124

Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� ��

��������������� �����������

�����������������������

� � � � � � � � � �

Page 2: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� �

�������������������������

��������������� �����������

��

�������������� ��������������������������������

����������������!������������������"�#�$��!%��

&������������������������'�����������'� (()�*+�,��-).�-/0�-/)0�.�/�

1�$�������$�����2�����'� ����3�����������!��#�$��!���4��!��5�����

Page 3: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� 0�

�����������67������8����������������������������1��4�2�������������������""""""""""""""""""""""""""""""""""""" -���

��������������������������������������������������������������������������������������� �9��3�����#1�3�����$���:;<����12�="""""""""""""""" �>�9��3�����#1����2��""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �)�9�#��$�#����""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �.�9����1�"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" (�9�3������������� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" ��?�����@����!$1��:3�������="""""""""""""""""""""""""""""" 0�?����������1�""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" >�?����������� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" )�7�312�'�3��������1� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" -�7<�������1���'��<��! """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0��A���2��$����1� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 00���%��%��'�2��1�""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0B������$��'�;�����;���� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0/����������1���"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0)�����3������1�$�1��""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0-���2�����!�������1��� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""" BB����2�����1��'����2�1����1�� """"""""""""""""""""""""""""" B>����2��������'����2��1�1�"""""""""""""""""""""""""""""""""" B)�C�%;�����'����<������ """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" B.�C<�����#��� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" >(�C4��;����'��4;4�1�""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" > �*22�������$��������!���1��""""""""""""""""""""""""""""""""" >B�*��������#������1���$����2��:*?+="""""""""""""""""""" >)�D$����������������'���%���2��'����2� """""""""""""""""" >-��2�E�:��#����$�������=""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" /(�F�1�1�'���<�$G���"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" /��H�����#1����2�� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" /0�H�%������1��� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" /B�H����$��'�������$� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" //�H�������3����!�����������������:�H+="""""""""""""""" /.�H�������3���������������1���""""""""""""""""""""""""""""" /-���%$�2���������1���"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" )���������424��:<������=""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" )0������3�$�#����'�2<����3�""""""""""""""""""""""""""""""""" )>�9�<���$�����������1��""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" ))�I���$���#'���<����$�""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" ).�+3�������2���<��E�:+H=""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" .(�+$�2������1��� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" . �+$1������1�""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" .>�+$1�����;�'��������""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" .)�+$�#������1���"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" .-�

+$�������'�<���������1� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""- �J�������������'�2��������������� """""""""""""""""""""""-0�K���������1���""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""->�K1��$��1���1� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""-)�K��$1��������'�#��$1���������� """"""""""""""""""""""""""""-.����!"#$���%�����&��'��%()"�%���*���+,����-�������"��.�������������������������������������������//����,�������+��&��'�%#��"0�"-���������������������������������/1��-2+�����3�"�����+)�������-��������������������������������/4����)5)"#���-�+�-6�&7�+�#��-����������������������������������1����;��$�����1���%�������������2"""""""""""""""""""""""""""��-���

�������� ���� ����8��%��������������������������������������������������������������������9 �?1���L$1��� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""� 0�9$��2����1������<�����$�� """""""""""""""""""""""""""""""""� 0�9��<�1�������9$�#���'��2��2����$��'���$$��#���$'��2���������$" """""""""""""""""""""""""""""""""� 0��<3���������������������"""""""""""""""""""""""""""""""""� 0�9$���#������2����1�������21�$���������$���4��$�#��1��������������'�21����������1���1������<�����$����$�2<���%������1;�����������������%1� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""� B�9$�4�2����������������!��1���1��1��"""""""""""""� B�4�$4������#������ """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""� >����������0���&���+:���������������25�� ����������������������9;��������<�����""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""� /�J����1�������"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""� /�9��1����$���<�"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""� )���4��4$!���������3�� """"""""""""""""""""""""""""""""""� .����2������������'������ """"""""""""""""""""""""""""""""� .�7������4$<�����'�#�����3�������1��������<�����'�#�����2�������"""""""""""""""""""""� -�9���%�$���������2%���$1�� """""""""""""""""""""""""""""""""� -�����������0���&���+:�����������-������-���-������������ /�7�1�$�1�����1������$�1���""""""""""""""""""""""""""""""""�0(�9$������'��$��������1����2�$���'�����2����4��$�����1�� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""�0(�9$��2�����������������1<��1�� """"""""""""""""""""""""�0(�9$��2�����������"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�0����4��4$!���<������� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""�0��9���%�����<���2�2������<�����"""""""""""""""""""""""""""�0>�9���%�$���������2%���$1�� """""""""""""""""""""""""""""""""�0>�

Page 4: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� B�

��������"+�"�-��"��<���#�8��(�������������������������������� =�7�1�$�1�����2��!�$1�����<�����$��������""""" �0>�A���2����� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �0/�9$�1�������3�����������<%�����$������3����"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �0)�FG������<�����$��""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �0.��1�������<�����$�������� """""""""""""""""""""""""""""""" �0-�9�#�$�1�����1��"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �B(�7������$�����"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �B(�������1�����1����<�����$��������4�������'�;�����'�3#�$�3���2���������1��� """"""""""""" �B��F����������G��#��$�1�����1�������<�����$���4��$�����1��"""""""""""""""""""""""""""""" �B �9���%�$���������2%���$1��""""""""""""""""""""""""""""""""" �B ��������#:�"��-6���������-����"+�"�-��"��%������!�($��"#$�-�����)#� ����������������������������������������1 �+<���������������������<�����$�����"""""""""""""""" �B0����� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �B0�����"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �BB�7��$1�����1���7#���1��2 """"""""""""""""""""""""""""" �BB�+����H�� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �BB�9���$���1���""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �B>�C����$���1��2����1���$$���M""""""""""""""""""""""""" �B/�9��G�$����21��1�L�1���$���1�������2����@��1�L���<���1��������$��������;�����""""""""""""""""" �B/�9���%�$���������2%���$1��""""""""""""""""""""""""""""""""" �B/�������#:�"��-6���������-����"+�"�-��"��%����><2���5��������)��2���������������������������������������������1;�9$�N%��#1���1���$�������G�� """"""""""""""""""""""""""" �B/�9$�N%��#1���2��;�����$��� """""""""""""""""""""""""""" �B)�9��<�����2����!���������#�������2���1�������""""""""""""""""""""" �B)�7��2��'�������1����<�����$�����$�N%��#1�����""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �B.�9���<�����$����$�2<���%����$�N%��#1����$����""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �B-�H1����������1���$�N%��#1�����"""""""""""""""""""""""" �B-�9����$2��"�9$�7��'�������G��'��4�1������;��2���""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �B-�5�@5�����������!��1�'�������1�<���� """"""""""""""" �>(�9�;���2���$������#�������;���2���$�����!�����C��2�����""""""""""""""""""""" �>(�9�3�����$�1�����!������2� """""""""""""""""""""""""""""""" �>(�9$�4�����2�����""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �>��9$�4�����2�2L�4�1��'�3������������<�����1�����$������$��3����"""""""""""""""""""""""" �>��9����$2����2����1<�""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �>��9�;����2�������������#����� """""""""""""""""""""""" �> �9���%�$���������2%���$1��""""""""""""""""""""""""""""""""" �> ��������#:�"��-6���������-����"+�"�-��"��%�����+<�)#-0�#���������������������������������������������������������=9�

9�2���������""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�> �9�2�����������1�����"""""""""""""""""""""""""""""""""""""�>0���3;��@������@�1���1�����""""""""""""""""""""""""""""""""�>>�J��%���1��1�L���<�����$��'������21����� """"""""""""�>>�K����$��1�������"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�>/�J����������� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�>/�K1�3��<�����$�����1����� """""""""""""""""""""""""""""""""�>)�K��������$2��""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�>.�9�#�$�����������""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�>.�9���%�$���������2%���$1�� """""""""""""""""""""""""""""""""�>.����������"+�"�-��"��&�#����-��5���)�������������������������=?�J�<�����$���1��1<""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�>-�J�<�����$�����������3�""""""""""""""""""""""""""""""""""�>-�H��������%���M""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�/(�H��������M""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�/(�H�����������M""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�/��H����������M""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�/��9$�1;�1��1����%������������2������<����� """"""""""�/ �C������1���$$���M"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�/ �92����������1���2�� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""�/ �92�������%������ """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�/ �H�������<���1��������2�����<��������M"""""""""""�/ �9���%�$���������2%���$1�� """""""""""""""""""""""""""""""""�/0������������(����#:��������������������������������������������������; �F����21����������1� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�/0�+�����$ """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�/0�9����������$����2������ """""""""""""""""""""""""""""""""�/B���������$������1�$��2�� """""""""""""""""""""""""""""""""""�/B�9$��������1�'��$����������'����2����3������1��;����� """""""""""""""""""""""""""""""""�/B�9������1��;����""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�/B�9������21����������1�������2�""""""""""""""""""""""""""�/B�9������21����������1�������$���'���$���<�'��$���1����1��""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�/B�9�21����������1��1������<�����$��������<��#�� ""�/>�7���#������ """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�/>�9�21����������1��2���$��� """"""""""""""""""""""""""""""�//��4%�4�""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�/)�9���%�$���������2%���$1�� """""""""""""""""""""""""""""""""�/)���@�������3�$���0"�$�"��������������������������������������������;4�*��$��4��1�����"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�/.�7�21����2���4$����1� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""�/.�9�����!�1������!����2��4��$�����1��""""""""""""""""�/-�9������G���$�����$����$�2<���%�������'����������'����� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�/-��<3���������������<������� """""""""""""""""""""""""""""""�/-��<3��������$�4�����22��""""""""""""""""""""""""""""""""""�)(�9������G���$�����$�������������""""""""""""""""""""""""�)(�9���%�$���������2%���$1�� """""""""""""""""""""""""""""""""�)(���"�������1���J�<�����$������<��#��"""""""""""""""""""""�)��

Page 5: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� >�

"�������1���I�3�<���"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �)��N%��#1�����2���4$����1�"""""""""""""""""""""""""""""""" �)��H�����������2���4$����1� """""""""""""""""""""""""""" �) �K�������������3�<��� """""""""""""""""""""""""""""""""""""" �) �9$���!�$��1����� "�������1��������2%���$1�� """" �).���

����������������������������������������������������������������������������������4��J�<���1����1�$��!�'��2���2�����������������������"""""""""""""""""""""""""""""" �.��H1����$��%��M"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �.��K�$���'�����#��$��������������#��2���""""""""" �. �������$�������������#�������4�@���4�M"""""""""" �. �7������#��������������M""""""""""""""""""""""""""""""" �. �H�������$��%���M""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �.0���)��)���<%A�B��2���%��,�%���,)(���������������������������4 �����)���)#�-�����#�)�')5"#��-���������������������������4 �9@#��2� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �.0���@#��2��:��2�="""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �.B�� @#��2��:������#�=""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �.B��0@#��2��:��3��2�'��������#'��<<@������="""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �.>��>@#��2��:<�����1���#'�����3�2@<���������="""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �.>��/@#��2��:<���E�="""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �.>��)@#��2��:����'�C@#��2�=""""""""""""""""""""""""" �./��.@#��2��:����="""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �./��-@#��2��:��$���=""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �./���(@#��2��:<���@�2��@���$����#'���9�+'��9�9="""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �./��� @#��2��:3���@������2�="""""""""""""""""""""""" �./��1��@������"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �.)������#�������:�@#��2�'�����'��;��$<����'��#��3���=""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �.)�?@#��2��:��$�������#=""""""""""""""""""""""""""""""""" �..� @#��2��:���3�����=""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �..�7@#��2��:���������="""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �.-��@#��2��:�����������$�����#��=""""""""""""""""""""""""" �.-������#�:�B@#��2�'����@#��2�="""""""""""""""""""" �.-�@#��2��:��������="""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �-(�F�����1��2������������� """""""""""""""""""""""""""""" �-(��9��>��"#$)��#$�(�-����#$�������- ������������������?/�N�������������#���� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �-(�9���������� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �-��?�� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �-��7$���������"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �- ����$���"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �- �5�� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �- ���3�2"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �-0����2"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �-0�

����� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�-B���2 """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�-B�H���1$�2""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�-B�H�����""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�->�H����1� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�->�I1$"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�->�+$��1� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�-/�K�����2""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�-/�K��"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�-/�� ���C��#$)����+3�-���:���#$�-���������������������������?D�9����#��� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�-)����2����:���2����'�������$�#����="""""""""""""�-.��G$��L """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�-.���;1��L$��@�1��� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�-.�������������� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�--��L�1�$<��2� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""�--����������<��:�G$����<�'�$�����<�=""""""""""""""""�--����3�� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" ((����$���"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" ((�������� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" (��5���� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" (�������2��"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" ( ��������""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" ( ��2��3;� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" (0�F�3�� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" (0�F��2�����%"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" (B�F����$1<����% """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" (B�F�3����"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" (>�H�3�"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" (>�H�3�������2"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" (/�,����������������""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" (/�O��%����#1� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" (/���<���:<�<����#����=""""""""""""""""""""""""""""""""""""" ()������������!�:�����="""""""""""""""""""""""""""""""""""""" ()�+$!�!2���#����""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" (.��4����<� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" (-��1���($�0�-���:���#$�-���������������������������������������9/?�9���@$�����#�� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" (-�93��<;��� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" (-�?�<�<��3 """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �(�?���#� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �(�A���$�!""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �����2����:�;����'����;'�2���������"=""""""""""""" ���C�����%�:�2���@0�#�������$��3�����$�����#��=""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" � �H������� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" � �H1;1�$����1�$��21�����:#���<��'��21;<�2<!'�<��<���$=""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �0�H+H """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �0�,�������#���:I,+'� ,+=""""""""""""""""""""""""""""""" �0�P�(@����$2�:?�P�('�������="""""""""""""""""""""""" �B�J������������#����;����""""""""""""""""""""""""""""""""""" �B�

Page 6: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� /�

����2���4�!��:G��L2��@;1%'������$�2�="""""" �>�����������'�6$���1���!�8"""""""""""""""""""""""""""""""""" �>��=����)#�����-��������������������������������������������������9�;�N�������������#���� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �/�9����Q�����"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �/�?�$���Q3�$�� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �/����������"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �)������2���# """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �)������""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �)�F$� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �.�J�<�����""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �.������(��(�-6�+�#����-�����)#�)��B��E������,��F��,�����������������������������������9�?�9��3�����#1�3�����$���:;<����12�=""""""""""" �-�9������'��$1�����;� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �-�9�#��$�#����"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" (�9�$;�2��@��� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" (�9����1�""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" ��9�3������������� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" ��?�����@����!$1��:3�������=""""""""""""""""""""""""" ��?����������1�"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �?�����������""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" � �<����$�'�����$���# """""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0� �;���$��"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" B�7�312�'�3��������1� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""" B�7���2��������:21;������;�����@������1�="""""""""""""""""""""""""""" B�7<�������1���'��<��! """""""""""""""""""""""""""""""""""""" B�A���2��$����1� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" >���%��%��'�2��1�"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" >������$��'�;�����;���� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""" >����������1���""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" /���2�����!�������1��� """""""""""""""""""""""""""""""""""" /����2�����1��'����2�1����1�� """""""""""""""""""""""" /����2��������'����2��1�1� """"""""""""""""""""""""""""" )�C�%<����12��""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" )�C����%��""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" )�C��<��$�:C��<����2<��E="""""""""""""""""""""""""""""""" .�C<�����#��� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" .�C4��;����'��4;4�1�"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" .�*22�������$��������!���1��"""""""""""""""""""""""""""" -�*��������#������1���$����2��:*?+=""""""""""""""" -�D��������1���""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0(�D$����������������'���%���2��'����2� """"""""""""" 0(��2�E�:��#����$�������="""""""""""""""""""""""""""""""""" 0(�4�42������1���""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0��H�����#1����2�� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0��H�%������1���"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0��H���!�1� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0 �H����$��'�������$� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0 �H�������3����!�����������������:�H+=""""""""""" 00�H�������3���������������1���"""""""""""""""""""""""" 00�

,�<�$G���'���1�1� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 00�R�����1�"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0B�R#�424��:C��<���$�����="""""""""""""""""""""""""""""""""" 0B���%$�2���������1���"""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0B���������@��� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0>��������424��:<������=""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0>������3�$�#����'�2<����3�""""""""""""""""""""""""""""" 0/�����$����������1��� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0/�I�� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0)�+3�������2���<��E�:+H=""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0)�+$�%�$��""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0.�+$�2������1��� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0.�+$�24�3� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0.�+$�#������1���"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 0-�+$�������'�<���������1� """"""""""""""""""""""""""""""""" 0-�J�������������'�2��������������� """""""""""""""""" 0-�K���������1���""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" B(�K1��$��1���1� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" B(�K��$1��������'�#��$1����������"""""""""""""""""""""""" B�����;��$�����1���%�������������2""""""""""""""""""""""""""" B����

��������������������������8��%����������������������������������������������������������������91=�H��$����2�����<�M"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" B>�H���$����$���$��3����������%��M""""""""""""""""""" B>����2������������ """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" B>�9���'�3������'�2������� """""""""""""""""""""""""""""""" B>�7�1�$�1�����1������$�1���"""""""""""""""""""""""""""""""" B>�C���@�#������$@2�$!""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" B/�9$����2�����<�������2�$�������������%�#������ """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" B/���������%���<,�C���#�����������������������������������������������91;�9����'����$�� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" B/�7��<��2��'�$����"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" B/����'�*���""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" B)��4�4�4�'���2��� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" B)�4$1<���""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" B.�O��%�����'�<�����������"""""""""""""""""""""""""""""""""""" B.�9$����2�����<���������"""""""""""""""""""""""""""""""""""" B.�C�����'�21���2L�4������$�������%��M""""""""""" B-��������FF��F�G�>�HIH����������������������������������������91?�N�$��:�2<����������2="""""""""""""""""""""""""""""""" B-��9�+9F*OH�:O32�2�����3�2="""""""""""""" B-������2����:?������������2=""""""""""""""""""""""""""" >(����������:5��<�����#������="""""""""""""""""""""""" >(�����2�����:H���;��<<�����#��"�����3����=""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" >(�?A IS+�9�:5��<�����#����=""""""""""""""""""""" >(�?*?9�9I�:93;�����2�������2="""""""""""""" >(�?*�IS+�:?�<���������2<��#����="""""""""""""""""" >��

Page 7: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� )�

?���2�:?�����2��3��#��"�F2���2=""""""""""""" >��?*JIOH�T�:H���������3����="""""""""""""""""""" >��?*JIO,7FF9�#�����*, *9*�?*JIOH�T�:?�2��<�������������#����?�2��<��������E�����=""""""""""""""""""""""""" >��7�������!�:��������#�����="""""""""""""""""""""""""""" >��7����<���$�:7�3���<������������=""""""""""""""""""" > �A 7+RHA,U�:����3���2�#������="""""""""" > ��9CA5�:?���2�2�2�$�����3�2'�?"�3����E'�?"�3�����#����?"������3�2=""""""""" > ��77J7��OI+�:�<�������2=""""""""""""""""""""""" >0��7IN,*SH�:��������=�:���������2�����������2�2=""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" >0��URH�AI�:����������3����="""""""""""""""""""" >0�*F9,�@*F9,��:U�����U����=��:?��������������="""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" >0�*�+V��:C����<������3����="""""""""""""""""""""""""" >0�5N�H*,�:5��2��2����3����=""""""""""""""""""""""" >B�957�SJ�:#����?957�SJ=�:H������3�����3��������=""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" >B�������L�:J;�2���#������=""""""""""""""""""""""""""" >B�9H*FF9�:H���3����3;�2�2���=""""""""""""""" >B�NH�OI�:?�2<;�������3����2="""""""""""""""" >>�OI*9, 7I�:?������2����#�2=""""""""""""""" >>�F9K9, *, """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" >>�F�#�������:F�#����������3����=""""""""""""""""""" >>�H95OIN,,9�:O�����2�2�%�����="""""""""""" >>�H9, 9I*,�:?�����������#�����2��������="""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" >/�H*IC9�:?�22<;����������3�="""""""""""""""""" >/�H*IJS+��:H������3�22���=""""""""""""""""""""""" >/�HS+OJNFU�+NFU9�:+��#���3�����=""""""" >/�,9I9,?+�:?�����������=""""""""""""""""""""""""""" >)�,9I9,?+K*IN��:,7IOF*=��:?������������="""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" >)�,*9OSF*�:H������3��#�������="""""""""""""""""""" >)��9?+SF*�:�������2���<��3;���="""""""""""""""""" >)��NFH9IV�+9�:?�2��<�����2����="""""""" >)��7J*J�I9*,�:7+7IT,9I9,?+=��:?������������2��2���=""""""""""""""""""""""""""""""""" >.�IO�H9I*,��:I��2���������3����=""""""""" >.�IVH9*�9H*FF9�:9��;�2�������="""""""""" >.�IV�+9�:I������2��3���'��I����3�������="""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" >.�IV�+9�9�:9��������������=""""""""""""""""""""""" >.�+�9,JNF�9�:+������2�����2="""""""""""""""""""" >-�+�7��T+�7��:7������3����<;������=""""""""" >-�J79�9�:H������3������������="""""""""""""""""""""" >-�JRH5A,�:���W������;������="""""""""""""""""""""""" >-�JRI�7�7,UX�:�����2������="""""""""""""""""""" >-�K9,DF*9�:K������<�������=""""""""""""""""""""""""" /(�K7J*K7I�:K��#����$$������="""""""""""""""""""" /(��+NFU9�:+��#�����3����=""""""""""""""""""""""""""" /(��

*K"����������������2�$��"""""""""""""""""""""""""""""""""""" /(�����!������������2Y"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" /(�9��2���2<�"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" /��9$����%��#��1�����<�$������ """""""""""""""""""""""""""" /��9�;����1��%������"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" /��A�$��2�<����12�������1�""""""""""""""""""""""""""""""""" /��7��1��4������""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" / �*�;������ """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" / �+$���$��;������""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" / �����! """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" / �,1;����4���� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" / �+$���� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" / ����������""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" / �H��������������"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" /0�C������������� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" /0�H���$�$� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" /0�,1;������$����% """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" /0��$2�����31�G����;��$�����"""""""""""""""""""""""""""" /0�A�����'�������������%����� """""""""""""""""""""""""""""""" /0�,1;����4���� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" /0�J��2E""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" /B�������!�""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" /B������'����������� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" /B�F�!�4�"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" /B�C�$�������31�G����;��$����� """""""""""""""""""""""""""""" /B�,1;����4���� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" /B��������<-�����-���J�+��>�HIH�����������������������������9;=�9�������2�����$�1�1��"""""""""""""""""""""""""""""""""""" />�9����1��������������%@��#��1���"""""""""""""""""""""" />����������'�4�42�����$��������%��#��1� """""""""" />��!����������������%��#��1��� """""""""""""""""""""""""" />���4��1�;�$�#����������%��#��1� """"""""""""""""""""""" //��$���2���!���1�1���#����������%@��#��1� """"""""" //�?���������������%��#��1��� """""""""""""""""""""""""""" //� �<����$�����������%��#��1���"""""""""""""""""""""""" //�7�312�����������%��#��1���""""""""""""""""""""""""""""" /)�72�1��$��������!����%��#��1� """"""""""""""""""""""""""" /)�7����������'���!���!'�1�1����!�����%��#��1��� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" /.���%����23����<���'��������������������%��#��1��� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" /.����$����1���������%��#��1��� """"""""""""""""""""""""""" /.��1���2���3�4�����!����%��3�<��� """"""""""""""""""""""" /-�����$���������$����������!����%��#��1���""""""""" /-�C���������$�1�1�� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" /-�*22����!���!����%��3�<���"""""""""""""""""""""""""""""""" )(�*�����1�����1����3�4�����!����%��#��1�""""""""""" )(�*�;������;�$��%���������#��1�"""""""""""""""""""""""""""" )(�*$�2��$�������%��#��1��� """""""""""""""""""""""""""""""""" )(�����21����#����$�����������%@��#��1� """"""""""""" )����3�����3����4#��!����%��#��1�""""""""""""""""""""" )������#���������$�����%��#��1� """""""""""""""""""""""" )���

Page 8: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� .�

F1�$1��4�����!��$������������%��#��1��� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" ) �H����������;��!����%��#��1��� """"""""""""""""""""""" ) �H����3��������!�������%@��#��1�"""""""""""""""""""" ) �,�2�#�����4#��1�1���2���$�$����% """""""""""""""" ) �,����3��!�'����;���1��3�������:3�������$=������ """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" )0�,!�������$���<����$�����""""""""""""""""""""""""""""" )0�R��$���2@�����!����%��#��1� """"""""""""""""""""""""" )0��������21��1��!����%��#��1� """""""""""""""""""""""""" )0���$���$��:<������424�=�����������%��3�<��� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" )B�I���E��������!�����!����%��#��1��� """""""""""""""""" )B�+�����$��������%��#��1���"""""""""""""""""""""""""""""""" )>�+$����;�$�%�#��������#��1� """"""""""""""""""""""""""""" )>�K1����2��3�4�����!����%��#��1���"""""""""""""""" )>�K1����2���4#��!����%��#��1���""""""""""""""""""""" )/�K��$1�����������$��1�� """""""""""""""""""""""""""""""""""" )/���������%���<,�<"#�%�0���(��(�-6��($%($:�%�!��"��-�����)#���������������������������������������9DD������K��!���#"�������<"#�����)��5����������������������94/���

�� �� � ����� ��� ������������������������������������������������������������������������94 �F1���$���1���1��� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" .0�7���$��L����$�����1�$1�������!�$1�1��""""""""""""""" .0�9�������$�;����� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" .B�F������������1�$1�� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" .B�����+���8��#��%�)�)����������#)�)�������-������������94=�9$�������������!����������������2� """""""""""""" .>�7������1������ """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" ./�9��1����1�$1���$�"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" ./��$�����������2���� """"""""""""""""""""""""""""""""""""" ./�9�����������1��%�#�����"""""""""""""""""""""""""""""""" .)�9$�������1���$���������$���������������;���� .)�9$�����1����1��1���$���������������<3������"""" ..��G%(���(����-��������������������������������������������������������944�H��������%��������1�$!��������������<3���M"""""""""""""""""""""""""""" .-�+���#$�����$�����"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" .-�9���������������1���1�$1���%�� """"""""""""""""""""""""" .-�C����1�$1�"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" -(�9��4$1<�1�$1��:2��������1�$1�="""""""""""""""""""""" -(�����!��1�$1��:���3�3������1�$1�="""""""""""""""""""""" -(�H������������!��4���������;���$��M"""""""""""""""" -(�J��%���%����1�$1� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" -(�9��$�����������������"""""""""""""""""""""""""""""""""""""" -��J����1�������;���� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" -���2�;��� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" -��

S��$��%""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" -���<����;�� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" - �*�����!���!��1�$1�"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" - �I���E�3����1�$1� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" - �9$���1�$���������1����$���1��"""""""""""""""""""""""""""""" - �9$��������1����$���1�� """"""""""""""""""""""""""""""""""""""" -0��:#�)���(�����J!#)-"-�������������������������������������������9? �K��$��������2����1<���1���;�$ """""""""""""""""""" -B�J��21�$������1�$1�"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" -B�����������:��#��$=��1�$1� """""""""""""""""""""""""""""""""""" -B�C��2��$�����1�$1�""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" -B�H��$����1�$1�""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" -B�J���!��1����1�$1� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" ->�J�$������1�$1�"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" ->�J��$����:��!���!=��1�$1� """"""""""""""""""""""""""""""""""" ->���5��#���(������"+)"-�����������������������������������������9?=�C������<�#���������$�1�$1� """"""""""""""""""""""""""""""" ->�I����;���:G%%��$����1�=""""""""""""""""""""""""""""""""""" ->�K#����""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" -/�����%��@�1����1�$1�""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" -/�C<��#�����3���4#����$�1������$1�@��E�@;���"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" -/�9$���$�2������1�$1��"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" -/�9��G�������E�1��������;�����""""""""""""""""""""""""""" -)�9�����%��@�1����1�$1���#����$1�� """""""""""""""""""" -)�J��21�������������������!��21����$����� """""""" -.�O�;�@�1����1�$1�����<� """"""""""""""""""""""""""""""""""""" -.����;��$�����1���%�������������2""""""""""""""""""""""""""" -.���

������������ �������������������������9$�����2�3������<�����������$��""""""""""""""""""0(��7������4$<������#����3������ """""""""""""""""""""""0(��K�������<��"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""0(��9�<���#��������9�<�������� """""""""""""""""""""""""""0( �7�W������3;�#�������<�%� """"""""""""""""""""""""""""""0(0�9��$���1���������� """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""0(B�9���������<����"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""0(B�9�������1�"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""0(B�9�;��2�3����3������������$��3� """""""""""""""""""0(>�9���3;�#�������<������$��3�����#����$���������1<1��""""""""""""""""""""""""""""""""""""""0(/�9$�6�������$��8��#����$���� """""""""""""""""""""""""""""0(/�9���������#����$�����1<1����H�3;�;���+3;�������$���� """"""""""""""""""""""""""""""""0(/�9$������#�#����$����:������="""""""""""""""""""""""""""""0(/�9$�1���'�������@����2������:2�����=�#$������"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""0()�9�H���#�����$��3��""""""""""""""""""""""""""""""""""""""0()�9�H���������!���$��3��""""""""""""""""""""""""""""""""0()������������������$��3��"""""""""""""""""""""""""""""""""""0(.��������������$���#������ """"""""""""""""""""""""""""""""0(-����;��$�����1���%�������������2"""""""""""""""""""""""""""0�(�

Page 9: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� -�

L����#�-M�(�#5�����-���($%($2�"��%������C#��(2#-�($%($:�"�"�%��

�9� ("��$�$��������12��������������%��#���"�9$�����@

������'� ;���� ��1�$�1����� �$� ��#����� ��$1���� #��'� %��@�1����� ���3����<���� ���!���������������$�������� ������"�9� �"��$�$�������4�������$�2�1���#����$���:<���������1���$���$��L��� ���%�$1����� 1�#��� <�����2�#�����=� �4��1��'�2���!��� �������� �$� 4�2������ ����� 1�$���� �����!��1�"�92���� �� ����2���� :���!�1��� �� �$��=� #1���� �2�����'�;�����$�������#�����1�$�3��1�����������%4������1����1��#��$�������;������������#�'�#����� ������$�����$������@��#L� ������������ ���!���1�1���'� �21�� ����������1�������������$��2��������������1������1����4�����������1<���1@�1�!���$���'�2��@2��������������!�������"�9� �"��$�$������;���$����1��������$1�;�������$��2����

;���$�����#�������'��$�$�������'����1����1�����$����2��$��#�������1�1�!�"�H�������� ���21�$�����1�#���'�;�������1@�$��!� :��2<��2�����=� �����2������'� ���$��� 2���$�@������ �� �1�����#��$������������������;�$'�1��2���$��;��$���%��'� �2�� �� �1�� ����<�� �������$��'� �$� �%��#1���#���� �� ;����2������ ����� ��#������ :CO=� �� ��$�����������"�����������������L#���#�����$�1���1����'�2������1������4��1�!� �����2������'� ��2���$�$�� ���4��4$!� ��%����'� ���4#1��������#�����$��� ��$��3�#��'� ������%�#��� �4��1�!���$��1��2�������1�� ���21�$��������� ��<�����$����� �"�C���$����!������������%�����L������2����������#����1<����������@�$����2� ����2�3��� 2���$����� ���1'� ������ �$���������%���2��������� �$�������'��$����� �1�������'�������4@#�����'�3���������'�2��������'�1������'�$��1#��'����33��'�%�@������'��$2����2�������4��1�!�����<���%�����L����#����@$����'���2������$1�#����������#�#$���$�3����'��$�2�@����1����2����3��������������������%���$�����$���<1�!�"�

H����� �������!�� �� ��L��'����$��$!���$�����2����!@$!�1��'�;����2���������!�������2�����������!���������@�1�11��'�2�1���������������1�����4�2������;���������4�@���"�+$���1��#���<���$���1;���$���#���#������ ���21�$��@�������$'���������2������!�������1�1��'�����$1�����;�����������1�� !���� ��;1��4<������ �� #���� �4<���� �1����� ��6#���$������8'���� ��#��$� �� ���������1��� #���� �����!��1�����;1�� ��#��������"�J����������'� ;������;������ 1������ 1��1���2��'��������$�����2�$����1�� ��$�����:����E�3�='���;�@������1�$1�'���<�$��#������������'��������1�����1����;��2�@��%������2��G�$�����3���������1<��"�7��������$�2�1���������%���1�����$��������2����$����4��#"��H���$�'� �2�� ��� ��#��;�����'� ����� ���4�4����� ����1@

�$����1�� �1����� �����2�$;��%�'� ��� �$��� �� �����2��������21�$���������2�;��������������2��$���#��������$��'���2�����$��1��"�����������!�������#�$���'�;����������1��;��1����� ������1���� #��� �$���1�� ���;��'� ��2����;������#�������$��������'�1����3��2�������'�;�����$��������#��@;�$� #���� ���21�$���������$;�$� ������%����"�����$�� �� �!�31���$���1�$�1��2��!�$1��'�1���$�������;����'�;������%���2����!$1�1��� �4����$����'� ����#�� ���1<��������$��� ��$@�4$�#��'���2<��2�����������2���������!�������#��$���� ;��3��� �� ��$�!�!� ������1����"� C�� �$������ �� ���������G�����������#����2�������$��1<����'����;���$$����������@�1�����1���;#������������������'���#������#���Q1�����21@�$���������$���"���

�������8-������-)�5%��

Page 10: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� �(�

Page 11: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� ���

�N�>O����������

���������������

��

��������������� ������ �"��������+������ �"������F��$���

�"�+$����F��$������� �"�K�����7���

Page 12: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� � �

Page 13: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� �0�

�����������

�4��#������� ������ �� ��%�$��1���� 4��$����������� B/@

�1���������1��#������1�$�1��<����$����;��������2��%��"�9�����4���������'�;����R�4��������������������!��������������1�����'���1�$�1��<����12��������;��'�;�$�2���$�@������'�2����$����!���������%�������$1��������$�������%��"�C������;��$���%��������������M�H������������2����$����

���$�����������������1�������<3����������������������#�@�����'�1���2���;������<�$������!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.'�#���2����$��-2+�����3�"�����+)�,������-��1�$��;�$"�*��������%���2��������@�1�����1$�����E���@������;��$��������$����� �2�����1�1�'�G�2�������1������@��������$��1�;�$'�����#���$����<����$G����<�������4#���1@�1��������������'��$������2�$����;�$��$���1�����$4#�����1����%$���2������$����"�*�����$�����4��$���������1���4#�����2���������;������

1�������� 1�� 1���2����� #������$�'� ������� ����#������"�J���3������ ������ �� ������4#1����'� �$� ������%��� 1�� ����<���1����1�$��!�� �����2�$���;�$'�1�� ���21�$������� �$�������������1<������2���������'�2��������������'�<���@���'� ����!�'� �;����������"���4�� ��%�$����� ��������$���������<@� 1���1$2���$�$�� :�����E�����=����<%�#��'�#���2��� ��;����2�������������#���������1#�$���������������2�$�������

���<����$G��#��'� #����� �� ����� ���<����G���� <���%�����<��$����1$$���#�������2�������#��'�2���$���$���#��"�9$�����������������1�$�����������2��%��������J��21�$��@

�������$�H���$����"�7$����� �� �$4#���1�$����� �����$@��������1�$����'���#�����!#����"�9��$��$!��4�$4������2���������������5����8�$��<"#5�-,#�-'� ��� 2���2�������� �� ;����2������ ����� ��#��������21���1#��� 1�� ����������#��Z� ��()�� �052��#�-� 1�� KC�5)�����)#�-'�����������������%��������������������'�����#����<����������$��1��2���$����Z�#���2���%���2�����1���'����1;�� ��$��"���$#�-"� ��4�� �4�$4���� ����� 5���K�%�)"#�O"#5���6� 5��� P)�%�� F"���%�6� 5��� O��0%� F"���%�P"��� 1�� 5������(���5)�����$��2������3���1��'����1$�������������#��������������1��"�,�2��������$;���2������$��$!� 2J����0),�%����2'����!�������3���;��������������1������<�������1$���@��!�1�$��1����"�K1���'������2��������������;�����#�����������1��2���'� ���"#�-� 1�� ��2���'� "0��#�-'� �21���������22��� 1��2��1��1������$�2�1��1�����4��#�2���$���@�1�1�"�9��������������2�$���;�$�����������1��%����1�$�1������@

#����$���#�������������������

Page 14: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� �B�

Page 15: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� �>�

���J��#$����J2-����)#���*!)+�(�)-��)�.�

�� �!����������� �"�"� �� ��#!�� ��$��� �� ���%���� $ ��!������� &��'���� ���( ��� ���#������������ �)�����*���� +� ��� ��������� + $���� �������$������,���� ��,�-�����,���� ��$����������.������ ����������� ����� �-��%�����-��������$���#�'�������$���#���$��*�����!���#����$���G�2�������1���$������������2����;��@

2��������2����2L�4�1��'�4��$;���%���4#����$�1�����$���1�$�1���� �$��#�$������ �� #1�3�����$��� 2��;�����$���'��$L�������2������������$�"�9� �G������������3�����#1�3�����$��� 1;�$1��;�������� ��

��!������;��'� ��� ��������� �$� G����#�$���� ������#�;<����12�"�9$����������4#����$;����������'�;����3�@���������1�� ��$��1�1��� ������ ������$���� �G�������%��"� 9�������#� ;<����12�� %����2$!%�'� ;���� 1���$1�� ����� 0@>����#��� %�������$���� ������'� �2������ ���!������� �$� ���@2L�4�1����� ���#��������2��"�9$� ���� ���!������� ����@������������ ������� �� �����$� �$�����"� 7$1��� 1����1�������������$����#������$��'�������������'�2��������$������1�$1�'� ��%��%��� 1�Q#���� ��%����2� �� ����� ���4��4$!� �1�$���:���!����������$�2���='��$�������'������1�����1��:�!�1���;���2���������1���$1�='���<����$�'���2��������'��!�������$�#�������������<��'����4�4��#������1��#�����4�3���;�2�����!������;��"�F�;���1�����$� �'�;������;�2���������� ������1������$����:�!����1%�$���=�$$������1<����"�+!�'��$�������@���������%�������������������;<�����#����;�����1��������2����$�����������#1�3�����$����1�����"�H#����$�������$��������������$�������$���'�1��;<���@

�12������1���4�������3�����1;����%�������$���4$����'���������1�� ����2��1��� ��2� �4���L"� :9� ;<����12�����3�����2� ���1�1�� 3�4������ ��<�%$�2����2L�4�1��'� �$1���1���2�����$��$���$���'���2����@����;���1������$��������@�1�'� �2���� ���1��1��� ��$���� �����2����� �� %����#�����4#��1�1#�������$��L�����#����;���"=�7���$��L� 1;���2�� #1�3�����$��21�1����� 3���� ������

%�������$���#������$�����4#����$���1�;�$"�*������2����@������;<����12������2��1�1����$�G����#�$���������$��@�����3�@���$�� :�JJ='� �2���� �� 3������%� �����$������ �������� �� �� #$����� 3����@�3����� :���������=� #$�������#���������"�C�� ����� #$�������21�� ��2� �4��1��'� ��� �������� �$� ���@

3�����#1�3�����$�������G%�'�������1���2���2��������'�2���� %�������$������ �������"�C��1���$1�������0@>����#����1<���� ���� 1�� 1���$1�����2���$�����;��!�'� ����1������� �$�@2������������#������;<����12����;��!�1�1�"�C�$������ �$L�1���� 2�������� �$� �� �1��!�#'� �2�������)J!�����2���$�1��G���+!�P)����#���������4$���9����21@�$���������$�����3���<1��%����"��

������ ���� ����� ���������������

7�!������#��%���$�1����1������ (� �� � 0�

*�����1����'�;���2����������1���$1�� (� �� � 0�

����������#���������1����1�$��2����'�;���2���������1���$1�� (� �� � 0�

C��������������������$1���� (� �� � 0�

����������%�����%�� (� �� � 0�

I���$���2�2���%���:�����1����=�#������2������2�������!������3�������� (� �� � 0�

A���$1���������"����������������$����������� (� �� � 0�

7�!���$�#�������1�$1�� (� �� � 0�

9����2���2��1�� (� �� � 0�

1��������2��1;�$�� (� �� � 0�

7�!������'�;����;�2������������ (� �� � 0�

�<����$��#�����;������������$��� (� �� � 0�

JG��G��� (� �� � 0�

���������$������#���������� (� �� � 0�

�H���-����Q�>�<�������������;<����12����2�#����$��L�/��>�<�������;���1������;<����12���>�<��������������;<����12����!����#����$��L���;��!��9����$����4��1������21�$���������2�;������������$���#���

�����$��'������2<��������;�����������1������2��1�1;�$"��J���2�������������������<%���#����$��L���;��!'�;������

������#�;<����12����$�G����#�$����2������ ��<�����$��'�<����������� �� ���2������ �$1�;������� �G�$���� 21��1�L�������$��������$$�"�7������������2������;#��������%�������$����������%�����������#����!��������%�����([@����#������$����� ���2������ 3�������� �$��2�$��"� 9� #������� �$$����$�2�����$'�;�����$��2����������%���������������$����@����3�����2�0([@��;�$$�������3�������� ����'�#������$��%�������2�����1��;���2�$������������������$��#�$����@��"�7$�������63��������!�1����8���2�!���;��%��'�1�����@#��#���'� ;���� �$� ���������� ����$� ��1�$�1�� ����<��� 1�� ����������������1�������������!����������������������1�$@���������������$�2��%������;���"�+$�2��� �������������2��$�����'�;������ ���2������ �$1�@

;�����������$�1������!��#�����$������#�����$���G������@��$���� %�#����;�$� #�$��� ��<����$��� ��������1�'�21��1����$�������$��'����L�4$!�2����������'�3�4��������2�������@3��� 2����!$!� ��������������� :�H+='� ���;��1�;�$� #�$���2��1���� ��%��%�����'� 1���2��$����1����'� ��!��4���� #��@��$���%��2����������$����@�1����#1�$����$����"����

Page 16: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� �/�

�������

9�#1�3�����$����$������$����������3����������G���;�@����� ��<�����$��"� 9� ���%���� �1���2��� �� 3����������1�'�2����$����3�����#1�3�����$�����$��1�1�����$'��2����������� �� ���������� 1�� �� ���%��� 1��1�L� �$1�;����'� 2�4$������#1�� �� 3����"� 9� 2������$��� �1$�����#!�� �$� ����$��L��$1�;�������1���$�����$��L�3������������������$�#���������$��#�$�����'��2����;�2�������2���������#1�3�����$��'�����$�����$�����#����$���;�$�#�$��#�"�9����24�3�����1���� $4���1����� �����;���� ���21�$����'� ����$��L� 3������ #@�$���������1<�3��������1��2������2������3���������$�2����������2�����<�������������������������������$��#�$����'�1���$��� ���������� �� 3����� ��������$������"� H�����!�� �$� ���1��'�;��������������$�����'�#��������%���1��1�L�1���2�$�@��������1#!�3�����������������$�#���������'�2#���������@;�$� 1�� 2��� ���������2��;�$� ��<3��������'� #���2��� ����%�����������������;����"�9������$�#����2����1#����$!�!3����������2�����1�@

���� 2�������;���� �� ��2<��E� �$1�;������� �4���1�1���'���#����������24�3����'�����4�1�$4���1�����4���1�1���'���21$����1���$�1���������3����"�K�����$������12��4��$�@�1���L'����2����$����$��L���������$'�#����������24�3�3�@���"� 7$� �$�2��� ���24�3����'� #���2��� �� 21$���� 1�� ��%�;���$��<���� �� �!� �$1�;����%�"� ����$�#������ �����������4��4$���������$1���'��;;�$�������'�;�������$��#�$���;��$�������� ���%�'���!�����2�%������� ����� �������������@��$$�"� 7$$��� 2������$;���'� ;���� �� ���24�3�3����������$���� 1���2�$����� ������$����� ��2� ����21���$� ������#1�3�����$��@�2�����1��"� D��� �� ;<����12����� 1�� ��3�������������4���1�����3����;�$��������������������1������1<�����������$�����4$�<���2�����1�L����24�3�4��#�����$$��� �����1��1�L� ������$�'� 2��� �� �1<�3������ �������������2��L�����$��#�$���"�J���2������#$�����������$�����'�;������#1�3�����$���

������������1��� ���1����2L���4��$�������������#1�����@���� ������2�$�� ��<�����$�����"�9� ;������ 1��������� ��;��� �����2������3�������������$����2���������������2�����1�@���� ����� �$���<����� �����������G�'� ���%��� 1��1�L� �$1�;�@��������"�9����%����;����G�����#�$�����������������'��2�@��������$1�;�����������$�#�������������#�������%�����#1�3�@����$���;�������2���2�����1�1�'�%�#��%�������%�����$���@1�$1�����1�1�'� ���� 2����������$$��� �$� �$���� �G�$����21��1�L���#����$�����"�9�����4����4#1��������#�$��������@��"���4�4����%������������;�#�������'�$�����<�'����4�@�1���2��#��'���@� 1��2�������1�1�'��4���'���2��1���� ���@�4��� $4���1��1��"� S����3���� %�� ;����G� �� ������$�'� �$��#�����'��$����3����'��������1����%��;���"�9%���������<��������������>(����������������$����"�9�3����;�$��������$���@���$���� 2������� �� �����G�� ��<�����$��� 2���� ��!���� �$'�;�����$�����������!���������$1������1����2���$L��"�F����������������������#1�3�����$��@�����$���������@

�1��� �$�2<���%����� �$'� ;���� ������ �4���$4�� �� ��<� /@.�������22����� ��#�������� ������'�#����� ��� ���%��� ��� �G�������!��1��1���$1���4$4��"�9�������'�������2�����1�L�1���$1���� ;�$$�%�������� �� #1�3�����$��� �����$�����;�$"�7����� ;<����12����� %�� ;����G���� �����%��'� ;�� ����#�����!�������$����21��������#����"�9$�1������!��1���2�����$L����$�������������<���1������@

�1�����'�2#����$�1���2�$��@������������������<3����������3�����#1�3�����$��;�$"�9������������$������1���2@�$������'� ������ �� ;<����12��� ������� �� �4������� �G@����������� �$� ������1���� ;�������"� A���2��� 2��<�����@��$���$�G����#�$��������3����1��#��'�#�����;���2@�1���;1��������$�����$�1������!��#���2������$�2�������%4#!�1���2�$��@������1��'�2�%�� <���� �����1#��� G%��� ��1<������$���������<�����$����"�H�����������6G%8�1���2�$�����@#��������������������������������'�1��3��������;1��������1@#��� �1��� ��� �� �4#����$!� 1���2�$����"� D��� �� �����1����<���1�������1����$L�;��!"�9$�����;���������$����������3����2��$�#��%���������$�

���2���� ���;��$�������'� 1�� �4#��� �$� �$�����#����$����"�7������4#����$�1��������������#1�3�����$��'��2�#�$��������$���� #������ #���� �� �$� 1����1���� 1�� �$� ����;��� ����"�,�2�#1������'�;��������;����������%�����$������$4#!�21�����;<����12�"� 9� ��#1� 1�� �� ���� ������%�'� #���2��� �� ��@;���$����$��1��;�$$�%�������#1�3�����$��������$���;�$"�

��������

9� �����$����� ����2�$���� �#���� #1�!;����G"� J��%��'�;������**"���<��G�:#�������2��$�������!=�3����������1���������������������G���#1�'�2�����#1�3�����$��� �G�$����3�4����1��������"���������1�$����;�����������1�2����!$1�@����1����;<����12����$��1�1��������2�������!�����2�$@���"�A���2���;������� ���������;���2�$���������2�$���@���2��� #����$���'� �2������� ;�������� �� <��$��� �1�� ����������$�������������/([@�����!"�

�������������

�$�����!�$�������$���������3����������1������1��:�"����4��#� ���!�� �$���� ��%�$��1�=� %�#����������'� #������ #���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��;�����'�;������2���'����'�;<���$�"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<�����K1�@B�:���������$��$������2��1��="�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

7������;�������������2'��2�����������$�������3��2��@;�����$���1���$!%�"�9$����3�����#1�3�����$��'���3������@����1��#�����$���;�$���;�����1����������������1<<����������$����2������;��������"�9����%���'�;�������2���%���;��$@������'��$��#����4�1����'�<1���������2<������� ���2�%�@����#��$���������$��#�$����"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

Page 17: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� �)�

���J��#$����#$��"���

�� ������� $ ������ ��� .����� �- ������������.�� $��������� ����$,�� �"�)# �� ��$���� +�������' �#�!� ���$.�������"��.�-���$%$���$���%�� ������� �-������$�� ��.*��� � ���� �.��*/�%� � ���.�� � � �� ������� $ ������0 ��.�� ������� ����!� �����- �� ����- ��#$����� � ����������- �� #,���� ��* ������� $ ���������&��'�����( ����.��� �,��-���$ ���������� �� ��&������� (��� �����1223���%�*�9$� ���3����� #1����2��� �������������� �$�G����#�$����

��$�1���� �����;�$� 1�� ;�%��2;�$� �4�!��"� J4��� ����2�@���������������2����!�������'�;�����$����3�����#1����2����$���� ��;���2� �������%�� ��1�$�1������'� �$�2���� �� ��@2����������1����� �$�2����2�����#1����2�����"�9�;<�@�������2�������2�����2�����1��������2��1�;��'�#�$���������������������'�;������2�������'����<�������1����3����@��1������������$���$����%1�"�4$1�$��1������������%�#��%�����#1������1��� �������!� �$����'� ��������� �� ��2<���� #������������� �1�$��21����� 2�������� ������ �1����� #��$���$��#�$��1�"�+$�2��� 6������G���8� ������� 2��������1�'� ;����

���1��<����$���2����������G�����3�����#1����2�����62�@�����8�2���$L��'�;���������2����$����2�����1���21���@�1���������������'�������������"�9����;������3�����#1����@2������ �$��#��'� ������ 2��������!��� �$�� �%���%��'� ;����21����������������$��#�$��1�'�1��������������$���������2����@���!�1������1��1���2�������������#��"�

�������

9�;���$G��!����'������$�������������$�������%�������%�'�$��<�;���� #���� ������ $������'� ����#�� 21$� �2��� �� #1�@���2���"�C���;1���������$���� �������$����2���������������� ������ ��%�������%��'� ���� �#!�������� $��<�;������� 1��21$$��� ����#��#�"� S����3���� �� $��� 2������!'� 1�1����!�;�������;��$���%�������������$�������������$�������"�A�@��$1��$������ @0��#!���������!�4�%����2��'���#��%�������$����� 2�����1�L� #�$$��� :�� ���%���� �� �$1���#2��������#���@� #���� ������#�$="� 9� <1<��� ���%��� ��'� /@.� ����� ���1����%��'� 1�� ��������� 2��� #�3������� ����� ���24�33������������������$�����"�9��3�����#1����2�������$�1������21��1�������$��������@

���;���:2�����#1����2������1<<�������������1����%������="�9$�1�1����!�;����G'�������������������������2�$��1���2@

�$����� �2��;���� �� #1����2���"� *����� �� ��#1'� �����'� ���������1����$4������"�9$1�������#1��������2���!$$��'��!����;����22��$���1����3����Y�9��������3�������#1����2���'�������1���2�����������

�$!�!��#������"�K1���� ���� ����������3�<���0(��� ����� ��$2������#�����

1���(���$�������#�����4��������������������$���$�#4�4����@���'����������!$!�����L�$���$$���2�%������#��'���;1%%��� 1�������������"�7���;1���;���%�������'�2�%���������1���1�@�������������!������@����<�;����#��'�21$$�����#��#�"�

��������

K1����2�������$!�;������#����������$������$���2��@�����'� ����2�$������'� ����#�� �<������"� C�� #����� �����@2���������1�$�2������������$������<�����'�����������1���@%��������'������$���%������������������#��!�'��������%��"�+���������#1������1������������������������!�$4��2����'�

2�%�� �������������'�#1���� �4#�� ����;����#�$$��"�7��@�1��;1��������;�$$��$�����;��%����$��#�$�������'������1<������$�������������������;!21��1����@#����$����"�9��������$�;����$�������� �4����4$!#��� �4�$�4�%��� �$���$������!��'��$$�����%�#��%����������1��"�C�������1�1����!�;����G����$����$��'��2�������1�$�����

�����2�$���� 2��%�� �� ������ �$����� ����'� �4#�� �$�����������#�'�;����#�$$���;L�%������������������2�����#1����2���'�1����$����$��#�$����"��#1��1������������$����#�����2@������ $$��$���G��"� 7����� ������ �� ������ �$����$���� ��2��4#���;��������!'�;���2��$��2�����$���$�<�2���4����4@$!�����3��#��#��2����'���#���� $$��"�9$������� ��������$$������4$�����#����%������;�$�����"�����1�� 1���$�#@������1������$��#��!������$���������$�������2��%������Y��

%����&�����

�#��%����4��$��>(@>(�������2������1����$2������#����� (������2�����'����!���@ ���#1�����������������������!��������������;����#�$���"��������������$�������$L�%�����"�9$� ���� ���1�$������ ���������<������1��$��� ������ ���@����3�1�$1���"�,�23������#1����2�����2��'�;���2���������������!�����������1��'��$���������$���"�7��!���������$�1���������G'���������$��#�$��L'���<���������������#������'�����;�%��2����� �$� �%������� ��1����'� ;���� ���2����� �$��#���%��������"�: �"�O��;�9����=�C��$���� ��;��� ��#����� �� �4#����$!� ��#��1��� ;�2��@

���<��@#���� :B� �='� ��;1���42�L� :>� �='� �������L� :>� �='���$�����2�L� :>� �='� �$�2#�����L� :>� �='� ����;��421��@2���: ��=�1����$2������#1��:>��="�:I�<���I�2#���=�R�2����������2��;�����#1����2������2�%������@�#����

��$2�������"�9������L��<�����#�����$�#���������$�����������$������4@

#��;��� �$� ���3����� #1����2���"� :*����� �1#��� �� ;��2������3���������%��1���2��#������;���"=����4���������%�������H��������$�������;������$�1�1�@

���!�;����G�2������������'��2������#1����2�������2��"�������4#1�����!�������1�1�1����!� ����!�� �� �1�$��;�@

����"��!$$�����>(������2����4�������>�<��3��������$������������#�$���'��$L�%�����'�1����%���������!#�$;�$"�I�$2�@�������!�������3���������2�$;�����"�

'������(���

A�1�������������1��'�����#1����2���4#��!�;���������;����� �4#����$!� ������%������� ����2����'� $��<'� �������L'���2���'���$2����'�$�����"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

Page 18: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� �.�

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'����'�;<���$�'�������G���$��#'�#1����2���2��!"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<�����+$@.'�+$@-"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

���"�������-��

4��� �� ��.��� �������� �� ��$����$��� ����$��������� ��������.�� $��� ����������* ���-��� ����!#�� ��� �!#- ���#- ��� ������ �)..��)���� .��# � ��� �!# $�������!#��- � $�� ���� ��-��� 0�� ���- ��� �� �� ������ ���� ��!������!������#�� � ������ ��� ��!#� ������*/� ��#!�-���������� ������!����-��������� ���0�� ���-�����$����'�����-����������#��..-��������������,#�*���������� ����� �$�� �� ���- �5����%#��6�����������-��������������,���������� ����������� ���- ��!'�� � �,����� ������* �� $���0����$�������������������������������%���������������$����- ��,�� � �����*�*�!#����$����������$��!��2������%�������'�;����2�������@

������ 2�����1�L� #���� ��!����� �$����� ��2� ���������"�\��� 1�$'� ;���� ��2� �� ���� ������� �1����� 1��'� �����������<����$��1��;����3��3���1<����"�H���2�������������4���������$��� ��!��@������ 2�%@� #���� #�������������� ���$"�I����������������$�������#�����;����2�������2����$���#������2����1���������2������"�9$� ��2��������� ����$4�4�1��� �4������� 3���� ��2<��E�

2����'� 1��������� 1�� 1���2������ 2��#����$������#��� ��@;���1���"� S���������� �1��1������'� ;���� �� ���1��1�������������1�������������������������4#1�������G%�%��"�9$$����$���!�����'�;�������������<�������;����3��������#��$1@�����2���1�;�����'�2������$������������������"�9�;����2�������������#������2���$���#�������������

����<�����21�1��1�� ���������� #$����%��'� ��#��$�#��� ����1��<���� ���4�4�� �G������ #��$�� ������2��� �$� 1%�$���� ���!����1����1�� �!<���%��"� 9$� ��#��� #���� ���21�$���������$��$�1%%������1���������4$4������1����1��1���$��<�;�����'��$��@0������4$4���1����2�%'���0@>������4$4���1��<���������!�2L�4�1��$�#�������������$�"�

�������

C��$���� �$� 1������2��#����$�������� �������$����2�1���4����������4#1�����<���1���'�1�����������;�����������$���������������24�3���<��"�

9�2�������%�2�������;����2�������1<�������1����#��$�@#���������$���2�'���21$'����������������1����������#4�4�@;���2�"� F����#1�� ��!��� 2���;������ ���� ��%'� ��%���� �!���;���2����"�+����;���21����2�����#�$�#�����1��<�;���2�����3���2�1'���������21$$���1�����#�"�9�#�3�������������4���L"�������'�;����#�3�������#����

����#��� ��!��� ��� �������$���� ������������2G� 1�1����!@�$����������#1�'���!������"�A���2�����;������$���������������3�������1��1�����421�������;�����"�7���<�;���#4�4�����#�����4���$����������������������$�����#���'������$�����@������1;������#����1%�$�����������2���] �C��#�����1%�1�������1��������'��$��������������#�$��;��!�

#��$�'� ;���� ;������� ������ �� #1�3�����$��%�� :������#�;<����12�="�*��������;��$������;������4$#������������#�����!���������$�����������<�;����1��2������%���!��1�L�������@�1�1�'������%���!��1�L���$��!���1�$��������1��#��������21���1�� ���1����2<��E��$1�;������"�7$�������������2�����@�����$�� �� #1�3�����$��� �����$����'� ����$���2��� ��@��$$������$���������$��%1���$�������'������#���$���#���"�

��������

9�#��<����12������������$1����1<�������'�2�����$�����!@����2��#����$������2���$������1�����2���"�C�����$��;���@����������'� �������� �������!� �$'� ;�� ���� 1%�$����� 1�����2����'�2�%�����4#����$!���<�����2���$������2������4�����"�9$���#��2��#�����2���$��1��<�$3;���������1��<�$@3;������������3�����%���%��'�����#�������2�$$��"�9$�1���2���2��#����$������'��������$�����2�$���'���;�@

�!�����$�G�$�������1��������%������"�C������'�;��2������<���������� (�<��3���2�$�����G��'�;������<��$���$�2�����4$����>(@)([@�����!%4�"�I������1�������$�;����$$��������!��� 2����'� 2�%�� ������ ;L#4����� #�$$��'� 1�� �� ���������;����#�$$�����%�$$�����"�5��� ���$'�;�� �����#1�� ��!��� �1������� ��������� �1�� ����"�9�

�1�����4�����4��$���1�$!��������������"�J����%���� 2��� 1�� ;��$���%���� 2������<� #���2�����

��$�����:����E�3��=�2���$���"�F�$������4$���������%������������#� �������������'� 1�� �� <�$��#����� ���3������%���"�9$�����#�����!�������E��������4�4����%��;����G"�9$�����#�����!����!�������2�����1���;��%���2����3�#���#��������%���4��#���#�����#��'����������;����G�$����;���������#��"�C�����!��������$�����#������#�������'������;����$�4�;<��$�����;���%���������$�2�����'�<�����%������<3����� 1�$1�@�$��#�����'������%��������2����;����1�����;�����������'�2������<�<����12����"�C�� �$� ��2��������� ��22����� 2���$������ ��2� �$L���

2��'����1<$��;��!'�;�����$������������$�;������#�����4��@�����$��'�#�$1��#�����������2��������;���1������$���$�#����������������!������"�9����%�����$'�;���$����������2��@;�#��;����$$��'�1��G�������$���'�;������%����1�$������1�������"�C���$���2����;����2��'��1�%��������$�1���������1@�1�'�1�������2�$$����������$���������#1���2��"�

%����&�����

+$����2���������3�<�����2�������;������2�3�����4@

Page 19: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� �-�

�1�"�9��4$;�����22���������1�������2�3�����4�1��1�1�@���#���������'�1��#���%�������2��$���#������������!'�3��<���2���$�������$�������1���'����1����21�$1��'����$��������"�H#��� ���;�� �4�3������ �'� �����3���� %��� �����2�$;���������� �$�#�4�3�'� �$�#�������1�$1�'� 2����� #1����2�������1�"���4�4������2��#������������#��;������"�9�2�3�@����4�1��2�������4�������1���� ���$����1����;��!'�����@�����;�������G�����%���'�;���������%L������2����$���2@<�����'� 1�� ��2� �������$$�� �� ���3��������1<���1���"� :7$����;��2���;����������$��������������������"=�C����;����$���#��$�#��� ���!������� ������ �$��2�$�'� ;���� �$� �2���������#1�������2����%��6������8���<<���<����12��'���������<�4$���� �� ���������� ������$�;��� 2�3�����4�����"� 9������!��4����'�;���$�����#����������4#1��������G������@2�%�����#��$���������$��#�$����'�2����������2�1��$$������4#1���%�����$������������2�������$����"�N�2����������� �%������� ����� ��#��%���� 4��$�� �$�����

2�����1�L�:<1�������(@�(��=�3���2��#��'���2���'�2�3�@����4������1���$����2��1�'�1����%����;�$$��:<1������ ��=���#�������"�:+$����H�����;��2�����<����=�1��2������3�<���2�3�����4�1��:>��='�1�����4�1��:B��='�

3�������$�� : � �='�2�%������� : � �='� �$����2����L� :>� �='��������L� :>� �='� ��#������#���� :B� �='� 3�<��;G�� :�(� �=Z�����#��� ����2������#1�� :0� �='� ��2��#���� :�(� �='�#������3��@��#1��:B��='�2�3�����4�1��:>��='���#�3������L�:>��='��$����2����L�:>��='��������L�:>��="�:I�<���5��!�1��I�2#����K�2��=�C���$���2���������������1����#�$��;��!�#��$�'������;���

F���3��1��4#����$!����%���2�3�����4�1��0(['�����2��@���3�L� (['������������>['�2������#1���>['�������������(['���2���>['��$�������#����>["�9��G����3�����1;������<������������2�$��G��'�;��������<��1�� ������������������;��2����� ��<�4$���� �$����%��� 2��'� �1�;��2�����<���� �����#1�� ��!��� ������$�%��� ��"�9� �����#��1��2��������$��������;���;�����$�������$������������"�9������ ;����G� �����#��1�� 21�� �� �4#����$!�� 3���2�L��

:�(��='���2���:/(��='����������#����: (��='�2�3�����4@�1�� :�(� �="� 7��1�$��1���� ���� �#!�������� 2�����1���� 4��<��3���!$$���� ����#�$���'�;���%��� (�<��3���$�'��$L�@%��'�1�� �����#1����!��� �1�����#��'�21$$��� 1�����#��������$@�$�����"�C������#��1���G����!��;����G'���;����$������������$@�'�;��#�$��������#������������1��'��$��������2���1��$�@��$;��%��"�: �"�,�����1$�=�S����3���� �$� !� ��3�<�%��� ��#������� :0(� �='� ��2�����

:�(� �='���2��� :0(� �='�2�3�����4�1�� :0(� �="�7��1�$��1��'�����������1�������2�$�����$������$���!$!���#��1�1#��"�7��� ��#���� ������� ����� �����3�L� : (� �='� 3���2�L��#1���

: (��='�2������#1��:�(��='������������#1��1��@#����:�(��='�2������#1��:�(��='�2�3�����4�1��:>��='��������#����:>��='���2��#���'�2����1#�����2������$�:>��='���#������#����:>� �="� 9� ��#��1�� %�� �$L'� #�3����;�$� #���� �����#1�� ��!���������$�;���'� ����2����� �� ;��%��"� :�������� 1�� ������J;���=�9�2�������%'���������21$$���1�����#�'�21��;��1��������

��;��'� ;�� ���@�1�� ������������ 2�3�����4�1�@����G���� �����$��������"�K1����������������@������������$�����'�������2����%���

��#����� �� 2�3�����4�1�� �$����� 1�� �$1��� ��������4�1���:.(��='���2���:.(��='���$2������#1��:B(��='���#������#@

����:B(��='��$��%��L�:B(��="�9������L��$��%���#���33������@����#��� ;����������;��%��"� 1�� ��� #�$$��� �����$$���� ���� � ��#1��������� ��#��1���'� ;���%��� ����� �1;���� <��3�'�2�%���$L�%�����"�I������1����������@����3�1�$1�������������!��"�: �"�O��;�9����=�9����2�#�$��������'�2��<�������$;�������2���������G@

��#��"� 9�%���� �� ����� ��;1����;�$� B(� �� ��2���'� ��������2�����;�������B���<�'��1;��4��$���$#�"�+$L�1���������@<�����;���2�$��� @ ��#!����������������$�������!��"�

)���$��

7�!��������%����#�������1;����<��3���������������!"�C��������!#�$�����2���'���2����'���#�������'�3���2��#���#��������!�L��#��������$���'�����$$���%��1�����;������"�9���2@������!�����4#����$!�1<<����1�$�����������2��1������2@��������� ������%���� ���� � ����� #�$���'� �>� <��3�� ;���%�������'��$L�%���2��'�1�����$L���������%���������!#�$;�$"�

'������(���

5��1����� ;����G��� �� �4#����$!� ������%���� ��$�����2'������2���'�33������'�3���2�L'�%�$2�'��������L'���2���'���2���'� ��#������'� 2�%������'� 2������'� �����3�'�<�������'���2����2���'���$��'���$����'��$�������'��42%1�'�����@����'�#��#��"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

�������������

7��!���������21����������1�1��������!���$��#���2����%���31��$��L�2���$���$��������!�������"��$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@

;�����'�2�%'����!'����'���<�����"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J������ ��$�����!� <�������+$@)'�+$�@/'�+$�@)'���@ ('���@0/'� F@/'�K@)� :;�� #���<����$��� �� #�����='�H@0� :;��2�%<����$�����%�������$���="������+���H��"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

,�����������������������������������<��������#L��2��@��#'� �2����!�� �� �$��#�$��� �� ��������� ;����G� �$��������������%�� ��!"� 9$� ������ 1#������ �$������ �� ��<������ ������$��2�$1���'��$�>@;���E@��<�������:>@CJ�=������2�$$��������'��2����3�4�������$�����#��;�$��$���1�����!��1���$�

Page 20: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� (�

1%�$�������1����1�����$�2��"�����$$�����������;������'�;�������#1�� ��!��� ���24�33���� #���� ���24�3��1#��� �������#���$�����"�7���� %�����$�����1��'� ;������ ���%��� ��#���!��4#����1����1������1<���2��;���$���������$���#���1�����@���������������'��������$�22�$�����'�G����#�$����I7H���$���'� 1�� �$$��� <��;�$�2����� ��21����#��� 0@��� 1�� B@�����$���� �"� 9� I7H@��$����� ���%��� �$� ���2�1<����'� 1�� ���<;����1�'�����#�������#���������1�$1�������������'�;�����$���#���2������$����$�����1�����������"�9� �$��$!� ����2���� �$����� �$� >@CJ��H��������$�����

��2� ��<;���'� ����� �$�2���� ;�$$��1�;��!�� #�$���� ����<���������21�$������������'�<1��������<�����;G�"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

���#$����

����� �.����� ���� � ���� �� ������� �.* ������%��#��,�#-� � ���� �-����� � �)..�������,� �!���-��������)$������ .��-�����$������������� ����# � �����#���������!���*�.����� �� ���%����-����$ ���.��'��� �$ �*/����$������)..� �� �� �����- ��� �� ���� ��������� ����$�����$������� ������� ��- �� �������� �� ��� ��)�.��������# ���������-��� ��0������� %��- ������� �-������ ����� ,� �$��������-�����%� �-��������!���.*�9� #1��1���%1�� #1���� 1������$���� ������ ���4��4$�� ��

�4���!�'�;������3���������������2����$������$�������@��L�"�7$1�����#1����<����������������3��2��'���#1�$1��������������;�$�#�$��;��"�9�#1����<��������4���1����1���$!�#���%���"�H���2���%����4$�����������$����;��L�����2���'��� �$��� 2����!����1��'� �� 2�%����������'� �� �$1������1���1�Q#������;��2��1��"�72��������������;��������1�� ���;��@�1�� ��%1�'� �$��1�� ����'�2���3�� �4;4�1��!�'� ����$4�1��!�'�;��������'�;���������1������!��1��1���2�����"�9$�����������3��2�����2�����4��4$�����;������1���G@

�����������$����"�9�����!�����������3��2����#1��1������!�$���$2�����#�������������;����$�������'�1��������#1��4��#�����4�!�$4#���3��2��������;�����!"�9$���!����$�1�����2����<��1��� �4#����$�1���� ������� �'� �$� ������ <���� ��#1��1���������4���'����!�����������;�����!������;��"�I�������4�!�$4#����� ������2�$�� ��$$����� ���������� #1��4��!���$��2�$�'� G����#�$���� ���2������� ���������� 3��2�����%4���1���"�9�����!�����������3��2����#�����������1����#1�@��������#����$���$���$�2��4�4�����������'�����1;���������2������������'�;���� ��!����#�'���#1��1�� $���$2�����������"����!@����!�#����#����������������3��2�����<���������� #��� �$�'� ;�� �� ����!� 1�� ����!� 3��2��� 4��$�����!�$����� ��������'� $����$��L� ��$$������� �1���;�$#��������������"�9$�����������3��2�������!������;���#1�$1�'�#�$���1�� 1�� ��%����2� ���4�@���4�� #���� ������'� 1�� �$� ��2���4��1�;��'� ;���� �$� ���������� 3��2����� �� $���$�2�4��$�;G$������2������������#1������1�"�7$����������������$�������� 3��2����� ���$1����'� �$� ������� ��%���2��'� 1���4�������#1��4�4����������2�$"�

9� ;���$��� �����'� ��;��������� �����1�� �� ���#�$1�� 1�� ���$1��������#�����$�����$!�1��2������#1��1����������312�@%�;�$'� ;������1�;�$'� ���1��;�$'� �� #1��1�� ���$L���1�1;�$�#�$��;��"�9� ������������ ���������#�$���1�'�1�!�1�$1�'���%����2'�

���������'� ��$$����'� #1�$1�'� #����1��$��"� C�� �� �$1�����#������^?@<�<���#1���'�����1��������%��������$���#��������@���1��'�2������#1�$1�����23���������1�'�;���2�2��������@�1�� �����$;��%�"�C��2����������1�����3����#�$���1��#��'��$������������������$$������������3��2�"�

�������

9����������������2���������������2G�1������������$����'��$�1�����������������G��'�;�������$1���1���4���L�1����%��@��22������������"�+����'�;������$4���1����1�����24�3�4�'�2��#����'� #���2��� ���%��� !��1�L� �������1�1���'� <1�������4��4���G$����������������$����"����#�����������!#��@����� �� �4��� �$����'� �� 3�����$���'� �� ������� ������� 1�� ��3�����1�1�"� C�� �� ����������� ���@�1�� �#!������ �G$�3������#���� ���2�������#�����'��$�2���4�2���������1����;�����2�������!������G�1�������$������$1����;�$"�_����%���� ����'� ;���� �������!� ������1���� �����"� 9�

���%��������$���������@�#������#���#�$'������������<��1��1���1��������"��#��;�����������;����G������2������@�#���������3�@

�1�!�'� ��2�������#��� :������ ��2����#��=� 1�� 3���2�1#����������#�"� ,�<����� �1�@;���2� <�;������ �������$���� �$��������;���2�;1������"�1�$��;����������21�������4#����$!�1<<��������������@

������<�����!�4���4�4������������4��������#��%����4��$������ ��%�������%�#��� 1�� ���� ���������� �G$���$����'� ��%����;�$$�� ���� ��� ���#����%��'�2�%�� �������2��"� I����������1;���2������������$����1��;1���������$���"�C�� �$� 1��������� ��2� ������2�$� ��1�� ������'� 1���2���

2���������� �$�G��L2���#������ ���2�����#���1�"�H��@����!�2���4������ �� �$1��������1��'���� 3���� �����'�;������������1�����$���"�5��������2�$;���������2�����%��"�

��������

��������2����$��������'��!�����$���!2������#1�$!��1�'�;�� �����$������� �1������'� �<��������"� 9����� ;���$������������������#���������'��$���������������������$��������� 2����%����'� 2��#����$���#�� �� ����;���$����"� A���2���2��������� �� �$1��������1��� ����2����'�;���� �����%��� �$���!��4�1��"�I�����#������������#1��1����������$�����������"�H�����

�$1���1�� ����� 31��$��L� �������� #���� ;L#4����� #�$$��� ��@2������#1��1��������'������2�����#�������������2�����'�����#����!����!���������2�$;�����"�9�#1��1����������$�����������;�$�;��$�����;����#������������#�$;�$���#1���3���������;�����'�2#�������!�������1��3����<��%����#�$���1��"�5������'�;������#1��1���%1��#�$���1�1�����$;��%�������@

#��^?@<�<��'�#���2����#���;��%��?���������3����#����<���$������!$1��1��1���2�$��@�������"�9�#�$���1����$�!@�!�3����������1����������3����%������;��"�

Page 21: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� ��

+�������2����%��'�;��������!$;����2��������������G@������2��1�1�!������������<����2����������1������1�"�+�;������2��%������;�%��#�'���������������Y�H����������%������'� 1�� �� ���$2���� ������1�1#��'� �� ����3��� ��2� ���;��#���2��%����������G���"�,�;�$�����G����2��1������#�����$1��@�1����������������#��$������#��!�'�2�����$$������4#��%��������2������;���������"�9����%����<���$���$'�;����2��2���#����3<����G��������;����$'���������1��������$�4��"�

%����&�����

����!����;������4#����$!���#��1�����������L'�����2��@���3�L��4�1�'�������1���'��$��%��L'�<�<��%���#1�'��������@����4�1�'� ��G%��#����L'� 33�������L� 1�� �������L� ��2��@����� �$����� 2�����1����"� 7���$��L��� ���1�$�������#�������#��1�1�'��2�������33�������L'�<��$��������@�L'� <�2����L'� �������������!@��4�1�� 1�� #1�������4�1�������;���'������3����2��������4#1���!���$�����2���@���1�"�:I�<���I�2#���=�������� �������!�!�� :B([='�33�������L�!�� :0([='��<��@

3��������� : ([=� 1�� ������������������ :�([=� �$��1�� �1@�$��;�����������1�������'�����!����;���� ����"�7�1�$���<������ ��� ��������������� �$�����"�9��G��� (@0(���<�� ����"�:F���3��1=�

*����"���+�����$��

_�!����!�� �����2�$������� ���<��#'� ;���� ������ ����!��3����������#������'�;���$�����������3��2�����2�#1��$@���'� ����#�� ;�� �������� ������"�K�$����;������!����!���#��� �$���1�� ��!���� ��������� 3��2�����'� 1�� �����'� ;�� ����������!�"�R��$�;G$��1������!������!�;����G�����!���1�$��;�������<@

������4����4������1����!�"�1�@;���2��#!��������������������� �����;����#�$��'���������!$$������'�1��4��<��3�2G�#���$L�%���������!$����"�C���%���;L���B(� ?̀�;!21��1����L��'�1����#��%����$���!����!;4$"�9��G������<������(@ (�<��3��#1��$$��"�7��!���������%���2��������1����$��1�1���%������2������@

�!'� �2���� ��������������� 1�� �����1�%�#���� ;����G"� 7���2��1������2���#�������!$$���������1�������#�$���'�;���@%���������>�<��3�'��$L�1�������4������������������!����!;4$"�S����3���� ��!����!;4$� ;��$���;���� ��#��1�� ��3�<�%��

:2������� �4#1���!�� �$�����2�����1���� #1#�=�� �4���@���1���'� �L$���1���'� ��G%��#����L'� ����#1�'� <�<��%���#1�'�$�������#1�'� ���<2<�'� #�����$�������#1�'� $������L� 1����2���#���"�:I�<���I�2#���=�

��$,��

9� �4�42#���� ���!3�� %��� ;��$���;���� �����'� ;�� ����!������1��!��#����$�"�?����<��%������%���2���1����#�$���1��'�%�#��%����#1���������"�S����3������!��4����;����$������3�L�!���1�$�������!3�'�

�2����21��1�������%���2��'�1������������$$�����$4#���4�$@�$�;G$��������"�

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'���<�����'�#1��1�@�����1�"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<�������K��@B'�K��@��'���@�'���@ ("������#1��1�������'�#������1�"�9� ��#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

7��!��������������1�$��21����� %4����� �$���'��2��������!�������#1����������1��3�4����������!������������������4$���� ����1<!� ����3�%��"� 9� ?@#��2�'� ���#������������������$��#�'���!�����$�1��������"�9�3����������%�������@����������"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

��J7��(($2���5"���

���������.�����# �-� ��� ����� � � � ���� � �������� �,���%��!���#�� &���!�����(- �������� ���%�"�"..�� �� ��#!�������� �� ���,��� ��!���#�%��* �� ������ �)..� � .�� $��������� ���� � �0��$��!����� � �-����� �� ����� �� ���,�����!���#��������!�����*�� ������ �,����� ���������������#!������ ����������- �����$� � $���# � ��$���� 0����*/���!���#��������*7������������ ��)�%���������� �� ��� �� # ���,�����!���#��� �����%�!����.�� �� �����#!������ � �������� ��%��..� ������*�9$� ���2���1�������� �1��� <��� 3���������!�� ������"� 9$�

�����4������;����$���!�3��������������������;��������;�2@���������'��$���3������'��$�1�3�����1���������3����������"�9$� ���2���1����������� �1#!� ������;��������� ������� ���@������#������$��#�$���#1���2������$��1������$�����������@2���� #����1����2���1�������� ������ �1#!��������������� �$�������%��#��2���4��1������#����%�����$�����$!����������'����������1���$����<���'�<����������"�9�#����1��������������������2����������'�1�����������2����#���<��$���%��������1��@2����"�,��2�����4���21������4$4����$����2���1��������2L�4�1��� 1�$��#1����'���� ;����������;���������������'����4��� 1�� �L�L� #����1�� ��$��%�� �� 2���1�������� ��������'����G��������#�$!���<����%������2��������1��2����!$1�;�$"�9$� ���2���1�������� ���������������������;�#���� �1�G��

#��������!$1�� �4#����$21���'� �2� �$1�����;�'� ��������'����������2����2�421�������'�����4#1��������1��1�����<�@�<��4#����$�1�������������;��"�5����2$!�����$�����#1��!@

Page 22: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� �

�1��'����L�L'��������'�������$4���#����1�"�:C���$�������$����#����1�� ���� ;1�� ������1#��� �� ��$��'�������#����$��L���������������#����$�"=�C�#�������������� ��$'�;�����$���1��;�2�����%���%��%������1�;��'�#���2���3�4��������$��1�$1@���1�"�5����2$!�21�'�;�����$� 1�������2���1������ ������� ���!����<�������1�$1����'��<������'�2����$$��'���%����2��� ��;���1���"� 9� ��%� ��!��;�%����#��� �� ��%����2� ��!�4��"�������� ��3����������������� �������� 3���� ;!�2�����1��#��'��������������;������%�������$�������"�9�������������!@$1������1;����3����2���������'�2����$����;1�������������#����1�'����$���$��4;4�1��1���$��<���������$�%�$��"�K��$�@#��$��1�!���3��������������������������������1��

2L�4��� �$� 22�������$��'� 1�� �$���<��� %���$;��� �� ��<��@�1��������'�����#�����$1�����;��:������������;�='������������������2����2�421��"�7��� ����2������ �������� �$����� �$������ �� ���1������@

����1�'� ������� �� �$��#�$��1���� �2����;���� #���� ��C��3���3����<���������1��2'�#���2�����$�2���1����31@2�������������2�������'���C��3���3������������$�������������������� �� 2���$�������'� ����1��#�� �$� ���2���1�������������������"� 7����� ���<%��� �� �������� 2���1�����@���������������%������2���������1���2�����#1��$���������C"� <����� �$L�!#$��������"� 9� �������� 2���1�����@���������� �������� �����?�����@����!$1����� ������"�C��$@������;�����$��$�����������������������������"�9$� ��#��� ��$��1�� ��<%������� ���!������� ��������@

2��� ������� %�����"� J4���1��� #$������� ����� ����� �$�����'�;�����$���������2@��$��1����2��$�����'���2��������������2���1�����@�����������������2� %������;������� ����<��"�C��#�$�����$�������������$��1�������3�����#�$!�;���@��'� ������ �4������� 2���!$;��!'� 2���� �$�2��� ;����������4#����$21���� ��;��"� 7��!������� �$'� ;���� �$� ������ ���@�����2��� ��$�$����� ����1��2�4�$���� ����������;�$�#�$��'� ��� �$� ��2� 2���1���'� ;���� �������%�� �� ���2��@�1�������"�C������$��!��#���21��������$������$�������@��2������2�$���;�$'�������������������������$��%����$$���������� :1�� �$� ��������2@�G��� ����%�$1��� �����21�� ��"��1��;1��=�G����#�$����������������1�����1��2���������2�@$��93��<;�����1�$��21���'�����#���������$���2�1���4���1�!������������'�%��;�����"�J��21�$���������$������������������L�L����!����������

������ ��3����@� #���� �4$1<���@������������ ����2����'�����1��2��������������������2@�G�����2�;�$��������@21���'����<�������������������#�$�����$�22�������$���"�C�#������3�����������������������<��31�%��������������@

;��������1���$����������!$1��2���$�����1��"�7$�������;���1���;���� 2������1����'� ������������� ;����G� ������4#1�����������������2�$���#���1���$�22�������$���2L�4�1�1������!���1�1#��"���������������������31��$��L���$L������1����������@

����'� �$�����$!� ��#��!�'� ��;�������4�'� #���2��� ����<���1�������1�����"� 9����2�$$���� �$������� �������������3��<<���'��<�����#������4����1��'�1�� ���21�$������� 31�@�$��L� 2����!������ �� ������� 22������3��� :�"� �$� ���!���$������%�$����="�������'� ;���� �$� ���2���1�����@����������� �4�1��������

���$��%1�"� C�� �$� ��2� �4��1��� 2��'� �4#����$21���1����������;����������� �1�3�!����������:����3;��='���$�2�'����!����������#����2����1�G��������1�"�

�������

������%���2���!$������<���1�������1�����'��!����;�����@�����2���1�����@�������������#����$�"�C����2�#��������$�����������'�2����1���2�$��������$������������'�;���@%��� ��� �$� 1������!�� �� ������������������1�����'�#����� ����%��'�����%���'����G$��'���3�����1�1���'���2��������1����2�@�����#�%��'�#���2����������3��"�1�$����������������������4#1���;�%���������1����#����@

�!�"� 7$�� <���$�� 3���� ��#���$��� ��;��%��� 2��"� 9����2���������������3�����'�������2�����3�L� ��#����:#���$�����!���21�� ��2� �����L='� �� ��2��'� �� ���2�'� �� <����$�����2'� ��2��1�!;���2�'��������'���;���2�'������;���2��1��������@��� ���$�"� H����� 1#�$������ �%������� �� ������ $4���1�� 1�����24�3������$����������$����'�������#����3�4�����1��"�5������'�;������ ��%�1���� ��%���21�����4#������#����1��

�1<$!�1�1�'� �$1��� �� �!���� ����� ����!$1����� �� 2���!$$���!���"�9�2����������'�<1��������3���2������'�������������@�����2����� ���#����1�� ����#��������'� 3�4������� �� 2���1�@�����������;�$��!����2���"�A#�$�$����������2�����1<������2��������2�������2�@

$���'��������<�1��������2��1�#�������2����������������2�@%����"� 9��������� ;���������'� �� �$����� ����$��� ���!�4������;����'�1�����$��#�$�����%��#�������������'������@�1��2����!$1��;���1����%����;������"�9����2��1���2���������%�$1��������$1�����<�����2G���������2;�$�;���������2L�4��"� O��2���1�����@���������� ����1�� �� ��#���� ��2�������1<���#��������������;���� %�#������ �����2��%������$���� ���2������ �!���<�;������ ����������'���2����2�����2���������!�'���<�;�������#1#���;��������#���"�9� ���2�� ��;���1���� ���1�� �����2�$���� �� �4#����$!���

��<�����;���2�$���������#1���������21$$�������#������������#1������������$�������2��'�����������$�%��"�9�21$@$�����#�������2������������%������<����'��L�L��������'��!�����4;4�1�����3����<��%�"�H�����;���<�������21�������2������#�����$��3��������2��"�: �"�O��;�9����=�9����;���2�'�����#���������#���������!���������!����@

��������;������2����%4���$�2������"�

��������

����������$������$�������������������4$���2�����2�@����@;��2�������������$��#������2���1�����@���������@�����"��!�����������������;�����������1���������1�1��������$��� �4����$��"� 7�� ����� ��#������� ���;��������� �� <����@�$!������'���������������2L�'����������1����2�3����"�5�'�;��#���������������1���$����'�#���2�����<���$�#����1��$L�!"�O��;�������#��!����������<������'���;��!������#��!���#�@

���!��������$1����'�#����;����3���������'������������L�!@����������#����4����4$!�"�9$�����G%�������4��1�%����G���������!#��'�2����������#���@

�1�� #��$�%��;��� �$� ���2���1���������"� H���� 3���� �$�����������������G%%��'�2�4$������2��������$��%��"�

%����&�����

9�3����������������� %�#������ �� #1���$����� ������4#1@��������4�42#���'�����#1�'�$�����'������3�L'���2�������

Page 23: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� 0�

�����2�$���� ����!���"� 9$� ������������ �������L��4�1�'���$�����2'� ��#������'� 2�%������� 1�� �$���L�$��� #$����#�����#��� 1���2��� 4������"� ������4#1����� ��4����1������� 31��$��L� �$� ��3��� ������2<�#��� 2��������"� ���������2�����1������������$;����$�������2<��;��$������'�;�������������� �!��"� *�������� ��#���� �$� 1#�$�$����� �����2�����1<������2����2����������4���������$�3�����'�1��2����2�����2��G�� �����'���������$���3��"�H���������1�������������;���������$�4$�2������1���������2������"����!$4�1����:�;���3���=������2������������L'�������@

2����'����$�����L�1���$�1����421��"�: �"�,�����1$�=�

'������(���

7����<���$'���#������'�2�%������'�2����$'�����'��$��@�L�$��'� 3���2� #���� ��$�����2� ���%����� �1;���� 3��<<�����������#�$��'�1���$������1�$���������3��<<���4������������$����2���1���������"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

-���&��������,�����

O��3��<<� ;������� 3�4<<�������� �$������� ����������:1������'�#�����('-[@�������;����������=���<����� �4��@�$4��2���1�����������'�2�4$��������%��������"�����<��@3��;����;�%�#�� ����%��'�1��2���1���������� �4���$4�������@���%��'�;����������������%������#���2��������2���1�����@��"�:������$���������2��#������;������������@�������<�������2�%����'����;���������;��������$��2�������1�����������@�����"=�9��$������#��!%1��<����������#��������������#����"�

�������������

�$�����!� $������ #���'� ;G��#�$��1�'� ;G��;�����'� ��%'���3����'�;�2�������'�����������$��'�2���1�<�%$�2���"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<�����K��@B'�K��@ ("�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

C��$����2����� ������ 1�����@���1�$��!'� �2���� ��!�����$� 22�������$���2L�4�1�1�'� ����#�� ����E����� ;����G"�D��� %��� �����2�$;���� ��?@#��2�� :��;��!���� �����#���@�������������='��2���������%�����$��#�$�������$�������1�����4#����$�1���� �������$!� ;�$��2�� �1<$!�1�1�'� #��������;�$��2��;����G"�9$�9@#��2�� :#�������1��@������=�1����3��������3������!��4����;��"�

9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

I�#5)5�,&���8����*J�#5)5)��)�.��

��0����$�������$���������.����� ����)�)���� ��%� �������������- ������������� '.����� ����������� ����#�#� ��.���������-����������� �,%�����'���*�� ����� ��.�����������������$�����-������������������������� ���� � � ���%��#-$���������)��������� �����������������%'�#�� � ����$����.��* 8������ �)�,�� �����)�)������ ��� �����.��. � ������,�� ���� %�� .��� ��!����-$��!����- ��.�$��- #� �� �� ��%�!����#����� �������� ��������,�- ���� � ���%����+ ������.��+ ������� ����� �� ��#$�� .. $�����*�9�������1������2��1���������#�����;1$'�2#�������#��@

��$����� �����3��<������� %���������'�1�����4��4$!��2�����@�1���$���������������2��%����1�����2��@2�����;��"�������3�������� :2����1#����3�������=�2���1����2��� 1���@;��'����!����������!�������4$����������������4$1<���G�@�������G%�%��:����3�$�����������'�2������1�������="�7�1�$�1�����2���������?���������3�������2�����1�����

#���%���������<3������������!'�2��������!����1���1�����'�#�@��2�����#�������"�C���$����������2����G�$����21��1��������$�<�����'������������$�22�������$���#����2���1������ ��<3�������� ;�2�$4#���'� ������ �� ��2����%���� �� ����@�1�����������#����%��;���������$��#�$������2������1�$1��"�9�������������������������%����2$!%��������$��4$1�$��'��$�

�����������������'��2������1�'���<����$�'��$�22������@�$���2L�4�1��$�#���'������$��������'���#����������������$�2���� 2�������� �G�1�$1�����1�'� ��#����� �� ���4��1����21�$�1�� $�#����"�72������� �$�2���2��������@������������������;�����3���������'�������3�4��������2�#���'����$�%<��1�$'���#1��1���%�#�$���1�'����������;�����;����'�����2����;�#�������!$1�'�2�������3���<����$��'�������2@$�#���1�������1�����1�"�9� 3�������� ������������ ��������2����!$� �� ;���$���

������ ��������2@;��$�����'� ����2$�������� ���������� �$�@�1��'� �$������ ;��2����� ���������� #���� ����� ��2����;�#�������!$1�"�9�������������������#��%�����$1�;��������1��1���$�!������$����1�������'��$�1����1���'���3������:#��@���1<<���<���$����2�����������'�;���2���?��������2@������#����$���1���2���$������$�1�������2������;�$="�C�� 2��� ��������� �� ?�����@����!$1�'� ������ ���1�;���

�4���2���������1�'�����;��2��$�#����'���312�'�<�����@�424�'�1����������'�#���������������1��2���������1��������$�2���� 1�$1�����1�'� �������� #������1�� �$����2��:*?+=�#������2�������3���2����!$!���������������:�H+="�9� 3���������2������������� ������1����� ����%��'��2�

�$�� %�����'�;���� �4��� �1���$!����������;�������� %4�� �1���"�C�%��2����� 3���������� �� �1������� 2��#����$���'� �$��21�$�!���#���:���2������#�1��;������2������$2��=�3�4���������2��1��'���;������<�����$���:����������<�����@;���='�������������$��������!������������2�����;��$@

Page 24: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� B�

�$��� ���������������'��������1���2�%����3�'��$� 22��@�����$��� ;��1������������ 3�4����1��'� ����#�� �$������2���1#!����<������1���"�9��������������$��2����������4$���1��������G����������

���� ������ �$� ��������2��� ������������ 1��21��1������������2�$���"�7$1���;��2���#�����'�;����2�����$�4$4����'����21�$�����2���$�������� ���1���%1��2��� #���2����� ��@����1�� �����������'� ������ �����%1�� ��� �$� ��������2���������"�9������������'�2�����$���������22����$�2������������������1��2�4�$������%�!������"�9$�7�1�$�1�����K����$��#�$��� :^CO=� �$����� �4$������ �$� 6������@��2��� ����� ���8'� �2���� ���� ����!$!� ������1�� �21��3�����2��������;����������#���"�9$� 1���$�!��2���� ���$�<�������� ������� %����$� 22��@

�����$���2���������1�1#��'��2�#�$����21�����#�$!�������2���� 1�������1����� �$�2<���%����"� D��� ��;��� 64��4���4�8�������;����'��2�������2���4�1���3����;���$�����!�:�4���;���<=�������1����2<��E�����<�#�����;���1���"�9�3���������$���������$�������������������������2���

����������������4��4��'��1�$�������1��!�#�1��1���1��'�#���2�������������2� #$��������� ����21���"� 9� �$1�����!�� ���@��1�$�;��!�����2��'�1��21�����;�����#1��?����������1�'�����#�� ������������$��%1�"�7$�������#$����������$������������3�����������$��2����!���1�1����$��������'�2#������$��#�$�����?�������������4�����3������4��4$!�����1������2��"�9������$�;�$���2���������2<��������G%������@���� �����!$21��1���� 1�� �� ������ �1<���� �$� 1��1���1��"�H�� 2��� �����3���� �$1���� �4����� �����2�$���� ��%����� ��?�����@����!$1�� �$L�1�1��� �� K���@���$�� #���� 2�������$����3�����%������"��������� �������� ?�����@����!$1�� ����1�� ���!�������

��2��4�!� ������$���� :<1������ ,�������=� �����'� �2�����1��1���#��� ;��1������� <��$���%�� �� 2���1#!� ��2�����'������������ �$������ ��2� ;��� �� ?������ �$�<�����������!�����!� �1���$!���"� 7$1��� �� ;�� �� ������$����� ����<�����2� ���1��� ��4������ 1��������� #����$����� �� �� %�#�����3���� ��2����� ��;��'� 1�� �� ��2������!$1�� ;�2������� G%������$�<����;������$��#�$�����"�C��#�����21�������2��4�!�������$����#����$�%�'�����1�@

�������$�2������������C��E;�2��@����3�#��'��2�����2@����42�����<��$��������4#����$�1����;�����������$�<������21�����������2�����������������<����2�����%�����"�7$1����� ������$���� 2���� 3���� ����$������� �2���� ��$������$����������2�$�"�9�������$�������$��1��1��;���$G���#�������1�����������@

21���������$��������2���4$����1�"�7$�������!�����21�$�@������2���������� �$����'� %���2��#����$����� ��<���1����1@�$��!�� ������'�2�����!��<���� �$� 1������ ��������2��#��@��$�������� %�����"� C���$G� �!�� �����$���� �� ����� ������ ��2����!�� �$������ 1���2�$������'� 1�� 3���� �� ���%��� ���@������� ����'� �#������� 1�� ����$������� 1<��;��%��� ��� !����G%����$�1�������'�2�������#������������'�;����������������$��#�$�����"�

�������

9� ;������ 1��������� ��������� ������� 2���1�� <��1���� ������2� ������ �$���<�!� 1���2�$����� �����1��� �����G��'�

2����$��%���������������$����"�,!��1������������0@/�;���@<�'��1���������@ �;���<��#����$���1�����$���G��1����"�C�� �� ����!� �������� :<1������ ;�#���������'� #�$���1�=� ��@2G����'��$�21����2�%�����������%�������������"�9�����<���2������� ����� ��������'� �2��� �$� �21�$�!�����$��� 2�����2���$���"�

�)��#������0�5�&�($�����#)A�

C���%��� ��� 1���������!�� �� 3������ 1�� �� 3����������2G�1���2�$������'� ���� �� 21$��� �"� S����3���� ��������!�� �����2������ �$1�;������'� ���2����� 1������� �����;����� ��:���� �� ����21����'� ����� �1�$���'� �$���$� ���������21���'����!<��="� J���� ������$���� 1���$�!�� ������2�$�� 1�������'���%��$����� 1���2�$������'� �3��������2G� ��<���1���'� ���$��@#����'� G%��2���������� 1�������'� ����;����� �������"� J���� ���������$�������24�3��1�������24�3���#��'��$���������L�$�@���'� ��%���'� ���3;�<'� 2������ 1�� 2�%��1$� ������$����"� 9����������������#�����������%���1����%���21������:�#1#����%�;�G���'� ����1��2����G��� �����2�$���#��� �1�$���� ���G��%��;�����'�#���2����#�%3��2��������%���'��$�����!��������@������������$��%�����<��1�$�1<$!�1���1������2����1���@�1��="�S����3����2���!$$��������'�����1�'���2���'�������@4��������'�2���������'��$�%����21�����"�7�������������%�������1���$;�������'�2���;�������������"�

,�2����@��1;���;���M� ����3�������������2��"�

�)���!�����0���(A�

9$��%�������1���2�$������4$��� ��!�$4���$�������$�����'��2�������� �� ����G�������� 3����������� �� �$����� ��@����$���"�7$������4#����$!�"�K�)����C�5��(���������'���������� :������;1%����� ���@

#�='� 31���'� ��;1��1<�� :��4�1�='� ��%��� ������'� ���;���2��:�#���� ��2��4�!� ;����GY='� ����2��'� �����<��$��'� ��������'� ���� ;���2�'� 2��1�!;���2�'� <���$���'� <����3��2'�<����$�����2'�������:$4��%1#�����������='�������1<�'��<����'��<����'�������'�#4�4�;���2�'�$�����'�$4��<�<���"��K�)���($7�C�J�C-������������24�3�4��:�<��'���������$�@

���'��4�1��'�2����'���$�'��$����='�<�<���"���0�#�&���-6� -�#$���� #���2����� ���<����21�� ��@

����$�;���"���4�4������!��4����;�%���'����4���'���$���1�����������$�"�9$� 1���$�!��1����'���#��$������������������������� ��@

����$�;��%��"�9����%�������4��4���G$������1�'��2�����$�@2��� #��2��� 1�� ���2���2��� �� ������2�$"�C�� ���2�����������1<<�����2�%������;�$$��1���$�!��1���������1�;�$'����������������<�������2������$��������"�+$�����21�������$��!���1�$��������$��'�����21����:<���$��3�����1��1���$�!��1����='����<�������'����%���!��1�L���$��!���1�$�����1�$���1�1@���"�� )%&���-6���(��-�����2��'���<�������2��'��$�$�22��"���3�&���-��#���2�������#���������;G��������$�;���'���@

Page 25: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� >�

�!��������%������� ���$������� 1�� ��;��"�J�%����2����� ���@2������$��������"���)5�(�#���<��������<&���-������������������$�;������;@

������ ��%����� ���#����%��'� �$�$�2���%��'� �����3�@� #������<����������%��"�7$������%�1���1�������;��$������#����$�@�����1�$�������%������1��3���2�1�!��:��2��3���!�Y=�������@4��������'�2�%��1$�"�������-����#���#$��'��������������������;�����"��

������(�&�($����!��%-Q�

7�!��;�������'� �G����� 3�������� ����1�� ��2'� ���;1����������� #�$���� ������$�;����� �� �4#����$!� 1���2�$��������2�'��#�����'����'������'������'��4���'������3�"�9�����$����$4���1�@�1�����24�3�������$���'������%���!��1@

�L������������1�$��������1�������������������!��������#@���1��%�����"�C�������������1�����3���$1�����2������<�:�$��� ���%���'� ;�� ��<����� �4���$4�'� 2����� �!1���$1�� ��������4#����$�� �� �$1�����1�='� ������ 2������������� ���4�����������'�<1������$�����<�������2�$�����"���������$�������$�G%������!$!�1���������1�1��'�;����;�@

#����� 3���1�%��� �� �� ������1����"� D��� 2����!$;��%��� ���$�%�����������������1��2@�1����2������!$1��"�

%����&�����

*������ ��������� ;��$���%��� �� �4#����$!� �4#1�������?�����@����!$1�� ����1��� ������� �������4�1�� :;����$@��$='��������������'�2�;���� 1������� ����������"�4$4��������'� ;���� ��������� ������2�$���'� �2���� ����2������#$��������� �$����� ����1��2��'� �����%�L��� 1�� ��2���������� ��������� ���� ;��1����"� 9� �������������2G� �4#1@�������!���'�;�����1<�����2����������$� �����?�����@����!$1������������;��2��1����"�S����3�����%��������������a9�3�����'��2��������1��2@�

1����2����������;����������2���"�

'������(���

9�;��$��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

�������������

9$��21�$�!�����$������%����21��1��1���$�22�������$���;��1�����������4#��!�����������2���$���$�����%������"��$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@

;�����'� 2�%'� �<�'� ;������2���'� #1�����1�'� #������1�'����!'� 2���1�<�%$�2���'� 3��3��2!2���'� ;<���$�'� ��@��������$��"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

9$��%�������$4���1�����4$4����2���������2��������;���@2��'� �2����!�� ���1��1��� ��<� ���� ����$�� �%������"� C���$������#������������%��������������;���2��������$����@#��� %���� ��!�� ������'� ��#�;��� �$�������� 1�����@���1�$��!����2�%������"�*������������$���1�$�1�����1�������;�������������'��2����

�����3���;��������������1������G%���$���1�$�1�����1�����1�@�2����'� <�������2����� :F�3����3����� �3��<;���� 1��������3����2�����2=�������2�$����<���1����1�$��!"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

I2-��0���(��(��

� �!��.����� � &#��. ����( �� ���������� �����%�!���$������#�������� ��*9������ ��-�������%��#�� �� �������� ��$ ��!�������- ���%��#������$%-������ �% ��$���.����� �������%����* � �!��.����� � $��� ���� ����!� ��- �� �������������� ��� ������ �� � ���!����- $��� ��%��-�������$�������������$�&����������� ($��������!������ ����.��- ��� �$ ��!�� ��� � '�� .�%�!��� � ������.�* � #��. ���� �)������� �,������������$���� �- ����� ����0��� �� � � ����)$�%��#��� �$���*�A���2��� ���������� ����� �'� ;�� �� ����2��� �� �$���������

������������'� �����1�������'� ��������2����� ���;���� ����1����'��L�L��#�����$�'�2��;��2������#�$�����'�����@���� #��� ;��������'� �����1���� 1�� ���������� 1�$� 2����'��%���$���$������ <����$����"� C�� �$� �$�������!� ���1@���$�� ��2� �2���� ���'� ���� ��$�������� 2����'� ����� ����!�������;�$'� ��2��1�;�$'� �!�� �$� ��$21���� ��#��$�1�1;�$� ��#�$��;��"�C�� ����� ���������� 1�$������'� �������� ��%���� ������������ ���@�1�� �$�2� �$!�!3������ #���� �������� #����3������#$��'�;������#1�3�����$��%�������������2��$����@%1�"�����$���$���2�;������������$����<�����#����#$�������"�9����1���$���$�������������2�2��������L�!��'��$1���

���� 3���������� #�$������� �1�!�� #���� ����������� ��2����������#��;�$"�9�������2@��$��1������'��!����;���$����������21��!@

��'�$�#����������$;����$��21�$�!�����$��'�������;������@2����2L�4�1�1���� �'�1����3����������1����$���� %���@;�$�;����������������1<;���������"�*������������������������$� �21�$�!�����$��� ��1�$�1���� �����%����� ;����������������$2������ ��$���'� 61�!8� 1���2�$�������� :<�"� %��;���'�����='�����#����6����������8�93��<;��������1��2����4�����������#��"�9�3����������1�����1�� �!� ��<����������%��"�9$�*"� ��<��G�

���1���$� ���!������� ����2��@� 1�� ������!������� ���������!'� �$�� �$�������!� ���1���$���� ;�#%��� :* ,="� 9� **"���<��G����2��$�������!����1���$������#�$��:,* ,='�1���4�������B(�1#��������������%�������$�"�9$�*"���<��G�������1��1����;������2�����1��@��%�%�����

���%���<��$�������������;���1����"�H#����$�������%���������!@

Page 26: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� /�

�����$��$���;��2������2��1�11��'�����������1������#1�1���� #1�3�����$��%����� �$������$�� �$���� ������������ �$�@������"�9�3��������������������;������'�2������-([@�'���**"�

��<��G� ���1���$���� �$��#��"� K1�3�����$��%��� �����������2��������� �� ������ %��$1���1��'� ;���� �$��#�$����� ��2���������$��$�����"�9$��������������-([@���G����������������$�'�1��;������������������'��4���������#1�3�����$��@%��� �� ���2��$�����"� +$�2����� ������#��� �1������� ���$���G��1��'��2�� �$���#�����21����������$����� �����@2�$������!��������������"�C���������� ����%��2��������1��@;�$'� ������ ���������� ��3�� �� 2����� �$���1��� �� ������1�������!�$1������#�����;�$"�9�#1�3�����$��������$����������!�$1�����23�����������@

�1�� �1$����������;�$� ������'� ;���2� �������;�������� ���$4#!�21�����2����!$1�1;�$��"�9� 3������������1�� ;�#���� :����=� 1�� �������� �$4#!�@

21����� ��������� ����1<;�����"� I4#�� ��#��� �$� ��!������$�2������� �G����������'���� ��;���$G� ��#G��������3����1���#��$1�����1�#��;�����"�9$����������4$�������������@�����$�1���2��$����1�'��$� ���;�����@�������2�:�$�2��@�������='������1���$�������������2'���#���������1��1��������$�����1��"�

������+���������

9���G��G����'�2��������!�������%�����'�2�����$���;�$�����**"���<��G����1���$�������!�;�%��2�������1���$!%�"�����%��� �$� ����$��L� 1�� ���3�������� �$1�;������� ��@

����$�����'��$�������� ���2�2��������$����1��2�����1@�1�'��������4��$�������$1�;��������'�����������$����1���@2�$������'�;�#������$4���1�����"�9� #1�3�����$����� ��1�$�1���� ;��������4$4��� ����;��%��'�

;�� ���%��� !��1�L����������21�����'�����$4���1���� 1�����@24�3�4��:�!������2��=�������$����"�H��%���$���!'�;���������24�3�3����� ��2� ���$� ������ �2�����1��� �� #1�3����@�$�����'�2#�����2�%��������$�#�������!����$�������$$������������������"� ?�4������ �� #1�� 3����������2��� �� $�����'� ��#4�4�;���2�� 1�� �� ���;���2�� ������$����"� I1�� �1<�������$�������������#���G���<��$�����#�'�#���2����������������1<�"� 9� 3����������1�� �$����� 4��$�����1����� ���� ����2����1���!�������#������'��$1����%��������4#����������������$����1�������������"�C��$���� ��;��� 3������������ �$�2���� �� �$�%�1������ ��@

����$����'������$��� �4���1�����;�$����21�$�;��!"�9������:�$�%������%�='����$�%���;1�%�'����$�%���%�1�����$�%���$����!@��4�� ��;��� �� #1�3�����$��� �$������$������'� 3�4������ ���$�#������1�����1����3������%����1���4#����$21���������3��$����"�����%��� �$� ��$<����2������2G� 1�����!�$���� 1�� �$�

��$<����22����1�$���������������1�������'��������$�3;�@������1���������'�;��2��$�%"�9�������$1�'��������$�����������������#����1�������2���

���1����<��G�3������%�����1�"�7������������2������'�;������� ����2�$������� ;������� 0>((� ���������� �4����� 1���� ��'�������������#����$��L�1�������<�**"���<��G�3����������1���'�2����$'����>((�������������#��������1����������2����"�F��������;�������;���2�$���2���1�@2���1�� ����� �����$@

$���"�O�������!���$��1�����%�������'��2����2���������<��$�@��������������>([@����2���!"�

%����&�����

9� ;������2���� 2L�4�1�1�� %�#���� ��������� ��3�<�%��������3���%��$� : ([='����������42� : ([='�������� �������: >[='����;�#���� :�>[='�G��L� :�([='������������ :>[='���%���������%�:>[="�C����3����������3�����1����#��'�������������G�������@�1��;���<������� ��������'����������������@�$����� ����������� ������1��#�$����0@B�;���<�'� �$������@���������$������������1��<����B@.�;���<������"�9�����2�@�����<��� ������$�����2������� ����$������� ��;��� 3�4����@������������$�����������'����21�$�������3������$���#��@����#������!$���������$���1�����<%��"��1������;��#�������<�B(� ����1�� �$����� ��<'� �� ����G��� 2������� ;�����1��� ��������1���� ��;���#�'� B(� ;1�� ������ ��1�;��'� ;���� ��� ��������$���1����$�����"�7$���4#��!����$�������������21�����@�1��;���<��������$��������'�;�������������$��������;��@������;������2�����������������"�:F���3��1=�H�����1�'�3������%���������#��1������;1%�: (��='�����@

�3���%��$� :>� �='� ��������#1�� :>� �='� ��3��������L� :>� �='�����2�����3�L��4�1�� :>� �='� 3�������#1�� :>� �='� 3����<�L��:>� �=Z� ����#��� ���;1%� :�(� �='� �����3���%��$� :>� �='�3���������L�:>��='�����2�����3�L��4�1��:>��='����������@#����:>��='����������4�1��:0��='�3�������#1��:>��="�:I�<���5��!�1��I�2#����K�2��=�9� ����2�����3�L� 3����������1�� ������ �� %���3��������@

������� 1���2��� ��<����� ��������� �$��� ��������$��������#�����$������'��2���#���$�"�9��$�����#���������2������2��'�3������������#�������������#�����'�2�%�����$���������������%��� �$1�"� �$������� �$������ �����L���'� �$� ����#�@������;�$� ;���������� 1��$$��'� ��� ��<����� 1�� �1�G�"� 9$����������� ����������!'� 2������� ��#������� 1�� ����������1�$!��2���������1���2����1�;������G�������������������@2�����3�L��$���#��"�:H����J�����=�+$��1������#���;���������%�#����%�'�;����B��#!��������@

��������������#������$����������� ������;����#�$��'�2�%������G��L$4��������!$$��'�2���������������2�<������"�,�@<�����0�3�1�$1#���������2������!��"�S����3����3�4����@����#1�3�����$�������3������1�������2����4�1�"�7���3��@<���� ������������ ���2����4������ �$�������� ��� 1%�$����������3�1�$��;����#�$��'�2����<�2�����������#���$L�%�����'�1�� 2����� 1���$1�� ��!��'� ����#�� ����� ������ ���!��� �����������Z�4��$�����/�����������<����"�7���2������3�<���$�����6��3����������1����2����;��!@

���� �������� ��� ��;���2����$���� ���4#����$!� ������4#1@��������� ��42�1���4�1�� :0� �1�$='� �4���$����� 1�� �������������� ��#1�� :�@�� �1�$='� �����@� #���� #1������ <2<�� :0��1�$='��$��������$4������;�#����: ��1�$="8�9���#��1��!������<G<�$���� ������������� �����$$���� ��� b� ����� #�$$��'� 1��;���%��������0�<��3�"�9���<�������'>@ �����"�:��$��=�5�#������ 21�� �� $��������'� ����#�� �� ��<���$���!�� :2���

�1#�����4�4��$1��=��1�$���������������2�$���"�9$�����������$������ ���;�#%��� �� �����2��� ����'� ;���� �� ��<���$������4�$����1�;��2��@�$��L�;��������#��'��$1������4#1���;��$@�������� ���$1�%1�� 2��� ��#�������� �$��� �� �!�'� �����������2$�������������������2��%������'�����#������2���������

Page 27: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� )�

������ ��"� :H3;����?�����2��=�9�2������� ���1��1�����2�3�������!���#�������Z��1����������������'���������������"�7���2�������������������%���%��21��3����������1����@

$��1�1�������2��2�����#��������#L� ���� ���<����G�$�@�4#1���'��2���������;������������2���1����<��G�3������@����1������4���#$������������$�����"�5�����2���%�����2��#��$!�!�������$�������"�

'������(���

C��$������;������4#����$!�������%��������2�$���'����!@������� ���2���2<������ ������'� �����<���$'� ������2'��������L'���2���'�$�����"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

�������������

�$�����!�$������#���'�;G��#�$��1�'�;G��;�����'�;��@����2���'����'�;<���$�"�C��2���$���$����������%���%�#�������;������2����2L@

�4�1�1�'��$��$������2��1��'���������#1����'�����#����#$�@��������1#!�3�����2�����1�1���������������!�$���������"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

H��!��� ���2����� ��<���1����1�$��!� �$��1�1�� 2����$@���1��'���$��������������������$$��'�;������3����������1���� ����4�����������������$��������$�����!'�1����������<��@�1����1�$��!�� �� ������$������ ������� �� �$��;��!�'� �������1�$��21�����1�� �$���1�� ��;��� �� ������$�����������2�@����������"�7$1����$�����12���2�����1<<������$1�%���2�����#��������"�,��������������������������������������2��$��1�1��2@

�!����'� 21�<���� %��� ;��$������� �$��#��� �4�1����'����2<����������2�%����"�9����2����������������������@$������#1�3�����$�����1���4#����$�����������"�72������������2�3�4������ ��6����$8� :F F=������$����� �$��%1�'�2@�4$�����4#�����6#1�!;����G8�:C F=������$�����$����"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

I��#��)�-2�"���

� ��������!��� &���'����( �� ��� � '.����%� ���� ������- � � ���������..�� �$���������0��!��� � �� � ��#!� �� * � � ����� �����)����!������ �.* :2; %��� ����..- ���� � � � * ��������#���-������ ..%!��..����.��,����$�����.�����)� �-���' %$�����������)� ��)$�����%� .��-#����������������#���-���0������%�������)���*

,!��1�������������������3��$����1���$!�����4#����$!���3������ ��!��������'� 1������� :�� 2���<��$�� ����� 1����$�@���$='�����;��������$���'���;���$��'�<�%$�2���@�#���Q1��2���1�<�%$�2���@�G�2L�4�1�'� 2�$����$��1��� 1���2��'���#������'� �$�������$��1�'� �4�3������ ������$����� ;�$�@2�����������2�$���� 1��;���� ��<�����$��� :��#1�����3�2�1������6���3�2�����8=�1����������$����"�?����%���� 1�!� �$4#���!�� ������'� �2���� �����2�������

1<���1����2���21������!����������"�H�������������3����@1<��1�� �����2���� #��� �G��G�����'� �!����� ������� 2��� ��3������� ����2������1<#��������������������"�9$���1�$@�1���� 3���������3����� ����1��� ��<�����$��� 1��;��2�������1���$!�������2L�4�1�1�'��4�3�4�;�������2G��"�7������������2��������2�%�1����#�������$������$���$���<����4�����"�9� 3������������ �1���� �������� 3���� ������ ������ �'� ;��

2������4���#���2�����3�����:������������������3�2�����'���3������#����#���2�����3������="�9�����������$��������������4���������1�1�����3���������#���"�C��#���2�����������:<�"������$�����$��1��2���=��4��������#1������1�$���@���'��$�2���������$����$�����2����;��%����3������������"�����1�������1���2����#$���������2�������'�;��;�������

��!��;����%��� %�������$��:�$� %���$;��� #���2�����3�������4��$���<<������'� �4�1�1�="� S����3���� ��������� ���� �$� ��@#���'� ;�� #���2����� �1���1�� ����� ��!�� 3������%���2��� 1�@$����������3������'�������������#�����������%���"�9�#����$�������������$�#���%���������������$������!�4@

$4��1��� ��#1�$���� 3�����L�L�1�21�1�� :���$��2����="�7��!����#$�������������1����2L���������'�;��2����$�!@�4�����3�����������'�����#�������!�$;��!'�;����2��������@��2����#��"�

������+���������

J�<��$���������$�����%��;����G�3��������������������;�$@���������1�$��;��!���%��;�����"���������������$���������@%���������%��������%1�'��$������;1%����!$$���2��'�2�%���3���$$�������� �L$;���� ��<%��"�C���;L��'��4�%���4��$�� ��1�$������2�<����'�1���$��������������1���������:<�"��!$��1���="�7��� ��%������ �1�@;���2� ��<��� �������!� <��� �1�$��;��!"��: �"�?����7�$�1���=�J�%��;1%<��� ���1��1��� ������$����������� 1�� ������4@

#1�����������������$���$;��!"�7������ ���3�2���� ��$���� 1�������'� ��%���21������

:$������� �$��1������='� ��%��� ������%���� ��� 2�����1����'�2�������'� ������� ;������� 1�� �� ������� 2��� ���24�3���"��������$���� ���� ���24�3�4�� 1�� $4���1���� :�!�1��� $4�����#��L� $4���1������� ��<��$���'� ��������'� �������'� $4�����@���'� <����$����2��='� ;�#���������"� C�� ��2� ���;��� �$��21�$�1������'���������$�%����21�����"�9� 3������� ��1�$�1�1�� ��!����� �$� ������ �1�������2G�

1���2�$����'�2�����;���2��1�������;���2�'����<�����1������%���:�!�1����������%�="�����%���#�$������6���3�2�����8�1���2�$������"�7��!@

��������$������#����$�'��2�������������$�����������2�$���"�7$����4$4��� �� 1���%�������������1�1�� 1��2�������!�����"�J������3�������1Y���4��<����12�'�;�����������������@�$���� ��21��1������� ����!���@������$�����'� ������ �4#��@��$�1�����4#����1������1#!�3����%�����2�%������������@

Page 28: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� .�

�!� ���3�2;�$"� ����%���� �$1��� ����2��������� ����������1���������1��3������1������1�$���������24�3���#����"�����%�����2�������;1�%�������2G�1�������'�����#������;���@�G�1���2�$������'����������"�5�� ����'� ;���� �$� �E����#���� ��$���� 1���2�$����� ��

2������'�������'��<����'��������������������3�2����4�@������'�������#������%������!�����3��������"�J4�����%��������'�;������2���2�����1������$���1����

��#�����������'�#����������2���2�����%����� ����������$� 1�����������"� 9� �G�� ���� <����3��2� 1�� 3�����1��������3������;�$��������3�2�����$�#������"�H��2��� ���%��'� ;���� �� ���3�2� ����$�#�����;�$� ����@

���;�������� ��2�������!�2�����1�L����2����#'������3@�2@��������������������!�$4�������2����#��������������@����������;����1����$�������2�%G#�"�9�#����$��������G�@%������ �!�� 3�����2� ���1���� ��3�� �������!� ���2����#�"�9$�!� �������������$�%��������#������3�2@���������������4���1�� �1�$�� :�� ���2��� ���2����#���2��1�;�$� �1<����3��<����$��Q>@�=��$�#�������"�7$1�������������!���������@2����#;������ ��������1�� �'� ;���� �� ���3�2��� ������� 1����$�������2����'��$��#����4�1�����%���������������$��#�@$����"�*������12���4�1����3����'����������#������������������2�"�K���������������$� �'�;������#�����������1������������

��3��$�����%��������3�������������$�2<���%����"�����������$����� ��$� �����'� ;���� �� #������������� 3�����$4#����1������4�4��� 1#�$��1�� �$�2����#!��� ��2� ���4��4$�� ��;G��#!�1�!�'����1�!��� 1����$����$�����$�����������4��@�1��2������%�$���"�,�2�������#����$�'�;������#�����������1�������� �4#��!�� 3�����42���� �!��'� ������ �����'� ;����21��1���������� 3����� �������"�7����� #����$��L���� �� ���@���������� ���� �$� ���3����� ��;1�%�������$���'� ;�$��� ����;1�%1���� #���� ���$������� �G�� 1������ �4#��� �� #$�������������!����3�2�2�����1�1�"�S����3���� ����$$�� �� ���3�2#��$�1��� �� ���2������ 3�@

�����2�1���4�������$�������!��'��������4������3�2���#�@$����#$��������������"�H1���4������3�2���#����$���1��������'����#���2�����

#�$;�%���'� <�%$�2���;��2��� �1�$��21���� #���� #1�;������������$������� �$��"� K���$���� �� ��$�������2G� #�$;�%�����$��1��� ��3��$����'� 2���� #����4#��� ���$;��"� C�� 21�������� �$�����'� ��� #������ ��� �� ���3�2������2G� 1�����@���1�$��!#���1���� @#��2�����������"�����������$�����2�����<��>�<��3�����<�$���:����#���1@

�������<��=��������!����$��#�$�������$���1���� @#��2���1<$!�1�1;�$"�J1������#����������<�1��'��$��������1��'��������� ��;��� ������ �$���1�� ��;��� <����������� @#��2���"�9�2�$����$��1���1���2�����#��������������3��������'�

1��2��������#��� ��2�������!�2�$���� ��!���� !���"�K�����1���2��� �����$������� �����$�'� ���1�<���$�� :����������$������1�<����='��G��$�$��1���1����"�����������$����@������'�;�����$��� ����2�$���'��2����;���;���2�������2@2��� �������� �4$�<��� ���#����� %�����'�2����������$$�� ��3�����42��� ��������'� �!�� 21�� �� #����$��� ������ �G�%�������!��1�����4#����$�"�H�����!��#�$�����1��'�;����2�$����;�������� �1��$����1��� �!� �� #$�������� 1�� �� �$1�������������!����3�2�2�����1��'�1���$���#�������3�2;���@;�$�#�$��"�H���$���2������3������������2����!$1�1����

1���������2��������������������������������1���$!�������@�$�����2�$���'�1��3�����4#����$����2�������!���<�����$��"�9� ������������ <���$�� �$'� ;�� 2������!��� ��������"� 9���;���$�������;�������#�������������21��1��1�����3���@���������%������$"�?1��$��L��������$���$�����;���1������#1�������$�����"���4�������2���1���2�����;��2��<�������1��1�����#��@

��$����������G�%�������!��1�"�H��21��:����������H�����@���$����=����������'�;�����$���#���;��2��<�������%�#�������3������������ 2����!$1�1��"� J1��'� ;���� �$� 4�$����1�@;��2��'� �2������� �$��%�� ��2���<��$��� �4#��!��� 3�4�@���'��$������$$�� �� �$��#�$��� ���3�2;�$��������'�������@�������3��������$�����������"�9�;��2��<���������#�$�����$�2��� ;�������� ��;���� �� ������������� �4$����'� ;���� �����G%���� ���������� �$����� ��2;���� 3�4�������1'� ����������$$�����$�#@�1��1������$���������1������3��$����"�,�<@%������� 2��� ;�$$��1�;��!�� ������ �4#1��� ������L'� ;��@2���$��L� ;������ ���%�!� �������� :���4�$����1���='� �2�@���������$������������������������!��4����;�����3��������$����������'�2�����;��2�����:4�$����1�'�<�����$�����="�9�������$�2<������2������#��;������!��4����1��;�������@���� ��������� 21������#�'� 2�����1<<��� �%�������� %���#1���������'�������$����@����6�����$���8�;��2����$�@�1���"�

%����&�����

7���������������$��������������#��������!$��������!#�$@�����#��#������;�������������������1��3����������������"�

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'�2�%'��1<'�2���1�<�%$�2���'�����3'�2������'����@���'�3��<!"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

K���$$���'� ;���� 2�������!� 2�!�1�L� 1�����@���1�$��!�� #�����$���"� ,�� �������$���� ������ ���21���'��2���� ��$����;1%���'� ����2����� #���� 3������$��!�� �1@�$��'�2�����$������22�����;�������$�����$�����"�9�3��������$�����������������������;�$��������;��������

�����3�2"�9�%��2�!�1�L��1�$��21������$��#����4�1�����������2�$$��� �� ���3�2��'� 21�<���� 2���1$�22���������'� �$� 1���������� �����!��4����� ��� ��������"�� @#��2���1����������3�2���2��1<�������$�#���"�7$1����$��������2�����'�������2��$����������<�$�'����������%�@���� �� @#��2�� <���������� ��#���1�!�"� 9� @#��2�����3���� �$� ����#� ���2�%�� ������ �� ���3�2� ;��$���������'� �$�����#����2����#��������������;�$�#�$����2���1$�2���1�����������$���1��#��"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

Page 29: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� -�

�-J���6�J���"#-)7�����

�� ��� �� &�#,�� . ���!���#��( � . � ����..%����..���,������������#��$)�)�-��!���#�-���������������.��*����������..�� ������������ %������������ �)�����. � ������-����������� � ���� ������ � � � � � ��!���- � �)��)�% � �� �#������*3� �� ��� �� ����� ����- ���� � . ����$�����#�� � �������� $����* � .����� ����)..����� �� � $������ � ��� ��- � $�����#��� ��������0���.����*< ��#����� ��-���#���������%,� � &!��������( �� ������ �)..� � .�� �������� �)%$������ ���= �� !�������� �)�$����� �� � ������%���������.�#!�����. �.��*�9$���312������������� �)[@���1���!'���;������������@

����1�"�+���$����������%���2����������������������'��$1��@���;�#���#������$�2�#��"�9�����4�����312������2����������� %�#��� �$� ����<���'� ;�� 1�����%1�!�� ��;���%�� �$� ����������������1��;����G�1���2�$������"�7$����4$�����2�����������%'�����%���1����2������'�2������;���2�1���2�$�����#�����G�1�$1�����1�� ���������� �$����� �$� 4��$��� ����2��������312��������.([@�1��������!�"�9� ��$��1�� 31�%�� �$� 22�������$��� ��;��2�������1��� �$�

������1���� ����$4�4�1��� �1#1�'� ����#�� �$$��� �����%L�����$�22����%��������1#!�2���������������:�!�1�����;�$@��2�=�����$��������$�������������2����������$���"�9�3��������1����;1��#����;��#���#4�4��3�����������'��@

���#��#4�4�����$1�L'��������$$����������2�%�����%�������@$�'� �� ;�$��2�� ;�������� ��������� ����$���� 1�������$�!��1<���1��2���"�9���$���4�!�$4#��L�������������:�%��'��$�2��4���1��'������'��1��=�1���!����2��4�12�����$$��������%���:����4�12�="� 9� 3��������1�� 21�� ��������� ������1�'�2����$���312�'�1�����������2�����4�4����2�����������@$�� #���"� ���2���� 1���������� ����1<;��'� ��� ��������� ��������!��1��������������!������$��#�������!��"�9��<#��!����������G���3��������1���#�������������$�����@

����� 1�� ����$4�4�1��"� F������������� 2����� #���� ;����;�������'� ��������� �#����� ����������� #���� 1�����$1��!�'��1���!�� #���� ���2�����'� �������� ����2�$������� ������� �"�7�����4����������2��;��!����2�%��������$�������2����@�$2��'��2�����4$�<�����!��1�L����2���;�������'���������%4���1������#���;��%������2�����2������'��G�������������'�����$�%%���#��������4�!#��'��4����4$!#���#���������2L#���#���� 1�����$1�� �"� ,!��1�'� ���4�4���� �� �$L�� ��;�$�����#���!��G��G�����;4������1����������������������!"�����2�����1���4�������1���2�$����'���;�$$�%���������

������$���� ;����G� ����1��������� :�$���$!@'� ���������@'��$����$�� �$����� ���"=� 1�� ����!$1���� ������� �� 3��������1��;�����1���'�2�������!�����1�����!�������������$�����#���@%����"�9�6�L�4�4�8�����%���#�$��!�;��������������������$���������2��'����!���������<��3���� 1�� ������"�����@2�����1�� ����1<!'� �������� 3��������1��1�� 4�2������������� %�#������ ����21���$;��'� ;�� ��23���� ����<���1�������1�����'� ;���2� �$� ������$���� ����1�������@�������$�2L$$����$�1�����%���!�"�����������1����1���$�����!������;��'�;������;���1�����

2���3��?�����@����!$1��;G$����2��"�

�������

9� 21���$!� �������� ����#�������� 31�%����� 31��$��L�;��;�%����� 1�Q#���� #1���$������� #1��$�"�9$� 1������ ��������4���L'�2���!$$����$���312�1��'�����#����3��������1�1��������!��1�������"�9���<���1�����;���%������#�����������$$�����;G�'���$����1�����L�$�����������$�����'�����������;�������:��$�3��'�2���1���'�;������'� ��<1��;����=��������� �;�����"����%�����1���������!����������������������1�����'�#���������%��'�����%����1����2�������"�5��;����G�����<� ���1���$�!'��1���$�2������L2������'���

�����$��������������$�'���#������������'���������'������@24�3�'���;���2��1�1��1���������"�:+$����H�����;��2�����<����=�9$�������������<�����!���%��������������$�2<���'�;����

��;������������2�$����������4#1�����3���������� ��$���;��������'�;���$�1����������!������$�����;����G"�9��$��#�$�����"�O��;�9������$����� ��������2��������������$���������;1�%1�� ������2�$�� 1�������� :������$'���$����%�'� ��%��'���%����"='�����;;�$�������������������������������1���'�2������$��������������$����'����4��4$!�#�����������'�;�%@�1����;�����1���'� ��$2����� 1�� ��$�����$����'� 2L����������1�$������;��������"�9$���312�����������������!������@�1���� �4$1� �����$�'� ��"� O��;� 9����� �$������ G��� #1����#������;�$� 621���2� ��1�� �$'� ;���� ��2$���� #�������1����'�;�%��2�������1���$!����$���1��������!���������#1�@�1���$���������$��'�����������<���������#����'��$���1�$�1�@������1���2��'����������2�8"�9�#�����������1������%��1�����;�����������$$�'��������

�$� ��������� ���������� ���;��� �� ����$���� ���3�2��#���'��!�������3�2�����G��1�����'����;���$���1���'����3�2���@���2G�1�����@���1�$��!�������$������"�A���2����$���� ��<���1���������$���!���L�$������� :3��@

<!�� <�<���'� ����'� 2�����'� 3;�="� 9;���� ;����� ��!��� �����������������2���'����������$�����'�%�������21�$�;��!���%���21������:�������%'�%��;���'�����'��G��=��#�������#��$����;���;�$���$�1�������"�9����%���1��#1����������������;�$��$������ �4������� ��$���� �4#1��� ��<���1�� �$���1���'��2���� ��;��� ���%���1��1�L'�;���1�$1���1<�$�����$�%��1�$��@21����'� �� �4���'� �� ;�%���'� �� ��������'� �� ���1�1�� 1�� �����%���������2��#���:6�����������1�8'�3����$��2��#������"="�

��������

9�������#���%�����$��<�2����;��'�2#����$���#1��1���@���%�� �� �!��"� 9� 2����1<��� ��� 2���<���� ������'� ���������$��%��������#�����;�$��$�<<���"�����1�����1��$�;����@$������ �������� #$��� 1�� �!���21�!� �$�<<���� #����;<�������1�� ;����G� �������!�� ;��$���%��"� ����1�� ����� ����4�$�4�%�����!�1���4����4$!#��'�3���������1�������2���@#���4�4�%��2��"�*�2������'�;�����$�22�������$���;��1���������������@

%�'� 2L�4�1�1�� �1��$� �� ������$'� �!�1��� ;�� ;���$��� ����"�*�������� �����3���� �������;��� �������� 3��������1�"�5�����!�� %�#������ ;�$;��'� ;�� �� ������ ����%����� #���2���������E�3���:��$���=���3;�����1�������$������������2�$$�����$�"�C�������1<<�����!��4����;<��$��#�����$�4�;<��@$�"�

Page 30: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� 0(�

%����&�����

J4���1��� #1���$����� �����#��1�� �2���'� �$��� ��312�����1��3��������1��1�����������;��$�����"�9�J;����;�$��<������%�����#����$����$��#���������2�%���

1�� �� #��1�� �� �������'� ������ �����#�'� ;���� �� ���������!�������1���������!�����#�����"�I�3�<�%����3�������#1��:�>��='�2�$��$������:�>��='������#���$!�:�>��='�����2��@���3�L��4�1��1��@��#1��:�>��='���;1����#�3������#����:�(��='��1�������$!�L�:�(��='��4$4��1��������%�:�(��='�3�<��������:>��='��4�42#����$��2�:>��="�9������#��1��!���4���;1���������<�0@>�3�1�$1��������� ��"�������2���$������$������21���$!'����;��$���%��Y�?��������1�� ������ ��#���� �����#��1��� �<����%���%���L�

:>��='���#�3������L�:>��='�3�������#1��:>��='���<��������$@��2�:>��="�:I�<���I�2#���=�F���3��1�3��������1�����������%����$��%��L�:0([='��<��@

��%���%��� :0([='� 1�����4�1�� : ([='� <��3���L� : ([="� 9��������<���������������2������1��'������������1;������<�������;��"�,�<�����0@B� 3�1�$�� #���������� ������$����������3����

�����;�����3��������1���������������"�J�<��$�������� �$����� ��312�� ;���� ��$��1������;�����@

���������������4#1���!$����'�;�����#�$!�����������$��@���� #����"� 9� ��12��� 1�� �� ���4��4$!� ���!3�4�� #�$������������������!��4���'�;���$���312��������1��������$���$��!����������������������;��$���%���!���"�7�312����� ����!���� ;��$���� �� �4#����$!� �������#���

�����2�$����� ����#1�'� ��������2���#1�'� ��2���"� :I�<���I�2#���=�

.����������+������"�+������"�+�����$�

7�������<�������������������������1���������2���#������;���2�����<���������1�$��;�������$���312��������������@;��1�1��"���4�4����������������L��!������������'���312����:�!��

�$�4������1���������������������$�����1������=���#�������� $�����#��� �4��1�!� ��2������'� ������������ 1�� ����!�"�H�����������������2��1��$�������������!$���(�<��3���@ ������#�$���"�9�����!$������$������$�����$L�%������1��;L�������� ����;!21��1����L��"�9$� 1������� �����1�$������������%��'�������%���#������2���������!$������:��������1��������J;���="����4�$�4�1���� ��#���� �$��� �������� ��312����� �$� ��@

���3�L���%'��2����#����������;����$$��1���4$#���������<@�1���"�9$������3�L���%����1��1���2������������!������@�1��1��%��1�����;����G'��2����<�$��#��������������<����@�����"�:J;����;�$��<��=�,��#��� ������������ 31�%���� ��312�� ����1�� �#���� ��

�4������1���'� �$� ����� 2���#�� 1�� �� <�<��%�2���#�� ���%�"�7��@�1�� �#!�������'� �<����� ��������� �4������1����� ('>������#�$�����>�<��3���!$���'��$L�%��'�;L���;���%��'������������������#���"�I���������1�$��;��%����$���1�$���<���#�����!$����"�9��������������$���������;���2�����������22�������2���%��'�2�%���3��#��%��"�:^���=�7����2���#�����#����<�<��%�2���#����� ���� �#!�����@

��� ��#����� �����$$���� ��� (' >� ����� #�$$��'� ;���%��� ����'�2�%���$L�1��������������;������#���"�:^���=�

H���3����312����$��1���������4������1���@����������������#���#�� �����2�$;��%��� �� ��2���@� #���� 33���������@����������"��2���#�������#����33�������L�!���������1@$�����#!��������������$$������� @0����#�$$��'�;���%���������(�<��3�'�2�%��������������#���"�: �"�O��;�9����=�9�������4��4$!����!���%�����$��1������%�����#���'��1<�

�$����$��$��%��L���'�O��;���������������312����$��1�1������%���%�"� 7��1�$��1���� �1�� �#!�������� �$��%���#��� �����$@$���� ���0@B� ���#�$$��'��(�<��3��� ����������� �$L�%��� ��'� 1��������������#���"� �"�,�����1$����3�<�%�� �������312����$��1�1��������@

#����'���������2���#�����1����2�����������!�2�����1�������#��%������'����!�������#!���������(' >���#�$$��������$@$���� ��'�2�������������#�����'�1����<%����� �4���$4���$$�������������� �� ������ �!��1�$�"���4�4���� ������ %�#����%�'�;����2������312����$��1�1�!��#����$�"�?��������1��1�����;�����#�$���1��'�;�����!�����!���3�����

#����3���2���#�$$��'�����#��;������<�1����'����1����2���@����������#����%%������2������4�$�4�%��'���������3���2�$�@������!���1�$����<��������;����$��������$�1����������������"�7���2������3�<���$��������!���2�����#$�����2����������

�$�<������ ;��;��%��� ��'� �$� �����3���� 3�4������ �� �����@2�����'�#�$���!�1�$1��"�?��������1��1��%��;����G�������������!'�����E�$��������@

�����#�������24�3��3�����#�$���"�A���2��� 2��<������� �� ��2������ ;�2�2���$� :#���$�@

2������=��#�������"��2���@�#�������������L�������1���2������������$�����

�$���312�����$��"��

'������(���

9��������������L��!�������1����1���4��������������������4#����$!�������%����3���2�L'�������2'���%�<��'���2���'���#������'���$��"�7�312�����%�������������%���������2���'�������'�31����@

��'�������2'�$��<'���2���'���#������'�$�����"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

)����������

9$���������312���������%�#�������2�����%��;����G���;�������<�$��"�9��!��������$�������!�����$�SK@9'������������������� ;����2G� SK@�� �1���� �����2�$$��"� 9$� ��!�����$�������������������#�$�"��

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'�;<���$�'�2���1�<�%$�2���'�����������$��'���<@�����"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

Page 31: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� 0��

�� ������!���

J������ ��$�����!� <�������K��@B'�K��@��'���@0/'�J@)'�F@/'�F@�('���@�B'�K@0"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

9�2�������!� ��<���1����1�$��!�� �$��1�1#��� �1;������@<�����������1�;��%����������������;��1�1�'������2��������@�����������<����;���$G��!�����2����!$;��%�����������1���G%������"� 9� ;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���)���)#���I�3�2L���%�$����"�

�+�0���(��(�-6��+�-8��

>�����������������#�������$�����'�.� ��%�� �� �' � $��*? ��� ��� � �)..��)� ��,�� � � ��%'���������������-��������������#����������-���� ��� ���0����@2 $���� � � �� �0��0����� ���,���)#���*�� �'�� ������ ���#�� ���#�� ���� �� �)$�� ���� $�������!� �� � ���#����� � �)���)���* 7%���������. �-�����!�.�� ���� ������.�� � '� %#�����'�������.��*����������� ��� � ��� ��%��� �' .��� ��������!������-���0���.������ �'���$- � ����������- � '������% � ��� ����%��* ������- ��� �� �'�� ��������� �,����������-'�#�������������� ��-������ ����%$���� ���.��������� ��-����!���#����# ��� ���'�������.��-$�������������'�$���� ���*9��!#��-������'�� �����,���-������'�)��%���� ����)$������ ���-$��������'�������������%����"� ������$�����������������#��*�7<�;�����@������������#�����$��<�#�$��1����$����������

������ ��������� ;����������'� ;��������'� ��$$��� ������� %������%����2�#����<�������������!��;�����%����2"����2��@1�1�'� <�������� �� %�������$;��"� *�������� �$������ ��#������������� #��� �$���1�"��#1��1� ;�#��� ����������� %��;��� ���1������� 2���1#!� �<��!'� �!�$����� ��%���2��� ���$#�� ��;��� %���� ����!� ���1�"�9� ��%����2� �������$;��� �� ;����'���2���������#������%����#�������'�1������������1���$1�������%�������$�'�0(�<��3�!��B�����;���$�������#�"�J�<��$���������$��������!����������1������$��<������@

�1���'� 1�� B(� 1#��� ���� ������� ����������� ���������� ��!"�C�%��2����������$��<��!�����������������1�������$����@���������!�����2���������;�������'�#���2����$���;�$���1�����G����������#1�$����������G��'����4%�"�

������+���������

J�<���1�������� ��#1�� ������� �� ���2������ �$1�;����'�3����� 1��$����1�'���� ������2�$$�������������"��!�1������

�������$���� ���24�3�4�'� $4���1���'� $�����<��� 1�� 2���������� ���������'� ���4�4���� �1����2���� #���� �����1<$!���������� :������%'�����'�<��������"="�H���$���;�$$�%����@�����$��<��4#������������;�$"�9����24�3�@�1��$4���1��1@�1�� �4$��� ���!������� �� 2����� <����������2G� �����3���'���2��'� ������'� ������� 1�� ������1<��� �1�$�������� ��!�����"�*����������������1���"�C��#������1������$��<1%1��'�����������$�����%���'������@

%����3�����'��$���������;1�%1���'���$�������#�������%���������1�������'� �� ��<��$���'� �� ��%�4�4�'� �� <�<����� 1�� ;���2���1�������"�,�2� ���$� %��� �� �$��$�����'� �421�����<���� �����������$���Y�7<��4#����;�%�������%�����#����2���$����$����#����%���@

���2�$���"�C���2��#!�����������#��%����4��$��3���2�1@#��'�1�������#1����!��'�����#��1����1����������2��"�7$$����$���%���������;�%�;��%����$��<��4#������1���2�������������$1���������'� 2��%�������@�� �����"� ?���2�1� ;���������1<��G��$�G�$�� �� ;��$���;�����"� 9� �G��� ������%���� ����;1��� �������"� 9$� ���#����%� �$� �<�#�$��1�� ������ �� �����������$'������������1��������'������!������;��'�;��������#�$���!���$��%���$��<�#�$��1���'��2��;�#�����%����2�%���$"�*��������������$������������%������#��;�$Y�9�2�%�2����$����������#��������$�����2��1��"�R����<��

�������$���������'��2������3����������'����21�$�����������������$���1��3������1����"�A�������4��$�����1��������'�;�������������2�����2�@

����������������������$���G��1��#���#���2����� �<������������2������2����"�5��������$���������������$���2�����'�;����6�$��2�����

��4����$��<�8"�7$�����������$������2���4��1��'�;��#�����;������� 2��;�����$�'� �������'� ������#� 1�$��2��� �������;����2����"�H#����$��<����2�%���� ���2��!��'�2�%����@���� �� ����������� ��$������ �<�<����12�����"� H��� ��2�%'�2��� �$� �<��2L�4�1�1���� ���������������� 1���2�������������$����'�����E���"�A�������1�'�;������������2���������������$���������@

<�$���$����!'���;1���!�L��2����������1�����$��<��!�1<@$!�1����3��$�����1��$�����#��������<�����2����#��!�;4$��1<���"�9���<�����2�������������$������1�����;���$G���<�$�����'� �$������ �� ��3��$���21�� ���� ������������������������ /@�$���������<��������!�;4$�#�$�����#�"�,�������%��'�3�����4#����<�;�������������;�����Y�

%����&�����

7��� �2����2�������$��1��!� �����#��1����.@ (@�1�����@#��� ������2�$'� �����2�$���#��� ��2L�1���� �������� ��� ��;���������"� 9$� �<�������2��� ���<������� ;���������� �� �4@#����$!���<�2����L'����������'��<����%���%��'�����������@���"�:F���3��1=�A�������F���3��1�����$���2��%���$1��'��2�����������@

��2�����1��'���������������;#����$#���$��2���%�'�;���������2����#�2�����1�1�����$��<���$������$$�"�H�������������� ���'� ����� ��#1�� �� ���2����#'� �<��������22��� ������$�2���"�9�2������������$���4��#�����1��1����<�;�%��������#�@

�1����2�������;���'��$����<��!�1���<��4�3������1���%�����@���"� 9$� ����� ��@,�� ��#��1�� 4��$��1������ �$������#1���

Page 32: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� 0 �

:�(��='���42�L� : (��='�<�2����L� : (��='�3���2�L� : (��='���;1�2���#���4�1��:0(��='�1�����4�1��:0(��="�9� 2���� 2������ ��@,�� ��#��1�� �� �4#����$!�� �<��@

��%���%���L�:�(��='��$��%��L�:�(��='���$����L�:�(��='�������@�L� :�(� �='� ����2�����3�L��4�1�� :�(� �='� ���2����4�1���:�(��='�������������:�(��='�����2������#1��:/��='�;�2������<���#����:B��='�������1����:B��="�9�����2�����3�L�:<�������<��<����#�����1#���������@

#�$#��� �������%=� ����� �$���� ��%����22�������� ���%��� �$��<��4#��'��$������$$�����2�%� 1�� �$� �<��2L�4�1�1�"�7���������� ������� �$�� �%���%�'� ;���� �� �4#1��� %��� 2��2�������������$���������<�����>@�(@���%���2�����#���������$������"�7<�������1��������%����;����������#1��;�������3����L�!��

���#����� ������� �1'� �2�� �1��$��� ����� �������� #�$$���;����#�'���<�4$������������1���������$�;�����"�5�#����������4#1��� ��#����'��$�����1��#���������<�����2������2��'�1�� 21�� ���#����'� ���24�3�3��������#��� ����%��� �� ����#1�"�S����3����%��;����G����#1�3��<<'��2�!�����@�����#!@

��������� ������$�;������ ������� 1�� ����'� 1%�$������ <�������������;��%�����;���%��������!��������"�7����12�������������3�<���#��������4��� �42%1��'���@

��������'� ��2���'� �<����%���%���'� ����2������ 1�� ��24�'�2�������!�� (@ (����22��"�9�%����;���2��#!����������#��1���� ���� ����� ��2����;�$� #���� 2���;�$'� �������;����;�����'�2�%���$���1�$���������%������'����3����������'�;�����������������%��"�9��L$;����!����#1#��;���%��������0�<��3�"�V����1������@�����#!����������������$�������!@�������<������2��'�4��$�����.@-�������22��"�9����������������������2��$���'�2����2��������������"�7<�;�����@���������� ������ ����� �$��%��L� : (� �='� ����@

2������#1�� : (� �='� 33������� : (� �='���2���#���� : (� �="�9$����<��3�<������<����$������<%���#����$����� ��;��"����@������ ����1�� �������� 21�� �� ��#��1���� 1����421���� 1���421���� �'� ;�� <���� �#1�� ����� �����$����� ���2��1�$1��%�������$�'�����3����1������2�����3�L���4�����"�C�����@��%L���� �$1������1�� �� #��'� ��%���� �� ��#��1�;�$�������1�����1���$�����"�7<��!�1�������;������4#����$!���#��1�������2������#1��

:0(��='��$��%��L�: (��='�3���2�L��#1��: (��='��������: (��='���;1���42�:�(��="�:��������1��������J;���=����4��� ���������� �$����� �����3���� ��!��4�� ��;��� �$�

�<1�����2����4#�������2�$���'�2����3�4�������������$��@���$����'� �4#��� �$� �<�������1�� ���1���������'� �!�����;����G"�

.������"��

9�;�#�����<���%����2'��4�3��3����<��������������2����@���� 2������� 1���2��� �<������� �� ���2����� ����������"�7��������1�$��1�1;�$� ((���!�4������2�������4�������2�������#1�����#��$��$�3�����:��;�����<����;�$����='������@�����4�4$$�����'�1������������(�<��3�����������������1#!�#�$��"� 7$� ����� �3��� ��;L�#�� �����2�$$��'� ������ ������'��;������ 3���� �� ������ �����%�"� 7���$��L��� 1�� �����������%����'� ;�� /� �#!������ !�4��� ���2����� ������ #�$$��� <1<<1����

��#�����'�1��������#�$���2�������#��$������!����2��%��"�9������������2���1����������;����$$��������%��������%��<�����'�2�%���4���������$1�������<%G����!#��"��1����������;���%�����%��"�F��2���;�������������$�<����������2�$;�@����"�9� $������������ �1�$������ ����$��4�1�� ������ �<���;�2���

:�����2��<�;�����@���������Y=�����1�� �"�7��1�$��1�������@������� �1#!� #�$� �4�1� �$������ ;����$$���� ���� 2��1����$������"�C�����L����������$�1��2��<�;��'�3��#��%���#��$��@����!��'� 1�� ��������������� �����1�$��"�H1��2���������@������%�����"�9��4�1��� �4�����������#������1�$� 1%�$�������������;���;��%��"�:H����J�����=�9$��<�;������������L���%����2���<���������%������<�3���

���������$�"�7$����;������������21��������������;��%��"�

��������!���

9� ������1�G������ ;��� ;1���� ��� ����� �������"�9� ������!�����24�3�<�1����� ����%��� �� �� ��#1�"� I������ 1;���2������((� ���22��� ��$�%��� �� �G���'� 0� ;1�� ������ ����$��������2��%��� �$� ������� B((� ���22��'�2�%�� G%���� 0� ;1�� ������3�4��������� �� �������� 2�����1���"� K���$���� ;�� �����2��@�#�������1����� �������������#��'����;��$���%�����������#��"�9$���;��$������;��'�;�������$�������������$������������

������� ��� �1����'� ��1�� 1�� #�3����� ��!��"� :�����������@�#����'�1����421�����%%��� ������'����1��1���������$��@�����1�$��21������2�%���������<;���="�

.��������"&�&���

9� ��#1� ��4��1��1��� 2���1��� ;��'�2��� ;��2�������"���4��1��1������������2�;�������������%����21�$�!�����$�@���'� �1<��� #�$���� ;��1������� 4�$�4�4$�� �� 2�%��� ����'�;����2���$������������$��#�$�������21�����!�'�#�����;������������2���%��'���621���$!��<1�!�8"���4��1��31�%������������;���<G<�$�����#!����������#1��

�!��1�������#�$���:���;��$���%�������$��#1��#����������@2��������#1�="�������%�������#��1�����>�<��3�'�2�%��;���@%��� �;L��� 1�� �$L�%��� ��"� 7��� ������22��� 3���� �1�� ������;��$���%�������'����4��������;��%��"�9���4��1����������������2�1����#���Z������%���'�;�������

�>� <��3�� �1<����� #������"� ,�<����� ������%���� ����$���#1��$$������4��1��"�K���$����;���G��;���$G�����:/�;���@<��#������#���=������2�$$����$����2���$���'�#1��$��1��@�1�;�$�#�$��;��"�

'������(���

5��;����G������4#����$!� ������%��������2����'������<@���$'� ��#������'� ��$2����"� 9� ����2�������%��� 1���2����<��������1������������:�������$��#���=���<�$�������2�@%����'�2���� ���� ��!���%����!�����;����G"�A���$1�����4$4����������$��"�

Page 33: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� 00�

�������������

�$�����!�$������#���'�2�%'�;G��#�$��1�'�;G��;�����'��<�'�;������2���"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<�������7;@0B'�+$�@/"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

H#��� �$� �<��!� ����������� #����$��L���� 4��$������ �$��<1���� �1#!� �����$����� �$��%1#��'� %�� #����$���'� ;�� ������1�����@���1�$��!���� �$�����'� �2������ 3�4������� �� ��@���$�����$����"�J�<��$���������$�����������!��4������3��@���:�������=������2�$���"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

H����������5����

A�$���$ � �- ���� ���� � �)�$ ������"��������%'�#��� � ���$% � ����#����� .����� �.�� ����%$�# �'�������*? �������-�������� �# �����%���-�������� ��,��)��)��.�-�������������0�� $��.���������*����������)������������������..�!���� �� � ���$�� � �� ����#������*������$ ������%.����� �.������$�# � ����#��$ �������� .����#��$����� �..�� )�,������� ����� )�)������- ������ � �����.�� �����!�� ����%.�� � $ ������ � �� �� #��- ��� ������� ��$�%��..�����������������# ��������������������%����- $������� ��$!� � ������ � � ��� ��� � ��.����.��*��9$�1���2��$����1��������������!#��!�������:���1�����=�

1���'�������$��2�$����������1����#����:�������3������="�J���%����1<<��� �� ���21�$����� 4�����1�� �����2��� �1�$1@���� �����;��!"���%�����$�#�$���'�;��������1����������1��21��1����� �1<� ���'� �2���� 1�� �;������21�� ��2� ��������2��%������"� ������� �$4#!�21����1��� ���$L������� ���$�#$2�����<��������$��G����'��������;�����;�#�������$�@�G1�@��1�������1�� :������ <�3����='� �2���� �$�#$�2��;�@���;�$'�2��3������� ��������;�$� ��#�$��;��"�9$�1���2�@�$����1���4#����$21������;���21�������2��$�'��$��2��@��'����$1���1��:������=�1����2�����#1����2����"�

������+���������

9$�1���2��$����1��<������������2���$��$���'�������%��'�;���� ;�%��2����� ��� �$� ��;�$��'� �� 3����������1�'� �$� ������

$����������!#�����!� ��<���1�'����$��������1���$� $����2'�#�����������������$"�9�2����!$1�;�$'�����#���$�1���2��$����1�������2�������

�1��$1�1;�$� ���� ������� ��2�������!� ��<�����$��"� *�������4#1��'�2���������$���������������$���'�#����������%�����;G��'��!������#4�4��;G�����'��������������������������1��3�����'�#����3������#����'�#�������2�����;�$�����#��@2���1����#�����������"�,4#��%����������G���4#1������@���L���<���1�����������$�1������������:���24�3�'�$4���1�'��������1�1�'� ;�#�������'� 2��#��� 1�� 3�����="� *������ ��@<������4���$4�'������#��������������"�+�������%����%��Y�9��!�1����1���$1���$�#���������$�2�������4�4���������2��Z���������<����2��� �������������@���������'�����<� ��1������"�9�%�������������<�����������3�������$�������������@#��������������������;�����$������2�����2����;���"�,�<����� �<�����%���� #���� ��������� #1��$$���� �4���L�

����2�$����'��1���%���'�%���$$���"�����%��� ����;���$���Y�������%��������'�;�����$� ��!��

��;���������4�1����;���2�$��������������������������!'�2�������2���;���$�����"�C�������$�1���������������$����1�'���������$'������$���@

���� ��$������'� ����E��%���"� J����%��� 2��� ��������� �� ���@����$��L�������E�3���2���$���'��$������1����1�����"����;�#%���2���$��������21�'�����������$�#��1����#1�@

�����1��� ��3�� ���%����� �������'� ;���� �1���%���'� <����@����������1���0������4$4������4�4����#���$$�����2����@��'�2������������$��#�������2�������!������$�#����������1���������2L�4��� ������%�������2�E2�2��"�,�2�#1���@���'�;������2�����2���!�4����<��$���������2����!�������������4����$�#��;�2�1<<����1��� ��4�������������!"�A���@2�����;���G����$��#�$��1��������'�2��������'�;��������������<�$��������;��!�����������%������$���1�������2�����@;��1��"�

%����&�����

F"���+$�#������1����3�2L���%�$����"�

'������(���

A���2��� �<������� ����������'�������$����� ;����G� ���@���%��������2���2<�����#�����$����<�������������3��<@<���#�"�C��$������;�������$�����2'���3���2'���3���2�L'���������2'��� %�$2�'�����2���'��� ��#������'���2��������@$�����'� �� �����3�#���'� �� ��$��'� �� ��$����� 1�� �� �$�����������%�"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

%��/���

9$������������������3�<�%1����c*�c**"��$�$������1���;�@���� ��������'� �� ������ +$���� C�������� ���2��� ��%����4$��"� +$�#�������1�'� �$�#<����$��'� �!�� ������ <�3���������1����%�#������;�$"�J�$������<����$�����2�$4��%1�����������%�����������$����

Page 34: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� 0B�

:2�����'�;����������#4�4��#���� ��;1�'�3���� %�� ������="�C�$$��������@ � �#!������ ��$�������3����"�J�$�<��3������������ �!$$��"� K���$��'� ;��$�Y� C�$$������� 0((� �� %��2�!�1�L� 21$��'� 1�� 21�� B� <��3�� �!$$��"� 9� ������ ��������$L�%��'�1�����2��������!$!������!������;�������4����������<���3�������4��%��"�9$��#�������%���$��%�����"�9��1<$!�!�����1����2����'�1������������������������������������$�;�@��"�

)������������!���

X���������3�<�����4#����$!'��2������������2�$�������@����;����G� 1��$L�����'�1���2��$����1�� �����'� 1�� 3����>� 1#�������1#��� �$���1���� 2���21����"� �-)�@���� ������� ��� �$�S,7+?O@�E<���3�� ���� �������<��'� �$���� �� ��3�<����2����� ����#��� �������������'� 1�� ���#���1�� �� ;������� �1<�������$���������%���"�7��1�$��1���� 0>(� �� 2����$������� ���;���2��� 4��$�$G@

$���'�1��0((��� ��$����$��$���:-/[@�������;����=��4��%��"�9$���1����%�����$��%��'��$����������(���<��1����%��'�2�%����$�����;������$L�%��"�1����<�2G�#�����4#����$!����������4$4��������$����$�������$�%���2������G���"�9����2���1���>(� �� ��%��� 3��<�����#�'� �#1�� ��!��� ������$�%��� ��� �$� ���@������'���<�����0�������22����

��+�-�I��++�-���"��6�

��((��)�I��++�-���"��6�

�0�5�I��++�-���"��6���J�����

1* �� � 0�B* B� >� /�:* )� .� -�@* �(� ��� � �C* �0� �B� �>�D* �>� �B� �0�E* � � ��� �(�F* -� .� )�G* /� >� B�12* 0� � ���9� ��"� ��<���� ��$�#�� ��<����� 0d >� 3��<<� ����G���� ��@

����$����� �#1�� ��!��'� �2��� �� ������1�� ��� ��2� ����"��: �"�?����7�$�1���=�

0������$����1�����"/����$�

9�#��!�����������1�������1����2��$������G��2�����#����;��������!�������2�$�'�;������21�%����$�������"�����$�@�������$������#����$���;��%��� ��#�$�;!21��1����1�"�H���@���!� ����!#��� %�#��;��%��� �� ���� 1�� �� ���� #1����������"� 9�����!#�$�2������������1�������#��������������4$�<1��1�%��"�9�#�$���$�!�;!21��1������0(�(?'��$��>�<��3���1����2��%���G��'�;����2�4$����������#$���������;�$$�'�����������#$���2��%������������!��1���!�"�9�#�$��$��%��2����%����������"�9�����!�� (@ >�<��3�������1#�����%�$$�����'���������#�$�;!21��1������2�����"�0)�(?"�9�����!#�$;�$������1����������!��$������'�<1������������'���$2������� 1�����$��@��1����;�����"�����!���!���1�������1���2�����������������1�������<���������4�$�4�����$2�������%%��"�

�������������

9� ��$�����!� $����� �$������� �� �$�#������1����1�� ����@������"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<�������+$�@/'�+$�@.'�+$@."�+$�#��%��$��������%����2�:������<�3����=�����1���$�+$�@/�

<������1���2�����2����������@0/�<����2���$���$���#��"�9� ��#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

9� �����!��4����� ���� %��� 2��#����$����'� ��;��!���� ��2��$�������� ������L� 2���#��2�� 1�� 2���� ��#���� �������1�$��21��� ������$����"� 9� �$�#$�2� �E�1���������������%�#��%����P�(@����$2'����2����2L�4�1�1��<������!�����������3�2�1��2���1$�2� ��������G���#��1��'���;��!������%���;��$��������$��#���:�����=��4�1����"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

K�<&"<"�6��)(��#��

�������������������.��-���������..������������������ $��� � �����������* <��� $���� ������$�#��� ������ �$�����%$������ � �����������-�����$� �0����.. � �,�)������ ���������- � ���%� �� �*� ������ ������#���� ������-������ .����%���������#!���� �����-���� �� ��� ���- ����.�%���*�C����2������#���$�������%��%���'�2��<���������!������

����� ���1���$����� �$� �2���'� ������ �����!�$4�� �� 1���2���2��<������� ��$��$���$�����"�,�2��4���L��������'�2��������1��� ��;���� ;�#���� ����!$1�'� ��$'�2��;L�1���� ������1�'�����������'����'���<����@�#����;�2��������$�#��'����@�#���� �1�����������'� ���������1��#���� ������������'�2�@����#���� �G�� ���3����� #1����2��'��������� �����������3�2��$����1��� #����2��1�� ���;��� �� ;���1����"� J���� ����'�;���������2��@�1�������$���:���4�4���������������$1���@���1�='���2�%�1���$��<�;�����'�#���2�����#����2L�4�1��$�#���������3�������$;�����%��%���"�K1���������;�������%��@%��� ������$��2���1�;�������'� 4��$�����;��� ����������������:������3�������������������='��������#��'��$�2@<����$�����'�1;�$1�������1��$��L�����������G��#��'��2���@�!��<�����#1�����1����'�;���$G��G��$�������'���2�2������@�!�3<!�#���1�1#��'�1���1�$����;�����2�������3���2����!$!������������������:�H+=��"�C���$���2����$��;����'��������$�������� �4���1�1����

G����#�$�������$�����#��������$����1����'�������$���4��$�@

Page 35: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� 0>�

����!�����%��%������#����$�'���������3��������������������!%����@#����$��;�$'� 6�����1�$1�����1�;�$8� ��<3���������%����2��"�9� ���$�����%��%��������������������'��������@���'���2<����%����22���%��'��2�������������#������;�2���@��%�����$�!��'�2�%���$���1�$���%�������%�����$��2����G���1�$'�2��;��;���<���������$����������#���������<����%��"�H��1��1��#�$������������!'�������'�1������%����2�%����2$!"�

�������+��������

J4�������;��$���'�;��������#��������������#��!�'��1��@����'� ����������'� G�$���'� ��������� ;����G� $��1�� ;�����@����"� 9� ���$����1�� ���$��� ��%��%��� �<������� 1�� ;��1�����������$�����������1����#����2���$���$���'�#���2���������E�@3�'� �$� ����$����� #���2���� ���2�%����� 2����������� 1�������$����'���;��!����2������<�������������"�9�����E�3��������������2��'�;����������1�1#���2�������%�����������������$�����������$2����"�A���2����<������'���2�;�$@��%�#�����'�;��#�����������

1�����������������'�#��������������4#��%�����<���1���������� $4���1���'� ���24�3�4�'� �� ������ #���� �4������ <������1�������������"�+���1����$�2<������'��������$��#�$���21@����������1��� 1���� ��%��%���2����!$1��� 31�%����� �� ��!��4�'�;��;���������<��4%�4�����������$�1����������"�9���;���@$��� 1�� �$� ����;��������$���� �����3���� ���$;��� ��%��%���'��$1����1;��#��$����������������"�5������3��2��1���������������������$������1����'�1�������%���������'�;����2����@��<���������$1������"�

%����&�����

H��1����:��;�2�$��L���%�������$!'��4�3�4�'������$������1���������%��%����=�%�#���������4#����$!������#��1�������@2�����3�L� : ([='� ��;1�� ��2����� : ([='� �������<�1���:�>[='���G%��#����L�:�>[='�����$����G��L�:�([='�������@����� :�([='� �<����%���%��� :�([="� 9� �G��� �@ � ��<� ������;��$���'�1�� ��2��1���� ��;�2� ��2G���#��� �� ����� ��2� �������#����������$���"�:F���3��1=��1�����!$1��!������!���%��%������%���������2���#�@�1��$��@

������"�9�2��1��������4#����$!��������1�$���!���������$@2������#1�� :0(� �='� ����2������#1�� : (� �='� 3���2�L��#1��: (��='�����������$���1�$��4#1���:�>��='�!�$�2����#����:�0��='������#����: ��="�9��1�$������2���������%���$L'�1���4���;���<�����'���<�����1�� ������������� ������$�����"�:J;����;�$��<��=�9��$�������!�$�2����#��������1�$�������������1���2���

�<�������3���G��'�2�������42�1�����"�:9���42�1������@���������3����������$�;���"=�7��1��1���2���1���4#1���;����������1�����@���1�$��!�1�������<;����"�+�����$� ���$��� ��%��%������ ����$������ 1�� �$$��� ���;��1���

;�$� �� 3���2�L#��'� ��#������#��� #���� 2�3�����4�1������1�$��������!"�

2"�/������"��

9$�$�2�4������1��@3��2�����%���2����4�3����������@������#���������3������2L#�������������2�����;��������@

���"��!$$������!����2�������'��(�<��3�������������$L�%�����"����#���#��;��$���%�����1����������������4����4$!���2����������!$�����1���2������������3������;��'�������������������'���#������1����;����"�9��4����4$!3���1��G���;�%�����#1��'�;������2�����'��������4����4$!����������$����!��'�2�%��������@����2��� �� 3��2����'� 1�� �� �4���� �1#!�� G%��� �����#����#�'����������;G��$����21���%���2�����2L#������"�9����$����1��2��� ��$��1�� �4$���� ������Y� K1���� �� �#4�4�4�4��� �!��������������2��������3�L���%������4�$�4�1����"�

'������(���

7��� 3��<<� ����2����@� #���� �����<���$���%��� $������@�!�!�� #���� �1$��%�!�� �1����$$���� ��'� #���� ���� 3��<<����4�$�4�%���������������'���;�2�����'�����#����;�����1����:�!����2��;L�1����2���������1����1��%�="�C����#$������������;�$�;��$���%���������3��<<���#��@

����@'� �� 3��<<�2�%������@'� � 3��<<� 3���2�L� 1�� � 3��<<�2��������$�����@���%������1�"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

*"/����$��

����(��)����&7�58Q�C����$$��� ��������� ����$���4$1<��1�!�2�����:0>������=�#�$��'�2�%������$������'�>�<��3��@�1��� 2���������� �� �������!� ;!21��1����1�� B>� e?� �����"�H��!�����������#$���;�$$���%���������!;4$'����21�$��������$�����2�����1�L�#$����������2������������"�F�������#$���4����1�������%�$$���������������!�'�1���4����4$1���1�@����;G$$����#������$����'�2�%��%�����%���'��2��������������2�����$��1��2���$����"��)5�(��)����&7�58Q�>�32@���#�$����������4�$�4�%����1��

������������2��;�$'�2��������2�2�����$����"�1��<��3@3����1�!�����#$������������;G$$����$����'�1�������%���������"�H���1���������!������%�#��������3�����#1����2��'�1���@

2��$����1�'��$�#<����$���1�� �G�2L�4�!�<�%$�2���� ���@�1�"�I�$2��������������!������3�1�$1�����$2������#1��!��

������#�$$����!$������1�$�����'���4��%���������!#�$���G��'�;������#�$�21������<%�����������"�J�$�<��3�2G�#����2��@%������������'�1������<�����������2�����!�1�$������%1�;����#�$������%��"�9�6#��������!�8�21������$���2���21���;��@%��"�+$����1��$;��!'��;�����$�4��$������$����1��1������������������ ��;G$���� �� ��%�!�� �� �������"�I�����#��� ;���������%����������2��1������%����2�����Y�:J;���=�

3����"��

7��;��;��� �� ��%���2��� �� ������ ��������$���"� C1%���������2%���� 4��$�� ;1%����� �!��� ���������� ���� #��$��$���@���"�9$���#���;��!����2������������<������;��$���%��'�1�������������������#����������!�'�;��������������;L�%4���"�J��������$������0(�<��3��������������'����3����������'�

;������%����2���2�1<<����������%"�

Page 36: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� 0/�

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'�2�%'��<�;�����'����"�9� %��������1�� �����E$���%�� ������ �����'������1�<���� ��

%���������������;���"�9���������%%����������1�$1����2��$@�$���$������;�����1���%'�����#�������������3��"�1�� "�3�@�����%�����2��$����1�1�!������!���%���2����������;��"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<�������K��@B� :;�2�����%� ��%����2@���='�CH@>�:;�����1���%���%����2��='���@ ('�K@��:��%���!���%����2���='�7;@ (�:�������%���%����2��="�H�����2���$�$����!����;�����1�@�1��;�2�����%'�����#��

�<�������L���%��%������1���2����<��������$���$�����$��L�1�� ;������� ��%�����'��2���;�$� �$� ���<����G���� <������ �@2������ ��2� �$���1���"� �#1�� $������ ��122��� �1;����<��3��� ��� 2���$���$$��� #1��� ����$����� �4��� �%%��� #��������1����� �� ����$��� ����!� �������"�D��� ����$����� ;������ �����2��@� 1�� �$� �<�#�$��1���"� ������'� ;���� �����1� ;����@%���'� 1�� �����1���� 2���$���$$���'� 2���� ���� ��2������������ ;������� �����#��� 2������$!��� 1�� �$�1��������$��#���2L�4�1�1��4�$�4�4$#����$�����"�C�2���@�������4#����$������%����2����;��1��"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

H���1$�2������<�����;���2�$��� >(@B((�2���%������"�+����;������/@#��2���'���<�����%��0d >�2�"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

K��&"�"�6�!%�$�(!2�2���

� ��$��� ��������� .���,���� � ���.�#.�- ������)..�� �������#!�� � ���� ����.��* ��#�����#�� ��- ����,��%����,�� ��������,� � ��* H� � ��%���#!���- � '����� �����������# �)������"� ������.��� ���$���� ,�#)� �,�� � � � ���� �"$)� �)�%#)� $��� ������#���.� ���� �����.. �# � ��-������� �$���,���������.�����)�)����������%�� �".�� + � �� ��,�- ��� ����$��� ��- ������ ���.��*/�� ��.���� ���-$���������0����%����#$���".��$�����#���)$)�,�#)� � ������%����� ����� � ��������- ���# ������ �)�$ ������"�)$������ ���� ����������!�!�*I������� ������!��- �� � �'�����$��� ������%��� ����� ����#$���#��� ����� ��� ���� ��,� ����������- �� ������ �������#!�� �!���� ������0��- ��� � #����!�� ���.�#- $��� ���� $ ���

�!��#���.��#�= �������-����#��$����0�����%#��� .�� �)���,� � � � ��'�- ���#��!� � ��#$���,�# �!��������!��������!�-��!������)��,���$��. �*�9�;���������!$1��*J$��)�)�.��!��1������������'�2�����

4�4���1�� 1#����� ��������� ����$��� %�������$���� ;G��G��<����$��'�1��;����2�2�������!�����$���'���;�����;������4������#��$��1�!#1�#��;��"�9�����!$1�����4���2��������������!�;G��������'���#��1����1���'�1��2�����������������������$;��"�������2���21���'�;����21���� �����2�������!�� @B[@����� �� 2����� �� #$�������� �����;���� ����1��2����$�2�'��2�������2��2���'���$������������!$1��������"�9�;�����<����$����4���1�1������1��2������$$��'������

#$�����!�� #���� ����1��2����1�$�1�� ��2� 2���� #�$�������21��������;G��G������!$1���<������������2�������!��B([@��������������2�2����;�������$�2����#!�2����@�1�L�����1��2���#$�������"�C��#�$�������������������$������1��2��� �� #$�������'� ��$� �����!�� ����3���� �$���J!��)J!)��J��)����L�4�"�9$���#������� ����������������������2��� ������������

;�����;�������$��1�1��"�9����21�$����������2������$��@���� �4������� ;��1���������'� 2��� �$� ��������2��"�+!�'� ������ 2��1�$���� �L��� �$� �������'� ��� ��$�� �����������$�����%��'�;�����$���������2@��$��1����������!��������#��$��1�!�;�����;������������������$$��'�;����2��$�@#��%�� �� ;�#���� �����%��'� 1�� ��2����%�� �$� ��������2��������������7"� 3��� ���$�<��������"�9$���������2�������������������4�������$���;G��3�!�����!����1���������1��#1�!�����1��2<�%$��2L�4�1�1�"��

������+���������

9�������������'�;���������������<� ������#$���������2��'��2�����$$����#$����������2�����'���4�������#��1�'���;G��#�$��1���'���;��������1����;G��3�4#��"�����%����$�����$��L�3�������'������2�������$1�;�����@

���'��$�1���2�$��@������1�����'��$�����;����1�����L�$������"�9����24�3���#����������$���'�;���2�;����#�������2��"�����������2�������$�����;��$������#4�4�������@����

������$����"�7$���2� �� ���!���������#$����� ��#�������#���;��'��������$���4��$���#!��1#1�'��2������3�4��������$�7"�3�������1��2��1<���1�1������'�;������;����������;�$'�����#����;G��3�!;4$���<��%��"�+�������#$�������#����������%�#����%��'��2���<��$��������

�$�������#$������G�������������23��������1�Q#���������2@3�������� ;��1�������'� �!���� ��������$������1��2�����2�����!��!��1�"�H��������������$��'�;������#$�������#����@����� ?@#��2�� :��$�������#=� �����#��� 1�� #4�4��������1�������$����#������$�����������������������#���;����������#$������12;��������:<C@1��1�1��="�9��G��������2������!@���'�;������;�����;����������������2�$����������4#1������������������ ;���������� :�� ;�������� 1�� �� �������=��������G�����4����$��������%�����%��1�����;��������"�I�����#��� ������� �� �$1��������1�������2�������!� ;�1@

��'� ����1��#�� �$�� �'� ;���� �� ^?@<�<���� ��4��!�� ;�������1�;��$���%��'�����#��;���$���1���'�;��$���%�������1�"�

Page 37: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� 0)�

%����&�����

K���2�����������4#1����4$�����2��#��$!�!��#1���@$������� �� ���;��1����������� �� ;�����;����� ��$��1�1��"���4�4���� �$� 7"� 3��� ����1��2� ������ ;������'� �2�������#$����;�%��� �"� K���$$���� �� 2��#��$!�!� ��������������$�������� ��#1��!�� #���� ������� �@ � ���������� :�'>@B'(� �=��������!'�2����������B@>@�$4�4��������2������2���1�;���@�����'�����������12����1������$;��"�S����3���� ;��$���� �� ;����$��$��4�1�� #���� �������

�������4�1�"�+$�2����4$4��1��������1��2�������%�"�H���2������!�21�������;���2�'����21�$�����������@

����;������2���'�#���2���#�$;�%���1�����<����$�����2"�9�J;���@�1���#���@�1��;�����������3�<�%1���"���#��������@

�1����1�"������$����'� ;�����;������� �� �4#����$!� ��#��1�� �� �%��@

�������4�42#����: ([='������3���%��$�: ([='�������$�$�:�([='���������#1��: ([='�33��������: ([='�3�<��������:�([="�:F���3��1=��9��1������;�#����;G��G������!$1���:������'���#1��3��@

<!�� #$��������1�=� ���� ����� ������ ��������$����� ��������� B������ ���#���;�����������$���1��:�4�1�����<�="�J��21�$���@�����$����2���$�����$�#����������������2�$$��"�

4�$����$��

9�;G�����������'���%���2������������������1����$�����@��#�����!����!�����$;��%��������������;������"�1�@;���2�3�1�$1��������#�����$���������4#1���� ������#�$����1%�$�@��������$������'�2����<��$���1�$��� ���������%��'�2�%���(�<��3�������;���%��"�F��$L�1����������#�����������4��%����� ����!�����'� �� ����� ����2����� #$��� ��������� ;�$$�'�;��������<%���$�������������1����#�����%1���"�9�2�������1�����$�#���������%4��#�$����Y�9�����!��(@�>�<��3�������������'�1��2����<���1����21���%���2��"�9��4�3������ 1�������������������2����!$4�� ������� ���@

�!�� ���4�4���� ������2����� 1�� �!�� �2������ ���#���"���1���� #���� 2�������!� �������G� 2L������ ������� ����3�1�$����2���#�������� ����� ������#�$$��� �������$���"�K@���$�������!$������������G�������Y�9�������;������������#�'��1;����<��3�����������<��$���;������#��1����1����;�����@���� %�������$!� �4�3�4�� ��������"� H�������3��� �4�3�4������1����������;������"�9� <����$�����2� $4��%1�!�� �1�$������ �!$������ �����3����

�!$4�;�����"�1�������#$���������%�������'�������������� @0�3��2���<����$�����2$4����'�#��%���� ���� �3��'��2��� ;L��:��;�������������!$�2��1������='�2�%��������%�������!$��4�1"�

3����"���+������#����

9���<��$����#1��2�������������������1���'�����;�����@;�������� �� ;��1����"� +������#��� �4�%���� <�;���� �1;����#4�4�'� $4��� #���� ��;1�� ��<��$����#����'� ;����$$��� �4����1��������$���������'�1���4�$�������4���L��4�1����"�A%�$���@�����;���%�����������"�

9����2�$;���� �� ��������������$���� �"�C1%���������2@%����4��$��;1%������!�����������������#��$��$������"�9$���#���;��!����2������������<������;��$���%��'�1�������������������#����������!�'�2�%��������$$����������<%G������@#��'�;������<�����������������;L�%4���"�C���%�����$��������������������$�����$���;����'�2�%��0(�<��3�2G�#���21���@%���2����$���%�����"�J���������;�����%����2������!���2<�����"�A%�$������%���

���$���2�����#$���<���3���$���;�����1�����������4$1���;�@���$#�"�

�������������5���������"��6�

9���$�����!�$������$���������#���������1����1�� ����@������"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<����������@0'����@B'�C@ 0'�F@/"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

K��$��1�!� ;���������!$1��1�� #���� ��������2@�$��1������1��������������2����;�#���������;���������������������@��������1��2�����"�7$���1�;��!�F�3����3������3��<;�����������2�$���1�$��21�������"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

K7�0���(��(�-��

?,�.����� �������������#����������##��� ��������* �������� �� ���������..�� � ���#������)� '�,���!���#�� ����������� �� ��.�� ��� �- ���# ��..�� �)�,� '�#�� �� ����� �� ������#��$��������.���� �)# �,��0������'������������������)..��*�������#��$,����������������������- � ��� �����#�� �����,� ��#�������-�� ��� � '�.%� ��� ������ .��* �������� �� ���.�� ������ '��������#� �����- �������������������������� ��- .�� ���� �������� ��� '�����- ��������..���� ��������$��$��������� ������ ��*�,��2���� �������� �� ���� �� 2����<��3���1��� �/��/(((�

�4$4��� ��$�1������ �1<��� 1�$1����"� 7� �����2���� ������ �$�����;�����'��4�4����<�����$������;������#�����'�2�������$��2�����$�2������2�;���;����"�9�������23������;���;����2���������������1����#������@

�����#���'�;���2��������;���$��1����1��2�$��������#����@$����� �� ������ 1�$1����"� 9$� ������G��� 1�$1���1�1;�$�

Page 38: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� 0.�

�����3�����������;�������������'�1���1�����������#��3��'�����#�����������������2�1��$�1��"�9� �����%��� ����!$1�'� ���������� #���� ��$$����� �4#����$@

21�����#����������!�;����%������'�#����������������1���"�9� �4$1<������ �� ��������� %����� �4�� 4��$�� �� �$�� ��#�$��7����3;@�������"���������'�;���������������������2����@�4���1������������1�������������4$4��"�C���$��������$���@��'��������������������1�'��������������������2������'�1���$���%���2���#�����"�9� ���� ������������ ������1��'� �!���� ����2��������'���

�4$1<������������� :����� 2���='� �2�� ����1��2@� #����#��������!$1�����$'�1��������4���$4��#���2���������!��1�G��2���������1�� �4#����$�1���� ������� �"� *���� ��%���2��'�2�������$�1��;�����$��������1�;��"�I����'������!������'�;������������2������������'�1��2������������������"�C�����4$1<�������������������#�'�����������#���'�1���2������������� �� �������"� J���2������ ���������� �$����� ����<���1�������1��������$4�4�1����(��������!��-@�1�������"�9����$G�������:������=�����������;��"�+$����3�1������@

����3���������$�����1<$������������������'�1���$���$���#����4������ ��� ���%�� ��#������"� ������� ������ �� ���$G����2�������3�'� #���2��� ��2�E� ��%1�� �"�9$� 1���2��$���@�1�'�����%�#1���������������2����������3�����#���;��%���$���$�1�$1��"�F�;���#���%���%������<����$�����#�����������@$����'�#1���� �����'���� ��!������'�;���� %�������G� 3����@�������'�����#����;��������#�������4$<���� ��������$���������������$$�"�9����3����1�'��2���@����<�����1��'�������1��1���#����

3�<��1��1��� 1�� 2��'� �����3���� �4���1��� ����� #�$��;��!�#��$�"� �������� ���1�!� ������� ��2����� #1����2�����'� ��#���@� 1��2�%������1������'� �� 3����������1����� #���� �$�1���2��$����1����"�9�;��������#����������!�������������@����$��1�����$;������3����1��'��������������������1��1������������;�2������%�������$�"�K1�����$�����!������'�;����#�������� �$� ����� 3����� �� ����'� ;���� �!#��� ������$���������;���'���2�����;G����#���'�����#���G��������#�����������������������2@'� ��$<��@'� �$��3�@� #���� ���������2G� ��������$�����!�"� H���$� ������������� ������ 21���$1���%���������$��#�$����$�2���'��2����$�#��%��������!��������@2����2L�4�1�1�'�1��������%���������3����1�"����$G���'����3����1�'��!����;�������2���'����������������@

�1��;�����1���������;��������������3�<����12�%�"�H����@;��!���� ����� #��$;������ �������� �� c*c"� �$�$��� #1�1�'�;�������2��'��$��2��������<�������:��3������#�3�����@;�$�;�������2���������<���2���$��=�6���%�8��)�1#������@����� ������1���� �$��������� 2��� ;���2� ��<� ������ �� ���������3�6;������1���1#��8"�

������+���������

������� �4$1<���������������� �4������� ��;1$�1�������4$�� ������ ������1��'� 2����� 1���2�$��� #��������������1��1��"�7$1�����������������3����;��'�;����;���%�������$�1������!����������������������1�����'�#���������%��'�����%���21�����'�����%���'����G$���$���'��������3��'���2����@����1����2������#�%��'�#���2����������3���"�������������'�����!$1�����1���2�����������$������$�1��@

�����'��2����������$��L�3��������������2�$����:21$'��$�@

������� ���24�3�'� 3����'� ���24�3��1@���3�������2� ���"='�2���� �$��� ����%��� �$� 22�������$���2L�4�1�1���� ;��1@���������"�+G�������%�������$G���������#1�1���$�����;���������$����'�

����;���$���1����������$���1����$��������$<��'��$1����$�����#���1��1���2����������$�"�C����%���������'������������2���������������'�2�����<��@

���'���������$�������4�4��'����������"�9������$�����<��3���;��$�������#��$1�������;��'�2�����������$�;��%�������;��@����'�����#�������;��%����;����%�����4���$�������"�C���G�����������$���'�����������#�����������$$����$���#����"������%������1���2�����������2����$�������$����2���1�@

��������"�7������1����2��'�����$��L�1��%�����#����2��%���$'�;��1�������:�$������=�������������1;����3��<<���%����@������$���������"�9���%�����������������@�1��<��3��;����@;�%�#�'�1��3��<�����1�����������������;���%�����'�;��������'�;��������������2����;�#����%�����"������%������1���� ����4�������!� �1�G��<����12���������@

21������������2�$;��������#��!�<���������"�7�������2�@�����#$�����������������'�;�����$����3�����<����������2��4$��%���$;����$��2���������1�$�1��<����12��'��������4$1<@����������������%�!�1�1�����"�C��2�����2������'��$���$$�������;�����1�$��1���'��2����

��;��%���#����������#���������2������$�����;��������$G����"�9������2���;���1�$�%'�<1���������������;����G�$���������@3���������;��"�5�#��%���������1����������$����� ����2�$���'�����������1�1#������������������;��;��!�"�I�����#���������'�;�����������������2��������������$�@

������� ����G%����"� H���� ��!��� �$� ����� ������'� 2�%�� ��2������ �G%%��� �� �4$�<��� ��!#��'� ��� �� ����!�� ����$�������;���2"�C�������1��;�$������#1�%����������������<��#��'�������'�

���#1�!#��"� I�<��!G�� �����2�#��� ������ 2���$�������� ���������������'� ;�� ����$��������� #���� ���$��������� �������������'�����#��#���2�����1����1�����$�<�������"�:,��@�1��1��������2�������������$�%������1�����4$1<�����4$�����2�����������!��������"=�����%������G����!��$�%����'����G�� ;������ $��1�"�C�� �$���1���'� �������#��� #1�%��� �� ��@������"����2�����;�$��$������3����������<�������$$���'�;������%����2�21����2��G�� ��!�'�����#��;����3����#������4$�����"� 9� ���� ������� ������� 1�$1����'� �� ��2� #������2�2�������!��� ��$���� ���<����12�� ����� ������1�;�$� ��#�$��;��"�9$����;�������1���$������4$���1�����2�2���1���"�

%����&�����

9� ���$G���'� ���3����1�� ;�����1���� �������� #1����2��@<����12��'�����#�������1��$�#�����������"�7$1���;��$������;��� �� ����4������'� �2�� �$������� ;������ �1�$�����"�,������ ����� #�$;�$� ��%���� ���� <G<�$���� ���������� ��@��4���4�'�1%�$������;���%�������'�2����<��3���2������@���� ���'� 2�%�� �$L�%��� ��"� C�� �������� 2�����1���� #����$���1����'�������������������2��$���"�9��#1������L����<����$��������%������#1�3��<<���#����'�

���������#�'���2����$�;��%�������$G�����1�������3����1��"�9���#�$����� 6�1�� �1$���8� �$����� �$� �� 2���$��� �$������;��$���'�1��21���$���#��$����;���������#��$�;�$$�"�H��;L�1��!������!������%������������!����������4��$�@

Page 39: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� 0-�

��#���� �������<�1���!�'�33���������� 1�� $����������1�$��@�����2������!$����'��$$�����$����������������"�5������������2����� �������L���%� �"� 7$�� G��� �����2�$$��'� ;���� ������#�$��� 2������� ���� �����������'� 1�� ���!�� �� ���2�������������������%��������������������@�1��3��<<����������L���%��"�+����;�������2�����'��4������2����"�K����3��<<��������

�1;���� 3��<<� 2����� ��2�������� �� ��������'� #���� ��$��������$�����<��3�������#�����������������#��'�1���$$�����$���@��������������"�9�2������%������$������1;������2���#��@�������#����%��������!$���'�1���$�������<�������%���'��2����2����1$2����'�3��<<�����������������1;����3��<<��'�����@����#���������������1#��;����$$����������"��2���#����#��������!$4�;�������'�<1������G��'�;������

�����������4��!�3�4#1���2��������#���4�3�1������$���'�1�����4�3�1��3�4#1��������������1�������%��"�9���$���9����#�����1��!���1;����3��<<���������3��<<���@

#�������3���������;�����������4��4$!���<����12����"�C����2������ �1<� 2���$��� �� �4#��$��� ��#��1�!�� �@

���2���� �1;���� 3��<<���� �� ������ %��������"�_����%���� ����$�������'�#��������;��$��������!���2������2�������#����"�

2���������"��

K��%���� �<����� ������ ;���2��'� �����%��� �4���4�%���$�������!��'� 1�� ;����$$��� #���� �4����� �� ��������"� 9�2������%������$�������������������������#������;���2������#����%���� 2��<����%��'� 2�%�� ���� 2�������!� 21���L��������� #������� 3��#�����'� G��� ;����$$��� �� ��������"�+����������%�����"�

'������(���

C����%����� ������L� ���<����12����� 1���2��� ��#������@���%%��� �����1���� ���4�$�4��� �� ���32<��"� 7����<���$@���%%����;����������#1��$;�����"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

�������������

�$�����!� $������ #���'� ;G��#�$��1�'� ;G��;�����'� ���'���%'�;�����1�'���3����'�;�2�������"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<�������K1�@0'�CH@0"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

�����%������ �� ����!$1��2���$L�1�1�� 1���2��� �� �$���@

������� �������� ��$�G� ?@#��2��� 1�� �����#����������$���"�9$�9@�1���$�7@#��2������������2���������%��������!$1��

����$�1�1�'������������������������;��������������������"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"��

��)#J7#-��(�����(��������,�� �� ��� ��- � ������ ������ ���'$�� ������������� �����%����� �)� ����,����*� �� �� ��%� � !������ ����� ��� � ��������� �"�)# �#��%���#������ �0���* �� ��.��� ���� ������ ����- ������� ���,�)�.)� ����$���"�)# � ��� �#��������� �)�$������� ��'!��!�� ����������* ����������������,��������#��������!����!�������#��%��� �� ����,���- � ����$�� � � ���� ������� �������%������������"�)# ���*3�$������0���$����0� ��$ � �� �#���� ����� �$�..���� ��'!��!�- ��%�����)$���� ������$������"�)#���������%����� ��- � � ����$���� � .����� �������� � ����%'�.����,�*�9�����3#��!����0�����<��%��#��'��$���������3��$��<@

�����1<�����"�9$� ��������$�������1��������1����������@������1�$������$�������1��������3#��!������21���3������@����#1�'��2��������<�������'�#���2���������33�������@���� ���"� ���� �� ����3� �#%�� �� �1����������G� �������'����2����$���$�#���������$;�����2L�4�1������"�C��#���2������������2'��1���1��1��������3�����'�������

#��������� 4��4�� �4�� ������;��� �"� 9� ����3� ����#���2�3;����� ���2����� �������$���� 2�$����'� �$� ���@��4�4�� �����1��� ��%���2��� 1�� $�2�4�3�4�� ���$;��'� �2�#�$���� �������$$�� �� 3�������� �$��������� 2�$�����'� 1��21���������������$��������"�7������$�4��4���4������$�������1���$!�%�������$1���2���������#��%����2��������1@<1�1�'� �$� ������ #�$���� #��$�;��� �$� ��!����'� 1�� ��������!���;�������2���"�C���������� �4��1��'��������'�#��������������$'����$����1��

1�� ���������'� #���� ���2�����2��� ������ ���� #���� �4���3�����������2�$������2���$������;���1�!�'��������$���@���;��%�'�$�#��;��%��������3� �����4���'��2���������2L@�4�1��$�#���;�$�#�$��;��"�9$��������2����#����������@���������������������3��������$;������#�$!�����#����$���'��2�#�$�������1������������$�������������������1�����"�9� ����3������ ������������ 2���$�����1�1#��� ��2���������<�����:#�������<�������=��$���$����������%���'��2���������%�� ���������� ��;��1��������1�� %����2L�4�1�@���"�9�2���������<����;��������$��1��������"�4��#�����������������%�$��1����3��<����4#����1���@

%���������3���1�$�1�1��#1�!�;�$������2������'�#���2���������'���#���'����4��4�'����1���1����3��<!����;�����%����2@3����<����� ��;��!�1���"� 9��� �� �12�� �!#������ 1������'������������21����%���%����$�����%�$������1�$��1�1;�$����@<��� �$������� �4��#��� : ��� ������� G"#��6� �7��)� "0��Q�$%($:�"�����!�#�R���)#J���I="�

Page 40: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� B(�

���������"��"����"��

9�����3�1����2�$����$��#�����1�$�1�1����2��!�$1�1@;�$��������;����������;��������<�����$��'�1��;���$���1���'���<���1����1�$��!�� ������$����"� ?���� ���� <1����� �$� �!@����� �!����� �%�������� �� �4��� ���3�2� 1�� @#��2�� ��@����$����'�;����2����!$$1���$��#�$��������3�2������G@���������������������'��2��$�������3��������$������������3�4����1�1�������#�����2��"�9��4#����$!�3��<�������������$���2�������������1�������

�$���1����#�������<�����$������1�$��1�1����������2$�������������������$��!�#����2���;��2��������2G��1�$��21��������$�����!�'����;���1���$�<�����������Z�

����������2��� #���� #$����;�%���'� �$���������� �$��!��������'� ����1�� �� ������$������<�� ����������%�� ��������<������������$�#������Z�

������;������Z���������G��$��Z��������� �������'� ����#�� �$��'� ������ �������$������ #������2�����<�#�����$�����Z�

�������������1��'�#�����G������������'�<1������1�1���1���@���Z�

���������!���2�����'�������1�����������<�����$���Z�����2��$��'�������!�'�������;�������%����$�1���$1��"��9$� ��1�$�1���� 1������ ��;1�%1���'� �$1�;��������'� $���@

�1�����'� ������� ���������'� #$��'� #��2�����'� ��#��������������1�����2���2�����������2�$"�9$� �2������� �������1�$��� �4$��� �1;���� 2����� 1���2@

�$������2�������;���'���������2�2�������!��!$1����� �1�$@����#���� ���%����� �4����2�;�����"�H�����#�$���� �����@���'�1��3�����$�����������$4���1�@� 1�����24�3��1�1��!��%��;������ ;�$$�%��'� #���� ������ 1������ �1#1�'� 2��������������#�����������$�����"�*��$��� ��1�$�1���'� G����#�$���� �������G���$���� 1���@

$1��#���%�������2��1��$�"�H���3�����$����$���1��#���������2�����2���� ��2'��2�������$� 1���2�$���������� �1@�$1��1�����#��!2����������1�1����<�������������1�$�����@��'��2����$���$�����������������"�H1���#����1;����������������������� �$�����'��2������

#�$1���#�1����������;��������������$���� ���� ���24�3�4�'� $4���1��1�1�� 1�� ��1�$�

������2��#����"�9$���!�����#��2����1����#��������@�����������'�2����� ���%����!��1�L�������2��#��� ����������������������;�$��$���1����������'�4��$�������$1�;�����@���'����������������2�$���Z�%��;�������#������$�#@�1��1�����@�$��'�����#���$��21�$�!�$��#�������1���'�#���2����� ���@�!������3����������1��2����!$1�1���"�7������2�1���4���;�����1���$�������"�D���3�4�����;��@

%��������������$�����#���������$�����'�1�������;��%����$��#�@$����������$�������G��������������������������1���������������$�����#����4$4��"� :J���������� ����������$���1��� #����4@#1���1��������������L�$�����1�����'����������'�;�����$���2�������!����������%���������$��#�$�������Z�������1����@���#��������$��������������#��2���������������="�7��������#������3������ 1�������� 1���2�$������'��2�@

���������3������������2�$���"�9�3�����3��<���6����������@����8��$��������'�#�����#��2���'���#�����������'���;1�@%1�� #���� $������ �1����� 3���� �������� ;����$"� 7$����#���

������G���#1��'�;������3����������$�����$�2���������1@�1��������!����������$�#�����������$���;�$���'����$�#�����@�1��!����3������%�"�9����%������3�����1����3����������2G�1������ ��������� �$� 1���������!�"� 9� 3������ ���1��1����#������ ;����������;��%��� <1������ 21$$��� #���� %�;���$@��<<��"�?�4��������������1�����������������2G�1������������$��@

���"� 9� ����4��� �2���� �� �$���1����1�� %�#��� �4��� ���� ��@����$�'� 1�� ���� �$���2���� #1��21���� �$����� �$� �� �!� ���������'�;������#������%��������$�������%�����!����2���!�����2�����#1����2�������$��#��!���$�2�"�9��1��61�#�$��8��$����������1����3�����������%����1<<���

�� 2���1�#��1����� $���%�'� ;������� ����<����� ��������'�2��;���$�������$��1������1�$�����1��"�����%��� �� $������'� ���%���� ����� 1�� �� �G��������� $������

1������ ������$�����'� #���� ��������� ��#�������� ����������!���'�2#�����;1$�2���21�$����!���"�+�������������������'������$#�'���2��31���'�#����<����%���2����$�1����"�92����$4���1����<�������'����4������������#1�'��;�������� ����4����� ���$�"� 9$� 1��1���� ��#���� �������� �������������2������������1���������;����'�2���2���������$4��@�1����"� 9� $4���1��1�� ���;��$���;��%��� ��#�����<���� #����2�������1�$��1�1;�$"�+���@� 1��#�%���1�$������ �$� ��1�$�1������ �� 3������#�����

�������'� ������ �2������ <���� ����������� ��'� ���������4�����$���1�$�1���'�#�������������%�#����$��21�$�1@������"�K�����$��� ������ �� ������ ���24�3�4�'� �� �4���L���������1��<������1�1���"�C������� ��!#���$����������� ������ ����� 1�� ��#1�"� N�@

���2��'�;�� �G�������� ������$��������!���"� *�������!�1��@���� $4���1�@� 1�� ���24�3���#����"� �L�!� ������� ;������������4#1�����!�"�,�23�����$��� ������'�2��������$���'�;���2� ���������

��������$��'�;����2�"�\���#�����$���2����$�1��������'�2��;���$���2G�����$�1���������;�$���#���%������$�����2G��Y�*��$���2��������$1�����$���'�;����1�%���'�1����2��$1���1����'�;����������"�

���#����������

9$� 92����� ��<������� J�������� 2��� 1#�$���������$��!��� 4��$����������� �$� G����#�$���� ��$��� �����'� �2���� ��������������������;��$�����1���2�$�����1��1�#�$���3������4$������$��#�$�������$�2������������2����������������2�$$�"��"���;1�'����2������3�����1��3�������1�1�"� "�9���;��������2G������"�0"��#1"�B"�����1���1���� 1�� 2������1���� �$���$1���� ������2�$������!�����"�

>"�H������1�������$�����������21���'�2�������G�����������@�����$����������2�$���"�

/"�7�!������1�$������6G�����#����8�1����������1�����21@���:�$�G����#�$�������3���="�

)"����2'���;1����$��!���1�$�������21���"�."�C�������1��;������'���3���������$�;����1�����"�-"� �;���"��("�7�!������1�$������1�����'�2���<1������6�#@#�3�����8�1���$�2���2��'��$�����������;�������#���"�

Page 41: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� B��

7$���������4$�����2����%��'�21�������2������1����$��@���;��� �$�����'� ���� #������� ��2������ �4�!����� �$���1�$�1������'�1���$�����1����2������!�������;��!��2��@������$1��'�;������1�$�1������2����%����"�

���!��!��

J��%��'�;����������3�������$�������1��$2�������%�����;���1�"�7$��������1����!�����1���������G���$��������������������;;�$'�;�������4��;���1�������������"�9������G����$������ ������������� �1���$!'� �2���� ��������;��%�� ���������$����$��1����������G����"�

2���������(���7�

N��%���� �4$��� �� ����2�����!� �����;�$'� 1�� #������ 2����$�����������������"�C��$���%�����;��$2��������������3�2����2���������'�2�4$���������������"�7���������������� ;�������'� 1�� ;��$2���� ������1�1#��� �2��%��� 2��� ���G���"�F���������������������������$�G%�;���1��"�������'�;�����2��1�������G%���������������;�%��%������'�1��

��� ������%���� ��� �� �4�$�������"� S����3���� �1������'� ;�����G���������������;��!��������2��%�������%������#���2����@���������"�9� ����$� ��3;���#���#1���;�%����� �2��1��<��3@�������1���1�;�$�1��2�������3������2��;�$�#�$��;��"�

8��"�+�("�"��

C�� ���� ;������� ����� �������'� ������� 2���������� �$��������������'�<1��������2���'�1����������#����$���������;���$�������"�,1;��;�%������������ �1�������'�;����;�������������� 2����%��"� 5����� �4$���� �� �����%���� �� ;������������������'��2��%�����������%�����'���������"�H����31�����6���%��8���!��'�1����3<!����������������������!���2����@���"�:���2���'������;��Y=�?������1����2�����;���1��3<!��#���%���'�����$������%����2��������<������3<!�!�Y�+�;����� ���%���� ������ ���� ;������'�#����$������ ������@

���"�,�G%���������������;�%��%������!��'�1�����%��%����;�����������������"�C��;���$���������������������#����%������'����#���%����2���������G�3<!�"�C��������$�����������������@�����'� ��!��@������#���2����� ����3<����12������$"�,���������������%�����Y�CG$$�������$�2������������������@��<����#���������$1�������2�%G�����<��'�;������������%����2��������%�����'�;����������������������"�����������;��@���� �$� ��������Y� ,1;���� 3���21������� 2���������� ��@�$���'�������<�������L���"�

� ��&������+��������"��

9�#�$��!��1���G��������������'�;����#�$��1���4$�������1�@��������������;�%���#�'�1��#���2#���2���������������%4�'�2�����3��<!��"�_�%��������������������'��2�������3����������"� C������ ���%����� ��2��$���%1�� �� ��2��;�$"� ,�������%��'�;����#�$��1���4$����2�����1����$����������@%��������2����"�

K�$��1���4$������2��$������G����#������������#�������"�C����G%��$������������'�;������1�%�����<��������'�����#�������2����'�������2���4�����1����!��@������2�������%��������������"�C�� <���� ����������� �� ����$� �������������'� ;��@<����12���%�������$1�1���������$�2�������"�9���������@$�������1���4��������#��'���������������24�1���'�<����@�$��L� ��2��$�"�C���$G��������;��$����#�;��%����$���1�����4$4��'��4$1<�����;����$�����4��4���2��$���"�7�!��� ������� �$�2���'� ;�� #��� ��1<������ ��2<�2��� ��@

�����$1�� �� ��3����"� C������'� ;�� #��� ���2��������$1�"��#��������%���2�������!���;��$����"�,���������2����@���� %�����!�� ���4���1���� ��2� 1���2��� ���������� �� ����!�;!21��1����;�$��1<���'�2��������3�������1<#��6������$�@���8���;!�1�"�J���%����1<<���>@/����������;��1������$���2��� %��1������� ;��� ����'� 1�� �� �%4#�����1�� ��2� �������2��Z� ;���%���� ���� ��� �����2�$������ ��#1�����1�����$��#�$����������"�,�����������������2��;������#��!%1��:3��<��$=�����������������"��#����%����������3����#��!%1@#��'��!���$��������������21���1�����������������:��;@���� ��#��!� ���G����� �$���$���� �'� ���� ��� 3�������$$���'�2�!��#������� �$�2%����="���2��;�������� :�$� �2���@�1�� ����� �� 2��#���� �1�����=� ����;��%��� ���1�@;��2��������G�����������������'���;���$���#1�������'��%%@�������2�����������1#!�"�C�������#��'��4#����$������;������������"� C�� �� ��3�� ����� #��� �2��������� :�����������='�������2��������������������2���������2�������!���2<@��2��$�2��"��L�!���3���1������#��!�������!�����"�H��������������������$���'��2����;������������%�������@

������� #�$��!��1�� �������� �1��� ����#�� ��4��4�4����'�1�#�$$��� �� �������� 2�������� �� ����� ��#��!�� :2����<�G���� ������� ���� ��%�� �� #������'� �������'� �4��4����'�;�������������#���2�%���2�1�����������="�J1����1��;L#4@������!������;���$���21�����������"�7$��� �����2��2���;������ �� ����1�� 4��4$4���2������@

���M�,��3�������$$1�'�;����2����$�����1<��$�������1;����1#� ����"� 9$� ����� ���� �� 4��4$�� �� 2�����$1�;�$"� 92���2�����'�������#�$������%����$�����!���;�������������G%��'�2����G���1�$'�2���������"����������$��L'�������'���3�$@2�"�+�;����2�!���2��%���2�����#��2�2�������M�?��<���$G�����������] �

2�������(���7�

\��� ��%���� ��'� ;����2���1�� ��������� �� ����%��� ���%�������'� 2�4$���� �1������ ���� �3��� 2���������� #��� ��3��<!���1�"�����$���� ��#��;��%����� ��������'�#���������@;��%��� <1������ �$� ��$���� ������ �����$��13��'� �������� ����$��2������#����<�����"�_�%����2�������������'�;������������2��;�$���2��$�@

#�Y� ������������<����#�����2����2��$�;��%��"�C����$������������$���'������%�����������$1���'��2�����

�G��2����'�#�����G����#���#�����2����������:<1�������$�2�@���1<���2�������="�,��;�%��%������������!����4����;�����'�1�������%������2;��'�62��������������#�8"�C��2���������2�#���$���'����3�������$$���'�;����%����$����;�����"�9� �$1���� ;���������� 3�G�$�'��2������� 3���� ��;��"�D�����3�2����������������������2��$����'�������3�<;���������;�������2��$�1��2���"�F��������!���#�������$1�����������@

Page 42: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� B �

%4�'���3�2����%����������#1���2���"�9����1��3�G3������#��;�2���#1��$��1���1������������$�4��$����2�������$4#�@������'��2� ��������$��4$1�$����'�2�$���������1���$��������"� 7$1��� ;�#%��� �� �1����2������ �$1������6��������3�@�$1����8'�;�����������;�������$��$�4��$�%4#������G�������"�����������������2��������1���<�!�$1�"�9��$�2����1<�@

���� �1���������� ������ ���'� 1�� 2�������%��� #���� �������2�������� �$� ���������#�2��������� �$� ��1�� �����$��� ��#1@�����1�1;�$"� 9� �1���<�!�$1�� �� 2����3�� ��!��������1����1#1��#�������������������$����1������3��'���������#@��3������;��1�������1�$�����1�������1�'�1���$�2�������2����� %��"�9� �1���<�!�$1�����1����#��3�����1�@;���2�������%������2��������'��$����#��$���#����$�������1���$1����@��"�,�2����$1�#�������'�;������������4�$������������1������$�22����#���%���"�+�22�� ��22���2�� �� 2�� �2���� ���%���� 2�������� ��

�$4#���������G'� 2����� ;����2��%G'� ������� ����� �$1�'�2���������!2��������������;����1�����������������"�7������� ;����� ����� 3�G�$�'� ��� �$� ��!2���������� �$� ������� ����;����$���� 4�4�� ������1�1#��� ;�����$$��� 2��"� H�4$�������������� ��!��� �1$���'���2�������������� :�$� ��$�����<���#�������������L$����=����4��4��3�G3���1<<���������$����"�4$��� ����� ������� �$� ��$���;�$� #���� �� �$�2����1<;�$�� ���4��4�����������'���3���������������L����1�;����$�����$#�@3����3�G�$�������2��$����"�9�#�������$�2������;����$����:�������� ��;�Y=�2������ ����!� �$1��� �$�22����������� ��@����"�9���<��<;�$�3�������$������������!��������L$�����1��������'����1<����!%1�� �2��%������%����:<���$��3���������'�;���1;����1#�1����#�������$�����1�������1�$�����1<����!���!��="�V����1��������������������1��2�$�������<���<��3��"�H��1�'�2���� �� ��%� 1�� �� ����� #1������1��� %���� ���$'� #���������������;�����$����2����%����21������������$���"�

��&"��

9��������'�21�����#���%�#����$��2�����4$1�$��1�'�1��%������$� �� ;������� �"� ������'� ;���� ��21��� 2����3��� #����������1��������%���"�C�������������$���'����;1��;�%�������������1�������'�;��<����;����'���������<���������1��;�%�������"�+�;�� ��� ����%���� #���� <;��%���� <�;�'� ������� �1����'�

����<<��!� ������ #���� <�������"� C�� ;����� ����$���'������� �� ����4��� �������� 21�� ��!������� 2�����$��;��� ��;�����"� C�� �� ;������ 1%�$�����1��� ��2� ��<� 2�������!�6��2�������8'� ;�2������� 62������$��;��%�8� �� ����$� ��@���2����"�F���������������#��!�:���1�������������='�1���������%�����������2����1�$��1�����4$��1������������2'�;���� #��������<3���#�"�9$���#�����2<��$����%��� 1%�$������;G$$�������������������"�

%����&����+��������(��+���������"����

9�����3����4��4$!���%���2�����1��������1��������$�@�1��� �4��1�;��� ����!���'� #����� ���������� ������$����#��'�����#������!�����������������'�<���������'�#���2���������@%���2���$�$$���"�

9� �������������������2�$���� ������4#1����� ����1�$�@�1�����3�����'�2�$��$�����'���;1����;1%'����!�L'��L$���1����1����$2����"�H���#�����3�1�'���3���������4$�� �$������� ��3�������@

����� ����1�� :���%����� ������1��1�� �$�� ��3;����W@�������;�#%��=� �����2�$;���� �$� ������ �����#��1��� 2�$�� $������:�(��='�3������ :�((��='��L$���1���� :>(��='���$2������#1��:>(��='�3���2�L� : (��="�7��1�$��1�1;�$� ����#��1��!�� �����#!����������!$$�����>�<��3�� ����#�$���'�2�%���$L�%�����"� A���$1�� ����� ��<����� 0@B@�$��� ������ @ � ��� ����"��: �"�,�����1$�=� ��1���%����� %�'� ��� ����� ��2�������� �� �����2�$;����

����!���� �� �4#����$!� �����#��1��� �L$���1���� :�((� �='������#���$!�L�:�((��='�������������:�((��='���$2������@#1��:>(��='�2�3�����4�1��:>(��='�#1��;�������3����L�:>(��="�7��1�$��1�1;�$�����#��1��!�������#!����������!$$�����>�<��3�� ���� #�$���'�2�%���$L�%��� ��"�H���� 1���$1�����������'� ��<����� @0� ������22��� @ � ��@�"� ?1��$��L� �����21$$���1�������"�: �"�,�����1$�=�9�;������3�$�2$�����1�����$�������������21���������@

$��;��%��� ���2�����<��� ���������!#��'� �2�� #�$� ������2���$�$$���'�2�%���1������$�2��$����2���$�$$������2�@������"�9$� $�2��$��������������122��� 1���2���#1��$�'��2������� ���2������ ������4#1����� �#������ #�����"�9����2��� ����� �� 31���� �� �������L� :��%����23����<���'���������������='� �� �$�����L'� �� ��������� :$�2��$���='� ������2�����:��%����23����<����1��;L���!='��$�$��<'���$�����'�����#�������:��������'���%����23����<���='�����$2�����1���������������� :$�2��$���="� ?�4������� 21�� �$� $�2��%@���2��� �� �4#����$!� �4#1�����!�� ������ ������%���� ��$�'���$�����2'� 3��������'� ��������!'� �����<���$'� ��42�1�'�%�$2�'� ��%�<��'� ��2���'� ��2���'�2�%������'�2��������@$�����'� ����'� �$���L�$��� 1�� #��#��"� J�;������ ��2���$���$���12��� ��#1��2������'� 3��<!�� <�<����'� �������������� #���� ������� ���$���� ���2��� :2������� 1�1����� �������1��'�2������="�H����� ��2���$�$��� �4��4�4�'��$� ���@2������%�����#���2������$!�����G�2�$������'��%%��������#1��$$���������3�2���1�'�����#����;����'��������� ������1"�K���$���� �� ����3� 2���1�� �#������� 2���$���$$���'� ��%@���2��� ��2� ���$;������ #���'� ��;��� ��2� ���2�'� �������2���� 2���$�$��� #1��$$���Y� 9� 2���$�$�� ������ %�'� ;�������2��� �� ������ �$�2���"� *�������� �� 2��2���$���$���������1�$��<������'�1������$��1��2���4��������1���;�$�����������"�9$� ������%�����2���$�$��;�����������!�4����� ����$�#��@

���'� ����������� �$� ������'� ;���� #1��!�1���� ���$#�"�O�@������� �$� $�2�4�3�4�'� 3�4����� �� ��%����2'�2���$L����$� ������ ���$�������"�I����'���� ��!������;��'�;����2��@�$L��� �$� ������ 3������� ������������ ;���$���'� �� 3�������6;���������8"�9���%���2����$����������%����������������������!@��12"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

�������������5����1������������"��6�

������'� �$���1�� ����1�� ��$�����!� �����E$������ ����3'�#���'�3��<!'��4��4�'��1��"�

Page 43: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� B0�

9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"��

�� ������!���

9�����3�<����12����'���%���2��������;��1�1����1�������<��������������2�����"�7$����#����1��$���$�2����<�3���������<�������@����<����12��#����;������%����2���$��1�1@��� :<1������ #���'� �4��4�'� 3�����'� 3��<!'� �1��� ���"="�H��@�2������� �� ���4�� �� �#������ ��$��;������ ����3@'� 3��<!@'�#���@'��4��4�@�1���1��<����12����"�9� �1�� ������������� <���� �� ;G��;�����@2�������� ;�@

���$�������"�9$� ����� �� ;G��;�����@2������ B(@��� <���%�� *�,1/.��

7$����1��;�%�����4$�<1�����1#!��3�<�$�$�2��1������4$4��������;���"��$��1����4#����$!�1<<����4��1������!�;���$��@���'� ���1��$4����� ��;�%���#�� ����%��� �� ��������'� 2�%�� ��;�#�����%%� ����1#��� ��������2��������������1�� ��� �4$4����1�$�����$!<���%��'�1����!����������1����2%������1��������@��"� C�� 2����������� �� <�����'� �2�� �� �$���������� ���1�!'����4������� ��%����21�$1�� %���$� :G��� �� �$������2�����'�;����6%��� ��%8='� ������ ���2�������� �� <������ >@0(@�$���������� ��!#��'�;������ ��%����2;������ %���������"�7$� �$��%�����'�;�����3��� ��%;��� ������$��1�'�����$1������ �������������������2�����"�H#�����;G��;�����@2��������2���������4������<���@

�G����������#�$��1�����$22��������'�<����������#1�����������'� �� C@B(@��� <������ 2���1�� ������ ��$��;��%��"� �@����%��� 2��'� ;���� �$����� ���2���� �����2�$#�� 2������1�������������������1�$1���������'�;�����%�%����������$�@�1�"�7$��������%��$1�'�;�$����$����<����$G�������$��$�����������<������1�$1�����1����4�����������%����2�;���1���������"�H���������;����C@B(@���<�������2�����������������%���� �1���1�� 1�$1�������'� ������ �� ��%����2� #���� �� ��%�������������3��4$1<#���������%��������!��1�$���%�������@$�'�1��������#�"�9�C@B(@���<������$��1��������;������4#����$!���%�������

�$� 4��$��� ����3� 2���� <����$'� ����� ;��� ���1���%��� :���C@/(@���<���������2����#�='����$'���2����'�2���#�����'���3;����W@���"�5��21��;!����'���������2��@�1���1�����@�����'� �1���$����� ���������'��$� ����� #1����� �1������� 1�� ��������$�2��4�3�������1�"�9� 2���� ����1���������� <���� �� ;G��;�����@2������

/(@���<���%��:C@/(="�7$�������!������3�G3���1���$�93;����@��� �4$4��� ��#������ ���1�1�� �����;���"� S����G��� ��$��%��'�2��� ��C@B(@���<�����'�#����� �� ��%����2���$4��� ��%�������2���������"� +$��1�� 1���2��� 2��������'� 2��������������1�$1����������<��������$��1���"�9��,;/,���<������$��1������4#����$!����������������;����

��%��%��'�2���#�����'�����#�'������;������1���%���:��C@B(@��� <������� ��2����#�='� ���$'� �$� ����� #1����� �1������'������$�����<����$��"�9$������������2��������21���1;�����������<�3����

<�����'� �2������� ����21������� ��$��;��%��� �$� ����������;����%���'���;�������'��4$1<�!'�����#������!��1�$1������%���@2��'������1���%���'�����#���������1����#������ �������1�� %�@������$!���%���2��"�

>����"#���!"�&"<"�������5���-�-C��+�"<)�&"<5�����

9$��������%����2�������������������1�;�%�����1���$!�����$1�'�;���'����#���1����;�����"���������$���������$�@������������$��2����������'��������$����#������;L����"�9� ��%����2� ;������'� ��!���� %�������$;��'� 1�� �� ��%���2�������������������2���##1�#���'�;���1�$���%��%����"�����#���+�#��-Q�C@ 0'�C@B(�1����@ /"�

��!"�����%�������

9�;����2�������������#�����������������$������$��$�����������%���%�������$!���%����2��4���������#����������%�@���� �������1�1��� #�$��;��!� #��$�"� ��4�4���� ��$� �$������'�;������������;���$G����������������'�����#������@�$����� �!�4$4��1����G%�����"�C��#���������#����������:3�=��������1���;G$����2�����;���1����'�������%����2$!����1�!����������;���������������#$��1�'��1���������1��1��@��%����2'�2<����3�'�;�#���������'��������������������"�����#���+�#��-Q�C@ 0'�K@0'�K@)'����@B"�

��!"��-C��+�8�������

9�;����4$1<�!��1�$1��%�������$!���%����2��������������1<�1�������2���������%�����������G��$�#���#��������4��$�"�����1������� ���� #��� �$� �����'� ;�� ������ ���1�!�������� ��%�������$���'� 2��� �$� 1�#�����������'� �1���$�1<$!�1�'������������21�$�1��$�#����'���$���$1����'����������"�����#���+�#��-Q���@0/'�C@ ('�C@ �'����@� "�

��!"��&���8�������

C���$�����������%���1�$������%���2��'�������2������@$����������$�#�1�������!�������%�����������G��;��������#��� �$�"� *�������� �� ���!� ��$;��2���%�� ����1�����1�!�������� ��;������� �4;4�1�'� �1��$�2%'� ���������� 1���$�2��G���"� C�� �� �$�#� ������%����� ��2����� 2��� �$�������G��'������� �$�#�������1�$1�'� $���������� %�������$@;��'�1���$���#���������������#��;��"�����#���+�#��-Q�C@�0'�C@�>"�

�$�-�����"���

C����%�����������1����#������'���������;���1�������2�%�2L�4�1�1������$;��2���%��;G$��;���2��"�9�;����2�@������������#������ �$����� �$� 1���������'��� 3�� ���2��������������2�%���'��2������������$���<���%���$;����$�1�$��@2�������$"�S���������� �� #�����%��� �� ����� ����3� <����12�%���� ��

#��$�#�$��;��!'��!���������'�;������%����2�������3�����$������#�������%�������$�"�K1������������%��'�;�����$�2�����������������$��'�����@

#����#1�����1���1��$�'��2������!����2�����;�����������'���#������1����3�������$2��"�*�������;���$�����!������������$�2����1<���2����'� �$� ����#�$��1�'� ����#�� ���������� �$�

Page 44: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� BB�

��!2����"�C���$������������!�'���;�����2���������4#��@��$!���%���2������#����$�'�������2�����1<<��� %�#����@%���������;���$����������2��#����$�������'���2�����2��@�$��������� �(@�(� <��3��� ��������� �����1��� ����$��'� #���@2�����2����;�����������������������:#����4�$1�'�����4�@$1�����"="�����#��� +�#��-Q� 7;@ ('� 7;@ �'� ��@�B'� C@�(� :�!����

������%����2���="�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

��0"��08�0���(��(�-��

�������.��� �����������.��. �.����� ���-��� ��.�� � ��. ��.��#���*���� �� �� �����%��� � �����#���- �� 0�����#��� �� �-���� � ����-�����.��. �.����� �����'���*� ��.���� � %# ����������������������-����� ���.��#�%��-$���������)�)���.������ � ��*/�� ��.��� �� ���#!� �� �"�"� � ���� ����$�� � � .������.�� ���� � ��* � ��.�� . �.����� ��� ����!���������- ��� � ����$���� .��,�� � �� �������-' �#�!����#�#���.�������.����� � ����*���%.�� �������� �� ���.�� �� ���!����#���� ��� %������������)���� � ������*�9� ���������� 2������ �2��'� �$1��� ��2� �1�$����$$���

!���"�H����������� �����2�$���;��� �� ��2�������� #��$1@��1����$���!��#�$���1�"�9� 2����!$1�� 1�� �� ���������� ��������� ������ ����� �'�

;�������$��#�$�����������!������1'���2�<������#���!������@�1� ��$��%��"� J���2������ ���#�$!����� 1�������1�������� ����2���� �$�2���'� ���!������� 2�������!� 1���$1����"�S������������!�������2����$�22�������$���2L�4�1�1�"�5������'�;������3�4������ 22������3��2�����4�����@���� ������� �� ��2������!$1�� �$� ��;�$���� �2������1�'� ��3������������1�� 1�� �� ����2$�������� ������$���� �$��!��!��1�"�S����3����2���!�����2��������#��$1����;��$@�$�����������������2@�G�������"�9$���!����$$�����2��@�����$��1����#��$1���$�������3��<�����������$���"�

������+���������

H��� �� ��2�������� 2����!$1��'� 2��� �� ������������$�2<���%���������!���� �$� �� ����1���������'�;���� 1����@�����!�� $��%��� �� �� ���2������ 3�����'� �$� 1����1�����'� ��3�������� �1�$������ ����21���� 1�� 2����� 3����$���� ����"��������$���� ���������21�$������$1�;�����������$4���1@���� :�#���� �� ���;���2�Y='� ���24�3�4�'� �!$��1��1�1���'����%���!��1�L��������'�1�����1����<����;��$���%����21$��"�9$� �����3����� ;����������������� ������ �� #����������� 1�@����'� �������� ��#���� ��%���21������� ���1�$��#�"� C�� ���$��#�$�����������2��� �������� ��$�������'������� ������������;����� �1�4%�@� #���� ��������$�@�G���"� :7����%�#����� �$� ��2���$��� �$� �����3����@������1����1�'� #���2��� ;������@2���@������������"=�+$�������� 2��%�� �� ��$��������'� ;��

2����� ;1���� ���� ���24�3���<��� �������� ��� �$� 1����@������"�A���2��� ������ �$���!$����� 1�� ��<�$����� �� �����'� ;����

�������%����$��21���������!$1��'�1�����#�$!���������1������������2������ �� ��2���� �$�<�������;�$"� 9$� G%������!$1��2����������$������ %�#������ �� 3<!�'� 3�$2��� ���2������#����#��� ����!���������G��'�;���� B���������%���$�3������$��%��'� �����%1���� �� #����#��"� +$���!$���1�� ����� #���%��"�: �"�,�����1$�=�����%������#�������������������$�<<���'�2������������@

%���$���1�$�1�����!�������'������������#��������$������1�@�2���1����2�������$�<����������"�,��;��$���%����2L������$����'�;�������'�2���������%��

�� �!�� <���������'� ;!<������� ���$"� K�����$��� ������ ���(([@���<�2��@�#�������<%G$����"��

%����&�����

��������2�� ��#��1�!�� @0� ���1$���� �#!��������� �����$@$���� ��� B@>� ��� #�$$��'� �(� <��3�� ;���%��� ����'� �$L�%��'�2�%�������������#�������������!����������"�9���$���#�����������%��'��������������1�$��������;��%��� �������"�: �"�O��;�9����=�73�����!�1��������2�$;�����$���� ��#!��������������@

�L#������1��@��#�����4���������������������$����������;��@���'� %��� $��;���� �#������ ;���%��� ����� ���� ��<��'� 2�%���$L�%��� ��"� R�2������� �� ;��$���;���� #���� ������;���� ��#4�4�� ������� ���21�1���� �$��$��� �#�����#��"� : �"�I�3$������=�J�#������2����������������4#1����������#1�'����1�@

��#1�'����������42�L���4�1�'���$�����2"�7$���������!���������2�$;��%���<1���������4#����$!���3�<���$����������#1��:�((��='���$�����2�:>(��=�1�����1���#1�� : (��="�9���#�@�1��!�������#!��������������$$������� ����#�$$��'��>�<��@3����$���������$L�%�����"�,�<������1��$��������������������1��1���$1���4$4��'���������1�$��#�"�: �"�,�����1$�=�C��$���;��%��� �$����� �� �4#1������� ����$�����;�$� �"�

���#1��!�'� ���1���#1��!�� 1�� ������� ��42�L� ��4���1�!��#��������((@�((����22��'�����#��1��!��0@B��#!����������!$$���� @0� ����� #�$���� >� <��3�"� 9� �$L����;�$� ���������������������#$��'�;�����������%�������<%�'�1����%����;�$@$���@ ��#!����������2��3����"�9������� (@0(�<��3���$���@���'�2�%���$��������2���������%%����4$1���'�1��;�����������2��4�!� ;��!<�����'� #���� ���%��� ��� ;������� ;����G���122��"�5����2��4�!�;������2���������2�$;������<��@<���$������!3�4��#��������#1��!���1�$��������12��"�9� �1<� �������$������ �1����� �����2�$���� ��2��@� 1��

����1��2�������� �4#1�������2���� 1�� �� 33������"�9���@2������!���'�;�����������2������������%���$���������!�@���������'�3�4��������#�$���1��"�+$�2�������%4;���21�����������L�#���Q1���$��<����%���@

%��"� K������� @0� �#!�������� �4#1���'� �����$$��� ��� �1�������#�$$��'�1�� ������������������<������� �����'����1���@�4�$�4�#���$��%%����4$4����1�$�"�:�������������=�+����;����������������1�$�;���������3������#�������4�$�4�1���

��<%������1��$��"�:+$����H�����;��2�����<����=�F����2��������2����!$1�1��� �%������� ��������� ;��!@

Page 45: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� B>�

<��'��!�����2����� $$���� �����1�$��������;��;��%���#���"�9�����%%����4$��������$����������1�������%�#�����"�9$�1���������2��������������������;���������;���2�<1@

<����'�21$$���#�������#�"�

'������(���

C��1����� ������%���� ����2����'� 3��������'� ��;1%'� ��@�����L'���2���'���2���'���#������'�2�;�'�2����$'�����'�<�3���'��$���L�$��'������"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'�;<���$�'�<�%$�2���'�2���1�<�%$�2���"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J������ ��$�����!� <������� K��@B'� K��@��� :�$� 22��@�����$�����!���1�1��='�F@�(�:��#�$���1��3����<�������="�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

9� ����1���������'�;��������!������;�����%������$��#�@$����'����#�$!�������<����%������2�#������2������"�#���@��������2�$;�����$�G����#�$����������������1�����1��2'�#������$�93��<;���"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

$����&�-��$6�#$��0��&�-��$��

��0����$������������������.���������������%� � �����#�- ���������#�� ����#�� ��.�� ����$�#����%$��� ���. ���� ��.��*� ���. ���� ��� ������ ����� � ���� �0��- ���� ������� � �- �)���)�������..����#!��� -������������ ��*���� ��.����� �������!����.�� �)..� ���� �)�%����������-���������� ���� � ����������������3����.����� '����&3*'����(.��� ��!� ������ ����*�9� ���1���������� ����<���� �4������� 1���$1�� ����� B>@/(�

<��33����G��������'����;�����%����2�1%�$������%�������$@;��"�A���$1�'���#�4�!���������;��������#����;���������������%����2�3�4�����#������2G��"�9�������������������;��$@�$���� �!�� ��� 2��2������$���"� ������� �$� �'� ;���� ��

������ ������1;���� ;���<�� �����2������2����'� ��#���$���1�� !��$��� �$������ �� ������1�� �4������� �G%��� #���� ��!@�4��������������"�9���%����2��<������������2���'�1���!'��4�3�4��#������%��'������������2��1�1��1���1�$1���;��!"�H���1�� ���1��������1��������������$�������4#����$��

��'� ;���� ��������� �� ���2��� 1�� �� #1�����1�� ������ #1�!��������1���'���2�3�"�9$���!������#���;����G����2����#���#1����2�������������4#����$�1�����������%����������;��@����Z� ����� #1�$!� ���� �� �������;��"� 7����� �4��� �1���$!����������;������%���$;����4$������C"�<���������1��2�%����@�1��'���$<���#����2��'���2��$���������������3�4�����!���$��1��'�����;���������$����'�1����������'�������'���;���@$��'�������$'�#���2���;���������1���"�9�C"�<���������1��2'��2������������1��������1�������

#���� ��<3�������� 3���� �1;���� 1#�� ����$�1�� ���'� �����������$����� �����2�����1�������������)('������2�1����1�������������-([@�����#���%����"�7$��G������%�����$���'�;����21�����#1�����#�����������������1#!�C"�<����������������$��%1�"� 9� ����1��2� %�����1�1�� %��$� �$� �'� ;���� ��#1�����2����#����2��!��'�1�������3������#1���$�����E����������2���1�����1������$����������"�9�C"�<���������1��2@����!$1�����$������1���2��2���%�����$��;��!�1���������;����2�������!� ��������2� �����#��"� H#��� �$������ ��2�2��������1��������1�����������������1��2�;�������'�����������'�;����2�������!���������$�1������1���$�1���2��'�1�������3������!��4����;�����%���2��#����$�������<���1����1@�$��!���$��1��"�

�������

9����1������������$� �� �����!��4����'�;����<����� ���@�$���1��2����3������#�������$�"�9�����(@� �1���$1�� ����;���1���"�K1�$!����1���1���������%���������<1<��'���;1�@%�@� 1���������G�� 1�����'���3�� �$���1��#�$���� ����'�;�� �����1�����2�#1�$�"��������!����������1��2�����3�������@���2G� ��<���1�'� ��#������� �G�$���� �L�$���$1�"�H�����1<@<�������%��������������4���;G��'���������$��1������%���"�S����@3����2���!$���!�����$��$��� �����'�����#1'����������� ���@���2�$�� ����!�����'� �� ��#��� ���24�3�4�� 1�� ���24�3���@#��'�2���������%�����������;������"�A���2�����#�$�#��1����������$�����'�����%��;����G���;���

������$'����1��$�������1����<����������������3�"���������$����������� ���1�������������;�$�#�$��!�2�@

�����1���$!�'����!�1�������<���1�������1�����"�9����1����@������1�� ���!������� �� ��%� #�������� ������1��1��'� �$1���������$�������������!"�9���<��$���1������2��@�1�������2�1����1���������������

��������� 2���������%�"� ���1��� ������ ;���������� �$��S@#��2�'��2����2���$4����4#1�������� ��2�������;���'��!$1������$����������2��"� 1���!���1���1�������4���������������� ����$�#�� �$���1���� 2����� ���� ������� ����� ��@<��$���1�'� �2�� ���2E�1<��� #���� ���24�3�3���������'��12�#�$�;�$$������#����1�$��;��������"�9����2�1����1�������������0�;1�������'������2�����1���>@/�;1���������������@;�������2����"�C������<��$���1�#�����4#����$�1����<��@�������1<����'��$��3�4�����;��%������������1���1�����1���$1����!�����������$�������2���@�1���421�����#��"�I1��;����2������2�������1<� �������$�����������@

Page 46: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� B/�

2�����1������� ������������� �����������������1� �����2�@$���"�9����������������������$��%��'�����#1������2%��'�1���������1;���2�����2���$�����1��<�;�����"�9��G�����"� �;1�������"�9����������������1�2���$���������4�3�4�����@2����%���2��'������2��$���'�;����2�������������1�����"�9$� ����������� #���$�� ������ �� ��@�1�� �4����� ��� ���������!��'�2�������G���������$��������$���$���;�$�1��<�<���@�������;�$�#�$��;��"�?����$��#����$4����������������;��$@���%����������21���$!��$�����������2��2���Y����������3�4�����!� 1��;�2������;����G��� ���2��'��2��

#�$���������������!$�'��2���$���1�������G���2����$"�7��!��2����� ������� 1;���2����� ������ �1�� ��3�"� C��$���;�@��������2����$�����'��2�!�� @0���#1������������#��%������� ����� #�$���'�2�%���1;����<��3��� �$����������'�2�����1���$1����!������������#����������$�����"�:9����2����$�@�G��� ���1��1��� �� #������1�� ������������2���������1��@������%��;����GY=�

��������

I1������2���'�;���������1����������������1�$1�����G@�������%���$�����<�������������$'�����2�2�������!������������@�������"�,�2�#1������'�;������������������������!����1��@������1�� �$� 1�$��2� �$�2<������� $����$���� �2������1�'����� �1<�������� ��#�$���� �� ��������2����� ���$����1���Z�����%����'�;����%�����������2���������%�%��"� ���$�������������������G%�%�������1��'������G�$�����������$����!�'�<�������'�2�E2�������4�2�������� 1�� ��#������� �$�2@���'�1��;�����1�1�����<��$��������$������������1<$���������!�'��$���������$����1���������$��������"�9� ������� 2���� �1������� �� ;��1����� ������$3�4�����!�

2���$����� �����2�$���'� �� �����$����� ��$����� :����E�3�="�S����3���� ��!��4�� ��;��� �� �����$����� ����2�$���'�2#����$���3�4�����������$����1���'�������$�����;����G"�9� ��;���$��� ;�$$�%�����2��� �� ���1��� ����������;�$'�

2��� <���� �� �������� �G����������;�$"� C������ �4���1�L���4#����$��<���#�������#��$����2�����������2����'���@���#�� �� ���2���� 1�� �� ���2�1�� ���!� �$����$��� :�����E="�S���������� 3�4������ �� ���2����#��� ��2�������!� ����@�������#����$�������'�#���2����������%���$�1������#���;�@�������������2�����������2�1�����1"�9$���������������4$@#�������������%��������!3�4#���1�������2���"�K1��������@;���$���<�$3;��� 1�����2���� �����'�;�$����������������$�������1������������$�����������2����21���4���3����������$�#'����!��#�$�����G��������������1��������1��"�5����$@$���2��������;���$���2������3���G��'�2������G��G���������2������;��!���1�$�1������Y�

%����&�����

F���3��1� ���2�����1��� ������ ���%��� �<����%���%���: >[='��$��%��L�: >[='���������������!�: >[='���������#1��: >[="� 7��1�$��1���� (� ���22��� ��#��1���� /@.� ����� ����$��������B����#�$���"����2��$L�!�����$L�#�'��� ��#��� ��@����� �1���'� �� ����2������ ��3����� �����#��1���� 4�������� @0����#$��'�1�����!������� ������%�������<��3�"�C���;L��'���#��%��� 4��$�� �$� ��!$!���� ���$L��� �1#��"� 9$� ���� ��<����

������1���� �$�������� ��1�$� ��<'� ��� ���������"� 9� �������������;L#4�� ;�����"�9����������;�$� @0�;1�� ����'���� ���������#���� @0�;1���1���2���������$���"�H��� ���2��@'� 2��� ���2�1����1��� ������ ;������� �$�

������ ��3�<����4�42#����:0(��='������3�L�: >��='�33��@�����L�: >��='�2�3�����4�1����4�1��4�$��:�(��='�1�����4@�1�� :�(��="�9���#��1��!�� ���� �#!��������� �����$$���� ����0� ��� #�$$��'� �>@ (� <��3��� ������ ����� �$L�%��� ��"� ,�<�� @0� 3�1�$1#��� ������$�;������ ���!��� G��'� ;���� �� ��<����������'>@ ���@���������1;���2����'�����#������������#1����!��� �$���� 2��"� 9� 2����1���� ��<�4$���'� 2�1�� �4����1�$��������������������"�,�23�������1����������������%�'�;���2���2L�1������� ����<��� %�#�������'�#���2���2����!@$1��1��� �� ���1��������1�� �G%������ �����"� +G�������� ���@��������$�����'��!�1���#1�$1��1�'��$��������� ����<��1�����#1���$������2�$���"�: �"����������1�����������1$�=�5��� ;��$���;����� ���2�����1��� ������������� �$��� ��

������4#1����'� �2������ ��!����� �$� �������"� *����� ���$�����L'� �� ��#������� 1�� �� ��2���"� ���$����1������ �� 3�@��2�L'�3�4����������<����$����$������3�L�:�$�;����4�$@�$�;G$��;������2���� ����L�!='�����$�����2�<������������;�����������<�$��#��������������"�9%����������4#����@$!� ��#��1��� �$�����L� :�((� �='� ��#������� :0(� �='� ��2�����:>(��='�3���2�L�: (��='������3�L�:>(��='���$�����2�:>(��="�7��1�$��1���� �� ��#��1��!�� ���� ������������ 2�����1���������$$���� ��� ����#�$$��'��>�<��3���������������$L�%��� ��"�A���$1�� ��!��� (@0(� <��33��� 1�����1�� �1����� ����� 2��"��: �"�,�����1$�=�C����������2���2�������!�1���������4#��'�1������������

��������<���'�������1���2���4��$�;G$�'����������3�4����@�!'�;�2������1������!������!�;����G�������������"�*������$������3�L�:�>(��=�1���$��<�����%���%���:>(��=�������'��2�!�� @0� �#!��������� ����� �������$�� �1�� ����� #�$$��'� 2�%�� �>�<��3��� ������ ����� ���$L�#�� �� 1�� ������'� ��������1��� ��@����$�#��������<������2����4�����������2����"�H����1;���2����� ����"� : �"� ,���� �1$�=� H1�� ���� ;��$������3�<�������3���� �!���� �4�42#���� :0(��='�3������ :0(��='������3�L�:B(��="�9�����������G����1�$��������� 1��������@%��'�2����$���!$!���#��1���"�9$� G����#�$���� �4����!�G��� �� �4#����$!�1<<��� #1�@

$���!��������� 1;���2����� ����������3�1�$����2�������'�2�%��>@�(�<��3�������%����;����'��������������������������'���%��������������'�#1����;����"�7�1����!����������@#��'� �1������ >� ������� 1�� �����#1����� �����3���� ���������@���� 3�1�$�� ��!�� ��2�������'� 2���� ����� ���2����"�7��1�$��1���� @0� ��#1��������� ��2���#������ �����$$������� � ��� #�$$��'� ;���%��� ����� �(� <��3�'� 2�%�� �$L�%��� ��"��: �"�O��;�9����=�9�����2���������������1�$������������������$�1�����4�1��

��!��4�� ;������� �� ���2�����1��� ��$��1�1���"� 9� �4#1�����3��$���#%�� �������%�� �� ���1���'� ;��2���$��L� ;������#��"�9$� 1�����4�1����23����������������� 3�4�����'�;�@��2�;�2������'�21��1��������2����������$�����������"�5������'� ;���� ��2� ;��� #�$���� ���2�1����1����"� 9$� 1���@��4�1��<������� (��@������%��������0����2�����#�$����#����2�������2���������'�1���4��������������$�#�������2�������<������2��"�9���$��1��2���1�;������1����1;����;1���������!������;��� #�$#��$�������'� 4�12��1<$!�1�� 1�� #1����@2��@�2�����1�'��2��$���������G�������%�$1������;�2���

Page 47: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� B)�

��2G��"� 9� #$����1�� 2����!$1�1��� 1���2��� ���$��1���1���������4#���"�9$�1�����4�1��G��������%�#�����/>�1#�1���!���������'��$�#@�1��#���������1�'�#���2���#1����2��@�4#����1������1�"�

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'����2��'����2�1�'������$$�2'���<�����1�"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<���������@0/'�K��@�('����@� '�+$�@/"���������!'��1<'����2��'����2�1�"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

K1�������2���1����#1�����1��������;�����%��'�������!@�������� ���1������������������1��@�������:���!����<��#@��2��������$��#�$������$���1��������2�������!�2�����1@�L� 9@#��2��� ������ ��!='� #���2��� 2��� ����������"� 9������������� �������� �1��@������� �� �$1�������� �����'� ������2������9@#��2�@�G����������������������"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"��

$������#�"�6�($�����(����

8���.. ,���'�� ����� ������ �����,���������,��)..�� � ���� ���,�� � ���!��- ���� �� $ �����'����- � �� ���$�� ���*������� ����������%#!��.,�������,�-��������$����,�� �� �����"%����� �������-����'��� �!����� ������������*�����������������$�#,����,���'������%����!������������- �+� '�������-�������$���.��+�������,����������!�����!������.���-����#%�� ����!����* �� ���..���.�� �)$�#�� �������%�,�� � ���� � '�- ���� ��������������� ��������-������+�������������#�.����.����������+������� ��� �� ������������� ���������-���� � �-�'��)��� ���� �*/���$�������� ����%�����$���������..������������,�������*3�� �%���-������,�������$��*

�������

A#�$��������<��$�����'�;�������G����;�������2������%����������$���� �� ��<�����"� V#������� ��$�%���� ��� 2�%�� G%���

��<�����$�'������%����$�����;���'���3���������1������#1�'�����������$�����L�$����'�$������1��������1��������������������������'��2���;��������2����������2�����21�$�1����"�C�� ����G#������'� �������� 2���� �� ;�����'� #������� ���

0d.@� ��$�2���#���:����#=��$����"����������;������1�;�@�������'�;���$�����#��$�������<����%��'�1����#1��#�$��������@#��#�� ;�%�%��� ���"�9� �$1�<��;�$� ��%��� �<����1��� �� #$��'����4�������;�$�������������"�����$$���$��<��#����$����'��������������$��21�$�1�����

������� �����"� ���������2���4��������1�;�$� #�$��'� ;�� ��������� ������ �#������� :������$��������� �� ��<;���=� ��@����$�%��"����2�������������#����;����G'�;�����@�1������������@

2��3���������<�;���#�$��������#��#��2���$���"�A�������2������$���2��3�����2���#������'�;���2��G�����������$������2���'�1���� �G��������4$��������������$������1��@2����$�<������������������#����2�����"�9$�����<�����2��1���$��������������2�����������2��@

1�1�"�*���������������� @0��$�2�������������������������������� �1"����24�3�3����������#������2����$��!��;��$���@;�����'��$��������������������$�������2<���21���$L�4���������������2�������"�*��$'�;����3�����1;����3��<<��#�@���;�$�%�����'�����$�����������;���������#���4�!"�H��!���������%��'��������������3���������#���������'���������;�@2��<�����������$����;�$�;����������� ����2�3����$�@���� �� %������;���������$��#�$�������'�1���������;��%��� ��%�#�����"�9����������2<����#1����������$�����1;���2����������������!����1�@�������#��������2��@�1�����2�1����1�������1����������#�����!��4��;����GY�9�������#���2���4��1����2�����������$���$���;1�����1�'�

�� ������ 1�� ��� 2�����1����� �� ;�������� #���� ��#���� ��%�������$����"�C��$���� ��;���21������;1�� ��%����<��$��@�1"�9��������@

<��$����%� ����!� ��#����� <�1���%��� #���� 3���������%��� �"�G���$��L����4���;1���������������$�;��%��"��

%����&�����

A���2����$��21�$�1����������!����������� ��"�9�����@2����'�����������$$����1��1����421�������������������$�@#�'������� ���;��1��� ;�$"� :?��3��2!�����#�$���� 1����4@21���� 21�� �� �1�$����� �1�$���� ������� ��� ��%���'� 2����;����%����� ���$���"=� 7�!��4�� �� 33�������L� 1�� ���2��@1�1��1�� �� �4�42#���� ���%�� �"� ���2��@� 1�� �1��4�3��1����#��������2���#���@���"�*����2���%���2������#1�3��<<����'� �2���� �$�2��� ������4#1��� �#��������� ����;�������#��1��'�1�������L����������!��������$��21�$�1��"��

'������(�

9���������;�$�;�������;����G�������!���������2�$���'�%��2�!�1�L�:Y=�2�������%"�7����$�2���3��3������� @0�3��<@<����1#���������$��'�%�#��%���$��21�$�1��"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

Page 48: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� B.�

0�����&����������"��

,��#��'�2�����#��$������!��#����2�����#$���<���3�����������������2����%1���'�1���4���������$���$����<%G���@�!#��"� 9� �4�1��� �1������1��� 3���1�������'� �2��� ��� ��2��4#����$���$����;��1�"�

�������������

�$�����!�$������#���'�;G��#�$��1�'�;G��;�����'����@2��'����2�1�'�#1�����1�'�#������1�'�2�%'��<�'�;������2@���"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<���������@0/'�F@B"�C������@0/�<����;���1������2�#��������$�����'�������

���������������2���$���$$��������2��@�1���$��<�;�����@2�������������$�������!��������"�������'�;������2���$�@��$��������1����1�������1'���;�����2���������������2���������#���2������$!����4��1�%��'�������2L�4�1�1��4�$�4@�4$#�"�7$� ��2���$���2����� �21�$�1�� $�#������ 1�� �<�@�4�3��1�'���2����$�����%��%����������#���"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

9����

9�;���%����1�$1���4���#1���%�����������2��@�1��3�������@��'� ���� %�#��%�� �$� �21�$�1��"�������%������2�������� �$�������<3���#�'� 3���� �� �����$$�2� 2�$������#��� �1����$�"��������� ���;��1��� ;�$� 2��� �$'� ;�� ���@�1�� <��3�� ;����1�$1���#1�$���"�9��1�$������������!����"�����(�����������(�����(�3�2L���@

%�$����"�

�"��"����������#�$��

7�!��4�� �$� �21�$�1��� �������!���2��3;�� 1�� �� ��;1�%�@�������� ���������<�<����#����'� ����#�� �����2���� ��$2�������$����"�C������;G�����$���'�2����!$1��1�������#�;�@����������$�2�<�<������������"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

��<!2��"�6�-��+"��5"���

>�����!������!������'����� ��� ���� - ���%�������������.�� ��-���������� ����$�����.�%������ ������.���������..$���)����..%��� ���%������*3�$���������� �# ����� � ���� �����

��#���$����������$��-���)..�����$���������.��� ��� $������� $�����* �� ��#�� � ���%����� �� ��� ����� ����� � ��$,����#��,�� �� �)%��..����*/������$���������.��$�����%�����0��0��.����,������ �����$����.��-' �#�!�����!����� ��$�* ���'$�� �� �� ���� �,�)������ �#���0�����!������������.����������� ����!��.%.��������$����.�� � $ .�������������&�����%� �,���-��������#!��-'���� ����-'�������-��(*�9� ;�%;������ :���<�3�=� �1�������� �$� 4�����1���� ��#���

4�4��4��� ������'� �!��1�� <���� ������ �� ;��2�������$��@���� �� ��2�E� ����� 2��#����$���� 2L�4�1�1��� #�$��;��!�#��$�"�+$�2������1����������;�����;�%;��������'�����#�@��2����� ;�#���� 2���������1�'� ������� �����1�'� �!���@����1�'� #��;���'� 3����������1�'� <�%$�2���@������1�'�;��������� 1�����'� ;������� ������'� �21�$�!�����$��� $�#�@���'�#��2�;���'�������$�#����2��� �����<����12��'����@;���1�'� #���2��� �4����$��� �����2��'� ������$��2���1�@;�����:<1��������2�����<�="�9$� ������� �4���1�1������;������ 1������ 1�� 1���2��� 4�@

2������������"���4�4����%��;����G�����������4#1�����������!���'�����#������!������������"�9� ;�%� ��������1�$�� �� �4�24���� �� ������� ��;1�%1�!�'� ��

����������1<������'�1����2�1�!��$4#��"�C�%������������1�$@�1���'� ;�� �� ��%�!����� �����;���� ;�%;���2��� �������!� 1��2�������!���<�����;�$�%��������#1��!�"�9�;�%��4#����1���1��;������������21�$����������2��"�C�#�������"���32�;��$@�$G���G�G%�;�%�����!��'������������������((�;�%�$���������;���;�����<����'������������������������G%��!�;�����@��"�H���$������2����;�%#�������1�$�"�X��$���1����#���$������1�����$��;��'��2�1��$���#���$��2�����%�!������#���1@�1��"� ��%�� %���$� #�$���'� ;�� ;�%���� �$���$$�'� �4����$���1�#���'���2��!�#��$�'�#��������%�!���G�$������;�2��'��$1������<������$"�9��1<�1�����21�$���������$���2���$����������������@

#������;��$���;����'�����1�������������%�����$��������#��@;�$'�;����;�%;������;��������4#����$����'�1�������� ����@������� <������'� 2��� <1������ �� 2�������3�� ��2�������"�S����3������#���#$��������$���1���'�;����;�%�����������;����'�#����;������%�!����!����#�$���"�

�������

7��!�������������1���������������$���'��2�������!�1��@���� ������2�$���� �� ;�%;������ 2����!$1�1;�$� �$���1����#��2�����'���#�������������"�C��$������������1<�'�<����$�����2'�31���'���<��$��'�<�<@

���'�2�������1����#���<���:�$���������������������$��@���� ����Y="�5��$L� 3��2���� �� ���$���� ������1<�'�21$$��� 1��3���22��� �$����#�"�9$��2������� 1���2�$�����2������1@����#����1��@������'�����#��9@#��2�"�7�����������$�������3����$���������1�1���'����%���!��1�L�

�������1�1�!���1�$������������'��$�%��'�1���$�!�'����'�2��@�����'����3�1�'��4��2�������'��$!�!�'�3�����$��1����2��@��������2�������;��%������$���1�����@#��2�����"���������$��'�;����$��%�����1���������!����3������1���$�

1����1�����'�2���!$$�����;G���#����21��1���%���������$@

Page 49: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� B-�

�����"�C�%;���������1�����<������������������������%�#��������<��$���;������ �� ��%���21���'� �!�1��� �� ��%�� ����%�����3�4�����1������2��"�: �"�O��;�9����=�

��������

+�2������ �12;����G� ��2<������ #���� ��%�������%�#���2��������;�%�����"�+�;����������������2<�����4$#����������;�%��'�;���2���!$!������#��%������2�������!�;!21��1���@�L�#�$���'�1���$���������#�������������%�!���"�9�;�%��$�����@��� ����21�������� �4��1�%��'�2���!$$����$���!���4�$�4�1��"�9�;�%2�����#1�1��;���@2�����#$���#�������4����1��1�1���@�� �� ��%�!�� #1������1�1�"�9$� ������� 4����1��2���� ;����#$���������"�����%��� �� ������ #���;��������'� <1������ �� ������� #$L�

2����31�'�1���G�$����;!;����������������������;�%��'���;������;��$���%������!��1���������1����22���2L�4�!�;�%�$���@����#�������!#����"�V#%��� �� ��<�1��� �G�$���� ;��������� �� ;�%��� 1�� �� ��%�!��"�

7�!����<���1�����#���%������<���'�����<��"�F��������;�����������$���2���$���$$���2�������%�!���@

���'� �$$��� �� ������$� ���;��1��� 2������� %�#��%��� �� ��%�!�'� ��;�%;���2���#1����������"�C��$������;��'�;�������4�$�4�1���;���������3������#����3���2�1#���#1��$$�����"� �"�O��;�9������2�������$��%%2���$�$��;�������2��%���

�� ��%�!�� #1������1�1���� %�#�������"� ��;�%������� �%%����������2�$��L��� ����#�� �4�$�4�%��� 2���1�� �1$$��� �� ��%�!�����<������1��������22����1;����<��3�"�7$�����<���<��3���4��4�4�������2%�������%�!��'�#���2���������������1���#�"���������������$������1����4�1�� �'������2�;���������G�

�1�L#��"� ,�2� ��%'� ;�� �$� ��!���%��� �1���1�� �4#����$�1������#��$������ �1;���� ;�%�$����'�2���� �$���2��� G���� ��$����4�$�����"� �;�������'�������2Y�7������������������$���������@

;���$���;�%�����!�$��1���2����������$���������1���$����������� #����$��L�1����� �4#����$�� ��'�2��� �� ��2� ��@;���$�����"�9�������������;���$���1����;�%;�������4$4�����4��$�����1�����������"�S�����������1��'�;��������;���$�����;�������������4#���!����������#���������$1<�����;�%"�9� ��%�!�� #1����������� ����;��%�'� �$������ ;�%;�����;�$� #�@

$��;��'�;����3��<!������$�����#�$��!�����$����"�7$����4@#����$;�������3������1��!�'� ����#�� �� 3��2��������'�4��$�@;G$������#���$2�������"�*���������������������$����������'��� 3�������� �4���1�1���'� �� #���$2������ �$� ����$������:2�������!���122����="�9���������������;���$��L�%���������������;��������%�����!@

���� %�#��� �� ;�%;���2��� #1���������� :�$� ���1� ��2���4�@���="�7��!�����������<����� @0�<��3��#1�$�������%�������@����:�$��#�����$���=�1�Q#��������%��������:�����$���=�%�#�@����"�K���$�����$����$���$�����2����#1����2��@������1������1�������%�#������"�

%����&�����

F���3��1� ;�%;������ ������ �� ����!���� �����2�$����� �������#��1�����4�42#���'�������������%'����������1����%���@%��� �� �$����� ��������"�9� �G��� ���������� � ;���<�� ����"�

F���3��1����;�#%���� �����2�������'�;����;�%;����������1��2��� ����� ������� 1�� �� ����� �$L��� �� ������������ ��3��� ���$��#�$�����"�,!��1�������������!�������$���<����12��@��'� �1�������� <���� �� <���$����� 2���������1�1��� #�$���#��$����;�%;������"�J����#��1���2�������;�%;���2������@����%�'����G������2�����2�����%���������������;���2������$�����������2�����1���$��1�����!�����;�%"� �"�,�����1$�������3����;����G���$$�'�;������������

��3� :<1������ ����$� ���'� ��������� 2�������� ���"=� ���$;���;�%;������"�*����������!�$4�����#���������������2���$�����@�"�9���3�����#��������2����������1�$��!�����<��1������#�@$!���;�����������������������������4#1����"�*����������@#��1��<1��������4�42#����:0(��='�2�$��$������: (��=�1��33�������L� #���� :>(� �="�7��!�� ���� �#!��������� �����$@$������� ����#�$$��'� (�<��3��;���%����$�'��$L�%�����"�,�<� @0�������22���1���$1�����������"�7�!��������$��'�;�����21�$�1��$�#����4#����$�1����;��@

�����;�%"�*�����������1�������������;�$�����;�$'������2�����21�$�1�;�$�������4#1�������;�$$������;�����"�C��$������;���� ����2����� :�((� �='� �$��%��L� : (� �='� �<����%���%����:>(��='���;1���42��L�:0(��='�1����421���:�((��='���$�����2�:�((��="�9���#��1��!�������#!����������!$$�����1��<��3�� ����#�$���'�2�%���(�<��3��;���%����$�"�C���$�1����4@21���$G$��������<������#��'��������!��������$����"�7�1�'�����#��#�3�������!��� (@0(�<��33�����������<������1��$��� ���3�����"�9���#��1�������L'����1�����1���1�����������$@�$��'������$������������%���$��21�$�!���#����1<$!�1�1�"�9� ��#��� �������<����� ;�$$����$'� ;���� ��������$��'�

������������!�1$;�����;�%;������"�*�����������$��������'����$�2��G������#�������2������1�����%���������$���������@�������'��$���!����2������������������3���2�L#��'�2�3���@��4�1����� #���� ���2�����<��� ���������!#��� :��#������'���$2����="�+$����������������3�<�%���3���2�L�!���((����22������@

��$$��������1�� �����#�$$��'� (�<��3���������������$L�%�����"�7�����<������� �������$������ ����������#�"�I�2����'�;����2�1�������1��������'�������%�������������"�9��$�2��G��������$�1�1����$���������#��1����%�#����%���

2�3�����4�1�� :/(� �='� ����2�����L� :0(� �=� 1�� �$�����L��:�(��="�7����#!��������2�����1���� ����#�$�����!$$����>�<��3�'�2�%���$L�%�����"�,�<����� @0�������22��'�1���@$1������� ���@�������"�7���2���������������$��2�$�'��%������������#��1�������@

����#1�'�3�������#1�'���%���%����4�1�'��L$���1����1����2�@��#����:>@>��='�#���2��� ��#������#����1����2����2����: @ ��="�7��� ��#���� ��3�<�����%���%����4�1�'�3�������#1�'�3�������4�1�'� �L$����#1�'� �L$���1���� :2�������!�� >� �='���2�� ��2���� : � �="� 9� ��#��1���� ;�%;�������� 1�����<������� ������ ��������� ;��������"� 9� �����#��1��!���1�$���� �!$������ ;�%2����� ����� ��!���%����� �4�$�4�%��� ��'�2���$���$$���2�������%�!��"�:I�<���I�2#���=�������L'���$2����'�$������#����3�����������$�����$�@

�1�� �����;��� ;�%<����12����"� K������� @0� �#!���������4#1���'� �����$$��� ��� �1�� ����� #�$$��'� ;���%��� �(� <��3������"� C�%2����� ����� �4�$�4�%��� ��� �� �!$������ �� ��%�!��'��1;����<��3��2���$���$$���#���'��$�����4����������"�H���;�%;�������'�2������<���������%�"�:�������������=�9����2������4�$�4�1�����$��$��%��L�#��������������2�@

��#1���!$�����"�7��1�$��1�����$������0@B����1$�����#!�����@

Page 50: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� >(�

��� �������#��� ���%���� ��� �1�� ����� ������ #�$��'� �4��4��#������ ��� �� �L$�!�'� 1�� �(@�>� <��3��� ������ ����� �$L�%��"�,�23�������4�$�4�!��$���1���;��$���;��%��'������2���;��@%�����;�%�����%�!������!$����"�9���%�!�����4�$�4�1�1���%��21�����4#����$!�������4#1@

�����#���2����1����#������#��1�1�����!$�������������@#1�'������'���%���%��'�3�����'�����#1�'��L$'���#������'�2�@%������'� ��$2����'� �$�<<���L'� #���L'� $�����'� $�����"�:+$����H�����;��2�����<����=��#��������%��'�;�������4�$�4�1������3�������#1���#�@

�������� ;��1�������� �� �4#1��� ��4����"�C�$���� �� ���1@�$��;��%������������L%�4���3�������4�1��!�����$��$����#�@�����"�9���4������2������2��'��$�������<����������'�1����"� �;������$������������ ((����22�����$��������������������/(�#����B([@����$��$��"�9$��#�����%���$��%�����'� (���<���������� �4�1�� ;�����'� ��� ��<����� ��������� ����$��� ��$$������"�C���1�$���#��'��$L�%�����'���<���������$���2���$���$@$������#��������%�!��"�S��������2�������;�%��'�;������;�@��������������$�#��;�������"�: �"�,�����1$�=����;�#%����������2��'�;����#�$;�%���;����G�������4#1@

����������2�$�������:�����<1��������3�����=�����������������'�;�����G��������������1���������;�%�%�����$��#�$���!���$� ��#���� ���������� :2����@� 1�� 2������2����="� ,�2�;������ ��;��'�;����$������31�%�����#�������<��1�� �����3��@��������������$�"�*�������!$$4�������#!��������3�������@#�����0����#�$�����1��<��3�'�;���%��������(�<��3��'��$L�%����'�1���������$���������2��'�;���2���1�$���<�������$�#��������������"�

'������(���

C�%;�������'� ���<��������� �%������� ������%���� ������'�31������'�3���2'���#������'���%�<��'��������L'�2��������@$�����'�<�3���'���$2����'������'�$�����"�7�!��������;�%�4@#����1�����33������'��$�����@�����1������$2��������%�"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'�2�%'����!'�#��2������:<����1�$���#����;���="�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<�������K@0'�C@ 0"������#���"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

9� ;�%;������ 2����!$1�1;�$� ���!������� 9@'� @'� �>@� 1����/@#��2���'�#���2�����#���#���#����$���1�"�C���$�����

1������������2����%�����#���:������$�H���#5��1�$�='���@������#�;�������1��@��������������2�$��1�����@���1�$��!��:���1��@��������$�9@#��2����!������'����!�����$��#�$���2���� �����%�� ��!� �� �$�2���� �$���1���� 9@#��2��='� ����@#��2������ <���� �@��2<��E� ��<���1����1�$��!#���%�����;��%�����"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

�)+���-�)�)�"���

<#��� ��!��.�� ����� �)..- ���..�� ��������� $��� ���#��$,� ������ �� ��#!�� .����� ����,�����������)� ''����.�*/��� ��,�����!%�#��� �������!� �� 0����$����� ��$��������� .�%���� ��� �)� - � ���� ���.� ���������� ���'������$ ��������� � �# ��)��* J� $��� $���%.�� .����� �� �$��%� ���-$��� '�#�� ����$���%��� ������� ����� � �)������� ���������K�$������� ��� ��� �����"* ��������"��� ������� $�����-��� � ��'������$���� �)..� �����$������� $���%���- �������������� ���)..� ����#��������� �,�����'��*9��$��������2�21����2����#�$1�������!�����2�����1@

����� �� ;<������#� ����2��� ���%�$1�� 2������� ��;<���������� 2���������$�#����'� �� 2�2���� ������$����3���#���� �������21����2�2���� �����������@������������$����%�����1����1���"�4$4��%����2$!%���$��@����#���2�����2��;�����$��������������2$�#��'��2����;<�����#������� #�������1����� �� �������;��'�1�� ��;��� ��@2�����#����#��$�2��������%��"�9� ;<������#� ����2����� �4����$���� �G�� 1�1������ ��1�'�

�2���� �������� ����� �$�2�������� ��������������� ���;���1���4$4��1�����:�#���'������=���������"�9$� ����������@���������������1;����<��3�1����#�����1<����������������@��#���2��'�;�2����1���;����������2����'�G%��������$@����� ��#1�����1���'� �����2�������'� ����$��� �����2����������$1����'�1��2���������2�;��������$�;�$�%���'��1<����@��������������%���$��"�7�!������'�;����2�������2���������2�;��������1�1�'���2��1<���������;�����������:21��1���$1�������2='�1���G�$����������%��������4�2������������� ������;��"� H���$�� �������� ���1�� ��#��$�#���� ��#��������$�����1�������������"�7$1����$������;����3��������$����<;��#�"� 7$� <���$�� ���������� �� 3������ �4����$�������������3���� 2�������;��!'� ;�$��� �� ����2����� �G�$����1%�$�������#�����2�������2�����$�#��%�"�:,�������%��'�;�������1��1�����1�������������$�#1��1�@

��%'������������#�$���1��'��2�1��;��!�����������������%��'���������������4��������;<������#���������!�"=�9$� ������� ����!��� �� �������� ���� 3��<���%�� �$�� ����%��

2��;�����$����'� ;���� �� ;<������#� ����2����� ���������G��������� ���� ��<�2�� �$������� ���"� 7$� ������ �����'��2���� �$� �������������� ��#���11��� ������ :��������@�����������1<<������!��#����$����������#1�="�9��$��1��!������ 2���� 3��<���%�� �� ;<�����#����� �������� �������#�$���#��$�"�7���#$��������$�������;<������#�����2�����

Page 51: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� >��

�$�������1������#1�������4���2��������1�1���$��1��2��@%������ �$� �� �����3��<���"� 7����� ���������� 4��$�����1����;�$������;<�����#����������;���1����%1���4��1�����;���@$�����'�����#�����$����1���������1<!��E�1�;������"�K1���� �1��$�� ������ ��21���� �'� �2���� �$� ����������'�

3�����4#����� �������������;<�����#�������$����$����@<���������2������$����'�;��������������;�����1����#���2@����� 1�$��2� 2����$���������'� 3������ #�����;���$����������"�*���������$���$�2�����������2�������2��'�;���2����$��!����$��1��'����������G%���������3���'��$�1���2����@��#����$��������%������"�9�;<������#�����2����$����3�1�������������4#� �$����

������������1���'���������$����1�1�1#����������������;��@;�����'� �����2��� �� �$L�;�����"�C�� �$�21���2� �4��1���2��'� ������ �$� ����!� ����!���������� �� �G��������� ����#'�4�4��1����$��!�2����"�*������2������!�����$������2��@��2������'� ��� #��;��� ���!���� �#���� ������'� 4�4��1� �$�G%��� �����!�2L#1�$� #���� ������ �"� F�������� ���K�3'� ��<��;�$����2L#1�$'�^���� ����'���6��%$��2�����8�#����J;�2���9"�7����'�������������$���������3����;<������#��$�21���1������$�2�����"�

)��������&������������&��"���������

9�;<�����#�����1��������������������2$�#��'��2���@������������%���������������#�����1<������1�'�<��$�������������1���%4;��'�;����#���2�����#��2��;������4#����$�1������1��������$����2L�4�1�"�9�6�L�4�4�8�����%������!�;�������$���<�����#��'��2�������;�����3�4�������������2��'��$������1<���1���'� ���1����#�� �� ��������� 1�� �� #������1��� ������������%�"�C�� ���� ���1��1��� %�� �1<���1�L���� 2������� ����2���

��������<����12��������$�'��������4��������;��'�;�����G������ �$�����$!� ��;1$�12� ;��2�$������ ���� �$��#�$��1���"�C�%�����$����� �$��� �2����;����Z� �4������� �� ;����'� �����2�2'��$����2'����1$�1����2������2������$��%��;G$�@���2�����;���1����"�*������������;1$�12�$�����$1���#�@$��1�1#��� �� %��� ���1<�����'� ��2������ #��2�@'���#��������@� 1�� ����E����@�G��#��� �� �1;���� ;1�� ���������#�$!�#����$������;�����1��"�K1���� 1���2��� 2���2�����'� ;���� �4��� �����2���� ��

�2�������� �� ������� �������!$1�� :�4$1<������������=� �1�@�$��� ����� ����$��� �����������2���1�� ������� ��!'�2��� �$���������� %��� ���%����!��1�"� 9$� �21��!�!� �4$1<���������@����� ��1��� ����2����� ���������� ��������� 2��� ���$1��'�����������;1$�1���������$�����'�1���������������3���������$� ��������3��$��%��� �"� 9$� ���2�������� �G�����1��� ���$����2�#��$�2����������;�$�#�$��;��"�

2��������&��"�����������&������

H������$���@;��$���������������2��������$���������3��<�����'�1�� ��$�$��� �4��� �G���$��;<�����#������'�2����2���������"�9���������2����#�����������%����2$!��'�����$���#������������$�������������3�����1�!��������%������'��2����������2���2����������������"�,�������'��!�����$�7��������N���2�������1�@;���22�������������G��G���<�

������$�����2���'�<������2���;����$����������'�;�������������������2����'�;���1�����$�����������#�����3�@��2��'�������2���1�;������'��2�����$�1������������3��������!��@������������$�2�%��<����12��"�I���������$�����������@�$���� �$��!� ����2�����!�� �� ;�� �� ��$�� ��2� 2�������!�#���� #���2����� ������ �2����� �� ������$��� �$��1��� ���4������ �������;�����#��$���%����� ������"�92���������$� ���������G� ��!�$����� �L����4#��!��!�� �������� ���@����'�;���������#����;�������������$�����$�����"�J4�������2���������������$���������'�;������;<������#�

%�����1�����4���1�11��������4��4$!�1���2�$��@����1�����@���'���<���1�������1��������;����"�9��G�$����3����������$@���������3������������%����2$!��$����������2������"�C��2��������%��'�;�����$�7��������N���2������>(((@

�1��� ����1������� #��� ;��$��������'� 1�� ��3��1���� �$�����2������2������$��#�$��1���1#������4���������������@�1�������%��'��������4������2��1��;��%������������1���@$!�����������������"� �"� ���%�2�� �������� ��21����� �$����� �� ;<������#�

����2����� 2������ ����� 1�$1����� �$� 1���2�$��@�$���$1�����'�����������$������'��$����$������1����������'�#���2��������21�$���������!���������$��3������1���������@��"�H�����������������$���������'�;�������G�$����$�2���@#���1���:;<����1$�=����!������������$���������2G�����1�@�������������!���"����� �������� �����%��� ������ ��2�����'� �4��� #$�������

2����!�������'� ;���� ;�� �$� �2������� ���������� �$��%��� ��;<������#�����2�����1�����%1�!�'�����<���������$�2����@#!�%�#�����1�;��!���"�9$�������������������������)/��G���@����;<������#�����2������������;<�������1���1��������<@���1�������������'�3���1�!�'������������'��$��!�'������@���'� ��2����'� ��<��$���1�1��!�� ����'� �2������� ��<����2���#��2���1����<�0������3�2@����������"�7���;���<�������1#��� / � ����2��� :. [=� #������1��� %�#���'� �4$�����2�����;��2���1����%���21��1��������2��$�������"���1@�!� �������� �� ��%��%��'� �4�3�4�'� ���1���%��� �� �����3�������;�����"�H����!���������$���$�4��$�����1��'�;�����2������#$���������%1�����;�������1���2�$��������21����1<����@�1�� �� ����2����� 1�����%1��'� G%��� %�������$���� ������ ��;<������#�2����������1���$����1���������"�

������+���������

,���$���<��%���������2���1�����%1������'��$1���#������@�!�����'� ���'� �$�%��$��$'� ����3��'� ��%'� ���3;�<'� 3;��$��$'��$���$������%���'�3�������1'��$���2'�#���'���$��;G�'�;������'������'��G$�'������3�'�2�����'�����1�����������1�$����#�%'� %1���12Z�2����� ������ 1���'� �2���� ����������$������'��$����$�'� �$���$!� ���������� ������2�$"�S����3���� ;����@����������21�$������$��3����������G����<���1�'��$1�������@����!���2������'��$���2�'������������3�'�������������@24�3�4�'��$�!�$����3�'����$�#�'��������3�'���<����3��2'��$�������"�+$��1��2���!$���!����2����� ���$���������2G�1�����'� �2����� �� ����4��� ;G�'� #���2��� �� ����"�?1��$��L�������� ��2����!��2����'� ���2������ 3������ ������2�$��1����"�?�������21�$���������������������2�$�������12���;��$@

���%����"�

Page 52: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� > �

7;���#�$������;<������#�����2���2�����������$4���1@���'� ���24�3�4�'��2�� ��2� �2���������'� #���2��� �$�@� 1��$�����<G�1�������"�9� �������!�� �������'� ;���� �� ���%���� ������ 2�����

1���2�$��@����1�����4�4����$�1�����������2�����1�����%1@�!�"�9���������������$�������$��������;1$�2��#��������"�K��� ��;��!�1�� #�$���� �$� ������ ����2��� �$�2���� #��$1@�������� 2�!���!� �������� �$�����������'�2�%�� <���� �$�1������!�� #���� �$�������"�9� �������$��L���2���$��� ������$'� ;���� �1��� ;1���� �����$���� ���3����� ������1�������2G�1�������� �4#�����'�2�%�� �����1#��� ��$�%���2��� ��6���@�G�8� 1���2�$����� �21����� ������$�����"�J������ �$�� G��'�;������<������������������$������������!��������������'�1��3����;�������#�$���������G%�1���2�$���"���1�%�������@��22��'�;����#��$��1�����#��������$��������@���� ����@���'� 1��;�� ���'������� ���� ����� ;����� �$� ������ 1���2�$���������$����#��"�9�;<������#�����2������$���3��<���%����'��2������%��@

��2$!��$���������$���1�������1��'���������������������'�2�����������;�������������$��!����������2���1�������'�1���4��� #��$1��� ��������'� 2��� ������"� *�������� �����;��� �$�9����@�1���2�$�������<�'��2������23������2�$�����$@����������4#��'�;���2� ;�$$�%����� �$� ��������$��� 1�1�1@;�$� �"� :H��������$�����<1�������$�V�����,�#��1��J�@��3�������������2�$$����$����2���$���"=�

%����&�����

��4�4���� ��!��4�� ��2�3�����4�1�'� ����#�� ��2�3���@��4������������2�$�������#��1�"�������G���$$���$����@�����$��� 2L�4�1�1�'� 2�4$���� ��3�� ��22����� ������2���1�;�����"�?���2�L� :�(��='�2�3�����4�1�� :0(��='����������#����

:0(��=�1����2���:0(��=���#��1�1�!��#�����������2�����@��������'������$$�����������#�$$��'�1�� (�<��3���������������$L�%��� ��"� 9� 2�������� 2�����1���� �4#��;��%��� #����3�4�����;��%��� �� ��$����'� ;����2������� ;������"�C�� ������2����$�#�������� ��$��G��'��$���������������21$$��"�,�<����� ���@�1�� ������22��� �1�$������ ��� 1�� �������$��"�: �"�,�����1$�����2��=�

'������(���

9%������� ������%���� 31������'� 3���2�L'� ����@����'� ��@2���'���#������'�2������'�<�������"�7$����4$�����2����������������������4�4�����$�����'�

2�������$������!��'�1��21��<3�����2�����1����������@���������2�$;���"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'����'�;<���$�'�2���1�<�%$�2���'���<�����"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<�������K��@B'�+$�@/'�+$�@)"������+���H��"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

9�;<�����#�����4����������3��������3�2@�1��2���1@$�2�$������<������'��$1���1���2��������������2G���<���1�@���1�$��!���$���"�9��1�$��21�����������3�2�1����2��@�1$�2� �$��#��� ������ �4�1����� 1�� ��� ��������� �������%����"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

�C�(!2�2�6�-C!C(����

3)���!�!�&.��������(�����������!�����������$�������� � �!������� � ���)$������ .��*��)�%� � ��$�����!���#���� �������- � �� ��#!���� ���%�!����-�������-�������)�)� �$������.����� ���� � ��� �� ��* � �����.�� )������"�� $���# �����)������- ��� � ������� � .�� ������� ��$�%� $�� .��!������ � �)�� �.�* L�� ��!��� ����$$�$�����- � ������ �,��� ������ �)�)� �- ������������������#��������*�9��4;4�1���!����;�%�������1�����������!�'�2����1%�$����

4��$���L�����#����1�"�7��1����������;������������1��1������������1�$1�"�9� ;4��;����� 2�����1<<��� ��$��1���� �$����'� ��;����

��������������1��1�#��%1�"�������;�������$������'�#����2��������������������2��������1�;��"�5����2$!��$��'�;������#���������1������������������� %�������$��������������;4��;�������'� 1�� �� �1�� ������1�� �4�3�4�4���� �G�������%�����2���"�9������������3�������$;���������������3;���"�9� ���������� #���� ;4��;����� �!��1��� ���������;��Z�

����������$'�;����%����2�1���!�1�����4<������1������<��$@���;���"�9� ����������� �1�� G���� �����;��%��� ��!�� 2��������!���

31��$��L�4�$�4�4$�� ������������� 1�� @����1��� ��!�����!� ���@21�$����� �����2������'� �2������� ��!������ �$���1���� �$�22�������$���"�J4���1����4#1���������L'��4<���!�;����G��$����1��$�'��$���!���1�!�����#��;�����"�

������+���������

9��������������!�����'�;������������1���'��!���������@����� �$���'�2�����$�2���4��������#����1������4;4�1�1�"�S���������� �� 3������#����� 3�4�����������<�>(����22����"�������%��������'�;������3�����1���$����1��1����1��������������$�22�������$���2L�4�1�1����;��1���������"�9��$������#��!%1�������������#����'����������$���!$���@

Page 53: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� >0�

����'�1��;��$���%����������%��'����2���2<�����<���������@#�"� F�$� ����1�� ����������2� %�#�����"� C�� 2��� ��3�� ��@$���'� ��� ������� ��;��� �����'� ;���� �� ;4��;����� ����������#���'��1���%��������������!���!���"�9� ;4��;�������� ��$�!� ������ ��;��!���� ��� ��;����$$1��

:<���$�#�����2="�*�����$$1��2�����$�����������1����$�'����������1���$������#��!���$�����1��2�����������$"�

�����+����"��+������+����/���

#�������!��!���!�1���4;4�1����������%���;��$���;������������� �����"� 7��� ������ ��2���� �������G� ������� ��������1���#�����'� 1�� ������� ������� ��<������ �� �����'� ;���������1�%���������������21$"�9����������<�����#�������%��'����� ��$����%��� �� ��������� 4��$���#��������21$��"�,1;������<�� ����������� �� �G���'� ��<����� �4���$4�� �21���#�'� 1��<����$����21��1��!����"�:F���3��1=�A���2����<�����������%��������@�!$������"�9�����������@

����� ;���� #�$��'� 1�� �1��� �����#�'� ��� ������� �!$$��� >�<��3�"�9� �������� �!$���!�� �����#1�� ��!��� ������ ����<�@;�����"�7�!���%���;��������� ;����G���;���2��$��<"�7����<�����

#������;���2���1��3�������!$$������#1��#�$���'�2������L@�L�4��"�1������1�����;�����#�������!��'�����2��������������#1���������'�����!�������������#!��������"�7�����#����#�%3�����1�$����;���2��������%�#���������4@

;4�1�����;��1�1��"��1��������$���$���;1���������!$$������������ ����$�� �<����� $G$���� ���;���2��'� 1�� ������ ���!��������1��������������"�:5�;������$��=�

%����&�����

F1�3�!;����� ������ �%������� ��#��1��� ���3#���� :>� �='���$�2���:0��='�4�4���������@#����: ��='����$�#����:>��='�3�������$�� : � �='� ����#1�� :>� �='� 1�����4�1�� :B� �='���;1�2���#���4�1��:>��='�;�����#����:>��='����������4@�1�� :>��='����������L� :>��='�2�����<���#1�� :>��='� ���!�L@��#1��:>��='�<�$�����$��$���L�:>��="�:I�<���I�2#���=�7���2���������3�<��;4��;���������������$�#����:0([='�

��#��� �����31�� :B([='� ������#��L� G��L� : ([='�������<���3��:�([="�9��G����@0�;1�������'���<������1�������������������������������$�#��2���$�����"�H����1���������2���$������ �� �1������ 2���������1��� ����� �������$�����������������"�4;4�1���� %�#������ ������4#1������ �������� :B([='�

4�4���������� :0([='� ������ :�>[='� �������L� :�>[="� 9��G���� �����2������1��� ����������'��2� ��<��$�������� �$�@����������%�����1��;1�'����2���B@>���<�2G��������$�2��;�@���������21����"�:F���3��1=�9��1<���#������������������3�����3������������������1�@

$!�$��#���;�������2���������1�������"�7��1�$��1���������4#1����3���������$$��'�;�����������%���������!����$�1��1@����;��������'�1���4#�������$������"�7���<G<�$��������@��������3��������b������#$����$�2��%���"�H������%��� �1�G�� 2���������1����'� ;4��;�������� 1��

���!��$�2����'����21���$�2���4;4�1��1�� �� �1�'�%�����@#����������$������������L�1���� ����$����G��L����������G�

��#��1��"�7���<G<�$������������������#��1����4����������b�����������������1#!�#�$$��'�1���4#������;���%�������"�9� ����� %��������'���������1��� �������$��'�1����<�����B@>�������22���2������������1�$��������"�C���������������!@����������#��$1���'������1����������������"�9� ����$���� G��L� �$��<� ���2�%����� �� ;��1����"� 9�

������$��������� #���� ������4#1���������� ��<;���� �1@�$��21������%��������<�����������'�3����<��%�����4;4�1��"�9���������������!���4���1�!������!���������2�$;���������

�� �1�$��;�����'� �2���� ������ ;4��;�������"� ,�<����� @B�3�1�$1���� ������ ���!��'� ��������1��� ������$�#�"�����@��2���������1�$��1�1;�$�����4������3����;����#�$�����$�@�����$����Y�1�� �����������'��<�����#��������4����������1%�$����� ��� b� ����� ;���� #�$���� �$�������'� ������� �3������2������#���$L�%�����"�S����3����%���4;4�1�3����<���'�����������������#��1���

2�����<�#���� 1�� @��#1�'� 4�4���������@#���'� ���!�L� 1������$���G��L@��#1�� :�$����� ��������� 4��$���#��#�="� 9���#��1��!�� �1�� ������������� ��%����b� �����#�$;�$'�2�%��������%������"�,�<�����;���2�3�1�$1#���������2���2���@���'���������1��� ������$�#��1��21$$���2��1�����#�"�7���2������� ��3�<��� ���!�L�!�'� 2�����<���#1��!�'� ����$����G��L�!��1����#���#�����������1�$���������#��1���'�2��@�����!�� �$����� 2�����1���� #1#�'� 2�%�� �$�������� �12�21$$��"�,�<������4���$4���������$��"�F1�G��2���������1������:��������;4��;������'��!����@

�!���3@����=��$���������%�����1<���#��������$�����"�J��@%����� �����$����� ������$����#��� ��#���#� ������ �� �$��#�@$����'� ��!�����#�� �� ���!� ������������ 1�� 2���$�����#�� ��������1�����$����������1���� �"�9� �������1�$��1�1;�$� ����<G<�$����������������$���������%����b������#�$;�$'�2�%��������%������"�9� ��$�!�!� ;4��;�������� �%������� �4;4�1�3����<���� ���@

��#��1�� ����$���G��L@��#����� :B(� �='� 2�����<�#�������: (��='���;1�2���#���4������: (��=�1��2���#���: (��=����@���2�$"�:J;���=��������;4��;�������%������#��$���������#���%�����1��

��4�����!�� �1�$������ ���"� 7��1�$��1���� ���� ��#1���������#����������#����������3�1�$��:�>(�2�=�;����#�$���'�2�%���� ��#��1���� ���������%��"� C���%��� ����� 4�� <��3�'� �$������$������ ;���"� ,�<� �1�@;���2� 3�1�$1#��� ������$�;��%��"�J����#�$�����$������2�$�����������������������������"�

�� ���:����$�

1��3�1�$1����$����������������#��������$$������� �����������#��������#�$$��'����%�����'�1��;���%���������(�<��3�"�+$L�%��� ��'� 4������ �� ����!�����'�2�%�� �4������ ���� 2�����#�$$���G��'�;����������!#�$�����;!21��1����L�������"����@�1�� ����� ��� �4����4$$���� 2��'� ;���2� ����!�4<������#��������!��<��!����������$#���G%%���������'�1��������$@$������������"�F���������1�'��������������������4��������������2���'� �$� ������� $$��#�"� ,�<����� 3���� ����$���#��������������L����!�"�C������ ����1�L"� 9� ������ #�$� ;�������� ����$�������� ���@

���%������!��<������������$������������������$��#�$����"�7$$��� �����%L���� �� ��������� �!$4�� �� ����!� �1�������� �����%�������$����@�1���������������������������;�����%���'�1��

Page 54: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� >B�

������%���������1��2��������;��������"�4;4�1��1�'�;4��@;���������� ����!�������@�1���4�3������;����G"�H�������@�1�'�;����������3;�����'����<<����4;4�1�����#������$�@2������$��#��!�����������������%���������������������@�L����!��"�C������ ������!�'�2�������$��#�$�����;�������@��������2��$��21�$�!�$��#����������$����#��$����'�;���2��$���1�$��!�������������������%����"�

0���/����������+������"��

#����2���$�����2������4�$�4�1�'��2�����4���1��� ���@���%%��� :�����<���$'� 2����'� ����!�L'� �4�<�����!'� 3<���'�$������1����#������=�#1��$;��!"�����2�������2����1�1#���������� ��$�#�� ��$��;������ 2������!33���"� *���� ;��1�������$�4$��4;4�1��1��;4��;����������"�9�������2���1��1��;�����#�����������%�����'�2�%��������%��������!2��������������@����4����4$!#��'� #���� ;G$$���� ��� 2����� ���<%G����"� A%@�$������;���%������������"�:J;���=�C��$���� ��;��� �$� !�4��� 2�����2��@� #���� �G��<������"�

�#1���������� !�4�%��� 2��� ��2�����2����'� �������� 2�@$������� ���<������������� �4�;��%��"�9$�!�4���2������/@)��#!��������� ��#��%���� ��� ��$��$������'� �1�$������� �L�L�2���$��"�C����$$�����2���������1����;����'�2�%���4�������"�9� <������� (� <��3�� 2����%��� ����'� �$� ��%������ �1�� ��<�2G�#���21���%���2��"�C������� <�������� ��#���� �G������ �� �1�$��;�����"� ,1@

;����3��<<��3�����1�������;������%�����%����;�$$�'�;�������;��!�������"�+2���������#��$������!���1��;����$$�����2���������2�����;����"�9��������������������#����������'�;���� �G���2���$�����"�+$���1������1���$� ��%����� �4���$4�� �@21���;��!"�

'����"�"��

9�������2�������2������!3��;������� �;������$��� �� ��;���;4��;����'��4;4�1��1�����;������1�"�9����!3��!����������@��������� ���%���� ���� ���� ���� ������#�$���'� ������������ ��@%����������!��<��!�'�G�����%������������1'�1���1����$$���������!$4���"� +$�2������ 3���%��� ��"� 9$� �;������� ������%�����(@ >�<��3���������'�1����<������1��������22���#1��$$��"�*�;������ ���� #�$$��� �����3���� ��;��"� F�;��!���� �������

���� ;��$���%���"� J�;������ �� #�$��� �12� �$�������������#����+��#���#$����"�

'������(���

C��$����������%������$�'���$�����2'�������'�����2��@��'�3���2'�3���2�L'������ ����!'������<���$'�%�$2�'���@�����L'� ��#������'�2�;�'�2����$'�2��������$�����'� ��$@2����'��$�������'��$���L�$��'������'��42%1�'�$�����"�K���$����0� 1#��� ���� ������ ��� �����2�$$���� ������ ���@

���%@��#��1���'��2������2�����������2�$'�2�����1�$1�2��@����������$;��Y�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

9����������

H������%����1�G��2���������1����'�����;4��;���������������� �����;������ �� %���� �1�$!����������� :<����%�2�="�H��������!��������%���%����1�$1��������2�����������"�C�������%��� %����1�$1�� 2��� %��� 2���'� �����2�$;��%��� �� #��������������G'�#���2�������$������1�$1����"�I1�$������������"�����(�����������(�����(�3�2L���%�$�����"�

�������������

9���$�����!�$������$���������2����$�������1��2���$�@��$���������:�"����="�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<����������@�)'����@ '���@�B'�J@>'�J@)"������ H���$���$$��� �� ����$��1��� :3���=� ����� ���1�'� ����

3����<��;��%��� �� �4;4�1��"� C��������� ;��� �� ���;��� ��<�@���;�$��4$���1��������1�$1����2���$���$�����"�9� ��#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

7��!�;������%�#��������?@#��2����#�������2���$�����@�������������������'���;��!���������#����������������"�+�������������;�����������������������1��#1�������!�$4#�@�����$�9@#��2�'�����#�����1��@������"�\%���� �$�������2� ������� �$����� �$� ������$� ��;1�%�@

�21�$�!� ��$2��2<��E�'� �� ���2���� ����� ;4��;���������4;4�1�3����<����1�����������;����G�����$������"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"��

���2#��#5����7#-���8�:������

�� �$ � � � ��$������+� ����������0�� ��0��� � !��� + �,�)�)��� ���� ��,�� �$�� �� ���!�%���#���� ����� ��� � ��* A��� ������ ������ �-��� � ���- ����� ��� �0� �� ��� ����� ��'����%�!��- ��$���.. �)�#� ����- ��,�)����)� �!�!��-�)$�#�.. �#���$���!�� � ���.�#.��- � �)..�������$���..�� ���!��- �� ����..� $��!�� � .�%���� �����*���# � � �# ��$������ � ����!�������%$���������.���������*A�$������������� ���%������� �� �)$�� �� + ������� ����� ����#��"��� + �#���� ���#��� �������,�� ����$����,�� ���%�� ��� � ��-�����!����#������������� ��*�

Page 55: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� >>�

+�����21��2�����$��;�$�'�;������������1���������1�$���������;���������'�;�$���������1��2���1����#�������2�@����1<<���2����2���������������'��������!'�;�����4$�@������� %�����"� 9$� ��$���� �$������ ���!�� ��#��� ����� ��1�$�1������������������2���������<3�����������������2����@�1��� ������$�#��'� 2����������� #�$���� 3���� ������ ��@����'�;�����#�$!���������1��������������$������$�<���������$�2���"�9;����?������������������3��������'��$����������-"��$�$���#1�1��2�������2�$����69�������$����22'����4����$���2����"8�H����$�#�������$��2���;��%��'�;������1�$�1������������2�������'�;��%���2L�4����$�22��@�����$�����"�9��$��#�$���#1���2������$����������#���4��$�����'����@

2���;�������2�3;��$2��'��2�����$�������� �4���1�1�����4�1��������#1�$�2����%��"�J4����1�$�!����������4�@���4��1�� ����������� �� ������� �$���<��� #��� �$� 22�������$�����#1�����1�1������2����������'����1<���'���3��3��2!2@������� :�;�2��='��� �1�����G�#������� :#���1����='���#1@�����1�����1����#������1����'�#���2���������������$��@���"�J��21�$������� �� #1�� ����� 6�$���������8� �������1�$��

�����3���� ���4������� 22�������������� ������� ��"� *��������;����� �� ��;1�#1���%���� :��������'� ��$����'� ��$���'�2���3��'� �2��3��� �� �������%�='� �� ���4��4$!� �$4#����<�3��$����J@��%����:2���������'�;�$���%�������"='���#������<�3�����12����������"�C����%�#��'����$��#�$���2�$�����%���$� 22�������$���'�

1����������%�����$��������<��$���;������<1����������$���@����'� �����3��2���� 2����$$�����'� �� �����2����������%���2�����#���������"�

������ �����������������������

9�1����'�;���� �1�$����$�1����$� 22�������$���������@�1�$������$�������������������'����3��<���4��$�������%�����#1���2� �����$��� ������ ���2����� ����1���������� ��#1@�����1�1�"� 9� ������ �1�� �������� ��;����$���!� 2�������������������� #1�!�������$1��1��� 2L�4����'� �$1��� ������@���� ����#����������� %���2��� ����� �������"�7���� 3���� ������1���2���������������'�;��������#��#���������$!��2����@�����������'�1����2����������3�1���2L�4����'���2��$��@���������#1����2���$�4$��1��"�H������2L�1��������$��@�����$�2����������$$��'�;�����$�22�������$������!�#1@���2����$4�����%%�����������������#��#��;�������������@�����������'���$����;��� �������'�2�����������;������������������3��2��'�2�����1������������#������2��������$���<1�"�9��1<�������#���'������2���1����;������1���4$4�������$�'�

����������4������4$4�����#1����������'�����;1�#1���%����#�����������%����:�2��3���='�#���2����$��������������:���@������=��1<$1��'���#��������1��#1���%�������������"�9� 3��3��2!2���� �� �$���3�����24�4��'���<�%$�2����

������1�����$�#��������;����$�������"�H�E2����������������������!����#1�1��1����'��$������$�4�����1�����<��;�$�2�@��������$������������#��"�9$�22�������$����$�2<���%�@�������������������2������"�9�������������<��������!@$1�����'��$�����������$������2����;������3��3��2!2����3�4���������#����"�

9�#���1�����4��4$!�����������������1���4������#1�!�$�@��<��"�9�#���1������������$������2���1<<�1��1������!"�9�����������$�����������!�#�$�$��L������'�����������

��%�����4$4����1<$!��'�1�������������� ��#�����%��"�7$��������3��2����� �������4��$�'����� ������ ��������$��� ��@<��$������"�+$��#�$������ ��<����� @B� ����� �����������1@�������2��'��2����#1������#1�����������"�9��������$�2@2�������$������1�����$4#�����#�$������2������$������$�@����������������$���<���%���$�"�9�����������1����1�������#������ #$���!� :4�12�=��1<$!�1��� %��$"�C�����$��#�$���������!$1�� 1�'� �� �����3��2��� 2L�4�1���� �1<���'� 1�� �$��������� ���2���� �2��3���� 2����2��%��'� ��<��$���%��� ��������$����"�9$� 22�������$��� ����3�������� G����#�$���� �<�3�@

����1����2��<�3������1�$�����$�;�������"�9$���!���2L�4@�1����$��%�����'�;�������$��#�$�������<��������2��;�����@$����������$��������%�����$���������������������2��"�H#����$�22�������$���������4�������6�2�1��$���8�#��'��1<�������'�;��������������$�������������������1��1����$������@���'� ���� �$������ �����2�������� ���%�� ����� �$� �������2����2����������$���������#������'��21��!�!�����!$1��"�7$��$����� �����'� ;���� �� ����2��������1������ 1������� ���������������� 3���� ����$��� ��<%��� 2��'� 1�� �� #1�!�������� �������2�3;��$2������<%���;�����"�C���$��������������$���2��#����$���%�������%����$����@

$���������1���$���1������������!��������'���������2���2��@�1#!� ���������� ;������������2�������'� ;�$���6G%8� �����@�1�����#���������"�9��<�3����� 22�������$������ ��;���������%�� #�����'� ��������� ���� ������� 2L�4��'� ;�$������%���;����������!�����!$1������1��3��<���>@�B���<��������%���"�7� ;����������� ����$4�4�1�1��� ;#������ �� �$��#�$���

��2��<�3����� 22�������$���'��$��;;�$� �����$��6��2@2�������8�#����6#���2;����G������1���8"�9���2��<�3@����� 22�������$��� ���4��������� 6��1<$���8� ��;1�#1�@��%������'���2������������������$�"�7$�����������������@���� ��������'� �$������ 1�$����� �� ������$��� ��;��������'���3���� �1<���'� 1�� ������%��� �$����"� H�1�� �������������$���������������������'���������������#��$1������2��@�������1����'� ������ ��#1��1� %�������$�� �� ���������'� ����%����2�1�����1��<����$��"�

��������

9� ������������� ����#���� �$'� ;���� �$� 22�������$�����1�$�1�1;�$���2�3��<��� �4�1��������2L�4�!����12�������2�������#����$���1�'�;���2��������;����������;������1���2��'���������$�2�������!���$��1��'���<�$��#���������@�����"�7������4�������2���������1�������$��%�'�;����;��@��������'�1�$��2�����$�����4��$�����1������������#1���@2� �����$��������"�92���� 4������'� �$�������'�<�$��#������������� #�����'� 22�������$������ ������� ;��1��@�����'�1��2��������#����2��������$������#���'���<����$@����;�%����'�22�������$��������3�4�������$�22������#��"�9$� �� �1��'� ;����2�1�� �������� ������$� 1�� ���������'�

��������2���������;�������$�22�������$����"�K$�����@�����$�������;�$���������#��$�1�����������$�2<��������������$��� ���#1�$�����������21��������1��������� ���$�����@

Page 56: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� >/�

����1�������� �G�1�!� ������'�1���$�����������;�2������2��@;��'�2�����<����<3���������1�!�"�9$� ��#������2���� 2��� 1#�$�������� �$��!��� ���������'�

;���� �� ������#� 1�$��2� ����<����� �������� ;������ �$� 2@2�������$����'���;�$����#�����$����������2�����#�����$��$���� �����3���� �$�2��� ���1�������� ��$���� 2���� 4��$�@����1��'�;������<�$��#�1�$��2�����<������1<������$�2����G�����������1��2��������������"�H��2����$���������������1��'�;��������#��1��1�����1��<�$��#�1�$��2�������$$����$� 22�������$��� ���#�����'� 1�� ���������� ;����G��� ��2������#� ����<����'� �$� ���������� 2����3�'� �� ;<��$�"�92�� �$���2���� �4$��2L�4�1��� �1����� ����� ���;��� ��2����;��'� �$� �� �����$����� ��$����� :����E����='� �2���������������G����������;�����������3���;��������1��1�L"�9� 3��3��2!2���� 2L�4�1�1���� ����$������ ����$��L�

��%������� �$���3����� ���2���4���1��'�;�� �$���1��#��� ��'���<�����������4���������22����"�9� ;������ 1���2��� ������������� ���2�� �$� 22������@

�$��� ��!���1�1��� �� �4#����$!��� �� ��;���$��� 2���!$1��'�2�������!� �����G��'� ��<� ��������� )� ���� ��#��'� �����$�������������������1����$����"�

�������

9$�1���$1�������3����������������$����'��4#��%�����$4�����#��L� $4���1���� ������$�����'� ���%���� ��� �� #�����������1�������'�#�����������������$$�����$4���1����1�����24�@3�4���������'�;G�����4$���<����������%������;1��;G�G�����1��;�����������"�I1������2���'�;���������;���2�������$�����������$��@

��� �4����� �4$4��� �$� 22�������$��� ;��1���������� �� ��@��$$�"�9����2����������2�����1��������;���2�������#���� ���������� ������ ��!���%��� �$������'�;����������;���%��2�!�1�L'����;���2�������2G���<���1����1�$��!#��"�H���!$$���#�����$��������#��$����3�����;��$�������'����

�������$��������;���'�1�� �������������!�#$��� :�����������<� '>������="�9$�22�������$���3�4������2L�4�1�1����������������

���� �� ��<�����;���"�7$���2� ����1������� �G�����21��1�L'��2����������'�;���������������������������<������;������� �4��!� ������������ ��;��� �$� 22�������$����"��!���� �$��!�������� %����2$!� ��������G� ��<�����$��� #�$��� ���������<����;�$"�J4���2���%��1�����;������2�����������!��4��1���2��$�@

���1��1�'� <���$����2����������������'� 2�%������1�����1�� ���������� �������1��1�� �� �#������ ��!���� �$� 22��@�����$������#���<��"�9��$��#�$����$�2�����$���1����#���@2����� ��;1�%1�'�4��$��� ���$��3�����2����#��'������������$�����#����'� #��2�����'� ��#���� ���������� 1�� ���2���@2��������������������2�$$�"�C��#��������%�'�;�������������#���2����� #���� <�����'� �$� ������ ��� �$��%�"� H������2��� ��!�$4�� 3���� ���� �#������'�<������ �������� ��$�%��;�$$��$����������$��#�$��1�'�����$��������2��#���$����@�����"�,1;����;1����������<� @0��#!��������2�����1���%��;��������"��"� �;���<���#���<���G�������� ��������� �;1���$������'�2�%���21���%���2������G���'�G%�������$��������2��#����2�����1�����"�9$���;�$��������3����3�4�������$�22��#����$�'��$1���

�G��G����� �2������1�� ����������� �� ����!$1���'� 2��� �����2���� �G��G�����"� 9$� �2��������� �����$����@� 1��#1�$����$������$��1��3�4������22��2L�4�1�;�$�#�$��@���"� *�2���� �1��� ��#����'� ;���� �$� ����;������� ���1��@���������� ����!$1�����'� ������ ��������� <1������ �� ���!@���������"�

%����&�����

9� �1�� ����1<�$��L��� 22���������!� ������4#1��� �����#����:73;��3��=�1���$�9���������"�*�����1����2L�;���@�������$�2���#$���������$����"�9����#������1�$�1�����2������22�������$��1������!@

���'�1��2����!$1��31�%����������3�����%���������$������2�@$���"�H����!$1���� #������� ��� ��<� (� 3��<<�73;��3�������G���'� 1�� ������������ �� �$������'� ����#�� �� ����#���������'� 2��!��� ������%��"� H��;L�1���� ������1��1�� 2��� �$����!� �������� %�������$1������ ��#�;������ ����$����� >(�3��<<��'�2�%�� �$� 1�����1�� ��%1�'� ��<<��� �����1��� �(@�(�3��<<��'� 0@B� ��<��� �����$���"� ��������� 22�������$�@�1������!���1�1�������!��4�'��������������%��������;������#������'�����#�������2�$$������3�<���1�������<;����;�@2��<������$���"�9$�9������������4���1����;����2�������������#�����@

���� #��������!$1���� ��$��1�1��� ;��$���%��"� J4���1��� 2�@���� �� ��!��4���� ;��� �$� 22�������$������ ����$$�� ��2���3���� 1�� �� 2���������� ��#1�����1�1�'� �� ������%�������#�����'���J@��%����2L�4�1�1�"�9$� ����� �������%��������� �����2�$���� 1�� ����4�����

#$������������4#1��'��$�1�����4�1���$�2���2�����!��4��;������2��������$�22�������$���������3������!���'����!@��������$$��'�;�����4#����$� 22�������$������������2����#�����������������'��$������������$��%1�"�9$� �����3�L� �$��1�� �����2��� �$� 1�����!� �4#��1�1��"�

9��#����� ;������2���� %��� ;��$���;���� �� #��������!$1�����������������%�������$!��2������1�����;��1�1��"� �"� ,���� �1$�� ��2��� 21�� �4��#1���� �� �$�2��%��

�$���31�� :F��$��'� I;�<���3�2� 3���;�2�����="� 7$� �$�N$������ �$��2�$�'� ���2��$����� ������4#1��� ����1��������;�����������$�1����;��"�9;���;����'������$��2����������2�����1��������1�����2��"����;��2�������������2�$'��$��� �$� ��������$����� ;�����'� 1�� %�#��%��� �� �$��� 1�� ���$����2������3��"�S����3����!������%���$� 22����!���!�;����G��4#1�����

�4$1� ������E���������'�����$�����2��'�����������L�'�����#�������'���$����'������2����1���$��<����%���%���"�9$�������1#�����������������������������22����!���!�

�$���1���:�=��$��$���I;�������������4#1����#�����"�

%��/�����

7��� �1�$� <�������� �������L� ��4�1�;�$� :9�3;�����3�����3�����C���"=���%��������3��1�$���;1�����"�J����%��� (���<���4�1����'�;��2����������$��#�'�1����<������������������$�����$$������"�+$L�1�������������$�;������<� @0�����@��22����1�@�1����3����"�: �"�,�����1$�=�7��� ����� <��3������1����� 4������� >� ����� ��;1�����'�

Page 57: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� >)�

3��#��%���� ����� >� 3���2��'� �������� ;�$$�� ����#���������3�����1�������#!�������'�<�����!�4����421��@2����"� 9� 2L#������� $��;���� ��1������ #1��$$��'� #���������2�$$����3�������"�,1�����<�2G�#���$L�%�����'�1�����@���������������21$$��"�����3��$#��;L�!���� �����%��'�1����<������1��$����������$�������!����1��#����������3�����"�: �"�,�����1$�=�

'������(���

C��$����������%���22����!���1����������2���'������<@���$'�������2'���%�<��'��������L'�����'������"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

*"�,������#�"��

����!$1������1������$��������������������������1�����;�@��������� #1����$!� ����3�%�"� 92���� �� ����;!21��1��������@�1�� ������� �2������'� �� �$��#�$��� �� ��$� ������1�1#����4��������� ��22����2�����#��������� 1�� ������1��2�@���'� 2������ ������%�� �� ���������� �����2����"� A<<����$1�������$���3�����������$����������2�'�;��2����G��2�@�������2������"��������������1����2�����;���$��������$����������������@

�'� ��;���� �� ����;!21��1����� �G��2������� �2�����%1�'� 1�����4#����$$1�� �$� G����#�$���� ��$�4�3�"� ����!�����1�� #@�$���'��2�������$���2�1�������0-@B(������'������;��%����$��2�������2�����;��$����%�����1����"�9���$���<����G�����3�4�����;��%��'� ;���� ��2� ��������$$��� �� �$��#�$��� 4�@��������� �����2����'� <1������ ����$��������������"� 1�������� ���#��$�������!�� ���#������������ ��������#�$$��'�1�������������1����3��#��%������#�����������"�J����%��������$���$�#��$������!�'�2�%���������@�#�������<%G�4����4$!�"�9������������ (�<��3��;���%����� �����'�2�%�� �21���%���2����$���%�����"�7����%L����2���1��������;��$���%��"�C������$�0.'>��?�����2���'�����������!�������1����2��$���1������#������������"�F�$3����<�������%��21���$���1�$����������������'�����#����

;L�!����!"�

2$���������1�������

C������2��;L�1�� ��$��1����� $�%��'������� ���$��#�$�������2������G�2������1�������2����;��%�����������$���������;��3���"� 7���� �$������ �� �$����� #���� �!$����!'� �� ������!��������!�1���$�G����#�$����+3;���$@�1�������!"�7$������@����������!#�$�;!21��1������3����0/'>��?'�1������$�������2������%�������������#�$�;�$$������#���0-��?@��"�9�����1����%��0(@/(�<��3'����������1���4#����"�9�����!#�$�3�������$�#�������������������1�%�'�;!21��1����1�����;���%���3�4�@����"�����1���4$�������!����$#�33����#�������1#���#4�4�@����4�$�4�;��%��"�*����������!���������������������#����$@���� �����2����"� ����1�� ����� �����%���� ������ 1�� <;��@%���'�$$��%���"�������2Y�9�������2�������;���2�����;!21��1����@�2��!�

2���$�����$�#�������'������1��$�#��������1��1������$���<����$��������$�!����������2�$$��'���1�$�1�����$��#�$�������1����#�$����2���������������<��;��$������;��"�

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'� 3��3��2!2���'�2�������'� �1<'� #���1�'� #1����@�1�'�#������1�'�����������$��"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<�������K��@B'�K��@��'���@0/'���@�B"�������1<"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

9$�22�������$���2L�4�1����$�2<���%����������������@���������� 1�����@���1�$��!� �$� 9@#��2�� #���� �� �1��@������"�9��<#��!��$���<���%���$�����!�'����1�$!�$��#��'��$��21�$�!�����$���1���������$4#���������$��1����#1���21���"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���)��,�)#���I�3�2L���%�$����"�

���)�"0)�)�������(0�����)#5�%���*�IO.�

��� ������.���� $�����. � ����#������� &4��( ��$�%�������.�����# ������ ��. ����#����.����%� ��� �)�,� � ���������..- �� ����� '�.� �������,�# � �)�,� ���#�� ���#�� ��.��� ����* 9��%���� ��-���� ����������� ����$�#� ��-����������� � ���* 7�����!���� �� ����#� �- $����������������� � '����������� � ���� �� � ���������,��*��4�����������..�,������'!���#��-���#�%���������������$��������� ����-�����$��� �%����# �- $������� �� ������ ���#��� ����,� �� ��� ����,��� ���)$�� ��*�7��1����������;��������������$1����'���;��������1���$�1�@

#������������:�����E�="� ����$�����2��4���L'�2��������������3������;�������

����������<���������2���������1������������#������1��������$�������������;���2������<����"�9�#������1���� ��<3����������������$����$�'�2�������4@

������%�� �� #1���������"� I1�$��� �� ����$����'� �� ;������ 1�� �����$����� #������1�'� ����������� �$� +� ����G� �$�2��1�� 1�� ��#1��1�"�9�#������1���������<���1��<���$��������:�1����$�@�L=�2�$�������;����"�9�#������1������4��1���2��������1����

Page 58: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� >.�

������1�� #��$��$�#���'� #���2��� ���L�L�4��� �� �1������@��2"�9$���1�$�1����#������1���������G���2�$���'����2��@�1���1�;���������1��#�$�����������������<���$�����������1�@�������2� �$���� #1������ �� �������'� 1�� �� #�$� ��2� �1<���#��$��$�#���"�9$�*?+���$��1�1;�$�2�����1<<����4#����������$�����@

����$����� ������������ 2�����1�1�'� 1�� �� ����� ������ �$�1������!���$�������������$��1���2�$������"�A���2���2��@<������� ����<�$�������$����1�L'��1����� ����$�#���� :G��@��#�$���� �������$��#���=� ������%����'� ��#����� �� ���������$���2������#�����#��������;������������:1�$��2=��1���@$!��;������"�,�<�������������� (�<��3��4���L��1��������@3�����%������"�

������+���������

H�� 2��� ���#��#���'� ;���� �$� *?+� 1�� �$� 1���2�$��@���������4$4���4��$�����1��#��"�9�������������������1��������%���21����:B(@BB[='�#���2������������1�1��:B(@/([="�+�%�����$�������$�1���2�$��@����������!�<�����������������;����2�������$���1������������1�"�H���������������@���� %�#����� ��<��$���;���� �$� ����<�������� <��$���� �����'�;���������%���1�����%���!���������;��!������������;����G�1���2�$������"�5�� ����'�;�����$� 1���2�$��@1�$1�����1�'�����#���$�1���2�$��@��������%������;����$��'�;��#������$�#@�������1�$1��!�'��$�<���� �1�$1��!�'���%��%�����'���!��#���%@�1��$1��!�� #���� �2������1��!�� <����$����"� *��������<���$�� �$� ��#��� �$� 1������$��� 2L�4�1�1���� $�#������ ��������'� ��� ;�� �$�� ������� �$���'� ������ �$���� �$�����'�;������;���1����������������"�9����2�������$1�;������������$����1�����'������2������

3�������� �1�$���� 1������ ������$����� ;�$$�%����;��� �$� *?+�����������;�$"�H#����������$����!������������2�1�����1���$�1;�1������$�#�������'��$��������2L�4�1�1���������@���%���������!������'�����������'�<���;����1��1#��!���"�����%����$�������������L�$�������'���#�%��'���2�������'�

#���2����� ��%���21���'����G$������1�$���'���#������������1�� �L�$����� 1�������'��$����%���2��#����'���3;<���'��� %1�@��12��'� �� ��#1�'��$� ����!�������'�2����� �$1���#��� ����"�H���$��� ������� ����$$��� �� 2�2������� ������ ���2������������������2�����1�1��1��2����������$$�������<��@�1��2�������!� ����$�#������"� *�����%�� �� ���2���� 1�� �� #��@����������$�����;���1������;���$��'�2���!$$���!���"�*��$'� ;���� �� �$1������1�� ;��1������� ���;��;��!� �4���

�������1����������$����#��'���2��$������$�����������2�����#��� ;����'� ;���� �$� �����2�$���� ����� ����$���2���������1�� ��;��"�9� ���������������G$����<����$���������'�*?+@�����$�������$��2��������������$���2��%������"�����@���1�1�� ;������� ��!��4����� �� ���24�3��!�� 1�� $4���1��!���$��2�$�� ������������ ��#����"�S����3����2����������@��'�;���������� �������������������������$������G�������@;��%����;��2��1��'��$1�����2�%�#�����"�9$� �������� #������1�� ����������������� �$���� 2����

#���%���%�����$�������'��2������1�'���;'���<����$��#�����$���#��$�#����"���4�4������$��$'�;����2�1������$���������$��#����'��������G�������������������%���$�������$�*?+"�I1����� �2���'�;������#������1��������$;���$����������@

#�����#���'�2��������;��� ��%���2���1���������������1�@

2L�4�1�� %�������$�"� 7$� 21�� ��1�$�1���� �2������1�� ����!������'�;���G������������$��������2����$�����"�9������1��1�$��2�<����12�������������4��1���<�$3;���@

��<���2���$�������� �� ��;���1���"�,�2�������$���������@�1��������$���2�������������������;;�$'�;����;��1������������2�$$����#���2�����������$�������%�����"�9�����E�3�����2��������2�%��:�����������'������$3����������2����@3�'� �����1�� ��1���� ���"=� ���;��� �� �#������ #1��$;��!"�S����3���� ;��$���� ��;��� �� �����$����� %���$��"� H����@������� ������ �����2���$��������<�������$$���'�2��!����$�������3�4�����!'���������'��4�3������#������<����$�@��������������$���������������������$���#�����"�4$�2�����������$���������2�$�������$����1�3�4�����!'�

��$����;�����"�C����2����������<������'��������������������<������4���L��1���"�

%����&�����

��������'� �1�����;��1�'� #������1�;����� ������ �4���1������������ �2���"� 9� #������1�;����� ������ �����#��1�����������:0([='��$��%��L�:0([='���������: ([='�����2�����:�([='�1����421���:�([="�9���������������$���'��2�������<������4���$4��;��2��1��;����������$1��������������2�@����"�K���$����;����;��2��1����2G��'�����������4�������'�2�����$1������1������$"�7����$1�;�%���������3�<�%�����������:B([='�1����421���

: ([='� ���2����4�1�� : ([='� ��$�� :�([='� ��$�����2�:�([="� 7������!� ���@�1�� ��<�� �$������ �� ��#��1���'�2����2���$L�����<�������"�:F���3��1=�9����2��@�1�������$���������1��'����2���4�3��1��#��@

����1����������� ����1�� ����������%������� ���4�42#���"�9����� ���1�$��1���� ����<G<�$���� �����������4�42#������ ���@��$$�������b������#�$$��"�9��1���$��������1�1�������%�����������������1���1���$�@

������������������;�����'��$����������$������������%������#��;�$Y�

'������(���

����������$�����������2��������%��1��2���;�������;���@�G�������%��������%������2�$2���2L�4�1�1���$��21�$�!@�����$�����'�#����������2�������#������1���4�3�4��4��$�@;G$��������� 3�4�����1�1��"� *������%��� �$������ �$��������1������������:�������$��#���=����2�������;��������2�$�'�2������2������1��2�����1������������1�$���������������$�@#�����"�C��2�������4�2�������#��$������'��$$�������$��@%��������2���$���$2��'����������2���������2�#��$�����@;���������!3�!��'�1�����2��1�1���1��$;�����"�7���������#$������� �2������'�;�������1������������

������%��� 3�4������� �� ��%���2��� 1�� 2���������%��� ������������"�,�2���;�������;�����$�������%�����$���'�����@����� 1������1��24�!� ;������ ��2"�J�#���� ��!����'�;����;��1������� �� ?������ ���3���� ��2��� ������ �"� 9$� *?+�;�����1���������������;����$�1���$�!��2����G��$�<�������'��!�����$�����'���������1����1������$���"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

Page 59: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� >-�

�������������

�$�����!�$������ ����$����� #������1�� :%���� ���='�;������#������1�� :2���1�� �����='� ���$����� #������1�� :���� ���="�������2��2#�������<���1��������$�����#������1�����������1�;����'� ������ $���%��� �� �$� �����2�� ����� �$����'� ��;���������1������2���$���$�Y�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<���������@ >'���@0/"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

7��!�;������1���2���2���2��������6����������8��1����@�1��2��'� �� F�3����3����� �3��<;����� :����$��L������93��<;����="�+�����;��������������$���1�$�1�����1�������'���%���21�$�1��'��������$������$1������"�5��1����� ;����G� �� ��3����� :�������='� �2���� @#��2�@

������2����� ���#�� ������ G%���2������2���� �$� ��1�$�1�����1�������'����������1#!����������<����21�����������1����$���"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

N�7���)�($2���5"��-6�&"<5����-6���2���

��������.��� ��������,������!���#��&���������(*/� �� ��,����� ������ � � �)����� ��)$������ ���������#���- ��#,��-��!���������"$ $�����&�����%��������!����#������������$�(*3�����,������!���#���'!���������������$���.��-��0����$%����� ������# � . � ���#- �)��$ ��� � &���������!����( .��� �,��* I�������� ���� ����$�#��������!���#��� ��,����.����� �� �&��������(-' �%#�!� ���' ��,���� .����� �� � &�M��������(- �����)�)� ������� �� � '���'��*L����� ��,���� ���%#����� � �����$��� � ��..� �!���������' �- �� ���%� �-���#!�����.*

������+��������+�/������������$����

I��2�����������1����#������21$�1����2���������$����'����@�����#!�����������<����"�5������$�����42�1���"�I��@2��� �$����� ������������� 2���!$�� ����� �$� ��������� ����!�1�������"� *����� �������� �$�2���� ��!��4�� �� #�����������1�����'�����������24�3��1��$4���1��������$����"�9��4�$#1����������������������������$�����������!�1��@

���'� �� ;�#���������'� �� ������'� �� ������'� �� 3�������1�'� ��

��#1�'��������1���������"�9����%���'�;������;�����������������2��$�"�4�$#1�������1����#������<� (����������#�������!$4���3�����$����������$����'��$��$�����������3�4��������;G����#�$�����1��2����!$����4�$#1�������;�2��"�����%��� �� �������;�����"�R��4$�4�%���� ;�������'�2��@

�!$$����1��������%���;�������'���2��$������"�J�<�����$@$������1�$�1�����'�1���$������%����2�������������������@�����"� J����$$���'� 2�$��%���� �����$������'� ������ ��@�������$�������#��!�"�H1��1���%���#����;���%���������%�@��������;���$���� :��������3�4��������3�������21�$���@���2��='�����������$��$��#����3������#�����:�$�����;����@����$���� ��!���� �� �4�$#1����� #���� ;�%��2��="� C��$���� ��2���$���$��'���������!�����!�1���$�G�$��"�

%����&�����

I������1��#�3�������!����1�����#������������@����3�1�$��$������L����"������$�������1�$��%��'��1��<��3�������;���%��'�2�%�� ���$L�%��"� 9� �G��� ���1�$��1���1��� ��<�4$���� ��@�����$���� ��� �1��� 3�1�$�� 3���������� 1�� 0d�� �#!�������#1������L��:�#1���#��="�9��#1������L�����!���������2�$@#����%�#��%���$��$�������2�$�1���������"�4�$#1��� 1�� ���2��� �$����� ���������� ������ ;������� �$�

4��4�3��������"�

.������"���+������"����

J1���$�������%����2���%�#���������#1���#������������'���������2�$������!���2�����1<<������%���������!�����$��@$�������#�����4�42#�������!33���"�D$�������$$��������#��������������������!�����G��"�C�@

�������;��$���;��%�������������������!� ��#��1�� ��� �������$@$��'�1��2�����<1<����2�%�����������$����$�1�������������%��"�S����3�������;��1��� ;�$� ��2��#����<� :2��#���<�=� ��@

#����!���1�$������<������"�5����<��$��������#�������������<��$���#������%�����<��$@

��� ��#��1#��'��2��#�����#��� ���2���������'��� ��%�� �$�������;����$$���1�����4�%�������!#��"���#����;�$�2���$�����$�����������$��4�1�"������������1@

#!� #�$� �4�1� �$������ ����2��1�� $������� ���$���"�C���� �L�������������1��2��<�;��'�#��$������!�������$��'�2�%���������������1�$������%��"�H�����������������%��'�1�����4�1����4�����������#������1�$�1%�$�������������4��;���%��"�

4�$����$�

7���1%�$��������;�������$��������((���$������'�2����<����2������%��"�9� ����1�� �!� (�<��3"�9�$���������!����!��;�#���������$��������2�$$��"�

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'�<�%$�2���'�2���1�<�%$�2���'�����3'�1���$���1���$������#���'�3��<!'��4��4�'��1��"�

Page 60: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� /(�

9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<�����K��@��"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

9$� �2���@0� ����������� $�����#����� ������2�$�� ��<���1�@���1�$��!�� ���;���'���������2��� ���$��������� ��%���2�@���"�7�!��4�� ��;��� �� ������;��@���%'��� ���2�����%'������@���2�����%�#�����������$1<����%������$������$��1��"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

��)��'�*���"����"��-���.��

�$�������&�����M( �# �����.�� �� �$������$����$���..������������������- ����������..��'����������� �� )����# � �����* 8 �� � �� @C%CC-� �������� CC%DC $ �)�)�� �)�� ��� ���* &� � ��������M!�������������������,��������-#���$����5�� ��..6 ���� �$�� ���- ����� � ������$���%����!#����*(A)..�����C1 $�� �� �)�,� ���# ���#���������� $����- ���# ������#�� � ������!����* 4������ ��������#���� � ����� �)$������ .�� �� �� ������$����������!�*�$��������,����� ��������%��� ��� $����� � ������!���� ������#��� �� ��������������*�,�2�����$�����1����2�2��������������1<�����2�����

�!�1�'������ ������������<����$��� �4����������������������%��%��'������3��������1<���1���������1��'������1�����1�'�;!;����2��'��$�#�������1�$1�'���#��$�#��'�������� ;G��@G������!$1���'�;�#������������'�;����#1������"�N��������� ������ ���$1����� 2���<��$����'� ;�� ����������

/@� � ;���<�� ��3��2�������3�"�9� #����$��� ����� ����� ��<����1�$���� �4��1� ��2� ���2������ �!� ��2� ;��2������'�2���$L����$�4�$����1��1����<�����$����������1�L��$���@���$��;�����"�9� ���21�$���������$��� �$� 1���� #���%���%����'� ���2����

%�����1����� ������ �$�� �$� �!�$����'� �$� ��#��� �$�2�1�����$������ %������� ��$�����!� ����<������ ����%�"� 9$� ������1#�$�������� �$���� ������������ #���� ������ �$� 1���������'��!���$��$���4#��!�1#����������;��2��<�����"�?���������@�������!�����$�����������������2���������������'�21�@�1����� #$��������'�;������2���<��$�������;��2��<��@������� ���������� �4��� �� ;�������'� 2��� �$� ��!���"� ,�2�#1�'��!������$����#��$1���������$������$�#���1���$�1�����@�$���'� #���2��� �4#��� ��2������� ��3��$����"�9$�7��������N���2������2�� 2��� �$� �$� ������������ ����������� ��#���

�����<���'�1��������%����������%�#����%���;��2������$��1@�1�'�;��#�����1������$����21��1�L���3������������#��$1���"�9�#����$����������������2�$����;��2������<��#�������

3�4��������2���<��$�������2�������������'�����$1�������@���� ����� ����� ����� �$���"� 9� ;��������� 1������$��� ;�����2��������!������������1����3��$���'����������������������<��!'�;�������'�1�$1�����1�#��;��������2�����'�1����2������ �� ��<����$�'� �� ������1�@#��$�������'� �� ��%��%��'� ��#1�3����<����12���1����2�%2L�4�1��������������1��"�+$����3�1��� �1��$���� ���21�$����� ������L� 1�� �$� 4�$���@

�1�;�$� ;������� ;����G� ������4#1����"� 7$��� �����3����21��1����� �� ��2�E� �������'� ��� �����2�$����� ��2� %�����22����� ��3��$�����"� 9� ���4�$����1���� 2������<�1���2�$������ �4$4��� �� 2�������;����� :����� �$� �%�������1�������="�

�������

N��������� ��<��$�����'�;��������2�E�1#������4���������#����� �� ;��2�������$��� 2L�4�1�1���� ���4#����$!�#����$������'� ;�� �� ;4������ 1#����� ���@�1�� ������22���������1���� �������� ��� 1�������%����"� 7$� �� �$�����%�'�;���� �� �$��#�$��� �4��������� ������� �� �;�#������'� ;����$����'�#�������#��������������21��������"�9%�����������$4���1��1�����24�3�"���4�4������!��4�����

�������'�$�����'�<����$�����2'�����'���%�'���@�1��2������@�1�1�'� 2������'� 2����"� 9� ���2�����%��� 4�2������'� ����������;�$���#����1���2���������$���"�5��1�����;����G���3�<�������;1%����3��������"�S����3�����%���%���#����$�@����<����$���3�4�����1�1�������<�����������$�����3�<��@���!�4���3�����2����"�C��$������;������$�%�'�2����21��1�����;!;����2�����1��

�$�1%�$����#���%�1��$1��'�#���2������;�����;�#���������@����'�1��#����$��L�����$��2�!����2����!$1�1�����%�"�H1���������3�����$�������%������'�����1����2����$��21�$�!@�����$���<����$����"�9�����4����������21�$�;��!��$�%�@1�������1��1���������"�S����3����21��1�����;!;����2�������2���������2���@

���2G�������1��<����3��2"��������!��$�����;��'�����#1'���3�������1�1�����L�$�����

1�����'�2���� �$���2��� ��!����� ��;!;����2����"�C�������;����G�������%���21���'���3�����1����;G�"�9$�����;���1����������� �� #�$;�%������� 1�� �$� ���;�$��2������� ��������$����%�� �� ������;��������'� �$1��� ;�$$�%����;��� �� ;�#�����$���$����;�$� 1�� 1�$1�����1�1;�$'��2� �����;�#�������@�����;�$���#�$��;��"�

��������

9$�1���2��������3���� %�����!��������������%�����4$1�@$���������2�E�1#����"�9������$����� ����2�$�������!���@������;!;����2��������������� 1�� �G���������� 3�4�����"�72������� %��1������� ;��� �� ���1������<����'� �� �$�#� 1�� �$�1������$��'�#���2�����3���������1�$�1�1��"�9;;�$'�;������2�$����;����������!�1<<���1�#1������%4�'����������;����@��� ;���2� ������22��� 0(@0(� <��3� �$��� ���#������ #����$���1�"�

Page 61: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� /��

9� ��;���$��� ���������� �$����� ��!����� ;�$$�� ��2���<��$�� ��$���1�"� 9� 3�������$��� �4$4��� �1��$����� �$���1���� �� ����'� #����� �� ����#����� 1#������ ��$�!�!�2���<��$����"�5��;���#�$���'�;������������;������1�$����@���� #��$�������;���'� 2���� �� ����4�1��!�� ���$������ �!��1���1�!�����$�!�������2�E'�2����$�����#���;���$�����"�

%����&�����

9$�4�$����1�;�$�;�������;������#������4#����$!������@�4#1�������� :���4�$����1���=�� ��$�'� 33�������L'� 1���@�421��'� ����!2���#�� #����'� ���$���'� ��2��'� �421��'��������'� ���������'� $�����"� �����%�� �$� $$������ �$� ��#���$������1���$�$��<�L"�7�!�����$��������'����%�������$����1@������3���2�L'���2�3�����4�1�'�����#������'����������#@���� 1�� �$� �����3�L"� 9� #����$����� #1����2��@�����$������������1�1��������2�������;1������4���'�������������1���$���#���#������"�9� ;��� 6�!� ������4#1���!�8� 4��$���������� ��#��1�� �$�

���1��<����$��;�$�1���$�1�;�$���$��#���4���������#���"�7$������4#1������33������'���2���'�<������L'�<��$������@��'� ��;1�� ��#�3������ 1�� ��#��$� �������"� 9� ������������4������� �������� 2�����1�� �$���1���'� 2��� �� �4����4#1���!�"�,�<�����������������@����3�1�$������������$@������%��������������1������"�:��������1��������J;���=�C����#����$������<����$����4#����$�1�������$����1�#�����$�

�������<��'�������;��$�������4#����$!������������3�<�����@���3�L�:0(��='�3���2�L�:0(��='���2���: (��='�<������L�: (��="�9�I�<���I�2#�����$��$!<������������%�����������������@

,����#��1�������3���4�1��:�(��='����<2<��L�:�(��='�����@2������#1��:�(��='�2�3�����4�1��: (��='�3���2�L�:�(��='�$������L�:�(��='������������1����: (��="�7���2���������#��1���33�������L�#�����:�((��='���2���

: (� �='� 2�3�����4�1�� : (� �='� �����3�L� :�((� �='� ��#���$������:>(��='�1����421���2���:�((��="�7����#!��������2�����1��������G���������!$$����;���2�<��3���1����3�@����#�$���'���$<��3���������������$L�%�����"�,�<������1��$���������$�;���"�: �"�,�����1$�=�9�;!;����2���1���$���!��$$�����3�4�����1�1��������;�@

�1�������� �$� ��#��� $�����"� 7��� �#!�������� :�((� �=�2�����1�����!$$����>�<��3�� ����#�$���'�2�%���$L�%�����"�9���������������!�2�����;��2������<���'�2������$��@����$$����������;������;���$�������"�,�������������%����������4#1�����2�E���<����$�������

����4�� <������#1�$'� �2������ �4������� ��2������ �1�$��@21�������� �� 2��� ������4#1�������'� �!���� �����3���%1@#��'� �������4�1����� 1�� 1�����4�1����� ������� �� �����2�$@���"�H��������$�����3����;�2��<������$���1�����<;���"�

)���$��

I��������1���;G�$<��3���������������!������;�����;!;��@��2������#����2���$�����������"�C��#�������2�1�$�$�#���������2�3�����4�1���$����'���

����!#�$��� �1#�� �� �����2�$;��%�"� ����$$�� �� ;�����'� ;�����2������������$����������!#�$��"�?�4��������<����$�@���� ��;��� ���@�1�� ������22��� #���� ���2�����<��������@

����!'��2������ �$�1���$�����3��<<���;��%���3���2�L'�%�$@2�'�����@����'���#�������#������$���������%��"�

'������(���

9���������21��1��1�1����;��$��������;���������4#����@$!�������%����3<���'�3���2'�3���2�L'�1����421��'�����@��2'� ����@����'� %�$2�'���2���'� ��#������'�2��������@$�����'���2����2���'���$��'��$�������"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'�2���1�<�%$�2���'����'�;<���$�'�<����1�$��'�21;�:2��$��$���%1���$��������1��$�������2�#����3�����#���@������$��%��Y='���<�����"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J������ ��$�����!� <������� +$�@/� :�����������='� CH@>�:;!;����2��������="�������$2<������:�$���������$����������G���$�����="�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

9� �$�1��� ���$���� ;������� ��!���!�$��'�H��������$�@�������!���������<���1����1�$��!����2�%�����;�$$��1�;��!"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

F��(��6�#�+��3�"���

A!#�!� � ����,�-����� �� ��'- �0� �� !����%�.���&I�(�!������ �.���,����-� ��������������� ����'�.�� � ��'��0���- ����� �!���#�%� ''�� ��� ���- ���� ������ &������� � ��,��������� ( �����������!���#��* 3� ��� $���!���$�����-������,��,����'�12 �1C����)�)��- ������������ ��'$ # ������������!��-����������.�������� � �-�����$��0����..������-���'��0���* /� ���#��.�� �,���������- � ���� � %� ..- ������� ���� �0�$� ����.��,�,�� � ������%�����- ����� � '���������� ����#� ��������-���������- � �����,� �- �� #,� �- ����#����- ��� �� �� �-���������0���*< ��#���������� ���$���%� �������#���*7)�.��'������. �,��$)�)�� -���#�������-����������������$����*

Page 62: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� / �

C��2���2���4��1�������%'�����������������$'�;����;L#4�'��$���!�� ;������ �������2��� ;����$$��� �$� 6����$����8"�72��%�����������%1�'�������!����1����������$������"�5������$��������$1�'��$��21������������#$�����2�����#����;����#$������������"� ����������� �����2�$;������ ��!���� �1�$�����'�2�%��;L���;��������������$�������#��$������������"�C������������2�;����'�;������;1����$���'�;L#4������"�A���2���3����<���������%��%���'�1��%�'�;����#��������%�����������"�

��������

9����%������������'�2����!$������%�"�9���<��������'���;����� ���#��$1�������� >� ������� ����������� ��� �����$���%������<��'� �!���� ;�� ������<������ ���������"� ���������%����#1����2�!�'��!�1�������%�1���������2���#�����������%����:��<����!'��$1�������2�%G��$��2�����<'��4����4$!'���<#1@�!���12'�%��2�!�1�L���<�$�2�#��="�9�����4�����<���%�1����<��%� 3���� �$� SK�� �����$���� �1<��� ��$L��'� <���� �$�SK9� �������� �� ���$;������ �!�����������"� �<��$��'�#���$���� �� #��$1��� 21�� ����$������Y� ��4�� �����%�����$����� ���!������������'� �2�������� ������ 1�� �� ��<"� 7$�����������G���������1�;�����'�2����3������#1���!�����1����������2�$���"� *������� �� ����!��;�#��� ������� �����1�$��'� �����;���1�����������;����"����$��������$����������!�����������<;�$'�1����������@

%���� 2��� �1�� ��2� ��$'� ;���� �� ��<���4���'� ������ �!�� �$���1�$�1�� %���1<�"� �!����� �$� SK@�����$������ 3���� �����$������2�����1�1���1<��������������1�������#����'�1���$� �� ���������� ��1�$� 1��������� �$������ 2��;�����$���'�3��3��2!��������$��������"�������2��$��������'�����1��@��$�'�;�����.�1#���1���������!������������������������;�@���"�9��������������2���� ��1���SK@�����$������1��1���6���������$���8� �� �!����'� 1�� �� �1�!��� ��������;��1����;�$$��������"� C�� ��1�%��� �� ������� ;�����'� ������ 2�������$�������!�������������������#��$1���"�H�������1�1���4#������!�������1����"�5�'�;�����%��'�����1������������;����������'��$�SK@�����@

$����$�2<���%�����<������#�$���2�%������2����1���"�C�@���;L�������!��'���#�$���2�%����$L���$��������G�����������"�9� ������� ��<�$��� #���� �$�����2� �4#����$21���� �$�

4����!�L�1��:������1�$��'��4��2L#����="�K����$��L'�;�������G������$���1�$��$��#�$���4�����1�������2��������������"�

���$�/$��������"�"��

H����!$1������21�$��������#����%�����#1���3�������#��#����3����<����;��%������������1��#1�!��$������"�9���1�1������<��;��%������#����%%��"�9�3������1���2������4�$�4����������#���������������#1#��'��2�����L����������2�����;��1������1��#1�!��$��"�C��3�������!������$�����������'����21����2�;�������������

���'������������2�$;������3���2�1���;L����1���������"�7�!�@��� �$������ �%�������� 1�$1�����1�� �!�<������ #1��$�� �$��������'�1��;����2�%�������$���!�<��'�����������;��$���@;������3���2��"�JG���� #���� �������$��������� �� ;����$;������ �� �!���"�

CL���!�1�����������;����G��"�S����3����%��1�������;�����

�����'� ����$�������� ��������� ��#�'� ��2��3������ 1�� ���#�������#��#�"�������4#1���������������2�$��9����#�����1����'�����#��

�<���� ��$����1�L� �#�������� :�$� 1������� �!����������� ����������1��� ���G%#�=� �$��1�� %�� ����21������� ��;��� ��1��� ���!�����������������"�C��$������;���21���$��$�1���������2���������#�%"�

.���$�/$��������"�"��

9� �!�� �������������� ���21�$������� ��2� 3���� ��#���!���$���1���� ��#1��$����"� F1������'� ;���� ��1�1�� ����� ���@�������1;������<��#�����������1���������4#������"�:C��1��$$��'� ;���� %��� ���$'� ��#���� �� �����;������ 2�������Y=�*�2������'�;�����$�9@#��2���!�#1�!'��$1���2�������'���������������4�4����1���2���9@#��2�������$����1��������������$���"� *�������� ��%'�#�%'� �G��'���2����'� ��%�������%�"�9�$4���1�@�1���!$��1��1�1���4$����%��������������1<�'����!@�4�'��L�$��<�<���'�<���%'������'�<����3��2'�31���'������@<��$��'� $4�������'� $4�����'� �$�%�'� <����$�����2"� 9� �!����1�$�1�1���� ;��$���� ���24�3�4��� ����������� :������;G�G='���%�$'�������'�3�<�������"�9�����$�#��������!����@�'�;�� �$��������%��� :#�������#����%%���2������=�����1������������������$�%��"�7�!��4��21�� �� ����������� $�����#������ ��$���� ��<���1�'�

<1��������;��������%������4#1������%��'�2��'����1�1�"�9�C@#��2�������3�����!�#1�!'��� �4#����$!� 1���2�$�@

������������;����2����1���$�!'��4��2������'�2��'��$�%���$�"�9� �!�� ������ �4�!�$4#��� 1<�1��� �$�2<���%����� ������� ���

?@#��2�'��2�������2�����1�����������2�$�������������4#1���1�����"�9��!�� ��1�$�1�1;�$� �������;�������� ���2���2��� 3��Z�

%�� �������� �� ;�#�������� 1�� �� ��������"� H��� �$���1������#�������������#���1�����3�2"�

����&��"�����$,��

9��4�42#�������!3���1�'�%�����#�����$����$���$'���<���@$���� �!���'� ��;�$��� ��������� �������"� 9� �4�42#��������1#!������������%�#��%������!��4�����������1<���1�1�"�9�;����2������ ��3�<�� �$����� ��$��$������� �1�$���'� �2������2�3��<��������!3��##!������'�;���2�2�������!�;��@��$����$��������������������������$�2���"�9���$��$�����$��2����$�������#����;�����������2����������#���%������@�$�#�������!���'�1����21����1�������� ����%�����%����;���@�������'� ;��1���������'� 2��� 2��� ##!�������'� �$1��������2�$$�����J;���@�1����4�42#�������!3����"�

'������(���

�!������������;����G��'��$1���1���2��������2�$�����4@#����$!�������%������������2'���#����'���#������'�2�;�'�2����$'�2��������$�����'������3�#���'�<�3���'�<��2���@$��'��$�������'������'��42%1�"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

Page 63: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� /0�

�� ������!���

J��������$�����!�<�������@ /"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

H����!$!�#1����2��� 1����2��� ��1������!�������������@������������� ���!������� #���2����� %�� 2�!�1�L�2���#��2�� 1�� 2���� ��#���� ������ ������2G'� ��2<��E��1�$��21����%������"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

��(������#$��"���

8������ $ ��������� ������.�� � 1B2NF2%�� �%� ��� �������*������$ ������&��'�������( �0%�����������,�� ������,�)�.)�����,������������&1B2%1D2NG2%12@(- �� �����&1@2%1D2NGC%12@(- � �)%��'�� &1@2%1F2N12C%11@( � � �0��� &1D2ON11CO(����� $ �������* 3� ��� ������!�� � �����%$ ������%.����� �-������'������������$���*A��� �������� ���� ���������- ��� �� �� �� ������$ ���������*����$ �������� �-�$���-�����$������ �$����"�)# � �����$���-$�������������'�.� �� ����� � ���� �.��* �� ������ G2������ ��.�� ���.�� ���'� ��$����������� �������������$������-�������+���$��!#������� �������� ������� + ������������ ����� $ ���%������.��� ����*�����..���.���)$�#���������%�,�� � ���� � '�- ���� ��������������� ��������-������ ����������� $��� ������..�� ����������� ������$ �������*�+��� ���21�$���������$� ���������� �$����� �� 2����� #1�@

���2���4�2�������#1#����2�������1�'�;���2����$��#�@$����������G���$��2�3;��$2�������2�����#�������"�9��$��#�$����������������4����$�'�;������#1����;�%�$�������1�� �� �$4#����� �4$4��� �����3���1�'� �� ��%���� 1�� �$4#�������<�������� 1�� 2L�4�!�1<���1�1�� �� ��#������� 21��1������$�������"� C�� �� ;�%�$������� ��%������ 61���2��$����1�8��4#����$�1���� ��#������#1��� ������������2������'�1�� ��#1��2���L�L�4��'����$��#�$������$���1������1$���1��1���������$$����#1����2���"�92���� �$�� �� �����2����� �� ;<������� ������ ������$�@

������'� ������ #1����2��3�4�����1�� �1#1�� ����������%��'����#����$���� �� 31�������'� 1������������� �$������$��������2������"�A�� ������ ��2� �$������� 21�� �� �$��������#1����2��3�4�����!� �$����� ������2���1�;��������'��2�@�������#1�������;����1�1�!�'� �$1���1��!�� 1�����������������$�#��2�%������������1��#1��1<��#����$������������$������%��%���'� <����3�$�#���� 1�� �4�3�4�� ����<������ ���%��@���"��

H���$� ���21�$������� ��2� �$�� %�����'� ;���� �4$�<���#���� �G����� 2����� #1����2��� �� #����� ���������2����#1����2��@������1��������1���������������#���������#1����2��3�4�����!�������$���"�9$�#�$�������1����2L'�;����;��#�����2�����$�2��������2�����#1����2���#��'�1������<����21�� ��2� ��2���'�;���2�G����#�$���� ;���������#�������;��2�����#1����2����#��'�������2�����1<<���1���2����1;����;���<������2��<���������$�������2��@�$������'�2������;��'�;����������$����1����'�3��<������21@�$�������������1����%�������������1�1#������1<������$�����@���;����1��1�������$���������#1����2����"�4$#������ 4��$�;������������ ���<%��� �� ;��������� #����

���;�� 2����� #1����2��� ����1���� �� ��2� ������$���������<���� ������;������ 1�����'��� ����2�$���'�������E�3����;������������� �$������'�2��� �� ������$����� ��$��1�'� 1��2�� 2��� �2����� ��#��� �$�������1����� �� �$�� �1�$��������!�����"� J��21�$������� �$� ���������#� 2���$����� �����@2�$�����4$���������������#1����2���������������!�$1��'�;���� 2���$�������%���� ��%�������� ����21�����1�1�!�'�1����22�1<<������#��$1���$��������$���1�$�1������"�

������+��������+������$����

+���������@'���;��������2�$��1��'��������2���'�2���1@$�2���� 1�� ?@#��2����� ��$���'� #����������� �� #������������� ���� ���24�3�4�'� $4���1���� 1�� #�$������� ��#1��;G��'���%���'���%��'�$��������%���21������������2�$����1��������#�����������"�K���$����#��������������<����12������$;������4����������2��#���Y�+���$��� ;��$���� �� ���;���2�� 1�� ��2��#�;���2�� ��@

����$����"� 7$������ ��23���� �� #1����2��3�4�����!'� ;�@��2����$�#���1���$�1������$���������������%��1�����;��������������"�,���������$$����2����$�#�����'��$��������!�2�����1@

�L�#�$��������������'�;�$���������;����%�����#1��"�9� ;<������� 3���� �$� ��2G��� 1#�$�$������ 1�� �!���� �$�

G����#�$������%��������$��������#�����1<������1��1"�7������4�������#�����!�1���������1��$�������������<�����$���'������� �����'� ��#����� 2�$����'� #���2��� �4��� ������������$;����� 1�� ���������'� �2�� ��2� ������� ��������$�'�����#����#�$���"�����$���1�������1��$����������$'�3�����4��@������ #���� �!��� 2���$�������'� <1������ ��#�������'� �2��$����2���$�������$�2�����"�H���$�����$���<����4��:;��=������ 21��1������� �<�������'� �� �����$����� ����2�$���'� �� �1������3������%������#�����1�����#���"�

%����&�����

��������;��$���� �� ����4������"�K���$����3�����;��@�����1�$�����Y�7���<G<�$������������������4���4��b������#�$;�$� �����'� 1�� ���� 1%�$����� ��� �$���#�'�2����<� �3������2������%���1�����$L�%��"�C���$������#������������'�;������2�����#1����2������

#���� ��1������� 2L�4�1��� ���$$�'� ������ �12�����$�����<��$�������� �$����� ;��$���� ��;��� �$� 1%�$������ �� #�����@%1����;����$�������<���#���$�3���"�

Page 64: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� /B�

���$������$$�� �� #1����2���'� ��;��� 2��� 2����'�2������3����� #1����2�������1�� �%������� ��<��$�������������1@�$���������"�9��4#����$!��������#�����#��1�1�������3����1���2���

�<������'��$�����2�����1�����4��$���#��#���$�������@���2������#��%G;�%'��1��2��1��'���;1�����4���'�����2��@���3�L��4�1�'��$����2���"�:F���3��1=�7���2���������3�<��#1����2��@�$������$������B(�����@

�������'�0(�������4����1��0(���<��$��������"�9������#��1@����;����#$����$����������1�$��������Y�:J;����;�$��<��=�

'������(���

C����2�����#1����2������!�������������$����������$����6�4�$4�;��!8'� ������2���2���$�����2������� 1���2��� �@<���������<������������'����2���2<����;����$#����#���@2��������������;����G�������%��"�7��!�����������#������@'���3���2�L@'�����$��@'���31������@'���%�$2�@'���2������@�1���� �����2������%� �%������"� �������!� #�$���� �$� $��<@'� ���������L@'��$���#���$�����@�1������$2�������%'�2�����$����2������#1����2���"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'� 2���1�<�%$�2���'� �$�#'� #1����2��3�4�����!'�#���4#'�2������'�������'�����4�"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"��

�� ������!��;�

J��������$�����!�<���������@ ('�K��@��'���@0/'�H@0"������H���$���$$��������;������4$1<�!�� ������1�;����#����

���3�G3���0(@�$��"�9����3��<�����!���������������!��1�$1�������3����1���2�����$���"�H���$���$;��%���21�����1$�!3�����������3����������$��%@

%��� ���1Z� �� �1$� �4$1<�!� �%%��� �� �4�42���� 2������'� �� ;�@#�����%%�2��������1�$��Z�#���2�����3������$������4$�<1�"�9� ��#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

9�2����2����������;���2��1�����@���1�$��!�1�����;�$@$��1�;��!'� �!�� ������ �1�$��21����� �� %�����$����� ���;���@2��$��������2����21���������������1���4����$�������"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"����

9��!#���K1����2��@�����!�$1�;�$� ��;��!��������������21@

�!��#�����$���'�2�����$����������3�����1��<��������"�9�2���$��������� ���������;����$$��'����$���<��� ��$��@%��'� ((�C�22��4�1�<�2<�����'���;����������%1�����4@��4�;�%���� �4$�<1��� ����$��'� �� �$���<��� �#�������2�����%��"�9$����!�;���'�#�����6����<<����8������@�!�:�$�$���1�='�����<���������2���������$������:���$@���1�=� 1��1���� %��$"� C�������� �1����'� <��$������ 3���� ������!�1��1�������%���<��������2��;�����$���;����21@����!�1��1���4�1�1�����'�2�4$������<��$������3���������<��%��'���<��$������L��"�K��$�����$�#�'��2�����1�@�1��1��#��$��1��:�$��������1����!���������<��;�����='��$��� �$�$���1�� 1��1�'��;���<������"������� ���$'�2���#���'��$������$���1�"�C�����������%�����;�2��#�����1���#�$��!���������'�

�� #1����2���� >� <��3��� ��1�� #���� ���#1�� ����� �����21��"�_����%����������'�;����������������$�##�������2�����������������"�N���������������������#1��$$�����21�1��'����;��������#�����$��������1��1������<���'�1���2��� �� %���� ������ �� �����!�$�� �� #1����2���"�*�������� �$������ ������2��� ����� #���'� ;���� �� �1����������#1����2��1��1����������������2�������2��"�9%������� ���2��� ����� 0� ��<��'� ��<����� �4���$4��

�$������!���'��!�1<<��������2��21�����#1����2���'�;�������1����2L��1<���%$����%�������������@����2�����#1����2�������G%�'�����#����������1�"�H����������@��$���<���$����$$����$���#����Y�

�"<0���(��(�-��

���������$����.����� ��.��������� �������%��� � ��- ���������� '����$ �����-�� ..%!��..������!���� � � ���� ��� ������� �,�����- �����%� ����������,��- �������������#!��*�������%������- �� �'�������%��!���#��- � ������� ���%����� � ��� �"�)# �� ��$������ !������* 3� �����!���� ���� �0�����������������,�-���!�����������$�������-� � ����1%:����)�)��$������%�"������ .��#,��*/���$��!��������������%���������0���- ����0�����!�����-��$���.�%���������� '����$ �����*�9�2�%����������:;�<����$=����������������2�%���$�9�

1��������<��G'�2������!��#��������$$�'�1��2������!�����!@$!"�9�2�%����������;�������#���� ������'�������2��������@�1<!�����������$'��������1�'�;��������1��;�����'�$�2��%@����2'��$1���1�'���%��%��'�������$��$��L��������'������2��@������;���:��$��2����=�1�$1��1������������������"�9�#$�@���� �4�1����1� #���"� 9� 2�%� 2������������'� ���2�����1�$1��������$"�

Page 65: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� />�

9�����!$!�;�<����$������������2��%����1�����!��� @0�;1�@���� 1�� ������������������ ����;1����� ����!$"�9� �$1����������#�����2�������;���'��$1�����2�%�������������������� ��� ��������4�����"� ������� �� ������� �1$2����� 1�� ��;�#�����"� 9�����!�$����� 1�� �� ^?@�� �������� ����� ����!��������� :����@21�$=Y�H�%������������$��������2�3����#��������$;��'�21���@

$!� #���� ����������� �� �$��#�$����� #���� �� �!�����������%�����'��%��3�������3�����#���;��%�"��

������+���������

7��;1���2�%������1����1����31��$��L�2���!$�����G��$��@���'��G����������L�$�����1�������'����������;��������$��$��@�����'���3�����������$����#���1������;���$�����"�9������@�1�����������$����$������$�1������ ������2�$$������� ���@21�$����� ���<�������'� ������� ������ ��#1�� ��������� #�����E����� $�����#� :���%=�1�� ������ $����1�'�����$��L� �$1�;�@������:3����'���;1�� ��$�'�21$'����24�3��1����"='��������@�����������������������$���"�+G��������2�%������1����1��:2�%$���������'�@3�$��=��1����������$���G��1��'��$������������4#1���1�������"�9���#�����G���%��1�������;�����2�%��"�A���2�������;1@

�����<�����/�������#�����G����������$���'������#!������������%%���1��������#1�������3���2�1#�������#��#�"�S����@3����%�������<��$����������$4���1��1���#����$4���1��1����@2�%�������������$��������3����#��"�I1��;�$��$���2�%@�1���<�������1����1����������#����"�

7��� ��3�<��� �� ������� #���� ��;1�� ������� ;�2�$$��� #�������$��%���2��'�1��$4���1�<�1���������%���������#1�"��$@���������<���������@��������1;���2����'�2�%������$���@�����2��%�������<�2�����1����G��'�;��������;1��������1@#�����<�B���@���������$���"�7$���������;1������������$���@����3�4����������$�������'��2���G%��������2�1�%�������<������@�"������������@�#�����1����421�����%%�������������1��1���

������$�������1�$��21������2�%���������<;���"�9�2�%���������� ����� �$����$����� <������ ����� �� �����@

�1�#��$���1���'� $4���1���#��'� >([@���� #�$$��� ;��������$4���1���#���1���������������2�%����"�9�����!$1��;�#�����$����$������������������%4��������'�

1��3��������$��������1�%���#��$����2�$���;�$"��������!���2����!����!��$���2����"�

%����&�����

7�����#����$��1��!������<���#����2�������!�;������������������4#1���1��'��2����2�����2�%$�����'�2���������@������2�%2���������1��������;��$���Z��$������2���$��������2���1��������1����%����2$!��1��$�2%��"�9��������1�$��1@�1;�$� b� ����� #�$��� ���� 3��<���� ������������ ���<���#����$�2������"�I������ 1;���2����'� ����#�� ����� �1�� ���#��� ��#�3�������!������@����3�1�$1���������"�72��������%�������2�����/����������2����4�1������1�� @0�3�1�$��3���������"�9�����2�����3�L�:��4�1��1����#����=�����������2�%2L@

�4�1��'������!����1�$���������#���3�����$�������'�;�������@

��2������ �$� �$�"� 7$1��� 1���2��� ��#���� 2��� ������4#1@�������'��$$�������$���2�������$;��%���#1���$����'�#���@2���2�%@�1���<�2L�4�1����������!�;������"�H��������������� ����2�����3�L;4$� ��#���� 2������#1�'� 3�������#1�� 1����������#1�"�9������L��$��1#1�'��2��������#1����������������������'�

���#1������L���%��1�������;�����2�%2L�4�1���"�������$�@;������������#�����������'�2�����3�1�$�����;�$���������@����������E������#�"�7�����#����2�%@�1���<��������4#����@$!��!�����������2�����3�L���4�1��1���4#1���:0>��='�2���@�4#��2���:�>��='�2������#1��:�>��='��$��%��L�:�(��='�33��@����#����:�(��=�G���<�#����:>��='����������4�1��:>��='��������#1�� :>� �="� 9� ��#��1��!�� ��<����� ������%���� 0@B�3�1�$1#����$����� ��'���;���� �G�������%��"���������$� �'�;�����������2����1���$1������!�������'�2���������������L����������$���������2�����;�����"�:J;����;�$��<��=�9�2�%����4��4$!�2L�4�1��$�#����������������%�#������

����6��2�%�����������������2�%$�����������%�#���������������<����'�1�����2���'��$���#����������������������$���2��@����� ������$�;���8"�9���3�<�� ���4#����$!�� ����2�����3�L'��������L'�2�%#���'������2���#��1��<��$���������:�>@�>[@��� ��������='���%����� ����%� :�([='��$��%��L'������3�L'���@�����<�1���:2�������>@>[@���="�9�������1��;���<�����������2������'���<��1�����������������������'��1�!���2����������!�;�����������$���������$���"�:F���3��1=�7���2���'�����$��L�����#��1�� ���;�� ����������;��$@

���"� C����������� ����2�����3�L'� �������L'� 2�%#���'������ 2���#�'� <��$��������� �� �$����� 2�����1������"�:F���3��1=�J�#���� �1�� 1��1���� ��#��1��� ���������� ��4�1�� :0(� �='�

������������:�>��='�����#1��: (��='��$�<<����4�1��:�>��='�3�������#1�� :B(� �='� 2��#��$!�!��#1�� :B(� �='� �������L��:B(��='��G$�#����:>��="�9�2������3�<�����������L�: (��='��$����2����L�: (��='�������������4�1��: >��='��������L�: >��='�#������3����#1�� :�(��='�����#1�� :�(��='��$�<<��@��4�1��:�(��='��������L�: (��='����;1%�:�>��='�3�������#1��:�>� �='� �����3���%��$� :�>� �='� 2��#��$!�!��#1�� :�(� �='�<<�3��$��2�:>��='�#����#�3����L�:>��="�: �"�K4�����=�9�2�%����������4#1������4$4��������������;������1���@

2�����2����4#�"�\�����!����1��%�#��%����2�%�2L�4�1�1�'�;����2����������$$���$����� ���2��!�!�1����21���������@�1�;�$� �1����4$;�������� �2����#@�$��2�$1�'� �� ��������������1�1�"� 7$$��� �����%L���� ����E����� ;������ �� 1�#1@������'� �2���� ������ ��������� �$����� 21�� �� ?@� 1�� �$��7@#��2�1��������!����"�9$���4��������'���;����2�%��%����;���������������1�$�1���'�G%���%�����1���%4��1�'�21��#�������2�%������������� 1�� 2�%$��������� �� ;��$���"� C���������;��� ����;���������'� 2���� �� ����� 2�����1�L� ����;���������%����2�%����������2�������������'���2����4#��#�$����2����������$$�� �$�� �� �����2����"� ������$��������� 2��2����4���1���2����4#�@�#�������<;���'��4$4��;�������@�������$�2���"�H�%#1�!�;����G��$�1�����4�1���'��2������2�%����������

����� 1�� �������� �$����$����� ��������� ;��$���"�+��������$� 22�������$���'�����$$���$� ������������'����$��#�$�����%���#������������1��22����!���!��1���$!%1������;������"�K���$����;��1�����4������;���$���� �!����� ������$����'��4#������� ����� 1������������ �� ����2���� ��$���� 1�������������"�

Page 66: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� //�

.������"�+�� ����������

5��1�����;����G���2������<�B������!�����2�����2�%��4@�1�;����$�����#1������L�����������"�A���2���21���������1���1������ @ ������'�#���2�����1�$�1%�$������$�����������$�@�4�1��� ����� �� 2�%� ��%1����"� 7;;�$� 2����%���� ������"�H���1�� ����������� 31��$��L� ��������� 2����� ����!#��'���;���� �� <������� ���#���1�� �4#����$�1���� 2��;L�%���"�:H����J�����=�9���3���� �<�������2�����'� 2�%��1�������1�� ����1�� ��

�����2�$;���� �� ������ ��������$���"� C1%������ ���2%����4��$��;1%������!�����������������#��$��$������"�9$���#@���;��!� ���2�������� ����<������ ;��$���%��'� ���������� �������#����������!�'�2�%��������$$����������<%G������#��'�;���� �� <������� ���������� ;L�%4�� �"� 7��� ����� �����$����;���%�����$�������$���;����'�2�%��0(�<��3�2G�#���21���@%���2����$���%�����"�

������$��$���������:���$����$�

7$�� �� 2���$���� 2�%��1�������1����� �%���%��'� #�$�����$�#������1�'�2����'�����#�����3�����#1����2��'�1���2�@�$����1�'� ;������2���@<����12�'� #���2��� ���;���1������1��������$������2�$���Y�_�%������0>�e?@���#$���������2�$�������Z���#�$�3������

�4��4����%���1�%��"�9�%����;�$$��>�<��3���1���������#$��'�1��2����2��%������ �������������������'�;������#�$@�$���#����$������2����%��"�H���$�������#1��$$��'��2����$���!����!�;!21��1�����������2�1����B>�e?@��"�7;;�$���"� (�<��3��$���1���"�J�#����>�<��3��2����%������#�$���"�

'������(���

9$��<�� ���2��!�1�1�� ����$$��'�������2�%�2L�4�1�1�� ��������� �� �4#����$!� ������%���� ����2����'� �����<���$'���#������'���$2����"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

�������������

9�2�%�1���$��<�;�����������E$���%����%����������1���1$���2���$���$;���"�K���$����3�����#��������$�������$���"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<�������H@0'�7;@0B'���@�B"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

,������������������!�;�������2�������������2�%�#���@���'� �2������ �%��3�#��� ��;��� ��%������'� ��� 3���� ��#���

�����!�$1�� 2������"� S����3���� %�� ������ ��<��$��������#���������$�%���������������%G3��3��2!2���@�#�������"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

��(&"�"�6�)#&�2�#����

�� �� ���� ������� ������ ��������#����"�����,�� ��� � �!�!�� .����� ������- ��� ��.�� ������������ ��� ����!����$��*P�#������)�$ ��%����"- ��� ��� ������* 4��!����#����,�� ���%�� ��� � $��-�������� �����##�� � ��'�������������������������,���� ��-��������,��,�� � �0�����.�����# �����*3� ��� ���������,�- ���� ����� ����#�����������,���,�������-���������%�!�������!����*�9$� ����$��L� ���;�#��� ���4�4������� ��2� ����� �4�!��'�

#1��� ���������� �$� �2�����"� 9$� ���������� �$4#!�21�����2����21�����2�����������#������'�;�$����������������������2��� �$� �������� ������;�����%����� �����%��;��� �� ;�2@���������'����������'����4$1<������#�������$�2��"�9����;���1���$� ������$������������#��������$$�'��2����

�4����$�$�1���#����$���������������#�����3����2����;�@$��� �� #1����$1��"� N��������� ��2� ��;1$� ���4����'� ;��������$��L� 2����$������ #���� ������$����� #��� �$�"� H��@�4������ �$� ����$�����'� ;���� �� ���;�� ������� :���������'�����$4�1�'� �������%��=� �4������� ����$�������������������1�� ���;1����'�2��� �$� ������$�1� :�������� ����$4�!� ��$'���!�����������'���%@�1��$�2��%����2'���������1�G�'���������#1������������="�9$�������������1��;���$������������'�1����������$4#!�21������;4��;����'�����#�������!���������"�

�������+��������

9����������������2����!$1�"�7������;���������1�$�� ��@������2�������!���;�$����4��4$�4�%�����1�������'�;���%����<�2��� ������2L�'� �������� 2������� �� ��������"� +�;�� ���4��4$������� �G��������������'��$�%���������4���������������#���� ����!#��'�2���� ���3��<����<����2���� �4���������2����$;�����"� ,�������� 2����<��#�� �4������ 2����!@$!�;�����������'���$���@�"�C�����$������3<!'����#����������$���'�2��!���3���1�%����"�O���������1����$$���'����$��������������$���!$������'�1��

�1�������<�����%���"�9�������������!��#���������������2�@��� ;���� #$��� $�;����$������ ��%�$$��� ��"� *������$�%��@#������%1����3��<<����!$1��2����!$1�1��������%����$�������;�������'��;�������$����������2����;���$G����������$@�����:<1������2�$="�C��2���$����#��1$���1���������1���21���2�������@

�$���'����������1���������2�������!�1���2��"��!�1�����������'��!�������������"�A�����������������4���L"��������$��������#4�4�@'����@�

1�� ���;���2��'�#��2���������$����$4���1���'����24�@3�4�"�����%��� �� 3�����'��$� 1����1�����'�2���� 3�4�������22�������$������ ;��1���������"� ,����3��1�� 3���� 21�@

Page 67: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� /)�

�1����������'�2������2�3����?@#��2�����#������������'�2�������3����������2���"�<�����;��%�����6����<�G���8����������2����������������

�����:�$���L�$�����'���;1%%��'��$�1���$����������������1�$��@#�='������#!������21$$���1��3���22����$����#�'�2�%��#�@������ %�� 2����� ����!�� :<���$�� 3���� �����'� ;�� ��2� #�@��������$����="��$�!�!�2����$����62�����;�����8��$$����'�;�����$�@

���$���� :;��21����3�� ��$���="�����$$�� �$� $$��$���;�@����'�;���$�������!����1�����#��������������$���"�,��;����� 1�� ������$����� ��������� �������;�������� �$�

����������2'�����������1;������<�"�9�������2����$���������#�����!�������1��3����������

#���������'�;���$4#!�21���#��$1������������'���������1@�����#�����#������������������2�;����$���������2"�O��3��<<� ;������� �$������� :1������=� ���������� 3�4<@

<����������<����� �4���$4��2���1�����������'�2�4$������"�����<��3��;����;�%�#������%���1��2���1�����������4��@�$4�� ��������%��� �� ��%�����'� ;���� �� �������� ��%������ #���@2��������2���1�������"�9��$������#��!%1��<����������#��������������#����"��

%����&�����

J����#��1��;L�1����1��������$�����������!�2�����1�L�:<1������ 0(@0(� �=� ���$�#���'� ;�����#���'� ��2���'� ����@2����'���������21���������L#������1�$��#�"�9���#��1��!������ ���1$���� �#!��������� ���� #�$$��� �������$���'� �����#�������;���%��"�R��<��3���������$L�%��'���������#1���������21$$��� 1�����#��2����$��"�,�<%����� �1��@4�� 3�1�$1�����������$������"�: �"�O��;�9����=�9����$�@� 1�� ��;�����#���� $$��$�� 1���4;4�1��� 3����<��'�

#���2���%�#��%���$�22�������$���2L�4�1�1�"�9$�$$��������G����� 21����������'� ����#����%�� �� �$��#�$���!�� �� �����������3����@2���1����21������ 1�� ��������������"� 9� ;���@��#�����2����������;�����������;����G"�9�����2�����2��@�$�������$�������$��������������1�!��21�$�1��<����$����'���;���������1�������2���4�3�4�"�9��������L����%�����4�@3�4�� �4;4�1��'� ������%�� �1#1�� ����1��2@� 1�� #������������;����G"� 9� ��2���� ���������3�4�����!� ������'� �$� �$��1���������%�� �� �1������ ��������� ������;������"� K���$���� ���G�$����21��1����'��4���;1�������������$�������2����#�$�����$����%����������;��������Y�C�� 3���� ���$�#���� 1�� ;�����#���� #��� ���;��'� �� ����!�

��#��1���������;��1����"�9�����������21$$����$����#�'�1��������������'��;����3�������%��"�9$�$$��$���;��������2�@����@;��2����3�1�$�����������1��$$��"�7��� 2���� �����#��1�� 2��;L�1�'� ���;�� ������� 3�������

:B(��='��������L�:B(��='��������G��L@��#1��:0(��='�;�����@#����: (��='���;1�2���#���4�1��: (��='�1�����4�1��:�>��='�$��<�L�:�(��='��$��%��L�:�(��='�$�������#1��:�(��='�2���#�@#����:>��="�: �"�K4�����=�1�� ��#���� �����#��1���� �� �%������� �����2����"� 9$�

��������3�<�������'�2������ ������� : (��='����$�#����:�>��='���2���#����:�>��='�;�����#����:�>��='��4���$�������#1�� :�(� �='� $�������#1�� :�(� �='� �L$���1���� :�(� �=� 1�� ;@��$���$#����:>��=�#��"�9�2������#��1�������������������

1��$$��$���;�����'�#���2������2��$��2��������2�����������4�4�����%���%��"�R��$��1������;�����#���'�4�4���������@#���'����$�#���'�3�<��������1���������L���2������@�!�� (@ (��"�:��������1��������J;���=�

*"/����$�

5��1����� ;����G�����������4#1��� �������!�� �'�2�����������E$������� �����$���� ������������� 4�$�4�$�� �$� 2@2�������$��� 2L�4�1�1�"� N����#�������'� ���������� �����'��!����;��#������!��1������$�����'��#������;�����#���@����1�����$�#��������1�$����������!"�9��1���4#1����4��$�@��#��%��'�����3�1�$1���������#��������#�$$����������$���"�J�$�<��3�������;���%��'�2�%��2���������'���#�����4��%��"�H�����#�$$�������4��%�������'�;������#�$�����������1�%��"�9� �������!��(@�>�<��3�� �������"�9� �$���$� ������;G$$����2��������<%G$����"�H1������21�����������������!'�;�����������������$��@

��#��� ��2����%��"� F������!� �4$���� ������ �1�� 3�1�$��21$������$�#���@;�����#��������"�9$�$$��$�������!@����!��G�����!���%�����21����������"�A���2�����������<;���"��

'������(���

*�;���������#����<�����������;�$����;������1���%�������������2����'��$������<���$'�����%�<���1����2����$�������%�@������#��1��"�C���������������4;4�1�� �����1�'���������@������!'������'���#������'�31�������1����%�<������%������@��3��<<��������������'�1������#��1��!�� @0�3��<<������ �����������#�$;�$���#���;����%���"�K���$����0� 1#��� ���� ������ ��� �����2�$$���� ������ ���@

���%@��#��1���'��2������2�����������2�$'�2�����1�$1�2��@����������$;��Y�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"��

�������������

�$�����!�$������#���'�;G��#�$��1�'�;G��;�����'���@��������$��'� ���'� ���2���1�������'� �1��'� �����'� �1�3�!'�;4��!�'����!"�9�;4��!��1�������!�$���%����%�����������$�����2���$���$���������%���1�������<��'�����#��������1����1�����1$;����"� 4;4�1�� ��;�2���� 1���2��� 2���1�� ����������$�����2�����2�����1�����������E$����"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"��

�� ������!���

J��������$�����!�<�������K��@B'�K��@��'�K��@ ('�J@>"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

Page 68: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� /.�

�"��"����������#�$��

9�����2�������1����������%�������������1������$�2���#@����$�������?@#��2�'��2������23������2����$�����������21��1��'� ;���2� �� ������1�� �!�����2��� �� ���4#���"� 9$����!��!�$��������2���$����������������������������#�@;�����"� 9� ��<� ������� 2�����1<<��� ���$��� ��'� ;�$���#�$�������������������� �1#1�� �$�'�����#���?@#��2�� ������2�;��$������1�$��;�2������������$��#�$���!�"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

��#���2"J)%���8��)��7#���($7�����*P�O.�

������� ������������!������ ��� ������'%'��- ������� ��� ��� � ���� ��������� � � $ �� ����#�� $���)..��������0���,������,����-������%�!������ �������#����&P<�(*��,�����$������-�)�,�,� � ���������..�� � �)$����� �����'!���#��-$�����# �-�������� ���������#����-����#����-�����������-�#����� �-����#����# ��%����'�-��$�� ���������)� ���-�����)���-#�'����%����-��$����� �� #��� ��� !���-� ��. ��,�����*� ����)..� � � �� �������� �,����� �)�,� ���� � %���������������-���#������#��%�!���#��������%.���P<���������0�����$�����-������������#��������������� ���$���� �*�7����!�����3�� ����1������#��������<�������H+�������

#������$���"�,�2� ����'�21��� %�������$�� ������ �!��1����!������'� 2��� 2�������� ���� #���� ����������� ��2"� 9$������ ��21�����$�������3�����2���������1���'���<�����%��1�1������������������$�4�$����1��1����<�����$�������!���2�;��2����� ������G���"� C�� �$� ��!���!�� �G�� ���'� 2��� �$���������� �G�� ��#1�� �������$�'� ������ �� ;���������� 1�� ����%����21�$1����$������$��1���$���������$������;������������%�!�#����������!����2����2��!����������!"�7$��$�����;����2$�����1������<��;�$�1���$�1����1���������#���;�$�#�$��;��'�#���2��� ��!�1$;��� ��<�������� ;��2��� ����$�@<��������� 1�� �$������ �$� �2�!� 1�$1�����1�1�"� 9$�4�$����1�Q<�����$������������#����$���������#�����4#��@��$21������2�%�2L�4�1�1������2����"�7��� 2���� ������ �� �$�������� ��1������� 2�����1�1���

#�$��� #��$�� ���H+� ����1<1�1�"�J1��'� ;���� �� �$���������1�$��#��$��$���������������#�����������'�1���$����2���'�;�������H+��4����������;��'�;��#�����������������$���'�<1��������<����$���������1�$��21�����$��'��2�����2������$���������$��%1�"�J��21�$���������$��� ��������� �$����� �� 2�������3��

��!��� ��������������� ��<���1��������'�3�������� 1�� ����$�@#�����$�#������1$;������!"�72�������������;������G�����@3����� #���� �����$�� #1�3�����$��� #���� �� <�%$�2����3�4������2L�4�1��"�9�������1��#��$���������:�$��%%���1���������� ��������=� 2���� ��2��� �� #1������1�'� ��#�������E�1��%��������21;��'���<����1�$������1���$������'�������

�4#����$�1����������1<;�������%����2"�H���������������1�@������ 1���2��� 2��<�������$�� �$� 1������ ����������#��'�#��2���� 1�� 2��� ��<���1����1�$��!�� ������$����#��'� �$�1���2��� �����2%�#��� 1�� �����$����� ����������������'� 2�����$�������$������������'����������������1�#������������$��@������$���'� 1�� �������;��!'� ;���� #������ �1#����� ����� ��@��������4��#��%�������"�

�������

+��$��1��'� #����������� 1�������'� �4#1��� #�$;�%�����'�#���2����@�1��9@#��2��������2�����1�����������2�$��1�������� #���� ��<���1����1�$��!���� �%������"�O��;�9����"����;�#%���������2��������������;����G�������4#1������'�����$�����:����E�3�=�������������"�H�4$������2�%�#����%�����$�������� :������$����=� ;��2����$��1��'� 2���2���'�;���� �$�2��� �4#1��'� ���� �� ��������2���� ;��2���$��L�;�������������������2�$"�9� �@#��2������ ������2�$�� 1������ �4$��� ���!������� ��

�/@#��2������!#�����!�1���$�!'���%�������%�'�����!�1���'���%'� �G$�3����'� #���2��� �� ���24�3�4�� 1�� $4���!$��1���'�;�#�������� �%��������"� 7�!��4�� 21�� �� 2���1$�2������$���� 1������ �� $��<�;���'� �����3�'� �����'� 2������'����#����%'�21$�1���$�%����������$����"�5��;����G������$�%�@���21���'� ��� �$����� 3���� ������ �������$��'� ;�� �1<�����#�������%���2���21�$���"�H1��1���%���#�$��������#1'��$�����;���1���������#���1�'�2����2�����������$$����2����@���3����!�����������������"�S����3������������!����#4�4��;G���'�����%���21���'���3������������2�$��1������������$����1���2�$����'� #���2��� �� �����1���$�1�� ������"� ,���������������1�������'�2���������4#1��#1�!��$������#�������2���#���<��2���$���'�2���� ���� 3�4�����;��%��� ���4�@���$���!���$��2�$��4�$����1��1��������������������#��@�1�"�H���$����$� 1������ �%����������2�������!��1��������@

���������#��� ������� �� 2�%� 21����������!� ��#1�����1�1�"�C�$$�%������;;�$���6������������1�����1��2��8'�#�������F�3����3����� �3��<;���� 1�� �� ������3����2� ����2����������"� 7$���2�������;����� �$� 1�!������� 1���2�$����@���'�<�"�����������1����%��;������'����;����������2����@�1���$���1�������!���'���<���1����1�$��!�1�����;�$$��1�@;��!�"� 9� 2�%� 21����������!� ��#1�����1�1�� ��������� ��$��������3���1��%�#���'�G����#�$�����<����<��$������'�2����2�����<1����������3��"�72������$�������'�#�������6���������;��2��8��$��%1��

��3�������1"�

��������

9�;������1������2��������1�������������2�$���"�J����$@$���� ;������� �4��� ������22��'� ���!�� %�#��� �� ���#���'� 1���4��� ��#�$���$� ����������������2�!�������1����'�#�����3�4�������#$����1��1����2�������$��1��"�,����;����$$���Y�9�������$�3�4�����1�1������21�$��������H+�����1������@

���2����������4��1��� ��$���� :����E�3��=�2���$����'�2���<1�������$������1�� ��1���'��$������������� #������ �����$@3����������2����3�"�

Page 69: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� /-�

C��#������1;����;���<��������<����#�$����� �������!�'�������%������2��1���2�%�������1�����������<������������@�����'� 1�� �1<���1� #���� �� �$�2���� ���;��$������� ���1�������2���2��;�����$�����"�

%����&�����

#����;����G����4#����$!� �����#��1���3���2�L�:�(��='����������#����:�((��='������3�L�:�((��='���#������#����:-(��="�9���#��1��!�������#!��������������$$������� ����#�$$��'��>�<��3���������������$L�%�����'�1��21$$���1��������"�+$���1������1����<������@0�������22��� ���@��������2������!��"�9�����2�������3����������;��$������;��������'�������$���"�: �"�,�����1$�=�K���2������!���%����$������;��$��������4#����$!�;���

������4#1���'� ����#�� �$��� ��2���3�%���� 33������'� ��@2���'� <������L'� <��$��������'� ��;1�� ��#�3������ 1�� ��#��$��������"�9��!���%���������������%�#��������$������$�����@���� �� %�� ��;����33������� :0(��='�<������L� :0(��='���2����: (��='�<��$���������: (��="�7$��$����<��3�<��#����;�����$��2���������#�����1��6�!�������4#1�����8�#���������!��@�!'� ��������� �4#1�������'� <1������ 3���2�L#��'� �����3�L@#��"�:��������1��������J;���=�?3���������� ����G���� �� �����2�$;������ :��<����� ;�@

��2�$����(�3��<<��="�,�������� �$1���� �4����� �����2�$$��� �� �����3���%1�'� �@

���#�������!����1�$�����#������"�7$����4#1����$�������<�2������;��#��;�$$�%�������;��2��;�$������� ������G���@����;�������������;�$'��$�4�$����1��1����<�����$������ ���@2��1�1���� �$������$���;�$"�9�2���� �1<�$��L��4#1������������������4�1��:�������='��2���������������3���%1#���1�� ����4�� <������#1��$��� ������� �����2�$���"� C��$���%���21���$�1�����4������1�����������4�������"�

.������"�+�����$�

?����<��%�� �� ;��� ��%���2��� �� 2����� #$��� ���������"�H��������������#�$�������#��$������!�'����2%����'�2�%�����<%G����!#��� �4�$��#��;����$$�����<���������$���;����"�H����� #$��� <���3�� #���� ���2����� �����3���� 2�������"�+���������#1���������'��4�3�4��;����%�������1����$����;����G"�,�<������4���$4�����21���;��!"�C�������1<<���2L�4�����2���������!"�F����#1�� ��!���

#�������0B@0)�e?@�������!�'�1���(@�>�<��3�������1#���;����#������������#$����������������%�$$�����"�9�;�##1�$1��#��;���� �!<���%����!����1;������<<��� ��@

�4�%����33��������#���#�$���"�9�����!#�$;�$�;�$$��������#��������;���3����33���������'������;���������<������L��'��������� ��;1�� ��#�3�����"� A���2��� �<������'� �$�21����$�����2����������4#1�����;�������� ���%�����"� :J;����;�$��<��=�

'������(���

9�2�������3����4�3�4��1���%�������������%����H+����@�1����;��$��������;�����"�7$������$�'���$�����2'�����@

��'� ����2����'� 3<���'� 3���2�L'� ����@����'� ������2'���2���'�2��������$�����'���2����2���'���$��"�?���2�L'� ��$��'� ����@����� 1�� ��$�����2� ������%���

������� 1���2��� <����������� ���2���2<����"� : �"� ,�����1$�=�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'�2���1�<�%$�2���'�2�%'� �1<'� ���!'����'�;<���$�'���<�����"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<�������F@/'�+$�@/"�������1<'�����������4�1�"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

9�����������������/@#��2��2�������!�2�����1�L���@#����"�C����<���1���������$���2����;����2��'�#�������������4�� #��2�<������"� 7�!������ �� 2�%���� �$� 4�$����1������������'� �4#��� �� #1�� <�����$������$��%1�'� #���2����������� �� �$�������'�#����� ��6���������;��2��8��#�@���$�������$�������"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"��

��#���2"J)%����#5����#����(�-��

< ��#�������#��� �,�#���#�����������!����%$��* �� ������ ���#����� � #�� ������� �)..�������������������� �-���� �)� ���� ��� ��- ������%���- ��������� �� �� ��#!����*I�������� ������-���� ���$����0��� ��������!����*< ��#��������#�������� � ��� �������� ���� �����������������#���������- #� ������� ���� #��- ��� �� ����������.�������$����#�� �-�����������#���������� ���'� �����$�� $��������* 3� � ��� � $ �� �-���� ���������� ��)� ����� ��������� � #��-���������%�������� *�9�2��$��$��$�2���������2����;�����"�7�!������;�����@

��$���� �$���#���� �����2�����;��1��!�'�;������� �!%����@#����$������1��;��2��$�#�����'��2��������4#����$�1������<���1�1����������#������2��4��1���2��"�H�����1<<����������$����������������1�����'�2�����<����1�$��@���������'�

Page 70: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� )(�

��������#����3�$��'���������$���������1���'�#���2���������!���#����$���G�2������������������2L�4�1��"�C���$���#���#$������������2���$���#��;��!'���������@

�!������� ������4#1�������� ��;��� �������'� ��!�1$#�� ��<���1�1��'� #���2��� �� #1��!�1���� �� ��2����31���"� C��#�$������#1�$1�� �G����!�'�1�����2�$��L���3����<�������#����$���1�"�J��21�$������������������������$������21;�1����<����1�$���������1���'�1�������������'�;������������1�����������%�����#1��$��1���1�"�9�������#�����%���2���2��$��$�������%�����L�����;��'����

��!������;��� �� 21;� $�2$������� 1�� ������;�����%�����������1���2���� �"� *�������� ��2� ��;���2���!$�� ��;��� �$����<�����#����#$�������"�C���$�������#'�������%��������@2�$;���������%����23����<���'��4�3������;����G�������4@#1����"�

�������

���������1����<��$���������$�������������#�����1���1�����<�<���� �������� 2�����1����� ������$�#�� ��!������ ��2��$��$�"�H��������$����� ��;�$$��1�;��!���������<�<�@�������1�$���'����1��1����#���� �$L� ��#���G���'� ����#�� ��$4������#�����#����������<�<���'�#���2�����<�<���������2G�1�����@���1�$��!"�

%����&�����

C���1�����2��$��$'�1���$���'�;�����$�����!���2����;��'������������� ������4#1������� 1���2��� �����2�$�'��2�@����� ����������%��� �� <���1�1��'� ����#�� #1��!�1���� ;�$�����1���� �� ��2����31���"� ?3�������L� #���%����� :�((� �='���2������:0(��=�1��1����421���!��#������$�����:�((��=������#!����������#��1���� �!$$����>�<��3�� ����#�$���'�2�%���(�<��3����$���������$L�%�����"�,�<������1��$����1@�$������� ����� 2��������'� 1�� 2������<� ����'� �2��� ��#1�$1�� 2��� ��2� ����"� 9� �G���� �� 2�������3�� #��;�����!<���%����!�����$���<<�����$�%���2��"���1�$��;��%��� �� ����� ����;������� ����2������"�����@

����������'� �������L�!�'� ���������!�'�2�$�� $��������'���$2������#1��!�� 1�� ���2����4�1��!�� #������� �((@�((����22��'� �� ��#��1��!�� ���@�1�� �#!��������� �!$$���� �>�<��3�� ����#�$���'�2�%���$L�%�����"�7$�����������#1��!�1@���� ���$'� ���#���#�� ������$�;���� �$� ��!��#��'� ��<� @0�������22��"�: �"�,�����1$�=�7�!������ �� 2�������3��� �f������ ��#��1���� �����@

��<�1���L� :�(� �='� 33�������L� :�(� �='� 1�����4�1�� :�(� �='�������������: (��='������3�L�: (��='������L�: (��="�C����#1�$1�������������1�����������!�'�������������#1�@

$1�3����<����������4#1����"�7���;��$������3�<���<��$���@������L� :�((� �='�2�$�� $������ :>(� �='� <��3���L� :�((� �='�33�������L� #����� :�((� �="� �#��1����!�� ���� �#!�����@���������$$������� ����#�$$��'��>�<��3����$���������$L�%�����"�,�<�����0@B�������22��� @ ����������$���������!��"�,������%����� ���� #1�$1�3����<���� ������4#1������� 3���� �$��@��#����#$������������;��$���;�����'�;�����$��;��������21;�1����<����1�$���������1���"�: �"�,�����1$�=�

9� 2������ �$��1��!�!�� �$��2�$�� 2���� �����3�<�� �� ��%@���2��� 2�������3�� ���������� 3����<��������� 2�%������'����<2<�'��������L'���;1����42�L���2�������!���((��"�9� ��#��1��!�� ���� �#!��������� �!$$���� 4�� <��3�� � ���#�$���'�;���%���������>�<��3��'�2�%���$L�%��� ��"�A���$1����!��� �>� <��33��� ������ @ � ��3�����'� ��<����� @0� ����@��22��'�1�����1���1����"����$�����������'� ��2���#������'� 33���������'� 3���2@

�L�!�� 1����2������ ��#��%���� 4��$�� ������!�2�����1��@���'� <1������ >(@>(� ���22��"� 9� ��#��1��!�� ���� ���1$�����#!��������������$$������� ����#�$$��'�;���%���������(@�>�<��3�'�2�%�� �$L�%��� ��"�,�<�����;���2�$��� �������$�������������������������"�9����2�������%����2�1�����4�3�4�'�����#�����G����!��2��$��$�3����<�������"�: �"�O��;�9����=�S����3����O��;����������3�<�%�����G����!��2�������3���

#1�$1��3�4�����1�1����<��$���������L'���#�3������L'�3���2@�L'� $�������#1�'� <<�3��$��2'� ����4���� �$����� 2����@�1����'�<1������>@>����22���#1#�"�9�����4����!����;���@��������;����#������������#$����$���������#��%����Y�?����<��%����2�������3�����%���2��'��$������$$����#1�@

$1�����#�������#��1��"�7������$�����2�����1�'�<1�@�����>@>���#�����#�3������L�!�'�33�������L�!�'�3���2�L@�!�'� �����������������'� �����3�L�!�'� <��$���������L�!�'���2���#������'� #���L�!�� 1�� $�������#1��!�"� :I�<���I�2#���=�9�J;���� ;�$��<��� �!� ��%����� �%������� ��$����%�� %��1@

����� ;����G� ��;��� 2�������3��� ������������1������� �"�R��$��1������ 33������� :0(� �='� <������L� :0(� �='� ��2�����: (��='�<��$���������: (��="�7$���$����<��3�<������ ��#�����1�� 6�!8� ������4#1�����'� ��;1�� ��#�3��������� 1�Q#������#��$� ����������� ��2����;��%��'� ����#�� 6�����!���!8�1�����������������4#1�������� ��1�$��;��%����"�9� �����@#��1���� �%������� �����2������'� �4��� ;1���� �����$���� ��@����$���'���<� @0�3�1�$1#��'���2�<����3������<����$���%�������$1�����"� C�� �� 2�������3�� ��!�� #1�$1����� %��'� ������� ���� 2������� %�#������ ��<� 0d�>� 3��<<� <��$�������������G��������2�$�����"�

.������"�+���$����$�

I1������2���'��1<������2�����2�����#$���#����2�@����#$���<���3�����#1�$�������������"�9�<���������4�$�������$����������<%G����!#��"�C��$���� ��;��� ��2������!<������"� 7��;��� �� �4�3�4���'� ��$���� ;����G'� ��� 2#��� �� 2��������������������1��'���!������;��'�;�����$���!��#1�$1��21����!��������$"�9���%���2���2�������3�#������������������%����2�����%@

���2����� 3����<��%�� �� ;L#4�� 2�$�$�����@���#��� #1�$�������������"�C����2������$$��'����$��'������������2�%�����������#����1�$������2���������������"�F����#1�� ��!��� #�������2����� ����!�'�0B@0)� �?@���#�$@

���� �(@�>� <��3�"� C���� #���� �������� #$��� �������������%�$$������������1��"���%����23����<���� ;����G� �� 2�$�� $�����#��� 1�� 33��@

�������� �1�$������ ��!����!"� H���1�� �4#1���!�� #�������>(@>(����22��'�4������������������'������������1#!�#$��'�1���(�<��3�������������'�2���$L�#����%���������!#�$;�$"�

Page 71: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� )��

9� 33��������#��� ���%��� #���� ��!����!� 4�2������� ��;��$���"�7���2��1���� 33��������� �����$$���� ��� ���@�1�������#�$$��'�;���%���������(�<��3�'�2�%���$L�%�����"�9$������������#�������4������������!#�$;�$Z���!����!;4$�����������������!"�9�����!��(@�>�<��3������������%�����2���$���������4�3�4���"�7���2������3�<�����#��%����4��$������2�����'�������@

��#��'� ��$2������#����'� ��#������#������ 1�� �����������$�������������'����!��B@>��#!����������!$$�����(�<��@3�� ���� �����#�$���'��$L�%��� ��'�1�� ��%���;�$$�� ����������1#!�������#�$;�$"�9����������2�$$��'�;���1�����2������@�3�"�9�����1���1��������������'��4$������#�$�������1���2����4��4�4��2�$�������2���$���$���$���;����"�9� ����G��� 1�� �$� ��!����!� ���1�$��1���1��� �������� 1��

������J;����%�#����%����33�����������G�����4���;1������@���$���'���<�0d�>�3��<<����������"�9�2�������1<���#������ 3���2�L�!$������ #�����!$4�1��'�

����#����!����!�1�����2��������$����� ���%���"�9���2���@�!$4�������������!����%�����4�3�4����1����$��"���1����#����2�������!��������G�2L�����������������3�1�$����2���#@�������� ����� ������#�$$��� �������$���"�K���$�������!$� ���������� �G�� �����Y�9� ������ ;������ ������#�'� �1;���� <��3�����������<��$���;�������4�3�4����������"�����$$����;�����'�;������!��������2������%%������4�$�4�@

%��� �$� ��������"��2������%��� ;�$���� �� �1�$��;������� �1��2��1���� ��2���#������ �$��%���� ���� ������$�� �#����'�4������� ��� ���� ����� ���#����%��'� 1�� ;���2� ;1��� ;���%�����<��� ����"�+$L�1�� ����'� �#����� ���4��#�'� ���������� �������;��$���;��%��"�

'������(���

H�������3���<����$������;��1�1������������������2��������4#����$!�������%����������'�3���2�L'���;1%'�������2'�%�$2�'� ��#������'� 2�%������'� 2��������$�����'� ��2����2���'���$��'���$2����"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'�<����1�$��'�21;'����'�;<���$�'���<�����"�H����@���3����%1����21;�1����<����1�$���$�������2�#����3�����#���������$��%��Y�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<�������F@/'����@B'����@/'�C@ 0'�K@0"�������1<'�����������4�1�"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

9� 2�������3��� �4�3�4�� 3����<�������� %��� ��#������ �$����$��3����$�����#�����������2�$�'�������<���$��������������2��!�1�1���1��$!�1�����@���1�$��!�"�*�������������;��@���%�#���������2�����%"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

P�<���)�)($0���(��(�-��

� � � ��.���. � ����- �����.���� �������0'����%�������� ��� �$�����)�,�*�'���������������'%���������� ��������.. ���.������� � ����$����%.��*� �"�)# � .�� .����� ��$��� ����������� �,%�����'�������*����������..���#�������� �����'���������� �0����� �� &��'����������(- ��)�����&$��� ��!�%( �"�)# �� &��'��������(- $��������������..#���- $����� � ���$�� '� # � &���0%��(*�9� �G�$���� 2L�4�1��� �� �������� 1�#���� �����1��� �4��1�!�

����#�������'� ��������� �����3����� :;��2��1�='� ����$����$$����'���2�����L�!��1<���1��;����'�;�#����$�#��������#�����$�#�������1�$1�'�������2�$���'�������1�'��$����@���'� ��2��1�'� �G�� �����'�6�������!8� �$�2'� ������� #������2������;�##1�$1��%��$"�9$� ��1�������2L�4�1�� �������� ��;�$��'��$1������1�'� ��@

�����������$1��1��2�$���'��$�����2���#�1�'���2����1$1�'����4����$������ �$�2���� 1����������1�'� �2�1��$��$�#��'������1�������'�����$1�������'� �� ;����L�!� �1<���1�� ;�@���'��!��1��2�������3���������������1���'��4���������!��;�##1�$1�'� �1�������� �� ��2� #���� ��#��$�1��'� ��#������$���$� ;�%'� <�������'� �$���$� �!�� 1�� #1����'� �4����$���'����������� ;������������� ��#������� �4�24�"� J4��� �������$��������� #���� ;����������� 2���� ����� ��<����$������#���� �G�� ������ 4�����!���� �� #1�;���� �$�'���� #���%�����;<�����$�������$�"�7��������� 1�����2���� �� �����3������ $�#���� %��$� ��

<�%$�2���� 2L�4�1�� ������������1���"� 9� ����� �$�����;��������<�������1�������1���2������1�$������$�����������'��� 3������� ������3�%�#��� :������������ #����<������$��1����="�,!��1����3�4������<�%$�2���2L�4�1���1���$�������@

������� ������� ��!'�2��� �1�������"� ��4�4���� �� #����$����������G�%�������!��#��$1���$��������"�9� <�%$�2���� �$� ������<� 2����!�� :;<���$�=� J+C�

;��2��� ���2�%����� 1���$!� ��������� ;�������� %��������2G�;��2������� ���2��"� 4$����� �� ������������� �� ���E�'��2��������<�%$�2���������$����#L��2����#����1��%��@������;��#������!����������!����$��#�$����������������!"�9�;<�����$�� �$� ������� �4��� 2��� -([@����� ���!�������%�����L'�#����� ��<�%$�2����;��2�����2��1��� ������!�1�����3���������$��L'�1����2��$�������<�2�������#�����%"�H#�����<�%$�2���<����12���$42���$���1�������%�����@�

��

Page 72: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� ) �

#1������'�2����������%��;��������<�����$�����������4��$�'��$� 7�1�$�1����� K����$��#�$��� :^CO=� �������� ��2@<���������������2�������!�%����#������1�1�1��"�9�%��;�����������;<�����$�;�$� 1�Q#���� ����#�;�$�#�$��"�C����@#1���� %������$��#�$�����'�#��$������$����� ��#1�����1����'��2�%�����!�'��(@�>�<������;�������������$;����$����1�@�1��� ���������� -(@��(� �4$4��� ��������3�;�������� :*P=�1��1�1���"�A�������1�'�;�����$������I�2������$������;4������

��;����#1����'����$�����������3���#�����������������'�1���2��� �1����2������1� #���'� �$������ �����������'� ;����6�$�2��������8��4��1��"�9�<�%$�2�����������2��������@;���1�������������$����$�����2����$$��"�

������+���������

J��21�$���������$��'���������%�����<��$������2��$�������H��������$����������3����������������%����2$!���%��@;���"�*��$'�;����������������$������%���$�������'������2�2��������$$���$�1���1�'�1����2���2���������31��$��L��$�� �����'� ;�$��� <1������ 2����#1����2��@������1��1���2����������%������������2���!$1��"�7�����1���2�$�����!�����%��'�;���������%�����%���;��$@

���������'��$1���6����#��1<$!���8���#�$��!���"�*��������������$���#���G��'�2����������<��$��'����������'�������@��'� �� �<����'� �� ����2��'� �� ������� ���'� �$� !�$����3�'� ���4���'���2�����'����$�%����'����4��2������'�������!2��'����4���'���2������1������;1��1<�"�7$1�������������2L�4�����<�%$�2����'�21��1����������������$��#����2���!$$���$��2�������1�������"�A���2���#�$�����������%�������%��'�<��@��$����2��'� ���������3���'� ��������'� �$�#��'� ������ ��%��'���%���'�#���2���;�����#����3���1�"�S����3����2���!$���!�����;1����$��1����3����'���#���������������$����1�����2������1�����"�JG�2L�4�!�<�%$�2����1��#�$���� %�#�������������$���@

#���G���������$����'�;�$����$��������%�����<�%$�2���@;��2������2��!�1�1�"�?1��$��L����������%��������2G�1���@2�$����������������;��'����'���������'���%���$��������1������%���21���������������;���2�;���<�"�S����3����2���!@$���!���$�1�1����!�;����G�1�#�$���3����'���������#1'������'��$�����!������1������;���$��"�C<������$����'�;���$���@#��� �����1��� #���'� ��� ������� �������� �� 2L�1����'� ��!��������������$$����#����$������$�1��������4��1�������!@������� ������$��$��!� ��3;�������� �� �$� 1���2�������'�2������������ �$� ���������!���;��2�����2��1�����2��$�@������;�$"�C<�����$������1���������2�������!�����2�$@���'��2����������#�$!�1�������;��������;��2����#����$��������$�������1�����$4#�����;��2��1�$1�����1�1�����4#�@���1�1�����<��"�

2$���$����

9�<�%$�2����2L�4�1�� $�#����2����;��!���� ���� �2@����� 1���� 21�� ������ �'� ;�� �$� ��#��� #$������'� �� �����@����21���������������2��������������1��������1���"�7�@���� 2������$���� �$'� ;���� �� ;��2���$����� #$�������� ��#1�������2���1��1�$1�����%��$!2L�$������������������1�@

�������;<�����$�����;�����2�%����2�2����2����;������#���"� C�� 2��� �������� �$��������� �����'� ;���� ��3�@����$�!�!�<�%$�2���������1��������2����;��������<�����@$������1��1���2������21��#��$�������;������;����'�1���2��������!�$��������;!21��1���������"�7$��$1�����������'�2�����4���2���������1��;�����1������<�%$�2��������2L�4�1������;��"�I�$$��������;!21�!��0>��������'�1�������#1����!����������

�$� �������2���1"�A����1����'�2��!��� �������1����$� ���@���'� �(� <��3��� ��� ;!21�!$$���� �� ;����%���'� 1�� ��4$���������%���� 2����� 2�$����"� C���2� ��<��� ��'� ��;��!�����$������!<�������21�%���2���1��%����$$���������;!21�@�1������"�����2$��1<����!����2��$��$�2�����'�;��2����1�� �������� ��<%��� #1��$$1�� �� 21�1��"� �1�������� 1��2���<��$�� ����� �!��1�� �$� ���2���� �!<������� ��;���1@���"�9����2�������;!21��1�����1��1��0/'B�1��0/'.�e?��4$4���

#��"�C�����1�����3�������'��$���<�%$�2��������2L�4�1@�1�������;��"�C��#�$�����$����<�����;!21��1�����2��;����@%����0/'.�e?@������$���#1��1���������'���������<�%$�2�����G�2L�4�;��"�

%����&�����

��%$�2����G�����1����%�#�������������4#����$!���4�42@#���� : ([='� �3����<�� : ([='� �����3�L� : ([='� 3������:�>[='�������������%�:�>[='��������L�:�([="�9��G���#1�@��$�����������<��'�1��.@�(�;���<������"�:F���3��1=�����#�� ������ �����2��� 2���$��� �� ��<�4$���� ���<���

������$��������4$4��1��������%�#�������4�3�4���4�#1���L����%�#��"� 9� �4#1��� �<����� #������ ��#����� �������$$��'� 1��2������'� %��21����� 4��4���%��� #���� �� ���������"�9� �4�@#1���L����%���2�������2��$�����'�������4$4��1��������@%1#�����2�3����������$��;�����'� ��� �� ����;��%��"� :H����J�����=�

.������"��

����#������1��;����$$���������������!��������#$�����@��������"� F������'� �$���$� ��;�#��� �4����� ��'� 1�� ;���%�����%���2���$�������"�:+$����H�����;��2�����<����=�7���2����2���$�����<�%$�2������;����$�����#1�3��<@

<������������"�: �"�?����7�$�1���=�

�������������

�$�����!�$������#���'�;G��#�$��1�'�;G��;�����'����'�;<���$�'�<�%$�2���'�2���1�<�%$�2���"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<�����+$�@/�:�G�2L�4�!�<�%$�2����1�="������ ���$������$$�� �� <�%$�2���� 2L�4�1�1�� ��

Page 73: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� )0�

����$��1��� ����� �Q>� �1�$1�� �����;���� <�%$�2���<��������$��1��'� �2� ����$��L��� 1�� �1����2����� ���21�$��@�������$�������1�1#��'�������4#1��2������������$����@#����4��1�;��"�9� ��#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

9����

J4���1��� %����������������%�#��;��%�����<�%$�2����2L@�4�1�1�"�9� ���������� ����;���$����� ����$$��� �� ;��2�����@2��1��"� C<�����$����� �$1��� ���4�4���� �%������� �� #���@�#�����������������:�$��#�����$���='��2�������;������#1�@��;�%���������$���������!������2���������������$������"�JG�2L�4�!� <�%$�2����1�� #�$���� �� ;��2�����2��1���

21��1��!� ;�����#1�� :2�3%��$���=� �����"� ���1�$1�� �����;������� ���#��;�2�������'����4$���� %��� ;����;�%�%�������@%�����"� 9� ���������� ����� #����$������� ��4$���� �� ������1����������%�'���2�����$�����#�$��������%��1;����3�������������2����������4���!�'�6���8�����#��!���"��$�!����� 2�����1<<��� �%������'� ;���� ��!��� %���@

2������!�� �����%����'� �� 3���� ������ ��$�%����� ��� ���;������������"�

�"��"����������#�$��

9�;<�����$����#�����$��1�����������;1����������������$��������<�%$�2����#�����$��������;��2������������#����4��1��"�9����21�$���������$�2���4$����1����$������$��@������;��2��<������2����$�1��� ��!�����;�3������2�2�����������'��G�����������1��!��#����$����1���2��������2�$��2�����%��������"�9��������@'�������G�2L�4�����<�%$�2���'����������?@�1��

�$�7@#��2�'�#���2������@��2<��E�#��2��������$����"�K���$���� 7@#��2����� ������%���� ��<� B((� ,7� ��;��� �$�����'�2�������1���4����G�$������4�$�4�4$;�����<�%$�2����2L�4�1�1�"���4���2���1���1���2�����%��'�2����1����������������#���

������'�������������$������#���$���������� �$��������@��#��"�9���<���1����'�����#���$�1�����@���1�$��!������4��1@�!�%����#��������1<%���G������<�/((�23�@��"�5������'�;�������G������%���#���%����������%����<�%$�2���;��2����$�@�1$�1�"�H��������$������$����3�1���;�$$��1�;��!�+��&��5����C�C-�O�)��������� �����2����'� ��6�$����8'� �1�� %��'� �2�����$��#����4�1�����������2�$$���$��������������2���2��'�1�����$��#�$���3����������;��$���������!��'��2��������$���1���#��"�S����3������!��4����;�����������$��������������$�@��$;��!'�2����� %��������2G�5���g��� !�������� ���3�����@��2� �����2�$���"� 9$� ������ �$������ ��!���� ���'� �$1���2����#1����2��@������1�������2��%������"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�����

P)--��$�C�C��*+���)��)�.��

�'�������)�)�&'�������( �� !��..� $����#��.��������..�$���.����� �*7)�$���������-����. � ������� �0� ������ ������ #��� � �)����������������#���* � .���� . �������� ������ ���%��..�� ����#���- ���� �� �� ��� ��� ��.�� * �������!� &����( ������ ������ ����� . �.��2-@; -����'�������)�)�)�.��B-C; *���������# -����������������������������� ��� . �����%������ ����- ����� . �.�� B1%BF- '�������)�)%�)�.����!'��:%@��'*��0��������� # � ��������� ,������������ ���%��� ��� �!#��� ��$�#����- )��������#���- ������)$������ .�� ����!� �� � ����������� ������� ���%���*��������"- ��� � .����� � ������!����.�� ��%��������� ���)������������&�'�������)�)�.������$�# � ��������#���� ��� $�� � �����#.��'�������(- !�������� .�����-��� � ����$����%.�������,�������� ���������!�������� ����%���!�����.����� �������!������*C�����$�2�����������#��'��$�����1����2L����$�����%�'�

;���� �� <������424�4�� ��������1�� ����21��1�L� %�#��������;��� ��1��� ��21����������1�1��� ���!������� �����!��2�%� 1��#����2����%����� %�#�����#��"� 7� ������ ���%�� ���;����� �$�� ��#�����$�����'��2���� *��������1�$���� ����������<�����@�424�4�� ������2����!�'� ������ �$���� �$� ��1�$� ����1�������%������������1�"�9�<��3�����2�'�#������$��%��#1�������#����������4����$���1#�������2�$����21����������1����@%1�� 2��� 2����$�!�4��� �� %�#����'� �1;���� ;1����� �1�!���<�������!������������%��������$����"�,�2�2���������$;���<���$��*�����'�;�����1;����;�@

��������$$����$� ���1��1��� ������@���������������� ���������!�<��3�����2���"� 9$�� #�$���� 2������ 2����;��'� ;����;������1���$1����'�1���2�����'�21����������1������������$��@#�$��1���� �� �������� 21��1��1�1���'� ����#�� �� ������1������$�1�1���"�H��%���$���!����;������ �1�$1�������3����;�$$�%�������

21����������1�;�$� �$$��'� ;���� �4��� �E�1�� %��� ��� �� �$��@#��;�$'� �$4#����;�$� 1�� ��%���;�$"� 9� ���%��� %����1�$1��1�Q#���� �� #������� �������G� �1�$1�� ������1�1#��� ����� 0(@B([@����2���4#��;��%��� �� ���1���$���� ��#��!� 2�����1@�1�'�%�#��#�����$��#�$����E�1����������"�9��1�$������������!@����"�����(�����������(�����(�3�2L���%�$����"�9�<������424����1����;����G'�1�1���#4�4��<������� %��@

��2$!��'�2��������#��$��;1�'�#������<������������������������"�F���4���$4�����4��4�4��#��������%�!�4��������������!'�������������2��%����1������3������'����1����'�����@��������!��������'�#���2����� �����"�C����������1�����4@�42��� �� ����%��'� ������ %�����$����� ��L�$L�$��L� ������'�<����$��������� #���� �������3��<<;�$� ;������� ���$���$!@�1���2����"�

Page 74: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� )B�

9� <������424�� �����$���'� �� ����4��� �������� 1���!����2�%���$�G����#�$�����������@���3�����<������"�+$4@#!�21����� ������2�%�'��$� ����;�����2�� 3���� ��#��������1<� ���"� *�2���� 21�� �1�� ���2�%�"� 9$� ����� �$� �E������#�<������'� �2����1�� ���� #4�4���� �� <������'� 1�� <������;����������#�$!'���������$��L�<4��4�������������"�9�2�@����$����<��#�#������������<������'��2����2������������@����� #���� ����� ��$��� ������1���� �4#��!��� %�������$;��� �������$�������������������$�2G'��<������2L���������"�9�<������424���1�������1���!�������������1���'�������@

������ (@���1#���#1�1��%�������$�'�������2�����1������@������!������;��"�9��G�$������%���$�������1�$�����1���$������$��������:3�@

�����9H��1���H�=�2L�4�1��$�#���#���2������$;���"�9�����<�����!�������31�%���$�����#1�����1�1����;�����������@��"� H#��� �$������ �� �$������$�� �������� ���2��!�1�1���$�2��� �1���$!� ����������%�'� �1������� �$� ������������1�$����$����1������1��1���2�������%���������4#��1��"�

�������

9� ;������ 1������ ��!������ �� �$��#�$��� 21����������1�1�'�%�#��%������;1�%��21�$�1��'���!������2�%�2L�4�1�1�'�1������������#������� �� ��������� ��������2����� 21������������"��������!���3����'���;G�'��$�������$����1��1���$�����;���������$����'��2���������#�$�������������1��������������@24�3��� ��#���1�"� A���2��� 2��<������� �� ����1��� ������@2�$�� 1���2�$����� ���������� �$� 1������!�"� C�� �$� /� ;1����������2������'���3������1��������$���1����"�?1��$��L������������'�;�����������!�1���$1�����������@

�����$���'��$����������2���4������1����������;����21�@��$!� ���������'� ��!������� �� �$1�������� #���� �����1�����"�J��21�$����� ������������� �� $4���1�@� 1�� ���24�3��1�1�"�S����3���� 2���4�� �� ��E���� ���������� �$� G��L2���:<�����2=�;1%�'��2� ��<���1����1�$��!� ���2�%����� ����@�$���$;��!"�7����#1�����������������$�2������'�;������#�����������

1������1�����4%��%�����!��%�#����;�$�#�$������<������424@�4����������1�"�

��������

9� ��<�1��'� <����������� �� ������ �����;���� �����������:SK=���������21��1��������%����%��$���'��1<������$������21��1���������������$�1��������!����������"�,1;����;1��'���<������>@0(�<��3�����<�$$���'������#������'�;�������!�������� �1�$��� 1�%1�� ���!������� �� �������"�C���� �� ��1�1����������%��'����!�����1���������������%������2�����������G��1��#1�!� ��<��%%��"� ��������� �2�������'� ;���� �$� �����@�����@��:SK�=������$���4�2������� ��;��1����'�1����@#������2���1�;��������%��'�2����$�����������@9���������1���� <�$������� ��#L� �$��� ��������� �����2�$���� :�2��SK9�����<���1#�����������1�������������$��1�1�����$�2��="�9� �G��������� �$���$� ��#��!� ;�$$�%����;��� �� <������4@

24���G%�����;�$'��$1��� �� ���!������� �1������;��$���%�����$����<��������"�K���2����� ������$3�4�����!� ��3;���'� ��$���� 2���$���

:�����������'������$3����������2����3�'������1�� ��1�������"=�2�����1<<���%�#������;�$���<�3������������<������'��$�������������������������������;�����"�

%����&�����

9�������4#1����������2�$��������!�31�%��������!���$��@���'���2�%�1����#����21����������!�2����%�������!�����1��"�72���������������$������!���!�;����G��4#1����������2�$�@����'�2����������4���<������424�4����������������������@��2����1���$�����<����2���'���2������������<�$��#��"�J4���1��� �!�������1��1�� �����'� 2#��� ����!���� ��$���� ��

�4#����$!� ��#��1��� 3�������#1�� :�>� �='� $������ :�>� �='������#���$!�:�>��='�����2�����3�L���4�1��1����#1��:�>��='���;1����#�3������#����:�(��='��1�������$!�L�:�(��='��4$4�@�1��������%�:�(��='�3�<��������:>��='��4�42#�����$��2�:>��="�9���������4���;1���������<�0@>�3�1�$1#�������� ��"�:��������1��������J;���=����!��������$���������2���������;��������;��������1��

������������������!3�4�"�7$������2������������������%@�����'�2������<����������!���$���$"�9���12����4$������@%���� �$'� �2����� ;���������1��� 0[� �$��3��� ������2�$"�92�������!��2���#�$����1��<��������1�#���'������2�$@$�����#���$�����'�����#1�� 1�� $��<��$��$����#�������������������'�1�����1�$��$��$����#����;�$���%����;�$$��-��1�$����%��"�9$��������1�$���������%��@�$��$���������1����2�������#����#��� �4�4�������� ��� �� <���������"�9� #�$���1�� ;�2���2���$L��'���<���������!#������L����"�5������21���������;��� ��1��� ��#1��;����� ��3����L�!�� �1�$������ ��122��� �"�: �"�,�����1$�=�7���2������3�<������!��������$��1������L$���1���'�33@

������'� 3�������#1�'� #1��;����� ��3����L'� �$����� ����������������#�"�9���#��1��!�������#!���������0����#�$�����!$@$����B@>�<��3�'�;���%�������� (�<��3��'�2�%���$L�%�����"�9����2�$;���� ���������� #���� ����!� 31�%���� ��������"�:C�����������=�A���2��� �<������� �� ��2����#��� ������2�$�� ��12��� �'�

2#������;�������%���2��'���#�$���1��'�1�������%������������4#����1�1�"� J�#���� ��;��!�1���� ������ ��$��1����� �$�1�����4�1��!�� �#���� ��3�������#'� ����#�� �� ?������@�������� ������ ��<�$�3�������2G� ��12'� #���� �� ��2������1�$��21����"�

)���$��

5��1�����;����G��� ���� ����!���;�� ��;��!�1�����#��� ��'�C���@������� �����"� 9� �������� ���;������ ������ �'� ;�� ������!#�$;�$����������L@�#�����L$���1�������������"��

'������(���

7�!��4�� ������%���� �����2���'� 31����'� ����@����'� ��@2���'�2�;�'���$��'���#������'��$�������'������'�$�����"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

Page 75: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� )>�

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'�2���1�<�%$�2���'�2�%'����!'�����������$��'����'�;<���$�'���<�����"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

9��������������1�����@���1�$��!��$����$��3�����2���@0�$�����#�����������2�$��������;��@���%�1�����2�����%"�:��@�����424�4�� ��������1�� ���������� �$����� �$���� 2������#1�����$��#�$�������$��2���@0�$�����#"=�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

P���#J)�������-6�)�+���#J)���

4�'��������� &'����..�� �)�)�,� �� � '�����%� �� �-�������$ ���'��������!�#�(��)�����$%.������.��� �,��-���� ���� '���������� ��� ���M!���� ���!��� �������� ����$�# � &�������(�� � � �� ��������������*P����..-���������%��� �)..� � .�� ����.. ��#� �$�������- �� � '%��������$�� ������� � � ��������!�- ������ � � ��� ��� ��� �,�)�.)� ���������.�� �)����� �� ��%#!����-������M!���� ������������ ��� ����$�%# ������ ���,� .��.�*I����������������,%�)�.)������ �� ��������'�.� ��� � ���M!����$���&��.�#�(���������-� �������)�� �� �-$��������-���������� ����!#���� ����������!��*������$�>(�1#����������1�����������������������1��1��@

�����<����3�$�#�������<���������������2��2�����'�2�����������$1����������$���2����!��������1�����1����'�%�����@�'� ;���� �$� ��1�$�1���� �1��� 21�� )(@.(� 1#��� �������� ���1<�������3���"�A���2����������1$�������4$�2����2��@����'� 1��������� #���� ������� �1������ 6��3�� 2<������ �1��'�3��������������!]8"�����$���;;�$�����������;�$$���;��@%����$���'�;����6��3��������!'�3���������2�������1��8"�I1��������$���������4���1�1����������1���$!��������1��@

��$���� 2<����3������1�'�1���$�� %�#�������'�;�����$� ����!�������%���<�$3;������;�$"�,��#��#���'�;������ ��������@<��������������$���<��#������1������$�E�������#1�����1@�1���'� ��� 2�� 2��� �$� ��������� �����<���� �$'� ;���� �����$�#���������1������;���1������2�������!�����3��1����2��@42�1�"�9��$�E�����2L�4�1������������2�������!��$��������1�� �� ����!� �����E2L�4�1�� G�%��� �����3���� �#���%�"�*���2<��$����� ��������� �� ����3#��!��'� ������ �4#��@��$21����1��������������$����1���'�1����<1��$����������$4#�������#1��!�1���4#����$����"�7������2����1�������%������� �� <�$3;������ ��$��1�� �����'� ;�� �� 2���#��1��$�#������ �$��#��!� �1��� �2������� ��<����$��'� ����#�� ����������$�1�"�

���������$��$����<����3�$�#���<����������"�9$�>(�1#��������� �1����� �4���2���-([@������$��#�����������!��������2� 2�������!� ����3�1��"� 7��!� ;������ ���� �$� 1������$�����1������� 2L�4�1��'� �!�1��� 1���2��$����1�� 2���'� ��� ��2����3�� �1���1��'� 2L�1�%�� #���� �� #1���� #��$����2����$�#�����$��1���$���<���%���$;��"�7�����������$�����:���!@������� #1����2��3�4�����!�'� ���;�$��2���� 1�� �� �4$@<���� ��������$����� ;���� �1�$��21����'� <1������ ������@���=������3����<����3�$�#�������$;�����"�F�;���1�����$��'�;����3����������1�'���<�%$�2���� ����2L�4�1��'� ���@�!������ 2�2<�$� #���� �� ;��2�������$��� $�#���� 2�����$�2������#������$$�����<����12�#��"�K1����2���2�����@�!'� ;���� �� �1��� ��2� �$��#��� ������1��� #���� �1���1��'�����������������������1�����$��1�������!������;�����'�1��<�$3;1�������2��4��$���(��$�$��1�����%���$������4$��"�:7��1��1���������!������������$�������1����'�;���$�����1������������2������%���6�21�$���8'���2�2<�������"=�9$���#�����1���� ���21�$���������$���3������<����3�@

$�#������������$��$���'�2�������!�#$���������������������;��1������� �������'�2���� �� ����<��� �� �#����� ��;�$� �������$����"� H������ 2���1�� 1#�$���� H��������$����� ��;��$���%����$����������������3����!�1$1�1������4$#����@������<1��$����������%��3��"�:�$�������<�<�#�����%��@3��� �����2�$���'� ��<%������� ������ <���$��������� �1@�$��21���%4���$�2������"=�9����'�;����2�����������21@����� �$� �� 2���$��'� �4���1��� �4#����$���1��� #������ ��� ��<�3���� ����<������ #������$���"� �������� �$���1�� #�����#�����#1�#$�����������;��2���$����� �����!�$1���31�%�@���"�H��!���#�����#1��1<<�6����2���18����1���������'�1���@

2��� ��#1��$��� �$� G����#�$���� 6�1����<�����8"� C�� �$�����!�����#�����!����4���������<1��$1�������1����������'�1���� �$1������ ���2��;�$� �����$�%�'� ������� <���� ���$����#�������%�� �� �1������L�L�'� ������ �$���'� ;���� #���� 1%�$���'��<������2���#��1��"� 7$� �$�� %�����'� ;���� #����$��L���� ��������$�#��������2�2�������!�1���2���1����<�����$������$@$�����$�E�������������#�����1<������1�1�'�;�$���;���������2L�4�1�� #���2����� ��2���� $�#���� ������ �� ;���1����'�������1%�$������2��4#����$�������$�����3�"�9$�������1#�������1<�$��L#1�#����������$��'���K�����

��2� ����1������� �� ���%����2�������"� 7���1�$�� �$1��'�2������������4�2��������$�1������1���$�1���2�������������#��'�2�������!�2�$�������1����<���1����1�$��!��������$����#�������21���� ��;��� ��1��'� 2���1�$�� 2���� �� ������$�������$�2���2���1�;��������;��'��4������4$4����1�����#��$����$�#���1���$�1������$���"�S����3���� ���%��� �� #����22��� 2L�4�!� ��$�4$4�� ��@

���2�$���"�7$��� �1#1�� �4���#1�������� �$� �������� �$4#�@�����"�7����$#����G�#����2�����������!'�1���� �1���%4����$�@#�;���������3�;�$�;�����������<�����#�������2��"�,�;���$���$�4$� �4������� ����21������ �����2�$;���'��$���������1����3��2���1�;�����'����1����������1�$���1����2���������1�������������������%�'��$1��������������!��"�C�� ���1����2L��� ������'� ;���� ��2� <����3�$�#�����'�

;���2�#1��������������$��2<����3�����#����$�'�����������;���1���� ���������'������1��1��������� ;��1����� ��%����� ��<���1$���������1��"�9$�������������� ��<�3���� ��1�$�1������<���;�$���$��#�����4���1���2<�������2���;��$������"�

Page 76: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� )/�

�������

�2�����!����������G'�;����1�����������$���������������� 1��1�L� ��<����������'� ���4�4���� $4���1����� 1�����24�3����'����%���!��1�L��������1�1�����1��;�#�������@���"�+$���1��#�����2�������!���;1�%���#�������"�7��!���@����;����'�3���1��1��<�������#����������%�����$���$�2��;�@;G��� �������$���'�1�������%�������$��;G��'���;�2��������1������������"�,4#������1����������������������24�3����������$����'�

���'���#������"���������$����'���2�%'�����@�1��2�������1@�1�'������4��1���2�����1��;�#�������"�9$��2�������1���2@�$���������4$4�'�;����#�$��������������������3��"�5��;����G���;���2��1�Q#������$�����'�#���2������4�2���

:#�����$�������<�1��������%=�������$����"�+����;�������%���G@��� ��� 1;���2����� ������ 2��� 2����<���1��� ���� ��������%�������%��"� ��4�4���� ;��$���� �� ���%��%��Y� J�%�����<G���������1�$��;�������;���2��������%������#��%����4��$�����������3��1�� ����3���2� ��#1#��'���%����;�$$�� �$�1���$������$!�!3������1����#1����!��"�

��������

������'�;����2���!$$���#�����������$$����$�����;�����@����$�����'�1�������;����$$���'�2����2������!��$L�����$�������'�������!�1$;��'�����#���G�������;��%����<����3�$�@#���"�9������$�����2�$����1�1������������1��'�%�#��%���$�����@

������ �����3��� 1�� 3�4������ �� ������$�'� ���� �4$#��#�������3������������2���#��1��$�#�����2���$�����1�1���"�7������������$�����).���#�����2�$��'������1�$�1�����1�@

���������1���������B.�1#�#������-�;���<�����������$���������������������������#1�$���"�9����1�����3��<�������%����@�!�� %�#����� 2������$���� �� �$�E���������� �� �$� ����3����1<���1�'��$��������1���������������1�������1���!�����$@2��������1����������"�9�%�����$�����!��1�'��$���$����1����;���%��1�������;������$�E�����1�������"�9�;����2�������������#�����������������$������$�1���@

��!'�������<����3���1<���1�������#��1��������$�"�J��21@�$���������$��� ��<��$�������#��������$'�;������<����3�@$�#����� �4������� �����1��� #���2L�4�1����� ���������"�7��!���4#����$!�������$��� %�#������ ��;�����1����� �1����@���� ���1��<��$���� �$$��'�;���� ��!���%��� ��#���� ���%����21@��1�"�C�� �� 2������<��� ���� ���$����1����'� ��������1�����

%�����'�31��$��L�����%���������������$��;��1�������3�4����@�!����@�1��2���$���"�9%�������<1�������� ����E�3��:����$�@���='� �� ��������� �1�$!�����������'� �$� �����������'� ����������3��#�����������$3����������2����3�"��

%����&�����

F���3��1� �����#��1�1���� �� ;���2� ���<#��!� �4#1��� ���$�����L'�������#1��1����$�����'������<��������3�<������2���%�� 2��"� 9����� �$������ 2��%����$'� ;���� ��#��1�1��3����;����@ �������22����%���%��������$���'�2�������$�#���

��!�����1�����#��$'�2����#1����2��@������1������$��@#��!�����<�����2�������������Y�,��������;���$�����!�����;��$�������2<����3����$�@

�1�1��� �$�9�������� !�;����� %�;2��� ��� �1��1�!�� �#�������������'� �� %�;2���"� H#��� �$������ �$� �� �1�$��21�����������1�� �$��������'� <�����;�2��'� ;����3��3�����#���;����'��2��������2�����#1����2����1����<��$���'���#��@����$1���1��� 1�� ��%��%�������$;��'�2��2���;#���������#�@�$1�����������4#1������2�!�����$�7��������N���2�����"�H���1�� 1#�$�$����;��$���%���92��������<����3�%�#�@

����������2���� ��#��1�"�����1����$�'�;�������4#1������@;1�� �����%����;G��3�4#��'��$������2���!���;�2#���$!�1�@$1�����1��"� R�2������� �����'� ������2��� ������4#1@��������������������2�$$��"�F���@�2�����������4#1�����H����<��2�'��2��������

�4���1�$� �1<� �������$������� �1����� ;��1����������$���2�1��� :�� ��2� #������ �������!� �$���1��=� 1������������!�1��� ��������� �$�2��"� C����2�3;��$2����21�� �2�������'� ��� ����1����$�'� ;���� 2��� ����'� 2���<�$3;��� �$����� %��1������� ����������%�� �� �$�E�����2L�4�1��'�1����2���������%�#���������2��2���"�

'������(���

9��2���2<�����<���������#��;��$������ ��;���������4@#����$!�������%������$�'���$�����2'�������'�3<���'���;1%'�������2'� ��42�1�'� ����@����'� %�$2�'� �������L'� 2�@���$'� 2��������$�����'� <�3���'� ��$��'� ��$����'� �$�������'��$���L�$��"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

�������������

�$�����!�$�������$���1�$����<'�;���"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J������ ��$�����!� <������� C@ 0'� ��@�'� ��@B'� ���@0'����@B'�F@/'�+$@)"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

9��<#��!'� ;���� �� <1��$� �������!� #1��� ��<%��"� 7����������;��� �� ?@#��2�'� �2���� �����2����� ����%�� �$� ������'������$����1<�����������������1���4���#1��������$�1�1��"�9$����$��3���� $�����#����� ������2�$�� ���2�����%� #����������;��@���%� �����3���� ��!������ �� #1����2����"� 7�������������$�������<����������!�:�����=���23�����$�����1���� ���'�;���2���<1��$� �������#1����������� �� %�#��%�'��$1���;��$������;��"�

Page 77: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� ))�

C�� �� <����3�$�#���� ��2� #1��������� <����12�� ���$$�'��������$�������<���1����1�$��!��%�#�������'��2�������2�@������1��;��2��'�#����������$���$�������$��%1�"�*������$��$��'�����#�����$�1������$���"�9�;��2�������$���2L@�4�1�1�'����<��2����2��1��� ����$$����6<�������$���8'���2�3�'� �2���� �!����� <����3�$�#������ ��!��4���� �����@2�$;���"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

��+���������0���(��(�)��

�� ����� �0��%�$�����#����� '�.� ��� �)�)�� $�%��� ���������������� �'�������&#,�������(.�%���� ���* � ���������..�� �� ��#!�� .����� ����'���������!���#��&'���������(-�'�����������#!%���0 �������..#��� &��'��������( � � ���* ��%����������������� �)�)��,�������������$���%� �&� ��� ������(-$������,��� ����� �� ���-�$���%�������� �$����������''��� �� �)�-$������� �$���� � �)�.�� ��������� ���' - ��� �� �- ���-��#�������* ?��#��� ������������ � �����������)�)��� ���,�����- ����#����� ����� �� ����!�������*�9�<���$�������;G��;��������������;����$���!'����$������

����G�1���������G��$��#'��2�����4������%����;G��#�$��1@���"� #�$��!� 3�4#�'� �$� ����#�$��1�;�$� ;��������'� ��;G��3�!��������"�9�<���$�����1���$�����;������#����1�������������� �$���1�� #��� �� ;�2� #����%���� 2�$����;�$� 1�������3���1%1;�$"� 9� <���$����� $2����� 4��$�;G$������������1���� <�1���� �� �%�����3�� �4$���'� �$� �� ������1�� �$�������1�$�"�����$�������������� ���2����� 1���������� ��!������;��'� 1����;���;�#����:����=�#���������:�������="�9���������������������������1��2����!$1�'��2�������$��#�$���2���������@�1�!�� �$��2�$�� :���!������� �� �����'� �� 2�������� 1�� �$���3�����%4���$���='1��2����2��%����<���$�����"�9�<���$�����������������%�����#�����1�$��������2�����@

�����$;��%�� �� #$��������1��� �� ;��������'� #����� #$����@#��$�������;�$�#�$��"�7������4#����$�1����#�$��������@���� �� ;�����'� ���1��������� #���� �� ����!$1���'� ;�$��� ��#��$�2������#$��������2���!�������1��2���2�����1@��"� 9� ;������ ����!$1��� <���� �4������ ��#������%��;��� ��;G��#�$��1����1����#��1��"�9�;�#����<���$������������������������%����2'���$'����@

����#$��������1�'��2��1���!�1�$1�����1�'�#1��#������������#$�������"� 9� �������� <���$�������������� ����1���� �$�������������;���$�'����������������1���%���%����2�1����<����3�$�#��"�9;���� �� <���$�������������� ��!�4��'� G���#������������;�$���1���#$��1�"�H����� ;��2���'� >("� 1���1#1�� ���4��4��� �1���� 1���� ��

<���$�����%�������G�2��������������"�7$���������<���@�12��������$'��!���G�����������1�;�$�#�$��;��'�;����<���$@����� ��2� �����"� 9� 2��������������� <���$����� �����������2���������������;G��#�$��1���'���������$$����#$��1���1�� #��$�;��� �� #��1��"� 4#����$1��1<<��� �� #���� 2��� ��

���2��'�2���������!$4���#$�����2������������"����������#��������!$1����2���������1��'�1�������3�����L�L����!@���������;����������!$1��'������������:3�����="�9�2��������������� <���$������������ 1%�$����#$��1���

���$'�1����#$��1�� ������$��!�2G����#����������������@���� 1��$;��!"� S����3���� %�������$;��� ��%����2'� 1���!'�3��<!� 1�$1�'� #���2��� �� #$��������1�� 2����$�1�1���� 1������%�$1�1������;1$�1��"�9�<���$�����������1������4�1������;��2���� ��������@

���� ����$������G'� ���������� 2���������1�'� 3��<��� �����!����1����#������1�������!$�2�����������"�I��������������!���/(�1#���1������������1�������"�H#����������������@����3���������#1��!������2����%�������$���'���<���$����@�������������-([@����������$����$����1�$��#1�����2����'�1����$��1�1��3������������$���2��'��2���� �$�2�����2�������1��������3������"�9�<���$��������������$����$������������;�����������%�@

������G� <���$����2�������������1;�$"� 9� #$����������;���#1�'��$������$���$�����#����$;��'���#$��������1�����;1$�2����$���'�1�� ���������������������� 1%�$�����2������^?@��"�9$�1���!'�3��<!�1�$1�������3���� %�������$�"�J�@<��$�������� �$����� �� <���$�������� ����������� ������� ��!��$�����'��������#���2�������2�������1����#�����21�@�!�!�<���$����������������#���"�9�<���$���������$���������#$�������������2�����<�������������1����2L����$������;�@��'��$1�������������'�;������B>"�1���1#��������4��4����1����������$������'� ��������� ;���21#���1��� 2��%����%�����<���$�����$L�1���"�9�<���$��������������1���� @2����������������#�����@

$��1��� ��������2������ 1�� ��%����23����<�������� �4��1@��'���������1����<����2L�1��#��;����$���1����1"�

������+���������

����$����������������� ��������� ������1���#���� �4#��1�����#���#�$$���#�������$�������#�$$��"� *���2�������;���4�$@�4�4$����#$��������1��'�2����!$����#$�����#��$���������'���;������1����#��������!$1�1�"�9� <���$�������� 2����!$1�1���� ������� �� ;������ 1�����"�

���������%���� �� ���%��� 1��1�L'� ��������$������ 1������ ��@����$�������'� �� 3��� 1�� �� ����������� $�����#��� �����$�������#���1�!�"��������$����;������ ��%����� ���%����'�<1�������$�$�22������ #���� ���#����� �1�$�������"� 7������ �4������%���2��#��'��4�2����'����'�2�������'�������$4���1���'����24�3�4�'� �����'� ������� 1�� ������ �$��"� *������ �������<�1��������24�3��1�"�9��$�%���������$��������������4�4������$���'��$�����@

���$�����$��@3�4�����!�;��������%�������2������"������@�����$�����������$�������������2�$��1�������4#�����#$����@����1��'������������ 3�4������ ��;���������2������#$�����2�����1�1�"�9��$�%�1������2������!��4��;�����'�;������������� �1#!� ���4�$����1������� �4�$4�;��!��� 3�4����� ��<���$����������3��$���"�����%���#�$���������2�������$1�;��������'�����#1�'��$�

��!�������1���$�����;���'����4�4�������4��'�#���2������G������$������ 1����'�2���� 2���$��� $����� ;����G��'� 1�� �����2�@������$�����4��$�����������<���$����������"�7����2����������������������1���"�

Page 78: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� ).�

����������������������'���������1�<���$�����2�%�#�����"�5������$����1��"�C���������;�����$��!'������������2��%������$������"�9� <���$���������������� ������1�� �� �$�E� �����;��%�� ��

<���$������1���1�������;���������������"�A�������1�'�;��������5)J��� ��)02#�� 3�2L� �$����<� �-.-"� �����$���� �$�2���$�������<���$����������3��$����;���2�$���������!��$��@���� �� �1�������'� ����1�� �$� ����#�$��1�� ���� �$����$���2L�1���������#����������:#���3��2�="�

%����&�����

9�<���$������%���������4#1��@����<�%�������2����;�@����� 1���2��� �� ��#���G� ��$��"� 9� ;���$G� �!�� ��� ���%��������1����2�������4#1����H����J������6����$������8�G%���'��4��#�� 1�� ��!������ ���2��� �21�� 21����� �1<�$��L#1�#���"�I�3�<�%��������1�$��1�;�$������<G<�$����������������$�1��

b� �����#�$;�$� �����'�3���� �����$$��'�1���4#�� ���� �����;���%��"�,�<�����������%���� �3�1�$������������$�;������$�������������1;���2����'���2����#�3�������!����1�����#��"�J���2�����������2�������$����������'�;��������$��@

���'�����#�������%����4#1����#�������������2�$����$����<@�$�����<���$����<����12����������;��1������"�9��4#1���3������������'� ���#��������'� �����<1���#��� 1������$���������������2�$"�9$����������4$���������������������1��@�$���$����'��$����!�;��������"�9���$������������$@����� ���2��� �� �������� �������� 1�� %�����!�� 21��1�����3�4�������'��!����������������<���$����2L�1�����������;�@�!"�9���$�������������%��1�����;��������$�����%����;G��@#�������$��� <����12�����'� ;���� �$������ �� �!����� ���%������'� ���� �������� ;������������1����� #���� �����;�����@'� ����#�� ;G��3�!������������� �$��#�����"� 9� �4@#1��� ������� ��!�� ��������������� 1��2���4#��� �� #$�����2�����1�1�"� ��$������ 2������� ���1�$��1���� ����������������$�;�����4�2���#�����4�2�����%��"�:��������1��������J;���=�����$����2���������������� %�#������ ����� #�������L�

:�([='� ��#��� ��������4�1�� :�>[='� $�������#1�� : ([='������3���%��$� :�>[='� �4#���� ��3� :�([='� �4�42#����:0([="�9������#��1��������;���<���������"�:F���3��1=�J���� �<������4�1��!�� �� �1�$��;������� ���� �#!������

�<������4������ ����!$����b� ����� #�$���'� 1�� ��<����� �1�@�$����$�������!��"�K$����;�%���1������������;����G��$��<�����#������$��@

����!�'�<����$�����2�!��1��;���2������1�$���������"�9��1<��������$���%�����#������$�4$�'���3����������$G�����

�������"�5�#��%����#$�����#����$����'���!������#��1�'����;����� <���$����<����$����"� G���$��L��� 1���2��� ������$�������@�1��;���<�Z��������1����������@����<�;�����%�#�����"�

������$��$���������:���$����$�

7$����2���$����;�����<����$�������%���%��'������������@�������#�$��������Y�_�%������0>�e?@���#$���������2�$�������'���#�$�3�����$�

����� ������#�� 1�%��"� 9�%���� ;�$$�� >� <��3���1��� ������

#$��'�1��2����2��%�������������������������'�;������#�$�$��� #����$������ 2����%��"� H���$�� ����� #1��$$��'��2����$���!����!�;!21��1�����������2�1����B>�e?@��"�7;@;�$���"� (�<��3��$���1���"�J�#����>@�(�<��3��2����%������#�$���'�2�%���1�������$$��%�����$�������'�2��!���;����#�$$�����2����������"�

"�����������"��

A���2���2��<���������������������1������<��$��<���@������"�F���������"���K��&"�"�6�!%�$�(!2�2��3�2�$����"�

'������(���

9�<���$�����2���������1������%������'��<�3���� ������%���2��2���'�����$��������������������3�4�����1����%�#������������%��� ;��$������ ��;�����"� *�������� 3���2'� 3���2�L'������<���$'���2���'���#������'�2�;�'��$���L�$��"�

�������������

�$�����!� $������ #���'� ;G��#�$��1�'� ;G��;�����'�<���$����'�;���"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<����������@�'����@B'�C@ 0'�F@/'���@0/"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

9����������������3�����#����'��%�������2�����1�����<�.(� 2�"� 9� 3��;���� ������� ���1����2L��� %����2$!� ��<���$���������������"�5��3����������%���������4�2��'�����#�������!���;������<�1��������%'�#���2������4�1���$�!"�5��;����G���#���<��'��������$��1�1���$������3�����#�@

�������$�����2����$���'�����$��������4#��#���$�������"�C�� ��������� ����3�� %�������$�'� ���21�$������� ���� �����������$������#���<���������$�����"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

S����-�5�6�5�+�����)%��

���������#������.��-��� ��� .���������$����)..��)��� ����$���������#$"-�����#�'������%��* � ����!���$������ ���#����� � ���� ������������ �- .�� $�� $����� ����- �� $����� ���������#�� $��� �����#��� ����0���- ��#$��������

Page 79: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� )-�

��������-$���������.���������)�����.�- �����%$� ���������� �$���� �� �*/�$������ �#��� # � � ������ ,���� ����� #���� �����- �� �� ��$���������������,$����������� ��*������$����������)',� �����������������$���������-����$��%��-����������- ����������!#�-���������#%$���� .��#��*�9���<����$��������3���������<���1���$�1#�#1��� ��!���

���4�4���������������2�����1���'�������������4����$���@��<����"� 9� ������ ��<����$�� ������� �4$1� �����$���� ���4#����$!��� 1�#������������ #���� ����$���� 1�#���'� ��2��@�������#��������$��������$1�������'��$���;<�����#����#�����$����#����;����'�������#��$�1��1������������1�$1@��'�;��$�����������1�$1��'�4�#����'��������������$1����@1�$��"�C���$����#������$�1�����!�1����2���$��������#1@�����1��������'�����#���$���#1�$1����4$������3��4�42@1�$1�"� ?�4����� #���� ;���$�� �� �$�E����� 1�����!�1�'�4�421�$1�"�H���$$����������%�����������������1�������@3��������1<���1�� 3�4����1��"� +G����� �������� <���� �����<����$����#��$�@#��$��1�!�;����@�1��4��������������@����������������$���%��"�C��#�����1��2���������������2�����������$��������4#��@

��$�'� ����1������� ��#��;�$� ����� ��������'� ��;���� ������������4�2������"�7��;1�����<����$����$�����'��!����;���� ����� �2������� �������� �4$��� 3��<��� 0@B� ��<��$���;���'����������#� 2���$�������'� ���21�$���������$��� ��%������@���� 1���2��� ��$���"�+���$���2����$� �� ��1�'�;�� ������$@���#1#������$�4�!���� ������� ��!��4���� #����$��������@�����1�����%1��1��1���2��%��"�H��!����������1���������$���1��1<<���4�2�����;��$@

������ �� ������1��� 2���'� %������ ��$1��'� ;���� �� ;�%��2��������� 4�4��!��"� 9� ��<����$����� �$��#��!�� 2���������1���������#����2���1���$��!%�������3������<����$���#���"�J4��� ������ ������1�� �2���'� �2���� �������� 2��������

��<����$��� �������;�$� #�$��"� *��������;<����12�� :���@3�����#1�3�����$��='���������'���<�%$�2��������2L�4�1@��� :;<�����$�=� 1�� ���4��1��� �����3����@������1���'� ���@�$�#����� <����12��"� *����� ���������� �$� ���<������1��2�������!� ��$��1�1#��� �� ��<����$��� ���������� �����3����3�4����������;��"�

������+���������

A��1�������1��'�����#����0@B�;�����������1�����$�����;�@����"�A�������1���4���6������G���8�������������;���$�@���2���������%�����1�'�;�������1��'�����#���������21�����@�����1���������������1�������1��<����$�������������'�2����� �G�� 2����� #���� �G�� ���3����� #1����2��'� ��2��1�'� �$������1�'� �� �$����������� 2�������3�'� �� �������� �$��������������� 1�� ��<���������"�9�2����$��������2�3���� �����1�����2���� 1�#1�������� �� ��<����$�� ������� �$��1��21�@�1��!�����#����2���$L����"�9$�1�����������;��������#����$�����2L�4�1�1��"�5�'�;��

���%���� �$� �����������@��##!� �������'� �� ����������$@2��������1<$!�1�������������'�;����2����$���'��$���"�9�������������������������������$�������'�����<�2��1����

����<�����"�C���$������$��������� ���2��'�3�4���������@�$����1�'�2�������$���'�2�����2�����1���������1<$!�1@���������������������1��3��������������������������'�1�����$������1'�1������1�#�����"�9��$1�;�������������$�����4�2����������������;����G'�

2����� ��;1�%1�� ����$$����$� 1����1���"�9� ���%����������!�2�������!���2���3�%������$��3����$�����#�����������2�@$����;1�%1����1�Q#�����$1�;���������1���2���������$���"�5�� #����$���� �� ��$�3"�9� ��������� $��������� ��$���� 1���������$������1���2������������'�2�����$���������%�����������@������'� 1�� ��������'� �2������1� ���$���'� �� $������ ������������%����$��������������������$2��������1<$!�1�1�"�R��$�������#���;��#�����������1���$�������2��������@

�'� ������ �������$��� �4��� �$1�;������'�2��� ��;1�%1�'� ;��#�$�����������1�����������#����$���1��'��������4�����;1�@%1�� 1�� ��#������ �$1�;������"�,�2� #1������'� ;���� �� ��<@����$�����#����������#��$�����������$���������1<$!�1@�1;�$� �$���1���� �� ��<��������� 1�� �� ��;1�%1����� ��$����1�����;�$'��������;�$'�2���<1��������<�����;G�� 1���� ��@$�3"�A���2���������$���'�;�����$��#�$�������������������@

�������3����� %�����1�1��'�2�������2<��E��$1�;������1��"�7$1��� �� 31��$��L� ������� �$� ����$��L� 3�������'� �2�������������� ���4#����$!� 2���1�;������ �� ���������� 1�� �� ��<@����$�"�F����������������������2�������!�1���2��"�9���<����$@

�����������21���������'�;��#������������!�$�������������@��� 4�2����� �� %��%��� 2�1�� �4����� ����������'� ���������2������� �����$����� ��������������� :2����'� �$�����!'�;���'��<���="�,�2���;�����1��1�;����G���$���������$���������2�$���'��� �<���� %��1����� ;������'� ;�$��� ������ �1#1������$���� �$����� �$����������2��1��'� ������2�������!���;���$G�����1������$�#���#1�$�����<�������������#���������4�421�$��� ������ ;����2���� �$� �2����"� ������%���� 3����������$���������'��2����;���$G��#������1��$���"�

%����&�����

9�������4#1������4$��� ����<����$����$��1�1���� ���!�;�����������$������3�L"�,��������;��������#��'��$1������4�@�1��� ��������� 1�� ������� �����#��1������� ������� ���������@2�'����;���������!��������$���1�$���������$�����!���1�1@����2������$��2��"�69���<����$���������4#1��������@�$�����8� �� ��#�$�"� :�������� 1�� ������ J;���=� �!� ;���@������'���;<��3��;���������2L�4��'�2����$�G����#�@$���� H9O@������� �$� 1�1����!� �1�$��21�������'� �2� �$������������������1�������2���2<��%�����4$<�����������@�$���2L�4�1�1�"�9$������3��#�����23��������1��'�;���2�����G��#�������#;��%������$��#�$����"�������'�;�����4���;1����#����;���<��������$������<%������4���$4��������$@�$��"� D��� 1��$;��!� %�#������ 1�;������ ��� #���"� H�� 2������1��1����4���1��'������3�L���<G�������$������������2@����#��"�C��#������G�����#��$���1���'�1�$��2�2����$����������1��

���:;��������'�#��������"='���<����$����������������#�����'�;�� ��<� 0@/� 3�1�$�� �����3�L����� �$�� 1�� 0d (� 3��<<��@����G����#��$���"���������#��$�������1������#������$����$��!���2�����'�

Page 80: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� .(�

���� G��� 1�$���2���������'� �$� 1���� <���21��� �$�������"�*�������� �� %�� �$������3�L���'��2����21�� ;���������'�;��3���2�L#���1�����������#�����2����%��"�����!�����1��2���$�������$����������$����1����1������<@

����$��� �� �������L����!� :�2���� ���1��1��� ����������#���� ������ ����2������ �����3���� ��1�$�1���� ��#�����$�����="�9%���%��� 21�� ��<����$����� �� �#1�3��<<��� ��%��$��1��"�

�#1��#�$$��� ���;�������������#!���������#1������L�'�1�������%���#������;�����1���'���;�2�����'����$�2��'�#���2����� ����24�4��� �1�$����"�9$� ��1�$� �����������%��!� 1�1����!�;������$������1��$;��!"�\%������ ������ �4��� ����� ����� �� <����������!� :������

�����=���<����$���������;�������"�7������������'�;������������ %�#��%�� �$����������1��'�2����2����$�������$� �����#��#���#�� #���'� ;���� �$��1��� �4#��� �$� ������� ���$����������3�<�������������1�"�

'������(���

9$�������%@����<������;��1���������<����$����$��1�1@���'��� �������� ���;��1�1���"�9� �4#����$!� ������%��� �����@2�$;��������$�����2'�3���2'�3���2�L'�������2'�%�$2�'���2���'���#������'�2��������$�����'��$�������'�����@����"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

)�����"����

H��������1�'�;��������<����$�����������������������G@�����������1���'��2��������<����4#�������1���4�1������'�2��� ������"�K����$��L'� ;���� �� ��<�1��� 1�� �� #���������;��������������$2��������!#���������2��!�!�2�������@;��2��������!���$1��'�;����������� �4����� %����#L��2����1�� ��#������ �� ���1�������"� 7��!�� �����#�� �� �4�1�� �1����<����� 1���2��� %��� 2��#��������� �$������� �����$���@����'�1��;��21������������<'�����1��������1���%���������"�����������$���������<����$��������������;��1�1��������;��1��������1���������������<����!����������#����������'�2������1�!��1��������<�$���3���1�������21�������#�$��"�C�����������!��4����;�������<����$������������$�����@

��������$��1��:�������������#����<�����������$������@�1�1#��="�

*������

���$���������1�$1�'�����#������1�$1���!�����2������$�@�����$���#����1<�����#�������2�����������#����1�1���@����2�������"�9�;���$��������'�21������1�$1�����$2<��@���� ��������$��� �1#1�� �������� �� #1����2���'� �� �$�#��@2���'����$�E�����#�����'�2�����;���$��������'�����G���1�@$1�����������;����G"�9$�����������������<����$2<��������������$����4$#����1�1#���3�4�������#1����2��'����������<��$��'�1��21��1��!������$�E������1�$���1�"�9��1�$������������!����"�����(�����������(�����(�3�2L���@

%�$����"�

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'���%�:��%���!'��������'������='���<�����"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<����������@� '�+$�@."������+���H��"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

J��������������������1�����@���1�$��!����@��2<��E�#@��2�'��2�����������;�������������2�������2L�4�1�;�$"���4�� ��2�����!� �� �@#��2�� 3��������� �� �0@#��2�'��2����%�#��%���$�����#1������1��'�#���2������/@#��2�'��2�������$���������$��1$�1;�$��$���1���"�,�2�#1������'�;���� �� ��<����$��� �������� �/@#��2�@�$��%�� �<���������3����'� ���4�4���� �� ����2$�������� ���������� #���� 2���;��2���1�$��21�����$��!��!��1�"�S����3���� %�#��%�� �$����2L�4�1��� 1�� �$� �����������@

��#����� �� ����� 1�� �$� ��$���"� H������!� 2�������;���� ����3�����"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

OJ�����)���2��)+��'�*O�.��

4#������������ �)..� ���" �����- 0����$������������,$��� $���� �)�,�- �������� ����#��� ������������'!��!��$���� �����#������ �*���#���,$��� .����� ��� �)�,� � ����������.. ��������� �!���'��M &�<(- ����� �)..����� ���������� ������- ��� ��.�� � ��� �0��* P��� ������#���� ��� �������-#� �� �$��!#��������������������������$�������"..-����!����!���������)$������ ���� ���)�� ���*9$�+H��������������������;��!�������������'���������

#��������!$1�����4$��%���$�'�������1�����������$���<��#����� �4����$��� �1���$!����"� I���� ������� �� ������1�� �$�7�������!��4$��1��������!����2������1�'������������������$�������$�����'�������21��1�����1�4#4���4��4��1��1���������!���$���$�����%1�"�9$����!����������4������� (�1��B(�1#��������4$4����1<@

���� ���"� 9$� ���������� 2���;�#���1���� �����������:��2���$�3�=��$�����1��������3#��!����2������1�$1�����4#����$;��'� 1�� �$� 1������� ��������!�� ����!� �������� %�@������$���"�C���$�$2���������������<������2���;�#�������������'� ������ 2�$���$�#����� :2������� �������='� ;��<�����$�1�$��������$����������<�����'�������������1�$1�@$�#�����:�$��$������������=�%����2$!�"�

Page 81: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� .��

�����������������!������������1���$�������'��$����1����������'���������'����4�$�4��1���$���3��'������������������1�1�� ��!�����1� #��;��"� H�������� �$�2�������� :��%����2'�;�2�����������'��$�2������������'�����!�������'��1�$������#�����=�����$����;����"�H#������$2<��2����$�������$��'�#����$������� 1�� ��$�2��;���������'� ��������� 2�����'�;���� ��������� �������� ;���$���� ���� ��2� �4#��� G%���'����� ��;1$� �$� +H� ����� ����2��1��'� <������ �����$��"�5��$1�1��1�L���;��'�;������������2������!���'�������$�;����#��������!'�����#����$�1������!$1��;������������$�����"�9$���#������2����2�������������$��������3�������2��@

�<��E���2��������;���'������������1����!��;��������������@���'�������������21��1����� ��;��"�9� ���21�$���������$���2���$�������1<���������"�

�������

����������$������$������������������'��;����$�+H���@������ �$�2���� ������� ��!'� �$� 1������ ��$���� ������ $���@�1����'����������$�����#�����"���4�4�����$�2���L�!'�;����,��#1����$���$�4��� ���������� �4����$�+H@�����'�2�����������<�����"� 9$� ������ 4#�$������ 1�!�� ��#������ ;G��'���%���1����%���21����#��$����2����;�$'�#�$������������4���������� ;����� ������$�����"�A��������$� �'�;����5�<���������� ��� �$�2���� ������� ��!� �$� �� ������1�'� ��������������%��'� ;���� �� ;����2������ %�<��� ����;����� ��������������1�$��������������24�3��'������4��1���2��#���1�����$�%�"�7$�������$� 1��������������� �4���$4�4���� �����������$�����#'� ���� �$� �2���@0� $�����#��"� 9$� �������� ;�����4��$�����1���� ;�$;���� �� 2���;�#���� ����������#��"�H�����!�����#��#���'�;�����$�+H@�����������1���2���2����;�$�#�����2���@0�$�����#��������$������<���1���'���#��������1�$������$���$��2���@/�$�����#�����������@3�����!#�����!����2�����%%��"� �"�I���+W�������������#��<������$�����#1;�$��L$!@

������<�3����+H@�1���������$����1�������2�$���"�7�$�@�������������������$$�������������$������#���1��2�E"���<��(����22��'� �������$�����<�����B(@>(��� �4���$4�4���� ����@����������%���:�����#�$������2������'����4#1���$����1��1����;����1��$�������%��='�������2������<������#!���������!��;��2�%@���%��� :3����2�%���%��='� �������$��� ;����������������0�������22����������;����'�1��2��������������������������%��� �� ��;1�%���#����!�� :;�#�������'� �������1@�1�'�$4���1���1#1�="�9���#��������������$�����#���;���������$�22�������$��� �$� +H@�������� �$�2<���%����� ���#�$!�2����� 2L�4���� �$� 22��#����$� G��� 2������'� ;������4$���� ��2� %�������$���� �$��� �� ������ 2���1�;������'��2������ �$� 22�������$��� 2L�4�1�1�� �����2��:22���$�<<����$��=�;����G�������$�����1���1<�������"�,�3�� ��� ������ �$�����1�'� ;���� �� �������

��<���1�������1��1��� �2���� ����1�� 1�� ��%� ������$������ ��1���2��� ������ �������$�"� 7����� �����1��� ��<��$���������$�����;��$��������������1�$�1�1���'�;���������1�����%1@�!����������$�������1�����"�9�2�������!�1���������������������$�� ��31��$��L�����@

��2���#���'�;�����$�+H@��������������1�$1�1��#���2@���������$�#�����$�#������������"�C���$���!�������������'��4�������2����������$����;�������<����������������"�

��������

9������������$$�������;��!��������#���'����2����1������1��"�J������@�����������������%��1�����;����G��������$�@��������2�$���'��������������$����������'�;��������4#��@��$$�������G�$�����1����#1����#�������%����2����1�"�7���#$�������������;��� ;���2�������22���B(@B(�<��3������@��������������������$������1�<����'��2������������!���!�����$����1��� �� #���"� 9� �����$����� �������������� ;��������2����$��'�2���<�$3;���1��1�$��2� �����������21�@;��!�%�#������4#����$������"�_���������������'�;����������@2�$����������������2�%���#�����$����'��2������2��2�������21��1����� �� ����� ;!21��1����1�"�9� ��G%��� 1�� ��!���!���������������#�$��������;���#1��$�'�1��;��$������;����$�G�$����� ��� ��2�2����� #�$���Y�9� ������$1��� �� �$����������#���������'� 21��1����� #1��$$��� ������ �$� �!�$�����'��2���������������G����������"�����%�������������G��2�����;!21��1������'���2��������@

�!�'�����<�$����1�����G�$�����$���2�����"�H#����$�+H@���������$�����������������1������$�2��@

;��������<�����$��2�����������������$���'����������'��4��@�����;�%��2�����#��������<����$���'��������������2����@���!�3�����'�2����;�����4����$��'���2��1��!������1������@���"�H�����1<<��� %�#������ #���2����� ��$����� :����E�3@��=�2���$�������%��������1�������$����������2�$�����"�

%����&�����

����!����1������!�������������;��$���;��������������4@#1����"� 7��!������� �����!���!� �4#1����� %4����� �$�2�@�����"�?���2�L�: (��='����������#����:�((��='���#������@#����:�((��=�1���$�����L�:�((��=���#��1�1�!�������#!��@������������$$������� ����#�$$��'��>�<��3��;���%�������"�7$�����$�������"�9$��������1�$��������������������1���!���1���1�������������$����"�: �"�,�����1$�=�9�����3�;������$��1���2����$�$2��'�2����$�����$�@

������1�$�1����$�2<���%�������!��4�'�2��������$$����#1�@�!�1���"�9� �4#����$!� ������4#1����� �����2����� ����� ��31������������L'���$�'���$�����2'������������'�����2��@��'�3�����'������<���$'�1����421��'���;1%'�$��<'��421��'���#������'�2�%������'���$2����"�O��������%���#������12@���#����$���1�'��2�����$��2�������������4#1�����#���2�@���1����:#�����4�����=����#�������������2�$$�"�9����!@3�4�� �� ;������3� 2���1�� �������� �4��4�4�� 2�$�������2���$���$$��������������'���������������1"�: �"�,�����1$�=�J�<��$����� ������������� 1�Q#���� <�����������$�

�����3��������21���������$��;��� ������3��� �����������$�2<������"��

'������(���

9��2���2<�����<���������#��;��$�����������$����1�@�1���1����23�4�����!�������%��'�<1��������3���2�L'�����#����@��'��$���������!'���������2'���2�������1���������3�"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

Page 82: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� . �

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'����'�;<���$�'�����3�:#1��="�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<�������K��@B'���@�B'���@ ("�72��@����� �� ;G��;�����#�$��1�� <���%��� 31��$��L� #1��� ���2�@����'�2���$���$��������!�������1�������3�2���1�'�2���1���������'��1��%%�����������3�!�"�9� ��#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

9� ���3��$��� ����E������Y� 7$��� %�#��%��� �� �4$<������������$��'� �$� �����%���� 2L�4�1�1�'� �$� ��������$���#1����������"�7�!��4����?@�1���$�7@#��2�'����$��1�'���<��@��������!� :������ �����='� #���2��� �� ���2�����%'� ��������;��@���%�1������ @#��2����#����"�9�;�������<������������������� 2����!$1�1��� %�� 2�!�1�L� 1�� ;��1�����2���#��2�� 1�� 2���� ��#���� ������ �1�$��21����� #����$���1�"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

O���0���(��(�-��

� ���������.. ����.����� ���� � ����- �����$� ��)� ��������!���#���-����'�-���,�������� �� �)�# �����* &/�� . + � ��.�� $�����,������ +����'�.� ������- ���� ������� � ����������- ��)$�#�����- �������$�����$��� ����$����� ��.* ������ �������!��*( 7)� ������%��!���#����� �����.�� $ �. � � ����������* Q������� $���# ����������� .����- � � ���� ���� .� �� ����#���*A)..� �� �� ������ .��� ��!�- $��!�- �#���� ����-��������- ������!��� $��� ������ �,���%��!���#��$��� $��������� ��� � ����$����.�� &�'�������%-$��. �%-���#!����!���#��$������%� �������(-#��!��������������!����*�9� �$�2������ �1�� 1�� �1�� 3���21���� ��21�!%L'� �� �$�2@

�������� ;����$����� ��"�K1���21�� �� �$�2;1%'� �� �4�!;��@�����1�����$�2���������1#!�$����$4#��������%�����"�9��$�2@<�����2��#1�����<�����'����4���2������<����������!@$1��!�'�;�$��������2����������#���������%������$�2��"�9��$�2����;���2��1���������;��������$�2��;1�%��:��;��@

���=� �� �2������� �$� �����!� �1�$1�� �����;���� 2��� �$� ���@�#��;�$�;������'�������$���$���;�������'��$�1�;������1���$����;������:�����="�9$�1�;�����������3����;���2��1�$�!���������#����� 1�;��������'��2������ �$� ����� �L�L����;���$@

���'� �� �$�2���3�1�� �����2����� ���������$�!� ����������!�'�#���2������$#��#���;���������:���$="�9$��������4$�<1���1#!����������<�<���'��2������!������1���;�����������$L@���'� ��#1�� �1������ <���� ������"� 9$� ���;������ ��������1�$����#������'��;����$������1���$��������1<������'����!���������� �����;�����$�1��������1��� �����!������������ :2�3���="�O��� #��� �� ����4��� �1��1�$1���!� �����%�� :3��<�3���="� 9���������������������<<����1�������1���1�����$�������1��"�9� �$�2������;����� �1�$1�� �1<��� �$� �����%���� ��G�#�@

������� ��������� �������"� 9� �1�� �������� ;������ ���� �$�������<����4$������ ���2��;�$'�����2���1�� �$�2� ���@����%���1�$���������$��$!����'�����%����������$����!������������4$<�����'� �1�!��� <���� �$� ����1���� 2���������������4$<���%���"�9� �$�����;������ �!�����������������'���� ��������1��

��2��$���1��1<<����������!"�F1�������$'�;�������$�2@���3���;�2��������#���"�9�$4���;���������$�2���2�������$������2������������"�

7�!���$�2@�1�������������$����������� ��%��%�����'�;����@�������1��;��������������2�������%���������"�*��������2�%��������������G���2����;�$�#�$��"�9��$�����;������ ���������� ������ ����$�����1�� ��%����2@

2��� ������� ��2� %���� ��2�������'� ��;�2����������Z�2���4#�������� 1�$1�����1�� �� ��<�1����� 1�� �$� 1%�$��������������1����Z� �1����#��� 1�$���1��� �� �1��������� �4���Z����$��1�$1���1��2��#����$���"�+$����� ;��������� �1������'� ;���� �� ������1���� 2�1��

;�2������ ����2��%1�'� ����� �$����$����� ������� #��$�@������;���"� 5�����!�� �������2������� �$������ �$� ���������2��������� �� �$����� ;������ ����#�������� 1�� �� 2L���3��@�������1��%�����"��4���;��������� ����$��1�� 1�� ��2����!$1�� ��������������

1<��'�;����3�4������1�����$�2���2���'�����#�� %�#��������������1�� �����3���1�"� J��21�$������� �$������ ��#��;�$�������������'�;��#�������$4���;������;�#������������1�$��@���1������%���2���1��$'����������;�2�������'����$�2����#4@�4�4����'�<�<���%���1�����2���##1�:�E�����=�#����1�����@���"�C��������������������$������:� @B.�����������=���2���$������ 2�������!��'� ������ �1;���� ��<� ������ #1�����2��#����;��"�C�����������1����1�'��4#�����������4�������%���2L�4@

�������������@'�����#����<������$��1�'��2��������$���@�!�������;�������$������3��<��� @0���<������"�7$1���%�#�@���������$��1���;������� @0�������22���#1��$�'������1;����;���<���������2����%�#��������;�����1��"�

������+���������

����%��� �� �$������4�@�������1��� �$�2��� %4#!� ��<���1@������$����%���������1���#���1�������"�7�������2����������@���� �2������'� ;���� �� 2���4#�������� ��@'� ����#�� $�����@����$��������$$�����$�����;��������������������#��$1��1�"��������$���� $4���1��1�1���'� 2���� ��$������ �1�������2G��2����#�����'����4�4����<���������3��������$��L�$4��@�1�����'� 2���� �$������ ���� �� �1��@������� 1�� 2�������������"�72��������������������������24�3�4�'�;����2�1���4���?@�1��7@#��2���#������������21�$�����G�������$��#�$����"�

Page 83: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� .0�

�4���;����������1�������3�����%�������������?@#��2���1�������#��������� ������2�$����������24�3�� 1�� $4���1��������$����"�H������2���@0� $�����#� ������2���2���� ��!@��4������;�������$�1������������������;�����:��$�3'�2��@�1��'�;����'��!��;��="��$��������� �1��'�;���� �!�� �2�����'�����#���$�����;�@

�������� �$��#��!� �$�21����� �$�2���3�1%1���� �4���1�����;1$�12�2�����������3�����3��������������!"�9����2@�2����3�����3�%��<1�������1�@;���2�$����������������@2���� 1��1��1�"�J��%����$�� �'�;���������2�2� �����%�� ��3��� ��1<��1�1�� ������ ����E����� ;����G'� ��$2�$��L���2L�4�!���;1�%1���'����������������$��#�$����$�������4@�4��������#1�!�2�3;��$2�������2L�4�1�1�"�9$����!���@�����4����$������2�2���������3�����������'���������;����$����� ;�����%�� #��'� ��� ����#��'� ��� <���$�#��� ��� ��;�@���$$1�"�+$����� ;��������� �$��#��!�� ��� �$��%����� ���;�$��@

2�@������2G�������$���"��4���;��������������3��������@����!�� �$� ���;�$��2���'� #���2��� �� ��������� ;����G�������$����"�5��������$���'�;�����$�1�����4�1��1���������2�����1�������#�����3�������3������������;��"�9�;�������������������%���$���!���1���'����4�4�������4$@

#������ ��<���1��"� C�� �� �$�������� �����$����'� ;���%�����������<�$�2�#����'��2����#1���2�����G%���$������������:SK=��������������"�

%����&�����

9�33��������������!�����4��1�!�������$������$G����$�2@��%���2����'� #����1��$������ 1�� �4����$1����� ������� %�����$�2������2����� �� %�"� 9� ��2���� ����!���� �� �������������2�%�����������������$�2���1���4�!;�����@������������1����<�����%������"��4���;������������ %�#���������4#����$!������#��1���3��@

���'���#���#������'��4�42#����1��$���������$�����2���@���1����"�9����������<����� @0�3�1�$1#����������$������'���%����;�$$�����@�����������������#1������L�"��4��� ;��������$��1�1���� ;��$���� ��;��� �� $����������1@

�$���� ��!����!"�H����J������ ���������� �$������� $4��� ;�@�������2�<��$�������$�2�������1��'����������������#����2L�4�1��$�#�����������'�1��������4��������������2���1���$�������%���2������%���������"�9�#���������1���2L�4�1����4#����$�1��������%�������2���%�������$�����$�2���'��2����������2�����;����$�������$��������!����!#��'�1����;�������������2���������1��������1�#1������"�7��1�$��1����1%�$������;����#�$�����$������������((���

�$��������#���� '>������:��"��1��#4�4���=�������4#1���"�9��4#1������<%�������#�$"�H����<����2������%��'����$L�%��'�1��;�$$�4��%�����2�������!�;!���G�#�$;�$"�9�����1�� (�<��@3�� �������"� *�!��1��� �4������� �� ����!#�$��� ������ #$��'�;�����������������2�����2����%��"�9�#�$���<%�������#��1@���'� ��� �� �$�#��%1�� ��� �����%4�� #�$� ���"� J��21�$������� ������!�$������� �� ������� �����2���2����"�����1�����������4����4$$����2��'�;���2�#$������G%%��������!�4<�����'�1�� ��#���� ���� ����� �!$4�%��� 2�������� �$� ��!2����������������"�+$�2#�����L#�����2������;��%������$�2��'����3������@

�������������!$�����"�C���$��������$��1���������������2���

��2����;�����'�;���2�����$�����'��$��G����������������"�9�%�#������������������%�����1����#1����������L�!���1�$��@���������3�1�$1����!$����'�1��3��<����4#������;���%�������"�H�����������22��������������� ���1�$����'�1��3��������$��� �$����� ���;��$����"� 9� �$�2#������#��� ����!��$�����1��$4���;�����������������������;��"�9� �$�2� �!$4�1�1;�$� ��#��%���� 4��$�� �$�2#������#���

: (��='�2�3�����4������: (��='�#����#���:�(��='����$�#��@����:0(��=�1����2�����: (��="�9���#��1��!����������>�3��@<�����#!����������1���������;1������'�2�������������'��2���1<<�����2���$�������'�1���$L�%�����"���3��������$�2�����������������!$��"�9��1�$�������������$�����#������������;��@%��'� 1�� 2����� ������22��� 3���� ������ ;��$���%���� �������!��'��2����������!$4�1�;�$��$���1���"�+$�2����������������������������2��� ���4#����$!� ���@

��#��1�����2���#����:>��='��G$�#����:>��='��$�2#�����L�:>��='��������G��L@��#1��:>��='�33�������L�:>��='�<�<��%���@#1��:>��="�A���2��� �<������� �� �#1������L�� �$�2����������� �"�

�����%���� �� ;�������'� 1�� ;����$$���� �1�'� ��!$!���� ��$����#1������L@�#�������� ��������� #����3��2��� �� ��$���� �$�@2����"������1�������2%�����'�1��;���%����(�<��3��;���"�9� ���������� ������!� ;������ 2��� >� <��3� 2G�#�� 1��$;��!"���%���2��� 1��#4�4�'�#���2������������ �$�2�1�� 1�� �$�����;�����������������������;��"�:J;����;�$��<��=�

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'�2�%'����'��$�2"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"��

�� ������!���

J��������$�����!�<�������C@�'�7;@ ('�7;@0)�:�$�����;�@�������='� C@�'� K��@B'� 7;@ (� :$4��� ;��������="� 7��1���$�2<����$������H@0'�C@�'���@ '�7;@ ('�7;@0)'�K��@B'�K��@��"������������������2����#1�$��2������<����$�2��4@

����9��<����$G����<�����������1�����2�����1��2���$�@��$����� ���<���� �$�2������'� �2���� �� �$�2� ��1�$�1�1����2��!�$1�1#��� �����������1� ��;��� �� �$�2�#��#���1��'� �!�����4��1����$�2<����$���1��������1��������1���� %��1�����;����G"�,1��� �1<1��!�����'��$��������4#����$!��������� ��@���;������������2����%�����"���"=�9��$�2$���2���$���$�����%%��������0 @�$��"� "=�9$������������4���L����2����1��2���$���$����0 @

�$��� G��'� ;���� ��2�����@� 1�� �� ;�#�����%%���� �4$1� 3�<@<���%������!����$���������!��1�$1�'�2�%������!����������@����;G$����%����$����3����������@��"�0"=�H���1�������������������1����@�����%%������4��4�4@

����1�����2������2%��'�2���$���$$����$���3�!�����2���@���%%�������0 @�$��"�

Page 84: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� .B�

B"=�9�;�#�����%%��������;�����1����2����2��$�#�'���@;�%���%��� ��2���� �1��� �%%�����"�9�2������%%� ����!� ���1�������������$!�<�������1��$���#1��2���$���$$������$�24�@�4�3����������$�2$����������1�.@�$��'�2�%����;�#�����%@%��������2� ��2�$���#�'���������� %������ ��� �� �$�2�������3������� �1�$�1�� �� .@�$��"� *�21���%���2�����2�$�����������������'�������'�4��$�������;���0 @�$���2���$���$$���#1����$�������3��������"�C!��2����� 21�1�� �2������'� ;���� �$$��� �$� ����$��L�

2���$���������$�2��4����$2���1���$4#�����;!21��1������3�����2� �� e?� ������� �2������'� ������ �4#����$�1����<���� %�����!���� %�#��� �� �$�2� #1���������'� 2L�4�1�1����;��1��������"�7$1�����������$�22���$�$�����23��������@������� 1���2��� �����2�$���'� ;���2� ������ ��1�$�1�����2����������'�����������$�21������$�������;��1��1��:<1�@������$�2����1<���2�����2���="��4�!;�����@����������������4#����$!��$�2�������%�������

:��"�?����7�$�1���=���

��H���$���$$���2���������������24�4���<��������3��������1�$�������21����1�����:�����<1$$�2�1����3��3���G�#�����4$4��="�

��,��2���%�����;�#�����%%�1����2������%%��4$4������2�@�������<������:K��@B="�

��H���$���$$����$�������������;�%��������4��4��!���1��%%@������1#!�<������:K��@��="�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

�2���� �����2��� 1���2��� 2������%��� �$�2<����12�����;��1�1���'� �� ���������� �������������� �$� 9@#��2�'�����#����������!#��2�%�'����1��@������"�9���$�����$��@����#���$�� ����'�2���� �$�9@#��2�'�$�������������� �1@#1�'��4�������G�������;���"�7$��$��������2�������;�����!��1��@��������$��1�������1�'�2������������2�%�3��<������@��������������9@#��2���'��2����������$��#�$�������$��@�1���#��"���4�� �2���1��� 1���2��� �� �����'� �2���� �����3���� ��

�����������3��<���%���������$�'�1�����$��$!���<��$��������$����������3����;��1��������$�����;�����������23������2����!$1�1���'�;���2������������������"�C���������;�����$��E������"�

Page 85: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� .>�

+$�2����!$1����1�� 1���2��� �2���� ��$����� ?@#��2����$���Z��������������������3���G��'�2�����3������������"�5�#������ �$����� ����;���<����%������� �$� 22�������$�����!���1�1��'�������!$1���G%���������2����������$�����"�9�?@#��2�� ����������� ��;��!���� ��1�$������ �������#��������$��1�1#��"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"��

O��-��-�5����

Q��������� .����#��� ���� �)� �������- '!���#��%���- �����������- ��$����$������- �# � � �# �� ��%������� #�'�������$��*/����������,�)�.)� -����%������� �,�����'�� �)�)�� ������� �������� �)%�)� � �0��#�� ���- � �� �����# �* 3� $����������������������%� ���������������,���,�������.�����-����� � ����$���� .�� ��� �������� ���%���#�����*9����� �,������������ ���� �� �,��%���.�����������$��!�*�9����21�$����1<���1������������#������1�������21�$��;�$�

�4$���1�!��2������1��2�����$��'�;����2������!1���$1������� �1;���� <��33��� 2���$���������� �� �1�������"� H���C<<�����1�$� ���$4��$��'� ;����6�� ;����� �� ��������� ����@$�8"�7$� �� ������ ���1�!��� ��������� �� ����2�����'�3����1<<�����<%������;����1������1�!'���<���#��1������$��L���@������<�����$�'�������$��������2�����;�%��2������������$������"� ��;����2��4����$����������<��4���$4���$1���1���'���������� �$�� 1�%��� ��'� ;���� 2������<� ����$��� �����������������"�9� #������1����� ���;��2�$���� �����@� 1�� 21�����������

��2�3��<����$��21�$�!�����$���2L�4�1�1������������%��"�9�#������1���$� 22�������$������ �� ����������������2�"�I���;1��2L�4�!'�21�������������� ���� #������1�� ����1�������������������$����2��'�1���L�L�����������������!����������� ����!$1���'� ������?��������2������$�<���������"�7$����#����������'��!�������1���'����2��1�����21�$���@������;�$������������;��"�+!�����$1������1�������$�!��2@������1������������#������1�������3��$���'�2�������1����@����2� ��������2�$�����2���� ;���$���� ����2����������������������1�������������;���'��������!�#�����������"�9��$1������1������$�2���������;��"�F��������������$�

��������G'� �����$��1��'� ;��������� ��<�����$��� 1�� �� ��#1��2�$���� �4#����$21���'� ��� 2��;G$��;��� �� ;���1�������2�����21�$�!�����$���2���������1���'��$1���;��1����@�� 1�� 1���2������ #����$����������2��$�����;��!�2��'�1�����1��<����$��� �� ����������;�$$�'� ����1������� ������%������#��;�$��#$�������31�%����"�7�!������'�;����#�����<1�@������$����������2�����1�����$1��������1�����%����������������%����2���'� �$1��� ������� �� �� �$1������1�"� ,�� �����%��'�;�����!������������������$���<����12�'�2�������1�2L@�4�1�� ����;1#1� #���'���� ;����3�� �$��#� ��� ��;���1����'�������2�������!�1���������1��1���2�������$����2�����;����$������"�9�2���<�����������������$���������������'��������'���#@

���4�!�'� �4�3������'� #1����2��3�4�����!�'� #�$;�%���� 1����<����$��������������$�����2���1�;������1��������3�����������;����$1������1�"�F���� ���� �� ��;��"� 9� �������� �$1������1�� ����������

�������2��������%����2$!'�������2���1����������'���;�@$��� ������� ���2�� �� #����$����� �$� 1��������'� �G�$�����������$������� �� �1�� 1�$��2��;�$� 1�� ��<3�������;�$'�6#��$�����%���2������8��$�G%�����������"�9� 2�������� ��22�1<<� ��2� #���2����� ;��;�%���

������$��� �$��1��"�9� �$��#�$��� ������� �$�� ;�2���2��@�$��%�'�1���1�!���������$����1�����2�����3�� ����21��'��!����;��;�%��������������������������$���1���"�9�;��;�%@��� �$����� :��2���4����� �� ������4#1����Y=� ������� �����@2�$���� �4#����$�1���� ��������� �� �$��#�$��� ���������@;�$�������'����$��4������4$4�������2;���;�$'����$�#$2���1���$���1�$�#�$$�2$�����4����1�1;�$�#�$��"�9�;��;�%�����������������������1�������;������'�1����������������������1$;��������!"�+$����3�1����$�������� �4���1�1���������������$�1�����@

����1���$�1���2������#1���;�%�����#����$�������"��

�������

9��$1������1���������1�1���������1������������2������@�!� 2�����1�L� 1�� 2�!�1�L� ����� 1�� #�$� ��#����"� ��;1������1��;��������������$�������%���!��1�L������������1�$���'������������������2�$����������'�������������$�������2�$@��"�7���;�$�2�$���3�<��� ��#!�������������!�4�����������$�1���$����'� ��#!���������2��'� ��#!�������<�����#������3����;1%��� ���24�3�� :��'� 2������'� ����!2��� ���"='� ��#!������ ���2���#�����'��$�����������24�3��:<�"�2�$����'��$�#�'� ����'� �������'� ������$="� 9� ��#��1���� 4������ ��������� ;���� #�$$��'� ;���� 1<<��� ����<%�'� 1�� ;���%��� ����1%�$��������6������8"�I��������;������;�$$���$�1���$����������'� %��;�����'� �������%��� #���� ��%��#��"� I�������� ��@�����$��"� 9$� ��� 2����� �1�$������ 2�$�;�$� ��� ����������������24�3�4�'�2�����$���������<1<<��� ������� ��%��1����$<�<�$�;�$'� �����1�1�$1�;�$'� <�������;�$� #�$��'� 1�� ����<���1������#���;��������1����$"�:J;����;�$��<��=�7�!��4�'�;��2�1���4���������$4���1���'����24�3�4����@

����$����"�*������ ���� ������1���'� ���!������� %��2�!�1�L� ������@�

#������#���#$��"�C������<����1�������<�;���#�$$�����$�@%��'������������1�������������2��#����$�����21���"�����$@$�� �� ;�����'� ;�� ;���� ;������� �������� #$��� �$���� :�$� �$�����;����2��������#��������'��$��%��#1����������#������%����="�5��� �������� ����%�� �$� �21�$�1��'� 1�� ;�$$�%����� ��2������<� �$1����;�$� �$� 1;���2����� #���� #�$#��� �������������$�������1<��G��1��"�C���������1������#����$�������2�;�$$���2�����#��������@

21���'����������4������������������#;���������$��#�$��������<�����2�%����"�9�����4������G$����<�#�����1�$��������<���1�����'��2�;��$���������'����21��%���'�;����#��%����� ���4��4$!� �� #�$���� ������� 1�� ���;�������� �� ��������'�<1������ $�����<��� �� ������$����"� 9$� ������ ��23���� ���$1����� �����$1�1���� �����'� ;���2� �$� �<����2��1�� �$���@���$���#���;��1�������3�4�������������$�����$������"�

Page 86: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� ./�

9�$4���1�@� 1�����24�3�������$���� %��1�����;������� ��@��$;��%���<1��������$�����$�#�#���#����2����$�����������@24�3�4����'���������24�3�����1�������#���'����������$�@#����#�����"� C������� ;����G� �� �����3�;1%"� 9� �����3������!�$4��2������2��� �$��$��� ��������'�;����2���$������@���� �� ��� <��2���$���� #��$��� ���;������������Y�9$� �<�����#������ �����3�;1%��� �!$$��� 2��'� ;L����� ��'� 2�%�� �21���!$$��� ���'�1�� ����� ������%��'�2�����#�$� ��� ��2�<������'�#1�����$��%���2��������3��������#�������3�������"��2<��� ���2�%����� �����;��� ��2������������'� ���@�1��

�#!�������������������!��"�9��1<���#��������#�����$��������������#���G���<��$��"�

I����$����1�2�$����'�����������%�����������'��!�����1����@������;��������#���:�����$���������%��������������<��$��@�1="� G���$��L� �����2�$��;�$� ;���2� ;1���� ��� ��<������������$����0(�������#���G���<��$���"�C��$������;����$��$������������#���� ���2��"�7���<�;���

#�$����$�������������<�4$�����1��'���;��!������������1�'�1�� �����#1�� ��!��� �������$��� ��� �� #�$$��� ������"� C���������21������;��;�%����1�;��!� ��'�;����<�4$�������@�1�� �#!@�������� ���2����� ���$������� � ��3����� #�$��'� 1�� �������������$�%��"�9$��$������� ���2����������� ���$����1������'��$1��� �4������� �$� ����1�"� F��2��� ;��$���������� #���$@$������2�������!�������1���#�����'�2����;����#1��#�$$�������%�����'�;��;�%����;��������$1������1���4#����$;�����"���4��4$!� ���#�������'�21$� 1�� %��;���� �����$����� ��@

����$����#����$��1��2��<�����;��%��������$�����$1������"�,1<������2����$�1;���2�����������$����'�������������

��2��#������$��<�;���"�A#�$�$��������������2�$$����������L����#�����������@

���"� A;���2����� ������ 2��� ���� <�;��� 2����� #$��'��2���������!$!������#1�������L�����������������"�9�2����;����2������ 1�� �$������ ;���� �$��� �� �3������%'� �2�!�����������������#!���������$���1���"�9��4�4������;����� �2����2���$������$!�!��#1�������@

2�$���"�9���#�������%���2������2���2�����#�$$��'���;����<��2���1�2����%�����%���'�#��%����<����'�1�������#!�����@������#����%%����������$������1;���2����"�H���!$$��� �$� ����;��@� 1�� �� ������������2G� ����!������

:<�"� ����=� ������$�����'� 2���� �$��� ������1�#��$���1�������$#���G�������%������$1������1��"��

��������

������%������$�������2���������������$������$1���1���'���;��!����2������<�������������$��!���"�9������!��4@����'�;��2���������'��4#�����1����1�������������������������������"�5������'�;�������������;����2�������������@#�������$�2�$4�1�!���1$#������ ������#�$!����$�>�)������4$4����!�$��'�2������#������1�@2������������2L�4���2�E2����������#��"�H�$��%���'� �<�����%���� �����$������"� C�� ��!� 2������

#1�$���'� �����$$���� 2�$������� ������G���$�� ������;������'�;�$����$���1�������������1��$�2$����'�1�������%����;���#1����������"�J�<��$������ �$����� �� �����$����� 1�� ��2� ����!��� ��$����

������$��4������#�$����$1������1�;�$'�����#�����1������3@

�%�;�$"�7$1�������������'�;���������%����2�������$���'�1�������$������'���;��!������<���������E��%���"�H����������$�������'�������4�4��������2�����1��;���@

��������3����G<"�K1��$���1������1��#1��$$�����������'����%�����4��1��"��

%����&�����

9�����4����21�$�1��<����12����'������$1������1�������;��$������33����������� ����#�$$��������$$����������#!��@������ 33�������L#�����'� �$L�1�� ����� ����� 2��"� 7$$���#��$������;��%����������1�������E��"�9� �1������� $����� ;����G� ������4#1������� 3���� ������

31��$��L� �����2�$�'� ;�� �� ��������� �2������� 1������ 1��1���2������#����$�������2�;�$$���2�����#��������21���"�*����� ;��;�%��� ������4#1������� �� 3���� ��2�������� ��@�����$���'�2�����4���������$��;�����"� �"�K4��������#��1�����<����%���%����L�: (��='��$����@

��#1�� :/(��='���������#1�� :0(��='������������1����:0(��='��$�<<����4�1�� : >� �='� ���$�#���� :�>� �='� ��2���#�����:�>��='�2���#�#����:�>��="�:I�<���I�2#���=�7�����#1��������������������1������!$$�����>�<��3�'�

�����2��'�/@�(�����2G�#��;��"�+$������#1��!��/@.�������$����������1�$������� ����'�;������.������������ %�������$�"�K���$$�����$��������������'>����22������#����������@��'��@ ����22��4$�<��'� @/����22���!��;��;�%��"�9�����@#����� �������2�$;�����'�('>@�'>����22���2�����1����'��$����$����;�$�;���������/@.������������;��"�K1����<�������������������4�1��!����#�;�����������22�������1�$��1�;�$'���������;������/@�(������������1�#1������"�9� �������!�� ���#��#���'� ;���� ;��;�%��� ����� 31��$��L�

�1����� #���� ����'� �����#1�� ��!��� ������$���"� 9$� ��!����������� ����� #��;���� �� �$1��������1�'� �$� ��������� <����2����<�������"�: �"�,�����1$�=�K1��������;��;�%�����@��3�<����������1��������J;����!���

�$����������: >��='��$������#1��: (��='������������1����: >��='�2������#1��:�(��='�1����421���:�(��='�����2����@��#1��:>��=�1���4�42#����#���%��:>��="�

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'��$���1�$��21�$�!�����$���:�!������#������1�='���<@�����"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"��

�� ������!���

J��������$�����!�<���������@0/'���@ >'�7;@0B'�K��@B'�K��@��'����@� "������#������1�"�9� ��#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

Page 87: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� .)�

O��#�#"�!�6������()���

�� �!�!���!� ����� ���� ������� ��� ���� ����� ����'���� ��-� ��������)�)���� �������*/� �����'$������� �!�!�� ������- ���� ''�� ���������$������'������"'����� �������������*3��������- '������"������ ���,����� $��� �,��)�#��-���������.� !������-������ �����,�� �$ ����������������)$ ������������$���$���������%������ ���� �����.�������*������ ���.������������#��.��-�� ������� ������� ����� �����%������� ������ ��,�������*�9�������$���������1��2��'�#������'���2���'����$���@

���$���� ��#��!�!�'� #�$�!�� 1�� ��<���1����� �������!�21���@����������������3����%���2L�4�!�22�������$���������1@�1#��� #1�;��%��� 2��� 2�������"� C�� #�$���� �� �$��#�$���#1����$!�����$���� ��2� �4�1�����'� ������2��������$���'��!����1���'� ��������� ����3��� %�������$���"� 9$� 22��@�����$��� �1�$��� ��2�������'� �� �1<'� �� 3��3��2!2���'� ��#������1�'� �� �1�����G�#���� :#���1�='� �� ����������$��'�#���2��� �� ��;1�#1���%���'� �� �<�3���� J@��%���� 1�� �12����������"�9$���������2����!$1��'�����#���$��������������@3��� 21��1��1��� �$�2<���%����� ���� ������� �$� �2��������$��#���������G�������������'�#1����$!���%�������$���"�9������� ����1�� �$��#�$������ 22�������$���� ��2� ��

2�������!� #����$�� ��%�� ���� ������ �������'��2���� ���1�@�1��� �����2������ #����� �$�2���"� C�� �$� 22�������$���6������1��8'�6�����������1��8� �$������� #���2����'� ��@�4����� #��$1�������� �������'� ������ �� ��;1�#1���%���� �� ���G�$��������3���4#����$�1������2��������$��#�$���������@���%��'�1��������$����22��#����$�4�2�������#1#�������@�1��1�#���"�9$������������$�2�'��$���312��1�����$1�����@;�����������������$����������������1�3��<�����������$�"�9$� ��������� ����3�� ��;��� ��1�$��� ���;�� �� �4����$1�'�

�$�2#�$���1�'����������'�����$4�1���'����;���G����'�������1���#��$1���� ���$;��� :������E��� ����="� 7����� ��������;������� �1�$1�� ��;1$�1�'� �$�#2L�4�1�$�#��� 1�� %�����!��#1����2����1�"�7$�������$������ 1������ ��������$�������'������������������$�������#1���1�!�'�����$�3��<1��!�����"����������;��"�

��������

9�������������'�;�����$���������'������%������1����;��!@��������������2������<�1�������!���$��������������3����#����� ���������'� �$� G����#�$���� ������1�����"� +$����2��������������$;������������ #����� �$�2����#���;��� ��#�����"� 9� ������������ ������1���� �$������ �2�����"�4$1%��� �����$�� �� �L'� �� <��'� ������ �12��� :���4�4���� �������='��12������$2����2'���������'����������������$!���:�����'� 2�3���� ���"='� ��#��3��<1�� :����$�='� �$������������$�����:<1������<��3���'���$<��'�������='�������1������ :��%� 1�� ��%���21���'� ��;1���$�'� �<��'� ��%��'��� ����������24�3��� ���"='� 1���2�$��@����1��������� :<�"� ���$��@��#'��1�@��E�='�#������������:���$�<<�����'�2���<��@�������"="�

,�2� ��;�������;���� �$� 1�$��2� ;���1�� ��2"� 9��� ����������$�1�'�1���$����2��1<���2�������!�����������$�'�����@#�� ;������'� ��L�4������ ��<����2������'������� �$� 22��@�����$�������4�����������������'�1��;�%��2�������#�����$����������"�9$� ��������� ;�%��2� ��2����$��� 4�4��!��"� K����$��L'�

;��������2�#�����4#�� �����$�<�������3��3��2!��;�%��@2������������'�;����1�����������2��������������#��%����"�9�;�$<����$���������������������;���������1�"�+����@

;���2����$��'�;������#����%�����#�����������������������@������ 1�� �L�L�� ��$���%����� ��<�����$!������'� ���$��%�����������������2���!�������#1�!�'�1��2�����$1�%���3�������������%�������%�#��'�;�����4�$4�%4��������#��3�<����������@���'�#�������������1%�$��������������!������<����%��2������"�9�<����������������$���������2�����;����$������������@

%��� ��%���$������ �� 6����G������8� <����%��1�����'� 2�%��������������$�������������%�����<�����21��;L�!��"�,1;����;1����2���������%�����"�+����2����������$�<����12���������<����Z���<��$��������

�$����� �� 3��3��2!������� ��������� �������1��� ��������1<<����$��������!�"��

�������������������

��4�� ��%�$����� 1���2��� �� ��<�����$��"� 9� ��������� ���$�2���� �2���� ������1������ ��#��� �������� 1���2��� ��3����������2G�1��������1���$�����;���'�2�����$����$�������@���������%�������;1�#1���%�������#�����"�9$���;�$�����2��@����1�������3����3�4������$�22�������$���#1����$!�1@<���1��"�5�'� ;�� ���%���� �$� 1����������� 1�� �$� ��������3�� ��2�

������$�� %�����"�9$������� ����1���$�����'���2�������!��21�$�1�;�$� �$���1���� ��$2��� ;����$���� �� �$��#�$��@�!�'��$1�����2���21�$���������<��������#1����2��������#���G�1�$1�����1�� ����3���#���;����"�9����������#�$�����$�22�������$������ ������������� ���2��� �$� ������ 1����1��@�1������$�2���"�?������#1��1����#�������$�������������������3��'��2� �$����� ���21�$��������4���L��$��������� 1��������� �$� 1���������!�"� 9� �1�!��� %�������$!� �������������3������$��������;�$�������������"�F1��$����������$��L����$������'�;���������!�$$��'�#�%���

#������� ����������� #������@�� #���2����� 1�����"� _�%������'�1���1;����<��3���<;��1�������21�%���2�����<��$����@���'�2�%�� �������$���� ��6����G����8� �������� ��<���1����"�K��%�����>@ (�<��3�'�2�%���21��21�%���2�����<��$����@���"�C����<��$�������$���!$!�1��1�;�$��1<�����4���2����(@$����!��'�����������;���<���;���%�������$�1���������!�����$�����������1����'�2�%���21���%���2��������$���"��

%����&�����

9$����!��1<1�������������;�$'�����#������������3�4����@�1�1;�$� �� �$��#�$���21����������1��"���������2����� ����@��#���� �4#��1��'���#������1��2����$������� �� :<1��������@4��1������=����;����$������������$���<����$����"�5�#������

Page 88: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� ..�

�������!�����6#1���$�������8����������4#1���!�'���3���������#����6#1���$����8��4#1�������#��1�1�!��:��3������2�����������2�����3�L'�$�����'�2��#�;���2�'���������#1�'�2����@��#1�'� ���$�'� ���'� 3�<�������'� ������� ���$��'� �4#������3�=��1�$������ �����G���$��L�������$����"�H����!$1��1����$����������������;��%�����2�������#���$���1��!��$��������#���������!���4$1"�9�3������������<����<������$�2�����������'��$1�����;�'�

#���2����!�������1��������1�'�2�����L$��������!����21�@�����'�������%���$������3���1�!���$��2�$����������������'���$���%�� �� ���%��� �21�$�!�����$���'� 1�� ����$$�� �� �$��#�$���#1����$!���%1�"�9�3������6����8����1��1����������� �1#!'��#��3���� ��#�$��L� ���#����'� �2���� �����%�� �$� �������������3��� ������ ���2��!�!� ;�$��2�� �1<$!�1�1�'� 1�� �� ;�@���2�3;��$2���� ���#�$!��'�2��� �$� ���;�$��2�� 3��@<�����������$�'��$�����������������������;��!�������$����1"�:J;���@;�$��<��=�+$1�����;�� ����1�� �%������'� ;���� ������2��� ��<� 0@B�

3�1�$��3���������'��2;�$�0@0������������#1������L�������"�7���2������3�<���<��<�����4�1�'�3�������#1�'����$�#@

���'������������1���'��421���������!�2�����1����4�$@�$���#��%��'��������1������� ����#�$$��������1$�����#!�����@��� ��#��1���� �������$���Z� B� ;����� �G���� #1�$���"��: �"�O��;�9����=�5��� �� ��<��$�������� �$� 4�2������� ������$�����

�#1������L#���:�#1�3��<<��=��"�9� ����2�������� �$� �������#��� ������� %���� �4;4�1�� 1��

�����������2���$�����1�1������G%��������1���"�9���42�1�����������@� 1�� ��%����23�4�����!�;��������@

�������<����$�������1������!��4����;��"�5��� �2���'� ����� ;����G� 22����!���!� ������4#1��� ��

���#����:73;��3��=�1���$�9����������2�2�����3���"�9$���3���#�$���!�1��1�!�1�$1������$�����������������!@

���������2�$;��������������<�<��%����"���

'������(���

*������%�1���;��$���#��������2�����1���$������<���$��1�@$1��4�����!Z�����42�1�'���3���2'���3���2�L'�����2���'�����#������'� �� 2�;�� 1�� �� �$���L�$��� ���������3�4�����!�;����G"�K���$����0� 1#��� ���� ������ ��� �����2�$$���� ������ ���@

���%@��#��1���'��2������2�����������2�$'�2�����1�$1�2��@����������$;��Y�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"��

�����������������

9� ������$��������� ��<;���� 1������� :�$������=� ����@�������:('-[@�������;���������=��1;����3��<<���2���1������������ 3�4<<���#�� ����#����;��%��� �$� ���������;�������1����2���1���������������<����������1�����'������$���2��@�$����#�����������2������1�G����������������������;��1�1@

��'��!��2���$�����1�1��� �"�?��<�����1���4$��������%��� %���;���������� ;�%���'�1�� ��"� �1�� <��3�� ���� ������'�2�4$�����!��1����������%������1����������������%��'�;����������#�$�#���2����� ���2���1�������� ��%�����"� ?��<�����1�� ������G%%���������"�,�<������4���$4�'�����2�����1�����#�����������2�$;���'�1�����������;��1���;�$"��

�������������

9$�22�������$���2�������!�2L�4�1�1�����$���<���%��@�$��#���2������$��#�������������;��%������<@�1���1$2��$@�$�$$���"��$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@

;�����'� #������1�'�2�������'� �1<'� #���1�'� ����������$���:�#������'�2������;�$$�������$��$�����1�$1������="�9� �1������ 2L�4�1�1�� ����$;��%��'� �$� ����������� 3�4�@

����;��%��'�;��#���2������%%������1���$��%%����4#1��2��$@�$���$$��"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"��

�� ������!���

J��������$�����!�<�������K��@B'�K��@��'���@0/'�F@�("������+���H���:F1�����<�='���;1$�1�$1�� 1���������<����

:��+$1���������="�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"��

�"��"����������#�$��

9� �$��������2� ���!� ;�����'� �$� ����� ������������� 1�@����@���1�$��!�1�����#���<�����2���"�*����$�������$������2��� ����� %����$�'� ;���� ������#��� �#������� �$���1������%���'� ;��;�� #����� 1<<��� #���2����� #���� <������ 1�$1@����"� 7�!�$4�� 3���� ���@�1�� �$�23�1��� #���<���� #������������$�����1�$��21���!��2�E2�2�b@����$�������#���'�1��3�����������$�����������������$��1��'�����#������$���@���'� @0�;1�������'���<� ����������������2�����$�������'�;�� ��2� %�������$���� ��22����� ��������'� �G�1�$1�����1������3�"�S����3�����1������'�;������#���<������#1�$����622�@

�$����8� �����2��� ��;��!���� ��� �$� ��������$�$�����'� ;�@��2� %�#��� ��!���'� 2��� �� �1�� #1�1�� 2����$�!�%1�"� 7�������������� �$����� �$� �� ���%���� #���<��'� �2���� �� ����;�����>@ (��2@��������G��4�$��1�!���$��2�$�'�2�����#�$������#���<���2�!�1�1��'� ��21;��� ��L%�!�������1���� ��$����@�����;����$����;����G���"�9$��������������3�����<3��������1<!�������$�3�4�����1@

�1����#�����������2��������������2�%G����3�2�1��2���1@$�2'�#���2������@��2<��E�#��2�"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

Page 89: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� .-�

O�:�0���(��(�-��

����$% � ����#�����&���#�$���!�����(.����� �����������������.��$���� ������������+���#�.������ ������- ���# � ��������� ������$�* ����$���$�� ����&����0����(�����������$ ��*3�������"��.. $�����-��$ �M�� ��!�������$���- ��.������������&�������(���#����� ���*��%���0������"�,�������$������$�������-�����%��� �)$������ .�� ����#�� � ���$���- � � ���%�����..����.������������&�������!�(*��������%��..�� �� ����������# �- �� ����������������%� ���# �� ���� � �,� ��"�,� ���� �*���"���� ����.�� �)����..�� � '� #��� $��� ���%���#��� ��� $ ��)�- ���$������ $����$�* 4����%����������$�������� ���$����,�� �R�9$� 1���2��$����1��2������� ��2����� #1����2��� �� �$�#@

<����12���2�����!������!��"�7$����#��������������1����2����������%�"�H�������$��������1��$L�������$�#��;�2;�$�#�$��;��'�������$�����������������#����������2��2����2�����#1����2����4#����$21�����$1���1��:������=���;��"�9�����1����$�#������1���#$�������'���<�����������$��

���21�$������� ����1������� ��#����� �����$�"�7$$��� ������� ��1���2��� ����'� ;���� �$� 1���2��'� �$� 1������ 2�����1����$�#<����$���� ������#��� ������� �$���<��� %���$�'� 1�� ��������$�������$��1�����1�$��1���1�������1����1<������@2��������;�����<����$���21��1��1�1���"�7$������!�����������������21������'�;��21����3������������$�#������1�'��������3��$�����������"�9$�G����#�$�����$�#������1������������������������1��

���4$1<���G���������������!"�9$���;�$�������$��2�$���$�#@������1�� #�$���� �������� ������������ ������ ��������;��"�I��2��� %�����L��$�#������1���$4#!�21����1�����������'�<1������ ��������������� ����'� 1�� �$�#$�2@���������� #�����$�#�������L;��� %����2$"� 7����� ���!������1���;�$������3����������;�������$�#������1����������!��������1������3��4���1����$�#<����$�����$'�������������#����;4��;�����:����3;��=�<�����$�#��1�������1�;�$�#�$��;��"�:9$�����@��������;������������������'�;�%�����1��$�2%"=�9�#����$����������� �1#!� �!��1�� ������� <����$� �� �$�#�������1�$1�'��2������2�E����������;�$���������;��"������������'�;������#������$�#������1�����%����2�����@

����%���2����!�������;��1�����%�������$���"�,�2��������;����$���������������$�������������'�;��<1�������������$�#��@%1�� ��%���2��� 1�$���'��2���� ����;���$��#����$�����'�2�$@������'����2������#���;�����"�+$�#��%����2�2������$��#�������1���1�����������������<��$���;�����������2�����;�@�1�'�;����������$�;��$���������6����8�;�������"�9�#������$�#������1��������������������������4#����@

$!��� �$�#�������1�$1�'� �$����������� �$�##��1�'� �$�#��%���%����2�:�2��$�����'�2����2��������'���2�2�����$�#�������L='� %����� 1�� 2����� �4$���� ����1<!� ��;1$� �1�$1�'���������'���������%�������$!����$��%%�����2�����2����������#$���!� :4�12�="� H����%��� #$���!���� �$������ �����@3������;�����2����$�##���4��$�����!����"�,1;����$�1���$�@���� ��%����2� �� %�������$�� �� �$�##��� 4��$�����1����'� ���!��$��'��!�����$��%�����$�����1���'��$����%�����;���:3���@

$�='� 1�� ��!������;��� ������� 1%�$���� #$��1�� :���� �$� ������;���2���������1��!�="�9$��2�����������������2�2����%�������$���������!���"�H��������� ��$����������� ������ �� �$�#��;�2� :�����@

���=�%���#��'�2����������2���������G%������1�� ���$��������#���� ����� ;�#�"� 7$� �� ;���$��'� ;�� �� 2������� ��%����2��������$�� �����������'���#�����'����������#�����$������@<�3���'�;����2�����������G��������2��1�$1����<��$���;���'�;�� �1�$1�� $�#����� �1<���� ���'� $$����'� ;�������� #����;������%�������$�"�9��$�#���2�2�������!�#1�����������$�#@��2��$�#��;�$�#�$��;���:���2�="�

�������+��������

C�� �$� ��#��� #$������� �� �$�#��� ��1�$�1������� �����%�'�21�����!����������$���������2���������'���6�$�#�$G���8�1�����$�#�������1�$1�'�����#����2����������2�����1�$1�����1�#���'������� �4������� �!��1��� ����1<!'� ������ �$�#<���@�$������#����������"�:5������'�;����<�������'��<��4�3�����������$$�2����������������2����4#����$�1�����������@3�������$;����$�#��%1���$������1�$1��"=�9����������������@�1�� 1���$���2����!����1�������3�����#���;��%�'���������������1������1��������:��#1'����'����'��4�=�������$������������ %�������$;�����"� 9� ;��������� 1���$1�'� �� #��2�@� 1����#��������@;���'���#��;���'���#1��$��1���1��1���4��@�1��������3����$�#�����;�$$�%����;����$��������<����$��@����������������;�$"�,!�����!����2�������3����%1��1����#����$������������������$���#��$1��"�F�������� ����� ��������� �� ����'� 1�$��2� �1���$!�"�K�@

������$�2���1��<�����%���2��������3������1��2����;�@��� <����12�����'� �� ����� �������������"� C�� �$���1���'�#����$���������4����$�����4�'���������2�����4����4�"�H#��� �� �$�#���� ���� 1�$1�����62L�$��8'�;������� ��@

����1�'��1����2'�4�42�#�������$��#�$���������;���2����@���;�����������������������2��#����$���;��%����2L�4�1�1�'��$�<���� �$�#�������;�$� #�$��;��"� C�� ��������� #����� �1�������'�;���������� �� �$�#�'��� ������� ������$� 3���� ����$$�� ��<����$����'��!��;�����1���2��������$;��"�������%����;��2���������2�����$�1���������'������$�@

������#1��$$����#���2��������#������#���'�������#���#1@�����1����:�������3�����'�$��1�1�'�����1����2�������="�,�@<����������������������G��'�;�������������������������@���� �� ������$�'� 1�� ������� ����������� ��!��� ����$������"�9�������$�1���������'��2���;�$�����%�����2�������'�4�2�@���������������;����G"�K�����$������#���2�����������$��$��!���3;����'�2��@

�$���'������%���2���1�������2�$$��������$�������:�����1����1���'� �����$3���������� #���� 2��� 2����3�'� ����E����'�2����3�="�#������;��$���;������$��������$������������'��2������� ��#���� ;��$��'� ;����2������� <�����2�$����������@�����<����12�������������������;������#���"�K1��$$���� �����$������� ����2�$����'� 21��1����� �<��@

���;��������:���!��������%�����������3����'�����#����������1���$�G�$��="�,������%�������'�;������%����#��!���������������1���;�$$������������������G������2������2�1�1;�$"�K������ ��2������ �� �������%���'� ���4�4���� �� ���$!��

2����������������'��!����;��#��$�@#��$��1�!���%�������$@���"�H�������!���$��1���1������$�����������1�����4������

Page 90: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� -(�

���$�#��� 1���!� �$4#!�21����;�$� #�$��;�����"�C������� ��;���$���������$���������'����;���%���;���$G��!�������$�@���������!���"�9������$������#�$�����'���������������4@$4��'� �4��<������ �$������� 1�'� <�����%��� 2��!��� %�#������4���21����"�9$� �#1�� 1�� �$� #��� �����3���� ���������� �4��1�%��"�

7������ ���� $4���1���� :�!���� ;���2��� 1�� ���;���2��='���������1�� ��������24�3�4�'��������;����'����%���!��1�L���@�������21�����'�2�$��'� ������ $4���1�@� 1�� ���24�3���@#����"�7�������4���1���2��������������2�$��1����'����4�4@���� �1��1<$!'� ������� ��������� :���2��'� $�����<�'�<��������"="� A��������� �!#�����%��� #��2������� 1�� ��#��������������"� ������$$��� #���� �������� �� 1�������!�� ��#4�4�� ;G�'� �� ���#�����'� �$� 1����1�� :3����='� �� ��#1� 1�� �$�����;��� ������$�����'� 1�� ��� ��;����$$���"� ,�� ����������%���������$4���1�����'�1�������%�������<���1�������1�����"�H��� C<<�����1�$� ������� �� #4�4����� %��1����� ;��������'��2���� ��� 2�����1����� :Y=� #������� ��!���� �� �$�#��'� 1���������$���1�$�1��2��!�$1�1���"�S����3���� %��;����G��$����#����%'��2����;����%����#1��'�3�4�������������$�����$�@���"�

3 �� �������

J�������������������������$�2�$4#������$�#���������;�@��"� ���$������ �����!�$1�1#��� ������ �� �1<��� ��<;�����'�2������� %��� 2L�4��� �� �$�#���"� 9� <��$��� 21�1�1��� �����%�����!<������������'��$������1����1������"�C������@���� �� <��3���1��� �$�#����������� �$�2�� /(� ������ #��'� ���$�#���� ��������2L�4��"�C���� <��$��� .(� ������'� �������$���1����;����$�1������1���$�1���2��������#$���������"�C����<��$����1�!�����������2����'���������������������$���@#���'�;���� ��$��$$���$�����"�9���<�������#1�$����<��$��@���$�� ;�$$�%����;��� �;;�$'� ;���� ��%1���� ����2��%��� ���4$���!�������1���"�J��21�$�������2���$��$���1�$�1�����2��������1�#1����"�C��#��������$�#���1���������1�������@��������������$�����$��'���������<��$�����$���������������������2�������3��1����2�"�

%����&�����

9��$�#2L�4�1��������$�#�������%������������#��1�����@��4���� :�(� �='� ���������#���� :>� �='� ����������������:>� �='�2�3�����4�1�� :�(� �='� �$G���� ��4����%���L� :>� �='�3���2�L�:>��='����������4�1��:/��='���#������#����:B��="�:I�<���I�2#���=�+$�<�����$�#�������'�6�$�#�$G���8'�������������%�����$�#@

������������1����;���$���#���#$���������2�2�����������@�1���$�#������1���������4#����$!��$�#�������������%�#�������2�$�� �$���L� : >[='� ���������� : ([='� ����2�����3�L�: ([='�2�3�����4�1�� :�>[='� ����4���� :�([='� ��$���$@��2�:�([="�9������#��1������ �������� %�������$1������ @0���<�������������$���"����#1��;����������������������������%����#��!��#�����1����%������"�:F���3��1=�C������������2���������!��1�$1������2<����%���2���1��$'�

1���2��� �$�#��!���!� ����� ���'��2��������$�4��$��1����� ���4#����$!�� �$����2���� :0([='� ���������� :0([='�2�$��

�$���L�: ([='�����2�����3�L�: ([="�9������ @0�;1��������������$���"�:F���3��1=����������������$���1���'���$�2�����'�������������4;4�1��

����1�� �������$��� �$� ������ �����#��1����� 3�����$����$���: >[='� 2�$�� �$���L� : ([='� ������ : ([='� �������L�: >[='���G%��#����L�:�>[='���%���������%�:>[="�9�����G����;���<�������������#1��$�'���<������$�����1����'�1�����@#1�� ;������� �� �������� ������ �1���%����� %�� ��#��!�"�:F���3��1=�*������ �$�#<����$����� 1���2��� �<������� �� 2�3���@

��4�1������G���'���<�����;���2�$���0(�3��<<��"�9�2�3�@����4�1��G�����%�������������1�����$����1����;��!�;������'�;���� �4$���� �� ��������� ;����G� ������$�����!�� ���1�!�����2����$� ��2<�����'�1����2��������$$�������3��������1@<���1���"�9��������������������������;������$�#���'�2�������������

��2������<�����1�"�7$����������4#1�����12�������#��@�������� ���1<���6�$�#�������1���8� ��;�#%�"�������� �$�#@2L�4�1������1����������������!���!�;����G'����;������$�#@��%����2���1���$��������1�$1�1�"���4�4�����!������2@������ �$�#@� 1�� #1������1�� <����$���� ������ �$��'� ������������� �� 2��$����1�� 2���� ���$L����� �$�#���$��G�������2� �1<����� �������!� #1��� �$�������� �� �$�#$�2���'� ����������2L�4�1��� ��1�������1�#���"�9� �<���� �����������@���2���1��� %�������$!� �$������ 1�$1�� �� �$�#���� 1�� ��2���@���'� �$�#������1�'� �$�#�������1�$1�'� ��;1$� �1�$1�� 1�����2����� �$��� �1����#1���� ����1�� ������ ���������"�H���$$��� �$���� 2���� ������� %��� �� 2����� #1����2��"�,�<� @0�3�1�$�'������������#1��!��1��@#��������1�$������������!�1<<��� 2����!���� �$� 4���� �$�#��'� 2�4$���� �� #1�@���2������3�4�����"�9�%������21����;�$�����������������;���$���� ���� �$���1���� �����2�$�'�1�� �� �������� 1�$��@#�;��!�%�#��������"�/�;1��2G�#���4#����$����"�+$����3�1@���������������1#����;��%�����1����'�;�������2�1�������@��#�2���1�;������1<������"�:J;���=�9������������$��������23�����$��!�������%����$������

�� �%������'� ���� ����������� ������ ��'� ������ ��#����� ��!��������$;����� ������ ����� ����������'�2����$���� 2�����4�@���� �����$�'� ��#����� 2�$��'� B(� 1#� �4���� �2��������'�#���2���2L�1��������'���������$����!�$��������"��#��1������'�<1���������4#����$!��$�#���������2��%�@

�����������������������������#1��1��@#����:BB��='������3@�L� :�/� �='� ����4���� :�/� �='� ��4����%���L� :�0� �=�3���2�L��#1��:.��='���$���$��2�:0��="�:J;���=�9$�G����#�$�����������$�#��������%�������������������@

#��1���'� �2���� �1��� ���4��4$!� �4#1��� ����G������ ���"�I�3�<�%��� 3���2�L� ��$��3�� �� +<����� H������� 3�2<"��: (��='�2�3�����4�1����%� ��J�3�����K��������� ���;�����:�(��='�2��������G�����J�3�����H���;���<<������:�(��='����������� ����G��� �� J�3����� ?������� :�(� �="� +$���1������1�� ��#1�� #�$$��� (@0(� 3��<<��� #������� ��� ���!��'��$���������;��1���;�$"�9�#1������1�� �����$�������������� �����#��1�� %�#�����'�

�2�����������1����������!���$2������#1��2����������!���@�������$�#���;����������4#1�������������2�$"�J��21�$�����2������������������1���$������$����"�9����������;�����@����'�;����<�����/�3�1�$1#���������$��������!��"�N���<������!���$��������2� ;��%��Y�R��$��1�����������������#1�� 1���@#���� : (� �='�2������#1�� : (� �='� ��$2������#1�� : (� �='�

Page 91: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� -��

��4����%���L�:�>��='�3�<��������2��#������:�(��='�#��@������;�2�$��������������3�;1%�:�(��='��4�42#����$��2�:>��="�:J;���=�+G����������1����%�����'��$�#������1��!�'� ���� �$�#��@

2��$�#����������������������������2���������4��������4�$4�;��!��"�,�<�����0�3�1�$������4��������������$���@������������1��'����!�����2��$�����������$�#2L�4�1����1���� �����1���'� %�#���� �� 2�������%����21����"� A���2���1#������������������$���/�;���������4�������G����#1��$���;���2�;1���������$������<�0�3�1�$1#��'��1��;1���������<� �3�1�$1#��'�1������;1�����<���3�1�$1#����������$�������!@��"�7$� �!�������������� %4���������1�� 1����#1����2��"�9�����4�������� �$������� ;������ �1�$��%���� b� ����� #�$;�$���%���� ���� <G<�$���� ������������ ����4���4�'� 1%�$������;���%�������'�1��2����<��3������2������#���$L�%�����"�C����<����� �������� 2�����1���� #��� �$���1����'� �����������2��$���"�:H����J�����=�,12�����$��� ��<��$�������� �$����� �� <������L� �� �4#��

�!��������%�����!��%�#������;�$;��'�;��������1�$���������!��'�����#��;���$�#$�2@��������������1������!���������2�$$����$�#��%���2����;�$"�9������G����1�$�����'�;��������<G<�@$����������������<�������#��������$$�������b������#�$$��'�1���4#������;���%�������"�

%��/�����

#����������$����$�#<����$�������1�����������#���@�����1�$���������"�������������#���������$����4�������2��������1���������#����'�1��4����������%��2�!�1�L���;1������G��'�;��������<%����#�������"�9$��#����������$��%�����'�1�� �1�� ;1��� �������� �� ��<��"� +$�#<����$��� ����1<1�����'��$���1������1�����������@��������������������"�+$�#����@�����������<�;���2��#!�����������������$�;���������!��"�:H����J�����=�7���2�����$�#��!���!�������3�<�%���0(���<����$�����2��@

#����� �������� ���� �#��� #4�4������'� �����$��%��� ��'� 1��1����%����1��;1��"�7$������$L�%�����'�1���4��������$����#��@��"�I������1��������������$�������!������@����<�;����#��"�S����3����%����!���!��$��'�;�����!�����������b�����������@#������ � ��#1������� 21$$��� 1�� � ��%�������%�#��"� 7�1�$���<�������$�#�'���������1����������$��"��

.������"�+����1�����"/����$�

6+$�#������1��1�8� ���������� �� ;���� #$��� ��%������"�C����$$���� ;L#4�� ����������� �� �$�#��%��'� #���� ������� ����������� 0� <��3��� ;���� #�$��'� �$���� �4�$�4�%��� ��!�����$���$��"�9$� �������'�;������$������;����#�$����� ����%��'�#���� ;���� #�$$��� ���� 2����������� 0� <��3�� ������%��"�K���2����� ;���� #$���2���$��� ������� ������!� ;����G'�2�����#1����2�������1���$����������������2�$��!���Y�9�;�����������!��G���#1��$$��'�;�����������������1$�!��

��1�$��� �� ������� �4$1<�!� �1�$1�� 2�������� �>@ (� ������;���� #�$��� (@0(� <��3��� �����$���"� ,�� �4�4�%��� 2��� ����������'� ;���2� 2�$������� 2���������� 1�� �$�������"� 9�����!����<������21���;��%��"�,�������1����!���'������� ��@

�����$�#<����$�����'�������1����'��2������1�� 1����2��@������� �����'� ��� �����2�$���� �����3���� �����2����� #1�@���2�������������1��1���$�#�4�3����#����;�%��2�����1�"�

'������(���

*�������$�#<����$������%��;����G������$�������3�4����@�!� ������%���� 3���2�L'� %�$2�'� ��#������'�2��������$��@���'��$�������'��42%1�"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

�������������

9�#���'���;G��#�$��1��1����;G��;������$���%�������$�@�1�1���4#��!������2���1���4#������2���$���$$������$�#������E$���%��������������'�����#���1$��"�,��������;����G�����<������$���%�������$��1��"�J�#���� ;��$���� $������ 2���1�#���'� #1����2��3�4�@

����!� :;�� �$���1���='� #���4#'� 2������'� ������'� ����4�'�2���1�<�%$�2���"�9�;���1�����$�#���%1������2���$���$���������3�������;�@

���$��������$�#<����$����"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<�������+$�@/'�+$�@)'�+$@."������+���H��"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"��

�"��"����������#�$��

9��$�#������1����1���������������������� �4������'�;����%�#��%������$�#�������������2�'�����$��%���#1���������"�,���������$$����2�����2�������!�2�����1�L�������1��

��#���1�!�'�����$��L��������#�$#��� �������������'�;�$���������;����%�����#1��"�H�����1��� �$�#@� 1�� 1������$��� <����$���� %��� ��#���� ��

���;���2�'��2�������3�����������%����#1�������$�����$��@%1�� 1�� 1�������� ;����G"� ��4�4���� �� �$�#�!�� ��#������ ��!'�<���1���������#1�����������%�#��%�'��$1����$����'�����#���������������������!��4��:�����;���2�����4��1��������2�$���2��%����������21���$�1���2��$����1��!���$������%�$����="�H�����1��� �$�#������1����� �����;��� �� P�(@����$2�

�$��1��"�9�P�(��$����������2��1�����#��$��1�$�'��������@��#����4������1�#�������$�#�2����%�"�*����%������21���@������;�����1���#������<���������$�#��1�������1����$��1�1@���"� ,�23���� �� �$�#2L�4�1��� %�#��%�'� ;���2� ������������������2�����#1����2������3�4�����"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

Page 92: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� - �

O����#("�6�+"#)-0���(��(��

������ ������-����#����'������������#���%$�����,����� ���!��..��# .�������������..�$��� � �0��� �������*/��� �� ����� ������-� �'����.����� ��� �����* �� !��..� ���������..������ � � ����� �� ����#,�� �� � � � ����$����������� $��� �������#����� &������.��(* 7)$��%���� ����)..�������-����.�������$������%���!�������-����$�����������$����������� ���-����...����������� ������)� *�9� �$�������� %����� 2������ �2��"� 9� ��������������

2������� �������� ���������� ��!� :1��$;��!��� ��!����� #��������������$�##��1�'��$�#�������1�$1�='��$G���#����������!���%����2'��$������1�$1�'��1��$�2%'���2��31�$1������������'��L�L���;�%������#�����;��1�"�9��$��������2�����������@3����%����2$!'�;�����$�����������������$�����������$2�'���#�����:3�������$�2=�1����;��$2�"������������������!���!��$$����'��$�%�$���$���'��$1���1�'�#$��1��#�����$1��@�1������'��21�$�1��$�#����"�H#����$�������2�����1<��@���� ����$���'� �$���� �4�#1���$��L��� �4#����$���� ��� �$�����#�����;1$�1���'��$��21��!�!�1%�$�������1����1���'��$���#��� <���� ����$�����1'� ������������ #���"� 9�� #�$���������$�����������$������$�'��������$�����$���1�$���<%�����#�������#�'����1��1���%�������$!���<<��������2����������@��������3��������$�����"�H#�����<�����;�2�����2����$���#���������'����#��@

#��������1������1<�������'����1����������������������!'��$��$����#��%�����4#����$!���;�2��'�1��<���$���������2��������2�G%�����$���������%�������$�2���"�9� ;����2������ ����� ��#��������� �2���'� ;���� �� �1��@

��2'����������������$�:1�����21�$���������;����������4#��@��$!� �������� ���21����'� ���������=� �������%��� �� #����2L�4�1�1�"�D��������21�$���������$��$�2������2�2����@<!'� ;���� <�����������1�� �#1���� �1����� �����1��� #���@����3�����<��$���"�9���$��1�����1��2���$����2��������$1�����#���2L�4�1�� ��!���1��������3�����������;�������� :<1�@����� ���<����$G��#��'� ���<2���$�$$���� 1�� ������������#����<������$��1����='�1��2����1;����������2������%�#�������������������������<����"�

)��/�� �������,�����

7����!�$4������������1����������<%������#��#���#��#���'�;���� �� �$�������'� ����#�� �� <���������1�� ��!�1$;��!�������'��$������������$�����1����%��#�:������=�#1����#��������3������$1�1#��"� H#��� �$� �2������� �������� %�����1����$���������1��<�����;�2���#�����'����1����2L'�;�����$���������� �� ������1�� ���12�� ;�����1���"� +$����������'�<�����;�2����2���2���������#1����%��#�$��%�"�*�2������'�;������%��#��������������$�'�;��#�������;1$�

�$��� 2������ #1��$� #���� ��!���%����� ��$"� *�������� �$�$2��������$��1���������"�9������2������2����$�$2��@��������%������1#!��E�1������#1��1�������4��4$!�2���@���1�L�����%��#���L������'��$����$$���$�$�2������������1���$�$�2��$��"�

,��2�����4���21������4$4����������$����������������@�!��1<1����E�1��;����������#1���2���'�1��<���$!�!��#��1<$!��"� 9� <���$!�!��#� �$1�@��E���� 1�� #�$$1� �4��1�!����%������������;�$��$�������E�1����#����$���1�"�OE�1��;�%����$�$�2��%��G����#�$�����������������3���1#������@��$������������<���$!�!��##�'�2�%����������%��#��������$�"�C���������1�� %�'��� ��%��#� �$� $�2���� ��2�%��� %��'�1������<���$!�!��##��#���������$$���������#��$�"�:9������$�����������$1��������$���31�%��1���$�����21���"=�7����12�������2��������<%���1��;��!'�;�������$����@

���� 2���$�����1�1�� 31�$�� ��$��1�� ������� �1�$�� �� ��������$��%1����3�4�����1�����#1����'��2�����!�������2������@�!���<�����$��������;�����1��"�

�������

H#�������%��#�1����<���$!�!��#����������4#��'����������$������� �2��������� 1�� <�������������� ����1������� ��@������� ����� �$� ����;���'� �� �������� :��23���� �� ��#1���'�;���2� �� ������� �� ������ #��='� �� 3������ :1�� �� ���2�������$1�;��������='� ��#����� �� ��<���1�������1�����"� 72����1���2���#�$���������3�2@�1��2���1$�2������2G�1�������������'� #���2��� �$��1�'� �2��������� �!�1������ #�������@#��2����:��3�'�<���E��1����2�="�9$���������%����������� :�4�=1���$�!'� �G$����<�'� �G$�3����'� $��<�;���'��2�����2������'�$4���1��1�1�'���%'�2�%'�#���'��$�#'�2��@;�;G�'���%��"�A���2��������$!�!�'�2������24�3�4�'��������'�21$��'���@

%���1�����;���2���������$���"�,��;��$���%���������L�$����:+$����H�����;��2�����<�����%�#������="�9$���2�'��$��<���1����$�����������3����6��!�����$��������8"�

K���$��������<�������������'����21�$�������������������!��"�+$�������� ��������� �%���%��� 21�� �� 2����� �$�������@

������2G'� %�� 2�!�1�L� �����L� 3�������1� 21��1������� ��@����$�����"�O�����#�����$���'��2���������2�<��������2�������������������#�%��"�J������G������$��L�����L��'�21�����$'�;��������������

��#1� ��;�������2��� �������!� ��;��� �� �������� ���%���2��@�$L�1�1;�$"�7$���������$�����1������2��$�%������"�H��@��������� ������ <������������'� ���� ��<����� ���������2���1�'� ����#�� ������%����;���2� 1�� �1�� 3�1�$�� ��#1�� ����"�H����� ���� ;1���� �����$���� 2���!$�1�� �� ��#1�'� ��������%�����!�������;�����'�1���$��2����� ������������1��$�1�'�;���� 2������� <�3���� �� ������� ��#���� �����1�1�� #�@���$�����"�A�������1�'�;������#$�����������1�$��#�#!�����@�������$���!$!����#1�$����������$�������$��1��3����2�@2����21��1�������������"�:,�������%��'�;�����������1���1@���������������������'��$�������;��������3�����4�4�%����$������<���"=�

��������

9� �$����2� ��#1�����1���� #������ ���� �!��1��� �$���2����'��<����1�����21�$��%����"�������'�;������������!��������2����$�����$����'�%������������"�9������$���������2�$���'���2������<�������1���1�����!@

������ �� ��%��#� ����������"� J��21�$������� 2���������

Page 93: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� -0�

1���2��� 2���������� �� �������������'� #1�21��1����1���'��$�1�1�������������2�������!�2�$������2��"�+$�2�������%4����%���'�����%3���"�9�����2�$��������!����$��#�$����E@�1�������$����'� 1�� ������ #���������� :���������=� �$���@����������'��2������;��������%�#������4$1�$��"����������;�������1�$1�"�C��#�������<�����;�2�������@

����������������1�$'��4�������G������;�����%���'�;��������%���� �1�$1�1�'� #���2���2����� ��1�$1�� ����� �1�$1��$�����������"� H1�� �4�1��������� �� ;����'� ;�� �� ��1�$1�� �����������4��1��'� #����� ;���$���� ���� ����'� 2��� �� ���1�$1�"� 9��1�$������������!����"�����(�����������(�����(�3�2L���%�$����"�7������;�������� �� 2������<� :�!�� ��;��!���� ��<�����

�4���$4�� #1�$���=� ��$����'� ����E�3�"� 7����� �$�2��� 2��@�$�����2����1���4����������%����;���"�

%����&�����

O����3�L�:>(��='�3���2�L�:0(��=�1����2���: (��=���#�@�1�1�!���������1$�����#!���������������������#�$$��������@��$���'��(�<��3�������;���%��'�2�%�� ���$L�%��"�,�<�����0d��3�1�$1�����������$����������!��"�9���2������3����@<���'����������;����G'��� 3���2�L����������!'�������$#1�!�1����������'��$������3�L�<����%�#��%����;���������"�9����@��#��1�����������$�������'�����������������������1���$����@;����<����$��2���$�����1�1���"�: �"�O��;�9����=�A���2��� �<������� �� �4#����$!� ������������ �����#�@

�1���� ���2�3�����4�1��:>([='�����2�����:�([='�������@����� :�([='����������� :�([='� ������� ��42� :>[='� 33��@�����:>[='�������:>[='���$�����2�:>[="�9�����������2�@�����'�2������<������ ������$���'��2�����<����$���2�����2��$L����"�9��G�����%1������$�������:<���$������$��!@��#����������$���#�=�3�4����������;����������������������������%��"�:F���3��1=���#�����������$����1�'����$�����������$�������$��4$1�$��'�

�� 2������<� ������$� ������ �$� ������ �����3�<���� �"� 9$���������2���:0��1�$='�3���2�L�:0��1�$='������3�L�: ��1�$='�2�3�����4�1�� ��4�1��4�$�� : � �1�$="� 9� 2���� ��#��1�����2���:B��1�$='��$G������4����%���L�: ��1�$='�;�����#����:�'>��1�$='����������#���� ��#1����� :�'>��1�$='�2�3�����4@�1�� ��4�1��4�$�� :�� �1�$="�H���1�� ��#��1��!�� �����G����1�$�����������������#!���������0����������#�$$�����4�����'�2�%���>�<��3�������;���%��"�F��$L�1�����������$1���$������$����%��'� 1�� ��<����� �@0� 3�1�$1#��� ������$����� ���!��"��: �"����������1�����������1$�=�

%������$�

1�$�����������!��3���2�L'�����!'��������L'���#������'���2����'��$�����L'�$������ 1���$1��<���#����#��1�1�!�"�9�����!� 2����� ������'� ������ ;���� ��2����� �4#����$�"�:+$����H�����;��2�����<����=�

'������(���

?�4����������$������������4#����$!�������%����3���2@�L'�%�$2�'���#������'�2��������$�����'��$�������'��42%1�"�

9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'�2���1�<�%$�2���'����'�;<���$�'��$�#'���<�����"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"��

�� ������!���

J��������$�����!�<�������+$�@/'�+$�@)'�+$@)'�K@0'�K@)"������+���H��"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

9$� ��������$���2�������!�2L�4�1�1;�$� �������;����@�������$����$��3�����2���@0�$�����#���1�����@#��2���"�9$� �������� ���2��� �4$4��� ;������ �������� �@��2<��E�#��2���$��1�1#���1�;��%�����"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"��

����-($2���5"�6����#52��($2���5"��

���������� �� ������ �)..����G2; %�.��$��!�%���� � ���$������� $�����-#������ �.������������������$����)�������� � ���� �&'�-�,��-��������$�� - ����� ���� ����� $��� �����( ������ ��������- � � ������!���� ��!���#� �� $��� � ��������� � �� �)$������ .�� ��* ?��� ���������- ������ ����'����!� .��� ��!� ���� �����!���%#����� $��%� ���* �� !��..���� !������ ��������)$ #� ������!������ �����$.!����!���#��-�����$� � $���.����� �* � �����!���#�� � ������'-�������� ����� ���������#.�������)���*�9�2��;L�1����������1���'����������!$1������������ %��@

���� ������� �����#��'��2���� �������%���� ���$'����!�����������1����"� *�������� �� �����2�������� <������ #������ 1��2����$$�����'� �������� ���������� �� ��;�����"� 9� �����@���������� �����$����� ;�����$�����'� ��%@� 1�� #1������%���@2��������$�!��"�7$$��������%L����2���������������1��2����21��������������������3��2��'���������������������$�����'���%���2��<������������$;����� �������"�,�2�������$���2'�;�����4$1<���������������������"�7$�1��;��!'�;�$����������'��$�����1���������$�������<3����������������@�

Page 94: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� -B�

2�����Z�����%�1��������������3��2�#�����������$�G����@#�$�������!�#1�!��L�L�������%��"�9� ���������������� ��2������ ����� #���'� 2���� �$4#!�@

21���1��� ���$!��2���������������;�$� #�$��;��"� 7$� ����@������3�����$�����������������$�����1����;1$�1���'�2@�4$���� �� 2���������� ��;1�� #���� ������ ;������3�����%��������2��'�1�������������2�������$�����$"�J��$!��2��@����� %���'� ;�� �� ��%����2� ��������$�� �� ����'� ��2����������!���%�����2����$$������1������;���������$��$��G#��#���"�*������������1���������#�����$��1����#����$���1�"�9�2��@��������������������������#��;��'����������������������1@�� ��;1$�1�'� �� ��������� ���������� 1�$1�� ��<��$���;���'� �������3��2��� ��$$������ 2�������'� 1�� �� ��%����2� ���@���$�� �� �����"� K���$���� �� ���$!�� 2��������������������G������$4#!�21������;�����Z��$�#������1�'��$���������@�����'�#���������1��1�����2��������;����"�C�� �������� ������� ��!� ��������������� #���� �G���������

������ ����'� 1���2��� ��$��$�'� ;���� ��2� 2�����3������������1�����@����;���1����"�C��#�����������������$��2�����1�$1�����<��$�����������@

����#�������������4;4�1������$$�'�1���2�$��@��������������������;��"��

������+���������

9�������������������!���<%������!�1�������������$�������24�3��1��1�����������'�1�����������������"�,1;������<�������1#�����������3��<������24�3�4���������$���'�;�������$��#�$�������������%�������������������������;1$�1�������21�$�1�1��'� ;���2� �� ������������ 4��$<�������;�����"�C���%�������$�4��$������3�������'�����$��L�3�����'�#�������21$��'���3�����'����$�����������24�3�4��1����2�����3����@������2G� ���24�3��1���� :�� �����3��1���� <1������ ��#���G��$�������1����������������3����="�J�<��$�������� ���G���%��'� ;���� �� 2�����������������

�������� �� ;��������� ��<�����$��� ���$$�"� 7$� ����������$�2���L�!'� ;�� #����� ���� �$1�;������� ������$�'�2�4$@������#1����;1�%1��1��2�����<��������#��$�2���;�$"����������<;��1������������������2�1���4�����������"�F�$3����<����� ����!�����1��3���������������2�$$���'�;��

�� ��$� ��1�� �� B(� ?̀@��"�H#��� �� ��$� �� �$��#�$��� #1����$!�2�3;��$2���������������1�$�'�3�����������$������������6�����$�8'�;���� �����2�����2� �1<��� �� ��$� �����!�$1�1��"����������1�� 2��� �� ;���$���� ��2� �$����� ;����'� ;���� ����$��� �G���������2������� �$4�%4�'�2����#��$1������4#��@��$21��������%������$�4�3��������;����"�F�������� ��������'��!������;����$�������<��������#����

�1����#����!��������$1�'�;����������������$����%����"�C����3�����;�������'������������L�!�����������2�����#���������4����4$!�'��$� ��;��$���"�9������������;����$$��'�1����������$���%1��������;�����'��;���2���������4����"�9�#��$�@#��$��1�!� ���������������1���$�%����� ����!$1@

����������������;�����'�;��������!$4������������"�9;;�$'�;����������1��2���2������<��%�������������1�'�#$�����@���� �$����� �)@0>� ��<� �$���1���"� 7$1��� �� ������1�� #����;�#����� 3���1�%��� �'� #���� �����$������� ����!����������:<1���������2��������#�$���="�

%����&�����

7��!� �$�2G� �������� �$� 22�������$��� 2L�4�1�1������!���1��"� 7����� ;��1����� ������1���� ��G%�� �� ���#����:73;��3;��='� �2����!�� �1�$��;������ ����'� ��� ������$��@�������#����������4#1������������<;��������G������2�@%���������#�;��%��"�J����@� 1�� �$�%4����!� ��#��1��1��� :I�<���I�2#���=� ��

�4#����$!� %�#������� ��2���#���� :>� �='� ��;1�2���#���#1���:>��='�����2������#1��:0��='�$�������#1��:>��='�3����$424�@3���#1��:>��='��<����%���%���L�:>��="������ ��42�1���4�1��!�� �!$4��'� ��!�� ���#��� �����3����

1���2��� ������$���"� 9� ��42�1��� ���1��1��� G��� �� ���@;��$���;��%��'�;��������4������2�����$��%��'�1������42@�1�<����21$$���4��$���#��#������������1���������%��"�O�#��� #���� ����� $������ ��#��1�� ������� ������ #�$��� 1��

;���%���>�<��3������"�C��2������1���;L��'�����3�1�$1������#���4��4������������������'�������$��%���"��!��������2������$������<����$��������������������1@

<!������2�����'�4��$�;G$��1�$1���"�7$����;��;��!'�;��$��@�����#1��!�� 1�� ��2���#������� :����@����� ��������=� �1�$�@����� ����'� 1�� �$$��� 4��4������"�9$� ��%������ ����� �����1����21���;��%��'����4�������2�;��$���"�C��$������;���21�����������L���"�����!�����;����������#�������1�;���������#1������L#��� ��

������$��;�����"�7���<�;���#�$;�$���%����;���2��#!��@�������#1�3��<<��"�9�;�����������#1������L�21���������@����2���$������������������"�:J;���=�R��4���;��%��� �� ����������2���1<<� �"� 7��� <�;��� ���@

�����#�$�������%�������������#!���������'����;������������@��3���;��%��� �� #�$��� ���� �1�� 3���2� ��#1�'� #���� ��;�����������0@>�3��<<�%������G���"�C��$���� ��;��� �$� ��2��3����� ������$����"� 7��� <�;���

#�$��� ���������1�� ��������������2��3����'�1���$$���4��4@�������"�9���#���#�$����1��1���4�2���������%�'�������2�2�����'�2����� �12;����G"� C�� #��� ���;��� #�$���#������1�$��1�'� �$� �$$��� ��!��������� ��#��� #$��� 1���2��� ����� ��31����;��$����"��������������"�

.������"�+������"��

C�� �� ���������������� $$����� 1�� ��$� ���1�'� �� ������������������������� ���;��;��!�"�C���� #�$$��� ���#�������������������#��$�������!�'�3��#��%����'�1�������%�����2��G���$������� �� ����� �4�1"� 4����� ��� 2����� ���<%G������"� 9�2���$�������4�1��� (@0(�<��3�2G�#��#��������"�9�������@������<%������4���$4�������2�$;���'�����G���������������2�;������������$���#�����$��1��"���#����;�$������2������G��#���#����!�4���2�����2��@

�����4��1�!�<������'��2����;��1�������3����<��%����������@����"�

'������(���

C��$���� ������%��� ������������������� 3���2'� 3���2�L'���������!'� �����<���$'� ������2'� �������L'� ��2���'���#������'�2�;�'�2��������$�����'� �$�������'� �����'� �42@

Page 95: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� ->�

%1�'�$�����"�K���$����;��#�����;�2��<������1�$��21�����$��'� ����� �$� ������%'� ����#�� �$� ������%��� ������2�$�� ���@��12Y�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"��

�������������

�$�����!�$�������1��'������'�2�������'��1�3�!"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"��

�� ������!���

J��������$�����!�<�������K��@B'�K��@��'���@�B'�+$�@/'�J@>'�J@��"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"��

�"��"����������#�$��

9� ����� ��$�G� ?@#��2�� �$��1��� :��;��!���������#����������������=��������%��������������'�1����������$���<�� #��� �� ���2��� ��$� 2����!$1�1���"� H#��� #�$����������� #��2����� #��� �$�'� ��<����� �4���$4������� ��#��@��������!��'�#�����$��%������;G$��������$�#����G��1�$��@21���"�9$�9@#��2�� #���� ��!#��2�%�'����1��@������� ������ ��

���������������;���������1�$�1�1����;����������������"�9����;���2����!���%�������1��2@�1��#������������;����G"�

H#��������������;���2�������;1$������2�����1��������@����$����1�������2������2�����;��;��'�1���2���%��2�!@�1�L���<���1����1�$��!����2�%�����2�����;�$�#���"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"��

����0���(��(�-��

�$����"�)# ���$������.�� ���� ��������-���,�� ���� � ��$���.. ����# � ����������- $���%���� �� �����#��!�� �������-�� ������ $��� � �!%#�� ������ � ���.� ������� � ������ �)$������ .������� ����� ������..�� ��'���������� � �������������.��*<�#�����-�������.�����)..� %� �� �� ������� *���$����� �)����..�� ������!�%������� �������$���.����� �����*�9�#���2L�4�1����'� ����#�� ��#$��������1����� �������$!�

$�#���;�����1��������1���������;��"�9$���#�������������2�3���� #���������1������ ������Z� ��������;��� 2����� #1�@

���2�����:�2��������#�����4#����$21���� �� ��;���#���@2���� #���<����12����='� �$����� �����������'� 3���������@�1���'� ��$�!�!� �$�#��1�������1���� :1%�$���� #$��1��1�='��!�������1�����"� K���<����$��� #1������1�� $�#��� 1��������$���$��1���4#����$�1���������3��������1<;�����"�9� ;�#���� #������������� *#�+!�)�)�.�2����$��� 1�� ������

����!$!�������1���'���3��'�#���2���21���$1���4#����$�1@����������;����"�J<��������������G����#�$����2������������1���1���%�������$�'�<1������2������������������������@�1�� ;1����"� *�������� �����$����� 4�12�� �������$�'� %��@��2$!���������21������1���%��'�1�#�����������'����������'���%��%��'�;�������"�9$� ����� #������������� ���������%�!����'��2�������#�@

�$1�������Z� �$� ����$��'� �$� ��!���� �L�$����'� ���'� 3��<!��1�������������������$����������3����;�$$�%����;�������@������;�$"�9�#��������3��1����������������*(�����2��#�+!�)�)�.���@

;1�%�� ������ ��#$������"�H�����#1����2���1��#���2�����������%���#$���!�������;����"�C��2���1��#���� �G���������������'�������#�����1�������1���1<;������'��2����1���#�@�$1�������;��"�9� #���2����3�@���������� *+$���#�+!�)�)�.�2�������@

�1��2����!$1�� �4#����$21���"� 7�!������ �� #$����<������:<1������<���$�������������'��!'�;G��3�!�$L�����="�J��������2�������$'���!�����1���%��'�;�����$��'���������#$�������;�������%�������$���"�9�2���<�����������4����2��������������1���������1��@

�!�#����!������1��*#�+!���)�!)��)�.�������;��������!�1<$!���������:���3�2���$���'����3�2�E����'�;G����#=�����$�@<�������'� #$����<�����'� �� #$����� ����!$!�1��"� 9� ��2<�����1���%���%����2�%���$;��'�;������#��1�����!�#��"�92������!���;G��#�$��1���������'������1���%���%����2�;�#���1�1�� �4�3�4��1� #���'� �������$�� �$� ��;����� �� �1�������� ��;��1���'��!��1�����$�21��2�%�����1����3�2�����'�1���$��;�������'�;�����'��������#$��1����������1�"�9�������@�����������3�2�E����@������2G�#����!'���������2����������$�����$��#��1�����;G����#@'���3�$��@�1��������#��4#����"�

������+���������

9�������������'�;���������������<� '>������#$���������2��Z� �$� ����$$�� �� #$����� �����2�����'���4����� �� #��1�'� ��;G��#�$��1���'���;��������1����;G��3�4#��"�����%����$���������;1�%1���'��$�����$��L�3�������'����@

��2������ �$1�;��������'� �$� 1���2�$��@������1�����'� �$�����;���� 1�� �� �L�$������"� 9� ���24�3���#����� ��� ��$���'�;���2�;����#�������2��"�9�� ���3�2�E����@������2G� #����!� ������������� ;�%��@

2��'��$�����������$����E����#������$����1��������:�<����'�3�������1'�2������'��<��'����������'�3��������="�9��<���@���� ��#��� 2��� $4���1��1�1���� �$������ 1���2��� ����"� 9�;G����#�4#��� �1<$!�1�1���� 2����!$1�1��� ��<���������2G� ��<���1���� ����� ����$4�4��� �$� 1������!�'��$1��� ����������������;��������2��;�@� 1��#��;G���'�����@���'�����#1'������������������1�������'�#���2������<����"�:7$������ �$� 1��������� ��2���!$1��� �4�$#1����� ;�%��2����2����������$��1���%������"=�9�����#��4#������������%����#1���2�����#4�4�������@�#�������%�"�

Page 96: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� -/�

9��������������#��1%�'��������2����2�����������������1���#%����;�$�����"�A%�$��������������<%G������#����2���������!����3��#��;����4�1%�'�;����#1�%������;L�1��!�"�A���2��� �$�2<���%����� �$� �� ���;��$������'� ;�� �������

��������1���������������%������1���2����'����������1����$�@���$�����4��1�������1����1������2���������4#����$21���@�"� 7���� �����2����� ���4��1��� ������$����� 1�� ����E�3�����3;����� :�����1�� ��1���'� �����������'� 2����3�='� 1������ %�� ����21����� #�$��� �� <�����������$��'� ����#�� ��:��=������������$��1��1��������3���"��

%����&�����

K������������������� �����;1%��G�� :B>[='����;1%� : ([='���������: ([='��������:�>[="�9������ @0�;���<��%�#��������"� I�3�<�� #����!� ���������� �<����%���%��'� ����������@���'�������'�3�<�������'� ��3���� �$�����2�����1����'���<�0@B� ����� ����� ����� ��������$���"�7$� ���G��� ��#����!���;�%������ ����'�2�%�� ��#�������@�1��;1�����<�h�������������%�#�����"�:F���3��1=�7���2����#���@�1��;������������4#����$!��������1�$��@

�!�� ����� ��������#1�� : B��='�2��#��$!�!��#1�� : (��='�����@2�����3�L���4�1������������:�>��='�3�<��������2��������:�B� �='� �����#���$!� :�B� �='� #���21������ ;�#���� :�(� �='�;��$���$#����:0��="�C�����@�1��#����!��������������3�@��4�1��: >��='�3������: >��='������#���$!�: >��='�����2��@���3�L���4������!��: >��="�: �"�J;���=��7#������$����������3�<�%��#���������1�����'��!����#���@

$��������� ������!� 2�����1�L� ����� �����#���$!�!�'� �4@$4��1��������%���'���;1��1����������#�3����������1�$�����������'�1����<�B�3�1�$1#��'���������1����������$��"�7��@���������������#1������L����;������;�$$�"�9��1������;�#����;G��G������!$1���:������'���#1��3��@

<!�� #$��������1�=� ���� ����� ������ ��������$����� ��������� B������ ���#���;�����������$���1��:�4�1�����<�="�J��21�$���@�����$����2���$�����$�#����������2������2�$;��%��"��

4�$����$+�� ���������+�/������"��

9�$�������#�����!����!�����$;��%��������������;������"��((����������#���1%�$������;����#�$�����$������'�������������2������������#1������4��%���������!#�$��"�����1���!�� (�<��3"�A%�$������$�����������$��4�1��'���<�4$����B��������#1�@

��#���������������������#��1����;����$�"�9�$�����������$��4�1�����1�$��1������$1�����#$��� �����@

����'� �4�1� �$������������4#1����;����$���'� 1�� �����%��"�9� 2��<�;���'� 2����� �4#1������� ��$�� �$4#1�L� ����!������%��'�1���������%���#������#��1�"����<%G����!#��� �����@%��� 1�� �4�$��%��'� ���� ������ ��2� ;L�� �"�7�1�$� 1%�$���� ���������2����;��"������������#1������L#����#������������#����3������$#��@

�������#�������������#1������L#��'�1��;����$$�����#��1���"�9��!�����!$!�������%��������$��$�������#�����4�42#���@�����1�$�������!33���'�;�����$�����;�������$�#%�������!�����

$�������"� H����� ����!#��� �4����� ��"� ,1��� ���� ������1#���#������ ��� �� ����������'� 1�� �� �!��� ;��!<���$$��� ��"� C����������#�$���1�� %�������$�'��4�42#������!33���� 3����@<��;��%��"�9�%��� �4�$���������������������2������ ����1��������������2�����'���������%�����;���#�������4�1�;����"�

�������������

�$�����!�$������#���'�;G��#�$��1�'�;G��;�����'�2��@�1�#���"�H����� ������1��1�� �� #���$����2���$���$���#��� ��$�@

%��� �� ��$��1��'� #���������1����1�� <���� 21�� ��������������� ���������� ��"�+���$���2��� �$� ���!�2���$�$�������2��#����$�� �� #$����� �$����� �4�1����'� �������� ���4��������$"�7��!����2������2��%���'�2�����$��%��$'�;�������$��@#�$��� %��� ������'�2�������� ��21����������� ��#�$���"�9�#���$�������1��1����!�������1����1����1�$1����"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<�������C@ 0'���@B'�K@0'�K@)"�9���#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"�

9����

J4���1��� %���������������� %�#��;��%��� �� #��1�� 2L�4�1@�1�"� *����� <1������ �� ��%�������� :�;�����$���='� �� #���@� #�����������������:�$��#�����$���='��$�4��$��������������'������@���� ��G%��<�$� :<��;3�2�������$���='� �� �����������:�;��$������$���=� 1�� �$� �%������� :�;������$���="� 7$�����������2�������;�������������4��1��� %����4��#�����'������$�!�����2�����1<<����%������'�;������!���%���2�����@�!�������%����'���3������������$�%�����������;������������"�

�"��"����������#�$��

9$�93��<;����:������������1�����1��2=������2���������'�;������;G�����������������������#�������������!$!����@�1��2����"�7������31�����$�������������3����;��$���;���"�9� �/@#��2�'� #���2��� �� �� #���������������� ���4�4����������� �� ��3������ �����;���� ����� 1�� �$���� 3�4������ ��������1�@#��$��������'�#�����#�$;�%���;����G"�9�?@#��2��:��;��!���� �����#���������� ������� ��#1#�=� ��#�����%�� ��#$������'��$$�����#����!�1<$!�1��������;��'�#���2���%�#��%���$�22�������$���2L�4�1�1�"�K�����������������������%����2$!'�;����;�����������$��

��#���� ����������'� �$1��� �$���1�� ��;��� 2���� ��#���������� �1�$��21����"� 7����� �1�$�� �� ����2'� �2���������1��1���31��$��L����4�� ����#������$��#�$����'�;�$���%�#��%����#���2L�4�1��'����4�4������������������1�"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

Page 97: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� -)�

������(�#$��(��

�$ ����� ��� � ������ ����- �������0��- ���������!#�������*�$ ���$���..M�� ���������%����� '��-������������������$���������,�� %��$��*�$ ����� ��� � + ������ ��� �)�� �� �0%��� $ �$������ � + �)..����� ������- ������������!� ��* /�� ����� �������� �)..�� �)�)�� �� �%$�����)���� ��-���������-��� �����# �-�������%� ����� � ������������� '��� ���� �� ���*�J�#��������������������1�'����������'��$1���1�'�$�#���@

���'����$�%�1��������#�1�$1�����1��'��������1���1��#1�$1@�����1��"�+$�2���L�!'�;��������������� ��<���'�#1��������$� ����'����$�2;1%��1�����4�42����"�7�!������;���;�#����$�#�������'��1��$�2%'�$��������1���$����1�����������1���������%���'�;��������1��;��2��1���"�H#�������������;���$G��!�����#����2�����2�%�������'�

#����3�������;�����2�����2������$����2��'��������������2���������1��������#����$���������;�����'���#1��$��1��@�1������2�2�����2����������$�����$����$����"�J��21@�$��������$���#��������'�;������#1��1<����<%����������������#1��$��1���1�� �����$���'� �$1��� ;�� ����� ����G��� #��'�����1�������������%������#��;�$"�9���$��1��������������'�2����$$����#1��$��1���1���"�9�

������������ �� #��;���'� �2������� �4#����$�1���� �2�@��������� �$��#�$��� #��������1��'�3�4�������#1��;�2����@���$��%�"� K��;������ #1��$��1���1�� 2���1�� ��2�1���������;��'��!���� �����#1�$1����� %����������1�������:<1�@��������1��'�#������1�<��<'������1�'����2��@�#�����1����="�7����� ������$����'� ���!������� ��$<��� #���� 2��� ��2��$������ ���������3�4�����!� �$��1������ �����3���� ����@���;��� #��;������ #1��$��1���1�;�$� #�$��!� �1������$���#1�$1�"�K1�����$�����!������;��'�;������#1��$��1���1��������<���1����� �����;���� ��#1�� #��� ���$$�� �� �$� ���!�������#���������������'� #���2��� ���;��� 1�� �$�<����� ���������������"�H�����������#��#�����#��;������#1��$��1���1���!��1�����������������'������������!��;�##1�$1������1���1<�������2�����������!��1�"�I�����'� ;���� �� #1��$��1���1���� ���� @#��2�� #���� ��

�����#� ;����� ���$$�"� 9$� ��!��� �������� #1�$��� #1��$�@�1���1��!�� ���$1����"� 9� �����#;���� <���� ���!�����������;����������1����<���1�����$�#�����$�#���������$��#�@�!��1�����������!"�H������� @#��2�'�2����������#�����@���;����������#4�4�#1���������1<$!�1�1;�$"�C������ @#��@2�� �� ���2��������;��������� ��2� ���� ����$�#���'� �$� ��#1�$���#1��$��1���1����������"�

������+���������

����$������3�<����#��;������#1��$��1���1�� ����$�1@�1��� ������ ��2����� �� ������$����'� �2������ ��!$!� �����1%�$������ �����$G����� >@/�2����$������'� ����21���L� �$4@���"� C��1�������'�2���� 1�#���%�#���� ;����G� �$� ��2��G��������'� ;�� �� ���24�3�4�� 2����� ������� 1;���2����� ��@����$�%�����"�7��@�1��;���<��������$�;��%����$$�������<��"�7�!��4���� ;��� #1��$��1���1����� �� �����L'� 1�#������@

%��$�!� ��<���1�'� #���2��� �� �4#����$!� �� #�����'��� @#��@2����'� ����#�� �����#���� ��$���� �� 1������ ������$��������<��$��� :�!���� �� ��#���G� ��<��$��='� ������1<�'� 31���'�$�����'��������1'�;���2��1�1�'�#�$���2�'������'���2�'����@���'��<��'��$!�!'��$���$���'��$�%����'�2������'��G$�3����'���'�21$�1����%��"���4����2�����!���2�%'��!�1��������%G2�%'��2�����!@

�1������������2�$�#�����1���� @#��2��������������2����'�;���� �1<��� �4������ ;��$������� �� �$��#�$�����'� �!�����������"�A���2��� ����� �� ������'� ;���� #��;������ #1��$��1��@

�1�����2���!$$��� �$� �E����#��� ������2�$�� 1�������'� #������#������������$�������!���'�2����$�#��%�����#�������$�#�@�����"�*���������<����'��<����'�2������'�3�������1"�9$� 1���2��� �$�2<���%����� ;��$���� �� ��<�$��'��� ����@

�$������� #1�$���� �$��� 2����"� S����3���� ������ �� 21����1�$1�'����4�4������ ���%��� %����1�$1�� ����%�������� 1�� ����@�$���������������"�9��1�$�������� ����!��� �"�����(�����������(�����(�3�2L���%�$����"�

%��/�����

I1���1<������2����#4�4�����������������!$!�������@<����� 2��2������ #���$����� #���� #�����$��1���"� R�� ��������;�$� ���� 2��1���� �$���1���"� 7��� ;1�� ������1#��� %����$L�%���2��'� 1��2����� 1���$1������� �������$�������!�������<�;����#��"�9��������������3����������������2���������2������1������ �����;���� �$��#��� ��#��� �������%��� ��;�@��2�#���1��1�L�#�����������$�#;�����1��#���1��1�L#1"�9�;���2������$��<������3����%��;����G"�K��%�����<��@

���B(�����;���2��'���#��%���4��$���(�����21$$��� 1�� �1�������#4�4�@�#������;1�������"����%�����'�;���%��������������<�'��4$���� �!��1�����$$���4��$�"�+$L�1��������#������4��#�� ��������;L�!�$���1�����"�H������<�0� �#!����������������$�������!��"�9$����!��G���0�;1�������"�1��;1���$�@����������21���%���2��"�

%����&�����

K���2����� ������4#1����#��1����� ����������� ;����������������#��������2��1����!���!�;������2������3�������#1�"�9$����� ��������� ��#��%���� 4��$�� 3�������#����'�

���2����4�����'�2������#����'��4�1��#������1������2��@���3�L��4������:�����������,����#��1�="�9�2������3�<���3�������#1��:>(��='�33�������L�:>(��='���42�L�:>(��='��$��@%��L�:>(��='�������������:>(��='�����2������#1��:0(��="�9$�������7"�H�������#��1���1����2���"�7��� 2������ �����3�<��� 3�������#1�� :0((� �=� 1��

�$�2#�����L�:>(��=���#��1�1�!�������#!��������������$@$������� ����#�$$��'��>�<��3����$���������$L�%�����'�1����@<������1��$��� ������ @ ���@�"�9��G���2���1�@�1��;���<������"�7�!��4�'�;����������������2�����������1��������1<�����������$�"�: �"�,�����1$�=�I1����� �2���� #4�4�#1������1<$!� 1�� 22�������$��@

��!���!� �$��������������#���� :73;��3��='��2��������<%�@������ ����������;����� ����G��� ���2�%����� �$������ ��@����$���"�H��2����1��$��������������#����$�����'��2����

Page 98: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� -.�

����;���� ��2� ������2�$'� ��������2����� �� �$��;���"�C�@2��<������$���1����$��1����<;���"�7�!���!� ;����G� �� 2������<��� ��$2��������!"� 7�!����

�1�$��������$2���������4�������������!#$�����'�1��2����@%�����������������������������"�

'������(���

9��2���2<����� <���������#�� #���� �� ����!#�$��� 3��<@<���#��;��$��������;���������4#����$!�������%����������@�L'�3���2'�3���2�L'��������L'���2���'���$2����'�#�����"�C�2��<������$��������2�$��������1��2���!$$����$�������@%�����1���$�������%@������2G������12��"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'�2�%'����!'��1<"�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�"��"����������#�$��

9�����4����$��������2����!���������������2�%�#���@�����%���%�'�H��������$������$�������$���#1��1��2����1�������2�$���� 2���$��"� ����� �� 2�%�#����� 2����� �������������� ������2�$'��2���� �$���1���� �� #4�4�#1�������� ���@2��!�1�1;�$"��$�������#��$���������!��$��'�;�����������1��������$���������������L��1�$��21�����!�'����$#�3�������#��!����������#�������������#�"�K��;������#1��$��1���1����������������������2������@

�!�2�����1�L�1��2�!�1�L�#�����#����"�+�%�����������@�$�������1�$��21����������1�$���21�$�!�����$���$�#���@���� ���$'� 2���� �$��#������ �4�1����� ������2�$$�� �� #����"�5���'�;������$��L'��$��#����4�1�L�#�����1�$��!���$�����'��2������� �� #��� 3����'� �$��3���� #���� ��2����� �4�1����������;����2��"�9� #��� ����$�#������� ��!������ ��?@#��2�'� �$1��� ������

#��������2G���<���1����1�$��!���#����$���1��'��$�����1���@���� �$��%��� 2���1� ?@#��2��� �"� 9� ?@#��2�� ������ ��;��$���'� ;�� �� #1��$��1���1���� �� @#��2�� #���� �����#�;��������$$�'�2����?@#��2��%�����1�1�����$����$�����@���� %������;��$������������$��#�$�����"�9�#�������$�#�@����;�$��1$������$���1��#��"�7$���1����2�������#;��%������$��#�$������1$�$�������E���������1�$����3�����<����#��@�1�1#��"�9��� @#��2���1���������#���2�����������������$���'����

3�����$���#��������1��1�1#��'�2�������@�1��#��2���G�$������#�����2����������$;��%��2���#��2������1<��1�1�'�1����������$���$�#����������$;��"�9��� @#��2���H�����@���$�����2��2������!��������%��3�����2�%����'���#�@��%�#��������������%��'����%������'�;����������������21@����� �$����� �� 2�������!� 2�����1�L'� �$�%��� ��� ��#������� @#��2�� �� 21�� �����#� ;�������� �� �� �� ����!� �$�����

�2��� �� #1�� �� @#��2�@������2��'� ;�3���� ��2� �������G�#1�$���#1��$��1���1��!��#����$�"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

�)������"(2���6��)�����($2���5"���

��)� '��0��.�������������� � ����� �$����% ����!���* /�� ��.�� �� ���� ���������� "� ���$��� ��������- �� �� �� ������������..����#!��� -����� ��������*I������������..�.����� �������!���������������������� ������-$�������������� ��.����� � � �# ���� �*�$�������� ����%�!������$ �'��������-��������������������� �����*4������������� ��������..����#������-��%���� �� ���$������ ���.��'������#��*�9� ����$��� #��$1��������� ������ �� ���� �$1<�1�1�� ����%�'�

2��� �� 21�������� ���#!� #1���� ��$�������'� �� �������L�������������2����G���������4#����$21������%��"�9$����������������$� 1����� �G����������������;��� :<;�����='�#1��4���1<$!�;���1�������;��������!���:���!�2����='��$������'�1��������������:�2�����=�������;����"�92������21��#1��������������'���<�����#1��!��������1��%������4����$!��$4#�@�����'�������$$�������1$#����!"�1�!������!��<��������1�#���'�1��#�$�������$�"������2�$���!�������21�'�;�����!���<������'� ����#�� ������ ��<����G� �� �4����$!� �������;�$��1<���"�9� #��$1��������� ����� ����!��� ��3�� ����1���� ����2�@

����� �����<���'� ��� �$� �$������� ����$�'� ;���� �� ������1����2<��E�%�����L'�1���4���1����1���$!�;�������4#����$�1������������"�J1��'�;�����4�����#��$1��������$����4$4��'�������������;����������$�����'�����������$������2��;L�1����������1������'�����#���4���$4��#���������;����"�C�#����:����=�#��$1���������������������������������'�

;��#�����6������8���$�����"�*��������2�������$'������%���1�������$$����� %4�� �1���"�9$���#��� �4���������������2��'����������������'�#���2���K�����������<�$�����1���1���������"�9���������#��$1��������������!�%����������$��������@

���������3���������1��3��2�������"�9��������������������%���'�1����!������'�;����;�%��������������4�3���1<����"�7�������1������������#����#4�4���$��L#1�#��;��'�1��2��@

��$$��;��"�9������$����$�1��$L��������%����2$!'���#4�4��1����$$���� ���� �� #1��4�4�4�1����� %���� #1��������������:�;��2��<;�����='�����;1��1����%���2�������<����#1������2�����������G�"�9$� ��#����� �������������� �����2��� ��2;������� ��@

���2� #���1�1�� �%���%��"� +G����� #���� �G�� ����� #��$���������1�� 2L�1����� ����#����;��%��� �� ���%��� #1���'� ����#�� ����2������%��������:�$���������<�#��=��$��;��%����������1�@�!�"�9$����������������%��3�#�����������������%�����������'��2����62����#��$�%�8���#1���'������$��4��1���2�#��$��1�$���������1����"�9� ���21�$���������$��� 2���$����'� �$� 1������ 1�� 1���@

2������ �%�������� �4#��1��� �����2��� �� #��$1�������1��2����!$1�1��'�#���2�������$�!�!�#��$1�����������������1@�1��"�

Page 99: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� --�

�������

9�����1�����������������������������2�$��1������������$@����"�7$����4�����������2<��E��$1�;����������������������!"�I��������� �$��1�����#�$���� �� ���2������ 1���2�$�@���"�9����#1��������� ������$�'�������������2�����1�L�1�� ��21������ �� �$1�����'� �2������� �� �����1�1;�$� ��@���������2������������%���"�9��G�$�������$��1������$$���$���;��� ���2���'� ���!�� #�$���� 3�4����� �� #1����2���� �� ��@������"�C���$��� �����2���;�$�2������ �!���������'�2��@������������$�1������'�����������#��$1��������'�����#���$������1�"�A��������������;��������������$4���1�'����24�3�'�;�#�@

����� 1�� �������1��"���4�4���� ��!��4�� �$� ������'��� 3��@���$���� 1�� �� ������� ��$�� ������$����'�2���� �$��� �������@���2���2���������$������1������!���!������#�����������"�9��������#$������#1#��������%������$1������'�1��2���4����@��� ��#���;�������������������"�D����� �����G�� ��<�����$���3�4������ �� �$1��������1����� �$���1���� ��!���$��1��'�2��@��!$���#��$����������������"�C���$��2�������1��������2��������!�����$1��������������@

��'����������;��;�%�����$��%���'�;���2��������$�������21@�$����� �$1������$���� ���������"� *����� <1������ �$� G��L2���:<�����2=�;1%�'���<�����1��������"�

��������

9� ����2�$���� ������ ���2�%��� #�����$��'��2���� ������ �������1��'�3�4������ ��#1��<�������� ��#1������"� *����� �$�G�$��'������1�<���$���1�����1��"�C��$��������;�����������@�������������� �"� C������� ���#�� �2��%��� ���� �� ��G%�����������������!������;���$���'�2�%��������������%���#��$��������%��"�J4���$4���21���%��"�7���2����������#����$���������#���#��;�%���%���������1�������'��2������������#�$�$�����;���$������#�����"�9����������#1�$��������$��'����<��$�1�'������$��$1�� 1��6�3��$1�8� �����3���� ������ �� #1���������'���$� �� #1������ 1�� �� �4�!�$4#������"� H������<� �1;����<��3��������������%��"�9���������<�4$���������$�������<;����������������<��@

��#��������2��$�#�'�2���2��#�"�A%�$�����$��1�� 1���2������<��3�������������>@0(�32�2������'�������������2�����$��������������������#1�1�"��������������;���$������������@��������� #�������4�1�1��'��$������2�����'�#���2��� ����@���$������������������#������1��"�,�;1$���������������2��@%���"�9� ������ ��� ;���%��� ������ ��;��'� 3<!�'� ;�������� #����

4#��'��2�������$����;��%��������#��$�����#������������$$����#1�����2�����"�5��;����G���#�$�����$���#��������������@���;��!'����4��1�����!��1�L���2<����$���;�������"�

%����&�����

9$�������������������������4#1�����#��$1�������!���1@�1��'�������������2���$�����1�1�����#�����$�����"�7�!�����$�������'�3�4������ �4�1�����1�����'�������$�!�1<���1��@���"� H���$������ �� ������� �4���� #1�$1�����'� ��!������ ��#��$1����������� 1�� �� ����$�����1��� �����������"� 9� #��@

���$�������#�������������2�$����������!���'������!3�����@�!���������2�$;���"�K�����$������#������:>(��=�1���4�42#������:>(��=���@

#��%����4��$�'����!�� �����#!��������� �����$$���� ��� ����#�$$��'� (�<��3��;���%�������'�2�%���$L�%��"�,�<����� @0�������22�������"�7���2������3�<�����2����'��4�42#���'��������������!@

�$���1�����������#��L�G��L���#��1�1;�$�2�������������@�1�$�!���((����22���#������"�9�����������G����1�$��������'�2����$���!$!���3�<��1�'�1�������3������<��1�@;���2�������22����������$��"�: �"�,�����1$�=�9$� ��#��� ��2����� 4�2������� �� ;��$���� ��;��"� 7���

��#1�����������2�������#��������$$������� ����#�$$��'��(�<��3�� ;���%��� ����"� ,�<%����� ;���2�$��� ������ �����������"�����������1����$��1�������2�$;����2���#��$1�@�����������'�2�������$�����1����"�7������31���� ���#1���@��������2�������#����$�2�������B����#�$��'�1�����������������$����������2�$$��"�: �"�O��;�9����=�9���������G��4�42#�������!3����#��$���������������@

���;��"� �1��$� �� ������������ �����2������'� %�#��%�� �� �!��#1����������'���!�������$�G%��$4#������1<$!�1�1�'�����$$���������2�������"� 4�42#���� ���!33���� ��<����� �4���$4�'�����������������1����������%���������������"�C��#�������<@�4$���� �����;�������� #���'� ����� $�;����$$�� ��� �� �������1���!�������1���!���2����'�2�%��;����#�$$��'����������%������4�42#�������!33���'�1��������������������<��3��#�"�K��$1��������������31��$��L�#�������������2�$������@

�!3�4�'�2�%�����4���������������!#���#�����4���L��4�1�@���"�C���%�����%������4�1�����1�$�1%�$���'�2����������;���@�������1<�����;��������21�����������#!��1�������'��$4@#������'����������%�#��%��1�����;������"�:��������1��������J;���=�

*"/����$+������"�+���������"��

������ %��%����;������� ���@�1��<��3�� �1��2���������1�!'� ;���� #�$���"� 9� ������ ��� �4�4�%��� 2��'� ;G$$���� ���2����� $����'�1�� %��%���� ��#���'��2����� ���������2����@�$��1��2���$����"�J���������2�$���$���%������1���2��$�@���1�'� �$�#�������1�'� ���2��$���� #���� ;�%��2'� #���2����G�������$�2������1�"�9�#��$1����������������2���4�2�@���������2��$����;�%��2����"����!��������1���������4#1����;��$���;������������!@

;4$"�*����������$�����'������$�����#���'����4�42#���'��$��<����%���%��'��$������3�L'�����#�������1������$2����"�9��4#1�����!��#������#��1����!�� @0��#!����������!$$����>� <��3�� �1�� ����� #�$���'� �$L�%��� ��� 1�� ��#��%��� ��������#�$��"� :9�������#�$���2��%������'�2���� ��#���� ����������$�������"=�9� #��$����� �������� 2�������� ����� �� ������4#1@������!$��1#�����#����#�$��'��������������� (�<��3�'�2@�4$�����4��4�4��2�$����������2���2���$���$$���!���'����$�#���������;����#�"�����1�����������������;���%���2��@�$�����'�2�%�����%��������������!33���"�: �"�,�����1@$�=�����!�#����$�;����$�������'�����#�������#1����!���1���@

2��� �����$������� ��2���� �� ������ ���24�3��3������ #�������4�$�4��������3�3����@���%%��"�+����;����$��$�<<��������"�9$���������#����������$�@

Page 100: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� �((�

<��� ��#1�� #�$$��� �L�L� <1<<1� ��#��#�� �%%��� #�������� #@�����������#1�����'�;����$$�������#��$������!�'�1��;���@%�����%��� @0��������"�9$��$�<;�$���;�$$���;��������#1�����24�3��3����"�9�<�����������#���������������������#�$$���2������ ��� �� �!��'� 2�%�� �4�$�4�%��� ��� ���#����%%��"� 7$� ��2���$���#��$1��������������1������$���4�3��1����%��1�����;����G"�����������1�$��;��������<��$����#�����!���"�9�:�������@

#��=�<�;���� �2������ �������<��$����#������� �4��� �1�������;����$$��������#��$1����������'��4�$������2���<����#��'�1��;���%�����%����4����������"�9�;����2�������������$������1#�$���������� �2������

<�3���%��1�����;������������#��$1�������1�����"�9�<�@3������������2����;�������#L������������%����#1���2�$�1��4��$�3��<$������'�1�����������3�4�����!� ;����G"�H��2�����12����2�%�������;�$$��1�;��!"�

'������(���

C��$������ �� �4#����$!� ������%���� ������'� 33������'�3<���'�3���2'���2���'���$2����"�9���#��������#�����������!����"���$%($:�"��)��%���<�-,-���3�2L���%�$����"�

�������������

�$�����!�$������#���'�2���1�#���'�;G��#�$��1�'�;G��@;�����'�2�%'�����������$��"�������2�� �#������'� ���2��� 2���$���$$���Z� ��!����

#��$����� #���� ;�#���� #��$1������������� ���� ��$��1�������Y�9���#��������#�����������!��'���$��1����!����"�����!"#$���%�����&��'��%()"�%��*���+,����-�������"��.�3�2L���%�$����"�

�� ������!���

J��������$�����!�<�����F@/"�?���� ������ ��$��;��%��'� ;�� �� <���� ������ ��3�� ���������

#��$1�"�9� ��#���� ����#������� ����!��'���$��1�� ��!��� �"��$��-2,+�����3�"�����+)�������-�3�2L���%�$����"��

�"��"����������#�$��

7�!�����$������������1��%�#��%���������1�����?@#��2�'�;�������#���������� ������� #���$��� ��"� C������� ;����G� �$��7@#��2�� �"�S����3���������1�%�#���'�%�#��%���$�1������������2�������� 1�� ��!���� �$� ����� �4$4��� �4�!�$4#������� ��������� ������"� :,�������� �4������� �$� �$��� ��$��� ��#L�������4#1������������'���2�������1�$��21��������<;�@��"=�9�������4#1�����1��2����2�������#�����$�������#�@�������;�$$��1�;��!���<���1����1�$��!����2�%����"�9� ��#����;��$���� 1�����@���1�$��!���� ����!��� �"� ���),���)#���I�3�2L���%�$����"�

��!"#$���%�����&��'��%()"�%���*���+,����-�������"��.�

�9������E������:���<@�1���1$2���$�$�=�2����� ����1�����

����G����������2����#���"�,�������$��������1;����1#����#�����1<�$��L#1'��!����2�������;��'���3��������'�2����;�@����'����$�����'�����1�����������$�#������2������4���21@������4$4������4������1������$��L��������2�$;���'�;���@����������1����%�����"�9����<�#�������1$�2���$�$������21@�$���������2�;������������$���#��������$���1����$��1��'����������;����������1�$��!%�� ��;��'��!����$�!�!�������1@����1����;���!����1��%��������2�$$�����2�������!$;��%���#��������2���������%������������"�9�������$��1�1������!���'�;������$�������������������@

���'� �4��������� ��<��;����� 1�� 2���$���$;����'� �$1��� �����<2���$�$�� �1<�$��L��1� #���'�2��� �� �1$�2���$���$���"�S���������� �1��1������'� ;���� �� 2������<������ ��2�2���� 1�� ��2� 2����;��� ��;���1���� �� 3<!�� ��#1#�'���122��� 2���$���$�� �� 2������ #���� 2��� �����'� 2��� ����$����2����6�1$�1�8�#��"�9��1$2���$�$����� ��2��@#�����;�����2�����1�%�����������'���$�#�$�����$��'�;��������������������2������;�$����2�����������$������"�

)������������������������#���"�����

9� ���<2���$�$�� 2����$�1��� ��!��� ��������� ���� ���#���2���������������22�"�9� 2���$���$���� 2���� �� #���$������� 1�� �� %���� ������

��$�%��"�N�����������#'�;���������<���������!�������1'������@��%���1����������������<�����$��%%�����'�����#���������������������1'� �� �$�#� ��������� ;����;�����"� #1����� �1<�$� ������$����� #������1�� $���%�'� �2���� �� %���� ������ �����;����2��'� 1�� �2������ �� ��<���1�� �����2�� ;������� ���������2�������!��'���������������1�31��$��L���$���"������2�����1�� �1;�� ��!��4����� 2���1�� ������ ���@

�$�����2���$���$�'��!����;�������2�������"�9�2���$�$�;�$�������$��������12���;��$���%���'��2����

��2��G�����������$�#�����������!���"�N��������� �� ;�#�����%%� ����1�� ���;��$���#�'� �4��4�4��

2�$�������2���$���$;���������@�����$��#��"�K������<��@�$���#1�������<1��������#1�����1��$���%����$��%%��������@�4���1�$1#���31��$��L���$���'����1�3�!�$���%���<������2��4��4�4���'�;���2�������%%������������1�;����#�'��4���$4���2��������2���$���$;��%���2��"�9��������������1��1#!�<�����#�����������2���1�����1����

��;����$���!��$��#���$����:<1������#���'����!=��$��$����������� �����'� ����#�� �1$��� �����;�����2��"�92����� �$��@#����!�������������������1���3��������#����������#���2�������������:<1������2�%'��$�#'��1<='���������$���%����$��$�����������#1���������������"�9��4$1<��'�#�������������4$1<@#��������� ��;����$���!� �$��#��� $���� 2���1�� ������ 1���1$��� ��$��;��!�� :<1������ ����3'� ��%="� 9� �������� ������1��1#!��$��#�������1�����$�������������E$����������$��$!�@����� ���� <1������ �� ���� �$�2��� �� %���� �����'��� %���� ������<����������������2���$���$;��%��"�?�����#��������$�����2���$���$�����4#����$!��$��#���

$�������$�#'�2�%'��1<'�;������2���'���<�����"�

Page 101: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� �(��

H���$�$�� ����� �� ������ �$������ ����� ���� ������1���'�������������������<�;���#$��"�H#����������E��������$�@�1�� �� ����������� ������������� ���� �1�$1�� #��$�%�����%�� �������1���'� �� �!�1���� ������1���#������� ������ ��������@����'� ;���� �� #���� �4��������� �� ���%�� ������� �$����� ����������������"�J��<2���$�$�� ����'� �!���� �$� ���!� �1;���� ������22��'�

��!������;��'�;������1<<������!�1��������#�$�����������@����2��������#$������$�����4�1��������$'�����������2���$�@������� ���1�!� �$��G#�'� ������ ���4��1� #���"� 7$� ��2� ��%Z�3��<�����������%���'�;������2���$����$�����!�1��%���2L�4@����2����$�!�4�����21����������1�"�9$�������$���������$����1�$1�����1���������1����%���$;��"�9�2���$�$�����2���G%���%�������$;�����������������@

����1��������'��$����3�1��� ���;1����'�2��������� ��%1�"��������<1���������4;4�1�'��������������"�7$���2���%'�3��@<����$��%��$'�;�������$��#�$���%������������2���$�$���"�7�!������;��� �$� �� �� ���4�4���� �� �G��������� 1�$1�����

���$��L� �2������1���'�;������2���$�$�����������$������1�$��2������'���������#���%�1��$���'�;������������2��"�7$� ������ �� %���'� ;���� 6�G�2���$���$���8� !���"� *��������%�#�����'�;��������������1;������<����$������'�3�������������������������$��1��'�����$���!$!�������2;�$��1<��������@�1�������1���4#��������"�F�$��� �������� ������ ��� 2���$���$$���'� #��%��� 2��'�

�2������2��$������ �� ����;!21��1����"�7�����2��� :#����21������$�%�������$1�����!��=�;������������;��;��%�������@����1����������"�7��@���������E��������$��1�� �!�����2����"� �1������ ��@

;��'����������1��1���!���2������1���$��������#�����"��$��1��� �������<�����#1��$;�����'� ���� ��<������� �4���

������22��� �$������������������2"� ��<1������ ��$�!�!���<��6#��$�2����$������8������ @0������1�����2��2���$�@��$;��%������$�2$����"�9�2����#1�������%����������G�����@����1�$1������2�����'�����1��;����@ ���$��1�����������!"������("��������������$��1��'�;��������#��$1�'������������@����#�����������'�����#�������������������������2���"�,�2��$����� 2���$���$�� #��$1���$������� ���;��� �!�� :���2�������;���1������1��;��$���;��%�����2���$���'�����$�#���$��@#��'���2����3��$����������$��%��="�S����3������2�%�#�@����� �� �����E������ �G����� ����2������1����'� ��!�� ��@<����$������$��#��!��1�'�#���2���<�3�2���������1�"�9$� ������ �����E$��������4������2�������;��%��'�;�� ��@

���2����$$�������%�$���#1�1�����;�����������"�*�!#���2�����2������$��$���1��������������1������'�2���������1���%%�@�����1��$�����%��'�2������$��#�$���%��;��������;���"�

�������//���������+��������//����"�;�

<���;�F"0Q�9�#���$���'�2#���<������$��#�!��#����$�'�2���1��

������2�������;���"�9�#���� �����E$���%�� �� ���<��4$�<1�!������'���;G��#�$��1��$���%��������$����;�����������!�������������'���;G��;�����$�������1'�1���������$��������������2���$���$���"�����Q� 9� #���� �����E$���%�� �$� �$����� ������ ����1���'� ��

2�����@�1�����4$1<�!��%%��4$4���#����'�����#����;�#�����%%�

�4#1�!�� #�$�$������� ������� #����� 2���$1�<���%����� ��@���;���"�K)($����T�9� #���$�����2����� ��������2��2���$���$@

$��"��!�������1����1����1�$1����"��0�����&���;�F"0Q� H���1�� ������ �4$#�������� �� #���$���� ������'� ���

21�������������;���"����Q�9�#���$���#����������2���$���$;���"�

C��$��������$��1���#���������1��������1��1��#1����2��@3�4�����1���"�H���$���$������!��4�����1�������$�2<���%�@���'������%����;4��!���'�1�1������$������3���1�'�����$$���$�22�������$���2L�4�1�1�"��2!�&������;�F"0Q�H���1����������#���$��������������<������;G$�@

��'�����������!�����������1"����Q�9�#���$������4��4��$����;G��;�����$���#��'�����@

��1��!����3���������1�;����#�"��2!������;�F"0Q�9�;G��;������$���%���� ��������!��������'��������

��!��'�������3�����2��;���$������������#��"����Q�9�;G��;������$���%��2���1���1$���2�������;���'�

������1�����!���������'���;�#�����%%�����������������3������������"��)�(+���+������#���;�F"0Q��������%%�����1�'��� ���<����!��<�������1�$1�'�#���@

2�����2�������%%����1���!���������2���$���$$��"�9�%��������1�������E$���%�������������'������1�<������%���������������;���"� 9� ��������%%� �������� �1�$1���� 2���$���$���� ��;�����1���%'� ����#�� �� ����� ����3� �"� 1�� "� 3������%�����2��$����1�1�!�� ����!� ��%���2����� �� ���;��"�9�;<���$�������E$���%��21����'�����������%%��4$�<1��#��"����Q� 9� ��$�����!� �����E$����� �$������� �� ���1#��"�

H���$���$$�����;�����;�#�����%%�����1�'����!��$1����<�������1�$1�'�����#��21��������4$�<1�"��=��+����������������+���,����;�F"0Q�9$�����$���%��2���1�����������%%���������!�����@

���'� �$� ���2���1�������1� �$� �%%��������� �����;���"� 9$���3��������� �� ���;����'� �� �����%%� �4�21���� �1�� �������2���������$��;��%��"����Q�9$�����$���%����;�#�����%%�����1��#��"�9$����2��@

�1���������'��4$�����$���3������'��$��%%�������1����$��;��@%���:�#1#����;�#�����%%��="��-���;�F"0Q�9����<�����2������1����;��2�����%%������'�����#��

�$� �%%��� �4���� 2���$���$;��%��� �� �$�2� $���%��"� 9� %�����$�2��������������'��������$�2�����%������������$��%��"����Q�H���$���$$����4���� ��2������%%� 1�� ���4$1<�!��%%�

�4#1�'�����#����;��2�����%%<��3��"��)��;�F"0Q�9����<�������������1���$�4�4����%%������'�����#���$�

�%%����4����2���$���$;��%���������$���%��"�9�%���������������������'���������������%������������$��%��"�

Page 102: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� �( �

���Q�H���$���$$����4���� ����L�L��%%� 1�� �����%%� �4#1�'�����#����;��2�����%%<��3��"������!�����&;�F"0Q�H���1�������������;����'���B"�1��>"��%%��4$4��������@

%�������"� �32�;���$G�$����'��2�������������������;G$���"����Q�H���1���1$;����������%%�1������L�L��%%��4#���4@

$4��'�<3����������"�K)($����T�H���$���$�����2�����#1����2���Y��0��� �"�;�F"0Q�9�2�����������������%��'�����������%%��4#1���'��$�

���!��%������1�������'���2�������$��������%��"����Q�9�2��������$���%����;�#�����%%��4�42����!������@

���'���2�������%%<��3�����!��1�$1�������;���"�H���1���1@$���2���$���$$��"��%���+������;�F"0Q�9���������%%����<�$����1�1���$����!�1����2�������%%�

�4$4����1�$��2���$���$$����������%��"����Q�9��1��� 1���� �1�3�!�$���%����;�#�����%%�2������%%�

���!���4#1�1�������;���"�9�����1��1�����1$;����������������@������1���2���2���$���$��!���"��*��,�$+�����$�+����$;�F"0Q�9��1�3�!�1����;4��!������������$����!�1����2������

����%%��4$4��'�2��������!1�2���1�������'�������%%���������<�������1�$���1���������%���#��"�9%�����������$�����2���$�@��$�� �� �����%��� 1�� �� ���<��"� 4;4�1�� ��;�2���� 1���2���2���1������������$�����2�����2�����1�����������E$����"����Q�9� �1�3�!$���� ��������� ��������1�1�1�"�9� ���!�1����

;4��!�� $���%�� 2���1�� ��������� ��1�;��!� �� �1$� �4$1<�!��1�$1�'����4$1<�!�1������L�L��%%�#��������"�K)($����T�9� �1������2L�4�1�1�� ����$;��%��'� �$� �����@

������ 3�4�����;��%��'� ;�� #���2����� �%%������ 1�� �$� �%%����4#1��2���$���$$��"��3�(�������;�F"0Q�9����<����$����!�1����2����������%%��4$4��'�������@

����%%�<����%���4����#�����$���"�C����<�%$�2����������1@�1���$�������<�2����2L�4�1�1����$�#�������$$�'�������31��$��L���$������;<���$��$���%����"����Q�9�<�%$�2����1����2���1�<�%$�2���������E$���%��

�� �1$� ����1�� ���!�� �������� ��2������%%� #��������'� �� ;�@#�����%%��4#1����2�����������������;���"��0�������(��������F"0Q� ����%�� �� ���� ����!� 1�1�'� �� ��������%%� ���<�$������

��!��� �����;���"� 9� ���3�2@�����3����� �$������$���1��'�������G�������������1��������!�'�����2���$���$���#���%�#��@;��%�����3������'�������1���4�24������<����'��$� $�22L@�4�1��'���!��4��������������;��%�����#1���#�����"����Q��"���<�%$�2����1�"��>��,���$�����;�F"0Q�H���1����������!���������2�������;���������1���'���

����4�������'���3�������������<����1�3�G�$���#���$��%%�����"����Q�9�;�#�����%%� ����1�����!�� �����������$1�1�'���;�@

#�����%%���%�����3���������$4����1�1�1����$��;��!"�

���������5���� ���������6;�F"0Q�9� "�1����0"��%%��4$4���#�������'������<�<�������1�$��

���������������������%��"����Q�1<$�������� ;G$$���� #�$�$����� #������� �$� �%%���

�4#�� 1�� �� ����1�� �4$�<�� �4$4��� ��#������ ���1�1�'� ����#������!�����������4$1<�!�1������L�L��%%��4$4��"�7��1��#�����2���$1�<���%������1#!�����������2���$���$$��"��0"(;�F"0Q�?������%������������$��;��!"�9����<�����<�������1�$�

�����'����������� 1��4�4��� ����4$1<3����� �������1��;G$�@��'���;��2����1�������������%%�#���������������������'������<�����!��$1�1������"�?�������2�����$��;��!Y����Q�9�%��������1���������%%�1������L�L��%%������'�����#��

������!��4$4���#�������'�������1���4$�<1�������;������2�%�$���%�"���������;�F"0Q�9�2�%$����������������1�������;������%�������<��'���

;��2����1�������������%%�#��������'�����%�������2���@���%%�;���1����2�������!����������"����Q�9�%��������1������2�%$����������1�$1���'�����L�L�@

�%%����!����������#����$��<��$���%�"��2���"������;�F"0Q� 9� ;������2���� ��%� �1�$1���� 2�������!� $���� ��

%���������'��������1��������1�$1����$���%��<���������������������;���"�H���1�������������2��$����������;G$���'�������������#���2#����$1������'���1�$�����#���$���������"����Q�H���1������1����2�������;�������4$1<�!��%%�#���@

�����'�������1���4$�<1�!�������3���������1"��*��;�F"0Q�9��1<������E$���%�����������<��'���#���$���#����$�@

�������2����������'������������%%�#���������;����$�������"����Q�9���������1���������%%�1������L�L��%%��4$4����1<$�@

������� #������� �����1� ;����#�'��� ;�#�����%%� �4#1����2�@����������������;��%���2��"��%����+����/��;�F"0Q�H���1����������<�������1�$������������;���'�������@

����%%�#��������"�9����2���$�%�3���������� �����'������@2����<��:���2���2����=�3������%������������$��;��!"����Q�H���1�����������4����2������%%��������1�$�2���$�@

��$;������;�#�����%%��4#1�!�������3������%���"��<��/��;�F"0Q�9�#���1�$���� �� %���� ���<��'��� ������������ �1�$��

������#��"����Q�9�%��������1���������%%�1������L�L��%%��4$4��������1�

;G$�����1<$��������#������'���3����������3������%���������@;��%��"��<����/��;�F"0Q�H���1����������$��;��!'������<��4$�<1�!���������@

<����������'��������������<��������������1��4�4����%%��4$4���#������������������!��$1�1��;G$���"�7$����$���������;�%��������%%���������#���2���$���$;��%��"�

Page 103: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� �(0�

���Q�H���1���1$���������1�����!���������'����4$1<�!��%%�1�� �� ��L�L��%%� 2�����������'� �� ����1�� ����� ;��2������������;���"��<�����/��;�F"0Q�9�����$�����#������1��$���%��3������%������������@

$��;��!'���#1�����1�$�����������1�;G$���"�9�����%%������1�;����#��2���$���$$��"�9� ;�����#������1�� 2���1�� ������ 2���$���$;���'� �� #1@

�����1�$����������"�9� ���$����� #������1�� $���%��� 3���� �� ���� ������ �����%���

2��'������<�����!��$1�1�!����"��1��3�����'���#1�����1�$����2������"�9����������1���������2�$���������$��%��"����Q�9�#1�����1�$�����4����2���$���$$����4���� �� ��@

���������"�9� %���� ����1����������$�����#������1��1����;�@����#������1�� ���� �1�$�'������� ����1���� ��;�����#������1������������'������$�����#������1��1����#1��1��:�����1�=���$��@;��!"��<��/��1������;�F"0Q�H���1������������������!��������������%����$�93;�@

���@���1��������$��3������4$4��"�9�����$�����;G$����������1'�����������21�#���1���;������%%����"����Q� 3������ ���� ����1���� ��$��;��!� :�"� �� #������1�$����

2������$����="��<��/���#�"�;�F"0Q�1��;����������$��;��%��"�7���1�$�������<�#1��1�$�@��������������1��'��1�$���������#����;G��;�����$����� :���3���� ������ �����='�2���1�$��2���1�� ��������!� �������'� �������3������$1�1�"����Q�9���������1���'���#1��1�$����#1�1�������;���"���������������;�F"0Q� 9� ����������$��� $����� 3���� ���2��� �$�����

2���$���$�'�2��������1�$1������"�9�����!�������������������%%��� �4$4��� �!����!��2���1�'� �$� ����� ������������ ������!� 1������!������� ������4��$��4�!�#�����2���1����$��@;��%��'�2���������������2��������!�4�$�1���������E$���@%����������%��'��$�4����%%�1����2�������%%��4$4��������;��%���2��"����Q�9�����!����� �����$����� �$��%%��� �4#1����2���$�@

��$;��%���2��'�2����$���������������$��������1$;�������@������3�������������������%��"������������;�F"0Q�9������%�:���;��=��4$�<1�'�#�$�$��������#�����������@

�!����������������!�'���"��%%����$1����1����"����Q�H���1�� ����1���'� �� �4$1<�!� �%%� 2������%%� ���!��

�$1�1����#���������0@B�22@������%%���������;���"��-�#&;�F"0Q�9��$�#������E$���%�������������'������<�<�������1�$1��

�1#!� ���!$���� ������ #��� �� 0@B"� �%%� #��������'� �� �4$1<�����;����$���!� ��<������ :<��E��� ������=� $���� 2������"� 5��@$1�1��1�L���$����1�$1�����1��'��$����������������������"�

���Q�9����������������4$1<#������������1�������1'��$��%@%��� ���������;����#�'�����L�L��%%�1�������%%��4$4���#�@������������%������$�#������E<���%��"��K)($����T� 9� �$�#� �����E$���%��� 2���� 3���� ���2��'�

�#�������1���4#�������$�������$���"��<�����"�,�������$;�F"0Q�H���1��������������!�����3�����������'�����1����

�������"�7�1�$�������<3�����1�1������'�1��������$�����������@����21�#����"��1���;������%%�����;G$�������"�,1����%%��@����4��$�$��#�'��4$1<��!���'����$�#���������2���$���$$��"����Q� H���$���$$��� �� �1$;����� �$� �%%��� �������'� #���@

2���#���2������%%������4�42��������"��<�����"�����$;�9$�������G���$��#�$���%�#����$�������������:�"����Y=��0��+����������+���&��+��#�&����$;�F"0Q�H���1�� �������� ��������!���������2���$���$$�����

�����3������"�K�$�������������������"����Q�9�$����2���1���1$�����3������������;���'�������1��

1����;�#�����%%����!���������"��3���������+�����;�F"0Q�9�21;�1����<���$�����$���%�#����$�2�4$�'����������@

�!��������'��������3������������;���'��������24�4���1�������"����Q�9$��$����� ������ �1$��'��� 3������ ����1�� 1�� ���%%�

���!���������������;���"��%����,;�F"0Q�H���$���$$�������������!��$1�1���������%%������������"����Q�9�����3�$���%��2���1���1$�����;�#�����%%�����!�

�$1�1�!������'�1����1�$�����3�����������"�9$��%%�����1��������� ����3'� ��%%���� �� ;��� ����3'� �� 3�����;�$� �4$��� ����2����� 1�� �$� ���1�� �$����$'� #���2��� �� �����$�3�������$��;��!"��<"��;�F"0Q��$��%�������������!�1�1�������%%�������:#�����%����2�

����1�="����Q�9�#����1����#����$�����������1����1�����1$1���'�����@

�%%���������3�����%%����2���$���$;���"��>�#�$;�F"0Q�9�����!�������������1�$��1���2���2���$���$��:3��@

<!��%����2���="����Q�9�3��<!�$�����$���%��#1��;G$������3������'����1$�

����1�����!���������"�� ������������;�F"0Q�9�����!����1������4��4�$����������%%��;�$'����1��@

$�����������;�$��4$�����������;���"����Q�9��4��4�$�������1$�����!�1�1�'���;�#�����%%��4#1@

���� 2������������ �����;���"� 9� �1��$���� �4$#�������� ���4��4�$���������'��$��1�����1$�����!�1�1��#��"�

Page 104: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� �(B�

���,�������+��&��'�%#��"0�"-�

Page 105: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� �(>�

Page 106: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� �(/�

Page 107: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� �()�

��

Page 108: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� �(.�

�-2+�����3�"�����+)�������-��9��$��#�$�������$��������#�$��1����:2�������=�2��@

�1�����2��"�9$��������$��#���2L�4�1��������������1��'���������1����2�����������%�������$����������2����$�#�@��#��'��4#����$1��1<<�����2��������������������2���'�$�#�������� ���������2���� ;�������������� #��$�;��� �� ���������3����'�%�#����������21���$���1�$�1������<��������"�9$����<����$G����$����<����G����L��1��������2�%�'��4���

�$��� 1#��� 2G����� ������ #��$�"� 9$� ������#�$��1�����'�����#���$���������<���%���� �L������2�$�����1����'��1$$���#���� 2��� ��$�4$$��� :<1������ ������4#1��2��#�����=�������������;�����"�9����;��$�����<�������$��������$����<����G����<�����@

���'���$��1�����$������;�$���'�<��$����1$$����4��1��"�9$����<����$G��������������;������'�2����$����<����G��'����2#������1$$���#1�$����2���$���$�������$��������2��������������������4��$<�������'�2������L����;��$��������<���@�G�����'���;������!�����2��������4���1����;��"�9�;����2�������������#����������B��!�2�������:����@

��#�$��1���=��2�����'�1��4��$������4���2���>((�<������%����$����������%���"�9���������<����!�4���$��������"�0(@B([@��� ;��$���%��� ���'� �$� ����<�� ���<����G���� ��#������$������%�#�����#�������������2�$���"�9��B�2�������4$���� �<����'�#������������2���1����@

������2�������;���"�C���$�������������� %�������$��#���@2����� ��1�$�1��<����12�'�����������;��$������� :1����@������1�$1�����1�����%��=��$��$�����������#�$��1��<���%�@���� ��$��1��"� F1��$�� �1�� ������ #�$��1�� �'� �2�����!��3���� ���@���� #��"�7$����� ����� �4$1<#���������;�������'���4������������'�;�����<���������2���$��2�����"�9�2������������$����� ��2�����4��4$����'�;�������@

�����$�G����#�$����%��#����%�����$��#��;�$�#�$��!��������;����"�:9�%��1����%����%����2$!���'��������������'������@�G��������2�����1����G�2�������������4��#�������������"=�9� %�� 2�������� �� �4#����$!��� �$�#'� �$�#�����'� ���!'�

2�%'�#���'��1<�1����������"�9��$�#@'����$�#�����@�1�������!@#�$��1����� �$� ������� �� ���� ����!� �������'� �$� �%%��� ���1�;����'�2�����2�%@'��� �1<@� 1����#���2����������� ����$�������!��������'��$��%%�����������#������������1'����4�$����@�����"� 9� ��������� #�$��1����� �$� ������� �� ����� �����!��4$1<#���������;�����������1"�9�%����2���������#������1�'�#1�����1�'����2��'��<�@

;�����'�;G��;�����'�;��2���2������!'�#���2������2���@$�"�9�#������1�@'���#1�����1�@�1����;��2���2������!�#�$�@�1������$�����������1$��%%�����!�����2������4�$���������"�9� ���2��@'��$� �<�;�����@� 1�� �� ;G��;�����@2����������$����������2��������%�!�� ����#��������%%������1��4��1��"�9����2���$��#�$��1��������������;�$�;�������������������4$1<#�������������������1'����;����'�������3�2���1�"�9$����<����$G����$����;��'�;�$��������������21����@

���� �� �#������ ;��$���;���'� ;�� #����� ��2� #1�$�������<����$!�� ��������2��"�C���$� ������� ���2������ 4�$�4@�4$������%���:<1�������������$��#�������2L�4�1��$�#���'�;�������<����� ����1�='� ������ ���2��'� �����1���'� �$�����������2���� �����#���2������$!��������2���$���$��

�� 2���������'� ����#�� �$� ���2������ %�����#��� �$���������������<�������"�C��#�$����3����<�������#����$���1��:<1�������������$��#����G�2L�4�1��$�#����#������������������1�='� ������ ��!���%����� 2���$���$$���'� �� 2��������;������������#��'�����#���$����2������%�����#���������1��@���"� ,�23���� �� ������'� ;���2� �� ���4�� �� ��$��;��%��� ��<�������"�9$� ����������� �� ������������� <�������� ��%��� 2��'�

2��%��4�#�� ;�������� 1�� �!��� �����2�$��� ��;��!�1�����"�9$�����$����������������������%�$���#1�1�������;���������"�����?@�������"���������//�����(������������5������ ������!��6���1*A,# $���� ��9����!#�$��1�����:J=����<���%��#��"�9����3�3�����������

��$�!��'� �� ���� ����!� �������� ���� ��'� 1�� #1�<���%�� �� ;�@#�����%%� �4�42�������� ����!� �$4����1���� #��"� 7�����@2�E2�2���0@>������4$4��"��9����!#�$��1���@���<���%�������$��1���*�,�.���;1$��1�@

$1����� %���� ����� �4;4�1����'� 2������� #���� ;����%����2�����1�� �����"� 9� ����� �4$1<#��������� /� ;�#�����%%����'� �����3�3���������!�;��2���������� ���� ;�#�����%%����� �����@;���"� H���$�$���3;���%��� ;�#�����%%��� ��!���� ���2%���#�����4�$�4����%��"��?����<��%�����4;4�1��������!#�$��1��>@4��<���%�����*�,=.�

���2� ���2���"� \��� �����;��%��� 2��'� ;���� 2�4$��������������������1��1$'����4��4�;�%�������!%1����;�#�����%%����!���$1�1��2���$���$$��"��9� ���!2������ )@��� <���%����� *�,D.���$��1��� ;��$����

��$�2�'�2��;L�1�'� �4;4�1�� ����1�"� 7$� �� <���� ��!���� ;��������$��'� �������%� <����12�����'� �$1��� %��1����� ;����G�62���#��������8"�9$�����3������$1���������'���3��������!�!��2���1��;�#�����%%�����������1������;���'�����21����1����"�,��2��������'�3�<���1�����2���$���$;��%��"��9����!#�$��1��-@���<���%�����*�,?.�2���$���$����%����@

����$�'� 2������� ��%����2� 1�� ������$���$���� ����1�'� ��������� 3������$����� <����12����� �"� \��� �����;��%��� 2��'�;��������������;�#�����%%�����1��2�������������21����1�����3��������!�����3������$1�1�"�,��2��������'�3�<���1�@������$��%��"��9����!2��������@���<���%�����*�,��.���$��1���;��$����

����� 2���������������� ����1�'� �2������� 2����� ��$���� �����!� ;L�1�1��� �� �����2��"� 9� <���� �� ;�#�����%%� �4�42@������������!��$4����1�1�������;���'����4�42�!�� @0�2��@21�����"�K������2����;�#�����%%��4�21#�����!�������2@%��'�#�����4�422���3�<���%��'��%%�����������2���%��"���

B*������. �$���� ��

Page 109: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� �(-�

9�#������1�@2���������:K��=�4��$����� (�<���%��#��"�9� #�$��1�� �� 2������%%� �4�42�������� ;�#�����%%� ���!���������� ��$�!��'� �$� ������ �1$;��� �������� ;����� ��#���'����2�����$���3��'�1���$����@�%������!����#1�$!��"�7���@��2�E2�2���>@)������4$4��"��?�4�������$�����������'����������%���'�21��1�����;�������

���������� 1�� �$� ���������<����$�������#������1�@2������B@��� <���%����� *��0,1.� 2���$���$���'� �� ;�#�����%%� 1�� ��2������%%��1$�4$1<3������������$��������1#!�21����1����"�����2����%��'� ;��2��1�'� �21�$�1�� $�#��'� �4��4�@� 1��

#���<����12�� %�������$1������ �%������� �� #������1�#�$��1���(@���<���%����� *��0,�/.����2��������$� �������'�0��%%@����� �� K��@��� <������"� C��$���� 21�� ���2�����1���1�'�������������@0/�<������$��1�1#�����2����%��"��9$� 22�������$���;��1������������ ����$�����'��$���@

������� ��������21��1��1�1��� �� ��;�%������� �4��4�4�� ���������2%��� 2��� �1;����$��� �� �4��4�;�%���� ����!� �$1�1�'�#�������#������1�#�$��1����@���<���%���*��0,��.��+$�<��������������1���2���������'�;������������<���������2��$@�$���$���� �2��� ����22�@�������� �$��%1�� �$� ������%���'�����%�#��%����3��3��2!������������1<���1�1����������1��������$�2���"��,��;������%�������21�����4$#���������$�������������2��@

������1#!���0,9/�<�������2�������'��2�����������������@���'�#���2������1���$�24��4���4$4��'��$�����������������'�����#�� �� ;�����1�� �4$�<1�� �����;���� �'���� +�#��-� 9��@<����$G������$��1��"���

:*����$���� ��9����2��#�$��1�����:��=�B>�<���%��#��"�9��$�2�4�4��

�����<���21���� �4$�<1�1����$�!��'��1�� �������2��'��$��������������!������������;�2�����'���2������2���������3�@3�����'�������������������'�#1��������2�����'���;����'�2�%������������3�2�������!����1�����1�������!��������'�#1���������$�������!��������'�1������������%%�2��������%%���#1�$!@��"�7�����2�E2�2���)@-������4$4��"��9� ���2��#�$��1�� @��� <���%����� *$,9.� ��$��1��� %��

�$�2<����$������ :#�$���1�'� �4�!;�����@���������='� ��3@����1��������"�9��$�2�4�4��������21����1����'��$���!��@�1$!� <�<���� #������� �����;���"� S%%�������� �4��4�4�������2���%��'�2���$���$$��"��9� ���2��#�$��1�� >@4�� <���%����� *$,9=.� ��$��1���

;��2��$��%����#������1��2L�4�1�1�"�9���$��1������1�$������%����2�;�#����#������1�<����12���%���$"�9��4��4��#���@�����'��������1��;�#�����%%������������� �����;���'�2���1���������"�S%%������2������������#��#��������1����'�G����@#�$�����L�1�$�����4�$�4�1�����2���$���$;��%��"��9����2��2������0/@���<���%�����*$, ;.�2���$���$�@

�������1���<����$��������"�5��2������%����21�$�!�����$���<����12���� :;�������'� ;�����'� ;��2��1�� ���"='� 2������

��#1����2����'� ���������"� ������'� 1�#���3�4�����1�� 31�%�@���� ��!���� ���2�������'� ;�� #�$���� ����$�� ����%��� �$�1�#�����'������1�����������$���"�,1����%%������:��2���@���%%���������%%����=�4��$�$��#�'�����<3�������2��!�����������1������3������;����$$��'�1����������#������������<3����@���� ���� ;�#�����%%����� ����1� �����%��� 2��� �$� 9��@<����$G����<�����"��C����<����;���1������2�#��������$�����'�2���$���$@

$�����������������������2��@�1���$��<�2�������������$�������!��������"�������'�;������2���$���$��������1���� 1�������1'� ��;��� �� 2������ ���������2���� �����#��� 2��@����$!��� �4��1�%��'� ������ 2L�4�1�1�� 4�$�4�4$#�"� 7$� ��2���$���2������21�$�1��$�#�����'��<��4�3��1��1��;����@�1���%�2��1��1�����4���������#���"��9����2��2������B(@���<���%�����*$,1/.���$��1�����@

�!������������ %�'�;������ �1��������� ����������� #����1�������%��"� +����� �1�G�� <����$��'� �4;4�1�� ����1�'� �4<���!�;����G"�9� �1������3������@����!� �$4������ 1�� ���������� ��@#�������������1���������;���'�����<3���������1��;������%%��@�������1"�H���$�$������2����������4��1��"����

@*S '$���� ��9��1<#�$��1�����:F=� ��<���%��#��"�9�2������������@

����%%��4�42���������$1��!�����������$�!��'�����������!���������;�����������1'���#���������;����������'�1������2���@����'� 1�� �� /"� ������4$���'� �� ;����%#������� ��%�$!��� ��"�7�����2�E2�2���-@��������4$4��"��9$�F,1�<����2���$���$����;�������;�������'�;��2��1�'�

���2��<����$�������1�"�9�<��������������%%��������24@�4�������;�#�����%%����������;���"��$��1������2���������#�����%%���#������4���1������4��1�;��"��H����� ��2����3�� <����12����'� ;�����;�������'� �!�

��%�����'��$�����������2�������3����'�2<����3�����%�#�@��������1<2������/@���<���%�����*F,;.�2���$���$���"�7$�������������������1���;������%%����'�����<3�����;������$1�1�1�������;���"�K���$���� ;�� ��<���� ������� #��$����� �� ���'� ��2��$�������$���'�1������<������!�1����2������2�$;���Y��9��1<2������-@���<���%�����*F,?.���$��1������!�������

#�$;�%���;����G'���� %��4�12��� ������'�;��<���������'��1��@��%����2����1�������$��������2�������3������"���;�%��������1���1�'�����<3���������!��$1�1���'��������4$1<�!���%��24@�4��'���3�����1����������$�2�;������������;���"�,��2���@%���#�����%%�����4���%��"��9� �1<2������ �(@��� <���%����� *F,�/.�2���$���$���#���

21��1���;��%����$����������������L��!�<����$����'�#�$��@�1��"�\��������;��%���2��'�;������;�%��������1���1����2������$���� ������1��� ���%��� �� �1������3���'� 1�� �$�� �� <��������$��%��'��;�#����;�#�����%%����1����3�2������!�����$��1�"�

Page 110: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� ��(�

C*���$$���� ��9��$�##�$��1�����:+$=�-�<���%��#��"�9�2��������;��@

��%������4$�<1����$�!��'�����������1�����!����������;����'�1�� �� ���%%� �4�42�������� ����!� �$4����1���� #1�$!��"�7�����2�E2�2�����@�0������4$4��"��9� �$�##�$��1�� )@��� <���%����� *O�,D.� ��$��1��� ������ ��@

2��������'��$�#�������1�$1�'�$����2'���2<���$'�2��������$��������%����2�1���$����2���������������1�"�9�3��������!����%%����!���������'��������3�������������;���'�2���$���$�@������2��������'�2��$��������2�������4��1��"��+$�#<����$������:�!�������2���%�����L���1�='��$�#����@

���1�$1��1�'�2���������%����2����%��;����G����$�#2������.@���<���%�����*O�,4.���$��1��"�\��������;��%���2����4��@����'� ;���� �%%������ ��;�%���%��� �� �����������'� 1�� �$�� ��<������ 2���$���$$��'� �;�#�� �� ��;�%������� ���%%���� 1�� ������1���"� :7$� �� <���� ������������� �$����� �� �����E��������%�$�������2����������$�#$���#��"=��A���2���!�<�����%�������'�;��$����2�������$���'�;�$�1�@

�������<�����'�����$1���1��1�� 1�����3�����#1����2������@�1�������������$�##�$��1��-@���<���%�����*O�,?.���$��1��������%%� �4�42�������� ����!� �$4����1���"� F�;��� �4�422������2�'�3�<�����#�������4$1<�!� 1��2������%%���� �4$1�#1#��;G$�����'����%����!����2������$����;��%��Z��$�������2�����#1����2���"���

D*� ���. �$���� ��9�#1�����1�@2���������:K1�=��-�<���%��#��"�9�#�$�@

�1�������%%��4�42������������!��$4����1������$�!��'�������;����������������������#�����'�����<�3������;����#�����@2�����$���3��4$�<1�'�1�������3��<����#1�$!��"�7�����@2�E2�2����0@�>������4$4��"��9� #1�����1�#�$��1�� 0@��� <���%����� *��0, .� ��$��1���

;��$���� ��������'� #4�4�� �$�2�1�'� ���$G������'� 1%�$����$$�����1��2���#����������1�"�C��4�4�����$����%����������@������'������%%������'�������1������!�1�1���1#!�21����1����������;���"�4�422������2����;��%��'�3�<���;��%��"��9�#1�����1�#�$��1��B@���<���%�����*��0,1.����2����@

��'�3�<���1������������$� �$������2��1��'�#���2���������3�����@'��4��4�@�1���%%�$�����������������'���%��%��'����$G@���'����2��;�����1���<�;�����@��������������1�"�9�����1��1�� �� �1$;��� �!�1���� ;������'� �� ���%%� ���!�� �������'� ���������;���'��;����$�>"��1$�4$1<3������$��������1$�!3������@���"�H����������;�$�;G$$���#1����$��%%�����������%%��4#1@�!����$�#����3������'�1���;����1��3������4$4��'���3������������%������21����1���1�$���'�����#�����<���"���

E*30��������$���� ��9�;G��;�����@2���������:C=�/)�<���%��#��"�9�#�$�@

�1�����$�2�����!�$���������$�!��'������������%��'���2������

�������'��������$���1���1���������2��#��#1��;�������;�@���'�������3��1���������"�9��1�����G%���������������1��;�%@������'� �� ���� ;����� �������� ;����� ��#���'� 1�� �� ���������2�������#�'� �� �����%� ����!� 1�1�� #1��;����#�'� �� ���%%��4�42������������!��$1�1��#1�$!��"�7�����2�E2�2����>@�)������4$4��"�9� ;G��;�����@2��������� �� ;����� �����;���� ����4���

<���%����$��2������;�$���#�����������������2�1�� ��'�;��4�2����� ����%�� ��$���"� 7$1��� �$� ���;��� 2���$�$�;�$�31��$��L�#���2�����3���������������1�1���1��"��9� ;G��;�����@2������ �@��� <���%����� *�,�.� ��$��1���

#���2����� �$�2<����$��� %�"�+����� �4#������'� ��#�������'��$��#�����'�������#�����'��$�2������#�����#����@������@���'��4�!;�����@���������'�$4���;����������1�'�#���2������$�����;����������������2����"�4$#�����������$�2$�������!��$1���2������������;���"�V#������'��4��4�4��2���$�$�@$���� ��$��;��%��� �$� �%%����� ������1�1#��'� #���$#�� �� �$�@2�����"��9� ;G��;�����@2������ @��� <���%����� *�,9.� ��$��1���

�����3�������!����������$�2���;����;��$������;����4#���@���'� ;�#���� �4�!;�����@���������'� �G�$���� �4����$1�� 1�� ���$�2;1%� ������ �������� :��=� ����1�"� 5�� 21�� ��%��%�����'�;�2�������@������������� 1�� ��3����1��������� �"� 9��$�24��4������!��$1�1���1#!�21����1����������;���"�H��@$��������2������2���$���$;��%��"��9�;G��;�����@2�������(@���<���%��*�,�/.����������@

��3��4$�<1�!���1���%%���������1������;����������3�2���1���������"� ,��2������� ������ 2���#� �������'� �����$�����%��%�����'� ��������������'� ����������1�� 1�� ;�$�1�������1�"��9�;G��;�����@2�������0@���<���%��*�,� .���;��2����

;��� 3������� :J0=� �4#���G�#�������� ����� �$1�1�!�� �1���%%������������������;���'�������3�2���1���������"��$�@�1���;��$���������!�2L�4�1�1#���4��$�����!�������4��4@$!��� <����$������ 1�� ������1����1�'� 2��� �� ;4��;����'���$�2�'� ���!���������'� 2���;��������������'� ���!� ��3'�1%�$����$$����"��9�;G��;�����@2�������>@4��<���%�� *�,�=.� �1�� 3���@

���#�����%%���������;������$�4�4���;���3�������:J>=��4#�@��G�#�������� ����� �$1�1�!�� �1�� �%%����� �������'� �� ����3�2���1�� �������"� �$��1��� �����;��� �� �$�#� 2L�4�1�1#���4��$�����!� <����$��� 1�� ������1���� ����1�"� 7$���� �������$�#��2��� :��3;�����='� �$�#��2��$�#����'� ���2��� �$�#@������1�'�<�#�����2��1�'��$�#�������1�'��$�#��%1���$���@�����%����2�:������<�3����="�5��21������������1�'����@���4$� �����%����2'� �4;4�1�'� 1%�$���� $$����'� �2�1��@$��$�#���1��2<����3����$��1�1��"��9� ;G��;�����@2������ (@��� <���%�� *�,9/.� �� �$��@

�������;���3�������:J@��=��4#���G�#��������������$1�1@�!���1��%%������������������;���'�������3�2���1���������"��$��1��������;������1<�2L�4�1�1#���4��$�����!�<����$���1��������1���� ����1�'� �������4#����$!��1��� ���2��;����'�

Page 111: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� ����

���2�����1��'����2���������1�'��21�$�1��$�#��'������@�1��!�� ����!�;�������'��1����������'�2�%���������'�2�%@�1�� �1<�����������'� 21;�������1�� :;����;�%���='� #1����@�������1�"��9�;G��;�����@2������ �@���<���%���*�,9�.����$�����@

�����;���3�������:J@� =��4#���G�#��������������$1�1�!���1��%%����� �������� �����%��'� �� ����3� 2���1�� �������"�,��2������� ;��$���� ��;��� �� �4#����$!� ����������� ���@2��;����'� �1�;����'� ���2����%��'� ���2���������1�'� ���@2�����1��'� ;������2���@���������'� 2�%���������'� 1�@#�����������'���2��������"��9�;G��;�����@2������ 0@���<���%�����*�,9 .���$��1���

���!������� �� #���2L�4�1�� �������1��� 31�%����� %�#�����'��2������� ������� 2<����3����'� �$����������� 2��$��$�1�'����$G������'�;�2��������������"�9�����3�2���1���������'��1�@�1���%%������� "� ��2�����3������� �4#���G�#������������� �$1�1�!�� �������� �����;���"� C�� �� ����������� �� 3��<!���;����$$��'� ;�#�����%%���� ;����� 1<<��� ����� ��<������2�@������"���

F*����$���� ��9�#���2���������:K=� )�<���%��#��"�9�#�$��1�������<@

���� ����'� �� ����������� ;������ ��� ��'� #1������ �� ���� ����!��������'�2�%����;�����1����2�����������'�1�������3�3�����������#1�$!��"�7�����2�E2�2����)@�-������4$4��"��9� #���#�$��1�� �@��� <���%��� *�,�.� G��� �����;��%���2��'�

;����2����������������<�;���$�������������2���1�������1�;����#�'� �� �4$1<�!� �%%� �4#1�!�� �� ������� ���%��!� �$����$�����!�;��2������<���%��"��$��1��������;�����%���!���%��%��@���'�;�2������ ��������'������������������'��$1������1�����1��G%��1���$�1����"�7�!�������2%���1��2���$���$$��"��9�#���2L�4�1�� ��!���1�1���;��$������#���#�$��1��0@���

1��)@���<���%�����:�, �1���,D=�2���$���$���"�9$���!����$�93;����@��� 1�� ������!������#1��� �4$4��� ��#������ ���1�1�������;���'��$� ������ <���� �� ����$��� ����!� �������'���K@0�<������� �;�#�����%%����� ������1"�9��, �<������$��1��� %��21���������%����'������%����'���$�2����'��$�����������2��@$��$�1�� 1�� 2<����3����'� 2��� �� �,D� <���� 2���$���$����4�12�'�;��2��1�'�1%�$����$$���������1����31��$��L"���

G*���$.!��$���� ��9��$�#�����@2���������:+$�=�4��$�����-�<���%��#��"�9�

#�$��1�� �� 2��������� ��$�!��� �� �$�#������ ������'� ������1����#�� 2�������� �� ;����%���!�'� #1��;����� �� ���� ����1�����!�� �������'� 1�� �� ����1���� #1�$!��� �� �4$1<�!� �%%� ��@��1�"�7�����2�E2�2����-@ �������4$4��"��+$�#������1���'�������$;���$��'�;������� $����2'��G�2L@

�4�!�<�%$�2��������1������$���'����������;����G����$�#��@���@2������/@���<���%�����*O�0,;.�2���$���$���"�7$��G��������%���2��'�;�����4$1<�!�;���2��1$�%%������4��$�$��#�'�

2��!����������3��������!���;����$$�������������!��������'�1�� ������ �� 2����������� ���2����%��� �� <��;�$�2�����������1��;���$G�����4$4����1�$�"�+$�#��%� �$������ ��%����2� :������ <�3����=� ����1�� �$��

+$�@/�<������1���2�����2�����������2��2������0/@���<���%�����*$, ;.�2���$���$���#��"��

+$�#�������1�$1��1�'��$�#$�2������������'�2����������@������1����2�������������1��;��$�����$�O�0,D�<������$��1@��"�9�3����������1�����!�������������4$�<1�������;���"�C���������������$3�4�����!�;����G'��2�������������2���@

���� ��%����2���'� ;��������1�� �� �� �$�#�����@2�������.@��� <���%����� *O�0,4.�2���$���$���'��2� ���2��������'�3�<���1����� �4��1��"�9� <���� �� "� 1�� ��0"� �1$�4$1<3������4$4���������1���������;���"����

12*3������������ �9�;��2���2������!�#�$��1�����:CH=� 0�<���%��#��"�9�

2����������L�L��%%�#1�1����$�!��'����1$�1������������!���������;�����#1��'�2�%����#������ 1����������������$�����������������24�1'�1�����$�24��4������!����������#1�$!��"�7�����2�E2�2��� �@ 0������4$4��"��9�;��2���2������!�0@���<���%�����2���$���$����*��, .�

������ ������ ���<����12�����'� 2��� �� ���$G���'� ������1�'�������12����"� �$��1�1#��� �#1�;��%��� �� ;�$��� ���$����4$1<�������������"�9�<�������1$;����4$�<1�'���B"�1���$�>"��1$�4$1<3����� �4$4��� �����;���"� ,��2���%��� #���� �%%�����4������"��9�;��2���2������!�>@4��<���%�����*��,=.���$��1���;�@

����1���%���%����2���'���;!;�$�������$�#�������:;�����1$'�;���� ���=� �%������"� 9� �1$;����'� �� 3��������!�!�� ;���2�;������%%��������4��4�����1������;���"���

11*/'�������%$���� ��9$��<�;�����@#�$��1�����:7;=�BB�<���%��#��"�9�2���@

������$�2�����!������������$�!��'�$��$�����<����������������%��'� 2�%�� �� ������� 1�� �� #������ 1���#�'� ��2������� ����!���������;�������3��<!�"�O�������3�2������!����������������� ��������'� ��;����� �� ���;����'� 1�� �� B"� ����%%� ;���1�1��#1�$!��"�7�����2�E2�2��� 0@�������4$4��"��9��������%���%����2�;�����1������;G��;�����@'��$��<�;�@

����@�1�������!2���������������2����$�#�������"�*����@���� ������ �$� �<�;�����@#�$��1�� (@��� <���%����� *�!,9/.���$��1��� �� ������'� �� �����$��3����� ������������ ��������21����1����'� �� ��%�33���!� 1�� �� ���<1$$�2� ��<�������4$4��"� 4���L� 2��������'� ;�� 2������%%������ �� �$���@3��������������;����$$��'�2�%��������������1�3�G�$���%�����������������'������%%����#����������6��3�G�$�8��$��2��@����� 21����1���"� ����$$�� �� ��$��1�� ;��1���������'� ;��#����2�#������������$��2����������#���������2���$���@

Page 112: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� �� �

$���� �� <�����"�J������%� ��%����2���� ����3���� �� #1����@2��21�1���'�;��;��2�����#1����2���#��������������%��%���"�9$�7;@ (�<����2���$���$����2���<����12�����'�����#4@

�4�'� ��%���2��� �$�2�1�'� ���$G������'� ������%����2���� ���%������"��9$��<�;�����@#�$��1�� �@���<���%�����*�!,9�.����2�@

������� ���!������� ;��@� 1�� #�����%����2'� ��#����� �$1���1�����$����1��������1�����'��2�!����������1��21;������;��@���@#1�$1������1�������;��"�C�������� ��;�%����� ��%�1��������)"� ����3������� ������ ��@�B� <���� 1�� �� #���3�G3�� �4$4����1�G���"��9$��<�;�����@#�$��1��0B@���<���%�����*�!, 1.���$��1���

������ �<�;�����@���������'� 2�%���������'� 2����� #1����@2�������1�"�9��1�������!��������������1�;����#�'����$����@<�3�3����� ��%�� �����'��������21����1����� ��<��;����G��'�;����������������1��������;�%���%��"�,��2���������2��$@�$���$;��%��"��9$��<�;�����@#�$��1��0)@���<���%�����*�!, D.���$��1���

%��2�����1��� �$�2<����12���"�7��!������� ������#�����'��$����� ;������ 1�� �$�2������#����� ����1�� �%������"� 9��$����<�3�3����� �����!� �$1�1���'� �� �������� ������� >� ;�@#�����%%����������;���"�,��2��������'��4�$�4�1�����2��$@�$���$;��%��"���

1B*<��$���� ��9�2�%#�$��1�����:H=��B�<���%��#��"�9�2������������@

����%%��4�21��������!��$1�1�1�� ����'�#1��2������ ���;�@���'�2�%��������$���1����3�2������!��������'�1����2�����@���'���2����2��������� #1�$!��"�7�����2�E2�2����@0������4$4��"��K1����2��3�4�����1���'���2�%�2L�4�1�1������!���1�1@

��'���%��%�����'��$1���1��1���#������2�%#�$��1��0@���<���@%�����*�, .���$��1��"�7$��������%��������;���'��������%%�1����2�������%%�:�$��"�1���� "�����4$1<3����=��������$������!�����21����1����"���

1:*7�������$���� ��9����2���$��#�$��1����� .�<���%��#��"�9�����3�����1��

��#1��1���������4$4�����$�!��'�������3��4$1<#�������������������1'���2��������%��'����������������%���!��1����;�2@�����'� �$� �����"� 9$� �%��� ����!� �������1�'� �� ����!� �������;����#���������#1�$!��"��9� ���2���$�� #�$��1�� �@��� <���%����� *���,�.� ��$��1���

;��$���� �����1��1�'� 2<����3����'� ��!������ �� �$��1��"� 9�����3�����#1��������'���#1��1��������������������;���"�V#��������2���������2���$���$;��%��"��9� ���2���$�� #�$��1�� B@��� <���%����� *���,1.���$��1���

������ ������� #��1�1�'� #���������1������'� ��2�������'�2<����3����'�;��2��1������1�"�9��,9 �<�����������2�@

����������������3��'��� "� 1�� ��0"� ���1�� 3������� �4#�@��G�#������4$4���#��"��9����2���$��#�$��1���B@���<���%�����*���,�1.���$��1@

�1#�����;�2�$��L�������1���������1�'��1��������1��������'���#����;�����%���2�����1�;�������������21���'����;��$����<����������$�'���$�2�'����!�������'�;4��;����'�2�%������@����1����312������1���"�9$�������'�#�������)"�����3���@����1���$��"�;��3��������4#���G�#������4$4��������;���"��9����2���$��#�$��1�� (@���<���%�����*���,9/.���$��1@

�1#�����������1�;���������#1����2��3�4����1��'�3����<��@;��%�������%���!���%���2��'����$1���1���1�������$G����"�,��@2���������� ��%���!� ���2��������<���%��'����1�� ���3�G3����4��$��4�!�#�����1�����4$1<#�����2���$1�<���%����"��9����2���$��#�$��1�� /@���<���%�����*���,9;.���3�<@

���1��'�2��$����� ���2����21��1��� �� ��<�$G���� ������@����%�������$1�1�'��2�������;��$������34�12��1�����1���%�������1�� �"�C�������$������%������!�:#������$�������%��1��������!� �%��� �4$1<�!� �1�$�� �4$4��� �������=� ����!� ;��2������<���%�"����

1@*�����#�$���� ��9����������#�$��1�����:���=� B�<���%��#��"�9���������@

���'�������������!��4$1<#���������;�����������1'�1���$������@<�3���4$�<1��#1�$!��"��9� ��������� 2������ �@��� <���%����� *��&,�.� ��$��1���

������ <���$����������������'� ;G��3�!������������� 1�� �$�@����������2�������3�� ����1�"�K�$�������������� 1���2���!���;��� ��������<�������2���$���$���"�9����@��<���� �������4$�<1�������;���'��1����������#1��1��������1����;���$�3�@��'� �!��1�� <���� �� #1��1�������� 1�� �$� �%������ 4��$��4�!��$������4$4��"�H���$�$��� �1�$1�#��$���������4$���'�3�<@���1�����#����<�1����2�������4��1��"��9����������2������0@���1��B@���<���%��*��&, 6���&,1.��

>'�����#��B�;������%%��������4��4�������'���������4$1<#���@�����������;���"��$��1�����������$�����������2�������3�@���'�2<����3����'�#$����@#��$��������$�#�����"��9� ��������� #�$��1�� /@��� <���%����� *��&,;.� ��$��1���

;��$�����$�����������#������%���2���2�������3����'�#$�@���@#��$�������� $�#������ :��������3�='�#���2��� 2<�@���3����"�9��4��4��������2���1��;�#�����%%����'�#����� �;������%%����� �����;���� �� ����� �4$1<#��������"� 9� ������;��32L#1�$���������$����<�������������4$<�����������%��"�H���$�$����4�$�4�1�����#�������2����������4��1��"��9��4��4���������B�;�#�����%%����'����4��4��1�����$���@

3����� ��#���������� ���1�1�� �1#!�<���� �����������#�$��1��� @��� <���%�� *��&,�9.���$��1��� ������ ���2��<����12��'�;�������'�;�����'�;��2��1�� ����1�"�H���$�$���3;���%������1$���������������B��%%�#�����������%�������!�����������<�1����2���'�2�%���$�����������%���#��$���%%�����"�

Page 113: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� ��0�

)�����������9� ������<����G��'� ����#�� �� ������<����$G��� �����3����

�����2G����� ������#��$�'�;�$���2��� >((�1##��� �$��!���2���2����� �� ���������'� 21�� �����2��� ���� ����� ��#���2�����"�9� ���4�� �� ����� #���2����� <���%���� ;������ ��������;�@

����� ���<����G��#��'� ����#�� ���<����$G��#��"� 9� ���4�� ��<������;���$����;��������$�����21;������%%��������1����#!�2��$��1;�$"�9��������������<���������$���#��������%�$���#1�1���$�������2�������;��%�"�C��������$��%���������4�M�9$����<����G������#����<�@

3���'���21���L�����L����;��$���'�����2���#������<����$!�����21�$���������$�1����L����2������2�$;���:�$�>'�G����@#�$���� ,9 9� <���� �#1���1#��='� ��$��;��� #�$���� �� �����������$����� ������4#1��2��#�����"� 7$����� �������$����������$���1������1�����;���#���������2����'����$����4$@���� ����� 2���� ���2����;��%�"�C������� �$���� �$�����'����@�1��<��3���������%�������$�'�1�� @0����������"� ��2����������$'�����$��������4���21�����2����1<<���

��2� ������;��� ��#��;�$� #���� ���21�$���������$;�$'� 1�����;��� �$�����1� 3����<����� �� ��%���2��M� C�� �%%��������;�$$��1���$�������<���;�$'����������2����;��%�'�3�<���@;��'��$����;��%��#���"�C���$���2���;���1���'�2��<�����;��@%������$��1����������<�$�����;���1#����"�*��$�����21�����$������ ���!�� 3���� �$� #��;��'� ��� 2��21������ <���������2���1��2�������%���$�������<�����"�:C��$���%�������%�$���#1�1�������;���������"=����&7�-�($�%���(&�#����00������)Q�������$��1���#����3���'����2�����������$���#������%�������������$��1�����;���2�$4����L�����������3��<��������������<��3���������������4$���#������������������:������1�$1��3�1�$1���'�������!�����3���������;�#%��=�

�������!���#����������32<���9�;���2�$4����L����������!�;����#���������#����$�G��@

��#�$���� O�#� ��#� :#����� F1�����<�=� <���'� �2������������$'� ��2<���$'� ��2��������� #���� ��#��$�#����� ����1��;��$���;�����"�7����%�#�����������#'�#1�$!������1��1����$�@�1�������Y�9�F1�����<��<����2������'���;���2�$4����L�������4$1<@

�!�;��2������������;������#�!����(����<���"�+������������'���$�2������1�"��$��1�1��1���2������1�$���������%�����������!� ;��2������� ��%��� �1#!� �����()�+�#�� *O���� &���"��.�2���$�$��#��"�

���$������$$����+�<���)�)($�2L�4�1�1��������$��1�����@����Q>��1�$1�������;����<�%$�2����<��������$��1��"�9���)�+��)-2�� <���� ��$��1��� ���2��@'� �<�@� #���� �1�@

�4�3�� %�������$1������ %4;��� �$�2������'� ������� ��#�������%����23����<�������'� ��#��$�#�������'� �$��#��1������@���� ���$�����������'� 1�� %�� #1����2��3�4�����1���� �"� 9�����$��1���:3���=�1��������$��1���������$��������������$�@�����'�������$��1�����������������������;���"�9�������������4$<���%���4���'��$�G����#�$����3�1�$1����

;����$����� ��� �� �758�%#�'� �2������� ��$��1��� ���1�$!�����$��� ���4��4$!� ������1�����'� #���2��� ��31@2����'� 3��������1��1�'� ���2��@� 1�� ���2�1����1���1�'�#���2����$1������1��1����;���%�����!�"����2��<����12�����'��21�$�1��$�#�����'���2��������@

���������'�#���2���3�4�������$�1;�1�1�$�������($�����%#�����2�������"� 9� �������������'� �� 3���� ��$����� �4���������;���"�4$#�������������2��$����������'������3���������#�����#$��0���$���%�'��2���������2�1����1���1���<�<����12�������1�����������1���2�����$���"�9������(0���%#��������$��1����$�����������#�����������@

����������'�����!��4��1����:���3�����="�C��2��1�'��$1�@�����1��1�������1������1���%��������$������2�$���"�9����1�'� �$1������1�� #���� ;��2��1�� ����1�� ���������

;��$���� �� ��(0��+�#�� ��$��1��"� 7$� �� #������1�$���#���3�����2�����#�������'�������$��1����������;���"�S����3���������1�'�#���2���#1��1�#�$���1������1��%�@

#����������(0��#$:�"��<���%����������1��"�7$������3����������$��1�����#��'���;���2�$4����L����������!�;��2���#�������#�������"�K������������'�#����!'�<����3�$�#��������$������!� �@

���3��������+�#����$��1�1���"�9����3����������!��$1�1�'���+���H���<���������'��$����#��������#�������������;���"�721�$�1�� $�#��'� ���2�����1��'� 2�������3��� <����1@

2�������1��1���$�22�������$�����!���1���31�%�����%�#����������+�%#�� ��$��1��"� 7$� �� ���!$���#��� ���� #�������'� �����������������$��1������!���������������;���"�9��3�����#1����2������1���$�����������2�������3�����

�������$����%�&7�($C-���2��$����������������!������;������"����#$��"�J�C--�#���� 31�%����� 2���$���$$��� �� ���;�����

�4$1<�!�� ������1� ;����#�� �� ���3�G3��� 0(@�$��"� 9� ���3��<�����!���������������!��1�$1�������3����1���2�����$���"�9�#$�-)�(��)#J���������$��1���������1�$1�'���!"�)�����3���

������$��1����4$1<�!��$����$�����������;������;�����"�F2�0"(%#"��������$��1���U��$����$���������������2��$@

�$���$$��"�9$� )�)"��)5�(��������3����������$��1���U@%�����������'�

����������!�#1�1�1����$��;��%��"�9�J�:+8:�7����1�������5���$��1���������$��1���U��$����$�@

��������!�������4��1��"��"��&"<5���������������$����4$�<1�'�-C#$C-&"<"��������@

3�������������$���'������3������%����3����<��;�����"�

Page 114: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� ��B�

���)5)"#���-�+�-6�&7�+�#��-���

Page 115: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� ��>�

��

Page 116: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� ��/�

��

Page 117: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� ��)�

��

Page 118: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� ��.�

��

Page 119: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� ��-�

K��!���#"�������<"#�����)��5�����

�H3;����?�����2����������4#1�����3���<1��'������<���'��--B�

I�<���5��!���I�2#����K�2��������������4#1����'�����<���'��--��

F���3��1���������'�7g������4��#�����:��������;�����1��1#���1����=�

��������1��������J;�����7��!�'�2�$!��<����%�'�7����:��������1#���1����=�

H����J�������7�1�$�1��*�����<����%����'�����<���'��--(�

�"�O��;�9������C�$<�����������4#1�����!�'������<���'��-.-�

�"�O��;�9������9����21�$���<����%�'�����<���'��-.)�+$����H������C��2�����#���4��#'�����<���'��--�� �"�,�����1$���������1���������������������4#1@�������'�����<���'��--/�

�"�H3;����9"�^ ������������4#1�������'������<����:��������1#���1����=�

�"����������1���'������1$���1<���������4#1����@���$'�����<���'��--��

C�������������������4#1�����1�����������'������<���'��--.�

�"�J��21�$��"��L���'���������#�����"����E@����������"�:��������;�����1��1#���1����=�

C�$����21�$���������$'����3��i�^;��������:��������;�����1��1#���1����=�

�2�����5�������O��;�9����������������������%����4#1�������'�����<���'��--��

�������������������������������"�9��2�����<�"������<���'��--(�

H3;�����������9��2����E���'�����<����:��������1#���1����=�

7����H�������K��2������'�����<����:��������1#���1����=�

K��2���'�������4#1����'���#�����������'�I�����a�� �����K��������'�����<���'� ((��

5�2����"����3;'�H"� "��;�����9"����3;'�?"�,"�?"������3�<��������,���������C�����'�,�W�U���'��--(�

9����21�$���������$�����3���<1��%�'�����<���'� (((�J��21�$����������2����"��2<��2������H��3��"�����<���'��---�

H+ �O�#����1$�4��#���3��������'�����<���'� ((���������������� ���3;�F����C�$��$�����1�������@2���������E����'�����<���'��---�

�"�?����7�$�1�����5������'� ����3��'� (((� �"�?����7�$�1�����J��<�������������1�$�1�'� ����3��'��--)�

����$���5�����9������E��������21�����1������������'�����<���'��--��

+"�C���H���������7�1�$�1����%4#!���"�I����E�����"�F��@�1������2���$�$�'�J12����2�����:��������1#���1����=�

�"��������5��������1$�����E�����'�����<���'��---�C�������������J��<��������'�����<���'��--.�C�������������1$��������'�����<���'��---� �"�7!���9%�������9��<����$G��'�����<���'��--.� �"�7!���9%�������J���@�1��������<����$G��'�����<���'� ((��

J�2��#���������������������E�����'�����<���'� (((� �"�K������5����'�������������������������;���������3�9�?'�����<���'� ((B�

�"�F������������?��$G��$������1�$�1�'�����<���'� ((0�

Page 120: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� � (�

Page 121: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� � ��

�N���H����HO���

�"+�"�-��"�6�����(����#:���6������3�$���0"�$�"����

�����������������

Page 122: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� � �

Page 123: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� � 0�

��8��%�

>�����:������

9���<�����$�������$�����4��#����$�����������#������������<�����$�����21������1���������1������2�3���2�����1����������������������#�����4���������@�1����<����������$�����������2�$���'�1���$�����%��������#�����#���������!�'�;�����$���G���� �$���G��� #���� 1<<��� ����$��L� 1�� �4�������4#��;��!���<�����$�������3������1��������G����%�#������@���������#��������������1�!����������2��"�,�2��$�����12�����������$����;����2����"�J4������4@

$4����$1�����2'�2�������21�$���������$�1������!��������$��2���� ;��2��� �1�1�'� ����@����@�$����2� ����1�1�� �����2��$�2���!��'���������<�����$������2�3��<�������@���������'�;���2����������������������1���$����2�����3���������@��2"�H����!$!�1��2'�;��������<�����$��'���21���������@�1�'� #���2��� �� �����G��� ������� �����2� ��2� �����$������'��$���G��4%�4�4�� 1�� ������G������2G��'�;���2� ����$�@�L��� �$��'� �2�� �� %�$��� ��$���� ����3���� �� ����������� 1����1�$� �1��������� #���� �$�������� ��<3���������2�1�� ����"�C������2�����#���$��'�;�����1������������@�$���2#��@���� ��#��� ����� 1�� �$����2� �'� �4$������ %������ �$� 4�2�@���������4��1�!���<3���������#1���1;�$�1��2���������;�$��"�H#��� �$� �2���� 2����� ��#1�����1��� �� ��%��� ;��2���

����1�1�!��������'�1���;;�$���<3������'���1��2��1������� ��<�����$��� 1�� �� ��<������ �$�#��� �4$4��� 4��$�����1��'�;���� ������'� ���2���$�� �4���!�� #��� �$�'�2��� �#1��!�� 1��#�����"�9� ��<�����$���;��2���2#���������1�$1��������@��������'���<�������'�#1��!���������1�$��1�����������$�����1��%��@�1�1��%�����"�7���������2����� �$����� �$� ���!� 1�� ������������� �$�2@

<������������2������<�����'�;����2��2������#�����1<<������#������'�2�������#������'�%����<3���������#������@�� ��%��� 2��������'� #���� ;�� ����� ����� ��2� ������������������2��'� ������ ;������ ����2����� ��<3�������� 4�2�@�������'�������������'�#���2���4��4��1�$��2'���������'��������� 1�� ����������� 2#���������"� J�#����� ��$��$������$'�2��%�������$�2����������<�����$��'���21����������1�'��������G���$�����$��'�2�'�2���� 1�� ;������ ��$���'� �$���'�1�� ��2� ������������� �$� �'� ;���� 2����� ��<�����$������!�$;��%���2��'�#���������;��%���;��������1�$�1������"�

�����/���������"��"����"��

92��1�$1��$��#�������1�$����2��������'�#������2@������ ��<��$���������$�1�$1��$��#�����4$#������;�$$���'��$� ���!��������� ���;���'� �$��� ����"�H������2����$1������$�������$��2������!�'��������%��'�#���������%�����<������$��������'������������4����2����#!�������2�$!����#������������������'� 2���� ����� �����!��� ��2� 2���������#������� �1<����'� ��;�� �� ��;��!�1��� 2�����%���������������%��"�K�$����<����������$������#��������$$��'�;����;�����@

���������2���<���%��'�;�2������������#�����'�2�%��;���$�;�$�2�����������'�����;�������$�1;�$1���"�9��$�2%;����@������2������$1�#�'��2��������������������4#����$����'��$$��� �� �����2��$�#���$�'�;������ ��#��!#1���� ����� �1��������!�1����������������4#����21������#�$#��'�����#�������@�1�� 2�����;�$� #1����"� :C���� 2���� �� #�$������$����2������� ���<�1��1�� �$��#�$������ �$�2���'� ����� �1�!���21���������������"=� ���$��������!��������$��L��������@;���'�;�����$�#���1���$��#1���1��1��1�"�9�;��������<�����@$���<���'� �G�2����#��<��$���4����������������'� ��1�$�1@����'�%��@�1��������<%�"�

�����������;����&��+��������������+����"�&"���+��������������A�

H������ ������ �� ��<�����$��� �1������� �1��1��'� ;���������%���2��!�$��#����;������������� ��1�$�1������� ��;�@�������<�����$���������1�1#��M�H��������%���'�2��1��;�@������������M�9$���1�$��1��1������#1��#���;���������$�!@��'�;���������<������'������#�������2�����%����1<<��'������� 1������� �������� ������� �� ��<�����$�����'� 1�� ��1�$�#�������� ��1�$�1������ �$�����1���2��!�$�� ����� ;���$G����� �� ������ �$����'� ;���� ��� ���%��� �4����� �1��$1�����1����21�� 1�� 31�%��"�7$����1��1��2��!���� ���$����2���������1#�� ������ �$��1�� ��#�$����� �� #����$�'� ��� 2#��� �$��2���� ���!������� �� ��<�����$��� �$�2�$4�1�!�� #$����%��'�����������2���4$����1����� ����������� 1�� ����21������@����%��;���������1���!�#����$;�$"�K��� �1�� ������� 2��������'� �2�������� 1���2��� ��@

�������������"�7$������4#����$!���69$�#���'��2��2��@��$��8�1���69$$��#���$'��2���������$8"�9� �1�� 2������ �1�� ������� �$������2��1����� #�����"�9$�

���!� ����������� �4#����$!��� 2��1��;��%��'� ;���� ���������2�2�����'�2�� ��$���"�,�23���� �� �������'� ;���2� �����;����������2L�4�!����2��������2L�4�1�1�����������@���%�� �� ��<���1����"� O��������'� ;���� 2��;�����$$��2@�����1������'�����!�1������!�����%�����������"�9��1�!��@������21�����$��$�������'�2�������;��������2���$'��2��2����$���"�9�2��������������2�����������2��1��1�1�������'�;����

��<���1����� ;�������� #��� �� �����������2�������'� 1�$��@2�����'��$���1������'���;���������������'�����������3�@����'��2������#�$���� ��1�$� �1�������� ���2��%��'�������@%��"��1������ �1����������G��$��#����1�� 1�$��2�����4$4���������� �$����� �� ��<3�����"� C�� �� ��������� ;��� ���������'������� 2L�4�1����'� 2��%����1������'� #������1������'��$���������'� 1�$1������'� %��@�1������'� ��1�$�1������'��������������������'�;������$��������������#���'���������;������2L�4��'�2���$������%��$1��"�

��,����� ����������������

9� �1����� �� ����������� ������������ %�� ��<3�����"� 7$�� ����<3�������� �$� 1�$1��$��#���� #���� �4$#�������� �� ����������3������ ;���� 2���$����� ������1�1#��'� ����3����������������#���1�����4��4$!�����!'�����E�3����1��#$���@$�3���� 1<��!� ��������������� #�;��%��� ���"� 9$� ����������

Page 124: Az Otthoni Gyógymódok Nagykönyve

� � B�

������2����2��;�����$�� �$���<�� #��� �� ����� ��2���$�@����1�"�92��$�1�$1��$��#�1�$���1�������'�2#������4��4$!���<�@

�G� �2������ #������'� #����� ���4��4$!� 2���������������������$���'� ���4��4$!� 1�$1��$��#������ ;��$���%��� ��#������'�4�2���������1����2��������#������<3������2��@����2�1���31�%����"�7$��$�� %�����'�;�������������4$������#$����� ��<��G��'� #����� �$���� ������� 2�����'� 2����������#� ��<��G��'��$�$���;������������2��$������'�2�����2�������� �� ��<����� �� ������������� 1�$1���'� ��� #�����'���������$��$���1��#�������$������%�����������#�������%4#!�����������!����������#1���1�"�J���������3�����4$������������$��L���������������@

������� 1�� 1�$1������� ���%��� ���2��� �4#���'� 1�� �$����������$���� ���%��� �$���1����� 1�� �$�������� ������1�� ���������"�7;;�$�2�����1���1<<���4�2������%���'����<�@�����2���2��1��� 1�� 2��1��1��� �$���1���'� �2� ����������%���2��$��@'� ������@'� ����2��@� #���� ��2��$���������������!���$�����������%4���1���"�J�;��� �� ����������� #���� ��<3���������2�1�� �4���1���1<@

<��� �4��1��'� 1�� �;������ #������'� �����1��� ����2�3�����<;������ 2��������"� 7$1��� ��2� ��;���1���� ���4��4$!���<��G��2���������������$�����4%�4��#����1�������'�������������G�����4#����"�9;����6�$�21����� �$�������8����������� �$� ������G������ 1��������$����2��'�����������2�@������������������������#����2����������"�9$��2�����$�21����� 2#����� 2���� �$� ���������� �12��� ��2� �����@2�$;����"�J���� 1�� ����� ��<������ �2������#�$����21�������$���#���2��������$������$4#�#1��������������"�+$���1������;��'�;��������#��������������%����4�2�@

������'� 1���2�������� 1�� 2���2�����%���� ������<������2������<��������� ��;��!�1��#��'�#���2��� �4���1��� ��<���@��$��� �$�������'� ��1�$�1�#1�!� 1��������� 1�� ��3�<����"�7$����4$����#����$�;��%����������������$!�'��2�2������������<��������'�1������������!�1������!�;��2�����'������@�G�����'� %��@�1����� �������������� 1�� 2������������"�S���������<�����$������!��������1������������������$�����@%�'��$���<�'��2������������!����������'���22�1<<�����2���;�������;���'��!�����������%�����!�'�2�����1�$�1�����2��!�$1��'�2���;�����������������1�"�

�����&��� ���"����������������1���"����������&�����������#�"�+�����������#����������"��"����"������1����("/������"��������������(����

9� ;����2������ ��#������2���� 1�� �� ���21�$�������@��$����4$4������<#��!����4���1���$'�;�����2����$���!����$��������%�'�;�������<������#$����%�'�1��������2���������@��������<%���2���������%����<�3����'��$���������2���������$4��$'�;�������$��#�$���4�������������%1����#��%��2��@�$������'� ���1����$���'� 1�� 2������� �������� �� ���������������2������"�9$���!�����<�3����������2L�4�1�1��3�����1�$�������� ��#��%�'� ���������� ��� ������� �������$1�� ��<�3������� �� �����2����� ����!��'� �$� ������ �� <�3����4�2����1������������� ����� �����!��1����%�������������@�����1��3�����#1�1���1<��"�5�����!�� ���4���1���� ��������� 21�� �� 2����!$1�� 1�� ��

������$���$1�� ����������� ����!��� �'�������� ��;����2�@����� ����'� ����'� ���� �������$��� 1�� ��2������ ���21@�$���������$����$�2�1�������$��������������#��������1��#���@%�'� ;���� �$� �2������� ��#!� ������� ;��2����� �� ;������1���2��'���;������2�$����1����;��������<�����$�����������@%�"�?���� �� ;��2����2����2����� ����� ���$1����� �����@�G��#��$�1��!�� #���� 2���������1��!�'� �2�� ���!������� ������������'� �� 6�����8� �������� �#�$��1�1#��'� �� ;������<������#��'�2�%����2�������!�1���2���1����<�����$���;���@����������#���������������'���3�����$����������2�$$������$���$��������������;�$��$���1�������21�$����'��!�����4#1������������"�J�;�����2�#�$������������������������������@�����'��2����2��� ����421��� #���� �����2���1�;������������������$!� ������$������'� �2������ ���� �1�$�� 1<<��� ��2�%�����'���21����������1��1���$������3�������������$��#1���������%�"�92��� ��<�����$���� ����'��$���#������2�����1�$��������

������$��� �� ���1���� ����2�����'� ������1���%����1��������������� �� 2�������!� 1�������'� 1�� 2��;�����$��� �$���1�$�1���� 1���$1�� �$�2<���%��'� ����������� ��%��������2�������2���1��1�#�����������2�����;����2�������������#�����'���CO��$��#���%��'��2�2��;�����$$���$�1���$1@�����������!<���%��'�1�������3���������2�����#���;���@��������4��4$!�������<����������'��2��������������������@�4��4$!� �����G� �2������ ��1�$�1�1�� 1�� �����G����������%����$�1���$1��������1�1#���;������������"�92����� ��#����� ������ ������$���� �� #1�3��<������

1<��!� ��<�����$��� 2���$��1�'� 1�� �$� �� �����%��� ��<�����'��$�������$���2���4$����1�'�;����2���$�����1��2����2��$����'���������������'���'�2�������2���1��2���1��#�������$��������1�$1�1���������$� �2������"�H���������<��%���2��� �� #1�3��<��������'� !�� 2���%��� 2��'� ;���� 2� ���'�#����2�;��$����������'�1����2���$�����2��������!�������'���$�4$������'�;��������%�����$������#�������$���������@�$�21�������� ���������'��$�'� ;����2�'�21��� 1�� ;��������$���� 1�� �$���"� 9����� ��2� �� ���$1�#�'� ;���� ��!�1����;�$#������4#����$!��1��1����6H���$���������2M8'��������2���������$���� �����'� ;���� ���������� �$� ���1�� ����������������� �1��1������� 6H� ���� %��M8'� #����� 6H�� �$���@���M8'��������6H��$'��2�#�������%������$M8�\����L��'��$���1�$�1����'��������������2�����$1����

#��'� 1��������'� ��������� �$� 1���2�$��<��� ;�$$�� �1���'��2���� ���21��#��� �������2������� #������ ��2������1��������1����������'��$����$�����1���$���$1�����'���2�����@���� �� #���2����� 31����� #���� ��2������ :�������� �1��@�$��@=�#�������$�������#1��$$��'�#�$���� �$� ������#�$� ��%4#����2����%�����!���1�$1�'�;���������2��$'��2�!�� ��@$�����2��4��;�����M�92� #��������� ��%������ ��;��M�9$��!��M�9�2������M�9$���1�$�1����M�9$�1������M�H��;����2�����%�����$�������������2���$'�2��;����2�����1��������!������%���2�����1��] �

�������� �����"���������$�������������

��6�!�($��)�$�#���($�-6�����)�$�##��&���"������(�����-:�7�,0��7�6���� ����<"�� �25�������($� �25������#�5C#�����6�����$����25����������������6������)#������#(��������!:�%�8�-�+�-C�C�������<�����+"�0����5����5��#$���