311
saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademia akad. g. wereTlis saxelobis „vefxistyaosnis“ akademiuri gamocemisa da qarTuli enis Tesaurusis komiteti („rusTavelis komiteti“) „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari redaqciis sxdomaTa oqmebi wigni II (1979-2006 ww.) Seadgines da gamosacemad moamzades guram kartoziam da giorgi arabulma Tbilisi 2013

„vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

  • Upload
    others

  • View
    11

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademia

akad. g. wereTlis saxelobis „vefxistyaosnis“ akademiuri gamocemisa da qarTuli enis Tesaurusis komiteti

(„rusTavelis komiteti“)

„vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis

mTavari redaqciis sxdomaTa oqmebi

wigni II (1979-2006 ww.)

Seadgines da gamosacemad moamzades

guram kartoziam da giorgi arabulma

Tbilisi 2013

Page 2: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

2

winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“ teqstis damd-

geni komisiis sxdomaTa oqmebis I wignisa, romelic saqarTvelos mec-nierebaTa erovnuli akademiis „rusTavelis komitetma“ gamoaqveyna 2011 wels.

II krebulSi warmodgenili oqmebis erTi nawili, 1979-1984 ww., Sed-genilia mTavari redaqciis swavluli mdivnis guram kartozias mier (daibeWda mecnierebaTa akademiis Jurnal „macneSi“ 1982-1988 da 1994 wlebSi), xolo mTavari redaqciis 1985-2006 wlebSi gaweuli muSaobis

mimdinareoba, „rusTavelis komitetis“ saაrqivo masalebis mixedviT, oqmebis saxiT aRadgina redaqciis wevrma giorgi arabulma.

„rusTavelis komitetis“ arqivSi poemis zogierTi nawilis gan-xilvis oqmebi ar aRmoCnda; amitom vaqveynebT mxolod mTavari redaq-

ciis mier am monakveTebis dadgenil teqstsa da mis „Sinაarss“ (Tana-

medrove saliteraturo qarTuliT). „oqmebis“ I wignis mkiTxvelebs moexsenebaT, rom iq ar aris dabeW-

dili „dasawyisisa“ da I-II Tavebis (1-163 strofebiს) ganxilvis amsax-veli masala; es nawili qveyndeba winamdebare II wignSi (ix. oqmebi 1981. 16. XII-dan 1982. 7. III-mde).

redaqtori – akad. Tamaz gamyreliZe recenzenti – prof. mixeil qavTaria teqnikuri redaqcia _ zurab baraTaSvili nino cixisTavi ibeWdeba saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademiis saredaqcio-sagamomcemlo sabWos gadawyvetilebiT

ISBN 978-9941-0-3870-9 (ყველა წიგნის) ISBN 978-9941-0-5565-2 (II წიგნის)

Page 3: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

3

პირველი წიგნის წინასიტყვაობა*

საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდუმის 1962 წლის 27 სექტემბრის დადგენილებით აკადემიის პრეზიდიუმთან ჩამოყალიბდა „ვეფხისტყაოსნის“ აკადემი-ური ტექსტის დამდგენი კომისია შემდეგი შემადგენლობით: ირაკლი აბაშიძე (თავ-მჯდომარე), ილია აბულაძე, შალვა ამირანაშვილი, გიორგი ახვლედიანი, ალექსან-დრე ბარამიძე, ვუკოლ ბერიძე, ნიკო ბერძენიშვილი, ივანე გიგინეიშვილი, ისიდო-რე დოლიძე, მამია ებრალიძე (სწავლული მდივანი), ვარლამ თოფურია, პავლე ინ-გოროყვა, გიორგი ლეონიძე, შალვა ნუცუბიძე, სიმონ ყაუხჩიშვილი, აკაკი შანიძე, გიორგი ჩიტაია, არნოლდ ჩიქობავა, გიორგი ჩუბინაშვილი, გიორგი წერეთელი.

პოემის მეცნიერულ-კრიტიკული ტექსტის გამოსაცემად მომზადებისათვის შე-იქმნა მთავარი რედაქცია: გიორგი წერეთელი (მთავარი რედაქტორი), ირაკლი აბა-შიძე, ილია აბულაძე, ალექსანდრე ბარამიძე, ივანე გიგინეიშვილი, მამია ებრა-ლიძე, აკაკი შანიძე.

შეიქმნა კომისიის აპარატი: გამოიყო მეცნიერ თანამშრომელთა რამდენიმე საშ-ტატო ერთეული. ამასთან, აკადემიის სხვადასხვა ინსტიტუტიდან კომისიაში სამუშა-ოდ გადმოიყვანეს რამდენიმე თანამშრომელი.

კომისიამ თავის ერთ-ერთ პირველ სხდომაზე განიხილა და დაამტკიცა პოემის აკადემიური გამოცემის მომზადების ძირითადი პრინციპები.

1963-ის აგვისტოდან მამია ებრალიძე გათავისუფლდა კომისიის სწავლული მდივნისა და მთავარი რედაქციის წევრის მოვალეობისაგან, კომისიის თავმჯდომა-რის მოადგილედ და მთავარი რედაქციის სწავლულ მდივნად დაინიშნა სარგის ცა-იშვილი, კომისიის სწავლულ მდივნად – რობერტ თაგაური. 1966-ის მარტიდან კო-მისიის სწავლულ მდივნად დაინიშნა გურამ კარტოზია.

კომისიაში თავიდანვე ფართო მოსამზადებელი მუშაობა დაიწყო, რათა განხორ-ციელებულიყო პოემის აკადემიური გამოცემა იმ გეგმით, რაც წარმოდგენილია აკად. გიორგი წერეთლის წერილში „ვეფხისტყაოსნის ტექსტის მეცნიერული გამო-ცემისათვის“ (ჟურნ. „მნათობი“, №2, 1962).

მოსამზადებელი სამუშაოები სხვადასხვა მიმართულებით წარიმართა. პირველი რიგის ამოცანად იქნა დასახული სალექსიკონო მასალის ამოწერა ქართული მწერ-ლობის ძეგლებიდან. კომისიის თანამშრომლებისა და ხელშეკრულებით მოწვეული სპეციალისტების მიერ დამუშავდა ძველი ქართული მწერლობის ყველა გამოქვეყნე-ბული ტექსტი, მთელი რიგი ხელნაწერი კრებულები, დიალექტოლოგიური ტექსტე-ბის დიდი ნაწილი. ლექსიკური ერთეულები ამოწერილია ცალკე ბარათებზე ვრცე-ლი კონტექსტით.

კომისიის სალექსიკონო ფონდის შექმნის სამუშაოებს სხვადასხვა დროს ხელ-მძღვანელობდნენ: მამია ებრალიძე, შალვა ღლონტი, გურამ კარტოზია, თინათინ ცქიტიშვილი. რედაქციულად შესწავლილ იქნა „ვეფხისტყაოსნის“ ხელნაწერული მემკვიდრეობა. მუშაობის შედეგები ასახულია სარგის ცაიშვილის მონოგრაფიაში „ვეფხისტყაოსნის ტექსტის ისტორია“, ტ. I (1970) და II (1971). გამოიყო ხელნა- * ibeWdeba mcireodeni SemoklebiT.

Page 4: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

4

წერთა რედაქციული ჯგუფები. ოთხ (A, B, C, D) რედაქციად დაიყო ის ხელნაწე-რები, თავიდან ბოლომდე ვახტანგის გამოცემისაგან დამოუკიდებელ (შედგენილო-ბით უფრო ვრცელ) ტექსტს რომ შეიცავენ; ე. წ. კომპილაციური ხელნაწერები კი, ე. ი. ისინი, რომლებიც ძირითად ნაწილში – დასაწყისიდან „ინდო-ხატაელთა ამბამდე“ – ვახტანგის გამოცემის ტექსტს იმეორებენ, ბოლოში კი – „ინდო-ხატაელთა ამბიდან“ – ვრცელი რედაქციების ტექსტს შეიცავენ (ან ისინი, რომლებიც მხოლოდ ამ ბოლო კომპონენტს წარმოგვიდგენენ), დამატებით ორ (EE და F) რედაქციად დაჯგუფდა. აკად. გიორგი წერეთლის წინადადებით, ახალი ლი-ტერები მიეკუთვნა ტექსტის დადგენისათვის მნიშვნელოვან ხელნაწერებს; ახალი ლიტერები (ქრონოლოგიური თანმიმდევრობის გათვალისწინებით) მიეცა პოემის ძირითად გამოცემებსაც.

„ვეფხისტყაოსნის“ ხელნაწერებში „ინდო-ხატაელთა ამბავსა“ და ტარიელისა და ნესტან-დარეჯანის ინდოეთში დაბრუნებისა და ქორწილის აღწერას მოსდევს „ხვარაზმელთა ამბავი“ და გმირთა გარდაცვალებისა და ანდერძების შემცველი თა-ვები. „ვეფხისტყაოსნის“ აკადემიური გამოცემის პირველადი გეგმა „ხვარაზმელთა ამბისა“ და მომდევნო თავების ტექსტის დადგენასაც ითვალისწინებდა. მუშაობის პროცესში მთავარმა რედაქციამ გადაწყვიტა: რადგან ტექსტის ეს ნაწილი რუსთ-

ველს არ ეკუთვნის (და ამაში ეჭვი არავის ეპარება), იგი ცალკე უნდა გამოიცეს, როგორც „ვეფხისტყაოსნის“ გაგრძელება. მომზადდა რუსთველოლოგიური ლიტერა-ტურის ანოტირებული ბიბლიოგრაფია. პოემის საკომენტარო მასალის ამოწერისა და გაწყობა-დალაგების სამუშაოებში მონაწილეობდნენ: გიორგი არაბული, მერი გუგუშვილი, ციალა კარბელაშვილი, ვიოლა მიქაძე, რიმა ფირცხალაიშვილი, გა-ლაქტიონ ღლონტი, მზია ჩაჩავა, ნანი წაქაძე. ხელნაწერთა ვარიანტების სრული, ამომწურავი ნუსხის შესადგენად „ვეფხისტყაოსნის“ ყველა ძირითადი ხელნაწერი სტროფობრივ გადაიწერა ცალკე ბარათებზე. როგორც ანოტირებული ბიბლიოგრა-ფიის შედგენაში, ისე ხელნაწერთა გადაწერასა და ენობრივ შესწავლაში კომისიის თანამშრომლებთან ერთად მონაწილეობდნენ ხელშეკრულებით მოწვეული პირები. 1968 წელს, მას შემდეგ, რაც წინასწარი სამუშაოების დიდი ნაწილი შესრულდა, კო-მისია შეუდგა უშუალოდ ტექსტის დადგენას. კომისიის აპარატის თანამშრომლები (სარგის ცაიშვილი, გურამ კარტოზია, ცოტნე კიკვიძე, ნანა ავალიშვილი, მანუჩარ ანთაძე, გიორგი არაბული, ელისო ბილანიშვილი, ეფემია გვრიტიშვილი, ლუცინა გუგუშვილი, ლეილა თუშმალიშვილი, ლია კიკნაძე, ნანა კოტეტიშვილი, ბაბო

მასხარაშვილი, ეკატერინე ტურაბელიძე, გალაქტიონ ღლონტი, შალვა ღლონტი, თინათინ ცქიტიშვილი, ნათელა ცქიტიშვილი, ნანი წაქაძე) აკად. გიორგი წერეთ-

ლის ხელმძღვანელობით ადგენდნენ ძირითადი და ჩანართი სტროფების ტექსტს, ურთავდნენ მათ კრიტიკულ აპარატს: ვარიანტების ნუსხას, ტექსტოლოგიურ შე-ნიშვნებს, საილუსტრაციო მასალას – პარალელებს ძველი ქართული მწერლობის სხვა ძეგლებიდან. დადგენილი ტექსტის პროექტი წარედგინებოდა მთავარ რედაქ-ციას, რომელიც თავის სხდომებზე განიხილავდა და ამტკიცებდა მას.

1968-1973 წლებში კომისიამ მოამზადა „ვეფხისტყაოსნის“ აკადემიური გამოცე-მის პირველი ტომი. იგი შეიცავდა პოემის 258 სტროფის (162 ძირითადისა და 96 ჩანართის) კრიტიკულად დადგენილ, დასაბუთებულ ტექსტს, რომელსაც ახლდა

Page 5: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

5

„ვეფხისტყაოსნის“ 53 ძირითადი ხელნაწერისა და 22 ძირითადი გამოცემის ვარიან-ტები. ვარიანტული წაკითხვები სრულად არის მოცემული და სათანადოდ კვალიფი-ცირებული. ტექსტის ცალკეულ წაკითხვებს (როგორც მიღებულს, ისე უარყოფილს) დართული აქვს ვრცელი ტექსტოლოგიური შენიშვნები, ფართოდ არის გამოყენებუ-ლი საილუსტრაციო მასალა – პარალელები ძველი ქართული მწერლობის სხვა ძეგ-ლებიდან. ტექსტს უძღვის პოემის ძირითად ხელნაწერთა დახასიათება, ბიბლიოგრა-ფია ძველი ქართული მწერლობის იმ ძეგლებისა და დიალექტოლოგიური ტექსტე-ბისა, საიდანაც კომისიის თანამშრომლებმა და მოწვეულმა პირებმა ამოწერეს სა-ლექსიკონო მასალა, ტექსტის დასადგენად კომისიის მნიშვნელოვანი დასაყრდენი.

„ვეფხისტყაოსნის“ დადგენილ ტექსტში რუსთველისდროინდელი ქართული ენის ფონეტიკურ-გრამატიკული ნორმებია დაცული: ნახმარია უკანაველარული ხშუ-ლი თანხმოვნის შესატყვისი გრაფემა ჴ და წყვილბაგისმიერი სპირანტის გამომხატ-

ველი უ, ოღონდ ამ უკანასკნელს (უმარცვლო უ-ს), მარცვლოვანი უ ხმოვნისაგან გასარჩევად, გიორგი წერეთლის წინადადებით, თავზე დიაკრიტიკული ნიშანი (ე. წ. ბრჯგუობის მაჩვენებელი) აქვს დასმული (ჿ); ჲ, რომელიც რუსთველისდროინდელ

ქართულში აღარ იხმარებოდა ძველი ქართულისათვის დამახასიათებელ პოზიციებში (სახელობით, ნათესაობით, მოქმედებით ბრუნვათა და უფროობითი ხარისხის ფორ-მებში), მხოლოდ შორისდებულებშია ნახმარი (ვაჲ, ჰაჲჰაჲ). სუბიექტური პირველი პირის ნიშანი ვ არ იხმარება უ ხმოვნის წინ. რთული სიტყვების (კომპოზიტების) დაწერილობა თანამედროვე ნორმებს შეესაბამება. 1969 წელს, როგორც ნიმუში, და-იბეჭდა პოემის პირველი 15 სტროფის კრიტიკულად დადგენილი ტექსტი ვარიან-ტებითა და ტექსტოლოგიური შენიშვნებით.

აკად. გიორგი წერეთლის გარდაცვალების (1973. 9. IX) შემდეგ საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმმა 1973 წლის 11 ოქტომბრის დადგენილებით

დაამტკიცა მთავარი რედაქციის შემდეგი შემადგენლობა: ალექსანდრე ბარამიძე (მთავარი რედაქტორი), ირაკლი აბაშიძე, ივანე გიგინეიშვილი, გურამ კარტოზია (მთ. რედაქციის სწავლული მდივანი), ცოტნე კიკვიძე, ელენე მეტრეველი, სარგის ცაიშვილი (მთ. რედაქტორის მოადგილე), შოთა ძიძიგური.

კომისიის აპარატში ჩამოყალიბდა თანამშრომელთა 3 ჯგუფი: I – სარგის ცა-იშვილი (ხელ.), მანუჩარ ანთაძე, გიორგი არაბული, ნანა კოტეტიშვილი, თინათინ ცქიტიშვილი; II – გურამ კარტოზია (ხელ.), ელისო ბილანიშვილი, ლია კიკნაძე, ბაბო მასხარაშვლი, ეკატერინე ტურაბელიძე; III – ცოტნე კიკვიძე (ხელ.), ნანა ავალიშვილი, ეფემია გვრიტიშვილი, ლუცინა გუგუშვილი, ნათელა ცქიტიშვილი. ჯგუფები დამოუკიდებლად ამზადებდნენ მთავარი რედაქციისათვის პოემის ცალკე მონაკვეთთა დადგენილი ტექსტის პროექტს.

1976-ის მარტიდან პირველი ჯგუფი დაიშალა. მუშაობდა ორი ჯგუფი: II – გ. კარტოზია (ხელ.), გ. არაბული, ე. ბილანიშვილი, ლ. კიკნაძე, ბ. მასხარაშვი-ლი, ე. ტურაბელიძე;

III – ც. კიკვიძე (ხელ.), ნ. ავალიშვილი, ე. გვრიტიშვილი, ლ. გუგუშვილი, ლ. თუშმალიშვილი, ნ. კოტეტიშვილი, ნ. ცქიტიშვილი.

1985 წლის თებერვლიდან კომისია შოთა რუსთაველის სახელობის ქართული ლიტერატურის ინსტიტუტის შემადგენლობაში იქნა შეყვანილი, კომისიის ხელმძღვა-ნელობა დაევალა საქ. მეცნ. აკად. წევრ-კორ. სარგის ცაიშვილს.

Page 6: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

6

მთავარმა რედქციამ ერთხელ კიდევ გადახედა ადრე დადგენილ ტექსტს (სტროფები1-163) და მასში შეიტანა ზოგიერთი ცვლილება, რომელთა შედეგად

რამდენიმე ადგილი განსხვავებული სახით იქნა მიRებული. ამასთან, სტროფი 1131 („თუ ყოფილა იგი მოყმე“), რომელიც მთავარ რედაქციას ჩანართად ჰქონდა ჩათვლილი, ძირითადად იქნა მიჩნეული. ამით აიხსნება ის, რომ ამ წიგნში სტროფ-თა ნუმერაცია, „მაცნეში“ დაბეჭდილთან შედარებით, ერთით არის გაზრდილი (ამის შესახებ იხ. კარტოზია 2004, 190). მთავარი რედაქციის სხდომათა ოქმების ბეჭდვა „მაცნეში“ (ენისა და ლიტერატურის სერია) 1974 წელს დაიწყო და 1988 წლამდე მეტ-ნაკლები პერიოდულობით გრძელდებოდა.

მკითხველ საზოგადოებას შესაძლებლობა ჰქონდა, წლების განმავლობაში თვალყური ედევნებინა „ვეფხისტყაოსნის“ აკადემიური ტექსტის დამდგენ კომისიაში მიმდინარე მუშაობისათვის. ოქმებში სრულად არის მითითებული, თუ რა ცვლილე-ბები იქნა შეტანილი პოემის ტექსტში, მოკლედ, შეკუმშულად ფიქსირებულია ცალ-კეულ ტექსტოლოგიურ საკითხებზე გამართული მსჯელობა. სტროფების შინაარსი გადმოცემულია თანამედროვე ქართულ ენაზე.

სარგის ცაიშვილის გარდაცვალების (1992. 20. V) შემდეგ, 1992–1994 წლებში, კომისიას ხელმძღვანელობდა მთავარი რედაქტორი აკად. ალექსანდრე ბარამიძე (გარდ. 1994). 1992 წლიდან მთავარი რედაქციის წევრად დამტკიცდა საქ. მეცნ. აკად. წევრ-კორ. ალექსანდრე გვახარია. საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმის დადგენილებით 1997. 9. XII-დან კომისიის ხელმძღვანელად და მთა-ვარ რედაქტორად დაინიშნა აკად. თამაზ გამყრელიძე.

2006. 3. I-დან კომისია უშუალოდ დაექვემდებარა საქართველოს მეცნიერება-თა ეროვნული აკადემიას. იგი იწოდება საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის აკად. გიორგი წერეთლის სახელობის „ვეფხისტყაოსნის“ აკადემიური გა-მოცემისა და ქართული ენის თესაურუსის კომიტეტად (შემოკლებით: «რუსთა-ველის კომიტეტი»).

განახლებულმა მთავარმა რედაქციამ [თამაზ გამყრელიძე (მთ. რედაქტორი), გიორგი არაბული, ბაჩანა ბრეგვაძე, ალექსანდრე გვახარია (გარდ. 2002), გურამ კარტოზია (მთ. რედაქციის სწავლული მდივანი), ცოტნე კიკვიძე (გარდ. 2001), ზუ-რაბ სარჯველაძე (გარდ. 2005), თინათინ ცქიტიშვილი] 1988 წლის გამოცემის საფუძველზე გამოსაცემად მოამზადა და მოკლე ლექსიკონით 2006-ში დაბეჭდა „ვეფხისტყაოსნის“ მინიატურული გამოცემა. მასში შეიცვალა ცალკეული წაკითხ-ვები, ცვლილება მოხდა სტროფულ SedgenilobaSic.

jer kidev 1989 wels „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgen

komisiaSi gadawyda oqmebis calke tomad gamocema. gamomcemloba „mec-nierebas“ gadaeca gamosacemi wignis dedani, magram 90-iani wlebidan qveyanaSi Seqnili sirTuleebisa da siZneleebis gamo misi dabeWdva ver

moxerxda. saqarTvelos mecnierebata erovnuli akademiis akad. g. we-reTlis saxelobis „rusTavelis komiteti“ iwyebs „vefxistyaosnis“

akademiuri teqstis damdgeni komisiis oci wlis winandeli gadawyve-tilebis Sesrulebas.

გურამ კარტოზია [ 2010, მარტი ]

Page 7: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

7

„ვეფხისტყაოსნის“ ძირითად ხელნაწერთა და გამოცემათა ლიტერები

ა) ხელნაწერები A A1 [α] – ახალციხური ფრაგმენტი (XVII ს-ის დასაწყისი). A A2 [E] – მამუკა თავაქარაშვილისეული – H 599 (1646 წ.). A A3 [R] – გურგენასეული – Q 930 (XVII ს.). A A4 [Z] – თარხან-მოურავისეული – W 27 (XVII ს.) – დაცულია

ოქსფორდში, ბოდლის ბიბლიოთეკაში, მიკროფილმი – საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ცენტრალურ სამეცნიერო ბიბლიოთეკაში.

A A5 [N] – S 3077 (XVII ს.). A A6 [S] – HH3249 (XVIII ს.). A A7 [P] – S 1418 (XVII ს-ის II ნახევარი). A A8 [A'] – ნ. ბერძენიშვილის სახ. ქუთაისის ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მუ-

ზეუმის ხელნაწერი № 383 (XVII ს-ის მიწურული). A A9 [F] – S 2829 (1688 წ.). A A10 [I] – Q 261 (XVII ს-ის მიწურული). A A11 [Y] – H 740 (XVII–XVIII სს.). A A12[R'] – გ. ლეონიძის სახ. საქართველოს სახელმწიფო ლიტერატურული

მუზეუმის ხელნაწერი № 12904 (1802 წ.). A A13 – QQ1075 (XIX ს.).

B B1 [D] – ზაზასეული – Q 1082 (1660-იანი წწ.). B B2 [L] – A 363 (XVII ს-ის II ნახევარი). B B3 [Q] ნ. ბერძენიშვილის სახ. ქუთაისის ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მუ-

ზეუმის ხელნაწერი № 215 (XVII ს.). B B4 [C'] – S 1675ა (XVII ს-ის II ნახევარი). B B5 [H] – H 2610 (XVII ს-ის მიწურული). B B6 [G] – S 4988 (XVII ს-ის მიწურული). B B7 [V] – H 3061 (XVII ს.). B B8 [U] – S 5006 (XVIII ს.). B B9 [O'] – Q 799 (XVIII ს.). B B10 [F'] – S 4527 (1805 წ.). B B11 [Q'] – გიორგი ლეონიძის სახ. საქართველოს სახელმწიფო ლიტერატუ-

რული მუზეუმის ხელნაწერი № 10768 (XIX ს-ის I ნახევარი). BB1 2 [I'] – H 412 (XIX ს-ის დასაწყისი). BB13 [L'] – ვ. ასლანიშვილისეული – საქ. მეცნ. აკად. ბიბლიოთეკისა ა2K25299

(1860 წ.).

კვადრატულ ფრჩხილებში მიწერილია შ. რუსთაველის სახ. ქართული ლიტერატურის ინსტიტუტის

ლიტერები. ხელნაწერები, რომელთა ნომერს A, H, Q ან S გრაფემა უძღვის, დაცულია კ. კეკელიძის სახ. ხელნა-წერთა ინსტიტუტში.

Page 8: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

8

C1 [C] – H 2074 (XVII ს – ის I ნახევარი). C2 [M] – Q 779 (XVII ს.). C3 [A] – H 757 (1671 წ.). C4 [B] – ბეგთაბეგისეული – H 54 (1680 წ.). C5 [X] – პარიზული – P 10 (1702 წ.) – დაცულია პარიზის ნაციონალურ ბიბ-

ლიოთეკაში, მიკროფილმი – საქ. მეცნ. აკად. ბიბლიოთეკაში. C6 [D'] – H 1839 (1832 წ.). C7 – Q 1335 (XIX ს-ის I ნახევარი). C8 [E'] – Q 483 (1856 წ.).

D1 [J] – H 461 (XVII–XVIII სს.). D2 [T] – მზეხათუნისეული – W 17 (XVII ს-ის ბოლო) – დაცულია ოქსფორდ-

ში, ბოდლის ბიბლიოთეკაში, მიკროფილმი – საქ. მეცნ. აკად. ბიბლიოთეკაში. D D3 [K] – S 4499 (XVII ს-ის II ნახევარი). D D4 [O] – ნ. ბერძენიშვილის სახ. ქუთაისის ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მუ-

ზეუმის ხელნაწერი № 205 (XVII ს-ის მიწურული). D5 [G'] – Q 796 (XIX ს.).

ბ) გამოცემები a – ვეფხის ტყაოსანი. აწ ახალი დაბეჭდული ქართულს ენასა ზედა ჟამსა

ამაღლებულისა საქართველოს მპყრობელისა უფლისა უფლისა ვახტანგისსა. შრომითა და წარსაგებელითა მისვე მპყრობელისათა. გაიმართა ჴელითა ჴელმწიფის კარის დეკანოზის შვილის მიქელისათა, ქალაქსა ტფილისისასა ქრისტეს აქეთ ათას შვიდას და თორმეტსა, დასაბამითგან ვიდრე აქამომდე შვიდიათას ორას ოცსა.

b – ვეფხვის-ტყაოსანი, რუსულად Барсова кожа, პოემა დაწერილი შოთთა რუსთველის მიერ. ახლად დაბეჭდვილი შეერთებულითა ღვაწლითა უფალთა ბროსეტ, ზაქარია ფალავანდიშვილისა და დავით ჩუბინოვისათა, სპბ., 1841.

c – ვეფხვის-ტყაოსანი, თქმული შოთა რუსთველისა-გან თამარ მეფის დროს. ახლად დაბეჭდილი დავით ჩუბინოვისა-გან განმარტებითურთ, სპბ., 1860.

d – ვეფხის-ტყაოსანი შოთა რუსთაველისა, გამოცემული გ. დ. ქართვე-ლიშვილის მიერ, თბ., 1888.

e – შოთა რუსთაველი, ვეფხის-ტყაოსანი. მეცხრამეტე გამოცემა, დ. კარი-ჭაშვილის წინასიტყვაობით, შენიშვნებით და ვრცელის ლექსიკონით, თბ., 1903.

f – ვეფხის ტყაოსანი. სარგის კაკაბაძის რედაქტორობით, თბ., [1913]. g – შ. რუსთველი, ვეფხის-ტყაოსანი. ი. აბულაძის რედაქტორობით, მე-22-ე

გამოცემა, თბ., 1914. h – შოთა რუსთველი, ვეფხისტყაოსანი. შინაარსის და ვრცელის ლექსიკონის

დართვით, დ. კარიჭაშვილის რედაქტორობით, თბ., 1920. i – შოთა რუსთველი, ვეფხის-ტყაოსანი. მე-26-ე გამოცემა იუსტინე აბულაძის

რედაქტორობით. ტექსტი ახლად შეიმუშავა, ვრცელი წინასიტყვაობა ვარიანტებით

და ლექსიკონი საძიებლებით დაურთო და მეორედ გამოსცა იუსტინე აბულაძემ, თბ., 1926.

Page 9: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

9

j – ვეფხის-ტყაოსანი. სარგის კაკაბაძის რედაქტორობით, გამოცემა მეორე, გამოკვლევა, ტექსტი, ლექსიკონი, [თბ., 1927].

k – შოთა რუსთაველი, ვეფხის-ტყაოსანი. კონსტანტინე ჭიჭინაძის რედაქ-ციით, გამოკვლევით და შენიშვნებით, [თბ., 1934].

l – შოთა რუსთაველი, ვეფხის ტყაოსანი. სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომ-ცემლობა, თბ., 1937.

m – შოთა რუსთველი, ვეფხის-ტყაოსანი. ტექსტი აღდგენილი მიხეილ წერეთ-ლის მიერ, ბერლინი, 1938 (ხელნაწერი. ინახება შოთა რუსთაველის სახელობის ქართული ლიტერატურის ინსტიტუტში).

n – შოთა რუსთაველი, ვეფხისტყაოსანი. სარედაქციო კოლეგია: ალ. ბარამი-ძე, კ. კეკელიძე, ა. შანიძე, თბ., 1951.

o – შოთა რუსთაველი, ვეფხისტყაოსანი. პავლე ინგოროყვას რედაქციითა და შენიშვნებით, თბ., 1953.

p – შოთა რუსთაველი, ვეფხისტყაოსანი. სარედაქციო კოლეგია: ალ. ბარა-მიძე, კ. კეკელიძე, ა. შანიძე – თბ., 1957.

q – შ. რუსთველი (XII ს.), ვეფხის-ტყაოსანი. ნაწილი პირველი: ტექსტი და ჩანართნი, აღდგენილი მიხეილ წერეთლის მიერ, პარიზი, 1963.

r – შოთა რუსთაველი, ვეფხის-ტყაოსანი. პავლე ინგოროყვას რედაქციითა და შენიშვნებით, 1965 (ხელნაწერი. ფოტოპირი ინახება „ვეფხისტყაოსნის“ აკადემი-ური ტექსტის დამდგენ კომისიაში).

s – შოთა რუსთველი, ვეფხის ტყაოსანი. ტექსტი ძირითადი ვარიანტებით,

კომენტარებითა და ლექსიკონითურთ ორ ტომად, ა. შანიძისა და ა. ბარამიძის რედაქციით, 1, ტექსტი და ვარიანტები, თბ., 1966.

t – შოთა რუსთაველი, ვეფხისტყაოსანი. ტექსტი გამოსაცემად მოამზადეს გი-ორგი წერეთელმა, სარგის ცაიშვილმა, გურამ კარტოზიამ. რედაქტორები: გ. წე-რეთელი, ი. აბაშიძე, თბ., 1966.

u – შოთა რუსთაველი, ვეფხისტყაოსანი. სარედაქციო კოლეგია: ირაკლი აბა-შიძე, ალექსანდრე ბარამიძე, პავლე ინგოროყვა, აკაკი შანიძე, გიორგი წერე-თელი, თბ., 1966.

x – ვეფხისტყაოსანი ჩანართი და დანართი ტექსტებით. ტექსტი გამოსაცემად

დაამზადა, წინასიტყვაობა და საძიებლები დაურთო სოლ. ყუბანეიშვილმა, თბ., 1956.

y – შოთა რუსთაველი, ვეფხისტყაოსანი. ტექსტი პავლე ინგოროყვას რედაქციით, ისტორიულ-ლიტერატურული და ტექსტოლოგიური გამოკვლევების დართვით, ორ წიგნად, წიგნი პირველი, თბ., 1970.

z – შოთა რუსთაველი, ვეფხისტყაოსანი, სასკოლო გამოცემა. ტექსტი გამო-საცემად მოამზადა, შესავალი, განმარტებანი და კომენტარი დაურთო ნ. ნათაძემ, თბ., 1974.

a1 – შოთა რუსთველი, ვეფხისტყაოსანი. მთავარი რედაქცია: ალექანდრე ბა-რამიძე (მთავარი რედაქტორი), †გიორგი წერეთელი (მთავარი რედაქტორი), სარ-გის ცაიშვილი (მთავარი რედაქტორის მოადგილე), გურამ კარტოზია (მთავარი რედაქციის სწავლული მდივანი), ირაკლი აბაშიძე, †ილია აბულაძე, †ივანე გიგი-ნეიშვილი, ცოტნე კიკვიძე, ელენე მეტრეველი, შოთა ძიძიგური, თბ., 1988.

Page 10: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

10

a2 – შოთა რუსთველი, ვეფხისტყაოსანი. მთავარი რედაქცია: თამაზ გამყრე-ლიძე (მთავარი რედაქტორი), გიორგი არაბული, ბაჩანა ბრეგვაძე, †ალექსანდრე გვახარია, გურამ კარტოზია (მთავარი რედაქციის სწავლული მდივანი). †ცოტნე კიკვიძე, †ზურაბ სარჯველაძე, თინათინ ცქიტიშვილი. თბ., 2006.

შემოკლებანი

ა – პირველი ტაეპი. „ვტ“ – „ვეფხისტყაოსანი“. ბ – მეორე ტაეპი. კომენტ. – კომენტარი. გ – მესამე ტაეპი. მთ. – მთავარი.

დ – მეოთხე ტაეპი. ს. შ.: – სტროფის შინაარსი. გარდ. – გარდაიცვალა. სტრ. – სტროფი (ან: სტროფები). ელს – ენისა და შდრ. – შეადარე.

ლიტერატურის სერია. ხელ. – ხელმძღვანელი.

I ჯგუფი – 1976. II-მდე: ს. ცაიშვილი (ხელ.), მ. ანთაძე (1974. XII-მდე), g. arabu-

ლი, ნ. კოტეტიშვილი, თ. ცქიტიშვილი, ნ. წაქაძე (1974. XII-დან). II ჯგუფი – გ. კარტოზია (ხელ.), გ. არაბული (1976. II-დან), ე. ბილანიშვილი (1975.

X-მდე), ე. გვრიტიშვილი (1975. XI-დან), ლ. კიკნაძე, ბ. მასხარაშვილი, ე. ტურაბელიძე. III ჯგუფი – ც. კიკვიძე (ხელ.), ნ. ავალიშვილი, ე. გვრიტიშვილი (1974. XI-მდე),

ლ. გუგუშვილი, ლ. თუშმალიშვილი (1974. XI-დან), ნ. კოტეტიშვილი (1977 XI-დან), n. ცქიტიშვილი.

Page 11: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

11

mTavari redaqciis sxdomaTa oqmebi

(gagrZeleba)

1979. 18. V

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe.

ganixiles: 1159-1162 (proeqti moamzada III jgufma), 1163; 1164 (pro-

eqti moamzada II jgufma).

1159 ra gardaÃda xani rame, gamovides Rame-dReni,

usen miTxra: „ar minaxavs ZoRandiTgan mefe CUeni.

mivazireb, waval, vnaxav, udarbazo, uZRUna ZRUeni“.

da movaÃsene: „dia, RmerTo, brZanebaa ege TqUeni!“

u 1151-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: g udarbazo, uZRUna (vudarbazo, vuZRvna). proeqti miRebul iqna, oRond, i. gigineiSvilis

winadadebiT, d-Si dia-s Semdeg, mZime moiSala.

s. S.: roca gaiara ramdenime xanma, gavida ramdenime dRe-Rame,

usenma miTxra: „ar minaxavs Cveni mefe erTi xania. (Tu) mirCev, waval,

vnaxav, vudarbazeb, ZRvens mivarTmev“. vuTxari: „diaR, Tqveni nebaa!“

1160 usen tabaksa daawyo margaliti da TUalebi.

davvedre: „darbazs dagxUdebis darbazis eri mTrvalebi;

ama qalisa ambavsa, momkal, Tu ar ekrZalebi“.

da kUla Semomfica: „ar vityUi, Tavsaca meces Ãrmalebi!“

u 1152-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti

miRebul iqna.

momdevno sxdomaze (25.V) s. caiSvilma aRniSna, rom a-s sariTmo

sityvad zogierT xelnawerSi lalebi ikiTxeba, rac ufro swori Cans.

Sdr. dia mikUirs, saZRUnod CUenad siT moiReb ama TUalsa, margalit-

sa didrovansa, umsgavsosa hpoveb lalsa? 11633. redaqciis wevrebma

aRniSnes, rom 1163-Si lalTan erTad TUalic aris dasaxelebuli;

amasTan 11601-Si TUalebi ikiTxeba oTxive redaqciis nusxebSi, maSin

roca lalebi mxolod A da B redaqciis zogierT xelnawerSi gvaqvs.

daadgines: darCes wakiTxva – TUalebi.

Page 12: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

12

s.S.: usenma tabakze daawyo margaliti da Tvlebi. Sevevedre:

„samefo karze dagxvdebian mTvrali didebulebi (darbazis wevrebi);

momkali, Tu am qalis ambis gamJRavnebas ar moeridebi“. kidev Semomfi-

ca: „ar vityvi, TavSi xmalic rom damkran!“.

1161 usen mivida, Ãelmwife daxUda nadimad mjdomeli,

usen arifi mefisa, mefeca misi mndomeli,

wina miisUa, SeiZRUna, ZRUeni miarTUa romeli.

da aw naxo mTrvali vaWari, cqafi, uwrfeli, mswromeli.

u 1153-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. b-Si daisva

tireebi: usen – arifi mefisa, mefeca – misi mndomeli. am cvlilebiT

proeqti miRebul iqna.

redaqciis wevrebma imsjeles d-is sariTmo sityvis wakiTxvasa da

gagebaze. yvela mxars uWers proeqti wakiTxvas.

s.S.: useni mivida, xelmwife nadimad mjdomi daxvda, useni – mefis

Tanameinaxe, mefec – misi mosurne, win miisva, miiRo ZRveni, romelic

usenma miarTva. axla naxav mTvral vaWars, crus, flids, winamaswaras

(ena rom uswrebs).

1162 ra mefeman usens wina sUa mravali dostaqani,

kUla SesUes da kUla auvsnes sxUa farCni da sxUa Wiqani.

daaviwydes igi ficni, ra musafni, ra maqani!

da marTlad Tqmula: „ara marTebs yUavsa vardi, virsa rqani“.

u 1154 -Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

i. gigineiSvilis azriT, ab ase unda gaswordes: ra usenma mefes

wina sUa mravali dostaqani, kUla SesUa da kUla auvsnes... b-is bolos

wertilis nacvlad mZime unda daisvas.

redaqciis sxva wevrebi mxars uWeren proeqtis wakiTxvas. aRiniS-

na, rom usenman mefis wina ikiTxeba mxolod B10 B11 B13-Si, SesUa ki mxo-

lod A2-Si gvaqvs. proeqti miRebul iqna ucvlelad.

s.S.: rodesac mefem usenTan erTad mravali didi sasmisi Sesva, ki-dev dalies da kidev auvses sxva sasmisebi da Wiqebi. (usens) daaviwyda

is fici, ris yurani, ris maqa! marTali uTqvamT: „ar Seefereba yvavs

vardi, virs – rqebi“.

1163 uTxra didman Ãelmwifeman uWkuosa usens, mTrvalsa:

„dia mikUirs, saZRUnod CUenad siT moiReb ama TUalsa, margalitsa didrovansa, umsgavsosa hpoveb lalsa?

Page 13: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

13

da ver gardviÃdi, Tavman Cemman, ZRUenTa SenTa naaTalsa“.

u 1155-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: uTxra didma xelmwifem mTvral, uWkuo usens: „Zalian mik-

virs, Cvens saZRvnod saidan mogaqvs es Tvlebi, (sad) Soulob didron

margalitebs, Seudarebel lalebs? Cems Tavs vficav, ver gadavixdi

Seni ZRvenis meaTeds“.

1164 TayUanis sca usen, hkadra: „he, maRalo Ãelmwifeo,

zeciT SuqTa momfenelo, marCenalo arsTa, mzeo!

raca sxUa maqUs, visi aris oqro, Tunda saWurWleo?

da dedis mucliT ra gamomyva? mboZebia TqUengan meo.

u 1156-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a-Si, he-s Semdeg, mZimea

dasmuli, proeqti miRebul iqna.

s.S.: usenma Tayvani sca, moaxsena: „he, maRalo xelmwifev, zecidan

Suqis momfenelo, arsTa (arsebaTa) damarCenelo, mzeo! sxva rac maqvs,

oqro Tu simdidre, visi aris? dedis muclidan ra gamomyva?

(yvelaferi) Tqvengan mboZebiao.

1979. 25. V

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, s. caiS-

vili, S. ZiZiguri.

ganixiles: 1165–1171 (proeqti moamzada II jgufma).

1165 amas gkadreb, Tavman TqUenman, ara gmarTebs madli ZRUnisa;

sxUa rame miTqs saZRUnod TqUenad – SesarTavi TqUenis Zisa,

mas ucilod damimadlebT, odes naxoT msgavsi mzisa,

da maSin metad gaamravloT TqUen brZaneba netarZisa“.

u 1157-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b saZRUnod TqUenad – SesarTavi (saZRvno Tqveni, SesarTavi).

redaqciis wevrebma imsjeles b-is wakiTxvis Sesaxeb. xelnawe-

rebSi saZRvno formas enacvleba sasZlo. aRiniSna, rom am konteqstSi

saZRUnod ufro marTebuli wakiTxvaa. proeqti miRebul iqna.

s.S.: amas mogaxseneb, vficav Tqvens Tavs, ar gmarTebT ZRveni-

saTvis madlobis Tqma; sxva ram maqvs TqvenTvis saZRvnod – Tqveni Zis

Page 14: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

14

sacole (SesarTavi); imas aucileblad damimadlebT, rodesac naxavT

mzis msgavss, maSin Zalian gaaxSirebT „netavis“ Tqmas“.

1166 ras vagrZelebde! gatexa fici, simtkice sjulisa,

uambo povna qalisa, mWUretTagan mzed saxulisa.

mefesa metad eama, mieca lxini gulisa,

da ubrZana darbazs moyvana, srulqmna usenis Tqmulisa.

u 1158-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: ra gavagrZelo! gatexa fici, rjulis simtkice, uambo mWvre-

telTagan mzed miCneuli qalis povna. mefes Zalian eama, guli gaumxia-

rulda, (xelqveiTebs) ubrZana (qalis) samefo karze miyvana, usenis

naTqvamis aRsruleba.

1167 me aqa Cemsa amod vje, munamdis ar mikUnesia. Semodga karsa mefisa monaTa uxucesia,

Tana hyva mona samoci, viT ÃelmwifeTa wesia,

da movides; metad gavhkUirdi, vTqUi: „rame saqme zesia“.

u 1159-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d metad (dia). proeqti

miRebul iqna.

s.S.: me aq Cems saxlSi mSvidad viyavi (vijeqi), manamde ar Sevwuxe-

bulvar. karebs moadga mefis monaTuxucesi, Tan axlda samoci mona,

rogorc xelmwifeTa wesia, movidnen; metad gamikvirda, vTqvi: „raRac

didi saqmea“.

1168 misalames, „fatman, – miTxres, – brZanebaa RmrTisa

sworTa:

dRes romeli usen SesZRUna qali, msgavsi mzeTa orTa,

aw mogUgUare, waviyvanoT, vla ar gUinda gzaTa SorTa“.

da ese mesma, damtydes cani, risxva RmrTisa eca gorTa.

u 1160-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: momesalmnen, miTxres: „fatman, RvTis sworis (= mefis) brZane-

baa: dRes rom usenma mefes uZRvna ori mzis msgavsi qali, axla mogv-

gvare, waviyvanT, Sori gzis gavla ar gvWirdeba“. es rom gavige, cani

damatydnen, RvTis risxva eca gorebs.

1169 me gakUirvebiT kUla vhkiTxe: „ra qali ginda, romeli?“

maT miTxres: „usen SemosZRUna piri elvaTa mkrTomeli“.

Page 15: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

15

aras margebda, daeskUna dRe Cemi sulTa mÃdomeli,

da avTrToldi, avdeg veRara, verca qUe viyav mjdomeli.

u 1161-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: me kvlav gakvirvebiT vhkiTxe: „ra qali ginda, romeli? maT

miTxres: „usenma (rom) uZRvna (mefes) elvis mkrTomeli pirisaxe (= nes-

tani)“. aras margebda (winaaRmdegoba), gadawyda Cemi sikvdilis (sulTa

xdomis) dRe, avTrToldi, veRar avdeqi, verc davjeqi.

s. caiSvils miaCnia, rom b-is meore naxevris Sinaarsi ase unda iq-

nes gadmoRebuli: elvis mkrTomeli pirisaxis mqone (= nestani);

1170 Seve, vnaxe igi turfa mtiralad da cremldasxmulad,

vhkadre: „mzeo, bedman Savman viT mimuxTla, xedav, rulad!

ca mobrunda risxviT Cemken, iavarmyo, amfxUra srulad,

da Semasmines, mefe giTxovs, var amisTUis gulmoklulad“.

u 1162-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: Sevedi, vnaxe is turfa mtiralad da cremlis mRvrelad, vuT-

xari: „mzeo, xedav, rogor da ranairad mimuxTla Savma bedma! Cemken

risxviT mobrunda ca. gamanadgura, sul erTTavad aRmomfxvra. damasmi-

nes, mefe moiTxovs Sens Tavs, amis gamo gulmokluli var“.

1171 man miTxra: „dao, nu gikUirs, ege razomca Znelia!

bedi ubedo Cemzeda miwyiv avisa mqmnelia.

kargi ram mWirdes, gikUirdes, avi ra sakUirvelia!

da sxUadasxUa Wiri Cemzeda ar axalia, ZUelia“.

u 1163-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: man miTxra: „dao, nu gikvirs, ramdenadac Znelia es (saqme)

ubedo bedi CemTvis mudam avis mqmnelia. kargi ram rom mWirdes, (is)

gikvirdes, avi (cudi) ra gasakviria! sxvadasxva Wiri CemTvis axali ar

aris, Zvelia“.

1979. 1. VI

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, e. metreveli, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

Page 16: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

16

ganixiles: 1172-1174 (proeqti moamzada II jgufma). 1175; 1176 (proeqti

moamzada III jgufma).

1172 TUalTaT viTa margaliti gardmoyara cremli ÃSiri.

adga asre guluSiSrad, vefxi iyo anu gmiri,

lxini lxinad arad uCnda, marT agreve Wirad Wiri.

da mTxova, gare ajiRiTa moibura tani, piri.

u 1164-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

S. ZiZiguris winadadebiT a-Si viTa margaliti gamoiyo mZimeebiT.

redaqciis wevrebma imsjeles b-is sariTmo sityvis Sesaxeb. i. gi-

gineiSvils sayuradRebod miaCnia D1-is wakiTxva – Siri (= lomi). misi

azriT, vefxTan lomis xseneba ufro gamarTlebulia (vefxi iyo anu

Siri).

s. caiSvilis azriT, gmiri am konteqstSi savsebiT bunebrivia. Sdr.

lomo da gmiro tariel (2822). redaqciis wevrebma gaiTvaliswines Sir

fuZis gviandeloba (ak. SaniZe) da proeqti miRebul iqna ucvlelad.

s.S.: Tvalebidan margalitebiviT gadmoyara xSiri cremli, adga

ise guluSiSrad, TiTqos vefxi an gmiri iyo, sixaruli sixarulad ar

miaCnda, aseve Wirad – Wiri. mTxova ajiRa (mosaburavi) da moibura

tani da pirisaxe.

1173 Seve saWurWles, romelsa fasi ar daedeboda,

TUal-margaliti aviRe, rac oden ameReboda,

TUiTo da TUiTo TUiTosa qalaqsa efaseboda,

da mive, mas welTa Sevartyi, Savguli visTUis kUdeboda.

u 1165-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: Sevedi saganZurSi, romelsac fasi ar daedeboda, imdeni Tval-

margaliti aviRe, ramdenis aRebac SevZeli, TiTo maTgani TiTo qala-

qad eRireboda, mivedi, welze Semovartyi mas, visTvisac kvdeboda Cemi

Savi (mwuxare) guli.

1174 varqUi: „Cemo, ganRa sadme geÃmarebis esegUari“. maT monaTa ÃelTa mivec igi piri, mzisa dari.

cna mefeman, moegeba; hkres tablaksa, gaÃda zari;

da igi miva TavmodrekiT wynari, aras moubari.

u 1166-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

redaqciis wevrebma imsjeles a-s sariTmo sityvis Sesaxeb, rome-

lic sxvadasxvagvarad ikiTxeba gamocemebSi: esegvari (amnairi, amgvari),

Page 17: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

17

ese gvari (= es guari, es margaliti). daadgines: miRebul iqnes

proeqtis wakiTxva.

s.S.: vuTxari: „Cemo, iqneb amgvari (ram) sadme gamogadges“. im mo-

nebs xelT mivec is, romelsac mzisdari pirisaxe hqonda. mefem gaigo

(qalis miyvana), moegeba; dols hkres, zar-zeimi atyda; is (qali) midis

TavdaxriT wynari, mdumare.

1175 zeda moatyda mWUreteli, gaÃda zaTqi da zarebi,

ver iWirvides sarangni, mun iyo arsiwynarebi;

igi ra naxa mefeman, sarosa msgavsi narebi,

da gakrTomiT uTxra: „he, mzeo, aqa viT moigUarebi?“

u 1167-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d he, mzeo (he mzeo).

proeqti miRebul iqna.

s.S.: zed moawydnen mWvretelni, Seiqna didi xmauri da zar-zeimi,

(xalxs) ver akavebdnen sarangni (wesrigis damcvelni), iq iyo aurzau-

ri; is (nestani) rom naxa mefem, saros msgavsi momavali, gancvifrebiT

uTxra: „he, mzeo, aq rogor moxvdi (aq ram mogiyvana)?“

1176 viT mzeman, misni mWUretelni Seqmnna TUalisa mfaxvelad;

mefeman brZana: „gamÃada naxuli me unaxvelad,

RmrTisagan kide vinmc iyo kaci amisad msaxvelad!

da marTebs amissa mijnursa, xeli Tu rbodes, ax, velad!

u 1168-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: ise, rogorc mzem, (nestanma) misi mWvretelebi Tvalebis dam-

xamxameblad aqcia (= nestanma Tavisi silamaziT Tvali mosWra mnaxve-

lebs); mefem Tqva: „(bevris) mnaxveli unaxavi gamxada, RvTis garda vin

iqneba amisi Semqmneli; amis mijnurs Sehferis, rom gaxelebuli velad

darbodes!“

1979. 8. VI

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c.kikviZe, e. metre--

veli, s. caiSvili.

ganixiles: 1177–1180 (proeqti moamzada II jgufma).

1177 gUerdsa daisUa, eubna tkbiliTa saubariTa:

„miTxaro, vin xar, visi xar, mosruli visTa gUariTa?“

Page 18: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

18

man ara gasca pasuxi piriTa, mzisa dariTa;

da Tavmodrekili daRrejiT qUe zis cnobiTa wynariTa.

u 1169-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

g. kartozias winadadebiT b-Si miRebul iqna wakiTxva: visiT gUa-

riTa. proeqti am cvlilebiT miRebul iqna.

s.S.: gverdiT daisva, tkbilad elaparaka: „miTxari, vin xar, visi

xar, visi gvarisao?“ man pasuxi ar gasca (Tavisi) mzis msgavsi piriT;

TavdaRunuli mowyeniT zis mSvidi (mSvidi gonebiT).

1178 ar ismenda mefisasa, rasa ginda ubrZanebda,

sxUagan iyo guli misi, sxUasa rasme igonebda; vardi erTgan Seeweba, margalitsa ar aRebda,

da mWUretni misni gaakUirvna, rasamca vin iazrebda!

u 1170-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

a. baramiZe: g-Si margalitsa ar aRebda uxerxuli Tqmaa: margali-

tis gaReba ar SeiZleba. ufro marTebulia zogi xelnaweris wakiTxva

– margalitsa ar aCenda.

redaqciis sxva wevrebic aRniSnaven, rom wakiTxvas margalitsa ar

aRebda garkveuli uxerxuloba axlavs. magram aRebda-s nacvlad aCenda

-s Casma riTmas Zlier daarRvevs. proeqti miRebul iqna ucvlelad.

s.S.: mefisas ar ismenda, rac unda eTqva, sxvagan iyo misi guli,

sxva rames fiqrobda; vardi (= bageebi) erTad Seewebebina, margalits

(= kbilebs) ar aRebda (kriWa Sehkvroda), misi mWvretelni gaakvirva,

vin ras ifiqrebda!

1179 mefe brZanebs: „ra SevignaT, guli CUeni raT iÃsnebis?

ama orTa kideganTa azri ara ar iqmnebis:

an visime mijnuria, sayUareli egonebis,

da misgan kide arvisad scals, veRarca vis eubnebis.

u 1171-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

a. baramiZes, g. kartozias, e. metrevels ufro marTebulad miaCniaT

b-is aseTi wakiTxva: ama orTa kidegani azri ara ar iqmnebis [= am ori (azrisagan) gansxvavebuli sxva azri ar iqneba]; c. kikviZe da s. caiSvi-

li icaven proeqtis wakiTxvas da taepis Sinaarsi ase esmiT: am ori

ukiduresi mosazrebis garda (sxva) araferi iqneba.

s.S.: mefe ambobs: „ra gavigoT, Cveni guli riT gaixsneba? am ori

(azrisagan) gansxvavebuli sxva azri ar iqneba: an vinmes mijnuria, say-

vareli agondeba, mis garda aravisTvis scalia, veRarc vinmes ela-

parakeba.

Page 19: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

19

1180 anu aris brZeni vinme, maRali da maRlad mxedi,

arca lxini lxinad uCans, arca Wiri zedazedi;

viT zRapari, asre esmis ubedoba, Tunda bedi,

da sxUagan aris, sxUagan frinavs, goneba uc viTa tredi.

u 1172-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: an brZeni vinmea, amaRlebuli da maRal mxedveli (maRal ma-

teriebze dafiqrebuli), arc lxini miaCnia lxinad, arc erTmaneTs mi-

yolebuli Wiri – Wirad; zRapariviT esmis ubedoba Tu bedi, sxvagan

aris, sxvagan frinavs, mtrediviT (mfrinavi) fiqri aqvs.

s. caiSvilis azriT, strofis bolo fraza amas niSnavs: mtredi-

viT umankoa.

1979. 15. VI

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles: 1181–1185 (proeqti moamzada III jgufma).

1181 RmerTman qmnas, Sina movides Ze Cemi gamarjvebuli,

me davaxUedro ese mze, da–, misTUis damzadebuli;

man aTqmevinos nuTu ra, CUenca vcnaT gacxadebuli,

da munamdis mTUare SuqkrTomiT jdes, mzisa moSorvebuli“.

u 1173-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

g. kartozia: b, vfiqrob, ase unda wavikiTxoT: me davaxvedro ese

mze da misTvis damzadebuli. da aq kavSiri unda iyos da ara zmnis-

wini (davaxvedro-s da-s ganmeoreba). zmniswinTa ganmeorebas „vefxis-

tyaosanSi“, rogorc wesi, adgili aqvs taepis bolos. da kavSiris am-

gvari uCveulo xmarebisaTvis Sdr. sadaa Cemi moyUare da visTUis

cremli mdenia (u 13182). i. gigineiSvilsac saeWvod miaCnia aq da-s zmniswinad miCneva.

redaqciis sxva wevrebi icaven proeqtis wakiTxvas. c. kikviZem,

kerZod, aRniSna, rom saanalogiod moxmobil taepSi (u1318) da kavSiri uadgiloa da eWvs iwvevs, amdenad ar gamodgeba winamdebare taepis

asaxsnelad. proeqti ucvlelad iqna miRebuli.

s.S.: RmerTma qnas, Sin dabrundes Cemi Svili gamarjvebuli, me

davaxvedro es mze (= qali). misTvis gamzadebuli; egeb man aTqmevinos

Page 20: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

20

rame (qals), Cvenc gavigoT cxadi (namdvili ambavi), manamdis mTvare

(qali) ijdes SuqmoklebiT, mzisagan moSorebuli.

c. kikviZes da g. kartozias miaCniaT, rom SuqkrTomiT = SuqTa mo-

feniT. Sdr. mTUare mzesa moeSorvos, moSorveba gaanaTlebs (828I).

1182 Ãelmwifisa Svilsa giTxrob kargsa ymasa, gulovansa,

uebrosa zned da TUalad, SUeniersa pirsa, tansa; maSin laSqars wasrul iyo, mun dahyofda didsa xansa,

da mama misTUis amzadebda mas, mnaTobTa dasagvansa.

u 1174-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: xelmwifis Svilze mogaxseneb, karg moymeze, zneobiT (Tvise-

biT, qceviT) da Sesaxedavad Seudarebelze, pirmSveniersa da tanadze;

maSin salaSqrod iyo wasuli, iq didxans yovndeboda, mama misTvis am-

zadebda mas (qals), mnaTobTa sadars.

1183 moiRes, tanTa CaacUes Sesamoseli qalisa,

mas zeda Suqi mravali Cnda mnaTobisa TUalisa,

daadges Tavsa gUirgUini erTobilisa lalisa,

da mun vardsa feri aSUenebs brolisa gamWUirvalisa.

u 1175-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

a. baramiZis azriT, d-is sariTmo sityva vinis gareSe unda dai-

weros. proeqti ucvlelad iqna miRebuli.

s.S.: moitanes, tans Caacves qalis Sesamoseli, masze (tansacmelze)

elvarebda manaTobeli Tvlebis mravali sxivi, mTlianad lalis (erT-

Tavad laliT Semkuli) gvirgvini daadges Tavze, iq vards gamWvirvale

brolis feri amSvenebs.

redaqciis wevrebs sxvadasxvagvarad esmiT d-s Sinaarsi.

a. baramiZisa da S. ZiZiguris azriT, vardi – saxe, broli –

kbilebi.

g. kartozias, c. kikviZes, s. caiSvils miaCniaT, rom aq vardi da

broli orive saxis aRmniSvnelia.

i. gigineiSvili fiqrobs, rom vardi – bageebi, broli – kbilebi,

Tumca dasaSvebad miaCnia meore gagebac (vardica da brolic aRniSnavs

saxes).

1184 mefeman brZana: „mokazmeT sawoli ufliswulisa!“

daudges taxti oqrosi, wiTlisa maRribulisa;

adga TUiT didi Ãelmwife, patroni srisa srulisa,

Page 21: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

21

da mas zeda dasUa igi mze, lxini mWUretelTa gulisa.

u 1176-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: mefem brZana: „mokazmeT ufliswulis sawoli!“ daudges (iqve)

oqros taxti, maRribuli wiTlisa (dasavlurafrikuli oqrosi); adga

Tavad didi xelmwife, didebuli sasaxlis patroni, masze (taxtze)

dasva is mze (qali), (mis) mWvretelTa gulis mlxeneli.

1185 ubrZana cxraTa xadumTa dadgoma mcvelad karisad;

Ãelmwife dajda nadimad, msgavsad maTisa gUarisad; uboZa usens uzomo muqfad mis mzisa darisad.

da scemen buksa da tablaksa mosamateblad zarisad.

u 1177-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: ubrZana cxra msaxurs (saWuriss) karis mcvelad dadgoma; me-

fe dajda sanadimod, misi gvaris (modgmis) Sesaferisad; usens im mzis

sadaris (qalis) samagierod uamravi saCuqari uboZa. zar–zeimis mosama-

teblad ukraven buksa da dols.

1979. 22. VI

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, s. caiSvili.

ganixiles: 1186 (proeqti moamzada III jgufma); 1187-1192 (proeqti

moamzada II jgufma).

1186 gaagrZeles nadimoba, sma Seiqmna metad grZeli,

qali pirmze bedsa etyUis: „ra bedi mic Cemi mklveli!

sadauri sad mosrulvar, vis mivxUdebi visTUis xeli,

da ra vqmna, ra vyo, ra mergebis, sicocxle mWirs metad

Zneli!“

u 1178-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

a-s bolos mZimis nacvlad daisva wertil-mZime.

i. gigineiSvili: b-Si ukeTesia D1 D2-is wakiTxva: qali pirmze Tav-

sa etyvis: „ra bedi mic Cemi mklveli!

a. baramiZisa da s. caiSvilis azriT, „bedsa etyUis: „ra bedi

mic...“ am konteqstSi sruliadac ar aris uxerxuli Tqma. amitomac un-

da darCes ZiriTad wakiTxvad. proeqti ucvlelad iqna miRebuli.

Page 22: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

22

s.S.: gaagrZeles nadimoba, metad gagrZelda sma; pirmze qali (=

nestani) beds eubneba: „ra bedi maqvs Cemi mkvleli! sadauri sad mov-

sulvar, visTvis gaxelebuli (gamijnurebuli) vis vergebi, ra vqna, ra

gavakeTo, ra meSveleba, metad Zneli sicocxle maqvs!“.

1187 kUlac ityUis: „nu davaWnob SUenebasa vardTa fersa,

vecado ras, nuTu RmerTman momarios Cemsa mtersa!

sikUdilamdis vis mouklavs Tavi kacsa mecniersa?

da ra misWirdes, maSin undan gonebani goniersa!“

u 1179-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti mi-

Rebul iqna.

s.S.: isev ambobs: „nu davaWknob (Cems) vardis msgavs mSvenebas, (mo-

di), raime ecado, iqneb RmerTma Cemi mteri damaZlevinos! romel goni-

er kacs mouklavs Tavi sikvdilamde? rodesac gauWirdeba maSin unda

goniers goneba!“

1188 xadumni uÃmna, ubrZana: „ismineT, modis cnobasa!

moRorebulxarT, damcTarxarT TqUen Cemsa patronobasa,

damcTara TqUeni patroni, Cemsa Tu lamis sZlobasa,

da CemTUis buksa da tablaksa cudad, glax, icems, nobasa.

u 1180-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: msaxurebs (saWurisebs) uxmo, uTxra: „gaigoneT, gons modiT!

motyuebulxarT, SemcdarxarT, Tu fiqroba Cems dedoflobas (Tu

fiqrobT, rom Tqveni dedofali gavxdebi), momcdara (amaod garjila)

Tqveni patroni, Tu cdilobs Cems rZlobas, tyuilad ukravs Cem gamo

buks, tablaks da nobas.

1189 ar vargvar TqUenda deoflad, Cemi gza kidegania;

maSoros RmerTman mamaci, pirad mze, sarotania!

sxUasa ras mnukevT saqmesa, Cemni saqmeni sxUania!

da TqUenTana Cemi sicocxle ar Cemi Sesagvania.

u 1181-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: ar gamovdgebi Tqvens dedoflad, Cemi gza (sul) sxvaa (me

sxva gza maqvs); RmerTma maSoros mamakaci (= zRvaTa mefis Ze), Sesaxe-

davad mze, saros tanis mqone! sxva ram saqmes mTxovT, Cemi saqme sxva

aris! TqvenTan Cemi sicocxle Cemi Sesaferi ar aris.

Page 23: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

23

1190 ucilod Tavsa moviklav, gulsa davicem danasa,

TqUen dagÃocs TqUeni patroni, sofels ver dahyofT

xanasa;

ese sjobs mogce saWurWle, mZime martyia tanasa,

da me gamapareT, gamiSUiT, TUara daiwyebT nanasa“.

u 1182-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: ueWvelad Tavs moviklav, gulSi davicem danas, Tqven dagxo-

cavT Tqveni patroni, amqveynad xans ver dayofT; es sjobs: didZal

ganZeulobas mogcemT, tanze martyia, me gamapareT, gamiSviT, Torem

inanebT (sinanuls daiwyebT)“.

1191 SemoiÃsna margaliti, Semoertya raca TUali,

moiÃada gUirgUinica gamWUirvali, erTob lali;

misca, uTxra: „gamomiReT, geajebi gulmÃurvali,

da me gamiSUiT, RmerTsa TqUensa miavaleT TqUeni vali“.

u 1183-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: Semoixsna, rac margaliti da Tvali hqonda Semortymuli,

moixada gvirgvinic, gamWvirvale, mTlad lali (mTlianad laliT mo-

oWvili), misca, uTxra: „gamomarTviT, gevedrebiT gulmxurvale, me ga-

miSviT, Tqvens RmerTs gadauxadeT Tqveni vali“.

1192 monaTa mixUda sixarbe mis saWurWlisa ZUirisa, dahviwyda SiSi mefisa, viTa erTisa gzirisa,

gamopareba daaskUnes mis uebrosa pirisa;

da naxeT, Tu oqro rasa iqs, kUerTxi eSmakTa ZiriTa!

u 1184-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d iqs (iqms). proeqti mi-

Rebul iqna.

redaqciam gaiziara c. kikviZis azri, rom d kUerTxi eSmakTa

Zirisa niSnavs eSmakTa modgmis (eSmakTa modgmis kuTvnil) kverTxs.

s.S.: monebs im Zvirfasi simdidris sixarbe daeufla, daaviwydaT

mefis SiSi, TiTqos vinme gziri yofiliyo, gadawyvites im uebro

(sworupovari) pirisaxis (= nestanis) gapareba. naxeT, Tu ras Svreba

oqro, eSmakTa modgmis kverTxi!

Page 24: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

24

1979. 29. VI

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles: 1193-1198 (proeqti moamzada II jgufma).

1193 vaÁ, oqro misTa moyUsTa arodes miscems lxenasa,

dRed sikUdilamdis sixarbe Seaqnevs kbilTa RrWenasa.

Sesdis da gasdis, aklia, emdurvis etlTa rbenasa,

da kUla aqa sulsa daubams, dauSlis aRmafrenasa.

u 1185-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a vaÁ (va).

i. gigineiSvili: g-Si unda miviRoT zogierTi xelnaweris wa-

kiTxva: Sesdis, ar gasdis. momdevno sityva (aklia) am wakiTxvis marTe-

bulobaze miuTiTebs: Sesdis, ar gasdis, magram mainc aklia.

a. baramiZe: Sesdis da gasdis specifikuri rusTveluri gamoTqmaa

(Sdr. zRUaTaca Sesdis da gaedinebis. 494).

s. caiSvili: es gamoTqma bunebrivad egueba momdevno aklia sity-

vas: Sesdis da gasdis (= aqvs Tu ara aqvs), mainc aklia.

S. ZiZiguri: rogorc Cans, orive wakiTxvas axsna aqvs. amitom xel-

nawerTa Cvenebas unda gaewios angariSi.

daadgines: darCes wakiTxva: Sesdis da gasdis.

s.S.: vai, oqro mis moyvarulebs arasdros gaaxarebs, sikvdilis

dRemde sixarbe kbilebs daaRrWeninebs, (oqro) Sesdis da gasdis (e. i.

bevri aqvs Tu cota aqvs), (mainc) aklia (oqros moyvaruls), emdureba

bedis trials, agreTve aq (saaqaos) suls daubams, uSlis aRmafrenas.

1194 ra xadumTa ausrules saqme misi sawadeli,

erTman tansa aiÃada, misca misi Casacmeli,

sxUani karni gamoarnes, ijreboda darbazs msmeli.

da darCa mTUare gUelisagan, gavsebuli, CaunTqmeli.

u 1186-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

d-Si moiSala mZimeebi, redaqcias taepis azri ase esmis: darCa sav-

se mTvare gveleSapisagan Cauylapavi (CaunTqmeli).

g. kartozia winaaRmdegia mZimeebis moSlisa. misi azriT, darCa

gUelisagan = gadaurCa gveleSaps.

s.S.: rodesac xadumebma (msaxurebma) ausrules (nestans) misi sawa-

deli, erT-erTma tanze gaixada, misca Tavisi tansacmeli, sxva kari ga-

moatares, mravlad iyvnen samefo darbazSi msmelebi, darCa savse mTva-

re gveleSapisagan Cauylapavi (CaunTqmeli).

Page 25: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

25

1195 monanica gardixUewnes, gaiparnes masve Tana.

qalman karsa damireka, fatmanoba Cemi brZana,

gave, vican movexUie, gamikUirda meca gana!

da Sina yola ar Semomyva: „rad mawUeo“ Semanana.

u 1187-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

d-Si Seicvala punqtuacia: „rad mawUeo!“ – Semanana. am cvlilebiT

proeqti miRebul iqna.

s.S.: monebic (msaxurebic) gadaixvewnen, masTan erTad gaiparnen.

qalma karze damikakuna, Cemi saxeli daiZaxa („fatmano“, – damiZaxa). ga-

vedi, vicani, movexvie, mec namdvilad gamikvirda! Sin arasgziT ar Se-

momyva: „ratom mepatiJebio!“ – misayvedura.

1196 mibrZana: „Tavi viyide mocemuliTa SeniTa,

muqafa RmerTman SemogzRos mowyalebiTa zeniTa!

veRar dammalav, gamiSUi, ficxla gamgzavne cxeniTa,

da sadamdis scnobdes Ãelmwife, kacTa momwevdes rbeniTa“.

u 1188-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: miTxra: „Tavi gamovisyide Seni mocemuli (saWurWliT),

samagiero RmerTma gadagixados zeciuri mowyalebiT! veRar dammalav,

gamiSvi, saswrafod gamgzavne cxeniT, sanam gaigebdes xelmwife da

xalxs sirbiliT damawevdes“.

1197 Seve ficxlad sajinibos, avÃsen cxeni ukeTesi,

Seukazme, zeda SevsUi mxiaruli, ar mokUnesi; hgvanda, odes lomsa Sejdes mze, mnaTobTa ukeTesi.

da waÃda Cemi Wirnaxuli, ver movimke, raca vsTesi.

u 1189-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b Seukazme (Sevukazme).

proeqti miRebul iqna.

aRiniSna, rom ramdenadac ukeTesi strofSi sxvadasxva mniSvnelo-

biT ixmareba (a-Si – saukeTeso, g-Si – umSvenieresi), riTmis sruli

tavtologia mainc ara gvaqvs. d-Si permansivis (vsTesi) xmareba wyveti-

lis (vsTese) nacvlad poetur licencias warmoadgens.

s.S.: saswrafod Sevedi sajiniboSi, saukeTeso cxeni avxseni, Sevu-

kazme, zed Sevsvi mxiaruli, ara mkvnesare; (imas) hgavda, roca lomis

TanavarskvlavedSi dadgeba mze, mnaTobT Soris umSvenieresi. gacudda

Cemi Wirnaxuli, ver movimke, rac davTese.

Page 26: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

26

1198 dRe miiyara, Ãma gaÃda, movida misi mdevari,

moicves Sigan qalaqi, Seiqmna mosawevari;

me mkiTxes, varqUi: „Tu hpovoT mun saxlsa, sada me vari,

da mefeTa viyo Semcode da maTi sisxlTa mzRvevari!“

u 1190-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d maTi (maTTa).

g. kartozia: d-is meore naxevari warmoadgens saxelur Sesityve-

bas, sadac erT sazRvrulTan (mzRvevari) ori msazRvrelia: atributu-

li (maTi) da substantiuri (sisxlTa): maTi mzRvevari, sisxlTa mzRve-

vari, poemis gadamwerebs atributuli msazRvreli SecdomiT substan-

ciuri msazRvrelisaTvis SeuTanxmebiaT da ara sazRvrulisaTvis. am-

gvari Secdomebi sxvaganac dasturdeba xelnawerebSi.

proeqti miRebul iqna.

s.S.: dRe miiwura, xma gavarda, movidnen misi mdevrebi, Sekres Sig-

niT qalaqi, atyda vaiuSvelebeli, me mkiTxes (qalis ambavi), vuTxari:

„Tu ipovoT im saxlSi, sadac me var, mefis Semcode (mefis winaSe dam-

naSave) viyo da (Cemi) sisxliT vuzRo (danaSauli).

1979. 2. XI

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, c. kikviZe, e. met-

reveli, S. ZiZiguri.

ganixiles: 1199-1205 (proeqti moamzada IIIjgufma).

1199 monaxes, vera Seignes, Seiqces dawbilebulni,

mas aqaT iglovs Ãelmwife da yovlni misni xlebulni.

daxeden darbazis erTa, Sevlen isfriTa Rebulni!

da mze mogUeSorva, mas aqaT CUen varT sinaTleklebulni.

u 1191-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

a-s Semdeg daisva wertil-mZime; g-Si, erTa-s Semdeg, mZimis nacv-

lad daiwera orwertili. am cvlilebebiT proeqti miRebul iqna.

s.S.: eZebes, veraferi Seityves, gabrundnen gawbilebulni; mas

Semdeg glovobs xelmwife da yvela misi xlebuli. Sexede darbazis

ers: Sedian (mefesTan) iisfrad SeRebilni (samgloviarod Semosilni)!

mze mogvSorda, mas Semdeg Cven varT sinaTlemoklebulni.

1200 mis mTUarisa sadaoba kUla giambo, saqme kUlaci;

aw uwina ese giTxra, ras meqadda isi kaci:

me, glax, viyav misi nezUi, igi iyo Cemi vaci.

Page 27: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

27

da kacsa dasUris uguloba da diacsa bozi naci.

u 1192-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: im mTvaris (= qalis – nestanis) adgilsamyofelze kidev gi-

ambob (da) Semdgom ambavsac; axla jer amas getyvi, (Tu) ras memuqrebo-

da is kaci: me viyavi misi nezvi, is iyo Cemi vaci. mamakacs Searcxvens

ugulo siyvaruli da diacs – bozi naci.

1201 miT ar jer var qmarsa Cemsa, mWle aris da TUalaT nasi.

isi kaci WaSnagiri darbazs iyo metad xasi;

CUen gUiyUarda erTmanerTi, ar macUia Tuca flasi,

da netarZi vin sisxli misi SemaxUrita erTi Tasi!

u 1193-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: imitom ar vjerdebi Cems qmars, rom sustia da Sesaxedavad

uSno. is kaci, WaSnagiri, mefis karze iyo didad warCinebuli; Cven

erTmaneTi gviyvarda, Tumca ZaZa ar macvia (misi sikvdilis gamo), netav

vinmem misi erTi Tasi sisxli Semaxvripos.

1202 ese ambavi mas Tana vTqUi diacurad, xelurad,

Cemsave moslva mis mzisa da gapareba melurad.

gamJRavnebasa meqadda ar moyUarulad, mterulad,

da aw isre mkUdarsa vigoneb, iS, Tavi viÃsen me rulad!

u 1194-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

g-Si armoyUarulad daiwera erTad. g-is bolos mZimis nacvlad

daiwera wertil-mZime. proeqti am cvlilebiT miRebul iqna.

s.S.: es ambavi masTan vTqvi diacurad, xelurad: im mzis CemTanve

dabruneba da (misi) melasaviT (eSmakurad) gapareba. gamJRavnebas memuq-

reboda armoyvarulad, mtrulad; axla ki mkvdars vigoneb, viS, ranai-

rad davixseni Tavi!

1203 dameqadis, razomjerca wavikidniT Tavis wina.

odes meÃme, ar megona me imisi yofa Sina;

mosruliyo, moslva eTqUa: Senca moxUe, SemeSina.

da amad gkadre: „nu moxUalo“, mogagebe mona wina.

u 1195-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

Page 28: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

28

s.S.: memuqreboda, ramdenjerad ki martomyofni wavikidebodiT. roca

gixme, ar megona, Tu is Sin iyo; mosuliyo, mosvla eTqva; Sen moxvedi,

SemeSinda, amitom SemogiTvale: „nu moxval-meTqi“, win mogagebe mona.

1204 aRar dabrundiT, moxUediT, Suqni TqUen CemTUis areniT;

SeiyareniT ornive, Cemzeda daijareniT;

amad SevSindi, Roneni veRara movagUareniT,

da imas, glax, Cemi sikUdili guliTa swadda, ar eniT.

u 1196-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: aRar dabrundiT, moxvediT, Suqi momafineT; orive SeiyareT,

CemTan SemokrbiT, amitom SevSindi, veRaraferi gavawyve, imas Cemi sikv-

dili guliT undoda da ara sityviT.

1205 Tumca isi ar mogekla, misruliyo darbazs viTa;

Semasmenda javriani, guli edva cecxlebrs wUiTa;

mefe mwyrali gardaswmedda saxlsa Cemsa gardagUiTa,

da SvilTa, RmerTo, damaWmevda, damqolvida merme qviTa!

u 1197-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti

miRebul iqna.

s.S.: is rom ar mogekla (da) rogorme mefis karze misuliyo,

damabezRebda boRmiT aRsavse, guli hqonda cecxlmodebuli; ganrisxe-

buli mefe Cems ojaxs pirwmindad axvetda, RmerTmani, Svilebs damaWme-

vinebda, Semdeg qviT Camqolavda!

1979. 16.

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, c. kikviZe, s. caiS-

vili, S. ZiZiguri.

ganixiles: 1206-1209 (proeqti moamzada III jgufma).

1206 muqafa RmerTman SemogzRos! – madlsa gkadrebde me rasa,–

romelman damÃsen mSUidobiT ima gUelisa mzerasa!

aw amas iqiT vnatrode Cemsa etlsa da werasa,

da aRar viSiSvi sikudilsa, haÁ-haÁ, CaviWer qUe rasa!“

u 1198-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d haÁ–haÁ (hai). proeqti

miRebul iqna.

Page 29: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

29

s.S.: samagiero RmerTma gadagixados! – me ra madlobas Semogbe-

dav, – romelmac im gvelis yurebas mSvidobiT (uxmaurod) gadamarCine!

axla amis Semdeg Cemi bedis varskvlavis da weris Semnatre viqnebi,

sikvdilis aRar meSinia, hai–hai, ra dReSi viyavi Cavardnili.

1207 avTandil uTxra: „nu geSis, wignsaca agre sweria:

miyUare mteri yovlisa mtrisagan ufro mteria;

ar miendobis guliTa, Tu kaci mecnieria.

da nuRar iSiSvi imisgan, aw igi mkUdarTa feria.

u 1199-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

i. gigineiSvilma redaqciis yuradReba miaqcia b-is variantul

wakiTxcvas: moyvare, mteri moyvrisa, mtrisaganc ufro mteria.

a.baramiZis winadadebiT b-Si mtrisagan Seicvala wakiTxviT

mtrisaganc. am cvlilebiT proeqti miRebul iqna.

s.S.: avTandilma uTxra: „nu geSinia, wignSic ase sweria: moyvare

mteri yvela mterze ufro mteria; guliT ar miendoba, Tu adamiani go-

nieria, misi nuRar geSinia, axla igi mkvdarTa Sorisaa (mkvdaria).

1208 igive miTxar, mas aqaT, qali gahgzavne Sen odes,

racaRa gecnas ambavi, anu ra misi gsmenodes“.

kUla ityUis fatman tiriliT, kUla TUalTa cremli

sdenodes:

da „waÃdeso Suqni, romelni mzisaebr velTa hfenodes!“

u 1200-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d waÃdeso (warxdeso).

proeqti miRebul iqna.

s.S.: (axla ki) igive momiyevi, roca Sen qali gagzavne, mas Semdeg

ra ambavi Segetyos, an misi raime gagegonos“. fatmani isev tiriliT ga-

nagrZobs, isev Tvalebidan cremli sdioda: „daikargao Suqi mzesaviT

vels rom efina!“

1208,1 „aw mogaÃseno ambavi, wayvana misi visagan,

raca mas aqaT msmenia mnaxvelTa kacebisagan,

yvelas wvrilad mogaxseneb, gulica medva qvisagan,

da Tqvenca scnobT missa ambavsa, Tu garjiloba gzisagan“.

x 1397I-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. d-Si ambavsa-s

Semdeg, moiSala mZime, garjiloba formis nacvlad daiwera garji-

lobas. proeqti am cvlilebiT miRebul iqna.

s.S.: „axla mogaxseneb (im) ambavs, (Tu) vin waiyvana is, rac mas Sem-

deg gamigonia (misi) mnaxveli adamianebisagan, qvis gulic medeba (=

Page 30: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

30

guls qvasaviT gavimagreb), yvelafers dawvrilebiT mogaxseneb, Tqvenc

gaigebT mis ambavs, (mis) garjas mgzavrobisas.

1209 vaÁ, sawuTroo, sicruiT Tavi satanas adare!

Seni veravin vera cnas, Seni simuxTle sad are;

piri mzisaebr saCino sad uCino hyav, sad are?

da miT vxedav, bolod sofelsa oÃrad Cans yovli, sad are!

u 1201-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a vaÁ (va).

i. gigineiSvilis azriT, es strofi mTlianad fatmanis sityvebia

da axali Tavi am strofis Semdeg unda daiwyos. amitom strofi brWya-

lebSi unda Caisvas mTlianad.

redaqciam gadawyvita msgavsi SemTxvevebi specialurad iqnes gan-

xiluli.

i. gigineiSvilma aRniSna, rom majamisaTvis dasaSvebia tavtologiu-

ri Sinaarsis, magram sxvadasxvagvarad nawarmoebi sityvebis ganmeoreba.

amitom b-Si sariTmo sityva SeiZleba ase wavikiTxoT: sadare (= Sesa-

dari). d-Si ufro sworad miiCnia wakiTxva: miT vxedav bolod sofel-

sa, oÃrad Cans yovli sad are (ix. z), romelic Sinaarsobrivad niSnavs:

(amnairad) vxedav bolos wuTisofels, sadac yovli are oÃrad Cans.

s. caiSvilis azriT, b-is sariTmo sityva SesaZlebelia ase wavikiT-

xoT: sad a-re.

redaqciis sxva wevrebma warmodgenil proeqts dauWires mxari.

S. ZiZigurs d-is daboloeba poetur licenciad miaCnia da Sinaarsi ase

esmis: amitom vxedav, sabolood wuTisofelSi oxrad Cans yovelive,

sadac (= rac) aris. proeqti miRebul iqna ucvlelad.

s.S.: xmebis umravlesobiT ase iqna gagebuli: vai, wuTisofelo,

sicruiT Tavi satanas Seadare! Sensas veravin verafers gaigebs, Seni

simuxTle sad aris; mzesaviT gamosaCeni piri sad gaauCinare, sad

atare (waiyvane)? amitom vxedav, rom sabolood wuTisofelSi oxrad

Cans yoveli are (yovelive).

1979. 23. I

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, e. metreveli, S. ZiZiguri.

ganixiles: 1210 (proeqti moamzada III jgufma); 1211-1213 (proeqti

moamzada II jgufma).

Page 31: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

31

1210 fatman ityUis: „momeSorva mze, mnaTobi srulad ÃmelTa,

sicocxle da suldgmuloba, monagebi CemTa ÃelTa;

mas ukanis gauwyUedlad deba mWirdis cecxlTa,

da ver gavaÃme wyaro cremlTa, TUalTa CemTa

gadmomRUrelTa.

u 1202-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: fatmani ambobs: „momSorda mze, mTeli xmeleTis mnaTobi, si-

cocxle da sulisdgma, Cemis xeliT monagebi (mopovebuli); mas Semdeg

ganuwyvetliv cxeli cecxli medeboda, ver gavaSre (cremlebis) gad-

momRvreli Cemi Tvalebis cremlebis wyaro.

1211 saxli da Svilni momZuldes, vjde uguloTa guliTa,

mas vigonebdi mRUiZare, ra mimeZinis luliTa,

usen, gamtexi ficisa, miCns usjuloTa sjuliTa,

da ver mimiaxlos saaxlod krulman piriTa kruliTa.

u 1203-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa. a Svilni momZuldes

(Svili momZulda), g miCns (miCs).

redaqciam a-Si miiRo zmnis mravlobiTis forma (momZuldes), saxe-

li ki mxolobiTis formiT aRadgina (Svili). i. gigineiSvilma aRniSna,

rom saxli da Svili frazeologiaa da aq zmna-Semasmeneli mravlobiT

ricxvSia SeTanxmebuli qvemdebaresTan Sinaarsis mixedviT.

i. gigineiSvilis winadadebiT b–Si ra mimeZinis luliTa Seicvala

wakiTxviT: ra mimelulis luliTa (asea A4D1D2-Si).

c. kikviZem aRniSna, rom mimelulis luliTa wminda rusTveluri

gamoTqmaa. amasTan sayuradReboa, rom am strofis sxva taepebSic

msgavsi verbaluri aliteracia gvaqvs: uguloTa guliTa, usjuloTa

sjuliTa, krulman ... kruliTa.

s.S.: saxli (ojaxi) da Svili SemZulda, guldardiani vijeqi, mas-

ze (nestanze) vfiqrobdi mZRviZari da maSinac, roca vTvlemdi; ficis

gamtexi useni urjulod mimaCnia, ver mimikarebs axlos (is) kruli,

pirSercxvenili.

1212 dResa erTsa, saRamoJam, Caslva iyo oden mzisa,

wavdeg wina darijagTa, kari miCnda xanagisa;

vigonebSi, sevda mklvida misisave gonebisa,

da vTqUi: „krulia zenaari yovlisamca mamacisa“.

proeqtSi cvlileba ar aris.

Page 32: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

32

redaqciam a-s meore naxevari tireebiT gamoyo: dResa erTsa, saRa-

moJam, – Caslva iyo oden mzisa, – wavdeg...

proeqtSi am cvlilebiT miRebul iqna.

redaqcia iziarebs al. gvaxarias mosazrebas, rom darijagi ukav-

Sirdeba sparsul „dariCes“, falauri formiT – „dariCaq“ (momcro

sarkmeli, fanjara, samziri). aqedan Cans miRebuli „darijag“ imave

mniSvnelobiT. taepis azri ase unda gavigoT: „mivuaxlovdi fanjaras,

davdeqi fanjris win, davinaxe xanagis kari“. e.i. darijagidan, darijag-

Tagan gauxedavs fatmans ise, rom saxlidan ar gasula.

s.S.: erT dRes, saRamoxans, – is iyo, mze Cadioda, – davdeqi fanj-

ris win, davinaxe sastumro saxlis kari, vixsenebdi (qals), masze fiq-

ris sevda mklavda, vTqvi: „wyeuli iyos yoveli mamakacis fici“.

1213 mo-siTme-vida Raribi mona moyUsiTa samiTa,

mona – monurad mosili, sxUani – mgzavrulad xamiTa;

sasmel-saWmeli moiRes, qalaqs nasyidi dramiTa,

da smides, Wamdes da ubnobdes, sxdes mxiarulni amiTa.

proeqtSi cvlilebaa: a mo-siTme-vida (movida siTme); b-Si dasmu-

lia tireebi. proeqti miRebul iqna.

s.S.: saidanRac movida ucxo mxaris mona (= molaSqre) sami amxa-

nagiT, mona – molaSris Sesaferisad Cacmuli, sxvebi – mgzavrulad

xamis samosliT; moitanes saWmel-sasmeli, qalaqSi dramiT (fuliT) na-

yidi, svamdnen, Wamdnen da saubrobdnen, isxdnen amiT mxiarulni.

1979. 30. I

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili; g. kartozia, c. kik-

viZe, e. metreveli, S. ZiZiguri.

ganixiles: 1214–1220 (proeqti moamzada II jgufma).

1214 me uyurebdi, uWUretdi; TqUes: amod gavixareniT,

magra CUen aqa moyUasni ucxoni SeviyareniT,

arca ra viciT, vin vin varT anu siT moviareniT,

da Ãams, erTmanerTsa ambavi CUenica uTxraT bar eniT.

u 1207-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a uyurebdi, uWuretdi

(vuyurebdi, vuWvretdi), d uTxraT (vuTxraT). proeqti miRebul iqna.

mogvianebiT g-Si daisva mZime: vin varT, anu.

Page 33: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

33

s.S.: me vucqerdi, vuWvretdi; maT Tqves: `saamod gavixareT, magram

Cven aq ucxo amxanagebi SeviyareT, arc raime viciT, vin vin varT, an

saidan movediT, marTebulia, rom barem erTmaneTs Cveni ambavi vuTx-

raT.~

1215 maT sxUaTa maTi ambavi TqUes, viTa mgzavrTa wesia;

monama uTxra: `he, Zmano, gangeba rame zesia:

me margalitsa mogimki, TqUen qUrimi dagiTesia,

da Cemi ambavi ambavTa TqUenTagan ukeTesia.

u 1207-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b he, Zmano (he Zmano).

proeqti miRebul iqna.

s.S.: im sxvebma TavianTi ambavi Tqves, rogorc mgzavrebis wesia;

monam uTxra: Zmebo, zeciuri gangebaa rac moxda: me margalits mogim-

kiT, Tqven fetvi dagiTesavT, Cemi ambavi Tqvens ambavze ukeTesia.

1216 me varo mona mefisa maRlisa, qajTa mfloblisa;

maT mixUda cema senisa, maTisa damamÃoblisa:

mogUikUda Semwe qUrivisa, Semwynarebeli oblisa,

da aw SvilTa misTa da misi zrdis, ukeTesi mSoblisa.

u 1208-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: me varo qajTa mflobelis, didi mefis mona; mas Seeyara seni,

misi bolos momRebi (momakvdinebeli): mogvikvda qvrivis Semwe, oblis

Semwynarebeli, axla mis Svilebs zrdis misi da, mSobelze ukeTesi.

1217 dularduxt aris diaci, magra klde, viTa lodia,

visca ar dahkods, yma misi veravis daukodia;

mas usxen wUrilni Zmiswulni: rosan da erTi rodia, –

da aw igi qajeTs Ãelmwifed qUe zis, morWmuli swodia.

u 1209-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

i. gigineiSvili: a-Si ufro marTebuli iqneba miviRoT wakiTxva:

klde viTa, lodia. taepis azria: dularduxti aris qali, magram klde-

saviT, lodi.

g. kartozia: viTa orive sityvas ekuTvnis. klde, viTa lodia –vi-

Ta klde, viTa lodi. Sdr. msgavsi gamoTqma: misTa spaTaca nu dahÃoc,

zroxaTa, viTa virTao. aseT SemTxvevebSi viTa meore sityvas ekedleba.

amas mowmobs da kavSiriani Sesityvebebi: mas lomsa da viTa gmirsa,

zafranad da viTa spetad. amitom mZimis gadasma saWiro ar aris.

daadgines: taepis wakiTxva ucvlelad darCes.

Page 34: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

34

b redaqciam axalqarTulad ase gadmoiRo: TviTon Tu ar daWris,

misi yma veravis dauWria. taepis azri redaqciis wevrebs sxvadasxvanai-

rad esmiT:

a. baramiZes, e. metrevels, S. ZiZigurs: TviTon dularduxti Tu

daWris Tavis ymas, Torem sxvas veravis dauWria misi yma.

g. kartoziasa da c. kikviZes: TviTon dularduxti Tu daWris

sxvas, Torem sxvas veravis dauWria dularduxtis yma.

i. gigineiSvils: TviTon dularduxtis yma Tu daWris sxvas, To-

rem sxvas veravis dauWria dularduxtis yma.

s.S.: dularduxti qalia, magram mtkice, rogorc klde da lodi,

TviTon Tu ar daWris, misi yma veravis dauWria; mas hyavs mcirewlo-

vani Zmiswulebi: rosani da rodia, – axla igi qajeTSi xelmwifed zis,

morWmuli ewodeba (morWmulia).

1218 gUesma ambavi, zRuaT iqiT sikUdili disa maTisa,

SeiWirvebdes vazirni, daSales qmna xalvaTisa,

viTa vhkadroTo davseba pirisa, ÃmelTa mnaTisa?!

da roSaq monaa, Tavadi monisa bevraTasisa.

u 1210-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

i. gigineiSvili: d-Si riTma unda gaswordes: Tavadi monisa bevris

aTisa asea B12 sz-Si. bevri aTi – mravalze mravali.

g. kartozias da c. kikviZes SesaZleblad miaCniaT araidenturi

riTmis datoveba. xelnawerTa Cveneba amas uWers mxars. g. kartoziam

aRniSna, rom bevraTasi Cveulebrivi gamoTqmaa „vefxistyaosanSi“.

daadgines: miRebul iqnes wakiTxva: monisa bevris aTisa (winaaR-

mdegni – g. kartozia, c. kikviZe).

s.S.: gavigeT zRvis gaRma misi (dularduxtis) dis sikvdilis

ambavi, wuxdnen vezirebi, martooba moSales (= Seikribnen), xmeleTis

manaTobeli pirisaxis davseba (Caqroba) rogor vuTxraTo?! roSaqi

monaa (vasalia), aTiaTaseuli (mravali) laSqris ufrosi.

1219 roSaq brZana: «mo-ca-vin-mklas, me tirilsa ar davxUdebi. mindors waval, vimekobreb, alafiTa avivsebi,

Sina moval Soebuli, adre zeda moveswrebi,

da mefe disa datirebad wavidodes, wa-ca-vhyvebi~.

u 1211-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

Page 35: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

35

s.S.: roSaqma Tqva: `rom momklan kidec, me tirils (Secxadebas) ar

daveswrebi. mindvrad waval, vimekobreb (viyaCaReb), nadavliT avivsebi,

Sin davbrundebi gamdidrebuli, male movuswreb, mefe dis dasatireb-

lad rom wava, wavyvebi (kidec)~.

1220 gUiTxra misTa ÃelisaTa: «waval, Tana wamomyeviT!»

wagUitana mona asi, yUelakai misgan rCeviT.

dRisiT, mzisiT vmekobrobdiT, RameTaca viyvniT TeviT;

da dia vleweT qaravani, lari CUenken gardmovdeviT.

u 1212-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

i. gigineiSvili: g-Si upiratesoba unda mieces wakiTxvas: RamiTaca

viyvniT TneviT (asea A4Si). Tneva-s qarTulSi, sxva mniSvnelobebTan

erTad, aqvs „mowonebis~ mniSvnelobac. taepis azria: dRisiT, mzisiT

vmekobrobdiT da RamiTac mosawonad viyaviT.

a. baramiZe: konteqsti aq Ramis Tevis – Ramis texis sasageblod

metyvelebs.

g. kartozia: amasTan, RamiTaca drois garemoebad moulodnelia

„vefxistyaosanSi“. unda yofiliyo: RamiTca.

daadgines: darCes wakiTxva: RameTaca viyvniT TeviT (winaaRmdegi –

i. gigineiSvili).

s.S.: gviTxra Tavis xelqveiTebs: `mivdivar, Tan wamomyeviT!~

wagviyola asi mona, yvela misgan darCeuli. dRisiT, mzisiT vmekobrob-

diT (vyaCaRobdiT), Rameebsac vaTevdiT; bevri qaravani vZarcveT, lari

(saqoneli) Cvenken gadmovdeviT (davisakuTreT).

1979. 7. II

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, e. metreveli.

ganixiles: 1221; 1222 (proeqti moamzada II jgufma); 1223–1228

(proeqti moamzada III jgufma).

1221 mindor-mindor movidodiT CUen Ramesa dia bnelsa,

didni rame sinaTleni gamogUiCndes Sua velsa;

vTqUiT, Tu: mzea nuTu zeciT CamoWrili zeda Ãmelsa!

da dabneulni miveceniT gonebasa CUensa msjelsa.

u 1213-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

Page 36: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

36

s.S.: mindor-mindor movdiodiT Zalian bneli RamiT, mindorSi ra-

Rac didi sinaTle gamoCnda; vTqviT: nuTu mzea, zecidan xmeleTze Ca-

mosuli! dabneulebi miveceniT Cvens damtanjvel fiqrs.

1222 zogTa vTqUiT: aris ciskari; zogTa TqUes: aris mTUareo; mas darazmulTa mivmarTeT, axlosmca vnaxeT bareo!

Sors mouareT, mivediT, SemovadegiT gareo;

da miT naTlidaRma gamoÃda Ãma, CUeni moubareo.

u 1214-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: g mouareT (movuareT).

proeqti miRebul iqna.

s.S.: zogierTebma vTqviT: ciskris varskvlaviao; zogierTebma

Tqves: mTvare ariso; misken darazmulebi wavediT, barem axlos vnaxo-

To! Sors movuareT, mivediT, gars SemovexvieT; im sinaTlidan gamoisma

CvenTan mosaubre xma.

1223 gUiTxra: «vin xarT, cxenosanno? TqUen saxelni TqUenni

TqUeniT; gulanSaroT mociquli qajeTs mival, merideniT!»

ese gUesma, movadegiT, alyad gare movertyeniT,

da pirmze rame cxenosani gavicadeT TUaliT CUeniT.

u 1215-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: gviTxra: vin xarT, cxenosnebo? Tqveni saxeli TqviT: gulan-

Sarodan qajeTSi mivdivar mociquli, momerideT! es rom gavigoneT, Se-

movadeqiT, alyad SemovertyiT, vinme pirmze cxenosani davinaxeT Cveni

TvaliT.

1224 uWUriteT pirsa mnaTobsa, elvaTa maelvarebsa;

misi cimcimi mzisaebr efineboda arebsa;

ZUir–ZUirad gUeubneboda sityUasa rasme wynarebsa,

da kbilTagan Suqi Seadga zedan giSrisa sarebsa.

u 1216-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a uWuriteT (vuWvri-

teT). proeqti miRebul iqna.

s.S.: vuWvriteT manaTobel saxes, elvis maelvebels (gamomkrTomels);

misi cimcimi mzesaviT efineboda aremares; Zvirad (Zunwad), mSvidad

gvelaparakeboda, kbilTagan Suqi Seadga giSris sarebs – wamwamebs.

1225 kUla veubeniT mas mzesa tkbilmoubriTa eniTa.

ar mona iyo, tyuoda, CUen ese SevigeniTa;

Page 37: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

37

roSaq Seatyo qaloba, gUerdsa waudga cxeniTa,

da aRar gauSUiT, daWirva vhkadreT ÃeliTa CUeniTa.

u 1217-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d gauSUiT (gavuSviT).

proeqti miRebul iqna, oRond g-s bolos mZimis nacvlad daisva wer-

til-mZime.

s.S.: kvlav velaparakeT im mzes tkbilmoubari eniT. mona (moyme)

ar iyo, tyuoda, Cven amas mivxvdiT; roSaqma qaloba Seatyo, gverdiT

amoudga cxeniT; aRar gavuSviT, xeliT Sepyroba SevbedeT.

1226 kUlav hkiTxeT: gUiTxar marTali saqme Sen mzebr

naTelisa,

visi xar, vin xar, siT moxUal manaTobeli bnelisa?

man ara gUiTxra, gauSUa wyaro cremlisa cxelisa.

da ra sabraloa gavsili mTUare, CanTqmuli gUelisa!

u 1218-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

g. kartozia: a-Si marTali momdevno sityvis (saqme) msazRvreli ki

ar aris, aramed substantivia. amitom unda Seicvalos punqtuacia –

taepis SigniT daisvas mZime: gUiTxar marTali, saqme Sen mzebr

naTelisa.

daadgines: taepis SigniT daisvas mZime.

i. gigineiSvili: damafiqrebelia amave taepSi Sen nacvalsaxeli.

g. kartozia: aq Zveli qarTulisaTvis Cveulebriv SesityvebasTan

unda gvqondeT saqme. Sdr. Cem glaxakisa, Cem codvilisa. Sdr. agr.

„vefxistyaosanSi“ analogiuri konstruqcia – piris saxelis fuZis

saxiT warmodgena danarTis win: qUe dauwindavs sacoled rosan co-

tasa ymisada. proeqti miRebul iqna.

s.S.: isev vkiTxeT: gviTxari simarTle, Seni, mzesaviT naTlis, amba-

vi, visi xar, vin xar, saidan modixar bnelis maTnaTobeli? iman arafe-

ri gviTxra, cxare cremlebiT atirda. ra sabraloa (Sesabralisia)

gavsebuli mTvare, gvelis (gveleSapis) CanTqmuli!

1227 arca ra cxadi ambavi, arca ra dasamalavi,

ara ar gUiTxra, vin iyo an visgan namuxTalavi;

quS-quSad gUeubneboda, kuSti, Tavisa mkrZalavi,

da viTa aspiti, mWUretelTa misTa TUaliTa mlalavi.

u 1219-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: arc raime cxadi ambavi, arc raime saidumlo, araferi gviTx-

ra, vin iyo an vis mier namuxTlevi; pirquSad gvelaparakeboda mwyra-

Page 38: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

38

li, Tavis dammalveli, rogorc aspiti, mis mWvretelebTan TvaliT

mebrZoli (momnusxavi).

1228 roSaq gUibrZana: «nu hkiTxavT, aw Ture arsaTqmelia,

amisi saqme ucxoa, saambobladca Znelia;

bedi mefisa CUenisa arsTagan sanatrelia,

da miT rome RmerTi mas miscems, rac ufro sakUirvelia.

u 1220–Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: roSaqma gvibrZana: `nu hkiTxavT, rogorc Cans, ar aris saTq-

meli, amisi saqme araCveulebrivia, saambobladac Znelia; Cveni mefis

bedi yvelasgan SesaSuria, imitom rom RmerTi mas aZlevs, rac yvelaze

ufro sakvirvelia (saocaria)~.

1979. 14. II

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, e. metreveli.

ganixiles: 1229–1234 (proeqti moamzada III jgufma).

1229 ese RmerTsa misagUrelad misad CUenTuis moucia,

miutanoT armaRanad, dagUimadlebs metad dia.

Tu davmalavT, davmJRavndebiT, mefe CUeni amayia, da pirvel – maTi Secodeba, merme didi augia.

u 1221-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b miutanoT (mivu-

tanoT).

a. baramiZe: g-Si ukeTesia wakiTxva: nu davmalavT, davmJRavndebiT.

i. gigineiSvili: marTalia. proeqtis wakiTxva Tu davmalavT, maSin

davmJRavndebiT azrobrivad gaumarTavia.

c. kikviZe: Tu davmalavT redaqciaTa umravlesobaSi ikiTxeba. ama-

ve dros Sinaarsobrivadac gamarTuli wakiTxvaa: „vefxityaosanSi“

swored is azria gatarebuli, rom yoveli dafaruli bolos mainc

gamJRavndeba.

e. metreveli da g. kartozia mxars uWeren proeqtis wakiTxvas.

daadgines: darCes wakiTxva: Tu davmalavT, davmJRavndebiT.

Page 39: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

39

s.S.: es misTvis misagvrelad RmerTs CvenTvis moucia, ZRvnad mivu-

yvanoT, Zalian dagvimadlebs. Tu davmalavT, mxilebuli viqnebiT, Cveni

mefe amayia, jer erTi, mefis winaSe SevcodebT, meorec TavisTavad, di-

dad samarcxvinoa“.

1230 mivemowmeniT, TaTbirni ar kide gavakideniT;

davbrundiT, qajeTs mivmarTeT, mas wina movekideniT,

arca ra vhkadreT ÃeldaÃel, arca Tu wavekideniT;

da igi tirs, RawUsa gulmduRrad Carcxis cremlisa ki

deniT.

u 1222-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

redaqciis wevrebs sxvadasxvagvarad esmiT a-s sariTmo sityvis

mniSvneloba.

c. kikviZis azriT, kide gavakideniT paronomaziuli gamoTqmaa,

sadac kide = napiri. ar kide gavakideniT = Sors ar daviWireT.

i. gigineiSvilic paronomaziul gamoTqmas xedavT taepSi, oRond

fiqrobs, rom kide = kidev. ar kide gavakideniT = ar gavagrZeleT, ar

gavakvladeT.

g. kartozias azriT, kide am taepSi nawilakia(=ki). gavakideniT

kide (= napiri) fuZisganaa nawarmoebi. ar kide gavakideniT – Sors ki

ar daviWireT.

aseve azrTa sxvaoba gamoiwvia d-s Sinaarsis gagebam.

i. gigineiSvilis azriT, ki nawilaki taepis pirvel nawils ekuTv-

nis: igi ki tiris, Rawvs recxavs...

g. kartozias miaCnia, rom ki aq dRevandeli mniSvnelobiT ar ixma-

reba (Sdr. vnaxeT sisxlisa ki deniT). amdenad, taepis axalqarTulad

gardaTqmisas misi win gadatana saWiro ar aris. sworad iqcevian pro-

eqtis avtorebi, roca TargmanSi ki-s ugulebelyofen.

c. kikviZesac gaumarTleblad miaCnia ki-s gadatana taepis pirvel

nawilSi.

e. metrevelis azriT, ki Tavis adgilas unda darCes, magram SesaZle-

belia igi pirvel nawilSic vixmaroT: is ki tiris, Rawvs ki recxavs...

i. gigineiSvils kategoriulad SeuZleblad miaCnia ki nawilakis

taepis (= Serwymuli winadadebis) meore naxevarSi datoveba.

a. baramiZe mxars uWers ki nawilakis win dasmas.

s.S.: daveTanxmeT, es rCeva ar gavagrZeleT, davbrundiT, qajeTSi

wavediT, qals win wavuZexiT, arc raime vkadreT naucbaTevad, arc wa-

veCxubeT, is ki tiris, Rawvebs cremlis deniT gulmduRared recxavs.

Page 40: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

40

1231 me roSaqs vhkadre: «gamiSUi kula adre TqUeni mxlebeli;

aw gulanSaros qalaqsa var saqmis rasme mdebeli».

man gamomiSUa, aq sadme lari mic wasaRebeli,

da Tana wavitan, wa-ca-val me maTi zedamswrebeli».

u 1223-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna, oRond g-s Semdeg mZimis nacvlad daiwera wertil-mZime.

me roSaqs vuTxari: gamiSvi da kvlav male geaxlebi; axla gulan-

Saros qalaqSi maqvs raRac saqme; man gamomiSva, aq sadRac ganZeuloba

maqvs wasaRebi; Tan waviReb, waval (da) mivuswreb kidevac.

1232 maT kacTa dia eama ese ambavi monisa.

me gavigone, Se–re–mSra nakadi cremlTa fonisa,

meniSna, yovli niSani vican Cemisa Ronisa,

da cotai lxini momeca, msgavsi dramisa wonisa.

u 1224-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: im kacebs Zalian esiamovnaT monis (monaTxrobi) es ambavi. me

gavigone, cremlTa nakadi SemaSra, meniSna, Cemi Svelis yvela niSani

mecno, cota Sveba vigrZeni, dramis wonis odeni.

1233 moviyvane igi mona, axlos davsUi Cemsa wina, vhkiTxe: «miTxar, ras ityodi? gagoneba meca mina».

man igive kUla miambo, raca muniT momesmina,

da am ambavman gamacocxla, sulmobrZavi damarCina.

u 1225-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: moviyvane is mona, Cem win axlo davisvi, vkiTxe: `miTxari, ras

ambobdi? mec minda misi mosmena~. man isev igive miambo, rac iqidan (=

garedan) mqonda mosmenili, am ambavma gamacocxla, sulTmobrZavi

gadamarCina.

1234 me orni Savni monani myvanan savseni grZnebiTa;

uCinod mivlen–wamovlen maTiTa ÃelovnebiTa;

movaxsen, qajeTs gavgzavnen, varqUi, Tu: «nu dasdgebiTa,

da macnobeT misi ambavi TqUeniTa moqmedebiTa».

u 1226–Tan SedarebiT proeqtSi cvldileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

Page 41: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

41

s.S.: me myavs grZneulebiT savse ori mona: uCinarad wavlen-wamov-

len TavianTi xelovnebiT (moxerxebiT); moviyvane, qajeTSi gavgzavne,

vuTxari: `nu dayovndebiT, misi ambavi macnobeT Tqveni unarianobiT~.

1980. 4. I

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia,

c. kikviZe, e. metreveli, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles: 1235–1239 (proeqti moamzada II jgufma).

1235 sam dRe movides, miambes, ficxla ebija gzisada:

miugUriao mefisa, zRUas iqiT wamavlisada,

vervis Seudgman saWUretlad TUalni, marT viTa mzisada,

da qUe dauwindavs sacoled rosan cotasa ymisada.

u 1227-Tan SedarebiT redaqciam a-s bolos orwertilis nacvlad

dasva mZime, b-s dasawyisSi ki moSala kuTxovani brWyalebi.

a. baramiZem redaqciis wevrTa yuradReba miaqcia b-Si variantul

wakiTxvas – mefisad (A3, s,y). g. kartozia: ramdenadac mefisa-s mosdevs msazRvreli sityvebi

(zRUas iqiT wamavlisada), nanaTesaobiTar viTarebiTSi misi dasma sa-

Wiro ar aris. msgavs konstruqciaSi nanaTesaobiTari viTarebiTis ux-

mareblobisaTvis Sdr. gulisa erTob wylulisa da asre dadagulisad.

daadgines: darCes wakiTxva: mefisa.

s.S.: sam dReSi movidnen, miambes, swrafad evloT gzaze, miugvri-

aTo zRvis iqiT mimavali mefisTvis, veravis gaumarTavs (misTvis) Tva-

li, rogorc mzisTvis, sacoled dauwindavT (dauniSnavT) umcrosi va-

Jis, rosanisTvis.

1236 «rosans SevrToTo, – dularduxts mefesa ubrZanebia, –

jerT qorwinebad ara mcals, aw guli cecxlnadebia;

Semoviqevi, SevisZlob, vin cisa mzed naqebia».

da cixes dausUams, xadumi erTai uaxlebia.

u 1228-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: `rosans SevrToTo, – mefe dularduxts uTqvams, – jer qor-

wilisTvis ar mcalia, axla Cemi guli cecxlmodebulia; rom davbrun-

debi, rZlad gavixdi (mas), vinc cis mzed aris naqebi~. cixesimagreSi

dausvams, erTi xadumi (msaxuri) miuCenia.

Page 42: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

42

1237 yovli mcodneli grZnebisa mas Tana wautania,

miT rome gzaa saWiro, mterni saomrad mzania;

qUe dauyria moymebi, vinc ufro gulovania,

da daeyovnebis: wasrula, jereT cotai xania.

u 1229-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

i. gigineiSvili: g-Si moymebi-s nacvlad sxvadasxva redaqciis bev-

ri xelnaweri moymeni formas icavs. es ufro sworia. e-fuZiani saxele-

bis ebian mravlobiTSi ori e aris mosalodneli. taepi unda gaswor-

des: qUe dauyrian moymeni, vinc ufro gulovania. Sedgenili Semasmen-

lis saxeluri nawili rom mxoloobiTSia (gulovania) da ara mravlo-

biTSi, riTmis saWiroebiT aixsneba.

g. kartozia: e-fuZiani saxelebis ebian mravlobiTSi fuZiseuli e-s

mokveca, rac Zvel qarTulSi uxvad dasturdeba, „vefxistyaosnis-

Tvisac“ Cveulebrivi movlenaa. amasTan, gulovania forma moyme fuZis

ebian mravlobiTs gulisxmobs mxolod. taeps Sesworeba ar sWirdeba.

daadgines: Seicvalos taepis wakiTxva: qUe dauyrian moymeni...

(winaaRmdegi – g.Kkartozia).

a. baramiZe: d-Si jereT formis nacvlad rigi xelnaweri jerTo-s

kiTxulobs. es ufro swori wakiTxva Cans.

redaqciam ar miiRo es winadadeba.

s.S.: grZnebis mcodne yvela Tan wauyvania, imitom rom saxifaTo

gza aris, mtrebi saomrad mzad arian; (qalaqSi) dautovebia moymeebi,

vinc ufro mamacia, daagviandeba: jer cota xania, rac wasula.

1238 qajTa qalaqi aqamdis mterTagan ubrZolvelia:

qalaqsa Sigan magari klde maRali da grZelia,

mas kldesa Sua gUirabi, asaZromeli ÃUrelia,

da mun aris marto mnaTobi, misTa SemyrelTa mwUelia.

u 1230-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: qajebis qalaqi aqamde (dRemde) mtrebisgan ubrZolvelia:

qalaqis SigniT maRali da grZeli kldea, am kldeSi aris gvirabi,

asaZvromi xvreli, iq imyofeba mnaTobi (qali), mis SemyrelTa (Semxed-

velTa) damwveli.

1239 gUirabis karsa niadag moyme scavs ar pirnasebi,

aTi aTasi Wabuki dgas, yUelakai xasebi,

qalaqis karTa samTave – samaTas-samaTasebi.

Page 43: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

43

da gulo, gagsaja sofelman, ar vici da, glax, ras ebi!“

u 1231-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

d-is bolos moiSala kuTxovani brWyalebi. proeqti am cvlile-

biT miRebul iqna.

s.S.: gvirabis kars mudam kargi (ara cudi Sesaxedaobis) moymeebi

darajoben, aTi aTasi meomari dgas, yvela rCeuli, qalaqis samive kar-

Tan – samiaTas-samiaTasi. gulo, gagtanja wuTisofelma, vaglax, ar vi-

ci, ras mibmixar (am wuTisofels)!“

1980. 11. I

sxdomas daeswrnen: i.gigineiSvili, g.kartozia, c.kikviZe, e. metre-

veli, s. caiSvili, S.ZiZiguri.

ganixiles: 1240; 1241 (proeqti moamzada II jgufma).

1240 ese ambavi avTandil pirmzeman, magarvadaman,

ra moismina, eama, sxUad ara gaucxada man, Seswira RmerTsa madloba turfaman danabadaman:

da „ambavi Cemi salxino miTxrao vismanRa daman!“

u 1232-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

i. gigineiSvili: b-Si yvela xelnaweri kiTxulobs iama-s. es unda

iyos swori wakiTxva. strofSi subieqtTan avTandil Sewyobili yvela

danarCeni zmna gardamavalia: moismina, gaucxada, Seswira. aseve garda-

mavali zmna unda gvqondes am SemTxvevaSic – iama man ese ambavi. g. kartozia: „vefxityaosnis“ xelnawerebSi ea kompleqsi Cveuleb-

riv ia-Ti aris gadmocemuli. amitom xelnawerTa Cveneba ar gamodgeba

eama formis ukusagdebad, romelic konteqsts mSvenivrad egueba. unda

darCes gamocemebSi damkvidrebuli wakiTxva eama.

S. ZiZiguri: inversiuli eama savsebiT bunebrivia gardamaval zmna-

Ta mezoblobaSi. sxva zmnaTa analogia ar aris sakmarisi imisaTvis,

rom iama formas mieces upiratesoba.

e. metreveli: vfiqrob, xelnawerTa Cvenebas gadamwyveti mniSvne-

loba aqvs. amitom ZiriTad teqstSi iama unda miviRoT.

c. kikviZe: gadawyvetiT arafris Tqma SeiZleba. Sinaarsobrivad

orive forma eama/iama dasaSvebia.

s. caiSvili: konteqstiT savsebiT bunebrivia inversiuli eama, ami-

tom teqstis Secvlis safuZveli ar aris.

Page 44: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

44

daadgines: darCes proeqtis wakiTxva: eama (winaaRmdegni – i. gigi-

neiSvili, e. metreveli).

s.S.: es ambavi saxiT mzis darma, magarvada (= magarvadiani xmlis

patronma) avTandilma rom moismina, gauxarda, sxvafriv araferi gaum-

xila fatmans, RmerTs madloba Seswira mSvenierma (vinc mSvenieri

daibada): „Cemi sasixarulo ambavi viRacam (viRacis dam) miTxrao!“

1241 fatmans uTxra: „sayUarelo, kma xar Cemgan sasurvelad,

me ambavi sanatreli momasmine ar pirbnelad,

magra saqme qajeTisa gamagone ufro mrTelad,

da qaji yUela uÃorcoa, raman Seqmna Ãorcielad?

u 1233-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. a-s bolos mZi-

mis nacvlad daisva Zaxilis niSani, g-is bolos – orwertili. proeqti

am cvlilebiT miRebul iqna.

s.S.: fatmans uTxra: „sayvarelo, mxolod Sena xar Cemi sasur-

veli! sanatreli ambavi momasmenine gulwrfelad, magram qajeTis am-

bavi ufro wvrilad miambe: yvela qaji uxorcoa (usxeuloa), xorci-

elad ram Seqmna?

1980. 16. I

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, e.metreveli, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles: 1242–1244 (proeqti moamzada II jgufma).

1242 mis qalisa sibraluli amanaTebs da midebs alsa,

magra qajni uÃorconi ras aqneven, mikUirs, qalsa?!“

fatman uTxra: „momismine, marTlad gxedav manda mkrTalsa,

da ar qajnia, kacniao, mindobian kldesa salsa.

u 1234-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

i. gigineiSvilis azriT, d-Si kacniao niSnavs, „amboben, kacebi

(adamianebi) ariano“. fatmans danamdvilebiT ar ecodineboda qajebis

ambavi, sxvaTa naTqvams unda imeorebdes.

g. kartozias azriT, aq saqme gvaqvs sxvaTa sityvis -o nawilakis

xmarebis TaviseburebasTan, o-nawilaki fatmanis mTels naTqvams ekuTv-

nis, amitom taepis Sinaarsis gadmoRebisas is unda ugulebelvyoT: qa-

jebi ar arian, adamianebi arian, sal kldes mindobian.

Page 45: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

45

redaqciam gaiziara i.gigineiSvilis Tvalsazrisi (winaaRmdegni –

g. kartozia, c. kikviZe).

s.S.: im qalis sibraluli manTebs da cecxls mikidebs (als mi-

debs), magram mikvirs, usxeulo qajebs qali rad undaT?!“ fatmanma

uTxra: „momismine, marTali xar, rom SekrTi (gaikvirve), qajebi (ki) ar

arian, adamianebi ariano, sal kldes mindobian.

1243 qajni saxelad miT hqUian, arian erTad krebulni,

kacni grZnebisa mcodnelni, zeda gaÃelovnebulni,

yovelTa kacTa mavneni, igi vervisgan vnebulni;

da maTni Sembmelni wamovlen dambrmalni, dawbilebulni.

u 1235-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

s. caiSvilma aRniSna, rom a-Si fraza ar mTavrdeba, amitom taepis

bolos mZime unda moiSalos.

redaqciam miiRo es winadadeba. proeqti am cvlilebiT damtkicda.

s.S.: qajebi saxelad imitom hqviaT, rom arian erTad Sekrebili

grZneulebis mcodne adamianebi, grZneulebaSi daxelovnebulni, yvelas

mavneni, (TviT) isini (ki) uvnebelni; maT winaaRmdeg mebrZolni dabrma-

vebuli da gawbilebuli brundebian.

1244 iqman rasme sakUirvelsa, mtersa TUalsa daubrmoben,

qarTa aRsZvren saSinelTa, navsa zRUa-zRUa daamÃoben,

viTa Ãmelsa gairbenen, wyalsa wmidad daaSroben,

da swaddes – dResa bnelad iqman, swaddes – bnelsa anaToben.

u 1236-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: g gairbenen, wyalsa

wmidad (gairbenen wyalsa, wmidad). proeqti miRebul iqna.

s.S.: raRac sakvirvels akeTeben, mters Tvals ubrmaveben, saSinel

qars atexen, zRvaSi xomalds gadaabruneben, wyalze, rogorc xmeleT-

ze, gairbenen, erTianad daaSroben, undaT dRes daabneleben, undaT,

bnels gaanaTeben.

1245 amisTUis qajad uÃmoben gareSemoni yUelani,

TUara igica kacnia CUenebrve Ãorcielani“.

avTandil madli ubrZana: „cecxlni damivsen cxelani,

da didad meamnes ambavni, sityUani awindelani“.

u 1237-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris, proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: amitom qajebs eZaxis yvela gars myofi, Torem isinic

adamianebi arian, CvensaviT xorcielni“. avTandilma madloba uTxra:

Page 46: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

46

„cxeli cecxli Camiqre, didad mesiamovna (Seni) naambobi, axlandeli

sityvebi“.

1980. 23. I

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, e.metreveli, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles: 1246 (proeqti moamzada II jgufma); 1247-1250 (proeqti

moamzada III jgufma).

1246 guliTa RmerTsa adidebs avTandil cremlTa mdeneli;

TqUa: „RmerTo, gmadlob, romeli xar WirTa momalxeneli,

yofili, myofi, uTqmeli, yurTagan mousmeneli,

da wyaloba TqUeni iCqiTad ars CUeni gardmomfeneli!“

u 1238-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b-is bolo wertil-

mZimis nacvlad mZimea. proeqti miRebul iqna.

s.S.: guliT RmerTs adidebs cremlis mRvreli avTandili; Tqva:

„gmadlob, RmerTo, romelic xar Wiris (ubedurebis) Semamsubuqebeli,

yofili da myofi (=vinc yovelTvis iyavi da xar), eniT gamouTqmeli,

yuriT mousmeneli, Seni wyaloba uecrad (moulodnelad) mogvefineba!“

1247 mis ambisa cnobisaTUis cremliT RmerTsa adidebda.

fatman eWUda TavisaTUis, amad cecxlsa kUla idebda;

yma namussa inaxvida, siyUarulsa iferebda;

da fatman yelsa exUeodda, pirsa mzesa akocebda.

u 1239-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: am ambis SetyobisaTvis cremliT RmerTs adidebda (avTan-

dili). fatmans egona, rom misTvis tiroda, amitom isev (siyvarulis)

cecxls ikidebda; moyme namuss (saidumlos) inaxavda, siyvaruls ife-

rebda; fatmani yelze exveoda, (avTandilis) mzisebr pirs kocnida.

1248 mas Rame fatman iama avTandilTana woliTa;

yma undogUarad exUevis yelsa yeliTa broliTa,

hklavs TinaTinis goneba, Zrwis idumliTa ZrwoliTa,

da guli mÃecqmnili gasWria mÃecTave Tana rboliTa.

u 1240-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

Page 47: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

47

a-Si avTandilTana-s nacvlad miRebul iqna wakiTxva: avTandils

Tana. am cvlilebiT proeqti miRebul iqna.

s.S.: im Rames fatmanma gaixara avTandilTan woliT. moyme ugu-

lod exveva yelze brolis yeliT, TinaTinze fiqri klavs, farulad

Zrwis, gamxecebuli guli mxecebTanve rbeniT gasWria.

1249 avTandil malviT cremlsa swUims, sdis zRUaTa

SesarTavisad,

Sigan melnisa morevsa, curavs giSrisa navi sad;

ityUis, Tu „mnaxeT, mijnuro, igi, vin vardia visad,

da uimisod nexUTa zeda vzi bulbuli msgavsad yUavisad!“

u 1241-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

redaqciis wevrebma imsjeles ab-is gagebis Taobaze.

i. gigineiSvilis azriT, es taepebi erTmaneTTan Sinaarsobrivad

da gramatikulad arian dakavSirebulni. taepis azria: avTandili

cremls afrqvevs melnis morevSi, sadac curavs giSris navi.

g. kartozias miaCnia, rom taepebi erTmaneTisagan damoukidebelni

arian. b-Si sad = sadme, sadRac, amitom taepis SigniT mZime saWiro ar

aris, taepebis azria: avTandili malulad cremls Rvris, (ise) sdis

(mas es cremli), rom zRvas erTvis, melnis morevSi (= TvalebSi) sad-

Rac brunavs giSris navi (= guga).

redaqciam miiRo ab-is i. gigineiSviliseuli ganmarteba.

g. kartoziam aRniSna, rom g-Si vin vardia visad mTliani Sesity-

veba ar aris. visad dakavSirebulia mnaxeT zmnasTan: igi vinc vardia

(e. i. me), visad (= vis kuTvnilebad) mnaxeT! taepis bolos Zaxilis ni-

Sani unda daisvas.

redaqciis wevrebs vardia-s Semdeg mZimis dasma marTebulad miaC-

niaT, taepis azri ki ase esmiT: ambobs: „mnaxeT, mijnurno, is vinc var-

dia, visTvis (var).

redaqciis wevrebma imsjeles d-is gagebaze.

c. kikviZisa da s. caiSvilis azriT, nexUi Cveulebrivi mniSvnelo-

biT unda gavigoT. „vefxityaosanSi“ mas yvavilis, mcenaris mniSvnelo-

ba ara aqvs. i. gigineiSvilis, S. ZiZiguris, g. kartozias azriT, ar

aris gamoricxuli, rom nexU „vefxityaosanSi“ yvavilis mniSvnelobiT

ixmarebodes.

s.S.: avTandili malulad zRvaTa SesarTav cremlebs afrqvevs.

sdis melnis morevSi (= Sav TvalebSi), sadac giSris navi (= gugebi)

curavs; ambobs: „mnaxeT, mijnuro, is, vinc vardia, visTvis (var),

umisod bulbuli yvavis msgavsad nexvze vzivar!“

Page 48: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

48

1250 mun cremlni, misgan nadenni, qvaTaca dasalbonia;

giSrisa tevri agubebs, vardisa velsa fonia;

fatman mas zeda ixarebs marT viTa iadonia:

da Tu yUavi vardsa iSovnis, Tavi bulbuli hgonia.

u 1242-Tan SedarebiT d-Si iSovis Seicvala iSovebs formiT.

proeqti am cvlilebiT miRebul iqna.

s.S.: iq misgan nadeni cremlebi qvebsac daalbobs; giSris tevri (=

Savi wamwamebi) agubebs, vardis velze (= pirisaxeze) iRvreba; fatmani

masze (avTandilze) xarobs rogorc iadoni. Tu yvavi vards iSovnis,

Tavi bulbuli hgonia.

1980. 30. I

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, e. metreveli, s. caiSvili.

ganixiles: 1251–1256 (proeqti moamzada III jgufma).

1251 gaTenda. banad wavida mze, sofels Suqnakidebi;

diacma uZRUna mravali kaba, yabaCa, ridebi,

mravali feri surneli, turfa perangi wmidebi;

da „raca gwaddeso, CaicUi, me nuras nu meridebi“.

u 1243-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRebul

iqna.

s.S.: gaTenda. dasabanad wavida mze, romelic qveyanas aSuqebs (= av-

Tandili), qalma misca mravali kaba, yabaCa (mokle qaTibi), ride, mra-

valnairi nelsacxebeli, lamazi wminda perangi: „rac gindodes, Caicvi,

me nurafers momeridebi“.

1252 avTandil TqUa: „saqme Cemi gavacxado ama dResa!“ samosisa vaWrulisa cma aqamdis daewesa;

mas dRe yovli saWabuko Seimosa tansa mÃnesa,

da moimata daSUeneba daemsgavsa lomi mzesa.

u 1244-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

i. gigineiSvili: d-Si moimata unda Seicvalos moemata formiT.

romelic Sinaarsobrivad ufro marTebulia (Caicva saWabuko samosi

da moemata daSveneba, daemsgavsa mzes).

Page 49: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

49

g. kartoziam da c. kikviZem aRniSnes, rom moimata da moemata

poemis sam-sami redaqciis nusxebSi gvxvdeba. angariSi unda gaewios ga-

mocemaTa tradicias da darCes moimata (daSveneba da daemsgavsa mzes).

daadgines: miRebul iqnes wakiTxva: moemata (winaaRmdegni – g. kar-

tozia, c. kikviZe).

s.S.: avTandilma Tqva: „Cems saqmes dRes gavamJRavneb!“ aqamde wesad

hqonda, rom vaWruli tansacmeli scmoda; im dRes mZlavr tanze Caicva

yovelive saraindo (samosi), moemata mSveneba, lomi mzes daemsgavsa.

1253 fatmans puri Seekazma avTandilis sawUevelad;

yma Sevida mxiaruli mxiarulad, ar pirbnelad;

fatman naxa, gaukUirda vaWrulisa umoselad,

da Semoscinna: „agre sjobso SenTUis xelTa sasurvelad“.

u 1245-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b mxiaruli mxiarulad

(mokazmuli mxiarulad). proeqti miRebul iqna.

s.S.: fatmans sufra gaewyo avTandilis misawvevad; mxiaruli moyme

mxiarulad Sevida, ara pirquSad; fatmanma dainaxa da gaukvirda, rom

vaWruli tansacmeli ar ecva, Semoscina: „ase sjobs SenTvis gaxele-

bulTa sasurvelad (satrfialod)“.

1254 fatman missa SUenebasa metismetad hkUirdeboda. man pasuxi ara gasca, Tavis wina Rimdeboda:

„SeetyUebis, ar micnobso“, ra regUnad da ragUar hÃmobda!

da Tuca rasme iferebda, meti ara gahvidoda.

u 1246-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: „SeetyUebis, ar micnobso“, ra regUnad da ragUar hÃmobda! („Seetyvebis ar micnobso, egre viTa yovndeboda!“).

i. gigineiSvils da e. metrevels strofi CanarTad miaCniaT. proeq-

tis wakiTxviT g-Si riTma irRveva. saiubileo gamocemis wakiTxva ki

mxolod D redaqciis nusxebs axasiaTebs.

s. caiSvili: SeiZleba vivaraudoT, rom strofi adreve dazianda

da gadamwer-redaqtorTa Carevis kvali aCnia.

redaqcias strofi saeWvod miaCnia aRniSnuli gaumarTaobis gamo,

magram SesaZleblad miaCnia misi datoveba ZiriTad teqstSi, radgan

strofi aris yvela dauzianebel xelnawerSi da Seicavs damatebiT

Sinaarsobriv detalebs. proeqti miRebul iqna.

s.S.: fatmans metad ukvirda misi (avTandilis) mSveneba. man (avTan-

dilma) pasuxi ar gasca, TavisTvis iRimeboda: „etyoba, ver mcnobso“,

Page 50: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

50

ra regvens da ras ar uwodebda! Tumca erTgvarad iferebda, meti ar

gaewyoboda.

1255 puri Wames, gaiyarnes, yma mivida missa Sina,

RUinosmuli, mxiaruli dawva, amod daiZina;

saRamoJam gaiRUiZa, Suqi velTa moafina,

da fatman uÃmo: „modi mnaxe, marto varo, Tavis wina“.

u 1247-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: puri Wames, gaiyarnen, moyme Sin mivida, naRvinevi, mxiaruli

dawva, tkbilad daiZina; saRamoJams gaiRviZa, vels Suqi moafina, fat-

mani ixmo: „modi, mnaxe, marto varo“.

1256 fatman mivida avTandils Ãma esma misgan oxisa;

ityoda: „momklavs ucilod tani alvisa, mo-, xisa!“

gUerdsa daisUa, baliSi misca misisa noxisa,

da vardisa baRsa uCrdilobs Crdili wamwamTa qoxisa.

u 1248-Tan SedarebiT proeqtSi vlileba ar aris. proeqti miRebul

iqna.

s.S.: fatmani mivida, avTandils moesma misi oxvra; ambobda: „uTu-

od momklavs alvis xis tani (= avTandili)!“ gverdiT daisva (avTan-

dilma), Tavisi noxis baliSi misca, vardis baRs (= avTandilis saxes)

wamwamTa qoxis Crdili adgas.

1980. 6. II

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, s. caiSvili, S. Zi-

Ziguri.

ganixiles strofebi: 1257, 1258 (proeqti moamzada Ш jgufma); 1259-

1261,3 (proeqti moamzada II jgufma).

1257 avTandil brZana: „he, fatman, vici es saqme Senia,

dahkrTebi ama ambavsa marT viTa gUelnakbenia,

magra aqamdis marTali Sen Cemi ara gsmenia,

da Cemni momklvelni wamwamni Savni giSrisa Cxndenia.

u 1249-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a he, fatman (he fatman),

d Cxndenia (xenia).

Page 51: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

51

i. gigineiSvili: d-Si tradiciulad miRebuli wakiTxva giSrisa

xenia azriT Seuferebelia, poeturad naTeli da STambeWdavi ar aris.

wamwamis metaforad xe „vt“-Si ar gvxvdeba. Cxndenia, romelic ramdeni-

me xelnawers daucavs, savsebiT Seefereba konteqsts. Cxnde aq xSiris

mniSvnelobiT ixmareba (dawvrilebiT ix. i. gigineiSvili 1975, 113-123).

proeqti miRebul iqna.

s.S.: avTandilma Tqva: „he, fatman, vici Seni ambavi (xasiaTi), am

ambavze gvelnakbeniviT SekrTebi, magram aqamde Sen Cemgan marTali

(namd-vili ambavi) ar mogismenia, Cemi momkvleli wamwamebi Savi giSris

Cxndeebia (Cxirebia).

1258 ggonivar vinme vaWari, patroni qaravanisa:

me var spaspeti maRlisa mefisa rostevanisa,

Tavadi spisa didisa, maTisa Sesagvanisa,

da maqUs patronoba mravlisa saWurWle-zaradxanisa.

u 1250-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: ggonivar qaravnis patroni vinme vaWari; me (ki) var maRali me-

fis, rostevanis, spaspeti, maTi (= rostevanis) Sesaferisi, didi jaris

ufrosi, mravali saWurWlisa da zaradxanis (iaraRis sawyobis) pat-

roni var.

1259 Sen gici kargi moyUare, erTguli, misandobeli,

maT uvis erTi asuli, mze, ÃmelTa manaTobeli,

igia Cemi damwUeli da Cemi damadnobeli,

da man gamomgzavna, davagde patroni, maTi mSobeli.

u 1251-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: Sen gicnob karg megobrad, erTgulad, sandod, maT hyavT (=

rostevans hyavs) erTi asuli, xmeleTis manaTobeli mze, is aris Cemi

damwveli da Cemi damadnobeli, man gamomgzavna, davtove (Cemi) patroni

(mefe), misi mSobeli.

1260 rome Sen qali gyolia, me Zebnad misve qalisad

mivlia yovli qveyana, mis mzisa monacvalisad,

misTUis gaWrili minaxavs, wevs lomi fernamkrTali sad,

da gamcudebelad Tavisad, mis gulisa da Zalisad”.

u 1252-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

Page 52: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

52

i. gigineiSvili: Zveli normebis mixedviT dasaSvebia paraleluri

formebi d-Si: gamcudebelad Tavisad || gamcudebelad Tavisa. radgan

„vefxityaosnis“ msazRvrelis SeTanxmebul formas (Zalisad) ufro

uWeren mxars, marTebulia misi datoveba.

daadgines: proeqti miRebul iqnes.

s.S.: Sen rom qali gyolia, im qalis, im mzis msgavsis (mzis monac-

valis) saZebnelad me mTeli qveyana momivlia, minaxavs misTvis gaWri-

li fermixdili lomi. (is) sadRac wevs, Tavisi Tavis, Tavisi gulisa

da Zalis (= simamacisa da Zal-Ronis) wamxdenelad“.

1261 avTandil fatmans yoveli uTxra ambavi Tavisa,

A ambavi tarielisa, Semosa vefxis tyavisa:

ubrZana: `Sen xar wamali jerT Sengan unaxavisa,

da Rone wamwmisa ÃSirisa, yornis frTebr nafuSavisa.

u 1253-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

a. baramiZe: b-Si zogi xelnaweri da gamocema kiTxulobs: ambavi

tarielisgan Semosa vefxis tyavisa. magram am wakiTxvis mixedviT azri

ver aris naTeli da gamarTuli, amitom me mxars vuWer proeqtis wa-

kiTxvas (ambavi tarielisa, Semosa vefxis tyavisa).

daadgines: proeqti miRebul iqnes.

s.S.: avTandilma mouTxro fatmans mTeli Tavisi Tavgadasavali,

tarielis ambavi, (mis mier) vefxis tyavis Semosva; uTxra: „Sen xar jer

Sen mier unaxavis (=tarielis) wamali, (Sen xar) Svela yornis frTebi-

viT aSlili xSiri wamwamebisa.

1261,1 fatman uTxra: „ar vicodi pirvel Seni cecxlTa deba,

magra avad ar mogiÃda Cemi Ãelis Semodeba,

Cven mze vpoveT dakarguli, mazed vqeniT valisdeba,

da RmerTman adre mas Segyaros, visganca gaqUs gulis deba.

x 1450I-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa. b magra (magram), g

vqeniT (vhqeniT), d visganca (visganac).

a. baramiZe: proeqtSi warmodgenili Targmanis mixedviT, b-Si (mag-

ra avad ar mogiÃda Cemi Ãelis Semodeba) igulisxmeba avTandilis dax-

mareba fatmanisadmi. unda iyos piriqiT (fatmani exmareba avTandils).

es unda Candes strofis Sinaarsis gadmocemisas.

s. caiSvili: vfiqrob, proeqtiT warmodgenili Targmani marTebu-

lia. avTandili daexmara fatmans, man mokla WaSnagiri.

ს.S.: fatmanma uTxra: „adre ar vicodi, rom cecxli გაქვს mokide-buli, magram cudad ar mogixda CemTvis xelis mokideba (daxmareba);

Page 53: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

53

Cven vipoveT dakarguli mze, mas vali davadeT, RmerTma male Segyaros

mas, vinc gulSi gidevs (= TinaTins)“.

1261,2 avTandil Tavi dadrika siciliT molizRareman

fatmans rqUa: `CvenTvis dagbada turfaman aremareman,

Sengan gamoCnda naTeli, Suqi mოჰfina mTvareman,

daM ese yUelai ustarman qna Cemman Sesawynareman~.

x 14502-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a molizRareman (mo-

lizRarema), b rqUa (hrqva), CvenTvis (CemTvis), aremareman (are-marema), g

Suqi (Suqni), mTvareman (mTvarema), d Sesawynareman (Sesawynarema).

proeqti miRebul iqna.

ს.S.: avTandilma Tavi daxara siciliT molizRarem (TvalTmaqcma),

fatmans uTxra: „CemTvis dagbada turfa aremarem, Seni meSveobiT ga-

moCnda naTeli (sinaTle), Suqi moafina mTvarem, es yvelaferi qna we-

rilma, Cemma Sesawynarebelma (romliTac Sen Semiwynare)“.

Pპroeqtiს d-is azri ase iyo gadmocemuli: es yvelaferi qna weril-

ma, Cemma Sesawynarebelma (Cemgan angariSgasawevma, angariSgaweulma).

1261,3 viTac daedva imedi TinaTins, mzisa darosa,

ebrZana: `Suqi mTvareman sam wlamdin sxvagan arosa,

misni vermWUretni yUavilni daazros, daamWknarosa,

da merme movides mnaTobi, mnaTobsa Seeyarosa ~.

x 14503-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a TinaTins, mzisa da-

rosa (TinaTins mzisa darosa), b sam wlamdis (sams wlamdis). proeqti

miRebul iqna.

ს.S.: (mouTxro, Tu) rogor mieca (misTvis) imedi mzis dar Tina-

Tins, (Tu rogor) ebrZanebina: „mTvarem (e. i. avTandilma) sam weliwads

sxvagan ataros Suqi, misi vermWvreteli yvavilebi daazros, daaWknos,

merme movides mnaTobi da mnaTobs (= TinaTins) Seeyaros“.

1980. 13. II

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, s. ca-

iSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles 1261,4–1266 (proeqti moamzada II jgufma).

1261,4 uambo yUela arabTa: sidide rostevanisa,

M mefoba TinaTinisa, mzeebr Suqmonavanisa,

Page 54: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

54

marT mijnuroba Tavisi, da Wirni cecxlTa wvanisa,

da an Zebna tarielisa da povna gmirTa gvanisa.

x 14504-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: g Tavisi (Tavisa), a-Si,

cezurasTan, mZimis nacvlad dasmulia orwertili. proeqti miRebul

iqna.

ს.S.: uambo arabTa Sesaxeb yvelaferi: rostevanis sidiade, mzesa-

viT Suqmonavani (SuqSemomdgari) TinaTinis mefoba, Tavisi mijnuroba

da cecxlis debis Wiri, (agreTve) tarielis Zebna da gmirebis msgavsis

povna.

1261,5 „ima pirmzisa saxeli nestan-darejan ჴmobili,

indoT mefisa asuli, qali wynari da lmobili,

tariel _ misTvis xelqmnili, TvalTa cremlgauჴmobili,

da me Zma var misa, dReiTgan Senca iqnebi dobili.

x 14505-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: g tariel –

misTvis xelqmnili (tariel misTvis xel–qmnili); a-s dasawyisSi gaxs-

nilia, xolo d-is dasawyisSi da bolos ki moSlilia brWyalebi.

proeqti miRebul iqna.

s. S.: „im pirmzis saxeli nestan–darejania, indoTa mefis asuli,

wynari da lmobieri qali; tarieli misTvis gaxelebuli, Tvalze

cremlSeuSrobeli. me misi Zma var, dReidan Senc [misi] dobili iqnebi.

1261,6 qalsa Sen aqeb, ginaxavs da metad mogwonebia,

tariel saro, pirad mze, vinmc mouTvalos znebia!

icode, masTan sxva kaci arad ar saxsenebia.

da veWU, rome vargoT me da Sen, Tu RvTisa ZalTa nebia.

x 14506-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: b vinmc (ვინც), გ arad (arsad), proeqti miRebul iqna.

ს.S.: qals Sen (TviTon) aqeb, ginaxavs da Zalian mogwonebia. tarie-

li (tanad) saro, pirad mze (aris), vin moTvlis mis znes (raindul

Rirsebebs)! icode, masTan sxva kaci arafrad aris saxsenebeli.

vfiqrob, rom me da Sen davexmarebiT, Tu RvTis ZalTa neba iqneba“.

1261,7 fatman Sewuxda maTisa ambisa gagonebuli,

H hkadra, Tu: `missa mijnursa geqnebi dawunebuli;

M me Tqveni Wiri Wirad mCans, viT gulsa cecxli gznebuli;

D da gavgzavnoT, qalsa vacnoboT ambavi mosurvebuli~.

x 14507-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa. b da g-is

bolos mZimis nacvlad dasmulia wertil–mZime. proeqti miRebul iqna.

Page 55: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

55

ს.S.: fatmani Sewuxda, maTi (= nestanisa da tarielis) ambis gam-

gone, uTxra (avTandils): „mis (= TinaTinis) mijnurs me dawunebuli ge-

yolebi; me Tqveni Wiri (sakuTar) Wirad mimaCnia, rogorc SemonTebuli

cecxli; gavgzavnoT (Cemi mona), qals vacnoboT sasurveli ambavi“.

1262 modi da, fatman, mewie vecadneT maTsa rgebasa,

uSUeloT, igi mnaTobni nuTu miecnen SUebasa;

vinca scnobs kaci, yUelai CUensa daiwyebs qebasa,

da nuTu kUla mixUden mijnurni erTmanerTisa xlebasa.

u 1254-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b uSUeloT (vuSve-

loT). proeqti miRebul iqna.

s.S.: modi, fatman da Semewie, vecadoT maTs daxmarebas, vuSveloT,

is mnaTobebi (= nestani da tarieli) iqneb Svebas miecnen; vinc gaigebs,

yvela daiwyebs Cvens qebas, iqneb kvlav eRirson mijnurebi erTmaneTis

siaxloves.

1263 momgUare, qajeTs gavgzavnoT igive mona grZneuli,

Q qalsa vacnoboT yUelai, ambavi, CUengan cneuli;

M manca gUacnobos marTali, vqmnaT misi gamorCeuli,

da RmerTman qmnas, qajTa samefo mogesmas CUეngan Zleuli!~

u 1255-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti

miRebul iqna.

ს.S.: momgvare, qajeTs gavgzavnoT igive grZneuli mona, qals (=

nestans) vacnoboT yovelive, rac gaviგეთ (maT Sesaxeb); manac gvacno-

bos namdvili (swori) ambavi, ise moviqceT, rogorc gvirCevs, RmerTma

qnas, qajTa samefo Cvengan damarcxebuli gagegonos.

1264 fatman TqUa: „RmerTsa dideba saqmeni momxUdes, mo-, rani,

dRes rome mesmnes ambavni, ukUdavebisa sworani!~

mohgUara mona grZneuli,Savi marT viTa yorani;

da ubrZana: `qajeTs gaggzavni, wa, gzani gisxen Sorani!

u 1256-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

ს.S.: fatmanma Tqva: „dideba RmerTs, ra saqmeebi Semxvda, dRes rom

gavige ambebi, ukvdavebis tolfasni arian!“ mohgvara (avTandils) grZne-

uli mona, Savi, rogorc yorani; uTxra: „qajeTs gagzavni, wadi, Sori

gza gaqvs!

1265 aw gamoCndebis saÃmroba CemTUis Senisa grZnebisa,

Page 56: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

56

ficxla damivse saჴmili Sen CemTa cecxlTa gznebisa,

mas mzesa hkadre mizezi misisa gankurnebisa~.

da man uTxra: `xvale mogarTUa yovli ambavi nebisa~.

u 1257-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

ს.S.: axla gamoCndeba Seni grZneulebis CemTvis gamosadegoba, swra-

fad Camiqრe modebuli cecxlis ali, im mzes (= nestans) moaxsene misi

gankurnebis saSualeba“. man uTxra: „xval mogarTmev TqvenTvis sasia-

movno ambavs“.

1266 fatmans swers: „aha, mnaTobo, soflisa mzeo zenao,

SenTa Sors myofTa yovelTa damwUelo, amazrzenao,

sityUamWevro da wyliano, turfao, lamazenao,

da brolo da lalo _ orove kUla erTgan SenaTxzenao!

u 1258-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

redaqciis wevrebma imsjeles b-Si Sesityvebis – Sors myofTa

damwUelo – marTebulobaze. aRiniSna, rom, ramdenadac msgavsi Tqma

poemaSi sxvaganac gvxvdeba (Sdr. srulad damwUarvar, Tu mzisa Suqni

ar momeswrebian, 10824), ar aris saWiro, xelnawerebSi daculi wakiTxva

Seicvalos konieqturebiT: SenTa Sors myofTa yovelTa damzrvelo

(qsy), SenTa SemyrelTa yovelTa damwUelo (r. fircxalaiSvili).

i. gigineiSvilis azriT, amave taepis sariTmo sityvad ukeTesia

A4-is damagzenao (Sdr. agr. B1 B7 amagzenao). redaqciis sxva wevrebi

mxars uWeren tradiciul amazrzenao formas, romelic oTxive

redaqciis xelnawerTa absolutur umravlesobaSi ikiTxeba da savse-

biT bunebrivia am konteqstSi (Sdr. misTa mWUretelTa lxinisa,

vermWUretTa amazrzenisa, 10004).

daadgines: ბ miRebul iqnes ucvlelad.

i. gigineiSvili: ricxviTi saხelis wodebiTi forma „vt“-isTvis

bunebrivi ar unda iyos, amitom d-Si orove-s nacvlad ukeTesia A2 A9 -is gaTlilo.

redaqciis sxva wevrebs miaCniaT, rom ar arsebobs sakmao safuZ-

veli ricxviTi saxelis wodebiTis formis ukugdebisaTvis.

daadgines: darCes wakiTxva: brolo da lalo orove (winaaRmdegi

– i. gigineiSvili).

ს.S.: fatmani wers: „aha, mnaTobo, qveynis zeciuro mzev, Sengan

Sors myofis yvelas damwvelo, amazrzeno (JrJolis momgvrelo), sity-

Page 57: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

57

vamWevro da enawyliano, turfav, enalamazo, brolo da lalo, orivev

erTad Sewyobilo!

1980. 20. II

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles: 1267–1270,1 (proeqti moamzadა II ჯგუფმა).

1267 Tuca Tu Seni ambavi Sen ara momasmenie,

me egreca vcan marTali, miT gulsa movalxenie;

SenTUis xelqmnilsa tariels ambiTa moalxenie,

D da ornive mixUdeT wadilsa, igi vardobdes, Sen ie.

u 1259-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

a. baramiZe: g-is sariTmo sityva s-Si asea warmodgenili: mo, alxe-

nie. amiT nawilobriv acilebulia riTmis tavtologia.

g. kartozia: amgvari wakiTxviT mainc ar ixsneba tavtologia.

i. gigineiSvili: g-is sariTmo sityvaSi mo-preverbiani zmna auci-

lebeli Cans (me guls movalxenie, axla ki Sens tariels moalxenie).

daadgines: darCes გ-ში moalxenie (winaaRmdegi: a. baramiZe, S. Zi-

Ziguri).

ს.S.: Tumca Seni ambavi Sen ar gamagebine, me mainc Sevityve namdvi-

li (ambavi), amiT guli gavixare; SenTvis gaxelebul tariels Seni

ambiT Sveba mieci, orive eweviT sawadels, is (tarieli) vardobdes, Sen

ia iyavi.

1268 mosrula Senad saZebrad misi ZmadSeficebuli,

avTandil, moyme arabi, arabeTs Sigan qebuli,

spaspeti rostan mefisa, vervisgan dawunebuli;

da Sen swerdi Sensa ambavsa, laRi, brZnad gagonebuli.

u 1260-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

ს.S.: Sen saZebnelad mosula misi (= tarielis) Zmadnafici, avTan-

dili, arabi moyme, arabeTSi qebuli, rostevan mefis spaspeti, vervis-

gan najobni. Sen, amayma, brZnad aRiarebulma, moiwere Seni ambavi.

1269 CUen amisTUis ese mona gamovgzavneT TqUensa wina, vcnaT ambavi qajeTisa, mosrulanca qajni Sina?

Page 58: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

58

mandaurTa meomarTa angariSi wUrilad gUina: da vin arian mcvelni Senni, an Tavadi maTi vina?

u 1261-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

i. gigineiSvili: b-Si mosrulan zmna kiTxviTi nawilakis gareSe

gamoxatavs kiTxvas, ca nawilaks kiTxvis gamoxatvis funqcia ar aqvs.

proeqti miRebul iqna.

s.S.: Cven es mona imisTvis gamovgzavneT TqvenTan, (rom) gavigoT qa-

jeTis ambavi, (agreTve isic), movidnen Tu ara qajebi Sin? dawvrilebiT

gvinda mandauri meomrebis ricxvi: vin arian Seni mcvelebi, an vin aris

maTi ufrosi?

1270 raca ici mandauri, mogUiwere, gaamJRavne; merme Sensa sayUarelsa niSani ra gaugzavne!

Seni yUela aqamdisi Wiri lxinsa gaaTavne,

da RmerTsa undes, moyUareni Sesaferni Segazavne!“.

u 1262-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b ra (ram), proeqti

miRebul iqna.

s.S.: rac ici mandauri, (yvelaferi) mogvwere, Segvatyobine; agreT-

ve Sens mijnurs rame niSani gaugzavne! Seni aqamomdeli yvela Wiri

lxins gauTanabre, Tu RmerTi indomebs, Sesafer mijnurebs Segaer-

TebT!“.

1270,1 „wadi, ustaro, iswrafe, Tu muჴli gqondes malebi;

dagnatri, mixUal, dagxUdebis broli, saTi da lalebi.

bedad Sen mjobxar, ustaro, gnaxven damwUelis TUalebi;

da Sens ukan Cemi sicocxle Tu gesmis, ar gebralebi?

x 1460-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a gqondes (hqondes), d

sicocxle Tu gesmis (sicocxle, Tu gesmis).

redaqciis wevrebs ar eeWvebaT strofis CanarToba. strofi ar

aris da redaqciis rig xelnawerSi, enobrivad gaumarTavia (Sdr. Tu

muÃli gqondes malebi; Sens ukan [= werilis Semdeg] Cemi sicocxle

Tu gesmis). proeqti miRebul iqna.

s.S.: „wadi, werilo, iCqare, Tu swrafi muxlebi geqneba; Segnatri,

(radgan) mixval da dagxvdeba broli, lali da saTi (= nestani); bediT

Sen mjobixar, werilo, gnaxaven (Cemi) damwveli Tvalebi, Tu ici, rom

Sens Semdeg cocxali var, ar gebralebi?“

Page 59: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

59

1980. 27. II

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, s. caiSvili.

ganixiles: 1271-1273 strofebi (proeqti moamzada III jgufma).

1271 fatman misca dawerili mas grZneulsa ჴelovansa:

„ese wigni miarTUio qalsa, mzisa dasagvansa!“

man grZneulman moli rame wamoisxa zeda tansa,

da masve wamsa daikarga, gardafrinda banisbansa.

u 1263-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

redaqciis wevrebma imsjeles „mol“ sityvis mniSvnelobis Sesaxeb.

literaturaSi molis sxvadasxva mniSvnelobaa navaraudevi: wamosasxa-

mi, balaxi, jadoqruli nelsacxebeli.

i. gigineiSvils sayuradRebod miaCnia A2 A4-is wakiTxva: moli rame

wamoisva. sxva xelnawerTa wamoisxa, misi azriT, Sedegia 1273-is tannab-

diani-s yalbi gagebisa. tannabdiani aq tanfaCvniers niSnavs (SeiZle-

boda tanSavadac gagvego) da ara nabadmosxmuls. taepis azria: grZne-

ulma raRac balaxi wamoisva (waisva) tanze.

redaqciis sxva wevrebs wamoisva meoreul wakiTxvad miaCniaT da

fiqroben, rom teqstSi unda darCes wamoisxa. taepis Sinaarsi ki sxva-

dasxvanairad esmiT.

a. baramiZe: raRac grZneuli Zalis mqone balaxi daiyara tanze

(Sdr. Zv. qarT. nacari gardaasxa = nacari gadaayara).

c. kikviZe: raRac jadoqruli nelsacxebeli wamoisxa (daisxa) tanze.

g. kartozia: mosasxami wamoisxa. aq balaxis aRmniSvneli sityva ki-

dec rom gvqondes, igi albaT mwvane feris aRsaniSnavad aris gamoyene-

buli: raRac mwvane wamoixura tanze.

s. caiSvili: magiuri wamosasxami wamoisxa. moli aq SeiZleba marT-

lac mwvanis aRmniSvneli iyos.

d-Si gardafrinda Seicvala gardahfrinda formiT.

s.S.: fatmanma misca dawerili im daxelovnebul grZneuls: „es we-

rili miarTvi qals, mzis dasamgvans!“ grZneulma raRac moli tanze

wamoisxa, imave wams gadaikarga, banebs gadaafrinda.

1272 wavida viTa isari kacisa mSUildficxelisa.

ra qajeTs Seჴda, qmnil iyo oden bind-bandi bnelisa .

uCinod Sevlo simravle moymisa, karTa mcvelisa,

da mas mzesa hkadra ambavi misisa sasurvelisa.

Page 60: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

60

u 1264 -Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: wavida rogorc mSvildmagari kacis isari. qajeTs rom Sevi-

da, is-is iyo bneldeboda. uxilavad ganvlo meomrebis, karTa mcvele-

bis simravle, im mzes (nestans) moaxsena misi mijnuris ambavi.

1273 cixisa kargi daÃSulni Sevlna marT viTa Riani,

Sevida zangi pirSavi, TmagrZeli, tannabdiani;

igi mze dahkrTa, egona samiso rame ziani,

da Secvala vardi zafranad, laJUardisferad – iani. u 1265-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

tannabdiani i. gigineiSvilsa da a. baramiZes esmiT rogorc tanban-

jgvliani, c. kikviZes, g. kartozias, s. caiSvils tanze nabadmosxmuli.

s. caiSvili: laJUardisferad Secvala iani niSnavs: Tvali gau-

farTovda, amitom TvalTa Savi feri cisfriT Seecvala (gugis garSe-

mo TeTri garsi gaufarTovda).

s.S.: cixis daxSuli karebi rogorc Ria, ise gaiara. Sevida pir-

Savi, grZelTmiani, tannabdiani zangi; is mze (nestani) SekrTa, Tavisi

saziano ram egona, vardi Secvala zafranad (= wiTeli Rawvebi gau-

yviTlda), laJvardisfrad – iebi. (= Tvalebi gaufarTovda).

1980. 5. III

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, s. caiSvili.

ganixiles: 1274-1276 strofebi (proeqti moamzada III jgufma).

1274 qajman uTxra: „vin ggonivar, anu agre rad dahbndebi?

me var mona fatmanisa, TqUens winaSe namgzavrebi; ama wignman gamamarTlos, ar tyuilad geubnebi,

da mzisa Suqni moicaden, vardo, adre nu dasWnebi!”.

u 1266-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a qajman (zangman).

c. kikviZe: qaji poemaSi grZneulis sinonimia (davarsac qajs uwo-

deben: „man uambo davar qajsa, vin grZnebiTa caca icis“). xelnawerebic

am adgilas umTavresad qajman formas warmogvidgenen. zangman, Ziri-

Tadad, naredaqciev xelnawerebSi (A4 A9 D3 D4 D5) gvaqvs.

Page 61: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

61

a. baramiZes da g. kartozias xelnawerTa Cveneba angariSgasawevad

miaCniaT.

i. gigineiSvili: wina strofSi zangzea laparaki („Sevida zangi

pirSavi, TmagrZeli, tannabdiani“). momdevno strofSi misi qajad moxse-

nieba moulodnelia. miWirs zang formis qajad Secvla.

s. caiSvili: mec ucnaurad meCveneba strofebs Soris moulod-

neli gadasvla: zangi → qaji.

daadgines: miRebul iqnes wakiTxva: qajman.

g. kartozia: b-Si xelnawerebi paralelur formebs warmogvidgenen:

fatmanisa || fatmanisi. pirTa saxelebis nanaTesaobiTari saxelobiTi

mTel teqstSi paraleluri formebiTaa warmodgenili. vfiqrob, uni-

ficireba unda movaxdinoT: yvelgan an -isi daboloeba unda miviRoT,

an -isa. „vefxistyaosnis“ enisaTvis -isi daboloeba unda iyos norma.

c. kikviZe: unificirebis gatareba, vfiqrob, gaumarTlebelia. unda

davemyaroT xelnawerTa Cvenebas da leqsis moTxovnebs, saxeldobr,

imas, Tu romeli forma uxdeba keTilxmovnebis TvalsazrisiT. emfati-

kuri a pirTa saxelebis irib brunvebSi Zvelsave qarTulSi gvaqvs.

g. kartozia: „vefxistyaosnis“ xelnawerebi gviandeli enobrivi nor-

mis gavlenas ganicdian da amitom maTi Cveneba gadamwyveti ver iqneba.

rac Seexeba keTilxmovnebas, rig SemTxvevaSi SeiZleba es kriteriumic

ar gamogvadges: SesaZloa leqss -isi-c iseve mouxdes, rogorc -isa.

i. gigineiSvili: „vefxistyaosanSi“ moqmed normad me -isa dabo-

loeba mimaCnia. im SemTxvevaSi, sadac -isi daboloeba gvxvdeba, Zveli

enobrivi normis SenarCuneba unda gvqondes.

daadgines: darCes wakiTxva: fatmanisa. SemdgomSi specialurad gan-

vixiloT pirTa saxelebSi -isa||-isi daboloebis sakiTxi.

i. gigineiSvili: b-Si namgzavrebi SevcvaloT nagzavnebi formiT.

Sdr. m. wereTliseuli (q) namgzavnebi. g. kartozia: namgzavrebi dasawuni forma ar aris. Sdr. mgzavr- fu-

Zisgan nawarmoebi mimReobis sxva saxeoba: momgzavrebuli (Zmadfici

tarielisi, TqUens wina momgzavrebuli, 9804).

daadgines: darCes wakiTxva: namgzavrebi.

s.S.: qajma (grZneulma) uTxra: „vin ggonivar, an ase rad ibnidebi

(ram SegaSina)? me var fatmanis mona, TqvenTan mosuli; es werili dami-

dasturebs, tyuils ar geubnebi, mzis Suqs moucade, vardo, male nu

daWknebi!“.

1274,1 „SuenebiTa arsTa mze xar, qUeyanisa ar euli,

brol-balaxSi, Zow-giSeri, pirgavsili mTUareuli,

alvis morCi, ciskris vardi, muSk-sulneli ambreuli;

Page 62: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

62

da nu dasWnebi, wamerT mova RmrTis wyaloba adreuli~.

x 1465-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a ar euli (areuli), g

morCi (norCi), a-Si cezurasTan, mZimea dasmuli.

c. kikviZe: a-s sariTmo sityva Cven or sityvad gavigeT: ar euli.

Sdr: saba: euli – uuflebo.

a. baramiZe: naxevartaepis azri SeiZleba ase gavigoT: amqveynad eu-

li, oboli ara xaro.

g. kartozia: teqstSi unda darCes areuli, igi nawarmoebi Cans

are-dan. qUeyanisa areuli = qveynis arisa, amqveyniuri (amqveynad myofi).

i. gigineiSvili: qUeyanisa ar euli metismetad xelovnuri Se-

sityvebaa.

daadgines: aRdges wakiTxva: qUeyanisa areuli.

b-is meore naxevarSi sulneli Seicvala surneli formiT; daisva

mZime muSk-surneli, ambreuli.

s.S.: „mSvenebiT arsTa mze xar, amqveyniuri (qveynis arisa), brol-

lali, Zow-giSeri, pirsavse mTvaris msgavsi, alvis rto, ciskris var-

di, muSki da surneli, ambri; nu daWknebi, Zalze male mova daugviane-

beli RviTs wyaloba“.

1275 pirmze gahkUirda fatmanis ambiTa sakUirveliTa,

nuSni gaapna, SeiZrnes saTni giSrisa wneliTa.

mas igi wigni monaman misca Tavisa ჴeliTa;

da sUlTqUams, ikiTxavs ustarsa, altobs cremliTa cxeliTa.

u 1267-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: pirmze (= nestani) gaocda fatmanis sakvirveli ambiT, Tvale-

bi gaufarTovda, saTi (= Tvalebi) SeiZra giSris wneliT (= wamwame-

biT). mas is werili monam Tavisi xeliT gadasca, oxravs, werils kiT-

xulobs, cxeli cremlebiT asvelebs (mas).

1276 monasa hkiTxa: „miambe, vin aris Cemi mZebneli?

anu vin micis cocxali, miwasa zeda mtkebneli?

mas moaÃsena: `vikadreb, rasca oden var mcnebeli,

da ra wamosrul xar, mas aqaT Sengan CUenia mze bneli.

u 1268 proeqtSi cvlileba ar aris. a-s bolos kiTxvis niSnis

nacvlad daisvas mZime. proeqti am cvlilebiT miRebul iqna.

s.S. monas hkiTxa: „miambe, vin aris Cemi mZebneli, vin icis, rom coc-

xali var (da jer kidev) vtkepni miwas?“ man upasuxa: „getyvi mxolod

Page 63: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

63

imas, rac vici, rac wamosulxar, mas Semdeg Sen gamo Cveni mze dabne-

lebulia.

1980. 12. III

xdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, e. metre-

veli, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles: 1277-1281 strofebi (proeqti moamzada III jgufma).

1277 fatmanis guli mas aqaT laxUarTa Senaxevia;

mas rome cremli sdenia, zRUaTaca SenarTevia;

me erTxel Seni ambavi misTUis kUla mimirTmevia,

da RmerTsa vimowmeb, mas aqaT tirili ar dalevia.

u 1269-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: fatmanis guli mas Semdeg laxvarzea Senaxevi (daWrilia); mas

rom cremli sdenia, zRvasac (ki) erTvis; me erTxel Seni ambavi misT-

vis kidev mimitania, RmerTs vimowmeb, mas Semdeg tirili ar dalevia.

1278 aw vinme moyme movida SUenieriTa piriTa,

man uTxra wUrilad yUelai, TqUen xarT raTaca WiriTa.

igia Seni mZebneli mklaviTa viTa gmiriTa;

da me gamomgzavnes, damvedres swrafa swrafiTa HSiriTa”.

u 1270-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti

miRebul iqna.

s.S.: axla viRac pirmSvenieri moyme movida, man wvrilad uTxra

yvelaferi, ra WirSic (gaWirvebaSic) xarT. is aris Seni mZebneli, gmi-

ruli mklavis mqone; me gamomgzavnes, damabares didi siCqariT mevlo“.

1279 qalma uTxra: „memarTlebis, ymao Seni naubari!

fatman Cemi ra icoda, viyav visi wanagUari? uRoniod aris sadme Cemi cecxlTa momdebari,

da me miuwer, Senca hkadre, var viTaca gulmduRari~.

u 1271-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d miuwer (mivuwer),

viTaca (viTamca).

c. kikviZe: d-Si xelnawerTa umravlesoba viTamca-s kiTxulobs,

magram mainc zogi nusxisa da gamocemis wakiTxva (viTaca) vamjobineT,

radgan mca nawilaki aq uadgiloa. proeqti miRebul iqna.

Page 64: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

64

s.S.: qalma uTxra: „marTlad meCveneba, Wabuko, Seni naTqvami! fat-

manma Cemi (ambavi) ra icoda, vis waarTves Cemi Tavi? uTuod aris sad-

Rac Cemi cecxlis momdebi, me mivwer, Senc uTxari, rogori gul-

mduRaric var“.

1279,1 kUlaca uTxra: „Senca mxedav, sada vzivar sadauri.

siT dameZebs, vinc mosula? Tumca aris muneburi;

yvela Senca moaxsene, rac aq mxedav, Cveneburi.

da RmerTs miendos Cems saqmesa da daugdos masve yuri~.

x 1470I-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b-Si, cezurasTan, mZi-

mis nacvlad dasmulia kiTxvis niSani, a da g-is bolos mZimis nacv-

lad wertilia: kuTxovani brWyalebi Secvlilia CveulebriviT.

proeqti miRebul iqna.

s.S.: kidev uTxra: „Senc mxedav, sadauri sad vzivar. saidan dame-

Zebs, vinc mosula? Tumca iqauri iqneba; Senc yvelaferi moaxsene, rac

naxe, aqauri. RmerTs miendos Cems saqmeSi da masve daugdos yuri“.

1280 pirmze swers: „aha, xaTuno, dedisa mjobo dedao!

misgan tyUeqmnilsa sofelman ra miyo, amas xedao?

me, glax, maT CemTa patiJTa sxUaca damerTo zedao,

da aw vnaxe Seni ustari, me didad meimedao.

u 1272-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

a. baramiZe: rig xelnawersa da gamocemaSi swers formis nacvlad

vswer || vwer ikiTxeba. es meoreuli wakiTxva Cans. „pirmze vwer“ nesta-

nis bunebas ar efardeba.

c. kikviZe: ratom? poemaSi personaJebi xSirad iqeben Tavs.

a. baramiZe: magram aq ar aris aseT situacia.

s. caiSvili: pirveli piris forma (vwer) werilis win poemaSi uCve-

uloa. Cveulebriv, werilebs avtoriseuli Sesavali uZRvis: wers,

dawera...

i. gigineiSvili: mainc damafiqrebelia, rom vswer oTxive redaqciis

bevr xelnawerSi gvaqvs.

daadgines: darCes wakiTxva swers.

s.S.: pirmze swers: „aha, xaTuno, dedis mjobo dedav! mis mier da-

tyvevebuls wuTisofelma ra miyo, amas xedav? me Cems sasjelze sxvac

damerTo, axla vnaxe Seni werili, Zalian meimedao.

1281 Sen orTa damÃsen grZneulTa, gamiadvile Wirebi,

aw aqa srulTa qajTagan var asre danamWirebi;

erTsa mcavs erTi samefo, bevrjel aTasi gmirebi,

Page 65: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

65

da avad momiÃda TaTbiri da Cemi danapirebi!

u 1273-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: Sen damixseni ori grZneulisagan, gaWirveba gamiadvile, axla

mTeli qajeTisgan var daWerili: erTs mTeli samefo micavs, mravali

aTasi meomari, cudad amixda Cemi ganzraxva da danapirebi!

1980. 19. III

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, e. metreveli, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles: 1282 (proeqti moamzada III jgufma). 1283-1287 (proeqti

moamzada II jgufma).

1282 sxUad ambavi aqauri meti ramca mogiwere: qajTa mefe ar mosrula, arca movlen qajni jere,

magra spani uTUalavni mcven da maTi sialfe-re,

da rasa hqUian Zebna Cemi? ar egebis, daijere!~

u 1274-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

i. gigineiSvili: a-Si ufro swori Cans sxUa forma, romelic rig

xelnawerSi dasturdeba.

c. kikviZe: konteqstiT orive (sxUad, sxUa) dasaSvebia, magram xel-

nawerebi ufro sxUad-s uWeren mxars. daadgines: darCes sxUad forma. s.S.: sxvafriv aqauri ambavi meti ra mogwero: qajTa mefe ar mosu-

la, jer arc movlen qajebi, magram uTvalavi meomari da maTi vaJkaco-

ba micavs, rac hqvia Cemi moZebna? SeuZlebelia, daijere!

1283 vincaRa Cemi mZebneli mosrula, cudmaSUralia,

iWirvis, iwUis, enTebis, Cemi swUavs cecxlebr alia,

magra mas vnatri, unaxavs mze, amad ar damzralia,

da umisod Cemi sicocxle, vaÁme, ra didi bralia!

u 1275 -Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d vaÁme (vame).

proeqti miRebul iqna.

s.S.: viRac Cemi mZebneli rom mosula, amaod aris garjili, wuxs,

iwvis, enTeba, Cemi ali (mas) cecxliviT wvavs, magram mas Sevnatri, una-

Page 66: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

66

xavs mze (= tarieli) da amitom ar aris damzrali (= gayinuli), vaime,

umisod (= utarielod) Cemi sicocxle ra didi codva-bralia!

1284 Sen ambavi ar giambe, maSin amad dagimale,

ver ityoda ena Cemi, Tavi WirTa gavakrZale,

gexUewebi, sayvarelsa SemaxUewe, Semabrale,

da nu wamova Zebnad Cemad, miuwere, Se-ca-sTUale.

u 1276-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: g gexUewebi (geajebi).

proeqti miRebul iqna.

s.S.: Sen (Cemi) ambavi ar giambe, maSin imitom dagimale, (rom) Cemi

ena ver ityoda (= ver SeZlebda Tqmas), Tavi Wirs avaride; gevedrebi,

Cems mijnurs Semaxvewe, Seabrale Cemi Tavi, miswere, SeuTvale kidec,

nu wamova Cem saZebnelad.

1285 me rom mWirs, kmaris, nu momklavs amisiTave sworiTa:

mas mkUdarsa vnaxav, movkUdebi me sikUdiliTa oriTa.

veras vin margebs, dasturad vici, ar rame WoriTa,

da ar dagmorCildes, damqole Savisa qvisa yoriTa.

u 1277-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna. mogvianebiT d-is bolos wertili Seicvala Zaxilis niSniT.

s.S.: me rom gasaWiri madgas, (is) kmara, nu momklavs amis swori

(axali) gasaWiriT: Tu mas mkvdars vnaxav, ormagi sikvdiliT movkvdebi.

veravin verafers miSvelis, namdvilad vici, ara raRac Worad, Tu ar

dagTanxmdes, damqole Savi qvis yoriT (groviT)!

1286 geTqUa niSnisa gagzavna, aw ese ganamJRavnia, miseulTave rideTa nakUeTi gamigzavnia; eseni CemTUis mis gamo turfani sanaxavnia,

da Tuca Tu ferad bedisa Cemisa msgavsad Savnia.~

u 1278 -Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: mogewera, (tariels) niSani gaugzavneo, axla es (= ridis amba-

vi) gamJRavnebulia, misi naqoni Tavsaburavis gadanaWeri gamigzavnia; es

(= Tavsaburavi) CemTvis mis (= tarielis) gamo mSvenieri sanaxavia,

Tumca, msgavsad Cemi bedisa, ferad Savia“.

1287 aw sayUarelsa miuwers gulamoskUnili, mtirali,

mismanve cremlman dauvsis, vis edeboda vis ali!

Page 67: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

67

dawera wigni, msmenelTa gulisa gasagmirali,

da vardi gaapis, gamoCndis mun broli gamomWUirali.

u 1279-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

a. baramiZe: b-is bolos zogi gamocemis konieqturebi (s kir-ali,

mq vir ali) gaumarTlebelia, arazusti riTma „vefxistyaosanSi“ uCve-

ulo ar aris. aseTi arazusti riTma gvaqvs am strofSic.

S. ZiZiguri: SesaZleblad mimaCnia b-Si davuSvaT konieqtura: sa-

riTmo sityvad pir-ali wavikiTxoT: vis edeboda pir-ali = visac pirze

ali edeboda.

e. metrevelma da g. kartoziam aRniSnes, rom „vefxistyaosnisTvis“

es mxatvruli saxe (piris ali) uCveuloa.

daadgines: darCes wakiTxva vis ali, amasTan miRebul iqnes z-is punqtuacia, vis gamoiyo mZimeebiT: vis edeboda, vis, ali (= visac ede-

boda ali, vis nacvalsaxelis gameorebiT), taepis bolos Zaxilis niS-

nis nacvlad daisvas wertili.

s.S.: axla mijnurs swers gulamoskvnili, mtirali, Tavisive crem-

li uqrobda als mas, visac edeboda ali (= nestans Tavisive cremli

uqrobda cecxcls). dawera msmenelTa gulgasagmirali werili, vards

apobda (= bageebs xsnida, e. i. iRimeboda), iq Cndeboda gamWvirvale

broli (= kbilebi).

1980. 26. III

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, s. caiSvili.

ganixiles: 1288-1292 (proeqti moamzada II jgufma).

1288 „he, Cemo, ese ustari ars Cemgan monaRUawebi, tani kalmad maqUs, kalami – navRelsa amonawebi,

me guli Seni qaRaldad gulsave Cemsa vawebi,

da gulo, Savgulo, dabmulxar, nu aeHsnebi, aw ebi! u 1280-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a-Si he-s Semdeg dasmu-

lia mZime. proeqti miRebul iqna.

s.S.: „he, Cemo, es werili Cemi namoRvawevia, kalmad tani maqvs, ka-

lami – naRvelSi Cawebuli, qaRaldad Seni guli Cems gulzeve Sevawe-

be, gulo, Savo gulo, dabmulxar, nu aeSvebi, aw dabmuli iyav!

Page 68: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

68

1289 xedavca, Cemo, sofeli raTa saqmeTa mqmnelia!

razomca naTobs sinaTle, CemTUis egreca bnelia.

brZenni icnoben, swunoben, miT maTgan sawunelia;

da uSenod Cemi sicocxle, vaÁme, ra didi Znelia!

u 1281-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d vaÁme (vame).

a-s bolos Zaxilis niSnis nacvlad daisva kiTxvis niSani.

c. kikviZe: g-Si (brZenni icnoben, swunoben, miT maTgan sawunelia)

gvaqvs rusTvelisTvis damaxasiaTebeli Taviseburi wyoba winadadebisa.

taepis azria: brZenni icnoben, amitom maTgan sawunelia da iwuneben.

g. kartozia: miT zmnizedis arseboba, vfiqrob, gaaZnelebs taepis

amgvar gaazrebas, aq winadadebis Cveulebrivi wyoba unda gvqondes:

brZenni icnoben, iwuneben, amitom maTgan dasawunia.

s.S.: xedav, Cemo, wuTisofeli ra saqmeebis Camdenia? rac unda na-

Tobdes sanTeli, CemTvis mainc sibnelea. brZenni icnoben (wuTiso-

fels), arafrad miiCneven, amitom maTgan arafrad Casagdebia, uSenod

Cemi sicocxle, vaime, ra didad Znelia!

1290 xedav, Cemo, viT gagUyarna sofelman da Jamman krulman?

veRar gnaxe sayUareli mxiaruli mxiarulman,

netar, ra qmnas uSenoman gulman, Sengan dalaxUrulman!

da gagicxada damaluli gonebaman dafarulman.

u 1282-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: xedav, Cemo, rogor gagvyara wuTisofelma da wyeulma Jamma?

veRar gnaxe mxiarulma mxiaruli mijnuri, netav ra qnas uSenod myof-

ma Sen mier daWrilma gulma! gagimJRavna saidumlo farulma fiqrma.

1291 Senman mzeman, aqanamdis Sen cocxali ar megone;

Cemi meTqUa gardasrulad sicocxle da yovli Rone;

aw ra mesma, Semoqmedi vadide da RmerTsa vmone,

da Cemi yUela aqamdisi Wiri lxinsa Sevawone.

u 1283-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa. b Cemi meTqUa gardas-rulad (Cemi meTqva: gardasrulda).

g. kartozia: Cemi aq „sicocxlisa“ da „Ronis“ msazRvreli Cans,

taepis azria: Cemi sicocxle da mTeli Zala gardasrulad (= gaTave-

bulad) mqonda naTqvami (= miCneuli).

i. gigineiSvili: Cemi marTlac „sicocxlisa“ da „Ronis“ msazRvre-

li unda iyos, magram gardasrulda unda darCes. taepi ase unda gai-

marTos; „Cemi, – meTqva, – gardasrulda sicocxle da yovli Rone“.

Page 69: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

69

a. baramiZes, s. caiSvils da c. kikviZes miaCniaT, rom unda aRdges

gardasrulda da aRdges taepis Zveli wakiTxva (brWyalebis damate-

biT): Cemi meTqUa: „gardasrulda sicocxle da yovli Rone“. s. caiSvi-

lis azriT, Cemi meTqUa frazeologizmia.

daadgines: b-Si miRebul iqnes wakiTxva: Cemi meTqUa: „gardasrul-

da sicocxle da yovli Rone“, (momxreni – a. baramiZe, c.kikviZe, s. ca-

iSvili: winaaRmdegni – i. gigineiSvili, g. kartozia).

s.S.: Sens mzes vficav, Sen aqamde cocxali ar megone; Cemi meTqva

(= vifiqre): „sicocxle da mTeli Zala dasrulda“; axla ra gavige

(Seni sicocxlis ambavi), Semoqmedi (RmerTi) vadide da RmerTs dave-

morCile, yvela aqamde gadatanili Cemi Wiri lxins gavuTanabre.

1292 Seni sicocxle meyofis Cemad imedad gulisad,

gulisa erTob wylulisa da asre dadagulisad!

momigonebdi, gaHsovde me SenTUis dakarguli sad;

da vzi mzrdelad siyUarulisa, mis Cemgan danergulisad.

u 1284-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: g momigonebdi (momigo-

nebde, d siyUarulisa, mis Cemgan (siyvarulisa mis, Cemgan).

g. kartozia: g-Si orive zmna brZanebiTi kilosia. maTgan erTi

(moqmedebiTi gvaris) pirveli brZanebiTis formiTaa warmodgenili,

meore ki (saSuali gvarisa) pirvel kavSirebiTSia dasmuli. rig xel-

nawerSi orive zmnis erTnairi formiT warmodgena (momigonebde,

gaxsovde; momigonebdi, gaxsovdi) gviandeli sworebis Sedegia.

i. gigineiSvili moiTxovs momigonebde formis aRdgenas; a. barami-

Zes miaCnia, rom teqstSi unda miviRoT erTgvarovani formebi: an momi-

gonebdi, gaÃsovdi, an momigonebde, gaÃsovde.

daadgines: miRebul iqnes: momigonebdi, gaÃsovde (momxreni –

g. kartozia, c. kikviZe, s. caiSvili; winaaRmdegni – a. baramiZe, i.

gigineiSvili).

s.S.: Seni sicocxle meyofa Cems gulis imedad, mTlad daWrili

(dawylulebuli) da ase damwvari (dadaguli) gulis imedad! momigone

xolme, gaxsovde me, SenTvis sadRac gadakarguli; var im Cem mier

danergili siyvarulis mzrdeli (momvleli, gamxarebeli).

1980. 2. IV

sxdomas daesrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kikvi-

Ze, e. metreveli, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

Page 70: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

70

ganixiles: 1293; 1294 (proeqti moamzada II jgufma). 1295-1297 (proeqti

moamzada III jgufma).

1293 sxUad, Cemo, Cemi ambavi Cemgan ar mogewerebis: ena daSUrebis, mosmeniT arvisgan daijerebis.

fatman wamgUara grZneulTa, RmerTimca mas eterebis!

da aw kUla qmna igi sofelman, raca mas Seeferebis.

u 1295-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: sxvafriv, Cemo, Cemi ambavi Cemgan ar mogewereba (= Cemi ambis

moweras ver SevZleb); ena daSvreba (daiRleba), mosmeniT veravin daije-

rebs, fatmanma Cemi Tavi waarTva grZneulebs, RmerTi iyos misi mfar-

veli! axla isev is Caidina wuTisofelma, rac misi Sesaferisia.

1294 aw sofelman uaresi Wiri Wirsa damisarTa,

ar dasjerda bedi Cemi maT patiJTa mravalgUarTa,

kUlaca mimca Sesapyroblad qajTa, Znelad saomarTa;

da bedman gUiyo yUelakai, Cemo, raca dagUemarTa!

u 1286-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a damisarTa (momi-

sarTa). proeqti miRebul iqna.

s.S.: axla wuTisofelma uaresi Wiri damimata Wirze, ar dasjerda

Cemi bedi im mravalnair tanjvas, kvlav mimca Sesapyrobad (tyved) Zne-

lad SesabrZolebel qajebs; Cemo, bedma gviyo yvelaferi, rac dagve-

marTa.

1295 cixes vzi ezom maRalsa, TUalni Zliv gardaswUdebian, gza gUirabiTa Semova, mcvelni mun zeda dgebian,

dRisiT da RamiT moymeni nobaTsa ar dascdebian,

da maTTa SembmelTa dahHocen, marT cecxlad moedebian.

u 1287-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d dahÃocen (daxocen).

s. caiSvili: vanis qvabTa monastris warweraSi, romelic V sau-kunes ganekuTvneba, a-s sariTmo sityvad Semomacdeba ikiTxeba. es igive

SemoscUdebian (= SemoswUdebian) unda iyos, zog xelnawerSi rom

dasturdeba. poemis ZiriTad teqstSi swored SemoswUdebian unda

aRvadginoT.

a. baramiZe: vanis qvabTa monastris uZvelesi warweris Cveneba

uTuod angariSgasawevia.

Page 71: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

71

g. kartozia: marTalia, es warwera qronologiurad uswrebs „vef-

xistyaosnis“ xelnawerebs, magram wakiTxvis siZvele yovelTvis rodi

niSnavs mis pirvandelobas.

i. gigineiSvili: ar unda daviviwyoT, rom aRniSnuli warwera

zepirad aris Sesrulebuli da poemis teqstis aq Secvlil-damaxin-

jebulia.

s. caiSvili: es asea, magram SemoswUdebian (> SemoscUdebian) poemis rig xelnawerSic dasturdeba.

c. kikviZe: gardaswUdebian umjobesi wakiTxvaa, ramdenadac iq nes-

tanis Tvalsazrisia gadmocemuli.

g. kartozia: nestanis naTqvamSi SeiZleba swored Semo preverbiani

forma (Semoswvdebian) iyos ufro bunebrivi.

daadgines: miRebul iqnes wakiTxva – SemoswUdebian. s.S.: ise maRal cixesimageSi vzivar, Tvali Zlivs Semoswvdeba, gza

gvirabiT Semodis, iq mcvelebi dganan, dRe da Rame meomrebi guSagobis

rigs ar toveben, vinc maT SeebrZoleba, daxocaven, cecxliviT moe-

debian.

1296 nuTu eseni gegonnen sxUaTa mebrZolTa wesiTa?!

nuca me momklav WiriTa, amisgan uaresiTa;

Sen mkUdarsa gnaxav, daviwUi, viTa abedi kUesiTa;

da mogSordi, damTme guliTa, kldisaca umagresiTa!

u 1288-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: iqneb eseni sxva mebrZolTa wesis mqoneebad migaCndes?! nurc

me momklav amaze uares WiriT; Sen mkvdars (rom) gnaxav, daviwvebi, ro-

gorc kvesiT abedi; mogSordi, (Senc) damTme kldeze umagresi guliT!

1297 Sen, sayUarelo, nu sWmunav WmunviTa amisTaniTa,

Cemi sTqUa: sxUaTa mixUdao igi alvisa taniTa.

aram sicocxle uSenod! var aqamdisca naniTa;

da an Tavsa kldeTa CaviqcevT, anu moviklav daniTa.

u 1289-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

b-Si daisva kuTxovani brWyalebi: sxUaTa ... taniTa.

i. gigineiSvili: gd-is azri aseTia: uSenod sicocxle aramia, ami-

tom Tavs an kldeze gadavigdeb, an daniT moviklav. var aqamdisca na-

niTa CanarTia da tireebiT unda gamoiyos.

Page 72: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

72

a. baramiZe: taepSi frazebi Tanmimdevrulad aris warmodgenili

da SinaarsSic aseTive Tanmimdevroba unda davicvaT. g-s meore naxev-

ris CanarTad miCneva aucileblobas ar warmoadgens.

redaqciam gaiziara bolo Tvalsazrisi.

s.S.: Sen, sayvarelo, nu dardob amgvarad, rom Cemze ifiqro: sxvas

ergo is alvistanao. aramia uSenod sicocxle! vnanob, aqamdisac rom

cocxali var; Tavs an kldeze gadavigdeb, an daniT moviklav.

1980. 9. IV

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, e. metreveli, s. caiSvili.

ganixiles: 1298-1303 strofebi (proeqti moamzada III jgufma).

1298 Senman mzeman, uSenosa arvis mixUdes mTUare Seni, Senman mzeman, vervis mixUdes, mo-ca-viden samni mzeni! aqaT Tavsa gardaviqcev, axlos maxlvan didni kldeni,

da suli Cemi Seivedre, zeciT momxUden nuTu frTeni.

u 1290-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: Sens mzes vficav, Sen garda sxvas aravis ergeba (Sexvdeba) Se-

ni mTvare, Sens mzes vficav, vervis ergeba, sami mzec rom movides! aqe-

dan Tavs gadavigdeb, Cems axlos aris didi kldeebi, Cemi suli miiba-

re, egebis zecidan momeces frTebi.

1299 RmerTsa Semvedre, nuTu kUla damჴsnas soflisa Sromasa,

cecxlsa, wyalsa da miwasa, haerTa Tana Zromasa;

momcnes frTeni da avfrinde, mivxUde mas Cemsa ndomasa, da dRisiT da RamiT vxedvide mzisa elvaTa krTomasa.

u 1291-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: RmerTs Semavedre, egeb momaSoros amqveyniur sazrunavs,

cecxlsa, wyalsa, miwasa da haerTan erTianobas; momces frTebi da av-

frinde, vewio Cems wadils, dRisiT da RamiT vxedavde mzis sxivTa

krTomas (elvarebas).

1300 mze uSenod ver iqmnebis, raTgan Sen xar misi wili,

ganaRamca mas eaxel misi etli, ar Tu wbili!

Page 73: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

73

muna gnaxo, mandve gsaxo, ganminaTlo guli Crdili,

da Tu sicocxle mware mqonda, sikUdilimca mqonda tkbili!

u 1292-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

g-Si ganminaTlo Seicvala gaminaTlo formiT. taepis bolos

mZimis nacvlad daisva wertil-mZime.

a. baramiZis azriT, g-Si gsaxo Sinaarsobrivad igivea, rac gnaxo.

saqme gvaqvs paralelizmTan.

s.S.: mze uSenod ver iqneba, radgan Sen xar misi xvedri, diaRac

mas eaxlebi misi etli (zodiaqo), ar Tu cudi! iq gnaxav, mandve war-

mogsaxav, gaminaTeb bnel guls; Tu sicocxle mware mqonda, sikvdili

mqondes tkbili!

1301 me sikUdili aRar mimZims, Semogvedreb raTgan sulsa,

magra Seni siyUaruli Cavitane, CamrCa gulsa;

momegonos moSorveba, mematebis wyluli wylulsa;

da nuca mtir da nuca miglov, Cemo, Cemsa siyUarulsa!

u 1293-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: me sikvdili aRar mimZims, radgan suls gabareb, magram Seni

siyvaruli gulSi Cavimarxe, iq CamrCa, rom momagondeba Sengan moSore-

ba, wyluli wylulze memateba; nurc mtiri da nurc mglovob, Cemo,

Cems siyvaruls gaficeb!

1302 wadi, indoeTs mimarTe, arge ra Cemsa mSobelsa,

mterTagan Seiwrebulsa, yovlgniT ჴelaupyrobelsa,

gulsa alxine Cemisa moSorvebisa mTmobelsa,

da momigonebdi mtiralsa, SenTUis cremlSeuSrobelsa!

u 1294-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: wadi, indoeTs gaemarTe, raime arge Cems mSobels, mtrebisgan

Seviwroebuls, yovelmxriv umweos, Cemi moSorebis momTmen guls Sveba

mieci, momigonebde xolme mtirals, SenTvis cremlSeuSrobels.

1303 raca viCivle bedisa Cemisa, kma saCivarad;

can, samarTali marTali gulisa gulsa miva rad.

SenTUis movkUdebi, gavჴdebi yoranTa dasayivarad,

da vire cocxal var, meyofi satirlad da satkivarad.

u 1295-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d meyofi (geyofi).

Page 74: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

74

i. gigineiSvili: g-s sariTmo sityvad unda miviRoT zog xelnawer-

Si daculi wakiTxva – dasaჴivarad. Sdr. saba: ჴivili - yvavTa xmianoba.

xelnawerTa did nawilSi warmodgenili yivili ჴ da y asoebis grafi-kuli aRrevis Sedegia.

s. caiSvili: ar SeiZleba ar aRiniSnos, rom dasayivarad alitera-

ciulad ukeTesi wakiTxvaa yoranTa dasayivarad.

daadgines: miRebul iqnes wakiTxva: yoranTa dasaჴivarad. s.S.: rac viCivle Cems bedze, Civilad kmara; gaige, erTi gulis

marTali samarTali meore gulSi ratom midis. SenTvis movkvdebi,

gavxdebi yornebis dasaCxavlad, vidre cocxali var, meyofi satirlad

da satkivarad.

1980. 16. IV

sxdomas daeswrnen: i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kikviZe, e. met-

reveli, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles: 1304; 1305 strofebi (proeqti moamzada III jgufma).

1304 aha, iniSne niSani Seneulisa ridsa!

gardmikUeTia alami, Cemo, erTisa kidisa,

eseRa dagrCes sanacvlod mis imedisa didisa.

da risxviT mobrunda borbali CUenzeda cisa SUidisa“. u 1296-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

e. metrevelma aRniSna, rom alami am konteqstSi niSnavs naWers,

lents, zols.

s.S.: aha, icani niSani Seneuli Tavsaburavisa! almad gadamiWria,

Cemo, ridis erTi kide, esRa dagrCes im didi imedis sanacvlod. risx-

viT mobrunda Cvenze Svidi cis borbali!“

1305 ese wigni, sayUarelsa missa Tana minaweri,

ra dawera, gardahkUeTa maT rideTa erTi wUeri. TavmoHdilsa dauSUenda sisxo, sigrZe, TmaTa feri,

da alvisagan suli moqris, yornis frTaTaT monaberi.

u 1297-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: es werili, Tavis sayvarelTan miwerili, rom dawera, im Tav-

saburavs erTi wveri moaWra, Tavmoxdils daumSvenda Tmebis sisxo,

Page 75: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

75

sigrZe da feri (gamouCnda Tmebis sisxos, sigrZisa da feris mSvenie-

reba), alvisagan (= nestanisagan) surneli moqris, yornis frTebisagan

(= Tmebisagan ) monaberi.

sxdomis oqmis ganxilvisas 1980.7.V a. baramiZem aRniSna, rom, misi

azriT, yornis frTaTaT aq niSnavs: „wamwamTagan”. Sdr. vardsa zeda

yornis bolo namsa Txelsa apkurebda, u 13493.

1980. 23. IV

sxdomas daeswrnen: i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kikviZe, e. met-

reveli, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles: 1305,1; 1306 strofebi (proeqti moamzada III jgufma).

1305,1 ese sityUa marTalia, ara Wrelad, arxUasrulad;

nestan-darej hqUian qalsa qarTuladca, kUla sparsulad,

TavSiSveli yayaCosa hgavs, Tu iyos vardi srulad,

da tarielis gonebiTa alva mWnarad, danasrulad.

x 1497-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a ara Wrelad, arxUa-srulad (ar-Wrelad da ar-xvasrulad) b da g-s bolos wertil-mZimis

nacvlad dasmulia mZime.

a-Si aRdga wakiTxva: arWrelad da arxUasrulad. g-Si mZime

daisva: TavSiSveli yayaCosa, hgavs, Tu iyos...

s.S..: es sityva marTalia, ara Seferadebuli; nestan-darej hqvia

qals qarTuladac da sparsuladac, TavSiSveli yayaCosa hgavs, Cans,

rom wamxdari vardia, tarielis mogonebiT (tarielze fiqriT) aris

alva damWknari ( =gamxdari).

1306 igi mona wamovida, gulanSaros mimavali,

wamerT mihჴda fatmanissa, dRe iara armravali.

ra avTandils gausrulda saqme misi sasurvali,

da ჴelapyrobiT RmerTsa madlobs cnobasruli, ara mTrvali.

u 1298-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna;. SemdgomSi b wam erT daiwera or sityvad.

s.S.: is mona wamovida, gulanSaroSi mimavali, erT wamSi mivida

fatmanisas, mravali dRe ar uvlia. avTandils rom ausrulda survili

(sasurveli saqme), xelapyrobiT RmerTs madlobs srul gonebaze myo-

fi, ara mTvrali.

Page 76: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

76

1980. 7. V

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, e. metreveli, s. caiSvili.

ganixiles: 1307-1312 strofebi (proeqti moamzada II jgufma).

1307 fatmans uTxra: „gamisrulda Jamad saqme sawadeli,

didi Seni moWirveba Cemgan ari garduჴdeli,

waval, dgomad aRara mcals, dro mosrula SarSandeli,

da ficxla qajeTs moviyvano maTi momspob-amwyUedeli“.

u 1299-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: fatmans uTxra: „droulad amisrulda wadili (sawadeli saq-

me), Sens did garjas me ver gadavixdi, waval, aq gasaCereblad ar mca-

lia, SarSandeli dro mosula, saswrafod moviyvan qajeTSi maTs (= qa-

jebis) momspobs da amomwyvets (= tariels)“.

1308 xaTunman uTxra: „he, lomo, cecxli aw ufro cxeldebis,

moeSorvebis naTelsa, guli amisTUis bneldebis;

iswrafe, Cemi nu gagva, xeli egreca xeldebis,

da Tu qajni mogeswrebian, mun mislva gagiZneldebis~,

u 1300-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a he, lomo (he lomo).

proeqti miRebul iqna.

s.S.: fatman xaTunma uTxra: „he, lomo, cecxli axla ufro cxel-

deba, guli Sordeba naTels, amitom bneldeba guli; iCqare, Cemi nu ge-

naRvleba, Smagi mainc Smagobs, Tu qajebi mogaswreben, iq (= qajeTSi)

misvla gagiWirdebaT“.

1309 ymaman fridonis monani uჴmna, masTana xlebulni,

ubrZana: „mkUdarni aqamdis awya varT dacocxlebulni,

raca gUindoda, misiTa smeniTa gaaxlebulni,

da CUenTa mterTani giCUenne wylulni miT, vaglax, lebulni!

u 1301-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

d-Si redaqciam i. gigineiSvilis winadadebiT miiRo z-is wakiTxva:

„CuenTa mterTani giCUenne wylulni miT vaglaxebulni~. taepis bolos

Zaxilis niSnis nacvlad daisva wertili.

s.S.: moymem avTandilma uxmo masTan myof fridonis monebs, uTxra:

„aqamdis mkvdrebi axlaRa varT dacocxlebulebi, rac gvindoda, imis

Page 77: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

77

mosmeniT ganaxlebulni, amis gamo Cveni mtrebis wylulebs giCvenebT

vaglaxisa da vais saTqmelad qceuls.

1310 midiT da fridons uambeT ambavi arnacqafavi;

me vera vnaxav, viswrafi, gza Cemi ars naswrafavi.

man gaaჴafos ჴma ჴafi, kUla ufro gasaჴafavi, da TqUen mogce lari yUelai me, Cemi naalafavi.

u 1302-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: midiT da fridons uambeT namdvili (arnatyuari) ambavi; me ver

vinaxuleb, vCqarob, Cemi gza saswrafoa. man gaaxafos xafi (rixiani)

xma, momavalSi ufro gasaxafavi, Tqven mogcemT mTels saqonels, Cems

nadavls.

1311 Cemsa zeda didi aris vali, TqUengan danadebi;

madlsa sxUaebr gardaviჴdi, TuRa fridons Seveyrebi;

aw waiReT yUelakai, mekobreTa wanaRebi,

da amis metsa veras mogcem, vici, amad geZunwebi.

u 1303-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: didia Tqven mier Cemze dadebuli vali; madlobas sxvanairad

gadavixdi, Tu fridons Seveyrebi; axla waiReT yvelaferi, mekobreebi-

saTvis warTmeuli (rac mekobreebs wavarTviT), amis mets verafers mog-

cemT, vici, amitom Zunwad mogeCvenebiT.

1312 saxli ar maxlavs, ar ZalmaqUs gacema saboZvarisa“, misca marT savse xomaldi, ricxUi turfaTa jarisa,

ubrZana: „wadiT, waiReT, gza wavleT misve arisa,

da fridons miarTvis ustari Cemgan, Zmadnaficarisa“.

u 1304-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

i. gigineiSvili: d-Si zogierTi xelnaweri Cemgan-is nacvlad mis-

gan-s kiTxulobs, rac ufro swori Cans. amis mixedviT taepi ase unda

gaimarTos: fridons miarTuiT ustari misgan Zmadnaficarisa.

g. kartozia: Cemgan, Zmadnaficarisa _ Cemgan, Zmadnaficarisagan Zve-

li qarTulisaTvis damaxasiaTebeli konstruqciaa da pirvandeli Cans.

daadgines: darCes wakiTxva: Cemgan, Zmadnaficarisa.

s.S.: Sin ara var (saxli axlo ara maqvs), amitom ar SemiZlia saCuq-

ris gacema“. misca savse xomaldi, mravali turfa Zvirfasi nivTi,

Page 78: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

78

uTxra: „wadiT, waiReT, gaiareT igive gza, fridons miarTviT werili

Cemgan, Zmadnaficarisagan“.

1980. 14. V

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, e. met-

reveli, s. caiSvili, S.ZiZiguri.

ganixiles: 1313-1316 strofebi (proeqti moamzada II jgufma).

1313 dawera: „fridon maRalo, sUesrulo mefeT-mefeo,

lomisa msgavso Zal-gulad, mzeo Suqmoiefeo,

movlenilo da morWmulo, mterTa sisxlisa mCqefeo,

da umcrosman Zmaman SoriSor salami daviyefeo!

u 1305-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti

miRebul iqna, oRond mefeTmefe daiwera Serwymulad.

redaqciis wevrebma imsjeles movlenil-is mniSvnelobis Sesaxeb.

s. caiSvilis azriT, igi aq zecidan movlenils, wveuls niSnavs; sxve-

bis azriT, movlenili da morWmuli sinonimebia.

s.S.: dawera: „didebulo fridon, svebedniero mefeTmefeo, ZaliTa

da guladobiT lomis msgavso, Suquxvo mzev, movlenilo da morWmulo

(= svebedniero da saxelganTqmulo) , mterTa sisxlis mRvrelo, um-

crosma Zmam Soridan salami vTqvi (SemogiTvale)!

1314 Wirni vnaxen da mo-ca-mxUda nacvali Wirnaxulisa.

karga moჴdoma saqmisa Cemisa gazraxulisa;

micnia marTlad ambavi pirisa mzed saxulisa,

da damarCeneli lomisa, mis qUesknels damarxulisa.

u 1306-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d lomisa, mis qUesk-nels (lomisa mis, qvesknels). proeqti miRebul iqna.

s.S.: Wiri (gasaWiri) vnaxe da mergo kidec garjis sanacvlo, Cem

mier ganzraxuli saqmis kargad mogvareba; danamdvilebiT Sevityve

mzed miCneuli pirisaxis (= nestanis) ambavi, (ambavi), romelic daar-

Cens (acocxlebs) qvesknelSi damarxul im loms (= tariels).

1315 igi mze qajTa mefesa hyavs, qajeTs patimaria.

mun mislva miCans TamaSad, Tuca gza saomaria.

nargisTaT wUima brolisa wUims, vardi nawUimaria, da jerT qalsa qajni ar axlvan, magra spa uamaria.

Page 79: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

79

u 1307-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: is mze (= nestani) qajTa mefes hyavs, qajeTSi patimrad aris.

iq (= qajeTSi) misvla TamaSad (garTobad, advil saqmed) mimaCnia, Tum-

ca gza saomaria (= oms moiTxovs). nargizebidan (= nestanis Tvalebi-

dan) brolis wvima wvims (= cremlebi ifrqveva), vardi nawvimaria (= pi-

risaxe cremlebiT dasvelebulia), jer qalTan (= nestanTan) qajebi ar

arian, magram laSqari uamravia.

1316 gulmxiaruli vixareb, amad ar cremli mmildebis,

sadaca Sen da Seni Zma xarT, Zneli gaadvildebis;

raca mogindes ucilod iqT, igi ar agcildebis,

da ar Ture kacman dagidgnes, veWU, kldeca gagilbildebis.

u 1308-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: g iqT (iqmT), dagidgnes

(dagidgna).

i. gigineiSvili d-is sariTmo sityvad ukeTesia gagicUildebis,

romelic rig xelnawerSia daculi. me sarwmunod mimaCnia is argumen-

tebi, romlebic moyvanili aqvs a. SaniZes (1966, 160-161) am wakiTxvis sa-

sargeblod. am konteqstSi gagilbildebis zmnaSi ga- preverbis nacv-

lad ufro mosalodneli iyo da- gvqonoda. ga- ufro gardaqceviTobas

aRniSnavs.

s. caiSvili: gagicvildebis ukeTesia aliteraciuladac: kldeca

gagicvildebis.

e. metreveli: kldis gacvileba garbilebasTan SedarebiT mxatv-

rulad ukeTesia.

a. baramiZe: gagilbildebis savsebiT gasagebi formaa da ar Cans sa-

fuZveli xelnawerTa umravlesobaSi misi meoreulobis sagulveblad.

g. kartozia: gagilbildebis formis winaaRmdeg moyvanili

argumentebidan arc erTi ar aris im xasiaTisa, rom gamoricxavdes mis

pirvandelobas. angariSi unda gaewios xelnawerTa Cvenebas.

daadgines: miRebul iqnes wakiTxva: veWu, kldeca gagicUildebis

(winaaRmdegni- a. baramiZe, g. kartozia).

s.S.: gulmxiaruli vxarob, amitom cremli nakadiviT ar mdis, sa-

dac Sen da Seni Zma (tarieli) xarT, Zneli saqme gaadvildeba (advili

xdeba); rac mogindebaT, imas aucileblad aasrulebT, is ar agcil-

debaT; ara Tu kacma gagiZloT, vfiqrob, kldec cvilad gadageqcevaT.

Page 80: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

80

1980. 21. VII

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, e. metre-

veli, S. ZiZiguri.

ganixiles: 1317-1318 (proeqti moamzada II jgufma); 1319-1322

strofebi (proeqti moamzada III jgufma).

1317 aw Semindev, vera gnaxe, Sors amisTUis wagiare, gza-gza yovnad aRara mcals, patimrad-a igi mTUare; adre movalT mxiarulni, CUeni naxva gaixare,

da amis meti raRa gkadro, Zmasa Zmurad moeჴmare. u 1309-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna. Sedgenili Semasmeneli b patimrad-a, gamonaklisis saxiT,

darCa defisiT.

s.S.: axla mapatie, ver ginaxule, Sengan Sors imitom Caviare, (rom)

gzadagza dasayovneblad ar mcalia, patimrad aris is mTvare (= nes-

tani); male movalT mxiarulni, Cveni naxviT gaixare, amis meti raRa

giTxra, Zmas Zmurad moexmare.

1318 ama monaTa Cemzeda gardauჴdeli gulia:

amod mmsaxures, TqUenimca guli amaTTUis srulia!

qeba rad unda mas, vinca TqUenTana xandazmulia?

da msgavsi yUelai msgavssa Sobs, ese brZenTagan Tqmulia“.

u 1310-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: am monebis samsaxuri (guliTadoba) me valad madevs: kargad

memsaxurnen, Tqveni guli amaT gamo kmayofili iyos! qeba rad sWirdeba

mas, visac TqvenTan xani dauyvia? yvela Tavis msgavss warmoSobs, es

brZenTa naTqvamia“.

1319 ese ustari dawera, Sekra da wa-ca-xUia man, misca fridonis monaTa vardman da TmiTa iaman;

SesTUala zepir, raca ჴmda, srulad, marT viTa hgia man,

da maT margaliti uCUenis Zowisa karman Riaman.

u 1211-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: g-Si raca ჴmda-s Sem-deg dasmulia mZime. ramdenadac g-s zogi formis (srulad / sulad,

hgia, man / giaman) wkiTxvasa da gagebaSi redaqciis wevrTa Sorisac

sxvadasxvaobaa, gadawyda: strofis ganxilva gadaidos im droisaTvis,

roca redaqcia ufro sruli SemadgenlobiT Seikribeba.

Page 81: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

81

1319,1 moqaravneTa ubrZana: „saqme mic, giTxar ganao,

kargad momiჴda moyUroba me TqUeni, mesUianao, raca mindoda, yUelai vqmen, RmerTman magulvanao,

da aw aRara mcals, badraga sxUa waitaneT Tanao“.

x 1512-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b moyUroba (moyvsoba), g vqmen (vqen); a da b-s bolos wertil-mZimis nacvlad dasmulia mZime,

b-Si mZime gadasmulia: kargad momiჴda moyUroba me TqUeni, mesUianao (kargad momixda, moyvroba me Tqveni mesvianao).

radganac strofis namdviloba CanarTobis Sesaxeb azrTa sxvada-

sxvaobaa, strofis ganxilva gadaido redaqciis ufro sruli Semadgen-

lobiT Sekrebis droisaTvis.

1320 monaxa, pova avTandil navi misisa mჴarisa, gamoemarTa igi mze piriTa savse mTUarisa, magra dagdeba umZimda fatmanis gulmwuxarisa;

da misTa gamyrelTa nakadi Casdis sisxlisa RUarisa. u 1312-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

g. kartozia: „vt“-is enisaTvis moulodnelia brunvaSi SeuTanxme-

beli msazRvreli (savse mTUarisa) amitom angariSgasawevia A3 A10 A11-is Cveneba (mzgavsi / mgzavsi). teqstSi unda miviRoT: piriTa msgavsi

mTUarisa.

c. kikviZe: mzgavsi / mgzavsi mxolod sam xelnawerSia. sxva xelna-

werSi savses-s kiTxuloben. es metad damafiqrebelia. enobrivi siaxle

_ msazRvrelis SeuTanxmebloba sazRvrulTan _ rusTvelis enisaTvis

moulodneli ar unda iyos.

daadgines: miRebul iqnes wakiTxva: piriTa msgavsi mTUarisa (wina-aRmdegi _ c. kikviZe).

s.S.: avTandilma monaxa, ipova misi mxarisaken (mimavali) xomaldi,

wamovida is mze (= avTandili), piriT mTvaris msgavsi (gabadruli), mag-

ram gulmwuxare fatmanis datoveba umZimda; mis gamyrelebs sisxlis

Rvaris nakadi CamosdiT.

1321 fatman, usam da monani tiran cremliTa cxeliTa,

ityUian: „mzeo, ra gUiyav? dagUwUen cecxliTa mwUeliTa!

rad dagUabnelen Senisa moSorvebisa bneliTa!

da da-ca-gUmarxeno HeliTa, CUeniTa dammarxveliTa“.

u 1313-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

Page 82: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

82

redaqciis wevrebma aRniSnes, rom, Tumca usam konieqturaa (xel-

nawerebSi ikiTxeba usen), misi miReba gamarTlebulia. proeqti miRebul

iqna. SemdgomSi d-s bolos daisva Zaxilis niSani da brWyalebi.

s.S.: fatmani, usami da (fridonis) monebi cxeli cremlebiT tiri-

an, amboben: „mzeo, ra gviyavi? mwveli cecxliT dagvwvi! Seni moSore-

bis sibneliT ratom dagvabnele! dagvmarxe kidec Cveni dammarxveli

xeliT!“

1322 gamovlna zRUani avTandil mgzavriTa raTme naviTa,

pirmxiaruli acorvebs marT oden marto TaviTa;

mas Seyra tarielisa uxaris miT ambaviTa,

da ჴelganpyrobili guliTa ars RmrTisa saesaviTa.

u 1314-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

c. kikviZe: g-Si xelnawerebi gvaZleven paralelur wakiTxvas:

tarielisa / tarielisi. orive: forma dasaSvebia, magram am SemTxvevaSi

teqstSi datovebulia tarielisa, rogorc leqsTwyobis TvalsazrisiT

ukeTesi. proeqtSi miRebul iqna.

s.S.: avTandilma zRvebi gamoiara mis gzaze mimavali raRac xo-

maldiT, mxiaruls neba-neba mihyavs (cxeni) Tavisi Tavis amara; mas ta-

rielis Sexvedra uxaria im ambis gamo, xelaprobili guliT aris

RvTis moimede.

1980. 11. VI

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, e. metreveli.

ganixiles: 1323_1328 strofebi (proeqti moamzada III jgufma).

1323 mowurvil iyo zafxuli, qUeyniT amoslva mwUanisa, vardis furclobis niSani, dro maTis paemanisa,

etlis cvaleba mzisagan, Sejdoma saratanisa.

da sulTqUna, ra naxa yUavili man, unaxavman xanisa.

u 1315-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

i. gigineiSvili: b-Si gaugebaria Sesityveba _ vardis furclobis

niSani: vardis furcloba tarielisa da avTandilis paemnis niSania

(Sdr. ama Jamsa niSnad mogcem, drosa amas vardiefsa, 9333) zogierTi

xelnaweris ( A2 A10 A11) Cvenebis safuZvelze taepi ase unda gadakeTdes:

vardis furcloba _ niSani, dro maTis paemanisa.

Page 83: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

83

daadgines: miRebul iqnes wakiTxva: vardis furcloba _ niSani...

s.S.: moaxloebuli iyo gazafxuli, miwidan mwvanis amosvla, var-

dis furcloba – maTi (avTandilisa da tarielis) paemnis niSani da

dro, mzisgan zodiaqos Secvla, kirCxibze Sejdoma. amoioxra, yvavili

rom dainaxa, didi xnis unaxavma.

1324 agrgUinda ca da Rrubelni crodes brolisa cUariTa;

vardTa akoca bagiTa, miTve vardisa dariTa;

ubrZana: „giWUret TUaliTa, gultkbilad SemxedvariTa,

da misad sanacvlod movilxen TqUenTana saubariTa“.

u 1316-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

b-Si i. gigineiSvilis winadadebiT, miRebul iqna wakiTxva: miT

vardisave dariTa.

s.S.: ca agrgvinda da Rrublebi brolis cvars cridnen; (avTan-

dilma) vardebs akoca vardisave msgavsi bagiT; uTxra: „giyurebT tkbi-

lad Semxedvari TvaliT, mis (= tarielis ) nacvlad TqvenTan saubriT

vilxen“.

1325 ra moegonis moyUare, sdindian cremlni mwareni.

tarielisken iarna man gzani sawyinareni,

udaburni da ugzoni, ucxoni rame areni,

da sadaca naxnis, daჴocnis lom-vefxni moSambnareni.

u 1317-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna, oRond g-s bolos mZimis nacvlad daisva wertil-mZime.

s.S.: megobari rom moagondeboda, mware cremlebi sdioda. tarie-

lisken iara Zneli (saSiSi) gzebi, udaburi da ugzo, ucxo adgilebi

(midamoebi); sadac naxavda, xocavda SambnarSi mobinadre lom-vefxebs.

1326 qUabni gamoCndes, eama, icna, TqUa: „igi kldenia,

sadaa Cemi moyUare da visTUis cremli mdenia;

Rirs varmca, vnaxo pirispir, uambo, raca msmenia,

da ar mosrul iyos, raRa vqmna, cud Cemi ganavlenia!

u 1318-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: g uambo (vuambo). pro-

eqti miRebul iqna.

s. S.: gamoqvabulebi gamoCnda, gauxarda, icno, Tqva: „is kldeebia,

sadac aris Cemi megobari, visTvisac cremli mdenia; (netav) Rirsi gavx-

de, pirdapir vnaxo, vuambo, rac gamigia, Tu ar iyos mosuli, raRa vqna,

amaod Camivlis Cemi garja!

Page 84: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

84

1327 Tu mosrula, uRoniod Sina xansa ar dazmida,

mindors sadme wavidoda, mჴecisaebr velTa vlida;

sjobs, Tu Samb-Samb waviaro“, _ igonebda, ixedvida,

da ese TqUa da miuqcia, mindorTaken wamovida.

u 1319-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d mindorTaken (min-

dorTake). proeqti miRebul iqna.

s.S.: romc mosuliyo, ueWvelad Sin xans ar dayofda, mindorSi wa-

vidoda sadme, mxeciviT velebs moivlida; sjobs, rom SambnarSi gavia-

ro“, _ fiqrobda, (aqeT-iqiT) iyureboda, es Tqva da mobrunda, mindvre-

bisken wamovida.

1328 miacorvebs da imReris mxiaruliTa guliTa,

marT saxeldebiT uyivis ჴmiTa miT saxaruliTa.

cotai wavlo, gamoCnda mze sinaTliTa sruliTa:

da Sambisa pirsa tariel dga ჴrmliTa momaxuliTa.

u 1320-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: cxens miacorvebs (cxeni narnarad mihyavs) da mReris mxiaruli

guliT, saxels uZaxis tariels gaxarebuli xmiT. cota gaiara, gamoCn-

da mze sruli sinaTliT: Sambis piras idga tarieli galesili xmliT.

1980. 18. VI

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, e. metreveli, S. ZiZi-

guri.

ganixiles: 1329, 1330 (proeqti moamzada III jgufma); 1331_1332,1

strofebi (proeqti moamzada II jgufma).

1329 tariels lomi moekla, miT ჴrmalsa sisxli scxeboda;

Sambisa pirsa qUeiTi dga, cxeni ara xleboda;

yivili avTandilisa esmoda, eoceboda,

da Sexedna, icna, gaiqca, misken mirboda, xlteboda.

u 1321-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: avTandilisa (avTandi-

lisi), misken (miske). proeqti miRebul iqna.

s.S.: tariels lomi moekla, xmalze sisxli moscxeboda; Sambis pi-

ras idga, cxeni ar axlda; avTandilis Zaxili esmoda, gaocebuli iyo,

Sexeda da icno, gaiqca, misken mirboda, mixtoda.

Page 85: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

85

1330 ჴrmali gastyorca tariel, mimarTa missa Zmobilsa.

yma cxenisagan gardiWra, hgvanda etlisa swrobilsa.

maT erTmanerTsa akoces, hgvanan yelgardaWdobilsa,

da ჴma Saqrisferad gauჴda vardsa, ჴSir-ჴSirad pobilsa.

u 1322-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: tarielma xmali gadaagdo, gaeSura Tavisi Zmobilisaken. moy-

me (avTandili) cxenidan CamoiWra, hgavda etlis (zodiaqos, Tanavarskv-

lavedis) gamswrebs (Tanavarskvlavedze ufro swrafad moZravs). maT

erTmaneTs akoces, yelgadaWdobilebs hgvanan, xma SaqariviT dautkba

(saamo gauxda) malimal gapobil vards (= tuCebs).

g. kartozias miaCnia, rom d-s azria: laparakisas bageebs Saqari-

viT tkbili xma gamosdiodaT.

1331 tariel moTqUa tiriliT sityUa natifi, mWevrebi: sisxlisa RUarman SeReba wiTlad giSrisa tevrebi,

alvasa wyaro cremlisa morwyavs, nakadi bevrebi, –

da „raTgan Sen gnaxe, ra mgama, patiJi mWirdes me rvebi!“

u 1323-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d me rvebi (mev rebi).

g. kartozia: d-s sariTmo sityvebad aRdgenilia adrindeli gamo-

cemebis me rvebi, romelsac xelnawerTa oTxive redaqcia uWers mxars.

mev rebi, romelsac xelnawerTagan mxolod D4 kiTxulobs (Tanac am

adgilas es xelnaweri aRdgenilia), identuri riTmis gasamarTavad

moxmobili siaxle Cans. proeqti miRebul iqna.

s.S.: tarielma moTqmiT warmoTqva natifi, moxdenili sityvebi: _

sisxlis Rvarma wiTlad SeReba giSris tevrebi [= sisxlianma cremlma

wiTlad SeReba Savi wamwamebi], alvis xes (= tariels) rwyavs (= asve-

lebs) cremlis wyaro, cremlis Rvarebi, „radgan Sen gixile, ra me-

naRvleba, mravali tanjvac rom mWirdes!“

1332 tariel tirs da avTandil siciliT eubneboda;

gaRimdis, Zowi gaapis, kbilTagan elva hkrTeboda;

etyoda: „vcano ambavi, Sen rome geameboda,

da aw gaaxldebis yUavili, vardi aqamdis Wneboda.“

u 1324-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: tarieli tiroda da avTandili siciliT eubneboda: gaiRima,

Zowi (= bageebi) gaapo, kbilebidan elva ukrToda; eubneboda: „gavigeo

Page 86: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

86

Seni saamebeli ambavi, aw gacocxldeba yvavili, vardi (= tarieli)

aqamdis Wkneboda“.

1332,1 „ama ambavsa giambob, ars Cemgan monasminebi:

masca moSorda sawuTro, vis hgvandes ferad minebi:

kide Semogჴsnis jinjilsa, xelobisaTUis vin ebi, da kUla masve gizams sofeli, nu sWmunav, raca inebi.“

x 1325-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d nu sWmunav (Tu sWmu-

nav). proeqti miRebul iqna.

s.S.: am ambavs giambob, Cemganaa mosmenili: sawuTro (amqtveyniuri

ubedureba) imasac moSorda, visac ferad mina (minanqari) hgavda (e. i.

nestans); jaWvs kvlav Segxsnis (mas), vinc siSmagisaTvis dabmuli iyavi,

nu wuxar, isev imasve gizams wuTisofeli, rasac moisurveb.

1980. 25. VI

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, e. metreveli, S. ZiZiguri.

ganixiles: 1333; 1334 strofebi (proeqti moamzada II jgufma).

1333 tariel uTxra: „he, Zmao kmaris, dRes raca mlxenia,

yoveli Cemi salxino minaxavs, naxva Senia;

sxUad nu yos RmerTman wamali, arca ra mogismenia:

da kacmanmca sofels viT pova, raca ra saqme zenia!“

u 1325 -Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a he, Zmao, (he Zmao), kma-

ris (kma ars), raca ra saqme (rac ara saqme). proeqti miRebul iqna.

s.S.: tarielma uTxra: „he, Zmao, sakmarisia, rac dRes gamxarebia,

mTeli Cemi salxino (gasaxareli) minaxavs _Seni naxva; sxvafriv nu yos

RmerTma wamali, arc araferi gagigia: kaci rogor ipovis amqveynad

(imas), rac zeciuri saqmea (= rac zecis mier aris gangebuli)!~

1334 ra tariel ar Sesjerda, avTandilca ar daswynarda,

mis ambisa dayovneba veRar gasZlo, auCqarda,

gamoiRo ride misi, vin bageTa vardi varda.

da ra tariel naxa, icna, gamouRo, Semovarda.

u 1326-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a daswynarda, (dawynar-

da), g bageTa (bageTaT).

Page 87: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

87

redaqciis wevrebma aRniSnes, rom „vefxistyaosnis“ xelnawerTa

did nawilSi da Zveli qarTuli mwerlobis ZeglebSi daswynarda zmna-

Si s- prefiqsis xmareba angariSgasawevi faqtia. s- aq gauCinarebuli

iribi obieqtis niSania.

g. kartozia: frazeologizmi bageTa vardi dasturdeba indo-

xataelTa ambavSi: gardaukocna piri da bageTa vardi Txelebi. gamoT-

qmisaTvis bageTa vardi varda Sdr. samTave RawUTa alamni arRavnis

ferad alamnes. 9403.

i. gigineiSvilis azriT, SesaZlebelia teqstSi gvqonoda: vin bage-

TaT vardi varda = vinc bageebidan vardebi yara).

s.S.: rodesac tarielma ar daijera, avTandilic ar dawynarda, am

ambis (= nestanis ambis) Setyobinebis gadadeba veRar SeZlo, aCqarda,

gamoiRo imisi ride, vinc bageebis vardi vardad aqcia. roca tarielma

dainaxa, icno, mivarda, gamostaca.

1980. 10. I

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, S. ZiZiguri.

ganixiles: 1335-340 strofebi (proeqti moamzada II jgufma).

1335 wigni da kide ridisa icna da ga-ca-Sala man,

pirsa daidva, daeca, vardman feriTa mkrTalaman,

sulni gaeqces, modrika Tavi giSrisa talaman.

da misni ver gasZlnes patiJni ver kaen, verca salaman.

u 1327-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: g gaeqces (gaiqces).

proeqti miRebul iqna.

s.S.: werili da ridis naWeri icno man (tarielma) da gaSala, pir-

ze daido fermkrTalma vardma (tarielma) da daeca, guli wauvida

(„suli gaeqca“), Tavi modrika giSris guSagma (= Savma wamwamebma) (e. i.

tarielma Tvali daxuWa). mis tanjvebs ver gauZlebs verc kaeni (yaisi)

da verc sala (leilis qmari).

1336 avTandil uWUrets tariels, usulod qUemdebaresa, Sehfrinda, SUelad mimarTa mas, tkbilad moubaresa,

vera ver argo damwUarsa, srulad cecxlnadebaresa;

da misTa niSatTa sicocxle marT misi miibaresa.

Page 88: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

88

u 1328-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b Sehfrinda (Sefrin-

da), d niSatTa (niSanTa). d-is azri asea gagebuli: misma (= tarielis)

sixarulma misi (= tarielis) sicocxle waiRo (= tarieli sixarulma

mokla).

i. gigineiSvili: Sehfrinda formis nacvlad unda aRvadginoT Sef-

rinda. taepis azria: avTandili Sexta da mivarda tariels.

g. kartozia: Sehfrinda orpiriangi zmnaa (= Seafrinda miafrinda

tariels), h – prefiqsi aq aucilebelia.

daadgines: miRebul iqnes wakiTxva Sefrinda (winaaRmdegni – g. kar-

tozia, c. kikviZe).

a. baramiZe: d-Si niSatTa-s nacvlad ufro marTebulia niSanTa.

taepis azria: misma (= nestanis) niSnebma misi (= tarielis) sicocxle

miibares (e. i. tarieli mokles). Sdr. aha, iniSne niSani Seneulisa

ridisa! 1304I.

redaqciam miiRo es winadadeba.

s.S. avTandili uyurebs usulod mdebare tariels, mivarda, saSve-

lad mimarTa mas, tkbilad mosaubres, veraferma uSvela damwvars,

mTlad cecxlmokidebuls; misma (= nestanis) niSnebma misi (= tarie-

lis) sicocxle miibara (= sicocxle waarTva).

1337 avTandil dajda tirilad, tirs ჴmiTa SuenieriTa,

yoransa gahglejs ჴSir-ჴSirad, afrTxobs brolisa

WeriTa;

gaxeTqa lali gaTlili andamatisa kUeriTa,

da muniT wyaroni gamoჴdes, Zowsa vamsgavsen feriTa.

u 1329 -Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: avTandilma tirili daiwyo, mSvenieri xmiT tiris, yorans

glejs (= Tmas iglejs) xSir-xSirad, afrTxobs brolis latnebiT (=

TeTri TiTebiT), gaxeTqa gaTlili lali (= saxe) almasis uroTi (=

magari muStiT), iqidan wyaroebi (= sisxli) warmodinda, feriT Zows

vamsgavse.

1337,1 tariels egre gasrulsa mze dastirs, ityUis: „axa, vad! RmerTo, nu mohklav jer Jamad!“ TqUa: „bral ars

dasamarxavad;

nu gUwUav cecxliTa cxeliTa, nu gagUჴdi sxUaTa

mzraxavad;

da sofelo, mogUec siaxle, visTUis gaqUs guli mWmaxavad“.

Page 89: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

89

x 1532-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a gasrulsa (gasulsa),

axa, vad! (axa va!), b dasamarxavad (dasamarxava), g gagUÃdi (gagxvdi), mzraxavad (mzraxava), d mWmaxavad (mWmaxava), b da g-is bolos dasmulia

wertil-mZime b-Si brWyalebisa da wertilis nacvlad, g-Si mZimis

nacvlad). proeqti miRebul iqna.

s.S.: am dReSi Cavardnil tariels mze (= avTandili) dastiris, am-

bobs: „ax, vai! RmerTo, nu moklav jer cota xans!“ Tqva: „codvaa dasa-

marxavad; nu gvwvav cxeli cecxliT, nu gagvxdi sxvebis dasaZraxavad;

wuTisofelo, gvaRirse misi (e. i. nestanis) siaxlove, vis gamoc guli

gvaqvs daZmarebuli“.

1338 pirsa ixoks, RawUTa sisxli Casdioda missa mWUretsa: raca vqmeno, ar uqnia arca Smagsa, arca retsa;

wyali swrafiT, rad davasxi cecxlsa, Znelad

dasaSretsa!

da Cqarad eces, ver gauZlebs guli lxinsa metismetsa.

u 1330-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: pirs ixoks, Rawvebze sisxli Camosdioda (avTandils) mis (=

tarielis) mWvretels: „rac movimoqmede, ar uqnia arc Smags, arc re-

tians; wyali ucbad davasxi Znelad Casaqrob cecxls! guli ver gauZ-

lebs metismet sixaruls, uecrad Tu ewvia.

1339 me movkal Cemi moyUare: ra mmarTebs gawbilebulsa?

Tavsa vabralob saqmesa, ar dasmiT gagonebulsa!

cru kaci kargad vera iqs saqmesa gaZnelebulsa,

da Tqmula: „ siwynare gmobili sjobs siCqaresa qebulsa!“

u 1331-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: g iqs (iqms). proeqti

miRebul iqna.

redaqciis wevrebma imsjeles g-Si cru-s mniSvnelobis Sesaxeb.

maT aRniSnes, rom Zvel qarTul teqstSi dasturdeba ecrua da euke-

Tura formebis redaqciuli monacvleoba (ix. il. abulaZe 1973, 520). am-

denad SesaZlebelia cru aq „ukeTurs“ niSnavdes.

s.S.: me movkali Cemi megobari; ra mekuTvnis me, Sercxvenils? Tavs

vabraleb guldasmiT moufiqebel saqmes! ukeTuri kaci kargad ver

moagvarebs Znel saqmes, Tqmula: „gmobili auCqarebloba sjobs qebul

siCqares!“

1340 ucnobqmnili tariel Zes msgavsad natusalisad,

Page 90: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

90

avTandil adga, gamovlna Sambni saZebrad wyalisad,

man pova sisxli lomisa, moaqUs savseblad alisad,

da mkerdsa daasxa, ga-ve-ჴda laJUardi ferad lalisad.

u 1332-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: gondakarguli tarieli devs ferSecvlili (galurjebuli

saxiT). avTandili adga, Sambi gamoiara wylis mosaZebnad, lomis

sisxli ipova, moaqvs, alis Casaqrobad, mkerdze daasxa, laJvardi isev

lalisferad gadaiqca (= galurjebul tariels isev feri mieca).

1980. 17. I

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, e. metreveli.

ganixiles: 1341; 1342 (proeqti moamzada II jgufma); 1343-1345,1

strofebi (proeqti moamzada III jgufma).

1341 avTandil mkerdsa daasxa mas lomsa sisxli lomisa;

tariel SekrTa, SeiZra razmi indoTa tomisa,

TUalni aaxUna, mieca Zali ze wamojdomisa.

da lurjad Cans Suqi mTUarisa, mzisagan SuqnakrTomisa.

u 1333-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: avTandilma mkerdze daasxa im loms (= tariels) lomis sisx-

li; tarieli SekrTa, SeinZra indoTa (indoelTa) razmi (= wamwamebi),

Tvalebi gaaxila, wamojdomis Zala mieca, lurjad Cans mzisgan Suq-

moklebuli mTvaris Suqi.

1342 zamTari vardTa gaaÃmobs furcelni CamoscUivian, zafxulis mzisa siaxle daswUavs, gUalvasa Civian,

magra mas zeda bulbulni turfasa ჴmasa yivian, – da sicxe swUavs, yinva daazrobs, wylulni orjelve stkivian.

u 1334-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: zamTari vards axmobs, foTlebi scviva, zafxulSi mzis siax-

love wvavs, gvalvas uCivian, magram masze (= vardze) bulbulebi mSve-

nieri xmiT stvenen, _ sicxe wvavs, yinva azrobs, Wrilobebi orive Sem-

TxvevaSi stkiva.

Page 91: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

91

1343 agreve guli kacisa mosagUareblad Znelia,

Wirsa da lxinsa orsave zeda marT viTa xelia,

miwyiv wyluldebis, sawuTro misi arodes mrTelia.

da igi miendos sofelsa, vinca Tavisa mteria!

u 1335-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

i. gigineiSvili a-Si mosagUareblad formis nacvlad zogi xel-

naweri kiTxulobs: mosagebelad. konteqstiT es ufro gamarTlebulia

(taepis azria: adamianis gulis mogeba Znelia).

c. kikviZe: mosagebelad Zalian gamWirvale, gasagebi sityvaa da ga-

ugebaria misi gadakeTeba mosagvareblad formad.

redaqciis wevrebma aRniSnes, rom gulis mogeba Zvel teqstebSi

ar gvxvdeba. amasTan mogeba-s Zvelsave qarTulSi aqvs „mowyobis, mo-

wesrigebis“ mniSvnelobac. angariSi unda gaewios xelnawerTa da gamo-

cemaTa tradicias.

daadgines: darCes wakiTxva mosagUareblad (winaaRmdegni – i. gi-

gineiSvili da e. metreveli).

i. gigineiSvili: d-is sariTmo sityvad zog xelnawerSi (da gamoce-

maSi) gvaqvs mklvelia, rac riTmis TvalsazrisiT ukeTesia.

g. kartozias azriT, xelnawerTa umravlesobaSi mteria-s gabatone-

bas, SesaZloa xeli Seuwyo iman, rom Tavis mteri frazeologiuri

gamoTqmaa qarTulSi.

a. baramiZem, c. kikviZem, e. metrevelma aRniSnes, rom mklvelia meore-

uli wakiTxva Cans, rac identuri riTmis saWiroebiT aris gamowveuli.

elia / eria tipis araidenturi riTma „vt“-Si sxvaganac dasturdeba.

daadgines: darCes wakiTxva Tavisa mteria (winaaRmdegni – i. gigi-

neiSvili, g. kartozia).

s.S.: aseve adamianis guli mosawesrigeblad Znelia, Wirsa da lxin-

ze _ oriveze SmagiviTaa, mudam wyluldeba (iWreba), misi wuTisofeli

arasodes aris mrTeli (saRi). is miendos wuTisofels, vinc Tavis

mteria.

1344 tariel naxa naweri kUlaca mklvelisa misisa,

ikiTxavs, Tuca aSeTebs kiTxva wignisa misisa;

dauyvis cremlman sinaTle, bnelad Cans Suqi dRisasa.

da avTandil adga, dauwyo Txroba sityUisa mqisisa. u 1336-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S. tarielma isev naxa Tavisi mkvlelis (= nestanis) naweri, kiT-

xulobs, Tumca axelebs misi werilis kiTxva; cremlma sinaTle daufa-

ra, dRis Suqi bnelad Cans. avTandili adga, mkvaxe sayvedurebi uTxra.

Page 92: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

92

1344,1 mikUirs, Tu rad namusad giCs, cremlni migdian morevad;

mze patimrad gyavs, sofeli iWirvis CUenad morevad;

fridon moviჴmoT lomguli, Zmadfici CUenad sworevad, da man mogUaSUelos laSqari maT grZneulTaTUis morevad.

x 1540-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b da g CUenad (Cvenda). proeqti miRebul iqna, oRond a-Si giCs Seicvala giCns formiT.

s.S.: mikvirs, ra namusia, cremli rom morevad mogdis; mze (= nes-

tani) patimaria, wuTisofeli Cvens morevas cdilobs; lomguli fri-

doni movixmoT, Cveni swori Zmadnafici, man laSqari mogvaSvelos im

grZneulebis mosarevad.

1345 ityUis, Tu: „naqmrad ar varga kacisa gaswavlilisad,

aw radRa gUmarTebs tirili? ჴams, davsxdeT qmnad

Rimilisad;

adeg, wavideT, saZebrad mis mzisa waჴdomilisad!

da adre migiyvan, miyvana ars Sengan mondomili sad.

u 1337-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: ambobs: „swavluli kacisaTvis Seuferebeli saqcielia (namoq-

medaria), axla radRa gvmarTebs tirili? Rimilis droa (jerars gavi-

RimoT)! adeq, wavideT im dakarguli mzis saZebnelad! male migiyvan (iq)

sadac gsurs, rom migiyvano (= saiTkenac miiswrafi).

1345,1 tariel miTxar, simRera mag ჴmiTa mogUrinaviTa; am Cemsa sulsa zRUas SevrTav, mzesa Sin mogUri naviTa,

sul qajTa pirqve davamჴob gvelebriv mogUrinaviTa,

da Tu Cemi mosUla grZnebisa, moval da mogUri naviTa.

x 1542-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a mag ÃmiTa (mo xmi-

Ta), b Cemsa sulsa (Cems asulsa). proeqti miRebul iqna.

s.S.: tariel, miTxari simRera mag gvriniT, am Cems suls zRvas Se-

vuerTeb, mzes (= nestans) naviT Sin moggvri, qajebs mTlianad pirqve

davamxob mxoxavi gveliviT.

d-is azri bundovania. kerZod, gaugebaria grZnebisa formis

mniSvneloba.

Page 93: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

93

1980. 24. I

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia c. kik-

viZe, e. metreveli, s. caiSvili, S. ZiZiguri.,

ganixiles: 1346-1351 strofebi (proeqti moamzada III jgufma).

1346 viTa gUmarTebs gaxareba, pirvel agre gavixarneT,

merme SevsxdeT, gavemarTneT, qajeTisken Tavni varneT,

ჴrmalni CUenni viwinamZRUrneT, maTni zurgiT daviyarneT,

da uWirvelni SemoviqceT, igi mZorTa davadarneT“.

u 1338-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: rogorc Segvefereba, jer ise gavixaroT, Semdeg SevsxdeT

(cxenebze), gavemarToT, qajeTisaken viaroT, Cveni xmlebi win wavimZRva-

roT, maTi (xmlebi) ki zurgs ukan davyaroT, Seuwuxebelni davbrun-

deT, isini ki mZors davamsgavsoT.

1347 merme tariel ambavsa hkiTxavs, aRara bndeboda,

Sexednis, TUalni amarTnis, Sav-TeTri elva krTeboda,

marT viTa lalsa mzisagan, mas feri ezardeboda;

da vin Rirsa, Tumca wyalobiT ca miwyiv mobrundeboda!

u 1339-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris .

i. gigineiSvilis azriT, d-Si Rirsa Sedgenili Semasmeneli ki ar

aris, aramed zmnis mwkrivis formaa (= aRirsa), romelic dResac ixma-

reba dasavlur kiloebSi.

e. metreveli iziarebs am varauds.

redaqciis sxva wevrebs miaCniaT, rom Rirsa Sedgenili Semasmene-

lia (= Rirs a = Rirs ars).

s.S.: Semdeg tarieli ambavs ekiTxeba, guli aRar uRondeboda. Se-

xedavda, Tvalebs axelda, (maTgan) Sav-TeTri elva gamokrToda, ro-

gorc lals mzisagan, mas feri emateboda; vinaa Rirsi, rom (misTvis)

ca mudam wyalobiT brunavdes!

1348 avTandils madli ubrZana, qmna uyo saubarisa:

„me Seni qeba viTa vTqUa, brZenTagan saqebarisa!

viTa zemTisa wyaroman, morwye yUavili barisa,

da damwyUide dena cremlisa, nargisTa nagubarisa.

u 1340-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d nargisTa (nargisTaT).

Page 94: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

94

i. gigineiSvili: g-Si zemTisa or sityvad unda daiweros! (viTa ze

mTisa wyaroman): ze an zmnizedad unda gavigoT (= zemodan), an nawila-

kad (Sdr. qve sityvis analogiuri xmareba „vt.“-Si qve wva, qve zis...).

daadgines: darCes wakiTxva zemTisa wyaroman (= zemo mTis

wyarom).

c. kikviZe: amave taepSi zogi xelnaweri morwye-s nacvlad momr-

wye-s kiTxulobs. vfiqrob, morwye ufro marTebuli formaa, rogorc

zogadi azris gadmomcemi.

redaqciis wevrebma gaiziares es Tvalsazrisi.

c. kikviZe: d-Si nargisTaT forma Sinaarsobrivad gaumarTlebe-

lia. nargizebidan nagubari gaugebari Sesityvebaa. amitom upiratesoba

miveciT nargisTa formas: nargisTa nagubari = nargizebis (nargizebis

mier) nagubari.

daadgines: miRebul iqnes wakiTxva nargisTa.

s.S.: avTandils madloba uTxra, dauwyo saubari: „me rogor vTqva

Seni, brZenTagan saqebaris, qeba! rogorc zemo mTis wyarom, morwye

baris yvavili, Semiwyvite nargizebis (= Tvalebis) mier dagubebuli

cremlis dena.

1349 me vera giyo, nacvalsa RmerTi gardiჴdis cieri, zegardmoT misiT SemogzRos muqafa Cemmagieri!“

Sesxdes da Sina wavides, maT lxini hqonda Zlieri;

da aw ga-ve-aZRo sofelman asmaT, adriTgan mSieri.

u 1341-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

i. gigineiSvili: a-Si gardiÃdis formis nacvlad ufro marTebu-

lia zog xelnawerSi dadasturebuli gardgiÃdis. Sdr. sxva zmnaTa sa-

sxviso qcevis formebi amave strofSi: giyo, SemogzRos.

redaqciis sxva wevrebs miaCniaT, rom gardiჴdis, romelic xelna-

werTa umetesobaSi gvaqvs, konteqstiT savsebiT dasaSvebi formaa. ar

aris aucilebeli, rom strofSi yvela zmna erTi formiT (sasxviso

qcevis formiT) iyos warmodgenili.

daadgines: darCes wakiTxva gardiჴdis (winaaRmdegni _ i. giginei-Svili, e. metreveli).

i. gigineiSvili: b-Si bevri xelnaweri warmogvidgens Cemagieri

formas. es ar aris SemTxveviTi. am sityvaSi erTi manis xmareba Cveu-

lebrivia saSuali qarTulis ZeglebSi.

daadgines: darCes wakiTxva _ Cemmagieri.

s.S.: me verafers gagikeTeb, samagieros zecieri RmerTi gadaixdis,

maRlidan TavisiT gizRavT Cemmagier sazRaurs!“ Sesxdnen (cxenebze)

Page 95: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

95

da Sin wavidnen. maT didi sixaruli hqondaT; axla gaaZRo (gaaxara)

wuTisofelma adridan mSieri (mwuxare, tanjuli) asmaTi.

1350 qUabisa karsa asmaTi marto zis, arbargosani.

Sexedna, icna tariel, Tana yma Warmagosani, –

ornive turfad imRerdes, viT iadoni mgosani, –

da maSinve icna, avarda moSlili, perangosani.

u 1342 -Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: qvabis karTan asmaTi marto zis mourTavi (Caucmeli). Sexeda,

icno tarieli, masTan erTad TeTrcxeniani moyme, _ oriveni kargad

mRerodnen, rogorc momRerali bulbuli, _ maSinve icno, wamovarda

TmagaSlili, perangis amara.

1351 aqamdis miwyiv enaxa qUabs mislva motiralisa,

aw gaukUirda danaxva siciliT momReralisa.

zaraRebuli avarda, cnoba uc viTa mTrvalisa,

da ar icis smena ambisa jerT misgan sasurvalisa.

u 1343-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: aqamde mudam xedavda, rom (tarieli) qvabSi motirali modio-

da, axla gaukvirda mxiarulad momReralis danaxva. gaognebuli wamo-

varda, goneba mTvraliviT (areuli) aqvs, jer ar icis, rom Tavis sa-

survel ambavs moismens.

1980. 15.

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, e. metreveli, s. caiSvili.

ganixiles: 1352-1354 (proeqti moamzada III jgufma); 1355-1358 stro-

febi (proeqti moamzada II jgufma).

1352 maT ra naxes, Semohyivles siciliT da kbilTa CeniT:

„he, asmaTo, mogUivida mowyaleba RmrTisa zeniT:

vpoveT mTUare dakarguli, raca gUwadda, igi vqmeniT,

da aw gavჴediT bedisagan cecxlTa SretiT, WirTa lxeniT!“

u 1344-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b pirvel taepSi he-s

Semdeg dasmulia mZime.

Page 96: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

96

g. kartozia: b-is asmaTo formaSi -o wodebiTi brunvis niSani ki

ar aris, aramed sxvaTa sityvis nawilakia. pirTa saxelebTan wodebiTi

brunvis niSnis darTva arc Zvel qarTuls, arc axal saliteraturo

qarTuls ar axasiaTebs. strofis Sinaarsis gadmocemisas teqstSi

sxvaTa sityvis nawilakis arseboba unda aisaxos.

i. gigineiSvili: asmaTo wodebiTi brunvis xalxuri formaa, rome-

lic dResac gvxvdeba da, savaraudoa, rusTvelsac aqvs naxmari. pirTa

saxelebis wodebiTSi brunvis niSnis darTva iseTive movlenaa,

rogoric amave tipis saxelebTan saxelobiTsa da moTxrobiTis niSan-

Ta darTva da rac ukve Zvel qarTul Zeglebsa da „vt”-Sic iCens Tavs.

daadgines: asmaTo-Si o miCneul iqnes wodebiTi brunvis niSnad

(winaaRmdegni _ a. baramiZe, g. kartozia). proeqti miRebul iqna.

s.S.: maT rom dainaxes, dauZaxes siciliT da kbilebis CeniT (= Ri-

miliT): „he, asmaT, maRlidan mogvivida RvTis wyaloba; vipoveT dakar-

guli mTvare, rac gvwadda, is gavakeTeT, axla bedma tanjvis cecxli

Cagviqro da mwuxareba SvebiT Segvicvala!“

1353 avTandil cxensa gardahÃda asmaTis mosaxUevelad,

man mihyo ჴeli alvasa, Sto mohyva mosarxevelad,

yelsa da pirsa akocebs, aris cremlisa mfrqUevelad;

da „ra scano, ra hqmen, miambe, vtir Seni moaje velad“.

u 1345-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a gardahÃda (gardax-

da). proeqti miRebul iqna.

a. baramiZis, g. kartozias, s. caiSvilis azriT, b-Si (man mihyo Ãe-

li alvasa, Sto mohyva mosarxevelad) man gulisxmobs asmaTs, alva

da Sto ki _ avTandilis tans; i. gigineiSvilis, c. kikviZis, e. metreve-

lis azriT, man avTandils miemarTeba, alva da Sto, _ asmaTis tans.

s.S.: avTandili cxenidan Camovida asmaTis mosaxvevad; man (asmaTma)

xeli moxvia alvas (= tans), Sto (= tani) daemorCila, yelze da pirze

hkocnis, cremlebs afrqvevs: „ra gaige, ra gaakeTe, miambe, tiriliT

gTxovo“.

1354 avTandil asmaTs ustari misca misisa zrdilisa,

alvisa StodamWnarisa, mTUarisa fermiჴdilisa;

uTxra, Tu: „naxe naweri mis patiJgardaჴdilisa;

da mze mogUeaxla, mogUeca CUen moSorveba Crdilisa“.

u 1346-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

Page 97: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

97

s.S.: avTandilma asmaTs misca werili misi gazrdilisa, StodamW-

knari alvisa, fermixdidi mTvarisa (= nestanisa), uTxra: „naxe im natan-

jis (= nestanis) naweri: mze mogviaxlovda, Crdili mogvSorda“.

1355 asmaT ra naxa ustari, cna misi danaweroba,

gahkUirda, zarman aiRo, aTrTolebs, viTa xeloba,

terfiT Txemamdis gauჴda mas meti sakUirveloba;

da ityUis: `ra vnaxe, ra mesmis? arsmca amisi mrTeloba?!“.

u 1347-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b gahkUirda (gakvir-da). proeqti miRebul iqna.

s.S.: asmaTma rom werili naxa, icno misi (= nestanis) naweri. gauk-

virda, mRelvarebam aitana, aTrTolebs, rogorc Smagoba, TaviT fexam-

de Seipyro igi (gauara mas) didma gakvirvebam ; ambobs: „ra vnaxe, ra

mesmis? (nuTu) es marTalia (es sinamdvile iqneba)?!“

1356 avTandil uTxra: „nu geSis, ege ambavi mrTelia;

lxini mogUeca, mogUSorda yoveli Wiri Znelia,

mze mogUeaxla, ukuni CUenTUis aRara bnelia,

da borotsa sZlia keTilman, arseba misi grZelia!“

u 1348-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.:. avTandilma uTxra: „nu geSinia, es marTali ambavia; lxena mo-

gveca, mogvSorda yvela mZime Wiri, mze mogviaxlovda, ukuni aRar aris

CvenTvis bneli, borotebas sZlia sikeTem, misi (= sikeTis) arseboba

mudmivia!“

1357 indoeT mefe mxiaruli asmaTs rasme ubrZanebda;

erTmanerTsa exUeodes, sixaruli atirebda;

vardsa zeda yornis bolo namsa Txelsa apkurebda.

da kacsa RmerTi ar gaswiravs, Tumca kaci Seigebda.

u 1349-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: indoTa mefe (=tarieli) mxiaruli asmaTs raRacas eubneboda;

erTmaneTs exveodnen, sixaruli atirebda; vardze (= saxeze) yornis bo-

lo (= wamwamebi) Txel nams (=cremlebs) apkurebda. kacs RmerTi ar

gawiravs, Tu kaci Seignebs.

1358 RmerTsa misces didi madli, TqUes: „gUiyoo, raca sjobda;

awya vcaniT, uaressa piri TqUeni ar gabrWobda,

Page 98: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

98

indoT mefe mxiaruli ჴelganpyrobiT amas ჴmobda. da qUabs Sevides mxiarulni, asmaT rasme maspinZlobda.

u 1350-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

a. baramiZis winadadebiT a-s bolos daixura brWyalebi da daisva

wertili, b-is dasawyisSi gaixsna brWyalebi. proeqti am cvlilebiT

miRebul iqna.

s.S.: RmerTs didi madloba Seswires, Tqves: „rac ukeTesi iyo, is

gviyoo“. „axlaRa gavigeT, Tqveni (= avTandilis) piri cuds ar gada-

wyvetda“, indoTa mefe (= tarieli) mxiaruli xelgaSliT amas ambobda.

gamoqvabulSi Sevidnen mxiarulni, asmaTi maspinZlobda.

1980. 22. X

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-viZe, e. metreveli, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles strofebi: 1359-1363 (proeqti moamzada II jgufma).

1359 tariel etyUis: `avTandil, ismine sityUa asebi, giambob rasme ambavsa, moambed nu genasebi: me odes qUabni wauxUen, davHoce devTa dasebi,

da mas aqaT maTi aqa Zes saWurWle ZUirnafasebi. u 1351-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: a etyUis:

`avTandil, ismine (etyvis avTandils: `ismine), g wauxUen (wavuxven). proeqti miRebul iqna.

s. S.: tarieli eubneba: `avTandil, moismine aseTi sityvebi, giambob raRac ambavs, cud moambed nu CamTvli: me rodesac gamoqvabulebi wa-varTvi, davxoce devTa gundebi, mas Semdeg aq devs maTi Zvirfasi ganZi.

1360 me agre ara minaxavs, marT viTa ara mndomia;

modi da gavHsnaT, SevigneT, saWurWle Tu ra zomia~. eama, adges ornive, arca qUe asmaT mjdomia,

da dalewes kari ormoci, maTgan ar zeda omia. u 1352-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miReb-

ul iqna. s. S.: ramdenadac ar damWirvebia, amdenad me ar minaxavs; modi da

gavxsnaT, gavigoT, Tu raodenia ganZi~. gauxarda [avTandils], oriveni adgnen, arc asmaTi darCa mjdomare, dalewes ormoci kari, omi ar das-WirvebiaT.

1361 poves saWurWle usaxo, kUla unaxavi TUalisa,

mun idva riye TUalisa, Helwmidad ganaTalisa, Cndis margaliti, odeni burTisa saburTalisa;

da vinmca qmna ricxUi oqrosa, vervisgan danaTUalisa! u 1353 -Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-bel iqna.

Page 99: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

99

s. S.: ipoves umagaliTo ganZi, manamde TvaliT unaxavi, iq eyara wmindad gaTlili Tvlebis riye (grova), Canda saburTao burTis odeni margaliti; vin daTvlis [im] oqros, veravisgan daTvlils!

1362 igi saxli ormocive Sigan iyo gatenili.

poves erTi zaradxana, abjrisaTUis saxlad qmnili; mun abjari yovliferi asre idva, viTa mwnili, da Sigan erTi kidobani dabeWduli, argaHsnili. u 1354-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna. s. S.: is ormocive oTaxi gatenili iyo. zaradxana (= iaraRis saw-

yobi), iaraRis sacavad gakeTebuli; iq yovelgvari iaraRi ise ido, ro-gorc mwnili, Sig erTi dabeWdili (daluquli), gauxsneli kidobani.

1363 zeda ewera: `aqa Zes abjari sakUirvelio,

jaWU-muzaradi, almasi Hrmali basrisa, mWrelio; Tu qajni devTa Seebnen, iyos dRe igi Znelio!

da umisJamisod vinc gaxsnas, aris mefeTa mklvelio~. u 1355-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna. s. S.: zed ewera: `aq devs sakvirveli iaraRio, jaWvis perangi da

muzaradi, basris almasi, mWreli xmalio; Tu qajebi devebs SeebrZole-bian, is dRe iqneba mZimeo! im dromde vinc gaxsnis, mefis mkvleli iqnebao.~ 1980. 29. X

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, s. caiS-vili.

ganixiles strofebi: 1364-1366 (proeqti moamzada II jgufma); 1367-1369 (proeqti moamzada III jgufma).

1364 kidobani gaHsnes, poves mun abjari sami tani,

rasaca viT Seimosen meomarni samni ymani: jaWUi,Hჴrmali, muzradi, sabarkuli maTi gvani, _ da zurmuxtisa budebiTa iyvnes viTa luskumani. u 1356-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: b viT (vin), g

gvani (mgvani). g. kartozia: mgvani konieqturaa: xelnawerebSi yvelgan umano

formaa. gvan- fuZe gvaqvs agreTve gigvane (1592) zmnaSic. amitom aRvad-gineT adrindeli gamocemebis wakiTxva.

s. caiSvili: sabac gvan-s icnobs da ara mgvan-s. daadgines: miRebul iqnes proeqtis wakiTxva. s. S.: kidobani gaxsnes, iq naxes sami xeli abjari, rasac ki ais-

xams sami meomari moyme: jaWvis perangi, xmali, muzaradi, maTi Sesafe-risi sabarkuli, _ zermuxtis budeebiT skivrebiviT iyo (= ido).

Page 100: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

100

1365 TiToman TiTo CaicUes, Tavis Tavs gamoscdidian,

jaWU-muzaradsa abjari marT vera ver mohkidian;

ჴrmali rkinasa mohkrian, viT bambis mkedsa sWridian, da maT uRirs yovlad qUeyanad, SevatyUe, ar gahyidian. u 1357-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: a TiToman Ti-

To (TviToman TviTo), b jaWU-muzaradsa abjari (jaWv-muzaradsa, ab-jarsa). proeqti miRebul iqna.

s. S.: TiTom TiTo [xeli] Caicva, TavianT Tavs cdidnen, jaWvs pe-rangsa da muzaradze veraviTar iaraRs pirs ver akidebinebdnen (e. i. ver aWrevinebdnen, ver gaaWrevines); xmals rkinas [rom] dahkravdnen, Wridnen, rogorc bambis Zafs, maT mTel qveynad uRirT [es iaraRi], Sevatyve, rom ar gayidian.

1366 TqUes: `ese niSnad gUeyofis, varTo kargiTa bediTa;

RmerTman mogUxedna TUaliTa, zegardmoT monaxediTa~. aiRes igi abjari Tavis-Tavisa qediTa, da TiTo maT, erTi fridonis saZRUnoblad Sekres RUediTa. u 1358-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d TiTo (TviTo). c. kikviZis winadadebiT, zegardmoT Seicvala zegardmo formiT.

proeqti am cvlilebiT miRebul iqna. s. S.: Tqves: `es sakmarisia niSnad, kargi bedisani varT, RmerTma

gadmogvxeda zemodan gadmomzirali TvaliTo~. is iaraRi aiRes TavTa-vianTi qediT (e.i. mxarze gadaikides), TiTo maT [aiRes], erTi [ki] fri-donisTvis saCuqrad Sekres RvediT.

1367 oqroc rame waitanes, margaliti Raribebi;

gamovides, gamobeWdes ormocive saWurWlebi. avTandil TqUa: `amas iqiT davamagro Hrmalsa nebi, da amas Rame arsad waval, ra gaTendes, ar davdgebi~. u 1359-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna. s. S.: iSviaTi margalitebi da cotaodeni oqroc Tan waiRes; gamo-

vidnen, dabeWdes ormocive saganZuri. avTandilma Tqva: amis Semdeg xmals movkideb xels (xmals xels ar gauSveb), amaRam arsad waval, rom gaTendeba, ar davyondebi~.

1367,1 aqa, mxatvaro, daxate ZmaT umtkicesni Zmobilni,

igi mijnurni mnaTobTa, sxUaTa vervisgan swrobilni, ornive gmirni moymeni, mamacobisa cnobilni; da ra qajeTs mivlen, gasinjoT omi laxUarTa sobilni. x 1565-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: a ZmaT (Zmad), b

sxUaTa (sxvisa), d gasinjoT (gasinjeT). redaqciis wevrebs sarwmunod miaCniaT literaturaSi warmodge-nili argumentebi strofis CanarTobis Taobaze. s. caiSvilma, kerZod, aRniSna, rom enobrivad gaumarTavia mamacobisa cnobilni, Tanac cno-bili gviandeli mniSvnelobiT aris naxmari.

Page 101: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

101

meoTxe taepSi daisva mZime: gasinjoT omi, laxUarTa sobilni, fra-zis Sinaarsi ase iqna gagebuli: naxavT oms da laxvriT gangmirulebs.

proeqti am cvlilebiT miRebul iqna. s. S.: aq, mxatvaro, daxate Zmebze ufro mtkice Zmobilebi, mnaTobTa

mijnurebi, sxvisagan veravisgan najobni, orive gmiri moyme, vaJkacobiT cnobilni; qajeTSi rom mivlen, naxavT oms da laxvriT daWrilebs.

1368 ra gaTenda, gaemarTnes, waitanes asmaT Tana,

nuradinis qUeyanamdis SeisUian maT ukana; mun vaWarman oqros fasad cxeni misca, ar uZRUana; da avTandil kma yolauzad, sxUamca vinRa waitana! u 1360-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna. s. S.: rom gaTenda, wavidnen, asmaTi Tan waiyvanes, nuradinis qveynam-

de [cxenze] ukan Semoisves; iq vaWarma cxeni misca oqros fasad, ki ar aCuqa; avTndili kmara megzurad, sxvas viRas waiyvans [tarieli]!

1369 iares da zeda SehHdes nuradinis mejogeTa;

jogi naxes, moewona, fridonisTUis eageTa. mun avTandils indo etyUis; `gaqnev kargTa siSmageTa, da modi, fridons velaRobneT, jogsa missa movadgeTa! u 1361-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: a SehHdes

(Sexdes). proeqti miRebul iqna. s. S.: iares da zed miadgnen nuradinis mejogeebs; jogi naxes, mo-

ewonaT, fridonis Sesaferisad miiCnies. aq avTandils indo (= tari-eli) eubneba: `karg siSmages Cagadenineb, modi, fridons gavexumroT, mis jogs [wasarTmevad] daverioT!~

1980. 5. XI

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, c. kikviZe, e. met-

reveli, s. caiSvili.

ganixiles strofebi: 1369,1 _ 1375 (proeqti moamzada III jgufma).

1369,1 miuHdes, jogi wausxes, dalewes Cixi da Roba,

ig uyUes Seutyobelad maT laRTa kargi laRoba:

fridon gafrTxilda saomrad, magram tariel daRoba.

da samTav Svenoda sicili da tkbili amxanagoba.

strofi mxolod A5-Sia, dabeWdilia wignSi: s. yubaneiSvili, vef-

xisyaosnis xelnawerTa strofuli Sedgeniloba, 1959, gv. 327. iq dabeW-

dil teqstTan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: mesame taepis

bolos wertil-mZimis nacvlad wertilia. proeqti miRebul iqna.

s. S.: miscvivdnen, jogi waasxes, dalewes Cixi da Robe, es ixumres

gaxarebulebma (fridonisTvis) moulodnelad; fridoni saomrad moem-

Page 102: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

102

zada, magram tarieli gadaeRoba. samives Svenoda sicili da tkbili

amxanagoba.

1370 jogi wauRoT, mosrulni vesmiT jogisa waRebad,

gamoemarTvis saomrad, velTa sisxliTa daRebad,

anazdad gUicnobs, gakrTebis, gulsa Selamis daRebad, _

da amoa kargi laRoba, laRsa Se-ve-iqs laRebad~.

u 1362-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a wauRoT (wavuRoT), d

Se-ve-iqs (Se-ve-iqms). proeqti miRebul iqna. 1980. 19. XI-is sxdomaze

anazdad Seicvala anazdaT formiT (Sdr. 10763).

s. S.: jogi wavarTvaT, egoneba, rom jogis wasarTmevad movediT,

gamoemarTeba saomrad, velebis sisxliT SesaRebad, anazdeulad gvic-

nobs, Secbeba, Seecdeba gulis dawynarebas, _ saamoa kargi xumroba,

mxiaruls kidev ufro gaamxiarulebs~.

1371 dauwyes pyroba taiWTa fridonis ukeTesebsa.

mun mejogeTa fanosi Seeqmna, ekra kUesebsa; uyivles: `vin xarT, moymeno, vin iqT saqmesa zesebsa?

da jogi misia, vin mtersa hkravs ჴrmalsa, ar akUnesebsa~. u 1363-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: g iqT (iqmT).

proeqti miRebul iqna.

s. S.: dauwyes fridonis saukeTeso cxenebs daWera. iq mejogeebma

aanTes saniSno cecxli, kvesebs gahkres; SeuZaxes: `vin xarT, moymeno,

vin CadixarT Tqvens SeZlebaze aRmatebul (Tavxedur) saqmes? jogi

misia, vinc mters xmals hkravs [mosaklavad] da ar akvnesebs (kvnesas

ar daaclis)~.

1372 maT mSUildebi daiwUades, mejogeTa gaekidnes.

mejogeni miizaxdes, Hmani maTni gaadidnes:

`gUiSUeleTo, gUiSUeleTo, mekobreTa amogUwyUidnes!~ da Hma Seiqmna, Seiyarnes, fridons hkadres, ar daridnes.

u 1364-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: maT mSvildebi moimarjves, mejogeebs gaekidnen. mejogeebi yi-

JiniT garbodnen, yvirils umates: `gviSveleT, gviSveleT, mekobreebma

amogvwyviteso!~ atyda xmauri, mogrovdnen, fridons moaxsenes, ar dae-

ridnen.

1373 Seekmaza fridon, Sejda, Sekazmuli gamovida.

Hma Seiqmna, Seiyarnes, razmi velTa dahfarvida.

igi mzeni moegebnes, vis zamTari ver dazvrida;

Page 103: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

103

da daexura zaradebi, pirsa maTsa ufarvida.

u 1365-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: fridoni moemzada, Sejda [cxenze], aRWurvili gamovida. atyda

xmauri, mogrovdnen, razmi mindvrebs faravda. moegebnen is mzeebi (=

tarieli da avTandili), romlebsac zamTari ver daazrobda (= tanjva

ver daaZabunebda); CamoexuraT jaWvis badeebi, maT pirs ufaravda.

1374 ra tariel fridon icna, TqUa: `vnaxeo vinca mina~. muzaradi moixada, gaiRimna, gaicina;

fridons uTxra: `rasa lami, CUeni moslva ras gewyina?

da purad avi maspinZeli mogUegebvi omad wina!~ u 1366-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: tarielma rom fridoni icno, Tqva: `vnaxe, vinc mindao~. muza-

radi moixada, gaiRima, gaicina; fridons uTxra: `rasa lamob (ras Ca-

di), Cveni moslva rad gewyina? purad cudi maspinZeli win saomrad

gvegebebi!~

1375 fridon ficxla gardaiWra, davarda da TayUanisca,

iginica gardauHdes, moexUivnes, akocisca. fridon RmerTsa HelapyrobiT usazomo madli misca; da didebulni akocebdes, icnobdian igi visca. u 1367-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: a TayUanisca

(Tayvanis-sca). proeqti miRebul iqna.

s. S.: fridoni swrafad gadmoiWra [cxenidan], davarda [miwaze] da

Tayvani sca, _ isinic Camouxdnen [cxenidan], moexvivnen, akoces kidec.

fridonma xelapyrobiT RmerTs uzomo madli Seswira; didebulebi,

visac isini icnobdnen, kocnidnen.

1980. 12. XI

sxdomas daeswrnen: i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kikviZe, s. cai-

Svili.

ganixiles strofebi: 1376-1378 (proeqti moamzada III jgufma).

1376 fridon uTxra: `rasa sdegiT? mogelodi uwinare,

me mza varo, samsaxuri TqUeni ramca davizare!~ hgvanda, Tumca Seyril iyvnes orni mzeni, erTi mTUare, da erTmanerTi daaSUenes, gaemarTnes, iqces gare.

Page 104: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

104

u 1368-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: fridonma uTxra: `rad dayovndiT? ufro adre mogelodiT,

me mzad var, TqvenTvis ra samsaxurs davizarebo!~ [imas] hgavda, rom

[erTad] Seyriliyvnen ori mze da erTi mTvare, erTmaneTi daamSvenes,

gaemarTnen, gabrundnen [fridonis sasaxlisaken].

1377 fridonis saxlsa gardaHdes ornive, turfad gebulsa.

axlos daisUams avTandils, missa ZmadSeficebulsa;

tariel dajda sajdomsa, oqsinogardagebulsa;

da maT uZRUnes igi abjari fridons, Wabukad qebulsa.

u 1369-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. redaqciam strof-

Si taepebi ase gadaanacvla: agbd. proeqti am cvlilebiT miRebul iqna.

s. S.: fridonis saucxood naSen saxlSi Camoxdnen oriveni. tarie-

li dajda oqsinogadafarebul taxtze; axlos daisva avTandili, Tavi-

si Zmadnafici; maT miuZRvnes is abjari fridons, vaJkacad qebuls.

1378 uTxres: `jerT Jamad ara gUaqUs sxUa SenTUis armaRania, magra turfani mravalni qUe same gUisxen sxUania~.

man dasdva piri miwasa, ar daiyovna xania: da `CemTUis amisi boZeba ars TqUeni Sesagvania~.

u 1370-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: uTxres: `jerxnobiT sxva ZRveni SenTvis ara gvaqvs, magram

mravali sxva Zvirfaseuloba sxvagan gvaqvs~. man miwas piri daado

(Tayvani sca), ar daayovna: `CemTvis amis (= abjris) boZeba Tqveni Sesa-

feria (es ZRveni Tqveni Sesaferisia).

1980. 19. XI

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles strofebi: 1379-1384 (proeqti moamzada II jgufma).

1379 gamoisUenes mas RamiT fridonis maspinZlobiTa;

abanos banna, aavsna Sesamoslisa ZRUnobiTa, damosna turfa-turfiTa, erTmanerTisa mjobiTa,

da TUal-margaliti Raribi uZRUna oqrosa gobiTa.

u 1371-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

Page 105: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

105

s. S.: im RamiT moisvenes fridonis maspinZlobiT; abanoSi abana

[isini], mravlad uZRvna samoseli, Semosa saucxoo, erTmaneTis mjobi

[samosiT], uZRvna iSviaTi Tval-margaliti oqros gobiT.

1380 uTxra, Tu: `ese sityUaa avisa maspinZelisa,

hgavs, momwyenodes stumroba TqUen brZnisa viTa xelisa,

magra aw yovna ar varga, wavla sjobs gzisa grZelisa,

da Tu qajni mogUeswrebian, saeWUi ars siZnelisa.

u 1372-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: uTxra: `es cudi maspinZlis sityvaa, TiTqos momwyenodes

Tqveni, brZenTa, stumroba, ise rogorc Smagebisa, magram axla dayovne-

ba ar varga, grZeli gzis gavla [droulad] sjobs, qajebma rom mogvas-

wron, [omi] gaZneldeba (safiqrebelia siZnele).

1380,1 kUlav fridon etyUis: `rac gwaddes, Cemzeda nu gaqUsU ridia,

es Tavi Cemi TqUenisa ferHisa gza da Hidia, oqro da lari aiReT, orniv salaros midia;

da eseca brZaneT, laSqari cota gvinda Tu didia?~.

x 15771-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: a etyUis (hkad-ra), gwaddes (gindes), Cemzeda (Cemgan Tqven), gaqUs (gaqvT), g oqro da

lari (Tval-margaliti), oriv (orniv), d cota (mcire). proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: fridonma kvlav uTxra [maT]: `rac gwaddeT, nurafers mome-

ridebiT (miTxariT); es Cemi Tavi Tqveni fexis gza da xidia; oqro da

lari aiReT, orive salaroSi midevs; esec brZaneT, mcire gvinda

laSqari Tu didi?~.

1381 didTa ras vaqnevT laSqarTa? kargni gUindan da cotani; samasi kaci gUeyofis, wavideT marT meotani;

CUen qajeTs qajTa saomrad davagneT HrmalTa kotani,

da mas adre vhpovebT, visica mogUklavs alvisa, mo-, tani.

u 1373-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: didZal jars ras vaqnevT? (= didi laSqari rad gvinda?)

kargi gvinda da cota; samasi kaci gveyofa, [swrafad] wavideT, rogorc

marTlac gaqceulni; qajeTSi qajebTan saomrad xmlebs davagoT

kotebi (= movamzadoT xmlebi), male vpovebT mas (nestans), visi alvis

tanic gvklavs.

Page 106: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

106

1382 qajeTs erTxel kUlac yofilvar, naxavT, TqUenca gemagrebis;

yovlgniT kldea, gareSemo mteri vera moadgebis;

Tu idumal ar SeuvalT, cxadad Sebma ar egebis,

da miT laSqari arad gUinda, razmi malviT ver mogUyvebis~. u 1374-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: qajeTSi (qajeTis cixesimagreSi) erTxel adrec vyofilvar,

naxavT, Tqvenc magrad miiCnevT; yoveli mxridan kldea, mteri garSemo

versaiT miudgeba; Tu malulad ar SevalT, aSkarad SebrZoleba ar

egebis (SeuZlebelia), amitom [didi] laSqari arafrad gvinda, razmi

malulad ver gamogvyveba~.

1383 iginica daemowmnes ama missa naubarsa.

mun daagdes qali asmaT, fridon miscems saCuqarsa.

TUiT samassa cxenosansa waitandes, gmirTa darsa.

da bolod RmerTi gaumarjUebs yovlsa, pirvel Senazarsa.

u 1375-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: isinic daeTanxmnen mis am naTqvams. iq (fridonisas) datoves

asmaTi, fridoni saCuqars aZlevs. TviTon gmirTa dari (toli) sam-asi

kargi meomari waiyvanes. RmerTi Tavidan datanjuls bolos yvelas

gaamarjvebinebs.

1384 zRUa gaiares samTave erTgan Zmad SeficebulTa;

fridon gza icis, iares dRisiT da RamiT rebulTa.

fridon TqUa: `vaxlavT areTa CUen, qajeTs miaxlebulTa,

da aqaTgan RamiT vla gUinda miT aras gamJRavnebulTa~.

u 1376-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b iares dRisiT (iares,

dRisiT). proeqti moRebul iqna.

s. S.: erTad gaiara zRva samive ZmadSeficulma; fridonma gza icis,

iares dRisiT da RamiT (iares dRisiT da RamiT mosiaruleebma). fri-

donma Tqva: `qajeTTan axlos vimyofebiT (axlo varT qajeTTan axlo-

mdebare adgilebTan), aqedan Rame unda viaroT, rom ar gavmJRavndeT~.

1980. 26. XI

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles strofebi: 1385 _ 1390 (proeqti moamzada II jgufma).

Page 107: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

107

1385 ama fridonis TaTbirsa samnive erTgan zmidian:

ra gauTendis, dadgian da RamiT ficxla vlidian;

mivides, aCnda qalaqi, mcvelTa ver dasTUalvidian,

da gare klde iyo, guSagTa Hma jarviT gaadidian.

u 1377-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: b ficxla

(ficxlad). proeqti miRebul uqna.

s. S.: fridonis am rCevas samiveni erTad asrulebdnen: rom

gauTendebodaT, gaCerdebodnen, RamiT [ki] swrafad midiodnen; mividnen,

gamoCnda qalaqi, imdeni mcveli iyo, ver daiTvlidi (mcvelebs ver

Tvlidnen), gareT klde iyo, guSagebi xmamaRla iZaxdnen.

1385,1 yovlgniT mgrgUali, Seuvali, arsiT iyo yola piri;

samTa karTa cxra aTasi zeda scvida moyme gmiri;

Sua cixe amarTuli, klde kekluci, ar duxWiri,

da gUirabiTa Sesavali, aHUretili, viTa stUiri.

x 1584-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: a mgrgUali

(mrgvali), d Sesavali, aHUretili (Sesavali axvretili).

redaqciis wevrebma imsjeles strofis namdviloba-CanarTobis

Taobaze.

c. kikviZem aRniSna, rom strofs icnobs yvela dauzianebeli xel-

naweri, amasTan, Sinaarsobrivad da enobrivadac gamarTulia. vaxtangis

gamocemaSi misi ar arseboba sakmarisi argumenti ar aris strofis Can-

arTad CasaTvlelad.

a. baramiZes strofi CanarTad miaCnia. misi azriT, aq saqme gvaqvs

interpolatorisaTvis damaxasiaTebel ganmeorebasa da detalizacias-

Tan. qajeTis cixis aRwera, mcvelTa raodenobis aRniSvna adre naTqva-

mis gameorebaa. strofi enobrivad gaumarTavia. uadgilod aris naxmari

sityvebi: piri, kekluci, duxWiri, aHUretili, stUiri. s. caiSvilic fiqrobs, rom strofSi interpolatori ubralod ime-

orebs adre naTqvams. Sdr. `samTa karTa cxra aTasi zeda scvida moyme

gmiri~ da `gUirabis karsa niadag moyme scavs ar pirnasebi,…qalaqis

karTa samTave _ samaTas-samaTasebi~ (12381,3).

g. kartozias azriT, esa da momdevno strofi erTmaneTTan mWidro

kavSirSia. Tu momdeevno strofSi gvirabis mcvelTa ricxvis aRniSvnas

ar CavTvliT interpolatoris naxelavad, aseve unda moviqceT qalaqis

karTa mcvelebis ricxvis aRniSvnis SemTxvevaSic. enobrivadac savse-

biT gamarTuli strofia.

i. gigineiSvilic mxars uWers strofis namdvilobas da aRniSnavs,

rom strofSi yvelaferi rigzea enobrivi TvalsazrisiT. kekluci, ker-

Page 108: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

108

Zod, savsebiT bunebrivia am konteqstSi. aseve gasagebia duxWiri, piri

da sxv.

c. kikviZes miaCnia, rom kldekekluci cixis msazRvreli sityvaa da

amitom Serwymulad unda daiweros.

strofi CanarTad miaCniaT a. baramiZes, s. caiSvils, S. ZiZigurs; Zi-

riTadad _ gigineiSvils, g. kartozias, c. kikviZes. mogvianebiT stro-

fis CanarToba gaiziara e. metrevelmac.

s. S.: yoveli mxridan mrgvali, Seuvali [iyo qalaqi], sruliad ar-

saidan iyo Sesasvleli, sam kars cxra aTasi gmiri moyme icavda, SuaSi

cixe [iyo] amarTuli, mSvenieri, ara uSno klde, gvirabiT Sesasvleli,

axvretili, rogorc stviri.

1386 gUirabis karsa Wabuki aTi aTasi mcvelia.

maT lomTa naxes qalaqi, mTUare dgas mun naTelia;

TqUes: `viTaTbiroT, viTa vqmnaT, aw gamorCeva Znelia;

da asi aTassa ajobebs, Tu gamorCeviT mqmnelia~.

u 1378-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

i. gigineiSvili: meoTxe taepSi ufro sworia wakiTxva _ `erTi

aTassa ajobebs~. asea A3-Si. sxva nusxebSi erTi an aTad aris gadakeTe-

buli, an asad. yovel SemTxvevaSi, Tu erTi ar iqna miRebuli, me mxars

davuWer aTs.

c. kikviZe ass meoreul wakiTxvad Tvlis da marTebulad miaCnia

aTi.

daadgines: darCes proeqtis wakiTxva _`asi aTassa ajobebs~ (wi-

naaRmdegi _ i. gigineiSvili da c. kikviZe).

s. S.: gvirabis karze aTi aTasi raindia mcveli. im lomebma (= ta-

rielma, avTandilma, fridonma) naxes qalaqi, naTeli mTvare idga;

Tqves: `viTaTbiroT, rogor moviqceT, axla SerCeva Znelia; asi aTass

ajobebs, Tu umjobes [xerxs] gamonaxavs.~

1387 fridon TqUa: `vityUi sityUasa, veWU, Cemi ar damcdaria; CUen cotani varT, qalaqi didTagan saomaria;

pirispir omi ar ZalgUic, ar Jami sakUexaria, da aTas wel versiT SeuvalT, Tu zed dagUiHSan karia.

u 1379-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: fridonma Tqva: `sityvas vityvi, vfiqrob, Cemi [naTqvami] mcda-

ri ar aris: Cven cotani varT, qalaqs didi laSqari unda eomos (qa-

laqs didi laSqari Tu SeebrZoleba); pirispir brZola ar SegviZlia,

kvexnis dro ar aris, aTas wels versaidan SevuvalT [qalaqSi], Tu

kars dagvixSaven.

Page 109: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

109

1388 Cemsa simcrosa gamzrdelni samuSaiTod mzrdidian,

maswavlnes maTni saqmeni, maxltunvebdian, mwUrTidian;

asre gavidi sabelsa, rom Tvali ver momkidian,

da vinca mWUretdian ymawUilni, igica inatridian.

u 1380-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: Cems bavSobaSi gamzrdelebi muSaiTobas maswavlidnen, maswav-

les maT (muSaiTebis) saqmeebi, maxtunebdnen, mwvrTnidnen; ise gavidodi

xolme Tokze, rom Tvals ver momkravdnen, vinc miWvretdnen ymawvile-

bi, Semomnatrodnen.

1389 aw vinca viciT ukeTe Setyorca sagdebelisa,

man erTsa burjsa gardvagdoT wUeri sablisa grZelisa,

mas zeda gavla asre miCns, viTa garbena velisa,

da TqUen Wirad giyo SiganTa povna kacisa mrTelisa.

u 1381-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlileba: g miCns (miCs).

proeqti miRebul iqna.

s. S.: axla vinc ukeTesad viciT qamandis tyorcna, erT-erT burj-

ze gadavacvaT grZeli Tokis wveri, masze (Tokze) gavla ise mimaCnia,

rogorc velis garbena, Tqven saZnelod gagixdiT SigniT myofTa So-

ris mrTeli (cocxali) kacis povnas.

1980. 3. XII

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles strofebi: 1390 (proeqti moamzada II jgufma); 1391-1393

(proeqti moamzada III jgufma).

1390 abjriTa gavla arad miCns Wirad, gatana farisa;

Sigan Cavlxtebi kiskasad, vecemi msgavsad qarisa,

laSqarTa davHoc, gavaxUam, naxoT gaReba karisa!

da TqUenca mun modiT, sadaca gesmas zriali zarisa~.

u 1382-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlileba: a miCns (miCs).

a. baramiZem aRniSna, rom pirveli taepi rig xelnawerSi gansxva-

vebulad ikiTxeba: `abjriTa gaval, arad miCns Wirad gatana farisa~.

redaqciis wevrebma mxari dauWires proeqtis wakiTxvas. proeqti

ucvlelad iqna miRebuli.

Page 110: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

110

s. S.: abjriT gavla da faris gatana araviTar siZneled ar mi-

maCnia; Sig (= qalaqSi) Cavxtebi mardad, qariviT vecemi maT, laSqars

davxocav, kars gavaReb, naxavT mis gaRebas! Tqvenc iq modiT, sadac Se-

mogesmebaT Tavzardamcemi xmauri~.

1391 avTandil uTxra: `he, fridon, moyUasni ver giCivian: lomTa mklavTagan imedi gaqUs, ara wylulni gtkivian;

sTaTbirob Znelsa TaTbirsa, mterTa ivaglax-ivian,

da magra Tu gesmis, guSagni ra axlo-axlo yivian!

u 1383-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: a he, fridon

(he fridon).

i. gigineiSvili: meoTxe taepSi umjobesia zogi xelnaweris vari-

anti _ axlo-axlos. gaorkecebul kompozitSi pirvel nawilze brunvis

niSnis (-s) daurTveloba savsebiT gasagebia.

g. kartozia: axlo zmnizeda damoukideblad `vefxistyaosanSi~,

marTalia, ara gvaqvs (axlos forma ixmareba), magram igi ukve Zvel

qarTulSi gvaqvs. amdenad axlo-axlo savsebiT dasaSvebi formaa

rusTvelTan.

c. kikviZe: axlo-axlos SesaZlebeli formaa, magram ar Cans

safuZ-veli axlo-axlo-s dawunebisa.

daadgines: darCes wakiTxva _ axlo-axlo. proeqti ucvlelad

iqna miRebuli.

s. S.: avTandilma uTxra: he, fridon, maxlobelni ver giCivian: lo-

mi (Zlieri) mklavebis imedi gaqvs, Wrilobebi ar gtkiva; [mowinaaR-

mdegisaTvis] saZnelo rCevas iZlevi, mtrebi ivaglaxeben da `vais~

ityvian, magram Tu gesmis, guSagebi ra axlo-axlo xmianoben!

1392 ra gaxUidode, guSagTa esmis abjrisa Cxereba,

gigrZnoben, Toksa mohkUeTen, amisi Hams dajereba;

wagiHdes cudad yUelai, dagrCes cudiRa fereba,

da ege TaTbiri ar varga, sxUaebr vqmnaT Tavis tereba.

u 1384-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: [Tokze] rom daiwyeb gasvlas, guSagebi gaigoneben abjris Cxa-

runs, gagigeben, Toks gadaWrian, es unda daijero; yvelaferi amaod Ca-

givlis, SegrCeba amao mcdeloba, eg rCeva ar varga, sxvagvarad vupat-

ronoT Tavs (sxva ram movimoqmedoT).

1393 sjobs, dadegiT damalulni TqUen adgilsa idumalsa,

isi kacni ar iWirven mgzavrsa, qalaqs Semavalsa,

savaWroTa Sevekazmvi, viq saqmesa samuxTalsa,

Page 111: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

111

da erTsa jorsa gardavhkideb muzaradsa, jaWUsa, Hrmalsa.

u 1385-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: g viq (viqm), sa-

muxTalsa (me muxTalsa). proeqti miRebul iqna.

mTavari redaqciis wevrebi iziareben i. gigineiSvilis Tvalsaz-

riss `samuxTalsa~ formis pirvandelobis Sesaxeb (ix. misi `gamokvle-

vebi~, I Tb., 1975, gv. 313-316).

s. S.: jobia, Tqven gaCerdiT farul adgilas damaluli, isini ar

akaveben qalaqSi Semaval mgzavrebs, savaWro [tansacmliT] movikazmebi,

muxanaTur saqmes Caviden, erT jors gadavkideb muzarads, jaWvis pe-

rangsa da xmals.

1980. 10. XII

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, s. caiSvili.

ganixiles strofebi: 1394-1397,2 (proeqti moamzada III jgufma).

1394 samTave Seslva ar varga, Tu gUigrZnan, ars saTuebi;

me marto Seval vaWrulad da kargad Sevetyuebi,

malviT CavicUam abjarsa, gavCndebi, gavecruebi,

da RmerTman qmnas, uxUad vadino SigniT sisxlisa ruebi!

u 1386-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

i. gigineiSvili: meoTxe taepSi SigniT unda Seicvalos SiganT (=

SigniT myofebis) formiT (Sdr. A3-is wakiTxva: vadino [Si]ganTa sisxl-

Ta ruebi). momdevno strofis sawyisi sityvis amosavali SiganTa forma

analogiurad aris Secvlili SigniTa / SigniT formebiT mTel rig

xelnawersa da gamocemaSi.

mTavari redaqciis sxva wevrebi winaaRmdegi arian konieqturisa.

proeqti ucvlelad iqna miRebuli.

s. S.: samives [erTad] Sesvla ar varga, Tu gagvigeben, saTuoa (sa-

eWvo gaxdeba Cveni saqme), me marto Seval rogorc vaWari da Tavs kar-

gad Sevatyueb, malulad Cavicvam abjars, gamovCndebi, gavacrueb [maT],

RmerTman qnas, SigniT uxvad vadino sisxlis ruebi!

1395 SiganTa mcvelTa movicli me unaxavad Wirisad,

TqUen gareT karTa eceniT yovelni msgavsad gmirisad;

kliteTa davlew, gavaxUam, damidgams ver qvitkiri sad. da Tu ra sxUa sjobdes, TqUen brZaneT, var mrCevlad am

pirisad~.

Page 112: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

112

u 1387-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: SigniTa (SigniT myof) mcvelebs gauWirveblad movicileb,

Tqven yvelani gareT karebs eciT gmirulad; saketebs davlewav, gava-

Reb, versad veraviTari qvitkiri ver gamiZlebs. Tu sxva [xerxi] sjo-

bia, Tqven TqviT, [me] am saqmis mrCeveli var~.

1396 tariel uTxra: `me TqUeni vcan gmirTa meti gmiroba, TqUensa Zal-gulsa TqUenive hgavs TaTbiroba, piroba;

vici, gwads omi ficxeli, ar cudi HrmalTa Riroba,

da kacimca maSin TqUen gaxlavs, ra omman qmnas gaWiroba.

u 1388-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: tarielma uTxra: `me gavige Tqeni gmirTa umetesi gmiroba,

Tqvens Zalasa da guladobas Sehferis Tqvenive TaTbiri, rCeva; vici,

ficxeli omi gwadiaT, xmlebis ara amao moRereba, kaci maSin unda

iyos TqvenTan, omi rom gaZneldeba.

1397 magra iyveniT CemTUisca saqmisa rasme rCeviTa:

Hma esmas Cemsa xelmqmnelsa, zeda gardmodges mze viTa,

TqUen gqondes omi ficxeli, uomrad mnaxos me viTa?

da ese me damsUris, nu ubnobT sityUiTa TqUen saTneviTa.

u 1389-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: magram CemTvisac raime saqme gamoarCieT: Cems gamSmagebels

(= nestans) [brZolis] xma Semoesmas, zevidan mzesaviT gadmodges, Tqven

[ki] ficxeli omi gqondeT, me rogor mnaxos uomrad? es me Semarcxvens,

saamebel sityvebs nu meubnebiT.

1397,1 ros viyveniT orniv SvebiT, gvqondis lxini

uklebelad,

misTvis vlewen samefoni da avwyviten mxecni velad;

awe Tvis win saomarsa viT vyo Tavi ukumvlelad,

da ar vaCveno, viT vyofilvar anu axla, an pirvelad.

aris mxolod erT, XIX s-is (H 783) nusxaSi. x 15961-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: strofis

bolos brWyalebi moSlilia. proeqti miRebul iqna.

s. S.: roca orive gancxromiT viyaviT, lxini moukleblad gvqon-

da, misTvis davlewe samefoebi da amovwyvite mxecebi velze; axla Cemi

saomris winaSe rogor davixio ukan, rogor ar vaCveno, rogori viyavi

uwin, an rogori var axla.

Page 113: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

113

1397,2 ara mnaxos TqvenTan omsa, uku viyo damaluli,

ar ityvis, Tu: «TviT ra qmnila igi pirvel moqaduli?»

ama dResa ver veCveno, maS, sad mnaxos oms Sesuli?

da gamigoneT, nuTu sjobdes sityva awe Cemgan Tqmuli.

aris mxolod H 783 nusxaSi.

x 15962 -Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: b dasmulia

kuTxovani brWyalebi, taepis bolos wertil-mZimis nacvlad dasmulia

kiTxvis niSani. proeqti miRebul iqna.

s. S.: ar daminaxos TqvenTan erTad omSi, ukan viyo damaluli, ar

ityvis: `is TviTon sad aris, Tavidan rom imuqreboda?~ am dRes Tu ver

veCveno, maS sad mnaxos omSi? gamigoneT, egebis axla Cemgan naTqvami

sityva sjobdes.

1980. 17. XII

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, c. kikviZe, s. caiS-

vili, S. ZiZiguri.

ganixiles strofebi: 1398-1402 (proeqti moamzada III jgufma).

1398 maga TaTbirsa ese sjobs, vqmnaT Cemi monaHsenebi: gaviyoT kaci as-asi, ra Rame Cndes naTenebi,

samTave samgniT mivmarToT, ficxla davsxlitoT cxenebi;

da mogUegebvian, vemcrobiT, CUen Hrmalsa mivsceT mZle nebi.

u 1390-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: g ficxla

(ficxlad).

i. gigineiSvili: mesame taepSi erTaderTi marTebuli wakiTxvaa

`davwkipoT cxenebi~, rac xelnawerTa garkveul jgufs Semounaxavs.

davsxlitoT Sinaarsobrivad ar udgeba am adgils. dasxleta uneburi

moqmedebaa da aq Seuferebelia. davwkipoT (= davwkeploT, davamaTra-

xoT) ki konteqsts kargad udgeba.

proeqtis avtorebsa da redaqciis sxva wevrebs miaCniaT, rom

`ficxla davsxlitoT cxenebi~ evfoniurad ukeTesi wakiTxvaa.

proeqti miRebul iqna ucvlelad (winaaRmdegi _ i. gigineiSvili).

s. S.: mag rCevas es sjobs, SevasruloT Cemi naTqvami: gaviyoT asi-

asi kaci, rogorc ki Rame miiwureba (gamTeniisas), samivem sami mxridan

mivmarToT, swrafad movwyvitoT (davZraT) cxenebi; mogvegebebian,

mcirericxovnad moveCvenebiT, Cven xmlebs vwvdeT Zlieri xeliT.

1398,1 vinca Seuswras, hfaravsmca mas RrmTisa safarvelia!

Page 114: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

114

kari davlewneT, davHocneT yovelni karTa mcvelia;

samTave iqiT mivmarToT, maSin aRara Znelia,

da Zleva man mogUces, romeli saTqmelad sazarelia.

x 1598-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b davlewneT (dalew-

nes), davHocneT (daxocnes), yovelni (yoveli), d saTqmelad (saTqmlad-

ca). proeqti miRebul iqna.

s. S.: vinc Seuswrebs [cixeSi], RvTis safarveli faravdes mas! kar-

ebi davlewoT, davxocoT yvela karTa mcveli; samivem iqiT mivmarToT,

maSin aRaraa Zneli, gamarjveba man mogvces, romelic saTqmelad saza-

relia (sakrZalavia).

1399 ficxla SevebneT, SevsjarneT, ver mogUaswreben karebsa, samTagan erTi SeuvalT, sxUa gareT vscemdeT garebsa,

man erTman SigniT Siganni mivscneT sisxlisa RUarebsa, da H Heli kUla vhHadoT abjarsa, mas CUengan mZled naHmarebsa~.

u 1391-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: d vhHadoT

(vxadoT). proeqti miRebul iqna.

s. S.: swrafad SevebaT, movimwyvdioT, karis daketvas ver mogvasw-

reben, samTagan erT-erTi SevaRwevT, sxvebi gareT vebrZoloT gareT

myofebs, im erTma SigniT myofebs sisxlis Rvari adinos SigniT, kvlav

xeli mivyoT Cvengan Zlevamosilad naxmar xmals~.

1400 fridon uTxra: `Semignia, gamigia, vici me ra:

maga cxensa Cemeulsa moaswreben karTa vera;

odes giZRUen, ar vicodi, qajeTs gUinda qajTa mzera,

da TUara yola ar giZRUnidi, Cemi giTxra siZunwe ra.

u 1392-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

i. gigineiSvilis azriT, pirvel taepSi unda miviRoT wakiTxva ga-

gigia da me-s Semdeg daiweros mZime: `Semignia, gagigia, vici me ra~.

redaqciis wevrebma gaiziares es azri da proeqti am saxiT miRe-

bul iqna.

s. S.: fridonma uTxra: `Semityvia, vici me, rac gagirigebia (gangi-

zraxavs): mag Cemeuli cxenisaTvis karis daxurvas ver moaswreben; ro-

ca gaCuqe, ar vicodi, qajeTSi Tu mogvixdeboda qajTa xilva (= qa-

jebTan pirispir Sexvedra), Torem sulac ar gaCuqebdi, Cemi siZunwis

ambavi unda giTxra~.

1401 fridon laRi amxanagobs saubarTa esodenTa.

amas zeda gaicinnes maT wylianTa, sityUabrZenTa,

erTmanerTsa elaRobnes laRobaTa, maTTa mSUenTa,

Page 115: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

115

da gardaHdes da daekazmnes, ukeTesTa Sesxdes cxenTa.

u 1393-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: laRi fridoni aseTi saubriT xumrobs. amaze gaicines ena-

wylianebma da brZnulad moubrebna, erTmaneTs gaexumrnen, maT rom Se-

SvenodaT, iseTi xumrobiT, CamoqveiTdnen da moikazmnen, saukeTeso

cxenebze Sesxdnen.

1402 kUla erTmanerTsa miuges sityUebi ar pirmkUaxebi, daaskUnes igi TaTbiri, tarias ganazraxebi:

gaiyves kaci as-asi, yUelai gmirTa saxebi,

da cxenebsa Sesxdes, aiRes maT maTi Cabalaxebi.

u 1394-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: isev uTxres erTmaneTs tkbili sityvebi, miiRes tarielis

rCeva: gaiyves as-asi kaci, yvela gmirTa msgavsi, cxenebze Sesxdnen,

aiRes TavianTi [jaWvis] Cabalaxebi.

1980. 24. XII

sxdomas daeswrnen: i. gigineiSvili, c. kikviZe, s. caiSvili, S. ZiZi-

guri. ganixiles strofebi: 1403; 1404 (proeqti moamzada II jgufma).

1403 igi Wabukni SuqiTa vnaxen mzisaca metiTa;

maT samTa SUidni mniTobni hfarven naTlisa sUetiTa;

tariel Savsa zeda zis taniTa miT werwetiTa;

da dalivnes mterni omiTa, viTa mWUretelni WUretiTa.

u 1395-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: is Wabukebi TviT mzeze metad Suqmomfinareni iyvnen; im sams

Svidi mnaTobi faravs naTlis svetiT; tarieli Sav cxenze zis wer-

weti taniT; mtrebi ise daxoces omiT, rogorc mWvretelebi cqeriT.

1404 Cemi aw ese naTqUami maTi saxe da daria:

ra zeda wUimden Rrubelni da mTaTa atydes RUaria, mova da HevTa mogragnis, ismis zaTqi da zaria,

da magra ra zRUasa SeerTvis, maSin egreca wynaria.

u 1396-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: d zRUasa (zRvaTa).

Page 116: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

116

i. gigineiSvilis azriT, meoTxe taepSi ufro sworia wakiTxva _

`zRUaTa SeerTvis~. Sdr. meore taepis `mTaTa atydes Ruaria~.

redaqciis sxva wevrebs miaCniaT, rom am SemTxvevaSi mainc gadam-

wyvetia xelnawerTa redaqciebis Cveneba, romelic zRUasa formas

uWers mxars.

proeqti miRebul iqna ucvlelad.

s. S.: es Cemi axla naTqvami maTi msgavsi da Sesaferia: roca zemo-dan Rrublebi iwvimeben da mTebSi moskdeba Rvari, modis da xevebs mo-lekavs (moangrevs), ismis zaTqi da xmauri, magram zRvas rom SeerTvis, maSinve wynardeba. 1981. 7. I

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, e. metreveli, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles strofebi: 1405-1410 (proeqti moamzada II jgufma).

1405 Tuca fridon da avTandil sikeTemiuwdomnia,

magra tarias Sebmani arvisgan mosandomnia;

mze mnaTobTaca dahfaravs, arcaRa naTlad xomnia.

da aw iyurebdiT, msmenelno, gesmnen ficxelni omnia!

u 1397-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: a sikeTemiu-

wdomia (sikeTe-miuwvdomia). proeqti miRebul iqna.

s. S.: Tumca fridoni da avTandili vaJkacobiT miuwvdomelni ari-

an. magram tarielTan SebrZolebas aravin indomebda; mze mnaTobebsac

(= mTvaresa da planetebs) faravs, arc varsklavTa krebuli anaTebs,

axla ismineT, msmenelno, gaigonebT cxare omis ambavs!

1406 samTave samad gaiyves, TiToman TiTo karebi ;

Tana hyva kaci samasi, yUelai gmirTa darebi.

mas RamiT uqmnes sadarno, ucruo, anaCqarebi,

da gaTenda, gaCndes, mimarTes, Tavis-Tav hqonda farebi.

u 1398-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: a TiToman Ti-

To (TviToman TviTo). proeqti miRebul iqna.

s. S.: samivem samad gaiyo [sami kari], TiToeulma TiTo kari [irgu-

na]; Tan hyavdaT samasi kaci, yvela gmirTa dari. im RamiT dazveres,

utyuvrad, swrafad (Caatares zusti, swrafi dazverva). gaTenda, ga-

moCndnen, mimarTes [qajeTs], Tav-TavianTTvis hqondaT farebi.

1407 pirvel amod midiodes mgzavrTa raTme magierad,

maT SiganTa vera ugrZnes, verca daxUdes gulxmierad;

Page 117: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

117

gulsa SiSi ara hqonda, amod dges da nebierad,

da midges gareT, muzaradni daixurnes Jamierad.

u 1399-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna, oRond mesame taepis bolos mZimis nacvlad daisva wertil-

mZime.

s. S.: jer nela midiodnen viRac (ubralo) mgzavrebis mgsavsad,

SigniT myofebma veraferi Seutyves, verc yuradRebiT (fxizlad) daxv-

dnen; gulSi SiSi ar hqondaT, mSvidad da uzrunvelad idgnen; miadgnen

gareT, muzaradebi droulad daixures.

1408 anazdaT cxeni gaqusles, maTraHman Seqmna wriali.

ra naxes, karni gaaxUnes, qalaqiT gahჴda zriali,

samTave samgniT mimarTes, Tavsa miT uyves riali,

da ikres nobsa da dabdabsa, Seiqmna bukTa tkrciali.

u 1400-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: a anazdaT

(anazdad), meore taepis bolos wertilis nacvlad mZimea dasmuli.

redaqcias sarwmunod miaCnia am strofis Sinaarseuli analizi,

romelic mocemulia g. cocaniZis werilSi (ix. qarTuli ena da lite-

ratura skolaSi, 1979,2). proeqti miRebul iqna.

s. S.: uecrad cxenebi gaqusles, maTraxma wuili daiwyo. [mcveleb-

ma] rom dainaxes, karebi gaaRes, qalaqidan zrialis xma gamovida, sa-

mives (= tariels, avTandls, fridons) sami mxridan mimarTes [mcve-

lebma], amiT Tavs avnes (ziani uyves), Cahberes sayvirs, dahkres daf-

dafs (dols), Seiqna bukTa (sayvirebis) tkrciali.

1409 maSin qajeTs moiwia usazomo risxva RmrTisa:

kronos, wyromiT Semxedvelman, moiSorva sitkbo mzisa;

maTve risxviT gardubrunda borbali da simgrgUle cisa,

da velni mkUdarTa ver itevdes, gadiadda jari mkUdrisa.

u 1401-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: maSin qajeTs daatyda RvTis uzomo risxva: gamwyralma (wyro-

miT Semxedvelma) kronosma (= saturnma) moiSora mzis sitkbo; maTve (=

mcvelebs) risxviT gadaubrundaT cis borbali da gumbaTi, velebi

mkvdrebs ver itevda, gamravlda mkvdrebis ricxvi.

1410 kacsa ukravad dabneddis Hma tarielis Hafisa, abjarsa frewdis, gacudda simagre javSan-qafisa.

samgniTve karTa Sesjarnes, Wiri ar naxes kafisa,

da ra qalaqs SeHdes, Seiqmna sixarke cixes swrafisa.

Page 118: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

118

u 1402-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: kacs [xmlis] daukvrelad aretianebda mrisxane tarielis xma,

[mtris] abjars fxrewda, gacudda javSnisa da jaWvis simagre. sami

mxridan karebTan miimwyvdies [mcvelebi], ar gauWirdaT [maTi] kafva, qa-

laqSi rom Sevidnen, Seiqna zrunva imisa, rom eswrafaT cixeSi.

## 1411-1429 strofebis ganxilvis oqmi rusTavelis komitetis

arqivSi ar aRmoCnda. warmovadgenT mTavari redaqciis mier dadgenil

poemis teqstsa da strofebis „Sinaarss“:

1411 avTandil da lomi fridon SigniT erTgan Seiyarnes,

mterni srulad aewyUidnes, sisxlni maTni moeRUarnes, uyivles da erTmanerTi naxes, didad gaexarnes,

da TqUes: «tariel ra iqmnao?» misad WUretad TUalni arnes.

s. S.: avTandili da lomi fridoni SigniT erTmaneTs Sexvdnen,

mtrebi erTianad gaewyvitaT, maTi sisxli Rvarad edinaT, (erTmaneTs)

SesZaxes da erTmaneTi naxes, Zalian gauxardaT, Tqves: „tarieli ra

iqnao?“ mis sanaxavad Tvali (irgvliv) moatares.

1411,1 qajeTs miuÃdes saomrad ig samni gmirni lomebi;

kacsa unaxavs egzomni, maT qonda brZola-omebi?!

karni dalewes, daÃoces, gavs, iyUnes dauSromebi. da tariel gava, sad iyo ig maRla asaZromebi.

strofi aris mxolod C3-Si.

s. S.: qajeTs miuxda saomrad is sami gmiri lomi, kacs gana unaxavs,

maT rom hqondaT, imdeni brZola-omi! karebi dalewes, daxoces, etyoba,

arc daRlilan. tarieli gavida [iqiT], sadac iyo maRla asaZromi.

1411,2 fridon SeutyUa, es iyo TaTbiri tarielisa;

yUelas miuswra, SeiWra, mis mzisa Seyras elisa;

Wirni gahqarda, daivso, cecxli maTisa mwvelisa,

da aw Seiyarnes, Se-re-Sra nakadi cremlTa svelisa.

strofi aris mxolod C3-Si.

s. S.: fridonma Seatyo, es iyo (= amas gulisxmobda) tarielis rCe-

va: yvelas moaswro, SeiWra (cixe-simagreSi), im mzis Sexvedras elis;

Wiri ganqarda, daivso maTi damwveli cecxli, axla Seiyarnen, SeSra

sveli cremlebis nakadi.

1412 erTmanca ara icoda, vera cnes tarierisa.

cixisa karsa mimarTes, ridi ar hqonda mterisa;

Page 119: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

119

mun naxes riye abjrisa, nalewi ÃrmalTa wUerisa, da aTi aTasi nobaTi, usulo, msgavsi mtUerisa.

s. S.: arc erTma ar icoda (tarielis ambavi), tarielisa veraferi

gaiges, cixis karebs mimarTes, mtris SiSi ar hqondaT; iq naxes abjris

riye, xmlebiT daWril-dalewili; aTi aTasi guSagi, usulo, mtvris

msgavsi.

1413 cixisa mcUeli yUelai idva marT viTa sneuli,

TaviT ferÃamdis daWrili, abjari mun daxeuli,

cixisa karni ganxmulni, karTa nalewi sreuli,

da cnes naqmrad tarielisad, TqUes: `saqme ars miseuli~.

s. S.: cixis yvela mcveli sneuliviT eyara, erTianad (Tavidan fe-

xebamde) daWrili, abjaric dafleTili (eyara), cixis karebi gaRebuli,

karTa namtvrevebi gabneuli (iyo), Seicnes tarielis namoqmedarad,

Tqves: „miseuli saqmea“.

1414 gzani daxUdes Sekazmulni, Sevides da gaZUres Ãurelsa,

naxes, mzisa Sesayrelad gamoeSUa mTUare gUelsa,

muzaradi moeÃada, SUenis akrva Tmasa lelsa,

da mkerdi mkerdsa Seeweba, gardaeWdo yeli yelsa.

s. S.: gzebi gaxsnili daxvdaT, Sevidnen da gaZvrnen xvrelSi, na-

xes, mzesTan (tarielTan) Sesaxvedrad gamoeSva mTvare (nestani) gvels

(qajeTs), muzaradi moexada (tariels), Svenis akvra swor (ara xuWuW)

Tmas, mkerdi mkerdisaTvis SeewebaT, gadaeWdoT yeli yelisaTvis.

1415 exUeodes erTmanerTsa, akoces da cremlni RUarnes; amas hgUandes, odes erTgan muSTar, zual Seiyarnes.

mze ra vardsa Semoadges, daSUendes da Suqni arnes, da aqanamdis WirnaxulTa amas iqiT gaixarnes.

s. S.: exveodnen erTmaneTs, akoces da cremli Rvares; imas hgavda,

iupiteri da saturni erTad rom Seiyrebian. mze rom vards Semoadgeba,

damSvendeba da Suqs gamoscems, aqamde Wirgadaxdilebma amis Semdeg

gaixares.

1416 maT erTmanerTsa akoces, dganan yelgardaWdobilni.

kUla Seewebnes ÃSir-ÃSirad vardni bageTaT pobilni.

aw esenica gavides, Sekrbes samnive Zmobilni,

da mas mzesa misces salami, wadges marT viTa Ãmobilni.

s. S.: maT erTmaneTs akoces, yelgadaxveulni dganan. bageebis napo-

bi vardebi isev xSir-xSirad ewebebodnen. axla esenic gavidnen, Sei-

Page 120: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

120

kribnen samnive Zmobilni. im mzes (= nestans) miesalmnen, wveulebiviT

wardgnen.

1417 mze moegeba piriTa turfiTa, mocinariTa,

akoca misTa meSUelTa laRman cnobiTa wynariTa,

maT mdablad madli ubrZana sityUiTa miT narnariTa,

da ornive erTgan ubnobdes amoTa saubnariTa.

s. S.: mze (= nestani) moegeba lamazi mocinari saxiT, laRma

dawynarebuli gonebiT akoca Tavis damxsnelebs, lamazi sityvebiT maT

Tavmdablad madloba uTxra, oriveni (= avTandili da fridoni)

saamod esaubrebodnen.

1418 tarielsca usalames, mas alvisa morCsa viT xes,

miuloces gamarjUeba, erTmanerTi moikiTxes;

ara sWirda, ar inanes, rom abjari ar gaiTxes,

da Tavni maTni gaalomnes, maTi mbrZoli iSUles, iTxes.

s. S.: alvis Stos msgavs tarielsac miesalmnen, miuloces gamarj-

veba, erTmaneTi moikiTxes; araferi sWirdaT, ar inanes, rom abjari ar

gaiTxeles (??). Tavi gaalomes [lomad warmoaCines], mowinaaRmdegeebi ki

Svlad da Txad aqcies.

1419 samasisa kacisagan as-samoci Sehyoloda;

fridons umZims spaTa misTa, magra erTkerZ uxaroda;

monaxes da ar acocxles, raca mbrZoli darComoda,

da rome povnes saWurWleni, awmca TUalviT viT iTqmoda!

s. S.: samasi kacidan as samoci kaci SehyolodaT (gadarCeniliyo

cocxali); fridons umZimda Tavisi meomrebis daRupva, magram sxva

mxriv uxaroda, monaxes da ar acocxles, rac mteri gadarCenodaT,

(maT) rom simdidre naxes, axla rogor daiTvleba!

1420 mokrifes jori, aqlemi, raca viT poves malebi;

samiaTassa ahkides margaliti da TUalebi,

TUali yUelai daTlili, iagundi da lalebi,

da igi mze SesUes kubosa, ars maTgan ganakrZalebi.

s. S.: Sekribes jorebi, aqlemebi, rac ki swrafad mavali naxes;

sami aTass ahkides margalitebi da Tvlebi, yvela Tvali daTlili,

iagundebi da lalebi, is mze (= nestani), maTgan daculi, Sesves

taxtrevanze.

1421 samoci kaci daagdes qajeTs cixisa mcvelia,

wamoiyvanes igi mze, maTiRa wagUra Znelia,

Page 121: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

121

zRUaTa qalaqsa damarTes, Tuca gza muniT grZelia,

da TqUes: `fatman vnaxoT, muqafa gUac misi garduÃdelia~.

s. S.: cixis mcvelad qajeTSi samoci kaci datoves, wamoiyvanes is

mze (= nestani), misi maTgan warTmeva Znelia, gamoemarTnen zRvaTa

qalaqisaken, Tumca iqidan grZeli gzaa, Tqves: „fatmani vnaxoT, misi

gardauxdeli vali gvadevs“.

1422 zRUaTa mefesa winaSe gagzavna maxarobeli,

SesTUala: `moval tariel, mterTa mZle, mosrviT

mspobeli;

qajeTiT momyavs Cemi mze, Cemi laxUarTa msobeli;

da mwadian, gnaxne pativiT, viTa mama da mSobeli.

s. S.: zRvaTa mefesTan gagzavna maxarobeli, SeuTvala: „movdivar

tarieli, mtrebis mZleveli, maTi amomwyveti; qajeTidan momyavs Cemi

mze (= nestani), CemTvis laxvarTa damsobi; minda gnaxoT pativiscemiT,

rogorc mama da mSobeli. A

1423 aw me maqUs qajTa qUeyana da maTi danadebia;

mefeo, kargi yUelai me TqUengan wamkidebia; fatmans uÃsnia Cemi mze, sdedebia da sdebia,

da amisad muqfad ra giZRUna? mZuls cudi naqadebia.

s. S.: axla me maqvs qajebis qveyana da maTi avla-dideba; mefev, yve-

laferi kargi me Tqvengan Semxvedria; fatmans uxsnia Cemi mze (= nesta-

ni), dedad da dad gaxdomia, amis samagierod ra mogiZRvna? mZuls amao

dapireba.

1424 modi, gUnaxen, gaviardeT qUeyanasa Sensa vire, srulad qajTa samefosa giZRUni, Cemgan Seiwire, kacni Senni Seayenen, cixe magrad daiWire,

da me viswrafi, vera gnaxav, Sen wamodi, Cem kerZ ire.

s. S.: „modi, gvnaxe, vidre Sens qveyanas gavivlideT, qajebis same-

fos mTlad giZRvni, Cemgan Seiwire, Seni kacebi (= mecixovneebi) Caaye-

ne, cixe gaamagre, me vCqarob, ver ginaxuleb, Sen wamodi, Cemken iare.

1425 TqUen ubrZaneT Cem magier usens, qmarsa fatmanissa,

gamogzavnos, eamebis naxva misi ჴsnilsa missa;

misgan kide inatrida, WUretasamca sxUadRa visa, da vin mzesaca unaTlea, asre viTa broli fissa!~

s. S.: „Tqven ubrZaneT Cem magier usens, fatmanis qmars, gamogzav-

nos (fatmani), eameba misi naxva mis mier daxsnils (= nestans); mis gar-

Page 122: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

122

da kidev vis naxvas inatrebs, vinc mzeze ufro naTelia, iseve rogorc

broli fisze!“

1426 ra kaci tarielisa estumrna zRUaTa mflobelsa, _

wesia, guli gahkrTebis ambavsa gasakrTobelsa, _

misca madli da dideba RmerTsa, marTlisa mbrWobelsa,

da maSinve Sejda, ar unda mislva sxUasaRa mÃmobelsa.

s. S.: tarielis (gagzavnili) kaci rom estumra zRvaTa mefes, _ we-

sia, asaRelvebel ambavze guli SekrTeba, _ RmerTs, marTlis

ganmkiTxavs, madloba Seswira da adida, maSinve Sejda (cxenze), sxva

damZaxeblis (mawvevelis) misvla ar sWirdeba. A

1427 bargi ahkida, gaago qmna qorwilisa maTisa,

mas miaqUs ricxUi turfaTa, ars sidiade saTisa;

fatman hyavs Tana, iares savali dRisa aTisa;

da uxaris naxva lomisa da mzisa, ÃmelTa mnaTisa.

s. S.: bargi ahkida (jor-aqlemebs), gadawyvita maTi (tarielisa da

nestanis) qorwilis gadaxda, mas miaqvs bevri Zvirfasi Tvali, aris

bevri giSeri; fatmani axlavs, aTi dRis savali iares; uxariaT lomis

(tarielis) da xmeleTis manaTobeli mzis (nestanis) naxva.

1428 Sors gaegebnes samnive didsa mefesa zRUaTasa,

gardaÃdes, mdablad akoces, ga-re-swydes jarsa spaTasa;

Seasxes qeba tariels, man madli gauaTasa,

da qali ra naxes, strfialobs Suqsa mas brol-bakmaTasa.

s. S.: samiveni Sors gaegebnen zRvaTa did mefes, odnav moswydnen

meomarTa jars, Camoxdnen, Tavmdablad akoces; (mefem da misma mxleb-

lebma) qeba Seasxes tariels, man aTasi madloba uTxra, qali (nestani)

rom naxes, (mefe) Seetrfis brol-bakmis (nestanis saxis) Suqs.

1429 fatman xaTuns, missa mWUretsa, edeboda cecxli neli,

moexUia, gardukocna Ãeli, ferÃi, piri, yeli;

ityUis: `RmerTo, ra gmsaxuro, ganminaTlda raTgan bneli!

da vcan simokle borotisa, keTilia Seni grZeli~.

s. S.: fatman xaTuns, mis (nestanis) mWvretels, neli cecxli ede-

boda, moexvia, daukocna xeli, fexi, saxe, yeli; ambobs: „RmerTo, riT

gemsaxuro, radgan bneli gaminaTlda, gavige borotebis xanmokleoba,

Seni (e. i. RvTis) sikeTea xangrZlivi (maradiuli).

Page 123: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

123

1981. 11. II

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, e. metreveli, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles: 1430–1436 (proeqti moamzada II jgufma).

1430 qali fatmans exUeoda, tkbilad ityUis, ar gamwyrali:

„RmerTman guli gaminaTla gaxeTqili, ga-ca-mwkrali,

aw agre var gavsebuli, winas viyav viTa mcxrali,

da mzeman Suqni Semomadgna, vardi miT vCan ardamzrali“.

u 1422-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: b gaminaTla

(ganminaTla). proeqti miRebul iqna.

s. S.: qali (nestani) fatmans exveoda, tkbilad ambobda da ara

mwyrali: „RmerTma gaminaTla gabzaruli, gaxeTqili guli, axla isev

var gavsebuli, rogorc adre viyavi galeuli, mzem Suqi momafina,

imitom var (vCanvar) vardi daumzrali.

1431 zRUaTa mefe gardaiÃdis mun qorwilsa metad didsa;

qajeTica daumadla, ar gauSUa dResa SUidsa; uxUad gascems saboZvarsa, saWurWlesa anakidsa,

da perperasa dafantulsa zeda scUeTen viTa Ãidsa.

u 1423-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. a b-s bolos

daisva mZimeebi. proeqti miRebul iqna.

s. S.: zRvaTa mefe iq metad did qorwils ixdis, qajeTisaTvis (qa-

jeTis CuqebisaTvis) madloba uZRvna (tariels), Svid dRes ar gauSva,

uxvad gascems saboZvars, (tvirTad) asakid saganZurs, dayril perperas

(= oqros fuls) (siaruliT) ise cveTen, rogorc xids.A

1432 mun idvis gori larisa, stavrisa da atlasisa;

tariels uZRUna gUirgUini, verdanadebi fasisa, iagundisa mrTelisa, yUiTlisa, metad xasisa,

da kUla erTi taxti oqrosa, wiTlisa marT xalasisa.

u 1424-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti

miRebul iqna.

s. S.: iq ido laris (Zvirfasi qsovilis), farCisa da atlasis go-

ra; tariels uZRvna fasdaudebeli gvirgvini, yviTeli, rCeuli iagun-

disa, kidev xalasi wiTeli (bajaRlo) oqros erTi taxti.

a. baramiZis, g. kartoziasa da s. caiSvilis azriT, lari aq (pir-

vel taepSi) Zvirfas saqonels niSnavs.

1433 nestan-darejans yabaCa uZRUna, Semkuli TUaliTa, A

Page 124: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

124

iagundiTa wiTliTa, balaxSiTa da laliTa.

dasxdes ornive qal-ymani piriTa elva-mkrTaliTa,

da maTni mWUretelni daiwUnes cecxliTa marT axaliTa.

u 1425-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna, oRond b-s bolos wertilis nacvlad daisvas wertil-mZime.

s. S.: nestan-darejans uZRvna yabaCa (= qalis mokle qaTibi), Semku-

li Zvirfasi TvlebiT, wiTeli iagundiT, balaxSiTa da laliT; dasxd-

nen oriveni _ qali da vaJi _ elvis gamomkrTomeli saxiT, maTi mWvre-

telebi daiwvnen axali (Zlieri) cecxliT.

1434 avTandils da fridons uZRUna usazomo didi ZRUeni: ZUirfasisa unagiri, ukeTesi TUiTo cxeni,

TUiTo kaba TUaliani, ucxoferTa SuqTa mfeni,A

da moaÃsenes: „madli ra vTqUaT, sUianmcaa davla TqUeni!“

u 1426-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: a ucxoferTa

(ucxo ferTa). proeqti miRebul iqna.

s. S.: avTandilsa da fridons uZRvna uzomod didi ZRveni: Zvirfa-

si unagiri, TiTo saukeTeso cxeni, TvlebiT Semkuli TiTo kaba (kacis

kalTebiani tansacmeli), iSviaT ferTa mfeni, (maT) moaxsenes: „ra mad-

loba vTqvaT, bednieri iyos Tqveni xelmwifoba!“

1435 tariel madlsa gardiÃdis turfasityUiTaAeniTa: A

„didad viame, mefeo, pirvel, naxviTa SeniTa,

merme, agUavsen mravliTa turfaferiTa ZRUeniTa,

da vici, SoriSor arCavla CUen TqUeni kargad vqmeniTa“.

u 1427-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: a turfa-

sityUiTaAeniTa (turfa sityviTa,AeniTa), Ag-Si turfaferiTa (turfa

feriTa).

g. kartozia: turfa a g-Si msazRvreli sityva ki ar aris, aramed

kompozitis pirveli wevria.

proeqti miRebul iqna.

s. S.: tarieli madlobas ixdis moqarguli eniT: „didad gavixare,

mefeo, jer Tqveni naxviT, merme imiT, rom agvavse mravali mSvenieri

ZRveniT, vici, kargad moviqeciT, Sors rom ar CagiareT“.

1436 zRUaTa mefe moaÃsenebs: „Ãelmwifeo, lomo, qvelo,

moaxleTa sicocxleo, veramWUretTa SoriT mklvelo,

msgavsi TqUeni ramca meZRUna, SUeniero sanaxvelo!

da ra mogSorde, ra mergebis, saWUretelad sasurvelo?!“

u 1428-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

Page 125: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

125

s. S.: zRvaTa mefe eubneba: „xelmwifev, lomo da qvelo, axlos

myofTa sicocxlev, vermWvretelTa Soridan mkvlelo, Tqveni Sesaferi

ra unda meZRvna, mSveniero sanaxavo! rom mogSordebi, ra mergeba (sa-

nacvlo), saWvretlad sasurvelo?!“

## 1437-1447 strofebis ganxilvis oqmi rusTavelis komitetis

arqivSi ar aRmoCnda. warmovadgenT mTavari redaqciis mier dadgenil

poemis teqstsa da strofebis „Sinaarss“.

1437 tariel fatmans ubrZana: „me Tavi Seni midia;

dav, guli Seni Cemzeda gardauÃdeli, didia;

aw raca qajTa saWurWle qajeTiT amikidia,

da momicemia, waiRe, ar kide momiyidia“.

s. S.: tarielma fatmans uTxra: dad mimaCnixar (me Seni Tavi dad

mimiCnevia); dao, gadauxdelia da didi Seni sikeTe Cemze; axla mTel

saganZurs, rac qajeTidan (jor-aqlemze) akidebuli wamomiRia, giZRvni,

waiRe, ar ki momiyidia.

1438 fatman xaTun TayUanisca, hkadrebs madlsa metismetsa:

„me, mefeo, naxva Seni midebs cecxlsa dauSretsa;

ra mogSorde, ra viqmnebi? me damagdeb viTa retsa.

da ax, netarZi moaxleTa! vaglax TqUensa veramWUretsa!“ s. S.: fatman xaTunma Tayvani sca, did madlobas moaxsenebs:

„mefev, Seni naxva (SenTan Sexvedra) Cauqrobel cecxls midebs; rom

mogSordebi, ra momiva (ra viqnebi)? me mtoveb retdacemuls. ax, netavi

(Sens) axlo myofebs! vai Tqvens vermWvretels!“

1439 zRUaTa mefesa etyUian ornive SuqTa mafeni, kbilni brolni da bageni sadafTa mosadafeni:A

`uTqUenod myofTa ar gUindan niSatni saCangdafeni, da magra gagUiSUen, wavideT, Jamia, varT moswrafeni.“

s. S.: zRvaTa mefes eubnebian ornive (= nestani da tarieli), Suq-

Ta mfenelni, (maTi) kbilebi da bageebi _ sadafis budeebi: `Tqven gare-

Se myofT ar gvinda saCangdafo (= Cangisa da dafis dakvriT) mxiaru-

leba, magram gagviSvi, wavideT, (wasvlis) droa, gveCqareba.

1440 Sen iyav CUeni mSobeli da CUeni saesavio, magra amasca viajiT, gUiboZo erTi navio“.

mefeman brZana: „ara mSurs samiwod TqUenad Tavio,

da raTgan iswrafi, ra gkadro? wa, giwinamZRUrdes mklavio!“

Page 126: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

126

s. S.: Sen iyavi Cveni mSobeli, RvTisebr saimedo, magram amasac

gTxovT, erTi xomaldi gviboZo“. mefem Tqva: „TqvenTvis Tavi sasikvdi-

lod ar mSurs, vinaidan Cqarob, ra mogaxseno? wadi, mklavi giwinamZR-

vrebdes!“

1441 mefeman navi-xomaldi mokazma zRUisa kidesa. gamoemarTa tariel, gamyrelni cremlsa RUridesa, Tavsa icemdes, iglejdes, Tma-wUersa gaiyridesa,

da fatmanis cremlTa SedeniT TUiT zRUaca gaadidesa. s. S.: mefem navi-xomaldi moamzada zRvis napirs, gamoemarTa

tarieli, misi gamyrelebi cremls Rvridnen, TavSi icemdnen (xels),

Tma-wvers iglejdnen (da) yridnen, fatmanis cremlebma SedeniT TviT

zRvac gaadides.

1441,1 fatman avTandils TvaliTa tkbiliTa Semxedvelia.

avTandil uTxra: „muxTali sofeli egre mqnelia;

aRarvisad mcals umisod, guli visTvisca mwvelia,

da brZenTa Tqmulia: „moyUare ar gaiSvebis Zvelia“.A

14411-14413 strofebi aris mxolod D1-D5 nusxebSi da B2-SiB(miwerilia

arSiebze).

s. S.: fatmani avTandils tkbilad uyurebs. avTandilma uTxra:

„muxTali wuTisofeli aseTi (saqmeebis) Camdenia; aRaravisTvis mcalia

mis garda, visTvisac guli mewvis, brZenTa naTqvamia: „Zveli satrfos

datoveba ar egebis“.

1441,2 kUla fatman hkadra samTave sityUebi dasaTxoveli:

„avTandilisgan gamova qmnad saqme kargi yoveli;

nu moiSorvebT, giyUardes, gafico RmerTi cxoveli.

da radgan gmsaxureT, rac vqeniT, codvaT aRaras moveli“.

s. S.: isev fatmanma uTxra samives gamosaTxovari sityva; „avTandi-

li yvela kargi saqmis gamkeTebelia, nu moiSorebT, giyvardeT, cxovel

RmerTs dagaficebT. radgan gemsaxureT, rac gavakeTe, codvad aRara-

fers miviCnev“.

1441,3 tariel brZana: „he, fatman, CvenTvis xar kargis guliTa,

Sen gagUinaTle sibnele, vsxediT SuqdakarguliTa,

xar niadagmca yovliTa saqmiTa sakarguliTa;

da varT CUenis guliT Senisa gulTana danerguliTa“.A

s. S.: tarielma Tqva: „he, fatman, CvenTvis kargi guliT xar, Sen

gagvinaTle sibnele, Suqdakarguli visxediT, niadag sasikeTo saqmis

(Camdeni) iyavi; Cveni guliT Sens gulTan danerguli varT.

Page 127: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

127

1442 gamovlnes zRUani samTave, erTgan Zmad SenaficarTa,

kUla amtkicebdes sityUaTa, maT pirvel danamtkicarTa;

SUenis mRera da sicili maT, misTa ar uicarTa,

da bageTaT Suqi Seadgis zedan brolisa ficarTa.

s. S.: samivem, Zmad Seficulebma, erTad gamoiares zRvebi, im Tavda-

pirvel mtkice sityvebs kvlav amtkicebdnen; SveniT simRera da sicili

maT, (mRera-sicilis) mcodneebs. bageebidan (kbilebis) Suqi adgeboda

(maT) brolisebr saxeebs.

1443 muniT kaci asmaTs Tana maT gagzavnes maxaroblad,

kUla fridonis TavadTasa _ naomarTa maTTa mTxroblad:

„manda mova, moimaRlebs mze mnaTobTa mamagroblad,

da CUen, damzralni aqanamdis, aw gavÃediT dauzroblad“.

s. S.: iqidan asmaTTan gagzavnes kaci maxaroblad, agreTve fri-

donis mxedarTufrosebTan _ omis ambebis mTxroblad: „mand modis, ze

moemarTeba mze (= nestani) mnaTobebis gamaZliereblad; Cven, aqamdis

damzralni, axla gavxdiT dauzrobelni.

1444 igi mze SesUes kubosa, iares gza zRUis pirisa, miymawUilobdes, uxaris maT gardaÃdoma Wirisa;

mivides, sada qUeyana iyo nuradin gmirisa, da moegebnian, ismodis Ãma simRerisa ÃSirisa.

s. S.: is mze (= nestani) Casves taxtrevanSi; zRvispira gzaze ia-

res, mxiarulad modiodnen, uxarodaT, gasaWiri rom gadaitanes; mivid-

nen, sadac nuradin gmiris qveyana iyo, moegebnen, uwyveti simReris xma

ismoda.

1445 mun miegeba yoveli fridonis didebulebi.

asmaTi, savse lxiniTa, vis aRar aCnda wylulebi,

nestan-darejans moeWdo, rome ver gahÃsnis culebi,

da aw gausrula yoveli man misi naerTgulebi.

s. S.: iq fridonis yvela didebuli miegeba. asmaTi, sixaruliT sav-

se, visac aRar aCnda gadatanili tkivilebi, nestan-darejans moexvia

(ise), rom culic ver daaSorebs (erTmaneTs), axla gausrula man yove-

live Tavisi erTgulad namsaxuri.

1446 nestan-darejan exUevis, pirsa akocebs piriTa;

ubrZana: „Cemo, vaglax me, Senca agavse WiriTa,

aw RmerTman mogUca wyaloba, vcan, misi arsiZUiriTa;

da me gulsa Sensa ezomsa, ar vici, gardviÃdi riTa!“

Page 128: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

128

s. S.: nestan-darejani exveva (asmaTs), pirze hkocnis; uTxra: Cemo,

vaglax me, Senc gaWirvebiT agavse, axla RmerTma mogvaniWa wyaloba,

misi wyaloba Sevicani siuxviT. Sens amodena sikeTes, ar vici, riTi ga-

davixdi!“

1447 asmaT hkadra: „madli RmerTsa, vardni vnaxen ardazrulni,

bolod asre gaacxadna gonebaman dafarulni,

sikUdilica sicocxled miCns, odes gnaxen mxiarulni“.

da sjoban yovlTa moyUarulTa patron-ymani moyUarulni.

s. S.: asmaTma uTxra: „madloba RmerTs, vardebi vnaxe daumzrali;

bolos gonebam (RmerTma) ase gaacxada dafaruli (saidumlo), axla,

roca mxiaruli gnaxe, sikvdilic sicocxled mimaCnia. yvela moyva-

rulT sjobs moyvaruli patron-yma.

1981. 4. III

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, e. metreveli, s. caiSvili.

ganixiles strofebi: 1448-1450 (proeqti moamzada III jgufma), 1451-1454 (proeqti moamzada II jgufma).

1448 didebulTa TayUanis-sces, moaჴsenes didi qeba: ,,rome RmerTman gagUaxarna, kurTxeul ars misi RmrTeba!

Cuen gUiCUena piri TqUeni, aRara gUwUavs cecxlTa deba,

da wylulsa, misgan dakodilsa, masve Zaluc gankurneba.

u 1440-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

meore taepSi kurTxeul ars misi RrmTeba gamoiyo tireebiT. me-

same taepis bolos mZimis nacvlad daisva wertil-mZime. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: didebulebi Tavmdablad miesalmnen, didi qeba uTxres: rad-

gan RmerTma gagvaxara, _ kurTxeulia misi RmerToba! _ Cven Tqveni Ta-

vi gviCvena, (amitom) cecxli aRar gvwvavs; misgan miyenebuli Wrilobis

gankurneba masve SeuZlia.

1449 movides da piri Helsa dasdves, agre gardakocnes.

mefe etyUis: ,,ZmaTa TqUenTa Tavni CUenTUis daixocnes, igi Sueba saukunos cxadad poves, ar iocnes,

da erTsa mixUdes saziarod, didebani iasocnes.

u 1441-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

g. kartozia: mesame taepSi zogi xelnaweri da gamocema saukuno-s

kiTxulobs. igulisxmeba, rom saukuno msazRvrelia sityvis – SUeba. es ufro swori wakiTxva Cans.

Page 129: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

129

s. caiSvili: saukuno meoreganac gvxvdeba ,,vefxistyaosanSi” piris-

pir marcxvens, ornive mivalT mas saukunosa 788-4) da arsebiTi saxelia

(= saukuno sasufeveli). winamdebare strofSic arsebiT saxelad unda

gavigoT.

redaqciis wevrebma aRniSnes, rom saukuno Zvel qarTulSi arse-

biT saxeladac ixmareba da zedsarTavadac. aseTive viTareba unda

gvqondes ,,vt’’-Sic.

daadgines: miRebul iqnes wakiTxva: igi SUeba saukuno cxadad po-ves (winaaRmdegi s. caiSvili).

s. S.: movidnen da piriT xelze eambornen, ase gadakocnes. mefe

(tarieli) eubneba: ,,Tqvenma Zmebma CvenTvis Tavi gawires, is saukuno

Sveba cxadad moipoves, ara ocnebiT, erTs (sixaruls) ewivnen sazia-

rod (saerTod), dideba asocmagad gaimravles.

1450 Tuca me maTi daHoca mtkivis da satkivaria, magra maT mixUda ukUdavi mun didi saCuqaria~. ese TqUa, nelad atirda da wUima Tovlsa aria,

da nargisTaT ibrZvis borio, vardsa zravs, ianvaria.

u 1442-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

i. gigineiSvili: meoTxe taepSi bolo mZime unda moiSalos da tae-

pis meore naxevari erT winadadebad gavigoT: vardsa zravs ianvaria.

a. baramiZe: mZime aucileblad unda darCes. taepis azri ase unda

gavigoT: nargizebidan (= Tvalebidan) qris qari da zravs vards (=

piri-saxes), ianvari dgas.

redaqciis wevrebma aRniSnes, rom poemaSi dasturdeba orive gage-

bis sailustracio magaliTebi: a) qari, velTa monaqroli, lalisfersa

vardsa zrvida; TUalTa cremlni gardmoscUivdes, guli ufro auCuq-

da, monaqrolman vardi dazra, wamwamTagan buqi buqda. b) mosTqvams:

,,Tumca mze gUeaxla, CUen zamTari ver dagUzrvida~; igi mzeni moegeb-nes, vis zamTari ver dazrvida.

a. baramiZe, g. kartozia, e. metreveli mxars uWeren proeqtis wa-

kiTxvas.

i. gigineiSvili, s. caiSvili moiTxoven mZimis moSlas.

s. S.: Tumca me maTi daxocva guls mtkens da (marTlac) gulsat-

kenia, magram maT iq (= sasufevelSi) wilad xvdaT didi `ukUdavi saCu-qari~. es Tqva, nela atirda da wvima TovlSi aria (cremlebi saxeze

daafrqvia), nargizebidan uberavs borio, vards zravs (aWknobs),

ianvaria (ianvari dgas).

1451 mun atirdes yUelakani, ra tirilad igi naxes,

raca visca dahkleboda, maT tiriliT, sulTqmiT axes;

Page 130: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

130

dadumdes da moaxsenes: ,,raTgan brZenTa mzeebr gsaxes,

da TqUenTa mWUretTa mRera marTebs, rasaTUismca ivaglaxes!

u 1443-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: maSin atirdnen yvelani, is (tarieli) rom mtirali naxes, vi-

sac vin dahkargvoda, maT tiriliT, oxvriT igloves; (Semdeg) da-

dumdnen da uTxres: ,,radgan brZenebma mzes dagadares, Tqvens mWvrete-

lebs simRera (mxiaruleba) SeeferebaT, ratom unda iwuxon!

1452 vin Rirs-a TqUensa egzomsa tirilsa, SeWirvebasa!

TqUenTvis sikUdili dia sjobs miwaTa zeda rebasa”.

kUla fridon hkadra mefesa: ,,nuraT iqT gamwarebasa,

da RmerTimca muqfad mogizRavs aTassa gaxarebasa!”

u 1444-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: iqT (iqm). pro-

eqti miRebul iqna.

s. S.: vin aris Rirsi Tqveni amdeni tirilisa da wuxilisa! Tqve-

nTvis sikvdili bevrad sjobs sicocxles (miwaze siaruls)~. xolo

fridonma uTxra mefes (tariels): ,,nurafriT (nurafris gamo) Sewux-

debiT, RmerTi samagierod SemogzRavs aTas (= bevr) sixaruls!~

1453 avTandilca miumtkivna, etyuis didsa simZimilsa;

maT Seasxes qeba, uTxres: ,,Tavni mivscneT aw Rimilsa,

radgan mixUda dakarguli lomi mzesa waHdomilsa,

da aRara vstirT satiralsa, aRar davsdebT TUalTa milsa~.

u 1445-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: avTandilmac miusamZimra (mulRazanzarelebs), did mwuxare-bas gamoTqvams; maT qeba Seasxes da uTxres: ,,axla vimxiaruloT (Ri-mils mivceT Tavi), radgan Sexvda dakarguli lomi (= tarieli) dakar-gul mzes (= nestans), aRar vtiriT satirels, aRar vRvriT cremls

(TvalTagan cremlis nakads ar videnT)~.

1454 mivides, sada qalaqi didi mulRazanzaria;

scemdes buksa da tablaksa, gaHda zaTqi da zaria,

dabdabisa da qosisa Hma turfad SenaTxzaria,

da moatydes moqalaqeni, daagdes mun bazaria.

u 1446-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: mividnen did qalaq mulRazanzarSi (mividnen iq, sadac didi

qalaqi mulrazanzari aris), ukravdnen sayvirsa da dols, Seiqna didi

Page 131: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

131

xmauri, dolisa da qosis (spilenZis dolis) xma mSvenivrad aris Sew-yobili. moawydnen qalaqelebi, datoves bazari.

1981. 11. III

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, e. metreveli, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles strofebi: 1455-1460 (proeqti moamzada II jgufma).

1455 SukaTa modges vaWarni, yovlgniT mWUretelTa jaria;

Sors uarebdes sarangni,HHelTa aqUs maT abjaria;

moijrebodes jalabni, sarangTa damsajaria,

da maTad saWUretlad miSUeba mun maTgan naajaria.

u 1447-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: SukebSi (quCebSi) gamovidnen vaWrebi, yoveli mxridan mWvre-

telTa jaria; Sors uvlidnen sarangebi (wesrigis damcvelebi), xelT

iaraRi hqondaT; grovdebodnen saxleulni, sarangTa Semawuxebelni,

maT (= mosulTa) saWvretlad miSvebas iTxovdnen.

1456 gardaHdes fridonisasa, sra naxes mosawonebi. gamoegeba mravali oqros sartyliTa monebi,

ferHTa safenlad oqsino marT maTgan ars naqonebi,

da Tavsa ayrides oqrosa, xUets jari mun naronebi.

u 1448-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: Camoxdnen fridonisas, naxes Cinebuli (mosawoni) sasaxle. ga-

moegeba oqros sartyliani mravali mona (msaxuri), fexis safenad oqsi-

noebi (xaverdis fardagebi) hqondaT, Tavze oqros ayridnen, krefda iq

myofi (mosiarule) xalxi.

1456,1 saqorwiloT amzadebdnen maT qal-ymaTa mzisa darTa,

ucxos rigaT iqceodnen, ragvar unda maTTa gvarTa,

qveyanasa amSvenebdnen, viTa hferobs mzisa darTa.

da igi are aayvaves, visa scalda krefa vardTa.

(aris mxolod S 4997-ში). x 1658-1-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: saqorwilod amzadebdnen im mzis dar qalsa da vaJs (= nes-

tansa da tariels), saucxood iqceodnen, rogorc maT msgavsT Seefere-

Page 132: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

132

ba, qveyanas amSvenebdnen, rogorc Seefereba mzis msgavsebs, is aremare

aayvaves, vis ecala vardis sakrefad!

1456,2 mun mravalni saTamaSo sanaxavi cecxlosani,

sa[ca] unda, waravlines yvelgan kargni cxenosani.

ra gaisma qorwiloba, modiodnen sxvagniT sxvani.

da maSindeli qeba maTi mTqmeli unda ra misani!

(aris mxolod S 4997-Si). x 1658-2-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b saca (sa wa).

proeqti miRebul iqna.

s. S.: iq mravali saTamaSo cecxlovani sanaxaoba (iyo). sadac ga-

sagzavni iyo, yvelgan gaagzavnes kargi cxenosnebi (ambis Sesatyobineb-

lad). qorwilis ambavi rom gaisma, modiodnen sxva mxridan sxvebi.

maSindeli maTi qebis mTqmelad misania saWiro!

1457 maT qal-ymaTaTUis sajdomi daedga TeTr-Zoweuli,

wiTel-yUiTliTa TUaliTa zeda keklucad frqUeuli;

avTandilisTUis _ yUiTeli da Savi erTgan reuli;

da movides, dasxdes; mWUreteli vcan maTi suldaleuli.

u 1449-Tan) SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: iq qalisa da vaJisaTvis (= nestanisa da tarieliesaTvis) da-

edgaT TeTr-wiTeli taxti, wiTel-yviTeli Zvirfasi TvlebiT lamazad

mooWvrili; avTandilisTvis – Sav-yviTeli (TvlebiT morTuli); movid-

nen, dasxdnen; maTi mWvreteli suldaleuli, (sulswrafi, cqeras da-

xarbebuli) iyo.

1458 mgosanni modges, ismoda Hma simRerisa tkbilisa;

qorwili qmnes da gamravlda ZRUnoba larisa lbilisa,

fridonis, purad kargisa, ar maspinZlisa wbilisa;

da nestan-darejans uSUenis Rimili, Cena kbilisa.

u 1450-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

proeqtis mixedviT, fridonis,purad kargisa msazRvrelia (ubra-

lo damatebaa) ZRUnoba _ sityvisa. i. gigineiSvils miaCnia, rom fridonis msazRvrelia (gansazRvre-

baa) larisa sityvisa.

II da III taepebis azria: gamravlda fridonis, puradi maspinZlis,

rbili laris boZeba.

g. kartozias azriT, rogorc fridonis, ise larisa ZRUnoba sity-vis msazRvrelebia. Sdr. msgavsi konstruqciebi ,,vefxistyaosanSi~: `ta-

Page 133: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

133

riels ugavs sicili brolisa vardTa frqUevasa~; `cudi aris damzra-lisa gasaTboblad wylisa berva~. fridonis aq niSnavs fridonis mier.

s. S.: movidnen mgosnebi (meCange-momRerlebi), ismoda tkbili sim-

Reris xma; qorwili gamarTes da gaxSirda rbili laris (Zvirfasi

qsovilis) boZeba fridonis, puradi (Rirseuli) maspinZlisagan. nestan-

darejans Svenis Rimili, kbilebis Cena.

1459 moiRes ZRUeni usaxo fridonis aralqatisa:

cxra margaliti, sididiT marT viTa kUercxi batisa, kUla erTi TUali, samsgavso mzisa Suqmonamatisa,

da mas wina RamiT Zal-edvis mxatvarsa xatva xatisa.

u 1451-Tan SedarebiT Semdegi cvlilebaa: I taepis bolos mZimis

nacvlad orwertilia. proeqti miRebul iqna.

s. S.: moitanes araRaribi fridonis Seudarebeli ZRveni: cxra mar-

galiti, sididiT rogorc batis kvercxi, kidev erTi Tvali, Suqmomate-

buli mzis msgavsi, mis win (= mis Suqze) RamiT SeeZlo mxatvars sura-

Tis xatva.

1460 kUla uZRUna TUiTo farRuli, gardasayreli yelisa,

mrgUlad daTlilisa TUalisa, iagUndisa mrTelisa;

kUla moaqUs erTi tabaki, mZled saWiravi Helisa,

da avTandilisTUis lomisa, ZRUeni fridonis qUelisa.

u 1452-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: kidev uZRvna TiTo mZivi, yelze Camosakidi, mrgvalad daT-

lili Tvalis, mTlianad iagundisa; kidev moaqvT erTi tabaki (sini),

xeliT Ronivrad dasaWeri, lomi avTandilisTvis qveli (uxvi) fri-

donis ZRveni.

1981. 25. III

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, s. caiSvili.

ganixiles strofebi: 1461 -1462 (proeqti moamzada II jgufma), 1463-

1466 (proeqti moamzada III jgufma).

1461 igi tabaki savsea margalitiTa sxUiliTa.

avTandils uZRUna yUelai ara sityUiTa wbiliTa.

aivso saxli stavriTa da oqsinoTa lbiliTa,

da tariel madli ubrZana, laRman sityUiTa tkbiliTa.

Page 134: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

134

u 1453-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna, oRond meoTxe taepSi mZime moiSala.

s. S.: is tabaki (sini) savsea msxvili margalitiT. avTandils yove-

li uZRvna gulwrfeli (aracru) sityvebiT. aivso saxli stavriT (oq-

roqsoviliT) da rbili oqsinoTi (xaverdiT), laRma (= amayma) tariel-

ma madloba uTxra tkbili sityviT.

1462 fridonisgan usazomo qorwilia dResa rvasa;

yovlTa dReTa miarTmidis ufasosa ZRUensa mzasa; dRe da Rame ar gaswyUeddis CaRana da Cangi Hmasa.

da aha, mixUdes Sesaferni yma qalsa da qali ymasa.

u 1454-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: fridoni rva dRe ixdis didze did qorwils; yoveldRe mi-

arTmevda fasdaudebel mza ZRvens; dRe da Rame ar wyvetda CaRana da

Cangi xmas. aha, Sexvda Sesaferi vaJi qals da qali _ vaJs.

1463 tariel fridons ubrZana dRe erT sityUebi gulisa:

,,ars guli TqUeni saCemod ufrosi Zmisa srulisa,

ar gemuqfebis sicocxle, arca mocema sulisa,

da me TqUengan vpove mokUdavman Cemi wamali wylulisa.

u 1455-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: dRe erT (dRe-

erT). proeqti miRebul iqna.

s. S.: erT dRes tarielma fridons gaumJRavna (Tavisi) gulisTqma:

`Tqveni guli CemTvis RviZl Zmisaze ukeTesia, samagieros gadasaxde-

lad arc (Cemi) sicocxle aris sakmarisi, arc sulis mocema, me Tqveni

wyalobiT vipove momakvdavma Cemi wylulis wamali.

s. caiSvilis azriT, TqUen da TqUeni nacvalsaxeli am strofSi

mxolod fridons gulisxmobs. redaqciis sxva wevrebs miaCniaT, rom aq

fridonTan erTad avTandilic igulisxmeba (ix. momdevno strofi).

1464 avTandilisgan Senc ici CemTUis Tavisa dadeba, aw me maqUs nacvlad misisa moHmarebisa wadeba: Sen midi, hkiTxe, ra unda, man qmnas amisi cxadeba,

da viTa damivso saHmili, egre misica kma deba.

u 1456-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: Senc ici avTandilis CemTvis Tavdadeba, axla me maqvs sanacv-

lod misi moxmarebis survili: Sen midi, hkiTxe, ra unda, es gaamxi-

los, rogorc (man) Camiqro (tanjvis) ali, aseve misTvisac sakmarisia

cecxlis deba.

Page 135: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

135

1465 uTxar: `Zmao, ra gardiÃdis Sengan Cemsa Wirnaxulsa!

RmerTi mogcems wyalobasa, misgan zeciT Sesaxulsa!

Tu vera viq sawadelsa Sensa, SenTUis gazraxulsa,

da ara vnaxav saxlsa Cemsa, ar darbazsa, arca xulsa.

u 1457-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: viq (viqm). proeqti mi-

Rebul iqna.

s. S.: uTxari: `Zmao, ra gadaixdis, rac Sen CemTvis Wiri ginaxavs!

RmerTi mogcems wyalobas, mis mier zecidan ganCinebuls! Tu ver Sevas-

ruleb Sens sawadels, (Cemgan) SenTvis ganzraxuls, ar vnaxav arc Cems

saxls, arc darbazs, arc xulas (qoxs).

1466 aw miTxar, Cemgan ra ginda, anu raT mogeHmarebi? varCev, wavideT arabeTs, iyav Cemica marebi;

tkbili sityUiTa gavmarToT da HrmliTa _ saomarebi.

da Tu Sen Sens colsa ar SegrTav, me Cemsa ar veqmarebi~.

u 1458-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: a raT (riT), g

tkbili (tkbiliT), HrmliTa _ saomarebi (xrmliTa saomarebi).

c. kikviZe: mesame taepi xelnawerebsa da gamocemebSi sxvadasxvagva-

rad ikiTxeba. proeqtis wakiTxvis paralelurad gvaqvs: tkbiliT sity-

viTa gavmarToT daHrmliTa saomarebi; tkbili sityUiTa gavmarToT ar

HrmliTa saomarebi. aqedan pirveli wakiTxva azrobrivad gamarTuli

ar aris, meore wakiTxvas xelnawerTa mcire jgufi uWers mxars. Cven

mxari davuWireT rigi xelnawerisa da sz gamocemaTa wakiTxvas. taepis

azria: tkbili (kargi) saqme sityviT movagvaroT da saomari _ xmliT.

i. gigineiSvili: proeqtis wakiTxvas, vfiqrob _ xmliT faqtobrivi

xasiaTis dabrkoleba eRobeba. tarieli, fridoni da avTandili ara-

beTSi saomrad ver (ar) wavidodnen. amitom upiratesoba unda mieces

zogierTi nusxisa da gamocemis wakiTxvas: tkbiliT sityUiTa gavmar-

ToT ar ÃrmliTa saomarebi.

a. baramiZe: tarieli ar gamoricxavs, rom SesaZlebelia avTandi-

lisa da TinaTinis Seyras dabrkoleba Seeqnas, amitom mzad aris

xmliT moagvaros saqme.

s. caiSvili: momdevno strofebis teqsti, sadac avTandilis pasu-

xia tarielis winadadebaze, eWvs ar tovebs, rom tariels arabeTSi

saqmis tkbilad, mSvidobianad, molaparakebiT mogvarebis SeuZleblo-

bis SemTxvevaSi brZolac ara aqvs gamoricxuli.

proqtis wakiTxva, amdenad, winaaRmdegobas ar Seicavs.

daadgines: miRebul iqnes proeqtis wakiTxva.

s. S.: axla miTxari, Cemgan ra ginda, an riT mogexmarebi? Cemi rCe-

vaa, arabeTSi wavideT, mec wamiyvane; tkbili (= sasikeTo saqme) sityviT

Page 136: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

136

movagvaroT da saomari _ xmliT. Tu Sen Sens cols ar SegrTav, me

Cems ar gavuwev qmrobas~.

1981. 1. IV

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, s. cai-

Svili.

ganixiles strofebi: 1467 _1470 (proeqti moamzada III jgufma).

1467 ra fridon uTxra avTandils tarias mociquloba,

mas gaecinnes, gaRimda, SUenoda mxiaruloba;

TqUa, Tu: ,,meSUeli rad minda? mWirs aravisgan wyluloba!

da Cemi mze arca qajTa hyavs, arca sWirs lxinnakluloba.

u 1459-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: fridonma rom uTxra avTandils tarielis danabarebi, mas

gaecina, gaiRima, mxiaruleba Svenoda, Tqva: ,,damxmare rad minda? ara-

visgan var daWrili! Cemi mze (= TinaTini) arc qajebs hyavT, arc ga-

Wirvebulia.

1468 Cemi mze taxtsa zeda zis morWmuli RmrTisa nebiTa,

sakrZalavi da ukadri, laRi, arvisgan vnebiTa,

arca ra umZims qajTagan, arca grZneulTa grZnebiTa,

da mas zeda SUela rad minda, rad meWU rasaca TnebiTa?

u 1460-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: Cemi mze (= TinaTini) RvTis nebiT taxtze zis bednieri, mo-

saridebeli da Seubedavi (visac verafers Sehkadreben), amayi, aravisgan

aris SeWirvebuli, arc rame uWirs qajebisagan, arc jadoqarTa jado-

qrobiT; mis (= TinaTinis) gamo Svela rad minda, ratom vfiqrob, rom

vpirmoTneob (gulwrfelad ar vambob):

1469 ra mova CemTUis gangeba,zeciT mosrulni zenani,

RmerTi iwadebs, momivlen gulsa saHmilTa lxenani;

maSinRa momxUdes mokUdavsa mzisa elvaTa fenani;

da umisJamisod cudnia Cemgan mi da mo rbenani.

u 1461-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: roca Cemze aRsruldeba gangeba, zecidan movlenili neba,

RmerTi (Tu) isurvebs, gulSi (tanjvis) cecxls gaminelebs; mxolod

Page 137: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

137

maSin mergeba wilad momakvdavs mzis sxivTa mofena; im dromde Cemgan

amaoa yovelgvari garja (aqeT-iqiT sirbili).

1470 midi da hkadre tariels pasuxi Cemgan Txrobili:

`madli rad unda, mefeo, xar razom ginda lmobili?

var mucliTganve dedisaT TqUenad samonod Sobili,

da RmerTman munamdis miwa myos, vir mefe iyo cnobili.

u 1462-Tan SedarebiT cvlileba ar aris. proeqti miRebul iqna.

s. S.: midi da uTxari tariels Cemgan naTqvami pasuxi: madloba ra

saWiroa, mefev, ramdenadac unda Segtkiodes CemTvis guli? dedis muc-

lidanve Tqvens samonod var dabadebuli, RmerTma manamde Seni fexTa

mtveri myos, vidre (Sen) cnobili (aRiarebuli) mefe iqnebi.

1981. 8. IV

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, s. caiSvi-

li, S. ZiZiguri.

ganixiles strofebi: 1471-1474 (proeqti moamzada III jgufma).

1471 gebrZana: `Seyra mwadian sayUarelisa Senisa~.

ege ars msgavsi gulisa lmobierisa TqUenisa; muna me Ãrmali ar mikueTs, arca sivrcele enisa,

da mijobs molodna saqmisa mis gangebisa zenisa.

u 1463-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: geTqva: `msurs Seni Seyra sayvarelTan~, eg survili Tqveni

mowyale gulis Sesaferia; iq me xmali ar miWris, arc enamWevroba, mi-

jobs davelodo, ras izams zeciuri gangeba.

1472 esea Cemi sawadi da Cemi mosandomare:

indoeTs gnaxo morWmuli, sajdomTa zeda mjdomare,

gUerdsave gijdes mnaTobi, piri elvaTa mkrTomare,

da mebrZolni TqUenni mogesrnen, arvin Cndes mun meomare. u 1464-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: `es aris Cemi sawadeli da Cemi mosandomi: indoeTSi gnaxo

bednieri, taxtze mjdomi, gverdiTve gijdes mnaTobi, sxivTa mfrqveve-

li saxe (= nestani), Tqveni mowinaaRmdegeni gagewyvitoT, aravin Candes

iq (TqvenTan) meomari.

Page 138: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

138

1473 ,,ra gamisrulden eseni Cemni gulisa nebani,

maSinRa mival arabeTs, momxUden mis mzisa xlebani;

odesca swaddes, damivsnes ama cecxlisa debani.

da sxUad TqUengan ara ar minda, mZulan rasaca Tnebani~.

u 1465-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: roca Semisruldeba es Cemi guliswadili, mxolod maSin mi-

val arabeTSi, mergeba im mzesTan (= TinaTinTan) axlos yofna; roca

isurvebs, Camiqrobs am cecxls. sxva mxriv Tqvengan araferi minda,

mZuls yovelgvari pirferoba.

1474 ra fridon hkadra tariels ese sityUani ymisani, man brZana: ,,magas ara viq, amas ar unda misani.

viTa man povna mizezni Cemisa sulTa dgmisani,

da egreve manca samisod naxnes Zal-gulni Zmisani.

u 1466-Tan)SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: b viq (viqm).

proeqti miRebul iqna.

s. S.: fridonma rom uTxra tariels moymis (= avTandilis) es sity-

vebi, man Tqva: magas ar vizam, amas ar unda gulTmisani, rogorc man

ipova Cemi sicocxlis mizezi, aseve manac (avTandilmac) naxos samisod

Zmis Zala da guli (= megobruli Tavdadeba).

1981. 15. IV

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, s. caiSvili.

ganixiles strofebi: 1475-1482 (proeqti moamzada II jgufma).

1475 midi, uTxar Cem magier sityUa Cemgan arnaTnebi:

`me Senisa gamzrdelisa unaxavad ar davdgebi.

veWU, mravali dameHocos mona, misgan sayUarlebi,

da viTxov xole Sendobasa, egeTiRa movbrundebi~

u 1467-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: midi da uTxari Cem magier ara mosafereblad (ara saameb-

lad) naTqvami sityva: `me Seni gamzrdelis (= mefe rostevanis) unaxa-

vad ar gavCerdebi. vfiqrob, mravali misi sayvareli mona (msaxuri)

myavs daxocili, mxolod Sendobas (patiebas) viTxov da amis SemdegRa

davbrundebi~.

Page 139: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

139

1476 ese uTxar: `amis metsa mociqulob nuras nuo,

xvale waslva ar davSalo, arca saqme gavaTuo;

me ar mizams arabT mefe, rome sityUa gavacruo, da amod vsTxovo qali misi, SevexUewo, Sevaguo~.

u 1468-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: es uTxari (avTandils): `amis mets nurafers mociqulob-Tqo,

xval wasvlas ar daviSli, arc saTuod gavxdi saqmes; arabTa mefe imas

ar mizams, rom sityva gamicruvdes (= arabTa mefesTan sityva uqmad ar

Camivlis), tkbilad vTxov (rostevans) mis qals, Sevexvewebi, Sevagueb

(daviTanxmeb, SevaCvev am azrs)~.

1477 uambo fridon avTandils tarias mociquloba:

`ar dadgebiso, cudia Sengan cdisaRa Tqmuloba~.

mas daumZimda, moedga kUla gulsa kUamlalmuloba.

da asre Hams ridi mefeTa, ymaTagan mokrZaluloba!

u 1469-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: fridonma uambo avTandils tarielis danabarebi: `ar gaCer-

debao, amao Seni cda, rom ganzraxva gadagaTqmevino~. mas (avTandils)

ewyina, kvlav moedo gulze kvamli da almuri. ase unda mefeebis mo-

rideba (SiSi), ymaTa mokrZaleba!

1478 avTandil miva muÃlmoyriT tarias SesaxUewelad,

ferxTa exUevis, akocebs, aRar Sexedavs ze welad,

etyUis: `kma, raca Sevcode rostans wleulad me welad,

da kUla nu miq erTgulobisa gamtexlad, da-ca-mlewelad.

u 1470-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: miq (miqm). pro-

eqti miRebul iqna.

s. S.: avTandili muxlmoyrili (CoqviT) midis tarielis Sesaxve-

wad, fexebze exveva, hkocnis, aRar uyurebs welzemoT, eubneba: `kmara,

rac wels Sevcode rostevans, kvlav nu gamxdi erTgulebis gamtexad

da damlewelad.

1479 rasaca lami, ar mogcems mas RmrTisa samarTalia,

gamzrdelsa Cemsa viT vhkadro me saqme samuxTalia!

me misTUis Heli viT gavZra, vin CemTis fernamkrTalia!

da viT moiHmaros monaman patronsa zeda Hrmalia!

u 1471-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

Page 140: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

140

s. S.: Sens ganzraxvas (imas, rasac lamob) ar agisrulebs RvTis sa-

marTali, Cems gamzrdels rogor gavubedo muxTloba (muxTluri saq-

me)! me rogor aRvmarTo xeli mis winaaRmdeg, vinc Cem gamo fermix-

dilia! rogor unda ixmaros xmali patronze ymam (vasalma)!

1480 ege saqme me da Cemsa sayUarelsa SegUamdurvebs, vaÁYTu gawyres, gagulisdes, kuSti gulsa Seaurvebs,

ambavsaca damiZUirebs, WUretisaTUis momasurvebs, da Sendobasa Horcieli kaci vera damiurvebs~.

u 1472-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: vaÁY(va).

proeqti miRebul iqna.

s. S.: eg saqme me da Cems satrfos (erTmaneTTan) dagvamdurebs, vai-

Tu gawyres, gabrazdes, kuSti (mwyrali) guls daimwuxrebs, (Tavis) am-

bavsac damiZvirebs, Tavis naxvas momanatrebs, (misgan) patiebas Zexor-

cieli veravin gamomiTxovs~.

i. gigineiSvilis azriT, meoTxe taepSi vera uaryofiTi nawilakia

da ara nacvalsaxeli.

1481 tariel uTxra siciliT, man mzeman Suqnafenaman,

Heli mohkida avTandils, amarTa, aayena man:

`miyoo kargi yUelai momarTebaman Senaman,

da magra sjobs, Senca galxinos Cemman SeniTa lxenaman.

u 1473-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: tarielma, im gasxivosnebulma mzem, siciliT uTxra, xeli

mohkida avTandils, amarTa, wamoayena: `yvelaferi kargi Senma daxmare-

bam miyoo, magram sjobs (kargi iqneba) Senc gagaxaros Sen mier Cemma

gaxarebam.

1482 dia mZuls meti moyUrisa SiSi, krZalva da ridoba,

mZuls gauwyUedlad kuStoba da sulmZimoba, didoba;

Tu moyUarea, gulisa qmnas Cemken monazidoba,

da TUara, me Cemda, ig misda, dia sjobs kidiskidoba.

u 1473-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

s. S.: Zalian mejavreba moyvris metismeti SiSi, krZalva, ridi,

mZuls ganuwyvetlad kuStoba, gulCaxveuloba, ampartavnoba; Tu moyva-

rea, guli Cemken mozidos, Torem me CemTvis, is TavisTvis, diaxac

jobs cal-calke yofna.

Page 141: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

141

1981. 22. IV

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i .gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, s. caiSvili.

ganixiles strofebi: 1483-1486; (proeqti moamzada II jgufma).

1483 me vici guli saSenod Senisa sayUarelisa,

ar ewyinebis stumroba Senisa me Semyrelisa.

radmca ra vhkadre mefesa Txroba rasaca Wrelisa!

da oden naxvisa maTisa natra maqUs sanatrelisa.

u 1475-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna. redaqciis wevrebma yuradReba miaqcies imas, rom meore taep-

Si me nacvalsaxelis xmareba gramatikulad gaumarTlebelia. a. SaniZe

mis nacvlad konieqturas uSvebs: Senisa Cem Semyrelisa.

g. kartoziam aRniSna rom, proeqtis momamzadebelma jgufma koni-

eqtura ar miiRo da CaTvala, rom taepSi poeturi licencia gvaqvs:

msazRvrelsa da sazRvruls Soris CarTuli me nacvalsaxeli naTesa-

obiT brunvaSic saxelobiT-moTxrobiT-micemiTis formiT aris warmod-

genili.

daadgines: miRebul iqnas proeqtis wakiTva: Senisa me Semyrelisa.

s. S.: me vici, rom Seni satrfos guli Senia, ar ewyineba Cemi, Seni

Semyrelis, stumroba. ratom (rogor) gavubedav mefes raime Seferade-

bul-Selamazebuls, mxolod maTi (TinaTinisa da rostevanis) naxva

menatreba.

g. kartozias azriT, meoTxe taepSi maTi mxolod rostevans gu-

lisxmobs.

1484 amas oden movaHseneb mudariT da SepovnebiT,

rome mogces qali misi man misiTa mogonebiT.

raTgan bolo Seyravea, siSoresa viT eTnebiT!

da daaSUeneT erTmanerTi, Tavis-Tavis nu dasWnebiT~.

u 1476-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: mxolod amas movaxseneb mudariT (xvewniT) da ridiT, rom

Tavisi qali mogces Tavisive neba-surviliT. radgan bolo mainc Sey-

raa, siSores rogor eguebiT (Sen da TinaTini)! erTmaneTi daamSveneT,

cal-calke nu daWknebiT~.

1485 ra avTandil tariasagan cna, waslvasa ar daSlida,

ara hkadra Secileba, saubarsa zeda rTvida;

fridon kacsa darCeulsa saTanaod gardasTUlida,

Page 142: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

142

da Tana wahyva, ganaRamca maTTanave gzasa vlida.

u 1477-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: roca avTandilma tarielisagan gaigo, rom (arabeTSi) wasv-

las ar daiSlida, Sedaveba aRar Sehkadra, daeTanxma. fridoni sauke-

Teso xalxs Tan wasayvanad arCevda, Tan wahyva (tarielsa da avTan-

dils), maTTan erTad gzas daadga.

1485,1 mivlen ucxos SeqceviTa, raca unda, uxarodaT,

erTmanerTsa ulocviden, viTarigaT wesi hqondaT,

gzasa keTils midiodnen, Svela RmrTisa sxva ra undaT?

da igonebdnen Wirnaxulsa, axla lxini kargi undaT.

strofi aris mxolod S 4997 xelnawerSi.

proeqtSi Semdegi cvlilebaa: raca unda, uxarodaT (raca unda

uxarodaT). proeqti miRebul iqna.

1485,2 mividodnen sixaruliT gzaTa Sina, raca undaT,

nadirobdnen, mxecTa svriden, angariSi ara undaT,

kacni rasac RmerTsa sTxoven, wyalobani misgan undaT,

da radgan bolo kargi mova, ukeTesi sxva ra undaT!

strofi aris mxolod S 4997 xelnawerSi.

proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRebul iqna.

1486 am saqmesa dafarulsa brZeni divnos gaacxadebs:

RmerTi kargsa moavlinebs da borotsa ar dabadebs,

avsa wam erT Seamoklebs, kargsa xangrZlad gaakUladebs,

da Tavsa missa ukeTessa uzadohyofs, ar azadebs.

u 1477-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

redaqciis wevrebma aRniSnes, rom divnos aq igivea, rac dionosi

1741-Si (am saqmesa memowmebis dionosi, brZeni ezros), da dionise are-

opagels gulisxmobs. orsave SemTxvevaSi brZeni am pirovnebis msazRv-

relia. amitom unda Seicvalos 1741-is punqtuacia: am saqmesa memowmebis

dionosi brZeni, ezros.

yuradReba mieqca imasac, rom II taepis wakiTxva: da borotsa ar

dabadebs mxolod D1D2-Si gvaqvs. xelnawerTa umetesobaSia ar borotsa

ar dabadebs.

c. kikiviZis azriT, angariSgasawevia xelnawerTa umetesobis wa-

kiTxva. a. baramiZe da g. kartoziac mxars uWeren am azrs. aRiniSna,

rom aseTi ganmeoreba uaryofiTi ar nawilakisa `vefxistyaosanSi“

sxvaganac dasturdeba.

Page 143: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

143

i. gigineiSvilsa da s. caiSvils eeWvebaT: D1D2-is wakiTxva pirve-

ladi xom ar aris?

daadgines: miRebul iqnas wakiTxva: RmerTi kargsa moavlinebs, ar,

borotsa ar dabadebs.

s. S.: am dafarul saqmes brZeni divnosi (dionise aeropageli) ga-

acxadebs (cxads xdis): RmerTi sikeTes moavlens, ara, borotebas ar

Seqmnis, borotebas erT wamad Seamoklebs, sikeTes mudmivad gaagrZe-

lebs, Tavis Tavs ukeTess, unaklos xdis, naklovans ar xdis.

1981. 29. IV

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia,

c. kikviZe, e. metreveli, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles strofebi: 1487-1491 (proeqti moamzada III jgufma).

1487 fridonisiT gaemarTnes igi lomni, igi mzeni,

Tana mihyavs piri mzisa, qali mWUretTa amazrzeni,

hkidavs brolsa yornis bolo dawyobili, danaTxzeni,

da mun balaxSsa aSUenebdes sinatife-sinazeni. u 1479-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: fridonis qveynidan wavidnen is lomebi, is mzeebi, Tan mih-

yavT pir-mze (mzis saxis mqone), qali (mSvenebiT) SemxedvelTa amazr-

zeni (Jruantelis momgvreli), brolze (= yelze) yornis bolo (= Savi

Tma) hkidia = dawyobili, dawnuli, iq balaxSs (= saxes) amSvenebda si-

natife da sinaze.

1488 igi mze ujda kubosa da agre aroninebdes;

minadirobdes, nadirsa mun sisxlsa daadinebdes;

sadaca daxUdis qUeyana, mWUretelTa moalxinebdes,

da moegebnian, sZRUnobdian, aqebdes, ar aginebdes. u 1480-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: is mze (nestani) ujdaT taxtrevanze da ase mihyavdaT; mina-

dirobdnen, iq nadirs sisxls adendnen; sadac SexvdebodaT xolme da-

basofeli, mnaxvelebs axarebdnen, isini egebebodnen, ZRvens sZRvnidnen,

aqebdnen, ar aZagebdnen.

1489 mas hgvandes, Tumca samyaros mze ujda Sua mTUareTa;

iarnes dReni mravalni laRTa, brZnad moubareTa;

Page 144: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

144

Sigan maT didTa mindorTa, yovlgniT kacmiumxUdareTa,

da sad yofiliyo tariel, mixUdes mis kldisa areTa.

u 1481-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

g. kartozias winadadebiT meore taepis bolos moiSala sasveni

niSani (wertil-mZime), mesame taepis bolos mZimis nacvlad daisva wer-

tilmZime.

s. S.: imas hgavda, TiTqos cargvalze mTvareebs SuaSi mze ujda;

mravali dRe iares laRebma, brZnulad mosaubreebma yovelmxriv ukac-

riel im did mindvrebSi; miadgnen im kldis midamoebs, sadac tarieli

adre imyofeboda.

1490 tariel brZana: `me mmarTebs dRes TqUeni maspinZeloba;

mun mival, sada yofilvar, mWirda sadamdis xeloba;

mun gUimaspinZlos asmaTman, mas uc Horcisa Hmeloba,

da me rome giZRUni turfaTa, aqoT larisa Wreloba”.

u 1482-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: tarielma Tqva: `dRes me mmarTebs Tqveni maspinZloba; iq mi-

val, sadac vyofilvar, vidre siSmage mWirda; iq gvimaspinZlos asmaTma,

mas aqvs xmeli xorci, me rom mogiZRvniT Zvirfaseulobas, SeaqebT sa-

qonlis mravalferovnebas~.

1491 mivides, Sigan gardaÃdes qUabsa mas didTa kldeTasa.

asmaTs uc Horci irmisa, iqs maspinZloba-kUeTasa.

amxanagobdes, laRobdes waslvasa maT saqmeTasa,

da RmerTsa madlobdes Secvlasa lxinad Wirisa dReTasa.

u 1483-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: iqs (iqms).

proeqti miRebul iqna.

s. S.: mividnen, im did kldeTa gamoqvabulSi Camoxdnen. asmaTs

aqvs irmis xorci, maspinZlobs da esiyvaruleba (maT). amxanagurad (me-

gobrulad) iqceodnen, xarobdnen im saqmeTa dasrulebas, RmerTs mad-

lobdnen gaWirvebis dReTa lxinad Secvlas.

1981. 6. V

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, e. metreveli, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles strofebi: 1492-1496,1 (proeqti moamzada III jgufma).

Page 145: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

145

1492 moiares qUabovani, TamaSobdes mxiarulni,

povnes igi saWurWleni, tariasgan dabeWdulni,

verca visgan danaTUalni, verca visgan Segebulni;

da ar ityvian, ara gUaqvso, ig amisTvis gulnaklulni.

u 1484-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: moiares gamoqvabulebi, mxiarulni TamaSobdnen (erTobod-

nen), naxes is saganZuri, tarielis mier beWeddasmulni, verc vinmesgan

daTvlili, verc vinmesgan gonebiT warmosadgeni; amis gamo isini gul-

naklulebi ar arian, ar amboben, araferi gvaqvso.

1493 uboZa turfa mravali maT-maTi Sesadarebi,

kUla fridonisni aavsna, spa hyva Tu spasalarebi.

aivso kaci yvelai, maSin maT Tana narebi,

da magra Zes rome saWurWle, hgvanda kacdaukarebi.

u 1485-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti mi-

Rebul iqna, oRond meoTxe taepis meore naxevarSi e. metrevelis wina-

dadebiT daisva tire: hgvanda – kacdaukarebi (= hgvanda, rom iyo kac-daukarebi) .

s.S.: mravali maTi Sesaferi Zvirfasi nivTi aCuqa, isev aavso saCuq-

rebiT fridonis xalxi, molaSqreebi hyavda Tu sardlebi. (ZRveniT)

aivso yvela kaci, vinc maSin Tan axlda, magram saganZuri rom devs,

TiTqos kacis xeluxlebeli iyo.

1494 fridons uTxra: `vali Seni Cemgan Znelad gardiÃdebis,

magra Tqmula: `kargis mqmneli kaci bolod ar waÃdebis~,

aw saWurWle razomica aqa Zes da an idebis,

da Seni iyos yvelakai, Sen waiRe, viTa gxvdebis~.

u 1486-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: fridons uTxra (tarielma): `Seni vali Cemgan Znelad gadaix-

deba, magram naTqvamia: `kargis mqneli kaci sabolood ar daikargeba~.

ra saWurWlec axla aq Zevs an aRmoCndeba, Seni iyos yvelaferi, Sen

waiRe, rogorc mogixdeba (mogixerxdeba).~

1495 fridon mdablad TayUanissca, hkadra madli metismeti:

`me, mefeo, rad ggonivar uWkuo da agre reti?

mteri yovli Calad giCans, vinmca iyo viTa keti?

da Cemi lxini munamdisa, vire viyo Seni mWUreti. u 1487-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlileba: mesame taepis bo-

los mZimis nacvlad dasmulia kiTxvis niSani. proeqti miRebul iqna.

Page 146: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

146

s. S.: fridonma mdablad Tayvani sca, udidesi madloba moaxsena:

`me, mefev, ratom ggonivarT uWuo da ase retiani? yvela mteri Calad

migaCnia, vin iqneba Sens winaSe ketiviT, Cemi lxini manamdis gagrZel-

deba, vidre Seni mWvreteli viqnebi!~

1496 fridon kacni daabrunna mosasxmelad aqlemisad,

saxlsa missa misaReblad mis yUelasa saWurWlisad;

aw muniTca gaemarTnes arabeTiT mivlad gzisa,

da avTandila galeuli Sesayrelad mTUare mzisad. u 1488-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti mi-

Rebul iqna.

i. gigineiSvilis winadadebiT mesame taepSi mivlad Seicvala wav-

lad formiT. proeqti am cvlilebiT miRebul iqna.

s. S.: fridonma kacebi daabruna aqlemebis mosasxmelad, yvela im

saganZuris Tavis saxlSi wasaRebad; axla iqidanac gaemarTnen arabeTi-

saken gzis gasavlelad, avTandili aris mzis Sesayrelad galeuli

mTvare.

1496,1 munidgan vles SeqceviTa, rome meti ar iqnebis,

asre rome yovel dRiva nadiroba ar akldebis;

gacema da wyalobani didsa, mcires, rac Sexvdebis,

da erTmanerTis axlo yofiT viTa vardni ayvavdebis.

aris mxolod S-4994 xelnawerSi.

s. S.: iqidan iares, meti rom ar iqneba, (iseTi) garTobiT, ase rom

yoveldRe nadiroba ar akldebaT; didsa da pataras, vinc Sexvdebo-

daT, asaCuqrebdnen da swyalobdnen. erTmaneTTan axlos yofniT varde-

biviT yvavian.

1497-1507 strofebis ganxilvis oqmebi dakargulia. vbeWdavT

mTavari redaqciis mier miRebul teqstsa da strofebis `Sinaarss~.

1497 mixUdes arabTa sazRUarsa, ra vles mravali xanebi.

daxUda soflebi, cixebi, HSir-HSirad, TanisTanebi,

mun Sigan myofsa emosa tansa lurji da mwUanebi, da avTandilisTUis yUelai cremliTa ars nabanebi.

u 1489-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-bul iqna.

s. S.: didi xani rom iares, miadgnen arabeTis sazRvars. xSir-xSi-rad daxvdaT soflebi da cixeebi, erTi meoreze miyolebuli, iq myofs tanze lurji da mwvane tansacmeli emosa, avTandilis gamo yve-la cremliT aris nabani.

Page 147: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

147

1497,1 avTandil icnes, gaisma Hma maTgan sixarulisa;

daiwyes yovlgniT laSqarTa qna maTken siarulisa,

TayUanisscemda simravle spisa pirmxiarulisa;

da qali naxian: `SUeneba _ TqUian, _ ars mzisa srulisa~.

x 1700-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

s. S.: avTandili icnes, gaisma maTi sixarulis xma; yoveli mxri-

dan wamovida maTken laSqari, auracxeli pirmxiaruli spa Tayvans

scemda; qals rom naxavdnen, ambobdnen: `srulyofili mzis mSvenebaa~.

strofi aris oTxive redaqciis nusxebSi, magam beWdur gamoce-

mebSi (b, k-s garda) miCneulia CanarTad. Semdeg (oqmebSi ar Cans Tu ro-

dis) mTavarma redaqciam strofi rusTveliseulad miiCnia da poemis

ZiriTad teqstSi Seitana. amis gamo momdevno strofebis nomrebi 1-iT

gadidda.

1499 tariel kaci gagzavna winaSe rostan mefesa,

SesTUala: `gkadreb, mefeo, survilTa siiefesa;

me moval, mefe indoTa, darbazsa TqUensa sefesa, da giCUeneb, vardsa kokobsa, ufrWvnelsa, moukrefesa.

u 1490-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

s. S.: tarielma rostevan mefis winaSe gagzavna kaci, SeuTvala:

`Semogkadreb, mefev, mravali survilis asrulebas; me, indoTa mefe,

movdivar Tqvens samefo sasaxleSi, giCveneb kokob vards, daumWknars,

moukrefels (nestans).

1499,1 me viT vimarTlo TqUens wina Semcode Cemi Tavia? mqonda me maSin xel-qmnilsa guli cecxlSenarTavia,

laSqari vnaxe, momeca Wiri Wirs danarTavia;

da aw lxiniT vnaxoT mgosanni da CangTa gammarTavia.

strofi aris D1 D2 D3 D4 D5 xelnawerebSi.

s. S.: me rogor gavimarTlo Tqvens winaSe Semcode Tavi? maSin me

gaxelebuls, gulze cecxli mekida, laSqari rom davinaxe, Wirze Wiri

damerTo; axla molxeniT vnaxoT mgosnebi (momRerlebi) da meCangeni.

1500 `maSin TqUen Cemi gewyina naxva miwisa Senisa, cda Sepyrobisa avi hqmen, Semoteveba cxenisa;

me SenTa spaTa vaCUene niSani rame wyenisa, da davHoce mona mravali, msaxuri srisa TqUenisa.

u 1491-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

s. S.: maSin (= pirveli Sexvedris dros) Tqven gewyinaT Cemi – Tqve-

ni miwisa da mtvris naxva. cudi hqeni, rom Cemi Sepyroba scade da cxe-

Page 148: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

148

niT gamomekide; me Sens meomrebs vaCvene mtrobis raRac niSani, davxo-

ce bevri mona, Tqveni sasaxlis msaxuri.

1501 `aw amad moval winaSe, davyaren Cemni gzania,

SemindoT, raca Segcode, hqmnneT gawyromisa kmania.

ZRUeni ara maqUs, mmowmoben fridon da misni ymania, da oden ZRUnad TqUeni avTandil me TqUenTUis momitania~.

u 1492-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

s. S.: axla amitom movdivar (Tqvens) winaSe, davagde Cemi gza,

(rom) SemindoT, rac SegcodeT (dagiSaveT), ikmaroT wyroma. ZRveni ara

maqvs, memowmebian fridoni da misi ymebi, mxolod ZRvnad Tqveni

avTandili momiyvania TqvenTvis.

1502 ra miuvida mefesa maxarobeli Jamisa,

viT gaexarnes ver ityUis ena erTisa wamisa;

TinaTins RawUTa emata elva Suqisa samisa,

da brolsa da lalsa aSUenebs mun Crdili warb-wamwamisa.

u 1493-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

s.S.: mefes rom miuvida drois Sesaferisi maxarobeli, Tu rogor

gauxarda, ver ityvis ena naucbadevad, TinaTins Rawvebze moemata sami

Suqis sxivi, brolsa da lals (= TeTr-wiTel pirisaxes) amSvenebs

warb-wamwamis Crdili.

1503 tablaksa hkres da gaisma sicili TqarTqarebisa.

laSqarni rbodes mi da mo, qmna swadda maTke rebisa.

daiwyes mosxma cxenisa, moReba unagrebisa,

da Sesxda simravle moymisa mklavficxel, gulmagrebisa.

u 1494-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

s.S.: dols dahkres da gaisma sicilis xma. molaSqreebi iqiT-aqeT

darbodnen, maTken (tarielisa da misi mxleblebisaken) undodaT

wasvla. daiwyes cxenebis moreka, unagirebis motana, (cxenebze ) Sesxda

mravali mklavficxeli (mklavmagari) da gulmagari moyme.

1504 mefe Sejda, gaegebnes Tavadni da srulad spani.

visca esmis, movidian mas winaSe sxUagniT sxUani. yUelakai RmerTsa madlobs, gaamaRlnes maTni Hmani, da TqUes: `borotsa umyofoo, keTilnia SenTUis mzani!~

u 1495-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

s.S.: mefe (rostevani) amxedrda, gaegebnen sardlebi da mTeli laS-

qari. vinc igebda (ambavs), modiodnen mis winaSe sxva mxridan sxvebi.

Page 149: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

149

yvela RmerTs madlobas, xmas aumaRles, Tqves: `borotebis arSemqmne-

lo sikeTea SenTvis bunebrivi!~

1505 ra erTmanerTi auCnda migebul-mosagebavTa,

avTandil etyUis tariels sityUaTa danazebavTa:

`agera xedav mindorTa, mtUeriTa SenaRebavTa?

da amad medebis saHmili, gulsa ecxela, ebavTa.

u 1496-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

s. S.: rodesac migebebul-mosagebeblebma (= damxvdurma da mosu-

lebma) erTmaneTi dainaxes, avTandilma uTxra tariels nazi (gana-

zebuli) sityvebi: `ager xedav mtvriT dafarul mindvrebs? amitom me-

deba cecxli, guls ecxela, emwara.

1506 `isia Cemi gamzrdeli da TqUenda mogebebula.

iqi ver mival, mrcxUenian, gulsa saÃmili debula,

Cemad arakad suldgmuli kaci ar gawbilebula,

da rasaca mizamT, TqUen iciT, fridon TqUendave xlebula.~

u 1497-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

s. S.: is aris Cemi gamzrdeli Tqven moggebebiaT. iq ver mival,

mrcxvenia, gulze cecxli momdebia, CemsaviT sulieri kaci ar Sercxve-

nila, Tqven iciT, rasac mizamT, fridonic Tqven gaxlavT.

1507 tariel uTxra: `kargsa iqm Sen patronisa krZalvasa.

aw dadeg, iqi nu moxval, iqmca uCemod xalvasa.

me mival, uTxrob mefesa Sengan Tavisa malvasa,

da veW, RmrTiTa adre Segyaro mzesa mas, tanad alvasa~.

u 1498-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

s. S.: tarielma uTxra: `kargs Svrebi, rom patrons (mefes), mokZa-

lebiT ekidebi. axla dadeqi, iq nu wamoxval, uCemod marto iyavi. me mi-

val, vetyvi mefes, rom emalebi (Tavs arideb). vfiqrob, RvTis SewevniT

male Segyri (Segaxvedreb) im mzes, tanad alvas (= TinaTins)~.

1508 mun dadga lomi avTandil, daidga mcire karavi,

nestan-darejan munve dgas, igia mWUretTa mzaravi,

misTa wamwamTa niavi qris, viTa qari aravi,

da wavida mefe indoTa misruli, miuparavi.

u 1499-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

s. S.: iq gaCerda lomi avTandili, patara karavi daidga. nestan-da-

rejani iqvea, is aris mWvretelTa gulis SemZvreli. misi wamwamebis ni-

avi qris, rogorc aravi (samxreTis qari), wavida indoeTis mefe (= ta-

rieli) aSkarad, ara malulad.

Page 150: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

150

1981. 3. VI

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, e. met-

reveli, s. caiSvili.

ganixiles strofebi: 1509-1511 (proeqti moamzada II jgufma), 1512;

1512,1; 1513

(proeqti moamzada III jgufma).

1509 fridon wahyva, ganaRamca gavles veli didsa xansa,

cna mefeman, tariela, marto mova, moxris tansa;

gardaÃda da TayUanis-sca mas ukadrsa, lomebr jansa,

da sdebs pativsa indoT mefe, marT mamisa Sesagvansa. u 1500-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: a taepis Sig-

niT wertilis nacvlad mZimea dasmuli, b tariela, marto mova (tarie-

li marto mova).

Sedgenili Semasmeneli tariela, gaugebrobis Tavidan acilebis

mizniT, rogorc gamonaklisi, daiwera defisiT: tariel-a. daadgines:

aseve defisiT gamoiyos meSvelzmniseuli -a TinaTin-a, avTandil-a

daMmsgavs formebSi.M

a.MbaramiZe:Md taepSi unda miviRoTMwakiTxva:Asdebs pativsa indoT

mefes.Mmomdevno (ZiriTadi) strofis tarielca TayUanis-sca imaze

miuTiTebs, rom am strofSi gadmocemuli moqmedeba (gardaÃda, Tayua-

nis-sca, sdebs pativsa) mTlianad rostevans miewereba.

s. caiSvilmaMda g. kartoziam aRniSnes, rom indoT mefes konieq-

turaa, xelnawerebSi ar dasturdeba. g. kartozia fiqrobs, rom momdev-

no strofis tarielca TayUanis-sca ar gamoricxavs am strofSi proeq-tiseuli wakiTxvis SesaZleblobas: rostevanma Tayvani sca tariels,

tarielmac mamis Sesaferi pativi sca, rac imiT gamoixata, rom isic

eTayvana. e. metreveli da i. gigineiSvili mxars uWeren konieqturis

miRebas.

daadgines: miRebul iqnes wakiTxva: sdebs pativsa indoT mefes

(winaaRmdegni _ g. kartozia, s. caiSvili).

s. S.: fridoni wahyva, diaRac rom didxans iares velze, gaigo me-

fem (rostevanma), (rom) tarielia, marto modis, tans moarxevs, Camoqve-

iTda da Tayvani sca amays, lomiviT Zliers, indoeTis mefes (tariels)

swored mamis sakadris pativs scems.

1509,1 muniT rostan moegeba, ar hyofs zrdilobis klebasa,

cxeniT gardaxdnen, iqmodnen Seyrisa moswrafebasa;

Page 151: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

151

arabTa mefe salamsa hkadrebs tariels, qebasa,

da SetrfobiT umzers, mieca rosten mun didsa Svebasa.

strofi aris H 1079-Si.His SeTxzulia g. Tumanovis mier.

s. S.: iqidan rostevani moegeba, ar aklebs zrdilobas, cxenidan Ca-

moxdnen, Sexvedras Cqarobdnen; arabTa mefe tariels salamsa da qebas

moaxsenebs, siyvaruliT uyurebs, rostevani iq did sixaruls mieca.

1510 tarielca TayUanis-sca, miva kocnad, sasalamod;

mefe yelsa akocebda marT bagisa dasaamod,

gakUirvebiT eubnebis, aris misgan saTamamod:

da `Sen mze xaro, Seni gayra aris dRisa SesaRamod~.

u 1501-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

proeqti miRebul iqna. redaqciis wevrebma aRniSnes, rom strofi

erTgvar eWvs iwvevs enobrivi TvalsazrisiT.

s. S.: tarielmac Tayvani sca, midis sakocnelad, misasalmeblad,

mefe (rostevani) yelze hkocnida bagis saameblad. gakvirvebiT eubneba,

aris misgan Tamamad: `Sen mze xar, Seni gayra (daSoreba) dRis damRa-mebelia~.

1511 gaekUirva mefe missa TUaladoba-siturfesa,

pirsa uWUrets gakUirvebiT, uqebs mklavTa sialfesa;

kUla fridonca usalama, TayU-anis-sca man mefesa, da mas mefesa, avTandilis naxvisaTvis moswrafesa.

u 1502-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: mefe gaekvirvebina mis (tarielis) Tvaladoba-simSvenieres,

saxeSi uyurebs gakvirvebiT, uqebs mklavis Zalas; Semdeg fridonic mi-

esalma, Tayvani sca mefes (rostevans), avTandilis naxvis moswrafe me-

fes.

1512 mefe tarias qebasa dahkrTebis, daeRonebis.

tariel etyUis: `mefeo, aw guli Sen gemonebis;

mikUirs, Tu egre sikeTe TqUen Cemi rad gegonebis! da raTgan avTandil Senia, sxUa rad vin mogewonebis?

u 1503-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

a. baramiZe: ramdenadac wina strofebSi araferia naTqvami tarie-

lis mier rostevanis qebaze, am strofis a taepis tarias qeba unda

gavigoT rogorc rostevanis mier tarielis qeba. rostevanma aqo, aqo

tarieli da mere uceb moiwyina (radgan avTandili ar axlda). sworia

s. iordaniSvilis Targmani: хваля Тариэла, царь загрустил.

Page 152: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

152

g. kartozia: am SesityvebaSi (qebasa dahkrTebis) qebasa ar SeiZle-

ba droulobas gadmoscemdes (qebis dros, qebisas). igi iribi damatebaa.

qebasa dahkrTebis = qeba akrTobs.

s. S.: mefe tarielis qebam SeakrTo, daaRona, tarieli eubneba:

`mefev, amieridan guli Sen gemoneba. mikvirs, Cemi sikeTe agre rigad

rad geCvenebaT! radganDavTandiliNSenia, sxva vinme ratom mogewoneba?

1512,1 kUlav mefe hkiTxavs: `ra uyav TqUeni uRirsi Zmobili?

Tan rad ar gaxlavsT, es mikvirs, sWirs rame

dasagmobili?

SenTa wamalTa ZebniTa gulsa laxUari sobili,

da ama laSqarTa Tavadi, Cemgan ZeobiT xmobili”.

x 17141-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris

i. gigineiSvili: TqUeni uRirsi = TqvenTvis Seuferebeli.

s. S.: isev mefe ekiTxeba: `ra uyaviT Tqveni uRirsi (TqvenTvis Se-

uferebeli) Zmobili? Tan ratom ar gaxlavs, es mikvirs, rame dasag-

mobi sWirs? Seni wamlis ZebniT guls laxvarsobili, am laSqris Tavi,

Cemgan Zed naxmobi.

1513 nu gikUirs misi vernaxva da dayovneba xanisa! modi da davsxdeT, mefeo, amoa kordi mwvanisa,

gkadro mizezi misisa TqUens wina ver-motanisa, da viaji rasme, aw mmarTebs moTxova me farmanisa.

u 1504-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: nu gikvirT misi (=avTandilis) vernaxva da dayovneba! modi

da davsxdeT, mefev, sasiamovnoa mwvane kordi, mogaxseneb Tqvens winaSe

misi (= avTandilis) armoyvanis mizezs, erT rames viTxov, axla mmar-

Tebs Tqvengan farmanis (nebarTvis) moTxovna.

1981. 10 VI

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, s. ca-

iSvili, S. ZiZiguri. ganixiles 1514-1519 strofebi (proeqti moamzada

III jgufma).

1514 dasxdes mefeni, moadga gare simravle razmisa.

tariels pirsa cimcimi aTqs, unaTlesi bazmisa;

WUreta axelebs mWUretelTa yofaqcevisa da zmisa;

da dauwyo Txroba mefesa sityUisa, brZnad nakazmisa.

Page 153: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

153

u 1505-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. msjelobis

sagani gaxda b da d taepis punqtuacia.

a. baramiZe: taepebs SigniT mZimeebi saWiro ar aris, unda moiSalos.

g. kartozia: unaTlesi bazmisa da brZnad nakazmisa gankerZoebuli

gansazRvrebebia da amitom mZimiT unda gamoiyos. (sazRvrulis momdev-

no msazRvrelebi Tanmxlebi sityvebiTurT).

S. ZiZiguri: marTalia, sintaqsurad asea, magram leqsSi SeiZleba

ugulebelvyoT es wesi da mZimeebi ar davsvaT.

i. gigineiSvili: am SemTxvevaSi gankerZoeba ara gvaqvs, ubralod

msazRvrel-sazRvrulis Sebrunebul wyobasTan (postpozicia) gvaqvs

saqme.

daadgines: b da d taepebSi (SigniT) mZimeebi moiSalos (winaaRmde-

gi – g. kartozia).

s. S.: mefeebi dasxdnen, garSemo (molaSqreTa) mravali razmi mo-

adgaT. tariels pirze lamparze unaTlesi naTeli adgas; misi (= tari-

elis) qcevisa da moqmedebis cqera aSmagebT mWvretelebs; mefes uTxra

brZnulad Sekazmuli (moqarguli) sityva.

1515 `mefeo, Tavi memcrobis me misad mosaÃseneblad,

magra mosruli Tqvens wina var Semoxvewa-mqeneblad,

TUiT igi iajs, romeli Cans mzeebr SuqTa mfeneblad,

da vin aris Cemad sinaTled da Cemad gamaTeneblad.

u 1506-sTan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

proeqti miRebul iqna.

s. S.: mefev me amis saTqmelad Tavi mepataraveba (Tavs Rirsad ar

vTvli). magram Tqvens winaSe mosulvar maxvewrad, mvedreblad; TviTon

is (= nestani) iTxovs, vinc mzesaviT SuqTa mfenelad Cans, vinc Cemi

sinaTlea da Cemi gamTenebeli.

1516 aw amas gkadrebT ornive xUewniT da SemudarebiT:

avTandil damdva wamali misgan Tavisa darebiT,

dahviwydes, rome patiJni sWirdes CvenTave darebiT,

da ar gawyen, grZeli ambavi ars Cvengan miumxvdarebiT.

u 1507-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

redaqciis wevrebma imsjeles b taepis sariTmo sityvis wakiTxvisa

da gagebis Taobaze.

a. baramiZe, g. kartozia, s. caiSvili mxars uWeren darebiT for-

mas. igi rogorc dadebiT, ise warebiT formebze ukeTesia riTmis

TvalsazrisiT. (identur Rrma riTmas qmnis).

Page 154: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

154

i. gigineiSvils miaCnia, rom pirveladi wakiTxvaa warebiT (A9

A13).Areba zmnidan nawarmoebAzmnasTan am konteqstSi wa-preverbi ufro

gasagebia, vidre da-. rig xelnawerSi xarebiT formis gadakeTebas da-

rebiT formad, albaT, xeli Seuwyo sxva taepebis sariTmo sityvaTa

analogiam.

daadgines: darCes darebiT (winaaRmdegi – i. gigineiSvili).

s. S.: axla amas SemogbedavT orive xvewniTa da mudariT: avTan-

dilma Tavisi siaruliT ganmkurna, (wamali damdva). (mas) daaviwyda,

rom Cvens msgavsad tanjva sWirda. (Tavs) ar Segawyen, grZeli ambis

Tqma CvenTvis miuxvedrebloba iqneba.

s. caiSvils miaCnia, rom daviwydes aq niSnavs: daiviwya.

1517 TqUenTa uyUars erTmanerTi, qali mas da igi qalsa,

miT vigoneb sabralosa, mtiralsa da fernamkrTalsa;

muxlmoyrili geajebi, nuRar awvev imaT alsa,

da rome misceT qali Seni mklavmagarsa, gulfiqalsa.

u 1508-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: Tqvenebs uyvarT erTmaneTi, qali (= TinaTini) mas (= avTan-

dils) da is (= avTandili) qals, amitom vigoneb sabralos, mtiralsa

da ferdakarguls;

muxlmoyrili gTxov, nuRar awvevineb maT als, rom misceT Tqveni

qali mklavmagars, gulfiqals (avTandils).

1518 amis metsa aras gkadreb, ar moklesa, arca grZelsa~.

amoiRo xelmandili, moinaskva igi yelsa,

adga, muÃlni miuyarna, eajebis, viTa mzrdelsa.

da gaukvirda yovlsa kacsa, mis ambvisa momsmenelsa.

u 1509-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b miuyarna (dauyarna).

redaqciam aRadgina dauyarna, romelic oTxive redaqciis xelna-

werebSia daculi.

s.S.: `amis mets arafers mogaxseneb, arc mokles, arc vrcels~.

amoiRo xelmandili, yelze Semoiskvna, adga, muxli mouyara, rogorc

gamzrdels (ise) evedreba. gaukvirda yvelas, im ambis momsmenels.

1519 ra tariel muÃlmoyrili naxa, mefe Seuzarda,

Sors ukudga, TayUani-sca, qUe miwamdis dauvarda, moasxena: `Ãelmwifeo, lxini yovli gamiqarda,

da TqUenman agre simdableman naxva TqUeni Camadarda. u 1510-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

Page 155: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

155

s.S.: tarieli rom muxlmoyrili dainaxa, mefe SeZrwunda, moSore-

biT ukan daixia, Tayvanisca, miwamde daixara. uTxra: `xelmwifev, yvela

lxini gamiqarda, Tqvenma aseTmaMTavmdablobam Tqveni naxva dardad

miqcia.

1981. 17. VI

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, e. metreve-

li, s. caiSvili.

ganixiles strofebi: 1520-1527 (proeqti moamzada III jgufma).

1520 viT egebis, raca gwaddes, rome kaci ar mogTmindes,

anu mSurdes qali Cemi, saklavad da tyUedca gindes; gebrZanamca saxliT TqUeniT, cremli arca maSin mdindes;

da sxUa misebri vera povos, caTamdisca ga-ca-frindes!” u 1511-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: rogor SeiZleba, rom, rac Sen gindodes, is kacma ar ikis-

ros (itvirTos), an Cemi qali daviSuro, mosaklavad da tyvedac (rom)

gindodes; Tqveni saxlidanac (Sinidanac) rom gebrZanaT, cremli arc

maSin damedineboda; sxvas mis msgavss ver naxavs (TinaTini), camdec

(rom) gafrindes.

1521 me siZesa avTandilis ukeTessa vhpoveb vera;

TUiT mefoba qalsa Cemsa mivec, aqUs da mas efera; vardi axlad ifurWUnebis, me yUavili damebera,

da radmca vhkadre Secileba, rasca oden igi jera!

u-1512-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s.S.: me avTandilze ukeTes siZes ver vipovni; mefoba ki Cems qals

miveci, aqvs da mas daSvenda (misi Sesaferisi aRmoCnda); vardi axlad

ifurCqneba, me ki yvavili damiberda, (= yvavili damiWkna, davberdi). ra-

tom vkadreb Secilebas imaze, riTac is kmayofilia!

1521,1 `qalsaca hkiTxeT, acnobeT, iqs TqUensa gagonebasa; maT erTmanerTi undodes, meca RvTiT davrTav nebasa,

memca nu vnaxav cocxali, me _ maTsa rasme vnebasa;

da radgan Seyraa mizezi, ra moaqUs dayovnebasa!~ x 1723,1-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: b RvTiT

(RmrTiT); g cocxali, me maTsa rasme (cocxali me rasme maTsa); b tae-

Page 156: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

156

pis bolos mZimea dasmuli (wertil-mZimis nacvlad), g bolos – wer-

til-mZime (mZimis nacvlad). proeqti miRebul iqna.

s. S.: `qalsac hkiTxeT, acnobeT, Tqven gagigonebT; maT (Tu) erTma-

neTi moundebaT, mec RvTiT davrTav nebas, me cocxaliAnu vnaxav maTs

raime sazianos; radgan (maTi) Seyraa mizezi, dayovnebas (kargi) ra

moaqvs!~

1521,2 TinaTins hkadres yoveli mefeTa saubaria:

`mwadian mixUdes avTandils piri brZenT saqebaria;

indoTa mefe Seqmnila CUens Sua damwyobaria; da awyan gaTavdes yUelai, guli guls Senabaria~.

x 1723,2-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: b mwadian

(gwadian), mixUdes (migce) piri brZenT (pir-brzenTa); b taepis bolos

wertil-mZimea (kiTxvis niSnis nacvlad); g taepis SigniT (cezurasTan)

mZime moSlilia, taepis bolos mZimis nacvlad wertil-mZimea; d guli

guls (guli, guls).

g kartozias azriT, a taepSi mefeTa = mefis (e. i. rostevanis) da

ara mefeebis, rogorc proeqtis avtorebi varaudoben. gviani xanis

interpolatorebisaTvis ucnobi ar unda yofiliyo `vefxistyaosnis~

ZiriTadi teqstis enibrivi Tavisebureba pluralis majestatis-is xmareba. a. baramiZe fiqrobs, rom interpolatoris enaSi moulodnelia plu-

ralis majestatis. mefeTa aq niSnavs: mefeebis (e. i. rostevanis da tarielis).

c. kikviZis azriT, strofis enobrivi Seusabamobani misi CanarTo-

biT aixsneba.

s. S.: TinaTins uambes mefeebis mTeli naubari: `mwadia, avTandils

xvdes brZenT saqebari piri (= TinaTini); indoTa mefea Cvens Soris

(saqmis) momrigebeli; axla damTavrdes yvelaferi, guli guls SeTana-

brebulia~.

1521,3 qalman hkadra, Tu: `mefeo, radRa viÃmareb enasa,

magra moveli mSoblurad TqUengan arave wyenasa; Tu TqUen gawyino, numc odes moveli zeciT lxenasa,

da brZanebas veqmne morCili, ese Ture swads zenasa~.

x 17232-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: b magra (mag-

ram). proeqti miRebul iqna.

s. S.: qalma uTxra: `mefev, ratomRa davZrav enas, magram Tqvengan,

rogorc mSoblisagan, ganawyenebas ar moveli; Tu Tqven gawyeninoT,

numc rodisme movelodebi zecidan lxenas, brZanebas rom davemorCi-

lo, Turme es swadia uzenaess.

1522 Tu SegerTo erTi mona, TqUenTUis arca maSin mSurda.

Page 157: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

157

vinmca gkadra Secileba, uSmagomca vin mogmdurda!

Tu avTandil ar miyUarda, asre misTUis rad momsurda? da dia, RmerTo, winaSe var, ese Cemgan dadasturda~.

u 1513-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

redaqciis wevrebma imsjeles d taepis pirveli naxevris (dia,

RmerTo, winaSe var) gagebis Taobaze.

a. baramiZis azriT, frazis azria: RmerTo, Sens winaSe var, Sens

winaSe vaRiareb. (ix. v. nozaZe...).

g. kartozias azriT, dia, RmerTo dadasturebiTi Sesityvebaa. wi-

naSe var = Tanaxma var, (Tqveni) msaxuri var. Sdr. winaSe zmnisarTisa-

gan nawarmoebi zmna: viwinaSe: ganaRamca viwinaSe (= namdvilad unda

gemsaxuro) (ix. naTaZe, 1974, gv. 484).

daadgines: naxevartaepis azria: diaR, RmerTo, Sens winaSe vaRiareb.

s.S.: monac rom SegerTo (Cemi qalisaTvis), TqvenTvis arc maSin da-

viSurebdi. vin gagibedavs Secilebas, araSmagi (WkuaTamyofeli) vin mo-

gimdurebT! avTandili Tu ar miyvarda, ase ratom momenatra? diaR,

RmerTo, Sens winaSe vaRiareb, es Cemgan dadasturda”.

1523 ra tariel mefisagan ese sityUa moismina, dadrka, mdablad eTayUana, pirsa zedan daefina. kUla mefeman TayUanissca, wamo-re-vlo, wadga wina,

da erTmanerTi moimadles, marT erTsaca ar ewyina.

u 1514-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

redaqciis wevrebma imsjeles b taepis meore naxevris (pirsa zeda

daefina) Sinaarsze. umravlesobas miaCnia, rom pirsa niSnavs miwis

pirs, miwas. pirsa zeda daefina = miwaze ganerTxa, miwaze daemxo.

g. kartozias azriT, piri aq saxes niSnavs. pirsa zedan daefina =

piriT daefina (miwas), piriT miwas Seexo.

s. S.: tarielma rom mefisagan es sityva moismina, daixara, Tav-

mdablad eTayvana, miwaze daemxo. mefem (rostevanma) kvlav Tayvani sca,

odnav wamoiwia, win wadga, erTmaneTis guli moiges, nawyeni arc erTi

ar darCa.

1523,1 tariel fridon gagzavna mis ymisa mosayvanelad;

SesTUala: `modi, gibrZanebs igi, Sen visad sCan elad;

Wirni gardaHdes, mogaklda cremli RawUisa mbanelad,

da nuRar eSiSvi saHmilsa, Seni damwvelia nelad~.

x 1725-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

Page 158: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

158

s. S. tarielma fridoni gagzavna im ymis (= avTandilis) mosayva-

nad; SeuTvala: `modi, gibrZanebs is, visTvisac eli (moxetiale) Canxar.

gaWirvebam gaiara, Rawvebis gambaneli cremli Segimcirda, nuRar

geSinia (siyvarulis) cecxlisa, Seni damwveli (cecxli) ganelebulia.

№ 1524-1527 strofebis ganxilvis oqmebi dakargulia. vaqveynebT

mTavari redaqciis mier dadgebil teqstsa da strofebis `Sinaarss~.

1524 fridon Sejda, avTandilis maxaroblad gaeqana,

esden didi sixaruli gaexarnes masca gana!

wavida da wamouZRUa, moiyvana, mohyva Tana,

da magra ircxUis mefisagan, Suqni bnelad moevana.

s. S. fridoni Sejda cxenze da avTandilis maxaroblad gaeqana,

esoden didad sasixarulo ambavi masac namdvilad gauxarda! wavida da

wamouZRva, moiyvana, (TviTonac) Tan mohyva, magram (avTandils) mefisa

rcxvenia, Suqi bnelad moefina (saxe Camoubnelda).

1525 mefe adga, moegeba, yma gardaHda, ra mivida; HelTa hqonda Helmandili, pirsa miTa ifarvida.

mze Rrubelsa mohfarvoda, quSdeboda, vardsa zrvida,

da magra miss SUenebasa ramca viTa dahfarvida?!

s. S. mefe (rostevani) adga, moegeba, moyme (avTandili) cxenidan

Camoxta, rom mivida. xelT xelmandili hqonda da saxes imiT ifaravda.

mze Rrubels mohfareboda, pirquSobda, vards azrobda, magram mis

mSvenebas ra da rogor dafaravda?!

1526 mefe kocnasa lamoda, aRara cremlni sdenian;

avTandil ferHTa exUevis, Suqni qUe daufenian; ubrZana: `adeg, nu ircxUi, Sen zneni gamogCenian: da raTgan merCio, nu mercxUi, gae, rasaRa grcxUenian!~ s. S. mefe (rostevani) kocnas lamobda (cdilobda), cremlebi

aRar sdis; avTandili fexebze exveva, (saxis) Suqi miwaze moufinia;

(mefem) uTxra: `adeqi, nu grcxvenia, Sen vaJkacoba gamogiCenia, radgan

Cemi morCili xar, nu morcxvob, kmara, riRasi grcxvenia!~

1527 moexUia, gardukocna mas pirisa aremare: `damivseo cecxli cxeli, magra wyali ar emare;

vin giSeri daajoga da wamwami arema-re,

da gUale, Segyri, lomo, mzesa, Tavi miske are, mare~.

s. S. moexvia, daukocna man (mefem) pirisaxe (piris midamo); `cxe-

li cecxli (me ki) Camiqre, magram (Sen) wyali ar miuxvedi (mas), vinc

Page 159: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

159

warb-wamwamis giSeri daajoga da remad aqciao. iare, lomo, Segyri (Se-

gaxvedreb) mzes (= TinaTins), Tavi misken atare, (mec) matare (wa-

miyvane)!~

1981. 23. IX

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, e. metreveli, s. caiSvili. ganixiles strofebi: 1528-1534 (proeqti moamzada II jgufma).

1528 mefe yelsa exUeoda mas lomsa da viTa gmirsa, axlos uzis, eubnebis, akocebs da uWUrets pirsa igi mze da Helmwifoba asre mixUda, viTa Rirs-a. da maSin lxini amo aris, ra gardixdis kaci Wirsa. u-1519-Tan SedarebiT proeqtsi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna. s. S. mefe yelze exveoda lomsa da gmiris msgavss (avTandils),

axlos uzis, esaubreba, hkocnis da saxeSi Sehyurebs; is mze (TinaTini) da xelmwifoba ise SeSvenis, rogorc Rirsia. maSin aris lxini saamo, roca kaci Wirs gadaixdis. d-s bolos, S. ZiZiguris winadadebiT, Targmani Seicvala: Wirs gadixdis (gaWirvebas gamoivlis).

1529 yma mefesa moaHsenebs: `mikUirs, sxUasa rad ras hbrZaneb!

rad ar ginda naxva mzisa, anu radRa agUianeb? miegebvi mxiaruli, saxlsa TqUensa moiyvaneb, da Semoimos SuqTa misTa, naTlad gare moivaneb~.

u 1520-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-bul iqna.

s. S. moyme (avTandili) mefes eubneba: `mikvirs, sxva rames rad brZaneb! ratom ar gsurs mzis (= nestanis) naxva, an ratom agvianeb? miegebebi mxiaruli, Tqvens saxlSi moiyvan, Semoirtyam (Semoivleb) mis Suqs, garSemo naTlad daiyeneb~.

1530 tarielsca moaHsena: Sesxdes, qalsa miegebnes,

maT samTave goliaTTa mzisa ferad Rawuni Rebnes, mixUdes maTsa sawadelsa, igi poves, raca Zebnes, da Heli hHades HrmalTa maTTa, ara cudad welTa ebnes.

u 1521-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d hHades (xades). proeqti miRebil iqna. s. S. tarielsac moaxsena; cxenebze Sesxdnen, qals (nestan-

darejans) miegebnen, samive goliaTma Rawvebi mzesaviT SeiReba (= mzes daamsgav-ses). TavianT sawadels ewivnen, rasac eZebdnen, is ipoves, TavianTi xmlebi moixmares, uqmad ar ertyaT welze.

1531 mefeman qals usalama, man SoriT gardaÃdomilman.

Page 160: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

160

dauyUna TUalni elvaman, misTa RawUTagan krTomilman; gamoegeba, akoca kubosa Sigan jdomilman, da dauwyo qeba mefeman, TUiT veras ver mixUdomilman.

u 1522-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-bul iqna.

e. metrevelisa da g. kartozias azriT, g gulisxmobs, rom nestani kubodan (taxtrevanidan) ki ar gadmosula, aramed taxtrevaniT miiyva-nes rostevanTan.

s. S. mefe (rostevani) Sors (moSorebiT) Camoxda cxenidan da qals (nestan-darejans) miesalma. Tvali mosWra misi (nestanis) Rawve-bidan gamomkrTalma sxivma; gamoegeba, akoca taxtrevanSi mjdomma (nes-tanma), dauwyo qeba mefem, TviT verafers mimxvdarma (= qalis mSvenie-rebiT gaognebulma).

1532 etUyis: `mzeo, viTa gaqo, naTelo da dariano!

SenTUis xelni gonebani ara cudad ariano, mziano da mTUariano, etlad rao da riano. da TqUen saWUretlad aRar mindiT, ar vardno da ar iano~.

u 1523-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. g da d-s bolos daisva Zaxilis niSani. proeqti am cvlilebiT mi-

Rebul iqna. s. S. eubneba: `mzeo, rogor Segaqo, naTelo da dariano! Sen gamo

goneba amaod ar xeldeba, mzian-mTvariano, etlad ra xar da rogori! vardebo da iebo, Tqven aRar mindixarT saWvretlad!~

1533 gahkuirdes yovlni mxedvelni misTa elvaTa fenasa;

viT mzeman, dayvna mWUretelTa TUalni naTlisa Cenasa; misgan damwUarni miscnian gulni WUretiTa lxenasa, da siTca gamoCndis, iqmodes jarni muniTken rbenasa.

u 1524-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-bul iqna.

s. S. yvela mWvreteli gaakvirva mis (nestanis) sxivTa fenam; ro-gorc mzem (nestanma), Tavisi sinaTlis gamoCeniT daabrmava mWvretelTa Tvali; misgan damwvari gulebi misi (nestanis) WvretiT alxines, sai-Tac gamoCndeboda, xalxi iqiT garboda.

1534 Sina wavides yovelni, Sesxdes Tavisa darebad,

hqondes SUidnive mnaTobni mis mzisa dasadareblad, ar miixUdomis siturfe, ars maTgan miumxUdareblad, da adre movides mefisa saxlad sayofad, arebad.

u 1525-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-bul iqna.

a. baramiZe: Teimuraz pirvelTan gvxvdeba d-s meore naxevris Tavi-seburi varianti: saxlad, samyofad, sraebad. xom ar miuTiTebs es ima-ze, rom `vefxistyaosanSi~ sarebad gvqoda?

Page 161: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

161

i. gigineiSvili: SeiZleba es imaze miuTiTebdes, rom Teimurazi icnobda `vefxistyaosnis~ iseT xelnawers, romelSic aRniSnuli sity-va sarebad variants Seicavda.

g. kartozia: sarebad, garda imisa, rom xelnawerebsi ar dastur-deba, Rrma riTmas (darebad) arRvevs.

daadgines: darCes wakiTxva arebad. a. baramiZis winadadebiT, saxlad sayofad gagebul iqna sinonime-

bad (da ara msazRvrel-sazRvrulad) da maT Soris daisva mZime. s. S. yvelani Sin wavidnen, (cxenebze) Sesxdnen wasasvlelad,

Svidive mnaTobi hqondaT im mzis (= nestanis) dasadareblad (= Svidive mnaTobs udarebdnen nestans). (misi) siturfis miwvdoma SeuZlebelia, maTgan miuwvdomelia, male mividnen mefis samyofSi (sacxovrebelSi), saxlSi, aremareSi (karmidamoSi).

1981. 30. IX

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, s. caiSvi-

li, S. ZiZiguri. ganixiles strofebi: 1534 (proeqti moamzada II jgufma), 1535-1541

(proeqti moamzada III jgufma).

1535 Sevides, naxes TinaTin, mWUretTa mimcemi Wirisa; skiptrosan-gUirgUinosani SUenoda cma porfirisa, misrulTa pirsa Seadga elva misisa pirisa; da Sevida mefe indoTa, igi mze, msgavsi gmirisa.

u 1526-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: misrulTa (mosrulTa). proeqti miRebul iqna.

s. S. Sevidnen, naxes TinaTini, mWvretelTa Semawuxebeli (silama-ziT Tavzardamcemi), skiptrisa (samefo kverTxisa) da gvirgvinis mqones uxdeboda porfiris (wiTeli samosis) Cacma; misulebs pirisaxeze Sead-gaT misi pirisaxis sxivi; Sevida indoTa mefe (tarieli), gmiris msgavsi mze.

1536 tariel da colman misman qalsa mdablad usalames,

moegebnes, akoces da saubari daaames, igi saxli gaanaTles, ar naTeli SeaRames,

da brol-balaxSi gaaRawUes da giSeri awamwames. u 1527-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna. c. kikviZe: xelnawerebSi b-s moegebnes formas aqvs varianti: moe-

geba (igulisxmeba TinaTini). vfiqrob, strofSi yvela zmna tarielisa da nestanis moqmedebas gamoxatavs da, Sesabamisad, mravlobiTSi unda idges.

Page 162: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

162

a. baramiZe: moegeba ufro marTebuli formaa. proeqtis wakiTxviT gamodis, TiTqos TinaTini uZravad iyo. isic unda Segebeboda mosu-lebs.

g. kartozia: miegeba-s unda uWerdes mxars analogiuri suraTi 1530 strofSi (mefeman qals usalama, man SoriT gardaHdomilman... ga-moegeba, akoca kubosa Sigan jdomilman). rig nusxaSi zmnis mxoloo-biTis Secvla mravlobiTis formiT mezobeli zmnebis gavlenas unda mieweros.

miegeba-s uWeren mxars s. caiSvili da S. ZiZiguri. amave wakiTxvas icavs i. gigineiSvilic (ix. misi wigni).

daadgines: miRebul iqnas wakiTxva – moegeba. mas Semdeg daisvas wertil-mZime (winaaRmdegi – c. kikviZe).

s. S. tarieli da misi coli qals (= TinaTins) miesalmnen, moegeba (TinaTini); akoces da saamod esaubrnen, is saxli gaanaTes, naTeli ar daaRames, brol-balaxSi Rawvad da giSeri wamwamebad aqcies.

1537 TinaTin zeda awUivna taxtsa mefeTa zeTasa,

tariel uTxra: `Sen daje, swadian brWesa brWesaTa, dRes taxti Seni Sen gmarTebs metad yovelTa dReTasa, da me lomi lomTa dagisUa gUerdsa Sen, mzesa mzeTasa~.

u 1528-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-bul iqna.

s.S. TinaTinma maRal samefeo taxtze miiwvia isini, tarielma uTxra: `Sen dajeqi, (ase) surs (RmerTs) msajulTa msajuls, yvela sxva dReze metad Seni taxti dRes Sen Segefereba, me lomTa loms (= avTandils) gverdiT dagisvam Sen, mzeTa mzes. 1538 orTave Heli mohkides da dasUes taxtsa Tavissa,

gUerdsa dausUes avTandil, survilsa moekla vissa; unaxavsa da naxulsa sjobs yovlsa sanaxavissa, da nu eWU mijnurTa maTebrTa nuca Tu ramins da vissa.

u 1529-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-bul iqna.

redaqciis wevrebma aRniSnes, rom b-s meore naxevari (survilsa moekla vissa) orazrovania. survilisagan moklulad SeiZleba avTan-dilic vigulisxmoT da TinaTinic. sabolood SeTanxmdnen, rom ufro TinaTini igulisxmeba. s. caiSvils SeuZleblad miaCnia TinaTinis va-raudi. rusTveli qalis gancdebs ase ar gadmoscems (survilis mokv-la). mxolod mamakaci (avTandili) unda vigulisxmoT.

s. S. orivem (nestanma da tarielma) mohkida xeli (TinaTins) da mis taxtze dasves, gverdiT dausves avTandili, vis survilsac moek-la; es (sanaxaoba) sjobs yovelgvar unaxav da nanax sanaxaobas, nu fiqrob, maTi msgavsi mijnurebi iyvnen ramini da visic ki.

1539 qalsa Seswba, gaukUirda avTandilis gUerdsa jdoma,

feri hkrTa da gauficxa Se- da gamo- gulman krToma. mefe etyUis: `Svilo, Cemgan gaqUs sircUxili Tu ra zoma,

Page 163: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

163

da brZenTa uTqUams siyUaruli, bolod misi arwaHdoma. u 1530-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna. s. S. qals, (= TinaTins) Sercxva, gaukvirda avTandilis gverdiT

jdoma, feri ecvala da gauxSirda gulis Zgera (gauxSira gulma Zge-ra), mefe eubneba: `Svilo, Cemi rac unda grcxvenodes, brZenT uTqvamT siyvaruli, sabolood misi gamarjveba (ardaRupva).

1540 `aw Svilo, RmerTman TqUen mogces aTas wel dReTa grZeloba,

sUesUianoba, didoba, kula WirTa garduHdeloba! camca nu Segcvlis, mogxUdebis TUiT misebr

Seucvleloba! da TqUeniT HeliTa meRirsos miwaTa Semoyriloba!~

u 1531-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-bul iqna.

s. S. `axla, Svilo, RmerTma Tqven mogceT aTas wels dRegrZelo-ba, bednieri bedi, didebuloba, kvlav ar SegxvedrodeT gaWirveba! cac nu SegcvliT, wilad gxvdeT TviT misi msgavsi Seucvleloba! Tqveni xeliT meRirsos miwis dayra!~

1541 marT mefeman spaTa brZana avTandilis TayUaneba:

`eseao mefe TqUeni, asre iqmna RmrTisa neba, dRes amas aqUs taxti Cemi, me – sibere viTa sneba,

da Cemad sworad msaxurebdiT, daiWireT Cemi mcneba!~ u 1532-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti

miRebul iqna. s. S. mefem laSqars ubrZana Tayvani ecaT avTandilisaTvis: `es

ariso Tqveni mefe, ase iqmna RvTis neba, dRes amas aqvs Cemi taxti, me – sibere rogorc sneuleba, Cems Tanasworad emsaxureT, Cemi survili SeasruleT!~

1981. 14. X

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles strofebi: 1542-1543,3 (proeqti moamzada III jgufma).

1542 laSqarni da didebulni dadrkes, mdablad eTayUannes, moaHsenes: `miwad veqmneT, vinca miwad mogUiyUannes, morCilqmnilni dagUadidnes, urCni mkUdarTa dagUagUannes, da mterTa mklavni SeaZuntnes, gulni CUenni agulvannes~.

u-1533-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

Page 164: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

164

redaqciis wevrebis azriT, a-s zmnis (eTayvannes, iseve, rogorc

b-s moaHsenes zmnis) irib obieqtad rostevani igulisxmeba. miwad mo-

gUiyvanes niSnavs dagvmarxavs (gvipatronebs). s. S. laSqarma da didebulebma Tavi moidrikes, Tayvani sces (ros-

tevans), uTxres: `fexTa mtveri viqnebiT imisi, vinc Cveni dammarxveli –

patroni – iqneba, (vinc) morCilebs aRgvazevebs, urCebs mkvdrebs dag-

vamsgavsebs, mtrebis mklavebs daasustebs, Cven gulebs gaagulovnebs~.

1543 tarielca uTxra qebiT imedisa gadideba;

qalsa etyUis: `SemiyrixarT, aRara gwUavs cecxlTa deba,

qmari Seni Zmaa Cemi, mwads egreTve TqUeni deba, da orgulTa da SemcileTa TqUenTa me vqmna gaflideba~.

u-1534-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: a Tavsa deba

(gadideba).

c. kikviZe: a-s dasasruli sxvadasxva variantiTaa xelnawerebSi

warmodgenili: imedisa Tavsa deba, imedisa gadideba, imedis gaTaveba.

Sesityveba: imedis gadideba an imedis gaTaveba Zvel teqstebSi arsad

dasturdeba, imedis deba ki gvxvdeba.

g. kartozia: imedisa Tavsa deba da imedis deba sxvadasxva

Sinaarsis Sesityvebebia. teqstSi unda aRdges imedisa gadideba. taepis

azria: tarielmac qebiT didi imedi uTxra (= misca).

s. caiSvili: proeqtis wakiTxva unda miviRoT. taepis azri ase

unda gavigoT: tarielma uTxra jars, rom kargi qnes, imedi rom

ikisres.

a. baramiZe: -ca nawilaki (tarielca) imaze miuTiTebs, rom

tarieli avTandils mimarTavs.

daadgines: miRebul iqnas proeqtis wakiTxva: imedisa Tavsa deba.

i. gineiSvili (4. 11. 81. oqmis kiTxvisas): aseve msurs, Tqven gaxdeT

Cemi da, Tqveni doba-s nacvlad. doba abstraqtuli cnebaa.

s. S. tarielmac qebiT daaimeda (avTandili), qals eubneba:

`SemiyrixarT, cecxli aRar gwvavT, Seni qmari Cemi Zmaa, aseve msurs

Tqveni doba, Tqvens orgulebs da mocileebs (= Tqvens mtrebs)

gavaflideb (Sevarcxven).

1543,1 rom genaxnes oTxniv erTad taxtsa zeda msxdomni jgufad,

aRzrdiliyo saro norCi yma axovnad, qali sufTad;

muna myofTa maTTvis ezRUna uSurvelad sulni mufTad;

da wamwamTagan daWriliyo mWvretelT guli yima qufTad.

x-1748-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: b-Si qali-s

Semdeg daisva tire. proeqti miRebul iqna.

Page 165: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

165

s. S. rom genaxaT oTxiveni taxtze erTad damsxdarni, norCi saro

yma aRzrdiliyo axovnad, qali – faqizad; iq myofebs maTTvis mieZRv-

naT sulebi uSurvelad; (maTi) wamwamebisagan mWvretelTa gulebi

nakuw-nakuwad daWriliyo.

1543,2 aba, es aris lxini da, Tu ginda erTa Wameba!

maTTa SuqTa da elvaTa Tvali ar Seedgameba;

mun Sina myofTa gayrisa ndoma ar daewameba;

da rostan lxinobs da maspinZlobs, dRe ar miuCans Rameba.

x-1749-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti

miRebul iqna.

s. S. aba, es aris lxini da, Tu ginda, erTaWama! maT Suqsa da el-

vas Tvali ar Seedgmeba, iq myofT gayris ndomas ver daswameb; ros-

tevani moilxens da maspinZlobs, dRe da Rames arad miiCnevs.

1543,3 qorwili avTandilisa, ig sxdoma oTxTa mzeTasa;

mun krToma elva-Suqisa ciurT uzene zesTasa,

qalTa uturfes mnaTobTa, ymaTa umHnesTa mHneTasa;

da rostevan fridons muHlmoyriT HelT RviniT savsea Tasa.

x-1750-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti

miRebul iqna.

s. S. avTandilis qorwili, oTxi mzis (erTad) jdoma; iq ciur mna-

Tobebze uzenaes zenaTa elva-Suqis krTomaa, mnaTobebze ulamazesi

qalebisa, gmirTa gmiri moymeebisa; rostevanma fridons muxlmoyriT

xelSi RviniT savse Tasi miarTva.

1544-1561 strofebis ganxilvis oqmebi dakargulia. vaqveynebT mTa-

vari redaqciis mier dadgenil teqstsa da strofebis `Sinaarss~.

1544 mas dRe avTandil patronad zis da Helmwife zenia,

mas Tana mjdomsa tariels SUenian sinazenia; nestanjar axlavs TinaTins, mWUretelTa amazrzenia,

da hgavs, Tu ca modrka qUeyanad, Seyrilan oTxni mzenia.

s. S.: im dRes avTandili patronad (mefed) zis da uzenaesi xel-

mwifea, masTan mjdom tariels Svenis sinatife. nestandarejani, mWvre-

telTa Jruantelis momgvreli, TinaTins axlavs, TiTqos ca Camosula

miwaze, oTxi mze Seyrila (erTad).

1545 daiwyes morTma purisa laSqarTa mis mesavsisa,

zroxa da cxvari dakluli ars umravlesi mxavsisa,

Seiqmna ZRUnoba ZRUenisa, maTisa Sesamsgavsisa,

Page 166: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

166

da maT yovlTa Suqi anaTebs pirisa mzisa msgavsisa.

s. S.: daiwyes laSqrisaTvis uxvad saWmlis morTmeva, xar-Zroxa

da cxvari xavsze bevri aris dakluli, daiwyes maTi Sesaferi ZRvenis

mirTmeva; yvelas anaTebs mzisgavsi saxis Suqi.

1546 iagundisa jamebi iyvis, lalisa Wiqebi,

kUla ucxoferTa WurWelTa sxdis ucxo-ucxo siqebi.

mis qorwilisa maqebi kaci brZenTagan iqebi,

da mWUretelo, gulsa etyodi: `nu aexsnebi, iq ebi!~

s. S.: iyo iagundis jamebi, lalis Wiqebi, iSviaT WurWels edo

sxvadasxvanairi tvifari. im qorwilis Semqebeli adamiani brZenTagan

saqebi xar, mxilvelo, guls uTxari: `nu waxval, aq iyavi!~

1547 mutribni modges yovelgniT, ismodis Hma winwilisa:

SeyriT Zes gori oqrosa da balaxSisa Tlilisa;

msmelTaTUis wyaro RUinisa asgan dis, msgavsi milisa,

da bindiT ciskramdis sma iyo, gardaHda Jami dilisa.

s.S.: momRerlebi movidnen, yovelmxriv ismoda winwilas xma;

grovad awyvia oqrosa da gaTlili lalis gora; msmelebisaTvis Rvi-

nis wyaro asgan modis ise, rogorc milidan. saRamodan gaTenebamdis

sma iyo, dilis Jami gadavida.

1548 ara darCa usaboZUro ar koWli da ar sapyari;

modioda margaliti mofantuli, monayari;

gabediTda wasaReblad atlasi da oqro myari.

da sam dRe iyo indoT mefe avTandilis viT mayari.

s. S.: aravin darCa dausaCuqrebeli arc koWli da arc sapyari;

moedineboda moyril-mofantuli margaliti; gacudda wasaRebad atla-

si da mkvrivi oqro (=atlasi da oqro aravis mihqonda), sami dRe iyo

indoeTis mefe (tarieli) avTandilis mayrad.

1549 xvalisa mefe arabTa kUla purobs, ar Rafalia;

tariels uTxra: `Seni mze saWUretlad saturfalia.

mefe xar yovlTa mefeTa da ege dedofalia;

da Hams, yursa gUegdos sayurad CUen TqUeni naterfalia.

s.S.: meore dRes arabeTis mefe (rostevani) isev nadimobs, uxa-

lisod ar aris; tariels uTxra: `Seni mze (nestani) saWvretad momxib-

lavia. mefeT mefe xar, eg ki dedofalia; Tqveni naterfali (nali) yur-

Si sayured (monobis niSnad) unda gvqondes.

1550 aw, mefeo, ar egebis CUeni sxdoma TqUenad sworad~.

Page 167: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

167

saHelmwifo sajdomi da sxUa daudga taxti Sorad. qUemoT dasxna avTandil da coli misi maTad sworad.

da pirvel ZRUeni tariasTUis moiRian, idvis gorad. s.S.: axla, mefev, ar SeiZleba Cveni dasxdoma Tqven Tanaswo-

rad”. xelmwifuri dasajdomi da sxva (meore) taxti moSorebiT daudga.

qvemoT dasva avTandili da misi coli maT gaswriv. pirvelad tarie-

lisTvis mohqondaT ZRveni, (rac) gorad ido.

1551 arabTa mefe maspinZlobs, iqms oden arifobasa,

zogjer maT axlavs, zogjer maT, ar iHmobs Helmwifobasa,

gascems da uqebs yUelai uxUoba-iefobasa. da fridon zis axlos avTandils, CUeuli TUiT mefobasa.

s.S.: arabeTis mefe (rostevvani) maspinZlobs, maT eamxanageba, xan

erTTan aris, xan meoresTan, xelmwifobas ar imCnevs, saCuqrebs arigebs

da yvela uqebs siuxves, fridoni avTandilis axlos zis, rogorc Cve-

ula mefobas.

1552 mefesa qmriTurT pativi hqonda indoTa qalisa,

siyUaruli da Cuqeba, viT siZisa da sZalisa;

rome sZRUna, ara egebis Tqma arca naaTalisa, –

da TUiTo skiptra da porfiri da gUirgUinebi TUalisa.

s.S.: mefe (rostevani) pativs scemda indoT mefis qals (nestans)

da mis qmars (tariels), maTi siyvaruli hqonda da asaCuqrebda maT,

rogorc siZesa da rZals; rom uZRvna, imis meaTedis Tqmac SeuZlebe-

lia, – TiTo skiptra (samefo kverTxi), porfiri (mefeTa wiTeli samo-

seli) da Zvirfasi TvlebiT mooWvili gvirgvinebi.

1553 kUla uZRUna ZRUeni orTave, msgavsi maTisa bedisa:

aTasi TUali, naSobi romanulisa dedisa,

kUla margaliti aTasi, marT viTa kUercxi tredisa, da aTasi cxeni taiWi, sididiT msgavsi qedisa.

s.S.: isev miarTva orives (= tarielsa da nestans) maTi bedis Sesa-

ferisi ZRveni: aTasi Zvirfasi Tvali, romanuli dedis naSobi (= roma-

nuli jiSisa, e. i. gansakuTrebiT maRalxarisxovani saxeobis iagunde-

bi), agreTve aTasi margaliti, mtredis kvercxis odeni, aTasi cxeni,

sididiT qedis msgavsi.

1554 fridons uZRUna cxra tabaki margaliti TavSedgmuli, cxra taiWi, ZUirfasisa unagriTa Sekazmuli. indoT mefe TayUanisscems laRi, brZeni, ar maxmuli,

da madli hkadra fxizelurad, Tuca iyo RUinosmuli.

Page 168: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

168

s.S.: fridons uZRvna margalitiT TavSedgmuli (metad savse) cxra tabaki (xonCa), Zvirfasi unagiriT Sekazmuli cxra taiWi (cxeni). indoe-Tis mefe (tarieli), laRi, brZeni, gana Tu mTvrali, Tayvans scems (rostevans), madloba moaxsena, rogorc fxizels Seefereba, Tumca Rvinonasvami iyo.

1555 ras vagrZelebde? gardaÃdes dReni erTisa TUisani.

TamaSobdian, ar iyvnes yola gayrani smisani. tariels sZRUnian ucxoni TUalni lalisa qvisani, da maT yovlTa maTni elvani hfarven marT viTa mzisani. s.S.: ra gavagrZelo?Gavida erTi Tve. erTobodnen, smas (nadims)

ar wyvetdnen. tariels sZRvnidnen saukeTeso lalis Tvlebs, yvelas maTi sxivebi mzis sxivebiviT efineboda.

1556 tariel hgvandis vardsa da iyvis fifqisa mTovelad,

avTandil rostans winaSe gagzavna dasaTxovelad, SesTUala: `Seni siaxle kma Cemad lxinad yovelad,

da mterTa aqUs Cemi samefo, vici mun Sigan mZovelad. s.S.: tarieli vards hgavda, magram iyo fifqis mToveli (cremlebs

Rvrida), avTandili rostevanTan gagzavna wasvlis nebarTvis saTxov-nelad, SeuTvala: `Seni siaxlove CemTvis lxinad sakmarisia, (magram) mtrebs aqvT Cemi samSoblo, vici, rom iq Zoven (=iqaurobas aoxreben).

1557 `ucebni mosrnis mcodnelTa codnaman, Ãelovnebaman.

veWU, mogces TqUenca daRreja Cemman rasaca vnebaman; wavide, avi ar miyos me aqa dayovnebaman,

da adre kUla gnaxne morWmulni, inebos RmrTisa nebaman~. s.S.: ucodinarT xocavs mcodneTa codna, xelovneba. vfiqrob,

Tqvenc dagaRonebT Cemi raime ziani; waval, aq dayovnebam cudi ar mi-yos, Tu RmerTi inebebs, male isev gnaxavT morWmulT (ZlevamosilT)~.

1558 rostevans eTqUa: `mefeo, rad xarT rasaca ridiTa?

raca gijobdes, iqmodiT, gasWUretdiT, gaicdidiTa, avTandil Tana wamogyves, wadiT laSqarTa didiTa,

da TqUenTa mterTa da orgulTa dahfrewdiT, da-ca-sWridiTa~. s.S.: rostevans eTqva (SemoeTvala): `mefev, ratom meridebiT (ra-

tom xarT raime ridiT)? rac gerCioT, is gaakeTeT, gansajeT, awon-dawoneT, avTandili Tan wagyves, didi laSqriT wadiT, Tqveni mteri da orguli dafliTeT da daWeriT~.

1559 avTandil uTxra tariels ese sityUebi orebi.

man uTxra: `gae, nu ubnob, Secev brolisa yorebi, axalSeyrilsa mTUaresa, mzeo, viT moeSorebi?~

da avTandil uTxra: `magiTa Sengan ar moviRorebi. s.S.: avTandilma uTxra tariels es oriode sityva. man (tarielma)

miugo: `kargi, nu laparakob, dafare brolis yoreebi (= kbilebi), mzeo,

Page 169: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

169

axalSeyril mTvares (= axalSerTul cols) rogor moSordebi?~ av-Tandilma uTxra: `magiT ver momatyueb.

1560 ar, dia ginda damagdo, waxUide Cemad mzraxavad!

`coli uyUarso, gamwira~, iyo amisad msaxavad; me davrCe Seni gayrili Tavisa mevaglaxavad;

da kacsa moyUrisa gawirva ax, mouÃdebis, ax, avad!~ s.S.: Zalian ginda damtovo, waxvide Cemi mZraxveli: `coli uy-

vars, gamwirao~, – ase ifiqro; me SenTan ganSorebuli davrCe Tavisa movaglaxed. adamians megobris gawirva kargs arafers uzams!~

1561 tariels ugavs sicili brolisa, vardTa frqUevasa;

ubrZana: `vityUi uSenod Senisa ufro me vasa~, raTgan gwadian, wamomyev, damwameb nuras Tnevasa~. da avTandil brZanebs laSqarTa yovlgniT mis Tana wUevasa. s.S.: tariels sicili miugavs vardTagan brolis frqvevas; uTx-

ra: `uSenod myofi Senze metad me viglov; radgan gsurs, wamomyevi, nu-raviTar pirferobas nu damwameb~. avTandili brZanebs yoveli mxridan laSqris masTan Sekrebas.

1981. 18. XI

sxdomas daeswrnen: i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kikviZe, s. caiS-

vili. ganixiles strofebi: 1562-1565 (proeqti moamzada III jgufma).

1562 Seyarna spani arabeTs, aRara xansa zmulia, kaci oTxmoci aTasi, yUelai dakazmulia, kacsa da cxensa emosa abjari xUarazmulia.

da arabTa mefe maTiTa gayriTa navRelWmulia. u 1553-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

i. gigineiSvili: pirvel taepSi (SigniT) mZime win unda gadmois-vas: Seyarna spani, arabeTs aRara xansa zmulia. ramdenadac meore taep-Si dakazmulia Sedgenil Semasmenlad gvesmis (dakazmuli aris), amitom taepis SigniT mZime unda moiSalos.

redaqciis sxva wevrebi winaaRmdegni arian pirvel taepSi mZimis gadasmisa. amasTan g. kartoziam aRniSna, rom kaci oTxmoci aTasi pir-veli taepis spani sityvis danarTs warmoadgens, amitom aRara xansa zmulia tireebiT unda gamoiyos. I-II taepis azria: aRar daagviana, Se-yara arabeTSi spa, oTxmoci aTasi kaci, yvela darazmulia.

daadgines: pirvel taepSi daisvas tireebi: Seyarna spani arabeTs, _ aRara xansa zmulia, _ kaci oTxmoci aTasi, yUelai darazmulia.

s.S.: Seyara jari arabeTSi, _ aRar daagviana, _ oTxmoci aTasi ka-ci, yvela aRWurvilia. kacs da cxens emosa xvarazmuli abjari. arabTa mefe maTi gayriT danaRvlianebulia.

1563 erTmanerTisa gayrilni qalni ornive, dobilni,

Page 170: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

170

erTmanerTisa dadficni, sityUisa gamondobilni, mkerdiTa mkerdsa Sekrulni, yeliTa gardaWdobilni, da tirodes; maTTa mWUretelTa gulnica esxnes wdobilni.

u 1554-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris.

i. gigineiSvili: pirvel taepSi B6 nusxa gayrilni-s nacvlad gamy-relni-s kiTxulobs. es ufro swori Cans Sinaarsobrivad: Tu `mkerdi-Ta mkerdsa Sekrulni~ da yelgardaWdobilni arian, gayrilni rogor iqnebian?!

c. kikviZem da g. kartoziam aRniSnes, rom Sinaarsobrivadac teqst-Si ufro marTebulia vnebiTi gvaris mimReobis (gayrilni) arseboba. amitom angariSi unda gaewios xelnawerTa absoluturi umetesobis wakiTxvas.

daadgines: darCes wakiTxva gayrilni. s.S.: erTmaneTs gayrili orive qali, dobilebi, erTmaneTis dad-

naficni, sityvis mndobni (erTmaneTis sityvis mimndobni), mkerdiT mkerdze mikrulebi, yelgadaWdobilni, tirodnen; maT mWvretelebs wrTobili gulebi unda hqonodaT.

1564 mTUare ciskrisa varskUlavsa ra TanaSeesworosa,

ornive erTgan naToben, moSordes, moeSorosa; ara Tu igi moSordes, marT caman moaSorosa,

da maTad saWUretad mWUretelman, Hams, Tavi iqedgorosa. u 1555-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna. redaqciis wevrebma aRniSnes, rom damafiqrebelia pirvel taep-

Si nusxaTa umetesobis wakiTxva: ciskris niavsa. qarTuli mwerlobis ZeglebSi arsad dasturdeba, rom niavs hqondes mnaTobis mniSvneloba. konteqstiT ki mnaTobis aRmniSvneli sityva ivaraudeba (Sdr. ornive erTgan naToben). am mxriv damatebiTi Ziebaa saWiro.

s.S.: mTvare rom ciskris varskvlavs Sexvdeba, oriveni Tanasworad naToben, Tu erTi moSordeba, meorec moSordeba, erTmaneTs dascilde-bian, igi ki ar moSordeba (TviTon), ca moaSorebs, maT saWvretlad sa-Wiroa mWvreteli qedsa da goraze avides.

1565 maTadve saxed, romelsa eseni daubadian,

igive gahyris, siSore ara Tu nebiT swadian, vardsa swebven da apoben, tiran da cremlni Casdian. da maTTa gamyrelTa yovelTa sicocxle ar iqadian.

u 1556-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: Casdian (Cadian). g. kartozias winadadebiT, teqstSi aRdgenil iqna Cadian. aRiniSna,

rom poemaSi riTmis saWiroebis gamo sxvaganac gvxvdeba amgvari arare-latiuri formebi am zmnisa: mebaRe mirbis, ixarebs, oflni qUe mkrdam-dis Cadian. proeqti am cvlilebiT miRebul iqna.

s.S.: maT (= mTvarisa da ciskris varskvlavis) msgavsadve, visac eseni (= poemis gmirebi) Seuqmnia, igive (= RmerTive) gayris, nebiT ki ar swadiaT ganSoreba, vards (= bageebs) awebeben (erTmaneTs) da aSo-

Page 171: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

171

reben (= hkocnian erTmaneTs), tirian da cremlebi iRvreba. maTgan moSorebulebs sicocxle arafrad miaCniaT.

1981. 25. XI

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, i. gigineiSvili, g. kartozia, c. kik-

viZe, e. metreveli, s. caiSvili. ganixiles strofebi: 1566-1570 (proeqti moamzada III jgufma).

1566 nestan-darejan TqUa: `netamc yola ar Segmecnebodi, mzisa gamyreli gayriTa aw asre ar davWnebodi; ambavsa scnevdi, macnevdi, wigniTa meubnebodi, da viTa me SenTUis damwUar var, agrev Sen

CemTUis sdnebodi”. u 1557-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: a Segmecnebo-

di (Semogmcnebodi). proeqti miRebul iqna. redaqcias mizanSewonilad mi-aCnia teqstSi konieqturis (Segmecnebodi) Setana (ix. g. kartozia, `vef-xistyaosnis~ teqstis sakiTxebi, Tb., 1975, gv. 62- 67).

s.S.: nestan-darejanma Tqva: `netav sul ar gamecani, mzesTan gayri-li gayriT axla ase ar davWknebodi. ambavi gaige, gamagebine, weriliT Sematyobine xolme, rogorc me SenTvis damwvari var, aseve Senc CemT-vis dadni~.

1567 TinaTin uTxra: `he, mzeo, SenTa mWUretelTa lxinebo,

radmca gagwire, Tu viTa gayrasa moviTminebo! RmrTisagan dReTa Txovisa nacUlad sikUdili vinebo, da agremca mivi, razomsa me cremlsa davidinebo!~ u 1558-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna. s.S.: TinaTinma uTxra; `he, mzeo, SenTa mWvretelTa lxino, ratom

gagwirav, Tu rogorme gayras avitan! RvTisagan dReebis (sicocxlis Txovnis) nacvlad sikvdils visurveb, imden xans myavde cocxali, ramdensac me cremls daviden!~

1568 kula akoces erTmanerTsa, gaiyarnes igi qalni,

qUe damdgomman wamavalsa ver moswyUidna yola TUalni; igi uWUrets ukuRmave, edebodes amiT alni.

da rome mwaddes, ver davweren me sityUani naaTalni. u 1559 - Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna. s.S.: kidev akoces erTmaneTs, gaiyarnen is qalebi; darCenilma wa-

mavals ver moswyvita Tvali; is ukan iyureba, amiT ali (ufro) edebo-da. rom mindoda, imis meaTedic ver davwere.

1569 rostan maTiTa gayriTa xelTagan ufro xeldebis,

aTasjer ityUis vaglaxsa, ar sulTqma uerTHeldebis,

Page 172: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

172

cxeli sdis wyaro cremlisa, marT viTa qUabi cxeldebis; da tariel aris daRrejiT, fifqi nasdebis, Txeldebis.

u 1560-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-bul iqna.

s. S.: rostevani maTi gayris gamo xelze uaresad xeldeba, aTas-jer ityvis vais, oxvra ar uneldeba, cxeli cremlis wyaro sdis, mdu-Rare qvabiviT duRdeba. tarielic daRrejilia, saxeze feri ekargeba.

1570 tariels vardsa dautyleJs mefe xUevniT da kocebiT;

ityvis, Tu: `TqUeni siaxle miCns aqamdisca ocebiT; raTgan mogSordi, davrCebi patiJTa gaasocebiT,

da Sengan mogUeca sicocxle, Senganve daviHocebiT~. u 1561-Tan SedarebiT proeqtSi Semdegi cvlilebaa: b miCns (miCs). proeqti miRebul iqna. s.S.: tariels Rawvebs uWylets mefe xvevniT da kocniT; ambobs:

`Tqveni siaxlove aqamde ocnebad mimaCnda; radgan mogSordi, davrCebi (Cemi) tanjvis gaaskecebiT (asjer gamravlebiT), Sengan mogveca si-cocxle, Senganve davixocebiT.

1981. 2. XII

sxdomas daeswrnen; a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, e. metreve-

li, s. caiSvili. ganixiles strofebi: 1571 (proeqti moamzada III jgufma); 1572; 1573

(proeqti moamzada II jgufma).

1571 tariel Sejda mefisa gamyreli, gamomsalame; srulad laSqarTa sdioda cremli, mindorTa salame; `mze Sen geliso saomrad da Tavi Sen mas alame~.

da ubrZana: `TqUenTUis mtiralsa yola rad miCndes sala me!~ proeqtSi cvlileba ar aris. redaqciis wevrebs sxvadasxvagvarad esmiT mesame taepis mniSv-

neloba. a. baramiZe; mze (mnaTobi) Sen gelis saomrad da Sen misTvis aala-

me Tavi (e. i. mzad iyavi sabrZolvelad).A c. kikviZe: mze (mnaTobi) Sen gelis saomrad da Senc mas Seecile. s. caiSvili, e. metreveli: mze (nestani) Sen gelis saomrad (rom

iomo) da Seni Tavi mas asurve. g. kartozia; mze (mnaTobi) Sen gelis saomrad (Sen unda SeebrZo-

lo, Seecilo mzes) da Sen mas daadare Tavi. meoTxe taepis sala, proeqtis mixedviT, sal kldes niSnavs. a. ba-

ramiZis azriT, sala literaturuli personaJis saxelad unda gavi-goT. redaqciis wevrebma miiRes es ukanaskneli Tvalsazrisi.

meoTxe taepSi darCa wakiTxva yola rad. redaqciis wevrebma aR-niSnes, rom zogierTi gamocemis yol arad poemis monacemebiT nakleb sagulvebelia. `vt~-Si yvelgan yola ixmareba da ara yol.

Page 173: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

173

s.S.: mefesTan gayrili, gamomsalmebeli tarieli Sejda (cxenze): mTel laSqars sdioda cremli, mindorTa dasalamavi: `mze Sen gelis saomrad da Senc mas Seecile~. uTxra: Tqven gamo mtirals rad unda mimaCndes sala (salas tanjva)?

1572 gaemarTnes da wavides dia spiTa da bargiTa –

tariel, fridon, avTandil TaviTa metad kargiTa, kaci oTxmoci aTasi hyUa cxenebiTa vargiTa,

da mivlen samnive guliTa erTmanerTisa margiTa. s.S.: gaemarTnen, wavidnen bevri (didi) laSqriTa da bargiT – ta-

rieli, fridoni da avTandili, metad kargni, oTxmoci aTasi kaci hyav-daT vargisi (kargi) cxenebiT, samiveni midian erTmaneTis margebeli guliT.

1573 sam Tve vles, - RmerTman maTebri sxva nura nu dabadosa!

moegebnian, mteroba veravin daiqadosa! mindorsa Sigan sadilad gardaÃdes udiladosa,

da viTa marTebda, purobdes, RUinosa smides, ar dosa. u 1564-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna. msjelobis sagani gaxda mesame taepis udiladosa. c. kikviZis azriT, udilado uzmas niSnavs, sxvebs ki miaCniaT, rom

udiladosa = ara dilaze, an dilamde, an dilis Semdeg. ufro sagul-vebelia, rom dilis Semdeg (maSin, roca dila gadasuli iyo).

proeqti miRebul iqna. strofis namdviloba-CanarTobis sakiTxs redaqcia daubrundeba indo-xataelTa ambis ganxilvisas.

s.S. sami Tve iares, _ RmerTma maTebri (maTi msgavsi) sxva nuravin gaaCinos! egebebodnen, mtrobas veravin daiqadebs (Sebedavs)! mindorSi gaCerdnen puris saWmelad (sadilad) udilados (dila gadasuli iyo). rogorc SeeferebodaT, (ise) purobdnen, Rvinos svamdnen da ara dos. 1981. 09. XII sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, e. metreve-li, s. caiSvili. ganixiles CanarTi strofebi 15731-157311 (proeqti moamzada II jgufma).

s. caiSvili: rusTvelologiur literaturaSi sakmaod damaje-reblad aris garkveuli, rom es monakveTi da kidev ramdenime strofi „vefxistyaosnis“ yvelaze gviandeli interpolaciebia da isini ekuTv-nis XIX s-is pirvel naxevarSi mcxovreb publicists da saxelmwifo moxeles _ giorgi TumaniSvils. es strofebi Tavdapirvelad gaCenila vaxtangis gamocemidan 1823 wels gadaweril nusxaSi (H-1079), romlis mflobeli g. TumaniSvili iyo. strofebi miwerilia arSiebze misive xeliT.

Page 174: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

174

am CanarTebs (da mTel nusxasac) axasiaTebs mogviano xanis enob-rivi movlenebi: garCeulia gramatikuli sqesi (rusuli enis gavleniT _ `mefe~ da `mefa~); damaxinjebulia formebi (`miecnen sixarulebsa~). g. TumaniSvilis interpolatorobas adasturebs xelnaweris gvi-andeli mflobelis, barbare qobulovis, minawerebic.

a. baramiZe: gansaxilveli 11 strofis CanarToba sadavo araa. am-Jamad aucileblad ar mimaCnia enobrivi anaqronizmebis detaluri gan-xilva. strofebs davurToT `Sinaarsi~ da akademiur gamocemaSi Sevi-tanoT im adgilas, sadac e. w. `artanujul~ variantebSia.

winadadeba miRebul iqna. 15731 muniT gagzavnes indoeTs kacni h[a]mbavTa mcnevelad; (17791) SehsTvales: `movals tariel, mohyavsca Tvisi mze velad, vis vera hgavso saro da verca kinamo mrxevelad, da win mogvegebeT, iyveniT dRisiT da Ramis mTevelad~. s. S.: iqidan indoeTSi gaagzaven kacebi ambis Sesatyobineblad; SeuTvales: `modis tarieli, velad mohyavs Tavisi mze, romelsac ver Seedrebda (tanis) rxeviT saro da verc dariCinis xe. mogvegebeT, dRi-siT da RamiT iareT. 15732 odes indoT igi mefe SvilTa TvisTa mwuxarebiT (17792) sawuTrosa gasalmoda, soflis brunvis CveulebiT,

srul indoni aTvramet Tve iyvnen gloviT, valalebiT, da arsiT uCndaT sanugeSo, dedofalsa hymobden krebiT.

s. S.: rodesac indoTa mefe (= farsadani) Tavis Svilebze mwuxare-biT wuTisofels gamosalmeboda, soflis brunvis Cveulebisamebr, in-doelebi mTlianad Tvrameti Tve gloviTa da vaebiT iyvnen, arsaidan egulebodaT sanugeSo, dedofals emorCilebodnen erTianad. 15733 ra misuliyo indoeTs hambavi tarielisa, (17793) SehqmnodaT sixaruliTa dena cremlisa cxelisa, dedofals hkadres: `mogveca Sorad gandevna bnelisa, da mogvxedna RmerTman wyalobiT, Jami gvxvda sanatrelisa~.

s. S.: indoeTSi rom misuliyo tarielis ambavi, sixaruliT cxeli cremlis dena daewyoT, dedofals moaxsenes: `sibnele mogvSorda, RmerTma wyalobiT mogvxeda, sanatreli Jami dagvidga~. 15734 Sekrba simravle spaTa da TavadTa didebulebTa; (17794) iswrafes, dasxden taiWTa turfadre dakazmulebTa; uswrobdes erTi meores, miecnen sixarulebTa, da gaisma, srulad indoelT mieca Sveba gulebTa. s. S.: Seikribnen laSqarni da didebulTa Tavkacebi; aCqardnen, Sesxdnen turfad dakazmul taiWebze; erTmaneTs aswrebdnen, gaisma: indoelebs erTianad miecaT gulis Svebao. 15735 dedofalman palatisa didebulni xasni srulad (17795) maT mefeTa dasaxvedrad miageba mxiarulad, saWurWleni uTvalavni wina uZRvna datvirTulad,

Page 175: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

175

da ubrZana, Tu: `nuras zogavT, radgan vardni ar ars zrulad~. s. S.: dedofalma sasaxlis rCeuli didebulebi erTianad mefeebs dasaxvedrad miageba mxiarulad, uTvalavi saganZurio daaxvedra ZRvnad, ubrZana (Tavis qveSevrdomebs): `nurafers zogavT, radgan vardebi ar damzralan~. 15736 gasca indoeTs brZaneba axdad Savisa srulisa, (17796) Semosva Zoweulisa da zarqaSisa mkulisa: `gveRirsa ze[s]Ta wyalobiT povna Cven dakargulisa, da gansdevneT Wmunva yovelTa, dRe gvaqvs aw sixarulisa~.

s. S.: indoeTSi brZaneba gasca, erTianad gaexadaT Savebi, SeemosaT Zoweuli da Semkobili zarqaSi (oqromkedi): `zeciuri wyalobiT gve-Rirsa dakargulis povna, yvelam moiSoreT mwuxareba, aw sixarulis dRe gvaqvs~. 15737 movides srulni indoni, tariels esalmodian, (17797) ferxTa da xelTa hkocnides, cremliTa usurvodian, nestan-darejans viT vardsa bulbulebr gars etrfodian, da ig didebiTa didiTa maT mefeT win uZRodian. s.S.: movidnen erTianad indoelebi, tariels miesalmebodnen, fexsa da xelze hkocnidnen, cremliT esurvilebodnen (?), nestan-darejans, rogorc vards, bulbuliviT soridan etrfodnen, didi didebiT mefe-ebs win uZrodnen. 15738 mividnen qalaqs, Seiqmna xSirad sakravTa tkbiloba, (17798) moqalaqeTa SeeqmnaT qve stavraT dafeniloba, ayriden zeda Tval-gohars, arvis aqvs mowyeniloba, da srasa Sevidnen; dedofals Tvalad hsCans cremlis niloba. s. S.: qalaqSi mividnen, daiwyes sakravTa tkbili dakvra, moqala-qeebs fexqveS stavras ufendnen, Tavze ayridnen Tval-margalits, aravin iyo mowyenili. sasaxleSi Sevidnen; dedofals Tvalebidan cremli ni-losiviT mosdis. 15739 maSin yovlTa mefisaTvis aatires guli Cvili, (17799) mosTqves: `gmiro siuxvisa, va, mogvSorda nilos qmnili!~ tarielca cremlsa afrqvevs, _ misgan iyo tkbilad zrdili, _ da `davhkargeo mzisa swori, momdgomia bneli Crdili~. s.S.: maSin yvelam mefis (= farsadanis) gamo aatira Cvili guli, tiriliT Tqves: `vai, mogvSorda gmiri, romelic siuxviT niloss hgavda!~ tarielic cremls afrqvevs, _ misgan (= farsadanisgan) tkbilad gazrdili iyo, _ `mzis Tanaswori davkarge, bneli Crdili momdgomiao~. 157310 dedofali gardexvia maT orTave Tvissa SvilTa, (177910) akocebs da eubnebis gulsadebTa sityva[T] tkbilTa;

Page 176: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

176

`va, gimuxTlaT sawuTroman Tqven edemis alva-zrdilTa, da nurRa hswuxxarT, aw dasxediT mefobisa taxt-adgilTa~. s. S.: dedofali gadaexvia Tavis orive Svils, hkocnis da eubneba gulis saamebel tkbil sityvebs: `vai, sawuTrom gimuxTlaT Tqven, ede-mis zrdil alvebs, nuRar wuxarT, aw dasxediT samefo taxtze!~ 157311 miuZRva da taxtsa dasxna, erTobilni ulocvides, (177911) dedofalsa sxvasa taxtsa Semkobilsa calke smides, avTandils da fridons mravlad usasyidlos ZRvensa ZRvnides, da Sehqmnes sma da sixaruliT maT Svebani ganadides. s. S.: gauZRva da taxtze dasxa, yvelani ulocavdnen, dedofali calke dasves sxva Semkul taxtze, avTandilsa da fridons mravlad uZRvnidnen usasyidlo ZRvens, daiwyes nadimi da sixaruliT Sveba-lxena gaadides. 1981. 16. XII

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, e. metreve-

li, s. caiSvili, S. ZiZiguri. ganixiles „dasawyisis“ strofebis Sinaarsebi. poemis erTi nawili (№ № 1 – 162 ZiriTadi da amave monakveTis 96

CanarTi strofi) dadgenilia mTavari redaqciis mier akad. giorgi wereTlis xelmZRvanelobiT 1968-1972 wlebSi. mT. redaqciis maSindeli muSaoba oqmebiT dafiqsirebuli araa. „rusTavelis komitetis“ arqivSi daculia mxolod aRniSnuli 258 strofis dadgenili teqsti, misi xelnaweruli da beWduri gamocemebis kiTxvasxvaobani da filolo-giuri (enobriv-teqstologiuri da poetikuri) komentarebi, rac gamiz-nuli iyo „vefxistyaosnis“ akademiuri gamocemisaTvis. Semdeg, 1981-82 wlebSi, gakeTda am monakveTis (rogorc ZiriTadi, ise CanarTi) stro-febis „Sinaarsebi“ Tanamedrove qarTul enaze. qvemoT warmodgenilia es strofebi da maTi „Sinaarsebi“.

0,1 pirvel Tavi, dasawyisi, naTqUamia ig sparsulad,

uHmobT vefxistyaosnobiT, arssa Seiqs Horcs, ar sulad, saeroa, ar aHsenebs samebasa erTarsulad, da Tu uyura monazonman, Seiqnebis gaparsulad. strofi aris yvela dauzianebel xelnawerSi, amdenad, iTvleba

erT-erT uZveles interpolaciad da „vefxistyaosnis“ Sesaxeb daweril pirvel kritikul SeniSvnad, riTac poema miCneulia saero, arasaekle-sio Txzulebad.

s. S.: pirvelad (imTaviTve), saTave, dasawyisi, naTqvamia sparsu-lad, vefxistyaosans vuwodebT, arss (arsebas) qmnis xorcielad, sae-roa, samebas erTarsad ar axsenebs, bermonazonma Tu usmina, gaiparseba.

Page 177: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

177

1 romelman Seqmna samyaro ZaliTa miT ZlieriTa, zegardmo arsni suliTa yvna zeciT monaberiTa, CUen, kacTa, mogUca qUeyana, gUaqvs uTUalavi feriTa,

da misgan ars yovli Helmwife saxiTa mismieriTa. s. S.: vinc Seqmna samyaro Zlieri ZaliT, zemodan Seqmna arsebani

zecidan monaberi sulis mqoneebad (= zemodan arsebaT STabera zeciu-ri suli), (da) Cven, adamianebs, mogvca qveyana, (romelic) gvaqvs feriT uTvalavi (= mravalferovani), misgan aris yoveli xelmwife, mismieri (mis mier mocemuli) saxiT.

1,1 Sen Sehqmen daviT maRali, TUiT mefe, daviTianad,

goneba didad mowyale, marT erTob gulmowylianad, mnaTobi yovlTa mxedvelTa viTa mze sinaTlianad, da umisod Ãomi ver naTobs, verc lomi ars nakUTianad. aris mxolod A10BB10 B11 B13 D4 xelnawerebSi. s. S.: Sen Seqmeni maRali daviTi, TviTmpyrobeli mefe, daviTi-

anad, didad gonebamowyle erTob gulmowyaled, yoveli Semxedvelis mnaTobi, rogorc sinaTliani mze, mis gareSe xomli (varskvlavTa krebuli) ver naTobs, verc lomi aris nakvTiani (kargi aRnagobisa).

1,2 gvirgvini, taxti, porfiri, RvTisgan gaqvs skiptra pirveli,

erTgulTa didad mowyale, orgulTa risxviT mWirveli, Senad samonod mefeni movlen sxvagniTa mirveli,

da Hams Tumca papi hromisa SenTvisac iyo mwirveli. aris mxolod A10BB10 B11 B13 D4 xelnawerebSi. s. S.: gvirgvini, taxti, porfiri (= mefeTa samoseli), upirvelesi

skiptra (= samefo kverTxi), RvTisagan gaqvs, [xar] erTgulTa didad mowyale, orgulTa risxviT mpyrobeli, Sen rom dagemorCilon, mefeebi modian sxva mxridan mirveli (?), jerars, rom romis papi SenTvisac swiravdes.

2 he, RmerTo erTo, Sen Sehqmen saxe yovlisa tanisa,

Sen damifare, Zleva mec daTrgunvad me satanisa, momec mijnurTa survili, sikUdidmde gasatanisa,

da codvaTa Sesubuqeba, mun Tanawasatanisa. s. S.: he, RmerTo erTo, Sen Seqmeni yoveli tanis saxe (= Sen mieci

yovel sagans forma), Sen damifare, gamimarjve eSmakis dasaTrgunad (= gamamarjvebine eSmakze), momeci mijnurobis wadili, sikvdilamde gasa-yoli, iq (= saiqioSi) Tanwasayoli codvebis Semsubuqeba.

3 vis Svenis, – lomsa, – Ãmareba Subisa, far-SimSerisa,

– mefisa mzis – Tamarisa, RawU-balaxS, TmagiSerisa, – mas, ara vici, SevmarTo Sesxma xotbisa Serisa,

da misTa mWUretelTa yandisa mirTma Hams marT mi Serisa. s. S.: balaxSis (= lalis) msgavsi Rawvisa da giSris msgavsi Tmis

mqone mefe-mze Tamaris loms, visac Svenis Subisa da far-xmlis xmare-

Page 178: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

178

ba, ar vici, Sevbedo rCeuli xotbis Sesxma?! misma mWvretelebma namdvi-lad Saqari [da] goleuli Tafli unda miarTvan mas.

4 Tamars vaqebdeT mefesa sisxlisa cremldaTxeuli,

vTqUeni qebani visni me aravad gamorCeuli. melnad viHmare giSris tba da kalmad me na rxeuli,

da vinca isminos, daesUas laxUari gulsa xeuli. a. baramiZe: me adreve, am strofis pirvelsave ganxilvaze aRvniS-

ne, rom xelnawerebSi daculi mina damaxinjebis Sedegia; saWiroa mivi-RoT n. marisa da iust. abulaZis konieqtura me na. na – lerwami kon-teqstiT savsebiT gamarTlebulia. igi tanis metaforaa. Sdr.: tani kalmad maqUs, kalami – navRelsa amonawebi, 12882. poemaSi rxeva ler-wamze iTqmis; Sdr.: tani lerwamobs rxeviTa 9754, rxeuli mina sru-liad moulodneli, sxva magaliTebiT Seumagrebeli Sesityvebaa.

s. caiSvili mxars uWers teqstSi me na-s miRebas. daadgines: miRebul iqnes wakiTxva: – me na. komentarebSi mieTi-

Tos, rom pirveli tomis mTavari redaqtoris – g. wereTlis azriT, Zi-riTad teqstSi unda ikiTxebodes mina (= inkrustirebuli, movarayebu-li kalami).

s. S.: sisxlis cremlebis mRvrelebma vaqoT Tamar mefe, visi kar-gad gamorCeuli (= rCeuli) qebac me vTqvi [adre]. melnad vixmare giS-ris tba (= Tvalebi) da kalmad rxeuli lerwami (= tani). vinc mois-mens, guls daesoba gamgmiravi laxvari.

5 mibrZanes maTad saqebrad Tqma leqsebisa tkbilisa,

qeba warbTa da wamwamTa, TmaTa da bage-kbilisa, brol-balaxSisa Tlilisa, mis mijriT miwyobilisa.

da gastexs qvasaca magarsa gUrdemli tyUivisa lbilisa. s. S.: mibrZanes maT (= Tamaris) Sesaqebad tkbili leqsebis Tqma,

warbebisa da wamwamebis, Tmebisa da bage-kbilis, Tlili, mijriT miw-yobili brol-balaxSis (= bage-kbilis) qeba. magar qvasac (= almassac) texs rbili tyviis grdemli.

6 aw ena minda gamoTqmad, guli da Helovaneba, –

Zali momec, da Sewevna SengniT maqUs, mivsce goneba; miT SevewivneT tariels, turfadca unda Hseneba,

da maT samTa gmirTa mnaTobTa sWirs erTmanerTis moneba. s. S.: axla gamosaTqmelad minda ena, guli da ostatoba, – [Rmer-

To] momeci Zala, rom masze vifiqro, daxmareba ki Sengan maqvs; amiT mwed veqmneT tariels, lamazad (lamazi sityviT) unda xseneba. es sami mnaTobi gmiri erTmaneTis monebi (erTgulni) arian.

6,1 Sen gevedrebi, maRalo, mcnobelo gulis ÃmaTao,

momec Zali da Sewevna, ufalo uflebaTao, Cven qeba gvinda maT gmirTa, maTferad kadrebaTao, da pirvelad tarielisa da merme misTa ZmaTao. aris mxolod D4-Si.

Page 179: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

179

s. S.: Sen gevedrebi, maRalo [RmerTo], zraxvaTa mcnobelo, momeci Zala da Semweoba, uflebaTa ufalo (meufeTa meufeo), Cven im gmirebis qeba gvmarTebs, maT Sesaferisad Tqma. pirvelad tarielisa da mere mi-si Zmebisa.

7 mo, davsxdeT, tarielisTUis cremli gUdis SeuSrobili;

misebri marT dabadebiT vinmca yofila Sobili! davje, rusTvelman gavleqse, misTUis gullaxvarsobili,

da aqamdis ambvad naTqUami, aw margaliti wyobili. s. S.: davsxdeT, tarielis gamo SeuSrobeli cremli gvdis; misi

msgavsi marTlac vin daibadeba! davjeqi mis gamo gulmokluli (= guls laxvardasobili) [da] rusTvelma gavleqse. aqamde ambad Tqmuli, axla ki asxmuli margalitis msgavsi (= leqsi).

7,1 tariels, kargsa moymesa, mklavmagarsa Zaliansa,

pirad vardsa, tan-sarosa, guli misi rkiniansa, uxvs, uSurvelsa, gamcemsa, tkbilmoubarsa, wyliansa;

da miT qeba nestan-darejans raT eTqmis pirad mziansa. aris mxolod B da C redaqciebis zogierT xelnawerSi. s. S.: tariels, karg moymes, mklavmagars, Roniers, saxiT vards,

tansaros, rkinisgulians, uxvs, uSurvels, mowyales, tkbilmoubars, sityvawylians; saxemziani nestan-darejanis qeba rogorRa gamoiTqmis?!

8 me, rusTveli xelobiTa, viq saqmesa ama dari:

vis morCilobs jari spaTa, misTUis vxelob, misTUis mkUdari; dauZlurdi, mijnurTaTUis kUla wamali arsiT ari,

da anu momces gankurneba, anu miwa me samari. s. S.: me, rusTveli, siSmagiT (= siyvaruliT gaxelebuli) Cavdivar

amgvar saqmes: visac emorCileba didi laSqari (= laSqris simravle), mis gamo vSmagob mis gamo mkvdari; davuZlurdi, mijnurebisaTvis wama-li kvlav arsad aris, an momces gankurneba, an dasamarxi miwa (= an ganmkurnos, an dammarxos).

9 ese ambavi sparsuli, qarTulad naTargmanebi,

viT margaliti oboli, Ãelis-Ãel sagogmanebi, vpove da leqsad gardavTqUi, saqme vqmen saWoWmanebi,

da Cemman xel-mqmnelman dammarTos laRman da lamazma nebi. s. S.: es sparsuli ambavi, qarTulad gadmoTargmnili, rogorc xe-

lisxel sagogmanebeli oboli margaliti, vipovne da gavleqse, saWoW-mano sqame Cavidine, Cemma gamSmagebelma, laRma (= amayma) da nazma, Ta-visi nebisa dammarTos (= rac unda, is miyos).

10 TUalTa, misgan unaTloTa, enatramca axlad Cena;

aha, guli gamijnurda, mixUdomia velTa rbena! miajeT vin, HorcTa dawUa kmaris, misces sulTa lxena.

da samTa ferTa saqebelTa lamis leqsTa unda levna.

Page 180: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

180

s. S.: misgan (= Tamarisgan) dabrmavebul Tvalebs moenatrebaT xelaxla danaxva (= axela, Cinis dabruneba); aha, guli gamijnurda, wi-lad xvdomia velad gaWra! vinmem miTxoveT (CemTvis iTxoveT), rom mis-ces [Cems] suls lxena, kmara (sakmarisia) xorcieli tanjva. sami gmi-ris saqeb leqsebs lamis unda moleva (damTavreba).

11 raca visca bedman misces, dasjerdes da mas ubnobdes:

muSa miwyiv muSakobdes, meomari gulovnobdes; kUla mijnursa mijnuroba uyUardes da gamoscnobdes,

da arca visgan daewunos, arca sxUasa uwunobdes. s. S.: visac ras miscems bedi, mas unda dasjerdes da masze lapa-

rakobdes: muSa mudam [unda] muSaobdes, meomari mamacobdes; mijnurs kidev mijnuroba uyvardes (mijnurobas misdevdes) da icodes, arc vin-mem dascinos, arc sxvas dascinodes.

11,1 Tu mijnursa mijnuroba etlad momca radgan bedman,

me miT vican saqme maTi TaviT CemiT Senaxedman, sityUa kargi gamovago leqsmravalman, enametman, da Seizomnes Wirni maTni WirTa CemTa meaTedman. aris A9 A10 B6 B10 B11 B13 C1-7 D1 xelnawerebSi. s. S.: radgan mojnurs mijnuroba bedma momca werad, Cemi Tavis

Semyurem amiT gavige maTi (= mijnurebis) saqme, leqsmravalma, uxvsity-vianma kargi sityva unda vTqva, maTi Wiris fardia Cemi Wiris meaTedi.

12 Sairoba pirveladve sibrZnisaa erTi dargi,

saRmrTo, saRmrTod gasagoni, msmenelTaTUis didi margi, kUla aqaca eamebis, vinca ismens kaci vargi;

da grZeli sityUa mokled iTqmis, Sairia amad kargi. s.S.: Sairoba (meleqseoba) imTaviTve aris sibrZnis erTi dargi,

saRvTo, saRvTod Sesacnobi, msmenelebisaTvis didad margebeli, ag-reTve aqac (amqveynad) siamovnebas hgvris [mis] momsmen Rirseul kacs; grZeli sityva (grZlad saTqmeli) mokled (lakonurad) iTqmis, amitom aris Sairi (leqsi) kargi.

13 viTa cxensa Sara grZeli da gamoscdis didi rbeva,

moburTalsa – moedani, marTlad cema, marjUed qneva, marT agreve meleqsesa – leqsTa grZelTa Tqma da xeva,

da ra misWirdes saubari da dauwyos leqsman leva, s. S.: rogorc cxens gamocdis grZeli gza da didi srbola (Wene-

ba), moburTals – moedani, [Cognis] sworad dartyma da marjved moqne-va, aseve meleqses – grZeli leqsis Tqma da ukan daxeva (droze Tavis Sekaveba), rodesac gauWirdeba (gauZneldeba) saubari da leqsi dauw-yebs klebas.

14 maSinRa naxeT meleqse da misi moSairoba,

ra veRar mixUdes qarTulsa, dauwyos leqsman ZUiroba; ar Seamoklos qarTuli, ara qmnas sityUamciroba,

Page 181: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

181

da Ãel-marjUed scemdes Cogansa, iÃmaros didi gmiroba. s. S.: maSinRa naxeT meleqse da misi moSairoba (poeturi ostato-

ba), rodesac ver Caswvdeba qarTuls (= sityvas), leqsi gauiSviaTdeba, ar Seamoklos qarTuli (= sityva), nu iqneba sityvaZunwi, xelmarjved iqnevdes Cogans, gamoiCinos didi mamacoba.

14,1 me vikadreb leqsTa kargTa, veravin TqUas Cemi feri;

cxelis cremliT avatiro me sofeli Cemi mteri; ca-qUeyana SevaTavo, viTa miwa gavamtUeri, da ama Cemman saubarman Seaqcios yma da beri. aris mxolod B da C redaqciebis zogierT xelnawerSi. s. S.: me vityvi karg leqsebs, veravin ityvis Cemnairs; cxeli crem-

lebiT avatireb Cems mter wuTisofels; casa da qveyanas bolos movu-Reb, miwasaviT gavacamtvereb. es Cemi saubari Seaqcevs axalgazrdasa da moxucs.

15 moSaire ara hqUian, Tu vinme TqUas erTi, ori;

Tavi yola nu hgonia meleqseTa kargTa swori; ganaRa TqUas erTi, ori, umsgavso da Sori-Sori,

da magra ityUis: `Cemi sjobso~, uciloblobs viTa jori. s.S.: moSaire (meleqse) ar hqvia, Tu vinme ityvis erTi-ors [leqss];

sruliadac nu hgonia Tavi kargi meleqseebis Tanaswori; iqneb Tqvas erTi, ori, Seusabamo (Seuferebeli) da erTmaneTTan daukavSirebeli, magram ambobs: „Cemi [leqsi] sjobso“, joriviT jiutobs.

16 meore leqsi cotai, nawili moSaireTa,

ar Zaluc srulqmna sityUaTa, gulisa gasagmireTa, vamsgavse mSUildi bediTi ymawUilTa monadireTa:

da didsa ver mohklven, Helad aqUs Hoca nadirTa mcireTa. s. S.: meore [rigis] leqsi, patara (mokle), xvedria [im] meleqsee-

bisa, romelTac ar SeuZliaT gulis gamgmiravi sityvebis srulyofa; [mas] Sevadare uxeiro (usargeblo) mSvildi ymawvili monadireebisa: dids ver klaven, patara nadirebis xocva SeuZliaT.

16,1 ambavi wUrilad uambos, ze sadme ara wasTUalos;

yovlsa kacsa ametebdes, Wirsa Tavi ar akrZalos; leqs-qarTuli aRaribos, saubari gaasrulos; da naxos kargman gamgoneman, arasada ar abralos. aris B6 B9 B10 B11 B13 C1 C3 C4 C6 C8 D4 xelnawerebSi. s. S.: wvrilad uambos ambavi, zed araferi waumatos; yvela kacs

gadaaWarbos, Wirs Tavi ar moaridos; leqsi da sityva saucxoo gaxa-dos, saubari srulyos; kargi gamgone rom gaigebs, arasdros dasdos brali.

17 mesame leqsi kargia sanadimod, samRerelad,

saaSikod, salaRobod, amxanagTa saTrevelad; CUen maTica gUeamebis, raca oden TqUan naTelad.

Page 182: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

182

da moSaire ara hqUian, veras ityUis vinca grZelad. s. S.: mesame [rigis] leqsi kargia sanadimod, samRerad, saaSikod,

saxumarod, amxanagebis gasakilavad; Cven maTic gveameba, rasac ki naT-lad ityvian. meleqse ara hqvia [imas], vinc ver ityvis grZlad (= vinc ver Seqmnis vrcel nawarmoebs).

17,1 me giambob, vinca iyUneT xelobisa moZebari,

sxUasa yovlgniT moeSveniT, soflis lxinad igi kmari. maTad saqme ver vamsgavase, viTa smasa meomari, da visTa TUalTa yovli Temi erTad uCans, igi vari. aris mxolod B da C redaqciebis zogierT xelnawerSi. s. S.: me giambobT, vinc iqnebiT xelobis (= mijnurobis) mZebneli,

sxvas yovelmxriv (yvelafers) moeSviT, wuTisoflis lxinad is kmara. maT saqmes veraferi saqme mivamsgavse, rogorc smas meomari (?), me igi var, visac yvela Temi (= tomi, xalxi) erTnairad miaCnia.

18 Hams, meleqse naWirvebsa missa cudad ar abrkmobdes,

erTi uCndes samijnuro, erTsa visme aSikobdes, yovlsa misTUis Helovnobdes, mas aqebdes, mas amkobdes,

da misgan kide nura unda, – misTvis enamusikobdes. s. S.: saWiroa, rom meleqse Tavis naWirnaxulevs (= namuSakevs) ama-

od (fuWad) ar abnevdes, erTi hyavdes satrfialo, erT vinmes etrfo-des, yvelafers misTvis qmnides (ostaturad), mas aqebdes, mas amkobdes, – mis garda nuravin unda, – misTvis enawylianobdes.

19 Cemi aw caniT yovelman, mas vaqeb, vinca miqia;

ese miCs didad saxelad, ar Tavi gamiqiqia! igia Cemi sicocxle, uwyalo viTa jiqia;

da misi saxeli SefarviT qUemore miTqUams, miqia. s. S.: Cemi [ambavi] axla gaigeT yvelam, mas vaqeb, vinc miqia; es mi-

maCnia did saxelad, Tavi ar Semircxvenia! is aris Cemi sicocxle, Se-ubralebeli rogorc jiqi. misi saxeli SefarviT qvemoT miTqvams da miqia.

20 vTqUa mijnuroba pirveli da tomi gUarTa zenaTa,

Znelad saTqmeli, saWiro gamosagebi enaTa; igia saqme sazeo, momcemi aRmafrenaTa;

da vinca ecdebis, Tmobamca hqonda mravalTa wyenaTa. s. S.: vityvi pirvel (uzenaes) mijnurobaze (= siyvarulze), erT-

erT zeciur kategoriaTa rigisaze, Znelad saTqmelze, eniT gaWirvebiT gamosaTqmelze; is aris zeciuri saqme, zeviT (zecad) aRmafreneli; vinc Seecdeba [mijnurobas], mravali wyenis moTmena mouwevs.

21 mas erTsa mijnurobasa WkUianni ver mixUdebian,

ena daSUrebis, msmenlisa yurnica davaldebian; vTqUne xelobani qUenani, romelni HorcTa xUdebian;

da marT masve hbaZven, Tu oden ar siZven, SoriT bndebian.

Page 183: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

183

s. S.: is erTi mijnuroba keTilgonierTa xvedri ar aris, ena daiR-leba, msmenelis yurebic daiqanceba, vityvi amqveyniur siSmageze, rome-lic xorcis xvedria (xorcielia). masve (= im pirvel mijnurobas) ems-gavseba, mxolod Tu ar meZaoben, Soridan ibnidebian.

22 mijnuri Smagsa gUiqUian arabuliTa eniTa,

miT rome Smagobs misisa vermixUdomisa wyeniTa; zogsa aqUs saRmrTo siaxle, daSUrebis aRmafreniTa,

da kUla zogTa qUe uc buneba keklucTa zeda frfeniTa. s. S.: mijnuri Smags hqvia arabulad, imitom, rom Smagobs, misi ver-

wvdomiT ganawyenebuli; zogierTi mijnuri RmerTTan axloa, iRleba zecisken freniT, zogierTebs kidev aqvT buneba, rom keklucebs aRta-cebiT Sehyurebdnen.

23 mijnursa TUalad siturfe marTebs, marT viTa mzeoba,

sibrZne, siuxUe, simdidre, siyme da mocaleoba, ena, goneba, daTmoba, mZleTa mebrZolTa mZleoba.

da visca es srulad ara sWirs, aklia mijnurT zneoba. s. S.: mijnurs marTebs (Sehferis) Tvalad mzesaviT silamaze, sibrZ-

ne, siuxve, simdidire, siymawvile da mocaleoba (mocliloba), ena, go-niereba, moTmena, Zlier mowinaaRmdegeebze gamarjveba. visac es [Tvise-bebi] srulad ar axasiaTebs, aklia mijnurTa zneoba (Tvisebebi).

23,1 vis es yUela ara sWiran, arvis dasTUlis mijnurT Tana;

Seqcevasa moeSorvos, maTTUis ixos gulsa dana; misi kerZi yUelgniT dawUas, vardi azros, namos dana. da vinca ese ar misminos, vera irgos versiT mana. aris mxolod C redaqciaSi. s. S.: visac es yvelaferi ar sWirs, [mas] mijnurebSi aravin Caric-

xavs; garTobas moSordes, maT gamo guls dana daisos; misi wili yvelgan dawvas; vardi daazros, dana danamos (?). vinc amas ar moismens, is versaidan verafers irgebs.

24 mijnuroba aris turfa, sacodnelad Zneli gUari;

mijnuroba sxva ramea, ar siZvisa dasadari: igi sxUaa, siZva sxUaa, Sua uzis didi zRUari,

da nuvin garevT erTmanerTsa, gesmis Cemi naubari? s. S.: mijnuroba aris lamazi, gasagebad Zneli katergoria; mijnu-

roba sxva ramea da ara siZvas Sesadarebeli; is sxvaa, siZva sxvaa, maT Soris didi zRvaria, nurvin garevT erTmaneTSi! gesmiT Cemi naTqvami?

25 Hams mijnuri xanieri, ar meZavi, bilwi, mruSi,

ra moSordes moyUaresa, gaamravlos sulTqma, uSi, guli erTsa daajeros, kuSti mixUdes, Tunda quSi;

da mZuls ugulo siyvaruli, xvevna-kocna, mtlaSi-mtluSi. s. S.: mijnuri ucvalebeli unda iyos, ara meZavi, bilwi [da] mru-

Si, satrfos rom moSordeba, oxrva da vaeba gaaxSiros, guli erTs da-

Page 184: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

184

ajeros, ukmexi Sexvdeba Tu pirquSi; mZuls ugulo siyvaruli, xvevna, kocna da mtlaSi-mtluSi.

25,1 mas cocxali nu elevis, raca pirvel SeuyUardes,

nuca lxinsa auzUavdes, nuca Wirsa Seuzardes: misTUis dasTmos yUelakai, misTUis velTa gamovardes,

da nura hgava, sofelica misi kerZi gardaqardes. aris oTxive redaqciaSi. j k s z gamocemebSi Setanilia ZiriTad

teqstSi. s. S.: mas cocxali nu Seeleva, vinc pirvelad Seuyvardeba, nurc

lxins gauTamamdeba, nurc Wirs SeuSindeba, mis gamo daTmos yvelafe-ri, mis gamo velad gamoiWras, nu enaRvleba, misi wili wuTisofelic rom ganadgurdes.

26 ama saqmesa mijnuri nu uHmobs mijnurobasa:

dRes erTi undes, xvale sxUa, sTmobdes gayrisa Tmobasa; ese mRerasa bediTsa hgavs, vaJTa ymawUilobasa.

da kargi mijnuri igia, vin iqs soflisa Tmobasa. s. S.: am saqmes mijnuri nu uwodebs mijnurobas: dRes erTi undo-

des, xval – sxva, itandes [mijnurTan] gayras; es amao TamaSs hgavs, yma-wvilkacebis garTobas. kargi mijnuria is, vinc [satrfosaTvis] wuTi-sofels daTmobs.

27 ars pirveli mijnuroba ardaCena WirTa, malva,

Taviswina igonebdes, niadagmca hqonda xalva, SoriT bneda, SoriT kUdoma, SoriT dagva, SoriT alva,

da dasTmos wyroma moyUrisagan, misi hqondes SiSi, krZalva. s. S.: uzenaesi mijnurobaa gaWirvebis ardamCneva, damalva, martod

myofi [satrfoze] fiqrobdes, mudam ganmartoebuli iyos, Soridan ib-nidebodes, Soridan kvdebodes, Soridan idagebodes, Soridan iwvebo-des, aitanos satrfos wyroma, misi hqondes SiSi, mokrZaleba.

28 Hams, Tavissa xUaSiadsa arvisTana amJRavnebdes,

ar bediTad `hai-hai~ zmides, moyUaresa ayivnebdes, arsiT aCndes mijnuroba, arasada iferebdes,

da misTUis Wiri lxinad uCndes, misTUis cecxlsa moidebdes. s. S.: Tavisi saidumlo [man] aravisTan unda gaamJRavnos, amaod ar

viSviSebdes, satrfos [ar] arcxvendes; araferSi emCneodes mijnuroba, arsad (sadac unda iyos) Seiferos [mijnuroba], misTvis gaWirveba lxi-nad miaCndes, misTvis cecxls moidebdes.

28,1 me gaswavlne, surviliTa vinca iwviT visgan vina;

kUlav qebani vhkadren vis me, arvis uTqman Cemgan wina; ispad mosomaxos msgavsi ar davacden, visca mina. da misTUis vleqsob, siturfiTa vin SuqTa hfens HmelTa Sina.

aris mxolod C redaqciaSi (C5-is garda).

Page 185: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

185

s. S.: me gaswavliT, vinc visgan siyvaruliT iwviT; visac me kvlav Sevkadre qeba, Cemze uwin aravis uTqvams; meomrad mosomaxos msgavsi, visac minda, ar avacden. misTvis vleqsob, vinc silamaziT Suqsa hfens xmeleTs.

28,2 vervin Hel-yos Sesa...

Sors icnobis TqUenc Se... goneba da sityUis wyoba mas hqon... da gasinjeT Tav-bolomdis sityUis gv...

28,3 mijnurno, xedavT rusTveli, Tu rog... sityUas Segimkobs safersa, rogoric... tariels velad gaaWrobs, asmaT gverc... da xan lxinsa miscems sityUiTa, xan...

28,4 meleqseT awvrTnis, nu cdilob... ra rom qarTuli Segimcrdes, ve... daRrmobils sityUas ver mix... da maSin daiwyos uwyUet... strofebi: 28,2 – 28,4 aris mxolod B1 xelnawerSi. miCneulia, rom

Camatebulia am nusxis gadamweris ioseb tfilelis mier. furceli da-zianebulia da meti aRar ikiTxeba.

29 mas uSmago viT miendos, vin moyUare gaamCivnos?

amis meti ramca irgo: mas avnos da TUiTca ivnos. raTameRa asaxelos, ra sityUiTa moayivnos?

da ra hgava, Tu moyUaresa kacman guli ar atkivnos! s. S.: mas uSmago rogor miendoba, vinc satrfos gaTqvams? amis

mets ras irgebs (moigebs): mas avnebs da Tavadac ivnebs. raRaTi asaxe-lebs, sityviT rom Searcxvens? ra iqneba (gana Znelia), rom satrfos kacma guli ar atkinos!

30 mikUirs, kaci rad iferebs sayUarlisa siyUarulsa:

vinca uyUars, rad ayivnebs misTUis mkUdarsa misTUis wylulsa?

Tu ar uyUars, rad ara sZuls? rad ayivnebs, raca sZulsa?!

da avsa kacsa avi sityUa urCevnia sulsa, gulsa. s. S.: mikvirs, kaci ratom iferebs satrfos siyvaruls: vinc uy-

vars, ratom arcxvens misTvis mkvdars, misTvis daWrils?! Tu ar uy-vars, ratom ara sZuls? rac sZuls [imas] ratom arcxvens?! cud kacs cudi sityva sulsa da guls urCevnia.

31 Tu moyUare moyUrisaTvis tirs, tirilsa emarTlebis;

siaruli, martooba SUenis, gaWrad daeTUlebis; igonebdes, misgan kide nurad odes moeclebis,

da ar daaCndes mijnuroba, sjobs, Tu kacTa eaxlebis.

Page 186: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

186

s. S.: Tu mijnuri mijnurisaTvis tiris, tirili marTebulia: xeti-ali [da] martooba Svenis, gaWrad CaeTvleba; unda igonebdes, mis (= mijnuris) garda nurasodes nurafrisTvis moiclis, sjobs, rom ar da-aCndes mijnuroba, roca xalxSi (adamianebTan) iqneba.

31,1 he, RmerTo, Sengan iqebis saqme yovlisa tanisa,

Sen xar Cven, arsTa simaRle, simdable, sibrtye ganisa, ze angelozTa simaRle, Camgdebi qUe satanisa;

da ver gityUis Zali enisa, goneba Helovanisa. strofi aris mxolod A10 da D4 xelnawerebSi.

s. S.: he, RmerTo, Sen mier iqeba yoveli sxeulis saqme, Sen xar Cve-ni, arsebebis simaRle, simdable, ganis sibrtye; zecaSi angelozTa si-maRle, satanis qvesknelSi Camgdebi; ver gamogTqvams enis Zala, xelo-vanis goneba. 1982. 20. I sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, e. metreve-li, s. caiSvili, S. ZiZiguri. ganixiled da daamtkices 32-70,1 strofebis „Sinaarsebi“. 32 iyo arabeTs rostevan, mefe RmrTisagan sUiani,

maRali, uxUi, mdabali, laSqarmravali, ymiani, mosamarTle da mowyale, morWmuli, gangebiani,

da TUiT meomari uebro, kUla moubari wyliani. s. S.: arabeTSi iyo rostevan, RvTiT bednieri mefe, amaRlebuli,

uxvi, Tavmdabali, didZali laSqrisa da ymis (qveSevrdomis) myoli, samarTlianad ganmsjeli da mowyale, bednieri da kargad ganmgebeli, TviTon uebro meomari, agreTve enawyliani mosaubre.

32,1 iyo arabeTs mefoba mefisa rostevanisi;

mas hqonda sparsTa qUeyana, marT viTa SanSes anisi; uZrwis da monebs yoveli, HelTa aqUs mas sabrZanisi;

da TqUes, Tu: `Hams ÃmelTa patronad an aleqsandre, an isi“. strofi aris B da C redaqciebis nusxebSi, agr. A3 A10 A12 D1-Si. s. S.: arabeTSi iyo mefe rostevanis mefoba; mas hqonda sparsTa qve-

yana, rogorc SanSes anisi; yvela [misi SiSiT] Zrwis da emoneba, xelT upyria sabrZanebeli; Tqves: „xmeleTis patronad unda iyos an aleqsand-re, an is“.

33 sxUa Ze ar esUa mefesa, marT oden martod asuli,

soflisa mnaTi mnaTobi, mzisaca dasTa dasuli; man misTa mWUretTa wauRis guli, goneba da suli,

da brZeni Hams misad maqebrad da ena bevrad asuli. S. s.: mefes sxva Svili (= memkvidre) ar hyavda, hyavda martooden

(erTi) asuli, qveynis manaTobeli mnaTobi, mzis dasis (= mnaTobebis

Page 187: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

187

gundis wevri); igi Tavis mWvretelebs arTmevda guls, gonebasa da suls, mis maqebrad saWiroa brZeni da uTvalavi (aTasjer asi) ena. 34 misi saxeli – TinaTin, ars ese sacodnaria!

ra gaizarda, gaivso, mze misgan sawunaria. mefeman uUmna vazirni, TUiT zis laRi da wynaria,

da gverdsa daisxna, dauwyo maT amo saubnaria. s. S.: mas erqva TinaTini, es unda vicodeT (saWiroa es vicodeT)!

roca gaizarda, dasrulda (daqalda), mze misgan daiCagra. mefem ixmo vazirebi, TviTon zis laRi da mSvidi, gverdiT moisva da dauwyo maT saamo saubari. 35 ubrZana: „gkiTxav saqmesa, erTgan sasaubnarosa:

ra vardman misi yUavili gaaHmos, daamWnarosa, igi waHdebis, sxUa mova turfasa sabaRnarosa;

da mze CagUisUenda, bnelsa vsWUretT Ramesa CUen umTUarosa. s. S.: uTxra: „gekiTxebiT erTad mosalaparakebel saqmeze: roca var-

di Tavis yvavils gaaxmobs da daaWknobs, is waxdeba da sxva mova (ayvav-deba) turfa baRnarSi. CvenTvis mze Caesvena, sibneles da umTvaro Rames SevyurebT. 36 me gardasrulvar, sibere mWirs, WirTa ufro Znelia,

dRes ara, xvale movkUdebi, sofeli asre mqmnelia; raRaa igi sinaTle, rasaca axlavs bnelia?!

da Cemi Ze davsUaT Helmwifed, visgan mze sawunelia“. s.S.: Cemi dro moTavebulia, Wirze ufro Zneli ram mWirs – sibere,

dRes Tu ara xval movkvdebi, wuTisofeli ase iqceva; raRaa is sinaTle, romelTanac sibnelea axlos?! xelmwifed davsvaT Cemi Svili, romelic mzes Cagravs“. 37 vazirTa hkadres: „mefeo, rad hbrZaneT TqUeni beroba?

vardi Tu gaHmes, egreca gUmarTebs misive jeroba: misive metobs yUavili, suli da turfaferoba.

da mTUaresa mcxralsa varskUlavman viTamca hkadra mteroba?! s. S.: vezirebma brZanes: „mefev, ratom axseneT Tqveni sibere? var-

di rom gaxmeba, mainc masve unda davjerdeT: misive yvavili, suni da si-lamaze aRemateba [sxvas]. damcxral mTvares varskvlavi rogor Sehbe-davs mtrobas?! 38 magas nu hbrZanebT, mefeo, jerT vardi ar dagWnobia,

TqUeni TaTbiri avica sxUisa kargisa mjobia; Hmda ganaRamca saqmnelad, raca TqUen gulsa glmobia:

da sjobs da mas miec mefoba, visgan mze Senaflobia. s.S.: magas nu ambobT, mefev, jer vardi ar dagWknobiaT, Tqveni rCe-

va, cudic ki, sxvis kargs sjobs; namdvilad saWiroa gakeTdes, razec Tqven guli SegtkivaT: sjobs da mas mieci mefoba, visganac mze damone-bulia.

Page 188: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

188

39 Tuca qalia, Helmwifed marT RmrTisa danabadia;

ar gaTnevT, icis mefoba, uTqUenod gUiTqUams kUla dia; SuqTa misTaebr saqmeca misi mzebr ganacxadia.

da lekUi lomisa sworia, Zu iyos, Tunda xUadia“. s. S.: Tumca qalia, xelmwifed namdvilad RvTisagan aris dabade-

buli; ar gepirferebiT, icis mefoba, sxva drosac uTqvenod bevrjer gviTqvams; mis sxivTa (= misi brwyinvalebis) msgavsad misi saqmec mze-saviT cxadi da aSkaraa. lomis lekvebi Tanasworni arian, Zu iqneba Tu xvadi.

40 avTandil iyo spaspeti, Ze amir-spasalarisa,

sarosa mjobi nazardi, msgavsi mzisa da mTUarisa, jerT uwUeruli, sadaro brol-minad sacnobarisa;

da mas TinaTinis goneba hklvidis, wamwamTa jarisa. s. S.: avTandili iyo sardali, mTavarsardlis Svili, kviparosze

ufro tanadi, mzisa da mTvaris msgavsi, jer uwvero, brol-minad misaCnevis (= CasaTvlelis) dari; mas klavda fiqri TinaTinze, xSir wamwamebze.

41 gulsa missa mijnuroba misi hqonda damalulad;

ra moSordis, vermWUretelman vardi Seqmnis fernaklulad; naxis, cecxli gauaxldis, wyluli gaHdis ufro wylulad.

da sabraloa, siyUaruli kacsa Seiqs gulmoklulad! s. S.: Tavis gulSi farulad atarebda mis siyvaruls; rom mo-

Sordeboda, [misi] vermWvreti vards afermkrTalebda (TinaTinis ver-mWvrets Rawvebi ufermkrTaldeboda); rom naxavda, [siyvarulis] cecxli gauaxldeboda, Wriloba ufro uRrmavdeboda. Sesabralisia kaci, siyva-ruli mas guls uklavs!

42 ra mefed dasma mefeman brZana misisa qalisa,

avTandils mixUda siame, vseba sWirs mis soqalisa; TqUa: „zeda-zeda momxUdebis naxva mis brol-fiqalisa,

da nuTu miT vpovo wamali me Cemi, fergamqrqalisa! s. S.: rodesac mefem Tavisi asulis gamefeba brZana, avTandils

esiamovna (= gauxarda), cecxli Cauqra; Tqva: „xSirad momiwevs im brol-fiqalis (= TinaTinis) naxva, iqneb rogorme vipovo Cemi, fermkrTalis wamali!“ 43 arabeTs gasca brZaneba didman arabTa mflobelman:

„TinaTin Cemi Helmwifed davsUi me, misman mSobelman, man gananaTlnes yovelni, viT mzeman manaTobelman.

da modiT da naxeT yovelman, Semsxmelman, Semamkobelman!“ s. S.: didma arabTa mflobelma [mTel] arabeTSi gasca brZaneba:

„Cemi TinaTini me, misma mamam, xelmwifed davsvi; is gaanaTebs yvelas, rogorc manaTobeli mze. modiT da naxeT yvela [misma] maqebarma da Semamkobelma!“

Page 189: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

189

44 movides srulni arabni, jari gamravlda xasisa:

avTandil pirmze, spaspeti laSqrisa bevraTasisa, vaziri sograt, moaxle mefisa dasTa dasisa;

da maT rome dadges sajdomi, TqUes: „uTqmelia fasisa!“ s. S.: arabebi ukleblad movidnen, Tavi moiyara didZalma warCi-

nebulma: pirmze avTandili, mravalaTasiani laSqris sardali, veziri sograti, mefis amalasTan erTad; maT rom taxti dadges, Tqves: „fasda-udebelia“!

45 TinaTin mihyavs mamasa piriTa miT naTeliTa,

dasUa da Tavsa gUirgUini dasdga Tavisa HeliTa, misca skiptra da Semosa mefeTa samoseliTa.

da qali mzeebr sWUrets yovelTa cnobiTa zemxedveliTa. s. S.: TinaTini naTeli pirisaxiT mihyavs mamas, [taxtze] dasva da

Tavze gvirgvini daadga Tavisi xeliT, [xelSi] skiptra misca da samefo tansacmliT Semosa. qali (= TinaTini) mzesaviT uyurebs yvelas, zecis-ken mipyrobili gonebiT.

46 ukudges da TayUanissces mefeman da misTa spaTa,

daloces da mefed dasUes, qeba uTxres sxUagniT sxUaTa, buksa hkres da winwilani daatkbobdes maTTa HmaTa.

da qali tirs da cremlsa afrqUevs, xris yornisa bolo- frTaTa.

s. S.: ukan daixies da Tayvani sces mefem da misma laSqarma, da-loces da mefed dasves, sxvebma sxva mxridan Seaqes, buki daukres da winwilebi TavianT xmebs atkbobdnen. qali (= TinaTini) tiris da cremls afrqvevs, xris yornis bolosa da frTebs (= wamwamebs).

47 mamisa taxtsa sajdomlad Tavi ar eRirseboda,

amad tirs, baRi vardisa cremliTa aivseboda; mefe swUrTis: „mama yoveli Zisagan iTavseboda,

da amisad qmnamdis damwUeli cecxli ar damevseboda“. s. S.: Tavi Rirsad ar miaCnda, rom mjdariyo mamis taxtze, amitom

tiris, vardis baRi(= pirisaxe) cremliT ivseboda; mefe arigebs (aswav-lis): „yovel mamas Svili cvlis, vidre amas ar gavakeTebdi, damwveli cecxli ar Camiqreboda“.

48 ubrZana: „nu stir, asulo, ismine Cemi Txrobili:

dRes Sen xar mefe arabeTs, Cemgan Helmwifed ჴmobili, aqaTgan ese samefo Senia marT mondobili.

da xarmca brZnad mqmneli saqmisa, iyav wynari da cnobili! s. S.: uTxra: „nu tiri, Svilo, moismine Cemi naTqvami; dRes Sen

xar arabeTSi mefe, Cem mier xelmwifed aRiarebuli, dReidan es samefo namdvilad Senzea mondobili. iyavi saqmis brZnulad gamkeTebeli, iyavi mSvidi da gonieri!

Page 190: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

190

49 vardTa da nexUTa vinaTgan mze sworad moefinebis, didTa da wUrilTa wyaloba Senmca nu mogewyinebis! uxUi aHsnilsa daabams, igi TviT ebis, vin ebis.

da uxUad gascemdi, zRUaTaca Sesdis da gaedinebis. s. S.: radganac vardsa da nexvs mze Tanasworad efineba, Senc nu

mogwyindeba didTa da mcireTa wyaloba! uxvi TavaSvebuls daabams, vinc dabmulia, is TviTonaa dabmuli. uxvad gaeci, zRvebsac Seedineba da gaedineba.

50 mefeTa Sigan siuxUe, viT edems alva, rgulia;

uxUsa hmorCilobs yoveli, igica, vin orgulia; sma-Wama – didad Sesargi, deba ra savargulia?!

da rasaca gascem, Senia; rac ara, dakargulia!“ s. S.: mefeT Soris siuxve isevea [bunebrivi], rogorc edemSi da-

rguli alva; uxvs emorCileba yvela, isic, vinc orgulia; sma-Wama Za-lian Sesargia, Senaxva ra gamosadegia?! rasac gascem, Senia, rasac ar gascem, dakargulia!“ 51 ama mamisa swavlasa qali brZnad moisminebda,

yursa upyrobda, ismenda, wUrTasa ar moiwyinebda; mefe smasa da mRerasa iqs, metad moilxinebda;

da TinaTin mzesa swunobda, magra mze TinaTinebda. s.S.: mamis Segonebas qali (= TinaTini) brZnulad ismenda, yurs

ugdebda, Seismenda, darigeba ara swyindeboda; mefe svamda da erTobo-da, metad ilxenda; TinaTini mzes Cagravda, magram mze TinaTinobda.

52 moiHmo misi gamzrdeli, erTguli, naerTgulevi,

ubrZana: „Cemi saWurWle, Sengan danabeWdulevi, momarTvi Cemi yUelai, Cemi naufliswulevi“.

da moarTUes, gasca uzomo, uangariSo, ulevi. s. S.: [TinaTinma] moixmo Tavisi gamzrdeli, erTguli, erTguloba-

Si nacadi, uTxra: „Cemi saganZuri, Sen mier dacul-dabeWdili, uflis-wulobaSi naqoni, momarTvi yvelaferi“. moarTves, gasca uzomo, uTva-lavi da dauleveli. 53 mas dRe gascems yUelakasa sivaJisa mogebulsa,

rome srulad amoagebs mciresa da didebulsa. merme brZana: „viq saqmesa, mamisagan swavlebulsa,

da Cemsa nuvin nu damalavT saWurWlesa dadebulsa“. s. S.: im dRes gascems yvelafers, ymawvilqalobisas naSovns, ise,

rom amdidrebs didsa da mcires. Semdeg Tqva: „mamisagan swavlebuls Se-vasruleb, nuravin damalavT Cems Senaxul saganZurs“. 54 ubrZana: „wadiT, gaHseniT, raca sad saWurWlenia!

amilaxoro, moasxi remajogi da cxenia!“ moiRes, gasca uzomo, siuxUe ar moswyenia.

da larsa xUetdian laSqarni, marT viTa mekobrenia.

Page 191: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

191

s. S.: ubrZana: „wadiT, gaxseniT, sadac ra saganZuria! amilaxoro (= mejinibeTuxuceso), moasxi remis jogi da cxenebi!“ moitanes, uamravi gasca, siuxve ar moswyenia. lars (= Zvirfas saqonels) ise krefdnen molaSqreebi, rogorc yaCaRebi. 55 alafobdes saWurWlesa missa, viTa naTurqalsa,

mas taiWsa arabulsa, qUenabamsa, nasuqalsa; rome hgUanda siuxUiTa buqsa, zeciT nabuqalsa,

da ar daarCens caliersa ar ymasa da arca qalsa. s. S.: mis ganZeulobas itacebdnen rogorc naTurqals (= nadavls),

arabul taiWebs, adgilze nabams, nasuqs, ise rom, [es yvelaferi] siux-viT zecidan nabuqar buqs hgavda; xelcariels ar tovebs arc kacs da arc qals. 56 dRe erT gardaxda. puroba, sma-Wama iyo, xiloba,

nadimad msxdomTa laSqarTa mun didi Semoyriloba. mefeman Tavi dahkida da hqonda daRrejiloba.

da „netar, ra umZims, ra sWirso?“ - Seqmnes amisi ciloba. s. S.: erTi dRe gavida; puroba, sma-Wama da xiliT Seqveva, sanadi-

mod msxdomi molaSqreebis didi TavSeyra [iyo]. mefem Tavi Cakida da moiwyina. „netavi ra awuxebs, ra sWirso?“ – amaze daiwyes dava. 57 Tavsa zis pirmze avTandil, mWUretTagan mosandomia,

spaTa spaspeti, Cauqi, viTa vefxi da lomia; vaziri beri sograti TUiT mas Tanave mjdomia.

da TqUes, Tu: „ra umZims mefesa, anu rad feri hkrTomia?“ s. S.: [sufris] TavSi zis pirmze avTandili, mWvretelebisaTvis

sasurveli, laSqris sardali, Cauqi, rogorc vefxvi da lomi; TviTon veziri, moxuci sograti, masTanve zis. Tqves: „ra awuxebs mefes, an feri ratom dahkargvia?“ 58 TqUes, Tu: „mefe cudsa rasme gonebasa Cavardnila,

TUara aqa samZimari maTi yola ara qmnila“. avTandil TqUa: „sograt, vhkiTxoT, gUiTxras, vinmca

SegUecila? da vhkadroT rame salaRobo, rasaTUismca gagUawbila?“ s. S.: Tqves „mefe raRac amao fiqrs miscemia, Torem aq misi Sesawu-

xe-beli sruliad araferi momxdara“. avTandilma Tqva: „sograt, vkiT-xoT, gviTxras, vin Segvedaveba (vin dagviSlis)? SevbedoT rame saxuma-ro, ratom gagvawbilebs?“ 59 adges sograt da avTandil taniTa miT kenariTa,

TiTo aivses Wiqebi, mivlen qceviTa wynariTa, wina miusxdes muÃlmoyriT, piriTa mocinariTa.

da vaziri laRobs eniTa, wylianad moubnariTa:

Page 192: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

192

s. S.: adgnen sograti da tankenari avTandili, aivses TiTo Wiqa, dinjad midian [mefisaken], win dausxdnen muxlmoyrilni, pirmocinareni. veziri enawylianad xumrobs: 60 „dagiRrejia, mefeo, aRar gicinis pirio,

marTal xar: waÃda saWurWle TqUeni mZime da ZUirio, yUelasa gascems asuli TqUeni saboZvarHSirio;

da yolamca mefed nu dasUi! Tavsa rad ugde Wirio?“ s. S.: „mogiwyenia, mefev, aRar gicinis saxe. marTali xar, gaqra Tqve-

ni didi da Zvirfasi ganZeuloba, yvelafers gascems Tqveni uxvad mbo-Zebeli asuli; mefed sulac ar dagesva! Tavs Wiri ratom autexeT?“ 61 ra mefeman moismina, gacinebiT Semoxedna,

gaukUirda: viT mkadrao, an sityUani viT gabedna?! „kargi hqmeno, _ daumadla, brZanebani uimedna, _

da Cemi zraxva siZunwisa, tyuvis, vinca daiybedna. s. S.: mefem rom moismina, gacinebulma Semoxeda, gaukvirda: rogor

Semomkadra, an [es] sityvebi rogor gabedao?! „kargad moiqecio, – dau-madla, wyalobis imedi misca, – tyuis, vinc daiybeda [da] siZunwisaTvis damZraxa!

61,1 mefeman brZana: „mificavs, vircxvi amisa Txrobasa,

gamcinoT, arad amovhkref, vervin mizraxavT Txobasa, Svili ara myavs, mun xedavT, veci laxUarTa sobasa, da moasparezed gamewUrTna, swavlides mSUildosnobasa“. aris mxolod C redaqciaSi. s. S.: mefem Tqva: „vficav, mrcxvenia amis Tqma, Tu gamcinebT, arad

miviCnev, vervin misayvedurebs Txobas (silaCres); xedavT, Svili ara myavs, – [amitom] laxvari mesoba, – [rom] moasparezed gamewvrTna, mSvil-dosnoba eswavla“. 62 ege ar mimZims, vaziro, esea, rome mwyenia:

sibere maxlavs, davlien siymawUilisa dRenia, kaci ar aris, siTganca sabrZanebeli CUenia,

da rome mas Cemgan eswavlnes samamaconi znenia. s. S.: eg ar mawuxebs, veziro, es aris, rom mwyins: davberdi, ganv-

vle axalgazrdobis dReebi: kaci ar aris Cvens sabrZaneblSi, rom Cem-gan eswavlos savaJkaco Cvevebi. 63 erTai mizis asuli, nazardi saTuTobiTa;

RmerTman ar momca ymaSvili, - var sawuTrosa TmobiTa, - anumca mgUanda mSUildosnad, anuca moburTlobiTa;

da cotasa Semwevs avTandil Cemganve nazardobiTa“. s. S.: erTi asuli myavs, saTuTad gazrdili; RmerTma ar momca vaJi-

Svili, rom mSvildosnobaSi an moburTlobaSi mgavdes, viTmen sawuT-ros [am sasjels]; cotaTi mgavs avTandili, radgan Cemi gazrdilia“.

Page 193: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

193

64 yma mefisa brZanebasa laRi wynarad moismenda, TavmodrekiT gaiRimna, gacineba dauSUenda, TeTrTa kbilTa gamomkrTalsa Suqsa velTa moafenda.

da mefe hkiTxavs: „ras icini, anu Cemgan ra SegrcxUenda?“ s. S.: laRi moyme (= avTandili) mefis naTqvams mSvidad ismenda, Ta-

vi moidrika da gaiRima, gacineba daSvenda, TeTri kbilebidan gamom-krTal Suqs vels afenda. mefe ekiTxeba: „ras icini, an Cemgan ra Segr-cxva (ra miiCnie augad)?“ 64,1 mefeman brZana siciliT kUla molizRared zmebia; avTandil qUeS-qUeS icinis, ar avad piraRrebia.

mefeman uTxra: `ras RriSob, gafice Cemi mzebia, da Tu Cemi Tavi giyUardes, miambe, rasa swbebia~. aris mxolod C redaqciaSi.

s. S.: mefem kvlav siciliT da xumrobiT Tqva zmebi; avTandili Cum-Cumad icinis, ara cudad pirdaRebuli! mefem uTxra: „ras iRimebi, gafi-ceb Cems mzes, Tu Cemi Tavi giyvars, miTxari, ratom grcxvenia“. 65 kUla ubrZana: „Tavsa Cemsa, ras icini, ra damgmeo?“

ymaman hkadra: „mogaHseneb da farmani miboZeo, raca gkadro, ar gewyinos, ar garisxde, ar gaswyreo,

da ar gamHado kadnierad, ar amiklo amazeo.“ s. S.: kvlav uTxra: Cems Tavs gaficeb, ras icini, ra damigme (ra da-

miwune)?“ moymem uTxra: „mogaxseneb da farmani (= patiebis piroba) mibo-Zeo, kadnierad ar CamTvalo, amis gamo ar amikloo“.

65,1 avTandil hkadrebs: „saWurWliT savse maqUs darbazebia;

Segkadro, ar gamirisxde, miwyromo, ar davrCebia; guli pirmzeman wamiRo, vis, vaglax, vis Tavs vebia; da Tu gamiwyrebi, yUelai TqUns wina monaRebia“. aris mxolod D redaqciaSi. s. S.: avTandili hkadrebs: „darbazebi savse maqvs ganZiT; Segkadreb,

ar gamirisxde, [Tu] gamiwyrebi, ar gadavrCebi; guli pirmzem wamarTva, viszec, vaglax, davbmulvar; Tu gamiwyrebi, yvelaferi Tqven winaa mo-tanili“.

65,2 ubrZana, Tu: „misman mzeman, raca ginda, igi TqUio;

Seni Txroba rad mewyinos, mocinared aqa vzio; Sengan ara mewyinebis, raca mkadro, mogismio; da aras gawyen, Tavman Cemman, vardi Seni ar vaWkmio“. aris mxolod C redaqciis nusxebSi. s. S.: ubrZana: vficav mis mzes, rac ginda, is Tqvio; Seni Tqma ra-

tom mewyineba, gacinebuli aq vzivar; Sengan araferi mewyineba, rasac mkadreb, mogismen; arafers gawyen, Tavs vficav, Ses vards ar davaWk-nobo“ (ar gagiwyrebi, arafers dagiSaveb). 66 ubrZana: „radmca viwyine Tqma Sengan sawyinarisa!“

Page 194: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

194

fica mze TinaTinisa, mis mzisa mowunarisa. avTandil ityvis: „daviwyo kadreba saubnarisa:

da nu mohkUex mSUildosnobasa, Tqma sjobs sityUisa wynarisa. s. S.: (mefem) uTxra: „ratom viwyen Sengan sawyinaris Tqmasac ki!“

daifica TinaTinis, mzis damCagvrelis, mze. avTandili ambobs: „saTq-mels mogaxseneb: nu ikvexi mSvildosnobas, dinji sityvis Tqma sjobs.

66,1 avTandil hkadra: ar Rirs var, magram vin geZabunebis!

mindors vesroloT nadirTa, vnaxoT, vin ejobinebis; Tu bedman Cemman miTovos, gajobo, nu gewyinebis;

da TavCamogdebiT, daRrejiT sUmaSi nu mogewyinebis! aris mxolod C redaqciis nusxebSi. s. S.: avTandilma hkadra: „Rirsi ara var, magram Zabunad vin geCve-

neba (Zabunad ver geCvenebi)! mindorSi vesroloT nadirs, vnaxoT, vin ajobebs; Tu Cemma bedma [sikeTe] damaTovos da gajobo, nu gewyineba; TavCamogdebuli, Sewuxebuli smaSi nu moiwyen.

67 miwaca TqUeni avTandil TqUens wina mSUildosania;

naZlevi davdvaT, movasxneT mowmad TqUennive spania; moasparezed vin mgavso? - cudniRa ukuTqmania.

da gardamwyUedeli misica burTi da moedania!“ s. S.: Tqveni miwa (= fexTa mtveri) avTandilic Tqvens winaSe (myo-

fi), mSvildosania; davnaZlevdeT, mowmeebad Tqvenive molaSqreebi moviy-vanoT; moasparezed vin mgavso? [axla] amaoRaa gadaTqma. amis gadamwyve-ti burTi da moedania!“

67,1 mefe laRi da wyliani gamxiarulda metadre;

siciliT uTxra avTandils: „Svilad gzrdi, miT Semekadre; ici, ar giwyen, gazrdilo, miT Semomixve zedadre; da Tu ar gaswbilde, majobo, bedi geyofis bedadre“. aris oTxive redaqciis nusxebSi. mainc miCneulia gviandel Canar-

Tad (mT. redaqciam axali SemadgenlobiT ZiriTad teqstSi Seitana 1997 w. 8 ivnisis sxdomaze).

s. S.: laRi da enawyliani mefe metad gamxiarulda; siciliT uTxra avTandils: „Svilad gagzarde, imitom Semombede; ici, rom ar giwyen, ga-zrdilo, amitom Semomitie (gamiTamamdi), Tu ar gawbildebi, [da] majo-beb, bedi geyofa bedad“. 67,2 rostevan uTxra, miT mkadre ar eWUdi Cemgan wyenasa; rasTUis Semkadre saubrad, viT aTqmenine enasa!

srul spaTa yuri miupyran CemTa naTqუ̂ამთა სმენასა, da Tu ar gaswbilde, majobo, bedi giyofdes ze namsa“.

aris mxolod BB da C redaqciebSi. s. S.: rostevanma uTxra: imitom gamibede, rom ar moelodi Cemgan

gawyromas, ratom gamibede laparaki, ram gaTqmevina (enas rogor aTqme-vine)! mTelma laSqarma Cems naTqvams yuri daugdos, Tu ar gawbildebi, [da] majobeb, bedi zecis nams dagaTovs“.

Page 195: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

195

68 – „me ar SegarCen Sen Cemsa magissa dacilebasa.

brZane, visroloT, nu iqo Sedrekiloba-klebasa, kargTa kacTasa viqmodeT mowmad Cven Tana xlebasa,

da merme gamoCndes moedans, visZi uTxrobden qebasa!“ s. S.: [rostevanma uTxra]: „me ar SegarCen Sen magaSi CemTan gajib-

rebas. mobrZandi, visroloT, nu daiwyeb meryeobasa da ukan daxevas, mowmeebad rCeuli kacebi viaxloT, Semdeg gamoCndeba moedanze, Tu vis Se-aqeben!“

69 avTandilca damorCilda, saubari gardaswyUides,

icinodes, ymawUilobdes, sayUarlad da kargad zmides, naZlevica gaaCines, ama pirsa daaskUnides: da „vinca iyos uaresi, TavSiSUeli sam dRe vlides!“ s. S.: avTandilic daemorCila, saubari [amiT] daasrules, icinod-

nen, ymawvilurad xumrobdnen, siyvaruliT, kargad eqceodnen erTmaneTs, naZlevic daTqves, am pirobaze SeTanxmdnen: „vinc uaresi iqneba (vinc damarcxdeba), sami dRe TavSiSvelma iaros!“ 69,1 mefe ubrZanebs: „kaci Hams CUenTa nakravTa mTUalavad, nakodTa Semadareblad da mkUdarTa ardammalavad,

sxUani isrisa mmarTavad, momrTmeli ar Rafal-avad,

da SenTa nakravTa marTlad Tqma, sxUaTaTუ̂იs აr dammalavaდ“. aris mxolod BB da C redaqciebis nusxebSi. s. S.: mefe eubneba: „saWiroa kaci, rom Cveni nakravi (monaxvedrebi)

daTvalos, daWrilebi Seadaros da daxocilebi ar damalos, sxvebi [imisTvis], rom isari gamarTon, mkvircxlad da kargad mogvarTvan, ra-sac moaxvedreb, imaze marTali Tqvan, sxvebs ar daumalon“. 69,2 kUla brZana: „mona Tormeti SevsxaT CUen Tana mareblad,

Tormeti Cemad isrisa momrTmevlad, mosaHmareblad, - erTai Seni Sermadin ars maTad dasadareblad, -

da nasrol-nakravsa sTUalviden utyuvrad, miumcdareblad“. strofi warmodgenilia yvela dauzianebel xelnawerSi, magram, vinaidan Seicavs faqtobriv uzustobas da SinaarsiT upirispirdeba 73-e strofs, mTavari redaqciis mier miCneulia gviandel CanarTad.

s. S.: isev brZana: „Tormeti mona SevsxaT [cxenebze], rom CvenTan ia-ron, Tormeti CemTvis isris momrTmevad, moxmared, erTi Seni Sermadi-nia maTi dasadari, nasroli da monaxvedrebi Tvalon marTlad, Seuc-domlad. 70 monadireTa ubrZana: „mindorni moiareniT,

dasceviT jogi nadirTa, Tavni amisTUis areniT!“. laSqarni samzod awUivnes: „modiT da moijareniT!“.

da gayares sma da nadimi; mun amod gavixareniT. s. S.: [mefem] monadireebs ubrZana: „mindvrebi moiareT, nadirTa

jogs mixedeT (rom ar daifantos), amisTvis wadiT! laSqars mzad-

Page 196: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

196

yofna ubrZanes: „modiT da mogrovdiT!“. Sewyvites sma da nadimoba; iq saamod gavixareT.

70,1 ubrZana srulad laSqarTa, viT ჴelmwifeTa wesia; „yovlgniT moceviT mindori, mun cecxli nu akUesia, sadac vin naxoT nadiri, Cenzed moasxiT esia!~

da aw patron-ymani naxeniT, romeli uaresia! ar icnobs A2 A9 B1 C5 xelnawerebi. s. S.: mTel laSqars ubrZana, rogorc xelmwifeTa wesia: „yoveli

mxridan SekariT mindori, iq cecxls nu daanTebT; sadac vin naxavT nadirs, Cvenken gamorekeT!“ axla naxeT patroni da yma, romelia uaresi!“ 1982. 27. 1 sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, e. metreve-li, s. caiSvili, S. ZiZiguri. ganixiles da daamtkices 71-119 strofebis „Sinaarsebi“. 71 dilasa adre movida igi nazardi sosani,

ZoweuliTa mosili, pirad brolbalaxSosani, piroqro ride exUia, SUenoda qarqaSosani,

da mefesa gaslvad awUevda, modga TeTrtaiWosani. s.S.: diliT adre movida is sosaniviT tanadi (= avTandili), Zowe-

uliT Semosili, brol-balaxSis feri saxiT, oqromkediT naqsovi ride exvia, mSvenieri iyo [mSvildiT da] qarqaSiT (isris budiT) aRWurvili. TeTri cxeniT movida, mefes gasasvlelad iwvevda. 72 Seekazma mefe, Sejda, nadirobas gamovides;

mgrgUliv mindorsa mosdgomodes, alyad gare Semohkrvides; zeimi da zari iyo, spani velTa dahfarvides,

da naZlevisa maTisaTUis isrodes da erTgan srvides. s. S.: mefe moemzada, amxedrda, sanadirod gamovidnen; mindors irgv-

liv [marekebi] mosdgomodnen, alya SemoertyaT; zeimi da xmauri iyo, molaSqreebi velebs faravdnen, maTi sanaZleosTvis isrodnen da xo-cavdnen [nadirs]. 73 ubrZana: mona Tormeti modiT, CUenTana vlidiTa, mSUildsa ficxelsa mogUcemdiT, isarsa mogUarTmidiTa, nakravsa SeadarebdiT, nasrolsa dasTUalvidiTa!'

da daiwyo moslva nadirman yovlTa mindorTa kidiTa. s. S.: [rostevanma] ubrZana: „Tormeti mona modiT, CvenTan iareT,

magar (daWimul) mSvilds mogvawvdideT, isrebs mogvarTmevdeT, nakravs (monartyams) SeadarebdeT, nasrols (isrebs) daTvlideT!“ mindvris yve-la mxridan daiwyo nadirma mosvla.

Page 197: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

197

73,1 rostan ubrZana momჴreTa, TUiTan aqave dgeboda; muniT ficxladve wavides, urCoba ar egeboda; movida jogi, isrisa sxUaT tyorcna ver ergeboda;

da maT patron-ymisa nasroli ucTurad daegeboda. aris mxolod C redaqciis nusxebSi (C5-is garda).

s.S.: rostevanma [wasvla] ubrZana damxmareT, TviTon aqve dadga, iqi-dan swrafad wavidnen, urCoba ar SeiZleboda; movida [nadirTa] jogi, isris tyorcnis neba sxvebs ar hqondaT; maT (= nadirebs) patronisa da ymis nasroli ucdenlad esoboda. 74 movida jogi nadirTa angariSmiuwUdomeli:

iremi, Txa da kanjari, qurciki maRlad mxltomeli. mas patron-ymani gauHdes, WUretadmca sjobda romeli!

da aha mSUildi da isari da mklavi dauSromeli! s. S.: movida uTvalavi jogi nadirTa: iremi, Txa da kanjari, maR-

la mxtomeli qurciki. mas (nadirTa jogs) patroni da yma (rostevani da avTandili) gaedevnen, saWvretlad ra ajobebda [amas]! aha, mSvildi da isari da mouRleli mklavi!

74,1 mas patron-ymani gauჴdes, saWrUetlad unda gorio; mas dResa mokla avTandil, davsUTaleT as da orio; isriTa etlsa daabams, ar uCans misi sworio;

da vismca dascdebis laxUari, axlos ars Tunda Sorio?! aris mxolod C redaqciaSi (C5-is garda). s. S.: mas (= jogs) partoni da yma gaekidnen, (maT) saWvretlad go-

raa [goraze yofna] saWiro; im dRes [rom] daxoca avTandilma, asori davTvaleT; isriT etls (zodiaqos) dabams, misi Tanaswori ara Cans; vis ascdeba laxvari, axlos iyos, Tunda Sors?! 75 cxenTa maTTa naterfalni mzesa SuqTa wauxmides,

mihxocdes da miesrodes, mindors sisxlTa miasxmides, ra isari daelivis, monani-ye miarTmides.

da mჴecni, maTgan dakodilni, waRma bijsa ver wasdgmides. s. S.: maTi cxenebis naterfali [mtveri] mzes Suqs arTmevda, (ab-

nelebda) hxocavdnen da miesrodnen, mindors sisxls asxamdnen, isari rom daeleodaT, monebi miarTmevdnen. maTgan daWrili nadiri win bij-sac ver adgamda. 76 igi veli gairbines, jogi wina Semoisxes,

daHoces da amowyUides, caTa RmerTi Searisxes, velni wiTlad SeeRebnes, nadirTagan sisxli isxes.

da avTandilis SemxedvelTa: „hgavso alvas, edemis xes“. s. S.: is veli gairbines, jogi win gamoirekes, daxoces da amow-

yvites, caSi RmerTi gaarisxes, velebi wiTlad SeeRebaT, nadiris sisx-liT TviTonac daisvarnen. avTandilis mayureblebma [Tqves]: „alvas, edemis xes, hgavso“.

Page 198: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

198

76,1 dauwyes pyroba nadirTa, srola ar daviwyeboda;

daჴociliTa maTiTa qUeyana aivseboda, maT mkUdarTa sisxlni sdindian, klde da Rre iwebeboda;

da maTTa mnaxavTa kUla naxva maTive enatreboda. aris mxolod C redaqciis nusxebSi (C5-is garda).

s. S.: daiwyes nadiris Sepyroba, srola ar daviwyebodaT; qveyana ai-vseboda maT mier daxociliT [nadiriT]; daxocilebs sisixli sdiodaT, klde da Rre [sisxliT] iwebeboda; maT (rostevanisa da avTandilis) mnaxvelebs enatrebodaT maTi xelaxla naxva.

77 igi mindori dalies, marT maTgan ganabenia,

mindorsa iqiT wyali dis da wylisa pirsa tyenia. nadirni tyesa Seeswrnes, sada vera rbis cxenia.

da igi maSUralni ornive moswydes, razomca mxnenia. s. S.: is mindori galies, WenebiT gairbines, mindvris iqiT mdinare

miedineba da mdinaris piras tyea. nadirma tyeSi Seaswro, sadac cxeni ver rbis. isini oriveni daRlilni CamorCnen [nadiris jogs], Tumca mxned iyvnen.

77,1 ra morivna dRem Ramesa da gumbaTsa mze movida,

daHocilTa sisxlni sdian, qUeyanasa SeRebvida; TqUes: „avTandil ajobao“, misad Wuretad jari vida; da yovlgniT alya daiSala, oTx kideTa Hma gavida“.

aris mxolod C redaqciis nusxebSi (C5-is garda). s. S.: dRe rom Rames moeria (= rodesac gaTenda) da [cis] gum-

baTze mze amovida, daxocils [nadirs] sisxli sdioda, miwas Rebavda; Tqves: „avTandilma ajobao“, mis saWvretad didZali xalxi movida; yo-veli mxridan moiSala alya, oTxive mxares gavarda xma. 78 erTmanerTsa, Tu: „me gjobo“, siciliT eubnebodes,

amxanagobdes, laRobdes, iqiT da aqaT dgebodes. merme movides monani, romelni ukan hyvebodes,

da ubrZana: "TqUiTo marTali, CUen TqUengan ar gUeTnebodes". s. S.: siciliT eubnebodnen erTmaneTs: „me gjobivaro“, xumrobd-

nen, laRobdnen, aqeT da iqiT dgebodnen. merme movidnen [is] monebi, romlebic ukan dahyvebodnen, [mefem] uTxra: „marTali TqviT, pirfero-bas nu daiwyebTo“.

78,1 igi meisre monani mefes win moegeboda;

hkiTxavs gazrdilis ambavsa, siciliT eubneboda; hkadres: `veWuT, misi nasroli mzesaca ekUirveboda, da rasaca oden Sestyorcna, dacTena ar egeboda“.

aris molod C redaqciaSi (C5-is garda) da A3-Si. s. S.: isrebis momwodebeli monebi mefes win egebebodnen; (mefe) gaz-

rdilis ambavs ekiTxeboda, siciliT elaparakeboda; moaxsenes: „vfiq-robT, misi nasroli mzesac ukvirda, rasac ki styorcna, ar aucdenia.

Page 199: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

199

79 monaTa hkadres: „marTalsa gkadrebT da nu gemcTarebiT; mefeo, yola ver vityUiT Sensa magisa darebiT, awveca dagUHoc, vera hgav, - veraT ver mogeHmarebiT, –

da visgan nakravni gUinaxvan mHecni ver waRma warebiT. s. S.: monebma moaxsenes: „marTals mogaxsenebT da Semcdarad nu

CagvTvliT; mefev, verasgziT vityviT, rom magis dari xar, axlave rom dagvxoco, verafriT mogexmarebiT, – ver hgavxar imas, vis mier daW-rili mxecebic win nabijwadgmuli ar gvinaxavs.

79,1 monaTa hkadres: „mefeo, ver mogaxseneT ridiTa;

lomsa avTandils ufrosi mouklavs ocdaSUidiTa; TqUeni nakravi wavidis, yUelasa ver mohklvidiTa;

da sisxlsa mivhkUlevdiT, mivsdevdiT, dasawyisamdis vlidiTa~.

aris mxolod C redaqciaSi (C5-is garda). s. S.: monebma Sehkadres: „mefev, moridebis gamo ver mogaxseneT:

[rom] avTandils ocdaSvidiT meti mouklavs; Tqven mier daWrili [bev-ri] wavida, yvelas ver xocavdiT, sisxlis kvals mivyvebodiT, mivdev-diT, dasawyisamde (?) mivdiodiT. 80 orTave erTgan mokluli yUelai asjer ocia,

magra avTandils ociTa ufrosi dauHocia: ar dascTomia erTica, rac oden Seutyorcia,

da TqUeni mravali miwiTa dasUrili gagUiHocia". s. S.: orives mokluli erTad sul ori aTasia, magram avTandils

ociT meti dauxocavs; erTic ar aucdenia, rac ki usvria, Tqveni [isari ki] bevri gagviwmendia miwiT dasvrili. 80,1 mefe Tavis sijabnesa cxens abralobs: „ara rboda, Seni cxeni kargad rboda, muniT ficxla mimaswrobda“.

igi etyvis: „dagaWarbe!“ da mefeca ikUirobda; da qeba uTxra usazomo, saboZUaric misken rboda. aris mxolod C redaqciaSi (C5-is garda). s.S.: mefe Tavis damarcxebas cxens abralebs: „ver darboda, Seni

cxeni kargad darboda, iqiT ficxlad maswrebda“. is (avTandili) eubneba: „gajobe“! da mefesac ukvirda; (mefem) uzomo qeba uTxra, saCu-qaric mas (avTandils) misdioda.

81 mefesa ese ambavi uCns, viTa mRera nardisa,

uxaris egre sikeTe misisa ganazardisa, aqUs mijnuroba amisi, viTa bulbulsa vardisa,

da siciliT laRobs, mieca guliT amoslva dardisa. s. S.: mefes es ambavi ise miaCnia, rogorc nardis TamaSi, uxaria Ta-

visi gazrdilis aseTi sikarge (simarjve), ise uyvars igi, rogorc bulbuls vardi. siciliT laRobs (xarobs), gulidan dardi gadaeyara.

Page 200: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

200

82 igi ornive sagrilad gardaxdes Zirsa xeTasa. laSqarTa Seqmnes modena, modges ufrosni bzeTasa.

axlos uTqs mona Tormeti, umxnesi sxUaTa mxneTasa. da TamaSobdes da uWUretdes wyalsa da pirsa tyeTasa. s. S.: oriveni xeebis CrdilSi Camoxdnen [cxenebidan]; jarma [mona-

direebma da mayureblebma] daiwyes mosvla, bzeze umravlesni mogrov-dnen. [maT] axlos udgas Tormeti mona (moyme), mamacTagan umamacesni. erTobodnen, mdinaresa da tyis pirs ucqerdnen.

82,1 aqa Cadis wyali rame, pirsa xe uTqs amosruli,

xeTa Zirsa lomi ijda, tanad alva, javarsruli, tansa ecUa vefxis tyavi, wams ar miscis TUalTa ruli,

da sxUas sevdasa Seeviwra da Seeqna danasruli. strofs ar icnobs oTxive redaqciis 9 dauzianebeli nusxa. s. S.: aq erTi mdinare Cadis, napirze xe dgas amosuli, xis Ziras

lomi ijda, alvistana, moxdenili, tans vefxis tyavi ecva, wamiT Tvals ar milulavda, sxva ram sevdas Seewuxebina da daeCagra.

83 naxes, ucxo moyme vinme jda mtirali wylisa pirsa, Savi cxeni sadaviTa hyva lomsa da viTa gmirsa, HSirad esxa margaliti lagam-abjar-unagirsa.

da cremlsa vardi daeTrTUila, gulsa mduRrad anatirsa. s. S.: dainaxes, [rom] viRac ucxo moyme mtirali ijda mdinaris pi-

ras, Savi cxeni sadaviT eWira lomisa da gmiris dars. lagam-abjar-unagiri uxvad iyo Semkuli margalitiT. vardi (=saxe) daeTrTvila cremls, gulSi mduRared atirebuls.

83,1 mnaxavni modges: „Cven vnaxeT turfa ram sanaxavia:

tirs vinme gmiri cremliTa, uRelavs zRviTa navia, veSpisodeni cxeni hyavs, lamazi rame Savia; da rac Seityobis imisgan, CvenTan ar uCans zavia.

aris mxolod C3-sa da A12-Si. s. S.: mnaxvelebi movidnen [da moaxsenes mefes]: „Cven mSvenieri ram

sanaxavi vnaxeT: viRac gmiri cremliT tiris, zRva aRelvebs mis navs (= Tvali cremliT aqvs savse?), veSapisodena cxeni hyavs, lamazi, Savi; rogorc SevatyveT, CvenTan urTierToba ar unda.

83,2 mefeman brZana: „vin aris ucxo pirad da tanado?“

ubrZana erTsa monasa: „wadi ficxlad da janado, «gibrZanebs, uTxar, ver gicnob CemTa laSqarTa Tanado, da vinca xar, modi winaSe Sen CemTan monayvanado»“.

aris yvela dauzianebel xelnawerSi. miCneulia gviandel Canar-Tad (mT. redaqciam axali SemadgenlobiT ZiriTad teqstSi aRadgina 1997 w. 8 ivniss).

s. S.: mefem Tqva: „vin aris [es] saxiTa da taniT saucxooo?“ erT monas ubrZana: „wadi swrafad da mxned, uTxari: «giTvlis, Cems molaS-

Page 201: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

201

qred ver Segicani, vinca xar, CemTan modi Sen, rogorc Cemgan monayva-ni (mowveulio)!»“ 83,3 rostevan hsWvretda mas ymasa, glax, didad gankvirvebuli,

ubrZana monas: „midio, vin ars mzebr ganaTlebuli, movides, vnaxoT, SevitkboT, rad ars-ye daWmunvebuli, da ra umZims, ra hWirs, gvacnobos, hswams Tu ze dasTa

krebuli“. miwerilia arSiaze erT gviandel (1823 w.) nusxaSi. s. S.: rostevani didad gakvirvebuli uWvretda im moymes, monas

ubrZana: „midi [masTan], vinc mzesaviT naTelia; movides, vnaxoT, SeviT-visoT, ratom aris dadardianebuli, gvacnobos, ra awuxebs, ra sWirs, Tu swams zeciur gundTa krebuli (= angelozebi).

83,4 rostan mona gaugzavna: „naxe, vin zis wylisa pirsa,

xelsa visme davamsgavse, miT sawuTro ara hkUirsa, Semohyria kaeSani, micemula didsa Wirsa,

da moaჴsene soflis mzesa, tkbilad hkiTxe, rasTუ̂ის ტირსa“. strofs ar icnobs A da D redaqciebis nusxebi. s. S.: rostevanma mona gaugzavna: „naxe vin zis wylis piras? (mij-

nurobiT) gaxelebuls davamsgavse, amitom amqveyniuri cxovreba ar uk-virs (= ar ainteresebs), kaeSani Sehyria, did WirSi Cavardnila, moax-sene amqveyniur mzes (= ucxo moymes), tkbilad hkiTxe, ratom tiris“.

83,5 „moaxsene: «mefe gixmobs», daimdablos iman suli,

Tavman Cemman, me mas mivsce, raca unda Cemeuli, brZanebasa damorCildes, amad nu aqUs guli wyluli, da viTviso da SeveTviso, gauaxlo guli wyluli“.

strofs ar icnobs A da D redaqciebis nusxebi. s. S.: „moaxsene: «mefe gixmobs», man Tavi daimdamlos, Tavs vficav,

mivcem Cems kuTvnils, rac mas unda, brZanebas daemorCilos, amitom nu aqvs guli daWrili, SeviTviseb da SeveTvisebi, daWril guls movur-Cen“. 84 mas tansa kaba emosa, gareTma vefxis tyavisa,

vefxis tyavisa qudive iyo sarqmeli Tavisa, xelTa naWedi maTraHi hqonda usxosi mklavisa;

da naxes da naxva mounda ucxosa sanaxavisa. s. S.: mas tanze ecva vefxis tyavis kaba (bewvgareTad Sekerili),

vefxis tyavisave qudi exura Tavze, xelSi eWira mklavze umsxosi naWedi maTraxi; dainaxes da [im] ucxo (iSviaTi) sanaxavis [axlo] naxva moundaT.

85 wavida mona saubrad mis ymisa gulmduRarisad,

TavCamogdebiT mtirlisa, ar WUretiT molizRarisad, – munve wUims wUima brolisa, hgia giSrisa Rari sad, –

da axlos mivida, moscalda sityUisa Tqmad aRarisad.

Page 202: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

202

s. S.: wavida mona im gulmduRare, TavdaxriT mtiral, ara aler-siT macqeral moymesTan sasaubrod, – iqve wvims brolis wvima (= crem-lebi), – sadac giSris Raria (= wamwamebia), axlos mivida, verafris Tqma SeZlo.

86 vera hkadra saubari, mona metad Seuzarda,

didxans uWUrets gakUirvebiT, Tuca guli umagarda;

moaჴsena: „gibrZanebso“, axlos midga, dauwynarda. da igi tirs da ara esmis misgan, gauumecarda.

s. S.: ver Sehbeda dalaparakeba, mona Zlier SeSinda, didxans uyura gakvirvebiT, Tumca guli gaimagra; uTxra: „gibarebso“, axlos mivida, wynarad mimarTa. is tiris da misi araferi esmis, sruliad ucnobo gaxda (veraferi gaigo). 86,1 mona miva, brZanebasa mefisasa eubnebis,

„Tavman misman, ar wamoxUal, srulad jari mogadgebis,

anu mogklven, an dagkoden, mzisa Suqi wagiჴdebis, da ჴelSekrulsa wagiyUanen, ese yUela gardagჴdebis“. aris mxolod C redaqciaSi (C5-is garda). s. S.: mona midis, mefis nabrZanebs eubneba: „mis (mefis) Tavs vfi-

cav, (Tu) ar wamoxval, laSqari mogadgeba, an mogklaven, an dagWrian, mze dagibneldeba, xelSekruls wagiyvanen, es yvelaferi gardagxdeba (Tavs).

87 mis monisa ara esma sityUa, arca naubari,

maT laSqarTa zaxilisa iyo erTob ugrZnobari, ucxod rame amoskvnoda guli cecxlTa nadebari,

da cremlsa sisxli ereoda, gasdis, viTa nagubari. s. S.: im monis verc sityva gaigona [da] verc naTqvami, jaris (xal-

xis) yvirili (xmauri) sul ar gaugia; raRac uCveulod amoskvnoda cecxlmodebuli guli, cremls sisxli ereoda, mosdis, rogorc nagu-bari (gubidan Rvarad momdinari).

87,1 aha, Zmao, ra giambo, raca mWirdes me RmrTisagan;

me ras maqnevs mefe TqUeni, ramc miamos kacisagan; sxUasa vismca davabralo, Sepyrobil var etlisagan. da mijnuroba ajobines, kUlac masmia brZenisagan.

aris mxolod C redaqciaSi (C5-is garda). s. S.: „aha, Zmao, ra giTxra, rac me RvTisagan mWirs; me raSi gamo-

vadgebi Tqvens mefes, ra meameba adamianisagan! sxvas vis enda davabra-lo, bediswerisagan var Sepyrobili, mijnuroba yvelaferze ukeTesia, kidec msmenia brZenisagan“.

88 sxUagan qnis misi goneba misman Tavisa wonaman!

ese mefisa brZaneba erTxel kUla hkadra monaman. arca daagdo tirili, arca ra gaigona man, da arca gaHliCa bageni, Tavi vardisa konaman.

Page 203: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

203

s. S.: misi Tavis daxra (mwuxareba) mis fiqrs sxvagan mimarTavda. mefis es brZaneba kidev erTxel Sehkadra monam. [ucxo moymem] arc ti-rili Sewyvita da arc raime gaigona, arc vardis konam gaxsna bageebi.

89 ra pasuxi ara gasca, mona gare Semobrunda,

rostans hkadra: „Semityvia, imas TqUeni ara unda; TUalni mzeebr gamiretdes, guli metad SemiZrwunda, da ver vasmine saubari, miT davyovne xani mun, da –“.

s. S.: pasuxi rom ar gasca, mona gamobrunda, rostevans moaxsena: „rogorc Sevatyve, imas Tqveni araferi unda (TqvenTan urTierToba ar surs); Tvalebi mzesaviT momWra, guli Zalian SemiZrwunda, ver Sevas-mine naTqvami, amitom davyavi iq xani“.

89,1 „me sawUevrad mona vhkadre, mas Tur mosdis pirsa qafi“.

Seuzaxa aTi mona: „SeimoseT javSan-qafi,

pirvel hkadreT: «mefe giჴmobs, arad ginda aw marqafi», da ar movides, SeipyariT, misi sisxli velTa Cqafi!“

aris mxolod C redaqciaSi (C5-is garda). s. S.: „me mosawvevad mona gavugzavne, mas (ki) Turme pirze qafi mos-

dis (sibraziT)“. Seteveba ubrZana aT monas: „SeimoseT javSniTa da sam-klaveebiT, jer uTxariT: «mefe gixmobs, ar gWirdeba axla marqafa (cxeni)», (Tu) ar movides, SeipyariT, misi sisxli vels moasxiT!“

90 mefe gahkUirda, ga-ca-wyra, guli uc misTUis mwyromare;

gagzavna mona Tormeti misi winaSe mdgomare, ubrZana: „HelTa aiReT abjari TqUen saomare, da midiT da aqa momgUareT, vin aris iqi mjdomare!“

s. S.: mefes gaukvirda, gawyra kidec, guli mouvida masze, gagzav-na mis win mdgomi (iqve myofi) Tormeti mona, ubrZana: „xelSi aiReT sa-omari iaraRi, midiT da aq momgvareT, vinc iq zis!“

90,1 cxenTa Sesxdes, wamovides, gareSemo moexUivnes,

misTa egzom sinazeTa misni mWUretni gaekUirvnes, ra Sexednes pirsa mzesa, maT monaTa aetirnes;

da cxensa Sejda, wamovida, muniT ukan moewivnes. aris mxolod C redaqciaSi (C5-is garda).

s. S.: cxenebze Sesxdnen, wamovidnen, garSemo Semoexvivnen, mis aseT silamazes misi mWvretelebi gaekvirvebina, mzesaviT pirisaxes rom Se-xedes, monebi atirdnen; [moyme] cxenze Sejda, wamovida, [monebi] iqidan ukan miewivnen. 91 monani midges, mivides, gaHda abjrisa Cxaria;

maSinRa SekrTa igi yma, tirs metad gulmduRaria, TUalni moarna yovelgniT, naxa laSqarTa jaria,

da erTxel eseUTqUa: "vaჲ meo", sxUad aras moubaria. s. S.: monebi miuaxlovdnen, mividnen, gaisma iaraRis Cxaruni; maSin-

Ra SekrTa is moyme, tiris, metad gulmduRare, Tvali moavlo irgv-

Page 204: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

204

liv, dainaxa uamravi laSqari, erTi es ki Tqva: „vai meo“, sxvafriv arafris mTqmelia.

91,1 ra ymaman naxna monani, tirilsa misca ჴUesia, − ar gaikiTxven mijnursa, arabTa Sigan wesia, −

mas ჴelTa hqonda maTraჴi mklavisa mun usqesia, da esre dafriwa Tavebi, mkUdarT Sigan danawesia.

aris mxolod C redaqciaSi (C5-is garda). s. S.: moymem rom dainaxa monebi, tirils misca xvesi (?),− ar gansji-

an mijnurs, arabebSi [aseTi] wesia, − mas xelT mklavze umsxosi maTra-xi hqonda, ise daufriwa Tavebi (monebs), mkvdrebSi Seracxulni arian.

92 TUalTa Ãeli ukuivlo, cremlni cxelni moiwurna,

Hrmal-kaparWi moimagra, mklavni gaimamacurna, cxensa Sejda, - monaTamca saubarni rad iyurna!– da sxUasa mxarsa gaemarTa, maTi Wiri ar gankurna.

s. S.: Tvalebze xeli moisva, cxeli cremlebi moiwminda, xmal-ka-parWi gaiswora, mklavebi mZlavrad gamarTa, cxenze Sejda, – monebis laparaks rad daugdebda yurs! – sxva mxares gaemarTa, maTs (monebis) gasaWirs ar uSvela (maTi wadili ar Seasrula).

93 monaTa Heli gamarTes mis ymisa Sesapyrobelad.

man, glax, igini daHadna mterTaca sawyalobelad: hkra erTmanerTsa, daHocna Tavsa Helaupyrobelad, da zogsa gardahkris maTraHi qUe mkrdamdis gasapobelad.

s. S.: monebma xeli aRmarTes im moymis Sesapyrobad, man isini ise gaxada, mtrebsac SeebralebodaT: erTmaneTs hkra, daxoca, ise rom Ta-vianT Tavs vera uSveles ra, zogs gadahkravda maTraxs da mkerdamde apobda.

93,1 mefes uanbes, rac iqna saqme Tavsdanatkacisa, –

egre uwyalod daჴoca erTob mis Tormet kacisa: „SoriT ismoda yovelgniT misis maTraxis tkacisa, da vnaxeT mravali uwyalod miwaTa danatkacisa“. aris mxolod erT (D1) nusxaSi. s. S.: mefes uTxres, TavSisacemi (samwuxaro) saqme rac moxda, – misi Tormeti kacis Seubraleblad daxocva: „Soridan yvelgan ismoda misi maTraxis tkacuni, bevri vnaxeT umowyalod miwas danarcxebuli“.

93,2 „Seupyrivar kaeSansa, radRa gamჴsni misgan krulsa!

ese mona dagiჴoce, mogabareb amaT sulsa; srulad spani momizaxne, vera mnaxav daWirulsa; da mijnuri var, gamirisxdi, me gatkivneb amiT gulsa“.

aris mxolod C redaqciaSi (C5-is garda).

Page 205: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

205

s. S.: „kaeSans Sevupyrivar, ratom maTavisufleb misgan Sekruls! monebi dagixoce, amaT suls mogabareb; mTeli laSqari rom momisio, (mainc) ver mnaxav daWerils; mijnuri var, (radgan) gamirisxdi, amitom gatken guls“.

93,3 „visTvis xeli gamoWrilvar, masve mzesa TayUanisvsce;

ram dambada, muniT veZeb, sad miswUTebis misi sivrce; Cemi mdevni niangica iyos, igic Wirsa mivsce; da sxUaman fifqman ver damazros, mis mzisa mze davifice“.

aris mxolod C redaqciaSi (C5-is garda). s. S.: „vis gamoc [mijnurobiT] gaxelebuli gamovWrilvar, imave

mzes Tayvansa vcem (imave mzis Tayvanismcemeli viqnebi); mas Semdeg (rac gamoviWeri) daveZeb (yvelgan), sadamdec miswvdeba Cemi Semqmnelis (RmerTis) sivrce; Cemi mdevari niangic rom iyos, masac gasaWirSi Cavag-deb; sxva fifqi ver damazrobs (= sxva gansacdeli verafers damak-lebs), im mzis (= Cemi satrfos) mze davifice“.

94 mefe gawyra, gagulisda, laSqarnica Seuzaxna;

man mdevarTa miwevnamdis ar uWUritna, arca naxna, razomnica miewivnes, yovlni mkUdarTa daasaxna, da kaci kacsa Semostyorca, rostan amad ivaglaxna.

s. S.: mefe gawyra, gagulisda, laSqaric miusia, man (= ucxo moy-mem) mdevrebs, vidre ar miewivnen, arc Sexeda (isini arafrad Caagdo), ramdenic miewia, yvela mkvdrebs daamsgavsa, kaci kacs Semostyorcna, rostevanma amitom ivalala.

95 Sesxdes mefe da avTandil mis ymisa misawevelad.

igi laRi da ukadri miva tanisa mrxevelad, taiWi miuqs meransa, miefinebis mze velad, da Seigna mislva mefisa misad ukanamdevelad.

s. S.: mefe da avTandili (cxenebze) Sesxdnen im moymis dasawevad. is ki, amayi da ukadrisi, midis tanis rxeviT, – cxeni miugavs merans, – miefineba mze velze, mixvda, rom ukan mefe misdevda.

95,1 mefe Sejda, gaekida: „ra kacia, sadauri?“

man cna, ficxlad gardaego, mefeao aqa mdguri. ver SeipyrobT, mijnuria kaeSniTa atUirTuri, da eZebs rasme, iarebis, maSriys miva maRriburi.

aris mxolod C redaqciaSi (C5-is garda). s. S.: mefe (cxenze) Sejda, gaekida, (Tqva): „ra kacia, sadauri?“ man

(= ucxo moymem) gaigo, aqauri mefe ariso (da) swrafad gadaikarga. ver SeipyrobT, mijnuria, kaeSniT damZimebuli, viRacas eZebs, dadis, maS-riys (aRmosavleTSi) midis maRribeli (dasavleli).

96 ra cna, mefe movidao, hkra maTraHi missa cxensa.

masve wamsa daikarga, ar unaxavs TUalsa CUensa, hgUanda qUesknels CaZromilsa anu zecad anafrensa;

Page 206: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

206

da eZebdes da ver hpovebdes kUalsa misgan wanarbensa. s. S.: rodesac gaigo, mefe movidao, Tavis cxens maTraxi gadahkra,

im wamsve gauCinarda, ar unaxavs Cvens Tvals, hgavda qvesknels CamZv-rals an zecaSi afrenils, eZebdnen da ver poulobdnen mis nakvalevs. 96,1 ver Seipyres, Semobrundes, ar miecnes siamesa,

agre missa gafrenasa yovlni arsni gahkUirdesa; mefe wyrebis, ar miuSvebs kacsa missa siaxlesa; da igi lxinni gagUemwarnes, SeWirveba mogUca dResa.

aris mxolod C redaqciaSi (C5-is garda). s. S.: ver Seipyres da Semobrundnen, sixaruls ar miscemian (xali-

si daekargaT), misi ase gauCinareba yvelas gaukvirda; mefe wyreba, Ta-vis siaxloves aravis uSvebs; is lxini Cagvimwarda, dRes sawuxari gag-viCina [im moymem].

97 kUali Zebnes da ukUirda verpovna nakUalevisa,

agre kUalwmidad waHdoma kacisa, viTa devisa; laSqarni mkUdarTa stirodes, swrafa aqUs wylulTa

xvevisa. da mefeman brZana: „vnaxeo mizezi lxinTa levisa“.

s. S.: kvali Zebnes da ukvirdaT, rom nakvalevi ver ipovnes, rom kaci ase ukvalod daikarga, rogorc devi. molaSqreebi mkvdrebs ti-rodnen, Cqarobdnen Wrilobebis Sexvevas, mefem Tqva: „lxinis (sixaru-lis) dasrulebis mizezi vnaxeo“.

98 brZana: „RmerTsa moewyina aqamdisi Cemi SUeba,

amad miyo simwariTa siamisa danavRleba, sikUdilamdis damawylula, vervis Zaluc gankurneba. da masve madli! ese iyo wadili da misi neba“.

s. S.: Tqva: „RmerTs moswyinda aqamde rac vixare, amitom gamimwara siame, samudamod damWra (damamwuxra), aravis SeuZlia Cemi gankurneba (Svela). madloba masve (RmerTs)! es yofila misi survili da neba“.

99 ese TqUa da Semobrunda, daRrejili wamovida,

arcaRa hkra asparezsa, vami vamsa mourTvida; yUelakai moiSala, sadaca vin mHecTa srvida; da zogTa TqUes, Tu: „marTalia“, zogi, RmerTo, uzraxvida.

s. S.: es Tqva da Semobrunda, daRonebuli wamovida, aRarc saaspa-rezod gavida, dardi dards emateboda; yvelam, vinc nadirs xocavda, Tavi daaneba (nadirobas). zogierTebma Tqves: „marTaliao“, zogi (ki), RmerTmani, Zraxavda. 100 mefe sawols Semovida sevdiani, daRrejili;

misgan kide arvin Sehyva, avTandil uCs viTa Svili. yUelakai gaiyara, jalabi Cans ardajrili.

da gabediTda sixaruli, CaRana da Cangi tkbili.

Page 207: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

207

s. S.: mefe sawolSi (mosasvenebel apartamentSi) Semovida, sevdia-ni, daRonebuli; mis (avTandilis) garda aravin Sehyva, avTandils Svi-liviT uyurebda. yvela wavid-wamovida, saxleuli daiSala. gacudda sixaruli, tkbili CaRana da Cangi. 100,1 avTandilca Seuzarda da Txrobasa daupirda;

„nu iWirviT“, – moaჴsena, Helmwifesa gaukirda, muxTalia es sofeli, Surs da lxini dagUiZUirda“.

da missa mzesa SeuTvala, Helmwifesa raca sWirda. aris mxolod B da C redaqciebSi.

s. S.: avTandilic SeZrwunda da gadawyvita Tqma; moaxsena: „nu wuxxarT“, – xelmwifes gaukvirda, „muxTalia es wuTisofeli, Surs da [amitom] lxini mogvalkda“. Tavis mzes (= TinaTins) SeuTvala, xel-mwifes rac awuxebda. 101 TinaTins esma mamisa egeTi daRrejiloba,

adga da karsa mivida, – hqonda mzisaca ciloba, – molare iHmo, ubrZana: „Zilia Tu RUiZiloba?“

da man moaHsena: „daRrejiT zis, sWirso ferSecvliloba. s. S.: TinaTinma Seityo mamis aseTi daRoneba; adga da karTan mivi-

da, (silamaziT) mzesac ecileboda, ixmo molare (da) hkiTxa: „sZinavs Tu RviZavs?“ man moaxserna: mowyeniT zis, ferSecvliliao.

102 erTai axlavs avTandil, winaSe uzis skamiTa;

ucxo yma vinme unaxavs, asre daRrejiT amiT-a“, TinaTin brZana: „aw waval, Seslva ar Cemgan JamiTa,

da mikiTxos, hkadre: iyo-Tqo aqa erTiTa wamiTa“. s. S.: marto avTandiliRa axlavs, win uzis skamze; viRac ucxo moy-

me unaxavs, amitom aris ase mowyenilio. TinaTinma Tqva: „axla waval, Cemi Sesvlis dro ar aris, Tu mikiTxos, moaxsene, aq iyoo, erTi wamiT“. 103 xani gamoÃda, ikiTxa: „netar, rasa iqs qalio,

Cemi lxini da javari, Cemi soflisa wyalio?“ molare hkadrebs: „movida awyaRa fernamkrTalio,

da daRrejiT gcna da mibrunda winaSe momavalio“. s. S.: xani gavida, [rostevanma] ikiTxa: „netav ras Svreba [Cemi] qa-

lio, Cemi lxini da javari (mSveneba), Cemi am qveynis sinaTle (elvare-ba)“, molarem moaxsena: „axlaxan movida ferdakarguli, gaigo, rom mo-wyenili iyaviT da gabrunda TqvenTan momavali“. 104 ubrZana, Tu: „wadi, uHme! umisoba viT gavsZleo?

moaHsene: rad dahbrundi Sen, mamisa sicocxleo? modi, Wmunva gamiqarve, gulsa wylulsa mewamleo,

da giTxra Cemi samizezo, me Tu lxinTa rad davleo“.

Page 208: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

208

s. S.: ubrZana: „wadi, uxme! umisod rogor gavZlo? modi, dardi gamiqarve, [Cems] daWril guls wamlad (malamod) daede, getyvi [imis] mizezs, Tu ratom aRar vilxen“. 105 TinaTin adga, mivida, mihyva mamisa nebasa,

ugavs pirisa sinaTle mTUarisa movanebasa. mamaman gUerdsa daisva, akoca neba-nebasa,

da ubrZana: „maxlav rad ara, rad meli moyvanebasa?“ s. S.: TinaTini adga, mamis nebas dahyva, pirisaxis sinaTle Suqmo-

matebul mTvares miugavs, mamam gverdiT daisva, neba-neba kocnis, uTx-ra: „ratom CemTan ara xar, ratom elodebi rom mogiyvano (mogiwvio)?

106 qalman hkadra: „Helmwifeo, daRrejilsa vinca gcnobdes,

vinmca gnaxa kadnierad, razom ginda amayobdes, Tqvenni agre daRrejani mnaTobTaca daamHobdes.

da kacman saqme moigUaros, veWU, Wmunvasa ese sjobdes". s. S.: qalma hkadra: „xelmwifeo, vinc gaigebs, rom mowyenili xar,

vin gakadnierdeba da gnaxavs, rogori Tamamic unda iyos! Tqveni ase daRoneba mnaTobebsac daamxobda (Zirs dascemda). kacma saqme moigva-ros, vfiqrob, daRonebas es ajobebs“. 106,1 igi pir-mze eubnebis, – vervin naxa naubari, –

„micemulxar Wirsa rasme, cremlsa afrqUev gulmduRari, zogjer SeTad gaizaxi, hgavs, atyinebs cecxlsa qari, da majliSiTa gaviaxloT, ese sevda rame ari“. aris mxolod C redaqciaSi. s. S.: pirmze (= TinaTini) eubneba, – veravin naxa molaparake, –

„raRac mwuxarebas miscemixar, gulmduRare cremlebs afrqvev, zogjer SeSliliviT gaiZaxi, Cans, qari cecxls aZlierebs (= wuxili giZli-erdeba), wveulebiT gavxalisdeT, es raRac sevdaa“. 107 ubrZana: „Svilo, razomca mWirs saqme savaglaxia,

Seni WUreta da siaxle lxinadve damisaxia, momqarvebeli sevdisa, marT viTa mufaraxia.

da veWU, ra scna, Senca mamarTlo, Cemi sulTqma da axia. s. S.: uTxra: „Svilo, raoden savaglaxo (= savalalo) saqmec unda

mWirdes, mainc lxinad meCveneba Seni yureba da siaxlove, sevdis gam-qarvebeli, rogorc mufaraxi (wamali). vfiqrob, Senc gamamarTleb, ro-ca gaigeb Cemi kvnesisa da oxvris mizezs. 108 „ucxosa da sakUirvelsa ymasa rasme gardvekide,

misman Suqman gaanaTla samyaro da HmelTa kide. ra umZimda, ar vicodi, an tiroda visTvis kide;

da Cemad naxvad ar movida, gavgulisdi, wavekide. s. S.: viRac ucxo (ucnob) da sakvirvel moymes gadaveyare, misma

Suqma gaanaTa zeca da mTeli xmeleTi. ar vicodi ra awuxebda, an vis-Tvis tiroda; Cems sanaxavad ar movida, gavgulisdi, wavekide.

Page 209: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

209

109 me ra mnaxa, cxensa Sejda, TUalTa cremlni moiHocna.

Sesapyroblad Sevuzaxen, spani srulad damiHocna, viTa eSma damekarga, ar kacurad gardamkocna,

da jerTca ese ara vici, cxadi iyo, Tu meocna. s. S.: me rom daminaxa, cxenze Sejda, Tvalebze cremli moixoca,

jari mivusie Sesapyrobad, (man ki isini) mTlianad daxoca. rogorc eS-ma damekarga, adamianiviT ar gadamkocna (adamianiviT ar Semxvda). es axlac ar vici, cxadi iyo, Tu momeCvena. 110 aw ese mikUirs, ra iyo, anu ra vnaxe da ruli!

man damiHoca laSqari, sisxli adina RUaruli. kacTa Horcisad viT iTqmis isre TUalTagan faruli?!

da ucilod RmerTsa movsZuldi aqamdis me mxiaruli. s. S.: axla es mikvirs, ra iyo, an ra vnaxe da ranairi! man laSqari

damixoca, sisxli Rvarad adina. xorciel kacad (adamianTa bunebis mqoned) rogor iTqmis TvalTagan ise gauCinarebuli?! uTuod RmerTs movsZuldi aqamde mxiaruli. 111 tkbilni misni wyalobani bolod asre gamemwarnes,

damaviwydes, raca dReni mxiarulsa wamearnes. yovlman pirman vaglax miyos, veRaravin minetarnes,

da sadamdisca dReni mesxnen, veRaraman gamaxarnes!“ s. S.: misi (RvTis) tkbili wyaloba bolos ase gamimwarda, dama-

viwyda, ra dReebic mxiaruls gamitarebia; [amieridan] yvela mitirebs, veRaravin Semomnatrebs, vidre vicocxleb, veRaraferi gamaxarebs!“

111,1 magas nu mrZaneb, mefeo, ege kUla bednieria,

yovli qUeyana Seipyar, ferHT qUeSe moamtUeria, mogCUenebia grZneulad muxTali Seni mteria,

da ege ara Hams, sityUasa gkadreb da damijeria. aris mxolod B da C redaqciebSi.

s. S.: magas nu ambob mefev, eg (Seni bedi) isev bednieria, mTeli qveyana daipyari, fexqveS mtvrad aqcie, Seni muxTali mteri (= eSmaki) grZneulad mogCvenebia; eg(= bedis mdurva) ar egebis, sityvas gkadreb da damijere.

111,2 Tu cudi rame ginaxavs, macTuri anu qajia,

amisTvis, mefe, rad sWmunav, rad Tavi gagisajia! sitkbosa nacvlad RvTisagan simware rad giajia! da masve evedre, moasxi yovli muyri da ajia! aris mxolod B da C redaqciebSi. s. S.: Tu fuWi rame ginaxavs, macduri an qaji, amis gamo, mefev, ra-

tom wuxar, Tavi ratom gagitanjia! sitkbos nacvlad RvTisTvis simwa-re rad giTxovia! masve (= RmerTsave) evedre, moiyvane yvela muyri (= mola) da haji (meqaSi mosalocad namyofi kaci)!

Page 210: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

210

111,3 igi pirmze moaHsenebs: magad nura genaRUlebis; kaci iyo Horcieli movnaxoT da gamoCndebis; eg nu gimZims, TUarem Seni simZimili me momxUdebis, da rad daaWnob yayaCosa? – uSenoba ar aSvndebis. aris mxolod B da C redaqciebSi. s. S.: is pirmze (= TinaTini) eubneba: „magitom nuraferi genaRvle-

ba; (Tu) xorcieli adamiani iyo, movnaxoT da gamoCndeba; eg nu gawu-xebs, Torem Seni mwuxareba mec mipyrobs, ratom aWknob yayaCos (= ra-tom maRoneb)? uSenoba ar uxdeba (= Seuferebelia).

112 qalman hkadra: „mogaჴseneb me sityUasa danaybedsa: he mefeo! rad emdurvi anu RmerTsa, anu bedsa? rad daswameb simwaresa yovelTaTUis tkbilad mxedsa?

da borotimca rad Seeqmna keTilisa Semoqmedsa! s. S.: qalma uTxra: „mogaxseneb danaybed (daufiqreblad, uadgi-

lod naTqvam sityvas): he, mefeo, ratom emduri an RmerTs, an beds? [Sens] gamwarebas ratom swameb yvelas tkbilad Semxedvels [RmerTs]? borots ratom Seqmnida keTilis Semoqmedi?! 113 me amas varCev: mefe xar, mefeTa zeda mflobeli,

Sors aris TqUeni sazRvari, brZanebamiuTxrobeli. gagzavne kaci yovelgan misTa ambavTa mcnobeli,

da adre scnob, aris igi yma Sobili Tu uSobeli". s. S.: me amas vamjobineb, mefe xar, mefeTa mflobeli (mbrZanebe-

li), Sors aris Tqveni [samflblobelos] sazRvari, (ise Sors), brZane-bas rom ver miawvden. yvelgan gagzavne xalxi, vinc mis ambavs Seit-yobs; male gaigeb, is moyme Zexorcielia Tu uxorco (usxeulo). 114 Tu yofila igi moyme Horcieli, HmelTa mvlelad,

mas naxvida sxUaca vinme, gamoCndebis maswavlelad, Tu ar, eSma gCUenebia lxinTa SenTa Semculel-mSlelad;

da sevdisagan moicale, rad Seqmnilxar mouclelad? s. S.: Tu is moyme xorcieli adamiania, xmeleTze mosiarule (am-

qveyniuri), mas sxvac vinme naxavda [da] is migvaswavlis, Tu ara, eSkaki mogCvenebia Seni lxinis Semcvlelad da damSlelad; sevda moiSore, [sevdas] ratom ar eSvebi?

114,1 aras gUargebs simZimili, usargeblod cremlTa vRUrideT;

Tu gaviWraT saZebarad, moviaroT kidiT-kideT, sjobs, rom masve Semoqmedsa veajneT da davmorCildeT, da klite gaHsen majliSisa, lxini lxinsa CamohkideT. aris mxolod B da C redaqciebSi. s. S.: arafers gvargebs dardi, usargeblod cremlebi rom vRva-

roT; Tundac saZebrad gaviWraT, mTeli qveyana moviaroT; sjobia, rom RmerTsve vexvewoT da davmorCildeT, mejlisis klite gaaRe (= imxia-rule), lxini lxins gadaabiT.

Page 211: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

211

114,2 rostens sityUa asulisa moewona, ekeTaca;

piri HeliT dauWira, gardakocna kUla da kUlaca; ubrZana, Tu: „dagmorCilde, raca miTxra, agre vqnaca. da igivea mHsneli Cemi, vinca miwa gamakaca. aris oTxive redaqciaSi. s. S.: rostevans Tavisi asulis sityva moewona, kargadac moeCvena;

pirisaxe xeliT dauWira, kocna da kocna; uTxra: „dagemorCilebi, ra-sac metyvi, imas vizam kidec. igivea Cemi mxsneli, vinc me, miwa, kacad maqcia“. 115 moasxnes kacni, gagzavnes oTxTave cisa kideTa,

ubrZanes: „wadiT, patiJTa Tavimca rad dahrideTa? monaxeT, ZebneT igi yma, sxUad nurad moiclideTa,

da miswereT wigni, sadaca ver miswvdeT, ver mixUideTa“. s. S.: moiyvanes kacebi (xelqveiTni), gagzavnes qveynis oTxive mxa-

res, ubrZanes: „wadiT, tanjva-wvalebas Tavs nu aaridebT (Tavi ratom unda aaridoT?!) monaxeT, eZebeT is moyme, sxva nurafrisaTvis moic-liT, sadac ver miswvdebiT, ver mixvalT, werili miswereT. 116 kacni wavides, iares marT erTi weliwadia,

monaxes, Zebnes igi yma, ikiTxes kUla da kUla dia, verca Tu naxes naxuli RmrTisagan danabadia,

da cudad maSUralni movides, maTsave gulsa zadia. s. S.: kacebi wavidnen, erTi weliwadi iares, ecadnen moenaxaT, Zeb-

nes is moyme, isev da isev bevrjer gamoikiTxes, ver naxes misi mnaxve-lic ki, RvTisagan gaCenili (= adamiani), amaod garjilni movidnen, TviTonve arian gulnaklulni. 117 monaTa hkadres: „mefeo, CUen Hmelni moviareniT,

magra ver vpoveT igi yma, miT vera gavixareniT, missa mnaxavsa suldgmulsa kacsa ver SeveyareniT,

da CUen veras gargebT, saqmeni sxUani ra moigUareniT". s. S.: monebma Sehkadres [rostevans]: „mefeo, Cven xmeleTi movia-

reT, magram is moyme ver vipoveT, amitom ver gavixareT, mis mnaxvel suldgmul adamians ver SevxvdiT, Cven veraferi gargeT, sxva ram moa-xerxeT (saqme sxvanairad moagvareT)“. 118 mefe brZanebs: „marTal iyo asuli da Cemi Zeo,

vnaxe rame eSmakisa sicude da sibilweo, Cemad mterad wamosruli, gardmoWrili zeciT zeo.

da gamiSvia SeWirveba, ara mgama yola meo". s. S.: mefe ambobs: marTali iyo Cemi asuli da memkvidre, eSmakis

raRac sicrue da sibilwe minaxavs, Cems samtrod wamosuli, zecidan CamoWrili. mimitovebia mwuxareba, sruliad araferi menaRvlebao“.

Page 212: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

212

118,1 mefe daamda qalisa sityUiTa lmobieriTa, magra TinaTin daWmunda guliTa gonieriTa, swadda Setyoba, romlisa naxes TvalcremlieriTa, da Roned monaxa tansaro piriTa SvenieriTa. aris mxolod D1 D3 xelnawerebSi. s. S.: mefe qalis gulisxmieri sityvebiT nasiamovnebi darCa, mag-

ram brZeni gulis mqone TinaTini dadardianda, undoda Setyoba [im mo-ymis ambisa], romelic Tvalcremliani naxes, mSvelelad (damxmared) monaxa pirmSvenieri tansaro (= avTandili).

118,2 mefe adga, muHlmoyrilman Semoqmedsa TayUanissca;

mravalgUari sasmelebi meRUineTa HelTa misca; „muHlmoyrilni vadidebdeT, dagajerna raca visca, da amad nuras veajebiT, SegUacilos sxUasa visca“. aris mxolod B da C redaqciebSi. s. S.: mefe adga, muxlmoyrilma RmerTs Tayvani sca, meRvineebs (me-

riqifeebs) mravali sasmisi misca xelT [da Tqva]: „muxlmoyrilebma va-didoT [RmerTi imisaTvis] visac ra gvakmara, amitom nurafers vTxovT, [Torem] sxva vinmes Segvacilebs (wagvkidebs). 119 ese TqUa da sixaruliT TamaSoba adiada.

mgosani da muSaiTi uHmes, poves raca sada. dia gasca saboZUari, yUela darbazs Semoxada.

da misi msgavsi siuxUiTa RmerTman sxUamca ra dahbada! s. S.: es Tqva da sixaruliT garToba gaamravla (gaaxSira); mouxmes

momRerlebsa da jambzebs, sadac vin ipoves; bevri saCuqari gasca, yve-la darbazSi Semoiyvana; siuxviT mis msgavss RmerTi sxvas vis Seqmnis! 1982. 7. III sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, e. metreve-li, s. caiSvili. ganixiles da daamtkices 120-163 strofebis „Sinaarsebi“.

120 avTandil jda marto sawols, ecUa oden marT perangi,

imRerda da ixarebda, wina edga erTi Cangi. Semovida mas winaSe TinaTinis mona zangi,

da moaHsena: „gibrZanebso tani alva, piri mangi“. s. S.: avTandili marto ijda sawolSi (mosasvenebel apartamenSi),

ecva mxolod perangi, mReroda da xarobda, win Cangi edga. masTan Se-movida TinaTinis zangi mona, moaxsena: „gixmobs tanad alva da pirad mTvare“. 120,1 Cangsa hkravs pirmze avTandil, sawols zis perangosani;

ig xelobs viTa bulbuli, vardzed mRers viTa mgosani; mas tansa mHnesa Caicva turfa ram Sesamosani,

Page 213: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

213

da ig Seyrad mzesa patiJobs zangi pirSavi, Tmosani. s. S.: Cangze ukravs pirmze avTandili, sawolSi zis perangis ama-

ra; is bulbuliviT Smagobs, mgalobeliviT damReris vards; axovan tanze Caicva lamazi samoseli, mzesTan (= TinaTinTan) Sesaxvedrad epatiJeba Savsaxiani, Tmiani zangi.

121 avTandils mixUda mosmena saqmisa sanatrelisa,

adga da kaba CaicUa, mjobi yovlisa Wrelisa; uxaris Seyra vardisa, ar erTgan Seuyrelisa.

da amoa WUreta turfisa, siaxle sayUarelisa! s. S.: avTandils eRirsa sanatreli ambis mosmena, adga da Caicva

kaba, yvelaze Zvirfasi (yvela ferad-feradze umjobesi); uxaria, rom Sexvdeba vards (TinaTins), romelsac (adrec) pirispir Sexvedria, saa-moa lamazis Wvreta, satrfos siaxlove.

122 avTandil laRi, ukadri miva, arvisgan rcxUenoda,

mas naxavs, visTa vamTagan cremli mravaljer sdenoda; igi uebro quSad jda, elvisa msgavsad SUenoda,

da mTUaresa misTa SuqTagan ukuni gardahfenoda. s. S.: laRi, amayi avTandili midis, aravisi rcxvenia, mas naxavs,

visze oxrvisagan mravaljer sdenia cremli; is uebro (= TinaTini) pirquSad ijda, elvis msgavsad mSvenieri iyo, mis Suqisagan mTvares ukuni gadahfenoda (= mis Suqs mTvare daebnelebina).

123 gaZrcUilsa tansa emosnes yaryumni usapironi,

eburnes moSliT rideni, fasisa Tqmad saWironi, SUenodes Savni wamwamni, gulisa gasagmironi,

da mas TeTrsa yelsa ekidnes grZlad Tmani aruHSironi. s. S.: mourTvel tanze emosa usapiro (usarCulo?) yaryumis bewvi,

moSliT (Seukravad) exura uZvirfasesi (fasis Tqma rom gaWirdeboda, iseTi) ride, Sveloda gulis gamgmiravi Savi wamwamebi, TeTr yelze grZlad CamoSvebuli hqonda Savi Tma.

124 daRrejiT iyo mjdomare ZoweuliTa ridiTa,

avTandils uTxra dajdoma wynarad, cnobiTa mSUidiTa. monaman selni daudgna, dajda krZalviT da ridiTa.

da pirispir pirsa uWUretda, savse lxiniTa didiTa. s. S.: Zoweuli (wiTeli) ridiT (TavsaburaviT) mjdomare mowyeni-

li iyo, avTandils dajdoma SesTavaza wynarad, gonebadamSvidebiT. mo-nam [avTandils] seli (savarZeli) daudga, (avTandili) mokrZalebiTa da moridebiT dajda. pirdapir saxeSi Sescqeroda didi sixaruliT aRsavse.

125 qalman ubrZana: „zari mlevs me amisisa Txrobisa;

mwadda araTqma, romlisa Rone ara maqUs Tmobisa, magra icia mizezi, Senisa aqa Hmobisa,

da rad vzi quSad da daRrejiT asre miHdili cnobisa?“

Page 214: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

214

s. S.: qalma uTxra: „amis Tqmis SiSi mlevs; mindoda ar meTqva [is], risi moTmenac ar SemiZlia, magram Tu ici Seni aq moxmobis mizezi, ase gonebadakarguli ratom vzivar pirquSad da mowyeniT?“ 126 ymaman hkadra: „sazarosa Cemgan TqmaRa viT iqmnebis?

mzesa mTUare Seeyaros, dailevis, da-ca-Wnebis; azrad arad aRara mcals, Tavi Cemi megonebis,

da TqUenve brZaneT, raca gimZims, anu raca gekurnebis". s. S.: moymem (avTandilma) Sehkadra: „rogor iqneba Cemgan imis Tqma,

rac [TqvenTvis] zardamcemia? mTvare mzes rom Seeyreba, daileva da ki-dec daWkneba (Suqi moakldeba); arafris moazreba SemiZlia, Cemi Tavi mafiqrebs (madardebs), Tqven TviTonve brZaneT, rac gawuxebT da rac giSveliT“. 126,1 avTandil hkadra: „mefeo, brZane, raca gwadebodes;

veWob, rom TqUeni sityUiTa zRvas cecxli moedebodes, Tvar qUeynad raca mogindes, arqna viT mogindebodes, da sasamsaxurod Wirsa da sasjels vinmc eridebodes?!“

aris mxolod D1 xelnawerSi; f-Si dabeWdilia rogorc CanarTi. s. S.: avTandilma hkadra: „mefev, brZane, rac gindodes; vfiqrob, rom

Tqveni sityviT zRvasac cecxli moedeba, Torem qveyanaze rac moginde-ba, [misi] argakeTeba rogor mogindeba(?), (Tqveni) samsaxurisTvis Wirs da garjas vin moerideba?!“

127 qalman uTxra saubari keklucsityUad, ar duxWirad,

ityUis: „Tuca aqanamdis Cemgan Sors xar danamWirad, mikUirs, mogxUda wamis yofiT saqme Sengan saeWUi rad,

da magra giTxra pirvel xUalme, seni me mWirs raca Wirad. s. S.: qalma uTxra saTqmeli sityvamoxdenilad, lamazad (ara uS-

nod), ambobs: „Tumca aqamdis Sors myavdi daWerili, mikvirs, ratom gxvda ase ucbad SenTvis safiqrebeli saqme, magram upirvelesad gety-vi, ra senic mWirs.

128 gaHsovs, odes Sen da rostans mindors mHeci dageHoca,

yma genaxa ucxo vinme, rome cremli moeHoca? mas ukaniT gonebaman misman asre damamHoca,

da Sen genukev monaxvasa, kidiT kide molaHoca. s. S.: gaxsovs, roca Sen da rostevans mindorSi nadiri dagexo-

caT, viRac ucxo moyme genaxaT, cremlebi rom moewminda (romelic ti-roda)? imis Semdeg masze fiqrma ase damamxo (gamlia) kidec; Sen gTxov [is moyme] monaxo, kidiT kidemde moiaro.

129 aqanamdis naubarsa Tuca veras ver getyUia,

magra SoriT siyUaruli Sengan Cemi SemityUia, vici, rome gauwyUedlad TUalTaT cremli gisetyUia,

da Seupyrixar siyUarulsa, guli Seni dautyUia.

Page 215: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

215

s. S.: Tumca ver getyvi, rom (Sen) aqamde [amaze] raime geTqvas, mag-ram Soridan rom metrfi, Semityvia, vici, rom TvalTagan ganuwyvete-lad setyvasaviT giyria cremli, siyvaruls Seupyrixar, Seni guli da-utyvevebia.

130 asre giTxra, samsaxuri Cemi gmarTebs amad orad:

pirvel, yma xar, Horcieli aravin gUyavs Senad sworad, merme, Cemi mijnuri xar, dasturia, ar naWorad;

da wadi igi moyme Zebne, axlos iyos, Tunda Sorad! s. S.: ase getyvi, Cemi samsaxuri gmarTebs am ori ramis gamo: jer

erTi, – yma xar, Zexorcieli Seni badali aravin gvyavs, meorec, – Cemi mijnuri xar, [es] namdvilia, ara moWorili; wadi, is moyme Zebne, axlo iqneba Tu Sors. 130,1 qalman uTxra: „radca mindi, ar egebis aramboba,

pirvel, dagdeb samsaxursa, gagiCndebis jomardoba,

namusi da Wkუ̂ათა xlaTva, vnaxo Seni nazardoba; da Semobrunde, edems msgavsad agiyUavdes Sen vardoba.

aris mxolod B da C redaqciebSi. s. S.: qalma (= TinaTinma) uTxra: risTvisac mWirdebi, ar SeiZleba

ar giTxra, pirvelad gavaleb samsaxurs, mogiwevs jomardoba (yoCaRad moqmedeba); vnaxav Sens patiosnebas (erTgulebas), Wkuis moqnilobas da Sens gazrdilobas; rom Semobrundebi, edemis msgavsad agiyvavdeba vardi.

130,2 „igi kaci SUenieri ჴmelTa iyos, gnukev povnad; kidiT kide moiare amayurad, Seupovnad;

mzisa Suqi mogefinos, vervin ჴelgyos dasaTovnad; da scna mis ymisa yofa sadme, ficxlad modi, dauyovnad“.

aris mxolod B da C redaqciebSi. s. S.: is mSvenieri kaci xmeleTze Tu iqneba, gTxov monaxo; kidiT

kide moiaro amayad, mzis Suqi mogefinos, vervin SeZlos Seni daTovna (wyenineba); Tu gaigo im moymis sadme yofna, swrafad modi, dauyovneb-liv. 131 „Sengan Cemi siyUaruli amiT ufro gaamyare,

rome damsHna SeWirveba, eSma bilwi asapyare. gulsa gare saimedo ia morge, vardi yare,

da merme modi, lomo, mzesa Segeyrebi, Semeyare. s. S.: Seni mxriv Cemi siyvaruli amiT ufro ganamtkice, rom moma-

Soro mwuxareba, bilwi eSmaki daTrgune (sapyarad aqcie); [Cemi] gulis garSemo saimedo ia darge, vardi mimoabnie; mere modi, lomo, mze Se-geyrebi, Semeyare.

132 samsa Zebne weliwadsa igi Seni saZebnari;

hpovo, modi gamarjUebiT, mxiarulad moubnari;

Page 216: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

216

vera hpoveb, davijereb, iyo Ture uCinari; da kokobi da ufurWUneli vardi dagxUde daumWnari.

s. S.: sam weliwads eZebe is Seni saZebneli; [Tu] ipovi, modi ga-marjvebuli, mxiarulad moubari; [Tu] ver ipovi, davijereb, [rom] Tur-me uCinari (= moCveneba) yofila; kokobi da gauSleli vardi dauWkno-beli dagxvdebi.

133 ficiT giTxrob: Sengan kide Tu SevirTo raca qmari,

mzeca momxUdes xorcieli, CemTUis kacad Senaqmari, srulad movswyde samoTxesa, qUesknels viyo dasanTqmari,

da Seni mklvides siyUaruli, gulsa dana asaqmari!“. s. S.: geficebi: Sen garda Tu SevirTo vinme qmrad, xorcSesxmuli

mzec rom mergos, CemTvis kacad Seqmnili, [maSin] sruliad movwyde samoTxes, qvesknelSi dasanTqmeli viyo, Seni siyvaruli mklavdes – gulis damWreli dana!“.

134 moaÃsena ymaman: „mzeo, vin giSeri awamwame,

sxUa pasuxi ramca gkadre, anu ramca Seviwame? me sikUdilsa movelodi, Sen sicocxle gamiwame,

da viTa mona, samsaxurad gaRanamca wave, wa-, me!“ s. S.: moymem miugo: mzeo, visac giSeri wamwamebad gaqvs, sxva ra

pasuxi gkadro an ra ganvizraxo (ra gadavwyvito)? me sikvdils move-lodi, Sen sicocxle damimowme (damidasture), rogorc mona [Tqvenda] samsaxurad diaxac waval!

135 kUlaca hkadra: „aha, mzeo, raTgan RmerTman mzed dagbada,

miT gmorCilobs, zecieri mnaTobia raca sada; me rom TqUengan movisminen wyalobani, mediada.

da vardi Cemi ar daWnebis, Suqi Seni iefad a“. s. S.: kvlavac uTxra: „aha, mzeo, radgan RmerTma mzed Segqmna,

amitom gemorCileba, sadac ra zeciuro mnaTobia; me rom Tqvengan wyalobis sityvebi movismine, mebevra. Cemi vardi ar daWkneba, (radgan) Seni Suqi uxvadaa“.

135,1 Tavi Cemi samsaxurad Senad radmca Seviwyale!

arasaTUis ar davdgebi, usacilod waval xUale; guli ferad laJUardisa gavawiTle, gavalale; da sicocxlisa ukeTesi ra miboZe, ramc vivale!“ aris oTxive redaqciis nusxebSi da b f k z gamocemebSi.

s. S.: Cems Tavs Sens samsaxurad rogor davzogav! arafris gamo ar gavCerdebi, aucileblad waval xval; laJvardisferi guli gavawiTle, lalisfrad vaqcie; sicocxleze ukeTess ras miboZeb, ra vivalo (ras davideb valad)?

136 kUla Sehfices erTmanerTsa, daapires ese piri,

gasaldes da gaamravles saubari sityUaHSiri. gaadvilda, aqanamdis gardeHada raca Wiri;

Page 217: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

217

da TeTrTa kbilTa gamohkrTebis TeTri elva viTa WUiri. s. S.: isev Sehfices erTmaneTs, amaze SeTanxmdnen, ganmtkicdnen da

bevri isaubres. SeumsubuqdaT, rac aqamde Wiri gadaexadaT, TeTr kbi-lebs gamohkrTis TeTri elva, rogorc sxivi.

137 erTgan dasxdes, ilaRobes, saubari asad ages,

brol-balaxSi SexUeuli da giSeri asadages; yma etyUis, Tu: „SenTa mWUretTa Tavi xeli, a, sad ages! da cecxlTa, Sengan modebulTa, guli Cemi asadages“. s. S.: erTad dasxdnen, ilaRobes, bevri isaubres (sasaubro gaaa-

ses). erTmaneTs Serwymuli broli da balaxSi (pirisaxeebi) da giSeri (Tval-warbi) gaasadages (erTmaneTs gauSinaurdnen, erTmaneTTan Tavi ubralod, sadad eWiraT); moyme eubneba: Senma mWvretelebma Smag Tavs, ai, ra damarTes! Sen mier modebulma cecxlma guli damidaga!“ 137,1 axlos uzis laRi WUretad, missa mkUlelsa eubnebis,

wam-wam iajs Svelasa da Semoqmedsa miendobis. „Tu zognica ar dagUxocos, RmerTman sxUani radmca

Sobis?“ da sxUaman ramamc daaviwyos, igi pirmze egonebis.

aris mxolod B da C redaqciebSi. s. S.: axlos uzis laRi (= avTandili) saWvretlad, Tavis mkvlels

(= TinaTins) elaparakeba, gamudmebiT Svelas iTxovs da RmerTs andobs Tavis Tavs: „Tu zogierTebi ar dagvxoca, RmerTi sxvebs ratom gaa-Cens?“ sxva ra daaviwyebs, is pirmze agondeba.

138 yma wavida, siSoresa Tuca missa ver gasZlebda,

ukuRmave ixedvida, TUalTa retad ayolebda, brolsa setyUs da vardsa azrobs, tansa mWevrsa

aTrTolebda, da guli hqonda gulisaTvis, siyUarulsa avalebda.

s. S.: moyme wavida, Tumca mis (TinaTinis) siSores ver iTmenda, ukan-ve ixedeboda, Tvalebs retianiviT ayolebda, brols (cremls) setyva-saviT yrida, vards (saxes) azrobda, werwet tans aTrTolebda. guli gacvlili hqonda (satrfosTan) gulSi (da es) siyvaruls akisrebda.

138,1 yma wavida, mas igonebs, xeli guli visTUis kUdebis:

„mzev, mogSordi, Cemad nacUlad Seni WUreta vis mixUdebis?

me wavel da Seni Suqi aRaravis uuxUdebis, da Sens mgonesa suli ჴorcTa wUas veRara miuxUdebis“. aris B da C redaqciebSi. s. S.: moyme wavida, mas igonebs, visTvisac kvdeba gaxelebuli gu-

li: „mzeo, mogSordi, Cem magier Seni Wvreta vis ergeba? me wavedi da Seni Suqi aRaravis efineba uxvad, Senze mofiqrals suli ver miuxvde-ba xorciel tanjvas“.

Page 218: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

218

139 TqUa: „mzeo, vardsa siSore Seni damaCndes es adre,

broli da lali gasrulvar qarvisa uyUiTlesadre. maSin raRa vqmna, verWUreta ra momxUdes kUla ugrZesadre! da xams moyUrisaTvis sikUdili, ese me damic wesadre“. s. S.: Tqva: „mzeo (= TinaTin), Seni siSore vards (= me) male da-

maCndeba, broli da lali qarvaze ufro yviTlad gadavqceulvar. ma-Sin raRa vqna, Seni unaxaoba kvlav ufro metad rom gamigrZeldes! sa-trfosaTvis unda movkvde, es mec wesad maqvs“. 140 sawols dawva, tirs, mtiralsa cremli Znelad eHocebis,

viTa verxUi qarisagan, irxevis da ikecebis; ra milulnis, siaxleve sayUarlisa eocebis,

da SekrTis, didni daizaxnis, miT patiJi eocebis. s. S.: sawol oTaxSi dawva, tiris, mtirali cremls veRar imSra-

lebs, rogorc qarisagan verxvi, irxeva da ikeceba; rom mieluleboda (mieZineboda), eCveneboda, rom kvlav satrfosTan iyo, SekrTeboda, xma-maRla daiZaxebda, amiT tanjva umravldeboda.

141 moSorveba sayUarlisa mas Sehqmnoda misad Razod,

cremlsa viTa margalitsa swUims vardisa dasanazod. ra gaTenda, Seekazma misTa mWUretTa salamazod, da cxensa Sejda, gaemarTa, darbazs miva sadarbazod. s. S.: satrfos moSoreba mas Tavis sadardeblad gadahqceoda,

cremls margalitiviT awvimebs vardis (= saxis) gasanazeblad. rom ga-Tenda, Seekazma misi mWvretelebisaTvis Tavis mosawoneblad, cxenze Sejda, gaemarTa, sasaxleSi midis sadarbazod.

142 darbazs ejibi Segzavna, marT misgan Senaronia,

SesTUala: „gkadreb, mefeo, me ese gamigonia: yoveli piri miwisa TqUen HrmliTa dagimonia, da aw Tu sjobs, ese ambavi cnan, raca garemonia.

s. S.: sasaxleSi [mefesTan] Segzavna ejibi, misgan [adrec] Senagzav-ni, SeuTvala: „gkadreb, mefev, me es Semityvia: mTeli miwis piri Tqven xmliT dagimorCilebiaT, axla, Tu sjobs (Tqven Tu saWirod miiCnevT), es ambavi gaigos, vinc ki garSemo myofia.

143 me wavide, moviaro, vilaSqro da vinapiro,

TinaTinis Helmwifoba mterTa TqUenTa gulsa vhgmiro, morCilqmnilTa gavaxaro, urCi yovli avatiro, da ZRUenni gkadrne zeda-zeda, ar salami davaZUiro“. s. S.: me waval, movivli, vilaSqreb, vinapireb (sazRvrebs davicav),

TinaTinis xelmwifobas Tqvens mtrebs gulze (laxvariviT) davscem, morCilebs gavaxareb, yvela urCs avatireb, xSirad mogarTmev ZRvens, mokiTxvas ar dagigvianeb“.

143,1 Seviwio bedi TqUeni da Seviba sagdebeli,

Page 219: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

219

vinapiro mterTa mosrvad, kUla geaxlo sisxlTa mRUreli,

ar gauSva Seupyroblad bulbulica indoeli, da sanapiro davarbio, dagamono TqUen yoveli. aris mxolod B da C redaqciebSi. s. S.: davixmar Tqvens beds da Sevibam sagdebels (qamands), gavamag-

reb sazRvrebs mterTa mosaspobad, isev geaxlebi sisxlis mRvreli, Se-upyroblad ar davtoveb indur bulbulsac, mosazRvre qveynebs davar-bev, yvelas Tqvens monad vaqcev.

144 mefesa eTqUa amisi diadi madrieloba,

ebrZana: „lomo, ara gWirs Sen omTa gamdrekeloba, aw maga Sensa TaTbirsa hgavso Senive qveloba. da wa, magra momxUdes, raRa vqmna, Tu siSorisa grZeloba!" s. S.: mefes amis gamo bevri madloba eTqva; ebrZanebina: „lomo, Sen

omSi Sedreka ar gCvevia, axla mag Sen rCevas hgavs Senive siqvele, wa-di, magram raRa vqna, Tu SenTan xangrZlivma ganSorebam momiwios!“

145 yma Sevida, Tayvanissca, madli rame moasena:

„Helmwifeo, mikUirs, qeba rad ikadreT Cemi Tqvena?! aw nuTu kUla siSorisa RmerTman bneli gamiTena, da piri TqUeni mxiaruli mxiarulsa kUla miCUena!“ s. S.: moyme Sevida [mefesTan], Tayvanisca, madloba moaxsena; „xel-

mwifev, mikvirs, Cemi qeba ratom inebeT?! axla iqneb kvlav gamiTenos RmerTma ganSorebis sibnele, Tqveni mxiaruli saxe mxiaruls kvlav miCvenos“. 146 mefe yelsa moexUia, gardakocna viTa Svili.

sxUa maTebri ar yofila ar gamzrdeli, ar gazrdili! yma adga da wamovida, mas dRe maTi Cans gayrili;

da rostan misTUis aatira gonieri guli, lbili. s. S.: mefe yelze moexvia, SviliviT gadakocna; sxva maTi msgavsi

ar yofila arc gamzrdeli, arc gazrdili! moyme adga da wamovida, im dRes maT (= rosrevans) gaSorda; rostevanma mis gamo aatira brZeni, lmobieri guli.

147 gamoemarTa avTandil, moyme mHne, laRad mavali.

oc dRe iara, Rameca dRes zeda warTo mravali. igia lxini soflisa, igia nivTi da vali, da ar miscildebis TinaTin misi mas, visgan swUav ali. s. S.: gamoemarTa avTandil, mxne, laRad mavali moyme. oci dRe ia-

ra, dRes mravali Ramec waemata. is aris am qveynis lxini, misi simdid-re da vali (e. i. qveyana misi movalea). mas ar aviwydeba Tavisi Tina-Tini, visi (siyvarulis) alic swvavs.

148 ra movida, sixaruli Sigan gaHda samefosa.

moegebnes didebulni, ZRUensa sZRUnides iefosa.

Page 220: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

220

igi pirmze ar moscTebis siarulsa saswrafosa. da mixUdes myofni mas winaSe sixarulsa sadafosa. s. S.: roca movida, [avTandilis] samefoSi sixaruli Seiqna; moe-

gebnen didebulebi, uxv ZRvens miarTmevdnen; is pirimze (avTandili) ar anelebs svlas; mis winaSe myofT wilad xvdaT didi (dafis dakvra rom Seefereboda, iseTi) sixaruli. 149 qalaqi hqonda magari sazarod sanapirosa,

gare klde iyo, giambob zRudesa uqvitkirosa. ymaman mun dayo sami dRe amosa sanadirosa,

da gazrdili misi Sermadin daisUa savazirosa. s. S.: gamagrebuli (Seuvali) qalaqi hqonda sanapiros (sasazRvro

mxaris) zaris damcemad. garSemo klde iyo, arnaSeni (uqviTkiro, buneb-rivi) zRude. moymem iq dayo sami dRe saamo sanadiro sanaxebSi, Tavisi gazrdili Sermadini daisva saTaTbirod.

149,1 esea mona Sermadin, zemoTca saxeldebuli,

TanaSezrdili, erTguli da misTUis Tavdadebuli, man ar icoda aqamdis mis ymisa cecxli debuli, da aw gaucxada sityUebi mis mzisa imedebuli. aris oTxive redaqciaSi.

s. S.: es aris mona (vasali) Sermadini, adrec rom movixsenieT, Tan-Sezrdili, erTguli [da] misTvis Tavdadebuli; man aqamde ar icoda, misi (avTandilis) siyvarulis ambavi, axla ki uambo (avTandilma) im mzis (TinaTinis) saimedo naTqvami. 150 ubrZana: „aha, Sermadin, amad me Sengan mrcxUenian,

Cemni saqmeni yovelni gcodnian, gagivlenian, magra ar ici aqamdis, ranica cremlni mdenian!

da me visgan mqondes patiJni, aw masve moulxenian. s. S.: uTxra: „aha, Sermadin, Seni amis gamo mrcxvenia, Cemi yvela

saqme gagigia, samsaxuri gagiwevia, magram ar ici, aqamde ra cremli mdenia! visganac me vitanjebodi, axla masve moucia CemTvis Sveba.

151 me mouklav TinaTinis survilsa da siyUarulsa,

cremli cxeli asovlebdis nargisTagan vardsa zrulsa, ver vaCendi aqanamdis Wirsa Cemgan dafarulsa,

da aw mibrZana saimedo, amad mxedav mxiarulsa. s. S.: me mouklavar TinaTinis ndomasa da siyvaruls, nargizebidan

(= Tvalebidan) [monadeni] xceli cremlebi asvelebda dazrul vards (= ferdakargul saxes), aqamde ver vamxeldi Cem mier dafarul gasa-Wirs, axla miTxra saimedo [sityva], amitom mxedav mxiaruls. 151,1 Senca ici, TinaTinis sxivi mzesa uaRresobs,

guli Cemi gaabede, igi Cemzed talobs, kUesobs; aw gicxadeb dafarulsa, gapWe, raca umjobesobs, da monaTaTUis brZanebulis aRsruleba rjulad wesobs.

Page 221: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

221

aris mxolod erT (H-1079) nusxaSi. f. 18 r-is arSiaze. s. S.: Senc ici, rom TinaTinis sxivi mzes sWarbobs, Cemi guli abe-

dad vaqcie, is (= TinaTini) CemTvis tali (da) kvesia; axla saidumlos gimJRavneb, gansaje, rac rac umjobesia, monebisaTvis nabrZanebis asru-leba kanonadaa dawesebuli.

151,2 pirvelad mqonda me misi Sors yofnis cecxli mdebare,

aw Semiwyala, momitkba, meqmna imedTa mdebare; miTxra Tu: „wadi, gaiWer, qen Tavi gardamdebare,

da Zebne igi yma, cocxala, an mkdari hpove mdebare!“ aris D1 D3 nusxebSi.

s. S.: Tavidan me misi Sors yofnis cecxli medeboda, axla Semib-rala, damitkba, imedi momca; miTxra: „wadi, gaiWeri, Tavi gadade, moZeb-ne is moyme, ipove cocxali, an mkvdari!“

152 mibrZana: „mican ambavi mis ymisa dakargulisa,

moxvide, srul-vqmna maSinRa Seni wadili gulisa, qmari ar minda uSeno, momxUdes xisaca rgulisa!“

da momca wamali gulisa, aqamdis dadagulisa. s. S.: mibrZana: „im dakarguli moymis ambavi gamige, [rom] moxval

(dabrundebi), Seni gulis wadils maSinRa avasruleb, Cem garda [sxva] qmari ar minda, xesaviT tanayrilic rom Semxvdes!“ momca aqamde dada-guli gulis wamali.

152,1 avTandil etyUis Sermadins laRi da Seupoveli:

„TinaTin miTxra imedi, povnasa zeciT moveli; mzisaca Sovna vis Zaluc, dafasdes mouqsoveli? da fici maqUs, ver gamicruebs, mowmad myavs arsi yoveli“. aris B da C redaqciebSi.

s. S.: laRi da Seupovari avTandili eubneba Sermadins: „TinaTinma imedi momca, (im moymis) povnas zecisagan moveli; mzis Sovna vis SeuZ-lia, an mouqsovelis (Seusrulebeli saqmis) Sefaseba? Semomfica, ver mimtyunebs, mowmed myavs yvela sulieri.

153 pirvel, yma var, waslva minda patronisa samsaxurad, –

Hams mefeTa erTguloba, yofa gUmarTebs ymasa ymurad, – merme, cecxli dauvsia, aRara mwUavs gulsa murad.

da Hams, Tu kaci ar Seudrkes, Wirs miuHdes mamacurad. s. S.: jer erTi, yma var, unda wavide, rom patrons vemsaxuro,−wesia

mefeTa erTguleba, ymebs ymuri moqceva gvmarTebs; meorec, [siyvaru-lis] cecxli dauvsia, [es cecxli] guls aRara mwvavs almuriviT. saWi-roa, rom adamiani gasaWirs ar Seudrkes, mamacurad SeebrZolos.

153,1 pirvel, yma var da vaameb, aravis vesaTnovebi;

igi SuqTa mfens, ar mazrobs, sxUasmca vis Sevepovebi? fici momca da Sevhfice, manamdis ar vipovebi, da srul spaTa CemTa mogaTUli, sam wlamdi dageTxovebi.

Page 222: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

222

aris mxolod C redaqcis nusxebSi (C5-is garda). s. S.: jer erTi, yma var da vaameb, (sxvas) aravis moveferebi; is

Suqs mfens, ar myinavs, sxvas vis Sevepuebi! fici momca da Sevfice, ma-namdis gamovCndebi (vidre ar movbrundebi), mTel Cems laSqars Cagaba-reb, sam wlamde gamogeTxovebi.

154 varT umoyUresni me da Sen yovelTa patron-ymaTasa,

amisTUis gnukev smenasa Sen ama CemTa HmaTasa: Cem wil dagagdeb patronad, Tavadad CemTa spaTasa,

da ama saqmesa vera viq me gandobasa sxUaTasa. s. S.: me da Sen yvela patron-ymaze ufro moyvarulni varT, amitom

gTxov, mousmino Cems xmas (= naTqvams): Cems nacvlad patronad dagto-veb, Cemi laSqris ufrosad, am saqmes me sxvebs ver mivandob.

155 laSqarTa da didebulTa alaSqrebdi, hpatronobdi;

darbazs kacsa gahgzavnidi da ambavsa maTsa scnobdi, wignsa swerdi Cem magier, ufasosa ZRUensa sZRUnobdi,

da aqa sadme aryofasa Cemsa maTmca rad agrZnobdi! s. S.: laSqari da didebulebi alaSqre, [maT] upatrone; samefo

karze kaci agzavne da maTi ambavi Seityve [xolme], Cem magier werilebi miswere, Zvirfasi ZRveni miarTvi [xolme], Cemi aq aryofna maT ratom unda agrZnobino?!

156 laSqroba da nadiroba Seni Cemsa daasaxe,

aqaT sam wel momicade, xUaSiadi Seminaxe, me nuTumca Semovbrundi, alva Cemi ar daWna xe,

da ar movbrunde, momiglove, mitire da mivaglaxe. s. S.: Seni laSqroba da nadiroba Cemsas daamsgavse (CemsaviT ilaSq-

re da inadire), dReidan sam wels momicade, saidumlo Seminaxe, me egeb davbrunde, Cemi alvis xe ar daWknes (ar daviRupo); [Tu] ar davbrundi, miglove, mitire da [Cemze] ivaglaxe.

156,1 paemansa ar moveswra, nuRar micdi, movhkUe Ture,

ambe Cemi naubari, saqme ase adsture:

„vaჲ, davhkarge WirTnaxuli, waჴda, raca vimsaxure!“ da gaumJRavne ymaTa CemTa, cremli xSirad moiwure. aris D1 nusxaSi (f. 18v).

s. S.: daTqmul dros Tu ver movedi, nuRar moicdi, CaTvale, rom movkvdi, uambe Cemi naTqvami (mefes), es saqme daadasture: „vai, davkarge naSrom-naRvawi, daikarga, rac vimsaxure!“ Cems ymebs gaumJRavne, cremli xSirad SeimSrale (= bevri itire).

156,2 cis kidemdis viarebi cremlTa reviT sisxlTa mRუ̂რელი, vevedrebi Semoqmedsa, igi aris momcemeli; nuTu misiT SewevniTa vpovo Cemi sasurveli,

da me misiTa mizeziTa moviaro zRუ̂ა და Ãმელი. aris mxolod C redaqciaSi (C1-is garda).

Page 223: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

223

s. S.: cis kidemdis vivli cremlis SereviT sisxlis mRvreli,

RmerTs vTxov, is aris (wyalobis) momcemi; iqneb misi daxmarebiT vipovo, vinc minda, me mis gamo movivli zRvasa da xmeleTs! 157 maSinRa hkadre mefesa ar saqme sasurvalia,

acnobe Cemi sikUdili, – iyav marT viTa mTrvalia, – mixvda-Tqo saqme, romeli yovlTaTUis garduvalia.

da glaxakTa miec saWurWle, oqro, vercxli da rvalia. s. S.: mxolod maSin moaxsene mwfes arasasurveli ambavi, acnobe

Cemi sikvdili, [mwuxarebisagan] iyavi rogorc mTvrali, iseTi rame dae-marTa, rac yvelasaTvis gardauvalia-Tqo. Rarib-Ratakebs mieci sim-didre, oqros, vercxlisa da spilenZis fuli.

157,1 ese aris am soflisa simuxTle da misi feri,

hkadre: „mჴecTa SegUiWames misi tani SUenieri“. muxTalia es sofeli, sworad uCans yma da beri, da nu inaRUliT, Cemad nacUlad sxUas giboZebs saxieri.

aris mxolod C redaqciaSi (C1 C5-is garda). s. S.: es aris am wuTisoflis simuxTle da misi Sesaferi saqme, mo-

axsene: „mxecebma SegviWames misi mSvenieri sxeuli“. muxTalia es wuTi-sofeli, Tanasworad miaCnia axalgazrda da moxuci, nu inaRvlebT, Cem magivrad sxvas giboZebT RmerTi.

158 maSin ufro momeHmare, amisganca ufro mHnedre,

nuTu adre damiviwyo, maჴsenebdi zeda-zedre! metad kargad damiurve, suli Cemi Seivedre,

da zrdani Cemni moigonen, guli Seni moimdedre“. s. S.: maSin ufro damexmare, amaze mamacurad, nuTu male damiviw-

yeb? xSirad maxsene! metad kargad mipatrone, Cemi suli Caibare (Cems suls upatrone). Cemgan [Seni] gazrda moigone, guli aiCuye“.

159 ra Sermadin moismina, gaukUirda, Seezara,

TUalTaT viTa margaliti cxeli cremli gardmoRvara, moaHsena: „uSenoman gulman ramca gaixara!

da vici, rome ar dasdgebi, magas giSli amad ara. s. S.: monam (= vasalma) rom moismina, gaukvirda, Sezarda (SeZr-

wunda), Tvalebidan cxeli cremlebi margalitiviT gadmoyara, moaxse-na: „uSenod myofi guli riT gaixarebs! vici, rom ar gaCerdebi, amitom magas (= wasvlas) ar giSli.

159,1 gana hqna lomman, imedi dagedvas raca mzisada,

mefisa camdis maRlisa, mzisaca ufro mzisada; uTqUenod myofi ar vargvar, arca Tu aqa, vzi sada; da martosa Tavi viT dagic savalad maga gzisada? aris oTxive redaqciis nusxebSi (C5-is garda). gamocemebSi miCneu-

lia CanarTad.

Page 224: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

224

s. S.: namdvilad gaakeTeb, lomo, ra imedic migicia mzisTvis (Ti-

naTinisTvis), camde maRali mefis, mzeze ufro maRlisaTvis; uTqvenod myofi ar vargivar arc aq, sadac vzivar; martos mag gzis gasavlelad rogor gadagidvia Tavi? 160 „Cemad nacUlad dagagdebo“, – ese sityUa viT mibrZane?

ragUara vqmna patronoba? ramc gifere, ramc gigUane? Sen martosa gigonebde, memca miwa viakvane!

da sjobs ornive daviparneT, wamogyvebi, wamitane!“ s. S.: „Cem magivrad dagtovebo“ _ es sityvebi rogor mibrZane? ro-

gor gavwio patronoba? [Cemi] ra migamgvano (= riT migemsgavso, riT mi-gemgvano)? Sens martoobaze mafiqralma miwa viakvano (movkvde)! sjobs orive gaviparoT, wamogyvebi, wamiyole!“

161 ymaman uTxra: „momismine, marTlad giTxrob, ara Wrelad:

ra mijnuri velTa rbodes, marto unda gasaWrelad. margaliti arvis mixUdes usasyidlo uvaWrelad. da kaci cru da moRalate Hams laxUriTa dasaWrelad. s. S.: moymem (= avTandilma) uTxra: „momismine, marTla geubnebi,

ara tyuilad: mijnuri rom velad irbens (ixetialebs), marto unda iyos gaWrili, aravis Sexvdeba (ergeba) fasdaudebeli margaliti uvaW-relad (gawvalebis, tanjvis gareSe), cru da moRalate adamiani laxv-riT unda daiWras (gaigmiros).

161,1 misi cecxli gulsa Cemsa damwveli da medebia;

mas erTsaca ver gautex, raca miimedebia; Sengan kide arvin mivis, Zmebi, arca me debia; da imoqmede dReTa SenTa, raca gimoqmedebia! aris oTxive redaqciis nusxebSi (C5-is garda). yvela gamomcemel-

redaqtoris mier miCneulia CanarTad. s. S.: „misi cecxli Cems guls wvavs da edeba; mas (= TinaTins)

erTsac ver gavucrueb, rac imedi mimicia; Sen garda aravin myavs, arc Zma da arc da; imoqmede, rac Sen sicocxleSi gimoqmedia.

162 vismca uTxar xUaSiadi? Sengan kide arvin varga;

uSenosa patronoba vis mivando, vin iqs karga? sanapiro gaamagre, mterman axlos ver ibarga! da kUla nuTumca Semoviqec, RmerTman srulad ar damkarga. s. S.: vis vuTxra saidumlo? Sen garda aravin varga. Tu ar Sen,

vis mivando patronoba, vin gaswevs kargad? sanapiro (= sazRvrebi) gaa-magre, mterma axlos ver daibanakos! egeb isev movbrunde, RmerTma mTlad ar damkargos. 163 gangebaa sworad mohklavs, erTi iyos, Tunda asi;

martooba veras mizams, mcavs Tu cisa ZalTa dasi; aqaT sam wel ar movide, maSin gmarTebs glova, flasi;

Page 225: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

225

da wignsa mogcem, gmorCilobdes, vinca iyos Cemi xasi". s. S.: [Tu] RvTis nebaa, erTnairad moklavs, erTi iqneba, Tu asi;

martooba verafers mizams (damaklebs), Tu micavs cis ZalTa dasi (= angelozebi). dReidan (Tu) sam wels ar movide, maSin gmarTebs glova da ZaZiT Semosva; werils mogcem, rom dagemorCilos yvela Cemi dide-buli.

1983. 16. I sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, e. metreve-li, s. caiSvili, S. ZiZiguri. ganixiles „vefxistyaosnis“ daboloebis, kerZod, ZiriTad teqst-Tan indo-xataelTa ambis mimarTebis sakiTxi. a. baramiZem vrclad ilaparaka sakiTxis istoriaze. man aRniSna, rom miuxedavad indo-xataelTa ambis enobrivi da mxatvruli gaumarTa-obisa (rac sakmao sabuTianobiT aris warmodgenili literaturaSi), es epizodi Sinaarsobrivad aucilebelia poemis siuJeturi mTlianobi-saTvis. udavoa, rom indo-xataelTa ambavi siuJeturad poemis organu-li nawilia, magram igi rusTvelis nawarmoebi ar aris; es aris gvian-deli xanis restavratoris mier ganaxlebuli, aRdgenili redaqcia da-zianebuli teqstisa. ramdenadac vici, redaqciis wevrebi am sakiTxSi erTsulovanni arian. gansvenebuli i. gigineiSvilic amave azrisa iyo. akademiur gamocemaSi unda SevitanoT indo-xataelTa epizodi, magram, ra Tqma unda, pirobiTad, zemoaRniSnuli Tvalsazrisis sagangebo mi-TiTebiT. S. ZiZiguri: me yovelTvis mimaCnda, rom, miuxedavad bevri susti adgilisa, romlebic rusTvelisa ver iqneba, indo-xataelTa epizodi mainc unda Sevides ZiriTad teqstSi. s. caiSvili: „vt“, rogorc epikuri nawarmoebi, unda damTavrdes arabeTis ambebiT, e. i. imiT, riTac daiwyo. indo-xataelTa ambavi, iseve rogorc xvarazmelTa da gmirTa sikvdilis ambebi, sxvadasxva drois danarTebs warmoadgens. ZvelTaganve maTdami damokidebuleba sxvada-sxvagvari iyo. kerZod: a) sabas Tavis leqsikonSi 50 sityva aqvs Setani-li „vt“-idan, aqedan ori (ÃarÃanCo da damajneba) _ indo-xataelTa ambidan. xvarazmelTa ambidan arc erTi sityva ar aris, rogorc Cans, saba xvarazxmelTa ambavs ar miiCnevda „vt“-is kuTvnilebad; b) yvela xelnawerSi Sedis gagrZelebebi. mxolod A12 arRvevs am tradicias: xvarazmelTa ambavi da gmirTa gardacvaleba ar Seaqvs da amiT mis-devs vaxtangs, magram indo-xataelTa ambavi masSi, vaxtangisgan gansxva-vevbiT, mTlianad aris; g) epilogi Cndeba pirvelad indo-xataelTa ambavTan, mere iwyeba axali cikli da epilogs kvlav urTaven. Cemi wi-nadadebaa: indo-xataelTa ambavs vuwodoT „danarTi II“, gmirTa sikvdi-lis ambavs _ „danarTi III“. g. kartozia: indo-xataelTa ambis teqstobrivi siaxle udavoa. vaxtangis moqmedeba marTebulia, magram igi, vfiqrob, bolomde Tanmim-devruli ar aris. Cven bolomde Tanmimdevruli unda viyoT da restav-

Page 226: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

226

rirebulad miviCnioT vaxtangis gamocemis daboloebac („tariels da colsa missa“-dan epilogis CaTvliT). c. kikviZe: indo-xataelTa ambis teqsti rusTvelisa rom ar aris, es azri sarwmunoa. isic cxadia, rom siuJeturad saWiroa: ZiriTad teqst-Si gvaqvs masze miTiTeba. magram ra moculobiT unda yofiliyo es am-bavi, ar viciT. mec vfiqrob, rom „qedsa zeda gardmoadga“-dan bolom-de teqsti aRdgenilad unda CavTvaloT. e. metreveli: mgonia, S. onianis Zala imaSia, rom kargad icis: Tu indo-xataelTa ambis rusTvelurobas daamtkicebs enobrivi da mxatv-ruli TvalsazrisiT, maSin daamtkicebs am ambis rusTvelurobas siu-Jeturadac. logikurad marTalia, magram am epizodis enobriv-mxatv-rul gamarTulobas igi ver asabuTebs. verc Cven davasabuTebT. redaqciis wevrebi SeTanxmdnen: indo-xataelTa ambavi miCneul iqnes dazianebuli teqstis aRdgena-restavraciad da siuJeturi mTlianobi-saTvis, Sinaarsobrivi xarvezis Sevsebis mizniT, daibeWdos poemis aka-demiuri gamocemis ZiriTad teqstSi, oRond gansxvavebuli SriftiT. teqstis gamarTvis mizniT zogierTi strofis amoRebisagan an konieq-turis gamoyenebisagan Tavi SevikavoT. ZiriTad teqstSi SevitanoT yve-la is strofi, romelic moipoveba yvela redaqciis nusxebSi; is stro-febi, romlebic mxolod TiTo-orola xelnawerSia, am restavrirebu-li teqstis CanarTebad CaiTvalos. 1983. 23. XI

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, e. metreve-li, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles: 1574-1583 (proeqti moamzada II jgufma).

1574 qedsa zeda gardamodga metad didi qaravani, kacebi da saHedrebi erTob iyo Saosani; gareSemo moekUecnes ukanamo-dalalani;

da mefe brZanebs: `moasxiTo, CUen davyovnoT aqa xani~. x 1780-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: g moekUecnes (moekec-

nes), ukanamo-dalalani (ukanamo dalalani). g. kartozia: ukanamo iseve unda iyos nawarmoebi, rogorc winamo.

Tu winamo wina (yurTwina) kavebia, ukanamo yurTukana kavebi gamodis. proeqti miRebul iqna.

s. S.: qedze gadmodga metad didi qaravani, kacebi da saxedrebi (sajdomi da sazidari cxovelebi) mTlianad SaviT iyvnen mosili; gar-Semo moeWraT ukanamo (= yurTukana kavebi) da dalalebi; mefe (tarie-li) ambobs: „moiyvaneT, Cven aq davyovndebiT (xans davyofT)“.

1575 moasxnes igi vaWarni da maTi uxucesia;

ubrZanes: `vin xarT, SaviTa rad tani Segiblesia?~ maT moaxsenes: `siT movalT, mun asre danawesia,

da indoeTs misriT mosrulTa gUivlia gza ugrZesia~.

Page 227: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

227

x 1781-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b tani (tanni), d indo-eTs (hindoeTs), misriT (nisriT).

a. baramiZe: b-Si gaugebaria Segiblesia („SaviTa rad tani Segib-lesia?“)

g. kartozia: me ar viziareb mosazrebas, rom blesa igivea, rac flasva, magram vfiqrob, arsebobda bles-fuZe. Segiblesia >Segiglesia (zogierT xelnawerSi) ufro gasagebi procesia, vidre piriqiT.

a. baramiZe: Tu miCvenebT bles-fuZis xmarebis magaliTs, maSin Ta-naxma viqnebi; Tu ara da davtovoT zogierTi xelnaweris Segiglesia („SemogiWeria, Semogitkecia“-s mniSvnelobiT).

miRebul iqna wakiTxva: rad tani Segiglesia. s. S.: moiyvanes is vaWrebi da maTi ufrosi; uTxres: „vin xarT, ta-

ni SaviT ratom SemogiglesiaT (SemogiWeria, SemogitmasniaT)?“ maT mo-axsenes: „saidanac movdivarT, iq asea dawesebuli, indoeTSi misreTi-dan (egviptidan) mosulebs grZeli gza gagvivlia“.

1576 gaexarnes maT vaWarTa indoeTiT momavloba,

magra Tavi umecar yves, ara misces yola grZnoba; ucxourad eubnebis, maT vera qmnes maTi cnoba, da ar esmoda indouri, arabulad yves ubnoba.

x 1782-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a indoeTiT (hindoe-TiT), g qmnes (cnes), d indouri (hindouri); g-is bolos wertilia mZi-mis nacvlad. proeqti miRebul iqna.

s. S.: gauxardaT, rom is vaWrebi indoeTidan modiodnen, magram Tavi umecrad moaCvenes, ar agrZnobines; ucxourad eubneba [tarieli], maT (vaWrebma) ver gauges mas. [TiTqos] ar esmodaT induri, arabulad daiwyes laparaki.

1577 ubrZanes: „gUiTxarT, vaWarno, ambavi indoeTisa~.

maT hkadres: `zeciT mosrula indoeTs risxva zecisa; didsa da wUrilsa yUelasa cremli sdis msgavsi wUeTisa,

da mas Sigan myofsa brZensaca cnoba aqUs viTa SeTisa~. x 1783-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a gUiTxarT (gviTxar),

indoeTisa (hindoeTisa), b indoeTs (hindoeTs), d mas Sigan (mun Sigan); a-s bolos brWyalebis win dasmulia Zaxilis niSani.

proeqti miRebul iqna. s. S.: uTxres: „gviTxariT, vaWrebo, indoeTis ambavi!“ maT moaxse-

nes: „zecidan mosula indoeTSi zeciuri risxva; didsa da pataras yve-

las wveTis msgavsi cremli sdis, iq myof brZensac giJis Wkua aqvs“.

1578 TUiT maTve maTsa ambavsa uambobs, aris wyliani: `farsadan, mefe indoTa, iyo Ãelmwife sUiani, mas esUa qali mnaTobi, mzisaca ufro mziani,

da kbilmargaliti, tanalva, RawU-balaxS-yoranTmiani.

Page 228: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

228

x 1784-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b indoTa (hindoTa), d RawUbalaxS-yoranTmiani (Rawv-badaxS, yoran-Tmiani). proeqti miRebul iqna.

s. S.: TviT maT (tarielsa da nestans) maTsave ambavs uambobs, sit-yvawyliania: „farsadani, indoelTa mefe, svebednieri xelmwife iyo, mas hyavda manaTobeli qali, mzeze ufro mziuri, kbilmargaliti, tanalva, Rawvlali, Tmayorani (SavTmiani).

1579 mas qalsa da amirbarsa erTmanerTi SeuyUarda.

amirbarman siZe mokla, Hma mefesa dauvarda; igi qali patarai mamidasa gaezarda,

da buqTa misgan monaqrolTa indoeTi gardaqarda. x 1785-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: g mamidasa (mamis da-

sa), d indoeTi (hindoeTi), gardaqarda (gardahqarda). proeqti miRebul iqna.

s. S.: im qals da amirbars erTmaneTi Seuyvarda. amirbarma siZe mok-la, [es] ambavi mefes miuvida; is qali pataraobidanve mamidas gaezarda, misgan monaqroli qarbuqisagan indoeTi gacamtverda.

1580 mamidai qaji iyo, grZneuloba icis karga,

miT SemarTa saSineli, mze HmeleTsa daukarga; TUiTca mokUda ubeduri, marT sacocxlod arad varga;

da igi qali daikarga, alva morCi sxUagan darga. x 1786-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d daikarga (daukarga). proeqti miRebul iqna. aRiniSna strofis enobrivi gaumarTaoba: a grZneuloba icis (=

icoda) karga; g marT sacocxlod arad varga (= vargoda). s. S.: mamida qaji iyo, kargad icoda grZneuloba, amitom gabeda sa-

Sineli ram, mze xmeleTs daukarga; TviTonac mokvda ubeduri, sa-sicocxlod namdvilad arafrad vargoda; is qali (= nestani) dai-karga, norCi alva sxvagan dargo (= Tavisi Tavi sxvagan daamkvidra).

1581 cna amirbarman, wavida lomi mis mzisa mZebnelad,

igica waHda, indoeTs gaHda mTUare da mze bnelad; ornive waHdes, povnaRa maTi ars aw sagebnelad; da mefeman brZana: `he, RmerTo, rad cecxlsa momideb nelad?~

x 1787-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b indoeTs (hindoeTs), d he, RmerTo (he RmerTo). proeqti miRebul iqna.

s. S.: amirbarma Seityo da wavida lomi im mzis (= qalis) saZebne-lad, isic daikarga, indoeTSi mze da mTvare dabnelda; oriveni dai-kargnen, axla maTi povnaRa aris mosagvarebeli; mefem (farsadanma) Tqva: `he, RmerTo, cecxls nelad ratom mikideb?“

1582 mefe gaSmagda maTisa uRonoqmnili Zebnisa;

vad Seicvala indoeTs Hma qos-winwilTa, ebnisa; cotasa xansa ga-ve-sZlo deba saHmilTa gznebisa;

da aw TUiTca mokUda, Seeqmna bolo srvisa da tkebnisa~.

Page 229: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

229

x 1788-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b indoeTs (hindoeTs), d Seeqmna (Seeqna), srvisa (srisa), tkebnisa (tkepnisa); g-is bolos wertil-mZimea mZimis nacvlad. proeqti miRebul iqna.

s. S.: mefe gaSmagda, maTi moZebna rom ver SeZlo, indoeTSi vaebad Seicvala qosis (spilenZis dolis), winwilebis (sakravi TefSebis) da ebnis (qnaris) xma; cota xans kidev gauZlo cecxlis kidebas, axla TviTonac mokvda, ergo dasasruli daRupvisa da miwad daflvisa~.

1583 ra vaWarman ese sityUa TqUa, saqmeni gaakUladna,

qalman didni daikivlna, ficxla Tavsa moiHadna; tarielca daizaxna, dafarulni gaacxadna; da nargisTagan nawUimari RUari adga, Tovli gadna.

x 1789-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d nawUimari (nawvi-marni); wertil-mZimea b-is bolos wertilis nacvlad, g-is bolos _ mZimis nacvlad. proeqti miRebul iqna.

s. S.: roca vaWarma es sityva Tqva, saqmeebi [sityvierad] gaimeora, qalma (nestanma) xmamaRla daikivla, swrafad Tavsaburavi moixada, ta-rielma daiyvira, saidumlo gamoamJRavna; nargizebidan (= Tvalebidan) nawvimari Rvari (uxvi cremli) dadinda, (TiTqos) Tovli gadna.

1983. 30. XI

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, e. metreve-

li, S. iZiguri. ganixiles: 1584-1589 (proeqti moamzada III jgyfma).

1584 momkal, qalsa TavSiSuelsa Tu mze viTa eurCosa! suli vardsa davamsgavse, TavmoÃdili yayaCosa; Tu brZenica maqebari misi iÃmobs virebr `Cosa~,

da hgavs, Tu tyubi margaliti zis brolisa HarHaCosa.

x 1790-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a TavSiSUelsa (Tav-

moxdilsa), b TavmoÃdili – yayaCosa (Tav-SiSveli yayaCosa), g virebr

(vireb), d ÃarÃaCosa (xarxanCosa).

proeqtis mixedviT, gd rTuli qvewyobili winadadebaa, sadac g pirobiTi damokidebuli winadadebaa: „Tu misi maqebari brZenic ki vi-riviT „Co“-s ixmobs, Cans, rom...“

g. kartozias azriT, g da d sintaqsurad damoukidebeli winada-

debebia. g-is azria: „misi maqebari brZenic ki (Tundac brZeni) viriviT

„Cos“ ixmobs“.

redaqciam miiRo es ukanaskneli gageba.

s. S.: momkali, TavSiSvel qals Tu mzem rogorme urCoba gauwios! suni vards davamsgavse, Tavmoxdili [qali] – yayaCos; TiTqos tyupi margaliti (= kbilebi) zis brolis budeSi; misi maqebari brZenis naTq-vamic viris yroyins emgvaneba.

Page 230: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

230

1585 qali sabralod mamasa tirs, bulbulisa msgavsia, Tma gaiglija, gayara, Rawvi cremliTa avsia, vardi Seqnila zafranad, lali marT viTa mxavsia,

da mzesa Rrubeli efarvis, amad naTeli davsia. x 1791-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a stirs (tirs), g Seq-

nila (Seqmnila), xavsia (mxavsia). proeqti miRebul iqna. s. S.: qali sabralod tiris mamas, bulbulis msgavsi, Tma daigli-

ja, gaabnia, Rawvebi cremlebiT gaevso, vardi zafranad Seqmnila (= pi-risaxe gahyviTlebia), lali (= bageebi) xavsiviT gaxdomia, mzes Rru-beli efareba, amitom sinaTle davsebia (mohklebia).

1586 ixoWs da iglejs, zaxiliT tirs sityvaxafi uare;

sisxli da wyali TvalTagan sdis cremli gare uare: movkveo SenTUis, mamao, Svili yovelTa uare,

da vera gmsaxura asulman, verca ra Segagua-re. x 1792-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a iglejs zaxiliT,

tirs (iglejs, zaxiliT tirs), b sdis, cremli (sdis cremli), g movk-veo (movhxeo), d Segagua-re (Segaguare).

b-Si uare („cremli gare uare“) redaqcias miaCnia poetur licen-ciad, reba zmnis formad; cremli gare uare _ garSemo cremli sdis.

g. kartozias SesaZleblad miaCnia uare niSnavdes „uareo“-s, „usazRvro“-s (ix. n. naTaZe).

g-Si movkUeo-s nacvlad miRebul iqna movhÃeo [= gamovedi, gamov-deqi (a. WinWarauli)].

s. S.: [Rawvebs] ifxaWnis da [Tmebs] iglejs yviriliT, kidev ufro Semzaravi sityvebiT tiris; Tvalebidan sdis sisxli da wyali, gar-Semo cremli sdis: „mamav, SenTvis yvela Svilze uaresi gamovdeqi, ver gemsaxura asuli, verc rame gasiamovna.

1587 `CemTUis bnelqmnilo mamao, naTelo TUalTa CemTao,

CemTa ra gacnevs ambavTa, gulisa monacemTao! mzeo, radRa gaqUs sinaTle, radRa anaTob TemTao?

da rad ar daiqec, qUeyanav, radRa hmarTixar ze, mTao?~ x 1793-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d qUeyanav (qveyana),

marTixar (hmarTixar). proeqti miRebul iqna. s. S.: Cem gamo bnelqmnilo mamav, Cemi Tvalebis sinaTlev, Cemi gu-

lis monacem (Cemi gulidan momdinare) ambavs ra gacnobebs (gagagebi-nebs)! mzev, ratomRa gaqvs sinaTle, ratomRa anaTeb qveyanas? qveyanav, ratom ar daiqeci, ratomRa xar amarTuli, mTav?“

1588 tariel moTqUams: „gamzrdelo, haÁhaÁ, ra saqme msmenia!

mikUirs Tu mzeRa rad naTobs, rad ara dauCenia?! mze mohkUe yovlTa sul-dgmulTa, sofeli aRar Senia,

da RmerTsa mimadle, Semindev, raca Sen Cemgan gwyenia~. x 1794-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a haÁhaÁ (hai), b mikU-

irs, Tu mzeRa ra naTobs (mikvirs Tu, mzeRa rad hnaTobs), g mohkUe (movhkve), d mimadle (mohmadle). proeqti miRebul iqna.

Page 231: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

231

s. S.: tarieli moTqvams: „gamzrdelo, haihai, ra ambavi gavigone! mikvirs, Tu mze ratomRa anaTebs, ratom araferi dastyobia?! mohkvdi yvela suldgmulis mze, wuTisofeli Seni aRar aris, RvTis samadlo qeni, Seminde, rac Sen Cemgan gwyenia“.

1589 maSin gaÃdes yUelakani mtiralad da cremlTa mRUrelad;

didi xani moitires Tavis-Tavis gauyrelad; avTandil da fridon tiran gulsadagad, ar Tu Wrelad,

da magra eqmnnes sulis mReblad kaTalikos-mawyUerelad. x 1795-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a gaÃdes (gahxdes), d

sulis mReblad (sulsa mRebel), kaTalikos-mawyUerelad (kaTolikos-mawyverelad).

a. baramiZe: ramdenadac aq or pirzea (avTandilsa da fridonze) laparaki, a-Si kaTalikosi da mawyvereli unda vigulisxmoT da ara kaTalikosi mawyvereli. rac Seexeba am kompozitis axlebur gaazrebas (kaTolike mawvevrelad) arasarwmunoa da miuRebeli. proeqti miRebul iqna.

s. S.: maSin gaxda yvela motirlad da cremlebis mRvrelad (yvela atirda da cremlebs Rvrida); didxans gauyrelad TavTavisTvis iti-res; avTandili da fridoni tirian gulwrfelad, ara pirferulad, magram [isini] gauxdnen [maT] damamSvideblebad, kaTalikosad da mawyve-relad (awyuris episkoposad).

1983. 7. II sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, e. metreve-

li, s. caiSvili, S. ZiZiguri. ganixiles: 1590-1595 (proeqti moamzada III jgufma.); 1596-1599

(proeqti moamzada II jgufma). 1590 ze adges da moaÃsenes: `he, mnaTobno, cisa mzeno,

dasTmeT, guli daiwynareT, qeniT, raca mogaHseno; `igi RmerTman gaamaRla, viTa orbi, misno frTeno,

da aqa yofna ara gUmarTebs, arcaRa gUcals glovad CUeno~. x 1796-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a he, mnaTobno (he mna-

Tobno); g-is dasawyisSi brWyalebi moSlilia. proeqti miRebul iqna. s. S.: fexze wamodgnen da moaxsenes: „he, mnaTobebi, cis mzeebo, mo-

iTmineT, guli daiwynareT, gaakeTeT, rasac mogaxsenebT; is RmerTma ga-amaRla, rogorc orbi, imis (e.i. farsadanis) frTebo, aq yofna ara gvmarTebs, saglovadac aRar gvcaliao“.

1591 madli ubrZanes, awUivnes, qUe dasxdes ze adgomilni;

munve dges igi vaWarni, pirsa ferhaerkrTomilni; gakUirvebulni sabralod, marT veras ver mixUdomilni;

da ubrZanes: `Zmano, ra gikUirs, CUen igi varT waHdomilni~.

Page 232: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

232

x 1797-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: g mixUdomilni (mix-domilni), d ubrZanes (ubrZana), Zmano (Zmao), ras (ra); b-is bolos mZimea wertil-mZimis nacvlad. proeqti miRebul iqna.

s. S.: madloba moaxsenes, miiwvies, qveviT dasxdnen fexze mdgomni; iqve idgnen is vaWrebi, fer da ierSecvlilni (fergamkrTalni), sabra-lod gakvirvebulebi, verafers mimxvdarni; uTxres: „Zmebo, rad gik-virT, Cven varT is dakargulebi“.

1592 kUla ubrZanebdes: „gUiambeT ambavi danarComia!~

maT moaHsenes: `patrono, indoeTs didi omia, mosrula xataT laSqari, qalaqsa Semosdgomia,

da ramaz ars vinme Helmwife, maTad patronad mjdomia. x 1798-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b patrono (patronno),

indoeTs (hindoeTs), g xataT (xaTa); a-s bolos Zaxilis niSania werti-lis nacvlad. proeqti miRebul iqna.

s. S.: isev ubrZanes: „gviambeT danarCeni ambavi!“ maT moaxsenes: „patrono, indoeTSi didi omia, xataelebis laSqari mosula [da] qa-laqs Semosdgomia; aris vinme ramaz mefe maTi patroni.

1593 jerT dedofali cocxala, mkUdarTagan ufro mkUdaria;

ibrZUis indoTa laSqari, Tuc imedgardamwydaria; gareT cixeni wauxman, yUelai gardamHdaria.

da mzeno, TqUen Suqni mofineT, haYhaY, ra avi daria! x 1799-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a cocxala (cocxal

a), b indoTa (hindoTa), d haÁhaÁ (hai). proeqti miRebul iqna. s. S.: jer dedofali cocxalia, (magram) mkvdarze uaresia; indo-

elTa laSqari ibrZvis, Tumca imedgadawyvetilia; gareTa cixebi wauRi-aT (waurTmeviaT). yvela dakargulia. mzeebo, Tqven Suqi miafineT, hai-hai, ra cudi daria!

1594 muna myofsa yUelakasa Seekera, CUenca, Savi;

ramazs wina gamovediT, misrulad vTqUiT CUeni Tavi; mefe CUeni didi aris, maT ewada misi zavi,

da gamogUiSUna, waediTo, ara gUiyo yola avi~. x 1800-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. s. S.: iq myofs yvelas Savi Seekera [da] Cvenc Savi SevikereT; rama-

zis win gamovediT, misrelebad (egviptelebad) gamovacxadeT Cveni Ta-vi; Cveni mefe didia, mas (ramazs) masTan zavi surda, [amitom] gamogviS-va, wadiTo, cudi araferi gviyo“.

1595 ra tariels ese esma, metad ficxlad aiyara,

eji sam dRe wasavali erTsa dResa waiara; droSa misi aimarTa, wina ara moifara, da aw naxe, Tu goliaTi guli viTa amagara!

x 1801-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a ficxlad (ficxla). b-Si (SigniT) daisva mZimeebi: „eji, sam dRe wasavali, erTsa dResa

waiara“; g-is bolos mZimis nacvlad daiwera wertil-mZime.

Page 233: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

233

s.S.: tarielma rom es moismina, Zalian swrafad aiyara (daiZra), sami dRis savali manZili erT dReSi gaiara; Tavisi droSa aRmarTa, win araferi moifara; axla naxe, Tu goliaTi guli rogor gaimagra!

1596 indoeTs zeda waadga, mun mTa da didi qedia;

aCnda laSqari usaxo, esakUirvela, edia. tariel brZana: `moymeno, aw TqUengan ra imedia?

da adre movicli imaTgan, RmerTi da Cemi bedia! x 1802-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a indoeTs (hindoeTs),

b esakUirvela, edia (mesakvirvela, me, dia), d movicli imaTgan, RmerTi da Cemi bedia! (movicli, CemTana RmerTi da Cemi bedia!).

redaqciam d-is wakiTxvad miiRo: „adre movicli, CemTana RmerTi da Cemi bedia!“ (winaaRmdegi _ g. kartozia).

s. S.: indoeTs zed miadga, iq didi mTa da qedia; gamoCnda aurac-xeli laSqari, gaukvirdaT, ebevraT. tarielma Tqva: „raindebo, axla Tqven ra imeds maZlevT? male movicileb [maT], RmerTi da Cemi bedi CemTanaa!

1597 ima laSqarTa unaxvan kUlav HrmalTa CemTa kUeTani;

erTxel Semebnes, davHocen, Sevqnen abjarTa feTani~. avTandil hkadra: `rad unda Tqmani sityUaTa mZleTani? da marT viTa mtUerTa wavixUamT, mixUden ferHiTa cUeTani~.

x 1803-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a kUla (kvlav), Ãrmal-Ta (xmalTa), b davÃocen (davhxocen). proeqti miRebul iqna.

s. S.: im molaSqreebs winaTac unaxavT Cemi xmlis kveTa; erTxel SemebrZolnen, davxoce, [maTi] abjari davfliTe“. avTandilma moaxsena: „rad unda amas magari sityvebis Tqma? namdvilad mtvrad vaqcevT (gava-camtverebT), mouwevT fexiT gacveTa (gasresa)“.

1598 daekazmnes saomarad, gaamaydes, gaCauqdes,

cxenTa Sesxdes ukeTesTa, saHedarni asubuqdes, erTmanerTsa ajobines, mWUretelTagan ar gauqdes,

da igi qedi Caiqroles, buqisaca ufro buqdes. x 1804-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna. s. S.: saomrad SeiWurvnen, gaamaydnen, gaCauqdnen (gayoCaRdnen), sa-

ukeTeso cxenebze Sesxdnen, samgzavro cxenebs tvirTi SeumsubuqdaT, [mWvretelebma] isini erTmaneTze umjobesad miiCnies (erTmaneTs amjo-bines), mWvretelebisagan Seuqebeli ar darCenilan, is qedi Caiqroles, qarbuqze ufro Zlier buqobdnen (buqze ufro swrafad Caiqroles).

1599 win mavalni darajaTa maTTa zeda gardekides;

tariasTa gaaqcivnes, miewivnes, Camohyrides. moagebnes mHardakrulni, maT winaSe moasxmides,

da aizidnes: `visni xarTo?~ _ hkiTxes, xansa da-re-zmides. x 1805-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d da-re-zmides (dare-

zmides); b-is bolos wertilia mZimis nacvlad. proeqti miRebul iqna.

Page 234: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

234

s. S.: mewinaveebi maTs darajebs waawydnen, tarielis molaSqreebma gaaqcies, miewivnen, [cxenebidan] yridnen. moagebes mxarSekrulebi, maT winaSe mohyavdaT, wamoiwies [tyveebma], „visi xarTo?“_hkiTxes [tyveebs], cota xans ayovnebdnen.

1983. 21. XII

xdomas daeswrnen: a. baramiZe, c. kikviZe, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

ganixiles: 1600-1607 (proeqti moamzadea II jgufma), 1608; 1609 (pro-

eqti moamzadea III jgufma).

1600 maT moaÃsenes: „mefeo, CUen _ cudad daRorebulni,

ramazis Helmwifisani aqa darajad rebulni~.

ubrZana: `wadiT, regUenno, TqUen CUengan gaficxebulni,

da acnobeT TqUnsa patronsa: «movlen guliTa qebulni».

x 1806-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d-is meore naxevari

Casmulia kuTxovan brWyalebSi. proeqti miRebul iqna.

s. S.: maT moaxsenes: „mefev, Cven, amaod motyuebulebi, xelmwife ra-

mazis xalxi varT, aq darajad myofni“. ubrZana [tarielma]: „wadiT,

regvenno, Cven mier aswrafebulebi, acnobeT Tqvens patrons: „modian

guliT qebulebi“.

1601 uTxariT: «brZanebs tariel, mefe laRi da jania,

igiHÃelmwife maRali, mebrZolTa memajania:

Cemsa ambavsa gacneven TqUennive darajania,

da SiSi ver giÃsnis sikUdilsa, cudniRa daRrejania!

x 1807-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: uTxariT [ramazs]: „mobrZandeba tarieli, amayi da Zlieri mefe,

maRali xelmwife, mowinaaRmdegeTa damjabnebeli; Cems ambavs gacnobe-

ben Senive darajebi, SiSi ver dagixsnis sikvdilisagan, wuxili amaoa!

1602 dia didTa damajneba uSmagoman viT gaago!

indoeTsa viT moadeg, SmagTaganca ufro Smago?

aha, moved igi cecxli, rome srulad amogdago,

da Hrmali Cemi molesuli Sens tanzeda davablago.

x 1808-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b indoeTsa (hindo-

eTsa), g moved (movel). proeqti miRebul iqna.

s. S.: Zalze didTa dajabneba Wkvianma (araSmagma) rogor gadawyvi-

ta! indoeTze rogor gamoilaSqre, Smagebze ufro Smago? aha, movedi

Page 235: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

235

is cecxli, pirwmindad rom amogdagav, Cems galesil xmals Senze da-

vablagveb.

1603 aw daemzade, moparva me TqUeni ara mwadian; Semebi, razmi gardmawyev, winasve gamicxadian;

pirbozo, Cemi morevna ra didi dagiqadian?

da me Cabalaxad gaHmarne, raca gimuzaradian~.

x 1809-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d Cabalaxad (Cabala-

xaT); b-is bolos wertil-mZimea orwertilis nacvlad. proeqti miRe-

bul iqna.

s. S.: axla moemzade, moparviT Tqvenze Tavdasxma ara msurs; Seme-

bi, razmi SemabrZole, windawinve gamicxadebia; pirbozo (= pirobisa da

ficis gamtexo), Cemi jobna ra Zalian dagiqadia? me Cabalaxad mo-

gaxmar, rac muzaradad gaqvs“.

1604 darajani wavides da erTmanerTsa miuswrobdes,

ramazs uTxres yUelakai, damalvasa vera sTmobdes:

`movidao indoT mefe, laSqarnica kargni hymobdes,

da vinca viTa gardixUewos, igi erTi orTa sjobdes!

x 1810-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b sTmobdes, g indoT

(hindoT); a-s bolos wertilis nacvlad dasmulia mZime.

b-Si uTxres Seicvala hkadres formiT. am cvlilebiT proeqti mi-

Rebul iqna.

s. S.: darajebi wavidnen da erTmaneTs aswrebdnen, ramazs moaxse-

nes yvelaferi, dafarva ver gabedes: „indoTa mefe movidao, kargi laS-

qaric emorCileba, vinme rogor gadaixveweba, is erTi ors ajobebs (=

misi erTi molaSqre Cvens ors ajobebs)!“

1605 indoTa droSa tariels aqUs da alami ubia,

droSa arabTa mefisa missa Tanave hyudia;

arabTa icis yUelaman, maTi abjari Subia;

da fridon _ mze moyme, romelman Seqmna sisxlisa gubia.

x 1811-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a indoTa (hindoTa), d

Seqmna (Seqna). proeqti miRebul iqna.

s. S.: indoTa droSa tariels aqvs da alami ubia, arabTa mefis

droSa masTanvea aRmarTuli; arabebis [ambavi] yvelam icis, [rom] Subia

maTi iaraRi; fridoni _ mze moyme, romelmac sisxlis gube daayena.

1606 cotai wavles, gamoCndes xuTasni cxenosanani;

Page 236: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

236

Setevebasa lamodes ymani arabTa Tanani; tariel gawyra: `nu iqTo~, miscna saqmisa nanani;

da movides, aCndes uabjrod, hqondes arca Tu danani. x 1812-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a xuTasni (xuTasi), b

Setevebasa (Seteobasa), lamodes (hlamodes). proeqti miRebul iqna. s. S.: cota gaiares, gamoCnda xuTasi cxenosani; Setevas lamobdnen

arabTa moymeebi; tarieli gawyra: „nu SvrebiTo“, ganzraxva (saqme) anana [maT]; movidnen, uabjroni aRmoCndnen, danac ki ar hqondaT.

16061 ubrZana: `erTxel kUlavc vnaxe ramazis simuxTalia, (18121) imaTi isre modena Cvenzeda ar marTalia;

fici ara swams dRekrulsa, arca mahmadis rjulia, da Ralats ecdebis ucilod, es maTgan gazraxulia.

aris D3 D4 D5-Si. s. S.: uTxra: `erTxel adrec vnaxe ramazis simuxTle, Cvenze maTi

ase gamolaSqreba usamarTlobaa: fici ar swams bedkruls, arc mahma-dis rjuli, Ralats Seecdeba aucileblad, es aqvT ganzraxuli~.

16062 aw SeutioT, nu varCevT, maT gaucudoT flidoba~. (18122) avTandil brZana: `vacadoT, qnan CUenken monazidoba;

CUenca cotani veCUenneT, vscnaT maTi HmalTa didoba, da gamoacxadebs ucilod, sada hyavs laSqarT yriloba~. aris D3 D4 D5-Si. s. S.: `axla SeutioT, nu vTaTbirobT, maT gavucudoT flidoba~.

avTandilma Tqva: `vacadoT, mogviaxlovdnen; Cvenc mcirericxovnad veC-venoT, SevityoT maTi xmlebis simravle, aucileblad gamoamJRavnebs, sada hyavs Seyrili laSqari~.

16063 ramaz brZana: SevexUewneT, SevetyuvneT saqmiT CUeniT, (18123) veras uzamT goliaTTa, Tu ar HerHiT, TUalTa CeniT,

SegUananebs, aq mosUlasa, amogvagdebs laSqriT CUeniT~. da SevexUewneT, «nu dagUHoco», miuvideT nebiT CUeniT~. aris D3 D4 D5-Si. s. S.: ramazma Tqva: `SevexvewoT, Cveni moqmedebiT SevetyuoT, go-

liaTebs veras davaklebT, Tu ara moxerxebiT, TvalTmaqcobiT, aq mos-vlas gvananebs [tarieli], Cveni laSqrianad amogvagdebs, SevexvewoT, «nu dagvxocavo», Cveni nebiT mivideT masTan~.

16064 aRar acales maT gmirTa maT HerHTa gamamrCevloba, (18124) SesZaxes: `naxeT aw, ramaz, am CUenTa HmalTa mkUeTloba,

cota winare wamodeg, aras giSvelis dedloba, da fridonis sikiskasoba, Sens laSqarzeda qUeloba~.

aris D3 D4 D5-Si. s. S.: aRar acales im gmirebs xerxis SerCeva, SesZaxes: `axla naxeT,

ramaz, am Cveni xmlebis mkveTloba, cota win wamodeqi, laCroba aras giSvelis, [axla naxe] fridonis sikiskase, Sens laSqarze mxneoba~.

Page 237: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

237

16065 marT amazeda Seiqna Seteveb-Semoteveba; (1812 5) xataelT RmerTi Serisxda, Seeqna gamomJRavneba;

laSqarni srulad movides, rac ramazs gulSi eneba. da avTandil brZana: `amaTi me ese asre meneba~. aris D3 D4 D5-Si. s. S.: swored am dros daiwyo Seteva-Semoteva; xataelebs RmerTi

gaurisxda, gamomJRavndnen; jarebi erTianad movidnen, rac ramazs guliT swadda. avTandilma Tqva: `amaTi gamomJRavneba me ase mindoda~.

16066 aqeT arabni gauHdes da Seutives cxenebi, (1812 6) tariel HelTa aiRo, Subsa aHmara mZle nebi,

ukra da cxensa gaavlo, ig sikUdilisa mqenebi; da ramazs Sehyara aw RmerTman samTa gmirTagan senebi. aris D3 D4 D5-Si. s. S.: aqeT arabni miuxdnen da cxenebi miagdes maTze, tarielma

xelSi aiRo da Zlieri xeliT ixmara Subi, hkra da cxens gautara, is (= ra-mazi) sikvdilis mavedrebelia; axla RmerTma ramazs sami gmiris meSveobiT seni Sehyara.

16067 ubrZana Tu: `simuxTale orjel Seni SemityUia, (1812 7) ar gagiSveb, Sen cocxalsa, ese Cemgan SegityUia,

arc gauSveb xataelTa, raca CUenTa HelTa tyUea~. da SiSi mohklavs usacilod ramazs, ese SemityUia. aris D3 D4 D5-Si. s. S.: tarielma ramazs uTxra: `Seni simuxTle orjer Semityvia,

Sen cocxals ar dagtoveb, es Cemgan Segityvia, arc xataelebs davto-veb [cocxals], vinc ki Cvens xelSi tyvedaa~. ramazs aucileblad SiSi moklavs, es Semityvia.

1607 cxenis ferÃTa moexUia, muHlmoyrili SeexUewa,

moaHsena: `Semibrale, missa Zalsa, vinca gxUewa; umarTle xar, nu macocxleb da wamiRon mkUdari me, wa _ ! da guli TqUeni sasakuTro bedman asre damilewa.

x 1813-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a cxenis ferÃTa (cxen-Ta ferxsa); b-is bolos wertil-mZimea Zaxilis niSnis nacvlad. proeq-ti miRebul iqna.

s. S.: cxenis fexebs moexvia [ramazi], muxlmoyrili Seexvewa, moax-sena: „Semibrale, gaficeb mis (= RvTis) Zalas, vinc Segqmna („gagTa-la“); marTalze marTali xar, nu macocxleb da mkvdari wamiRon! saTqveno guli (guli, romelic Tqveni erTguli unda yofiliyo) bedma ase damilewa.

16071 me RmerTman miyo muqafa, ficisa gamtexeloba, (18131) kUlaca menaxe da mecna omSigan TqUeni qveloba,

es Temi gaHda umefod, gWirda aqamdis xeloba, da ara vicodi sicocxle, RvTisagan TqUeni mlxenoba. aris A D4-Si.

Page 238: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

238

s. S.: me RmerTma miyo samagiero, ficis gatexa (= RmerTma ficis gatexis samagiero miyo), adrec myavdi nanaxi da gamocdili mqonda om-Si Tqveni mxneoba; es Temi (=indoeTi) umefod darCa, aqamdis [siyvaru-liT] gaxelebuli iyaviT, ar vicodi, rom cocxali iyaviT, rom RmerT-ma galxinaT.

1608 daikargeniT, wahÃediT TqUen, welni meaTenia,

gaHdes mfrinvelni umefod, arwivsa mostydes frTenia; amad SevmarTen saqmeni maTni sakamaTenia,

da adre gamityda sofeli, marT viTa kabaTenia~. x 1814-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b frTenia (frTani a);

d-is bolos daxurulia brWyalebi. proeqti miRebul iqna. s. S.: meaTe welia, rac Tqven gadaixveweT da daikargeT, frinve-

lebi umefod darCnen, arwivs frTebi mostyda; amitom Sevbede maTi sa-cilobeli saqme, male kamaTeliviT miRalata wuTisofelma“.

1609 Sina wavides, gardaÃdes, es Ture ar layabia;

ramaz hyavs orTa dedaTa, yelsa mandili abia; SeSinebuli sabralod duRda, marT viTa qUabia,

da `Segcode, momkal me xole, ramca vin miasabia. x 1815-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: g SeSinebuli sabra-

lod (SeSinebuli, sabralod), d xole (xvalem). proeqti miRebul iqna. s. S.: Sin wavidnen, CamoqveiTdnen, es Turme tyuili naTqvami ar

aris; ramazi mihyavs or qals, yelze mandili abia; SeSinebuli saco-davad qvabiviT duRda (= Relavda); „Segcode, marto me momkali, vin ras damexmareba.

1983. 28. XII

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, s. caiSvi-

li, S. ZiZiguri. ganixiles: 1610-1617 (proeqti moamzadea III jgufma).

1610 viaji, momkal me xole, yUelai Cemi bralia; merme vaziri xuTasi myavs, aqaT wauvalia, Tavebi dasWer, adine sisxli, marT viTa wyalia,

da spa ubraloa, nu dahHoc, amad vtir gulmxurvalia.~ x 1816-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a xole (xvalem). pro-

eqti miRebul iqna. a. baramiZe: b-Si wauvali („merme vaziri xuTasi myavs, aqaT wauva-

lia“) niSnavs imas, vinc ver wava, visac wasasvleli gza ara aqvs. s. S.: vixvewebi, marto me momkali, yvelaferi Cemi bralia; merme xu-

Tasi veziri myavs, aqedan rom ver wavlen, Tavebi dasWeri, sisxli adi-ne wyaliviT, laSqars brali ara aqvs, nu daxocav, amitom vtiri gul-mxurvaled“.

Page 239: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

239

1611 yovlTa misces zenaari, miuyarnes muHlni wina: `nu dagUHoco, missa Zalsa, vinca agre dagarCina!~ tariel dgas daymunvebiT, ramaz wina moefina.

da RmerTi alxens monanulsa, ar Seundobs kaci vina! x 1817-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b agre dagarCina (aqa

mogawina), g daymunvebiT (daymunebiT), d monanulsa (Sexvewilsa), Seun-dobs (Seundos). proeqti miRebul iqna.

s. S.: yvelam fici misca, mis winaSe muxli moiyares: „nu dagvxo-cav, gaficebT mis Zalas, vinc ase gadagarCinao!“ tarieli dgas dadu-mebuli, ramazi win dauvarda. monanuls RmerTi lxenas aZlevs, romeli adamiani ar Seundobs!

1612 kaci cremliTa Seindobs, Tu codva mas Tanac arsa.

viT ninevelni, isxmides Tavsa mtUersa da nacarsa, amiT daeHsnnes risxUaca, zeciT mosrulsa, nacarsa,

da waRmave wagrexs sofeli kUla misgan ukunacarsa. x 1818-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b isxmides (isxemdes), g

mosrulsa, nacarsa (mosrulsa nacarsa), d sofeli (sofelsa), ukuna-carsa (uku nacarsa). proeqti miRebul iqna.

s. S.: adamiani cremliT miiRebs Sendobas, Tuki masTan aris codva (Tu codva aqvs). ninevelebiviT Tavze mtversa da nacarsa iyridnen, amiT gadaurCnen zecidan mosul ciur risxvas. wuTisofeli waRmave wagrexs sxva dros misgan ukuRma dagrexils.

1613 brZenman vinme moswavleman sakiTxavni ese hpovne,

eseao mamacisa metis-meti sigulovne: `odes mtersa moerio, nuRar mohklav, daiyovne;

da gindes sruli mamacoba, ese sityUa daiHsovne~. x 1819-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: g odes (odis). redaqciam a-s bolos mZimis nacvlad dasva orwertili da b-is

dasawyisSi gaxsna brWyalebi, g-is TavSi ki moSala. proeqti am cvli-lebiT miRebul iqna.

s. S.: vinme brZenma moswavlem es sakiTxavi (= wigni) unda naxo: „es ariso mamakacis yvelaze didi gulovnoba: rodesac mters moerevi, nuRar mohklav, SeCerdi; Tu ginda srulyofili mamakacoba, es sityva daimaxsovre“.

1614 tariel motkba, RmrTisave msgavsad ig warmarTulia;

`aRar dagHoco~, ubrZana, _ Zleuli SiSman Tu lia, _ waRmave wagrexs saqmesa, raca ukuRma sTulia,

da `naqmari mrudi yUelai aw Cemgan gamarTulia~. x 1820-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: g-is TavSi brWyalebi

moSlilia da gaxsnilia d-is TavSi. proeqti miRebul iqna. s. S.: tarieli datkba, RvTisave msgavsad is marTalia; „aRar dag-

xocavTo“, _ uTxra, _ damarcxebuli SiSma Tu dalia, _ waRmave wag-rexs im saqmes, rac ukuRmaa darTuli; „yvela mrudad gakeTebuli saq-me axla Cem mier gamarTulia“.

Page 240: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

240

1615 TayUanissces da daloces, yovlTa Hma erTad ieres,

RmerTsa Sevedres zaxiliT, sUe maTi gaaZlieres, Tavebi dahHsnes sikUdilsa, sicocxle amismieres,

da tarias Ãrmalni ver gaZRes, jerT Horci moimSieres. x 1821-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: g amismieres (amis mie-

res), d gaZRes (daZRes). proeqti miRebul iqna. s.S.: Tayvani sces da daloces, mTelma jarma erTxmad daiZaxa,

RmerTs xmamaRla Seevedrnen, TavianTi bedi gaaZlieres, Tavi daixsnes sikvdilisagan, sicocxle mis (tarielis) mier SenarCunebulad CaTva-les. tarielis xmali ver gaZRa, jerjerobiT xorci moimSia.

1616 tarias Wretad mosruli muSTari axlos mWUretia;

risxvisa cecxli tariels sitkboTa dauSretia; movides, naxes; ramazis laSqari ZlivRa etia, da indoeTs zeciT sinaTle Cadga, marT viTa sUetia.

x 1822-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d indoeTs (hindoeTs). proeqti miRebul iqna.

s. S.: tarielis saWvretlad mosuli muSTari (iupiteri) axlos ma-yurebelia; tariels risxvis cecxli sitkboTi Cauqria; movidnen, na-xes; ramazis laSqari ZlivsRa daetia, indoeTSi zecidan sinaTle sve-tiviT Cadga.

1617 erTi kaci maT laSqarTa maxaroblad miuvida:

`ar dagHocso, Segiwyalna~, _ yUelakai dalocvida; buksa hkres da ixarebdes, zogi amas mozraxvida;

da `movidao igi moyme, rome erTi bevrsa srvida~. x 1823-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b bevrsa (bevrTa). proeqti miRebul iqna. s. S.: erTi kaci im laSqars maxaroblad miuvida: „ar dagxocavT,

SegiwyalaTo~, _ yvela locavda [tariels]; buks hkres da xarobdnen, zogi amas ambobda: „movida is moyme, erTi rom bevrs xocavdao“.

1984. 4. I

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, s. caiSvili, S. ZiZiguri. ganixiles: 1618; 1619. (proeqti moamzada III jgufma).

1618 moegebnian tariels, Sori-Sor usalamian;

SiganTa droSa indoTa maTad cnes, aalamian. ver gamoendvnes indoni, TqUes, Tu: `Ralatsa hlamian~.

da ar moelodes tariels, miT cremli dailamian. x 1824-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b indoTa (hindoTa), ma-

Tad cnes (maT icnes), g indoni (hindoni), lamian (hlamian), d cremli (cremlni); g-is bolos wertilia mZimis nacvlad. proeqti miRebul iqna.

Page 241: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

241

s. S.: tariels egebebodnen, Soridan esalmebodnen; SigniT myofeb-ma indoelebis droSa TavianTad icnes, [indoeTis] almad miiCnies. ver endvnen da ar gamovidnen indoelebi, Tqves: „Ralats lamoben“. tari-els ar moelodnen, amitom cremls Rvridnen.

1619 tariel midga, uyivla: `me movel, mefe TqUenio,

Tana myavs Cemi mnaTobi, piri elvaTa mfenio, CUen mogUca maRliT maRalman wyaloba misi zenio,

da gamodiT, TqUeni siSore ars CUengan mouTmenio~. x 1825-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna. s. S.: tarieli win wadga, SesZaxa: „me movedi, Tqveni mefeo, Tan

myavs Cemi mnaTobi (= nestani), elvis momfeneli saxis mqone, Cven mogv-ca maRalma RmerTma maRlidan Tavisi zeciuri wyaloba, gamodiT, Tqve-ni siSore Cvengan mouTmenelia“.

1984. 11. I

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, S. ZiZiguri. ganixiles: 1620-1622 (proeqti moamzada II jgufma).

1620 maSinRa icnes tariel, maTgan mi da mo srbania, srulad mWUretliTa aivso zRude da banisbania; xmamaRlad Ãmobdes, izaxdes: `mogvSordes salmobania, da aqamdis risxva maRalman, aw mogUcna wyalobania~.

x 1826-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d mogUcna (mogvca). redaqciam miiRo d-is n. naTaZiseuli wakiTxva da gageba: aqamdis

risxva, maRalman aw mogUcna wyalobania [= maRalma (RmerTma) aqamdis Segvrisxa, axla ki wyaloba mogvca)]. winaaRmdegi _ g. kartozia, rome-lic icavs proeqtis wakiTxvas: aqamdis risxva maRalman aw mogUcna wyalobania [= aqamdis metad mrisxanem (RmerTma) axla wyaloba mogvca].

s. S.: maSinRa icnes tarieli, iqiT da aqeT daiwyes sirbili, erTi-anad mWvretelebiT aivso zRude da banisbani; xmamaRla yvirodnen, iZaxdnen: „mogvSorda satkivari, maRalma (RmerTma) aqamdis Segvrisxa, axla ki wyaloba mogvca“.

1621 karni gaaxUnes, gamoCndes, moixUnes maT klitenia;

erTob flasiTa mosilni maT mzeTamzeT mWUretenia; tiran ornive qal-ymani, vardisa baRsa tenia,

da zaxiliT Tavsa iglejen, yornis frTa brolsa stenia. x 1827-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b mzeTamzeT (mzeTa

mzed), d frTa brolsa stenia (Tma brolsa tenia).

proeqti miRebul iqna.

s. S.: [qalaqis] karebi gaaRes, gamoCndnen, moitanes kliteebi. er-Tianad ZaZiT Semosilebi mzeTa mzeebs uWvreten; orive qal-vaJi (nes-

Page 242: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

242

tani da tarieli) tiris, vardis baRSi tenia (nestia) (= pirisaxe crem-liT dasvelebuli aqvT), yviriliT Tmas iglejen, yornis frTa (= Savi Tma) brolSia (= TeTr TiTebSia) Catenili (CabRujuli).

1622 viTa gamzrdelsa marTebda, gazrdili egrec xelia;

rome sdis cremli TUalTagan, kvla cecxlTa ufro cxelia;

Tavsa iglejs da izaxis, tirs metad gulficxelia, da giSrisa tevrsa mohfocxda brolisa safocxelia.

x 1828-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a marTebda (hmarTebda), b cecxlTa ufro (cecxli ufro), d mohfocxda (mohfocxvda). proeqti miRebul iqna.

s. S.: rogorc gamzrdels (farsadans) Seefereboda, gazrdilic (tarieli) isea gaSmagebuli; Tvalebidan rom cremli sdis, cecxlze ufro cxelia; Tmas iglejs da yviris, tiris metad gulficxi, giSris tevrs = Tmebs) focxavda (= glejda) brolis safocxeli (= TeTri TiTebi).

1984. 18. I

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe. ganixiles: 1623-1631 (proeqti moamzada II jgufma).

1623 ra naxna xasni, vazirni flasiTa damosilnia,

kvla daizaxna tariel ufrosni danakivlnia; sisxli da cremli TUalTagan sdis da miwyobiT milnia. da movides, yelsa moeWdvnes, viTa Zmani da Svilia. x 1829-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna. s. S.: rodesac dainaxa ZaZiT Semosili didebulebi da vezirebi,

tarielma isev daiyvira, daikivla ufro Zlierad; Tvalebidan sisxli da cremli milad mosdis. movidnen, yelze moexvivnen, rogorc Zmebi da Svilebi.

1624 didebulni moexUivnes, mouzrunves maT col-qmarTa;

qali dabnda, mamisaTUis tirilica ver SemarTa, vardsa Stoni CamoscUivdes, ze veravin wamomarTa, da muna kacTa ver vxedevdi gacinebiT moRimarTa. x 1830-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: g Stoni (rtoni), Camo-

scUivdes (STamoscvivdes). proeqti miRebul iqna. s. S.: didebulebi moexvivnen da miusamZimres col-qmars; qali

(nestani) dabnda, mamis gamo tirilic ver SeZlo, vards Stoebi Camos-cvivda (= nestani Caikeca), zeviT veravin wamoayena, iq kaci ar minaxavs gacinebiT gaRimebuli.

1625 dedofali gamoWrili movidoda maTad naxvad,

Page 243: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

243

ubrZanebda: `rad vin stirTo? _ ese hqonda wyroma- zraxvad, RmerTman risxva moaqcia wyalobisa gamosaxvad,

da gUmarTebs, rome madli mivsceT, aRara gUcals glova- axvad~.

x 1831-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba: g moaqcia (moaqciva). proeqti miRebul iqna.

s. S.: [qalaqidan] gamoWrili dedofali maT sanaxavad modioda, [yvelas] eubneboda: „ratom tiriTo?“ _ amaze wyreboda da Zraxavda, _ RmerTma risxva Secvala wyalobis gamosaxatavad, movaleni varT, rom madli SevwiroT, glovisa da oxvrisaTvis ar gvcalia“. 1626 tariel zeda moiWdvna mHurvalTa cremlTa mdenelman,

ityUis, Tu: `cecxli damevso cxeli, aw damwUa me nelman, dadumdi, suli daiRe Cemgan amisman msmenelman;

da TqUeni sicocxle malxina RmerTman, obolTa mlxenelman~. x 1832-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a tariel zeda moiWdvna

(tariels zeda moiWdvna); g-is bolos wertil-mZimea mZimis nacvlad. g. kartozia: teqstSi datovebulia xelnawerTa umetesobaSi da-

culi nariani forma zmnisa: moiWdvna, Tumca obieqtis simravlis ga-moxatva aq konteqstiT gaumarTlebelia. zogierT nusxaSi warmodgeni-li unaro forma (moeWdo/moeWUda) vnebiTi gvarisaa, rac moTxrobiTSi dasmul subieqtTan SeuTavsebelia. proeqti miRebul iqna.

s. S.: tarieli [gulze] miikra [dedofalma] cxeli cremlis mRvrel-ma, ambobs: „cxeli cecxli Camiqra, axla nelma cecxlma damwva; dadum-di, gaCumdi Cemgan amis momsmeni; Tqveni sicocxliT gamaxara RmerTma, obolTa gamxarebelma“.

1627 qalman dedasa Sestirna: `haYhaY, raRa vqmna, dedao!

SesamosliTa dagagde, aw Saosansa gxedao, mamaman taxti dascala, aRar zis maRla zedao!~

da dedaman cremlni mohÃocna, etyvis: `dadumdi, bedao!~ x 1833-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a haÁhaÁ (hai), vqmna

(vqna), g aRar zis maRla (ara zis masRa). proeqti miRebul iqna. s. S.: qalma (nestanma) dedas Sestira: „haihai, raRa vqna, dedav!

[Zvirfasi] samosliT dagtove, axla SaviT (samgloviaroTi mosils) gxedav, mamam taxti miatova, aRar zis maRla zedo!“ dedam cremli moswminda, eubneba: „dadumdi, avi bedisav!“

1628 gardaukocna piri da bageTa vardi Txelebi,

vardsa dautyleJs bagiTa, gaxda alvisa mTxelebi, nestanjars etyUis: `radRa vTqUaT sityUebi bediT-xelebi?

da Cven yovlTa gUmarTebs netarZi aTasi, ar erTxelebi~. x 1834-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b bagiTa (bageTaT), g

nestanjars (darejans), radRa (raRa), bediT-xelebi (bediT xelebi).

Page 244: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

244

proeqtSi gaziarebulia g-is daboloebis n. naTaZiseuli wakiTxva da gageba: „sityvebi bediT-xelebi“ (= usargeblo da ugunuri, Smaguri sityvebi). proeqti miRebul iqna.

s. S.: gadaukocna saxe da bageebis Txeli vardi, vards (= saxes) uWylets bagiT, alva gacviTa (?), nestan-darejans eubneba: „raRasTvis vTqvaT usargeblo da Smaguri sityvebi? Cven yvelas gvmarTebs aTasi madloba („netavis“ Tqma) da ara erTi“.

1629 ra gardaÃda mcire xani, Jami iqmna gardasrulad,

didebulni eTayUannes, erTobilni adges srulad; igi mzeni miegebnes, moexUivnes gulisgulad, da akoces da moikiTxes Tavis-Tavis, TUiTeulad. x 1835-Tan SedarebiT proeqtSi cvlileba: a iqmna (iqna). proeqti

miRebul iqna. s. S.: mcire xani rom gamoxda, dro gavida, didebulebma Tayvani

sces, yvelani erTianad adgnen; is mzeni (nestani da tarieli) miegeb-nen, guliTadad moexvivnen, akoces da moikiTxes cal-calke, saTiTaod.

1630 avTandil da fridn hkadres dedofalsa mimtkivneba;

tariel TqUa: `dedofalo, gWirs amaTi armecneba. esenia mxsnelni CUenni, aw ara gvcals grZlad ubneba;

da amaTgan gUaqUs CUen orTave sicocxlisa mopovneba~. x 1836-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b armecneba (ara-mcneba). g. kartozia: proeqtSi Setanili cvlileba emyareba A8 F12 Z-is wak-

iTxvas, rac ufr marTebuli Cans. Zvelad „cnobis“, „gacnobis“ mniSvne-

lobiT mecneba ixmareboda da ara mcneba. amdenad armecneba > ara-

mcneba ufro gasagebi procesia, vidre piriqiT. proeqti miRebul iqna.

s. S.: avTandilma da fridonma dedofals miusamZimres; tarielma

Tqva: „dedofalo, amaT ar icnob, eseni arian Cveni mxsnelebi, axla

xangrZlivi saubrisTvis ar gvcalia; amaTi wyalobiT movipoveT Cven

orivem sicocxle“.

1631 adges da qalaqs Sevides, TviT gardaHdes srasa maTsa;

erTsa brZanebs dedofali, marT sityasa viTam aTsa; `RmerTman mosrna mterni CUenni, ver dagUcemen yol

SamaTsa, da amad Seviq sixarulsa marT gulisa sakamaTsa~.

x 1837-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a adges (adga), Sevides (Sevida), gardaÃdes (gardaxda), d marT (miT). proeqti miRebul iqna.

s. S.: adgnen da qalaqSi Sevidnen, Camoxdnen TavianT sasaxleSi, dedofali erTs ambobs, TiTqos aTi sityva iyos: „RmerTma Tqveni mtrebi gawyvita, srulebiT veRar dagvaSamaTeben (dagvamarcxeben), ami-tom vxarob namdvilad gulis sasiamovnod“.

Page 245: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

245

1984. 22. II

sxdomas daeswrnen: g. kartozia, e. metreveli, s. caiSvili, S. ZiZi-

guri. ganixiles: 1632; 1633 (proeqti moamzada III jgufma).

1632 ubrZana: „glova gaÃseniT, qos-winwilasa hkariTo,

didi zaTqi da zeimi gavides CUeniT kariTo;

naxlebi TqUeni oqrosa sartyliTa moikariTo,

da icinodiT da imRerdiT, nu cremli awanwkariTo~.

x 1838-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b zeimi (zaami); a-Si

gaxsnilia brWyalebi: „glova gaÃseniT...

proeqti miRebul iqna.

s. S.: ubrZana: „glova daamTavreT (miatoveT), qos-winwilas (spi-

lenZis dolsa da sakrav TefSebs) dahkariT, Cveni karidan didi zaTqi

da zeimi gaismodes; Tqveni Zvirfasi qsovilebi (= samoseli) oqros

sartyliT SeikariT, icineT da imRereT, cremlebs nu awanwkarebT

(RvriT)“.

1633 dedofalman maT col-qmarTa TUiTo Ãeli dauWira,

zeda taxtsa mefisasa erTgan dasxma gaupira,

moiSorva kaeSani, guli mdedri aqvitkira,

da glova cvala sixarulad, aRaravin aatira.

x 1839-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: g moiSorva (moiSores).

proeqti miRebul iqna.

s. S.: dedofalma col-qmars (orives, nestansa da tariels) xeli

CasWida, daupira mefis taxtze erTad dasma, kaeSani moiSora, qaluri

guli gaimagra, glova sixarulad Secvala, aRaravin aatira.

1984. 7. III

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, s. caiSvili, S. Zi-

Ziguri.

ganixiles: 1634-1636 (proeqti moamzada III jgufma).

1634 dedofalma Seimosa, Savi ZaZa aiHada, didebulTa Sesamosi mxiaruli daumzada,

yUelakai damosa da saboZovari udiada,

da brZana: `Wiri daviviwyoT, raTgan lxini dagUebada~.

Page 246: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

246

x 1840-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d raTgan (radgan).

proeqti miRebul iqna.

s. S.: dedofalma [sazeimo tansacmeli] Caicva, Savi ZaZa gaixada,

didebulebs samxiarulo tansacmeli daumzada, yvelani damosa da ux-

vad daasaCuqra, Tqva: „Wiri daviviwyoT, radgan lxini dagvidga“.

1635 taxtsa zeda erTgan msxdomni tariel da coli misi

erTmanerTsa Sehferobdes, qali ymisa SesatyUisi, goneba da anu ena gamosTqmida maTmca visi!

da ramca hgUanda Horcieli sofels Svili adamisi!

x 1841-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a zeda (zedan); a-s

bolos mZime moSlilia. proeqti miRebul iqna.

s. S.: taxtze erTad msxdomi tarieli da misi coli erTmaneTs See-

ferebodnen, qali moymis Sesaferisi [iyo]; visi ena da goneba gamoT-

qvamda (Seaqebda) maT! amqveynad ra xorcieli adamis Svili iqneba maTi

msgavsi!

1636 tariels da colsa missa mixUda maTi sawadeli _

SUidi taxti saHelmwifo, saSUebeli gaucdeli.

maT patiJTa daaviwyebs lxini ese awindeli,

da yola lxinTa ver iamebs kaci WirTa garduHdeli.

x 1842-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: d lxinTa (lxinsa); g-is

bolos wertil-mZimea mZimis nacvlad. proeqti miRebul iqna.

s. S.: tariels da mis cols wilad xvdaT TavianTi sawadeli _ Svi-

di saxelmwifo taxti, arnaxuli lxena. es axlandeli lxini im tanj-

vas daaviwyebs [maT]; Wirgadauxdeli kaci lxins srulad ver iamebs.

1984. 14. III

sxdomas daeswrnen: g. kartozia, c. kikviZe, e. metreveli, s. caiSvi-

li, S. ZiZiguri.

ganixiles: 1637-1640 (proeqti moamzada III jgufma).

1637 TUiT ornive erTgan msxdomni naxneT, mzeca vera sjobdes;

buksa hkres da mefed dasUes, qosni Hmasa daatkbobdes; misces klite saWurWleTa, TavTa maTTa miandobdes;

da `eseao mefe CUeni~, _ izaxdes da amas Hmobdes.

Page 247: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

247

x 1843-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b Ãmasa (xmaTa); d CUe-ni“, _ izaxdes (Cveni“ _izaxdes). proeqti miRebul iqna.

s. S.: orive erTad msxdomi rom naxoT, mzec ver ajobebs; buki da-

ukres da mefed dasves, qosni (dolebi) tkbil xmas gamoscemen; sagan-

Zuris klite misces, TavianT Tavs andobdnen; „esaa Cveni mefeo“, _ yvi-

rodnen da amas gaiZaxodnen.

1638 avTandil da fridonisTUis orni taxtni daamzadnes; _ zeda dasxdes Helmwifurad, _ didebani udiadnes;

RmerTman sxUani Horcielni maTebrniRa ra dabadnes!

da ambobdian WirTa maTTa, yUelakasa gaucxadnes.

x 1844-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: b-Si, cezurasTan, mZi-

mis Semdeg dasmulia tire. proeqti miRebul iqna.

s. S.: avTandilisa da fridonisTvis ori taxti daamzades, _ zed

xelmwifurad dasxdnen, _ bevri qeba-didebiT mimarTes; RmerTi maTs

msgavs sxva xorciels ras gaaCens! TavianT gardaxdil Wirs hyvebod-

nen, yvelas gaumJRavnes.

1639 sma, puroba, gaxareba qmnes, jalabi gaadides;

viTarica qorwilobaHÃams, egeTsa gardiÃdides.

maT oTxTave Tavis-Tavis ZRUensa sworad miarTmides,

da glaxakTaTUis saboZvarsa saWurWlesa erTgan hyrides.

x 1845-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: a qmnes (qnes), d hyri-

des (yrides). proeqti miRebul iqna.

s. S.: sves, inadimes, gaixares, mTeli saxloba Seyares; rogoric

saWiroa, iseT qorwils ixdidnen. oTxives cal-calke ZRvens Tanaswo-

rad miarTmevdnen, RaribebisaTvis misacem simdidres yvelasTvis erTad

yridnen.

1640 dedofalman egre brZana: `obol-qUrivni moasxeniT,

yUelakai daamdidreT, saboZvriTa aavseniT~;

TUiT uboZa usazomo, rom ar iTqmis yola eniT;

da `uloceTo dRegrZeloba, ese RmerTsa SevedreniT~.

x 1846-Tan SedarebiT proeqtSi cvlilebaa: Zaxilis niSani da

brWyalebia dasmuli b-is bolos brWyalebisa da wertil-mZimis nacv-

lad, d-is bolos _ wertilis nacvlad. proeqti miRebul iqna.

s. S. dedofalma brZana: `obol-qvrivni moiyvaneT, yvela gaamdid-reT, saboZvriT aavseT;~ TviT uboZa uzomod bevri, rom yvelafris Tqma SeuZlebelia, _ `maTi dRegrZelobisTvis iloceT, eseni RmerTs SeavedreTo~.

Page 248: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

248

1984. 21. III sxdomas daeswrnen: g. kartozia, c. kikviZe, e. metreveli, s. caiS-

vili. ganixiles 1641-1654 strofebi.

1641 tariel TqUa `dedofalo, gkadreb erTsa mosaHsensa: Seiwyale ramaz mefe, miavale RmerTsa Sensa; vnaxe, metad Semebralnes, SeuSinda Hrmalsa CUensa. da RmerTi alxens mocTomilsa monanulsa, creml nadensa“.

x 1847-Tan SedarebiT cvlileba ar aris. proeqti miRebul iqna. s.S.: tarielma Tqva: `dedofalo. mogaxseneb erT saTqmels: ramaz me-

fe Seiwyale, RvTis gulisaTvis; vnaxe, Zalian Semebrala, Cvens xmals SeuSinda. RmerTi miutevebs monanie Semcodes, namtiralev adamians~.

1642 dedofalman lmobierad: „Seundobo“ _ ese brZana;

moiyUana ramaz mefe, ჴelmwifeTa aTayUana; _ yovliT kerZo momReralTa ჴmebi gaeTanisTana, _

da WirTa maTgan gardaჴdilTa ese lxini SeagUana. x 1848-sTan SedarebiT teqstSi Semdegi cvlilebaa: b moiyUana (mo-

iyvanes).

redaqcias miaCnia, rom „ჴelmwifeTa aTayUana“ = tarielsa da nes-tans aTayvana. proeqti miRebul iqna.

s. S. dedofalma lmobierad es Tqva: Sevundobo; moiyvana ramaz me-fe, xelmwifeTaTvis Tayvani acemina, – yoveli mxridan momReralTa xmebi erTmaneTs SeuerTda (Seewyo), – maT gardaxdil Wirs es lxini Seufera.

1643 oqro, TUali, margaliti, SUenieri sanaxavad,

yovlgniT idvis viTa gori, modis velTa mosarwyavad; visca swaddis, alafobdis, waiRebdis ukiTxavad, da mandaturni arvis scvides, bolos vin jdis anu Tavad. x 1849-sTan SedarebiT teqstSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna. s. S. oqro, (Zvirfasi) Tvlebi, margaliti, sanaxavad mSvenieri, go-

rasaviT yvelgan ido, velTa mosarwyavad modis (mdinaresaviT); visac undoda, ukiTxavad mihqonda; mandaturebi aravis icavdnen, bolos ijda Tu TavSi.

1644 avTandil da fridonisTa spaTa etyUis mefe didi:

„stumarni xarT, Soebisa sircxUili da nu gaqUs ridi!“ TUiTos kacsa TUiTo jori margaliti anakidi, da ese misca, saboZvarsa sxUas yUelasa ver davsTUlidi.

Page 249: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

249

x 1850-Tan SedarebiT teqstSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-bul iqna.

s. S. avTandilisa da fridonis jars eubneba didi mefe (tarieli): „stumrebi xarT, Sovnis gamo nu grcxveniaT da nu geridebaT!“ TiTo kacs margalitiT datvirTuli TiTo jori misca, sxva saCuqari yvela ver daiTvleboda. 1645 avTandil da fridonisTUis saboZvarsa vin dasTUalavs!

ver gamosTqUams simravlesa ena, amad Tavsa krZalavs! raca idva, ukeTessa dedofali ar damalavs. da maT uჴmobda mჴsnelad maTad, tkbilad uWUrets, ara lalavs. x 1851- Tan SedarebiT teqstSi cvlileba ar aris. proeqti miRebul

iqna. s. S. avTandilisa da fridonis boZebuls vin daTvlis! mis simravles

ena ver gamoTqvams, amitom Tavs ikavebs. rac Senaxuli iyo, saukeTesos dedofali ar malavs. mxsnelebs uwodebda maT, tkbilad uWvretda, ar uwyreboda.

1646 srulni indoni avTandils da fridons mwed xadodian:

TqUengan gUWirs kargi yUelai, _ marT amas moityodian, viTa patronsa sWUretdian, rac swaddis, mas iqmodian., da sadarbazeblad niadag maT wina movidodian. u 1569-Tan SedarebiT teqstSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna. s. S. mTeli indoeTi avTandils da fridons Semwes (gadamrCenels)

uwodebda: „yvelaferi kargi Tqvengan gvWirso“,- sul amas ambobdnen, pat-ronebad miiCnevdnen, rac maT (avTandils da fridons) moundebodaT, imas iqmodnen; sadarbazod (mosakiTxavad) mudam modiodnen maT winaSe.

1647 tariel ramaz mefesa uboZa saboZvaria,

ubrZana: „ xarksa mogUcemdi, marT viTa Seni gUaria!“ man TayUanissca, pirisa qUe mdablad damdebaria, da wavida misi mlocveli, ar omTa momkUexaria.

x 1853-Tan SedarebiT teqstSi Semdegi cvlilebaa: g TayUanissca (Tayvani-sca). proeqti miRebul iqna.

s.S. tarielma ramaz mefes saboZvari uboZa, ubrZana: xarki mogve-ci, rogorc Seni gvari (mama-papa) gvaZlevda. man Tayvani sca dabla (miwaze) piris dadebiT. wavida misi (tarielis) mlocveli da ara omis moqaduli.

1648 indoT mefe ubrZanebda asmaTs, missa Sekdomilsa,

„raca Sen hqen, ar uqnia ar gamzrdelsa, arca zrdilsa; aw indoeTs samefosa meSUidesa, erTsa wilsa, da zeda dagsuam, Seni iyos, gUmsaxurebdi tkbili tkbilsa.

u 1570-Tan SedarebuiT teqstSi cvlileba ar aris. proeqti mi-Rebul iqna.

Page 250: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

250

s. S. indoT mefem (tarielma) uTxra asmaTs, misTvis Tavgamete-buls: „rac Sen gaakeTe, aravis uqnia, arc ganmzrdels da arc gazr-dils; axla indoeTis erT nawils, meSvide samefos, sapatronod mog-cem, Seni iyos da erTgulad gvemsaxure.

1649 vinca gwaddes, qmrad SeirTe, samefosa epatrone;

munidaRma gUmsaxurebdi, Tavi Seni dagUamone!“ asmaT ferჴni gardukocna: `Senganao Cemi Rone, da monebisa ukeTesi, ramc viSove, ramc viqone?“

u 1571-Tan SedarebiT teqstSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-bul iqna.

s. S. vinc gindodes, qmrad SeirTe, samefos upatrone (moyuare); iqe-dan gvemsaxure, Cveni xelqveiTi iyavi!“ asmaTma fexebi daukocna: „Tu var, Sengan var, (Seni) monobis ukeTess ras viSovi an ras viqonieb?“

1649,1 moaxsena: „ჴelmwifeo, vikadreb da nu gaswyrebi:

Tu ჴmeleTi srulad mqondes, verca maSin gageyrebi, me meyofis Suqi TqUeni, var mzis etlTa Senaswrebi, da ver gavswirav Cemgan zrdilsa, arca sxUagan viarebi“. x 1855,1-Tan SedarebiT teqstSi Semdegi cvlilebaa: g meyofis

(meyofa). proeqti miRebul iqna. s. S. moaxsena (asmaTma): `xelmwifev, mogaxseneb da nu gamiwyrebi:

mTeli xmeleTic rom Cemi iyos, maSinac ver gageyrebi (ver mogSorde-bi), me Tqveni wyaloba meyofa, mzis etlis Semswrebi var. ver davtoveb Cems gazrdils (nestan-darejans), arc sxvagan waval“.

1649,2 kUlavca ubrZana tariel: „kmars Seni Wirnaxulebi,

gvaxsovan Seni Cvenzeda TUalni cremlnafaxulebi; sjobs, moismino naTqUami, hqna CUeni gazraxulebi,

da boroti scvalo keTilad, gyven spani ჴmalmaxulebi:“ x 1855,2-Tan SedarebiT teqstSi Semdegi cvlilebaa: a Wirnaxulebi

(WirT naxulebi); d Pmalmaxulebi (xmal-maxvilebi). proeqti miRebul iqna. s. S.: kvlav uTxra tarielma: `sakmarisia Seni Wirgamovliloba,

gvaxsovs Seni cremliani Tvalebi, sjobs Cveni ganzraxuli Seasrulo, boroti keTiliT Secvalo, xmalgalesili (saimedodo SeWurvili) laSqari gyavdes~.

1649,3 damorCilda moaxsena: `WirTa Jami erTxelia~.

miiyvanes kargi moyme, gonieri, ar xelia, asmaT misces, miuZRvebis, dauWira saxelia, da igica kaci gaadides rqUes mefobis saxelia.

x 1855,3-Tan SedarebiT teqstSi Semdegi cvlilebaa: d rqUes (aqvs). proeqti miRebul iqna.

s. S. damorCilda (asmaTi), moaxsena: `Wiri droebiTia (warmava-li)“. miiyvanes kargi moyme (sasiZo), gonieri, ara xeli; asmaTi misces,

Page 251: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

251

(is kaci) miuZRveba, saxeloze mohkida xeli. is kaci gaadides, mefis wodeba misces.

1650 erTgan samTave ZmobilTa dayvnes cotani dRenia,

TamaSobdian, usaxo miudiodis ZRUenia, ra margaliti Raribi, ra ukeTesi cxenia! da magra avTandils survilman daRreja daaCenia. u 1572-Tan SedarebiT teqstSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-

bul iqna. s. S. samma Zmobilma erTad cota xani dahyo, TamaSobdnen (aspare-

zobdnen), iSviaTi ZRveni mierTmeodaT, ramdreni Zvirfasi margaliti, ramdeni saukeTeso cxeni! magram avTandils TinaTinis monatrebis gamo mowyena daetyo.

1651 tariel cna, ama ymasa colisaTUis moesurva;

ubrZanebda: „guli Seni ganaRamca momemdurva; aw vaglax me, Wiri Seni gonebaman SUidiT urva, da mogSordebi, sawuTroman lxini ese daiSurva!

u 1573-Tan SedarebiT teqstSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-bul iqna.

s. S. tarieli mixvda, am ymas (avTandils) coli moenatra; uTx-ra: „Seni guli, ra Tqma unda, damemdureba; axla me uares dReSi var, Seni gasaWiri mogonebam ufro damZima. unda mogSorde. wuTisofels Cemi lxini SeSurda.

1652 kUla fridonca daeTxova: „wavideo saxlsa Cemsa,

zeda-zeda davstkepnide darbazsa da ama Temsa, samsaxursa mibrZanebdi, uxucesi viTa mrwemsa; da TqUenTUis asre momsurdebis, wyarosaTUis viT iremsa“.

u 1574-Tan SedarebiT teqstSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-bul iqna.

s. S. fridonmac wasvlis nebarTva iTxova:”Cem saxlSi waval, xSir-xSirad moval Tqvens sasaxleSi da am qveyanaSi, samsaxuri mibrZane xolme, rogorc ufrosma umcross; Tqveni naxva ise momenatreba, rogorc irems wyaros wyali“.

1653 masca uboZa farmani: „wa, saxli moiareo,

me nu gamwirav, meaxle, adre mobrundi gareo“. avTandils uTxra: `uSenod ramca viT gavixareo? da raTgan iswrafi, nu gagva, migelis lomsa mTUareo!“ u 1575-Tan SedarebiT teqstSi Semdegi cvlilebaa: b meaxle (mna-

xevdi). proeqti miRebul iqna. s. S. masac dasturi misca (tarielma): „wadi saxli moiare, (magram)

me nu damiviwyeb, meaxle (Cems axlos iyavi), adre Semobrundi“. avTan-dils uTxra: „uSenod riT da rogor gavixareb? radgan geCqareba, nu inaRvleb (Cvens ganSorebas), loms (Sen) mTvare (TinaTini) gelodeba!“

Page 252: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

252

1654 rostanisTUis waatana ZRUnad turfebi jubaCebi, kUla WurWeli TUalTa TlilTa, ar kovzebi, ar CamCebi: „Cem magier miutane, wao, nuras meurCebi“. da avTandil TqUa: „ara vici, me uSenod viT davrCebi!“

u 1576-Tan SedarebiT teqstSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-bul iqna.

s. S. rostevanisTvis gaatana ZRvnad lamazi jubaCebi, kidev saWurW-le (ganZi) Zvirfasi Tvlebisa, ara kovzebi da CamCebi (koSebi): „Cemgan miarTvi, wadi, nuRar yoymanob“. avTandilma Tqva: „ar vici, me uSenod rogor vicocxleb“.

1984. 11. IV sxdomas daeswrnen: g. kartozia, c. kikviZe, e. metreveli, s. caiS-

vili, S. ZiZiguri. ganixiles 1655-1661 strofebi da maTi „Sinaarsebi“ (proeqti

moamzada III jgufma).

1655 qalman qalsa gaugzavna yabaCa da erTi ride, rome Cacma-daburvasa vin Rirs iyo maTgan kide! erTi TUali, – wamRebelman vera TqUas, Tu: „cudad

vzide“, _ da Rame mzeebr gaanaTlis, Cndis, sadaca Sexedvide.

u 1577-Tan SedarebiT teqstSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-bul iqna.

s. S. nestan-darejanma TinaTins gaugzavna yabaCa da erTi ride (ise-Ti), romelTa Cacma-daburvis Rirsi maT garda vin iqneboda! erTi Tva-li, – wamRebeli ver ityoda: amaod vatareo, – RamiT mzesaviT anaTeb-da, Canda (yvelaferi), sadac Sexedavdi.

1656 avTandil Sejda, wavida, tarias gaesalama;

igi ornive gayrisa dawUna cecxlisa alama; srulad indoni mistiran, cremlman mindori dalama; da avTandil ityUis: „momklao soflisa me samsalama“.

u 1578-Tan SedarebiT teqstSi cvlileba ar aris. proeqti miRe- bul iqna.

s. S. avTandili (cxenze) Sejda, tariels daemSvidoba da wavida; isini oriveni gayris mwuxarebis alma dawva; mTeli indoeTi mistiris, (maTma) cremlma mindori datbora; avTandili ambobs: me wuTisoflis sawamlavma momklao.

1657 erTgan fridon da avTandil iarnes dReni mcireni;

gzaman gayarna, wavides Tavis-Tav anatireni;

kargad mouჴdes maT maTni saqmeni danapireni;

da avTandil mihჴda arabeTs, naxna ar cudni Wireni.

Page 253: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

253

u 1579-Tan SedarebiT teqstSi cvlileba ar aris. proeqti miRebul iqna.

s. S. fridonma da avTandilma erTad ramdenime dRe iares; gzam gayara isini, cal-calke wavidnen atirebulni. kargad gamouvidaT Ta-vianTi ganzraxuli saqmeebi; avTandili mivida arabeTSi, gaWirveba ama-od ar unaxavs.

1658 gamoegebnes arabni, samefo daaSUena man;

naxa mze misi, mirida misTa survilTa wyenaman; mis Tana taxtsa davejda, ilxina mWUretTa lxenaman,

da gaaჴelmwifa gUirgUini zeciT mosrulman zenaman.

u 1580-Tan SedarebiT teqstSi Semdegi cvlilebaa: g. ilxina (al-xina).

c. kikviZe: mesame taepSi proeqtiT warmodgenili wakiTxva ilxina xelnawerTa umetesobaSia; mWvretTa lxena avTandilia; gamoTqmis Sinaarsia: Tavisi mWvretelebis gamxarebelma gaixara. g. kartozia mxars uWers da imowmebs 992,4-is teqsts; „misTa mWvretelTa lxinisa“.

al. baramiZis moTxovniT miRebul iqna: alxina. s. S. gamoegebnen arabebi, avTandilma samefo daamSvena (= yvela

gaaxara); naxa misi mze (TinaTini), misi monatrebis dardi moscilda; mis gverdiT taxtze dajda, mWvretelTa sixaruliT TviTonac gaixara. zeciurma (RvTis) wyalobam xelmwifobis gvirgvini arguna.

1659 maT samTave ჴelmwifeTa erTmanerTi ara sZuldes, erTmanerTsa naxvidian, sawadelni gausruldes,

brZanebisa Semcileni maTTa ჴrmalTa da-ve-wyluldes,

da moimatnes samefoni, gaჴelmwifdes, gamorWmuldes.

u 1581-Tan SedarebiT teqstSi cvlileba ar aris.

g. kartozia: vfiqrob, unda miviRoT wakiTxva: ჴrmalTaT, – roca moqmedebiTi brunvaa, Cven -TaT daboloebas viRebT.

c. kikviZe: -TaT daboloeba marto C redaqciis wakiTxvaa. ZiriTad teqstSi ki vasworebT, magram es nawili restavrirebulad gvaqvs miCne-uli da amitom davtoveT saiubileo gamocemis wakiTxva.

daadgines: darCes forma: ჴrmalTa. proeqti miRebul iqna. s. S. samive xelmwifes erTmaneTi ar sZulda. erTmaneTs naxulobd-

nen, sawadeli SeusruldaT; (maTi) brZanebis mocileni maTive xmlebiT daiWrnen; Seimates samefoebi, gaZlierdnen, aRmatebulni gaxdnen.

1660 fridonca esUa moyUared, maT wina miiyvanian;

erTmanerTisa meSUelTa mebrZolni imajanian: maTTa urCTa da SemkadrTa miwebi aakvanian, da orgulTa mklavni Semusrnes, erTgulni agulvanian.

x 1866-Tan SedarebiT teqstSi cvlileba ar aris. proeqti miRe-bul iqna.

s. S.: fridonic megobrad hyavdaT, maTTan miiyvandnen xolme; erT-maneTis daxmarebiT mowinaaRmdegeT sZlevdnen: urCebsa da kadnierebs

Page 254: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

254

miwas akvnad uqcevdnen, orgulebs mklavebi daumsxvries, erTgulebs mamacebad aqcevdnen. 1660,1 fridonca aris Tavisasa morWmuli SvebiT, xarebiT, (18651) mterTa saSiSi, erTgulTa mosaÃrmad dauzarebiT; maT ZmaTa ambis sakiTxi ar gawydis kaci karebiT, da gascemdis oqro-gUarsa, lars nurvin daekarebiT. aris mxolod A4-Si (W-27), f. 175r.

1661 yovlTa sworad wyalobasa viTa Tovlsa moaTovdes,

obol-qUrivni daamdidrnes da glaxakni ar iTxovdes, avTa mqmnelni daaSinnes, kravni kravTa ver uwovdes, da Sigan maTTa sabrZanisTa Txa da mgeli erTgan sZovdes.

u 1582-Tan SedarebiT teqstSi Semdegi cvlilebaa: g.: kravni krav-Ta ver uwovdes (kravni cxvarTa ver uwovdes).

g. kartozia: kravTa da uwovdes konieqturebia. xelnawerebis wa-kiTxvaa: kravni cxvarTa vera swovdes.

s. caiSvili: xelnawerebis wakiTxvis azri zogadi da bundovania. ufro gasagebia proeqtiT warmodgenili varianti, romlis Sinaarsia: kravi sxva kravis dedas ver mowovda, e. i. iseTi wes-rigi damyarda, rom kravebic ki ar wovden (ar itacebdnen) sxvis kuTvnil rZes.

miRebul iqna: kravni cxvarTa vera swovdes (winaaRmdegni c. kikviZe da s. caiSvili).

s. S.: yvelas Tanabrad TovliviT (= uxvad) aTovden wyalobas, qvriv-oblebi daamdidres da glaxakebi ar maTxovrobdnen; avis moq-medni daaSines, kravebic ki cxvrebis mowovas ver bedavdnen. maT sa-xelmwifoebSi Txa da mgeli erTad Zovda.

1984. 25. IV sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, e. metreve-

li, s. caiSvili. ganixiles 1662-1667 strofebi da maTi „Sinaarsebi“ (proeqti mo-

amzada II jgufma).

1662 gasrulda maTi ambavi viTa sizmari Ramisa.

gardaჴdes, gavles sofeli, naxeT simuxTle Jamisa! vis grZlad hgonia, misTUisca aris erTisa wamisa. da vswer vinme mesxi meleqse me rusTvelisa damisa.

u 1583-Tan SedarebiT teqstSi Semdegi cvlilebaa: d vswer (vwer). proeqti miRebul iqna. e. metreveli: dgindeba, rom arabulidan dam sisxlis, modgmis

SinaarsiT Sesulia sparsulSi. gasarkvevia, aris Tu ara Turqul enaSi da misi gavleniT – mesxur kiloSi?

a. baramiZe: sparsulSi rom dami „sisxlis“ mniSvnelobiT aris, me-tad sayuradRebo faqtad mimaCnia.

Page 255: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

255

g. kartozia: TavisTavad sainteresoa n. dumbaZis dakvirveba, rom dami medudukeTa wreSi hangs, xmis Sewyobas niSnavs.

s. S. dasrulda maTi ambavi, rogorc Ramis sizmari. wavidnen, gavles wuTisofeli, naxeT drois simuxTle! visac grZlad miaCnia, misTvisac wamieria. vwer vinme mesxi meleqse, rusTvelis sisxlisa (= gvarisa).

1663 qarTvelTa RmrTisa, daviTis vis mze msaxurebs sareblad,

ese ambavi gavleqse me maTad sakamaTeblad, vin aris aRmosavleTiT dasavleTs zarTa mareblad, da orgulTa maTTa damwUelad, erTgulTa gamaxareblad.

u 1584-Tan SedarebiT teqstSi Semdegi cvlilebaa: a RmrTisa, davi-Tis vis mze (RmrTisa daviTis vis – mze –).

s. caiSvili: b-Si gasarkvevia sakamaTeblad // mosaჴmareblad variantebis sakiTxi.

g. kartozia: „mosaჴmareblad“ aris mxolod A3A9A10 nusxebSi, romlebic Seicavs nasworeb, redaqtirebul formebs.

c. kikviZe: unda vivaraudoT, rom sakamaTeblad gadamwerma gaigo Sedavebad, rac mefis mimarT uxerxulad miiCnia da amitom Secvala

mosaჴmareblad formiT. daadgines: avTentikurad CaiTvalos sakamaTeblad, SinaarsiT:

„gasarTobad“. proeqti miRebul iqna. s. S. qarTvelTa RvTis (= Tamaris), visac daviTis (= soslanis)

mze emsaxureba satareblad, gasarTobad gavleqse me es ambavi, (imis gasarTobad) vinc aris aRmosavleTidan dasavleTSi SiSis zaris dam-cemi, Tavisi orgulebis damwveli, erTgulebis gamxarebeli.

1663,1 me vTqUi qeba Tamarisa da ჴmelTa Sina mnaTisa, vTqUi maTi qeba, mizezad mqonda qebisa maTisa,– romanulisa TUalisa, mis brolisa da saTisa; da memca viT meqo, ver aqebs, brZenni Tu Sekrben aTisa. aris oTxive redaqciis nusxebSi.

.x 2123-Tan SedarebiT teqstSi cvlileba ar aris. mTavari redaqciis azriT, a-Si da kavSiri or pirovnebaze miuTi-

Tebs, amitom miiCnia, rom TamarTan erTad igulisxmeba daviT soslani (winaaRmdegi – e. metreveli). proeqti miRebul iqna.

s. S. me vTqvi Tamarisa da xmeleTze manaToblis qeba, – maTi qe-ba vTqvi, maTi qebis mizezi mqonda, – romanuli Tvalis, brolisa da saTisa. me rogor meqo, ver Seaqebs, aTi brZenic rom Seikribos.

1664 daviTis qnani viTa vTqUne siCalxe-siჴafeTani!

ese ambavni ucxoni, ucxoTa ჴelmwifeTani, pirvel zneni da saqmeni, qebani maT mefeTani, da vpoven da leqsad gardavTqUen, amiTa vilayfeTani.

u 1585-Tan SedarebiT teqstSi cvlileba ar aris. proeqti miRebul iqna.

Page 256: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

256

s. S. daviTis (= soslanis) simkvircxlisa da simedgris saqmeebi (= ambebi) rogor vTqva! ucxo xelmwifeebis es ucxo ambebi, jer im me-feTa Rirsebani, saqmeebi da qeba, vnaxe da leqsad gardavTqvi, amiT vi-laybeT.

1664,1. dasrulda ese ambavi maT ჴelmwifeTa didisa, amod sasmeni, boloJam sabralo arsTa kidisa,

myureni vinca iyurebT, ar Cavardnaa ჴidisa? da naxeT, gasinjeT sicrue soflisa ama flidisa. aris A9 A10-Si da or gviandel, kompilaciur nusxaSi.

x 2124,1-Tan SedarebiT teqstSi Semdegi cvlilebaa: g myureni (moyv-reni).

s.S.: dasrulda im didi xelmwifeebis es ambavi, sasiamovno sasme-ni, bolos arsebaTa dasasrulis gamo Sesabralisi, msmenelni, vinc mo-ismsnT, gana xidis Cavardna (=ubedureba) ar aris? naxeT, gasinjeT, am flidi wuTisoflis sicrue.

1664,2. cudia ese sofeli, viTa sizmari Ramisa,

ar momeჴmara saWurWle dedisa, arca mamisa, uxanobisa qari qris, viTa erTisa wamisa,

da oჴrad gaჴdebis aeri turfisa TUal-wamwamisa. aris A9 A10-Si da or gviandel, kompilaciur nusxaSi.

x 2124,2-Tan SedarebiT teqstSi cvlileba arc aris. s.S.: amaoa es wuTisofeli, rogorc Ramis sizmari. ar gamomadga

dedis saganZuri, arc mamisa, uxanobis (xanmokleobis) qari qris, ro-gorc erTi wamisa. lamazi Tval-wamwamis ieri oxrad darCeba.

1665 ese aseTi sofeli, arvisgan misandobeli,

wamia kacTa TUalisa da wamwamisa mswrobeli! rasa vin eZebT, ras aqnevT? bedia mayivnebeli; da vis ar Seucvlis, kargia, orisav iyos mxlebeli.

u 1586-Tan SedarebiT teqstSi cvlileba ar aris. s.S.: es aseTi wuTisofeli, arvisgan misandobi, adamianis Tvalis

daxamxamebaa da dawamwamebaze swrafi! vin ras eZebT, raSi gargiaT? bedia Semarcxveneli; visac ar Seucvlis, kargia, orive cxovrebaSi myofi iqneba.

1666 amiran darejanis Ze moses uqia xomelsa,

abdul-mesia – SavTelsa, leqsi mas uqes romelsa, dilargeT – sargis Tmogvelsa, mas enadauSromelsa,

da tariel – missa rusTvelsa, misTUis cremlSeuSromelsa.

u 1587-Tan SedarebiT teqstSi Semdegi cvlilebaa: a xomelsa (xo-nelsa).

g. kartozia: xomelsa miRebulia zusti riTmis aRdgenis mizniT,

C4 da Z-is mixedviT. proeqti miRebul iqna.

Page 257: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

257

s. S.: amiran darejanis Ze mose xomels Seuqia, abdulmesia – Sav-Tels, romelsac leqsi uqes, dilargeTi – sargis Tmogvels, im enada-uSromels (enamouRlels), tarieli – mis rusTvels, mis gamo creml-SeuSrobels. 1985. 27. VI

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, e. metre-veli, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

daiwyes poemis teqstis komentarebis ganxilva 33-e strofidan. a. baramiZe (winaswari SeniSvna): inicialebi yvelgan erTnairad un-

da iyos: a. SaniZe, i. javaxiSvili da a. S. (da ara – ak. SaniZe, iv. java-xiSvili...); i. abulaZe unda Seicvalos: iust. abulaZe da il. abulaZe.

s. caiSvilma aRniSna, rom komentaris momzadebaze muSaobdnen: g. arabuli, a. gvaxaria, c. kikviZe, n. ramiSvili.

a. baramiZe: komentarebi kargad, kvalificiurad aris Sedgenili. e. metreveli: sailustracio teqstebis damowmebisas yovelTvis mivuTi-ToT ori TariRi (Zeglis Seqmnisa da gamoyenebuli nusxis gadawerisa), xolo mecnieruli literaturis damowmebisas misi pirveli publika-ciis weli unda mieweros.

g. kartozia: 37-e strofis g: „misive metobs yUavili“... xelnawerTa mixedviT unda Seicvalos sityviT: yovelsa.

daadgines: Sesworeba miRebul iqnes. Sesabamisad gadalagdes va-riantebi da Seicvalos „Targmani“ (Sinaarsi). turfaferoba ganimar-tos „siturfe“-d.

1986. 7. II

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, e. metreve-li, s. caiSvili, S. ZiZiguri, g. arabuli, r. CxeiZe, T. cqitiSvili.

ganixiles 46-70 strofebis komentarebi. daadgines: 46a-Si daiweros TayUanissces. 47g „mama yoveli Zisagan iTavseboda“ komentari dazustdes. 52d uzomo, uangariSo, ulevi, – aliteraciisaTvis mieTiTos

a. baramiZis werili (1951w.). 53 „Sah-names“ daTariReba ( XVII/XVII) unda gaswordes ase: XV-

XVI / XVII. g. arabuli eWvs gamoTqvams am strofis avTenturobis Taobaze: 1. misi azriT, strofi warmoadgens 52, 54, 55 strofebis zogadi

Sinaarsis kompilacias da raime faqtobriv siaxles ar Seicavs. 2. „Cemsa nuvin nu damalavT saWurWlesa dadebulsa“ – am stri-

qonis gamafrTxilebeli toni, rom misi „naufliswulevi“ qoneba vinmem ar damalos, mogvagonebs 69,2 CanarT strofSi rostevan mefis brZa-nebas: ymebma „nasrol-nakravi“ daTvalon „utyuvrad“. e. i. imave inter-polatoris stilia.

Page 258: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

258

3. am striqonSi uadgiloa sityva nuvin. wina (52) strofSi Tina-Tini mimarTavs erT pirovnebas, mis gamzrdels, romelsac abaria mefis asulis saWurWle. amitom mravlobiT ricxvSi mimarTva: „nuvin nu dama-lavT!“ umisamarTo da uazro naTqvamia, rac poemis avtors ar unda mieweros.

warmodgenili SeniSvnebi ar iqna miCneuli sakmaris argumentebad strofis CanarTobis mtkicebisaTvis.

54b daiwera: remajogi (nacvlad rema, jogi-sa) a. WinWaraulis dasabuTebis mixedviT.

55g daiweros: nabuqarsa, radgan Zvel qarTul teqstebSi nabuqali ar dasturdeba.

65g farmani Caiweros samive varianti (farmani, farvani, firmani). 67a miwaca TqUeni avTandil... dazustdes bagratis warweris TariRi. amave sxdomaze ganixiles da daamtkices „vefxistyaosnis“ popula-

ruli gamocemis winasityvaoba.

1987. 1. XII

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, s. caiS-vili, g. arabuli, T. cqitiSvili, n. ramiSvili.

ganixiles prologis strofebis komentarebi. 1-li strofi: „romelman Seqmna samyaro ...“ al baramiZe: daematos, rom a. svaniZe uaryofs prologis teqstis

rusTveliseulobas (balmontis Targmanis winasityvaobaSi). g. kartozia: saerTod, aRvniSnoT d. kariWaSvilis, k. kekeliZis,

k. ekaSvilis, a. svaniZis, T. WilaZis mosazrebebi prologis avTentiku-robisa da Sedgenilobis Taobaze.

c. kikviZe: meore striqonis Sinaarsi asea warmodgenili: [RmerTma] zemodan (maRlidan) arsebebi sulieri gaxada. zmnizeda zegardmo-s sruli (ukumSveli) formaa Zvel qarTulSi zegardamo. agreTve varian-tul wakiTxvebSi (zegardmoT, zegardamoT) moqmedebiTi brunvis dabo-loeba – T am sityvaSi Zvelsa da rusTavelis xanis ZeglebSi ar das-turdeba.

daadgines: moiZebnos zegardmos magaliTebi Zveli da saSuali xa-nis ZeglebSi. „gvaqvs uTvalavi feriTa“ ganimartos: gvaqvs feriT uT-valavi, mravalferovani. IV taepTan da-s funqciisaTvis mieTiTos: n. ma-ris, v. beriZis, S. ZiZiguris, s. caiSvilis werilebi da mosazrebebi.

2a „he RmerTo erTo“...

g. kartozia: „saxe yovlisa tanisa“ ganmartebulia rogorc: yove-li sxeulis, sagnis forma.

T. cqitiSvili: gaviTvaliswinoT z. gamsaxurdias azri, rom tani ar aris sagani, tani cocxali sxeulia, xolo saxe aris pirvelsaxe. tae-pis azria: RmerTo, Sen Sehqmeni yoveli tanis pirvelsaxe (prototipi).

Page 259: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

259

daadgines: tani–saTvis davtovoT g. TevzaZis gageba (1985,32), sxve- bisa (saba, T. bagrationi, iv. lolaSvili...) _ rogorc gansxvavebuli gageba.

2g c. kikviZe: mesame striqonis Sinaarsia: momeci sikvdilamde

gasatani, mijnurebisaTvis damaxasiaTebeli siyvaruli. g. kartozia: aRiniSnos, rom gasatanisa poeturi licenciaa; unda

iyos: gasatanTa. mieTiTos z. gamsaxurdia (1987, № 4): „Zleva mec... sata-nisa“, – Zalis mimadlebas SesTxovs Ze RmerTs, Zals RvTisas. „momec mijnurTa survili“, es vedreba mimarTulia suliwmidisadmi, romelic mohmadlebs adamianebs siyvaruls, mijnurobas... agreTve codvis Semsubuqebas, „sulTa lxenas“.

3 „vis Svenis, – lomsa...“ g. kartozia: unda dazustdes sityvebis mniSvneloba: miSer – arab.

maSar (?), yandi – kand (?), xotbisa Serisa – xutba Seer (?). proeqtiT warmodgenilia striqonis aseTi Sinaarsi: misma mWvretelebma daviT soslans Saqari da goleuli Tafli unda miarTvan.

g. arabuli: iqneba ufro sworia gansxvavebuli gageba (n. naTaZe, z. gamsaxurdia da sxv.), rom mis mWvretelebs unda mierTvaT saukeTeso tkbileuli?

xmebis umravlesobiT darCa arsebuli Sinaarsi. 4 „Tamars vaqebdeT“... daematos z. gamsaxurdias Tvalsazrisi: suliwmidis miwieri ga-

movlinebaa Tamar mefe, axali sofia, parakleti, sulTa mlxeneli ... (lit. Zieb., 2, 1987, 244).

5a „mibrZanes maTad saqebrad“... g. arabuli: maTad saqebrad komentarSi aRiniSnos m. Toduas

gansxvavebuli Tvalsazrisi, rom qebis obieqtebad igulisxmebian poe-mis gmirebi – tarieli, avTandili, fridoni – da amis gaTvaliswine-biT, strofis adgili unda Seicvalos, is unda gadavides me-6 stro-fis Semdeg.

6 „aw ena minda“... T. cqitiSvili: meore taepis punqtuacia ase unda Seicvalos: „Za-

li momec da Sewevna, SengniT maqvs, mivsce goneba“. (z. gamsaxurdia mxolod cezurasTan svams mZimes).

xmebis umetesobiT darCa Zveleburad. 7 „mo, davsxdeT“.... b Sinaarsi: misi msgavsi, marTlac, vin daibadeba! gansxvavebuli

gagebisaTvis mieTiTos z. gamsaxurdia: misebri, dabadebis (Sesaqmis) Semdeg, vin iSveba („dabadeba“ aris mxolod samyaros Seqmna).

d „aw margaliti wyobili“... SinaarsSi daiweros: axla ki asxmuli margaliti (= leqsi).

Page 260: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

260

8 „me rusTveli“... a konieqtura alamdaris gamo aRiniSnos, rom alamdari gvian-

deli (XVII-XVIII s-is ) terminia. movitanoT magaliTebi. 10a „TvalTa, misgan unaTloTa, enatramca axlad Cena“ – es taepi SeiZleba kiTxvadac gavigoT, romlis azri iqneba: gana

Tamaris Svenebisagan gondakarguli kaci kvlav gonze mosvlas inat-rebs? (n. naTaZe, 1974, 519).

10d „samTa ferTa saqebelTa, lamis, leqsTa unda levna“,

ganimartos: samTa (sami gmiris) Sesafer saxotbo leqsebs unda moleva (srulad Tqma).

komentarSi daematos: 10d „samTa ferTa saqebelTa“... sxvagvari gagebisaTvis: samxmovan

simReras (an simRerebs). lamis = diaxac rom. leqsTa unda vlena = leqsTa miwodeba, sityvebis micema unda

(n. naTaZe, 1974, 16).

1988. 18. V

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, s. caiSvi-li, a. gvaxaria, g. arabuli, n. ramiSvili, T. cqitiSvili.

ganixiles orTografiulad variantuli sityva-formebis daweri-

loba. daadgines: haჲ, haჲ (649,4) daiweros erT sityvad : haჲhaჲ. agreTve:

haჲhaჲzmides (28,2), haჲhaჲzmidi (524,1). aseve erTad daiweros: urCeqmnas (385,4), urCveqmen (336,3), uCinoiqs

(985,3), usuloqmna (206,2), Taviswina (361,1). 272a dabada gaswordes: dahbada. 201a, 1077g. anazdad – anazdaT. 839g brWkliTa – brWliTa. 907d davxsen – davhxsen.

491b wyal-javarisa daiweros defisiT. ars meSvelzmnis naSTi a sxva sityvebTan daiweros defisiT: vin-a

(361d), dastur-a (323d). anu-s win daisvas mZime: „siT uyvar, anu viT mkadrebs Txrobasa?~

(358a); „ra mpovao, anu vin-a~ (361d); „yvavi vardsa ras aqnevs, anu ra misi feria!~ (1086a).

Page 261: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

261

722d „raca aja daTmobisa, gulman vismca mousmina!“ mZime moiSa-

los. „vaჲ, Wirni Cemni ezomni!“ „vaჲ, sicocxlisa Tmenani!“ (941d)

vaჲ-s Semdeg daisvas mZime. 1989. 24. V

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, S. ZiZiguri,

a. gvaxaria, g. arabuli. ganixiles 203-204 strofebis komentarebi. 203 „me uxucesman“... e. metreveli: a, b-is Sinaarsi ase mesmis: me ufrosma, umcros Zmebs

is kaci gamovsTxove xvewniT [rom ar moeklaT], Cemma momdevnom misi (ucxo moymis) taiWi gamogvTxova, amitom aqo (cxeni). meore taepSi punqtuacia ase unda SevcvaloT: „Cemman Sedegman – taiWi misi, miT aqo

ჴsenebiT“. a. baramiZe: SeiZleba miviRoT aseTi gageba, oRond punqtuaciis

Secvla saWiro ar aris. g. kartozia: mesame taepSi miRebuli gvaqvs ualleT forma, rac

niSnavs: vuTxariT alali iyoso. taepis azria: mxolod aman (daWrilma) gviTxra, marto moverevio; Cvenc Cveni nebiT daveTanxmeT.

daadgines: miRebul iqnes warmodgenili Sinaarsi. 203,1a „Cuen misiTa mizeziTa“... g. kartozia: b-is komentarSi Caematos : A12-is wakiTxva – „caca

misTvis ara hkvirda“(= cac TavisTvis ar ukvirda) – aris teqstis gaa-zrianebis cda. izolirebuli wakiTxva, faqtobrivad, xelnaweris koni-eqturaa.

winadadeba miRebul iqna. 204a „brolman lalsa gareulman, vardni Txelni anatifna“ e. metreveli: vardni gagebulia Rawvebis metaforad; vfiqrob,

saxe unda vigulisxmoT. a. baramiZe: radgan mravl. ricxvia (vardni), amitom ufro sworia

Rawvebi. miRebul iqna Sinaarsi: erTmaneTSi Sereulma wiTelma da TeTrma

ferma Rawvebi gaanatifa. b-Si gaayifna Seicvala gaamyifna formiT.

1989. 6. XII sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, s. caiSvi-

li, S. ZiZiguri, a. gvaxaria, g. arabuli. ganixiles 212,1-214 strofebi da maTi komentarebi.

Page 262: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

262

212,1a „hpova avTandil tariel win-ukan minadenia“... g. kartozia: striqonis meore naxevari (win-ukan minadenia) tarie-

lis msazRvrelad unda iqnes gagebuli. aq is azria, rom tarieli win da ukan dadis uazrod. aseve fiqrobs c. kikviZe.

g. arabuli: striqonSi isaa naTqvami, rom avTandilma ipova tari-eli, isini midian, erTi win, meore – mis kvalze. am azrs ufro naTlad gamoxatavs interpolatoris sxva strofi (212,2): „avTandil misdevs ukana, tariel miva winare“...; komentarSi isic unda aRiniSnos, rom

orive strofi mxolod erT xelnawerSia, isini miwerilia B2 nusxis

arSiaze (gv. 7 r) da XVII s-is II naxevris an ufro gviandeli xanis av-toris naxelavia. 212,1a-Si cezurasTan mZime unda daisvas.

SeniSvnebi gaziarebul iqna. 214 „wina-ukana iares orni dReni da Rameni“... g. kartozia: es strofi yalbad miaCniaT: iust. abulaZes, mix.

wereTels da p. ingoroyvas. misi CanarTobis sakiTxi kvlav daayena g. arabulma da scada misi dasabuTeba (ix. misi wigni, 1983, gv. 40-48). misi mTavari argumentebia: 1. strofi enobrivad gaumarTavia: meore striqoni saxeldebiTi winadadebaa, romelic sintaqsurad ar ukavSir-deba wina da momdevno striqonebs; gamoTqma „Tvalis wameni“ xelovnu-ri formaa da rusTvelis teqstSi arc gvxvdeba. 2. moqmedebis dro (er-Ti dRe) aris gazrdili or dReRamemdis; 3. „maT TvalTa cremli sdi-odes“ faqtobrivi uzustobaa, – avTandils imJamad satirali araferi hqonda. wignSi aris sxva SeniSvnebic. piradad me es argumentebi ver marwmunebs am strofis siyalbeSi.

a. baramiZe: „vefxistyaosans“ ise ar unda SevxedoT, rogorc Cve-ulebriv nawarmoebs, masSi bevri ramea pirobiTi da gazviadebulic. am SemTxvevaSi aucileblad saWiroa ori dRe-Rame siaruli.

s. caiSvili: zemoT ganxiluli CanarTi strofis avtors es stro-fi ZiriTadad miaCnia da mas baZavs.

g. arabuli: interpolatorisTvis yvelaferi „ZiriTadia“, rac masze adre daiwera.

c. kikviZe: am strofis siyalbis mamxilebeli argumentebidan yve-laze mniSvnelovania momdevno strofis dasawyisi: „dRisiT vles da saRamoJam gamouCndes didni kldeni“. es 213-e strofis logikuri gagr-Zelebaa da maT siaruls erTi dRiT gansazRvravs.

kenWisyris Sedegad strofs CanarTad Tvlian: c. kikviZe, a. gva-xaria, g. arabuli. ZiriTadad – a. baramiZe, g. kartozia, s. caiSvili, S. ZiZiguri.

1990. 19. IX

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, s. caiSvi-li, a. gvaxaria, g. arabuli, n. ramiSvili.

ganixiles 270-273 strofebi. komentarSi mniSvnelovani cvlilebebi ar momxdara.

Page 263: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

263

Semdeg iyo msjeloba 273,1-is CanarToba-ZiriTadobaze („misi mZeb-neli iyomca WkuiTa metismetiTa“...)

bolos yvela daeTanxma ZiriTad teqstSi Setanis gadawyvetile-bas, s. caiSvilis garda. mas aeWvebs, rom: 1. strofi araa vaxtangis ga-mocemaSi; 2. bulbulo „vefxistyaosanSi“ sxvagan ar gvxvdeba; 3. Sina-arsobriv ayovnebs Txrobas.

1991. 20. III

sxdomas daeswrnen: a. baramiZe, g. kartozia, c. kikviZe, s. caiS-vili, S. ZiZiguri, a. gvaxaria, g. arabuli.

ganixiles 327–338 strofebis komentarebi. 327 „dRe da Rame mujamriTa“...

ა. gvaxaria: mujamri ufro swori unda iyos (da ara mujamari). 328a „sra edga mofardaguli oqsinoTa da SardiTa“... a. gvaxaria: Sardh sardinias aRniSnavs da ara sardiniuls. Sar

aris Txeli муслин, SesaZlebelia am fuZeze d riTmisaTvis iyos dama-tebuli. asea „visramianSi“.

d „taniTa, gabaons ganazardiTa“... c. kikviZis winadadebiT ganimarta: gabaonSi gazrdili naZvis

msgavsi tanis mqone. g dajrila, dgas Seicvala : dajrili dgis. 331d „pirman brolbalaxSeulman“...

a. gvaxaria: D1D2 A11 A12- Si gvaqvs varianti: brolbalaxSreulman, rac ufro swori Cans. „visramianSi“ gvaqvs msgavsi gamoTqmebi: vardre-uli, qafurreuli.

daadgines: a. gvaxariam warmoadginos ufro vrceli dasabuTeba da Semdeg davayenoT teqstis gasworebis sakiTxi.

334a b. „simZimilsa miTxrobdian“... a. gvaxaria: albaT niSnavs: samZimars micxadebdnen. s. caiSvili: simZimili mwuxarebaa. g. kartozia: ase ganvmartoT: mwuxarebas gamoTqvamdnen. miRebul iqna. 335a „pativs mcemdes“... c. kikviZe: es axali warmoebaa, unda gaswordes: pativmcemdes. g. kartozia: dasabuTebaSi daematos II seriis formac: pativ-gce. 337 „Tavadoba indoTa da mravalTaca mqonda sxuaTa“.. Setanilia ZiriTad teqstSi 1980. 8. X-is sxdomaze (winaaRmdegi

a. baramiZe).

dasabuTeba ix. – g. arabuli 1983, gv. 62-75.

Page 264: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

264

337a „aRara vici, damaviwydes, Tuca diadi welia“... ganxiluli iyo 1980w. 8 da 17 oqtombris sxdomebze. CaiTvala

CanarTad (winaaRmdegni: a. baramiZe, i. gigineiSvili). dasabuTeba ix. iust. abulaZe 1926, XXXVI; g. arabuli, 1983, 62-72.

1992. 23. IX sxdomas daeswrnen: a. gvaxaria, g. kartozia, c. kikviZe, g. arabuli,

n. ramiSvili. ganixiles 55-671 strofebis komentarebi. 55 alafobdes saWurWlesa... a. naTurqalsa ganmartebaSi mieTiTos: T. bagrationi, d. CubinaS-

vili, s. iordaniSvili. b taiW- sityvisaTvis moiZebnos g. wereTlis statia (1966 w.). d caliersa miRebulia es forma, rogorc ufro gavrcelebuli

rusTvelis epoqis ZeglebSi. daematos magaliTebi. 56 dRe erT gardaxda... b laSqarTa. mniSvnelobisaTvis masalas moitans a. gvaxaria. agr.

ix. inga kalaZe _ `visramianis~ leqsikidan (Tsu Sromebi, t. 180, 1976 w.). 58 Tqves, Tu... b. Tvara. formisaTvis davimowmoT saSuali qarTulis teqstebi da

vuk. beriZe (`vefxistyaosnis komentari~, gv. 54). 61 ra mefeman... g. brZanebani uimedna = saimedo sityva uTxra. movZebnoT saTanado

konteqstebi Zvel teqstebSi. d. tyuis. unda iyos: tyuvis. davasabuToT masaliT. 66 kvla ubrZana... a. ra damgmeo = ra damigme (ra damiwune).

komentarSi aRiniSnos, rom strofs CanarTad miiCnevs m. wereTeli. 67,1 mefe laRi da wyliani... g SemomixUel. gasworda: SemomixUe. strofis CanarTobis sakiTxi gadavwyvitoT redaqciis

gafarToebul sxdomaze.

1992. 21. X.

sxdomas daeswrnen: a. gvaxaria, g. kartozia, c. kikviZe, g. arabuli, n. ramiSvili.

ganixiles 68-75 strofebis komentarebi.

Page 265: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

265

68 me ar SegarCen... b. nu iqo Sedrekiloba-klebasa ganmartebulia: nu Sedrkebi, ukan

nu daixev. gaswordes ase: nu Sedrkebi, sisustes nu gamoiCeno. 69,1 mefe ubrZanebs... g. ar Rafal-avad gamoTqmisaTvis Sdr.: „yma gardasva maspinZelman,

ar Rafalman, avman, uqman“ (728,1). 72 Seekazma mefe... a. Seekazma-sTan daemata T. bagrationis ganmarteba: „sacxeno

iaraRiT Sekazmva“. g a. gvaxaria: zeimi ar aris праздник. zeimi = zahmi // zma aris

CoCqoli, xmauri. 73 ubrZana... brZanebiTis formebi TargmanSi gadmoices II seriis brZanebiTe-

biT: a. vlidiTa = iareT! b. mogvcemdiT = mogveciT! g. dasTvalvidi-Ta = daTvaleT!

75 cxenTa maTTa... g. monaniye miarTmides. ye-s mniSvnelobisaTvis mieTiTos m. janaS-

vili, 1912; sil. xundaZe, 1922; a. SaniZe, 1957.

1992. 16. XII

sxdomas daeswrnen: a. gvaxaria, g. kartozia, c. kikviZe, g. arabu-li, n. ramiSvili, T. cqitiSvili.

ganixiles 76-79 strofebis komentarebi. 76. igi veli gairbines... b caTa RmerTi Searisxes. g. kartozia: caTa aq cis mravlobiTis naT. brunvis forma unda

iyos. g. arabuli: rusTvelis mixedviT, RmerTi marto caTa ki ara, xme-

leTisacaa, Sdr.: „RmerTo ჴmelTa da caTao“ (807a), amitom „caTa Rmer-Ti“ arazusti cneba gamodis. albaT, igulisxmeba caSi myofi, „maRali“ RmerTi.

g. kartozia: me mgonia, araa savaldebulo orive komponentis au-cileblad xmareba.

sxvebi mxars uWeren gagebas: caSi (maRla) RmerTi ganarisxes. daadgines: miRebul iqnes umravlesobis azri. agreTve, aRiniSnos,

rom am strofs yalbad Tvlida 1935 – 37 ww. komisia wina da momdevno strofebTan azrobrivi identurobis gamo.

77 igi mindori dalies...

Page 266: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

266

d. moswydes razomca mxnenia, ganimartos: CamorCnen (gaqceul nadirs), Tumca kvlav mxned iyvnen.

77,1 a. ra morivna dRem Ramesa = dRe rom Rames moeria

(rodesac gaTenda). 1993. 20. IX

sxdomas daesxnen: a. gvaxaria, g. kartozia, c. kikviZe, g. arabuli. ganixiles 80-82 strofebis komentarebi. 80a orTave erTgan mokluli yvelai asjer ocia – g. arabuli: esaa fantastikuri hiperbola, sruliad zedmeti da

usargeblo rogorc azrobrivi, ise mxatvruli TvalsazrisiT. orma kacma erT dRes 2000 suli nadiri daxoca da am uamrav nanadirevSi 20-iT meti Wabuki spaspetis, avTandilis, mokluli iyoo, – amis Tqma sae-Wvos xdis TviT avTandilis monadirul da meomrul unars, mis si-

mardesa da Cubinobas. amitom unda miviRoT C3-Si, p. ingoroyvasa da mix. wereTlis gamocemebSi arsebuli varianti: „aTjer ocia“. ori ka-cis wilad orasi nadiris mokvlac hiperbolaa, magram mxatvrulad mainc gamarTlebuli da azrobrivad misaRebi. amasTan, ociT metnak-leboba orasSi realur sxvaobas niSnavs da avTandilis upiratesobas marTlac warmoaCens, rac 2000-Tan mimarTebiT, rom ityvian, zRvaSi wve-Tis tolia.

a. gvaxaria: ase xelaRebiT ver uarvyofT xelnawerTa absolutu-ri umetesobis Cvenebas.

g. arabuli: unda vivaraudoT, rom wakiTxva „asjer oci“ erT-erTi adrindeli gadamweris uneblie Secdomis an mxatvruli saxis gaZlie-rebis gauazrebeli mcdelobis Sedegia, romelic Semdeg sxva nusxebSi gavrcelda (ix. agr. p. ingoroyva, 1953, 419).

daadgines: sakiTxis ganxilva gadaidos mTavari redaqciis gafar-Toebuli sxdomisaTvis.

80,1 mefe Tavis sijabnesa... a sijabne – sisuste, aq: damarcxeba. b muniT – iqidan, aq: iqiT. Sdr.: „wadi, dabrundi, Seiqec muniTve,

Seni mze siT-a“ (924d). 81 mefesa ese ambavi... d laRobs. ganmarteba: „xumrobs“ Seicvalos: xarobs. 82 igi ornive... a sagrilad gardaxdes Zirsa xeTasa = xeebis Zirs Camoxdnen

(cxenebidan) CrdilSi.

Page 267: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

267

1993. 27. IX sxdomas daeswrnen: a. gvaxaria, g. kartozia, c. kikviZe, g. arabuli. ganixiles 83-86 strofebis komentarebi. 83 naxes ucxo... b Savi cxeni sadaviTa... c. kikviZe: variantis sadeviTa avTentikuroba dasaHbuTebulia

a. WinWaraulis mier. g. kartozia: ganvixiloT Semdeg, sruli SemadgenlobiT. hyva – hyavda, aq: eWira. lomsa da viTa gmirsa, konstruqciisaTvis Sdr.: „zafranad da

viTa spetad“ (498b); „zroxaTa, viTa virTao“ (541g). g lagam-abjar-unagirsa daematos i. gigineiSvilis varaudi lagam-

abJand-unagiris Taobaze. 83,1 aqa Cadis... aRiniSnos, rom xelnawerebSi strofi moTavsebulia 83-e strofis

win. 84,1 mnaxavni modges... d. CvenTan ar uCans zavia. Sinaarsi: CvenTan urTierToba ar unda. 84,2 mefeman brZana: „vin aris...“ strofi darCa CanarTad, Tumca misi BBCanarTobis mtkicebas argu-

mentacia aklia. aRiniSna, rom strofis avTentikurobis sabuTad m. Tav-diSvili Tavidan bolomde imeorebs k. WiWinaZisa da n. naTaZis azrebs (maT dausaxeleblad). e. i. mas axali argumentebi ar aqvs.

84,3 rostevan sWvretda... b ganaTlebuli = gabrwyinebuli. 84,4 rostan mona gaugzavna b sawuTro ara hkvirsa = amqveyniuri cxovreba ar ainteresebs. 85 wavida mona saubrad... sariTmo sityvebi dasaSvebia bolokiduri d-onis gareSe, mesames

(Rari sad) garda, amitom yvelgan davtoveT d–oniT. 86 vera hkadra... d gauumecarda-s Sesaxeb gaTvaliswinebul iqnas iust. abulaZis,

a. SaniZis, i. gigineiSvilis mosazrebani.

1994. 10. V sxdomas daeswrnen: g. arabuli, a. gvaxaria, g. kartozia, c. kikviZe. imsjeles zogierTi striqonis ganmatebasa da komentaris Sevseba-

ze II tomis dedanSi.

Page 268: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

268

165. miwaca TqUeni... d. „Cemsa mSvildsa da cerasa“. iust. abulaZis ganmarteba cera-si

or adgilasaa. albaT, unda SevaerToT. dazustdes TariRi _ 1938 Tu 1937?

169. ese wigni... g brZana: „mindors Sevjdebio“ = mindorSi waval [sanadirod]? 170 brZana: „wadiT...“ g. marto gare Semobrunda. ix. n. naTaZis ganmarteba: gatrialda,

gabrunda. 171 igi veli gairbina... komentarSi aRiniSnos, rom strofs yalbad Tvlidnen. a. baramiZe

da iust. abulaZe, gaugebari majamebis gamo (s. yuban. 1973, 164-166). 190 mTiT Camovida avTandil... a. gvaxaria: gascudebodes mklavni da misni siamayenia. aq da

ufunqcio Cans. g. kartozia: aseTi SemTxvevebi teqstSi sxvaganac aris, mag.: „sadaa

Cemi moyvare da visTvis cremli mdenia“ (13262). da aq sasven niSans (mZimes) cvlis.

g. arabuli: es strofi araa A redaqciis nusxebSi da C5-Si, rac seriozul eWvs aCens mis avTentikurobaze. meorec, is CarTulia avTan-dilis msjelobaSi da azris logikur msvlelobas aferxebs. Tu strofi mainc darCeba ZiriTad teqstSi, mas adgili unda Seecvalos, unda gadavitanoT 191-e strofis Semdeg. situacia aseTia: avTandili maRal mTaze dgas da fiqrobs, rom ucxo moymis Zebnas azri aRar aqvs. man Sin dabruneba gadawyvita da, mTidan rom Canda, „mas mindorsa dae-marTa, [ukan dasabrunebeli] gza TvaliTa gamosaxa“. mxolod amis Sem-deg SeiZleba iTqvas: „mTiT Camovida avTandil“ da sxv.

c. kikviZe: am SeniSvnebis ignorireba ar SeiZleba. vifiqroT da Cveni mosazrebebi warmovadginoT Semdgom sxdomaze.

1997. 18. V sxdomas daeswrnen: g. arabuli, b. bregvaZe, a. gvaxaria, g. karto-

zia, c. kikviZe, z. sarjvelaZe. „vefxistyaosnis“ akademiuri gamocemis dasabeWdad momzadebas-

Tan dakavSirebiT redaqcia miubrunda poemis „dasawyisis“ komentarebs misi Sevsebisa da dazustebis mizniT.

01 pirvel Tavi, dasawyisi, naTqvamia ig sparsulad... c. kikviZe: komentarSi SevitanoT m. guguSvilis SeniSvna, rom esaa

pirveli kritikuli Sefaseba poemis siuJetis ucxouri warmomavlobisa da misi, rogorc ideurad miuRebeli wignis Sesaxeb.

Page 269: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

269

g. kartozia: isic unda aRiniSnos, rom nusxebis meoTxe redaqcia

(D1 D4 D5) iZleva principulad sxvagvar wakiTxvas; gadamweri cvlis in-terpolaciis teqsts da wigns „msmenelTaTvis margebels“ uwodebs.

g. arabuli: Cemi azriT, taepis pirveli naxevris „Targmani“: „pir-veli Tavi, dasawyisi, anu poemis Sesavali, prologi“ – sadavoa. (ase „Targmnian“ a. gawerelia, m. guguSvili, S. oniani, b. kilanava da Cveni mT. redaqciac maT eTanxmeba). Tu „sparsulobazea“ saubari, warmoudge-nelia, interpolators mxolod prologi mieCnia sparsulidan Targm-nilad an sparsuli poemebis mibaZviT dawerilad.

kerZod, sityva-cnebebis Sesaxeb: pirvel miCneulia zedsarTavad, anu msazRvrelad (pirveli Tavi). Cemi azriT, pirvel zmnizedaa (= sul pirvelad). Sdr. amave prologidan: mas cocxali nu elevis, raca pir-vel Seuyvardes (261); „Sairoba pirveladve (= imTaviTve)...“ (121). agr. „xolo pirvel aTisa wlisa mirian mefisa... ufalman ... gamoaCina mefe morwmune konstantine“ (wm. ninos cx.), rac niSnavs: mirian mefeze aTi wliT adre...

sityvebi: „Tavi“, „dasawyisi“ SeiZleba niSnavdes: saTaves, safuZvels, fabulas an Txzulebis originals, romelic pirvelad spar-sulad Seqmnila. cxadia, rom es cnoba interpolators prologis mecxre strofidan aqvs („ese ambavi sparsuli...“)

a. gvaxaria: saWiroa kidev masalis moZebna sadavo sityva-cnebebis dazustebisaTvis. amjerad g. arabulis azri komentarSi SevitanoT, rogorc umravlesobisagan gansxvavebuli.

1,2 gvirgvini, taxti... g. mirveli komentarSi Sevides a. gvaxarias etimologia (masala

sparsulidan mimdinareobaze). 2a saxe yovlisa tanisa ix. 1987, 1. XII–is oqmi. 2b Zleva mec z. sarjvelaZe: unda davweroT defisiT: Zleva-mec. 4a Tamars vaqebdeT mefesa sisxlisa cremldaTxeuli. mieTiTos z. gamsaxurdias azri, rom „vefxistyaosani“ alegoriu-

li poemaa... (macne, els, 1987, №4). 5d gUrdemli tyUvivisa... komentarSi daematos a. abJandaZe, 1994, gv. 45. 6g tariel saxelis etimologia da Sinaarsi. daematos z. gam-

saxurdia (akad. moambe, 127, №3, 1987; lit. Ziebani, 2, 1987). 8a ama dari. gasworda: amadari (= amgvari, amnairi), miCneulia

poetur licenciad. komentars daematos sxvagvari gagebisaTvis p. ingo-royva, 1963, gv. 83; 1970, gv. 433-434.

8b misTvis vxelob

Page 270: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

270

komentars daematos z. gamsaxurdia (1987, macne № 4): poetis mijnu-roba Tamarisadmi aris saRvTo mijnuroba...

9 ese ambavi sparsuli...

komentarSi daemata: n. salia (1965), g. imedaSvili (1968), n. Wolokava (1993; 1994): rom „sparsuli“ literaturuli Janris aRmniSvneli termi-nia, gulisxmobs samijnuro, sagmiro Tavgadasavlis momcvel ambavs.

10 TUalTa misgan unaTloTa... a. axlad Cena. daematos z. gamsaxurdia (1987; 1991): aq igulisxmeba

„axlad Cena“ RvTisa, dabruneba samoTxis yofisa. d samTa ferTa saqebelTa. daematos: „sami feri“ niSnavs sam pirs,

samebis anarekls, samsaxovan wmida giorgis, romelic poemis sam gmirSia ganpirovnebuli (z. gamsaxurdia, 1987, 1991).

Sinaarsi: sami gmiris Sesafer saxotbo leqsebs unda moleva (srulad Tqma).

11a raca visca bedman misces... mieTiTos gansxvavebuli wakiTxva: raca vis ra (a. WinWarauli,

1992, 15). 12 Sairoba pirveladve... g kula aqaca eamebis... daematos z. gamsaxurdia (1991, 15): „aqaca“

gulisxmobs saero sazogadoebas, samonastros sapirispirod. 17 mesame leqsi kargia sanadimod samRerelad... c. kikviZe: pirvel taepSi metruli wyoba darRveulia: pirvel na-

xevarSi dabali Sairia (5+3), meoreSi – maRali (4+4). es gaxda misi gas-worebis mizezi: „merme leqsi kargi aris...“ (p. ingoroyva), romlis av-

Tentikurobis dasabuTebas cdilobs r. fircxalaiSvili C5 (X) xelna-werze dayrdnobiT.

g. arabuli: sworia r. fircxalaiSvilis SeniSvna, rom C5-is ga-damweri teqsts ar asworebs da es wakiTxva mis mier dednad gamoyene-bul xelnawerSic ase yofila, magram is mainc meoreuli Cans da ver-sifikaciaSi garkveuli erT-erTi gadamweris Sesworeba unda iyos. nus-xaTa absolutur umetesobaSi metrulad gaumarTavi wakiTxvaa, rac ufro Zveli protografebidan modis da rusTvelis romeliRac mimbaZ-velis damsaxurebaa.

am strofis ufro didi naklis da misi siyalbis maCvenebeli sxva ramea: is Teoriulad upirispirdeba poeziis rusTveliseul klasifi-kacias. rusTvelisTvis poeziis ori dargi, anu ori saxe (dRevandeli terminiT – Janri) arsebobs. formis mxriv esenia grZeli leqsi (eposi) da „cota“, mokle leqsi (lirika); Sinaarsis mixedviT: pirveli – sibr-Znis Semcveli, maRali rangisa da saRvTo daniSnulebisaa (religiuri Sinaarsisa da RvTismsaxurebis dros Sesasrulebeli); meore – saero pirTa yofa-cxovrebis amsaxveli leqs-simRerebia, maTi Wirisa da lxi-nis aucilebeli atributi. isini, pirvelTan SedarebiT, did Semoqmede-

Page 271: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

271

biT niWsa da unars ar moiTxoven, amiT hgvanan ymawvilebis sust mSvild-isars. am dargSi (JanrSi) Sedis is nadimSi samReri, saaSiko da salaRobo leqsebi, romelTac interpolatori mesame saxed gamoyofs.

es strofi, faqtobrivad, detalizacia da reabilitaciis cdaa me-16 strofSi „cota leqsad“ wodebuli lirikuli Janrisa da Tavis kompilaciur xasiaTs leqsikuri nasesxobiTac avlens: mesame taepSi – „Cven maTica gveamebis“ gameorebaa 123-isa: „kvla aqaca eamebis...“, xolo meoTxe taepi parafrazia 143-isa: „ar Seamoklos qarTuli, ara qmnas sityvamciroba“ da 151-isa: „moSaire ara hqvian, Tu sadme Tqvas erTi, ori...“

a. gvaxaria: xom SeiZleboda, rom es CamoTvla, Tematikis dakonk-reteba, TviTon rusTvels gaekeTebina?

g. arabuli: ase rom iyos, poeti jer ityoda, ra Tematikas moi-cavs „meore leqsi“ da Semdeg gadavidoda „mesamis“ daxasiaTebaze. mag-ram rusTvelisTvis mesame jgufi (Janri) ar arsebobs. misTvis meore da mesame erTi da igivea, anu meore Janria is, rasac misi mimbaZvel-ko-mentatori me-17 strofSi asaxelebs. isic unda iTqvas, rom rusTvelis donis poeti ase prozaulad ar gaimeorebs wina strofebSi xmarebul gamoTqmebs. kidev – meoTxe striqonis Sinaarsi upirispirdeba pirvel striqons, rom „mesame [mokle] leqsi kargia“. e. i. am strofis avtori oTx striqons ise ver wers, rom logikur winaaRmdegobas ar waawydes.

g. kartozia: es strofi ZiriTadi teqstis kuTvnilad aris miCneu-li mTavari redaqciis im wevrebis mier, romlebic amJamad cocxalni ar arian. amitom, axla rom amoviRoT, moralurad maT mimarT marTal-ni ar viqnebiT.

daadgines: strofi darCes ZiriTad teqstSi. 18 xams, meleqse naWirvebsa missa cudad ar abrkmobdes,

erTi uCndes samijnuro, erTsa visme aSikobdes... g. arabuli: am striqonebis „Targmani“ (Sinaarsi) arazustia.

brkmoba („brkuma“) niSnavs dabrkolebas, Seferxebas, Secdomas. magram am konteqstSi ZaldatanebiTi Cans aseTi ganmarteba: „amaod ar afer-xebdes (aCerebdes) [erTis garda sxvaze]“. Zneldeba „Seferxebisa“ da „SeCerebis“ cnebebis misadageba poetur SemoqmedebasTan. amitom cdi-loben komentatorebi „brkmobas“ mouZebnon konteqstis Sesaferi niuan-si (daxarjva, gafantva, gabneva...).

meore striqonSi gaigivebulia mijnuroba da aSikoba (TargmanSic orive gamoxatulia erTi cnebiT – „trfoba“), rac am strofis rusTve-lurobas sadavos xdis.

komentaris erTi winadadeba – „ar aris aucilebeli, mijnuroba da aSikoba yovelvis srul sinonimebad gavigoT“ – kidev ufro abun-dovanebs sakiTxs. marTlac, ar unda gavigoT sinonimebad! rusTvelisa da misi personaJebisaTvis mijnurobasa da aSikobas sxvadasxva Sinaar-si aqvs da erTi pirovnebis mimarT orive terminis gamoyeneba maTTvis dauSvebelia. strofis es orazrovneba an unda aixsnas rogorme, an un-da vaRiaroT, rom misi avtori ara rusTveli, aramed sxva pirovnebaa, romlisTvisac mijnurobas dakarguli aqvs rusTveluri Sinaarsi da is aSikobas, vulgarul sayvarlobas uTanabrdeba.

Page 272: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

272

daadgines: moviZioT damatebiTi masala da Semdeg davubrundeT mis ganxilvas.

19a yovelman, gasworda: yvelaman. a. gvaxaria: mieTiTos r. beriZis werili („kalmasoba“, 1997, № 1),

rom „yovelman“ xelnawerebSi ar aris; es forma pirveli gamocemis koreqturuli Secdomis Sedegad damkvidrda sxva gamocemebSi.

19g igia Cemi sicocxle... c. kikviZe: komentarSi daematos d. qumsiSvilis sxvagvari gageba,

rom poetis es fraza gulisxmobs ara Tamar mefes, aramed rusTvelis Semoqmedebas, romelic misi (avtoris) sicocxlis arss warmoadgens (d. qums. 1968, 263-266).

1997. 26. V

sxdomas daeswrnen: g. arabuli, b. bregvaZe, a. gvaxaria, g. karto-zia, c. kikviZe, z. sarjvelaZe, T. cqitiSvili.

ganixiles prologis 20-29 strofebis komentarebi. 20a vTqva mijnuroba pirveli da tomi gvarTa zenaTa c. kikviZe: aq unda Caematos sol. caiSvili (1984, № 2): rusTavelis

„mijnuroba pirveli“ Tanxvdeba qristianuli samebis Sinaarss. agr. z. gamsaxurdia (1987, №4): „mijnuroba pirveli“ aris Tavad RmerTi. ga-moTqma „tomi gvarTa zenaTa“ samebas gulisxmobs. orive avtori imow-mebs ioanes I epistoles („siyuarul ars RmerTi“).

z. sarjvelaZe: IV taepis komentarSi S. xidaSelisa da p. ingo-royvas „Targmans“ mieces miuReblis, teqstis arasworad gagebis kva-lifikacia.

21a WkUianni ver mixUdebian g. arabuli: Caematos vl. norakiZis ganmarteba (1966). 22d qve uc z. sarjvelaZis winadadebiT daiwera erTad: qveuc. 23b simdidre-s komentarSi daemata d. qumsiSvilis azri (rogorc

mcdari), rom simdable ewinaaRmdegeba mijnuris Tvisebas (d. qums. 1988). 24d gesmis Cemi naubari?

g. arabuli: me mTeli strofi yalbad mimaCnia da amis erT-erTi ni-Sani es „arapoeturi da familaruli“ (S. niSnianiZis Sefaseba) mimarT-vaa. banaluria strofis azri, rom mijnuroba da siZva „sxvada-sxvaa“. gamoTqma „Zneli gvari“ „Znelad saTqmelis“ (202) cudi parafrazia.

gesmas formas mxars uWeren: b. bregvaZe, T. cqitiSvili. gesmis? – g. kartozia, c. kikviZe, a. gvaxaria, z. sarjvelaZe.

Page 273: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

273

daadgines: darCes forma „gesmis?“; g. arabulis azri strofis CanarTobis Sesaxeb aRiniSnos komentarSi.

25 xams mijnuri xanieri, ar meZavi, bilwi, mruSi... g. arabuli: es strofi 24-is azrobrivi gagrZelebaa da mis msgav-

sad, banaluri azrebis gameorebiT xasiaTdeba, xolo originalobas iCens uaryofiTi zedsarTav-epiTetebis CamoTvlaSi, romlebic namdvil mijnurs ar unda axasiaTebdes. mesame striqoni: „guli erTsa daaje-ros...“ parafrazia 27-e strofidan mesame-meoTxe striqonebisa: „...dRes erTi undes, xvale sxva...“ is arafers hmatebs mijnurobis rusTvelise-ul gagebas, romelic srulad da naTlad aris Camoyalibebuli me-20-23-e strofebSi.

daadgines: strofi darCes ZiriTad teqstSi (winaaRmdegni g. ara-buli, T. cqitiSvili).

26 mas cocxali nu elevis... g. kartozia: strofi azrobrivad da versifikaciulad gamarTu-

lia, aris yvela xelnawerSi, ZiriTad teqstSi Seitanes k. WiWinaZem (1934), a. SaniZem da a. baramiZem (1966). agreTve n. naTaZem (1974), erTgvari eWviT da SeniSvniT. Cven ara gvaqvs realuri safuZveli da myari argu-menti CanarTad miCnevisaTvis.

g. arabuli: es strofi, marTlac, cotaTi ukeTesia 24-e, 25-e stro-febze, magram mainc sarisko saqmea misTvis rusTveluris statusis mi-niWeba. 24-dan dawyebuli 32-mde met-naklebad yvela strofi saeWvoa, yvela erTsa da imave Sinaarss imeorebs mcire leqsikuri da poetiku-ri cvlilebebiT. samwuxarod, vercerTma komisiam ver moicala imisaT-vis, rom Caetarebina vrceli Teoriuli da poetikuri analizi da sa-grZnobi koreqtivi Seetana prologis pirveli beWduri gamocemiT dam-kvidrebul teqstSi.

z. sarjvelaZe: ratom gaqvT aseTi kritikuli pozicia maincdama-inc prologis teqstis mimarT?

g. arabuli: kritikuli da nihilisturi midgoma am nawilis mi-marT teqstis komentatorebsa da gamomcemlebs yovelTvis hqondaT. maTgan zogierTma „dasawyisis“ moculoba 15-mde, zogma ki 5 strofamde daiyvana. mizezic gasagebia: mimbaZvelTa moqmedebisaTvis TviT „dasaw-yisis“ Tematika iZleoda saukeTeso motivacias; siyvaruli, mijnuroba, aSikoba – iseTi Temebia, vincki kalams aiRebda xelSi, yvela ecdeboda mis Sevsebasa da „gamdidrebas“. XVIII saukunis damdegisTvis poemis teqsti ise aimRvra da damZimda CanarT-danarTTa balastiT, rom pirve-li gamocemis mesveurTaTvis SeuZlebeli gamxdara rusTvelisa da mis mimbaZvelTa Semoqmedebis zustad da ucdomlad gamijnva. vaxtangiseu-li redaqciis ZiriTad nawilSi Semdeg garkveuli cvlilebebi moxda, „dasawyisis“ Sedgeniloba ki ucveli darCa, rac teqstologiuri TvalsazrisiT miuRebeli da aralogikuria. yvelaze metad kritikuli ganxilva da cvlileba aq iyo aucilebeli. axla, Cvens dRevandel saq-mes rom mivubrundeT, 26-e strofis Setana ZiriTad teqstSi saWirod ar mimaCnia.

Page 274: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

274

kenWisyriT strofis aRdgenas mxars uWeren: b. bregvaZe, a. gvaxa-ria, g. kartozia, c. kikviZe, z. sarjvelaZe. winaaRmdegni: g. arabuli, T. cqitiSvili.

29 xams, Tavissa xUaSiadsa arvisTana amJRavnebdes... g. arabuli: aq da momdevno strofebSiac kvlav grZeldeba moma-

bezrebeli didaqtika da zneobriobisken mowodeba. amasTan erTad, icv-leba terminologia: mijnuris nacvlad moyvare an sayvareli gamoiye-neba; „moyvareTa“ urTierToba ki aSikobis an ufro vulgaruli for-mis – sayvarlobanas doneze ganixileba. mokled, 29-31 strofebSi rusTvelur mijnurobaze aRar aris laparaki, aq Secvlilia msjelo-bis Temac da misi Sefasebis kriteriumic. aq sxva zneobrivi normebi moqmedebs. sayvarlebis, anu „moyvareTa“, urTierTobis mudmivi Tanamde-via „gamJRavneba“ da „moyivneba“, rac rusTveluri mijnurobis kodeqsSi ar figurirebda.

amis gamo dasaxelebuli strofebis avTentikuroba safuZvliani eWvis qveS dgas. araerTxel dauyenebiaT es sakiTxi a. sarajiSvils, n. mars, iust. abulaZes, p. ingoroyvas, d. kariWaSvils, m. wereTels, z. gamsaxurdias da sxvebs, magram problema dRemde gadaWrili ar aris.

kenWisyris Sedegad 29-e strofi CanarTad miaCniaT: g. arabuls, b. bregvaZes, a. gvaxarias, T. cqitiSvils. ZiriTadad Tvlian: g. kar-tozia, c. kikviZe, z. sarjvelaZe. Semdeg maT SeuerTda T. gamyreliZe.

1997. 8. VI sxdomas daeswrnen: g. arabuli, b. bregvaZe, a. gvaxaria, g. karto-

zia, c. kikviZe, z. sarjvelaZe, T. cqitiSvili. ganixiles 67-84 strofebi da maTi komentarebi. 67a Tqvens wina z. sarjvelaZis winadadebiT gasworda: Tqven wina. 67,1 mefe laRi da wyliani gamxiarulda metadre... g. kartozia: es strofi CanarTad aris miCneuli mTavari redaq-

ciis Semadgenlobis mier. Cven xelaxla ganvixileT 1992 wels, magram misi CanarToba-ZiriTadobis sakiTxi ver gadavwyviteT redaqciis ara-sruli Semadgenlobis gamo. aq problema ase dgas: rostevanisa da av-Tandilis dialogSi mefis erT-erTi pasuxi avtoriseuli remarkis ga-reSe iwyeba („me ar SegarCen...“), rac epikur TxzulebaSi stiluri nor-midan gadaxvevad aRiqmeba. am xarvezs avsebs sadavo strofi, romelic stilis mxriv mTlad srulyofili araa, magram arc imdenad uvargisia, rom misi siyalbis damtkiceba SevZloT. n. naTaZem Seitana saskolo ga-mocemaSi, Tumca SeniSnavs, rom: „didad saeWvo strofia“.

c. kikviZe da a. gvaxaria mxars uWeren strofis ZiriTad teqstSi aRdgenas.

g. arabuli: ir. kenWoSvilma (1980 w.) aRniSna: „vt“-Si ori SemTxve-va gvaqvso, roca dialogSi monawilis sityva avtoris remarkis gareSe

Page 275: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

275

iwyeba, magram man erTmniSvneliani daskvna ver gaakeTa, 68-e da 233-e strofebi normisagan gadaxvevis Segnebuli cdaa Tu SemTxveviTi reci-divia? sadavo strofis -re nawilakiani sariTmo sityvebi (metadre, ze-dadre, bedadre) marTlac tavtologiis STabeWdilebas qmnian, magram vfiqrob, mainc unda SevitanoT ZiriTad teqstSi, raTa ufro didi uxerxuloba aviciloT; oRond manamde mesame taepSi Semomixve Sevcva-

loT Semomiჴed formiT. miჴdoma, zed Seჴdoma samtrod miWras, Tav-dasxmas niSnavs.

daadgines: strofi aRdges ZiriTad teqstSi (winaaRmdegni b. breg-

vaZe, z. sarjvelaZe); Semowmdes, xelnawerebSi Tu aris „Semomiჴed“, ma-Sin SevitanoT.

69,1 kUla brZana: „mona Tormeti... g. kartozia: es strofi didxans iyo beWduri gamocemebis ZiriTad

teqstSi, 1966 wlidan ki amoRebulia; vfiqrob, xelaxla msjelobis sagani aRar unda gaxdes.

b. bregvaZe: me ar CavTvlidi yalbad, ver vxedav azrobriv an sti-lur Seusabamobas rusTvelis teqstTan.

c. kikviZe: Sermadinis xseneba aq uadgiloa; Tanac, ratom unda axldes Tormeti damxmare msaxuri rostevans da mxolod erTi – av-Tandils? es rogori Sejibreba iqneba? am storfis siyalbe sakmarisad aris dasabuTebuli. ix. a. sarajiSvili (1895), n. mari (1916), i. abulaZe (1926), g. arabuli (1983), n. naTaZe (1985).

g. arabuli: esaa cudi variacia 73-e strofisa, iq Cans „12 mona“, romlebic orives emsaxurebian.

daadgines: strofi darCes CanarTad. 76d hgavso alvas, edemis xes. komentarSi daematos z. gamsaxurdia (1991, 136), rom es da sxva ana-

logiuri gamoTqmebi (50, 520, 691 strofebSi) bibliur „cxovrebis xeze“ mianiSneben.

79g aweca dagvჴoc – gasworda: awveca. 80a ...mokluli yUelai asjer ocia. b. bregvaZe da g. arabuli moiTxoven, rom Seicvalos aTjer ociT

(asea C3-Si, p. ingoroyvasa da m. wereTlis gamocemebSi). ix. agr. 20.IX.1993-is oqmi. kenWisyriT darCa asjer oci. 83b sadaviTa – Seicvala: sadeviTa. dasabuTeba ix. a.

WinWarauli 1962; 1982, 171-176 (winaaRmdegni: b. bregvaZe, a. gvaxaria). 83g abjar-unagirsa variantuli wakiTxvisTvis: abjand (an:

abJand) mieTiTos i. gigineiSvili, moxs. Tezisebi, 1957. 84a kaba vefxis tyavisa

Page 276: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

276

komentarSi aRiniSnos cxovelis tyaviT Semosvis totemuri warmomavloba da magiuri daniSnuleba (v. abaevi 1988; z. gamsaxurdia 1987; m. karbelaSvili 1996; n. kenWoSvili 2006).

84g maTraxi komentarSi daematos, rom maTraxi Sua saukuneebis mxedarTa

saWurvelis nawilia, qarTul miTosSi ki gmirebis (kviria, iaxsari, kopala, wm. giorgi da sxv.) erT-erTi sabrZolo iaraRia.

84b mefeman brZana: „vin aris... g. kartozia: es strofi uaryofilia vaxtangis gamocemaSi da mis

Semdegac (m. broses, s. kakabaZis, k. WiWinaZisa da n. naTaZis gamoceme-bis garda). k. WiWinaZe asabuTebda misi aRdgenis aucileblobas, rasac imeorebs m. TavdiSvili (1989; 1991). misi azriT, am strofis gareSe irRveva „brZanebis etiketi“, rac sxvagan poemaSi yovelTvis daculia. aq aris zogierTi stiluri uxerxuloba, Tumca es sakmarisi araa misi siyalbis dasamtkiceblad.

T. cqitiSvili: al. WinWarauli wers, rom am strofis ZiriTad teqstSi Setanis aucilebloba ar arsebobs. erTi zmnis samjer gameo-reba (brZana, ubrZana, gibrZanebs) interpolatoris naxelavze migvaniS-nebs. mec vfiqrob, rom detalizacia saWiro ar aris.

c. kikviZe: k. WiWinaZis argumenti, rom mona Tavis nebiT ver wavi-doda, moxsnili ar aris, miuxedavad imisa, Tu strofi ramdenad poe-turia.

b. bregvaZe: es argumenti, e.w. xidis roli araa marTebuli. mxatv-ruladac sustia; „modi... Sen Cvengan monayvanado“, cudi stilis ni-muSia.

strofis ZiriTad teqstSi Setanas mxars uWeren: a. gvaxaria, g. kartozia, c. kikviZe, z. sarjvelaZe. winaaRmdgeni: b. bregvaZe, g. ara-buli, T. cqitiSvili.

1997. 24. VI sxdomas daeswrnen: T. gamyreliZe, g. arabuli, b. bregvaZe, a. gva-

xaria, g. kartozia, c. kikviZe, z. sarjvelaZe, T. cqitiSvili. ganixiles „vt“-is akademiuri gamocemis meore tomis masalis

sadavo sakiTxebi. 214g sadaca miva, mivides, ramca movlides zRudeni. g. arabuli: aq aucilebelia konieqtura „mivide“ (Sdr. varianti

„mivhyvebi“). damabrkolebeli zRudis gulisxmoba tarielis mimarT absurdia; avTandili fiqrobs: sadac is (ucxo kaci) miva, mec iq mival, ra zRude SemaCerebs! mere ki raime saSualebas gamovnaxav mis gasacno-bado.

am azrs eTanxmeba T. cqitiSvili. sxvebs miaCniaT, rom orive vari-anti SesaZlebelia.

Page 277: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

277

gadawyda: darCes xelnawerebis wakiTxva: mivides. 215 wina-ukana iarnes... ix. 1989, 6, XII-is oqmi. strofi kvlav ZiriTad teqstSi darCa. 219 yrmaman uTxra: „dao asmaT, xidni zRvasa Cagvicvivdes...“ c. kikviZe: strofi yalbad iyo miCneuli 1935-37 ww. komisiis mier.

mas ar icnobs xelnawerebis A da D redaqciebi, agreTve C5. fatobrivi masalisa da siuJetis mxriv mniSvnelovans arafers Seicavs, amdenad, saWiroc araa.

yvela Tanaxmaa, strofi CaiTvalos CanarTad. 223 mis moymisa wesi iyo... g. arabuli: strofis Sinaarsi sruliad zedmeti da uadgiloa: am

moymis Sesaxeb arc avTandilma da arc mkiTxvelma jer araferi ician da ra „weszea“ aq laparaki? amas emateba qalis saxelis „asmaTis“ mou-lodneli xseneba.

z.sarjvelaZe: ras niSnavs „aras ejda“? Tundac varianti: „ara ejda“?

daadgines: gadaidos SemdegSi ganxilvisTvis. movZebnoT masala ejda/ijda-sa da ej-ze.

238 kvla etyvis: „ymao, rad mpove...“ g. arabulsa da T. cqitiSvils miaCniaT, rom strofis Sinaarsi

mdabiuri gameorebaa winmdgomi da momdevno strofebisa. amitom Canar-Tad unda CaiTvalos. redaqciis sxva wevrebi SesaZleblad Tvlian strofis datovebas ZiriTad teqstSi.

240b sxvasa rasme mogoneba sjobs, saqmisa gamorCeva. T. cqitiSvili: gvaqvs variantebi: „mogvareba“ da „movigoneb“. g. kartozia: xelnawerebis umetesobaSia „mogoneba“, amitom mZime

gadmovsvaT cezurasTan da striqoni ritmulad gaimarTeba. miRebul iqna es Sesworeba. 258b tansa mterTa memajansa, Seicvala: tansa mWevrsa, memajansa. 263a amartis ferad – z. sarjvelaZis winadadebiT daiwera er-

Tad: amartisferad. daadgines: msgavsi kompozitebi (pativ-gce, vardis-wyali, zafra-

nis-ferad – yvela daiweros erT sityvad. 273a misi mZebneli iyomca WkuiTa metismetiTa... ZiriTadad (rusTveliseulad) miiCneven: c. kikviZe, T. gamyreliZe,

b. bregvaZe, g. kartozia, g. arabuli (argumentebi ix. komentarSi). Canar-Tad Tvlian: a. gvaxaria, z. sarjvelaZe, T. cqitiSvili.

Page 278: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

278

278g maTTana, vargiyo – z. sarjvelaZis winadadebiT daadgines: eseni da msgavsi kompozitebi gaiyos or sityvad: maT Tana, varg iyo da a.S.

293g garjilxar, magra ara xar gardauxdeli Wirisa, gasworda:

magra garjil xar,... 295b damigdia samsaxuri misi, iqmnas, raca ginda – gasworda:

damigdia samsaxuri, igi iqmnas, raca ginda. 301 kacman vin povos... g. arabuli: es strofi uaryofilia bevr gamocemaSi, dawyebuli

1867 wlidan am saukunis 70-iani wlebis p. ingoroyvasa da n. naTaZis ga-mocemebis CaTvliT da mimaCnia – marTebuladac. masSi zogadi, situa-ciisaTvis Seuferebeli msjelobaa, rac abrkolebs azris logikur gagrZelebas 300-dan 302-strofSi.

g. kartozia: am strofs Tu amoviRebT, maSin misi momdevnoc (302) unda amoviRoT.

g. arabuli: am strofebs saerTo araferi aqvs arc Tematurad da arc siuJeturad. CemTvis gaugebaria, ratom gindaT ZalisZalad erTma-neTze miabaT isini. piriqiT, am sadavo strofis mocilebiT tarielis msjeloba bunebrivad gagrZeldeba 302-Si da Sinaarsi ufro naTelia iqneba.

daadgines: g. arabulma werilobiT warmoadginos Tavisi Tvalsa-zrisi da Semdeg kvlav vimsjeloT.

317 asmaT, miTxrobdi... g. arabuli: es strofi ar dabeWdila 1966 wlis komisiisa da sa-

iubileo gamocemebSi. mTavari redaqciis mier misi aRdgena ZiriTad teqstSi araa damajereblad dasabuTebuli. urTierTsapirispiro mo-sazrebebi gamoqveynebulia. gTxovT, erTmaneTTan SeajeroT da sakiTxi sabolood gadawyvitoT.

daadgines: strofi CaiTvalos interpolaciad. 329b qvad fazari sxda komentarSi aRiniSnos, rom aq igulisxmeba mineraluri warmoSo-

bis Zvirfasi qva, romelic gamoiyeneba samSeneblo masalad, agreTve – samkurnalodac.

1997. 6. VII. sxdomas daeswrnen: g. arabuli, b. bregvaZe, a. gvaxaria, g. karto-

zia, c. kikviZe, z. sarjvelaZe, T. cqitiSvili. ganixiles 332-370 strofebi da maTi komentarebi. 332a mama momikvda, movida dRe sikvdilisa misisa.

Page 279: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

279

c. kikviZe: sityva misisa arRvevs zust riTmas, amitom unda Sevcva-loT konieqturiT viSisa. mas mxars uWeren b. bregvaZe, g. kartozia, z. sarjvelaZe.

g. arabuli: s da S asobgerebis sxvaoba araa sakmarisi safuZveli xelnawerTa wakiTxvis SecvlisaTvis. meorec, _ viSi mwuxarebis Soris-debulad ar dasturdeba XVII s-ze adrindel ZeglebSi.

mainc miiRes: dRe sikvdilisa, viSisa (winaaRmdegni: g. arabuli, a. gvaxaria, T. cqitiSvili).

340 baRCa vnaxe uturfesi... a. gvaxaria: am strofs a. WinWarauli gviandel CanarTad Tvlis.

mec mimaCnia, rom misi argumentebi angariSgasawevia. g. arabuli: strofs siyalbis niSnebi aqvs. mas Tu ar amoviRebT,

maSin ZiriTad teqstSi unda SevitanoT nusxebSi misi momyoli strofi: „zRuded movlida zurmuxti...“, Torem marTlac kuriozuli situacia iqmneba (ix. m. TavdiSvili 1991, 163).

g. kartozia: kidev SevajeroT erTmaneTTan a. WinWaraulis da m. TavdiSvilis argumentebi da Semdeg gadavwyvitoT.

346d gare momrtymodes, 348b xar-Ra, 349a gare Semomcvidian – daiwera SeerTebulad (TiTo sityvad).

352g mimawine! – Seicvala: mimawvine! 361b Tqvas raZina? – Seicvala: Tqvas: „ra mina“. 368b inaxvisca, – Seicvala: inaxvismca. 370b moslva Tqvens winaSe kurTxeul ars, vinca Rirsmc-a! =

kurTxeulia TqvenTan mosvla, vinc amisi Rirsi iqneba.

1997. 15. VII

sxdomas daeswrnen: g. arabuli, b. bregvaZe, a. gvaxaria. g. karto-zia, c. kikviZe, z. sarjvelaZe, T. cqitiSvili.

ganixiles 445-627 strofebi da maTi komentarebi. 445d wina kerZo daiwera erT sityvad. 446d maT Sehqmnia Cemi ridi, – Seicvala: maT Seqmnian...

464d maWmevda, – Seicvala: miWvretda. 476b enianni kabani komentarSi Sevides n. naTaZis ganmarteba... agr. maemniani (rogorc

SesaZlebeli).

Page 280: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

280

491d aravi daiweros or sityvad: ar avi. 493 Tuca migdis Rvari cremlTa...

strofi gviandel CanarTad miaCniaT g. arabulsa da T. cqitiSvils. 534a sulTa vhyiddi gulisaTvis... komentarSi Sevides a. gvaxa-

rias ganmarteba – gaz. „axali ganaTleba“ 2000, № 36. 542a euben, – gasworda: eubne. 555g zarmac Tqmad eniT, – gasworda (rogorc gamonaklisi):

zar-mac Tqmad eniT. 558b aqa mommarTeT, – gasworda: aqa momarTeT. 598a axla, – gasworda: axlos (ix, komentari). 619 laSqarni fridons... CanarTad miaCniaT c. kikviZes da g. arabuls. 627d uCemosa enaxamca visca isc xe. g. arabuli: rusTvelis epoqisaTvis moulodneli forma isc gake-

Tebulia riTmis sizustisaTvis, rac saWiro araa; mis winmdgom sity-vebSi gamoyenebuli -ca nawilaki anazRaurebs am sariTmo calis nak-lulobas.

c. kikviZe: es c mxolod B redaqciaSia. daadgines: daiweros is xe (winaaRmdegi a. gvaxaria).

1997. 29. VII

sxdomas daeswrnen: g. arabuli, b. bregvaZe, a. gvaxaria, g. kartozia, c. kikviZe, T. cqitiSvili.

ganixiles 631-705 strofebi da maT komentarebi. 631d ...araodes Segvawuxebs. c. kikviZe: „araodes“ (= arasodes) SinaarsiT arasworia: unda

iyos: ara oden, e. i. RmerTi ara mxolod Segvawuxebs, gvalxens kidec. gasworebas mxars uWeren: g. arabuli, b. bregvaZe, T. cqitiSvili. a. gva-xarias da g. kartozias ukeTesad miaCniaT: araT odes.

638b smenodes, – Seicvala: gsmenodes. 643d dagawamoT = dagarwmunebT (i. gigineiSvili)

Page 281: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

281

c. kikviZes saWirod miaCnia AD redaqciebSi arsebuli variantiT _ „dagemonneT“ _ Secvla.

652a ... devTa Seekafnes. ix. 1002-is komentari. 653a maSindiTgan aqa var. b. bregvaZe: ufro swori forma araa maSindliTgan? c. kikviZe: „maSindiTgan“ ufro Zvelia, amitom gamarTlebulia

misi datoveba.

663a ucxos ucxo g. kartozia: davweroT erTad: ucxosucxo (= sruliad ucxo). miRebul iqna (winaaRmdegi T. cqitiSvili).

665a amazeda – gasworda: amas zeda. 673g maSinve dajda nadimad morWmiT laRi da Svebuli. gas-

worda: maSinve dajda nadimad morWmuli, laRi, Svebuli. 675a mun ambavi... moaxsena. b. bregvaZe da T. cqitiSvili moiTxoven mun-is Secvlas nacval-

saxeliT „man“. g. kartozia: man mxolod erT nusxaSia da meoreuli Cans. mun aq

niSnavs: „iq, im dros, amaze“ da unda darCes. 679a dauRamosa – gasworda: mas uRamosa. 689b mas dRe ixarebs smisa da Wamisa armowyeniTa. T. cqitiSvils miaCnia, rom unda Seicvalos D redaqciis wakiTx-

viT: ixarebs gulamod lxinisa armowyeniTa. darCa arsebuli wakiTxva.

697g qali axlavs sayvarlisa, – Seicvala: sasurvelad (B,C,D redaqciebis wakiTxvaa). winaaRmdegni: b. bregvaZe, T. cqitiSvili.

698g ityvis: „ra uTxra pasuxi... g. arabuli: aq teqsti damaxinjebuli Cans. azris gamarTvisaTvis

aucilebelia konieqturuli gasworeba: etyvis: „ra uTxar pasuxi... amas moiTxovs avTandilis „pasuxi“ momdevno strofSi: „dro damic Cemgan mislvisa...“ da a. S.

b. bregvaZe: marTlac, logikuri iqneboda aseTi kiTxva-pasuxi. darCa arsebuli wakiTxva. 705g dRisaRa Seicvala: dResiTgan. 708 a-b ra sjobs...

Page 282: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

282

komentarSi gaixsnas metaforis Sinaarsi da aRiniSnos, rom redaqciis wevrebs strofi gviandel CanarTad miaCniaT.

714a sawols mjdomman...

daadgines: Setanil iqnes ZiriTad teqstSi (winaaRmdegi g. arabuli).

1997. 19. IX

sxdomas daeswrnen: g. arabuli, b. bregvaZe, a. gvaxaria, g. kartozia, c. kikviZe, z. sarjvelaZe T. cqitiSvili.

ganixiles 736-766 strofebi. 736b RmerTman, naTelTa saxeman.

c. kikviZe: es metafora B redaqciaSia. C redaqciis variantia: Tqvenmave saxeman. orive gamoTqma, TiTqos, azrobrivad araswori da Zneli gasagebia. amitom iust. abulaZem gaakeTa konieqtura: RmerTman, naTelTa msaxeman, romelic Semdeg gaiziares m. wereTelma, k. WiWinaZem, k. kekeliZem da sxv.

g. kartozia: naTelTa saxe, SesaZlebelia „naTeli dauRamebelis“ variacia iyos. (Sdr. z. gamsaxurdia: saxe aris pirvelsaxe, dasabami, xolo naTelTa saxe TviT RmerTia). Teologebs davekiTxoT, iqneb maT axsnan ufro damajereblad. sakiTxi SemdegisTvis gadaido.

743a-b ... laSqarni rad moRorden! rad gagiSvan, rad daRorden... g. kartozia: aq arasasurveli tavtologiaa, magram acileba ar

uxerxdeba; varianti rad daRonden mxolod erT nusxaSia. 750d igonebda ar saqmeTa saomarTa. g. arabuli: aq albaT unda miviRoT a. WinWaraulis konieqtura:

saamarTa. saqme ar saamari = ara saamuri, Zneli, sawyeni saqme. a. gvaxaria: aris es sityva „vt-Si“ an sxva ZeglebSi? c. kikviZe: „vt-Si“ aris dasaamo. a. WinWarauli imowmebs poemidan

msgavsi warmoebis sityvebs: sawunari, sacnobari, sawyinari da sxv. g. kartozia: SevamowmoT sxva teqstebSic da Semdeg gadavwyvitoT. 761d danaSaviTa – gasworda: davaSaviTa (= daSavebiT, Cemi

mizeziT). 764,1 yrmaman uTxra: „SenTvis wyroma... 764,2 moaxsena kvla vazirman... g. arabuli: es strofebi unda aRdges ZiriTad teqstSi. siuJetu-

rad isini saWiroa, ix. m. broses, s. kakabaZis, k. WiWinaZis, n. naTaZis ga-mocemebi.

daadgines: strofebi Sevides ZiriTad teqstSi № 764-is Semdeg (winaaRmdegi T. cqitiSvili).

Page 283: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

283

1997. 26. IX.

sxdomas daeswrnen: g. arabuli, b. bregvaZe, a. gvaxaria, g. karto-

zia, c. kikviZe, T. cqitiSvili. ganixiles 784-807 strofebi. 784d mas Tu davsTmob, saxlsa Cemsa veRar davsTmob vissa

verad? taepis Sinaarsi iwvevs kamaTs. g. kartozia: adre mT. redaqciam miiRo aseTi gageba: mas (TinaTns)

Tu davTmob, Cem saxls veRar davTmob? T. cqitiSvili: mag SinaarsSi gamotovebulia vissa (= romlisas),

vin igulisxmeba „vissa“-Si. g. arabuli: Cemi azriT, vissa-s magier unda davweroT varianti

visa, maSin taepis azri iqneba: mas (TinaTns) Tu davTmob, Cem saxlSi vis veRar dvTmob? (sxva vin myavs iseTi, rom Cemgan ar daiTmobodes?)

c. kikviZe: amjerad ase miviRoT. kidev vifiqroT. 787g „gkadreb platonisgan swavlaTqmulsa: „sicrue da

orpiroba avnebs xorcsa, merme sulsa“. g. kartozia: swavlaTqmuli niSnavs saswavlad, samoZRvrod

Tqmuls. b. bregvaZe: platons aseTi fraza ara aqvs. „timeosis“ biologiur

moZRvrebas hgavs, Tumca Semowmeba unda. iqneb sulac plotini igulisxmeba? mas ufro mkafiod aqvs gamoTqmuli es azri.

796b vhgmob kacsa uaugosa, – gasworda: augiansa. 802a vargiyos – daiwera or sityvad: varg iyos. 807a ilocavs, ityvis: „maRalo RmerTo... T. cqitiSvili: „maRali“ zogjer calkec ixmareba RmerTis aRm-

niSvnelad, aq cezurac emTxveva da SeiZleba mZimiT gamoiyos. b. bregvaZe: berZnul bibliaSi „maRali“ calke ar gvxvdeba. Rmer-

Tis gverdiT maRali yovelTvis msazRvrelia, misi mudmivi epiTetia. g. kartozia: cezura da pauza ar aris aq gadamwyveti. daadgines: „maRalos“ Semdeg mZime ar daisvas. 807g. ucnauro da uTqmelo... daevala b. bregvaZes – daweros

komentari. 1997. 7. IX

sxdomas daeswrnen: T. gamyreliZe, g. arabuli, b. bregvaZe, a. gvaxa-

ria, g. kartozia, c. kikviZe, T. cqitiSvili, z. sarjvelaZe.

Page 284: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

284

ganixiles 845-905 strofebi. 845a guli, cnoba da goneba... gakeTdes am strofis komentari (daevalos g. arabuls). 847a ambad – gaswordes: ambvad (aqac da sxvaganac). 850b mosalbedisa, – gasworda: mosalbe disa. 852d velTa vlisad, – gasworda: velTa vvli sad. 853b ver veaxel, – gasworda: ver viaxlen. 854d rasaRa, Seicvala: aRaras. 878d mivswurvivar. T. cqitiSvilis azriT, unda daiweros:

miwurvil var. 881d damSlian Cemni kavSirni... b. bregvaZes daevala komentaris dawera. 888 exveweboda: „Sejeo“... redaqciis wevrebi SeTanxmdnen imaze, rom oTxive taepSi subieqti

avTandilia. meore taepi gamoiyo tireebiT. 894g ... maga samxrisa levasa. g. kartozia: unda gaviziaroT a. SaniZis konieqtura: samxris ar

levasa. winadadebas eTanxmebian: a. gvaxaria, g. arabuli. arsebuli daweriloba gasagebad miaCniaT: b. bregvaZes, c. kikviZes,

z. sarjvelaZes, T. cqitiSvils. 900b gasworda ase: ar Tu ici, ugangebod araT kaci ar

mokvdebis. 905 qedsa gardavdeg... g. kartozia: strofi CanarTad aris miCneuli a. sarajiSvilis,

s. kakabaZis, v. beriZis, k. kekeliZis, m. wereTlis, g. wereTlis, s. caiS-vilis, p. ingoroyvas mier. SinaarsiT zedmetia. abrkolebs azris gagr-Zelebas 904-dan 906-e strofSi. dasabuTeba ix.: g. arabuli 1983, gv. 83-88.

daadgines: strofi amoRebul iqnes ZiriTadi teqstidan (winaaR-mdegni: b. bregvaZe, a. gvaxaria).

1997. 24. X sxdomas daeswrnen: g. arabuli, b. bregvaZe, a. gvaxaria, g. karto-

zia, c. kikviZe, z. sarjvelaZe.

Page 285: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

285

ganixiles 948-991 strofebi.

948 vaჲ, sofelo, raSigan xar... c. kikviZe: es strofi avTandilis sityvebad unda CavTvaloT da

brWyalebSi ar CavsvaT. sxva wevrebs miaCniaT, rom strofi avtoris lirikuli gadaxvevaa,

misi ganwyobaa gamoxatuli. 951a vardi Wneboda, Rvreboda... a. gvaxaria: Rvreboda Tu Rreboda? z. sarjvelaZe: v zedmeti Cans. Sesamowmebelia. 953g kldesa ara Seswons, araodes ar itkivnebs. c. kikviZe: Sinaarsi ase mesmis: kldes araferi anaRvlebs,

arasodes (Tavs) ar itkivebs. g. kartozia, z. sarjvelaZe: kldes veraferi daWris, mas araferi

atkens (ar etkineba). unda davweroT: ar atkivnebs. c. kikviZe: kidev SevamowmoT da davazustoT „Seswons“ sityvis

mniSvneloba. 956g nu amrudeb umarTlesa, – gasworda: umarTlessa. 960g uamben, – gasworda: uambven. 969d ucxom ucxo, – gasworda: ucxosucxo. 975d xe viTa – Seicvala: rxeviTa. 980a moambed – Seicvala: moambved. 982b gadmoscvivdes – gasworda: gardmoscvivdes. 985 a-b komentarSi Sevides a. WinWaraulis gasworeba (avtoref.

1992, 23-25). 991b Seuties – gasworda: Seuteves. 991d sadaveni – gasworda: sadeveni.

1997. 4. XI sxdomas daeswrnen: g.arabuli, a. gvaxaria, g. kartozia, c. kikviZe,

T. cqitiSvili. leqsikuri da morfologiur-orTografiuli cvlilebebi Sevida

Semdeg storfebSi:

Page 286: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

286

992g gavsZel... ambisa, – gasworda: gavsZle... ambvisa 996a me, ucxos, ucxo... g. kartozia ayenebs winadadebas, rom Seicvalos: me ucxosucxo... darCa arsebuli wakiTxva: me, ucxos, ucxo manatra... 1003b xmelTa mzeo, samyarosa mzisa etlTa gardamxmelo. g. arabuli: taepi Znelad warmosadgen da gaugebar metaforas

Seicavs. komisiis komentaris mixedviT (ix. oqmi 1978, 6. X) tarieli aris „xmeleTis mzec“ da „samyaroSi mzis etlebis gadamaadgilebe-lic“. es azri ar eTanxmeba astrologiaSi miRebul zogad debulebas, rom mze TviTon gadaadgildeba cis etlebSi (zodiaqoebSi). amas ema-teba axali metafora meoTxe taepSi: „cisa etlTa sinaTleo“, rac az-robrivad gasagebia, magram tavtologias qmnis meore taepis „mzisa etlTa“-sTan. amitom mimaCnia, rom taepis meore naxevari ase unda gaswordes: „mzisa SuqTa gardamrTxmelo“ (= gadamfenelo). dasabuTeba ix. m. karbelaSvilis wignSi (1977, 123-126).

c. kikviZe: mag variants uWerda mxars s. caiSvilic, magram maSin davtoveT gardamxmelo, rogorc nusxaTa umravlesobis wakiTxva.

T. cqtiSvili: gasarkvevia, gardamxmeli niSnavs Tu ara „gadamaad-gilebels“, rogrc komisiis oqmebSia.

g. kartozia: gamocemebSi aris azrobrivad ufro naTeli wakiTxva gardamsmelo, magram mas ver miviRebT, radgan vaxtangis gamocemidan modis da konieqturas hgavs.

daadgines: darCes arsebuli wakiTxva: „mzisa etlTa gardamxmelo“ (winaaRmdegi g. arabuli).

1005g aer-feriTa, – daiwera erTad. ganimartos: aeri – brwyin-

valeba, elvareba. aerferi – haerovneba; garegnoba. 1008a gaamravlebdes maxalsa. gasarkvevia mniSvneloba: maxali WurWelia Tu sasmel-saWmeli? 1014 meore-mesame taepebis bolos moiSala tireebi. 1022 rad sicxe gulsa... CanarTad miaCniaT: g. arabuls, c. kikviZes, T. cqitiSvils. 1029d mosrulvar, – daiwera or sityvad: mosrul var. 1040d dakodilni. c. kikviZes da g. kartozias marTebulad miaCniaT Secvla varian-

tiT _ damalulni, romelic nusxebis umetesobaSia. darCa dakodilni (a. gvaxaria, g. arabuli, T. cqitiSvili).

Page 287: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

287

1997. 18. XI sxdomas daeswrnen: g. arabuli, b. bregvaZe, a. gvaxaria g. karto-

zia, c. kikviZe, T. cqitiSvili. ganixiles 1066-1116 strofebi. 1066 TqUenebrTa sabatioTa... g. arabuli: meoTxe taepi azrobrivad gancalkevebulia da TiT-

qos, zRudesaviT dgas 1066-1067 strofebis Sinaarsebs Soris; es uxer-xuloba moixsneba, Tu mas gadavitanT pirveli taepis Semdeg, rogorc m. wereTlisa da p. ingoroyvas gamocemebSia.

g. kartozia: azrobrivad ukeTesi iqneboda, magram aseTi gaswore-bis safuZvels xelnawerebi ar iZleva. amitom unda davtovoT arsebu-li Tanamimdevroba.

1068b axarebs, – gasworda: ixarebs (winaaRmdegni b. bregvaZe, c.

kikviZe). oflni qve mkrdamdis Cadian. b. bregvaZes da T. cqitiSvils ukeTesad miaCniaT mkerdamdis vari-

anti, qve-s funqcia aq gaurkveveliao. g. kartozia: mkerdamdis miRebulia ufro Zveli wakiTxvis (qve

mkrdamdis gamartivebis gziT, piruku procesi ki mosalodneli araa. amitom unda darCes „qUe mkrdamdis“.

1076 yma vaWrulad imosebis... g. arabuli: es strofi CanarTia. masSi mocemuli detalebi uadgi-

loa da arsebuli situaciisaTvis Seuferebeli. gulanSaroSi avTandi-lis mosvlidan jer ori dRec ar gasula; masa da fatmans Soris ara-viTari mimosvla ar yofila im ori oficialuri Sexvedris garda, romlebic aRwerilia wina strofebSi. strofi Sedgenilia momdevno TavebSi gadmocemuli ambebis kompilaciuri gaerTianebiT.

a. gvaxaria: strofSi aris sayuradRebo cnoba, rom rusTveli icnobda „visramians“.

g. arabuli: Tqven gulisxmobT, rom aseTi cnobebi gvexmareba „vis-ramianis“ qarTuli Targmanis daTariRebaSi, magram es argumenti sando da saimedo araa; visisa da raminis Tavgadasavali rusTvels SeiZleba scodnoda zepiri versiis meSveobiTac, amitom maTi saxelebis sxeneba strofis rusTvelurobis sabuTad ar gamodgeba.

c. kikviZe: strofi warmodgenilia yvela nusxasa da yvela beWdur gamocemaSi, amitom axla Zalian gaWirdeba tradiciis darRveva.

g. arabuli: vaxtangis gamocemis avtoriteti, samwuxarod, dRevan-dlamde icavs masSi TavSefarebul interpolaciebs.

gadawyda: strofi darCes ZiriTad teqstSi. 1077 sjobs siSore diacisa... g. arabuli: me es strofic CanarTad mimaCnia. misi moralistur-

didaqtikuri Tvalsazrisi zogadad qalis Sesaxeb SeuZlebelia „vef-xistyaosnis“ avtors ekuTvnodes.

Page 288: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

288

redaqciis wevrebma ar gaiziares es azri da strofi darCa Ziri-Tad teqstSi.

1080g Semarxeveli, – gasworda: Semaryeveli. 1082b Senzeda. daiwera: Sen zeda. 1082d damwuarvar. daiwera: damwUar var. 1087g gamoWrilvar. daiwera: gamoWril var. 1090g bindis gvaria. daiwera erTad: bindisgvaria. 1099d saxlsa. Seicvala: Tavsa.

1107b cecxli aw cxeli a nelad. komentarSi mieTiTos a. WinWaraulis gasworeba: cecxli cxelia,

wa nelad. 1108g-d komentarSi aRiniSnos a. WinWaraulis mosazreba taepebis

adgilSenacvlebis Taobaze. 1116 me da useni... g. arabuli da a. gvaxaria iziareben a. WinWaraulis azrs am

strofis CanarTobis Sesaxeb. redaqciis sxva wevrebs miaCniaT, rom warmodgenili araa strofis

siyalbis mtkice argumentebi. agreTve, – am strofis gareSe Txrobis dawyeba (fatmanisagan) aramotivirebuli (Seumzadebeli) gamodis.

1997. 28. XI.

sxdomas daeswrnen: g. arabuli, b. bregvaZe, a. gvaxaria, g. karto-zia, c. kikviZe, T. cqitiSvili.

ganixiles 1127-1154 strofebi. 1127a rame gasworda: rome. 1132 pirveli da mesame taepebis bolos Seicvala punqtuacia. 1142g .... iRvrebis savse saTisa rubebi. a. gvaxaria: azris sinaTlisa da sizustisaTvis aucilebelia

rubebi Seicvalos ruvebi-T. g. kartozia: ruvebi Zalian daarRvevs riTmas. amitom unda davto-

voT arsebuli wakiTxva. darCa: rubebi.

Page 289: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

289

1146b gavandev, gasworda: gavandve. 1152b raca ar giTxar... a. gvaxaria moiTxovs gaswordes: raca ra giTxar. Tumca xelnawerebSi araa aseTi wakiTxva, g. arabuli da T. cqiti-

Svili mxars uWeren gasworebas. g. kartozia: raca ar giTxar axal qarTulSi SeiZleba niSnavdes:

„rac ki giTxari“. unda SevamowmoT, ZvelSi Tu hqonda aseTi niuansi? Tu dadasturda, gasworeba saWiro aRar iqneba.

1154g gvelni moSliT moekecnes, baRi SeRma Se-re-Senda. g. kartozia: taepis azria: (misi) nawnavebi uwesrigod moikeca, Ta-

vi rom aswia (roca Semogvxeda). amitom marTebuli iqneba bolo sityva ase gavasworoT: Se-ra-Senda.

g. arabuli: am metaforis azri ase mesmis: nawnavebi gaSlili Ca-moekeca, CamoeSva (win), saxe ki (maT CrdilSi) SigniT Seemala. am Sina-arss eTanxmeba meoTxe taepic: mze veSapsa daebnela (Suqmoklebuli iyo), zeda raTmca (a. WinW. konieq). gagviTenda!

daadgines gasworeba: Se-ra-Senda.

1997. 12. XII sxdomas daeswrnen: g. arabuli, b. bregvaZe, a. gvaxaria, g. karto-

zia, c. kikviZe, T. cqitiSvili. ganixiles 1161-1208 strofebi. 1161d ... cqafi, uwrfeli, mswromeli. a. gvaxaria: ramdenad zustia mswromelis ganmarteba „metiCarad“?

xom ar SeiZleba sxva wakiTxviT Secvla? c. kikviZe: xelnawerebis variantebidan SesaZlebelia mcTomeli.

kargia mstromelic, mabezRaris mniSvnelobiT, magram konieqturaa (a. WinWaraulisa).

g. kartozia: mcTomeli mxolod or nusxaSia. davtovoT mswrome-li (= mswrobeli _ metiCara, enaWartala).

1164b marCenelo arsTa, mzeo. mZime daisva pirvel sityvasTan: marCenelo, arsTa mzeo. 1178 ar ismenda mefisasa...

a. gvaxaria: a. WinWaraulma daasabuTa am strofis siyalbe (1992, 39). interpolatori imeorebs 1154-e strofis leqsikas da Sinaarss. epi-zodSi azrobrivad aucilebeli araa da unda amoviRoT teqstidan.

g. arabuli da T. cqitiSvili mxars uWeren strofis amoRebas. sxva wevrebi Tavs ikaveben. gadaido SemdegisTvis.

1179b ama orTa kidegani...

Page 290: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

290

c. kikviZe da T. cqitiSvili moiTxoven Seicvalos variantiT: ama orTa kideganTa (ufro bevri nusxa uWerso mxars).

g. arabuli: arsebuli wakiTxva sakmarisad aris dasabuTebuli (a. WinWarauli 1963; 1982). igi gaiziara TviT a. SaniZem, romelic adre sxva variants icavda.

daadgines: darCes ama orTa kidegani. 1181b me davaxvedro ese mze, da-, misTvis damzadebuli. dasTan

moiSala mZimeebi da defisi. g. kartoziam ganmarta, rom da aq maerTe-beli pauzis funqcias asrulebs. prozaul teqstSi mis adgilze iqne-boda mZime an tire.

1186b qali bedsa etyvis: „ra bedi mic... a. gvaxaria: stilis gamo, sjobs Seicvalos: „Tavsa etyvis... gas-

worebas eTanxmebian b. bregvaZe da T. cqitiSvili. c. kikviZe: Tavsa D redqciis wakiTxvaa da misi avTenturoba Zalze

saeWvoa. g. arabuli: azrisa da stilis gamarTvisaTvis ukeTesi iqneboda:

bedsa ityvis (= bedze ambobs), Tu Tanaxma iqnebiT am mcire konieqtu-rul Sesworebaze.

g. kartozia: gasworeba aucilebeli araa; darCes rogorc aris. 1192b daviwyda, gasworda: dahviwyda. 1194d gavsebuli gamoiyo mZimeebiT. 1203g mosruliyo, daiwera: mosrul iyo 1204b Cemzeda, daiwera: Cem zeda 1205a misruliyo, daiwera: misrul iyo.

1997. 16. XII

sxdomas daeswrnen: g. arabuli, b. bregvaZe, a. gvaxaria, g. kar-tozia, c. kikviZe, T. cqitiSvili.

ganixiles 1209-1250 strofebi. 1209 vaÁ, sawuTroo, sicruiT Tavi satanas adare... g. arabuli: es strofi Tu rusTvelisaa, maSin fatmanis sityvebad

da wina Tavis dasasrulad unda miviCnioT. ar SeiZleba is poetis li-rikuli gadaxveva iyos. didi albaTobaa imisa, rom es strofi romeli-me gviandel interpolators ekuTvnodes. amaze mianiSnebs sawuTros sicruesa da muxTlobaze Civili, rac XVI-XVII saukuneebis mwerlobis erT-erTi mTavari motivia: agreTve, strofis majamuri riTma, rac ama-ve periodis poeziis stiluri atributia.

Page 291: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

291

a. gvaxaria: gadavsvaT saTauris win da daibeWdos rogorc wina Tavis damamTavrebeli strofi.

T. cqitiSvili: amiT ufro gavamyarebT mis statuss ZiriTad teqs-tSi, Cemi azriT, saerTod zedmeti da amosaRebia.

b. bregvaZes, g. kartozias da c. kikviZes miaCniaT avtoris liri-kul CanarTad, amitom SeiZleba darCes aqamde arsebul adgilze.

1211a Svili, gasworda: Svilni. 1211b mimelulis luliTa, g. kartozias da arabulis azriT, un-

da gaswordes: mimeZinis luliTa. ar iqna miRebuli. 1218d bevris aTisa xelnawerTa absoluturi umravlesobis Cve-

nebiT gasworda: bevr aTasisa. 1219g zeda moveswrebi daiwera erTad. 1220a Tana wamomyeviT daiwera erTad. 1223g gare movertyeniT daiwera erTad. 1225a veubeniT, gasworda: veubneniT. 1237g dauyrian moymeni, gasworda: dauyria moymebi. 1247a ambisa, gasworda: ambvisa.

g. arabuli: strofi winmdgomi strofis (1246) leqsikuri gameore-biT iwyeba. II-IV taepebi ki momdevno strofebis Sinaarsis kompilaciaa, rac am momentisaTvis sruliad zedmetia. amitom CanarTad mimaCnia.

a. gvaxaria: teqstis stilic zogadad, saeWvo Cans, magram epizo-dis saerTo Sinaarsidan raime mniSvnelovani gadaxveva ar SeiniSneba, rac siyalbis aSkara argumenti iqneboda.

sxva wevrebic eTanxmebian: strofis CanarTobis ueWveli sabuTi ar gvaqvso.

1250a qvaTaca, gasworda: qvisaca. 1250d vardsa, gasworda: vardTa.

1997. 19. XII sxdomas daeswrnen: g. arabuli, g. kartozia, c. kikviZe, T. cqi-

tiSvili. ganixiles 1251-1312 strofebi. 1254 fatman missa SUenebasa...

Page 292: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

292

1255 puri Wames... 1256 fatman mivida... g. arabuli: am strofebSi imdenad moulodneli Sinaarsi da moq-

medebaa, rom gulmodgine dakvirvebasa da gansjas moiTxovs. r. patari-Zem ganixila es epizodi da mivida im daskvnamde, rom 1254 da 1256 strofebi yalbia, xolo 1256-is meoTxe taepis azris gageba unda Seic-

valos (ciskari, 1979, № 5). mT. redaqciis 1980, 30. I-is sxdomaze i. gigi-neiSvilma da e. metrevelma dasves 1254-e strofis CanarTobis sakiTxi misi stiluri da versifikaciuli gaumarTaobis gamo. redaqciam SesaZ-leblad miiCnia misi datoveba ZiriTad teqstSi, radgan... „Seicavs da-matebiT Sinaarsobriv detalebs“ (es „detalebi“ oqmSi miTiTebuli araa).

am strofis axali detali isaa, rom avTandili fatmans „reg-vens“ uwodebs (Tavis gulSi). momdevno strofebSi ki marTlac iseTi „detalebia“, romlebic SeuZlebelia poemis avtors ekuTvnodes. 1255-e strofis cnobiT, dasvenebulma da kargad gamoZinebulma avTandilma saRamoxans fatmani miiwvia TavisTan, qarvaslaSi. fatmani mivida, igi mRelvarebisagan xmamaRla oxravda da ambobda: uTuod momklavs alvis xis tanis (avTandilis) survilio (ase esmis mT. redaqcias).

namdvilad ki am strofis avtori imas ambobs, rom avTandils mo-esma fatmanis oxvra da Tqva: uTuod momklavs es alvistaniani qalio. es is avTandilia, romelic imave dRes, gamTeniisas, cremlisRvriT moTqvamda: vai Cem Tavs! me, bulbuli, vardis buCqis nacvlad, nexvis grovaze vzivar yvavis msgavsado (1249). msmenelsa da mkiTxvels bodiSs movuxdi am gamoTqmis gameorebisaTvis da Sevaxseneb, rom rusTvels arc erTi personaJi ar gaumetebia aseTi damcirebisaTvis. Tu es stro-fi namdvilad rusTvelisaa, igi, albaT, nexvbalaxas gulisxmobda (ix. v. nozaZe, S. Rlonti...). samwuxarod, mkiTxvelTa da mkvlevarTa umete-soba vulgarul naturalizms xedavs am gamoTqmaSi, rac poemis perso-naJebs arasaxarbielo mdgomareobaSi ayenebs; binZuri sityva Seuracx-yofs ara mxolod mis adresats (fatmans), aramed mis mTqmelsac (avTandils).

magram amiT imis Tqma ar minda, rom avTandilis meore naTqvams _ fatmanis mSvenieri tanis eSxi momklavso, _ SesaZleblad miviCnev. saq-me isaa, rom arc am momentamde da arc mis Semdeg avTandils arasodes gamouxatavs seqsualuri miswrafeba fatmanis mimarT. ufro sworad, avtori ise warmarTavs Txrobas, rom damajereblad gvaCvenebs maTi aSikobis calmxrivobas; fatmans marTlac Zlieri grZnobiT da qaluri JiniT uyvars avTandili, romelic gulsgareT, moCvenebiT iferebs am siyvaruls. amitom mimaCnia,rom 1254-56 strofebSi warmodgenili situa-cia interpolatoris fantaziis nayofia. im dRes avTandils erTi mi-zani hqonda: fatmanisTvis eTqva Tavisi vinaoba da Semdeg daxmareba eTxova nestanis gza-kvalis moZebnaSi. amitom Caicva saWabuko samosi, ramac fatmani gaakvirva. moulodnelobiT gamowveuli misi gakvirvebiT Sexedvis pasuxi mocemulia 1257-e strofSi, avTandilis sityvebSi, rom is vaWari araa da sul sxva mizniT movida am qalaqSi. e. i. maTi dia-

Page 293: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

293

logi 1253-e strofidan uSualod grZeldeba 1257-e strofSi. 1254, 1255, 1256 strofebi ki interpolatoris fuWi mravalsityvaobaa, rac epi-zods abundovanebs da Seusabamo cnobebiT tvirTavs.

c. kikviZe: situacia marTlac bundovania, magram axla redaqciis oTxi wevri gvaklia, konkretul gadawyvetilebas mainc ver miviRebT. amitom am sakiTxis ganxilva sxva droisaTvis gadavdoT.

1271g moli rame... g. kartozia: komentarSi Sevides molis ganmarteba i. lolaS-

vilisa (1984) da T. cqitiSvilis (1985) werilebis damowmebiT. 1271d gardafrinda, gasworda: gardahfrinda. 1274d mzisa Suqni moicaden... g. kartozia: frazis Sinaarsia: mzis Suqs moucade. komentarSi

mivceT mokle dasabuTeba da wyaroze miTiTeba („macne“, 1992, № 2). 1276g mcnebeli. g. arabuli: komentarSi aRiniSnos gamocemebis variantebi mceb-

neli (i. abulaZe) da mcnebneli (n. naTaZe) da maTi Sinaarsi. 1287b mismanve cremlman dauvsis, vis edeboda, vis, ali. g. arabuli: vfiqrob, safuZvliania r. beriZis msjeloba da dasa-

buTeba, rom edeboda unda gaswordes: edebodis, xolo vis ali niSnavs vaebis, mwuxarebis als (tanjvas). mZimeebi unda moiSalos vis-Tan.

daadgines: daiweros edebodis, xolo vis alis sakiTxi gadaidos Semdegi sxdomisaTvis.

1288d dabmulxar, daiwera cal-calke: dabmul xar. 1291b Cemi meTqva: gardasrulda... g. kartozia da g. arabuli mxars uWeren a. WinWaraulis gaswo-

rebas: Cemi meTqva gardasrulad... Zveli oqmis (1980, 26, III) gaTvaliswinebiT darCa arsebuli

wakiTxva. 1300g muna gnaxo, mandve gsaxo... T. cqitiSvili: mandve gsaxo uazro gamoTqmaa. unda miviRoT D re-

daqciis wakiTxva masve an erT-erTi konieqtura: mzedve (a. WinWarau-lis), an madve (1937 w.), rac SinaarsiT igivea (mzes gulisxmobs).

g. kartozia: kidev vifiqroT da Semdeg gadavwyvitoT. 1309 d wylulni miT vaglaxvebulni, gasworda: wylulni miT,

vaglax, lebulni. 1312b ricxvi turfaTa jarisa. T. cqitiSvili: fraza gaugebaria. jarisa SevcvaloT: larisa.

Page 294: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

294

g. arabuli: albaT, unda gavasworoT, jari Zvel qarTulSi niv-Tis, sagnis mniSvnelobiT ar dasturdeba.

c. kikviZe: SevamowmoT masalaSi da Semdeg ganvixiloT.

1997. 23. XII sxdomas daeswrnen: g. arabuli, b. bregvaZe, a. gvaxaria, g. karto-

zia, c kikviZe. ganixiles 1313-1365 strofebi. Sesworeba Setanil iqna Semdeg strofebSi: 1316d gagicvildebis, gasworda: gagilbildebis. 1317a Semindev, gasworda: Semindve. 1318a Cemzeda, 1318g TqvenTana, daiwera cal-calke: Cem zeda;

Tqven Tana. 1319g sulad marT viTa giaman, gasworda: srulad, marT viTa

hgia, man. 1319a moqaravneTa ubrZana... Setanil iqna ZiriTad teqstSi (winaaRmdegi g. arabuli). 1320b piriTa msgavsi mTvarisa, Seicvala: piriTa savse mTvarisa, _

asea xelnawerebSi, mxolod samSia „msgavsi“ (winaaRmdegi g. kartozia) 1323b vardis furcloba- niSani, Seicvala: vardis furclobis

niSani (winaaRmdegi g. kartozia). 1336b Sefrinda, gasworda: Sehfrinda. iqve, d niSanTa. a. gvaxaria: azrobrivad ukeTesia niSatTa

(sixarulma). g. kartozia: ara. aq nestanis gamogzavnili niSnebi igulisxmeba:

werili da „kide ridisa“. daadgines: darCes: misTa niSanTa. 1340g sisxli lomisa g. arabuli: komentarSi Sevides m. mamacaSvilis azri sisxlis

simboluri Sinaarsis Sesaxeb (lit. saq. 1986, № 10). 1342d orjelve, gasworda: orjerve. 1343d vinca Tavisa mteria. a. gvaxaria da g. kartozia moiTxoven mterias Secvlas varian-

tiT mkvlelia.

Page 295: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

295

g. arabuli: mkvlelia gviandelia. ix. oqmi 1980, 17. IX. daadgines: darCes arsebuli wakiTxva. 1350a marto zis, arbargosani. a. gvaxaria: gasarkvevia arbargosanis mniSvneloba. g. kartozia: vnaxoT S. gabeskirias werili da Semdeg davubrun-

deT am sakiTxs. 1359a tariel etyvis: „avTandil, gasworda: tariel etyvis

avTandils; iqve, b. moambed gasworda: moambved. 1363b Seicvala punqtuacia da Sinaarsic: jaWv-muzaradi almasi,

PÃrmali basrisa mWrelio. iqve, d vinc gaxsnas, gasworda: vin gaxsnas. 1365a Tavis Tavs, gasworda: Tavis-Tav. daadgines: wakiTxvis dasabuTeba (a. WinWaraulisa) Sevides

komentarSi. 1997. 30. XII

sxdomas daeswrnen: g. arabuli, b. bregvaZe, a. gvaxaria, g. karto-

zia, c. kikviZe, T. cqitiSvili. ganixiles 1381-1455 strofebi. 1381d vhpovebT, gasworda: vpovebT. 1382a yofilvar, gaiyo: yofil var.

1385 a yovlgniT mgrgvali... c. kikviZis winadadebas mxari dauWires sxva wevrebma da strofi

aRadgines ZiriTad teqstSi (winaaRmegi _ g. arabuli). Sdr. 1980. 26. XI-is oqmi.

1389g miCns, gasworda: miCs. 1390a gasworda: abjriTa gaval, arad miCs Wirad gatana farisa. 1395g qvitkiri, gasworda: qviTkiri.

1410d sixarke SinaarsisaTvis komentarSi mieTiTos: saba – xarkoba; agr. – xarkiT keTeba; daxarkeba (a. WinWarauli, xevsuruli leqsikoni).

1412 a tarierisa

Page 296: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

296

g. arabuli: strofis riTmaa (sxva taepebSi) erisa. A da B redaqci-ebSi ikiTxeba tarielisa. e.i. araswori forma (tarierisa) meoreulia. sasurvelia, rom gaswordes aqac da 399a-Sic („wignsa giwer tariersa“).

winadadeba ar iqna miRebuli. 1413g ganxmulni, gasworda: gaxmulni. 1414 a gzani daxvdes Sekafulni. g. kartozia: xelnawerTa umetesoba icavs variants: Sekazmulni.

kazmvas aqvs momzadebis, gamzadebis mniSvneloba. kenWisyriT darCa Sekafulni. 1419b erTkerZ, gaiyo: erT kerZ. 1451 mun atirdes... komentarSi aRiniSnos, rom a. WinWarauls CanarTad miaCnia. 1452b nuraT iqT, gasworda: nuraT iq. 1455a SukaTa, gasworda: SukaTaT.

1998. 6. I sxdomas daeswrnen: g. arabuli, b. bregvaZe, a. gvaxaria, g. karto-

zia, c. kikvaZe, T. cqitiSvili. ganixiles 1457-1520 strofebi. 1461 igi tabaki savsea... g. arabuli ayenebs winadadebas: I-II taepebis bolos wertilebi Se-

icvalos mZimeebiT. mxars uWeren b. bregvaZe da a. gvaxaria. sxva wevr-ebma ar gaiziares; darCa wertilebi.

1466g tkbili sityviTa gavmarToT da xrmliTa – saomarebi. g. arabuli: taepis II naxevari ase gavasworoT: ar xrmliTa saoma-

rebi (= xmliT saomari saqme araa, an: rac xmliT gadasawyveti araa), Sdr. xelnawerebi A4 A9, i. gigineiSvili 1958 (Tezisebi).

ar iqna miRebuli. 1483b ar ewyinebis stumroba Senisa me Semyrelisa. a. gvaxaria: taepi enobrivad gaumarTavia. g. kartozia: gasworeba ver xerxdeba, ase unda darCes. 1486a brZeni divnos... a. gvaxaria: es divnosi da dionosi brZeni (175a) erTi pirovnebaa.

Page 297: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

297

g. kartozia: marTlac, organve erTi pirovneba igulisxmeba, mag-ram gasarkvevia ezros-is vinaoba. vTxovoT b. bregvaZes, gagvirkvios es problema.

1490b yofilvar, daiwera: yofil var. 1498 mixvdes arabTa sazRvarsa...

komentarSi aRiniSnos, rom CanarTad Tvlian: a. SaniZe da p. ingoroyva. 1500a maSin Tqven Cemi gewyina naxva, miwisa Senisa. g. kartozia: miwisa Senisa gankerZoebuli gansazRvrebaa (Cemi-sa),

magram mZime SeiZleba moiSalos, radgan msazRvrel-sazRvruli Sori-Sor arian.

g. arabuli: azris sworad gagebisaTvis sjobs mZime darCes, To-rem mkiTxvelTa absoluturi umetesoba ifiqrebs, rom aq realuri mi-wa, rostevanis samflobelo igulisxmeba.

gadawyda: mZime moiSalos. 1502g elva Suqisa samisa.

a. gvaxaria: gavasworoT a. WinWaraulis mixedviT: Suqi elvisa samisa. c. kikviZe: konieqtura saWiro araa, azri erTi da igivea. darCa arsebuli wakiTxva. 1509d sdebs pativsa indoT mefes...

g. arabuli: yvela xelnawerSia: mefe. unda aRvadginoT es wakiTxva. g. kartozia: gavarkvioT, rodis Seicvala. Semdeg sxdomaze vimsjeloT.

1514d taepis bolos daisva orwertili. 1520 (viT egebis...)

g. arabuli: komentarSi aRiniSnos, rom CanarTad miaCnia a. WinWarauls.

1998. 9. I sxdomas daeswrnen: g. arabuli, b. bregvaZe, a. gvaxaria, g. karto-

zia, c. kikviZe. ganixiles 1537-1573 strofebi. 1537a zeda awvivna, daiwera erTad: zedaawvivna. 1543a imedisa Tavsa deba. c. kikviZe: es gamoTqma azrobrivad gaugebaria, Tanac mxolod D

redaqciis wakiTxvaa. sxva nusxebSi misi variantia imedisa gaTaveba, rac SeiZleba gavigoT gamarTlebis, Sesrulebis mniSvnelobiT.

g. kartozia: riTma rom irRveva? c. kikviZe: rogorc Cans, gadamwerma swored riTmis gamo Secvala

avTentikuri wakiTxva.

Page 298: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

298

darCa Tavsa deba (winaaRmdegni c. kikviZe, g. arabuli). 1544g nestanjar a. gvaxaria: es forma rusTvelis teqstSi miuRebelia. g. kartozia: albaT, gviandeli damaxinjebaa. iqneba konieqturiT

gaswordes. c. kikviZe: SeiZleba saerTod gviandeli teqsti iyos. maSin gamo-

dis, rom Cven vakeTilSobilebT nayalbev teqsts. b. bregvaZe: ukve dasasrulisken mivdivarT da aq bevria gviandeli

CanarTebi. daadgines: darCes nestanjar. 1545b umravlesi mxavsisa. c. kikvaZe: mxavsi arqauli formaa, magram nusxebSi xavsia. g. kartozia: 195-Si gvaqvs: ,,Rawvni Senca daimxavsen~. aqac iyos

mxavsi. a. gvaxaria: 1585-Si rom xavsia? g. kartozia: im teqstis gviandeloba ufro metad sarwmunoa, ami-

tomaa petitiT awyobili. daadgines: darCes mxavsisa. 1558g Tana wamogyves daiwera erTad. 1563d wdobilni a. gvaxaria: xom ar unda: wrTobilni? g. kartozia: Zvel teqstebSi doniani formiTaa. vt-Sic (324-4). ase

gvaqvs: ,,guli almasi, wdobili’’. 1566b yola Tu yole? g. kartozia: yole gviandeli formaa. darCes yola. 1571d rad miCndes sala me. g. arabuli: sala-s mniSvneloba gaugebaria. g. kartozia: iqneba fondSi vnaxoT rame masala. 1573a dahbadosa, gasworda: dabadosa.

1998. 13. I sxdomas daeswrnen: g. arabuli, b. bregvaZe, a. gvaxaria, g. karto-

zia, c. kikviZe, T. cqitiSvili. sxdoma daiwyo zogadi msjelobiT ,,indo-xataelTa ambis~ Sesaxeb. g. kartozia: vfiqrob, yvela Cvengani eTanxmeba im azrs, rom es

epizodi restavrirebulia. amdenad, aq Seva is strofebi, romlebic xelnawerTa umetesobisaTvis saerToa da ara calkeul nusxaTa Canar-Tebi. SeiZleba aq zogi rusTvelisa iyos, zogi _ ara.

Page 299: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

299

c. kikviZe: siuJeturad es epizodi aucilebeli Cans, magram Tu namdvilad viciT, rom teqsti rusTveliseuli araa, is unda amoviRoT. mag., kuriozia kaTalikos-mawyverelis xseneba, an ,,arabulad yves ub-noba~. es strofebi gviandelia. restavracia niSnavs Zvelis aRdgenas.

g. arabuli: rusTvelisa da sxvaTa strofebis garCeva am nawilSi metad Zneli iqneba. amis garda, damatebebi ar iwyeba indo xataelTa epizodidan. Cemi azriT, isini ufro adre daiwyo, kerZod _ qorwilebi-dan, rasac Cven saTanado yuradReba ver mivaqcieT. am nawilSi erTi Tavi ,,indoT mefis sikvdilis cnoba“ mTlianad amosaRebia. is siuJetu-rad aucilebeli araa; gmirebisTvis adreve iyo cnobili indoeTis ga-saWiri. momdevno TavSi ,,tarielisagan indoeTs mislva“ SeiZleba zogi ram Semcirdes, darCes mxolod is, rac aucilebelia tarielisa da nestanis indoeTSi dabrunebisa da maTi kanonieri uflebis aRdgenis saCveneblad.

b. bregvaZe: mec mgonia, qorwilebidan iwyeba saeWvo viTareba. sul sxva poeturi ganwyobaa. unda vaRiaroT,rom nestanis gamoxsnis Semdeg yvela epizodi damatebebiT aris gajerebuli.

g. kartozia: teqsti Tu gaicxrileba, unda daibeWdos ZiriTadad, rogorc rusTvelisa, Tu ara – mTlianad petitiT, rogorc restavri-rebuli. vfiqrob, jer davamTavroT teqstis dadgena enobrivi Tval-sazrisiT da Semdeg vimsjeloT mis saerTo moculobasa da kompo-ziciaze.

1574a qedsa zeda gardamodga... c. kikviZe: es wakiTxva ufro Sesaferisia, vidre n. naTaZis gamoce-

mis gardmoadga. g. kartozia: diax, gardamodga niSnavs: gadmodga. 1575b rad tani Segiblesia a. gvaxaria: am gamoTqmis azri ar mesmis, sxva gamocemebSia: Segig-

lesia. c. kikviZe: Segiblesia b da f bgerebis monacvleobis safuZvelze

S. onians flasidan miRebulad miaCnia, e. i. Savi flasiT Semosil-xarTo.

T. cqitiSvili: xelnawerebSi aris varianti: Segimosia. iqneba es iyos avtoriseuli.

g. arabuli: Segimosia Zalze naTeli sityvaa da araa mosalod-neli misi Secvla ufro rTuli sityvebiT.

g. kartozia: wina redaqciis mier miRebulia: Segiglesia, gasage-bic aris da riTmas Sewyobilic. ukeTesi varianti ara gvaqvs.

1581a sagebnelad b. bregvaZe: xelovnur Tu araswor formas hgavs, rogoria am sity-

vis etimologia da mniSvneloba? c. kikviZe: geba-dan unda modiodes, kerZod, misi im niuansebidan,

rodesac is niSnavs SeZlebas (ver egebis, ara egeboda), an SeZenas, mopovebas (mogebuli, mosagebeli).

Page 300: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

300

g. kartozia: adre vTargmneT ,,mosagvareblad“. am konteqsts es Si-naarsi Seefereba.

1582d T. cqitiSvili: rogor ganvmartoT tkebnisa? a. gvaxaria: tkebna aris Telva, datkepna. aq, albaT, samareSi

daflva da miwis datkepna igulisxmeba.

1584d xarxaCo (ჴarჴanCo) ganimartos: sadafis niJara, romelSic margaliti warmoiqmneba.

ufro vrclad ix. komentarSi. 1585g xavsia b. bregvaZe: adre (1545-2) mxavsi gvqonda. ar gavasworoT? c. kikviZe: es teqsti ufro gviandelia da ase darCes. xelnawereb-

Si asea. 1586g movkveo g. kartozia: adre miRebuli gvqonda WinWaraulis konieqtura:

movჴeo (= gamovedi, gamovdeqi), Cvens gamocemaSi (1988w.) mainc movkveo (movkvdi) daibeWda, rac azrobrivad Seuferebelia. unda miviRoT

movxeo (movhჴeo). daadgines: masobriv gamocemaSi daibeWdos movxeo, xolo

akademiurSi – movhჴeo. 1597b abjarTa feTani a. gvaxaria: xom ar SevcvaloT fleTani-T? g. kartozia: feTa ufro Zveli formaa. aq orive SesaZlebelia.

radgan xelnawerebSi feTani ikiTxeba (ori nusxis garda), darCes es forma.

1599d xansa da-re-zmides. g. arabuli: aq ufro Sesaferisi iqneboda: xansa ar dazmides. c. kikviZe: xelnawerebi (TiTqmis naxevari) icavs ar dazmides. unda

gaswordes. darCa: da-re-zmides. 1603g pirbozi _ leqsikonSi ganimartos rogorc cru, pirobis

gamtexi. tarieli gulisxmobs, rom ramazma gatexa farsadan mefis winaSe dadebuli piroba da erTgulebis fici.

1606b arabTa Tanani daiwera erTad.

1998. 16. I sxdomas daeswrnen: g. arabuli, b. bregvaZe, a. gvaxaria, g. karto-

zia, c. kikviZe. gagrZelda teqstis ganxilva.

Page 301: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

301

1609a Sina wavides... g. arabuli: am konteqstSi ,,Sin wasvla“ gaugebari da Seuferebe-

li gamoTqmaa. S. onianma Secvala konieqturiT: wina wavides da stro-fi 1606-is momdevnod gadaitana.

a. gvaxaria: xelnawerebi mxars ar uWers aseT cvlilebebs. g. arabuli: am epizodSi D redaqciis nusxebSi aris kidev ramde-

nime strofi, romlebic ufro gviandel CanarTebad iTvleba, magram verc maTi gaTvaliswineba amarTlebs am gamoTqmas (Sina wavides), (ix. 1983,21 XII-is oqmi).

daadgines: darCes Sina wavides. CaiTvalos, rom teqsti damaxinje-bulia.

1613 Seicvala punqtuacia: mesame taepis bolos daixura brWyali (daiyovne“.) da moiSala me-

oTxis boloSi. 1626a g. arabuli: moiWdvna Tu moiWdo? g. kartozia: n zedmetia, Tumca yvela nusxaSia. davweroT: zeda-

moiWdo. 1627b a. gvaxaria: SesamosliTa Tu wiTel-yviTliTa? g. kartozia: pirvelia SesamosliTa, rac oficialur, sazeimo Ca-

sacmels niSnavs. Sdr. 1634-1 ,,dedofalman Seimosa, Savi ZaZa aixada“. 1631a c. kikviZe: Sereulia dabali da maRali Sairi (3+5/4+4). g. kar-

tozia: xelnawerebSi asea da darCes. 1633g aqvitkira, gasworda: aqviTkira. 1639g oTxTave, gasworda: orTave.

1998. 18. I.

sxdomas daeswrnen : g. arabuli, b. bregvaZe, a. gvaxaria, g. kartozia. ganixiles 1640-1666 strofebi. a. gvaxaria: am epizodSi n. naTaZes gamotovebuli aqvs 8 strofi.

aseve gamoaklo man wina or TavSic ramdenime strofi. gamovxatoT Tu ara Cveni pozicia am faqtis mimarT?

g. kartozia: es misi piradi Tvalsazrisia. n. naTaZes miaCnia, rom es strofebi, maTi Sinaaarsisa da stilis gamo, ar SeiZleba rusTvelis dawerili iyos. Tanac isini siuJetisaTvs aucilebeli ar aris da ami-tom ar beWdavs. Cven, rogorc adre vTqviT, poemis bolo sam Tavs res-tavrirebulad miviCnevT. ar vaxdenT strofebis klasifikacias da teqstis gacxrilvas. amitom davbeWdeT erTianad gansxvavebuli Srif-tiT. axlac ase moviqceT, gavasworoT mxolod aSkara enobrivi da faq-tobrivi lafsusebi. am etapze metis gakeTeba SeuZleblad mimaCnia.

Page 302: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

302

1643a oqro, Tvali, margaliti... Tvali gamoiyo mZimeebiT, rogorc Zvirfasi qvebis zogadi saxeli. 1661g b. bregvaZe: gaugebaria ,,kravni cxvarTa vera swovdes“. g. arabuli: xelnawerebi logikurad gamarTul wakiTxvas ar

iZlevian. aucilebelia k. kekeliZis konieqturis aRdgena: ,,kravni kravTa ver uwovdes“, romelic Setanilia 1937 wlis gamocemaSi da Sem-deg gameorebulia 1951, 1957, 1966 wlebis gamocemebSi.

g. kartozia: xelnawerebis wakiTxvaSi SeiZleba igulisxmebodes: iseTi wesrigi daamyares, rom kravebic ki cxvrebs (TavianT dedebs) aRar wovdneno.

g. arabuli: aseTi akrZalva warmoudgenelia. aq uTuod Zaladoba, mtacebloba igulisxmeba, rodesac kravi sxva kravis dedas wovs.

daadgines: darCes nusxebis varianti: ,,kravni cxvarTa vera swov-des“.

1663a qarTvelTa RmrTisa, daviTis vis mze msaxurebs sareblad. g. kartozia: am punqtuaciiT Cveni gamocemis radaqcia iziarebs

n. naTaZis ganmartebas, rom ,,qarTvelTa RmerTSi~ igulisxmeba Tamar mefe, romelsac daviT soslanis mze (= sicocxle da meomruli Rir-seba) emsaxureba brZola-laSqrobaSi.

1663b ese ambavi gavleqse me maTad sakamaTeblad. b. bregvaZe: maTad mxolod Tamars gulisxmobs Tu orives: Ta-

marsa da daviTs? g. kartozia: SeiZleba orives gulisxmobs. axla erTmniSvnelov-

nad verafers davamtkicebT. ufro saSuria sakamaTeblad sityvis Sina-arsis dazusteba. misi variantebi nusxebSi: mosaxmareblad da lxinTa mareblad ufro gviandeli Cans, azrobrivadac didi upiratesoba ara aqvs. gamocemebSi Setanil konieqturebze: saazmaneblad (m. wereTeli), saqebareblad (p. ingoroyva) da saxumareblad (n. naTaZe), albaT msje-loba ar Rirs. kamaT Ziridan warmoebuli sityvebi poemaSi kidev sam-jer gvxvdeba: ,,mis mzisa mokamaTisa“ (676-4) niSnavs Semciles, metoqes; ,,amad SevmarTen saqmeni maTni sakamaTenia“ (1608-3) taepis azria: amitom gavbede maTTan Sedaveba, SebrZoleba; ,,Seviq sixarulsa marT gulisa sakamaTsa“ (1631-4), sakamaTi aq gasarTobs, mosalxens niSnavs. dasas-rulis am strofSic es Sinaarsi unda vigulisxmoT: gasarTobad, saameblad.

a. gvaxaria: Sah-names qarTul versiebSic am sityvis orive mniSvne-loba dasturdeba: ,,[jimSed] mokazma darbazi sakamaTia“ (Sahn.III, 299,3.), leqsikonSi axsnilia: sakamaTi _ saTaTbiro, gasarTobi. sxva konteqst-Si: ,,me var maTi sakamaTi“ (iqve, 801,1) es sityva mopirdapires, meomars niSnavs. daadgines: dasaSvebad CaiTvalos orive mniSvneloba: 1. gasar-Tobad; 2. samsjelod, gansaxilvelad.

1666a amiran darejanisZe moses uqia xomelsa.

Page 303: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

303

b. bregvaZe: aqamde mose xoneli vicodiT, saidan gaCnda es xomeli?

a. gvaxaria: es varianti Seitana Tavis gamocemaSi n. naTaZem. komen-tarSi wers, rom ,,wakiTxva dasabuTebulia zog xelnawersa da imereT-Si arsebul geografiul saxelze miTiTebiT m. Toduas mier“.

g. arabuli: xomelsa mxolod erT nusxaSi (H 54) ikiTxeba da is am nusxis gadamweris konieqtura an uneblie Secdomaa, romelic ukriti-kod miiRes m. Toduam da n. naTaZem, Semdeg ki Cvenma mTavarma redaq-ciam. xelnawerTa absolutur umetesobaSi daculi wakiTxvis (xonel-sa) Secvlis safuZveli ar arsebobs.

a. gvaxaria: frangul masalebze dayrdnobiT m. Todua, TiTqos asabuTebs gvar xomelis arsebobis SesaZleblobas.

g. arabuli: samwuxarod, m.Todua verafers asabuTebs. igi eyrdno-ba frangi mTargmnelis, f. tusenis, metismetad saeWvo cnobas vinme po-eti ,,zumalis“ Sesaxeb da am cnobaze agebs Tavis aseve saeWvo hipoTe-zas zumali-xomelis igiveobaze. am problemaze mdidari literatura arsebobs, saidanac naTlad Cans literaturuli mistifikaciisa da falsifikaciis grZeli jaWvi, romlis erT-erTi motivi iyo rusTvelis saxeliT spekulireba.

g. kartozia: leqsisiTvis mainc ase sjobs, xomelsa-romelsa zus-ti riTma gamodis.

g. arabuli: zusti riTma ki gamodis, magram vis nawers vaswo-rebT? yvelam viciT, rom es strofi rusTvelisa araa. misic rom iyos, -onelsa / -omelsa klauzulis iseTi darRveva araa, Tundac did poets naklad rom CaeTvalos. Tqven zrunavT interpolatorze, mis riTmas alamazebT da amiT uaryofT poemis xelnawerebiT saukuneTa manZilze dacul teqsts, mis unikalur cnobas ,,amirandarejanianis“ avtoris gvaris (an sadaurobis) Sesaxeb.

b. bregvaZe: xom SeiZleba, erTaderT xelnawerSi iyos avTentikuri daweriloba zustad Senaxuli, umravlesobaSi ki – damaxinjebuli?

g. arabuli: am SemTxvevaSi amis daSveba gamoricxulia, – zust riTmas gadamwerebi arasodes cvlian arazusti riTmiT. piriqiTi moq-

medebis magaliTi ki mravali gvaqvs. meorec, – eg nusxa (H 54) Tu ase sandod migaCniaT, gadmowereT da dabeWdeT mTeli striqoni (Tundac mTeli strofi): amiran darejanis Ze moses aqebda xomelsa da a. S.

kaligrafi amiran darejanis Zes poetad rom warmogvidgens, mis-gan xoneli-xomelis dawerilobaSi daSvebuli uzustobac mosalodne-lia. oRond mkvlevarma aseTi kaligrafis naRvawi erTaderT WeSmari-tebad ar unda miiCnios.

g. kartozia: mose xonelis garda iqneba arsebobda sxva mosec, gvariT an warmoSobiT xomeli.

g. arabuli: SeiZleba arsebobda, magram oriveni ,,amirandarejania-nis“ avtorebi ver iqnebodnen. aseTi erTi iyo – mose xoneli, romel-sac m. Toduam da n. naTaZem am cnobili Txzulebis avtorobis ufleba CamoarTves da ararsebul xomels gadauloces.

Page 304: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

304

a. gvaxaria: sakiTxi Zalad garTulebuli da CaxlarTuli Cans. albaT aucilebelia, kidev gadavxedoT saTanado masalas da Semdeg vimsjeloT.

g. kartozia: gadavdoT sxva droisaTvis, roca sruli Semadgen-lobiT SevikribebiT.

1998. 7. VII

sxdomas daeswrnen: g. arabuli, b. bregvaZe, a. gvaxaria, g. kartozia, c. kikviZe, z. sarjvelaZe, T. cqitiSvili.

ganixiles poemis masobrivi gamocemis teqstis zogierTi wakiTxva da strofebi, romelTa statusi sxvadasxva dros meryeobda „Ziri-Tadisa“ da „CanarTis“ kvalifikaciebs Soris.

37 b gvmarTebs misive jeroba, Seicvala: azomca jeroba, romel-

sac xelnawerTa didi nawili uWers mxars. misive mxolod erT nus-xaSia, Tanac is tavtologias qmnis mesame taepis dasawyisTan: „misive metobs...“

83 b sadaviTa z. sarjvelaZe: unda Seicvalos formiT: sadeviTa. es wakiTxva da-

culia „vefxistyaosnis“ xelnawerebSi da saSuali qarTulis ara erT teqstSi.

c. kikviZe: formis sadeviTa marTebuloba dasabuTebulia a. WinWa-raulis mier. unda gavasworoT aqac da sxva strofebSic:

sadaveukuyrili (863 g) da „cxensa miscna sadaveni“ (991d). gasworebas mxars uWeren: z. sarjvelaZe, c. kikviZe, g. arabuli,

a. gvaxaria, g. kartozia, winaaRmdegni: b. bregvaZe, T. cqitiSvili. 114,1 rostans sityva asulisa moewona, ekeTaca... g. kartozia: strofi CanarTad aris miCneuli rusTvelis pirve-

li saiubileo (1937 w.) komisiisa da Cveni redaqciis mierac. argumente-bi, rom is siuJetis ganviTarebisaTvis aucilebeli ar aris, rom -ca nawilakis gamoyeneba sariTmo zmnur formebSi rusTvelis stili araa, strofis siyalbis dasadgenad sakmarisi ar aris.

a. gvaxaria: m. TavdiSvils miaCnia, rom am epizodis sxva strofeb-Si (romlebic agreTve CanarTebad iTvleba), Cans TinaTinis goniereba, sibrZne da mWevrmetyveleba, ramac rostevani gaaxara. swored mefis kmayofileba da aRtaceba aris gadmocemuli sadavo strofSi. amitom, misi azriT, es da kidev sami sxva strofi unda iqnas Setanili Ziri-Tad teqstSi.

b. bregvaZe: sxva strofebi ramdenad saWiroa, ar vici. am strofis ena da stili ki namdvilad ar varga. „piri xeliT dauWira, gardakoc-na kvla da kvlaca“ _ amis avtorad rusTvelis miCneva misi poeturi geniis Seuracxyofa mgonia.

g. arabuli: strofebSi, romlebic m. TavdiSvils Zalian moswons, araferia mniSvnelovani, banaluri mravalsityvaobis garda. yvela maT-

Page 305: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

305

gans atyvia mimbaZvelTaTvis damaxasiaTebeli azrobrivi simwire da stiluri gaumarTavoba. broses, kakabaZis, WiWinaZisa da naTaZis gamo-cemebSi, romlebSiac es sadavo strofi daibeWda, maTi rusTveluroba dasabuTebuli araa.

kenWisyriT strofis aRdgenas mxars uWeren: g. kartozia, a. gvaxa-ria, z. sarjvelaZe, T. cqitiSvili (winaaRmdegni: g. arabuli, b. bregva-Ze, c. kikviZe).

134,1 Tavi Cemi samsaxurad... g. kartozia: strofs 1935-37 wlebis komisia CanarTad miiCnevda.

miuTiTebdnen momijnave strofebis Sinaarsis gameorebaze, agreTve az-robriv da stilistur gaumarTavobaze. adre (g. wereTlis dros) Cvenc CanarTad CavTvaleT. magram axla mimaCnia, rom aRniSnuli argumentebi misi uaryofisaTvis sakmarisi araa. mesame taepi teqstobrivad gaswor-da da eWvs aRar iwvevs.

g. arabuli: marTalia, strofis SigniT azrobrivi Seusabamoba ga-moiricxa, magram Sinaarsobrivi gameoreba, mravalsityvaoba da kompi-laciuri stili aZnelebs misi rusTveliseulobis mtkicebas.

daadgines: strofi CaiTvalos CanarTad (winaaRmdegni g. karto-zia, a. gvaxaria).

137 erTgan dasxdes... g. arabuli: strofis Sinaarsi Seuferebelia mocemuli epizodisa-

Tvis. es TinaTinisa da avTandilis (mefe qalisa da spaspetis) pirveli da saqmiani Sexvedraa, rodesac orive icavs oficialur etiketsa da qcevis wess. aseT situaciaSi warmoudgenelia maTi erTad (gverdi-gverd) dasxdoma da „laRoba“, rac mxiarulebas da sasiyvarulo alerss gulisxmobs. strofSi aseT moqmedebas xedaven rogorc rigiTi mkiTxveli, aseve mkvlevarebic (d. CubinaSvili, v. beriZe, a. focxiSvi-li, S. nucubiZe da sxv.), romelTac sxvadasxva dros werilobiT daa-fiqsires I-II striqonebis azri, TiTqos TinaTinma da avTandilma imxia-rules da dauwyes erTmaneTs kocna...

amrigad, am strofis avtori arasworad, damaxinjebulad warmo-gvidgens poemis personaJebis qcevas, maT moralsa da eTikas.

strofis avTentikurobaSi daeWvebis safuZvels iZleva misi e. w. ma-jamuri riTmebic. rogorc Cvenamde moRweuli poeturi teqstebidan Cans, qarTvelma poetebma majamuri strofebis Txzva daiwyes sparsuli poeziis gavleniT XVI saukuneSi, rac ufro popularuli XVII-XVIII sa-ukuneebSi gaxda.

amitom „vefxistyaosnis“ e. w. majamebic me gviandel interpola-torTa naxelavad mimCnia.

c. kikviZe: es Tvalsazrisi rogor SevaTavsoT im faqtTan, rom XII s-is mwerlebi _ CaxruxaZe da ioane SavTeli iyeneben omonimur riTmebs?

g. arabuli: CaxruxaZesTan omonimuri sityvebi mxolod Sida riT-maSia. „Tamarianis“ 20-marcvlian strofebSi omonimuri riTma saerTod ar gvxvdeba. aq aris ori 16-marcvliani strofi omonimuri riTmebiT, romlebic gviandeli interpolatoris mieraa CarTuli CaxruxaZis teqstSi. e. w. „abdulmesiaSi“ aris ramdenime strofi omonimuri riTme-biT, magram rogorc bolodroindeli gamokvlevebiT (b. darCia, a. xin-

Page 306: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

306

TibiZe) mtkicdeba, SavTelis „abdul-mesia“ dakargulia, amJamad arse-buli teqsti ki SeTxzulia XVII s-Si iakob dumbaZis (Semoqmedelis) mier. amitom masSi omonimuri riTmebis arseboba moulodneli araa.

g. kartozia: vTxovoT a. gvaxarias, rom moiZios masala sparsul poeziaSi majamis damkvidrebis istoriisa da qarTul mwerlobaSi mi-si gavrcelebis gzebis Sesaxeb: g. arabulma werilobiT, ufro vrclad warmoadginos Tavisi Tvalsazrisi.

2006. 17. III

sxdomas daeswrnen: T. gamyreliZe, g. kartozia, g. arabuli, b. breg-vaZe, p. margvelaSvili, T. cqitiSvili.

ganixiles zogierTi sadavo wakiTxva poemis miniaturuli gamoce-mis teqstis momzadebasTan dakavSirebiT.

T. cqitiSvilma daayena winadadeba, rom poemis prologs ewodos „Sesavali“. daadgines: darCes tradiciuli saTauri „dasawyisi“.

6b „Zali momec, da Sewevna SengniT maqvs, mivsce goneba“, – T. cqitiSvilis winadadebiT Seicvala punqtuacia: Zali momec da

Sewevna, SengniT maqvs, mivsce goneba (winaaRmdegi g. kartozia). 30a `viT miendos, vin moyvare gaamCivnos“. g. arabuli: sariTmo sityva konieqturaa (r. patariZis). yvela xel-

nawerSi ikiTxeba: gaamJRavnos, rac zustad gamoxatavs strofis avto-ris azrs. marTalia, am SemTxvevaSi zusti riTma ara gvaqvs, magram aseTi mcire darRveva ar iZleva imis safuZvels, rom avtoriseuli wa-kTxva konieqturiT SeivcaloT.

daadgines: darCes konieqtura „gaamCivnos“. 34a `sxva Ze ar esva mefesa, marT oden martod asuli“

g. arabuli: martod mix. wereTlis da p. ingoroyva konieqturaa, is gakeTebulia sayrdenTanxmovniani zusti riTmis miRebis mizniT. yvela nusxa icavs wakiTxvas: marto asuli (= mxolod asuli, an: erTi asu-li). konieqtura aq azrs abundovanebs da verc riTmis evfonias aumjo-besebs. teqstologiaSi miRebuli wesis mixedviT, unda aRvadginoT xelnawerebis wakiTxva.

daadgines: darCes wakiTxva „martod asuli“.

256 (259)b „TviT Tu ar giTxrobs, ar iTqmis, arvisgan daixsovnebis“. g. arabuli: sariTmo sityva konieqturaa (i. gigineiSvilis).

xelnawerebSia: „arvisgan daijerebis“, rac azrobrivad zustia. kon-teqstis mixedviT, striqonSi xazgasmulia tarielis mZime Tavgadasav-lis dajerebis problema da ara misi daxsomebisa. nu gavamrudebT av-Tentikuri teqstis azrs.

daaadgines: darCes „daixsovnebis“. 278b „ciT mTvare ... SuqTa mohfendes qve darad“.

Page 307: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

307

g. arabuli: qve darad p. ingoroyvas konieqturaa, romelic gaizi-ara 1988 wlis gamocemis mTavarma redaqciam. yvela xelnawerSia „qve barad“. Cemi azriT, wakiTxvis Secvlis sababad sakmarisi araa is mcire disonansi, rasac b da d bgerebis monacvleoba qmnis riTmaSi. Tanac mTvaris Suqis darad (= sadarod) mofena uazro gamoTqmaa, aseTi ram mxolod mzeze SeiZleba iTqvas.

daadgines: miRebul iqnas xelnawerebis wakiTxva: „qve barad“ (winaaRmdegi g. kartozia).

223a „mis moymisa wesi iyo, metsa Ture aras ejda.“ T. cqitiSvili: ejda aq Tu niSnavs: „Cerdeboda“, „isvenebda“, maSin

unda miviRoT variantuli wakiTxva: ara ejda.“ g. arabuli: es strofi me gviandel CanarTad mimaCnia, magram ax-

la radgan ZiriTad teqstSi rCeba, unda gaviziaroT warmodgenili Sesworeba; agreTve, meoTxe taepSi asmaT unda Seicvalos qali-T (ro-gorc gaaakeTa p. ingoroyvam). am qalis saxeli jer arc avTandilma icis da arc mkiTxvelma. igi Tavis saxels Semdeg gaumxels avTan-dils: „me asmaT mqvian...“ (257,3).

daadgines: miRebul iqnas orive gasworeba. 404d bediT vebulsa daiwera defisiT: bediT-vebulsa. 651 (654)g mimaCndes gasworda: mimiCndes. 690 (693)b „lomi mindors lomTa Tana mindors ruli, fer-

namkrTali“. b. bregvaZe: aq sityva mindors meordeba da striqoni sintaqsurad

gaumarTavi Cans. p. margvelaSvili: xelnawerebSi mindors rulis variantia moaru-

li, rac tavtologias agvacilebs. g. kartozia: sityva moaruli „vefxistyaosanSi“ sxvagan ar gvxvde-

ba, rogorc Cans, is gvian gaCenili variantia. vfiqrob, erTi gamosava-li gvaqvs: punqtuacia SevcvaloT: lomi, mindors lomTaTana, mindors ruli, fernamkrTali, da ase gaviazroT: lomi (= avTandili), mindvrad lomebis msgavsi, velad mosiarule, fermkrTali.

daadgines: miRebul iqnas es gasworeba. 705 (708)a gaviWre gasworda: gaviWra. 948 (953)g sadiT gasworda: sadaT. 976 (981)b ymaman cxeni Seutia, gasworda: Seuteva. 1287 (1292)b „vis edeboda, vis ali“. g. kartozia: am frazis azri mT. redaqciis mier asea gagebuli: vi-

sac edeboda ali (vis nacvalsaxeli gameorebulia), sxvadasxva dros warmodgenili iyo konieqturebi: vir, ali (mix. wereTeli), pvir-ali (i. lolaSvili), kir-ali (a. SaniZe), magram arc erTi saTanadod dasa-buTebuli araa.

Page 308: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

308

g. arabuli: angariSgasawevad mimaCnia r. beriZis msjeloba da daskvna, rom aq meore vis niSnavs „vaebis“: vis ali = vaebis, mwuxare-bis, tanjvis ali (cecxli); Sdr: „Semesma xma tirilisa da visa (= va-ebisa)“, 3463. konieqturebis Zebna saWiro araa.

daadgines: zusti riTmis aRdgenis mizniT, miRebul iqnas mix. we-reTlis konieqtura: vis edebodis vir ali. (vir = vidre, manamde), (wi-naaRmdegi g. arabuli).

danarTi

`danarTSi~ ibeWdeba `vefxistyasnis~ gviandeli CanarTebi da arSi-ebze miwerili strofebi, romelTa mTavari redaqciis mier ganxilvis amsaxveli masala `rusTavelis komitetis~ arqivSi ar aRmoCnda. maT vaqveynebT `Targmanis~ gareSe, mxolod wyaroebze (xelnawerebze) miTi-TebiT. strofebis numeraciaSi pirveli ricxvi aRniSnavs `vefxistyaos-nis~ akademiuri gamocemis teqstSi maT savaraudo adgils, meore

(frCxilebSi) – poemis vrceli xelnaweruli teqstis mixedviT kuTv-nil nomers. 9,1 (11,1) xar TmaTa misTa sadaro, surnelebiTa iao, momxede SenTvis mtiralsa, Tavi ras dagiRiao? zilfni umgzavso zunbulsa, Zowsa aqvs kari Riao, da Sig ocdaoTxa margalits ubia samaiao. aris XIX s-is or xelnawerSi: H-743 da H- 2930. 30,1 (39,1) radgan kacsa siyvaruli sayvarlisa ver eTmobis,

misTvis mosTqvams maradDdRisiT, misTvis yvelas miendobis.

maS rad gikvirT Sefereba, radganc isi guls egrZnobis? da Tasvi misTvis gauwirams, misTvis sikvdilsac exmobis. aris H-1079-Si (gadaw. 1823w.), f. 4r, miwerilia arSiaze. 35,1 (47,1) [Tvali] umzeod bralia Tumca Seepyras Crdilosa: [Tqven iciT] rome Wmunvas var Znelsa, ar saadvilosa, [vaJi ara] myavs, qalia marT Cemsa sagazrdilosa; da [asre] miT mxedavT, mun vityUi sityUasa saRrejilosa. aris H-461(D1) xelnawerSi, f. 4v. 39,1 (53) mas lomsa kaci iaxla mefisa, vefxs uficxeo: `davaskUen ese TaTbiri, srul spaTa CemTa vhkiTxeo, me CemTa sivaJkaceTa Cemni mebrZolni viTxeo, da aw Senca gnukev, urwyavad alvisa morCi iTxeo~. aris C1 C3 C4 C6 C8 xelnawerebSi. 42,1 (57) avTandils misiT Sors yofniT Seekra TUalni bletiTa, iama qalis mefoba sixaruliTa metiTa;

Page 309: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

309

ityUis: `xandaxan saubrad mival guliTa retiTa, da kUla zeda-zeda Sevxedav, valxineb TUalTa WUretiTa~. aris B da C redaqciebis nusxebSi. 44,1 (59,1) [kvla] moaxsenes: `mefeo, vqeniT, rac giamebisa, [RmerTman] niadag egre yos saqme TqUenisa nebisa; [Cven] taxti davdgiT, sikeTe viT iTqmis an Svenebisa, da [SoriT] movxvied fardagi, zarqaSi atlasebisa~. aris D1 nusxaSi, f. 5v. 44,2 (60) `adeg, rostan, Sensa mzesa ÃeliT Ãelsa moekide!~ mis saboZUris misaTUalvad mizidavs da mihyavs kide: `davberdi da davZabundi, me dReTave CemTa vsTUlide, da rac Sevscode Semoqmedsa, vitiro da vinanide~. aris B da C redaqciebis nusxebSi.

44,3 (61) `ukuvdge erTsa adgilsa daviwyo gardaÃdikloba~, – ubrZana srulTa arabTa, Sehkadres milocviloba, – `Sen CemTa saWurWleTaTUis nu SegaqUs gulsa ciloba, da kUla zeda-zeda Sevigna me Seni armoSliloba~. aris B da C redaqciebis nusxebSi. 48,1 (65,1) merme movidnes laSqarni, mis mzisa damlocvelia, rome aivso srulobiT mindori, mTa da velia. pirvelad wadga avTandil, sograt masTana mvlelia, da gardaayares guari, sTqUa: `niCbiT dasagvelia~. aris D1 nusxaSi, f. 5r.

49,1 (66,1) uTruT, saam, zaal, rostom, aioz da salim, Tura, – verc maT ipyres es sofeli, daemarTa, iciT, Tu ra? kac eWiros kargi saqme, ÃelTa hqondes viTa Tura, da ar daigmos moyUasTagan, aTqmevinos, ra qna Tu ra. aris D1 B6 B10 B13 nusxebSi. 51, 1 (68,1) [aw] naxeT mefe TinaTin da misTa SuqTa Suqoba, [rome] misebriv siuxve buqsa Tu hqonda buqoba. [ma]rT ima dRisa mnaxavsa arsad eTqmoda uqoba, da [masca] zarqaSi emosa, vis hqonda mebalduqoba. aris D1 nusxaSi, f. 6v. 51,2 (69) ra gadidda nadimoba, daatkbobdes Cangni Ãmasa, maT turfaTa sanaxavad jari modga banis-bansa, bulbuli da iadoni izaxodes mulRanzarsa.

da Tavis-msmelTa, – davlioTo, – Zali misces Rvinis smasa. aris B da C redaqciebis nusxebSi.

Page 310: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

310

56,1 (74) mis jarisa sixaruli me giambo amad kida: ra gardaÃda oden Wama, Ãelmwifeman Tavi hkida. avTandil da sograt hkUiran: `netar ra, vTqUaT, waekida? da saWurWleTa gardageba daumZimda metad kida~. aris B da C redaqciebis nusxebSi. 58,1 (77,1) [TinaTins] hkadres idumal; `mefes racaRa swyenian, [Cvenve] vawyineT, viSiSviT da amad didad gvrcxvenian, [Tu br]ZanebT, vhikTxavT, ra umZims, Suqi mzebr aRar hfenian~. da ubrZana: `hkiTxos vezirman, turfa-sityvaman, enian~. aris D1 A12 nusxebSi. 62,1 (83) rostan daberda, gauSvebs puroba-darbazebarTa,

magra misebri vis Zaluc swavla soflisa znebarTa, mSUildosnad msgavsi gmirisa, moburTlad, momtacebarTa,

da cotasa Sehgavs mSUildosnad daRi avTandil, mze barTa. aris C redaqciis nusxebSi (C5-is garda). 99,1 (149,1) Sina movida Ãelmwife piri SuqfermixdiliTa, karzeda mdegni uRonod daxdes SiSisa zariTa. saxli dauxvdes moculi oqro-skam-danadgamiTa.

da `marto avTandil miÃmeTo~, – brzana sityUiTa wynariTa. aris D1 B7 nusxebSi. 583,1 (735,1) sevda damerTo aseTi, ver moviSoreb, Znelia; naxeT, sofelma ra miyo saqme naqmari Znelia. aw axla kaci vin aris Cemis Wirisa mqnelia? da RmerTs mivendobi, isi sjobs, es saqme ufro mTelia. aris H-461 (D1)da M-48 (S1) nusxebSi. 584,1 (735,2) SeviWurve, CemTan Cemni moemzadnen asni zrdilni, ymani Cemni gulsandoni, sayvarelni viTa Svilni; ar momSordnen, uCemosa ar undodaT arca Zilni, da Tan gamomyvnen, velni ganvleT, zRvad mivediT daWmunvilni. aris M-48 (S1) nusxaSi.

Page 311: „vefxistyaosnis“ akademiuri teqstis damdgeni komisiis mTavari …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/22045/1/Okmebi.pdf · 2020. 7. 4. · 2 winamdebare krebuli gagrZelebaa „vefxistyaosnis“

311

sarCevi pirveli wignis winasityvaoba .................................................................................................... 3 `vefxistyaosnis~ ZiriTad xelnawerTa da gamocemaTa literebi .............. 7 mTavari redaqciis sxdomaTa oqmebi: 1979 weli.............................................................................................................................................................. 11 1980 w. .................................................................................................................................................................... 41 1981 w. ................................................................................................................................................................ 116 1982 w. .................................................................................................................................................................... 186 1983 w. .................................................................................................................................................................... 225 1984 w. ............................................................................................................................................................. 240 1985 w. ............................................................................................................................................................ 257 1986 w. ............................................................................................................................................................. 257 1987 w. .............................................................................................................................................................. 258 1988 w. .............................................................................................................................................................. 260 1989 w. ............................................................................................................................................................. 261 1990 w. .............................................................................................................................................................. 262 1991 w. ............................................................................................................................................................. 263 1992 w. ............................................................................................................................................................. 264 1993 w. ............................................................................................................................................................. 266 1994 w. ............................................................................................................................................................. 267 1997 w. .............................................................................................................................................................. 268 1998 w. .............................................................................................................................................................. 296 2006 w. ............................................................................................................................................................. 306 danarTi ........................................................................................................................................................ 307