Η Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου

στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ελλάδα

Ιωάννα Ντίνου ΠΕ 5Υπεύθυνη ΠΕ Δ’Αθήνας

Αξιολόγηση και Ποιότητα στην εκπαίδευση. Πλαίσιο και σκοπός.

• Η αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης αποτελεί πολιτική, κοινωνική και οικονομική αναγκαιότητα και καθιστά επιτακτική την αποτίμηση της λειτουργίας και των αποτελεσμάτων του εκπαιδευτικού συστήματος σε πολλαπλά επίπεδα:

• οι εκπαιδευτικές πολιτικές, • τα μέσα εφαρμογής τους,• η οργάνωση και οι τρόποι λειτουργίας των

θεσμών, • η εμπλοκή των κοινωνικών φορέων

(εκπαιδευτικοί, μαθητές, σύλλογοι γονέων, κοινωνικοί εταίροι) στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου αναφέρεται σε κάθε επίπεδο του εκπ/κού συστήματος

• α) Σε επίπεδο εκπ/κού συστήματος ως αποτέλεσμα της λειτουργίας του.

• β) Σε επίπεδο σχολικής μονάδας ή ιδρύματος ως αποτέλεσμα της δράσης στο πλαίσιο ενός συγκεκριμένου σχολείου.

• γ) Σε επίπεδο σχολικής τάξης ως αποτέλεσμα συντονισμένης δραστηριότητας συγκεκριμένου εκπαιδευτικού.

Σκοπός της αξιολόγησης

• Σκοπός της αξιολόγησης είναι η βελτίωση της εκπαιδευτικής πράξης και της ποιότητας των εκπαιδευτικών συστημάτων καθώς και η επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών στο πλαίσιο της δια βίου μάθησης.

• Η αξιολόγηση αφορά σε όλες τις συνιστώσες του εκπαιδευτικού έργου στο σχολείο όπως:

• η υλικοτεχνική υποδομή,• τα προγράμματα σπουδών, • το διδακτικό προσωπικό,• οι μαθητές,• η διαχείριση της σχολικής μονάδας..

Η αξιολόγηση ανάλογα με τους στόχους που θέτει, λαμβάνει

χαρακτήρα και προσανατολισμό: • α) ελεγκτικό, όταν εστιάζει στο αποτέλεσμα

και τις εκροές της εκπαιδευτικής διαδικασίας και μετρά το βαθμό επίτευξης προκαθορισμένων στόχων,

• β) ανατροφοδοτικό όταν εστιάζει στην αποτίμηση της ποιότητας της εκπαιδευτικής διαδικασίας με σκοπό βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου).

Τα είδη και οι μορφές αξιολόγησης διακρίνονται, μεταξύ άλλων,ως προς τις

ακόλουθες παραμέτρους :• α) το σκοπό (αποτίμησης, διαπιστωτική,

διαμορφωτική, κρίσης για κατάληψη θέσης),

• β) το χρόνο (περιοδική, μόνιμη/ συνεχής),

• γ) τις μεθόδους (ποιοτική, ποσοτική, μεικτή),

• δ) τα μέσα/ εργαλεία (κριτήρια, δείκτες, ερωτηματολόγια, συνεντεύξεις, ατομικός φάκελος/ portfolio).

Διαστάσεις της Αξιολόγησης στις ευρωπαϊκές χώρες.

• 1. Στις περισσότερες χώρες υπάρχει και λειτουργεί διακριτός φορέας

εποπτείας και αξιολόγησης της εκπαίδευσης και του εκπαιδευτικού έργου

• 2. Εντοπίζεται ενίσχυση της τάσης αποκέντρωσης του εκπαιδευτικού συστήματος η οποία συνδέεται με την ανάγκη διασφάλισης, και όχι απλώς ελέγχου, της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου ανά σχολική μονάδα.

• 3. Παρατηρείται μια ποικιλία τύπων της εποπτείας - αξιολόγησης η οποία μπορεί να διεξάγεται σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο, να είναι τακτική ή έκτακτη, πλήρης ή σύντομη, κατά παραγγελία ή συστηματική κ.ά.

• 4. Η διαδικασία της αξιολόγησης στηρίζεται σε ένα βασικό πυρήνα, ο οποίος ελέγχεται κεντρικά αλλά επιτρέπει ταυτόχρονα και την ανάπτυξη της τοπικής πρωτοβουλίας.

• 5. Χωρίς να καταργούνται οι μηχανισμοί εξωτερικής αξιολόγησης, αναζητούνται εναλλακτικοί τρόποι υποστήριξης και ανατροφοδότησης μεταξύ της εξωτερικής και της εσωτερικής αξιολόγησης.

• 6. Ο επίσημος φορέας αξιολόγησης έχει ισχυρό συμβουλευτικό ρόλο με μια παράλληλη προσπάθεια αποδυνάμωσης των ελεγκτικών-διοικητικών και πειθαρχικών αρμοδιοτήτων

• 7. Στην Ευρώπη διαμορφώνεται ένα πολυεπίπεδο και πολύμορφο σύστημα αξιολόγησης, που λαμβάνει υπόψη του δεδομένα σε εθνικό επίπεδο καθώς επίσης και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του μαθητικού πληθυσμού και της σχολικής μονάδας.

Μοντέλα αξιολόγησης του εκπ/κού έργου

• Στις Ευρωπαϊκές χώρες φαίνεται να επικρατούν τρία μοντέλα όσον αφορά την αξιολόγηση του εκπ/κού έργου και των εκπ/κών σε Α/θμια & Β/θμια εκπ/ση (Eurydice, 2004) που στηρίζονται αντλούν σε διαφορετικές αρχές και φιλοσοφία. Σε διάφορες χώρες παρατηρείται ένας συνδυασμός των δύο ή τριών μοντέλων με διαφορές στο ποιο δίδεται η έμφαση ή θεωρείται το επικρατέστερο:

• 1. Το μοντέλο του δημόσιου διοικητικού ελέγχου των εκπ/κών ως ατόμων και της εκπαιδευτικής τους πράξης (επιθεωρητισμός – εξωτερική αξιολόγηση).

• 2. Το μοντέλο της απόδοσης λόγου του εκπ/κού και του σχολείου στην κοινωνία (λογική πολιτών – γονέων ως καταναλωτών – φορολογούμενων).

• 3. Το μοντέλο του αυτοελέγχου με στόχο την ανάπτυξη & βελτίωση του σχολείου, βασισμένου στις δικές του δυνάμεις. Το μοντέλο αυτό στηρίζεται στην αυτοαξιολόγηση του έργου του εκπ/κού και στην εσωτερική αξιολόγηση της σχολικής μονάδας.

Η Αξιολόγηση της εκπαιδευτικής πολιτικής και πολιτικών πρακτικών.

• 1. Παρατηρείται τάση εναρμόνισης μεταξύ των διαφόρων χωρών ως

προς τους δείκτες αποτίμησης και το πεδίο εφαρμογής της αξιολόγησης της σχολικής μονάδας.

• 2. Ο επίσημος φορέας Αξιολόγησης- Εποπτείας σε αρκετές χώρες εμπλέκεται στην πιστοποίηση των εξετάσεων και στην αξιολόγηση των τίτλων σπουδών.

• 3. Ο φορέας αξιολόγησης και οι σχολικές μονάδες ενθαρρύνουν την δημιουργία καινοτόμων δράσεων μεταξύ των οποίων και η αυτο-αξιολόγηση.

• 4. Η όποια λήψη μέτρων μετά τις διαδικασίες εποπτείας - αξιολόγησης συνδυάζεται με την καθοδήγηση των αξιολογούμενων στο πλαίσιο επιμορφωτικών διαδικασιών.

Η Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού.

• 1.Η ατομική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, στα κράτη που αυτή υφίσταται, αποτελεί ξεχωριστή αρμοδιότητα του επίσημου φορέα Αξιολόγησης και συνδέεται στενά με την επαγγελματική ανέλιξη του εκπαιδευτικού.

• 2.Στην πλειονότητα όμως των ευρωπαϊκών χωρών η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έχει ενταχθεί στη συνολική αξιολόγηση της σχολικής μονάδας.

• 3. Ενταγμένη στη συνολική αξιολόγηση της σχολικής μονάδας, η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έχει κυρίως διαμορφωτικό χαρακτήρα και ωθεί στην ανάληψη βελτιωτικών δράσεων.

Η Αξιολόγηση της Σχολικής Μονάδας.

• 1. Η αυτοαξιολόγηση αποκτά ολοένα μεγαλύτερη σημασία αλλά στις περισσότερες χώρες εφαρμόζεται πιλοτικά και υπό την καθοδήγηση του επίσημου φορέα Αξιολόγησης, μέσω κεντρικά καθοριζόμενων κριτηρίων και με τη χρήση υποστηρικτικού υλικού ενώ συνδέεται και με την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.

• 2. Παρατηρείται μία μετατόπιση του κέντρου εστίασης του ενδιαφέροντος προς την αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας, η οποία αντιμετωπίζεται πλέον ως διακριτή και ολοκληρωμένη οντότητα.

• 3. Δίνεται έμφαση στο θέμα της τήρησης ή συμμόρφωσης των σχολείων στις γενικές υποδείξεις που αφορούν το πρόγραμμα σπουδών και τις εκπαιδευτικές διατάξεις

Ευρωπαϊκή Επιτροπή : Οι δεκαπέντε δείκτες για την ποιότητα της δια βίου

μάθησης (2002). • ΤΟΜΕΙΣ Α.

• Δεξιότητες, Ικανότητες,

Στάσεις

• ΔΕΙΚΤΕΣ • 1. Αναγνωστική

ικανότητα .• 2. Ικανότητα αρίθμησης.• 3. Νέες δεξιότητες για την

κοινωνία της γνώσης.• 4. Ικανότητα ‘να μαθαίνει-

πώς-να μαθαίνει’.• 5. Ενεργός πολίτης,

Πολιτισμικές και κοινωνικές δεξιότητες.

Β.

• Πρόσβαση και Συμμετοχή

• 6. Πρόσβαση στη δια βίου μάθηση.

• 7. Συμμετοχή στη δια βίου μάθηση.

Γ.

• Πηγές για τη δια βίου μάθηση

• 8. Επένδυση στη δια βίου μάθηση.

• 9.Εκπαιδευτές και Κατάρτιση.

• 10. Τεχνολογίες Πληροφόρησης και Επικοινωνίας στη μάθηση.

Δ.• Στρατηγικές και

Ανάπτυξη του συστήματος

• 11. Στρατηγικές της δια βίου μάθησης.

• 12. Συνεκτικότητα των παροχών.

• 13. Συμβουλευτική και καθοδήγηση.

• 14. Επικύρωση και Πιστοποίηση.

• 15. Διασφάλιση της ποιότητας.

Οι δεκαέξι δείκτες ποιότητας της σχολικής εκπαίδευσης

ΤΟΜΕΙΣ ΔΕΙΚΤΕΣ

Α.Επίπεδα Επιδόσεων

1. Οι αναγνωστικές ικανότητες2. Τα μαθηματικά3. Οι θετικές επιστήμες4. Οι τεχνολογίες της πληροφορίας (ΤΠΕ)5. Οι ξένες γλώσσες6. Η ικανότητα του μανθάνειν 7. Η αγωγή του πολίτη.

Β.Επιτυχία στο

σχολείο και μετάβαση

1. Τα ποσοστά εγκατάλειψης του σχολείου2. Τα ποσοστά ολοκλήρωσης του δεύτερου

κύκλου της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης 3. Η συμμετοχή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Γ. Παρακολούθηση της σχολικής εκπαίδευσης

1. Η αξιολόγηση και την οργάνωση της σχολικής εκπαίδευσης.

2. Η συμμετοχή των γονέων στη σχολική ζωή.

Δ.Πόροικαιδομές

1. Οι δαπάνες για την εκπαίδευση και την κατάρτιση των εκπαιδευτικών

2. Τα ποσοστά συμμετοχής στην προσχολική εκπαίδευση.

3. Ο αριθμός μαθητών ανά ηλεκτρονικό υπολογιστή.

4.Οι εκπαιδευτικές δαπάνες ανά μαθητή.

Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου

Σκοπός της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών είναι: α. Η ενίσχυση της αυτογνωσίας τους ως προς την επιστημονική του συγκρότηση, την παιδαγωγική του κατάρτιση και τη διδακτική του ικανότητα.β. Ο σχηματισμός θεμελιωμένης εικόνας για την απόδοση στο έργο τους.γ. Η προσπάθεια βελτίωσης της προσφοράς τους στο μαθητή με την αξιοποίηση των διαπιστώσεων και οδηγιών των αξιολογητών.δ. Η επισήμανση των αδυναμιών τους στην προσφορά του διδακτικού του έργου και η προσπάθεια εξάλειψης αυτών.ε. Η ικανοποίηση των εκπαιδευτικών από την αναγνώριση του έργου τους και η παροχή κινήτρων σε όσους επιθυμούν να εξελιχθούν και να υπηρετήσουν σε θέσεις στελεχών της εκπαίδευσης.στ. Η διαπίστωση των αναγκών επιμόρφωσής τους και ο προσδιορισμός του περιεχομένου της επιμόρφωσης αυτής.ζ. Η καλλιέργεια κλίματος αλληλοσεβασμού και εμπιστοσύνης.

•

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ/ΤΜΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Εσωτερική Αξιολόγηση και Προγραμματισμός του Εκπαιδευτικού Έργου στη Σχολική Μονάδα (Ι. Σολομών, κα.) Θεματικές περιοχές και Δείκτες Ποιότητας του Εκπαιδευτικού Έργου

Θεματικές περιοχές Δείκτες Ποιότητας του Εκπαιδευτικού Έργου

ΔΕΔΟΜΕΝΑ1. Διαθέσιμα Μέσα – Πόροι 1.1.Κτίριο, Χώροι και Εξοπλισμός

1.2.Οικονομικοί Πόροι

2. Πρόγραμμα Σπουδών – Βιβλία 2.1. Πρόγραμμα Σπουδών2.2.Σχολικά Βιβλία - Οδηγίες

3. Προσωπικό σχολείου 3.1. Διδακτικό Προσωπικό

3.2. Διοικητικό – Ειδικό Επιστημονικό – Βοηθητικό Προσωπικό

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ 4.Διοίκηση 4.1. Συντονισμός Σχολικής Ζωής

4.2.Διαμόρφωση, Εφαρμογή Σχολικού Προγράμματος4.3. Αξιοποίηση Μέσων – Πόρων

5. Κλίμα – Σχέσεις - Συνεργασίες 5.1.Σχέσεις Εκπαιδευτικών μεταξύ τους και με το υπόλοιπο Προσωπικό

5.2. Σχέσεις Εκπαιδευτικών – Μαθητών και Μαθητών μεταξύ τους5.3.Σχέσεις Σχολείου –Γονέων/Κηδεμόνων5.4. Σχέσεις Σχολείου με Εκπαιδευτικούς θεσμούς, Τοπική και ευρύτερη κοινωνία

6. Διδακτική – Μαθησιακή διαδικασία 6.1. Ποιότητα της Διδασκαλίας6.2. Ποιότητα της Μάθησης6.3. Λειτουργία της Αξιολόγησης

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 7.Εκπαιδευτικά Επιτεύγματα 7.1.Φοίτηση – Ροή – Διαρροή των Μαθητών7.2. Επίδοση – πρόοδος των Μαθητών7.3 Ατομική και Κοινωνική Ανάπτυξη των Μαθητών7.4. Κατευθύνσεις των Μαθητών

Πηγή : Ι. Σολομών, κα. Εσωτερική Αξιολόγηση και Προγραμματισμός του εκπαιδευτικού Έργου στη Σχολική Μονάδα, Π.Ι., 2000.

ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ

1. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΠΟΡΩΝ

1. Υλικοτεχνική Υποδομή2. Ανθρώπινο Δυναμικό3. Οργανωτικό Πλαίσιο4. Προδιαγραφές και Μέσα Διδασκαλίας

2. ΣΧΕΣΕΙΣ - ΚΛΙΜΑ 2.1. Φυσιογνωμία Σχολικής Μονάδας2.2. Σχέσεις μεταξύ Εκπαιδευτικών2.3. Σχέσεις Εκπαιδευτικών – Μαθητών2.4. Σχέσεις Μαθητών μεταξύ τους2.5. Σχέσεις Σχολείου – Γονέων2.6. Σχέσεις Σχολείου με το Θεσμικό του Περιβάλλον

3. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ

3.1. Διδακτική Διαδικασία3.2. Μαθησιακή Διαδικασία3.3. Αξιολόγηση

4. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

4.1. Φοίτηση4.2. Επίδοση/Πρόοδος4.3. Συναισθηματική Ανάπτυξη4.4. Επαγγελματική/Ακαδημαϊκή Ανέλιξη/Προοπτική

Δείκτες Ποιότητας του Εκπαιδευτικού έργου στη σχολική μονάδα για την Π/θμια και τη Δ.θμια εκπαίδευση (ΠΙ / Δ. Ματθαίου, κα.)ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ/ΤΜΗΜΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣΠηγή : Δ. Ματθαίου, κα., Οδηγός Αποτίμησης και Σχεδιασμού του εκπαιδευτικού έργου στη σχολική μονάδα, Π.Ι., 2000.