ccedilıkışını arttırabilecek değişkenler uumlzerine
herhangi bir ccedilalışma yapılmamıştır Bu noktadan hareketle bu ccedilalışmada aşağıda belirtilen iki sorunun
cevabı araştırılmaktadır 1 Alkol ve madde bağımlılığında depresyonun ortaya ccedilıkışı bireyin bağlanma
stili kişilik oumlzelliklerinden etkilenir mi 2 Alkol ve madde bağımlılarında depresyon hangi değişkenler
tarafından yordanmaktadır Yordayan bu değişkenler depresyonda olan ve olmayan gruplarda farklılık
goumlstermekte midir
YOumlNTEM
Oumlrneklem
Ccedilalışmanın oumlrneklemi Aralık 2013 ile Nisan 2014 tarihleri arasında Ege Uumlniversitesi Madde
Bağımlılığı Toksikoloji ve İlaccedil Bilimleri Enstituumlsuuml Ege Uumlniversitesi Psikiyatri Kliniği AlkolMadde
Bağımlılığı Birimirsquonde serviste yatırılarak ya da ayaktan takip ve tedavi edilen klinisyen tarafından
DSM-IV tanı oumllccediluumltlerine goumlre alkolmadde bağımlısı tanısı konmuş 312 hasta ile goumlruumlşme yapılarak
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
oluşturulmuştur Bu hastaların 20rsquosi yatarak geri kalanı ise ayaktan tedavi alan hastalardır Hastalara
ccedilalışma protokoluuml accedilıklanmış ve yazılı bilgilendirilmiş onamları alınmıştır
Uygulama
Veri toplama haftada iki guumln 25 er dakikalık goumlruumlşmelerle gerccedilekleştirilmiştir Goumlruumlşme yapılan 312
hastanın 18rsquoi uygulanan oumllccedilekleri eksik doldurmalarından dolayı 5rsquoi eşlik eden noumlrolojik
hastalıklarından dolayı ccedilalışmadan ccedilıkarılmıştır Ccedilalışma kalan 289 hasta ile tamamlanmıştır
Ccedilalışmaya DSM-IV tanı kriterlerine goumlre alkol ve madde bağımlılığı tanısı konan 18-65 yaş arası
uygun kognuumlsyonu olan (Mini mental test puanları 25 puan ve uumlstuuml olan olgular alınmıştır)
detoksifikasyon sonrası doumlnemdeki alkol bağımlıları ile en son madde kullanımının ardından en az 2
haftalık suumlrenin geccedilmiş olduğu madde bağımlıları ccedilalışmaya alınmıştır
Alkolmadde bağımlılığı tanısına ek ciddi fiziksel sağlık problemleri noumlrolojik yıkımı depresyon dışında
diğer ciddi yıkım yapan ruhsal bozukluğu mental retardasyonu olanlar komorbid psikiyatrik hastalığı
olanlar iletişimi oumlnemli oumllccediluumlde etkileyecek duumlzeyde goumlrme işitme ve bilişsel kaybı olan olgular
ccedilalışmadan dışlanmıştır
Alkolmadde kullanım bozukluğu olan hastalarla goumlruumlşmeler klinisyenin yoksunluk semptomlarının
tam olarak kaybolduğuna youmlnelik değerlendirmesinin ardından gerccedilekleştirilmiştir
Araccedillar
Sosyodemografik veri formu Hastaların cinsiyet yaş eğitim duumlzeyleri medeni durumları aile
oumlykuumlsuuml gibi parametreleri iccedileren araştırmacılar tarafından yapılandırılmış goumlruumlşme formudur Ayrıca
hastalara ccedilocukluk ccedilağında aile uumlyeleri ile ilgili kayıp yaşayıp yaşamadıkları yaşadılar ise hangi aile
uumlyesini kaybettikleri sorulmuştur
Beck Depresyon Envanteri (BDE) Sağlıklı ve psikiyatrik hasta gruplarında kullanılan kendini
değerlendirme oumllccedileğidir Depresyon youmlnuumlnden riski belirlemek ve depresif belirtilerin duumlzeyini ve şiddet
değişimini oumllccedilmek iccedilin uygulanır Toplam puanın yuumlksek olması depresyon şiddetinin yuumlksekliğini
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
goumlsterir Beck ve arkadaşları (29) tarafından geliştirilen oumllccedileğin Tuumlrkccedile geccedilerlilik ve guumlvenilirlik
ccedilalışmaları yapılmıştır Oumllccedileğin kesme puanı 17rsquodir (30)
Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri (YİYE) Brennan ve arkadaşları tarafından geliştirilen
bağlanmadaki yakın ilişkilerde yaşanan kaygı ve başkalarından kaccedilınmayı oumllccedilen temel iki boyuttan
oluşan 36 maddelik bir oumllccedilektir (31) Oumllccedileğin iccedil tutarlılık katsayıları sırasıyla 086 ve 090 olarak
bulunmuştur (32)
Mizaccedil ve Karakter Envanteri (MKE) Cloningerin kişilik kuramını temel alarak geliştirdiği MKE 240
maddeden oluşan Doğru ya da Yanlış şeklinde yanıtlanan bir kendini değerlendirme oumllccedileğidir (33)
Bu 7 faktoumlrluuml kişilik envanterinin geccedilerlik ve guumlvenirliği hem genel popuumllasyonda hem de psikiyatrik
hastalarda sınanmış ve tekrarlanmıştır (34) MKE yenilik arayışı (YA) zarardan kaccedilınma (ZK) oumlduumll
bağımlılığı (OumlB) ve sebat etme (SE) olmak uumlzere doumlrt mizaccedil boyutunu ve kendini youmlnetme (KY)
işbirliği yapma (İY) ve kendini aşma (KA) olmak uumlzere uumlccedil karakter boyutunu değerlendiren sorular
iccedilerir Uumllkemizde MKErsquonin Tuumlrkccedile geccedilerlik ve guumlvenilirlik ccedilalışması Koumlse ve arkadaşları tarafından
yapılmıştır (34)
İstatistiksel değerlendirme
Veriler SPSS 150 for Windows paket programı ile değerlendirilmiştir İstatistiksel değerlendirmelerde
kategorik değişkenler arasındaki ilişkileri değerlendirmek uumlzere ki-kare testi iki gruba ait ortalamalar
arasındaki farkı değerlendirmek iccedilin t-testi uygulanmıştır Niteliksel verilerinin karşılaştırılmasında Ki-
kare testi kullanılmıştır Sonuccedillar 95rsquolik guumlven aralığında anlamlılık plt005 olarak kabul edilmiştir
BULGULAR
Demografik oumlzellikler
Ccedilalışmaya katılan hastaların yaş ortalaması 325plusmn110rsquodir olup 505rsquoi (n=145) 20 yaş altındadır
Katılımcıların 827rsquosi (n=239) erkektir Eğitim durumu 235rsquoinde (n=67) ortaokul 349rsquounda lise
(n=101) 253rsquouumlnde uumlniversite (n=73) geri kalanında ilkokul duumlzeyindedir (n=48) Hastaların 509rsquou
(n=147) oumlğrenci 339rsquou (n=98) boşanmıştır Boşanmış olanların 176rsquosı (n=18) boşanma sebebinin
alkol ve madde kullanımı nedeni ile gerccedilekleştiğini bildirmiştir
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Klinik oumlzellikler
Araştırmaya katılan hastaların kullandığı maddelerin başında alkol (889) (n=256) gelmektedir
Hastaların 51rsquoi (n=147) ccediloğul madde 38rsquosi (n=109) sadece alkol 11rsquoi (n=31) sadece bir madde
kullandığını ifade etmiştir Katılımcıların 25rsquoinin (n=72) ailesinde psikiyatrik bir hastalık nedeni ile
tedavi goumlren bir aile uumlyesi olduğu belirlenmiştir 622rsquosi (n=179) kuumlccediluumlk yaşta aile iccedilerisinde bir kayıp
yaşamıştır
BDOuml kesme puanı 17 ve altı puanlar duumlşuumlk depresif belirtiler 17rsquonin uumlzerindekiler ise yuumlksek depresif
belirtiler olarak değerlendirilmiş ve yapılan istatistiksel analizde 67 hastada (232) depresif belirti
duumlzeyi duumlşuumlk (BDOumllt17) 222 hastada (768) depresif belirti duumlzeyi yuumlksek (BDOumlgt17) bulunmuştur
Hastaların sosyodemografik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Kadınların 189rsquo (n=10) unun erkeklerin 881lsquoinin (n=210) depresif belirti duumlzeyinin yuumlksek olduğu
belirlenmiştir Cinsiyetlerine goumlre hastaların depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık olduğu
belirlenmiştir Kadınlarda 17 ve uumlstuuml puan alanların oranının erkeklerden daha yuumlksek olduğu
belirlenmiştir (χsup2=118 p=004) (tablo1)
Medeni durum hastaların depresif belirti duumlzeylerini etkilememiştir (χsup2=166 pgt005) (tablo1)
Hastaların eğitim durumlarına goumlre depresif belirtileri arasında anlamlı farklılık belirlenmiştir Eğitim
duumlzeyi lise ve uumlstuuml grupta depresif belirti duumlzeyi yuumlksek bulunmuştur (χsup2=1358 p=0009) (tablo1)
Ailede psikiyatrik tedavi goumlren bir birey varlığında hastaların depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı
farklılık olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Ailesinde psikiyatrik tedavi goumlren bireylerin depresyon duumlzeyleri yuumlksek
ccedilıkmıştır (χsup2=1129 p=0001) (tablo1)
Ccedilalışmaya katılan hastaların 132rsquosi (n=38) alkol 331rsquoi (n=95) madde 46rsquosı (n=13) her ikisini
de kullanan aile uumlyesine sahiptir 491rsquoinin ise ailesinde alkol ya da madde kullanan yoktur Hastalar
depresif belirti duumlzeylerine goumlre ailesinde alkol ya da madde kullanan hastalarla kullanmayanlar
arasında anlamlı farklılık olduğu belirlemiştir Ailesinde alkol ya da madde kullanan birey bulunan
hastaların depresif belirti
duumlzeyleri yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=1523 p=0002) (tablo1)
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Hastalara ccedilocukluk ccedilağında aile uumlyeleri ile ilgili kayıp yaşayıp yaşamadıkları sorulmuş 18 yas
oumlncesinde kayıp yaşayan hastaların 45 ebeveynini 10 kardeşini 35 buumlyuumlkanne
buumlyuumlkbabasını 2rsquo si ccedilocuğunu 8 diğer yakınlarını kaybettiklerini dile getirmişlerdir Kayıp
yaşadıkları bireye goumlre depresif duumlzeyleri arasında bir farklılık yaşanmazken kayıp yaşama
durumunun hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılığa yol accediltığı goumlruumllmuumlştuumlr Kayıp
oumlykuumlsuuml olan bireylerde depresif belirti duumlzeyi yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=295 p=005) (tablo1)
Hastalara şiddete uğrayıp uğramadıkları uğradılar ise fiziksel soumlzel ya da cinsel şiddet tiplerinden
hangisine maruz kaldıkları sorulmuş şiddete maruz kalmış hastaların 10rsquou cinsel 38rsquoi fiziksel
52rsquosi soumlzel şiddete maruz kaldıklarını belirtmişlerdir Şiddete uğrama durumlarına goumlre hastaların
depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık olduğu belirlenmiştir Şiddete maruz kalanlarda
depresif belirti duumlzeyi yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=1157 p=0009) (Tablo1) Ancak şiddetin şekli depresyon
uumlzerinde belirleyici olmamıştır (pgt005)
Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Ccedilalışmaya katılan hastaların madde kullanma biccedilimlerine ve madde kullanma suumlrelerine goumlre depresif
belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık yoktur (pgt005) (Tablo2)
Madde kullanma nedenleri hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılık yaratmaktadır
(χsup2=930 p=0041) (Tablo2)
Madde bağımlılığı nedeni ile hastaneye yatış sayısının hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı
farklılığa yol accediltığı bulunmuştur (χsup2=722 p=0027) (Tablo2)
Hastaların kişilik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Ccedilalışmaya katılan hastaların MKErsquoden aldıkları puanlar BDOuml kesme puanına goumlre
değerlendirildiğinde hastaların zarardan kaccedilınma işbirliği yapma ve kendini aşma boyutlarında
depresif belirti duumlzeylerinde farklılık olduğu saptanmıştır Depresyon puanları 18 ve uumlzerinde olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanları daha yuumlksek bulunurken (t=-219 p=003) iş birliği yapma
(t=340 p=001) ve kendini aşma (t=249 p=0013) puanları daha duumlşuumlk bulunmuştur (tablo3)
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Hastaların bağlanma oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Hastaların BDOuml kesme puanına goumlre YİYErsquoden aldıkları puanlar karşılaştırılmış ve yapılan t testinde
hastaların kaccedilıngan bağlanma puanları arasında ise anlamlı duumlzeyde farklılık olduğu belirlenmiştir
(t=220 p=004) Depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olanlarda kaccedilıngan bağlanma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır
(tablo4)
TARTIŞMA
Son yıllarda uumllkemizde madde kullanımı nedeni ile tedavi başvurusunda bulunan hastalarla yapılan
ccedilalışmalarda hastaların ccediloğunluğunun erkek genccedil erişkin bekacircr ya da ayrılmış bir işte ccedilalışmayan
ya da duumlzensiz ccedilalışan ve eğitim yılı yuumlksek bireyler olduğu bildirilmiştir (3536) Bizim ccedilalışma
grubumuzu oluşturan hastaların da genel olarak benzer demografik oumlzelliklere sahip oldukları
belirlenmiştir
Yapılan ccedilalışmalar madde kullanım bozukluklarının diğer psikiyatrik bozukluklarla bir arada goumlruumllme
oranının bir hayli yuumlksek olduğunu ortaya koymaktadır (2336) Depresyon madde kullanım
bozukluklarına sıklıkla eşlik eden ruhsal sorunlardan biridir (3637) Alkol veya madde bağımlılarındaki
psikiyatrik komorbiditeye youmlnelik yapılan ccedilalışmalarda madde bağımlılığı olan hastaların 192 ila
79rsquounda depresif bozuklukların goumlruumllduumlğuuml bildirilmektedir (436-38) Alkol bağımlıları ile yapılan bir
başka araştırmada yaşam boyu majoumlr depresyon sıklığı 35 olarak belirtilmiştir (37) Bizim
ccedilalışmamıza katılan hastaların 768rsquoinde depresif belirti duumlzeyi yuumlksek bulunmuştur Bu sonuccedil
bağımlı hastalarda depresif belirtilerin bir hayli yaygın olduğunu desteklemektedir
Darccedilın ve arkadaşlarının (36) yatarak tedavi goumlren bağımlı hastalarla yaptığı ccedilalışmada Eksen I ya da
Eksen II ek tanının varlığına goumlre hastaların yaşının medeni durumunun ve eğitim suumlresinin
değişmediğini belirtmiştir Bizim ccedilalışmamızda da yaş ve medeni duruma goumlre hastaların depresyon
oranları arasında anlamlı bir farklılık bulunmazken cinsiyet ve eğitim duumlzeyinin hastaların depresif
belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılığa yol accediltığı belirlenmiştir Ccedilalışmamıza goumlre erkeklerde depresif
belirti duumlzeyi anlamlı duumlzeyde daha yuumlksektir Depresyonun genel popuumllasyonda kadınlarda daha
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
yaygın goumlruumllduumlğuuml (39) bilinmekle birlikte ccedilalışma grubumuzu oluşturan hastalar iccedilinde kadın oranının
bir hayli duumlşuumlk olmasının bu sonucu ortaya ccedilıkarmış olabileceği duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr Ccedilalışmamızda eğitim
duumlzeyinin de hastalardaki depresif belirti oranlarını etkilediği ve genel olarak eğitim duumlzeyi yuumlkseldikccedile
depresyon goumlruumllme oranının arttığı belirlenmiştir
Ailede ruhsal hastalık madde kullanımı iccedilin risk faktoumlrleri arasında yer almaktadır (40) Ccedilalışmamıza
goumlre her doumlrt hastadan biri ruhsal bir hastalık nedeni ile tedavi goumlrmuumlş bir aile uumlyesine sahiptir Aile
uumlyelerinde ruhsal hastalığın bulunması hastalarda depresif belirti oranını yuumlkseltmektedir Yazında
ebeveyn ruhsal hastalıklarının yaşamın ileri doumlnemlerinde ve sonraki kuşaklarda anksiyete ve
depresyona yol accediltığı belirtilmektedir (41)
Mevcut ccedilalışmalar madde kullananların diğer aile uumlyelerinde madde kullanım yaygınlığının yuumlksek
olduğunu goumlstermektedir (4243) Bizim sonuccedillarımız da bu youmlnde olup her iki hastadan birinin
ailesinde alkol madde ya da her ikisini de kullanan bir kişi bulunmaktadır Ccedilalışmamıza goumlre ailedeki
madde kullanım durumu bağımlı hastalardaki depresif belirti goumlruumllme oranını etkilemekte ve ailesinde
madde kullanımı olan hastalarda depresif belirtiler daha yaygın olarak goumlruumllmektedir
Yetişkin yaşamında depresyona olan yatkınlığın ccedilocukken anneyle kurulan ilişkide kayıplar aksamalar
ilişkili olduğu ileri suumlruumllmektedir (44) Ebeveyn kaybı ise madde kullanımına zemin hazırlayan risk
faktoumlrleri arasındadır (45) Ccedilalışmamızda hastaların yarıdan fazlası kuumlccediluumlk yaşta aile iccedilerisinde bir
kayıp yaşamış ve kayıp yaşayan bağımlı hastalarda yaşamayanlara goumlre depresif belirti duumlzeyleri
daha yuumlksek bulunmuştur Erken ccedilocukluk doumlnemindeki kayıp yaşantısının depresif belirtiler
geliştirmeye karşı daha duyarlı hale getirdiği saptanmıştır (46)
Madde bağımlıları arasında ccediloğul madde kullanımı sıktır (36) Ccedilalışmamıza katılan hastalarda da
ccediloğul madde kullanım oranı daha yuumlksektir Kullanılan madde tuumlruuml sayısı ile depresif belirti duumlzeyi
arasında pozitif youmlnde ilişki olduğu bildirilmiştir (47) Ccedilalışmamızda da ccediloğul madde kullanan
hastalarda depresif belirti oranı daha yuumlksektir ancak bu durum istatistiksel olarak anlamlı duumlzeyde
bulunmamıştır
Alkol madde bağımlılığında remisyon ve relaps bağımlılığın doğal gidişini belirleyen iki temel suumlreccediltir
Alkol madde bağımlısı hastaların yarısından fazlasının arındırma tedavisi sonrası relaps yaşadıkları
bu relapsların sıklıkla olumsuz duygusal durumların tetiklediği depresyon anksiyete gibi bozukluklar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
nedeni ile meydana geldiği goumlruumllmuumlştuumlr (4849) Ancak alkol madde kullanım bozukluğuna eşlik eden
psikiyatrik bozukluklar bağımlılığın tanı gidiş ve tedavisini guumlccedilleştirmekte tedaviyi bırakma sıklığını
arttırmaktadır (50) Oumlzellikle eşlik eden depresif belirtiler bağımlılıkta var olan sorunların şiddetini
arttırmaktadır (51) Alkolizmde goumlzlenen relapsların genel olarak depresif belirtiler eşliğinde geliştiğini
ileri suumlruumllmuumlştuumlr (51) Bizim ccedilalışmamızda da depresif belirtileri yuumlksek olan kişilerde hastanede yatış
sayısının daha fazla olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Bu durum madde kullanımına depresyonun eşlik etmesi ile
tedavi arayışı sıklığının arttığını duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr Choi ve Jeong (52) ccedilalışmalarında depresif alkol
bağımlılarında yatışların arttığından soumlz etmişlerdir Alkol bağımlılarında depresif duygu durumun
ruminatif duumlşuumlnce yapısını desteklediğini bu duumlşuumlncenin maladaptif bir şekilde bireyi sorunlarına
ccediloumlzuumlm bulmaktan uzaklaştırdığı ve tedavi suumlrecinin olumsuz etkilendiğini duumlşuumlnuumllmektedir (5354)
Bağımlılık davranışında kişiliğin roluuml vurgulansa da yatkınlığı belirleyen oumlzguumll bir kişilik yapısı
tanımlanmamıştır Ancak bağımlı guumlvensiz engellenme eşiği duumlşuumlk kişilerde madde kullanım
bozukluklarına sık rastlandığı belirtilmiştir (55) Ccedilalışmamızda ise depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanlarının daha yuumlksek işbirliği yapma ve kendini aşma puanlarının
daha duumlşuumlk olduğu belirlenmiştir Zarardan kaccedilınma sıklıkla psikiyatrik bozukluklarda goumlruumllen bir
oumlzelliktir (56) Zarardan kaccedilınan bireyler gelecekte olabilecek sorunlar iccedilin koumltuumlmser endişeler
belirsizlik korkusu gibi pasif kaccedilınma davranışları goumlsteren kişiler olarak tanımlanmakta ve bu kişilerin
depresyon geliştirme olasılıklarının yuumlksek olduğu belirtilmektedir (3357) Yuumlksek zarardan
kaccedilınmanın yanı sıra duumlşuumlk işbirliği yapma da depresyona yatkınlığı arttırmaktadır (57) Depresyon
tanılı hastalardan elde edilen bu sonuccedillar ccedilalışma bulgularımız ile uyumlu goumlruumlnmekle birlikte kendini
aşma boyutunda farklılık goumlstermektedir Kendini aşma olgunluk goumlstergesidir Ccedilevre ile ilgili
farkındalık ve hayata daha geniş bir accedilıdan bakış accedilısı sağlar Bazı araştırma sonuccedillarında
depresyonlu hastaların kendini aşma puanlarının yuumlksek bulunması ccedilalışma bulgularımız ile
ccedilelişmektedir Bizim ccedilalışmamızda kendini aşma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır Bu sonuccedil bize oumlrneklem
grubunun alkol madde bağımlılarından seccedililmiş olmasının buna neden olduğunu duumlşuumlnduumlrmektedir
Reedsrsquoin teorisine goumlre psikolojik iyilik hali ile kendini aşma arasında doğrusal bir ilişki vardır Yazında
alkol madde bağımlılarında psikolojik iyilik halinde azalmanın kendini aşma da yetersizliğe neden
olduğu bildirilmiştir (5859) Kendini aşma kendini unutma kişilerarası oumlzdeşim ve manevi kabulden
oluşmaktadır ve kendini aşan bireyler yaratıcı bencil olmayan manevi duyguları olan idealist
bireylerdir (34) Cloninger klinik ccedilalışmalarda duumlşuumlk kendini aşmanın şizoid ve duumlrtuumlsel kişiliklerle
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
bağlantılı olduğunu goumlstermiştir (60) Bu doğrultuda bağımlı hastalarda yaygın olarak goumlruumllen depresif
belirtilerin hastaların yuumlksek duumlzey zarardan kaccedilınma duumlşuumlk duumlzey iş birliği yapma kendini aşma
oumlzellikleriyle ilişkili olabileceği duumlşuumlnuumllebilir
Temeli bebeklik doumlneminde oluşan bağlanma biccedilimi bireyin kişilik gelişiminde davranışlarında ve ruh
sağlığında buumlyuumlk bir oumlneme sahiptir (60) Yapılan ccedilalışmalar bağlanma biccedilimi ile riskli davranışlar
arasında ilişki olduğunu ortaya koymuştur (61) Genellikle kaygılı bağlanma anksiyete ve depresyonla
ilişkilendirilirken kaccedilıngan bağlanma dışavurum bozuklukları oumlzellikle de davranım bozukluklarıyla
ilişkilendirilmiştir (62) Bağlanma biccedilimi ile madde kullanımı arasındaki ilişkiyi araştıran ccedilalışmalara
bakıldığında madde kullanımının guumlvensiz bağlanma ile ilişkili olduğu goumlsterilmiştir (11126063)
Ebeveynleri ile guumlvenli bağlanma geliştiremeyenlerin madde kullanma eğilimleri artmaktadır (61)
Madde kullanan ergenlerle yapılan bir ccedilalışmada guumlvensiz bağlanma geliştirmişlerde madde kullanım
oranının yuumlksek olduğunu goumlstermektedir (60) Bununla birlikte ccedilalışmamızda depresif belirti duumlzeyi
duumlşuumlk hastalarda kaccedilınan bağlanmanın daha yuumlksek olduğu belirlenmiştir Kaccedilınmacı bağlanmada
bireylerin sorunlardan ve ccediloumlzuumlm arayışlarından kaccedilındıkları goumlruumllmektedir (7) Bu sonuccedil bize depresif
belirtileri olan hastaların sorunlar karşısında daha fazla ccediloumlzuumlm arayışı iccedilinde olduklarını
duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr
Ccedilalışmamızın bazı kısıtlılıkları bulunmaktadır En oumlnemli kısıtlılık ccedilalışmanın kesitsel bir ccedilalışma
olmasıdır Depresif belirti ve mizaccedil- karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri arasındaki ilişkinin
belirlenmesinde daha kesin sonuccedillar elde edebilmek iccedilin yapılacak bir takip ccedilalışmasının sonuccedilları
daha değerli olabilir Ccedilalışmada alkolmadde bağımlılarında depresif belirti goumlsterme durumları mizaccedil-
karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri accedilısından değerlendirilmiştir Diğer bir kısıtlılık ccedilalışmamızda
kullandığımız oumllccedileklerin oumlz bildirim oumllccedilekleri olmasıdır Bu oumllccedilekler kişinin beyanına dayalı oldukları
iccedilin her zaman doğru yanıt alınmayabilmekte katılımcı sosyal ccedilevresi ve kuumlltuumlrel oumlzelliklerine goumlre
farklı bakış accedilıları geliştirebilmektedir Ccedilalışmamız alkol-madde bağımlısı hasta grubunda
depresyonun kişilik ve bağlanma ilişkisini araştırmış ilk ccedilalışma olmasından dolayı klinik literatuumlre
oumlnemli katkısı olacağı kanısındayız
Tuumlm bu kısıtlılıklara rağmen elde edilen bulgular madde bağımlılarında depresyonun dikkate alınması
gereken oumlnemli bir sorun olduğunu goumlstermektedir Ccedilalışmamız bazı demografik kişilik ve bağlanma
oumlzelliklerinin hastaların depresyon duumlzeylerini etkilediğini ortaya koymuştur Bulgularımıza dayanarak
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
hastalardaki eşlik eden depresif belirtilerin tedavi edilmesi kadar bu sorunlara yatkınlık yaratan kişilik
ve bağlanma oumlzelliklerinin de ele alınmasının uzun suumlreli bağımlılık tedavisinde yararlı olabileceği
duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr
KAYNAKLAR
1 Driessen M Veltrup C Wetterling T John U Dilling H Axis I and axis II comorbidity in alcohol
dependence and the two types of alcoholism Alcohol Clin Exp Res 19982277ndash86
2 Fridrici C Leichsenring-Driessen C Driessen M Wingenfeld K Kremer G Beblo T The
individualized alcohol Stroop task no attentional bias toward personalized stimuli in alcohol-
dependents Psychol Addict Behav 2013 27 62ndash70
3 Foulds JA Douglas Sellman J Adamson SJ Boden JM Mulder RT Joyce PR Depression
outcome in alcohol dependent patients an evaluation of the role of independent and
substance-induced depression and other predictors J Affect Disord 2015 15503-10
4 Lubman DL Allen NB Rogers N Cementon E Bonomo Y The impact of co-occurring mood
and anxiety disorders among substance-abusing youth J Affect Disord 2007103105-12
5 Bottonari KA Roberts JE Kelly MAR Kashdan TB Ciesla JA A prospective investigation of
the impact of attachment style on stress generation among clinically depressed
individuals Behav Res ampTher 200745179ndash188
6 Rholes WS Simpson JA Kohn JL Wilson CL Martin AM Tran S Kashy DA Attachment
orientations and depression a longitudinal study of new parents J Pers Soc Psychol 2011
100567-86
7 Bartholomew K Horowitz LM Attachment styles among young adults a test of a four-category
model J Pers Soc Psychol 1991 61226-44
8 Hazan C Shaver PRRomantic love conceptualized as an attachment process Journal of
Pers Soc Psychol 1987 52 511ndash524
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
9 Abdul Kadir NB Bifulco A Insecure attachment style as a vulnerability factor for depression
recent findings in a community-based study of Malay single and married mothers Psychiatry
Res 2013210919-24
10 Khantzian EJ Treating addiction as a human process Lanham Jason Aronson2007 Books
11 Wyrzykowska E Głogowska K Mickiewicz K Attachment relationships
among alcohol dependent persons Alcoholism and Drug Addiction 2014 27 145-161
12 Wedekind D Bandelow B Heitmann S Havemann-Reinecke U Engel KR Huether G
Attachment style anxiety coping and personality-styles in withdrawn alcohol addicted
inpatients Subst Abuse Treat Prev Policy 2013 8 1
13 Thorberg FA Young RM Sullivan KA Lyvers M Hurst CP Connor JP Feeney GFX
Alexithymia in alcohol dependent patients is partially mediated by alcohol expectancy Drug
Alcohol Depend 2011116238ndash241
14 Wilkinson RB Mulcahy R Attachment and interpersonal relationships in postnatal depression
J Reprod Infant Psychol 201028 252ndash265
15 Troxel WM Cyranowski JM Hall M Frank E Buysse DJ Attachment anxiety relationship
context and sleep in women with recurrent major depression Psychosom Med 2007 69692ndash
699
16 Conradi HJ de Jonge P Recurrent depression and the role of adult attachment A prospective
and a retrospective study J Affect Disord 200911693ndash99
17 Cloninger CR Sigvardsson S Bohman M Childhood personality predicts alcohol abuse in
young adults Alcohol Clin Exp Res 1988 12 494-505
18 Eysenck HJ Eysenck SBG Manual of the Eysenck Personality Questionnaire London
Hodder and Stoughton1975
19 Shin SH Hong HG Jeon SM Personality and alcohol use The role of impulsivity Addict
Behav 201237102-7
20 Pennay A Cameron J Reichert T Strickland H Lee NK Hall K et al
A systematic review of interventions for co-occurring substance use disorder and borderline
personality disorder J Subst Abuse Treat 201141363-73
21 Hemphill JF Hare RD Wong S Psychopathy and recidivism A review Legal Crımınol Psych
1998 3 139-170
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
22 Porter S Woodworth M lsquoIm sorry I did ithellip but he started itrsquo A comparison of the official and
self-reported homicide descriptions of psychopaths and nonpsychopathsrdquo Law Hum Behav
2007 31 91-107
23 Hare RD Manual for the Revised Psychopathy Checklist (2nd ed) Toronto Canada Multi-
Health Systems 2003
24 Vergeacutes A Jackson KM Bucholz KK Trull TJ Lane SP Sher KJ Personality disorders and the
persistence of substance use disorders A reanalysis of published NESARC findings J
Abnorm Psychol 2014123 809-20
25 Griffith JW Zinbarg RE Craske MG Mineka S Rose RD Waters AM et al Neuroticism as a
common dimension in the internalizing disorders Psychol Med 201040 1125ndash1136
26 Noteboom A Beekman ATF Vogelzangs N Pennin B WJH Personality and social support
as predictors of first and recurrent episodes of depression J Affect Disord 2016 190 156ndash
161
27 Najt P Fusar-Poli P Brambilla P Co-occurring mental and substance abuse disorders a
review on the potential predictors and clinical outcomes J Psychiatr Res 2011 186 159ndash164
28 Dagher RK Green KM Does depression and substance abuse co-morbidity affect
socioeconomic status Evidence from a prospective study of urban African Americans J
Psychiatr Res 2015 225 115-121
29 Beck AT Ward CH Mendelson M Mock J Erbaugh J An inventory for measuring depression
Arch Gen Psychiatry 19614561-71
30 Hisli N Beck Depresyon Envanterinin geccedilerliliği uumlzerine bir ccedilalışma Turk J Psychol
19886118-22
31 Brennan KA Shaver P R Attachment styles and personality disorders Their connections to
each other and to parental divorce parental death and perceptions of parental caregiving J
Pers 1998 66 835-878
32 Suumlmer N Guumlngoumlr D Yetişkin bağlanma stilleri oumllccedileklerinin Tuumlrk oumlrneklemi uumlzerinde
psikometrik değerlendirmesi ve kuumlltuumlrlerarası bir karşılaştırma Turk J Psychol 1999 14 71-
109
33 Cloninger CR Svrakic DM Przybeck TR A psychobiological model of temperament and
character Arch Gen Psychiatry 1993 50 975-990
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
34 Koumlse S Sayar K Ak İ Aydın N Kalelioğlu Uuml Kırpınar İ et al Turkish version of the
Temperament and Character Inventory (TCI) Reliability validity and factorial structure Bull
Clin Psychopharmacol 200414107-131
35 Guumlleccedil MY Elbay RY Şayakccedilı S Meteris H Hariri AG Tezcan AE Yatan psikiyatri
hastalarında madde kullanımı ve hastalıklara goumlre dağılımı Retrospektif bir ccedilalışma Duumlşuumlnen
Adam 2010 23166-173
36 Enez-Darccedilın A Nurmedov S Noyan CO Yılmaz O Dilbaz N Oumlzel Bir Bağımlılık Merkezinde
Yatarak Tedavi Goumlren Hastalarda Psikiyatrik Eş Tanının Bağımlılığın Seyri ile İlişkisi Duumlşuumlnen
Adam 2015 28196-203
37 Oumlner H Tamam L Levent BA Oumlner S Alkol bağımlılığı olan yatan hastalarda Eksen I ve
Eksen II eş tanılarının değerlendirilmesi Klin Psikofarmakol Bul 200212 14-22
38 İnce A Doğruer Z Tuumlrkccedilapar MH Erken ve geccedil başlangıccedillı erkek alkol bağımlılarında
sosyodemografik klinik ve psikopatolojik oumlzelliklerin karşılaştırılması Klin Psikiyatr Derg 2002
5 82-91
39 Yaşar RM Depresyonun kadınlaşması Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
2007172251-281
40 Clark DB Cornelius JR Kirisci L Tarter RE Childhood risk categories for adolescent
substance involvement a general liability typology Drug Alcohol Depend 2005 77 13ndash21
41 Guumlltekin BK Ruhsal Bozuklukların Oumlnlenmesi Kavramsal Ccedilerccedileve ve Sınıflandırma
Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 20102583594
42 Evren C Oumlgel K Alkolmadde bağımlılarında dissosiyatif belirtiler ve ccedilocukluk ccedilağı travması
depresyon anksiyete ve alkolmadde kullanımı ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 2003 430-
37
43 Alikaşifoğlu M Madde kullanımı risk faktoumlrleri ve koruyucu faktoumlrler Adolesan Sağlığı
Sempozyum Dizisi 200543 73-83
44 Tuumlzuumln O Sayar K Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji Duumlşuumlnen Adam 20061924-39
45 Akfert SK Ccedilakıcı E Ccedilakıcı M Uumlniversite oumlğrencilerinde sigara-alkol kullanımı ve aile sorunları
ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 20091040-47
46 Slavich GM Monroe SM Gotlib IH Early parental loss and depression history Associations
with recent life stress in major depressive disorder J Psychiatr Res 201145 1146-1152
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
47 Westermeyer J Wahmanholm K Thuras P Effects of childhood physical abuse on course and
severity of substance abuse Am J Addict 2001 10101-110
48 Yılmaz A Can Y Bozkurt M Evren C Alkol ve Madde Bağımlılığında Remisyon ve
Depreşme Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 2014 6 243-256
49 Hiremath P Naregal P Chendake M Mohite VR Factors affecting alcohol relapse among
alcoholic clients at Tertiary care Hospital IJAR 2015 5784-786
50 Weich L Pienaar W Occurrence of comorbid substance use disorders among acute
psychiatric inpatients at Stikland Hospital in the Western Cape South Africa Afr J Psychiatry
(Johannesbg) 2009 12 213-217
51 Greenfield SF Weiss RD Muenz LR Vagge LM Kelly JF Bello LR et al The effect of
depression on return to drinking Arch Gen Psychiatry 1998 55 259-265
52 Choi BY Jeong HCrelationship between alcohol dependence and depression of alcohol
dependent ınpatients IJBSBT 2015 7 375-382
53 Ekinci O Arman AR Melek I Bez Y Berkem M The phenomenology of autistic regression
Subtypes and associated factors ECAP 20122123ndash29
54 Janowsky DS Fawcett J Meszaros K Verheul R Core heritable personality characteristics
and relapse in alcoholics Alcohol Clin Exp Res 2001 2594-98
55 İbiloğlu AO Ccediliccedilek U Kalkan E Nikotin bağımlılığında mizaccedil klinik ve demografik oumlzellikler
Literatuumlr Sempozyum 2014133-39
56 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Turk J Psychol 2012 27 21-30
57 Hansenne M Reggers J Pinto E Kjiri K Ajamier A Ansseau M Temperament and character
inventory (TCI) and depression J Psychiatric Res 1999 33 31-36
58 Diacuteaz LP Alba H Sanchez IM Vulnerability to alcohol consumption spiritual transcendence
and psychosocial well-being test of a theory Rev Latino-Am Enfermagem 2016242702
59 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Tuumlrk Psikoloji Dergisi 2012 27 21-30
60 Coumlmert IT Oumlgel K Madde kullanan ergenlerin bağlanma stilleri Addicta 2014 1 9-40
61 Morsuumlnbuumll Uuml Attachment and risk taking are they interrelated IJoSS 20094 233-7
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
62 Kesebir S Oumlzdoğan KS Uumlstuumlndağ MF Bağlanma ve psikopatoloji Psikiyatride Guumlncel
Yaklaşımlar 20113 321-42
63 Kassel JD Wardle M Roberts JE Adult attachment security and college student substance
use Addict Behav 2007 32 1164-1176
Tablo 1 Hastaların demografik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Cinsiyet
Kadın
Erkek
8 (119)
59 (881)
42 (189)
180 (811)
118 004
Medeni durum
Evli
Boşanmış
Bekar
34 (50)
29 (44)
4 (6)
107 (48)
88 (40)
25 (12)
166 gt005
Eğitim duumlzeyi
Okur yazar
İlkoumlğretim
Ortaoumlğretim
Lise
Yuumlksekokulfakuumllte
4 (6)
11 (164)
18 (269)
26 (388)
8 (119)
2 (09)
30 (135)
50 (225)
75 (338)
65 (293)
1358 0009
Aile uumlyelerinde ruhsal hastalık varlığı
Evet
Hayır
2 (3)
65 (97)
45 (203)
177 (797)
1129 0001
Aile uumlyelerinde alkol ya da madde
kullanımı
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Yok
Var
45 (672)
22 (328)
93 (435)
121 (565)
1523 0002
Kayıp yaşama
Yok
Var
31 (463)
36 (537)
77 (347)
145 (653)
295 005
Şiddete maruz kalma
Yok
Var
25 (373)
40 (607)
88 (396)
136 (624)
1157 0009
Tablo 2 Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Madde kullanma biccedilimi
Sadece madde kullanan
Sadece alkol kullanan
Alkol-madde birlikte kullanan
6 (8)
28 (43)
33 (49)
18 (8)
80 (36)
124 (56)
091 gt005
Madde kullanma suumlresi
3 aydan az
4 ay-1 yıl
1-5 yıl
5 yıldan fazla
2 (6)
11 (28)
14 (35)
12 (31)
21 (14)
29 (19)
42 (28)
59 (39)
442 gt005
Madde kullanma nedenleri
Popuumller olmak
Problemlerden kaccedilmak
Merak
Guumlveni arttırmak
Ben bağımlı olmam
Keyif almak
1 (24)
9 (22)
17 (415)
2 (49)
4 (98)
8 (195)
18 (119)
43 (285)
37 (245)
9 (6)
6 (4)
38 (252)
930 0041
Madde kullanma nedeni ile
hastaneye yatış sayısı
1 yatış
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
ilişkili olduğuna odaklanılmıştır (19) Madde kullanım bozukluklarında borderline kişilik bozukluğu
prevalansı da oldukccedila yuumlksektir ve kendine zarar verme intihar girişimi psikososyal yıkım ağır
psikopatoloji riskini arttırmaktadır (20) Madde bağımlılığı ile birlikte goumlruumllen ruhsal sağlık sorunlarının
yanı sıra oumlzellikle şiddet eylemlerine yatkınlık yaratan psikopatik kişilik oumlzellikleri de sıklıkla
goumlzlenmektedir Bu hastalarda succedil iccedileren davranışlara youmlnelme sıklığının arttığı belirlenmiştir (2122)
Kanadalı psikolog Hare (23) alkol ve madde bağımlılarında sıklıkla goumlzlendiği duumlşuumlnuumllen psikopatik
kişiliğin buumlyuumlklenme empati eksikliği duumlrtuumlsellik gibi antisosyal davranışlarla ilişkili olduğunu
bildirmiştir Ulusal epidemiyolojik araştırmalarda alkol ve madde bağımlılarında antisosyal şizotipal ve
borderline kişilik bozukluklarının daha fazla goumlruumllduumlğuuml belirlenmiştir (24) Ayrıca oumlzellikle noumlrotik ve
dışa doumlnuumlk kişilik oumlzelliği ile depresyon arasındaki ilişkiyi destekleyen ccedilalışmalar mevcuttur (25)
Noumlrotik yapının tekrarlayan depresyonda sıklıkla goumlruumllduumlğuuml belirlenmiştir (26)
Madde ve alkol kullanımı ile birlikte depresyonun varlığı bağımlılık prognozunu olumsuz olarak
etkilemektedir Ccedilalışmalar alkol ve madde bağımlılığına komorbid gelişen depresyonun hastaneye
yatış sıklığını bağımlılığa bağlı yeti yitimi gelişme olasılığını ve tedaviden olumsuz sonuccedillar alma
olasılığını arttırdığını goumlstermiştir (2728) Alkol ve madde bağımlılarında depresyonu araştıran ccedilok
fazla ccedilalışma olmasına rağmen depresyonun ortaya ccedilıkışını arttırabilecek değişkenler uumlzerine
herhangi bir ccedilalışma yapılmamıştır Bu noktadan hareketle bu ccedilalışmada aşağıda belirtilen iki sorunun
cevabı araştırılmaktadır 1 Alkol ve madde bağımlılığında depresyonun ortaya ccedilıkışı bireyin bağlanma
stili kişilik oumlzelliklerinden etkilenir mi 2 Alkol ve madde bağımlılarında depresyon hangi değişkenler
tarafından yordanmaktadır Yordayan bu değişkenler depresyonda olan ve olmayan gruplarda farklılık
goumlstermekte midir
YOumlNTEM
Oumlrneklem
Ccedilalışmanın oumlrneklemi Aralık 2013 ile Nisan 2014 tarihleri arasında Ege Uumlniversitesi Madde
Bağımlılığı Toksikoloji ve İlaccedil Bilimleri Enstituumlsuuml Ege Uumlniversitesi Psikiyatri Kliniği AlkolMadde
Bağımlılığı Birimirsquonde serviste yatırılarak ya da ayaktan takip ve tedavi edilen klinisyen tarafından
DSM-IV tanı oumllccediluumltlerine goumlre alkolmadde bağımlısı tanısı konmuş 312 hasta ile goumlruumlşme yapılarak
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
oluşturulmuştur Bu hastaların 20rsquosi yatarak geri kalanı ise ayaktan tedavi alan hastalardır Hastalara
ccedilalışma protokoluuml accedilıklanmış ve yazılı bilgilendirilmiş onamları alınmıştır
Uygulama
Veri toplama haftada iki guumln 25 er dakikalık goumlruumlşmelerle gerccedilekleştirilmiştir Goumlruumlşme yapılan 312
hastanın 18rsquoi uygulanan oumllccedilekleri eksik doldurmalarından dolayı 5rsquoi eşlik eden noumlrolojik
hastalıklarından dolayı ccedilalışmadan ccedilıkarılmıştır Ccedilalışma kalan 289 hasta ile tamamlanmıştır
Ccedilalışmaya DSM-IV tanı kriterlerine goumlre alkol ve madde bağımlılığı tanısı konan 18-65 yaş arası
uygun kognuumlsyonu olan (Mini mental test puanları 25 puan ve uumlstuuml olan olgular alınmıştır)
detoksifikasyon sonrası doumlnemdeki alkol bağımlıları ile en son madde kullanımının ardından en az 2
haftalık suumlrenin geccedilmiş olduğu madde bağımlıları ccedilalışmaya alınmıştır
Alkolmadde bağımlılığı tanısına ek ciddi fiziksel sağlık problemleri noumlrolojik yıkımı depresyon dışında
diğer ciddi yıkım yapan ruhsal bozukluğu mental retardasyonu olanlar komorbid psikiyatrik hastalığı
olanlar iletişimi oumlnemli oumllccediluumlde etkileyecek duumlzeyde goumlrme işitme ve bilişsel kaybı olan olgular
ccedilalışmadan dışlanmıştır
Alkolmadde kullanım bozukluğu olan hastalarla goumlruumlşmeler klinisyenin yoksunluk semptomlarının
tam olarak kaybolduğuna youmlnelik değerlendirmesinin ardından gerccedilekleştirilmiştir
Araccedillar
Sosyodemografik veri formu Hastaların cinsiyet yaş eğitim duumlzeyleri medeni durumları aile
oumlykuumlsuuml gibi parametreleri iccedileren araştırmacılar tarafından yapılandırılmış goumlruumlşme formudur Ayrıca
hastalara ccedilocukluk ccedilağında aile uumlyeleri ile ilgili kayıp yaşayıp yaşamadıkları yaşadılar ise hangi aile
uumlyesini kaybettikleri sorulmuştur
Beck Depresyon Envanteri (BDE) Sağlıklı ve psikiyatrik hasta gruplarında kullanılan kendini
değerlendirme oumllccedileğidir Depresyon youmlnuumlnden riski belirlemek ve depresif belirtilerin duumlzeyini ve şiddet
değişimini oumllccedilmek iccedilin uygulanır Toplam puanın yuumlksek olması depresyon şiddetinin yuumlksekliğini
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
goumlsterir Beck ve arkadaşları (29) tarafından geliştirilen oumllccedileğin Tuumlrkccedile geccedilerlilik ve guumlvenilirlik
ccedilalışmaları yapılmıştır Oumllccedileğin kesme puanı 17rsquodir (30)
Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri (YİYE) Brennan ve arkadaşları tarafından geliştirilen
bağlanmadaki yakın ilişkilerde yaşanan kaygı ve başkalarından kaccedilınmayı oumllccedilen temel iki boyuttan
oluşan 36 maddelik bir oumllccedilektir (31) Oumllccedileğin iccedil tutarlılık katsayıları sırasıyla 086 ve 090 olarak
bulunmuştur (32)
Mizaccedil ve Karakter Envanteri (MKE) Cloningerin kişilik kuramını temel alarak geliştirdiği MKE 240
maddeden oluşan Doğru ya da Yanlış şeklinde yanıtlanan bir kendini değerlendirme oumllccedileğidir (33)
Bu 7 faktoumlrluuml kişilik envanterinin geccedilerlik ve guumlvenirliği hem genel popuumllasyonda hem de psikiyatrik
hastalarda sınanmış ve tekrarlanmıştır (34) MKE yenilik arayışı (YA) zarardan kaccedilınma (ZK) oumlduumll
bağımlılığı (OumlB) ve sebat etme (SE) olmak uumlzere doumlrt mizaccedil boyutunu ve kendini youmlnetme (KY)
işbirliği yapma (İY) ve kendini aşma (KA) olmak uumlzere uumlccedil karakter boyutunu değerlendiren sorular
iccedilerir Uumllkemizde MKErsquonin Tuumlrkccedile geccedilerlik ve guumlvenilirlik ccedilalışması Koumlse ve arkadaşları tarafından
yapılmıştır (34)
İstatistiksel değerlendirme
Veriler SPSS 150 for Windows paket programı ile değerlendirilmiştir İstatistiksel değerlendirmelerde
kategorik değişkenler arasındaki ilişkileri değerlendirmek uumlzere ki-kare testi iki gruba ait ortalamalar
arasındaki farkı değerlendirmek iccedilin t-testi uygulanmıştır Niteliksel verilerinin karşılaştırılmasında Ki-
kare testi kullanılmıştır Sonuccedillar 95rsquolik guumlven aralığında anlamlılık plt005 olarak kabul edilmiştir
BULGULAR
Demografik oumlzellikler
Ccedilalışmaya katılan hastaların yaş ortalaması 325plusmn110rsquodir olup 505rsquoi (n=145) 20 yaş altındadır
Katılımcıların 827rsquosi (n=239) erkektir Eğitim durumu 235rsquoinde (n=67) ortaokul 349rsquounda lise
(n=101) 253rsquouumlnde uumlniversite (n=73) geri kalanında ilkokul duumlzeyindedir (n=48) Hastaların 509rsquou
(n=147) oumlğrenci 339rsquou (n=98) boşanmıştır Boşanmış olanların 176rsquosı (n=18) boşanma sebebinin
alkol ve madde kullanımı nedeni ile gerccedilekleştiğini bildirmiştir
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Klinik oumlzellikler
Araştırmaya katılan hastaların kullandığı maddelerin başında alkol (889) (n=256) gelmektedir
Hastaların 51rsquoi (n=147) ccediloğul madde 38rsquosi (n=109) sadece alkol 11rsquoi (n=31) sadece bir madde
kullandığını ifade etmiştir Katılımcıların 25rsquoinin (n=72) ailesinde psikiyatrik bir hastalık nedeni ile
tedavi goumlren bir aile uumlyesi olduğu belirlenmiştir 622rsquosi (n=179) kuumlccediluumlk yaşta aile iccedilerisinde bir kayıp
yaşamıştır
BDOuml kesme puanı 17 ve altı puanlar duumlşuumlk depresif belirtiler 17rsquonin uumlzerindekiler ise yuumlksek depresif
belirtiler olarak değerlendirilmiş ve yapılan istatistiksel analizde 67 hastada (232) depresif belirti
duumlzeyi duumlşuumlk (BDOumllt17) 222 hastada (768) depresif belirti duumlzeyi yuumlksek (BDOumlgt17) bulunmuştur
Hastaların sosyodemografik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Kadınların 189rsquo (n=10) unun erkeklerin 881lsquoinin (n=210) depresif belirti duumlzeyinin yuumlksek olduğu
belirlenmiştir Cinsiyetlerine goumlre hastaların depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık olduğu
belirlenmiştir Kadınlarda 17 ve uumlstuuml puan alanların oranının erkeklerden daha yuumlksek olduğu
belirlenmiştir (χsup2=118 p=004) (tablo1)
Medeni durum hastaların depresif belirti duumlzeylerini etkilememiştir (χsup2=166 pgt005) (tablo1)
Hastaların eğitim durumlarına goumlre depresif belirtileri arasında anlamlı farklılık belirlenmiştir Eğitim
duumlzeyi lise ve uumlstuuml grupta depresif belirti duumlzeyi yuumlksek bulunmuştur (χsup2=1358 p=0009) (tablo1)
Ailede psikiyatrik tedavi goumlren bir birey varlığında hastaların depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı
farklılık olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Ailesinde psikiyatrik tedavi goumlren bireylerin depresyon duumlzeyleri yuumlksek
ccedilıkmıştır (χsup2=1129 p=0001) (tablo1)
Ccedilalışmaya katılan hastaların 132rsquosi (n=38) alkol 331rsquoi (n=95) madde 46rsquosı (n=13) her ikisini
de kullanan aile uumlyesine sahiptir 491rsquoinin ise ailesinde alkol ya da madde kullanan yoktur Hastalar
depresif belirti duumlzeylerine goumlre ailesinde alkol ya da madde kullanan hastalarla kullanmayanlar
arasında anlamlı farklılık olduğu belirlemiştir Ailesinde alkol ya da madde kullanan birey bulunan
hastaların depresif belirti
duumlzeyleri yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=1523 p=0002) (tablo1)
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Hastalara ccedilocukluk ccedilağında aile uumlyeleri ile ilgili kayıp yaşayıp yaşamadıkları sorulmuş 18 yas
oumlncesinde kayıp yaşayan hastaların 45 ebeveynini 10 kardeşini 35 buumlyuumlkanne
buumlyuumlkbabasını 2rsquo si ccedilocuğunu 8 diğer yakınlarını kaybettiklerini dile getirmişlerdir Kayıp
yaşadıkları bireye goumlre depresif duumlzeyleri arasında bir farklılık yaşanmazken kayıp yaşama
durumunun hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılığa yol accediltığı goumlruumllmuumlştuumlr Kayıp
oumlykuumlsuuml olan bireylerde depresif belirti duumlzeyi yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=295 p=005) (tablo1)
Hastalara şiddete uğrayıp uğramadıkları uğradılar ise fiziksel soumlzel ya da cinsel şiddet tiplerinden
hangisine maruz kaldıkları sorulmuş şiddete maruz kalmış hastaların 10rsquou cinsel 38rsquoi fiziksel
52rsquosi soumlzel şiddete maruz kaldıklarını belirtmişlerdir Şiddete uğrama durumlarına goumlre hastaların
depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık olduğu belirlenmiştir Şiddete maruz kalanlarda
depresif belirti duumlzeyi yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=1157 p=0009) (Tablo1) Ancak şiddetin şekli depresyon
uumlzerinde belirleyici olmamıştır (pgt005)
Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Ccedilalışmaya katılan hastaların madde kullanma biccedilimlerine ve madde kullanma suumlrelerine goumlre depresif
belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık yoktur (pgt005) (Tablo2)
Madde kullanma nedenleri hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılık yaratmaktadır
(χsup2=930 p=0041) (Tablo2)
Madde bağımlılığı nedeni ile hastaneye yatış sayısının hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı
farklılığa yol accediltığı bulunmuştur (χsup2=722 p=0027) (Tablo2)
Hastaların kişilik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Ccedilalışmaya katılan hastaların MKErsquoden aldıkları puanlar BDOuml kesme puanına goumlre
değerlendirildiğinde hastaların zarardan kaccedilınma işbirliği yapma ve kendini aşma boyutlarında
depresif belirti duumlzeylerinde farklılık olduğu saptanmıştır Depresyon puanları 18 ve uumlzerinde olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanları daha yuumlksek bulunurken (t=-219 p=003) iş birliği yapma
(t=340 p=001) ve kendini aşma (t=249 p=0013) puanları daha duumlşuumlk bulunmuştur (tablo3)
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Hastaların bağlanma oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Hastaların BDOuml kesme puanına goumlre YİYErsquoden aldıkları puanlar karşılaştırılmış ve yapılan t testinde
hastaların kaccedilıngan bağlanma puanları arasında ise anlamlı duumlzeyde farklılık olduğu belirlenmiştir
(t=220 p=004) Depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olanlarda kaccedilıngan bağlanma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır
(tablo4)
TARTIŞMA
Son yıllarda uumllkemizde madde kullanımı nedeni ile tedavi başvurusunda bulunan hastalarla yapılan
ccedilalışmalarda hastaların ccediloğunluğunun erkek genccedil erişkin bekacircr ya da ayrılmış bir işte ccedilalışmayan
ya da duumlzensiz ccedilalışan ve eğitim yılı yuumlksek bireyler olduğu bildirilmiştir (3536) Bizim ccedilalışma
grubumuzu oluşturan hastaların da genel olarak benzer demografik oumlzelliklere sahip oldukları
belirlenmiştir
Yapılan ccedilalışmalar madde kullanım bozukluklarının diğer psikiyatrik bozukluklarla bir arada goumlruumllme
oranının bir hayli yuumlksek olduğunu ortaya koymaktadır (2336) Depresyon madde kullanım
bozukluklarına sıklıkla eşlik eden ruhsal sorunlardan biridir (3637) Alkol veya madde bağımlılarındaki
psikiyatrik komorbiditeye youmlnelik yapılan ccedilalışmalarda madde bağımlılığı olan hastaların 192 ila
79rsquounda depresif bozuklukların goumlruumllduumlğuuml bildirilmektedir (436-38) Alkol bağımlıları ile yapılan bir
başka araştırmada yaşam boyu majoumlr depresyon sıklığı 35 olarak belirtilmiştir (37) Bizim
ccedilalışmamıza katılan hastaların 768rsquoinde depresif belirti duumlzeyi yuumlksek bulunmuştur Bu sonuccedil
bağımlı hastalarda depresif belirtilerin bir hayli yaygın olduğunu desteklemektedir
Darccedilın ve arkadaşlarının (36) yatarak tedavi goumlren bağımlı hastalarla yaptığı ccedilalışmada Eksen I ya da
Eksen II ek tanının varlığına goumlre hastaların yaşının medeni durumunun ve eğitim suumlresinin
değişmediğini belirtmiştir Bizim ccedilalışmamızda da yaş ve medeni duruma goumlre hastaların depresyon
oranları arasında anlamlı bir farklılık bulunmazken cinsiyet ve eğitim duumlzeyinin hastaların depresif
belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılığa yol accediltığı belirlenmiştir Ccedilalışmamıza goumlre erkeklerde depresif
belirti duumlzeyi anlamlı duumlzeyde daha yuumlksektir Depresyonun genel popuumllasyonda kadınlarda daha
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
yaygın goumlruumllduumlğuuml (39) bilinmekle birlikte ccedilalışma grubumuzu oluşturan hastalar iccedilinde kadın oranının
bir hayli duumlşuumlk olmasının bu sonucu ortaya ccedilıkarmış olabileceği duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr Ccedilalışmamızda eğitim
duumlzeyinin de hastalardaki depresif belirti oranlarını etkilediği ve genel olarak eğitim duumlzeyi yuumlkseldikccedile
depresyon goumlruumllme oranının arttığı belirlenmiştir
Ailede ruhsal hastalık madde kullanımı iccedilin risk faktoumlrleri arasında yer almaktadır (40) Ccedilalışmamıza
goumlre her doumlrt hastadan biri ruhsal bir hastalık nedeni ile tedavi goumlrmuumlş bir aile uumlyesine sahiptir Aile
uumlyelerinde ruhsal hastalığın bulunması hastalarda depresif belirti oranını yuumlkseltmektedir Yazında
ebeveyn ruhsal hastalıklarının yaşamın ileri doumlnemlerinde ve sonraki kuşaklarda anksiyete ve
depresyona yol accediltığı belirtilmektedir (41)
Mevcut ccedilalışmalar madde kullananların diğer aile uumlyelerinde madde kullanım yaygınlığının yuumlksek
olduğunu goumlstermektedir (4243) Bizim sonuccedillarımız da bu youmlnde olup her iki hastadan birinin
ailesinde alkol madde ya da her ikisini de kullanan bir kişi bulunmaktadır Ccedilalışmamıza goumlre ailedeki
madde kullanım durumu bağımlı hastalardaki depresif belirti goumlruumllme oranını etkilemekte ve ailesinde
madde kullanımı olan hastalarda depresif belirtiler daha yaygın olarak goumlruumllmektedir
Yetişkin yaşamında depresyona olan yatkınlığın ccedilocukken anneyle kurulan ilişkide kayıplar aksamalar
ilişkili olduğu ileri suumlruumllmektedir (44) Ebeveyn kaybı ise madde kullanımına zemin hazırlayan risk
faktoumlrleri arasındadır (45) Ccedilalışmamızda hastaların yarıdan fazlası kuumlccediluumlk yaşta aile iccedilerisinde bir
kayıp yaşamış ve kayıp yaşayan bağımlı hastalarda yaşamayanlara goumlre depresif belirti duumlzeyleri
daha yuumlksek bulunmuştur Erken ccedilocukluk doumlnemindeki kayıp yaşantısının depresif belirtiler
geliştirmeye karşı daha duyarlı hale getirdiği saptanmıştır (46)
Madde bağımlıları arasında ccediloğul madde kullanımı sıktır (36) Ccedilalışmamıza katılan hastalarda da
ccediloğul madde kullanım oranı daha yuumlksektir Kullanılan madde tuumlruuml sayısı ile depresif belirti duumlzeyi
arasında pozitif youmlnde ilişki olduğu bildirilmiştir (47) Ccedilalışmamızda da ccediloğul madde kullanan
hastalarda depresif belirti oranı daha yuumlksektir ancak bu durum istatistiksel olarak anlamlı duumlzeyde
bulunmamıştır
Alkol madde bağımlılığında remisyon ve relaps bağımlılığın doğal gidişini belirleyen iki temel suumlreccediltir
Alkol madde bağımlısı hastaların yarısından fazlasının arındırma tedavisi sonrası relaps yaşadıkları
bu relapsların sıklıkla olumsuz duygusal durumların tetiklediği depresyon anksiyete gibi bozukluklar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
nedeni ile meydana geldiği goumlruumllmuumlştuumlr (4849) Ancak alkol madde kullanım bozukluğuna eşlik eden
psikiyatrik bozukluklar bağımlılığın tanı gidiş ve tedavisini guumlccedilleştirmekte tedaviyi bırakma sıklığını
arttırmaktadır (50) Oumlzellikle eşlik eden depresif belirtiler bağımlılıkta var olan sorunların şiddetini
arttırmaktadır (51) Alkolizmde goumlzlenen relapsların genel olarak depresif belirtiler eşliğinde geliştiğini
ileri suumlruumllmuumlştuumlr (51) Bizim ccedilalışmamızda da depresif belirtileri yuumlksek olan kişilerde hastanede yatış
sayısının daha fazla olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Bu durum madde kullanımına depresyonun eşlik etmesi ile
tedavi arayışı sıklığının arttığını duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr Choi ve Jeong (52) ccedilalışmalarında depresif alkol
bağımlılarında yatışların arttığından soumlz etmişlerdir Alkol bağımlılarında depresif duygu durumun
ruminatif duumlşuumlnce yapısını desteklediğini bu duumlşuumlncenin maladaptif bir şekilde bireyi sorunlarına
ccediloumlzuumlm bulmaktan uzaklaştırdığı ve tedavi suumlrecinin olumsuz etkilendiğini duumlşuumlnuumllmektedir (5354)
Bağımlılık davranışında kişiliğin roluuml vurgulansa da yatkınlığı belirleyen oumlzguumll bir kişilik yapısı
tanımlanmamıştır Ancak bağımlı guumlvensiz engellenme eşiği duumlşuumlk kişilerde madde kullanım
bozukluklarına sık rastlandığı belirtilmiştir (55) Ccedilalışmamızda ise depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanlarının daha yuumlksek işbirliği yapma ve kendini aşma puanlarının
daha duumlşuumlk olduğu belirlenmiştir Zarardan kaccedilınma sıklıkla psikiyatrik bozukluklarda goumlruumllen bir
oumlzelliktir (56) Zarardan kaccedilınan bireyler gelecekte olabilecek sorunlar iccedilin koumltuumlmser endişeler
belirsizlik korkusu gibi pasif kaccedilınma davranışları goumlsteren kişiler olarak tanımlanmakta ve bu kişilerin
depresyon geliştirme olasılıklarının yuumlksek olduğu belirtilmektedir (3357) Yuumlksek zarardan
kaccedilınmanın yanı sıra duumlşuumlk işbirliği yapma da depresyona yatkınlığı arttırmaktadır (57) Depresyon
tanılı hastalardan elde edilen bu sonuccedillar ccedilalışma bulgularımız ile uyumlu goumlruumlnmekle birlikte kendini
aşma boyutunda farklılık goumlstermektedir Kendini aşma olgunluk goumlstergesidir Ccedilevre ile ilgili
farkındalık ve hayata daha geniş bir accedilıdan bakış accedilısı sağlar Bazı araştırma sonuccedillarında
depresyonlu hastaların kendini aşma puanlarının yuumlksek bulunması ccedilalışma bulgularımız ile
ccedilelişmektedir Bizim ccedilalışmamızda kendini aşma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır Bu sonuccedil bize oumlrneklem
grubunun alkol madde bağımlılarından seccedililmiş olmasının buna neden olduğunu duumlşuumlnduumlrmektedir
Reedsrsquoin teorisine goumlre psikolojik iyilik hali ile kendini aşma arasında doğrusal bir ilişki vardır Yazında
alkol madde bağımlılarında psikolojik iyilik halinde azalmanın kendini aşma da yetersizliğe neden
olduğu bildirilmiştir (5859) Kendini aşma kendini unutma kişilerarası oumlzdeşim ve manevi kabulden
oluşmaktadır ve kendini aşan bireyler yaratıcı bencil olmayan manevi duyguları olan idealist
bireylerdir (34) Cloninger klinik ccedilalışmalarda duumlşuumlk kendini aşmanın şizoid ve duumlrtuumlsel kişiliklerle
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
bağlantılı olduğunu goumlstermiştir (60) Bu doğrultuda bağımlı hastalarda yaygın olarak goumlruumllen depresif
belirtilerin hastaların yuumlksek duumlzey zarardan kaccedilınma duumlşuumlk duumlzey iş birliği yapma kendini aşma
oumlzellikleriyle ilişkili olabileceği duumlşuumlnuumllebilir
Temeli bebeklik doumlneminde oluşan bağlanma biccedilimi bireyin kişilik gelişiminde davranışlarında ve ruh
sağlığında buumlyuumlk bir oumlneme sahiptir (60) Yapılan ccedilalışmalar bağlanma biccedilimi ile riskli davranışlar
arasında ilişki olduğunu ortaya koymuştur (61) Genellikle kaygılı bağlanma anksiyete ve depresyonla
ilişkilendirilirken kaccedilıngan bağlanma dışavurum bozuklukları oumlzellikle de davranım bozukluklarıyla
ilişkilendirilmiştir (62) Bağlanma biccedilimi ile madde kullanımı arasındaki ilişkiyi araştıran ccedilalışmalara
bakıldığında madde kullanımının guumlvensiz bağlanma ile ilişkili olduğu goumlsterilmiştir (11126063)
Ebeveynleri ile guumlvenli bağlanma geliştiremeyenlerin madde kullanma eğilimleri artmaktadır (61)
Madde kullanan ergenlerle yapılan bir ccedilalışmada guumlvensiz bağlanma geliştirmişlerde madde kullanım
oranının yuumlksek olduğunu goumlstermektedir (60) Bununla birlikte ccedilalışmamızda depresif belirti duumlzeyi
duumlşuumlk hastalarda kaccedilınan bağlanmanın daha yuumlksek olduğu belirlenmiştir Kaccedilınmacı bağlanmada
bireylerin sorunlardan ve ccediloumlzuumlm arayışlarından kaccedilındıkları goumlruumllmektedir (7) Bu sonuccedil bize depresif
belirtileri olan hastaların sorunlar karşısında daha fazla ccediloumlzuumlm arayışı iccedilinde olduklarını
duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr
Ccedilalışmamızın bazı kısıtlılıkları bulunmaktadır En oumlnemli kısıtlılık ccedilalışmanın kesitsel bir ccedilalışma
olmasıdır Depresif belirti ve mizaccedil- karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri arasındaki ilişkinin
belirlenmesinde daha kesin sonuccedillar elde edebilmek iccedilin yapılacak bir takip ccedilalışmasının sonuccedilları
daha değerli olabilir Ccedilalışmada alkolmadde bağımlılarında depresif belirti goumlsterme durumları mizaccedil-
karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri accedilısından değerlendirilmiştir Diğer bir kısıtlılık ccedilalışmamızda
kullandığımız oumllccedileklerin oumlz bildirim oumllccedilekleri olmasıdır Bu oumllccedilekler kişinin beyanına dayalı oldukları
iccedilin her zaman doğru yanıt alınmayabilmekte katılımcı sosyal ccedilevresi ve kuumlltuumlrel oumlzelliklerine goumlre
farklı bakış accedilıları geliştirebilmektedir Ccedilalışmamız alkol-madde bağımlısı hasta grubunda
depresyonun kişilik ve bağlanma ilişkisini araştırmış ilk ccedilalışma olmasından dolayı klinik literatuumlre
oumlnemli katkısı olacağı kanısındayız
Tuumlm bu kısıtlılıklara rağmen elde edilen bulgular madde bağımlılarında depresyonun dikkate alınması
gereken oumlnemli bir sorun olduğunu goumlstermektedir Ccedilalışmamız bazı demografik kişilik ve bağlanma
oumlzelliklerinin hastaların depresyon duumlzeylerini etkilediğini ortaya koymuştur Bulgularımıza dayanarak
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
hastalardaki eşlik eden depresif belirtilerin tedavi edilmesi kadar bu sorunlara yatkınlık yaratan kişilik
ve bağlanma oumlzelliklerinin de ele alınmasının uzun suumlreli bağımlılık tedavisinde yararlı olabileceği
duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr
KAYNAKLAR
1 Driessen M Veltrup C Wetterling T John U Dilling H Axis I and axis II comorbidity in alcohol
dependence and the two types of alcoholism Alcohol Clin Exp Res 19982277ndash86
2 Fridrici C Leichsenring-Driessen C Driessen M Wingenfeld K Kremer G Beblo T The
individualized alcohol Stroop task no attentional bias toward personalized stimuli in alcohol-
dependents Psychol Addict Behav 2013 27 62ndash70
3 Foulds JA Douglas Sellman J Adamson SJ Boden JM Mulder RT Joyce PR Depression
outcome in alcohol dependent patients an evaluation of the role of independent and
substance-induced depression and other predictors J Affect Disord 2015 15503-10
4 Lubman DL Allen NB Rogers N Cementon E Bonomo Y The impact of co-occurring mood
and anxiety disorders among substance-abusing youth J Affect Disord 2007103105-12
5 Bottonari KA Roberts JE Kelly MAR Kashdan TB Ciesla JA A prospective investigation of
the impact of attachment style on stress generation among clinically depressed
individuals Behav Res ampTher 200745179ndash188
6 Rholes WS Simpson JA Kohn JL Wilson CL Martin AM Tran S Kashy DA Attachment
orientations and depression a longitudinal study of new parents J Pers Soc Psychol 2011
100567-86
7 Bartholomew K Horowitz LM Attachment styles among young adults a test of a four-category
model J Pers Soc Psychol 1991 61226-44
8 Hazan C Shaver PRRomantic love conceptualized as an attachment process Journal of
Pers Soc Psychol 1987 52 511ndash524
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
9 Abdul Kadir NB Bifulco A Insecure attachment style as a vulnerability factor for depression
recent findings in a community-based study of Malay single and married mothers Psychiatry
Res 2013210919-24
10 Khantzian EJ Treating addiction as a human process Lanham Jason Aronson2007 Books
11 Wyrzykowska E Głogowska K Mickiewicz K Attachment relationships
among alcohol dependent persons Alcoholism and Drug Addiction 2014 27 145-161
12 Wedekind D Bandelow B Heitmann S Havemann-Reinecke U Engel KR Huether G
Attachment style anxiety coping and personality-styles in withdrawn alcohol addicted
inpatients Subst Abuse Treat Prev Policy 2013 8 1
13 Thorberg FA Young RM Sullivan KA Lyvers M Hurst CP Connor JP Feeney GFX
Alexithymia in alcohol dependent patients is partially mediated by alcohol expectancy Drug
Alcohol Depend 2011116238ndash241
14 Wilkinson RB Mulcahy R Attachment and interpersonal relationships in postnatal depression
J Reprod Infant Psychol 201028 252ndash265
15 Troxel WM Cyranowski JM Hall M Frank E Buysse DJ Attachment anxiety relationship
context and sleep in women with recurrent major depression Psychosom Med 2007 69692ndash
699
16 Conradi HJ de Jonge P Recurrent depression and the role of adult attachment A prospective
and a retrospective study J Affect Disord 200911693ndash99
17 Cloninger CR Sigvardsson S Bohman M Childhood personality predicts alcohol abuse in
young adults Alcohol Clin Exp Res 1988 12 494-505
18 Eysenck HJ Eysenck SBG Manual of the Eysenck Personality Questionnaire London
Hodder and Stoughton1975
19 Shin SH Hong HG Jeon SM Personality and alcohol use The role of impulsivity Addict
Behav 201237102-7
20 Pennay A Cameron J Reichert T Strickland H Lee NK Hall K et al
A systematic review of interventions for co-occurring substance use disorder and borderline
personality disorder J Subst Abuse Treat 201141363-73
21 Hemphill JF Hare RD Wong S Psychopathy and recidivism A review Legal Crımınol Psych
1998 3 139-170
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
22 Porter S Woodworth M lsquoIm sorry I did ithellip but he started itrsquo A comparison of the official and
self-reported homicide descriptions of psychopaths and nonpsychopathsrdquo Law Hum Behav
2007 31 91-107
23 Hare RD Manual for the Revised Psychopathy Checklist (2nd ed) Toronto Canada Multi-
Health Systems 2003
24 Vergeacutes A Jackson KM Bucholz KK Trull TJ Lane SP Sher KJ Personality disorders and the
persistence of substance use disorders A reanalysis of published NESARC findings J
Abnorm Psychol 2014123 809-20
25 Griffith JW Zinbarg RE Craske MG Mineka S Rose RD Waters AM et al Neuroticism as a
common dimension in the internalizing disorders Psychol Med 201040 1125ndash1136
26 Noteboom A Beekman ATF Vogelzangs N Pennin B WJH Personality and social support
as predictors of first and recurrent episodes of depression J Affect Disord 2016 190 156ndash
161
27 Najt P Fusar-Poli P Brambilla P Co-occurring mental and substance abuse disorders a
review on the potential predictors and clinical outcomes J Psychiatr Res 2011 186 159ndash164
28 Dagher RK Green KM Does depression and substance abuse co-morbidity affect
socioeconomic status Evidence from a prospective study of urban African Americans J
Psychiatr Res 2015 225 115-121
29 Beck AT Ward CH Mendelson M Mock J Erbaugh J An inventory for measuring depression
Arch Gen Psychiatry 19614561-71
30 Hisli N Beck Depresyon Envanterinin geccedilerliliği uumlzerine bir ccedilalışma Turk J Psychol
19886118-22
31 Brennan KA Shaver P R Attachment styles and personality disorders Their connections to
each other and to parental divorce parental death and perceptions of parental caregiving J
Pers 1998 66 835-878
32 Suumlmer N Guumlngoumlr D Yetişkin bağlanma stilleri oumllccedileklerinin Tuumlrk oumlrneklemi uumlzerinde
psikometrik değerlendirmesi ve kuumlltuumlrlerarası bir karşılaştırma Turk J Psychol 1999 14 71-
109
33 Cloninger CR Svrakic DM Przybeck TR A psychobiological model of temperament and
character Arch Gen Psychiatry 1993 50 975-990
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
34 Koumlse S Sayar K Ak İ Aydın N Kalelioğlu Uuml Kırpınar İ et al Turkish version of the
Temperament and Character Inventory (TCI) Reliability validity and factorial structure Bull
Clin Psychopharmacol 200414107-131
35 Guumlleccedil MY Elbay RY Şayakccedilı S Meteris H Hariri AG Tezcan AE Yatan psikiyatri
hastalarında madde kullanımı ve hastalıklara goumlre dağılımı Retrospektif bir ccedilalışma Duumlşuumlnen
Adam 2010 23166-173
36 Enez-Darccedilın A Nurmedov S Noyan CO Yılmaz O Dilbaz N Oumlzel Bir Bağımlılık Merkezinde
Yatarak Tedavi Goumlren Hastalarda Psikiyatrik Eş Tanının Bağımlılığın Seyri ile İlişkisi Duumlşuumlnen
Adam 2015 28196-203
37 Oumlner H Tamam L Levent BA Oumlner S Alkol bağımlılığı olan yatan hastalarda Eksen I ve
Eksen II eş tanılarının değerlendirilmesi Klin Psikofarmakol Bul 200212 14-22
38 İnce A Doğruer Z Tuumlrkccedilapar MH Erken ve geccedil başlangıccedillı erkek alkol bağımlılarında
sosyodemografik klinik ve psikopatolojik oumlzelliklerin karşılaştırılması Klin Psikiyatr Derg 2002
5 82-91
39 Yaşar RM Depresyonun kadınlaşması Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
2007172251-281
40 Clark DB Cornelius JR Kirisci L Tarter RE Childhood risk categories for adolescent
substance involvement a general liability typology Drug Alcohol Depend 2005 77 13ndash21
41 Guumlltekin BK Ruhsal Bozuklukların Oumlnlenmesi Kavramsal Ccedilerccedileve ve Sınıflandırma
Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 20102583594
42 Evren C Oumlgel K Alkolmadde bağımlılarında dissosiyatif belirtiler ve ccedilocukluk ccedilağı travması
depresyon anksiyete ve alkolmadde kullanımı ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 2003 430-
37
43 Alikaşifoğlu M Madde kullanımı risk faktoumlrleri ve koruyucu faktoumlrler Adolesan Sağlığı
Sempozyum Dizisi 200543 73-83
44 Tuumlzuumln O Sayar K Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji Duumlşuumlnen Adam 20061924-39
45 Akfert SK Ccedilakıcı E Ccedilakıcı M Uumlniversite oumlğrencilerinde sigara-alkol kullanımı ve aile sorunları
ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 20091040-47
46 Slavich GM Monroe SM Gotlib IH Early parental loss and depression history Associations
with recent life stress in major depressive disorder J Psychiatr Res 201145 1146-1152
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
47 Westermeyer J Wahmanholm K Thuras P Effects of childhood physical abuse on course and
severity of substance abuse Am J Addict 2001 10101-110
48 Yılmaz A Can Y Bozkurt M Evren C Alkol ve Madde Bağımlılığında Remisyon ve
Depreşme Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 2014 6 243-256
49 Hiremath P Naregal P Chendake M Mohite VR Factors affecting alcohol relapse among
alcoholic clients at Tertiary care Hospital IJAR 2015 5784-786
50 Weich L Pienaar W Occurrence of comorbid substance use disorders among acute
psychiatric inpatients at Stikland Hospital in the Western Cape South Africa Afr J Psychiatry
(Johannesbg) 2009 12 213-217
51 Greenfield SF Weiss RD Muenz LR Vagge LM Kelly JF Bello LR et al The effect of
depression on return to drinking Arch Gen Psychiatry 1998 55 259-265
52 Choi BY Jeong HCrelationship between alcohol dependence and depression of alcohol
dependent ınpatients IJBSBT 2015 7 375-382
53 Ekinci O Arman AR Melek I Bez Y Berkem M The phenomenology of autistic regression
Subtypes and associated factors ECAP 20122123ndash29
54 Janowsky DS Fawcett J Meszaros K Verheul R Core heritable personality characteristics
and relapse in alcoholics Alcohol Clin Exp Res 2001 2594-98
55 İbiloğlu AO Ccediliccedilek U Kalkan E Nikotin bağımlılığında mizaccedil klinik ve demografik oumlzellikler
Literatuumlr Sempozyum 2014133-39
56 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Turk J Psychol 2012 27 21-30
57 Hansenne M Reggers J Pinto E Kjiri K Ajamier A Ansseau M Temperament and character
inventory (TCI) and depression J Psychiatric Res 1999 33 31-36
58 Diacuteaz LP Alba H Sanchez IM Vulnerability to alcohol consumption spiritual transcendence
and psychosocial well-being test of a theory Rev Latino-Am Enfermagem 2016242702
59 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Tuumlrk Psikoloji Dergisi 2012 27 21-30
60 Coumlmert IT Oumlgel K Madde kullanan ergenlerin bağlanma stilleri Addicta 2014 1 9-40
61 Morsuumlnbuumll Uuml Attachment and risk taking are they interrelated IJoSS 20094 233-7
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
62 Kesebir S Oumlzdoğan KS Uumlstuumlndağ MF Bağlanma ve psikopatoloji Psikiyatride Guumlncel
Yaklaşımlar 20113 321-42
63 Kassel JD Wardle M Roberts JE Adult attachment security and college student substance
use Addict Behav 2007 32 1164-1176
Tablo 1 Hastaların demografik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Cinsiyet
Kadın
Erkek
8 (119)
59 (881)
42 (189)
180 (811)
118 004
Medeni durum
Evli
Boşanmış
Bekar
34 (50)
29 (44)
4 (6)
107 (48)
88 (40)
25 (12)
166 gt005
Eğitim duumlzeyi
Okur yazar
İlkoumlğretim
Ortaoumlğretim
Lise
Yuumlksekokulfakuumllte
4 (6)
11 (164)
18 (269)
26 (388)
8 (119)
2 (09)
30 (135)
50 (225)
75 (338)
65 (293)
1358 0009
Aile uumlyelerinde ruhsal hastalık varlığı
Evet
Hayır
2 (3)
65 (97)
45 (203)
177 (797)
1129 0001
Aile uumlyelerinde alkol ya da madde
kullanımı
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Yok
Var
45 (672)
22 (328)
93 (435)
121 (565)
1523 0002
Kayıp yaşama
Yok
Var
31 (463)
36 (537)
77 (347)
145 (653)
295 005
Şiddete maruz kalma
Yok
Var
25 (373)
40 (607)
88 (396)
136 (624)
1157 0009
Tablo 2 Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Madde kullanma biccedilimi
Sadece madde kullanan
Sadece alkol kullanan
Alkol-madde birlikte kullanan
6 (8)
28 (43)
33 (49)
18 (8)
80 (36)
124 (56)
091 gt005
Madde kullanma suumlresi
3 aydan az
4 ay-1 yıl
1-5 yıl
5 yıldan fazla
2 (6)
11 (28)
14 (35)
12 (31)
21 (14)
29 (19)
42 (28)
59 (39)
442 gt005
Madde kullanma nedenleri
Popuumller olmak
Problemlerden kaccedilmak
Merak
Guumlveni arttırmak
Ben bağımlı olmam
Keyif almak
1 (24)
9 (22)
17 (415)
2 (49)
4 (98)
8 (195)
18 (119)
43 (285)
37 (245)
9 (6)
6 (4)
38 (252)
930 0041
Madde kullanma nedeni ile
hastaneye yatış sayısı
1 yatış
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
oluşturulmuştur Bu hastaların 20rsquosi yatarak geri kalanı ise ayaktan tedavi alan hastalardır Hastalara
ccedilalışma protokoluuml accedilıklanmış ve yazılı bilgilendirilmiş onamları alınmıştır
Uygulama
Veri toplama haftada iki guumln 25 er dakikalık goumlruumlşmelerle gerccedilekleştirilmiştir Goumlruumlşme yapılan 312
hastanın 18rsquoi uygulanan oumllccedilekleri eksik doldurmalarından dolayı 5rsquoi eşlik eden noumlrolojik
hastalıklarından dolayı ccedilalışmadan ccedilıkarılmıştır Ccedilalışma kalan 289 hasta ile tamamlanmıştır
Ccedilalışmaya DSM-IV tanı kriterlerine goumlre alkol ve madde bağımlılığı tanısı konan 18-65 yaş arası
uygun kognuumlsyonu olan (Mini mental test puanları 25 puan ve uumlstuuml olan olgular alınmıştır)
detoksifikasyon sonrası doumlnemdeki alkol bağımlıları ile en son madde kullanımının ardından en az 2
haftalık suumlrenin geccedilmiş olduğu madde bağımlıları ccedilalışmaya alınmıştır
Alkolmadde bağımlılığı tanısına ek ciddi fiziksel sağlık problemleri noumlrolojik yıkımı depresyon dışında
diğer ciddi yıkım yapan ruhsal bozukluğu mental retardasyonu olanlar komorbid psikiyatrik hastalığı
olanlar iletişimi oumlnemli oumllccediluumlde etkileyecek duumlzeyde goumlrme işitme ve bilişsel kaybı olan olgular
ccedilalışmadan dışlanmıştır
Alkolmadde kullanım bozukluğu olan hastalarla goumlruumlşmeler klinisyenin yoksunluk semptomlarının
tam olarak kaybolduğuna youmlnelik değerlendirmesinin ardından gerccedilekleştirilmiştir
Araccedillar
Sosyodemografik veri formu Hastaların cinsiyet yaş eğitim duumlzeyleri medeni durumları aile
oumlykuumlsuuml gibi parametreleri iccedileren araştırmacılar tarafından yapılandırılmış goumlruumlşme formudur Ayrıca
hastalara ccedilocukluk ccedilağında aile uumlyeleri ile ilgili kayıp yaşayıp yaşamadıkları yaşadılar ise hangi aile
uumlyesini kaybettikleri sorulmuştur
Beck Depresyon Envanteri (BDE) Sağlıklı ve psikiyatrik hasta gruplarında kullanılan kendini
değerlendirme oumllccedileğidir Depresyon youmlnuumlnden riski belirlemek ve depresif belirtilerin duumlzeyini ve şiddet
değişimini oumllccedilmek iccedilin uygulanır Toplam puanın yuumlksek olması depresyon şiddetinin yuumlksekliğini
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
goumlsterir Beck ve arkadaşları (29) tarafından geliştirilen oumllccedileğin Tuumlrkccedile geccedilerlilik ve guumlvenilirlik
ccedilalışmaları yapılmıştır Oumllccedileğin kesme puanı 17rsquodir (30)
Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri (YİYE) Brennan ve arkadaşları tarafından geliştirilen
bağlanmadaki yakın ilişkilerde yaşanan kaygı ve başkalarından kaccedilınmayı oumllccedilen temel iki boyuttan
oluşan 36 maddelik bir oumllccedilektir (31) Oumllccedileğin iccedil tutarlılık katsayıları sırasıyla 086 ve 090 olarak
bulunmuştur (32)
Mizaccedil ve Karakter Envanteri (MKE) Cloningerin kişilik kuramını temel alarak geliştirdiği MKE 240
maddeden oluşan Doğru ya da Yanlış şeklinde yanıtlanan bir kendini değerlendirme oumllccedileğidir (33)
Bu 7 faktoumlrluuml kişilik envanterinin geccedilerlik ve guumlvenirliği hem genel popuumllasyonda hem de psikiyatrik
hastalarda sınanmış ve tekrarlanmıştır (34) MKE yenilik arayışı (YA) zarardan kaccedilınma (ZK) oumlduumll
bağımlılığı (OumlB) ve sebat etme (SE) olmak uumlzere doumlrt mizaccedil boyutunu ve kendini youmlnetme (KY)
işbirliği yapma (İY) ve kendini aşma (KA) olmak uumlzere uumlccedil karakter boyutunu değerlendiren sorular
iccedilerir Uumllkemizde MKErsquonin Tuumlrkccedile geccedilerlik ve guumlvenilirlik ccedilalışması Koumlse ve arkadaşları tarafından
yapılmıştır (34)
İstatistiksel değerlendirme
Veriler SPSS 150 for Windows paket programı ile değerlendirilmiştir İstatistiksel değerlendirmelerde
kategorik değişkenler arasındaki ilişkileri değerlendirmek uumlzere ki-kare testi iki gruba ait ortalamalar
arasındaki farkı değerlendirmek iccedilin t-testi uygulanmıştır Niteliksel verilerinin karşılaştırılmasında Ki-
kare testi kullanılmıştır Sonuccedillar 95rsquolik guumlven aralığında anlamlılık plt005 olarak kabul edilmiştir
BULGULAR
Demografik oumlzellikler
Ccedilalışmaya katılan hastaların yaş ortalaması 325plusmn110rsquodir olup 505rsquoi (n=145) 20 yaş altındadır
Katılımcıların 827rsquosi (n=239) erkektir Eğitim durumu 235rsquoinde (n=67) ortaokul 349rsquounda lise
(n=101) 253rsquouumlnde uumlniversite (n=73) geri kalanında ilkokul duumlzeyindedir (n=48) Hastaların 509rsquou
(n=147) oumlğrenci 339rsquou (n=98) boşanmıştır Boşanmış olanların 176rsquosı (n=18) boşanma sebebinin
alkol ve madde kullanımı nedeni ile gerccedilekleştiğini bildirmiştir
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Klinik oumlzellikler
Araştırmaya katılan hastaların kullandığı maddelerin başında alkol (889) (n=256) gelmektedir
Hastaların 51rsquoi (n=147) ccediloğul madde 38rsquosi (n=109) sadece alkol 11rsquoi (n=31) sadece bir madde
kullandığını ifade etmiştir Katılımcıların 25rsquoinin (n=72) ailesinde psikiyatrik bir hastalık nedeni ile
tedavi goumlren bir aile uumlyesi olduğu belirlenmiştir 622rsquosi (n=179) kuumlccediluumlk yaşta aile iccedilerisinde bir kayıp
yaşamıştır
BDOuml kesme puanı 17 ve altı puanlar duumlşuumlk depresif belirtiler 17rsquonin uumlzerindekiler ise yuumlksek depresif
belirtiler olarak değerlendirilmiş ve yapılan istatistiksel analizde 67 hastada (232) depresif belirti
duumlzeyi duumlşuumlk (BDOumllt17) 222 hastada (768) depresif belirti duumlzeyi yuumlksek (BDOumlgt17) bulunmuştur
Hastaların sosyodemografik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Kadınların 189rsquo (n=10) unun erkeklerin 881lsquoinin (n=210) depresif belirti duumlzeyinin yuumlksek olduğu
belirlenmiştir Cinsiyetlerine goumlre hastaların depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık olduğu
belirlenmiştir Kadınlarda 17 ve uumlstuuml puan alanların oranının erkeklerden daha yuumlksek olduğu
belirlenmiştir (χsup2=118 p=004) (tablo1)
Medeni durum hastaların depresif belirti duumlzeylerini etkilememiştir (χsup2=166 pgt005) (tablo1)
Hastaların eğitim durumlarına goumlre depresif belirtileri arasında anlamlı farklılık belirlenmiştir Eğitim
duumlzeyi lise ve uumlstuuml grupta depresif belirti duumlzeyi yuumlksek bulunmuştur (χsup2=1358 p=0009) (tablo1)
Ailede psikiyatrik tedavi goumlren bir birey varlığında hastaların depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı
farklılık olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Ailesinde psikiyatrik tedavi goumlren bireylerin depresyon duumlzeyleri yuumlksek
ccedilıkmıştır (χsup2=1129 p=0001) (tablo1)
Ccedilalışmaya katılan hastaların 132rsquosi (n=38) alkol 331rsquoi (n=95) madde 46rsquosı (n=13) her ikisini
de kullanan aile uumlyesine sahiptir 491rsquoinin ise ailesinde alkol ya da madde kullanan yoktur Hastalar
depresif belirti duumlzeylerine goumlre ailesinde alkol ya da madde kullanan hastalarla kullanmayanlar
arasında anlamlı farklılık olduğu belirlemiştir Ailesinde alkol ya da madde kullanan birey bulunan
hastaların depresif belirti
duumlzeyleri yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=1523 p=0002) (tablo1)
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Hastalara ccedilocukluk ccedilağında aile uumlyeleri ile ilgili kayıp yaşayıp yaşamadıkları sorulmuş 18 yas
oumlncesinde kayıp yaşayan hastaların 45 ebeveynini 10 kardeşini 35 buumlyuumlkanne
buumlyuumlkbabasını 2rsquo si ccedilocuğunu 8 diğer yakınlarını kaybettiklerini dile getirmişlerdir Kayıp
yaşadıkları bireye goumlre depresif duumlzeyleri arasında bir farklılık yaşanmazken kayıp yaşama
durumunun hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılığa yol accediltığı goumlruumllmuumlştuumlr Kayıp
oumlykuumlsuuml olan bireylerde depresif belirti duumlzeyi yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=295 p=005) (tablo1)
Hastalara şiddete uğrayıp uğramadıkları uğradılar ise fiziksel soumlzel ya da cinsel şiddet tiplerinden
hangisine maruz kaldıkları sorulmuş şiddete maruz kalmış hastaların 10rsquou cinsel 38rsquoi fiziksel
52rsquosi soumlzel şiddete maruz kaldıklarını belirtmişlerdir Şiddete uğrama durumlarına goumlre hastaların
depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık olduğu belirlenmiştir Şiddete maruz kalanlarda
depresif belirti duumlzeyi yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=1157 p=0009) (Tablo1) Ancak şiddetin şekli depresyon
uumlzerinde belirleyici olmamıştır (pgt005)
Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Ccedilalışmaya katılan hastaların madde kullanma biccedilimlerine ve madde kullanma suumlrelerine goumlre depresif
belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık yoktur (pgt005) (Tablo2)
Madde kullanma nedenleri hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılık yaratmaktadır
(χsup2=930 p=0041) (Tablo2)
Madde bağımlılığı nedeni ile hastaneye yatış sayısının hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı
farklılığa yol accediltığı bulunmuştur (χsup2=722 p=0027) (Tablo2)
Hastaların kişilik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Ccedilalışmaya katılan hastaların MKErsquoden aldıkları puanlar BDOuml kesme puanına goumlre
değerlendirildiğinde hastaların zarardan kaccedilınma işbirliği yapma ve kendini aşma boyutlarında
depresif belirti duumlzeylerinde farklılık olduğu saptanmıştır Depresyon puanları 18 ve uumlzerinde olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanları daha yuumlksek bulunurken (t=-219 p=003) iş birliği yapma
(t=340 p=001) ve kendini aşma (t=249 p=0013) puanları daha duumlşuumlk bulunmuştur (tablo3)
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Hastaların bağlanma oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Hastaların BDOuml kesme puanına goumlre YİYErsquoden aldıkları puanlar karşılaştırılmış ve yapılan t testinde
hastaların kaccedilıngan bağlanma puanları arasında ise anlamlı duumlzeyde farklılık olduğu belirlenmiştir
(t=220 p=004) Depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olanlarda kaccedilıngan bağlanma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır
(tablo4)
TARTIŞMA
Son yıllarda uumllkemizde madde kullanımı nedeni ile tedavi başvurusunda bulunan hastalarla yapılan
ccedilalışmalarda hastaların ccediloğunluğunun erkek genccedil erişkin bekacircr ya da ayrılmış bir işte ccedilalışmayan
ya da duumlzensiz ccedilalışan ve eğitim yılı yuumlksek bireyler olduğu bildirilmiştir (3536) Bizim ccedilalışma
grubumuzu oluşturan hastaların da genel olarak benzer demografik oumlzelliklere sahip oldukları
belirlenmiştir
Yapılan ccedilalışmalar madde kullanım bozukluklarının diğer psikiyatrik bozukluklarla bir arada goumlruumllme
oranının bir hayli yuumlksek olduğunu ortaya koymaktadır (2336) Depresyon madde kullanım
bozukluklarına sıklıkla eşlik eden ruhsal sorunlardan biridir (3637) Alkol veya madde bağımlılarındaki
psikiyatrik komorbiditeye youmlnelik yapılan ccedilalışmalarda madde bağımlılığı olan hastaların 192 ila
79rsquounda depresif bozuklukların goumlruumllduumlğuuml bildirilmektedir (436-38) Alkol bağımlıları ile yapılan bir
başka araştırmada yaşam boyu majoumlr depresyon sıklığı 35 olarak belirtilmiştir (37) Bizim
ccedilalışmamıza katılan hastaların 768rsquoinde depresif belirti duumlzeyi yuumlksek bulunmuştur Bu sonuccedil
bağımlı hastalarda depresif belirtilerin bir hayli yaygın olduğunu desteklemektedir
Darccedilın ve arkadaşlarının (36) yatarak tedavi goumlren bağımlı hastalarla yaptığı ccedilalışmada Eksen I ya da
Eksen II ek tanının varlığına goumlre hastaların yaşının medeni durumunun ve eğitim suumlresinin
değişmediğini belirtmiştir Bizim ccedilalışmamızda da yaş ve medeni duruma goumlre hastaların depresyon
oranları arasında anlamlı bir farklılık bulunmazken cinsiyet ve eğitim duumlzeyinin hastaların depresif
belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılığa yol accediltığı belirlenmiştir Ccedilalışmamıza goumlre erkeklerde depresif
belirti duumlzeyi anlamlı duumlzeyde daha yuumlksektir Depresyonun genel popuumllasyonda kadınlarda daha
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
yaygın goumlruumllduumlğuuml (39) bilinmekle birlikte ccedilalışma grubumuzu oluşturan hastalar iccedilinde kadın oranının
bir hayli duumlşuumlk olmasının bu sonucu ortaya ccedilıkarmış olabileceği duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr Ccedilalışmamızda eğitim
duumlzeyinin de hastalardaki depresif belirti oranlarını etkilediği ve genel olarak eğitim duumlzeyi yuumlkseldikccedile
depresyon goumlruumllme oranının arttığı belirlenmiştir
Ailede ruhsal hastalık madde kullanımı iccedilin risk faktoumlrleri arasında yer almaktadır (40) Ccedilalışmamıza
goumlre her doumlrt hastadan biri ruhsal bir hastalık nedeni ile tedavi goumlrmuumlş bir aile uumlyesine sahiptir Aile
uumlyelerinde ruhsal hastalığın bulunması hastalarda depresif belirti oranını yuumlkseltmektedir Yazında
ebeveyn ruhsal hastalıklarının yaşamın ileri doumlnemlerinde ve sonraki kuşaklarda anksiyete ve
depresyona yol accediltığı belirtilmektedir (41)
Mevcut ccedilalışmalar madde kullananların diğer aile uumlyelerinde madde kullanım yaygınlığının yuumlksek
olduğunu goumlstermektedir (4243) Bizim sonuccedillarımız da bu youmlnde olup her iki hastadan birinin
ailesinde alkol madde ya da her ikisini de kullanan bir kişi bulunmaktadır Ccedilalışmamıza goumlre ailedeki
madde kullanım durumu bağımlı hastalardaki depresif belirti goumlruumllme oranını etkilemekte ve ailesinde
madde kullanımı olan hastalarda depresif belirtiler daha yaygın olarak goumlruumllmektedir
Yetişkin yaşamında depresyona olan yatkınlığın ccedilocukken anneyle kurulan ilişkide kayıplar aksamalar
ilişkili olduğu ileri suumlruumllmektedir (44) Ebeveyn kaybı ise madde kullanımına zemin hazırlayan risk
faktoumlrleri arasındadır (45) Ccedilalışmamızda hastaların yarıdan fazlası kuumlccediluumlk yaşta aile iccedilerisinde bir
kayıp yaşamış ve kayıp yaşayan bağımlı hastalarda yaşamayanlara goumlre depresif belirti duumlzeyleri
daha yuumlksek bulunmuştur Erken ccedilocukluk doumlnemindeki kayıp yaşantısının depresif belirtiler
geliştirmeye karşı daha duyarlı hale getirdiği saptanmıştır (46)
Madde bağımlıları arasında ccediloğul madde kullanımı sıktır (36) Ccedilalışmamıza katılan hastalarda da
ccediloğul madde kullanım oranı daha yuumlksektir Kullanılan madde tuumlruuml sayısı ile depresif belirti duumlzeyi
arasında pozitif youmlnde ilişki olduğu bildirilmiştir (47) Ccedilalışmamızda da ccediloğul madde kullanan
hastalarda depresif belirti oranı daha yuumlksektir ancak bu durum istatistiksel olarak anlamlı duumlzeyde
bulunmamıştır
Alkol madde bağımlılığında remisyon ve relaps bağımlılığın doğal gidişini belirleyen iki temel suumlreccediltir
Alkol madde bağımlısı hastaların yarısından fazlasının arındırma tedavisi sonrası relaps yaşadıkları
bu relapsların sıklıkla olumsuz duygusal durumların tetiklediği depresyon anksiyete gibi bozukluklar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
nedeni ile meydana geldiği goumlruumllmuumlştuumlr (4849) Ancak alkol madde kullanım bozukluğuna eşlik eden
psikiyatrik bozukluklar bağımlılığın tanı gidiş ve tedavisini guumlccedilleştirmekte tedaviyi bırakma sıklığını
arttırmaktadır (50) Oumlzellikle eşlik eden depresif belirtiler bağımlılıkta var olan sorunların şiddetini
arttırmaktadır (51) Alkolizmde goumlzlenen relapsların genel olarak depresif belirtiler eşliğinde geliştiğini
ileri suumlruumllmuumlştuumlr (51) Bizim ccedilalışmamızda da depresif belirtileri yuumlksek olan kişilerde hastanede yatış
sayısının daha fazla olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Bu durum madde kullanımına depresyonun eşlik etmesi ile
tedavi arayışı sıklığının arttığını duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr Choi ve Jeong (52) ccedilalışmalarında depresif alkol
bağımlılarında yatışların arttığından soumlz etmişlerdir Alkol bağımlılarında depresif duygu durumun
ruminatif duumlşuumlnce yapısını desteklediğini bu duumlşuumlncenin maladaptif bir şekilde bireyi sorunlarına
ccediloumlzuumlm bulmaktan uzaklaştırdığı ve tedavi suumlrecinin olumsuz etkilendiğini duumlşuumlnuumllmektedir (5354)
Bağımlılık davranışında kişiliğin roluuml vurgulansa da yatkınlığı belirleyen oumlzguumll bir kişilik yapısı
tanımlanmamıştır Ancak bağımlı guumlvensiz engellenme eşiği duumlşuumlk kişilerde madde kullanım
bozukluklarına sık rastlandığı belirtilmiştir (55) Ccedilalışmamızda ise depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanlarının daha yuumlksek işbirliği yapma ve kendini aşma puanlarının
daha duumlşuumlk olduğu belirlenmiştir Zarardan kaccedilınma sıklıkla psikiyatrik bozukluklarda goumlruumllen bir
oumlzelliktir (56) Zarardan kaccedilınan bireyler gelecekte olabilecek sorunlar iccedilin koumltuumlmser endişeler
belirsizlik korkusu gibi pasif kaccedilınma davranışları goumlsteren kişiler olarak tanımlanmakta ve bu kişilerin
depresyon geliştirme olasılıklarının yuumlksek olduğu belirtilmektedir (3357) Yuumlksek zarardan
kaccedilınmanın yanı sıra duumlşuumlk işbirliği yapma da depresyona yatkınlığı arttırmaktadır (57) Depresyon
tanılı hastalardan elde edilen bu sonuccedillar ccedilalışma bulgularımız ile uyumlu goumlruumlnmekle birlikte kendini
aşma boyutunda farklılık goumlstermektedir Kendini aşma olgunluk goumlstergesidir Ccedilevre ile ilgili
farkındalık ve hayata daha geniş bir accedilıdan bakış accedilısı sağlar Bazı araştırma sonuccedillarında
depresyonlu hastaların kendini aşma puanlarının yuumlksek bulunması ccedilalışma bulgularımız ile
ccedilelişmektedir Bizim ccedilalışmamızda kendini aşma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır Bu sonuccedil bize oumlrneklem
grubunun alkol madde bağımlılarından seccedililmiş olmasının buna neden olduğunu duumlşuumlnduumlrmektedir
Reedsrsquoin teorisine goumlre psikolojik iyilik hali ile kendini aşma arasında doğrusal bir ilişki vardır Yazında
alkol madde bağımlılarında psikolojik iyilik halinde azalmanın kendini aşma da yetersizliğe neden
olduğu bildirilmiştir (5859) Kendini aşma kendini unutma kişilerarası oumlzdeşim ve manevi kabulden
oluşmaktadır ve kendini aşan bireyler yaratıcı bencil olmayan manevi duyguları olan idealist
bireylerdir (34) Cloninger klinik ccedilalışmalarda duumlşuumlk kendini aşmanın şizoid ve duumlrtuumlsel kişiliklerle
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
bağlantılı olduğunu goumlstermiştir (60) Bu doğrultuda bağımlı hastalarda yaygın olarak goumlruumllen depresif
belirtilerin hastaların yuumlksek duumlzey zarardan kaccedilınma duumlşuumlk duumlzey iş birliği yapma kendini aşma
oumlzellikleriyle ilişkili olabileceği duumlşuumlnuumllebilir
Temeli bebeklik doumlneminde oluşan bağlanma biccedilimi bireyin kişilik gelişiminde davranışlarında ve ruh
sağlığında buumlyuumlk bir oumlneme sahiptir (60) Yapılan ccedilalışmalar bağlanma biccedilimi ile riskli davranışlar
arasında ilişki olduğunu ortaya koymuştur (61) Genellikle kaygılı bağlanma anksiyete ve depresyonla
ilişkilendirilirken kaccedilıngan bağlanma dışavurum bozuklukları oumlzellikle de davranım bozukluklarıyla
ilişkilendirilmiştir (62) Bağlanma biccedilimi ile madde kullanımı arasındaki ilişkiyi araştıran ccedilalışmalara
bakıldığında madde kullanımının guumlvensiz bağlanma ile ilişkili olduğu goumlsterilmiştir (11126063)
Ebeveynleri ile guumlvenli bağlanma geliştiremeyenlerin madde kullanma eğilimleri artmaktadır (61)
Madde kullanan ergenlerle yapılan bir ccedilalışmada guumlvensiz bağlanma geliştirmişlerde madde kullanım
oranının yuumlksek olduğunu goumlstermektedir (60) Bununla birlikte ccedilalışmamızda depresif belirti duumlzeyi
duumlşuumlk hastalarda kaccedilınan bağlanmanın daha yuumlksek olduğu belirlenmiştir Kaccedilınmacı bağlanmada
bireylerin sorunlardan ve ccediloumlzuumlm arayışlarından kaccedilındıkları goumlruumllmektedir (7) Bu sonuccedil bize depresif
belirtileri olan hastaların sorunlar karşısında daha fazla ccediloumlzuumlm arayışı iccedilinde olduklarını
duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr
Ccedilalışmamızın bazı kısıtlılıkları bulunmaktadır En oumlnemli kısıtlılık ccedilalışmanın kesitsel bir ccedilalışma
olmasıdır Depresif belirti ve mizaccedil- karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri arasındaki ilişkinin
belirlenmesinde daha kesin sonuccedillar elde edebilmek iccedilin yapılacak bir takip ccedilalışmasının sonuccedilları
daha değerli olabilir Ccedilalışmada alkolmadde bağımlılarında depresif belirti goumlsterme durumları mizaccedil-
karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri accedilısından değerlendirilmiştir Diğer bir kısıtlılık ccedilalışmamızda
kullandığımız oumllccedileklerin oumlz bildirim oumllccedilekleri olmasıdır Bu oumllccedilekler kişinin beyanına dayalı oldukları
iccedilin her zaman doğru yanıt alınmayabilmekte katılımcı sosyal ccedilevresi ve kuumlltuumlrel oumlzelliklerine goumlre
farklı bakış accedilıları geliştirebilmektedir Ccedilalışmamız alkol-madde bağımlısı hasta grubunda
depresyonun kişilik ve bağlanma ilişkisini araştırmış ilk ccedilalışma olmasından dolayı klinik literatuumlre
oumlnemli katkısı olacağı kanısındayız
Tuumlm bu kısıtlılıklara rağmen elde edilen bulgular madde bağımlılarında depresyonun dikkate alınması
gereken oumlnemli bir sorun olduğunu goumlstermektedir Ccedilalışmamız bazı demografik kişilik ve bağlanma
oumlzelliklerinin hastaların depresyon duumlzeylerini etkilediğini ortaya koymuştur Bulgularımıza dayanarak
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
hastalardaki eşlik eden depresif belirtilerin tedavi edilmesi kadar bu sorunlara yatkınlık yaratan kişilik
ve bağlanma oumlzelliklerinin de ele alınmasının uzun suumlreli bağımlılık tedavisinde yararlı olabileceği
duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr
KAYNAKLAR
1 Driessen M Veltrup C Wetterling T John U Dilling H Axis I and axis II comorbidity in alcohol
dependence and the two types of alcoholism Alcohol Clin Exp Res 19982277ndash86
2 Fridrici C Leichsenring-Driessen C Driessen M Wingenfeld K Kremer G Beblo T The
individualized alcohol Stroop task no attentional bias toward personalized stimuli in alcohol-
dependents Psychol Addict Behav 2013 27 62ndash70
3 Foulds JA Douglas Sellman J Adamson SJ Boden JM Mulder RT Joyce PR Depression
outcome in alcohol dependent patients an evaluation of the role of independent and
substance-induced depression and other predictors J Affect Disord 2015 15503-10
4 Lubman DL Allen NB Rogers N Cementon E Bonomo Y The impact of co-occurring mood
and anxiety disorders among substance-abusing youth J Affect Disord 2007103105-12
5 Bottonari KA Roberts JE Kelly MAR Kashdan TB Ciesla JA A prospective investigation of
the impact of attachment style on stress generation among clinically depressed
individuals Behav Res ampTher 200745179ndash188
6 Rholes WS Simpson JA Kohn JL Wilson CL Martin AM Tran S Kashy DA Attachment
orientations and depression a longitudinal study of new parents J Pers Soc Psychol 2011
100567-86
7 Bartholomew K Horowitz LM Attachment styles among young adults a test of a four-category
model J Pers Soc Psychol 1991 61226-44
8 Hazan C Shaver PRRomantic love conceptualized as an attachment process Journal of
Pers Soc Psychol 1987 52 511ndash524
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
9 Abdul Kadir NB Bifulco A Insecure attachment style as a vulnerability factor for depression
recent findings in a community-based study of Malay single and married mothers Psychiatry
Res 2013210919-24
10 Khantzian EJ Treating addiction as a human process Lanham Jason Aronson2007 Books
11 Wyrzykowska E Głogowska K Mickiewicz K Attachment relationships
among alcohol dependent persons Alcoholism and Drug Addiction 2014 27 145-161
12 Wedekind D Bandelow B Heitmann S Havemann-Reinecke U Engel KR Huether G
Attachment style anxiety coping and personality-styles in withdrawn alcohol addicted
inpatients Subst Abuse Treat Prev Policy 2013 8 1
13 Thorberg FA Young RM Sullivan KA Lyvers M Hurst CP Connor JP Feeney GFX
Alexithymia in alcohol dependent patients is partially mediated by alcohol expectancy Drug
Alcohol Depend 2011116238ndash241
14 Wilkinson RB Mulcahy R Attachment and interpersonal relationships in postnatal depression
J Reprod Infant Psychol 201028 252ndash265
15 Troxel WM Cyranowski JM Hall M Frank E Buysse DJ Attachment anxiety relationship
context and sleep in women with recurrent major depression Psychosom Med 2007 69692ndash
699
16 Conradi HJ de Jonge P Recurrent depression and the role of adult attachment A prospective
and a retrospective study J Affect Disord 200911693ndash99
17 Cloninger CR Sigvardsson S Bohman M Childhood personality predicts alcohol abuse in
young adults Alcohol Clin Exp Res 1988 12 494-505
18 Eysenck HJ Eysenck SBG Manual of the Eysenck Personality Questionnaire London
Hodder and Stoughton1975
19 Shin SH Hong HG Jeon SM Personality and alcohol use The role of impulsivity Addict
Behav 201237102-7
20 Pennay A Cameron J Reichert T Strickland H Lee NK Hall K et al
A systematic review of interventions for co-occurring substance use disorder and borderline
personality disorder J Subst Abuse Treat 201141363-73
21 Hemphill JF Hare RD Wong S Psychopathy and recidivism A review Legal Crımınol Psych
1998 3 139-170
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
22 Porter S Woodworth M lsquoIm sorry I did ithellip but he started itrsquo A comparison of the official and
self-reported homicide descriptions of psychopaths and nonpsychopathsrdquo Law Hum Behav
2007 31 91-107
23 Hare RD Manual for the Revised Psychopathy Checklist (2nd ed) Toronto Canada Multi-
Health Systems 2003
24 Vergeacutes A Jackson KM Bucholz KK Trull TJ Lane SP Sher KJ Personality disorders and the
persistence of substance use disorders A reanalysis of published NESARC findings J
Abnorm Psychol 2014123 809-20
25 Griffith JW Zinbarg RE Craske MG Mineka S Rose RD Waters AM et al Neuroticism as a
common dimension in the internalizing disorders Psychol Med 201040 1125ndash1136
26 Noteboom A Beekman ATF Vogelzangs N Pennin B WJH Personality and social support
as predictors of first and recurrent episodes of depression J Affect Disord 2016 190 156ndash
161
27 Najt P Fusar-Poli P Brambilla P Co-occurring mental and substance abuse disorders a
review on the potential predictors and clinical outcomes J Psychiatr Res 2011 186 159ndash164
28 Dagher RK Green KM Does depression and substance abuse co-morbidity affect
socioeconomic status Evidence from a prospective study of urban African Americans J
Psychiatr Res 2015 225 115-121
29 Beck AT Ward CH Mendelson M Mock J Erbaugh J An inventory for measuring depression
Arch Gen Psychiatry 19614561-71
30 Hisli N Beck Depresyon Envanterinin geccedilerliliği uumlzerine bir ccedilalışma Turk J Psychol
19886118-22
31 Brennan KA Shaver P R Attachment styles and personality disorders Their connections to
each other and to parental divorce parental death and perceptions of parental caregiving J
Pers 1998 66 835-878
32 Suumlmer N Guumlngoumlr D Yetişkin bağlanma stilleri oumllccedileklerinin Tuumlrk oumlrneklemi uumlzerinde
psikometrik değerlendirmesi ve kuumlltuumlrlerarası bir karşılaştırma Turk J Psychol 1999 14 71-
109
33 Cloninger CR Svrakic DM Przybeck TR A psychobiological model of temperament and
character Arch Gen Psychiatry 1993 50 975-990
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
34 Koumlse S Sayar K Ak İ Aydın N Kalelioğlu Uuml Kırpınar İ et al Turkish version of the
Temperament and Character Inventory (TCI) Reliability validity and factorial structure Bull
Clin Psychopharmacol 200414107-131
35 Guumlleccedil MY Elbay RY Şayakccedilı S Meteris H Hariri AG Tezcan AE Yatan psikiyatri
hastalarında madde kullanımı ve hastalıklara goumlre dağılımı Retrospektif bir ccedilalışma Duumlşuumlnen
Adam 2010 23166-173
36 Enez-Darccedilın A Nurmedov S Noyan CO Yılmaz O Dilbaz N Oumlzel Bir Bağımlılık Merkezinde
Yatarak Tedavi Goumlren Hastalarda Psikiyatrik Eş Tanının Bağımlılığın Seyri ile İlişkisi Duumlşuumlnen
Adam 2015 28196-203
37 Oumlner H Tamam L Levent BA Oumlner S Alkol bağımlılığı olan yatan hastalarda Eksen I ve
Eksen II eş tanılarının değerlendirilmesi Klin Psikofarmakol Bul 200212 14-22
38 İnce A Doğruer Z Tuumlrkccedilapar MH Erken ve geccedil başlangıccedillı erkek alkol bağımlılarında
sosyodemografik klinik ve psikopatolojik oumlzelliklerin karşılaştırılması Klin Psikiyatr Derg 2002
5 82-91
39 Yaşar RM Depresyonun kadınlaşması Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
2007172251-281
40 Clark DB Cornelius JR Kirisci L Tarter RE Childhood risk categories for adolescent
substance involvement a general liability typology Drug Alcohol Depend 2005 77 13ndash21
41 Guumlltekin BK Ruhsal Bozuklukların Oumlnlenmesi Kavramsal Ccedilerccedileve ve Sınıflandırma
Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 20102583594
42 Evren C Oumlgel K Alkolmadde bağımlılarında dissosiyatif belirtiler ve ccedilocukluk ccedilağı travması
depresyon anksiyete ve alkolmadde kullanımı ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 2003 430-
37
43 Alikaşifoğlu M Madde kullanımı risk faktoumlrleri ve koruyucu faktoumlrler Adolesan Sağlığı
Sempozyum Dizisi 200543 73-83
44 Tuumlzuumln O Sayar K Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji Duumlşuumlnen Adam 20061924-39
45 Akfert SK Ccedilakıcı E Ccedilakıcı M Uumlniversite oumlğrencilerinde sigara-alkol kullanımı ve aile sorunları
ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 20091040-47
46 Slavich GM Monroe SM Gotlib IH Early parental loss and depression history Associations
with recent life stress in major depressive disorder J Psychiatr Res 201145 1146-1152
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
47 Westermeyer J Wahmanholm K Thuras P Effects of childhood physical abuse on course and
severity of substance abuse Am J Addict 2001 10101-110
48 Yılmaz A Can Y Bozkurt M Evren C Alkol ve Madde Bağımlılığında Remisyon ve
Depreşme Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 2014 6 243-256
49 Hiremath P Naregal P Chendake M Mohite VR Factors affecting alcohol relapse among
alcoholic clients at Tertiary care Hospital IJAR 2015 5784-786
50 Weich L Pienaar W Occurrence of comorbid substance use disorders among acute
psychiatric inpatients at Stikland Hospital in the Western Cape South Africa Afr J Psychiatry
(Johannesbg) 2009 12 213-217
51 Greenfield SF Weiss RD Muenz LR Vagge LM Kelly JF Bello LR et al The effect of
depression on return to drinking Arch Gen Psychiatry 1998 55 259-265
52 Choi BY Jeong HCrelationship between alcohol dependence and depression of alcohol
dependent ınpatients IJBSBT 2015 7 375-382
53 Ekinci O Arman AR Melek I Bez Y Berkem M The phenomenology of autistic regression
Subtypes and associated factors ECAP 20122123ndash29
54 Janowsky DS Fawcett J Meszaros K Verheul R Core heritable personality characteristics
and relapse in alcoholics Alcohol Clin Exp Res 2001 2594-98
55 İbiloğlu AO Ccediliccedilek U Kalkan E Nikotin bağımlılığında mizaccedil klinik ve demografik oumlzellikler
Literatuumlr Sempozyum 2014133-39
56 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Turk J Psychol 2012 27 21-30
57 Hansenne M Reggers J Pinto E Kjiri K Ajamier A Ansseau M Temperament and character
inventory (TCI) and depression J Psychiatric Res 1999 33 31-36
58 Diacuteaz LP Alba H Sanchez IM Vulnerability to alcohol consumption spiritual transcendence
and psychosocial well-being test of a theory Rev Latino-Am Enfermagem 2016242702
59 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Tuumlrk Psikoloji Dergisi 2012 27 21-30
60 Coumlmert IT Oumlgel K Madde kullanan ergenlerin bağlanma stilleri Addicta 2014 1 9-40
61 Morsuumlnbuumll Uuml Attachment and risk taking are they interrelated IJoSS 20094 233-7
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
62 Kesebir S Oumlzdoğan KS Uumlstuumlndağ MF Bağlanma ve psikopatoloji Psikiyatride Guumlncel
Yaklaşımlar 20113 321-42
63 Kassel JD Wardle M Roberts JE Adult attachment security and college student substance
use Addict Behav 2007 32 1164-1176
Tablo 1 Hastaların demografik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Cinsiyet
Kadın
Erkek
8 (119)
59 (881)
42 (189)
180 (811)
118 004
Medeni durum
Evli
Boşanmış
Bekar
34 (50)
29 (44)
4 (6)
107 (48)
88 (40)
25 (12)
166 gt005
Eğitim duumlzeyi
Okur yazar
İlkoumlğretim
Ortaoumlğretim
Lise
Yuumlksekokulfakuumllte
4 (6)
11 (164)
18 (269)
26 (388)
8 (119)
2 (09)
30 (135)
50 (225)
75 (338)
65 (293)
1358 0009
Aile uumlyelerinde ruhsal hastalık varlığı
Evet
Hayır
2 (3)
65 (97)
45 (203)
177 (797)
1129 0001
Aile uumlyelerinde alkol ya da madde
kullanımı
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Yok
Var
45 (672)
22 (328)
93 (435)
121 (565)
1523 0002
Kayıp yaşama
Yok
Var
31 (463)
36 (537)
77 (347)
145 (653)
295 005
Şiddete maruz kalma
Yok
Var
25 (373)
40 (607)
88 (396)
136 (624)
1157 0009
Tablo 2 Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Madde kullanma biccedilimi
Sadece madde kullanan
Sadece alkol kullanan
Alkol-madde birlikte kullanan
6 (8)
28 (43)
33 (49)
18 (8)
80 (36)
124 (56)
091 gt005
Madde kullanma suumlresi
3 aydan az
4 ay-1 yıl
1-5 yıl
5 yıldan fazla
2 (6)
11 (28)
14 (35)
12 (31)
21 (14)
29 (19)
42 (28)
59 (39)
442 gt005
Madde kullanma nedenleri
Popuumller olmak
Problemlerden kaccedilmak
Merak
Guumlveni arttırmak
Ben bağımlı olmam
Keyif almak
1 (24)
9 (22)
17 (415)
2 (49)
4 (98)
8 (195)
18 (119)
43 (285)
37 (245)
9 (6)
6 (4)
38 (252)
930 0041
Madde kullanma nedeni ile
hastaneye yatış sayısı
1 yatış
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
goumlsterir Beck ve arkadaşları (29) tarafından geliştirilen oumllccedileğin Tuumlrkccedile geccedilerlilik ve guumlvenilirlik
ccedilalışmaları yapılmıştır Oumllccedileğin kesme puanı 17rsquodir (30)
Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri (YİYE) Brennan ve arkadaşları tarafından geliştirilen
bağlanmadaki yakın ilişkilerde yaşanan kaygı ve başkalarından kaccedilınmayı oumllccedilen temel iki boyuttan
oluşan 36 maddelik bir oumllccedilektir (31) Oumllccedileğin iccedil tutarlılık katsayıları sırasıyla 086 ve 090 olarak
bulunmuştur (32)
Mizaccedil ve Karakter Envanteri (MKE) Cloningerin kişilik kuramını temel alarak geliştirdiği MKE 240
maddeden oluşan Doğru ya da Yanlış şeklinde yanıtlanan bir kendini değerlendirme oumllccedileğidir (33)
Bu 7 faktoumlrluuml kişilik envanterinin geccedilerlik ve guumlvenirliği hem genel popuumllasyonda hem de psikiyatrik
hastalarda sınanmış ve tekrarlanmıştır (34) MKE yenilik arayışı (YA) zarardan kaccedilınma (ZK) oumlduumll
bağımlılığı (OumlB) ve sebat etme (SE) olmak uumlzere doumlrt mizaccedil boyutunu ve kendini youmlnetme (KY)
işbirliği yapma (İY) ve kendini aşma (KA) olmak uumlzere uumlccedil karakter boyutunu değerlendiren sorular
iccedilerir Uumllkemizde MKErsquonin Tuumlrkccedile geccedilerlik ve guumlvenilirlik ccedilalışması Koumlse ve arkadaşları tarafından
yapılmıştır (34)
İstatistiksel değerlendirme
Veriler SPSS 150 for Windows paket programı ile değerlendirilmiştir İstatistiksel değerlendirmelerde
kategorik değişkenler arasındaki ilişkileri değerlendirmek uumlzere ki-kare testi iki gruba ait ortalamalar
arasındaki farkı değerlendirmek iccedilin t-testi uygulanmıştır Niteliksel verilerinin karşılaştırılmasında Ki-
kare testi kullanılmıştır Sonuccedillar 95rsquolik guumlven aralığında anlamlılık plt005 olarak kabul edilmiştir
BULGULAR
Demografik oumlzellikler
Ccedilalışmaya katılan hastaların yaş ortalaması 325plusmn110rsquodir olup 505rsquoi (n=145) 20 yaş altındadır
Katılımcıların 827rsquosi (n=239) erkektir Eğitim durumu 235rsquoinde (n=67) ortaokul 349rsquounda lise
(n=101) 253rsquouumlnde uumlniversite (n=73) geri kalanında ilkokul duumlzeyindedir (n=48) Hastaların 509rsquou
(n=147) oumlğrenci 339rsquou (n=98) boşanmıştır Boşanmış olanların 176rsquosı (n=18) boşanma sebebinin
alkol ve madde kullanımı nedeni ile gerccedilekleştiğini bildirmiştir
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Klinik oumlzellikler
Araştırmaya katılan hastaların kullandığı maddelerin başında alkol (889) (n=256) gelmektedir
Hastaların 51rsquoi (n=147) ccediloğul madde 38rsquosi (n=109) sadece alkol 11rsquoi (n=31) sadece bir madde
kullandığını ifade etmiştir Katılımcıların 25rsquoinin (n=72) ailesinde psikiyatrik bir hastalık nedeni ile
tedavi goumlren bir aile uumlyesi olduğu belirlenmiştir 622rsquosi (n=179) kuumlccediluumlk yaşta aile iccedilerisinde bir kayıp
yaşamıştır
BDOuml kesme puanı 17 ve altı puanlar duumlşuumlk depresif belirtiler 17rsquonin uumlzerindekiler ise yuumlksek depresif
belirtiler olarak değerlendirilmiş ve yapılan istatistiksel analizde 67 hastada (232) depresif belirti
duumlzeyi duumlşuumlk (BDOumllt17) 222 hastada (768) depresif belirti duumlzeyi yuumlksek (BDOumlgt17) bulunmuştur
Hastaların sosyodemografik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Kadınların 189rsquo (n=10) unun erkeklerin 881lsquoinin (n=210) depresif belirti duumlzeyinin yuumlksek olduğu
belirlenmiştir Cinsiyetlerine goumlre hastaların depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık olduğu
belirlenmiştir Kadınlarda 17 ve uumlstuuml puan alanların oranının erkeklerden daha yuumlksek olduğu
belirlenmiştir (χsup2=118 p=004) (tablo1)
Medeni durum hastaların depresif belirti duumlzeylerini etkilememiştir (χsup2=166 pgt005) (tablo1)
Hastaların eğitim durumlarına goumlre depresif belirtileri arasında anlamlı farklılık belirlenmiştir Eğitim
duumlzeyi lise ve uumlstuuml grupta depresif belirti duumlzeyi yuumlksek bulunmuştur (χsup2=1358 p=0009) (tablo1)
Ailede psikiyatrik tedavi goumlren bir birey varlığında hastaların depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı
farklılık olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Ailesinde psikiyatrik tedavi goumlren bireylerin depresyon duumlzeyleri yuumlksek
ccedilıkmıştır (χsup2=1129 p=0001) (tablo1)
Ccedilalışmaya katılan hastaların 132rsquosi (n=38) alkol 331rsquoi (n=95) madde 46rsquosı (n=13) her ikisini
de kullanan aile uumlyesine sahiptir 491rsquoinin ise ailesinde alkol ya da madde kullanan yoktur Hastalar
depresif belirti duumlzeylerine goumlre ailesinde alkol ya da madde kullanan hastalarla kullanmayanlar
arasında anlamlı farklılık olduğu belirlemiştir Ailesinde alkol ya da madde kullanan birey bulunan
hastaların depresif belirti
duumlzeyleri yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=1523 p=0002) (tablo1)
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Hastalara ccedilocukluk ccedilağında aile uumlyeleri ile ilgili kayıp yaşayıp yaşamadıkları sorulmuş 18 yas
oumlncesinde kayıp yaşayan hastaların 45 ebeveynini 10 kardeşini 35 buumlyuumlkanne
buumlyuumlkbabasını 2rsquo si ccedilocuğunu 8 diğer yakınlarını kaybettiklerini dile getirmişlerdir Kayıp
yaşadıkları bireye goumlre depresif duumlzeyleri arasında bir farklılık yaşanmazken kayıp yaşama
durumunun hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılığa yol accediltığı goumlruumllmuumlştuumlr Kayıp
oumlykuumlsuuml olan bireylerde depresif belirti duumlzeyi yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=295 p=005) (tablo1)
Hastalara şiddete uğrayıp uğramadıkları uğradılar ise fiziksel soumlzel ya da cinsel şiddet tiplerinden
hangisine maruz kaldıkları sorulmuş şiddete maruz kalmış hastaların 10rsquou cinsel 38rsquoi fiziksel
52rsquosi soumlzel şiddete maruz kaldıklarını belirtmişlerdir Şiddete uğrama durumlarına goumlre hastaların
depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık olduğu belirlenmiştir Şiddete maruz kalanlarda
depresif belirti duumlzeyi yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=1157 p=0009) (Tablo1) Ancak şiddetin şekli depresyon
uumlzerinde belirleyici olmamıştır (pgt005)
Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Ccedilalışmaya katılan hastaların madde kullanma biccedilimlerine ve madde kullanma suumlrelerine goumlre depresif
belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık yoktur (pgt005) (Tablo2)
Madde kullanma nedenleri hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılık yaratmaktadır
(χsup2=930 p=0041) (Tablo2)
Madde bağımlılığı nedeni ile hastaneye yatış sayısının hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı
farklılığa yol accediltığı bulunmuştur (χsup2=722 p=0027) (Tablo2)
Hastaların kişilik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Ccedilalışmaya katılan hastaların MKErsquoden aldıkları puanlar BDOuml kesme puanına goumlre
değerlendirildiğinde hastaların zarardan kaccedilınma işbirliği yapma ve kendini aşma boyutlarında
depresif belirti duumlzeylerinde farklılık olduğu saptanmıştır Depresyon puanları 18 ve uumlzerinde olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanları daha yuumlksek bulunurken (t=-219 p=003) iş birliği yapma
(t=340 p=001) ve kendini aşma (t=249 p=0013) puanları daha duumlşuumlk bulunmuştur (tablo3)
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Hastaların bağlanma oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Hastaların BDOuml kesme puanına goumlre YİYErsquoden aldıkları puanlar karşılaştırılmış ve yapılan t testinde
hastaların kaccedilıngan bağlanma puanları arasında ise anlamlı duumlzeyde farklılık olduğu belirlenmiştir
(t=220 p=004) Depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olanlarda kaccedilıngan bağlanma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır
(tablo4)
TARTIŞMA
Son yıllarda uumllkemizde madde kullanımı nedeni ile tedavi başvurusunda bulunan hastalarla yapılan
ccedilalışmalarda hastaların ccediloğunluğunun erkek genccedil erişkin bekacircr ya da ayrılmış bir işte ccedilalışmayan
ya da duumlzensiz ccedilalışan ve eğitim yılı yuumlksek bireyler olduğu bildirilmiştir (3536) Bizim ccedilalışma
grubumuzu oluşturan hastaların da genel olarak benzer demografik oumlzelliklere sahip oldukları
belirlenmiştir
Yapılan ccedilalışmalar madde kullanım bozukluklarının diğer psikiyatrik bozukluklarla bir arada goumlruumllme
oranının bir hayli yuumlksek olduğunu ortaya koymaktadır (2336) Depresyon madde kullanım
bozukluklarına sıklıkla eşlik eden ruhsal sorunlardan biridir (3637) Alkol veya madde bağımlılarındaki
psikiyatrik komorbiditeye youmlnelik yapılan ccedilalışmalarda madde bağımlılığı olan hastaların 192 ila
79rsquounda depresif bozuklukların goumlruumllduumlğuuml bildirilmektedir (436-38) Alkol bağımlıları ile yapılan bir
başka araştırmada yaşam boyu majoumlr depresyon sıklığı 35 olarak belirtilmiştir (37) Bizim
ccedilalışmamıza katılan hastaların 768rsquoinde depresif belirti duumlzeyi yuumlksek bulunmuştur Bu sonuccedil
bağımlı hastalarda depresif belirtilerin bir hayli yaygın olduğunu desteklemektedir
Darccedilın ve arkadaşlarının (36) yatarak tedavi goumlren bağımlı hastalarla yaptığı ccedilalışmada Eksen I ya da
Eksen II ek tanının varlığına goumlre hastaların yaşının medeni durumunun ve eğitim suumlresinin
değişmediğini belirtmiştir Bizim ccedilalışmamızda da yaş ve medeni duruma goumlre hastaların depresyon
oranları arasında anlamlı bir farklılık bulunmazken cinsiyet ve eğitim duumlzeyinin hastaların depresif
belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılığa yol accediltığı belirlenmiştir Ccedilalışmamıza goumlre erkeklerde depresif
belirti duumlzeyi anlamlı duumlzeyde daha yuumlksektir Depresyonun genel popuumllasyonda kadınlarda daha
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
yaygın goumlruumllduumlğuuml (39) bilinmekle birlikte ccedilalışma grubumuzu oluşturan hastalar iccedilinde kadın oranının
bir hayli duumlşuumlk olmasının bu sonucu ortaya ccedilıkarmış olabileceği duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr Ccedilalışmamızda eğitim
duumlzeyinin de hastalardaki depresif belirti oranlarını etkilediği ve genel olarak eğitim duumlzeyi yuumlkseldikccedile
depresyon goumlruumllme oranının arttığı belirlenmiştir
Ailede ruhsal hastalık madde kullanımı iccedilin risk faktoumlrleri arasında yer almaktadır (40) Ccedilalışmamıza
goumlre her doumlrt hastadan biri ruhsal bir hastalık nedeni ile tedavi goumlrmuumlş bir aile uumlyesine sahiptir Aile
uumlyelerinde ruhsal hastalığın bulunması hastalarda depresif belirti oranını yuumlkseltmektedir Yazında
ebeveyn ruhsal hastalıklarının yaşamın ileri doumlnemlerinde ve sonraki kuşaklarda anksiyete ve
depresyona yol accediltığı belirtilmektedir (41)
Mevcut ccedilalışmalar madde kullananların diğer aile uumlyelerinde madde kullanım yaygınlığının yuumlksek
olduğunu goumlstermektedir (4243) Bizim sonuccedillarımız da bu youmlnde olup her iki hastadan birinin
ailesinde alkol madde ya da her ikisini de kullanan bir kişi bulunmaktadır Ccedilalışmamıza goumlre ailedeki
madde kullanım durumu bağımlı hastalardaki depresif belirti goumlruumllme oranını etkilemekte ve ailesinde
madde kullanımı olan hastalarda depresif belirtiler daha yaygın olarak goumlruumllmektedir
Yetişkin yaşamında depresyona olan yatkınlığın ccedilocukken anneyle kurulan ilişkide kayıplar aksamalar
ilişkili olduğu ileri suumlruumllmektedir (44) Ebeveyn kaybı ise madde kullanımına zemin hazırlayan risk
faktoumlrleri arasındadır (45) Ccedilalışmamızda hastaların yarıdan fazlası kuumlccediluumlk yaşta aile iccedilerisinde bir
kayıp yaşamış ve kayıp yaşayan bağımlı hastalarda yaşamayanlara goumlre depresif belirti duumlzeyleri
daha yuumlksek bulunmuştur Erken ccedilocukluk doumlnemindeki kayıp yaşantısının depresif belirtiler
geliştirmeye karşı daha duyarlı hale getirdiği saptanmıştır (46)
Madde bağımlıları arasında ccediloğul madde kullanımı sıktır (36) Ccedilalışmamıza katılan hastalarda da
ccediloğul madde kullanım oranı daha yuumlksektir Kullanılan madde tuumlruuml sayısı ile depresif belirti duumlzeyi
arasında pozitif youmlnde ilişki olduğu bildirilmiştir (47) Ccedilalışmamızda da ccediloğul madde kullanan
hastalarda depresif belirti oranı daha yuumlksektir ancak bu durum istatistiksel olarak anlamlı duumlzeyde
bulunmamıştır
Alkol madde bağımlılığında remisyon ve relaps bağımlılığın doğal gidişini belirleyen iki temel suumlreccediltir
Alkol madde bağımlısı hastaların yarısından fazlasının arındırma tedavisi sonrası relaps yaşadıkları
bu relapsların sıklıkla olumsuz duygusal durumların tetiklediği depresyon anksiyete gibi bozukluklar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
nedeni ile meydana geldiği goumlruumllmuumlştuumlr (4849) Ancak alkol madde kullanım bozukluğuna eşlik eden
psikiyatrik bozukluklar bağımlılığın tanı gidiş ve tedavisini guumlccedilleştirmekte tedaviyi bırakma sıklığını
arttırmaktadır (50) Oumlzellikle eşlik eden depresif belirtiler bağımlılıkta var olan sorunların şiddetini
arttırmaktadır (51) Alkolizmde goumlzlenen relapsların genel olarak depresif belirtiler eşliğinde geliştiğini
ileri suumlruumllmuumlştuumlr (51) Bizim ccedilalışmamızda da depresif belirtileri yuumlksek olan kişilerde hastanede yatış
sayısının daha fazla olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Bu durum madde kullanımına depresyonun eşlik etmesi ile
tedavi arayışı sıklığının arttığını duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr Choi ve Jeong (52) ccedilalışmalarında depresif alkol
bağımlılarında yatışların arttığından soumlz etmişlerdir Alkol bağımlılarında depresif duygu durumun
ruminatif duumlşuumlnce yapısını desteklediğini bu duumlşuumlncenin maladaptif bir şekilde bireyi sorunlarına
ccediloumlzuumlm bulmaktan uzaklaştırdığı ve tedavi suumlrecinin olumsuz etkilendiğini duumlşuumlnuumllmektedir (5354)
Bağımlılık davranışında kişiliğin roluuml vurgulansa da yatkınlığı belirleyen oumlzguumll bir kişilik yapısı
tanımlanmamıştır Ancak bağımlı guumlvensiz engellenme eşiği duumlşuumlk kişilerde madde kullanım
bozukluklarına sık rastlandığı belirtilmiştir (55) Ccedilalışmamızda ise depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanlarının daha yuumlksek işbirliği yapma ve kendini aşma puanlarının
daha duumlşuumlk olduğu belirlenmiştir Zarardan kaccedilınma sıklıkla psikiyatrik bozukluklarda goumlruumllen bir
oumlzelliktir (56) Zarardan kaccedilınan bireyler gelecekte olabilecek sorunlar iccedilin koumltuumlmser endişeler
belirsizlik korkusu gibi pasif kaccedilınma davranışları goumlsteren kişiler olarak tanımlanmakta ve bu kişilerin
depresyon geliştirme olasılıklarının yuumlksek olduğu belirtilmektedir (3357) Yuumlksek zarardan
kaccedilınmanın yanı sıra duumlşuumlk işbirliği yapma da depresyona yatkınlığı arttırmaktadır (57) Depresyon
tanılı hastalardan elde edilen bu sonuccedillar ccedilalışma bulgularımız ile uyumlu goumlruumlnmekle birlikte kendini
aşma boyutunda farklılık goumlstermektedir Kendini aşma olgunluk goumlstergesidir Ccedilevre ile ilgili
farkındalık ve hayata daha geniş bir accedilıdan bakış accedilısı sağlar Bazı araştırma sonuccedillarında
depresyonlu hastaların kendini aşma puanlarının yuumlksek bulunması ccedilalışma bulgularımız ile
ccedilelişmektedir Bizim ccedilalışmamızda kendini aşma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır Bu sonuccedil bize oumlrneklem
grubunun alkol madde bağımlılarından seccedililmiş olmasının buna neden olduğunu duumlşuumlnduumlrmektedir
Reedsrsquoin teorisine goumlre psikolojik iyilik hali ile kendini aşma arasında doğrusal bir ilişki vardır Yazında
alkol madde bağımlılarında psikolojik iyilik halinde azalmanın kendini aşma da yetersizliğe neden
olduğu bildirilmiştir (5859) Kendini aşma kendini unutma kişilerarası oumlzdeşim ve manevi kabulden
oluşmaktadır ve kendini aşan bireyler yaratıcı bencil olmayan manevi duyguları olan idealist
bireylerdir (34) Cloninger klinik ccedilalışmalarda duumlşuumlk kendini aşmanın şizoid ve duumlrtuumlsel kişiliklerle
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
bağlantılı olduğunu goumlstermiştir (60) Bu doğrultuda bağımlı hastalarda yaygın olarak goumlruumllen depresif
belirtilerin hastaların yuumlksek duumlzey zarardan kaccedilınma duumlşuumlk duumlzey iş birliği yapma kendini aşma
oumlzellikleriyle ilişkili olabileceği duumlşuumlnuumllebilir
Temeli bebeklik doumlneminde oluşan bağlanma biccedilimi bireyin kişilik gelişiminde davranışlarında ve ruh
sağlığında buumlyuumlk bir oumlneme sahiptir (60) Yapılan ccedilalışmalar bağlanma biccedilimi ile riskli davranışlar
arasında ilişki olduğunu ortaya koymuştur (61) Genellikle kaygılı bağlanma anksiyete ve depresyonla
ilişkilendirilirken kaccedilıngan bağlanma dışavurum bozuklukları oumlzellikle de davranım bozukluklarıyla
ilişkilendirilmiştir (62) Bağlanma biccedilimi ile madde kullanımı arasındaki ilişkiyi araştıran ccedilalışmalara
bakıldığında madde kullanımının guumlvensiz bağlanma ile ilişkili olduğu goumlsterilmiştir (11126063)
Ebeveynleri ile guumlvenli bağlanma geliştiremeyenlerin madde kullanma eğilimleri artmaktadır (61)
Madde kullanan ergenlerle yapılan bir ccedilalışmada guumlvensiz bağlanma geliştirmişlerde madde kullanım
oranının yuumlksek olduğunu goumlstermektedir (60) Bununla birlikte ccedilalışmamızda depresif belirti duumlzeyi
duumlşuumlk hastalarda kaccedilınan bağlanmanın daha yuumlksek olduğu belirlenmiştir Kaccedilınmacı bağlanmada
bireylerin sorunlardan ve ccediloumlzuumlm arayışlarından kaccedilındıkları goumlruumllmektedir (7) Bu sonuccedil bize depresif
belirtileri olan hastaların sorunlar karşısında daha fazla ccediloumlzuumlm arayışı iccedilinde olduklarını
duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr
Ccedilalışmamızın bazı kısıtlılıkları bulunmaktadır En oumlnemli kısıtlılık ccedilalışmanın kesitsel bir ccedilalışma
olmasıdır Depresif belirti ve mizaccedil- karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri arasındaki ilişkinin
belirlenmesinde daha kesin sonuccedillar elde edebilmek iccedilin yapılacak bir takip ccedilalışmasının sonuccedilları
daha değerli olabilir Ccedilalışmada alkolmadde bağımlılarında depresif belirti goumlsterme durumları mizaccedil-
karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri accedilısından değerlendirilmiştir Diğer bir kısıtlılık ccedilalışmamızda
kullandığımız oumllccedileklerin oumlz bildirim oumllccedilekleri olmasıdır Bu oumllccedilekler kişinin beyanına dayalı oldukları
iccedilin her zaman doğru yanıt alınmayabilmekte katılımcı sosyal ccedilevresi ve kuumlltuumlrel oumlzelliklerine goumlre
farklı bakış accedilıları geliştirebilmektedir Ccedilalışmamız alkol-madde bağımlısı hasta grubunda
depresyonun kişilik ve bağlanma ilişkisini araştırmış ilk ccedilalışma olmasından dolayı klinik literatuumlre
oumlnemli katkısı olacağı kanısındayız
Tuumlm bu kısıtlılıklara rağmen elde edilen bulgular madde bağımlılarında depresyonun dikkate alınması
gereken oumlnemli bir sorun olduğunu goumlstermektedir Ccedilalışmamız bazı demografik kişilik ve bağlanma
oumlzelliklerinin hastaların depresyon duumlzeylerini etkilediğini ortaya koymuştur Bulgularımıza dayanarak
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
hastalardaki eşlik eden depresif belirtilerin tedavi edilmesi kadar bu sorunlara yatkınlık yaratan kişilik
ve bağlanma oumlzelliklerinin de ele alınmasının uzun suumlreli bağımlılık tedavisinde yararlı olabileceği
duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr
KAYNAKLAR
1 Driessen M Veltrup C Wetterling T John U Dilling H Axis I and axis II comorbidity in alcohol
dependence and the two types of alcoholism Alcohol Clin Exp Res 19982277ndash86
2 Fridrici C Leichsenring-Driessen C Driessen M Wingenfeld K Kremer G Beblo T The
individualized alcohol Stroop task no attentional bias toward personalized stimuli in alcohol-
dependents Psychol Addict Behav 2013 27 62ndash70
3 Foulds JA Douglas Sellman J Adamson SJ Boden JM Mulder RT Joyce PR Depression
outcome in alcohol dependent patients an evaluation of the role of independent and
substance-induced depression and other predictors J Affect Disord 2015 15503-10
4 Lubman DL Allen NB Rogers N Cementon E Bonomo Y The impact of co-occurring mood
and anxiety disorders among substance-abusing youth J Affect Disord 2007103105-12
5 Bottonari KA Roberts JE Kelly MAR Kashdan TB Ciesla JA A prospective investigation of
the impact of attachment style on stress generation among clinically depressed
individuals Behav Res ampTher 200745179ndash188
6 Rholes WS Simpson JA Kohn JL Wilson CL Martin AM Tran S Kashy DA Attachment
orientations and depression a longitudinal study of new parents J Pers Soc Psychol 2011
100567-86
7 Bartholomew K Horowitz LM Attachment styles among young adults a test of a four-category
model J Pers Soc Psychol 1991 61226-44
8 Hazan C Shaver PRRomantic love conceptualized as an attachment process Journal of
Pers Soc Psychol 1987 52 511ndash524
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
9 Abdul Kadir NB Bifulco A Insecure attachment style as a vulnerability factor for depression
recent findings in a community-based study of Malay single and married mothers Psychiatry
Res 2013210919-24
10 Khantzian EJ Treating addiction as a human process Lanham Jason Aronson2007 Books
11 Wyrzykowska E Głogowska K Mickiewicz K Attachment relationships
among alcohol dependent persons Alcoholism and Drug Addiction 2014 27 145-161
12 Wedekind D Bandelow B Heitmann S Havemann-Reinecke U Engel KR Huether G
Attachment style anxiety coping and personality-styles in withdrawn alcohol addicted
inpatients Subst Abuse Treat Prev Policy 2013 8 1
13 Thorberg FA Young RM Sullivan KA Lyvers M Hurst CP Connor JP Feeney GFX
Alexithymia in alcohol dependent patients is partially mediated by alcohol expectancy Drug
Alcohol Depend 2011116238ndash241
14 Wilkinson RB Mulcahy R Attachment and interpersonal relationships in postnatal depression
J Reprod Infant Psychol 201028 252ndash265
15 Troxel WM Cyranowski JM Hall M Frank E Buysse DJ Attachment anxiety relationship
context and sleep in women with recurrent major depression Psychosom Med 2007 69692ndash
699
16 Conradi HJ de Jonge P Recurrent depression and the role of adult attachment A prospective
and a retrospective study J Affect Disord 200911693ndash99
17 Cloninger CR Sigvardsson S Bohman M Childhood personality predicts alcohol abuse in
young adults Alcohol Clin Exp Res 1988 12 494-505
18 Eysenck HJ Eysenck SBG Manual of the Eysenck Personality Questionnaire London
Hodder and Stoughton1975
19 Shin SH Hong HG Jeon SM Personality and alcohol use The role of impulsivity Addict
Behav 201237102-7
20 Pennay A Cameron J Reichert T Strickland H Lee NK Hall K et al
A systematic review of interventions for co-occurring substance use disorder and borderline
personality disorder J Subst Abuse Treat 201141363-73
21 Hemphill JF Hare RD Wong S Psychopathy and recidivism A review Legal Crımınol Psych
1998 3 139-170
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
22 Porter S Woodworth M lsquoIm sorry I did ithellip but he started itrsquo A comparison of the official and
self-reported homicide descriptions of psychopaths and nonpsychopathsrdquo Law Hum Behav
2007 31 91-107
23 Hare RD Manual for the Revised Psychopathy Checklist (2nd ed) Toronto Canada Multi-
Health Systems 2003
24 Vergeacutes A Jackson KM Bucholz KK Trull TJ Lane SP Sher KJ Personality disorders and the
persistence of substance use disorders A reanalysis of published NESARC findings J
Abnorm Psychol 2014123 809-20
25 Griffith JW Zinbarg RE Craske MG Mineka S Rose RD Waters AM et al Neuroticism as a
common dimension in the internalizing disorders Psychol Med 201040 1125ndash1136
26 Noteboom A Beekman ATF Vogelzangs N Pennin B WJH Personality and social support
as predictors of first and recurrent episodes of depression J Affect Disord 2016 190 156ndash
161
27 Najt P Fusar-Poli P Brambilla P Co-occurring mental and substance abuse disorders a
review on the potential predictors and clinical outcomes J Psychiatr Res 2011 186 159ndash164
28 Dagher RK Green KM Does depression and substance abuse co-morbidity affect
socioeconomic status Evidence from a prospective study of urban African Americans J
Psychiatr Res 2015 225 115-121
29 Beck AT Ward CH Mendelson M Mock J Erbaugh J An inventory for measuring depression
Arch Gen Psychiatry 19614561-71
30 Hisli N Beck Depresyon Envanterinin geccedilerliliği uumlzerine bir ccedilalışma Turk J Psychol
19886118-22
31 Brennan KA Shaver P R Attachment styles and personality disorders Their connections to
each other and to parental divorce parental death and perceptions of parental caregiving J
Pers 1998 66 835-878
32 Suumlmer N Guumlngoumlr D Yetişkin bağlanma stilleri oumllccedileklerinin Tuumlrk oumlrneklemi uumlzerinde
psikometrik değerlendirmesi ve kuumlltuumlrlerarası bir karşılaştırma Turk J Psychol 1999 14 71-
109
33 Cloninger CR Svrakic DM Przybeck TR A psychobiological model of temperament and
character Arch Gen Psychiatry 1993 50 975-990
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
34 Koumlse S Sayar K Ak İ Aydın N Kalelioğlu Uuml Kırpınar İ et al Turkish version of the
Temperament and Character Inventory (TCI) Reliability validity and factorial structure Bull
Clin Psychopharmacol 200414107-131
35 Guumlleccedil MY Elbay RY Şayakccedilı S Meteris H Hariri AG Tezcan AE Yatan psikiyatri
hastalarında madde kullanımı ve hastalıklara goumlre dağılımı Retrospektif bir ccedilalışma Duumlşuumlnen
Adam 2010 23166-173
36 Enez-Darccedilın A Nurmedov S Noyan CO Yılmaz O Dilbaz N Oumlzel Bir Bağımlılık Merkezinde
Yatarak Tedavi Goumlren Hastalarda Psikiyatrik Eş Tanının Bağımlılığın Seyri ile İlişkisi Duumlşuumlnen
Adam 2015 28196-203
37 Oumlner H Tamam L Levent BA Oumlner S Alkol bağımlılığı olan yatan hastalarda Eksen I ve
Eksen II eş tanılarının değerlendirilmesi Klin Psikofarmakol Bul 200212 14-22
38 İnce A Doğruer Z Tuumlrkccedilapar MH Erken ve geccedil başlangıccedillı erkek alkol bağımlılarında
sosyodemografik klinik ve psikopatolojik oumlzelliklerin karşılaştırılması Klin Psikiyatr Derg 2002
5 82-91
39 Yaşar RM Depresyonun kadınlaşması Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
2007172251-281
40 Clark DB Cornelius JR Kirisci L Tarter RE Childhood risk categories for adolescent
substance involvement a general liability typology Drug Alcohol Depend 2005 77 13ndash21
41 Guumlltekin BK Ruhsal Bozuklukların Oumlnlenmesi Kavramsal Ccedilerccedileve ve Sınıflandırma
Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 20102583594
42 Evren C Oumlgel K Alkolmadde bağımlılarında dissosiyatif belirtiler ve ccedilocukluk ccedilağı travması
depresyon anksiyete ve alkolmadde kullanımı ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 2003 430-
37
43 Alikaşifoğlu M Madde kullanımı risk faktoumlrleri ve koruyucu faktoumlrler Adolesan Sağlığı
Sempozyum Dizisi 200543 73-83
44 Tuumlzuumln O Sayar K Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji Duumlşuumlnen Adam 20061924-39
45 Akfert SK Ccedilakıcı E Ccedilakıcı M Uumlniversite oumlğrencilerinde sigara-alkol kullanımı ve aile sorunları
ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 20091040-47
46 Slavich GM Monroe SM Gotlib IH Early parental loss and depression history Associations
with recent life stress in major depressive disorder J Psychiatr Res 201145 1146-1152
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
47 Westermeyer J Wahmanholm K Thuras P Effects of childhood physical abuse on course and
severity of substance abuse Am J Addict 2001 10101-110
48 Yılmaz A Can Y Bozkurt M Evren C Alkol ve Madde Bağımlılığında Remisyon ve
Depreşme Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 2014 6 243-256
49 Hiremath P Naregal P Chendake M Mohite VR Factors affecting alcohol relapse among
alcoholic clients at Tertiary care Hospital IJAR 2015 5784-786
50 Weich L Pienaar W Occurrence of comorbid substance use disorders among acute
psychiatric inpatients at Stikland Hospital in the Western Cape South Africa Afr J Psychiatry
(Johannesbg) 2009 12 213-217
51 Greenfield SF Weiss RD Muenz LR Vagge LM Kelly JF Bello LR et al The effect of
depression on return to drinking Arch Gen Psychiatry 1998 55 259-265
52 Choi BY Jeong HCrelationship between alcohol dependence and depression of alcohol
dependent ınpatients IJBSBT 2015 7 375-382
53 Ekinci O Arman AR Melek I Bez Y Berkem M The phenomenology of autistic regression
Subtypes and associated factors ECAP 20122123ndash29
54 Janowsky DS Fawcett J Meszaros K Verheul R Core heritable personality characteristics
and relapse in alcoholics Alcohol Clin Exp Res 2001 2594-98
55 İbiloğlu AO Ccediliccedilek U Kalkan E Nikotin bağımlılığında mizaccedil klinik ve demografik oumlzellikler
Literatuumlr Sempozyum 2014133-39
56 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Turk J Psychol 2012 27 21-30
57 Hansenne M Reggers J Pinto E Kjiri K Ajamier A Ansseau M Temperament and character
inventory (TCI) and depression J Psychiatric Res 1999 33 31-36
58 Diacuteaz LP Alba H Sanchez IM Vulnerability to alcohol consumption spiritual transcendence
and psychosocial well-being test of a theory Rev Latino-Am Enfermagem 2016242702
59 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Tuumlrk Psikoloji Dergisi 2012 27 21-30
60 Coumlmert IT Oumlgel K Madde kullanan ergenlerin bağlanma stilleri Addicta 2014 1 9-40
61 Morsuumlnbuumll Uuml Attachment and risk taking are they interrelated IJoSS 20094 233-7
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
62 Kesebir S Oumlzdoğan KS Uumlstuumlndağ MF Bağlanma ve psikopatoloji Psikiyatride Guumlncel
Yaklaşımlar 20113 321-42
63 Kassel JD Wardle M Roberts JE Adult attachment security and college student substance
use Addict Behav 2007 32 1164-1176
Tablo 1 Hastaların demografik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Cinsiyet
Kadın
Erkek
8 (119)
59 (881)
42 (189)
180 (811)
118 004
Medeni durum
Evli
Boşanmış
Bekar
34 (50)
29 (44)
4 (6)
107 (48)
88 (40)
25 (12)
166 gt005
Eğitim duumlzeyi
Okur yazar
İlkoumlğretim
Ortaoumlğretim
Lise
Yuumlksekokulfakuumllte
4 (6)
11 (164)
18 (269)
26 (388)
8 (119)
2 (09)
30 (135)
50 (225)
75 (338)
65 (293)
1358 0009
Aile uumlyelerinde ruhsal hastalık varlığı
Evet
Hayır
2 (3)
65 (97)
45 (203)
177 (797)
1129 0001
Aile uumlyelerinde alkol ya da madde
kullanımı
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Yok
Var
45 (672)
22 (328)
93 (435)
121 (565)
1523 0002
Kayıp yaşama
Yok
Var
31 (463)
36 (537)
77 (347)
145 (653)
295 005
Şiddete maruz kalma
Yok
Var
25 (373)
40 (607)
88 (396)
136 (624)
1157 0009
Tablo 2 Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Madde kullanma biccedilimi
Sadece madde kullanan
Sadece alkol kullanan
Alkol-madde birlikte kullanan
6 (8)
28 (43)
33 (49)
18 (8)
80 (36)
124 (56)
091 gt005
Madde kullanma suumlresi
3 aydan az
4 ay-1 yıl
1-5 yıl
5 yıldan fazla
2 (6)
11 (28)
14 (35)
12 (31)
21 (14)
29 (19)
42 (28)
59 (39)
442 gt005
Madde kullanma nedenleri
Popuumller olmak
Problemlerden kaccedilmak
Merak
Guumlveni arttırmak
Ben bağımlı olmam
Keyif almak
1 (24)
9 (22)
17 (415)
2 (49)
4 (98)
8 (195)
18 (119)
43 (285)
37 (245)
9 (6)
6 (4)
38 (252)
930 0041
Madde kullanma nedeni ile
hastaneye yatış sayısı
1 yatış
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Klinik oumlzellikler
Araştırmaya katılan hastaların kullandığı maddelerin başında alkol (889) (n=256) gelmektedir
Hastaların 51rsquoi (n=147) ccediloğul madde 38rsquosi (n=109) sadece alkol 11rsquoi (n=31) sadece bir madde
kullandığını ifade etmiştir Katılımcıların 25rsquoinin (n=72) ailesinde psikiyatrik bir hastalık nedeni ile
tedavi goumlren bir aile uumlyesi olduğu belirlenmiştir 622rsquosi (n=179) kuumlccediluumlk yaşta aile iccedilerisinde bir kayıp
yaşamıştır
BDOuml kesme puanı 17 ve altı puanlar duumlşuumlk depresif belirtiler 17rsquonin uumlzerindekiler ise yuumlksek depresif
belirtiler olarak değerlendirilmiş ve yapılan istatistiksel analizde 67 hastada (232) depresif belirti
duumlzeyi duumlşuumlk (BDOumllt17) 222 hastada (768) depresif belirti duumlzeyi yuumlksek (BDOumlgt17) bulunmuştur
Hastaların sosyodemografik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Kadınların 189rsquo (n=10) unun erkeklerin 881lsquoinin (n=210) depresif belirti duumlzeyinin yuumlksek olduğu
belirlenmiştir Cinsiyetlerine goumlre hastaların depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık olduğu
belirlenmiştir Kadınlarda 17 ve uumlstuuml puan alanların oranının erkeklerden daha yuumlksek olduğu
belirlenmiştir (χsup2=118 p=004) (tablo1)
Medeni durum hastaların depresif belirti duumlzeylerini etkilememiştir (χsup2=166 pgt005) (tablo1)
Hastaların eğitim durumlarına goumlre depresif belirtileri arasında anlamlı farklılık belirlenmiştir Eğitim
duumlzeyi lise ve uumlstuuml grupta depresif belirti duumlzeyi yuumlksek bulunmuştur (χsup2=1358 p=0009) (tablo1)
Ailede psikiyatrik tedavi goumlren bir birey varlığında hastaların depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı
farklılık olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Ailesinde psikiyatrik tedavi goumlren bireylerin depresyon duumlzeyleri yuumlksek
ccedilıkmıştır (χsup2=1129 p=0001) (tablo1)
Ccedilalışmaya katılan hastaların 132rsquosi (n=38) alkol 331rsquoi (n=95) madde 46rsquosı (n=13) her ikisini
de kullanan aile uumlyesine sahiptir 491rsquoinin ise ailesinde alkol ya da madde kullanan yoktur Hastalar
depresif belirti duumlzeylerine goumlre ailesinde alkol ya da madde kullanan hastalarla kullanmayanlar
arasında anlamlı farklılık olduğu belirlemiştir Ailesinde alkol ya da madde kullanan birey bulunan
hastaların depresif belirti
duumlzeyleri yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=1523 p=0002) (tablo1)
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Hastalara ccedilocukluk ccedilağında aile uumlyeleri ile ilgili kayıp yaşayıp yaşamadıkları sorulmuş 18 yas
oumlncesinde kayıp yaşayan hastaların 45 ebeveynini 10 kardeşini 35 buumlyuumlkanne
buumlyuumlkbabasını 2rsquo si ccedilocuğunu 8 diğer yakınlarını kaybettiklerini dile getirmişlerdir Kayıp
yaşadıkları bireye goumlre depresif duumlzeyleri arasında bir farklılık yaşanmazken kayıp yaşama
durumunun hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılığa yol accediltığı goumlruumllmuumlştuumlr Kayıp
oumlykuumlsuuml olan bireylerde depresif belirti duumlzeyi yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=295 p=005) (tablo1)
Hastalara şiddete uğrayıp uğramadıkları uğradılar ise fiziksel soumlzel ya da cinsel şiddet tiplerinden
hangisine maruz kaldıkları sorulmuş şiddete maruz kalmış hastaların 10rsquou cinsel 38rsquoi fiziksel
52rsquosi soumlzel şiddete maruz kaldıklarını belirtmişlerdir Şiddete uğrama durumlarına goumlre hastaların
depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık olduğu belirlenmiştir Şiddete maruz kalanlarda
depresif belirti duumlzeyi yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=1157 p=0009) (Tablo1) Ancak şiddetin şekli depresyon
uumlzerinde belirleyici olmamıştır (pgt005)
Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Ccedilalışmaya katılan hastaların madde kullanma biccedilimlerine ve madde kullanma suumlrelerine goumlre depresif
belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık yoktur (pgt005) (Tablo2)
Madde kullanma nedenleri hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılık yaratmaktadır
(χsup2=930 p=0041) (Tablo2)
Madde bağımlılığı nedeni ile hastaneye yatış sayısının hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı
farklılığa yol accediltığı bulunmuştur (χsup2=722 p=0027) (Tablo2)
Hastaların kişilik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Ccedilalışmaya katılan hastaların MKErsquoden aldıkları puanlar BDOuml kesme puanına goumlre
değerlendirildiğinde hastaların zarardan kaccedilınma işbirliği yapma ve kendini aşma boyutlarında
depresif belirti duumlzeylerinde farklılık olduğu saptanmıştır Depresyon puanları 18 ve uumlzerinde olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanları daha yuumlksek bulunurken (t=-219 p=003) iş birliği yapma
(t=340 p=001) ve kendini aşma (t=249 p=0013) puanları daha duumlşuumlk bulunmuştur (tablo3)
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Hastaların bağlanma oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Hastaların BDOuml kesme puanına goumlre YİYErsquoden aldıkları puanlar karşılaştırılmış ve yapılan t testinde
hastaların kaccedilıngan bağlanma puanları arasında ise anlamlı duumlzeyde farklılık olduğu belirlenmiştir
(t=220 p=004) Depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olanlarda kaccedilıngan bağlanma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır
(tablo4)
TARTIŞMA
Son yıllarda uumllkemizde madde kullanımı nedeni ile tedavi başvurusunda bulunan hastalarla yapılan
ccedilalışmalarda hastaların ccediloğunluğunun erkek genccedil erişkin bekacircr ya da ayrılmış bir işte ccedilalışmayan
ya da duumlzensiz ccedilalışan ve eğitim yılı yuumlksek bireyler olduğu bildirilmiştir (3536) Bizim ccedilalışma
grubumuzu oluşturan hastaların da genel olarak benzer demografik oumlzelliklere sahip oldukları
belirlenmiştir
Yapılan ccedilalışmalar madde kullanım bozukluklarının diğer psikiyatrik bozukluklarla bir arada goumlruumllme
oranının bir hayli yuumlksek olduğunu ortaya koymaktadır (2336) Depresyon madde kullanım
bozukluklarına sıklıkla eşlik eden ruhsal sorunlardan biridir (3637) Alkol veya madde bağımlılarındaki
psikiyatrik komorbiditeye youmlnelik yapılan ccedilalışmalarda madde bağımlılığı olan hastaların 192 ila
79rsquounda depresif bozuklukların goumlruumllduumlğuuml bildirilmektedir (436-38) Alkol bağımlıları ile yapılan bir
başka araştırmada yaşam boyu majoumlr depresyon sıklığı 35 olarak belirtilmiştir (37) Bizim
ccedilalışmamıza katılan hastaların 768rsquoinde depresif belirti duumlzeyi yuumlksek bulunmuştur Bu sonuccedil
bağımlı hastalarda depresif belirtilerin bir hayli yaygın olduğunu desteklemektedir
Darccedilın ve arkadaşlarının (36) yatarak tedavi goumlren bağımlı hastalarla yaptığı ccedilalışmada Eksen I ya da
Eksen II ek tanının varlığına goumlre hastaların yaşının medeni durumunun ve eğitim suumlresinin
değişmediğini belirtmiştir Bizim ccedilalışmamızda da yaş ve medeni duruma goumlre hastaların depresyon
oranları arasında anlamlı bir farklılık bulunmazken cinsiyet ve eğitim duumlzeyinin hastaların depresif
belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılığa yol accediltığı belirlenmiştir Ccedilalışmamıza goumlre erkeklerde depresif
belirti duumlzeyi anlamlı duumlzeyde daha yuumlksektir Depresyonun genel popuumllasyonda kadınlarda daha
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
yaygın goumlruumllduumlğuuml (39) bilinmekle birlikte ccedilalışma grubumuzu oluşturan hastalar iccedilinde kadın oranının
bir hayli duumlşuumlk olmasının bu sonucu ortaya ccedilıkarmış olabileceği duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr Ccedilalışmamızda eğitim
duumlzeyinin de hastalardaki depresif belirti oranlarını etkilediği ve genel olarak eğitim duumlzeyi yuumlkseldikccedile
depresyon goumlruumllme oranının arttığı belirlenmiştir
Ailede ruhsal hastalık madde kullanımı iccedilin risk faktoumlrleri arasında yer almaktadır (40) Ccedilalışmamıza
goumlre her doumlrt hastadan biri ruhsal bir hastalık nedeni ile tedavi goumlrmuumlş bir aile uumlyesine sahiptir Aile
uumlyelerinde ruhsal hastalığın bulunması hastalarda depresif belirti oranını yuumlkseltmektedir Yazında
ebeveyn ruhsal hastalıklarının yaşamın ileri doumlnemlerinde ve sonraki kuşaklarda anksiyete ve
depresyona yol accediltığı belirtilmektedir (41)
Mevcut ccedilalışmalar madde kullananların diğer aile uumlyelerinde madde kullanım yaygınlığının yuumlksek
olduğunu goumlstermektedir (4243) Bizim sonuccedillarımız da bu youmlnde olup her iki hastadan birinin
ailesinde alkol madde ya da her ikisini de kullanan bir kişi bulunmaktadır Ccedilalışmamıza goumlre ailedeki
madde kullanım durumu bağımlı hastalardaki depresif belirti goumlruumllme oranını etkilemekte ve ailesinde
madde kullanımı olan hastalarda depresif belirtiler daha yaygın olarak goumlruumllmektedir
Yetişkin yaşamında depresyona olan yatkınlığın ccedilocukken anneyle kurulan ilişkide kayıplar aksamalar
ilişkili olduğu ileri suumlruumllmektedir (44) Ebeveyn kaybı ise madde kullanımına zemin hazırlayan risk
faktoumlrleri arasındadır (45) Ccedilalışmamızda hastaların yarıdan fazlası kuumlccediluumlk yaşta aile iccedilerisinde bir
kayıp yaşamış ve kayıp yaşayan bağımlı hastalarda yaşamayanlara goumlre depresif belirti duumlzeyleri
daha yuumlksek bulunmuştur Erken ccedilocukluk doumlnemindeki kayıp yaşantısının depresif belirtiler
geliştirmeye karşı daha duyarlı hale getirdiği saptanmıştır (46)
Madde bağımlıları arasında ccediloğul madde kullanımı sıktır (36) Ccedilalışmamıza katılan hastalarda da
ccediloğul madde kullanım oranı daha yuumlksektir Kullanılan madde tuumlruuml sayısı ile depresif belirti duumlzeyi
arasında pozitif youmlnde ilişki olduğu bildirilmiştir (47) Ccedilalışmamızda da ccediloğul madde kullanan
hastalarda depresif belirti oranı daha yuumlksektir ancak bu durum istatistiksel olarak anlamlı duumlzeyde
bulunmamıştır
Alkol madde bağımlılığında remisyon ve relaps bağımlılığın doğal gidişini belirleyen iki temel suumlreccediltir
Alkol madde bağımlısı hastaların yarısından fazlasının arındırma tedavisi sonrası relaps yaşadıkları
bu relapsların sıklıkla olumsuz duygusal durumların tetiklediği depresyon anksiyete gibi bozukluklar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
nedeni ile meydana geldiği goumlruumllmuumlştuumlr (4849) Ancak alkol madde kullanım bozukluğuna eşlik eden
psikiyatrik bozukluklar bağımlılığın tanı gidiş ve tedavisini guumlccedilleştirmekte tedaviyi bırakma sıklığını
arttırmaktadır (50) Oumlzellikle eşlik eden depresif belirtiler bağımlılıkta var olan sorunların şiddetini
arttırmaktadır (51) Alkolizmde goumlzlenen relapsların genel olarak depresif belirtiler eşliğinde geliştiğini
ileri suumlruumllmuumlştuumlr (51) Bizim ccedilalışmamızda da depresif belirtileri yuumlksek olan kişilerde hastanede yatış
sayısının daha fazla olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Bu durum madde kullanımına depresyonun eşlik etmesi ile
tedavi arayışı sıklığının arttığını duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr Choi ve Jeong (52) ccedilalışmalarında depresif alkol
bağımlılarında yatışların arttığından soumlz etmişlerdir Alkol bağımlılarında depresif duygu durumun
ruminatif duumlşuumlnce yapısını desteklediğini bu duumlşuumlncenin maladaptif bir şekilde bireyi sorunlarına
ccediloumlzuumlm bulmaktan uzaklaştırdığı ve tedavi suumlrecinin olumsuz etkilendiğini duumlşuumlnuumllmektedir (5354)
Bağımlılık davranışında kişiliğin roluuml vurgulansa da yatkınlığı belirleyen oumlzguumll bir kişilik yapısı
tanımlanmamıştır Ancak bağımlı guumlvensiz engellenme eşiği duumlşuumlk kişilerde madde kullanım
bozukluklarına sık rastlandığı belirtilmiştir (55) Ccedilalışmamızda ise depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanlarının daha yuumlksek işbirliği yapma ve kendini aşma puanlarının
daha duumlşuumlk olduğu belirlenmiştir Zarardan kaccedilınma sıklıkla psikiyatrik bozukluklarda goumlruumllen bir
oumlzelliktir (56) Zarardan kaccedilınan bireyler gelecekte olabilecek sorunlar iccedilin koumltuumlmser endişeler
belirsizlik korkusu gibi pasif kaccedilınma davranışları goumlsteren kişiler olarak tanımlanmakta ve bu kişilerin
depresyon geliştirme olasılıklarının yuumlksek olduğu belirtilmektedir (3357) Yuumlksek zarardan
kaccedilınmanın yanı sıra duumlşuumlk işbirliği yapma da depresyona yatkınlığı arttırmaktadır (57) Depresyon
tanılı hastalardan elde edilen bu sonuccedillar ccedilalışma bulgularımız ile uyumlu goumlruumlnmekle birlikte kendini
aşma boyutunda farklılık goumlstermektedir Kendini aşma olgunluk goumlstergesidir Ccedilevre ile ilgili
farkındalık ve hayata daha geniş bir accedilıdan bakış accedilısı sağlar Bazı araştırma sonuccedillarında
depresyonlu hastaların kendini aşma puanlarının yuumlksek bulunması ccedilalışma bulgularımız ile
ccedilelişmektedir Bizim ccedilalışmamızda kendini aşma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır Bu sonuccedil bize oumlrneklem
grubunun alkol madde bağımlılarından seccedililmiş olmasının buna neden olduğunu duumlşuumlnduumlrmektedir
Reedsrsquoin teorisine goumlre psikolojik iyilik hali ile kendini aşma arasında doğrusal bir ilişki vardır Yazında
alkol madde bağımlılarında psikolojik iyilik halinde azalmanın kendini aşma da yetersizliğe neden
olduğu bildirilmiştir (5859) Kendini aşma kendini unutma kişilerarası oumlzdeşim ve manevi kabulden
oluşmaktadır ve kendini aşan bireyler yaratıcı bencil olmayan manevi duyguları olan idealist
bireylerdir (34) Cloninger klinik ccedilalışmalarda duumlşuumlk kendini aşmanın şizoid ve duumlrtuumlsel kişiliklerle
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
bağlantılı olduğunu goumlstermiştir (60) Bu doğrultuda bağımlı hastalarda yaygın olarak goumlruumllen depresif
belirtilerin hastaların yuumlksek duumlzey zarardan kaccedilınma duumlşuumlk duumlzey iş birliği yapma kendini aşma
oumlzellikleriyle ilişkili olabileceği duumlşuumlnuumllebilir
Temeli bebeklik doumlneminde oluşan bağlanma biccedilimi bireyin kişilik gelişiminde davranışlarında ve ruh
sağlığında buumlyuumlk bir oumlneme sahiptir (60) Yapılan ccedilalışmalar bağlanma biccedilimi ile riskli davranışlar
arasında ilişki olduğunu ortaya koymuştur (61) Genellikle kaygılı bağlanma anksiyete ve depresyonla
ilişkilendirilirken kaccedilıngan bağlanma dışavurum bozuklukları oumlzellikle de davranım bozukluklarıyla
ilişkilendirilmiştir (62) Bağlanma biccedilimi ile madde kullanımı arasındaki ilişkiyi araştıran ccedilalışmalara
bakıldığında madde kullanımının guumlvensiz bağlanma ile ilişkili olduğu goumlsterilmiştir (11126063)
Ebeveynleri ile guumlvenli bağlanma geliştiremeyenlerin madde kullanma eğilimleri artmaktadır (61)
Madde kullanan ergenlerle yapılan bir ccedilalışmada guumlvensiz bağlanma geliştirmişlerde madde kullanım
oranının yuumlksek olduğunu goumlstermektedir (60) Bununla birlikte ccedilalışmamızda depresif belirti duumlzeyi
duumlşuumlk hastalarda kaccedilınan bağlanmanın daha yuumlksek olduğu belirlenmiştir Kaccedilınmacı bağlanmada
bireylerin sorunlardan ve ccediloumlzuumlm arayışlarından kaccedilındıkları goumlruumllmektedir (7) Bu sonuccedil bize depresif
belirtileri olan hastaların sorunlar karşısında daha fazla ccediloumlzuumlm arayışı iccedilinde olduklarını
duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr
Ccedilalışmamızın bazı kısıtlılıkları bulunmaktadır En oumlnemli kısıtlılık ccedilalışmanın kesitsel bir ccedilalışma
olmasıdır Depresif belirti ve mizaccedil- karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri arasındaki ilişkinin
belirlenmesinde daha kesin sonuccedillar elde edebilmek iccedilin yapılacak bir takip ccedilalışmasının sonuccedilları
daha değerli olabilir Ccedilalışmada alkolmadde bağımlılarında depresif belirti goumlsterme durumları mizaccedil-
karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri accedilısından değerlendirilmiştir Diğer bir kısıtlılık ccedilalışmamızda
kullandığımız oumllccedileklerin oumlz bildirim oumllccedilekleri olmasıdır Bu oumllccedilekler kişinin beyanına dayalı oldukları
iccedilin her zaman doğru yanıt alınmayabilmekte katılımcı sosyal ccedilevresi ve kuumlltuumlrel oumlzelliklerine goumlre
farklı bakış accedilıları geliştirebilmektedir Ccedilalışmamız alkol-madde bağımlısı hasta grubunda
depresyonun kişilik ve bağlanma ilişkisini araştırmış ilk ccedilalışma olmasından dolayı klinik literatuumlre
oumlnemli katkısı olacağı kanısındayız
Tuumlm bu kısıtlılıklara rağmen elde edilen bulgular madde bağımlılarında depresyonun dikkate alınması
gereken oumlnemli bir sorun olduğunu goumlstermektedir Ccedilalışmamız bazı demografik kişilik ve bağlanma
oumlzelliklerinin hastaların depresyon duumlzeylerini etkilediğini ortaya koymuştur Bulgularımıza dayanarak
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
hastalardaki eşlik eden depresif belirtilerin tedavi edilmesi kadar bu sorunlara yatkınlık yaratan kişilik
ve bağlanma oumlzelliklerinin de ele alınmasının uzun suumlreli bağımlılık tedavisinde yararlı olabileceği
duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr
KAYNAKLAR
1 Driessen M Veltrup C Wetterling T John U Dilling H Axis I and axis II comorbidity in alcohol
dependence and the two types of alcoholism Alcohol Clin Exp Res 19982277ndash86
2 Fridrici C Leichsenring-Driessen C Driessen M Wingenfeld K Kremer G Beblo T The
individualized alcohol Stroop task no attentional bias toward personalized stimuli in alcohol-
dependents Psychol Addict Behav 2013 27 62ndash70
3 Foulds JA Douglas Sellman J Adamson SJ Boden JM Mulder RT Joyce PR Depression
outcome in alcohol dependent patients an evaluation of the role of independent and
substance-induced depression and other predictors J Affect Disord 2015 15503-10
4 Lubman DL Allen NB Rogers N Cementon E Bonomo Y The impact of co-occurring mood
and anxiety disorders among substance-abusing youth J Affect Disord 2007103105-12
5 Bottonari KA Roberts JE Kelly MAR Kashdan TB Ciesla JA A prospective investigation of
the impact of attachment style on stress generation among clinically depressed
individuals Behav Res ampTher 200745179ndash188
6 Rholes WS Simpson JA Kohn JL Wilson CL Martin AM Tran S Kashy DA Attachment
orientations and depression a longitudinal study of new parents J Pers Soc Psychol 2011
100567-86
7 Bartholomew K Horowitz LM Attachment styles among young adults a test of a four-category
model J Pers Soc Psychol 1991 61226-44
8 Hazan C Shaver PRRomantic love conceptualized as an attachment process Journal of
Pers Soc Psychol 1987 52 511ndash524
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
9 Abdul Kadir NB Bifulco A Insecure attachment style as a vulnerability factor for depression
recent findings in a community-based study of Malay single and married mothers Psychiatry
Res 2013210919-24
10 Khantzian EJ Treating addiction as a human process Lanham Jason Aronson2007 Books
11 Wyrzykowska E Głogowska K Mickiewicz K Attachment relationships
among alcohol dependent persons Alcoholism and Drug Addiction 2014 27 145-161
12 Wedekind D Bandelow B Heitmann S Havemann-Reinecke U Engel KR Huether G
Attachment style anxiety coping and personality-styles in withdrawn alcohol addicted
inpatients Subst Abuse Treat Prev Policy 2013 8 1
13 Thorberg FA Young RM Sullivan KA Lyvers M Hurst CP Connor JP Feeney GFX
Alexithymia in alcohol dependent patients is partially mediated by alcohol expectancy Drug
Alcohol Depend 2011116238ndash241
14 Wilkinson RB Mulcahy R Attachment and interpersonal relationships in postnatal depression
J Reprod Infant Psychol 201028 252ndash265
15 Troxel WM Cyranowski JM Hall M Frank E Buysse DJ Attachment anxiety relationship
context and sleep in women with recurrent major depression Psychosom Med 2007 69692ndash
699
16 Conradi HJ de Jonge P Recurrent depression and the role of adult attachment A prospective
and a retrospective study J Affect Disord 200911693ndash99
17 Cloninger CR Sigvardsson S Bohman M Childhood personality predicts alcohol abuse in
young adults Alcohol Clin Exp Res 1988 12 494-505
18 Eysenck HJ Eysenck SBG Manual of the Eysenck Personality Questionnaire London
Hodder and Stoughton1975
19 Shin SH Hong HG Jeon SM Personality and alcohol use The role of impulsivity Addict
Behav 201237102-7
20 Pennay A Cameron J Reichert T Strickland H Lee NK Hall K et al
A systematic review of interventions for co-occurring substance use disorder and borderline
personality disorder J Subst Abuse Treat 201141363-73
21 Hemphill JF Hare RD Wong S Psychopathy and recidivism A review Legal Crımınol Psych
1998 3 139-170
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
22 Porter S Woodworth M lsquoIm sorry I did ithellip but he started itrsquo A comparison of the official and
self-reported homicide descriptions of psychopaths and nonpsychopathsrdquo Law Hum Behav
2007 31 91-107
23 Hare RD Manual for the Revised Psychopathy Checklist (2nd ed) Toronto Canada Multi-
Health Systems 2003
24 Vergeacutes A Jackson KM Bucholz KK Trull TJ Lane SP Sher KJ Personality disorders and the
persistence of substance use disorders A reanalysis of published NESARC findings J
Abnorm Psychol 2014123 809-20
25 Griffith JW Zinbarg RE Craske MG Mineka S Rose RD Waters AM et al Neuroticism as a
common dimension in the internalizing disorders Psychol Med 201040 1125ndash1136
26 Noteboom A Beekman ATF Vogelzangs N Pennin B WJH Personality and social support
as predictors of first and recurrent episodes of depression J Affect Disord 2016 190 156ndash
161
27 Najt P Fusar-Poli P Brambilla P Co-occurring mental and substance abuse disorders a
review on the potential predictors and clinical outcomes J Psychiatr Res 2011 186 159ndash164
28 Dagher RK Green KM Does depression and substance abuse co-morbidity affect
socioeconomic status Evidence from a prospective study of urban African Americans J
Psychiatr Res 2015 225 115-121
29 Beck AT Ward CH Mendelson M Mock J Erbaugh J An inventory for measuring depression
Arch Gen Psychiatry 19614561-71
30 Hisli N Beck Depresyon Envanterinin geccedilerliliği uumlzerine bir ccedilalışma Turk J Psychol
19886118-22
31 Brennan KA Shaver P R Attachment styles and personality disorders Their connections to
each other and to parental divorce parental death and perceptions of parental caregiving J
Pers 1998 66 835-878
32 Suumlmer N Guumlngoumlr D Yetişkin bağlanma stilleri oumllccedileklerinin Tuumlrk oumlrneklemi uumlzerinde
psikometrik değerlendirmesi ve kuumlltuumlrlerarası bir karşılaştırma Turk J Psychol 1999 14 71-
109
33 Cloninger CR Svrakic DM Przybeck TR A psychobiological model of temperament and
character Arch Gen Psychiatry 1993 50 975-990
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
34 Koumlse S Sayar K Ak İ Aydın N Kalelioğlu Uuml Kırpınar İ et al Turkish version of the
Temperament and Character Inventory (TCI) Reliability validity and factorial structure Bull
Clin Psychopharmacol 200414107-131
35 Guumlleccedil MY Elbay RY Şayakccedilı S Meteris H Hariri AG Tezcan AE Yatan psikiyatri
hastalarında madde kullanımı ve hastalıklara goumlre dağılımı Retrospektif bir ccedilalışma Duumlşuumlnen
Adam 2010 23166-173
36 Enez-Darccedilın A Nurmedov S Noyan CO Yılmaz O Dilbaz N Oumlzel Bir Bağımlılık Merkezinde
Yatarak Tedavi Goumlren Hastalarda Psikiyatrik Eş Tanının Bağımlılığın Seyri ile İlişkisi Duumlşuumlnen
Adam 2015 28196-203
37 Oumlner H Tamam L Levent BA Oumlner S Alkol bağımlılığı olan yatan hastalarda Eksen I ve
Eksen II eş tanılarının değerlendirilmesi Klin Psikofarmakol Bul 200212 14-22
38 İnce A Doğruer Z Tuumlrkccedilapar MH Erken ve geccedil başlangıccedillı erkek alkol bağımlılarında
sosyodemografik klinik ve psikopatolojik oumlzelliklerin karşılaştırılması Klin Psikiyatr Derg 2002
5 82-91
39 Yaşar RM Depresyonun kadınlaşması Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
2007172251-281
40 Clark DB Cornelius JR Kirisci L Tarter RE Childhood risk categories for adolescent
substance involvement a general liability typology Drug Alcohol Depend 2005 77 13ndash21
41 Guumlltekin BK Ruhsal Bozuklukların Oumlnlenmesi Kavramsal Ccedilerccedileve ve Sınıflandırma
Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 20102583594
42 Evren C Oumlgel K Alkolmadde bağımlılarında dissosiyatif belirtiler ve ccedilocukluk ccedilağı travması
depresyon anksiyete ve alkolmadde kullanımı ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 2003 430-
37
43 Alikaşifoğlu M Madde kullanımı risk faktoumlrleri ve koruyucu faktoumlrler Adolesan Sağlığı
Sempozyum Dizisi 200543 73-83
44 Tuumlzuumln O Sayar K Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji Duumlşuumlnen Adam 20061924-39
45 Akfert SK Ccedilakıcı E Ccedilakıcı M Uumlniversite oumlğrencilerinde sigara-alkol kullanımı ve aile sorunları
ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 20091040-47
46 Slavich GM Monroe SM Gotlib IH Early parental loss and depression history Associations
with recent life stress in major depressive disorder J Psychiatr Res 201145 1146-1152
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
47 Westermeyer J Wahmanholm K Thuras P Effects of childhood physical abuse on course and
severity of substance abuse Am J Addict 2001 10101-110
48 Yılmaz A Can Y Bozkurt M Evren C Alkol ve Madde Bağımlılığında Remisyon ve
Depreşme Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 2014 6 243-256
49 Hiremath P Naregal P Chendake M Mohite VR Factors affecting alcohol relapse among
alcoholic clients at Tertiary care Hospital IJAR 2015 5784-786
50 Weich L Pienaar W Occurrence of comorbid substance use disorders among acute
psychiatric inpatients at Stikland Hospital in the Western Cape South Africa Afr J Psychiatry
(Johannesbg) 2009 12 213-217
51 Greenfield SF Weiss RD Muenz LR Vagge LM Kelly JF Bello LR et al The effect of
depression on return to drinking Arch Gen Psychiatry 1998 55 259-265
52 Choi BY Jeong HCrelationship between alcohol dependence and depression of alcohol
dependent ınpatients IJBSBT 2015 7 375-382
53 Ekinci O Arman AR Melek I Bez Y Berkem M The phenomenology of autistic regression
Subtypes and associated factors ECAP 20122123ndash29
54 Janowsky DS Fawcett J Meszaros K Verheul R Core heritable personality characteristics
and relapse in alcoholics Alcohol Clin Exp Res 2001 2594-98
55 İbiloğlu AO Ccediliccedilek U Kalkan E Nikotin bağımlılığında mizaccedil klinik ve demografik oumlzellikler
Literatuumlr Sempozyum 2014133-39
56 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Turk J Psychol 2012 27 21-30
57 Hansenne M Reggers J Pinto E Kjiri K Ajamier A Ansseau M Temperament and character
inventory (TCI) and depression J Psychiatric Res 1999 33 31-36
58 Diacuteaz LP Alba H Sanchez IM Vulnerability to alcohol consumption spiritual transcendence
and psychosocial well-being test of a theory Rev Latino-Am Enfermagem 2016242702
59 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Tuumlrk Psikoloji Dergisi 2012 27 21-30
60 Coumlmert IT Oumlgel K Madde kullanan ergenlerin bağlanma stilleri Addicta 2014 1 9-40
61 Morsuumlnbuumll Uuml Attachment and risk taking are they interrelated IJoSS 20094 233-7
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
62 Kesebir S Oumlzdoğan KS Uumlstuumlndağ MF Bağlanma ve psikopatoloji Psikiyatride Guumlncel
Yaklaşımlar 20113 321-42
63 Kassel JD Wardle M Roberts JE Adult attachment security and college student substance
use Addict Behav 2007 32 1164-1176
Tablo 1 Hastaların demografik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Cinsiyet
Kadın
Erkek
8 (119)
59 (881)
42 (189)
180 (811)
118 004
Medeni durum
Evli
Boşanmış
Bekar
34 (50)
29 (44)
4 (6)
107 (48)
88 (40)
25 (12)
166 gt005
Eğitim duumlzeyi
Okur yazar
İlkoumlğretim
Ortaoumlğretim
Lise
Yuumlksekokulfakuumllte
4 (6)
11 (164)
18 (269)
26 (388)
8 (119)
2 (09)
30 (135)
50 (225)
75 (338)
65 (293)
1358 0009
Aile uumlyelerinde ruhsal hastalık varlığı
Evet
Hayır
2 (3)
65 (97)
45 (203)
177 (797)
1129 0001
Aile uumlyelerinde alkol ya da madde
kullanımı
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Yok
Var
45 (672)
22 (328)
93 (435)
121 (565)
1523 0002
Kayıp yaşama
Yok
Var
31 (463)
36 (537)
77 (347)
145 (653)
295 005
Şiddete maruz kalma
Yok
Var
25 (373)
40 (607)
88 (396)
136 (624)
1157 0009
Tablo 2 Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Madde kullanma biccedilimi
Sadece madde kullanan
Sadece alkol kullanan
Alkol-madde birlikte kullanan
6 (8)
28 (43)
33 (49)
18 (8)
80 (36)
124 (56)
091 gt005
Madde kullanma suumlresi
3 aydan az
4 ay-1 yıl
1-5 yıl
5 yıldan fazla
2 (6)
11 (28)
14 (35)
12 (31)
21 (14)
29 (19)
42 (28)
59 (39)
442 gt005
Madde kullanma nedenleri
Popuumller olmak
Problemlerden kaccedilmak
Merak
Guumlveni arttırmak
Ben bağımlı olmam
Keyif almak
1 (24)
9 (22)
17 (415)
2 (49)
4 (98)
8 (195)
18 (119)
43 (285)
37 (245)
9 (6)
6 (4)
38 (252)
930 0041
Madde kullanma nedeni ile
hastaneye yatış sayısı
1 yatış
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Hastalara ccedilocukluk ccedilağında aile uumlyeleri ile ilgili kayıp yaşayıp yaşamadıkları sorulmuş 18 yas
oumlncesinde kayıp yaşayan hastaların 45 ebeveynini 10 kardeşini 35 buumlyuumlkanne
buumlyuumlkbabasını 2rsquo si ccedilocuğunu 8 diğer yakınlarını kaybettiklerini dile getirmişlerdir Kayıp
yaşadıkları bireye goumlre depresif duumlzeyleri arasında bir farklılık yaşanmazken kayıp yaşama
durumunun hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılığa yol accediltığı goumlruumllmuumlştuumlr Kayıp
oumlykuumlsuuml olan bireylerde depresif belirti duumlzeyi yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=295 p=005) (tablo1)
Hastalara şiddete uğrayıp uğramadıkları uğradılar ise fiziksel soumlzel ya da cinsel şiddet tiplerinden
hangisine maruz kaldıkları sorulmuş şiddete maruz kalmış hastaların 10rsquou cinsel 38rsquoi fiziksel
52rsquosi soumlzel şiddete maruz kaldıklarını belirtmişlerdir Şiddete uğrama durumlarına goumlre hastaların
depresif belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık olduğu belirlenmiştir Şiddete maruz kalanlarda
depresif belirti duumlzeyi yuumlksek ccedilıkmıştır (χsup2=1157 p=0009) (Tablo1) Ancak şiddetin şekli depresyon
uumlzerinde belirleyici olmamıştır (pgt005)
Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Ccedilalışmaya katılan hastaların madde kullanma biccedilimlerine ve madde kullanma suumlrelerine goumlre depresif
belirti duumlzeyleri arasında anlamlı farklılık yoktur (pgt005) (Tablo2)
Madde kullanma nedenleri hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılık yaratmaktadır
(χsup2=930 p=0041) (Tablo2)
Madde bağımlılığı nedeni ile hastaneye yatış sayısının hastaların depresif belirti duumlzeylerinde anlamlı
farklılığa yol accediltığı bulunmuştur (χsup2=722 p=0027) (Tablo2)
Hastaların kişilik oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Ccedilalışmaya katılan hastaların MKErsquoden aldıkları puanlar BDOuml kesme puanına goumlre
değerlendirildiğinde hastaların zarardan kaccedilınma işbirliği yapma ve kendini aşma boyutlarında
depresif belirti duumlzeylerinde farklılık olduğu saptanmıştır Depresyon puanları 18 ve uumlzerinde olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanları daha yuumlksek bulunurken (t=-219 p=003) iş birliği yapma
(t=340 p=001) ve kendini aşma (t=249 p=0013) puanları daha duumlşuumlk bulunmuştur (tablo3)
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Hastaların bağlanma oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Hastaların BDOuml kesme puanına goumlre YİYErsquoden aldıkları puanlar karşılaştırılmış ve yapılan t testinde
hastaların kaccedilıngan bağlanma puanları arasında ise anlamlı duumlzeyde farklılık olduğu belirlenmiştir
(t=220 p=004) Depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olanlarda kaccedilıngan bağlanma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır
(tablo4)
TARTIŞMA
Son yıllarda uumllkemizde madde kullanımı nedeni ile tedavi başvurusunda bulunan hastalarla yapılan
ccedilalışmalarda hastaların ccediloğunluğunun erkek genccedil erişkin bekacircr ya da ayrılmış bir işte ccedilalışmayan
ya da duumlzensiz ccedilalışan ve eğitim yılı yuumlksek bireyler olduğu bildirilmiştir (3536) Bizim ccedilalışma
grubumuzu oluşturan hastaların da genel olarak benzer demografik oumlzelliklere sahip oldukları
belirlenmiştir
Yapılan ccedilalışmalar madde kullanım bozukluklarının diğer psikiyatrik bozukluklarla bir arada goumlruumllme
oranının bir hayli yuumlksek olduğunu ortaya koymaktadır (2336) Depresyon madde kullanım
bozukluklarına sıklıkla eşlik eden ruhsal sorunlardan biridir (3637) Alkol veya madde bağımlılarındaki
psikiyatrik komorbiditeye youmlnelik yapılan ccedilalışmalarda madde bağımlılığı olan hastaların 192 ila
79rsquounda depresif bozuklukların goumlruumllduumlğuuml bildirilmektedir (436-38) Alkol bağımlıları ile yapılan bir
başka araştırmada yaşam boyu majoumlr depresyon sıklığı 35 olarak belirtilmiştir (37) Bizim
ccedilalışmamıza katılan hastaların 768rsquoinde depresif belirti duumlzeyi yuumlksek bulunmuştur Bu sonuccedil
bağımlı hastalarda depresif belirtilerin bir hayli yaygın olduğunu desteklemektedir
Darccedilın ve arkadaşlarının (36) yatarak tedavi goumlren bağımlı hastalarla yaptığı ccedilalışmada Eksen I ya da
Eksen II ek tanının varlığına goumlre hastaların yaşının medeni durumunun ve eğitim suumlresinin
değişmediğini belirtmiştir Bizim ccedilalışmamızda da yaş ve medeni duruma goumlre hastaların depresyon
oranları arasında anlamlı bir farklılık bulunmazken cinsiyet ve eğitim duumlzeyinin hastaların depresif
belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılığa yol accediltığı belirlenmiştir Ccedilalışmamıza goumlre erkeklerde depresif
belirti duumlzeyi anlamlı duumlzeyde daha yuumlksektir Depresyonun genel popuumllasyonda kadınlarda daha
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
yaygın goumlruumllduumlğuuml (39) bilinmekle birlikte ccedilalışma grubumuzu oluşturan hastalar iccedilinde kadın oranının
bir hayli duumlşuumlk olmasının bu sonucu ortaya ccedilıkarmış olabileceği duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr Ccedilalışmamızda eğitim
duumlzeyinin de hastalardaki depresif belirti oranlarını etkilediği ve genel olarak eğitim duumlzeyi yuumlkseldikccedile
depresyon goumlruumllme oranının arttığı belirlenmiştir
Ailede ruhsal hastalık madde kullanımı iccedilin risk faktoumlrleri arasında yer almaktadır (40) Ccedilalışmamıza
goumlre her doumlrt hastadan biri ruhsal bir hastalık nedeni ile tedavi goumlrmuumlş bir aile uumlyesine sahiptir Aile
uumlyelerinde ruhsal hastalığın bulunması hastalarda depresif belirti oranını yuumlkseltmektedir Yazında
ebeveyn ruhsal hastalıklarının yaşamın ileri doumlnemlerinde ve sonraki kuşaklarda anksiyete ve
depresyona yol accediltığı belirtilmektedir (41)
Mevcut ccedilalışmalar madde kullananların diğer aile uumlyelerinde madde kullanım yaygınlığının yuumlksek
olduğunu goumlstermektedir (4243) Bizim sonuccedillarımız da bu youmlnde olup her iki hastadan birinin
ailesinde alkol madde ya da her ikisini de kullanan bir kişi bulunmaktadır Ccedilalışmamıza goumlre ailedeki
madde kullanım durumu bağımlı hastalardaki depresif belirti goumlruumllme oranını etkilemekte ve ailesinde
madde kullanımı olan hastalarda depresif belirtiler daha yaygın olarak goumlruumllmektedir
Yetişkin yaşamında depresyona olan yatkınlığın ccedilocukken anneyle kurulan ilişkide kayıplar aksamalar
ilişkili olduğu ileri suumlruumllmektedir (44) Ebeveyn kaybı ise madde kullanımına zemin hazırlayan risk
faktoumlrleri arasındadır (45) Ccedilalışmamızda hastaların yarıdan fazlası kuumlccediluumlk yaşta aile iccedilerisinde bir
kayıp yaşamış ve kayıp yaşayan bağımlı hastalarda yaşamayanlara goumlre depresif belirti duumlzeyleri
daha yuumlksek bulunmuştur Erken ccedilocukluk doumlnemindeki kayıp yaşantısının depresif belirtiler
geliştirmeye karşı daha duyarlı hale getirdiği saptanmıştır (46)
Madde bağımlıları arasında ccediloğul madde kullanımı sıktır (36) Ccedilalışmamıza katılan hastalarda da
ccediloğul madde kullanım oranı daha yuumlksektir Kullanılan madde tuumlruuml sayısı ile depresif belirti duumlzeyi
arasında pozitif youmlnde ilişki olduğu bildirilmiştir (47) Ccedilalışmamızda da ccediloğul madde kullanan
hastalarda depresif belirti oranı daha yuumlksektir ancak bu durum istatistiksel olarak anlamlı duumlzeyde
bulunmamıştır
Alkol madde bağımlılığında remisyon ve relaps bağımlılığın doğal gidişini belirleyen iki temel suumlreccediltir
Alkol madde bağımlısı hastaların yarısından fazlasının arındırma tedavisi sonrası relaps yaşadıkları
bu relapsların sıklıkla olumsuz duygusal durumların tetiklediği depresyon anksiyete gibi bozukluklar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
nedeni ile meydana geldiği goumlruumllmuumlştuumlr (4849) Ancak alkol madde kullanım bozukluğuna eşlik eden
psikiyatrik bozukluklar bağımlılığın tanı gidiş ve tedavisini guumlccedilleştirmekte tedaviyi bırakma sıklığını
arttırmaktadır (50) Oumlzellikle eşlik eden depresif belirtiler bağımlılıkta var olan sorunların şiddetini
arttırmaktadır (51) Alkolizmde goumlzlenen relapsların genel olarak depresif belirtiler eşliğinde geliştiğini
ileri suumlruumllmuumlştuumlr (51) Bizim ccedilalışmamızda da depresif belirtileri yuumlksek olan kişilerde hastanede yatış
sayısının daha fazla olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Bu durum madde kullanımına depresyonun eşlik etmesi ile
tedavi arayışı sıklığının arttığını duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr Choi ve Jeong (52) ccedilalışmalarında depresif alkol
bağımlılarında yatışların arttığından soumlz etmişlerdir Alkol bağımlılarında depresif duygu durumun
ruminatif duumlşuumlnce yapısını desteklediğini bu duumlşuumlncenin maladaptif bir şekilde bireyi sorunlarına
ccediloumlzuumlm bulmaktan uzaklaştırdığı ve tedavi suumlrecinin olumsuz etkilendiğini duumlşuumlnuumllmektedir (5354)
Bağımlılık davranışında kişiliğin roluuml vurgulansa da yatkınlığı belirleyen oumlzguumll bir kişilik yapısı
tanımlanmamıştır Ancak bağımlı guumlvensiz engellenme eşiği duumlşuumlk kişilerde madde kullanım
bozukluklarına sık rastlandığı belirtilmiştir (55) Ccedilalışmamızda ise depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanlarının daha yuumlksek işbirliği yapma ve kendini aşma puanlarının
daha duumlşuumlk olduğu belirlenmiştir Zarardan kaccedilınma sıklıkla psikiyatrik bozukluklarda goumlruumllen bir
oumlzelliktir (56) Zarardan kaccedilınan bireyler gelecekte olabilecek sorunlar iccedilin koumltuumlmser endişeler
belirsizlik korkusu gibi pasif kaccedilınma davranışları goumlsteren kişiler olarak tanımlanmakta ve bu kişilerin
depresyon geliştirme olasılıklarının yuumlksek olduğu belirtilmektedir (3357) Yuumlksek zarardan
kaccedilınmanın yanı sıra duumlşuumlk işbirliği yapma da depresyona yatkınlığı arttırmaktadır (57) Depresyon
tanılı hastalardan elde edilen bu sonuccedillar ccedilalışma bulgularımız ile uyumlu goumlruumlnmekle birlikte kendini
aşma boyutunda farklılık goumlstermektedir Kendini aşma olgunluk goumlstergesidir Ccedilevre ile ilgili
farkındalık ve hayata daha geniş bir accedilıdan bakış accedilısı sağlar Bazı araştırma sonuccedillarında
depresyonlu hastaların kendini aşma puanlarının yuumlksek bulunması ccedilalışma bulgularımız ile
ccedilelişmektedir Bizim ccedilalışmamızda kendini aşma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır Bu sonuccedil bize oumlrneklem
grubunun alkol madde bağımlılarından seccedililmiş olmasının buna neden olduğunu duumlşuumlnduumlrmektedir
Reedsrsquoin teorisine goumlre psikolojik iyilik hali ile kendini aşma arasında doğrusal bir ilişki vardır Yazında
alkol madde bağımlılarında psikolojik iyilik halinde azalmanın kendini aşma da yetersizliğe neden
olduğu bildirilmiştir (5859) Kendini aşma kendini unutma kişilerarası oumlzdeşim ve manevi kabulden
oluşmaktadır ve kendini aşan bireyler yaratıcı bencil olmayan manevi duyguları olan idealist
bireylerdir (34) Cloninger klinik ccedilalışmalarda duumlşuumlk kendini aşmanın şizoid ve duumlrtuumlsel kişiliklerle
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
bağlantılı olduğunu goumlstermiştir (60) Bu doğrultuda bağımlı hastalarda yaygın olarak goumlruumllen depresif
belirtilerin hastaların yuumlksek duumlzey zarardan kaccedilınma duumlşuumlk duumlzey iş birliği yapma kendini aşma
oumlzellikleriyle ilişkili olabileceği duumlşuumlnuumllebilir
Temeli bebeklik doumlneminde oluşan bağlanma biccedilimi bireyin kişilik gelişiminde davranışlarında ve ruh
sağlığında buumlyuumlk bir oumlneme sahiptir (60) Yapılan ccedilalışmalar bağlanma biccedilimi ile riskli davranışlar
arasında ilişki olduğunu ortaya koymuştur (61) Genellikle kaygılı bağlanma anksiyete ve depresyonla
ilişkilendirilirken kaccedilıngan bağlanma dışavurum bozuklukları oumlzellikle de davranım bozukluklarıyla
ilişkilendirilmiştir (62) Bağlanma biccedilimi ile madde kullanımı arasındaki ilişkiyi araştıran ccedilalışmalara
bakıldığında madde kullanımının guumlvensiz bağlanma ile ilişkili olduğu goumlsterilmiştir (11126063)
Ebeveynleri ile guumlvenli bağlanma geliştiremeyenlerin madde kullanma eğilimleri artmaktadır (61)
Madde kullanan ergenlerle yapılan bir ccedilalışmada guumlvensiz bağlanma geliştirmişlerde madde kullanım
oranının yuumlksek olduğunu goumlstermektedir (60) Bununla birlikte ccedilalışmamızda depresif belirti duumlzeyi
duumlşuumlk hastalarda kaccedilınan bağlanmanın daha yuumlksek olduğu belirlenmiştir Kaccedilınmacı bağlanmada
bireylerin sorunlardan ve ccediloumlzuumlm arayışlarından kaccedilındıkları goumlruumllmektedir (7) Bu sonuccedil bize depresif
belirtileri olan hastaların sorunlar karşısında daha fazla ccediloumlzuumlm arayışı iccedilinde olduklarını
duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr
Ccedilalışmamızın bazı kısıtlılıkları bulunmaktadır En oumlnemli kısıtlılık ccedilalışmanın kesitsel bir ccedilalışma
olmasıdır Depresif belirti ve mizaccedil- karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri arasındaki ilişkinin
belirlenmesinde daha kesin sonuccedillar elde edebilmek iccedilin yapılacak bir takip ccedilalışmasının sonuccedilları
daha değerli olabilir Ccedilalışmada alkolmadde bağımlılarında depresif belirti goumlsterme durumları mizaccedil-
karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri accedilısından değerlendirilmiştir Diğer bir kısıtlılık ccedilalışmamızda
kullandığımız oumllccedileklerin oumlz bildirim oumllccedilekleri olmasıdır Bu oumllccedilekler kişinin beyanına dayalı oldukları
iccedilin her zaman doğru yanıt alınmayabilmekte katılımcı sosyal ccedilevresi ve kuumlltuumlrel oumlzelliklerine goumlre
farklı bakış accedilıları geliştirebilmektedir Ccedilalışmamız alkol-madde bağımlısı hasta grubunda
depresyonun kişilik ve bağlanma ilişkisini araştırmış ilk ccedilalışma olmasından dolayı klinik literatuumlre
oumlnemli katkısı olacağı kanısındayız
Tuumlm bu kısıtlılıklara rağmen elde edilen bulgular madde bağımlılarında depresyonun dikkate alınması
gereken oumlnemli bir sorun olduğunu goumlstermektedir Ccedilalışmamız bazı demografik kişilik ve bağlanma
oumlzelliklerinin hastaların depresyon duumlzeylerini etkilediğini ortaya koymuştur Bulgularımıza dayanarak
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
hastalardaki eşlik eden depresif belirtilerin tedavi edilmesi kadar bu sorunlara yatkınlık yaratan kişilik
ve bağlanma oumlzelliklerinin de ele alınmasının uzun suumlreli bağımlılık tedavisinde yararlı olabileceği
duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr
KAYNAKLAR
1 Driessen M Veltrup C Wetterling T John U Dilling H Axis I and axis II comorbidity in alcohol
dependence and the two types of alcoholism Alcohol Clin Exp Res 19982277ndash86
2 Fridrici C Leichsenring-Driessen C Driessen M Wingenfeld K Kremer G Beblo T The
individualized alcohol Stroop task no attentional bias toward personalized stimuli in alcohol-
dependents Psychol Addict Behav 2013 27 62ndash70
3 Foulds JA Douglas Sellman J Adamson SJ Boden JM Mulder RT Joyce PR Depression
outcome in alcohol dependent patients an evaluation of the role of independent and
substance-induced depression and other predictors J Affect Disord 2015 15503-10
4 Lubman DL Allen NB Rogers N Cementon E Bonomo Y The impact of co-occurring mood
and anxiety disorders among substance-abusing youth J Affect Disord 2007103105-12
5 Bottonari KA Roberts JE Kelly MAR Kashdan TB Ciesla JA A prospective investigation of
the impact of attachment style on stress generation among clinically depressed
individuals Behav Res ampTher 200745179ndash188
6 Rholes WS Simpson JA Kohn JL Wilson CL Martin AM Tran S Kashy DA Attachment
orientations and depression a longitudinal study of new parents J Pers Soc Psychol 2011
100567-86
7 Bartholomew K Horowitz LM Attachment styles among young adults a test of a four-category
model J Pers Soc Psychol 1991 61226-44
8 Hazan C Shaver PRRomantic love conceptualized as an attachment process Journal of
Pers Soc Psychol 1987 52 511ndash524
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
9 Abdul Kadir NB Bifulco A Insecure attachment style as a vulnerability factor for depression
recent findings in a community-based study of Malay single and married mothers Psychiatry
Res 2013210919-24
10 Khantzian EJ Treating addiction as a human process Lanham Jason Aronson2007 Books
11 Wyrzykowska E Głogowska K Mickiewicz K Attachment relationships
among alcohol dependent persons Alcoholism and Drug Addiction 2014 27 145-161
12 Wedekind D Bandelow B Heitmann S Havemann-Reinecke U Engel KR Huether G
Attachment style anxiety coping and personality-styles in withdrawn alcohol addicted
inpatients Subst Abuse Treat Prev Policy 2013 8 1
13 Thorberg FA Young RM Sullivan KA Lyvers M Hurst CP Connor JP Feeney GFX
Alexithymia in alcohol dependent patients is partially mediated by alcohol expectancy Drug
Alcohol Depend 2011116238ndash241
14 Wilkinson RB Mulcahy R Attachment and interpersonal relationships in postnatal depression
J Reprod Infant Psychol 201028 252ndash265
15 Troxel WM Cyranowski JM Hall M Frank E Buysse DJ Attachment anxiety relationship
context and sleep in women with recurrent major depression Psychosom Med 2007 69692ndash
699
16 Conradi HJ de Jonge P Recurrent depression and the role of adult attachment A prospective
and a retrospective study J Affect Disord 200911693ndash99
17 Cloninger CR Sigvardsson S Bohman M Childhood personality predicts alcohol abuse in
young adults Alcohol Clin Exp Res 1988 12 494-505
18 Eysenck HJ Eysenck SBG Manual of the Eysenck Personality Questionnaire London
Hodder and Stoughton1975
19 Shin SH Hong HG Jeon SM Personality and alcohol use The role of impulsivity Addict
Behav 201237102-7
20 Pennay A Cameron J Reichert T Strickland H Lee NK Hall K et al
A systematic review of interventions for co-occurring substance use disorder and borderline
personality disorder J Subst Abuse Treat 201141363-73
21 Hemphill JF Hare RD Wong S Psychopathy and recidivism A review Legal Crımınol Psych
1998 3 139-170
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
22 Porter S Woodworth M lsquoIm sorry I did ithellip but he started itrsquo A comparison of the official and
self-reported homicide descriptions of psychopaths and nonpsychopathsrdquo Law Hum Behav
2007 31 91-107
23 Hare RD Manual for the Revised Psychopathy Checklist (2nd ed) Toronto Canada Multi-
Health Systems 2003
24 Vergeacutes A Jackson KM Bucholz KK Trull TJ Lane SP Sher KJ Personality disorders and the
persistence of substance use disorders A reanalysis of published NESARC findings J
Abnorm Psychol 2014123 809-20
25 Griffith JW Zinbarg RE Craske MG Mineka S Rose RD Waters AM et al Neuroticism as a
common dimension in the internalizing disorders Psychol Med 201040 1125ndash1136
26 Noteboom A Beekman ATF Vogelzangs N Pennin B WJH Personality and social support
as predictors of first and recurrent episodes of depression J Affect Disord 2016 190 156ndash
161
27 Najt P Fusar-Poli P Brambilla P Co-occurring mental and substance abuse disorders a
review on the potential predictors and clinical outcomes J Psychiatr Res 2011 186 159ndash164
28 Dagher RK Green KM Does depression and substance abuse co-morbidity affect
socioeconomic status Evidence from a prospective study of urban African Americans J
Psychiatr Res 2015 225 115-121
29 Beck AT Ward CH Mendelson M Mock J Erbaugh J An inventory for measuring depression
Arch Gen Psychiatry 19614561-71
30 Hisli N Beck Depresyon Envanterinin geccedilerliliği uumlzerine bir ccedilalışma Turk J Psychol
19886118-22
31 Brennan KA Shaver P R Attachment styles and personality disorders Their connections to
each other and to parental divorce parental death and perceptions of parental caregiving J
Pers 1998 66 835-878
32 Suumlmer N Guumlngoumlr D Yetişkin bağlanma stilleri oumllccedileklerinin Tuumlrk oumlrneklemi uumlzerinde
psikometrik değerlendirmesi ve kuumlltuumlrlerarası bir karşılaştırma Turk J Psychol 1999 14 71-
109
33 Cloninger CR Svrakic DM Przybeck TR A psychobiological model of temperament and
character Arch Gen Psychiatry 1993 50 975-990
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
34 Koumlse S Sayar K Ak İ Aydın N Kalelioğlu Uuml Kırpınar İ et al Turkish version of the
Temperament and Character Inventory (TCI) Reliability validity and factorial structure Bull
Clin Psychopharmacol 200414107-131
35 Guumlleccedil MY Elbay RY Şayakccedilı S Meteris H Hariri AG Tezcan AE Yatan psikiyatri
hastalarında madde kullanımı ve hastalıklara goumlre dağılımı Retrospektif bir ccedilalışma Duumlşuumlnen
Adam 2010 23166-173
36 Enez-Darccedilın A Nurmedov S Noyan CO Yılmaz O Dilbaz N Oumlzel Bir Bağımlılık Merkezinde
Yatarak Tedavi Goumlren Hastalarda Psikiyatrik Eş Tanının Bağımlılığın Seyri ile İlişkisi Duumlşuumlnen
Adam 2015 28196-203
37 Oumlner H Tamam L Levent BA Oumlner S Alkol bağımlılığı olan yatan hastalarda Eksen I ve
Eksen II eş tanılarının değerlendirilmesi Klin Psikofarmakol Bul 200212 14-22
38 İnce A Doğruer Z Tuumlrkccedilapar MH Erken ve geccedil başlangıccedillı erkek alkol bağımlılarında
sosyodemografik klinik ve psikopatolojik oumlzelliklerin karşılaştırılması Klin Psikiyatr Derg 2002
5 82-91
39 Yaşar RM Depresyonun kadınlaşması Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
2007172251-281
40 Clark DB Cornelius JR Kirisci L Tarter RE Childhood risk categories for adolescent
substance involvement a general liability typology Drug Alcohol Depend 2005 77 13ndash21
41 Guumlltekin BK Ruhsal Bozuklukların Oumlnlenmesi Kavramsal Ccedilerccedileve ve Sınıflandırma
Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 20102583594
42 Evren C Oumlgel K Alkolmadde bağımlılarında dissosiyatif belirtiler ve ccedilocukluk ccedilağı travması
depresyon anksiyete ve alkolmadde kullanımı ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 2003 430-
37
43 Alikaşifoğlu M Madde kullanımı risk faktoumlrleri ve koruyucu faktoumlrler Adolesan Sağlığı
Sempozyum Dizisi 200543 73-83
44 Tuumlzuumln O Sayar K Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji Duumlşuumlnen Adam 20061924-39
45 Akfert SK Ccedilakıcı E Ccedilakıcı M Uumlniversite oumlğrencilerinde sigara-alkol kullanımı ve aile sorunları
ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 20091040-47
46 Slavich GM Monroe SM Gotlib IH Early parental loss and depression history Associations
with recent life stress in major depressive disorder J Psychiatr Res 201145 1146-1152
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
47 Westermeyer J Wahmanholm K Thuras P Effects of childhood physical abuse on course and
severity of substance abuse Am J Addict 2001 10101-110
48 Yılmaz A Can Y Bozkurt M Evren C Alkol ve Madde Bağımlılığında Remisyon ve
Depreşme Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 2014 6 243-256
49 Hiremath P Naregal P Chendake M Mohite VR Factors affecting alcohol relapse among
alcoholic clients at Tertiary care Hospital IJAR 2015 5784-786
50 Weich L Pienaar W Occurrence of comorbid substance use disorders among acute
psychiatric inpatients at Stikland Hospital in the Western Cape South Africa Afr J Psychiatry
(Johannesbg) 2009 12 213-217
51 Greenfield SF Weiss RD Muenz LR Vagge LM Kelly JF Bello LR et al The effect of
depression on return to drinking Arch Gen Psychiatry 1998 55 259-265
52 Choi BY Jeong HCrelationship between alcohol dependence and depression of alcohol
dependent ınpatients IJBSBT 2015 7 375-382
53 Ekinci O Arman AR Melek I Bez Y Berkem M The phenomenology of autistic regression
Subtypes and associated factors ECAP 20122123ndash29
54 Janowsky DS Fawcett J Meszaros K Verheul R Core heritable personality characteristics
and relapse in alcoholics Alcohol Clin Exp Res 2001 2594-98
55 İbiloğlu AO Ccediliccedilek U Kalkan E Nikotin bağımlılığında mizaccedil klinik ve demografik oumlzellikler
Literatuumlr Sempozyum 2014133-39
56 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Turk J Psychol 2012 27 21-30
57 Hansenne M Reggers J Pinto E Kjiri K Ajamier A Ansseau M Temperament and character
inventory (TCI) and depression J Psychiatric Res 1999 33 31-36
58 Diacuteaz LP Alba H Sanchez IM Vulnerability to alcohol consumption spiritual transcendence
and psychosocial well-being test of a theory Rev Latino-Am Enfermagem 2016242702
59 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Tuumlrk Psikoloji Dergisi 2012 27 21-30
60 Coumlmert IT Oumlgel K Madde kullanan ergenlerin bağlanma stilleri Addicta 2014 1 9-40
61 Morsuumlnbuumll Uuml Attachment and risk taking are they interrelated IJoSS 20094 233-7
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
62 Kesebir S Oumlzdoğan KS Uumlstuumlndağ MF Bağlanma ve psikopatoloji Psikiyatride Guumlncel
Yaklaşımlar 20113 321-42
63 Kassel JD Wardle M Roberts JE Adult attachment security and college student substance
use Addict Behav 2007 32 1164-1176
Tablo 1 Hastaların demografik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Cinsiyet
Kadın
Erkek
8 (119)
59 (881)
42 (189)
180 (811)
118 004
Medeni durum
Evli
Boşanmış
Bekar
34 (50)
29 (44)
4 (6)
107 (48)
88 (40)
25 (12)
166 gt005
Eğitim duumlzeyi
Okur yazar
İlkoumlğretim
Ortaoumlğretim
Lise
Yuumlksekokulfakuumllte
4 (6)
11 (164)
18 (269)
26 (388)
8 (119)
2 (09)
30 (135)
50 (225)
75 (338)
65 (293)
1358 0009
Aile uumlyelerinde ruhsal hastalık varlığı
Evet
Hayır
2 (3)
65 (97)
45 (203)
177 (797)
1129 0001
Aile uumlyelerinde alkol ya da madde
kullanımı
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Yok
Var
45 (672)
22 (328)
93 (435)
121 (565)
1523 0002
Kayıp yaşama
Yok
Var
31 (463)
36 (537)
77 (347)
145 (653)
295 005
Şiddete maruz kalma
Yok
Var
25 (373)
40 (607)
88 (396)
136 (624)
1157 0009
Tablo 2 Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Madde kullanma biccedilimi
Sadece madde kullanan
Sadece alkol kullanan
Alkol-madde birlikte kullanan
6 (8)
28 (43)
33 (49)
18 (8)
80 (36)
124 (56)
091 gt005
Madde kullanma suumlresi
3 aydan az
4 ay-1 yıl
1-5 yıl
5 yıldan fazla
2 (6)
11 (28)
14 (35)
12 (31)
21 (14)
29 (19)
42 (28)
59 (39)
442 gt005
Madde kullanma nedenleri
Popuumller olmak
Problemlerden kaccedilmak
Merak
Guumlveni arttırmak
Ben bağımlı olmam
Keyif almak
1 (24)
9 (22)
17 (415)
2 (49)
4 (98)
8 (195)
18 (119)
43 (285)
37 (245)
9 (6)
6 (4)
38 (252)
930 0041
Madde kullanma nedeni ile
hastaneye yatış sayısı
1 yatış
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Hastaların bağlanma oumlzelliklerine goumlre depresyon duumlzeylerinin karşılaştırılması
Hastaların BDOuml kesme puanına goumlre YİYErsquoden aldıkları puanlar karşılaştırılmış ve yapılan t testinde
hastaların kaccedilıngan bağlanma puanları arasında ise anlamlı duumlzeyde farklılık olduğu belirlenmiştir
(t=220 p=004) Depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olanlarda kaccedilıngan bağlanma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır
(tablo4)
TARTIŞMA
Son yıllarda uumllkemizde madde kullanımı nedeni ile tedavi başvurusunda bulunan hastalarla yapılan
ccedilalışmalarda hastaların ccediloğunluğunun erkek genccedil erişkin bekacircr ya da ayrılmış bir işte ccedilalışmayan
ya da duumlzensiz ccedilalışan ve eğitim yılı yuumlksek bireyler olduğu bildirilmiştir (3536) Bizim ccedilalışma
grubumuzu oluşturan hastaların da genel olarak benzer demografik oumlzelliklere sahip oldukları
belirlenmiştir
Yapılan ccedilalışmalar madde kullanım bozukluklarının diğer psikiyatrik bozukluklarla bir arada goumlruumllme
oranının bir hayli yuumlksek olduğunu ortaya koymaktadır (2336) Depresyon madde kullanım
bozukluklarına sıklıkla eşlik eden ruhsal sorunlardan biridir (3637) Alkol veya madde bağımlılarındaki
psikiyatrik komorbiditeye youmlnelik yapılan ccedilalışmalarda madde bağımlılığı olan hastaların 192 ila
79rsquounda depresif bozuklukların goumlruumllduumlğuuml bildirilmektedir (436-38) Alkol bağımlıları ile yapılan bir
başka araştırmada yaşam boyu majoumlr depresyon sıklığı 35 olarak belirtilmiştir (37) Bizim
ccedilalışmamıza katılan hastaların 768rsquoinde depresif belirti duumlzeyi yuumlksek bulunmuştur Bu sonuccedil
bağımlı hastalarda depresif belirtilerin bir hayli yaygın olduğunu desteklemektedir
Darccedilın ve arkadaşlarının (36) yatarak tedavi goumlren bağımlı hastalarla yaptığı ccedilalışmada Eksen I ya da
Eksen II ek tanının varlığına goumlre hastaların yaşının medeni durumunun ve eğitim suumlresinin
değişmediğini belirtmiştir Bizim ccedilalışmamızda da yaş ve medeni duruma goumlre hastaların depresyon
oranları arasında anlamlı bir farklılık bulunmazken cinsiyet ve eğitim duumlzeyinin hastaların depresif
belirti duumlzeylerinde anlamlı farklılığa yol accediltığı belirlenmiştir Ccedilalışmamıza goumlre erkeklerde depresif
belirti duumlzeyi anlamlı duumlzeyde daha yuumlksektir Depresyonun genel popuumllasyonda kadınlarda daha
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
yaygın goumlruumllduumlğuuml (39) bilinmekle birlikte ccedilalışma grubumuzu oluşturan hastalar iccedilinde kadın oranının
bir hayli duumlşuumlk olmasının bu sonucu ortaya ccedilıkarmış olabileceği duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr Ccedilalışmamızda eğitim
duumlzeyinin de hastalardaki depresif belirti oranlarını etkilediği ve genel olarak eğitim duumlzeyi yuumlkseldikccedile
depresyon goumlruumllme oranının arttığı belirlenmiştir
Ailede ruhsal hastalık madde kullanımı iccedilin risk faktoumlrleri arasında yer almaktadır (40) Ccedilalışmamıza
goumlre her doumlrt hastadan biri ruhsal bir hastalık nedeni ile tedavi goumlrmuumlş bir aile uumlyesine sahiptir Aile
uumlyelerinde ruhsal hastalığın bulunması hastalarda depresif belirti oranını yuumlkseltmektedir Yazında
ebeveyn ruhsal hastalıklarının yaşamın ileri doumlnemlerinde ve sonraki kuşaklarda anksiyete ve
depresyona yol accediltığı belirtilmektedir (41)
Mevcut ccedilalışmalar madde kullananların diğer aile uumlyelerinde madde kullanım yaygınlığının yuumlksek
olduğunu goumlstermektedir (4243) Bizim sonuccedillarımız da bu youmlnde olup her iki hastadan birinin
ailesinde alkol madde ya da her ikisini de kullanan bir kişi bulunmaktadır Ccedilalışmamıza goumlre ailedeki
madde kullanım durumu bağımlı hastalardaki depresif belirti goumlruumllme oranını etkilemekte ve ailesinde
madde kullanımı olan hastalarda depresif belirtiler daha yaygın olarak goumlruumllmektedir
Yetişkin yaşamında depresyona olan yatkınlığın ccedilocukken anneyle kurulan ilişkide kayıplar aksamalar
ilişkili olduğu ileri suumlruumllmektedir (44) Ebeveyn kaybı ise madde kullanımına zemin hazırlayan risk
faktoumlrleri arasındadır (45) Ccedilalışmamızda hastaların yarıdan fazlası kuumlccediluumlk yaşta aile iccedilerisinde bir
kayıp yaşamış ve kayıp yaşayan bağımlı hastalarda yaşamayanlara goumlre depresif belirti duumlzeyleri
daha yuumlksek bulunmuştur Erken ccedilocukluk doumlnemindeki kayıp yaşantısının depresif belirtiler
geliştirmeye karşı daha duyarlı hale getirdiği saptanmıştır (46)
Madde bağımlıları arasında ccediloğul madde kullanımı sıktır (36) Ccedilalışmamıza katılan hastalarda da
ccediloğul madde kullanım oranı daha yuumlksektir Kullanılan madde tuumlruuml sayısı ile depresif belirti duumlzeyi
arasında pozitif youmlnde ilişki olduğu bildirilmiştir (47) Ccedilalışmamızda da ccediloğul madde kullanan
hastalarda depresif belirti oranı daha yuumlksektir ancak bu durum istatistiksel olarak anlamlı duumlzeyde
bulunmamıştır
Alkol madde bağımlılığında remisyon ve relaps bağımlılığın doğal gidişini belirleyen iki temel suumlreccediltir
Alkol madde bağımlısı hastaların yarısından fazlasının arındırma tedavisi sonrası relaps yaşadıkları
bu relapsların sıklıkla olumsuz duygusal durumların tetiklediği depresyon anksiyete gibi bozukluklar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
nedeni ile meydana geldiği goumlruumllmuumlştuumlr (4849) Ancak alkol madde kullanım bozukluğuna eşlik eden
psikiyatrik bozukluklar bağımlılığın tanı gidiş ve tedavisini guumlccedilleştirmekte tedaviyi bırakma sıklığını
arttırmaktadır (50) Oumlzellikle eşlik eden depresif belirtiler bağımlılıkta var olan sorunların şiddetini
arttırmaktadır (51) Alkolizmde goumlzlenen relapsların genel olarak depresif belirtiler eşliğinde geliştiğini
ileri suumlruumllmuumlştuumlr (51) Bizim ccedilalışmamızda da depresif belirtileri yuumlksek olan kişilerde hastanede yatış
sayısının daha fazla olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Bu durum madde kullanımına depresyonun eşlik etmesi ile
tedavi arayışı sıklığının arttığını duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr Choi ve Jeong (52) ccedilalışmalarında depresif alkol
bağımlılarında yatışların arttığından soumlz etmişlerdir Alkol bağımlılarında depresif duygu durumun
ruminatif duumlşuumlnce yapısını desteklediğini bu duumlşuumlncenin maladaptif bir şekilde bireyi sorunlarına
ccediloumlzuumlm bulmaktan uzaklaştırdığı ve tedavi suumlrecinin olumsuz etkilendiğini duumlşuumlnuumllmektedir (5354)
Bağımlılık davranışında kişiliğin roluuml vurgulansa da yatkınlığı belirleyen oumlzguumll bir kişilik yapısı
tanımlanmamıştır Ancak bağımlı guumlvensiz engellenme eşiği duumlşuumlk kişilerde madde kullanım
bozukluklarına sık rastlandığı belirtilmiştir (55) Ccedilalışmamızda ise depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanlarının daha yuumlksek işbirliği yapma ve kendini aşma puanlarının
daha duumlşuumlk olduğu belirlenmiştir Zarardan kaccedilınma sıklıkla psikiyatrik bozukluklarda goumlruumllen bir
oumlzelliktir (56) Zarardan kaccedilınan bireyler gelecekte olabilecek sorunlar iccedilin koumltuumlmser endişeler
belirsizlik korkusu gibi pasif kaccedilınma davranışları goumlsteren kişiler olarak tanımlanmakta ve bu kişilerin
depresyon geliştirme olasılıklarının yuumlksek olduğu belirtilmektedir (3357) Yuumlksek zarardan
kaccedilınmanın yanı sıra duumlşuumlk işbirliği yapma da depresyona yatkınlığı arttırmaktadır (57) Depresyon
tanılı hastalardan elde edilen bu sonuccedillar ccedilalışma bulgularımız ile uyumlu goumlruumlnmekle birlikte kendini
aşma boyutunda farklılık goumlstermektedir Kendini aşma olgunluk goumlstergesidir Ccedilevre ile ilgili
farkındalık ve hayata daha geniş bir accedilıdan bakış accedilısı sağlar Bazı araştırma sonuccedillarında
depresyonlu hastaların kendini aşma puanlarının yuumlksek bulunması ccedilalışma bulgularımız ile
ccedilelişmektedir Bizim ccedilalışmamızda kendini aşma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır Bu sonuccedil bize oumlrneklem
grubunun alkol madde bağımlılarından seccedililmiş olmasının buna neden olduğunu duumlşuumlnduumlrmektedir
Reedsrsquoin teorisine goumlre psikolojik iyilik hali ile kendini aşma arasında doğrusal bir ilişki vardır Yazında
alkol madde bağımlılarında psikolojik iyilik halinde azalmanın kendini aşma da yetersizliğe neden
olduğu bildirilmiştir (5859) Kendini aşma kendini unutma kişilerarası oumlzdeşim ve manevi kabulden
oluşmaktadır ve kendini aşan bireyler yaratıcı bencil olmayan manevi duyguları olan idealist
bireylerdir (34) Cloninger klinik ccedilalışmalarda duumlşuumlk kendini aşmanın şizoid ve duumlrtuumlsel kişiliklerle
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
bağlantılı olduğunu goumlstermiştir (60) Bu doğrultuda bağımlı hastalarda yaygın olarak goumlruumllen depresif
belirtilerin hastaların yuumlksek duumlzey zarardan kaccedilınma duumlşuumlk duumlzey iş birliği yapma kendini aşma
oumlzellikleriyle ilişkili olabileceği duumlşuumlnuumllebilir
Temeli bebeklik doumlneminde oluşan bağlanma biccedilimi bireyin kişilik gelişiminde davranışlarında ve ruh
sağlığında buumlyuumlk bir oumlneme sahiptir (60) Yapılan ccedilalışmalar bağlanma biccedilimi ile riskli davranışlar
arasında ilişki olduğunu ortaya koymuştur (61) Genellikle kaygılı bağlanma anksiyete ve depresyonla
ilişkilendirilirken kaccedilıngan bağlanma dışavurum bozuklukları oumlzellikle de davranım bozukluklarıyla
ilişkilendirilmiştir (62) Bağlanma biccedilimi ile madde kullanımı arasındaki ilişkiyi araştıran ccedilalışmalara
bakıldığında madde kullanımının guumlvensiz bağlanma ile ilişkili olduğu goumlsterilmiştir (11126063)
Ebeveynleri ile guumlvenli bağlanma geliştiremeyenlerin madde kullanma eğilimleri artmaktadır (61)
Madde kullanan ergenlerle yapılan bir ccedilalışmada guumlvensiz bağlanma geliştirmişlerde madde kullanım
oranının yuumlksek olduğunu goumlstermektedir (60) Bununla birlikte ccedilalışmamızda depresif belirti duumlzeyi
duumlşuumlk hastalarda kaccedilınan bağlanmanın daha yuumlksek olduğu belirlenmiştir Kaccedilınmacı bağlanmada
bireylerin sorunlardan ve ccediloumlzuumlm arayışlarından kaccedilındıkları goumlruumllmektedir (7) Bu sonuccedil bize depresif
belirtileri olan hastaların sorunlar karşısında daha fazla ccediloumlzuumlm arayışı iccedilinde olduklarını
duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr
Ccedilalışmamızın bazı kısıtlılıkları bulunmaktadır En oumlnemli kısıtlılık ccedilalışmanın kesitsel bir ccedilalışma
olmasıdır Depresif belirti ve mizaccedil- karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri arasındaki ilişkinin
belirlenmesinde daha kesin sonuccedillar elde edebilmek iccedilin yapılacak bir takip ccedilalışmasının sonuccedilları
daha değerli olabilir Ccedilalışmada alkolmadde bağımlılarında depresif belirti goumlsterme durumları mizaccedil-
karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri accedilısından değerlendirilmiştir Diğer bir kısıtlılık ccedilalışmamızda
kullandığımız oumllccedileklerin oumlz bildirim oumllccedilekleri olmasıdır Bu oumllccedilekler kişinin beyanına dayalı oldukları
iccedilin her zaman doğru yanıt alınmayabilmekte katılımcı sosyal ccedilevresi ve kuumlltuumlrel oumlzelliklerine goumlre
farklı bakış accedilıları geliştirebilmektedir Ccedilalışmamız alkol-madde bağımlısı hasta grubunda
depresyonun kişilik ve bağlanma ilişkisini araştırmış ilk ccedilalışma olmasından dolayı klinik literatuumlre
oumlnemli katkısı olacağı kanısındayız
Tuumlm bu kısıtlılıklara rağmen elde edilen bulgular madde bağımlılarında depresyonun dikkate alınması
gereken oumlnemli bir sorun olduğunu goumlstermektedir Ccedilalışmamız bazı demografik kişilik ve bağlanma
oumlzelliklerinin hastaların depresyon duumlzeylerini etkilediğini ortaya koymuştur Bulgularımıza dayanarak
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
hastalardaki eşlik eden depresif belirtilerin tedavi edilmesi kadar bu sorunlara yatkınlık yaratan kişilik
ve bağlanma oumlzelliklerinin de ele alınmasının uzun suumlreli bağımlılık tedavisinde yararlı olabileceği
duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr
KAYNAKLAR
1 Driessen M Veltrup C Wetterling T John U Dilling H Axis I and axis II comorbidity in alcohol
dependence and the two types of alcoholism Alcohol Clin Exp Res 19982277ndash86
2 Fridrici C Leichsenring-Driessen C Driessen M Wingenfeld K Kremer G Beblo T The
individualized alcohol Stroop task no attentional bias toward personalized stimuli in alcohol-
dependents Psychol Addict Behav 2013 27 62ndash70
3 Foulds JA Douglas Sellman J Adamson SJ Boden JM Mulder RT Joyce PR Depression
outcome in alcohol dependent patients an evaluation of the role of independent and
substance-induced depression and other predictors J Affect Disord 2015 15503-10
4 Lubman DL Allen NB Rogers N Cementon E Bonomo Y The impact of co-occurring mood
and anxiety disorders among substance-abusing youth J Affect Disord 2007103105-12
5 Bottonari KA Roberts JE Kelly MAR Kashdan TB Ciesla JA A prospective investigation of
the impact of attachment style on stress generation among clinically depressed
individuals Behav Res ampTher 200745179ndash188
6 Rholes WS Simpson JA Kohn JL Wilson CL Martin AM Tran S Kashy DA Attachment
orientations and depression a longitudinal study of new parents J Pers Soc Psychol 2011
100567-86
7 Bartholomew K Horowitz LM Attachment styles among young adults a test of a four-category
model J Pers Soc Psychol 1991 61226-44
8 Hazan C Shaver PRRomantic love conceptualized as an attachment process Journal of
Pers Soc Psychol 1987 52 511ndash524
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
9 Abdul Kadir NB Bifulco A Insecure attachment style as a vulnerability factor for depression
recent findings in a community-based study of Malay single and married mothers Psychiatry
Res 2013210919-24
10 Khantzian EJ Treating addiction as a human process Lanham Jason Aronson2007 Books
11 Wyrzykowska E Głogowska K Mickiewicz K Attachment relationships
among alcohol dependent persons Alcoholism and Drug Addiction 2014 27 145-161
12 Wedekind D Bandelow B Heitmann S Havemann-Reinecke U Engel KR Huether G
Attachment style anxiety coping and personality-styles in withdrawn alcohol addicted
inpatients Subst Abuse Treat Prev Policy 2013 8 1
13 Thorberg FA Young RM Sullivan KA Lyvers M Hurst CP Connor JP Feeney GFX
Alexithymia in alcohol dependent patients is partially mediated by alcohol expectancy Drug
Alcohol Depend 2011116238ndash241
14 Wilkinson RB Mulcahy R Attachment and interpersonal relationships in postnatal depression
J Reprod Infant Psychol 201028 252ndash265
15 Troxel WM Cyranowski JM Hall M Frank E Buysse DJ Attachment anxiety relationship
context and sleep in women with recurrent major depression Psychosom Med 2007 69692ndash
699
16 Conradi HJ de Jonge P Recurrent depression and the role of adult attachment A prospective
and a retrospective study J Affect Disord 200911693ndash99
17 Cloninger CR Sigvardsson S Bohman M Childhood personality predicts alcohol abuse in
young adults Alcohol Clin Exp Res 1988 12 494-505
18 Eysenck HJ Eysenck SBG Manual of the Eysenck Personality Questionnaire London
Hodder and Stoughton1975
19 Shin SH Hong HG Jeon SM Personality and alcohol use The role of impulsivity Addict
Behav 201237102-7
20 Pennay A Cameron J Reichert T Strickland H Lee NK Hall K et al
A systematic review of interventions for co-occurring substance use disorder and borderline
personality disorder J Subst Abuse Treat 201141363-73
21 Hemphill JF Hare RD Wong S Psychopathy and recidivism A review Legal Crımınol Psych
1998 3 139-170
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
22 Porter S Woodworth M lsquoIm sorry I did ithellip but he started itrsquo A comparison of the official and
self-reported homicide descriptions of psychopaths and nonpsychopathsrdquo Law Hum Behav
2007 31 91-107
23 Hare RD Manual for the Revised Psychopathy Checklist (2nd ed) Toronto Canada Multi-
Health Systems 2003
24 Vergeacutes A Jackson KM Bucholz KK Trull TJ Lane SP Sher KJ Personality disorders and the
persistence of substance use disorders A reanalysis of published NESARC findings J
Abnorm Psychol 2014123 809-20
25 Griffith JW Zinbarg RE Craske MG Mineka S Rose RD Waters AM et al Neuroticism as a
common dimension in the internalizing disorders Psychol Med 201040 1125ndash1136
26 Noteboom A Beekman ATF Vogelzangs N Pennin B WJH Personality and social support
as predictors of first and recurrent episodes of depression J Affect Disord 2016 190 156ndash
161
27 Najt P Fusar-Poli P Brambilla P Co-occurring mental and substance abuse disorders a
review on the potential predictors and clinical outcomes J Psychiatr Res 2011 186 159ndash164
28 Dagher RK Green KM Does depression and substance abuse co-morbidity affect
socioeconomic status Evidence from a prospective study of urban African Americans J
Psychiatr Res 2015 225 115-121
29 Beck AT Ward CH Mendelson M Mock J Erbaugh J An inventory for measuring depression
Arch Gen Psychiatry 19614561-71
30 Hisli N Beck Depresyon Envanterinin geccedilerliliği uumlzerine bir ccedilalışma Turk J Psychol
19886118-22
31 Brennan KA Shaver P R Attachment styles and personality disorders Their connections to
each other and to parental divorce parental death and perceptions of parental caregiving J
Pers 1998 66 835-878
32 Suumlmer N Guumlngoumlr D Yetişkin bağlanma stilleri oumllccedileklerinin Tuumlrk oumlrneklemi uumlzerinde
psikometrik değerlendirmesi ve kuumlltuumlrlerarası bir karşılaştırma Turk J Psychol 1999 14 71-
109
33 Cloninger CR Svrakic DM Przybeck TR A psychobiological model of temperament and
character Arch Gen Psychiatry 1993 50 975-990
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
34 Koumlse S Sayar K Ak İ Aydın N Kalelioğlu Uuml Kırpınar İ et al Turkish version of the
Temperament and Character Inventory (TCI) Reliability validity and factorial structure Bull
Clin Psychopharmacol 200414107-131
35 Guumlleccedil MY Elbay RY Şayakccedilı S Meteris H Hariri AG Tezcan AE Yatan psikiyatri
hastalarında madde kullanımı ve hastalıklara goumlre dağılımı Retrospektif bir ccedilalışma Duumlşuumlnen
Adam 2010 23166-173
36 Enez-Darccedilın A Nurmedov S Noyan CO Yılmaz O Dilbaz N Oumlzel Bir Bağımlılık Merkezinde
Yatarak Tedavi Goumlren Hastalarda Psikiyatrik Eş Tanının Bağımlılığın Seyri ile İlişkisi Duumlşuumlnen
Adam 2015 28196-203
37 Oumlner H Tamam L Levent BA Oumlner S Alkol bağımlılığı olan yatan hastalarda Eksen I ve
Eksen II eş tanılarının değerlendirilmesi Klin Psikofarmakol Bul 200212 14-22
38 İnce A Doğruer Z Tuumlrkccedilapar MH Erken ve geccedil başlangıccedillı erkek alkol bağımlılarında
sosyodemografik klinik ve psikopatolojik oumlzelliklerin karşılaştırılması Klin Psikiyatr Derg 2002
5 82-91
39 Yaşar RM Depresyonun kadınlaşması Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
2007172251-281
40 Clark DB Cornelius JR Kirisci L Tarter RE Childhood risk categories for adolescent
substance involvement a general liability typology Drug Alcohol Depend 2005 77 13ndash21
41 Guumlltekin BK Ruhsal Bozuklukların Oumlnlenmesi Kavramsal Ccedilerccedileve ve Sınıflandırma
Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 20102583594
42 Evren C Oumlgel K Alkolmadde bağımlılarında dissosiyatif belirtiler ve ccedilocukluk ccedilağı travması
depresyon anksiyete ve alkolmadde kullanımı ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 2003 430-
37
43 Alikaşifoğlu M Madde kullanımı risk faktoumlrleri ve koruyucu faktoumlrler Adolesan Sağlığı
Sempozyum Dizisi 200543 73-83
44 Tuumlzuumln O Sayar K Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji Duumlşuumlnen Adam 20061924-39
45 Akfert SK Ccedilakıcı E Ccedilakıcı M Uumlniversite oumlğrencilerinde sigara-alkol kullanımı ve aile sorunları
ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 20091040-47
46 Slavich GM Monroe SM Gotlib IH Early parental loss and depression history Associations
with recent life stress in major depressive disorder J Psychiatr Res 201145 1146-1152
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
47 Westermeyer J Wahmanholm K Thuras P Effects of childhood physical abuse on course and
severity of substance abuse Am J Addict 2001 10101-110
48 Yılmaz A Can Y Bozkurt M Evren C Alkol ve Madde Bağımlılığında Remisyon ve
Depreşme Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 2014 6 243-256
49 Hiremath P Naregal P Chendake M Mohite VR Factors affecting alcohol relapse among
alcoholic clients at Tertiary care Hospital IJAR 2015 5784-786
50 Weich L Pienaar W Occurrence of comorbid substance use disorders among acute
psychiatric inpatients at Stikland Hospital in the Western Cape South Africa Afr J Psychiatry
(Johannesbg) 2009 12 213-217
51 Greenfield SF Weiss RD Muenz LR Vagge LM Kelly JF Bello LR et al The effect of
depression on return to drinking Arch Gen Psychiatry 1998 55 259-265
52 Choi BY Jeong HCrelationship between alcohol dependence and depression of alcohol
dependent ınpatients IJBSBT 2015 7 375-382
53 Ekinci O Arman AR Melek I Bez Y Berkem M The phenomenology of autistic regression
Subtypes and associated factors ECAP 20122123ndash29
54 Janowsky DS Fawcett J Meszaros K Verheul R Core heritable personality characteristics
and relapse in alcoholics Alcohol Clin Exp Res 2001 2594-98
55 İbiloğlu AO Ccediliccedilek U Kalkan E Nikotin bağımlılığında mizaccedil klinik ve demografik oumlzellikler
Literatuumlr Sempozyum 2014133-39
56 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Turk J Psychol 2012 27 21-30
57 Hansenne M Reggers J Pinto E Kjiri K Ajamier A Ansseau M Temperament and character
inventory (TCI) and depression J Psychiatric Res 1999 33 31-36
58 Diacuteaz LP Alba H Sanchez IM Vulnerability to alcohol consumption spiritual transcendence
and psychosocial well-being test of a theory Rev Latino-Am Enfermagem 2016242702
59 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Tuumlrk Psikoloji Dergisi 2012 27 21-30
60 Coumlmert IT Oumlgel K Madde kullanan ergenlerin bağlanma stilleri Addicta 2014 1 9-40
61 Morsuumlnbuumll Uuml Attachment and risk taking are they interrelated IJoSS 20094 233-7
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
62 Kesebir S Oumlzdoğan KS Uumlstuumlndağ MF Bağlanma ve psikopatoloji Psikiyatride Guumlncel
Yaklaşımlar 20113 321-42
63 Kassel JD Wardle M Roberts JE Adult attachment security and college student substance
use Addict Behav 2007 32 1164-1176
Tablo 1 Hastaların demografik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Cinsiyet
Kadın
Erkek
8 (119)
59 (881)
42 (189)
180 (811)
118 004
Medeni durum
Evli
Boşanmış
Bekar
34 (50)
29 (44)
4 (6)
107 (48)
88 (40)
25 (12)
166 gt005
Eğitim duumlzeyi
Okur yazar
İlkoumlğretim
Ortaoumlğretim
Lise
Yuumlksekokulfakuumllte
4 (6)
11 (164)
18 (269)
26 (388)
8 (119)
2 (09)
30 (135)
50 (225)
75 (338)
65 (293)
1358 0009
Aile uumlyelerinde ruhsal hastalık varlığı
Evet
Hayır
2 (3)
65 (97)
45 (203)
177 (797)
1129 0001
Aile uumlyelerinde alkol ya da madde
kullanımı
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Yok
Var
45 (672)
22 (328)
93 (435)
121 (565)
1523 0002
Kayıp yaşama
Yok
Var
31 (463)
36 (537)
77 (347)
145 (653)
295 005
Şiddete maruz kalma
Yok
Var
25 (373)
40 (607)
88 (396)
136 (624)
1157 0009
Tablo 2 Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Madde kullanma biccedilimi
Sadece madde kullanan
Sadece alkol kullanan
Alkol-madde birlikte kullanan
6 (8)
28 (43)
33 (49)
18 (8)
80 (36)
124 (56)
091 gt005
Madde kullanma suumlresi
3 aydan az
4 ay-1 yıl
1-5 yıl
5 yıldan fazla
2 (6)
11 (28)
14 (35)
12 (31)
21 (14)
29 (19)
42 (28)
59 (39)
442 gt005
Madde kullanma nedenleri
Popuumller olmak
Problemlerden kaccedilmak
Merak
Guumlveni arttırmak
Ben bağımlı olmam
Keyif almak
1 (24)
9 (22)
17 (415)
2 (49)
4 (98)
8 (195)
18 (119)
43 (285)
37 (245)
9 (6)
6 (4)
38 (252)
930 0041
Madde kullanma nedeni ile
hastaneye yatış sayısı
1 yatış
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
yaygın goumlruumllduumlğuuml (39) bilinmekle birlikte ccedilalışma grubumuzu oluşturan hastalar iccedilinde kadın oranının
bir hayli duumlşuumlk olmasının bu sonucu ortaya ccedilıkarmış olabileceği duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr Ccedilalışmamızda eğitim
duumlzeyinin de hastalardaki depresif belirti oranlarını etkilediği ve genel olarak eğitim duumlzeyi yuumlkseldikccedile
depresyon goumlruumllme oranının arttığı belirlenmiştir
Ailede ruhsal hastalık madde kullanımı iccedilin risk faktoumlrleri arasında yer almaktadır (40) Ccedilalışmamıza
goumlre her doumlrt hastadan biri ruhsal bir hastalık nedeni ile tedavi goumlrmuumlş bir aile uumlyesine sahiptir Aile
uumlyelerinde ruhsal hastalığın bulunması hastalarda depresif belirti oranını yuumlkseltmektedir Yazında
ebeveyn ruhsal hastalıklarının yaşamın ileri doumlnemlerinde ve sonraki kuşaklarda anksiyete ve
depresyona yol accediltığı belirtilmektedir (41)
Mevcut ccedilalışmalar madde kullananların diğer aile uumlyelerinde madde kullanım yaygınlığının yuumlksek
olduğunu goumlstermektedir (4243) Bizim sonuccedillarımız da bu youmlnde olup her iki hastadan birinin
ailesinde alkol madde ya da her ikisini de kullanan bir kişi bulunmaktadır Ccedilalışmamıza goumlre ailedeki
madde kullanım durumu bağımlı hastalardaki depresif belirti goumlruumllme oranını etkilemekte ve ailesinde
madde kullanımı olan hastalarda depresif belirtiler daha yaygın olarak goumlruumllmektedir
Yetişkin yaşamında depresyona olan yatkınlığın ccedilocukken anneyle kurulan ilişkide kayıplar aksamalar
ilişkili olduğu ileri suumlruumllmektedir (44) Ebeveyn kaybı ise madde kullanımına zemin hazırlayan risk
faktoumlrleri arasındadır (45) Ccedilalışmamızda hastaların yarıdan fazlası kuumlccediluumlk yaşta aile iccedilerisinde bir
kayıp yaşamış ve kayıp yaşayan bağımlı hastalarda yaşamayanlara goumlre depresif belirti duumlzeyleri
daha yuumlksek bulunmuştur Erken ccedilocukluk doumlnemindeki kayıp yaşantısının depresif belirtiler
geliştirmeye karşı daha duyarlı hale getirdiği saptanmıştır (46)
Madde bağımlıları arasında ccediloğul madde kullanımı sıktır (36) Ccedilalışmamıza katılan hastalarda da
ccediloğul madde kullanım oranı daha yuumlksektir Kullanılan madde tuumlruuml sayısı ile depresif belirti duumlzeyi
arasında pozitif youmlnde ilişki olduğu bildirilmiştir (47) Ccedilalışmamızda da ccediloğul madde kullanan
hastalarda depresif belirti oranı daha yuumlksektir ancak bu durum istatistiksel olarak anlamlı duumlzeyde
bulunmamıştır
Alkol madde bağımlılığında remisyon ve relaps bağımlılığın doğal gidişini belirleyen iki temel suumlreccediltir
Alkol madde bağımlısı hastaların yarısından fazlasının arındırma tedavisi sonrası relaps yaşadıkları
bu relapsların sıklıkla olumsuz duygusal durumların tetiklediği depresyon anksiyete gibi bozukluklar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
nedeni ile meydana geldiği goumlruumllmuumlştuumlr (4849) Ancak alkol madde kullanım bozukluğuna eşlik eden
psikiyatrik bozukluklar bağımlılığın tanı gidiş ve tedavisini guumlccedilleştirmekte tedaviyi bırakma sıklığını
arttırmaktadır (50) Oumlzellikle eşlik eden depresif belirtiler bağımlılıkta var olan sorunların şiddetini
arttırmaktadır (51) Alkolizmde goumlzlenen relapsların genel olarak depresif belirtiler eşliğinde geliştiğini
ileri suumlruumllmuumlştuumlr (51) Bizim ccedilalışmamızda da depresif belirtileri yuumlksek olan kişilerde hastanede yatış
sayısının daha fazla olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Bu durum madde kullanımına depresyonun eşlik etmesi ile
tedavi arayışı sıklığının arttığını duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr Choi ve Jeong (52) ccedilalışmalarında depresif alkol
bağımlılarında yatışların arttığından soumlz etmişlerdir Alkol bağımlılarında depresif duygu durumun
ruminatif duumlşuumlnce yapısını desteklediğini bu duumlşuumlncenin maladaptif bir şekilde bireyi sorunlarına
ccediloumlzuumlm bulmaktan uzaklaştırdığı ve tedavi suumlrecinin olumsuz etkilendiğini duumlşuumlnuumllmektedir (5354)
Bağımlılık davranışında kişiliğin roluuml vurgulansa da yatkınlığı belirleyen oumlzguumll bir kişilik yapısı
tanımlanmamıştır Ancak bağımlı guumlvensiz engellenme eşiği duumlşuumlk kişilerde madde kullanım
bozukluklarına sık rastlandığı belirtilmiştir (55) Ccedilalışmamızda ise depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanlarının daha yuumlksek işbirliği yapma ve kendini aşma puanlarının
daha duumlşuumlk olduğu belirlenmiştir Zarardan kaccedilınma sıklıkla psikiyatrik bozukluklarda goumlruumllen bir
oumlzelliktir (56) Zarardan kaccedilınan bireyler gelecekte olabilecek sorunlar iccedilin koumltuumlmser endişeler
belirsizlik korkusu gibi pasif kaccedilınma davranışları goumlsteren kişiler olarak tanımlanmakta ve bu kişilerin
depresyon geliştirme olasılıklarının yuumlksek olduğu belirtilmektedir (3357) Yuumlksek zarardan
kaccedilınmanın yanı sıra duumlşuumlk işbirliği yapma da depresyona yatkınlığı arttırmaktadır (57) Depresyon
tanılı hastalardan elde edilen bu sonuccedillar ccedilalışma bulgularımız ile uyumlu goumlruumlnmekle birlikte kendini
aşma boyutunda farklılık goumlstermektedir Kendini aşma olgunluk goumlstergesidir Ccedilevre ile ilgili
farkındalık ve hayata daha geniş bir accedilıdan bakış accedilısı sağlar Bazı araştırma sonuccedillarında
depresyonlu hastaların kendini aşma puanlarının yuumlksek bulunması ccedilalışma bulgularımız ile
ccedilelişmektedir Bizim ccedilalışmamızda kendini aşma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır Bu sonuccedil bize oumlrneklem
grubunun alkol madde bağımlılarından seccedililmiş olmasının buna neden olduğunu duumlşuumlnduumlrmektedir
Reedsrsquoin teorisine goumlre psikolojik iyilik hali ile kendini aşma arasında doğrusal bir ilişki vardır Yazında
alkol madde bağımlılarında psikolojik iyilik halinde azalmanın kendini aşma da yetersizliğe neden
olduğu bildirilmiştir (5859) Kendini aşma kendini unutma kişilerarası oumlzdeşim ve manevi kabulden
oluşmaktadır ve kendini aşan bireyler yaratıcı bencil olmayan manevi duyguları olan idealist
bireylerdir (34) Cloninger klinik ccedilalışmalarda duumlşuumlk kendini aşmanın şizoid ve duumlrtuumlsel kişiliklerle
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
bağlantılı olduğunu goumlstermiştir (60) Bu doğrultuda bağımlı hastalarda yaygın olarak goumlruumllen depresif
belirtilerin hastaların yuumlksek duumlzey zarardan kaccedilınma duumlşuumlk duumlzey iş birliği yapma kendini aşma
oumlzellikleriyle ilişkili olabileceği duumlşuumlnuumllebilir
Temeli bebeklik doumlneminde oluşan bağlanma biccedilimi bireyin kişilik gelişiminde davranışlarında ve ruh
sağlığında buumlyuumlk bir oumlneme sahiptir (60) Yapılan ccedilalışmalar bağlanma biccedilimi ile riskli davranışlar
arasında ilişki olduğunu ortaya koymuştur (61) Genellikle kaygılı bağlanma anksiyete ve depresyonla
ilişkilendirilirken kaccedilıngan bağlanma dışavurum bozuklukları oumlzellikle de davranım bozukluklarıyla
ilişkilendirilmiştir (62) Bağlanma biccedilimi ile madde kullanımı arasındaki ilişkiyi araştıran ccedilalışmalara
bakıldığında madde kullanımının guumlvensiz bağlanma ile ilişkili olduğu goumlsterilmiştir (11126063)
Ebeveynleri ile guumlvenli bağlanma geliştiremeyenlerin madde kullanma eğilimleri artmaktadır (61)
Madde kullanan ergenlerle yapılan bir ccedilalışmada guumlvensiz bağlanma geliştirmişlerde madde kullanım
oranının yuumlksek olduğunu goumlstermektedir (60) Bununla birlikte ccedilalışmamızda depresif belirti duumlzeyi
duumlşuumlk hastalarda kaccedilınan bağlanmanın daha yuumlksek olduğu belirlenmiştir Kaccedilınmacı bağlanmada
bireylerin sorunlardan ve ccediloumlzuumlm arayışlarından kaccedilındıkları goumlruumllmektedir (7) Bu sonuccedil bize depresif
belirtileri olan hastaların sorunlar karşısında daha fazla ccediloumlzuumlm arayışı iccedilinde olduklarını
duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr
Ccedilalışmamızın bazı kısıtlılıkları bulunmaktadır En oumlnemli kısıtlılık ccedilalışmanın kesitsel bir ccedilalışma
olmasıdır Depresif belirti ve mizaccedil- karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri arasındaki ilişkinin
belirlenmesinde daha kesin sonuccedillar elde edebilmek iccedilin yapılacak bir takip ccedilalışmasının sonuccedilları
daha değerli olabilir Ccedilalışmada alkolmadde bağımlılarında depresif belirti goumlsterme durumları mizaccedil-
karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri accedilısından değerlendirilmiştir Diğer bir kısıtlılık ccedilalışmamızda
kullandığımız oumllccedileklerin oumlz bildirim oumllccedilekleri olmasıdır Bu oumllccedilekler kişinin beyanına dayalı oldukları
iccedilin her zaman doğru yanıt alınmayabilmekte katılımcı sosyal ccedilevresi ve kuumlltuumlrel oumlzelliklerine goumlre
farklı bakış accedilıları geliştirebilmektedir Ccedilalışmamız alkol-madde bağımlısı hasta grubunda
depresyonun kişilik ve bağlanma ilişkisini araştırmış ilk ccedilalışma olmasından dolayı klinik literatuumlre
oumlnemli katkısı olacağı kanısındayız
Tuumlm bu kısıtlılıklara rağmen elde edilen bulgular madde bağımlılarında depresyonun dikkate alınması
gereken oumlnemli bir sorun olduğunu goumlstermektedir Ccedilalışmamız bazı demografik kişilik ve bağlanma
oumlzelliklerinin hastaların depresyon duumlzeylerini etkilediğini ortaya koymuştur Bulgularımıza dayanarak
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
hastalardaki eşlik eden depresif belirtilerin tedavi edilmesi kadar bu sorunlara yatkınlık yaratan kişilik
ve bağlanma oumlzelliklerinin de ele alınmasının uzun suumlreli bağımlılık tedavisinde yararlı olabileceği
duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr
KAYNAKLAR
1 Driessen M Veltrup C Wetterling T John U Dilling H Axis I and axis II comorbidity in alcohol
dependence and the two types of alcoholism Alcohol Clin Exp Res 19982277ndash86
2 Fridrici C Leichsenring-Driessen C Driessen M Wingenfeld K Kremer G Beblo T The
individualized alcohol Stroop task no attentional bias toward personalized stimuli in alcohol-
dependents Psychol Addict Behav 2013 27 62ndash70
3 Foulds JA Douglas Sellman J Adamson SJ Boden JM Mulder RT Joyce PR Depression
outcome in alcohol dependent patients an evaluation of the role of independent and
substance-induced depression and other predictors J Affect Disord 2015 15503-10
4 Lubman DL Allen NB Rogers N Cementon E Bonomo Y The impact of co-occurring mood
and anxiety disorders among substance-abusing youth J Affect Disord 2007103105-12
5 Bottonari KA Roberts JE Kelly MAR Kashdan TB Ciesla JA A prospective investigation of
the impact of attachment style on stress generation among clinically depressed
individuals Behav Res ampTher 200745179ndash188
6 Rholes WS Simpson JA Kohn JL Wilson CL Martin AM Tran S Kashy DA Attachment
orientations and depression a longitudinal study of new parents J Pers Soc Psychol 2011
100567-86
7 Bartholomew K Horowitz LM Attachment styles among young adults a test of a four-category
model J Pers Soc Psychol 1991 61226-44
8 Hazan C Shaver PRRomantic love conceptualized as an attachment process Journal of
Pers Soc Psychol 1987 52 511ndash524
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
9 Abdul Kadir NB Bifulco A Insecure attachment style as a vulnerability factor for depression
recent findings in a community-based study of Malay single and married mothers Psychiatry
Res 2013210919-24
10 Khantzian EJ Treating addiction as a human process Lanham Jason Aronson2007 Books
11 Wyrzykowska E Głogowska K Mickiewicz K Attachment relationships
among alcohol dependent persons Alcoholism and Drug Addiction 2014 27 145-161
12 Wedekind D Bandelow B Heitmann S Havemann-Reinecke U Engel KR Huether G
Attachment style anxiety coping and personality-styles in withdrawn alcohol addicted
inpatients Subst Abuse Treat Prev Policy 2013 8 1
13 Thorberg FA Young RM Sullivan KA Lyvers M Hurst CP Connor JP Feeney GFX
Alexithymia in alcohol dependent patients is partially mediated by alcohol expectancy Drug
Alcohol Depend 2011116238ndash241
14 Wilkinson RB Mulcahy R Attachment and interpersonal relationships in postnatal depression
J Reprod Infant Psychol 201028 252ndash265
15 Troxel WM Cyranowski JM Hall M Frank E Buysse DJ Attachment anxiety relationship
context and sleep in women with recurrent major depression Psychosom Med 2007 69692ndash
699
16 Conradi HJ de Jonge P Recurrent depression and the role of adult attachment A prospective
and a retrospective study J Affect Disord 200911693ndash99
17 Cloninger CR Sigvardsson S Bohman M Childhood personality predicts alcohol abuse in
young adults Alcohol Clin Exp Res 1988 12 494-505
18 Eysenck HJ Eysenck SBG Manual of the Eysenck Personality Questionnaire London
Hodder and Stoughton1975
19 Shin SH Hong HG Jeon SM Personality and alcohol use The role of impulsivity Addict
Behav 201237102-7
20 Pennay A Cameron J Reichert T Strickland H Lee NK Hall K et al
A systematic review of interventions for co-occurring substance use disorder and borderline
personality disorder J Subst Abuse Treat 201141363-73
21 Hemphill JF Hare RD Wong S Psychopathy and recidivism A review Legal Crımınol Psych
1998 3 139-170
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
22 Porter S Woodworth M lsquoIm sorry I did ithellip but he started itrsquo A comparison of the official and
self-reported homicide descriptions of psychopaths and nonpsychopathsrdquo Law Hum Behav
2007 31 91-107
23 Hare RD Manual for the Revised Psychopathy Checklist (2nd ed) Toronto Canada Multi-
Health Systems 2003
24 Vergeacutes A Jackson KM Bucholz KK Trull TJ Lane SP Sher KJ Personality disorders and the
persistence of substance use disorders A reanalysis of published NESARC findings J
Abnorm Psychol 2014123 809-20
25 Griffith JW Zinbarg RE Craske MG Mineka S Rose RD Waters AM et al Neuroticism as a
common dimension in the internalizing disorders Psychol Med 201040 1125ndash1136
26 Noteboom A Beekman ATF Vogelzangs N Pennin B WJH Personality and social support
as predictors of first and recurrent episodes of depression J Affect Disord 2016 190 156ndash
161
27 Najt P Fusar-Poli P Brambilla P Co-occurring mental and substance abuse disorders a
review on the potential predictors and clinical outcomes J Psychiatr Res 2011 186 159ndash164
28 Dagher RK Green KM Does depression and substance abuse co-morbidity affect
socioeconomic status Evidence from a prospective study of urban African Americans J
Psychiatr Res 2015 225 115-121
29 Beck AT Ward CH Mendelson M Mock J Erbaugh J An inventory for measuring depression
Arch Gen Psychiatry 19614561-71
30 Hisli N Beck Depresyon Envanterinin geccedilerliliği uumlzerine bir ccedilalışma Turk J Psychol
19886118-22
31 Brennan KA Shaver P R Attachment styles and personality disorders Their connections to
each other and to parental divorce parental death and perceptions of parental caregiving J
Pers 1998 66 835-878
32 Suumlmer N Guumlngoumlr D Yetişkin bağlanma stilleri oumllccedileklerinin Tuumlrk oumlrneklemi uumlzerinde
psikometrik değerlendirmesi ve kuumlltuumlrlerarası bir karşılaştırma Turk J Psychol 1999 14 71-
109
33 Cloninger CR Svrakic DM Przybeck TR A psychobiological model of temperament and
character Arch Gen Psychiatry 1993 50 975-990
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
34 Koumlse S Sayar K Ak İ Aydın N Kalelioğlu Uuml Kırpınar İ et al Turkish version of the
Temperament and Character Inventory (TCI) Reliability validity and factorial structure Bull
Clin Psychopharmacol 200414107-131
35 Guumlleccedil MY Elbay RY Şayakccedilı S Meteris H Hariri AG Tezcan AE Yatan psikiyatri
hastalarında madde kullanımı ve hastalıklara goumlre dağılımı Retrospektif bir ccedilalışma Duumlşuumlnen
Adam 2010 23166-173
36 Enez-Darccedilın A Nurmedov S Noyan CO Yılmaz O Dilbaz N Oumlzel Bir Bağımlılık Merkezinde
Yatarak Tedavi Goumlren Hastalarda Psikiyatrik Eş Tanının Bağımlılığın Seyri ile İlişkisi Duumlşuumlnen
Adam 2015 28196-203
37 Oumlner H Tamam L Levent BA Oumlner S Alkol bağımlılığı olan yatan hastalarda Eksen I ve
Eksen II eş tanılarının değerlendirilmesi Klin Psikofarmakol Bul 200212 14-22
38 İnce A Doğruer Z Tuumlrkccedilapar MH Erken ve geccedil başlangıccedillı erkek alkol bağımlılarında
sosyodemografik klinik ve psikopatolojik oumlzelliklerin karşılaştırılması Klin Psikiyatr Derg 2002
5 82-91
39 Yaşar RM Depresyonun kadınlaşması Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
2007172251-281
40 Clark DB Cornelius JR Kirisci L Tarter RE Childhood risk categories for adolescent
substance involvement a general liability typology Drug Alcohol Depend 2005 77 13ndash21
41 Guumlltekin BK Ruhsal Bozuklukların Oumlnlenmesi Kavramsal Ccedilerccedileve ve Sınıflandırma
Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 20102583594
42 Evren C Oumlgel K Alkolmadde bağımlılarında dissosiyatif belirtiler ve ccedilocukluk ccedilağı travması
depresyon anksiyete ve alkolmadde kullanımı ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 2003 430-
37
43 Alikaşifoğlu M Madde kullanımı risk faktoumlrleri ve koruyucu faktoumlrler Adolesan Sağlığı
Sempozyum Dizisi 200543 73-83
44 Tuumlzuumln O Sayar K Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji Duumlşuumlnen Adam 20061924-39
45 Akfert SK Ccedilakıcı E Ccedilakıcı M Uumlniversite oumlğrencilerinde sigara-alkol kullanımı ve aile sorunları
ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 20091040-47
46 Slavich GM Monroe SM Gotlib IH Early parental loss and depression history Associations
with recent life stress in major depressive disorder J Psychiatr Res 201145 1146-1152
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
47 Westermeyer J Wahmanholm K Thuras P Effects of childhood physical abuse on course and
severity of substance abuse Am J Addict 2001 10101-110
48 Yılmaz A Can Y Bozkurt M Evren C Alkol ve Madde Bağımlılığında Remisyon ve
Depreşme Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 2014 6 243-256
49 Hiremath P Naregal P Chendake M Mohite VR Factors affecting alcohol relapse among
alcoholic clients at Tertiary care Hospital IJAR 2015 5784-786
50 Weich L Pienaar W Occurrence of comorbid substance use disorders among acute
psychiatric inpatients at Stikland Hospital in the Western Cape South Africa Afr J Psychiatry
(Johannesbg) 2009 12 213-217
51 Greenfield SF Weiss RD Muenz LR Vagge LM Kelly JF Bello LR et al The effect of
depression on return to drinking Arch Gen Psychiatry 1998 55 259-265
52 Choi BY Jeong HCrelationship between alcohol dependence and depression of alcohol
dependent ınpatients IJBSBT 2015 7 375-382
53 Ekinci O Arman AR Melek I Bez Y Berkem M The phenomenology of autistic regression
Subtypes and associated factors ECAP 20122123ndash29
54 Janowsky DS Fawcett J Meszaros K Verheul R Core heritable personality characteristics
and relapse in alcoholics Alcohol Clin Exp Res 2001 2594-98
55 İbiloğlu AO Ccediliccedilek U Kalkan E Nikotin bağımlılığında mizaccedil klinik ve demografik oumlzellikler
Literatuumlr Sempozyum 2014133-39
56 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Turk J Psychol 2012 27 21-30
57 Hansenne M Reggers J Pinto E Kjiri K Ajamier A Ansseau M Temperament and character
inventory (TCI) and depression J Psychiatric Res 1999 33 31-36
58 Diacuteaz LP Alba H Sanchez IM Vulnerability to alcohol consumption spiritual transcendence
and psychosocial well-being test of a theory Rev Latino-Am Enfermagem 2016242702
59 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Tuumlrk Psikoloji Dergisi 2012 27 21-30
60 Coumlmert IT Oumlgel K Madde kullanan ergenlerin bağlanma stilleri Addicta 2014 1 9-40
61 Morsuumlnbuumll Uuml Attachment and risk taking are they interrelated IJoSS 20094 233-7
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
62 Kesebir S Oumlzdoğan KS Uumlstuumlndağ MF Bağlanma ve psikopatoloji Psikiyatride Guumlncel
Yaklaşımlar 20113 321-42
63 Kassel JD Wardle M Roberts JE Adult attachment security and college student substance
use Addict Behav 2007 32 1164-1176
Tablo 1 Hastaların demografik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Cinsiyet
Kadın
Erkek
8 (119)
59 (881)
42 (189)
180 (811)
118 004
Medeni durum
Evli
Boşanmış
Bekar
34 (50)
29 (44)
4 (6)
107 (48)
88 (40)
25 (12)
166 gt005
Eğitim duumlzeyi
Okur yazar
İlkoumlğretim
Ortaoumlğretim
Lise
Yuumlksekokulfakuumllte
4 (6)
11 (164)
18 (269)
26 (388)
8 (119)
2 (09)
30 (135)
50 (225)
75 (338)
65 (293)
1358 0009
Aile uumlyelerinde ruhsal hastalık varlığı
Evet
Hayır
2 (3)
65 (97)
45 (203)
177 (797)
1129 0001
Aile uumlyelerinde alkol ya da madde
kullanımı
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Yok
Var
45 (672)
22 (328)
93 (435)
121 (565)
1523 0002
Kayıp yaşama
Yok
Var
31 (463)
36 (537)
77 (347)
145 (653)
295 005
Şiddete maruz kalma
Yok
Var
25 (373)
40 (607)
88 (396)
136 (624)
1157 0009
Tablo 2 Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Madde kullanma biccedilimi
Sadece madde kullanan
Sadece alkol kullanan
Alkol-madde birlikte kullanan
6 (8)
28 (43)
33 (49)
18 (8)
80 (36)
124 (56)
091 gt005
Madde kullanma suumlresi
3 aydan az
4 ay-1 yıl
1-5 yıl
5 yıldan fazla
2 (6)
11 (28)
14 (35)
12 (31)
21 (14)
29 (19)
42 (28)
59 (39)
442 gt005
Madde kullanma nedenleri
Popuumller olmak
Problemlerden kaccedilmak
Merak
Guumlveni arttırmak
Ben bağımlı olmam
Keyif almak
1 (24)
9 (22)
17 (415)
2 (49)
4 (98)
8 (195)
18 (119)
43 (285)
37 (245)
9 (6)
6 (4)
38 (252)
930 0041
Madde kullanma nedeni ile
hastaneye yatış sayısı
1 yatış
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
nedeni ile meydana geldiği goumlruumllmuumlştuumlr (4849) Ancak alkol madde kullanım bozukluğuna eşlik eden
psikiyatrik bozukluklar bağımlılığın tanı gidiş ve tedavisini guumlccedilleştirmekte tedaviyi bırakma sıklığını
arttırmaktadır (50) Oumlzellikle eşlik eden depresif belirtiler bağımlılıkta var olan sorunların şiddetini
arttırmaktadır (51) Alkolizmde goumlzlenen relapsların genel olarak depresif belirtiler eşliğinde geliştiğini
ileri suumlruumllmuumlştuumlr (51) Bizim ccedilalışmamızda da depresif belirtileri yuumlksek olan kişilerde hastanede yatış
sayısının daha fazla olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Bu durum madde kullanımına depresyonun eşlik etmesi ile
tedavi arayışı sıklığının arttığını duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr Choi ve Jeong (52) ccedilalışmalarında depresif alkol
bağımlılarında yatışların arttığından soumlz etmişlerdir Alkol bağımlılarında depresif duygu durumun
ruminatif duumlşuumlnce yapısını desteklediğini bu duumlşuumlncenin maladaptif bir şekilde bireyi sorunlarına
ccediloumlzuumlm bulmaktan uzaklaştırdığı ve tedavi suumlrecinin olumsuz etkilendiğini duumlşuumlnuumllmektedir (5354)
Bağımlılık davranışında kişiliğin roluuml vurgulansa da yatkınlığı belirleyen oumlzguumll bir kişilik yapısı
tanımlanmamıştır Ancak bağımlı guumlvensiz engellenme eşiği duumlşuumlk kişilerde madde kullanım
bozukluklarına sık rastlandığı belirtilmiştir (55) Ccedilalışmamızda ise depresif belirti duumlzeyi yuumlksek olan
hastaların zarardan kaccedilınma puanlarının daha yuumlksek işbirliği yapma ve kendini aşma puanlarının
daha duumlşuumlk olduğu belirlenmiştir Zarardan kaccedilınma sıklıkla psikiyatrik bozukluklarda goumlruumllen bir
oumlzelliktir (56) Zarardan kaccedilınan bireyler gelecekte olabilecek sorunlar iccedilin koumltuumlmser endişeler
belirsizlik korkusu gibi pasif kaccedilınma davranışları goumlsteren kişiler olarak tanımlanmakta ve bu kişilerin
depresyon geliştirme olasılıklarının yuumlksek olduğu belirtilmektedir (3357) Yuumlksek zarardan
kaccedilınmanın yanı sıra duumlşuumlk işbirliği yapma da depresyona yatkınlığı arttırmaktadır (57) Depresyon
tanılı hastalardan elde edilen bu sonuccedillar ccedilalışma bulgularımız ile uyumlu goumlruumlnmekle birlikte kendini
aşma boyutunda farklılık goumlstermektedir Kendini aşma olgunluk goumlstergesidir Ccedilevre ile ilgili
farkındalık ve hayata daha geniş bir accedilıdan bakış accedilısı sağlar Bazı araştırma sonuccedillarında
depresyonlu hastaların kendini aşma puanlarının yuumlksek bulunması ccedilalışma bulgularımız ile
ccedilelişmektedir Bizim ccedilalışmamızda kendini aşma puanları duumlşuumlk ccedilıkmıştır Bu sonuccedil bize oumlrneklem
grubunun alkol madde bağımlılarından seccedililmiş olmasının buna neden olduğunu duumlşuumlnduumlrmektedir
Reedsrsquoin teorisine goumlre psikolojik iyilik hali ile kendini aşma arasında doğrusal bir ilişki vardır Yazında
alkol madde bağımlılarında psikolojik iyilik halinde azalmanın kendini aşma da yetersizliğe neden
olduğu bildirilmiştir (5859) Kendini aşma kendini unutma kişilerarası oumlzdeşim ve manevi kabulden
oluşmaktadır ve kendini aşan bireyler yaratıcı bencil olmayan manevi duyguları olan idealist
bireylerdir (34) Cloninger klinik ccedilalışmalarda duumlşuumlk kendini aşmanın şizoid ve duumlrtuumlsel kişiliklerle
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
bağlantılı olduğunu goumlstermiştir (60) Bu doğrultuda bağımlı hastalarda yaygın olarak goumlruumllen depresif
belirtilerin hastaların yuumlksek duumlzey zarardan kaccedilınma duumlşuumlk duumlzey iş birliği yapma kendini aşma
oumlzellikleriyle ilişkili olabileceği duumlşuumlnuumllebilir
Temeli bebeklik doumlneminde oluşan bağlanma biccedilimi bireyin kişilik gelişiminde davranışlarında ve ruh
sağlığında buumlyuumlk bir oumlneme sahiptir (60) Yapılan ccedilalışmalar bağlanma biccedilimi ile riskli davranışlar
arasında ilişki olduğunu ortaya koymuştur (61) Genellikle kaygılı bağlanma anksiyete ve depresyonla
ilişkilendirilirken kaccedilıngan bağlanma dışavurum bozuklukları oumlzellikle de davranım bozukluklarıyla
ilişkilendirilmiştir (62) Bağlanma biccedilimi ile madde kullanımı arasındaki ilişkiyi araştıran ccedilalışmalara
bakıldığında madde kullanımının guumlvensiz bağlanma ile ilişkili olduğu goumlsterilmiştir (11126063)
Ebeveynleri ile guumlvenli bağlanma geliştiremeyenlerin madde kullanma eğilimleri artmaktadır (61)
Madde kullanan ergenlerle yapılan bir ccedilalışmada guumlvensiz bağlanma geliştirmişlerde madde kullanım
oranının yuumlksek olduğunu goumlstermektedir (60) Bununla birlikte ccedilalışmamızda depresif belirti duumlzeyi
duumlşuumlk hastalarda kaccedilınan bağlanmanın daha yuumlksek olduğu belirlenmiştir Kaccedilınmacı bağlanmada
bireylerin sorunlardan ve ccediloumlzuumlm arayışlarından kaccedilındıkları goumlruumllmektedir (7) Bu sonuccedil bize depresif
belirtileri olan hastaların sorunlar karşısında daha fazla ccediloumlzuumlm arayışı iccedilinde olduklarını
duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr
Ccedilalışmamızın bazı kısıtlılıkları bulunmaktadır En oumlnemli kısıtlılık ccedilalışmanın kesitsel bir ccedilalışma
olmasıdır Depresif belirti ve mizaccedil- karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri arasındaki ilişkinin
belirlenmesinde daha kesin sonuccedillar elde edebilmek iccedilin yapılacak bir takip ccedilalışmasının sonuccedilları
daha değerli olabilir Ccedilalışmada alkolmadde bağımlılarında depresif belirti goumlsterme durumları mizaccedil-
karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri accedilısından değerlendirilmiştir Diğer bir kısıtlılık ccedilalışmamızda
kullandığımız oumllccedileklerin oumlz bildirim oumllccedilekleri olmasıdır Bu oumllccedilekler kişinin beyanına dayalı oldukları
iccedilin her zaman doğru yanıt alınmayabilmekte katılımcı sosyal ccedilevresi ve kuumlltuumlrel oumlzelliklerine goumlre
farklı bakış accedilıları geliştirebilmektedir Ccedilalışmamız alkol-madde bağımlısı hasta grubunda
depresyonun kişilik ve bağlanma ilişkisini araştırmış ilk ccedilalışma olmasından dolayı klinik literatuumlre
oumlnemli katkısı olacağı kanısındayız
Tuumlm bu kısıtlılıklara rağmen elde edilen bulgular madde bağımlılarında depresyonun dikkate alınması
gereken oumlnemli bir sorun olduğunu goumlstermektedir Ccedilalışmamız bazı demografik kişilik ve bağlanma
oumlzelliklerinin hastaların depresyon duumlzeylerini etkilediğini ortaya koymuştur Bulgularımıza dayanarak
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
hastalardaki eşlik eden depresif belirtilerin tedavi edilmesi kadar bu sorunlara yatkınlık yaratan kişilik
ve bağlanma oumlzelliklerinin de ele alınmasının uzun suumlreli bağımlılık tedavisinde yararlı olabileceği
duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr
KAYNAKLAR
1 Driessen M Veltrup C Wetterling T John U Dilling H Axis I and axis II comorbidity in alcohol
dependence and the two types of alcoholism Alcohol Clin Exp Res 19982277ndash86
2 Fridrici C Leichsenring-Driessen C Driessen M Wingenfeld K Kremer G Beblo T The
individualized alcohol Stroop task no attentional bias toward personalized stimuli in alcohol-
dependents Psychol Addict Behav 2013 27 62ndash70
3 Foulds JA Douglas Sellman J Adamson SJ Boden JM Mulder RT Joyce PR Depression
outcome in alcohol dependent patients an evaluation of the role of independent and
substance-induced depression and other predictors J Affect Disord 2015 15503-10
4 Lubman DL Allen NB Rogers N Cementon E Bonomo Y The impact of co-occurring mood
and anxiety disorders among substance-abusing youth J Affect Disord 2007103105-12
5 Bottonari KA Roberts JE Kelly MAR Kashdan TB Ciesla JA A prospective investigation of
the impact of attachment style on stress generation among clinically depressed
individuals Behav Res ampTher 200745179ndash188
6 Rholes WS Simpson JA Kohn JL Wilson CL Martin AM Tran S Kashy DA Attachment
orientations and depression a longitudinal study of new parents J Pers Soc Psychol 2011
100567-86
7 Bartholomew K Horowitz LM Attachment styles among young adults a test of a four-category
model J Pers Soc Psychol 1991 61226-44
8 Hazan C Shaver PRRomantic love conceptualized as an attachment process Journal of
Pers Soc Psychol 1987 52 511ndash524
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
9 Abdul Kadir NB Bifulco A Insecure attachment style as a vulnerability factor for depression
recent findings in a community-based study of Malay single and married mothers Psychiatry
Res 2013210919-24
10 Khantzian EJ Treating addiction as a human process Lanham Jason Aronson2007 Books
11 Wyrzykowska E Głogowska K Mickiewicz K Attachment relationships
among alcohol dependent persons Alcoholism and Drug Addiction 2014 27 145-161
12 Wedekind D Bandelow B Heitmann S Havemann-Reinecke U Engel KR Huether G
Attachment style anxiety coping and personality-styles in withdrawn alcohol addicted
inpatients Subst Abuse Treat Prev Policy 2013 8 1
13 Thorberg FA Young RM Sullivan KA Lyvers M Hurst CP Connor JP Feeney GFX
Alexithymia in alcohol dependent patients is partially mediated by alcohol expectancy Drug
Alcohol Depend 2011116238ndash241
14 Wilkinson RB Mulcahy R Attachment and interpersonal relationships in postnatal depression
J Reprod Infant Psychol 201028 252ndash265
15 Troxel WM Cyranowski JM Hall M Frank E Buysse DJ Attachment anxiety relationship
context and sleep in women with recurrent major depression Psychosom Med 2007 69692ndash
699
16 Conradi HJ de Jonge P Recurrent depression and the role of adult attachment A prospective
and a retrospective study J Affect Disord 200911693ndash99
17 Cloninger CR Sigvardsson S Bohman M Childhood personality predicts alcohol abuse in
young adults Alcohol Clin Exp Res 1988 12 494-505
18 Eysenck HJ Eysenck SBG Manual of the Eysenck Personality Questionnaire London
Hodder and Stoughton1975
19 Shin SH Hong HG Jeon SM Personality and alcohol use The role of impulsivity Addict
Behav 201237102-7
20 Pennay A Cameron J Reichert T Strickland H Lee NK Hall K et al
A systematic review of interventions for co-occurring substance use disorder and borderline
personality disorder J Subst Abuse Treat 201141363-73
21 Hemphill JF Hare RD Wong S Psychopathy and recidivism A review Legal Crımınol Psych
1998 3 139-170
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
22 Porter S Woodworth M lsquoIm sorry I did ithellip but he started itrsquo A comparison of the official and
self-reported homicide descriptions of psychopaths and nonpsychopathsrdquo Law Hum Behav
2007 31 91-107
23 Hare RD Manual for the Revised Psychopathy Checklist (2nd ed) Toronto Canada Multi-
Health Systems 2003
24 Vergeacutes A Jackson KM Bucholz KK Trull TJ Lane SP Sher KJ Personality disorders and the
persistence of substance use disorders A reanalysis of published NESARC findings J
Abnorm Psychol 2014123 809-20
25 Griffith JW Zinbarg RE Craske MG Mineka S Rose RD Waters AM et al Neuroticism as a
common dimension in the internalizing disorders Psychol Med 201040 1125ndash1136
26 Noteboom A Beekman ATF Vogelzangs N Pennin B WJH Personality and social support
as predictors of first and recurrent episodes of depression J Affect Disord 2016 190 156ndash
161
27 Najt P Fusar-Poli P Brambilla P Co-occurring mental and substance abuse disorders a
review on the potential predictors and clinical outcomes J Psychiatr Res 2011 186 159ndash164
28 Dagher RK Green KM Does depression and substance abuse co-morbidity affect
socioeconomic status Evidence from a prospective study of urban African Americans J
Psychiatr Res 2015 225 115-121
29 Beck AT Ward CH Mendelson M Mock J Erbaugh J An inventory for measuring depression
Arch Gen Psychiatry 19614561-71
30 Hisli N Beck Depresyon Envanterinin geccedilerliliği uumlzerine bir ccedilalışma Turk J Psychol
19886118-22
31 Brennan KA Shaver P R Attachment styles and personality disorders Their connections to
each other and to parental divorce parental death and perceptions of parental caregiving J
Pers 1998 66 835-878
32 Suumlmer N Guumlngoumlr D Yetişkin bağlanma stilleri oumllccedileklerinin Tuumlrk oumlrneklemi uumlzerinde
psikometrik değerlendirmesi ve kuumlltuumlrlerarası bir karşılaştırma Turk J Psychol 1999 14 71-
109
33 Cloninger CR Svrakic DM Przybeck TR A psychobiological model of temperament and
character Arch Gen Psychiatry 1993 50 975-990
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
34 Koumlse S Sayar K Ak İ Aydın N Kalelioğlu Uuml Kırpınar İ et al Turkish version of the
Temperament and Character Inventory (TCI) Reliability validity and factorial structure Bull
Clin Psychopharmacol 200414107-131
35 Guumlleccedil MY Elbay RY Şayakccedilı S Meteris H Hariri AG Tezcan AE Yatan psikiyatri
hastalarında madde kullanımı ve hastalıklara goumlre dağılımı Retrospektif bir ccedilalışma Duumlşuumlnen
Adam 2010 23166-173
36 Enez-Darccedilın A Nurmedov S Noyan CO Yılmaz O Dilbaz N Oumlzel Bir Bağımlılık Merkezinde
Yatarak Tedavi Goumlren Hastalarda Psikiyatrik Eş Tanının Bağımlılığın Seyri ile İlişkisi Duumlşuumlnen
Adam 2015 28196-203
37 Oumlner H Tamam L Levent BA Oumlner S Alkol bağımlılığı olan yatan hastalarda Eksen I ve
Eksen II eş tanılarının değerlendirilmesi Klin Psikofarmakol Bul 200212 14-22
38 İnce A Doğruer Z Tuumlrkccedilapar MH Erken ve geccedil başlangıccedillı erkek alkol bağımlılarında
sosyodemografik klinik ve psikopatolojik oumlzelliklerin karşılaştırılması Klin Psikiyatr Derg 2002
5 82-91
39 Yaşar RM Depresyonun kadınlaşması Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
2007172251-281
40 Clark DB Cornelius JR Kirisci L Tarter RE Childhood risk categories for adolescent
substance involvement a general liability typology Drug Alcohol Depend 2005 77 13ndash21
41 Guumlltekin BK Ruhsal Bozuklukların Oumlnlenmesi Kavramsal Ccedilerccedileve ve Sınıflandırma
Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 20102583594
42 Evren C Oumlgel K Alkolmadde bağımlılarında dissosiyatif belirtiler ve ccedilocukluk ccedilağı travması
depresyon anksiyete ve alkolmadde kullanımı ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 2003 430-
37
43 Alikaşifoğlu M Madde kullanımı risk faktoumlrleri ve koruyucu faktoumlrler Adolesan Sağlığı
Sempozyum Dizisi 200543 73-83
44 Tuumlzuumln O Sayar K Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji Duumlşuumlnen Adam 20061924-39
45 Akfert SK Ccedilakıcı E Ccedilakıcı M Uumlniversite oumlğrencilerinde sigara-alkol kullanımı ve aile sorunları
ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 20091040-47
46 Slavich GM Monroe SM Gotlib IH Early parental loss and depression history Associations
with recent life stress in major depressive disorder J Psychiatr Res 201145 1146-1152
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
47 Westermeyer J Wahmanholm K Thuras P Effects of childhood physical abuse on course and
severity of substance abuse Am J Addict 2001 10101-110
48 Yılmaz A Can Y Bozkurt M Evren C Alkol ve Madde Bağımlılığında Remisyon ve
Depreşme Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 2014 6 243-256
49 Hiremath P Naregal P Chendake M Mohite VR Factors affecting alcohol relapse among
alcoholic clients at Tertiary care Hospital IJAR 2015 5784-786
50 Weich L Pienaar W Occurrence of comorbid substance use disorders among acute
psychiatric inpatients at Stikland Hospital in the Western Cape South Africa Afr J Psychiatry
(Johannesbg) 2009 12 213-217
51 Greenfield SF Weiss RD Muenz LR Vagge LM Kelly JF Bello LR et al The effect of
depression on return to drinking Arch Gen Psychiatry 1998 55 259-265
52 Choi BY Jeong HCrelationship between alcohol dependence and depression of alcohol
dependent ınpatients IJBSBT 2015 7 375-382
53 Ekinci O Arman AR Melek I Bez Y Berkem M The phenomenology of autistic regression
Subtypes and associated factors ECAP 20122123ndash29
54 Janowsky DS Fawcett J Meszaros K Verheul R Core heritable personality characteristics
and relapse in alcoholics Alcohol Clin Exp Res 2001 2594-98
55 İbiloğlu AO Ccediliccedilek U Kalkan E Nikotin bağımlılığında mizaccedil klinik ve demografik oumlzellikler
Literatuumlr Sempozyum 2014133-39
56 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Turk J Psychol 2012 27 21-30
57 Hansenne M Reggers J Pinto E Kjiri K Ajamier A Ansseau M Temperament and character
inventory (TCI) and depression J Psychiatric Res 1999 33 31-36
58 Diacuteaz LP Alba H Sanchez IM Vulnerability to alcohol consumption spiritual transcendence
and psychosocial well-being test of a theory Rev Latino-Am Enfermagem 2016242702
59 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Tuumlrk Psikoloji Dergisi 2012 27 21-30
60 Coumlmert IT Oumlgel K Madde kullanan ergenlerin bağlanma stilleri Addicta 2014 1 9-40
61 Morsuumlnbuumll Uuml Attachment and risk taking are they interrelated IJoSS 20094 233-7
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
62 Kesebir S Oumlzdoğan KS Uumlstuumlndağ MF Bağlanma ve psikopatoloji Psikiyatride Guumlncel
Yaklaşımlar 20113 321-42
63 Kassel JD Wardle M Roberts JE Adult attachment security and college student substance
use Addict Behav 2007 32 1164-1176
Tablo 1 Hastaların demografik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Cinsiyet
Kadın
Erkek
8 (119)
59 (881)
42 (189)
180 (811)
118 004
Medeni durum
Evli
Boşanmış
Bekar
34 (50)
29 (44)
4 (6)
107 (48)
88 (40)
25 (12)
166 gt005
Eğitim duumlzeyi
Okur yazar
İlkoumlğretim
Ortaoumlğretim
Lise
Yuumlksekokulfakuumllte
4 (6)
11 (164)
18 (269)
26 (388)
8 (119)
2 (09)
30 (135)
50 (225)
75 (338)
65 (293)
1358 0009
Aile uumlyelerinde ruhsal hastalık varlığı
Evet
Hayır
2 (3)
65 (97)
45 (203)
177 (797)
1129 0001
Aile uumlyelerinde alkol ya da madde
kullanımı
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Yok
Var
45 (672)
22 (328)
93 (435)
121 (565)
1523 0002
Kayıp yaşama
Yok
Var
31 (463)
36 (537)
77 (347)
145 (653)
295 005
Şiddete maruz kalma
Yok
Var
25 (373)
40 (607)
88 (396)
136 (624)
1157 0009
Tablo 2 Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Madde kullanma biccedilimi
Sadece madde kullanan
Sadece alkol kullanan
Alkol-madde birlikte kullanan
6 (8)
28 (43)
33 (49)
18 (8)
80 (36)
124 (56)
091 gt005
Madde kullanma suumlresi
3 aydan az
4 ay-1 yıl
1-5 yıl
5 yıldan fazla
2 (6)
11 (28)
14 (35)
12 (31)
21 (14)
29 (19)
42 (28)
59 (39)
442 gt005
Madde kullanma nedenleri
Popuumller olmak
Problemlerden kaccedilmak
Merak
Guumlveni arttırmak
Ben bağımlı olmam
Keyif almak
1 (24)
9 (22)
17 (415)
2 (49)
4 (98)
8 (195)
18 (119)
43 (285)
37 (245)
9 (6)
6 (4)
38 (252)
930 0041
Madde kullanma nedeni ile
hastaneye yatış sayısı
1 yatış
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
bağlantılı olduğunu goumlstermiştir (60) Bu doğrultuda bağımlı hastalarda yaygın olarak goumlruumllen depresif
belirtilerin hastaların yuumlksek duumlzey zarardan kaccedilınma duumlşuumlk duumlzey iş birliği yapma kendini aşma
oumlzellikleriyle ilişkili olabileceği duumlşuumlnuumllebilir
Temeli bebeklik doumlneminde oluşan bağlanma biccedilimi bireyin kişilik gelişiminde davranışlarında ve ruh
sağlığında buumlyuumlk bir oumlneme sahiptir (60) Yapılan ccedilalışmalar bağlanma biccedilimi ile riskli davranışlar
arasında ilişki olduğunu ortaya koymuştur (61) Genellikle kaygılı bağlanma anksiyete ve depresyonla
ilişkilendirilirken kaccedilıngan bağlanma dışavurum bozuklukları oumlzellikle de davranım bozukluklarıyla
ilişkilendirilmiştir (62) Bağlanma biccedilimi ile madde kullanımı arasındaki ilişkiyi araştıran ccedilalışmalara
bakıldığında madde kullanımının guumlvensiz bağlanma ile ilişkili olduğu goumlsterilmiştir (11126063)
Ebeveynleri ile guumlvenli bağlanma geliştiremeyenlerin madde kullanma eğilimleri artmaktadır (61)
Madde kullanan ergenlerle yapılan bir ccedilalışmada guumlvensiz bağlanma geliştirmişlerde madde kullanım
oranının yuumlksek olduğunu goumlstermektedir (60) Bununla birlikte ccedilalışmamızda depresif belirti duumlzeyi
duumlşuumlk hastalarda kaccedilınan bağlanmanın daha yuumlksek olduğu belirlenmiştir Kaccedilınmacı bağlanmada
bireylerin sorunlardan ve ccediloumlzuumlm arayışlarından kaccedilındıkları goumlruumllmektedir (7) Bu sonuccedil bize depresif
belirtileri olan hastaların sorunlar karşısında daha fazla ccediloumlzuumlm arayışı iccedilinde olduklarını
duumlşuumlnduumlrmuumlştuumlr
Ccedilalışmamızın bazı kısıtlılıkları bulunmaktadır En oumlnemli kısıtlılık ccedilalışmanın kesitsel bir ccedilalışma
olmasıdır Depresif belirti ve mizaccedil- karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri arasındaki ilişkinin
belirlenmesinde daha kesin sonuccedillar elde edebilmek iccedilin yapılacak bir takip ccedilalışmasının sonuccedilları
daha değerli olabilir Ccedilalışmada alkolmadde bağımlılarında depresif belirti goumlsterme durumları mizaccedil-
karakter oumlzellikleri ve bağlanma şekilleri accedilısından değerlendirilmiştir Diğer bir kısıtlılık ccedilalışmamızda
kullandığımız oumllccedileklerin oumlz bildirim oumllccedilekleri olmasıdır Bu oumllccedilekler kişinin beyanına dayalı oldukları
iccedilin her zaman doğru yanıt alınmayabilmekte katılımcı sosyal ccedilevresi ve kuumlltuumlrel oumlzelliklerine goumlre
farklı bakış accedilıları geliştirebilmektedir Ccedilalışmamız alkol-madde bağımlısı hasta grubunda
depresyonun kişilik ve bağlanma ilişkisini araştırmış ilk ccedilalışma olmasından dolayı klinik literatuumlre
oumlnemli katkısı olacağı kanısındayız
Tuumlm bu kısıtlılıklara rağmen elde edilen bulgular madde bağımlılarında depresyonun dikkate alınması
gereken oumlnemli bir sorun olduğunu goumlstermektedir Ccedilalışmamız bazı demografik kişilik ve bağlanma
oumlzelliklerinin hastaların depresyon duumlzeylerini etkilediğini ortaya koymuştur Bulgularımıza dayanarak
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
hastalardaki eşlik eden depresif belirtilerin tedavi edilmesi kadar bu sorunlara yatkınlık yaratan kişilik
ve bağlanma oumlzelliklerinin de ele alınmasının uzun suumlreli bağımlılık tedavisinde yararlı olabileceği
duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr
KAYNAKLAR
1 Driessen M Veltrup C Wetterling T John U Dilling H Axis I and axis II comorbidity in alcohol
dependence and the two types of alcoholism Alcohol Clin Exp Res 19982277ndash86
2 Fridrici C Leichsenring-Driessen C Driessen M Wingenfeld K Kremer G Beblo T The
individualized alcohol Stroop task no attentional bias toward personalized stimuli in alcohol-
dependents Psychol Addict Behav 2013 27 62ndash70
3 Foulds JA Douglas Sellman J Adamson SJ Boden JM Mulder RT Joyce PR Depression
outcome in alcohol dependent patients an evaluation of the role of independent and
substance-induced depression and other predictors J Affect Disord 2015 15503-10
4 Lubman DL Allen NB Rogers N Cementon E Bonomo Y The impact of co-occurring mood
and anxiety disorders among substance-abusing youth J Affect Disord 2007103105-12
5 Bottonari KA Roberts JE Kelly MAR Kashdan TB Ciesla JA A prospective investigation of
the impact of attachment style on stress generation among clinically depressed
individuals Behav Res ampTher 200745179ndash188
6 Rholes WS Simpson JA Kohn JL Wilson CL Martin AM Tran S Kashy DA Attachment
orientations and depression a longitudinal study of new parents J Pers Soc Psychol 2011
100567-86
7 Bartholomew K Horowitz LM Attachment styles among young adults a test of a four-category
model J Pers Soc Psychol 1991 61226-44
8 Hazan C Shaver PRRomantic love conceptualized as an attachment process Journal of
Pers Soc Psychol 1987 52 511ndash524
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
9 Abdul Kadir NB Bifulco A Insecure attachment style as a vulnerability factor for depression
recent findings in a community-based study of Malay single and married mothers Psychiatry
Res 2013210919-24
10 Khantzian EJ Treating addiction as a human process Lanham Jason Aronson2007 Books
11 Wyrzykowska E Głogowska K Mickiewicz K Attachment relationships
among alcohol dependent persons Alcoholism and Drug Addiction 2014 27 145-161
12 Wedekind D Bandelow B Heitmann S Havemann-Reinecke U Engel KR Huether G
Attachment style anxiety coping and personality-styles in withdrawn alcohol addicted
inpatients Subst Abuse Treat Prev Policy 2013 8 1
13 Thorberg FA Young RM Sullivan KA Lyvers M Hurst CP Connor JP Feeney GFX
Alexithymia in alcohol dependent patients is partially mediated by alcohol expectancy Drug
Alcohol Depend 2011116238ndash241
14 Wilkinson RB Mulcahy R Attachment and interpersonal relationships in postnatal depression
J Reprod Infant Psychol 201028 252ndash265
15 Troxel WM Cyranowski JM Hall M Frank E Buysse DJ Attachment anxiety relationship
context and sleep in women with recurrent major depression Psychosom Med 2007 69692ndash
699
16 Conradi HJ de Jonge P Recurrent depression and the role of adult attachment A prospective
and a retrospective study J Affect Disord 200911693ndash99
17 Cloninger CR Sigvardsson S Bohman M Childhood personality predicts alcohol abuse in
young adults Alcohol Clin Exp Res 1988 12 494-505
18 Eysenck HJ Eysenck SBG Manual of the Eysenck Personality Questionnaire London
Hodder and Stoughton1975
19 Shin SH Hong HG Jeon SM Personality and alcohol use The role of impulsivity Addict
Behav 201237102-7
20 Pennay A Cameron J Reichert T Strickland H Lee NK Hall K et al
A systematic review of interventions for co-occurring substance use disorder and borderline
personality disorder J Subst Abuse Treat 201141363-73
21 Hemphill JF Hare RD Wong S Psychopathy and recidivism A review Legal Crımınol Psych
1998 3 139-170
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
22 Porter S Woodworth M lsquoIm sorry I did ithellip but he started itrsquo A comparison of the official and
self-reported homicide descriptions of psychopaths and nonpsychopathsrdquo Law Hum Behav
2007 31 91-107
23 Hare RD Manual for the Revised Psychopathy Checklist (2nd ed) Toronto Canada Multi-
Health Systems 2003
24 Vergeacutes A Jackson KM Bucholz KK Trull TJ Lane SP Sher KJ Personality disorders and the
persistence of substance use disorders A reanalysis of published NESARC findings J
Abnorm Psychol 2014123 809-20
25 Griffith JW Zinbarg RE Craske MG Mineka S Rose RD Waters AM et al Neuroticism as a
common dimension in the internalizing disorders Psychol Med 201040 1125ndash1136
26 Noteboom A Beekman ATF Vogelzangs N Pennin B WJH Personality and social support
as predictors of first and recurrent episodes of depression J Affect Disord 2016 190 156ndash
161
27 Najt P Fusar-Poli P Brambilla P Co-occurring mental and substance abuse disorders a
review on the potential predictors and clinical outcomes J Psychiatr Res 2011 186 159ndash164
28 Dagher RK Green KM Does depression and substance abuse co-morbidity affect
socioeconomic status Evidence from a prospective study of urban African Americans J
Psychiatr Res 2015 225 115-121
29 Beck AT Ward CH Mendelson M Mock J Erbaugh J An inventory for measuring depression
Arch Gen Psychiatry 19614561-71
30 Hisli N Beck Depresyon Envanterinin geccedilerliliği uumlzerine bir ccedilalışma Turk J Psychol
19886118-22
31 Brennan KA Shaver P R Attachment styles and personality disorders Their connections to
each other and to parental divorce parental death and perceptions of parental caregiving J
Pers 1998 66 835-878
32 Suumlmer N Guumlngoumlr D Yetişkin bağlanma stilleri oumllccedileklerinin Tuumlrk oumlrneklemi uumlzerinde
psikometrik değerlendirmesi ve kuumlltuumlrlerarası bir karşılaştırma Turk J Psychol 1999 14 71-
109
33 Cloninger CR Svrakic DM Przybeck TR A psychobiological model of temperament and
character Arch Gen Psychiatry 1993 50 975-990
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
34 Koumlse S Sayar K Ak İ Aydın N Kalelioğlu Uuml Kırpınar İ et al Turkish version of the
Temperament and Character Inventory (TCI) Reliability validity and factorial structure Bull
Clin Psychopharmacol 200414107-131
35 Guumlleccedil MY Elbay RY Şayakccedilı S Meteris H Hariri AG Tezcan AE Yatan psikiyatri
hastalarında madde kullanımı ve hastalıklara goumlre dağılımı Retrospektif bir ccedilalışma Duumlşuumlnen
Adam 2010 23166-173
36 Enez-Darccedilın A Nurmedov S Noyan CO Yılmaz O Dilbaz N Oumlzel Bir Bağımlılık Merkezinde
Yatarak Tedavi Goumlren Hastalarda Psikiyatrik Eş Tanının Bağımlılığın Seyri ile İlişkisi Duumlşuumlnen
Adam 2015 28196-203
37 Oumlner H Tamam L Levent BA Oumlner S Alkol bağımlılığı olan yatan hastalarda Eksen I ve
Eksen II eş tanılarının değerlendirilmesi Klin Psikofarmakol Bul 200212 14-22
38 İnce A Doğruer Z Tuumlrkccedilapar MH Erken ve geccedil başlangıccedillı erkek alkol bağımlılarında
sosyodemografik klinik ve psikopatolojik oumlzelliklerin karşılaştırılması Klin Psikiyatr Derg 2002
5 82-91
39 Yaşar RM Depresyonun kadınlaşması Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
2007172251-281
40 Clark DB Cornelius JR Kirisci L Tarter RE Childhood risk categories for adolescent
substance involvement a general liability typology Drug Alcohol Depend 2005 77 13ndash21
41 Guumlltekin BK Ruhsal Bozuklukların Oumlnlenmesi Kavramsal Ccedilerccedileve ve Sınıflandırma
Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 20102583594
42 Evren C Oumlgel K Alkolmadde bağımlılarında dissosiyatif belirtiler ve ccedilocukluk ccedilağı travması
depresyon anksiyete ve alkolmadde kullanımı ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 2003 430-
37
43 Alikaşifoğlu M Madde kullanımı risk faktoumlrleri ve koruyucu faktoumlrler Adolesan Sağlığı
Sempozyum Dizisi 200543 73-83
44 Tuumlzuumln O Sayar K Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji Duumlşuumlnen Adam 20061924-39
45 Akfert SK Ccedilakıcı E Ccedilakıcı M Uumlniversite oumlğrencilerinde sigara-alkol kullanımı ve aile sorunları
ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 20091040-47
46 Slavich GM Monroe SM Gotlib IH Early parental loss and depression history Associations
with recent life stress in major depressive disorder J Psychiatr Res 201145 1146-1152
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
47 Westermeyer J Wahmanholm K Thuras P Effects of childhood physical abuse on course and
severity of substance abuse Am J Addict 2001 10101-110
48 Yılmaz A Can Y Bozkurt M Evren C Alkol ve Madde Bağımlılığında Remisyon ve
Depreşme Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 2014 6 243-256
49 Hiremath P Naregal P Chendake M Mohite VR Factors affecting alcohol relapse among
alcoholic clients at Tertiary care Hospital IJAR 2015 5784-786
50 Weich L Pienaar W Occurrence of comorbid substance use disorders among acute
psychiatric inpatients at Stikland Hospital in the Western Cape South Africa Afr J Psychiatry
(Johannesbg) 2009 12 213-217
51 Greenfield SF Weiss RD Muenz LR Vagge LM Kelly JF Bello LR et al The effect of
depression on return to drinking Arch Gen Psychiatry 1998 55 259-265
52 Choi BY Jeong HCrelationship between alcohol dependence and depression of alcohol
dependent ınpatients IJBSBT 2015 7 375-382
53 Ekinci O Arman AR Melek I Bez Y Berkem M The phenomenology of autistic regression
Subtypes and associated factors ECAP 20122123ndash29
54 Janowsky DS Fawcett J Meszaros K Verheul R Core heritable personality characteristics
and relapse in alcoholics Alcohol Clin Exp Res 2001 2594-98
55 İbiloğlu AO Ccediliccedilek U Kalkan E Nikotin bağımlılığında mizaccedil klinik ve demografik oumlzellikler
Literatuumlr Sempozyum 2014133-39
56 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Turk J Psychol 2012 27 21-30
57 Hansenne M Reggers J Pinto E Kjiri K Ajamier A Ansseau M Temperament and character
inventory (TCI) and depression J Psychiatric Res 1999 33 31-36
58 Diacuteaz LP Alba H Sanchez IM Vulnerability to alcohol consumption spiritual transcendence
and psychosocial well-being test of a theory Rev Latino-Am Enfermagem 2016242702
59 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Tuumlrk Psikoloji Dergisi 2012 27 21-30
60 Coumlmert IT Oumlgel K Madde kullanan ergenlerin bağlanma stilleri Addicta 2014 1 9-40
61 Morsuumlnbuumll Uuml Attachment and risk taking are they interrelated IJoSS 20094 233-7
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
62 Kesebir S Oumlzdoğan KS Uumlstuumlndağ MF Bağlanma ve psikopatoloji Psikiyatride Guumlncel
Yaklaşımlar 20113 321-42
63 Kassel JD Wardle M Roberts JE Adult attachment security and college student substance
use Addict Behav 2007 32 1164-1176
Tablo 1 Hastaların demografik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Cinsiyet
Kadın
Erkek
8 (119)
59 (881)
42 (189)
180 (811)
118 004
Medeni durum
Evli
Boşanmış
Bekar
34 (50)
29 (44)
4 (6)
107 (48)
88 (40)
25 (12)
166 gt005
Eğitim duumlzeyi
Okur yazar
İlkoumlğretim
Ortaoumlğretim
Lise
Yuumlksekokulfakuumllte
4 (6)
11 (164)
18 (269)
26 (388)
8 (119)
2 (09)
30 (135)
50 (225)
75 (338)
65 (293)
1358 0009
Aile uumlyelerinde ruhsal hastalık varlığı
Evet
Hayır
2 (3)
65 (97)
45 (203)
177 (797)
1129 0001
Aile uumlyelerinde alkol ya da madde
kullanımı
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Yok
Var
45 (672)
22 (328)
93 (435)
121 (565)
1523 0002
Kayıp yaşama
Yok
Var
31 (463)
36 (537)
77 (347)
145 (653)
295 005
Şiddete maruz kalma
Yok
Var
25 (373)
40 (607)
88 (396)
136 (624)
1157 0009
Tablo 2 Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Madde kullanma biccedilimi
Sadece madde kullanan
Sadece alkol kullanan
Alkol-madde birlikte kullanan
6 (8)
28 (43)
33 (49)
18 (8)
80 (36)
124 (56)
091 gt005
Madde kullanma suumlresi
3 aydan az
4 ay-1 yıl
1-5 yıl
5 yıldan fazla
2 (6)
11 (28)
14 (35)
12 (31)
21 (14)
29 (19)
42 (28)
59 (39)
442 gt005
Madde kullanma nedenleri
Popuumller olmak
Problemlerden kaccedilmak
Merak
Guumlveni arttırmak
Ben bağımlı olmam
Keyif almak
1 (24)
9 (22)
17 (415)
2 (49)
4 (98)
8 (195)
18 (119)
43 (285)
37 (245)
9 (6)
6 (4)
38 (252)
930 0041
Madde kullanma nedeni ile
hastaneye yatış sayısı
1 yatış
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
hastalardaki eşlik eden depresif belirtilerin tedavi edilmesi kadar bu sorunlara yatkınlık yaratan kişilik
ve bağlanma oumlzelliklerinin de ele alınmasının uzun suumlreli bağımlılık tedavisinde yararlı olabileceği
duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr
KAYNAKLAR
1 Driessen M Veltrup C Wetterling T John U Dilling H Axis I and axis II comorbidity in alcohol
dependence and the two types of alcoholism Alcohol Clin Exp Res 19982277ndash86
2 Fridrici C Leichsenring-Driessen C Driessen M Wingenfeld K Kremer G Beblo T The
individualized alcohol Stroop task no attentional bias toward personalized stimuli in alcohol-
dependents Psychol Addict Behav 2013 27 62ndash70
3 Foulds JA Douglas Sellman J Adamson SJ Boden JM Mulder RT Joyce PR Depression
outcome in alcohol dependent patients an evaluation of the role of independent and
substance-induced depression and other predictors J Affect Disord 2015 15503-10
4 Lubman DL Allen NB Rogers N Cementon E Bonomo Y The impact of co-occurring mood
and anxiety disorders among substance-abusing youth J Affect Disord 2007103105-12
5 Bottonari KA Roberts JE Kelly MAR Kashdan TB Ciesla JA A prospective investigation of
the impact of attachment style on stress generation among clinically depressed
individuals Behav Res ampTher 200745179ndash188
6 Rholes WS Simpson JA Kohn JL Wilson CL Martin AM Tran S Kashy DA Attachment
orientations and depression a longitudinal study of new parents J Pers Soc Psychol 2011
100567-86
7 Bartholomew K Horowitz LM Attachment styles among young adults a test of a four-category
model J Pers Soc Psychol 1991 61226-44
8 Hazan C Shaver PRRomantic love conceptualized as an attachment process Journal of
Pers Soc Psychol 1987 52 511ndash524
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
9 Abdul Kadir NB Bifulco A Insecure attachment style as a vulnerability factor for depression
recent findings in a community-based study of Malay single and married mothers Psychiatry
Res 2013210919-24
10 Khantzian EJ Treating addiction as a human process Lanham Jason Aronson2007 Books
11 Wyrzykowska E Głogowska K Mickiewicz K Attachment relationships
among alcohol dependent persons Alcoholism and Drug Addiction 2014 27 145-161
12 Wedekind D Bandelow B Heitmann S Havemann-Reinecke U Engel KR Huether G
Attachment style anxiety coping and personality-styles in withdrawn alcohol addicted
inpatients Subst Abuse Treat Prev Policy 2013 8 1
13 Thorberg FA Young RM Sullivan KA Lyvers M Hurst CP Connor JP Feeney GFX
Alexithymia in alcohol dependent patients is partially mediated by alcohol expectancy Drug
Alcohol Depend 2011116238ndash241
14 Wilkinson RB Mulcahy R Attachment and interpersonal relationships in postnatal depression
J Reprod Infant Psychol 201028 252ndash265
15 Troxel WM Cyranowski JM Hall M Frank E Buysse DJ Attachment anxiety relationship
context and sleep in women with recurrent major depression Psychosom Med 2007 69692ndash
699
16 Conradi HJ de Jonge P Recurrent depression and the role of adult attachment A prospective
and a retrospective study J Affect Disord 200911693ndash99
17 Cloninger CR Sigvardsson S Bohman M Childhood personality predicts alcohol abuse in
young adults Alcohol Clin Exp Res 1988 12 494-505
18 Eysenck HJ Eysenck SBG Manual of the Eysenck Personality Questionnaire London
Hodder and Stoughton1975
19 Shin SH Hong HG Jeon SM Personality and alcohol use The role of impulsivity Addict
Behav 201237102-7
20 Pennay A Cameron J Reichert T Strickland H Lee NK Hall K et al
A systematic review of interventions for co-occurring substance use disorder and borderline
personality disorder J Subst Abuse Treat 201141363-73
21 Hemphill JF Hare RD Wong S Psychopathy and recidivism A review Legal Crımınol Psych
1998 3 139-170
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
22 Porter S Woodworth M lsquoIm sorry I did ithellip but he started itrsquo A comparison of the official and
self-reported homicide descriptions of psychopaths and nonpsychopathsrdquo Law Hum Behav
2007 31 91-107
23 Hare RD Manual for the Revised Psychopathy Checklist (2nd ed) Toronto Canada Multi-
Health Systems 2003
24 Vergeacutes A Jackson KM Bucholz KK Trull TJ Lane SP Sher KJ Personality disorders and the
persistence of substance use disorders A reanalysis of published NESARC findings J
Abnorm Psychol 2014123 809-20
25 Griffith JW Zinbarg RE Craske MG Mineka S Rose RD Waters AM et al Neuroticism as a
common dimension in the internalizing disorders Psychol Med 201040 1125ndash1136
26 Noteboom A Beekman ATF Vogelzangs N Pennin B WJH Personality and social support
as predictors of first and recurrent episodes of depression J Affect Disord 2016 190 156ndash
161
27 Najt P Fusar-Poli P Brambilla P Co-occurring mental and substance abuse disorders a
review on the potential predictors and clinical outcomes J Psychiatr Res 2011 186 159ndash164
28 Dagher RK Green KM Does depression and substance abuse co-morbidity affect
socioeconomic status Evidence from a prospective study of urban African Americans J
Psychiatr Res 2015 225 115-121
29 Beck AT Ward CH Mendelson M Mock J Erbaugh J An inventory for measuring depression
Arch Gen Psychiatry 19614561-71
30 Hisli N Beck Depresyon Envanterinin geccedilerliliği uumlzerine bir ccedilalışma Turk J Psychol
19886118-22
31 Brennan KA Shaver P R Attachment styles and personality disorders Their connections to
each other and to parental divorce parental death and perceptions of parental caregiving J
Pers 1998 66 835-878
32 Suumlmer N Guumlngoumlr D Yetişkin bağlanma stilleri oumllccedileklerinin Tuumlrk oumlrneklemi uumlzerinde
psikometrik değerlendirmesi ve kuumlltuumlrlerarası bir karşılaştırma Turk J Psychol 1999 14 71-
109
33 Cloninger CR Svrakic DM Przybeck TR A psychobiological model of temperament and
character Arch Gen Psychiatry 1993 50 975-990
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
34 Koumlse S Sayar K Ak İ Aydın N Kalelioğlu Uuml Kırpınar İ et al Turkish version of the
Temperament and Character Inventory (TCI) Reliability validity and factorial structure Bull
Clin Psychopharmacol 200414107-131
35 Guumlleccedil MY Elbay RY Şayakccedilı S Meteris H Hariri AG Tezcan AE Yatan psikiyatri
hastalarında madde kullanımı ve hastalıklara goumlre dağılımı Retrospektif bir ccedilalışma Duumlşuumlnen
Adam 2010 23166-173
36 Enez-Darccedilın A Nurmedov S Noyan CO Yılmaz O Dilbaz N Oumlzel Bir Bağımlılık Merkezinde
Yatarak Tedavi Goumlren Hastalarda Psikiyatrik Eş Tanının Bağımlılığın Seyri ile İlişkisi Duumlşuumlnen
Adam 2015 28196-203
37 Oumlner H Tamam L Levent BA Oumlner S Alkol bağımlılığı olan yatan hastalarda Eksen I ve
Eksen II eş tanılarının değerlendirilmesi Klin Psikofarmakol Bul 200212 14-22
38 İnce A Doğruer Z Tuumlrkccedilapar MH Erken ve geccedil başlangıccedillı erkek alkol bağımlılarında
sosyodemografik klinik ve psikopatolojik oumlzelliklerin karşılaştırılması Klin Psikiyatr Derg 2002
5 82-91
39 Yaşar RM Depresyonun kadınlaşması Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
2007172251-281
40 Clark DB Cornelius JR Kirisci L Tarter RE Childhood risk categories for adolescent
substance involvement a general liability typology Drug Alcohol Depend 2005 77 13ndash21
41 Guumlltekin BK Ruhsal Bozuklukların Oumlnlenmesi Kavramsal Ccedilerccedileve ve Sınıflandırma
Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 20102583594
42 Evren C Oumlgel K Alkolmadde bağımlılarında dissosiyatif belirtiler ve ccedilocukluk ccedilağı travması
depresyon anksiyete ve alkolmadde kullanımı ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 2003 430-
37
43 Alikaşifoğlu M Madde kullanımı risk faktoumlrleri ve koruyucu faktoumlrler Adolesan Sağlığı
Sempozyum Dizisi 200543 73-83
44 Tuumlzuumln O Sayar K Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji Duumlşuumlnen Adam 20061924-39
45 Akfert SK Ccedilakıcı E Ccedilakıcı M Uumlniversite oumlğrencilerinde sigara-alkol kullanımı ve aile sorunları
ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 20091040-47
46 Slavich GM Monroe SM Gotlib IH Early parental loss and depression history Associations
with recent life stress in major depressive disorder J Psychiatr Res 201145 1146-1152
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
47 Westermeyer J Wahmanholm K Thuras P Effects of childhood physical abuse on course and
severity of substance abuse Am J Addict 2001 10101-110
48 Yılmaz A Can Y Bozkurt M Evren C Alkol ve Madde Bağımlılığında Remisyon ve
Depreşme Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 2014 6 243-256
49 Hiremath P Naregal P Chendake M Mohite VR Factors affecting alcohol relapse among
alcoholic clients at Tertiary care Hospital IJAR 2015 5784-786
50 Weich L Pienaar W Occurrence of comorbid substance use disorders among acute
psychiatric inpatients at Stikland Hospital in the Western Cape South Africa Afr J Psychiatry
(Johannesbg) 2009 12 213-217
51 Greenfield SF Weiss RD Muenz LR Vagge LM Kelly JF Bello LR et al The effect of
depression on return to drinking Arch Gen Psychiatry 1998 55 259-265
52 Choi BY Jeong HCrelationship between alcohol dependence and depression of alcohol
dependent ınpatients IJBSBT 2015 7 375-382
53 Ekinci O Arman AR Melek I Bez Y Berkem M The phenomenology of autistic regression
Subtypes and associated factors ECAP 20122123ndash29
54 Janowsky DS Fawcett J Meszaros K Verheul R Core heritable personality characteristics
and relapse in alcoholics Alcohol Clin Exp Res 2001 2594-98
55 İbiloğlu AO Ccediliccedilek U Kalkan E Nikotin bağımlılığında mizaccedil klinik ve demografik oumlzellikler
Literatuumlr Sempozyum 2014133-39
56 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Turk J Psychol 2012 27 21-30
57 Hansenne M Reggers J Pinto E Kjiri K Ajamier A Ansseau M Temperament and character
inventory (TCI) and depression J Psychiatric Res 1999 33 31-36
58 Diacuteaz LP Alba H Sanchez IM Vulnerability to alcohol consumption spiritual transcendence
and psychosocial well-being test of a theory Rev Latino-Am Enfermagem 2016242702
59 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Tuumlrk Psikoloji Dergisi 2012 27 21-30
60 Coumlmert IT Oumlgel K Madde kullanan ergenlerin bağlanma stilleri Addicta 2014 1 9-40
61 Morsuumlnbuumll Uuml Attachment and risk taking are they interrelated IJoSS 20094 233-7
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
62 Kesebir S Oumlzdoğan KS Uumlstuumlndağ MF Bağlanma ve psikopatoloji Psikiyatride Guumlncel
Yaklaşımlar 20113 321-42
63 Kassel JD Wardle M Roberts JE Adult attachment security and college student substance
use Addict Behav 2007 32 1164-1176
Tablo 1 Hastaların demografik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Cinsiyet
Kadın
Erkek
8 (119)
59 (881)
42 (189)
180 (811)
118 004
Medeni durum
Evli
Boşanmış
Bekar
34 (50)
29 (44)
4 (6)
107 (48)
88 (40)
25 (12)
166 gt005
Eğitim duumlzeyi
Okur yazar
İlkoumlğretim
Ortaoumlğretim
Lise
Yuumlksekokulfakuumllte
4 (6)
11 (164)
18 (269)
26 (388)
8 (119)
2 (09)
30 (135)
50 (225)
75 (338)
65 (293)
1358 0009
Aile uumlyelerinde ruhsal hastalık varlığı
Evet
Hayır
2 (3)
65 (97)
45 (203)
177 (797)
1129 0001
Aile uumlyelerinde alkol ya da madde
kullanımı
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Yok
Var
45 (672)
22 (328)
93 (435)
121 (565)
1523 0002
Kayıp yaşama
Yok
Var
31 (463)
36 (537)
77 (347)
145 (653)
295 005
Şiddete maruz kalma
Yok
Var
25 (373)
40 (607)
88 (396)
136 (624)
1157 0009
Tablo 2 Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Madde kullanma biccedilimi
Sadece madde kullanan
Sadece alkol kullanan
Alkol-madde birlikte kullanan
6 (8)
28 (43)
33 (49)
18 (8)
80 (36)
124 (56)
091 gt005
Madde kullanma suumlresi
3 aydan az
4 ay-1 yıl
1-5 yıl
5 yıldan fazla
2 (6)
11 (28)
14 (35)
12 (31)
21 (14)
29 (19)
42 (28)
59 (39)
442 gt005
Madde kullanma nedenleri
Popuumller olmak
Problemlerden kaccedilmak
Merak
Guumlveni arttırmak
Ben bağımlı olmam
Keyif almak
1 (24)
9 (22)
17 (415)
2 (49)
4 (98)
8 (195)
18 (119)
43 (285)
37 (245)
9 (6)
6 (4)
38 (252)
930 0041
Madde kullanma nedeni ile
hastaneye yatış sayısı
1 yatış
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
9 Abdul Kadir NB Bifulco A Insecure attachment style as a vulnerability factor for depression
recent findings in a community-based study of Malay single and married mothers Psychiatry
Res 2013210919-24
10 Khantzian EJ Treating addiction as a human process Lanham Jason Aronson2007 Books
11 Wyrzykowska E Głogowska K Mickiewicz K Attachment relationships
among alcohol dependent persons Alcoholism and Drug Addiction 2014 27 145-161
12 Wedekind D Bandelow B Heitmann S Havemann-Reinecke U Engel KR Huether G
Attachment style anxiety coping and personality-styles in withdrawn alcohol addicted
inpatients Subst Abuse Treat Prev Policy 2013 8 1
13 Thorberg FA Young RM Sullivan KA Lyvers M Hurst CP Connor JP Feeney GFX
Alexithymia in alcohol dependent patients is partially mediated by alcohol expectancy Drug
Alcohol Depend 2011116238ndash241
14 Wilkinson RB Mulcahy R Attachment and interpersonal relationships in postnatal depression
J Reprod Infant Psychol 201028 252ndash265
15 Troxel WM Cyranowski JM Hall M Frank E Buysse DJ Attachment anxiety relationship
context and sleep in women with recurrent major depression Psychosom Med 2007 69692ndash
699
16 Conradi HJ de Jonge P Recurrent depression and the role of adult attachment A prospective
and a retrospective study J Affect Disord 200911693ndash99
17 Cloninger CR Sigvardsson S Bohman M Childhood personality predicts alcohol abuse in
young adults Alcohol Clin Exp Res 1988 12 494-505
18 Eysenck HJ Eysenck SBG Manual of the Eysenck Personality Questionnaire London
Hodder and Stoughton1975
19 Shin SH Hong HG Jeon SM Personality and alcohol use The role of impulsivity Addict
Behav 201237102-7
20 Pennay A Cameron J Reichert T Strickland H Lee NK Hall K et al
A systematic review of interventions for co-occurring substance use disorder and borderline
personality disorder J Subst Abuse Treat 201141363-73
21 Hemphill JF Hare RD Wong S Psychopathy and recidivism A review Legal Crımınol Psych
1998 3 139-170
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
22 Porter S Woodworth M lsquoIm sorry I did ithellip but he started itrsquo A comparison of the official and
self-reported homicide descriptions of psychopaths and nonpsychopathsrdquo Law Hum Behav
2007 31 91-107
23 Hare RD Manual for the Revised Psychopathy Checklist (2nd ed) Toronto Canada Multi-
Health Systems 2003
24 Vergeacutes A Jackson KM Bucholz KK Trull TJ Lane SP Sher KJ Personality disorders and the
persistence of substance use disorders A reanalysis of published NESARC findings J
Abnorm Psychol 2014123 809-20
25 Griffith JW Zinbarg RE Craske MG Mineka S Rose RD Waters AM et al Neuroticism as a
common dimension in the internalizing disorders Psychol Med 201040 1125ndash1136
26 Noteboom A Beekman ATF Vogelzangs N Pennin B WJH Personality and social support
as predictors of first and recurrent episodes of depression J Affect Disord 2016 190 156ndash
161
27 Najt P Fusar-Poli P Brambilla P Co-occurring mental and substance abuse disorders a
review on the potential predictors and clinical outcomes J Psychiatr Res 2011 186 159ndash164
28 Dagher RK Green KM Does depression and substance abuse co-morbidity affect
socioeconomic status Evidence from a prospective study of urban African Americans J
Psychiatr Res 2015 225 115-121
29 Beck AT Ward CH Mendelson M Mock J Erbaugh J An inventory for measuring depression
Arch Gen Psychiatry 19614561-71
30 Hisli N Beck Depresyon Envanterinin geccedilerliliği uumlzerine bir ccedilalışma Turk J Psychol
19886118-22
31 Brennan KA Shaver P R Attachment styles and personality disorders Their connections to
each other and to parental divorce parental death and perceptions of parental caregiving J
Pers 1998 66 835-878
32 Suumlmer N Guumlngoumlr D Yetişkin bağlanma stilleri oumllccedileklerinin Tuumlrk oumlrneklemi uumlzerinde
psikometrik değerlendirmesi ve kuumlltuumlrlerarası bir karşılaştırma Turk J Psychol 1999 14 71-
109
33 Cloninger CR Svrakic DM Przybeck TR A psychobiological model of temperament and
character Arch Gen Psychiatry 1993 50 975-990
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
34 Koumlse S Sayar K Ak İ Aydın N Kalelioğlu Uuml Kırpınar İ et al Turkish version of the
Temperament and Character Inventory (TCI) Reliability validity and factorial structure Bull
Clin Psychopharmacol 200414107-131
35 Guumlleccedil MY Elbay RY Şayakccedilı S Meteris H Hariri AG Tezcan AE Yatan psikiyatri
hastalarında madde kullanımı ve hastalıklara goumlre dağılımı Retrospektif bir ccedilalışma Duumlşuumlnen
Adam 2010 23166-173
36 Enez-Darccedilın A Nurmedov S Noyan CO Yılmaz O Dilbaz N Oumlzel Bir Bağımlılık Merkezinde
Yatarak Tedavi Goumlren Hastalarda Psikiyatrik Eş Tanının Bağımlılığın Seyri ile İlişkisi Duumlşuumlnen
Adam 2015 28196-203
37 Oumlner H Tamam L Levent BA Oumlner S Alkol bağımlılığı olan yatan hastalarda Eksen I ve
Eksen II eş tanılarının değerlendirilmesi Klin Psikofarmakol Bul 200212 14-22
38 İnce A Doğruer Z Tuumlrkccedilapar MH Erken ve geccedil başlangıccedillı erkek alkol bağımlılarında
sosyodemografik klinik ve psikopatolojik oumlzelliklerin karşılaştırılması Klin Psikiyatr Derg 2002
5 82-91
39 Yaşar RM Depresyonun kadınlaşması Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
2007172251-281
40 Clark DB Cornelius JR Kirisci L Tarter RE Childhood risk categories for adolescent
substance involvement a general liability typology Drug Alcohol Depend 2005 77 13ndash21
41 Guumlltekin BK Ruhsal Bozuklukların Oumlnlenmesi Kavramsal Ccedilerccedileve ve Sınıflandırma
Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 20102583594
42 Evren C Oumlgel K Alkolmadde bağımlılarında dissosiyatif belirtiler ve ccedilocukluk ccedilağı travması
depresyon anksiyete ve alkolmadde kullanımı ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 2003 430-
37
43 Alikaşifoğlu M Madde kullanımı risk faktoumlrleri ve koruyucu faktoumlrler Adolesan Sağlığı
Sempozyum Dizisi 200543 73-83
44 Tuumlzuumln O Sayar K Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji Duumlşuumlnen Adam 20061924-39
45 Akfert SK Ccedilakıcı E Ccedilakıcı M Uumlniversite oumlğrencilerinde sigara-alkol kullanımı ve aile sorunları
ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 20091040-47
46 Slavich GM Monroe SM Gotlib IH Early parental loss and depression history Associations
with recent life stress in major depressive disorder J Psychiatr Res 201145 1146-1152
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
47 Westermeyer J Wahmanholm K Thuras P Effects of childhood physical abuse on course and
severity of substance abuse Am J Addict 2001 10101-110
48 Yılmaz A Can Y Bozkurt M Evren C Alkol ve Madde Bağımlılığında Remisyon ve
Depreşme Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 2014 6 243-256
49 Hiremath P Naregal P Chendake M Mohite VR Factors affecting alcohol relapse among
alcoholic clients at Tertiary care Hospital IJAR 2015 5784-786
50 Weich L Pienaar W Occurrence of comorbid substance use disorders among acute
psychiatric inpatients at Stikland Hospital in the Western Cape South Africa Afr J Psychiatry
(Johannesbg) 2009 12 213-217
51 Greenfield SF Weiss RD Muenz LR Vagge LM Kelly JF Bello LR et al The effect of
depression on return to drinking Arch Gen Psychiatry 1998 55 259-265
52 Choi BY Jeong HCrelationship between alcohol dependence and depression of alcohol
dependent ınpatients IJBSBT 2015 7 375-382
53 Ekinci O Arman AR Melek I Bez Y Berkem M The phenomenology of autistic regression
Subtypes and associated factors ECAP 20122123ndash29
54 Janowsky DS Fawcett J Meszaros K Verheul R Core heritable personality characteristics
and relapse in alcoholics Alcohol Clin Exp Res 2001 2594-98
55 İbiloğlu AO Ccediliccedilek U Kalkan E Nikotin bağımlılığında mizaccedil klinik ve demografik oumlzellikler
Literatuumlr Sempozyum 2014133-39
56 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Turk J Psychol 2012 27 21-30
57 Hansenne M Reggers J Pinto E Kjiri K Ajamier A Ansseau M Temperament and character
inventory (TCI) and depression J Psychiatric Res 1999 33 31-36
58 Diacuteaz LP Alba H Sanchez IM Vulnerability to alcohol consumption spiritual transcendence
and psychosocial well-being test of a theory Rev Latino-Am Enfermagem 2016242702
59 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Tuumlrk Psikoloji Dergisi 2012 27 21-30
60 Coumlmert IT Oumlgel K Madde kullanan ergenlerin bağlanma stilleri Addicta 2014 1 9-40
61 Morsuumlnbuumll Uuml Attachment and risk taking are they interrelated IJoSS 20094 233-7
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
62 Kesebir S Oumlzdoğan KS Uumlstuumlndağ MF Bağlanma ve psikopatoloji Psikiyatride Guumlncel
Yaklaşımlar 20113 321-42
63 Kassel JD Wardle M Roberts JE Adult attachment security and college student substance
use Addict Behav 2007 32 1164-1176
Tablo 1 Hastaların demografik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Cinsiyet
Kadın
Erkek
8 (119)
59 (881)
42 (189)
180 (811)
118 004
Medeni durum
Evli
Boşanmış
Bekar
34 (50)
29 (44)
4 (6)
107 (48)
88 (40)
25 (12)
166 gt005
Eğitim duumlzeyi
Okur yazar
İlkoumlğretim
Ortaoumlğretim
Lise
Yuumlksekokulfakuumllte
4 (6)
11 (164)
18 (269)
26 (388)
8 (119)
2 (09)
30 (135)
50 (225)
75 (338)
65 (293)
1358 0009
Aile uumlyelerinde ruhsal hastalık varlığı
Evet
Hayır
2 (3)
65 (97)
45 (203)
177 (797)
1129 0001
Aile uumlyelerinde alkol ya da madde
kullanımı
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Yok
Var
45 (672)
22 (328)
93 (435)
121 (565)
1523 0002
Kayıp yaşama
Yok
Var
31 (463)
36 (537)
77 (347)
145 (653)
295 005
Şiddete maruz kalma
Yok
Var
25 (373)
40 (607)
88 (396)
136 (624)
1157 0009
Tablo 2 Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Madde kullanma biccedilimi
Sadece madde kullanan
Sadece alkol kullanan
Alkol-madde birlikte kullanan
6 (8)
28 (43)
33 (49)
18 (8)
80 (36)
124 (56)
091 gt005
Madde kullanma suumlresi
3 aydan az
4 ay-1 yıl
1-5 yıl
5 yıldan fazla
2 (6)
11 (28)
14 (35)
12 (31)
21 (14)
29 (19)
42 (28)
59 (39)
442 gt005
Madde kullanma nedenleri
Popuumller olmak
Problemlerden kaccedilmak
Merak
Guumlveni arttırmak
Ben bağımlı olmam
Keyif almak
1 (24)
9 (22)
17 (415)
2 (49)
4 (98)
8 (195)
18 (119)
43 (285)
37 (245)
9 (6)
6 (4)
38 (252)
930 0041
Madde kullanma nedeni ile
hastaneye yatış sayısı
1 yatış
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
22 Porter S Woodworth M lsquoIm sorry I did ithellip but he started itrsquo A comparison of the official and
self-reported homicide descriptions of psychopaths and nonpsychopathsrdquo Law Hum Behav
2007 31 91-107
23 Hare RD Manual for the Revised Psychopathy Checklist (2nd ed) Toronto Canada Multi-
Health Systems 2003
24 Vergeacutes A Jackson KM Bucholz KK Trull TJ Lane SP Sher KJ Personality disorders and the
persistence of substance use disorders A reanalysis of published NESARC findings J
Abnorm Psychol 2014123 809-20
25 Griffith JW Zinbarg RE Craske MG Mineka S Rose RD Waters AM et al Neuroticism as a
common dimension in the internalizing disorders Psychol Med 201040 1125ndash1136
26 Noteboom A Beekman ATF Vogelzangs N Pennin B WJH Personality and social support
as predictors of first and recurrent episodes of depression J Affect Disord 2016 190 156ndash
161
27 Najt P Fusar-Poli P Brambilla P Co-occurring mental and substance abuse disorders a
review on the potential predictors and clinical outcomes J Psychiatr Res 2011 186 159ndash164
28 Dagher RK Green KM Does depression and substance abuse co-morbidity affect
socioeconomic status Evidence from a prospective study of urban African Americans J
Psychiatr Res 2015 225 115-121
29 Beck AT Ward CH Mendelson M Mock J Erbaugh J An inventory for measuring depression
Arch Gen Psychiatry 19614561-71
30 Hisli N Beck Depresyon Envanterinin geccedilerliliği uumlzerine bir ccedilalışma Turk J Psychol
19886118-22
31 Brennan KA Shaver P R Attachment styles and personality disorders Their connections to
each other and to parental divorce parental death and perceptions of parental caregiving J
Pers 1998 66 835-878
32 Suumlmer N Guumlngoumlr D Yetişkin bağlanma stilleri oumllccedileklerinin Tuumlrk oumlrneklemi uumlzerinde
psikometrik değerlendirmesi ve kuumlltuumlrlerarası bir karşılaştırma Turk J Psychol 1999 14 71-
109
33 Cloninger CR Svrakic DM Przybeck TR A psychobiological model of temperament and
character Arch Gen Psychiatry 1993 50 975-990
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
34 Koumlse S Sayar K Ak İ Aydın N Kalelioğlu Uuml Kırpınar İ et al Turkish version of the
Temperament and Character Inventory (TCI) Reliability validity and factorial structure Bull
Clin Psychopharmacol 200414107-131
35 Guumlleccedil MY Elbay RY Şayakccedilı S Meteris H Hariri AG Tezcan AE Yatan psikiyatri
hastalarında madde kullanımı ve hastalıklara goumlre dağılımı Retrospektif bir ccedilalışma Duumlşuumlnen
Adam 2010 23166-173
36 Enez-Darccedilın A Nurmedov S Noyan CO Yılmaz O Dilbaz N Oumlzel Bir Bağımlılık Merkezinde
Yatarak Tedavi Goumlren Hastalarda Psikiyatrik Eş Tanının Bağımlılığın Seyri ile İlişkisi Duumlşuumlnen
Adam 2015 28196-203
37 Oumlner H Tamam L Levent BA Oumlner S Alkol bağımlılığı olan yatan hastalarda Eksen I ve
Eksen II eş tanılarının değerlendirilmesi Klin Psikofarmakol Bul 200212 14-22
38 İnce A Doğruer Z Tuumlrkccedilapar MH Erken ve geccedil başlangıccedillı erkek alkol bağımlılarında
sosyodemografik klinik ve psikopatolojik oumlzelliklerin karşılaştırılması Klin Psikiyatr Derg 2002
5 82-91
39 Yaşar RM Depresyonun kadınlaşması Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
2007172251-281
40 Clark DB Cornelius JR Kirisci L Tarter RE Childhood risk categories for adolescent
substance involvement a general liability typology Drug Alcohol Depend 2005 77 13ndash21
41 Guumlltekin BK Ruhsal Bozuklukların Oumlnlenmesi Kavramsal Ccedilerccedileve ve Sınıflandırma
Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 20102583594
42 Evren C Oumlgel K Alkolmadde bağımlılarında dissosiyatif belirtiler ve ccedilocukluk ccedilağı travması
depresyon anksiyete ve alkolmadde kullanımı ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 2003 430-
37
43 Alikaşifoğlu M Madde kullanımı risk faktoumlrleri ve koruyucu faktoumlrler Adolesan Sağlığı
Sempozyum Dizisi 200543 73-83
44 Tuumlzuumln O Sayar K Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji Duumlşuumlnen Adam 20061924-39
45 Akfert SK Ccedilakıcı E Ccedilakıcı M Uumlniversite oumlğrencilerinde sigara-alkol kullanımı ve aile sorunları
ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 20091040-47
46 Slavich GM Monroe SM Gotlib IH Early parental loss and depression history Associations
with recent life stress in major depressive disorder J Psychiatr Res 201145 1146-1152
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
47 Westermeyer J Wahmanholm K Thuras P Effects of childhood physical abuse on course and
severity of substance abuse Am J Addict 2001 10101-110
48 Yılmaz A Can Y Bozkurt M Evren C Alkol ve Madde Bağımlılığında Remisyon ve
Depreşme Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 2014 6 243-256
49 Hiremath P Naregal P Chendake M Mohite VR Factors affecting alcohol relapse among
alcoholic clients at Tertiary care Hospital IJAR 2015 5784-786
50 Weich L Pienaar W Occurrence of comorbid substance use disorders among acute
psychiatric inpatients at Stikland Hospital in the Western Cape South Africa Afr J Psychiatry
(Johannesbg) 2009 12 213-217
51 Greenfield SF Weiss RD Muenz LR Vagge LM Kelly JF Bello LR et al The effect of
depression on return to drinking Arch Gen Psychiatry 1998 55 259-265
52 Choi BY Jeong HCrelationship between alcohol dependence and depression of alcohol
dependent ınpatients IJBSBT 2015 7 375-382
53 Ekinci O Arman AR Melek I Bez Y Berkem M The phenomenology of autistic regression
Subtypes and associated factors ECAP 20122123ndash29
54 Janowsky DS Fawcett J Meszaros K Verheul R Core heritable personality characteristics
and relapse in alcoholics Alcohol Clin Exp Res 2001 2594-98
55 İbiloğlu AO Ccediliccedilek U Kalkan E Nikotin bağımlılığında mizaccedil klinik ve demografik oumlzellikler
Literatuumlr Sempozyum 2014133-39
56 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Turk J Psychol 2012 27 21-30
57 Hansenne M Reggers J Pinto E Kjiri K Ajamier A Ansseau M Temperament and character
inventory (TCI) and depression J Psychiatric Res 1999 33 31-36
58 Diacuteaz LP Alba H Sanchez IM Vulnerability to alcohol consumption spiritual transcendence
and psychosocial well-being test of a theory Rev Latino-Am Enfermagem 2016242702
59 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Tuumlrk Psikoloji Dergisi 2012 27 21-30
60 Coumlmert IT Oumlgel K Madde kullanan ergenlerin bağlanma stilleri Addicta 2014 1 9-40
61 Morsuumlnbuumll Uuml Attachment and risk taking are they interrelated IJoSS 20094 233-7
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
62 Kesebir S Oumlzdoğan KS Uumlstuumlndağ MF Bağlanma ve psikopatoloji Psikiyatride Guumlncel
Yaklaşımlar 20113 321-42
63 Kassel JD Wardle M Roberts JE Adult attachment security and college student substance
use Addict Behav 2007 32 1164-1176
Tablo 1 Hastaların demografik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Cinsiyet
Kadın
Erkek
8 (119)
59 (881)
42 (189)
180 (811)
118 004
Medeni durum
Evli
Boşanmış
Bekar
34 (50)
29 (44)
4 (6)
107 (48)
88 (40)
25 (12)
166 gt005
Eğitim duumlzeyi
Okur yazar
İlkoumlğretim
Ortaoumlğretim
Lise
Yuumlksekokulfakuumllte
4 (6)
11 (164)
18 (269)
26 (388)
8 (119)
2 (09)
30 (135)
50 (225)
75 (338)
65 (293)
1358 0009
Aile uumlyelerinde ruhsal hastalık varlığı
Evet
Hayır
2 (3)
65 (97)
45 (203)
177 (797)
1129 0001
Aile uumlyelerinde alkol ya da madde
kullanımı
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Yok
Var
45 (672)
22 (328)
93 (435)
121 (565)
1523 0002
Kayıp yaşama
Yok
Var
31 (463)
36 (537)
77 (347)
145 (653)
295 005
Şiddete maruz kalma
Yok
Var
25 (373)
40 (607)
88 (396)
136 (624)
1157 0009
Tablo 2 Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Madde kullanma biccedilimi
Sadece madde kullanan
Sadece alkol kullanan
Alkol-madde birlikte kullanan
6 (8)
28 (43)
33 (49)
18 (8)
80 (36)
124 (56)
091 gt005
Madde kullanma suumlresi
3 aydan az
4 ay-1 yıl
1-5 yıl
5 yıldan fazla
2 (6)
11 (28)
14 (35)
12 (31)
21 (14)
29 (19)
42 (28)
59 (39)
442 gt005
Madde kullanma nedenleri
Popuumller olmak
Problemlerden kaccedilmak
Merak
Guumlveni arttırmak
Ben bağımlı olmam
Keyif almak
1 (24)
9 (22)
17 (415)
2 (49)
4 (98)
8 (195)
18 (119)
43 (285)
37 (245)
9 (6)
6 (4)
38 (252)
930 0041
Madde kullanma nedeni ile
hastaneye yatış sayısı
1 yatış
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
34 Koumlse S Sayar K Ak İ Aydın N Kalelioğlu Uuml Kırpınar İ et al Turkish version of the
Temperament and Character Inventory (TCI) Reliability validity and factorial structure Bull
Clin Psychopharmacol 200414107-131
35 Guumlleccedil MY Elbay RY Şayakccedilı S Meteris H Hariri AG Tezcan AE Yatan psikiyatri
hastalarında madde kullanımı ve hastalıklara goumlre dağılımı Retrospektif bir ccedilalışma Duumlşuumlnen
Adam 2010 23166-173
36 Enez-Darccedilın A Nurmedov S Noyan CO Yılmaz O Dilbaz N Oumlzel Bir Bağımlılık Merkezinde
Yatarak Tedavi Goumlren Hastalarda Psikiyatrik Eş Tanının Bağımlılığın Seyri ile İlişkisi Duumlşuumlnen
Adam 2015 28196-203
37 Oumlner H Tamam L Levent BA Oumlner S Alkol bağımlılığı olan yatan hastalarda Eksen I ve
Eksen II eş tanılarının değerlendirilmesi Klin Psikofarmakol Bul 200212 14-22
38 İnce A Doğruer Z Tuumlrkccedilapar MH Erken ve geccedil başlangıccedillı erkek alkol bağımlılarında
sosyodemografik klinik ve psikopatolojik oumlzelliklerin karşılaştırılması Klin Psikiyatr Derg 2002
5 82-91
39 Yaşar RM Depresyonun kadınlaşması Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
2007172251-281
40 Clark DB Cornelius JR Kirisci L Tarter RE Childhood risk categories for adolescent
substance involvement a general liability typology Drug Alcohol Depend 2005 77 13ndash21
41 Guumlltekin BK Ruhsal Bozuklukların Oumlnlenmesi Kavramsal Ccedilerccedileve ve Sınıflandırma
Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 20102583594
42 Evren C Oumlgel K Alkolmadde bağımlılarında dissosiyatif belirtiler ve ccedilocukluk ccedilağı travması
depresyon anksiyete ve alkolmadde kullanımı ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 2003 430-
37
43 Alikaşifoğlu M Madde kullanımı risk faktoumlrleri ve koruyucu faktoumlrler Adolesan Sağlığı
Sempozyum Dizisi 200543 73-83
44 Tuumlzuumln O Sayar K Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji Duumlşuumlnen Adam 20061924-39
45 Akfert SK Ccedilakıcı E Ccedilakıcı M Uumlniversite oumlğrencilerinde sigara-alkol kullanımı ve aile sorunları
ile ilişkisi Anadolu Psikiyatr Derg 20091040-47
46 Slavich GM Monroe SM Gotlib IH Early parental loss and depression history Associations
with recent life stress in major depressive disorder J Psychiatr Res 201145 1146-1152
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
47 Westermeyer J Wahmanholm K Thuras P Effects of childhood physical abuse on course and
severity of substance abuse Am J Addict 2001 10101-110
48 Yılmaz A Can Y Bozkurt M Evren C Alkol ve Madde Bağımlılığında Remisyon ve
Depreşme Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 2014 6 243-256
49 Hiremath P Naregal P Chendake M Mohite VR Factors affecting alcohol relapse among
alcoholic clients at Tertiary care Hospital IJAR 2015 5784-786
50 Weich L Pienaar W Occurrence of comorbid substance use disorders among acute
psychiatric inpatients at Stikland Hospital in the Western Cape South Africa Afr J Psychiatry
(Johannesbg) 2009 12 213-217
51 Greenfield SF Weiss RD Muenz LR Vagge LM Kelly JF Bello LR et al The effect of
depression on return to drinking Arch Gen Psychiatry 1998 55 259-265
52 Choi BY Jeong HCrelationship between alcohol dependence and depression of alcohol
dependent ınpatients IJBSBT 2015 7 375-382
53 Ekinci O Arman AR Melek I Bez Y Berkem M The phenomenology of autistic regression
Subtypes and associated factors ECAP 20122123ndash29
54 Janowsky DS Fawcett J Meszaros K Verheul R Core heritable personality characteristics
and relapse in alcoholics Alcohol Clin Exp Res 2001 2594-98
55 İbiloğlu AO Ccediliccedilek U Kalkan E Nikotin bağımlılığında mizaccedil klinik ve demografik oumlzellikler
Literatuumlr Sempozyum 2014133-39
56 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Turk J Psychol 2012 27 21-30
57 Hansenne M Reggers J Pinto E Kjiri K Ajamier A Ansseau M Temperament and character
inventory (TCI) and depression J Psychiatric Res 1999 33 31-36
58 Diacuteaz LP Alba H Sanchez IM Vulnerability to alcohol consumption spiritual transcendence
and psychosocial well-being test of a theory Rev Latino-Am Enfermagem 2016242702
59 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Tuumlrk Psikoloji Dergisi 2012 27 21-30
60 Coumlmert IT Oumlgel K Madde kullanan ergenlerin bağlanma stilleri Addicta 2014 1 9-40
61 Morsuumlnbuumll Uuml Attachment and risk taking are they interrelated IJoSS 20094 233-7
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
62 Kesebir S Oumlzdoğan KS Uumlstuumlndağ MF Bağlanma ve psikopatoloji Psikiyatride Guumlncel
Yaklaşımlar 20113 321-42
63 Kassel JD Wardle M Roberts JE Adult attachment security and college student substance
use Addict Behav 2007 32 1164-1176
Tablo 1 Hastaların demografik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Cinsiyet
Kadın
Erkek
8 (119)
59 (881)
42 (189)
180 (811)
118 004
Medeni durum
Evli
Boşanmış
Bekar
34 (50)
29 (44)
4 (6)
107 (48)
88 (40)
25 (12)
166 gt005
Eğitim duumlzeyi
Okur yazar
İlkoumlğretim
Ortaoumlğretim
Lise
Yuumlksekokulfakuumllte
4 (6)
11 (164)
18 (269)
26 (388)
8 (119)
2 (09)
30 (135)
50 (225)
75 (338)
65 (293)
1358 0009
Aile uumlyelerinde ruhsal hastalık varlığı
Evet
Hayır
2 (3)
65 (97)
45 (203)
177 (797)
1129 0001
Aile uumlyelerinde alkol ya da madde
kullanımı
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Yok
Var
45 (672)
22 (328)
93 (435)
121 (565)
1523 0002
Kayıp yaşama
Yok
Var
31 (463)
36 (537)
77 (347)
145 (653)
295 005
Şiddete maruz kalma
Yok
Var
25 (373)
40 (607)
88 (396)
136 (624)
1157 0009
Tablo 2 Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Madde kullanma biccedilimi
Sadece madde kullanan
Sadece alkol kullanan
Alkol-madde birlikte kullanan
6 (8)
28 (43)
33 (49)
18 (8)
80 (36)
124 (56)
091 gt005
Madde kullanma suumlresi
3 aydan az
4 ay-1 yıl
1-5 yıl
5 yıldan fazla
2 (6)
11 (28)
14 (35)
12 (31)
21 (14)
29 (19)
42 (28)
59 (39)
442 gt005
Madde kullanma nedenleri
Popuumller olmak
Problemlerden kaccedilmak
Merak
Guumlveni arttırmak
Ben bağımlı olmam
Keyif almak
1 (24)
9 (22)
17 (415)
2 (49)
4 (98)
8 (195)
18 (119)
43 (285)
37 (245)
9 (6)
6 (4)
38 (252)
930 0041
Madde kullanma nedeni ile
hastaneye yatış sayısı
1 yatış
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
47 Westermeyer J Wahmanholm K Thuras P Effects of childhood physical abuse on course and
severity of substance abuse Am J Addict 2001 10101-110
48 Yılmaz A Can Y Bozkurt M Evren C Alkol ve Madde Bağımlılığında Remisyon ve
Depreşme Psikiyatride Guumlncel Yaklaşımlar 2014 6 243-256
49 Hiremath P Naregal P Chendake M Mohite VR Factors affecting alcohol relapse among
alcoholic clients at Tertiary care Hospital IJAR 2015 5784-786
50 Weich L Pienaar W Occurrence of comorbid substance use disorders among acute
psychiatric inpatients at Stikland Hospital in the Western Cape South Africa Afr J Psychiatry
(Johannesbg) 2009 12 213-217
51 Greenfield SF Weiss RD Muenz LR Vagge LM Kelly JF Bello LR et al The effect of
depression on return to drinking Arch Gen Psychiatry 1998 55 259-265
52 Choi BY Jeong HCrelationship between alcohol dependence and depression of alcohol
dependent ınpatients IJBSBT 2015 7 375-382
53 Ekinci O Arman AR Melek I Bez Y Berkem M The phenomenology of autistic regression
Subtypes and associated factors ECAP 20122123ndash29
54 Janowsky DS Fawcett J Meszaros K Verheul R Core heritable personality characteristics
and relapse in alcoholics Alcohol Clin Exp Res 2001 2594-98
55 İbiloğlu AO Ccediliccedilek U Kalkan E Nikotin bağımlılığında mizaccedil klinik ve demografik oumlzellikler
Literatuumlr Sempozyum 2014133-39
56 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Turk J Psychol 2012 27 21-30
57 Hansenne M Reggers J Pinto E Kjiri K Ajamier A Ansseau M Temperament and character
inventory (TCI) and depression J Psychiatric Res 1999 33 31-36
58 Diacuteaz LP Alba H Sanchez IM Vulnerability to alcohol consumption spiritual transcendence
and psychosocial well-being test of a theory Rev Latino-Am Enfermagem 2016242702
59 Karakaş S Arkar H Depresyon ve kaygının yordayıcısı olarak mizaccedil ve karakter boyutları
Tuumlrk Psikoloji Dergisi 2012 27 21-30
60 Coumlmert IT Oumlgel K Madde kullanan ergenlerin bağlanma stilleri Addicta 2014 1 9-40
61 Morsuumlnbuumll Uuml Attachment and risk taking are they interrelated IJoSS 20094 233-7
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
62 Kesebir S Oumlzdoğan KS Uumlstuumlndağ MF Bağlanma ve psikopatoloji Psikiyatride Guumlncel
Yaklaşımlar 20113 321-42
63 Kassel JD Wardle M Roberts JE Adult attachment security and college student substance
use Addict Behav 2007 32 1164-1176
Tablo 1 Hastaların demografik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Cinsiyet
Kadın
Erkek
8 (119)
59 (881)
42 (189)
180 (811)
118 004
Medeni durum
Evli
Boşanmış
Bekar
34 (50)
29 (44)
4 (6)
107 (48)
88 (40)
25 (12)
166 gt005
Eğitim duumlzeyi
Okur yazar
İlkoumlğretim
Ortaoumlğretim
Lise
Yuumlksekokulfakuumllte
4 (6)
11 (164)
18 (269)
26 (388)
8 (119)
2 (09)
30 (135)
50 (225)
75 (338)
65 (293)
1358 0009
Aile uumlyelerinde ruhsal hastalık varlığı
Evet
Hayır
2 (3)
65 (97)
45 (203)
177 (797)
1129 0001
Aile uumlyelerinde alkol ya da madde
kullanımı
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Yok
Var
45 (672)
22 (328)
93 (435)
121 (565)
1523 0002
Kayıp yaşama
Yok
Var
31 (463)
36 (537)
77 (347)
145 (653)
295 005
Şiddete maruz kalma
Yok
Var
25 (373)
40 (607)
88 (396)
136 (624)
1157 0009
Tablo 2 Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Madde kullanma biccedilimi
Sadece madde kullanan
Sadece alkol kullanan
Alkol-madde birlikte kullanan
6 (8)
28 (43)
33 (49)
18 (8)
80 (36)
124 (56)
091 gt005
Madde kullanma suumlresi
3 aydan az
4 ay-1 yıl
1-5 yıl
5 yıldan fazla
2 (6)
11 (28)
14 (35)
12 (31)
21 (14)
29 (19)
42 (28)
59 (39)
442 gt005
Madde kullanma nedenleri
Popuumller olmak
Problemlerden kaccedilmak
Merak
Guumlveni arttırmak
Ben bağımlı olmam
Keyif almak
1 (24)
9 (22)
17 (415)
2 (49)
4 (98)
8 (195)
18 (119)
43 (285)
37 (245)
9 (6)
6 (4)
38 (252)
930 0041
Madde kullanma nedeni ile
hastaneye yatış sayısı
1 yatış
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
62 Kesebir S Oumlzdoğan KS Uumlstuumlndağ MF Bağlanma ve psikopatoloji Psikiyatride Guumlncel
Yaklaşımlar 20113 321-42
63 Kassel JD Wardle M Roberts JE Adult attachment security and college student substance
use Addict Behav 2007 32 1164-1176
Tablo 1 Hastaların demografik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Cinsiyet
Kadın
Erkek
8 (119)
59 (881)
42 (189)
180 (811)
118 004
Medeni durum
Evli
Boşanmış
Bekar
34 (50)
29 (44)
4 (6)
107 (48)
88 (40)
25 (12)
166 gt005
Eğitim duumlzeyi
Okur yazar
İlkoumlğretim
Ortaoumlğretim
Lise
Yuumlksekokulfakuumllte
4 (6)
11 (164)
18 (269)
26 (388)
8 (119)
2 (09)
30 (135)
50 (225)
75 (338)
65 (293)
1358 0009
Aile uumlyelerinde ruhsal hastalık varlığı
Evet
Hayır
2 (3)
65 (97)
45 (203)
177 (797)
1129 0001
Aile uumlyelerinde alkol ya da madde
kullanımı
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Yok
Var
45 (672)
22 (328)
93 (435)
121 (565)
1523 0002
Kayıp yaşama
Yok
Var
31 (463)
36 (537)
77 (347)
145 (653)
295 005
Şiddete maruz kalma
Yok
Var
25 (373)
40 (607)
88 (396)
136 (624)
1157 0009
Tablo 2 Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Madde kullanma biccedilimi
Sadece madde kullanan
Sadece alkol kullanan
Alkol-madde birlikte kullanan
6 (8)
28 (43)
33 (49)
18 (8)
80 (36)
124 (56)
091 gt005
Madde kullanma suumlresi
3 aydan az
4 ay-1 yıl
1-5 yıl
5 yıldan fazla
2 (6)
11 (28)
14 (35)
12 (31)
21 (14)
29 (19)
42 (28)
59 (39)
442 gt005
Madde kullanma nedenleri
Popuumller olmak
Problemlerden kaccedilmak
Merak
Guumlveni arttırmak
Ben bağımlı olmam
Keyif almak
1 (24)
9 (22)
17 (415)
2 (49)
4 (98)
8 (195)
18 (119)
43 (285)
37 (245)
9 (6)
6 (4)
38 (252)
930 0041
Madde kullanma nedeni ile
hastaneye yatış sayısı
1 yatış
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Yok
Var
45 (672)
22 (328)
93 (435)
121 (565)
1523 0002
Kayıp yaşama
Yok
Var
31 (463)
36 (537)
77 (347)
145 (653)
295 005
Şiddete maruz kalma
Yok
Var
25 (373)
40 (607)
88 (396)
136 (624)
1157 0009
Tablo 2 Hastaların klinik oumlzelliklerine goumlre BDOumlrsquoden aldıkları puanlar
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Madde kullanma biccedilimi
Sadece madde kullanan
Sadece alkol kullanan
Alkol-madde birlikte kullanan
6 (8)
28 (43)
33 (49)
18 (8)
80 (36)
124 (56)
091 gt005
Madde kullanma suumlresi
3 aydan az
4 ay-1 yıl
1-5 yıl
5 yıldan fazla
2 (6)
11 (28)
14 (35)
12 (31)
21 (14)
29 (19)
42 (28)
59 (39)
442 gt005
Madde kullanma nedenleri
Popuumller olmak
Problemlerden kaccedilmak
Merak
Guumlveni arttırmak
Ben bağımlı olmam
Keyif almak
1 (24)
9 (22)
17 (415)
2 (49)
4 (98)
8 (195)
18 (119)
43 (285)
37 (245)
9 (6)
6 (4)
38 (252)
930 0041
Madde kullanma nedeni ile
hastaneye yatış sayısı
1 yatış
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Değişken BDOuml puanı χsup2 p
17 altı
n ()
17 ve uumlstuuml
n ()
Madde kullanma biccedilimi
Sadece madde kullanan
Sadece alkol kullanan
Alkol-madde birlikte kullanan
6 (8)
28 (43)
33 (49)
18 (8)
80 (36)
124 (56)
091 gt005
Madde kullanma suumlresi
3 aydan az
4 ay-1 yıl
1-5 yıl
5 yıldan fazla
2 (6)
11 (28)
14 (35)
12 (31)
21 (14)
29 (19)
42 (28)
59 (39)
442 gt005
Madde kullanma nedenleri
Popuumller olmak
Problemlerden kaccedilmak
Merak
Guumlveni arttırmak
Ben bağımlı olmam
Keyif almak
1 (24)
9 (22)
17 (415)
2 (49)
4 (98)
8 (195)
18 (119)
43 (285)
37 (245)
9 (6)
6 (4)
38 (252)
930 0041
Madde kullanma nedeni ile
hastaneye yatış sayısı
1 yatış
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
2 yatış
3 yatış ve daha fazlası
25 (379)
41 (606)
1 (15)
96 (434)
110 (498)
15 (68)
722 0027
Tablo 3 Hastaların BDOuml puanlarına goumlre MKErsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Yenilik arayışı
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2133plusmn338
2051plusmn328
199
048
Zarardan kaccedilınma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1656plusmn401
1757plusmn371
-219
003
Oumlduumll Bağımlılığı
BDOuml 17 puan altı
65
1134plusmn297
149
013
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml 222 1093plusmn250
Sebat etme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
Kendini youmlnetme
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
65
222
420plusmn139
399plusmn164
2264plusmn421
2122plusmn368
098
140
032
019
İşbirliği yapma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2373plusmn432
2079plusmn418
340
001
Kendini aşma
BDOuml 17 puan altı
BDOuml 17 puan ve uumlstuuml
65
222
1756plusmn353
1647plusmn361
249
001
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034
ACCEPTED MANUSCRIPT 2017
Tablo 4 Hastaların BDE puanlarına goumlre YİYE rsquoden aldıkları puanlar
Değişken N XplusmnSD t p
Guumlvenli Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
3304plusmn878
3157plusmn812
126
021
Kaccedilıngan Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
2941plusmn743
2542plusmn731
220
004
Kaygılı Bağlanma
BDE 17 puan altı
BDE 17 puan ve uumlstuuml
65
222
6681plusmn1422
6482plusmn1512
094
034