QİYMƏTLƏNDİRMƏ VASİTƏLƏRİ

Azərbaycan tarixi

V SİNİF

Ön söz

2008/2009-cu tədris ilindən başlayaraq Azərbaycan Respublikasının

bütün ümumtəhsil məktəblərinin ibtidai təhsil səviyyəsində yeni fənn

kurikulumları tətbiq olunur. Cari dərs ilindən ümumi orta təhsil

səviyyəsinin 5-ci siniflərində də yeni fənn kurikulumlarının tətbiqinə

başlanır.

Sizə təqdim olunan bu vəsait də Azərbaycan tarixi fənni üzrə

məzmun standartlarına əsasən hazırlanmışdır. Azərbaycan tarixi

fənnindən məzmun standartları aşağıdakı məzmun xətləri üzrə

qruplaşdırılır:

Tarixi zaman

Tarixi məkan

Dövlət

Şəxsiyyət

Mədəniyyət

«Ümumi Təhsilin Konsepsiyası (Milli Kurikulum)» sənədi və onun

əsasında hazırlanmış Azərbaycan tarixi kurikulumu fəndaxili və

fənlərarası əlaqələrin geniş tətbiqini nəzərdə tutur. Ənənəvi təlimdə

şagirdlərə faktlar toplusu verilir və onları əzbərləmək tələb olunurdu.

Nəticədə isə şagirdlər həyatda onlara lazım olmayan məsələləri də

öyrənməli olur və çox vaxt cəmiyyətdə və öz kollektivlərində baş verən

proseslərdən baş çıxara bilmirdilər.

Məzmun standartlarına görə şagirdlərin təlim nəticələrinə yalnız

hadisə və təzahürləri öyrənmək və bilmək deyil, həm də əldə olunmuş

bilik, bacarıq və dəyərlərdən müxtəlif situasiyalarda istifadə etmək,

problemi araşdırmaq, anlama, birbaşa şəxsi iştirak daxildir. Kurikulum

şagirdlərə öyrənmə zamanı müxtəlif fənlər arasında bilik, vərdiş və

konsepsiya səviyyəsində dəyərli əlaqələr yaratmaqda köməklik göstərir.

Müstəqil düşünmə, qazandıqları bilikləri tətbiq, təqdim etmə,

mühakimə yürütmə, onu əsaslandırma, qarşılaşdıqları problemləri

həlletmə, həyat hadisələri ilə tarixi hadisələri müqayisəetmə, nəticələr

çıxarma, ünsiyyət mədəniyyəti nümayiş etdirmə, səbəb-nəticə əlaqələrini

anlama Azərbaycan tarixi fənninin tədrisinin ən önəmli məqsədləridir.

Məhz buna görə də sadalanan bacarıqların qiymətləndirilməsi məqsədi ilə

tərtib olunan sual və tapşırıqların hazırlanmasında müəyyən yeniliklərin

tətbiqi məqsədəuyğun hesab edilmişdir.

Bu vəsaitdəki sual və tapşırıqlar Azərbaycan tarixi fənninin məzmun

standartlarını əhatə edir. V sinif Azərbaycan tarixi fənni üzrə 32 tədris

həftəsinin hər birinə sual və tapşırıqlar təklif olunmuşdur. Təqdim

olunmuş suallar tarixi dövrlər üzrə qruplaşdırılıb. Vəsaitdə mürəkkəblik

dərəcəsi rənglərlə fərqləndirilmişdir: yaşıl rəng sadə, qırmızı rəng orta,

mavi rəng isə çətin tapşırıqlardır.

Təqdim olunan sual və tapşırıqların əksəriyyəti açıqtiplidir. Sualların

böyük əksəriyyəti məntiqi, tənqidi və yaradıcı təfəkkürün inkişafına

xidmət edir. Suallar müxtəlif formatlarda (sxem, xəritə, cədvəl və s.)

verilmişdir. Şagirdlər sualların cavablandırılmasında ancaq qısa cavablarla

kifayətlənməməlidir. Alınan qısa cavablar sualın mahiyyətini açmağa açar

rolunu oynamalıdır.

Məsələn :

Sual nümunəsi :

Azıx adamına aid olan açar sözlərə uyğun olaraq kiçik hekayə qurun.

Bu sualın cavablanmasında şagirdlər ilk növbədə verilmiş

məlumatlara uyğun olaraq cavabı müəyyən edirlər (150 kq kül və kömür,

onu daima qoruyurdular ifadələrinə əsasən Ocaq cavabını aşkar edirlər).

Bundan sonra isə şagirdlər ocağı daima qoruyurdular fikrinin mahiyyətini

açmalıdırlar. Göründüyü kimi bu cür suallarda şagirdlərdən əsas olaraq

faktoloji cavablar tələb olunmur, təfəkkürün inkişafı izlənilir və

qiymətləndirilir.

Sual nümunəsi :

Atabəylər dövləti Naxçıvan şəhərinin inkişafına maraq göstərirdimi?

Bu sualda isə şagirdlərdən yalnız Naxçıvan şəhəri ilə bağlı məlumat

soruşulmur. Sual nümunəsində təqdim tapşırıq doğru hesab olunan cavabı

da əsaslandırmağı tələb edir. Bu, bir növ, əzbərçiliyin, təsadüfi yanaşmanın

düşünməyə əsaslanan yanaşma ilə müqayisədə o qədər də inandırıcı

olmadığını sübut edir. İstənilən şagird ayrı-ayrı cavabı doğru hesab edə

bilər. Ehtimalla bunlar təsadüfi də ola bilər. Ancaq “nə üçün” sualını

cavablandırmaq isə təsadüfliyi, yanlışlığı, yaxud doğruluğu təsdiqləyir.

Azərbaycan tarixi fənninə aid mətnli sual və tapşırıqların vəsaitə

daxil edilməsi şagirdlərin həm fəndaxili, həm də fənlərarası

inteqrasiyayaratma, tədqiqetmə, ardıcıllığı müəyyənetmə, müqayisə,

fərqləndirmə bacarığını üzə çıxarmaq, qiymətləndirmək üçün də imkan

yaradır.

Qiymətləndirmə vasitələrinin hazırlanmasında müxtəlif

ölkələrin qiymətləndirmə vasitələrinin hazırlanması təcrübəsindən istifadə

olunub.

Təqdim olunan tapşırıqlardan istifadə edərkən şagirdlərin təlim

fəaliyyəti haqqında aşağıdakı nəticələri çıxarmaq olar:

Geriləmənın səbəbi nədir?

Hansı mövzunun tədrisinə əlavə vaxt ayrılmalıdır?

Hansı şagirdə fərdi yanaşılmalıdır?

İrəliləyişə nail olmaq üçün hansı vasitələrdən istifadə edilməlidir?

Hansı forma və məzmunda olan qiymətləndirmə vasitələri daha

əlverişlidir?

Ümid edirik ki, pedaqoji fəaliyyətində öz təşəbbüskarlığı ilə seçilən

müəllimlər bu tipli sual və tapşırıqların hazırlanmasında daha fəal

olacaqlar.

Vəsaitdən səmərəli istifadə edən, faydalı rəy və təkliflərini

əsirgəməyən hər kəsə öncədən minnətdarlığımızı bildirir, uğurlar diləyirik.

1. Tarixi zaman

Şagird:

1.1. Xronologiya ilə bağlı əsas anlayışları fərqləndirir.

1.1.1. Tarixi zaman anlayışları arasındakı əlaqələri müəyyənləşdirir.

1.1.2. Sadə xronoloji məsələləri həll edir.

1.2. Tarixi mənbələri tanıdığını nümayiş etdirir.

1.2.1. Maddi və yazılı mənbələri fərqləndirir.

1.2.2. İllüstrasiya, şəkil və sənədli materiallardan istifadə edərək tarixi tədqiqat

aparır.

1.3. İnsanların həyat tərzindəki dəyişiklikləri sivilizasiyalarla əlaqələndirir.

1.3.1. İnsanların həyat tərzindəki dəyişiklikləri öz ailəsi nümunəsində təsvir edir.

2. Tarixi məkan

Şagird:

2.1. Azərbaycan ərazisinin təbii-coğrafi şəraitini tarixi hadisə, proses və

təzahürlərlə əlaqələndirir.

2.1.1. İnsan və cəmiyyətin həyatı üçün əlverişli təbii amilləri təsvir edir.

2.1.2. Xəritələrdə Azərbaycan ərazisini və mühüm tarixi abidələri müəyyənləşdirir.

3. Dövlət

Şagird:

3.1. Azərbaycan ərazisində dövlətlərin yaranması, inkişafı və tənəzzülü ilə bağlı

bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir.

3.1.1. Azərbaycan dövlətləri haqqında sadə biliklər nümayiş etdirir.

3.1.2. Xalqın mənafeyinin qorunmasında dövlətin rolunu dəyərləndirir.

3.1.3. Kiçikhəcmli tarixi hekayə qurur.

4. Şəxsiyyət

Şagird:

4.1. Tarixi şəxsiyyətləri dövr baxımından qiymətləndirir.

4.1.1. Azərbaycan tarixində mühüm rol oynamış şəxsiyyətləri (İranzu, Cavanşir,

Şəmsəddin Eldəniz, Uzun Həsən, Sara xatun, Şah I İsmayıl, Cavad xan, Məmməd

Əmin Rəsulzadə, Nəriman Nərimanov, Heydər Əliyev, İlham Əliyev və b.)

müəyyən edir.

4.1.2. Mənbələrə əsasən şəxsiyyətlər haqqında təqdimatlar hazırlayır.

5. Mədəniyyət

Şagird:

5.1. Mədəniyyət və sivilizasiyaları qiymətləndirir.

5.1.1. Mədəniyyət abidələrinin əhəmiyyətini izah edir.

5.1.2. Milli-mənəvi dəyərləri fərqləndirir.

5.1.3. Azərbaycan mədəniyyəti ilə bağlı sadə təqdimatlar hazırlayır.

Azərbaycanda qədim dövrdə

1) Verilən rəqəmləri rum rəqəmləri ilə yazın.

2) Zaman oxunda göstərilən tarixlər arasında neçə il fərq var ?

3) Tarixi mənbələrə aid olan nümunələri sxemə uyğun olaraq yazın:

6

14

3

9

20

Maddi mənbələr

Yazılı mənbələr

4) Azığ adamına aid olan açar sözlərə uyğun kiçik məlumat verin.

5) Şəkildəki əmək alətlərini “Azığantropa” uyğun olub olmadığını müəyyən edin və

onu şərh edin.

6) Aşağıdakı heyvanlardan hansılarının sümüklərinə Azığ mağarasında rast

gəlinmişdir?

•150 kq kül və kömür

•Onu daima qoruyurdular

1

•Ən qiymətli tapıntı

•Yer kürəsində 4-cü tapıntı

2•35 növünə rast

gəlinib

•Onun sayəsində ət, piy və dəri əldə olunurdu

3

7) Verilmiş xəritə və şəkillər əsasında Azərbaycanda qədim insan haqqında məlumatlar

hazırlayın.

8) Aşağıda göstərilmiş anlayışların tərifini verin.

9) İbtidai icma quruluşu dövrünün sxemini tamamlayın.

10) Manna dövlətinin ərazisini xəritədə göstərin.

1

• ?Qəbilə

• ?Qavaldaş

• ?Tayfa

11) Qədim rəsmə əsasən Manna ordusunu təsvir edin.

12) Manna dövlətinə aid olan anlayışları müəyyən edin.

13) Mətni oxuyun və suala cavab verin.

Manna dövləti eramızdan əvvəl 9-cu əsrdə Urmiya gölü ətrafında meydana gəlmişdir.

Üç əsrə yaxın mövcud olmuş Manna Azərbaycanın ən qədim dövləti hesab olunur.

Manna dövləti neçənci əsrdə süqut etmişdir?

14) Dövlətin əlamətlərini tamamlayın.

Manna

Padşah şəhəri

Qala şəhər

Qəbələ

İzirtu

?

qanun

?

xəzinə

?

ərazi

15) Xəritədə massagetlərin məskunlaşdığı yeri göstərin.

①

②

③

16) Aşağıda verilmiş açar sözlərdən istifadə etməklə cümlə qurun.

17) Şəkil əsasında hekayə qurun

massagetlər

hərbi hiylə

Araz çayından şimalda

Kir

18) Mətni oxuyun və suallaraa cavab verin.

Fars hökmdarı II Kir tərəfindən hiylə yolu ilə ələ keçirilən Tomirisin cəsur oğlu

hökmdardan onun qandallarını açdırmasını xahiş etdi. Şahzadə əlləri qandaldan azad

olan kimi yaxınlıqda dayanan döyüşçünün üstünə atılıb qılıncını əlindən aldı. O,

“Bizdə kişilər ölümü şərəfsiz yaşamaqdan üstün tuturlar” deyərək qılıncı ürəyinə

soxdu.

Tomris hansı tayfanın başçısı idi?

Tomirisin oğlunun etdiyi bu hərəkət nə üçün qəhrəmanlıq hesab olunur?

19) Riyazi hesablamadan istifadə edərək hadisələr arasında əsr fərqini tapın.

20) Atropatena hansı ərazidə yerləşirdi?

②

①

③

Manna dövlətinin yaranması

Massaget tayfalarının

II Kiri məğlub etməsi

?

21) Aşağıda göstərilmiş mətndən istifadə şəkildə təsvir olunan hadisəni müəyyən edin.

Makedoniyalı İsgəndərin Şərqə yürüşü nəticəsində Əhəmənilər dövləti süqut etdi.

Mannanın süqutundan sonra yadelli əsarətinə düşmüş Azərbaycan ərazisi yenidən

əsarət təhlükəsinə məruz qaldı. Bu zaman Araz çayından cənubdakı torpaqları idarə

edən cəsur Azərbaycan evladı böyük diplomatik siyasət yürüdərək ölkəni növbəti

əsarətdən xilas etdi. Beləliklə Azərbaycan ərazisində yeni müstəqil dövlət yarandı.

22) Atropatenaya aid olan məlumatlardan istifadə edərək kiçik hekayə qurun.

23) Şəkil əsasında Atropatena döyüşçüsünü və ordusunu təsvir edin.

Atr

op

aten

a

Atropat

Hindistan və Çin

Araz çayından cənubda

Qazaka

24) Manna və Atropatena dövlətlərinə aid olan ifadələri müfaviq olaraq cədvəldə

yerləşdirin.

1. Qonşu dövlətlərə qarşı mübarizə aparması

2. Ərazisindən mühüm ticarət yollarının keçməsi

3. Araz çayından cənubdakı torpaqlarda yaranması

4. İşğal olunmuş torpaqların azad olunması və qaçqınların geri qaytarılması

5. Dövlətin adı güclü tayfanın adı ilə bağlı olması

6. Ölkədə yadelli ağalığa son qoyularaq müstəqil dövlətin əsasının qoyulması

25) Atropatena ərazisində aşkar edilmiş maddi mənbələri müəyyən edin.

26) Aşağıdakılardan Albaniyaya aid olanları müəyyən edin və onları izah edin.

Mannanın

Atropatenadan

fərqli cəhəti

Manna və

Atropatena

arasında oxşar

cəhətlər

Atropatenanın

Mannadan fərqli

cəhətləri

?

? ?

ŞüşəAzıx

adamıKirəmit

Əl dəyirmanı

Qala-şəhər

Maddi mənbələr

11

1

27) Şəklə əsasən Albaniyanın təsərrüfatını təsvir edin.

28) Albaniyanın sərhədlərini müəyyənləşdirin və aşağıdakı sualları cavablandırın.

1) Albaniyanın qərb sərhədlərində yerləşən qədim dövlət hansıdır?

2) Albaniyanın cənub sərhədlərində yerləşən qədim dövlət hansıdır?

29) Şəkil əsasında Albaniyada sənət növləri haqqında məlumat verin

30) Atropatena və Albaniya dövlətləri arasında oxşar və fərqli cəhətləri müəyyən edin.

Atropatena Albaniya

Oxşar

cəhətlər

31) Albaniya ərazisində aşkar edilmiş maddi və yazılı mənbələri qeyd edin.

32) Mətni oxuyun və suala cavab verin.

Albaniya dövləti eramızdan əvvəl 4-cü əsrdə Araz çayından şimaldakı Azərbaycan

torpaqlarında meydana gəlmişdir. Bizim eranın 3-cü əsrində İranda yaranmış Sasani

dövləti Albaniyanı özünə tabe etdi. Buna baxmayaraq Albaniya öz daxili müstəqilliyini

saxlaya bilmişdir.

Albaniya yarandıqdan neçə əsr sonra Sasani hakimiyyəti altına düşmüşdür?

Maddi mənbələr

1

1

Yazılı mənbələr

1

1

33) Şəkillər əsasında sualları cavablandırın.

1. Birinci şəkildəki hansı abidədir? Bu abidə Azərbaycanda hansı dinin yadigarıdır?

2. Şəki şəhəri ərazisində yerləşən ikinci şəkildəki abidənin adı nədir? Bu abidə

Azərbaycanda hansı dinin yadigarıdır?

3. Üçüncü şəkildə hansı abidədir? O, hansı dinin müqəddəs mərkəzidir?

34) Azərbaycanda islam dininin qəbul edilməsinin əhəmiyyətini izah edin.

35) Azərbaycanda vahid dinin – İslam dini – yaranmasının nəticələri yazılmış sxemdə

tamamlayın.

1 2 3

Azərbaycan xalqının

yaranması prosesi başa

çatdı

Milli dəyərlərimiz

daha da zənginləşdi

Bu

nec

ə b

aş v

erd

i ?

Bu

necə b

aş verd

i ?

Vahid din

?

ümumi islam

dəyərləri formalaşdı

?

elm və təhsil

inkişaf etdi

Azərbaycan orta əsrlərdə

36) Şəkil əsasında Cavanşirin qəhrəmanlığı haqqında kiçik hekayə qurun.

37) Cavanşirin xarici siyasətinin istiqamətlərini əks etdirən sxemi doldurun.

Qonşu dövlətlərlə münasibət

Xəzər

xaqanlığı

Ərəb xilafəti Sasani dövləti

? ? ?

38) Azərbaycan hökmdarlarını birləşdirən amilləri müəyyən edin.

Bu hökmdarlardan hansıları Şimali Azərbaycan torpaqlarında yerləşən dövlətləri idarə

etmişlər?

Bu hökmdarlardan hansıları yadellilərlə mübarizə aparmışdır?

Bu hökmdarlardan hansıları eramızdan əvvəldə hakimiyyətdə olmuşdu?

İranzu Tomiris Atropat Cavanşir

39) Cavanşir və Babəkin fəaliyyətində oxşar və fərqli cəhətləri müəyyən edin.

40) Xürrəmilər hərakatı dövrünə aid olan ifadələrə uyğun cümlə qurun.

41) ”....Qırx il kölə kimi yaşamaqdansa, bir gün azad yaşamaq yaxşıdır!”

Bununla Babək nə demək istəyirdi?

42) Şəkil əsasında Xürrəmilərin ərəblər üzərində qazandıqları qələbə döyüşünü təsvir

edin.

Babək

Cavanşir

Bəzz qalası

21 il

AfşinBabək

43) Xürrəmilər üsyanının səbəblərini qeyd edin.

44) Aşağıda verilmiş şəkillərin Xürrəmilər hərəkatı ilə əlaqəsini qeyd edin.

45) Şəkillər əsasında Kitabi –Dədə Qorqud dastanı haqqında kiçik hekayə qurun.

Səbəblər

? ? ?

46) ”Kitabi Dədə -Qorqud” dastanında əks olunmuş anlayışları izah edin.

47) Oğuzları qədim adətləri ilə Azərbaycan xalqının indiki adətləri arasında hansı oxşar

cəhətlər var.

Oxşar cəhətlər

48) Dərbənd keçidinin yerləşdiyi ərazini xəritədə qeyd edin.

③

①

②

49) Onun şox böyük hərbi əhəmiyyəti vardı: Şimaldan Azərbaycana və digər cənub

ölkələrinə hücum edən tayfalar həmişə ondan istifadə etmişlər.

Yuxarıda sadalananlar nəyə aiddir?

Dədə-Qorqud

Qara donlu kafirlər

Qarı düşmən dost olmaz

Din və türk birliyi

50) Dərbənd şəhərinə aid olan anlayışları izah edin.

51) Aşağıdakı tarixi zamanlarda baş vermiş hadisələri müəyyən edin.

52) Şəkil əsasında Dərbəndin qala divarlarının əhəmiyyətini izah edin.

53) Xəritədə Şamaxıdan keçən karvan yollarını müəyyən edin.

Liman-şəhər

Kətan parça

"Dəmir-qapı"

Qul alveri

?

•eramızdan əvvəl 530-cu il baş verib

?

•eramızın 3-cü əsrində Azərbaycan işğala məruz qalıb

?

•816-cı ildən başçılıq edib

54) Şamaxı şəhəri ilə bağlı verilmiş sualları cavablandırın.

55) Şirvanşahlar dövlətinə aid edilən aşağıdakı memarlıq abidəsini təsvir edin.

56) Aşağıdakı suallar əsasında Azərbaycan dövlətləri arasında oxşarlıqları tapın.

Bu dövlətlərdən hansıları Araz çayından şimaldakı torpaqlarda yerləşirdi ?

Yuxarıda verilmiş xəritələrdə hansı Azərbaycan dövlətlərinin əks olunduğunu müəyyən

edin.

Şəkillərin hansı Azərbaycan dövlətlərinə aid olduğunu müəyyən edin.

Şamaxı

Nə üçün ?

"Qala şəhər" adlandırırdılar

Mədəniyyət mərkəzi idi

Hansı səbəbdən? XVI əsrdə süqut etdi

Atropatena

Manna

Albaniya Şirvanşahlar

57) Şəkil əsasında Şamaxı bazarını təsvir edin.

58) Şirvanşahlar dövlətinin birinci və ikinci liman-şəhərlərini xəritə üzərində qeyd edin.

59) Mətni oxuyun və sualları cavablandırın.

12-ci yüzillikdə Şirvanşahlar sarayında şairlər məclisi fəaliyyət göstərirdi. Bu

məclisə dövrün məşhur şairləri toplaşır, bir-birlərinin əsərlərini dinləyir, fikirlərini

bölüşürdülər. Şirvan şairləri Azərbaycan mədəniyyətinin İntibah dövründə böyük

izlər qoymuşdular.

İntibah mədəniyyəti nə deməkdir?

Azərbaycan İntibah mədəniyyəti hansı dövrə təsadüf edir?

60) Aşağıda abidələrdən hansıları UNESKO tərəfindən ümumdünya irsi siyahısına daxil

edilmişdir?

1 2

3 4

61) Şəkil əsasında Bərdə şəhərinin mərkəz hissəsini təsvir edin.

62) Bərdə və Qəbələ şəhərləri arasında oxşar (+) və fərqli (-) cəhətləri müəyyən edin.

63) Xəritədə hansı hadisə təsvir olunub?

64) Anlayışlara və şəkillərə əsasən sualları cavablandırın.

65) Aşağıdakı tarixi zamanlarda baş vermiş hadisələri müəyyən edin.

66) Açar sözlərdən istifadə etməklə slavyanların Bərdəyə yürüşü haqqında kiçik hekayə

qurun.

1192

944

816

944-cü il

Kür çayı

Slavyanlar Qənimət

Azərbaycan qoşunu

6 ay gəmi

20 dirhəm

Xəzər dənizi

67) Paytaxtı Təbriz şəhəri olmuş Azərbaycan dövlətlərini qeyd etməklə tamamlayın.

68) Xəritədə Təbriz şəhərinin yerini müəyyən edin.

69) Azərbaycan şəhərlərinə aid edilən məlumatları müfaviq olaraq sıralayın.

Təbriz, Şamaxı, Ərdəbil, Bərdə

1) Azərbaycan ərazisində ilk dəfə bu şəhərdə kağız pullardan istifadə olunub.

2) 15-ci əsrdə Səfəvi şeyxləri tərəfindən idarə olunurdu.

3) Slavyanların basqınından sonra şəhər bir daha çiçəklənmədi.

4) Xəqani Şirvani bu şəhərdə yaradıcılıqla məşqul olub.

70) Təbriz və Ərdəbil şəhərləri arasında oxşar və fərqli cəhətləri müəyyən edin.

Təbriz Oxşar Ərdəbil

cəhətlər

Rəvvadilər

?

Təbriz xanlığı

?

?

71) Aşağıdakılardan memar Əcəminin yaratdığı memarlıq əsərini müəyyən edin və onu

təsvir edin.

72) “Biz gedəcəyik-dünya qalacaqdır,

Biz öləcəyik-bu, xatirə qalacaqdır”.

Möminə Xatın türbəsində yazılmış bu sözlərlə Memar Əcəmi öz sənəti haqqında nə

deyir ?

73) Nizami Gəncəvinin Azərbaycanın aşağıdakı şəhərləri haqqında verdiyi məlumatları

qeyd edin.

74) İntibah mədəniyyəti ilə bağlı məlumatları yazın.

Oyanışın

səbəbləri

Görkəmli

nümayəndələri

Möhtəşəm

abidələri

•?Dərbənd

•?

Bərdə

•?Gəncə

75) Şəkil əsasında Gəncə şəhərinin quruluşu haqqında məlumat verin.

76) Şəmsəddin Eldənizin həyatında zirvəyə qalxdığı yolu verilmiş anlayışlar əsasında

təsvir edin.

77) Atabəy Eldənizin Azərbaycan torpaqlarını vahid dövlətdə birləşdirməsinin hansı

müsbət təsiri olduğunu qeyd edin.

hökmdar

atabəy

qul

Şəm

səd

din

Eld

əniz

?

?

?

78) Şəmsəddin Eldənizin fəaliyyətini göstərən xəritədəki işarəyə görə suallara cavab

verin.

79) Köməkçi ifadələrdən istifadə edərək anlayışların mənasını açıqlayın.

80) Aşağıda göstərilən tarixlərdə baş vermiş hadisələri müəyyən edin.

81) Ərdəbil və Naxçıvan şəhərlərinin oxşar və fərqli cəhətləri hansılardır?

Ərdəbil Oxşar Naxçıvan

1063 1136 1259

Əd

əbi

əsər

Xəmsə

XII

əsr

Dinar

Məm

ur

Canişin

82) Atabəylər dövlətinin hökmdarlarına aid olan ifadələri açıqlayın.

83) Aşağıdakı sualları “Bəli”, “Xeyr” qeyd etməklə cavablandırın və fikrinizi

əsaslandırın.

Bəli Xeyr Məlumat doğrudurmu ? Fikrinizi

əsaslandırın

Atabəylər dövlətinin ilk paytaxt

şəhəri Naxçıvan olmuşdur.

Təbriz Azərbaycanın böyük

ipəkçilik mərkəzlərindən biri idi.

Gəncənin məhşur dəmir

darvazaları İbrahim Osmanoğlu

tərəfindən düzəldilmişdir.

84) Atabəylər dövləti Naxçıvan şəhərinin inkişafına maraq göstərirdilərmi?

85) Sualları məlumatlara suallara uyğun cavablandırın.

Sultan

Dinin günəşi

Atabəy

Nə üçün?

•Şəmsəddin Eldənizin dövründə Azərbaycan torpaqları vahid dövlət halında birləşdirildi

Misal göstərin

•Naxçıvanda Azərbaycanın məhşur memarlıq abidələri inşa olunmuşdur

Hansının ?

•Orta əsrlərdə Azərbaycanda yaranmış dövlətin sərhədləri Dərbənddən İran körfəzinə kimi uzanırdı

86) XII əsrdə Azərbaycanda paytaxt olmuş şəhərləri xəritə üzərində qeyd edin.

87) Naxçıvanla bağlı verilmiş məlumatlara əsasən sualları cədvəldə cavablandırın.

88) Azərbaycan Atabəylər dövlətinin paytaxtı olmuş Naxçıvanın yerini xəritədə

müəyyən edin.

Naxçıvan dünyanın ən

qədim şəhərlərindən

biridir.

Bunu sübut edir ?

Naxçıvan karvan

yolları üstündə

yerləşirdi

Ona görə də burada

inkişaf edirdi ?

89) ”Millətin və dinin köməkçisi, elm ölkəsinin şahı. Ana-dövran belə oğul doğmamışdır”.

Nəsrəddin Tusinin qəbri üzərində yazılmış bu sözlər nəyi ifadə edir?

90) 12-ci və 13-cü yüzilliklərdə Azərbaycan tarixində hansı hadisələrin baş verdiyini

müəyyən edin.

12-ci əsr 13-cü əsr

91) Açar sözlərdən istifadə edərək Nəsrəddin Tusi ilə bağlı kiçik hekayə qurun.

rəsədxana, Elxanilər, kitabxana, münəccim, göy cisimləri, elm ocağı

92) Riyazi hesablamadan istifadə edərək tarixi hadisəni tapın.

93) N.Tusi və Fəzlullah Rəşidədinin fəaliyyətini müqaisə edin, oxşar və fərqli cəhətləri

müəyyən edin.

Nəsrəddin Tusi (fərqli)

Oxşar cəhətləri

Fəzlullah Rəşidəddin (fərqli)

Marağa rəsədxanasının

tikildiyi il700

Alınan rəqəmdə hansı

hadisə baş verib?

94) Fəzlullah Rəşidəddinin yaratdığı kiçik şəhərciyin sxemi əsasında onu təsvir edin və

mühüm tikililəri müəyyən edin.

M _________________________

K _________________________

R _________________________

X _________________________

E _________________________

M ________________________

95) Ağqoyunlu dövlətinin hansı Azərbaycan dövləti ilə həmsərhəd olduğunu müəyyən

et.

96) Şəkil əsasında 15-ci əsr Azərbaycan döyüşçüsü haqqında məlumat verin.

97) Ağqoyunlu dövlətinin xəzinəsinə gələn gəlirləri sxem əsasında toplayın.

Xəzinə

98) Şəkil əsasında Sara xatunun diplomatik fəaliyyətini təsvir edin.

99) Sara xatını Tomirislə müqaisə edin, oxşar və fərqli cəhətləri müəyyən edin.

Sara xatın Tomiris

Oxşar

cəhətlər

100) Ağqoyunlu hökmdarı Uzun Həsənin fəaliyyətini cədvəl əsasında qurun.

Xarici

siyasət

Daxili

siyasət

Mədəniyyətin

inkişafı

101) Şəkildəki tarixi şəxsiyyətləri adlandırın və onların fəaliyyətini izah edin.

102) Uzun Həsənlə bağlı verilən məlumatların “doğru” və “yanlış” olduqlarını

müəyyən edin.

103) 14-cü və 15-ci yüzilliklərdə Azərbaycan tarixində baş vermiş ən mühüm

hadisələri müəyyən edin.

D Y M ə l u m a t l a r Güclü mərkəzləşdirilmiş dövlət yaratmışdır.

“Qurani-Kərim”i Azərbaycan türkçəsinə

tərcümə etdirmişdir.

Əhalinin vəziyyətini yaxşılaşdırmaq üçün

Avropa ölkələrindən buğda almışdır.

Şirvanşahlar dövləti ilə müharibələr etmişdir.

Təbrizdə gün ərzində üç dəfə rəngini dəyişən

məsçid tikdirmişdir.

14-cü yüzillik 15-ci yüzillik 1 1

2 2

3 3

4 4

5 5

104) Azərbaycan hökmdarların onlara aid olan məlumatla müvafiq olaraq cədvəldə

yerləşdirin.

Cavanşir, Şəmsəddin Eldəniz, Qızıl Arslan, Uzun Həsən, Şah İsmayıl Xətai

Mərkəzləşdirilmiş

dövlət yaradıb

“Qanunnamə”

tərtib

etdirmişdir

“Sultan” titulu

daşıyıb

Avropa

ölkələri ilə

iqtisadi

əlaqələr

qurmuşdur

105) Səfəvilər dövlətinin ilk paytaxt-şəhərini xəritədə müəyyən edin və dairəyə

alın.

106) Şəkil əsasında kiçik yaşlı İsmayıl haqqında hekayə qurun.

107) Səfəvilər dövlətinin yaranmasından əvvəl və yarandığı dövrdə

Azərbaycandakı vəziyyəti müqayisə edin.

108) Anlayışların mənasını açıqlayın.

109) Şəkil əsasında Səfəvilər dövlətinin idarəetmə sistemini təsvir edin.

15-ci əsrin sonu 16-əsrin əvvəlləri

Qızılbaş

İmperiya

Xətai

110) Şah İsmayıl Xətainin məhşur kəlamlarını izah edin.

111) Uzun Həsən və Şah İsmayılı müqayisə edin, oxşar və fərqli cəhətləri müəyyən

edin.

112) İsmayıl Səfəvi Azərbaycanda hakimiyyəti ələ almaq üçün hansı dövlətlərlə

mübarizə aparmalı olmuşdur? Xəritə üzərindəki rəqəmlərə görə dövlətləri müəyyən

edin.

②

①

“Sizə Gülüstan qalası,

yoxsa Azərbaycan

lazımdır?”

“Qılınc həmin

qılıncdır, qol isə o qol

deyil!”

Uzun

Həsən

Şah

İsmayıl

Xətai

Oxşar

cəhətlər

113) Məhəmməd Füzulinin əsərləri haqqında məlumat cədvəlində qeyd edin.

“Bəngü-badə”

poemasını

yazmışdır

“Leyli və

Məcnun”

poemasını təqdim

etməklə ayda 9

axça (gümüş pul)

məbləğində

təqaüd

kəsilmişdir

“Meyvələrin

söhbəti” əsərinin

müəllifidir

“Şikayətnamə”

əsərini

yazmışdır

Bu əsəri hansı

hökmdara həsr

etmişdir?

Şairə təqaüd

kəsən hökmdar

kimdir?

Bu əsər nədən

bəhs edir?

Hansı

səbəbdən belə

bir əsər

yazılmışdır?

114) Şəkil əsasında Məhəmməd Füzuli haqqında kiçik hekayə qurun.

115) Riyazi hesablamadan istifadə edərək tarixi hadisəni tapın.

Füzulinin 500 illik yubileyinin

keçirildiyi il480

Alınan rəqəmdə hansı

hadisə baş verib?

116) Şəkil əsasında Nadir şahın ordusunu təsvir edin.

117) “Şərqin son fatehi” mövzusunda esse hazırlayın.

118) 1736-cı ildə keçirilən Muğan qurultayından sonra Səfəvilər dövləti süqut etdi.

Səfəvilər dövlətinin neçə il mövcud olduğunu hesablayın.

119) Nadir şahla bağlı suala cavab verin və bunun “müsbət”-“mənfi” cəhətlərini

müəyyən edin.

120) Məntiq pozulmuşdur:

A) Nadir şah – Xəzər dənizində güclü hərbi donanma yaratmaq üçün Avropadan

mütəxəssislər gətirmişdir.

B) Nadir şah – Hindistanı fəth etmək üçün bu ölkəyə hərbi yürüş etmişdir.

C) Nadir şah – Xəzərsahili bölgələrdən rus qoşunlarını çıxarmışdır.

D) Nadir şah – Osmanlı sultatı Səlimlə Çaldran düzündə döyüşmüşdür.

Doğru cavab : __________ Fikrini əsaslandır _______________________

_______________________________________________________________

________________________________________________________________

Nə üçün Nadir şah ölkədə vergiləri artırırdı?

+ -

Yeni tarix dövrü

121) Xəritədə Şəki xanlığının ərazisini müəyyən edin.

1

2 3

4

122) Albaniya və Şəki xanlığı arasında oxşar və fərqli cəhətləri müəyyən edin.

123) Şəkildə təsvir olunan abidənin yerləşdiyi məkanı və özünəməxsus

xüsusiyyətlərini müəyyən edin.

Oxşar cəhətlər Fərqli cəhətlər

124) Şəki xanlığı ilə bağlı verilmiş ifadələrdən istifadə edərək Şəki xanlığının

xarici siyasəti haqqında məlumatlar hazırlayın..

125) Şəki xanlığı haqqında verilmiş kiçik mətndə səhvləri tapın və altından xətt

çəkin.

Şəki xanlığı Azərbaycanın cənub torpaqlarında yaranmış ilk müstəqil xanlıqdır.

Xanlığın əsasını Hacı Çələbi xan qoymuşdur. Xanlığın müstəqilliyinə nail olmaq üçün

Hacı Çələbi xan 3 il Gülüstan qalasında Nadir şahın qüvvələrinə qarşı müqavimət

göstərmişdir.

126) Qarabağ xanlığının ərazisini xəritədə müəyyən edin.

1

3

4

İlk müstəqil xanlıq

Hacı Çələbi xan"Qarı düşmən dost olmaz"

Azərbaycan xanlarının əsir alınması

Möhkəm idi

"Gələsən-görəsən"

127) Şuşanın həyatını sxem üzrə təsvir edin.

128) Şuşa şəhərinin məhşurlarını cədvəldə qeyd edin.

Xanları Bəstəkarı Müğənnisi Şairə Generalı Rəssamı

129) Şəkil əsasında ermənilərin Azərbaycan torpaqlarında məskunlaşdırılması

haqqında məlumat verin.

Yaranması haqqında

Qüdrətli qala kimi

İqtisadi vəziyyəti

130) Aşağıdakı anlayışların mənasını açıqlayın.

131) Şəki və Qarabağ xanlıqlarını müqayisə edin, fərqli və oxşar cəhətləri müəyyən

edin.

132) İrəvan xanlığının ərazisini xəritədə müəyyən edin.

4

1

3

2

Şəki xanlığı Qarabağ xanlığı

Oxşar cəhətlər

"Azərbaycanın qapısı"

"Pənəhabad"

"İsa bulağı"

133) Mətni oxuyun və suallara cavab verin.

İrəvan xanlığının var-dövlətini ələ keçirmək istəyən gürcü hökmdarı bu şəhərə

tez-tez yürüşlər edirdi. Bu yürüşlərin qarşısı alınsa da, xanlığa böyük ziyan

dəyirdi. 1827-ci ildə ruslar İrəvan qalasının güclü müqavimətinə baxmayaraq

şəhəri ələ keçirdilər. Tezliklə Azərbaycan ərazisində mövcud olmuş sonuncu

müstəqil xanlıq süquta uğradıldı. Xanlığın yerində qondarma “erməni

vilayəti” yaradıldı.

a) İrəvan xanlığına gürcü və rus qoşunlarına qarşı mübarizəsində xəyanət

edən kimlər olmuşdur? Kömək göstərməklə onlar nəyə nail olmaq

istəyirdilər?

b) İrəvan xanlığının süqutu ilə Səfəvilər dövlətinin süqutu arasında neçə il

fərqi olduğunu hesablayın.

134) İrəvan torpaqlarının qədim Azərbaycan torpaqları olmasını sübut edən

faktları sadalayın.

№ S ü b u t e d ə n f a k t l a r

1

2

3

135) Şəkillər əsasında İrəvan xanlığı haqqında kiçik hekayə qurun.

. .

. .

136) Gəncə xanlığının ərazisini xəritədə müəyyən edin.

4

1

3

2

137) Gəncə xanlığı ilə bağlı verilmiş açar sözlər əsasında kiçik hekayə qurun.

138) Gəncə xanlığı haqqında verilmiş məlumatları xronoloji cəhətdən sıralayın.

Orucluq bayramı günü

rusların hücuma

keçməsi

Rusiya çarının general

Sisianovu Gürcüstana

baş rəis təyin etməsi

Ermənilərin xəyanət

etməsi

1

2

3

yadelli əsarətinə qarşı mübarizə

erməni xəyanəti

139) Şəkil əsasında “”Gəncə xanlığının son günü” mövzusunda kiçik hekayə

qurun.

140) Gəncə xanlığını Qarabağ xanlığı ilə müqayisə edin. Oxşar və fərqli cəhətləri

müəyyən edin.

Gəncə xanlığı

Qarabağ xanlığı

Oxşar cəhətləri

141) Verilmiş tarixlərin hansı Azərbaycan xanlıqlarına aid olduğunu müəyyən

edin..

Azərbaycan xanlıqları

1757

18041805

142) Şəkil əsasında Cavad xan haqqında kiçik hekayə tərtib edin.

143) Azərbaycan xanlıqlarına aid edilən ifadələri müfaviq olaraq yerləşdirin.

Bayat qalası, Cavanşir tayfası, “Üç kilsə”, Sərdar sarayı, Cıdır düzü

144) Azərbaycan xanları ilə bağlı suallara cavab verin.

Hacı Çələbi xan, Cavad xan, Həsən xan

Rus qoşunlarına

güclü müqavimət

göstərmiş

Azərbaycan xanları

19-cu əsrdə

hakimiyyətdə

olmuş Azərbaycan

xanları

Qarabağ xanlığı İrəvan xanlığı

145) Gəncə və İrəvan xanlıqlarının hərbi qüvvələrinin rus qoşunları ilə döyüşdə

məğlub olmasının səbəblərini müəyyən edin.

146) Birinci Rusiya-İran müharibəsi dövründə Rusiya tərəfindən işğal olunmuş

xanlıqları xəritədə göstərin.

4

1 3

2

147) Aşağıda verilmiş məlumatları cədvələ müvafiq olaraq yerləşdirin.

Bir sıra Azərbaycan xanlıqları güclü müqavimət göstərdi.

Nadir xanın birləşdirmə siyasəti nəticəsində düşmən ordusu ölkədən

qovuldu.

Azərbaycan torpaqlarının iki hissəyə parçalanması ilə nəticələndi.

№ M ə ğ l u b i y y ə t i n s ə b ə b l ə r i 1

2

3

4

Rusiyanın 18-ci əsrin

əvvəllərində Azərbaycan

torpaqlarına yürüşü

Rusiyanın 19-cu əsrin

əvvəllərində Azərbaycan

torpaqlarına yürüşü

148) Şəkil əsasında rusların Bakı xanı ilə danışıqları haqqında hekayə qurun.

149) İkinci Rusiya-İran müharibəsi dövründə ruslar tərəfindən işğal olunmuş

xanlıqları müəyyən edin və xəritədə göstərin.

2 1

4

3

150) Şəkillər əsasında Türkmənçay müqaviləsinin imzalanması prosesini təsvir

edin.

151) Türkmənçay müqaviləsinin nəticələrini xəritə üzərində müəyyən edin.

152) Müqavilələri müqayisə edin, fəqli və oxşar cəhətləri müəyyən edin.

153) Riyazi hesablamadan istifadə edərək tarixi hadisəni tapın.

Kürəkçay müqaviləsi

Gülüstan müqaviləsi

Türkmənçay müqaviləsi

Türkmənçay müqaviləsinin imzalandığı il

569

Alınan rəqəmdə hansı

hadisə baş verib?

154) Rusiya və Qacarlar arasında baş vermiş ikinci müharibənin Azərbaycan üçün

necə nəticələndiyini cədvəl üzrə müəyyən edin.

155) Abbasqulu Bakıxanov haqqında məlumatların “doğru” və “yanlış” olduqlarını

müəyyən et, yanlışları düzəlt.

156) Şəkillərdəki görə tarixi şəxsiyyətləri müəyyən edin.

Ərazi

baxımından

İqtisadi

baxımından

Elm və

mədəniyyət

baxımından

Doğru Yanlış Məlumatlar Yanlışdısa düzəlt

Rusiya və Qacarlar

arasında imzalanmış

Gülüstan müqaviləsi

zamanı tərcüməçi olub.

“Gülüstani İrəm” adlı

Azərbaycan tarixi kitabını

yazıb.

Azərbaycan dilinin ilk

elmi qramatikasını yazıb.

Məhşur rus şairi

A.S.Puşkinlə dostluq edib.

1 2 3

157) Məlumatların aid olduqları tarixi şəxsiyyətlərə görə yerləşdirin.

3 dəfə Rusiya Elmlər Akademiyasının yüksək

mükafatı – Demidov mükafatına layiq

görülmüşdür.

“Hekayəti Müsyo Jordan və dərviş Məstəli

şah” əsərinin müəllifidir.

Azərbaycanda komediya əsərlərinin ilk

yaradıcısıdır.

Latın əlifbası əsasında Azərbaycan əlifbasını

tərtib etmişdir.

Rusiyada yeni bir elm sahəsi – şərqşünaslığın

əsasını qoymuşdur.

Mirzə Kazımbəy Mirzə Fətəli Axundzadə

158) M.F.Axundzadənin xalqımızın azadlığa qovuşması üçün qarşıya qoyduğu əsas

vəzifələri müəyyən edin.

159) Aşağıdakı tarixi şəxsləri müəyyən edərək onların oxşar cəhətlərini müəyyən

edin.

M.F.AxundzadəHəsən bəy Zərdabi

H.Z.Tağıyev

Vəzifələr?

?

?

?

?

160) Şəkil əsasında 1837-ci ildə Rusiya işğalına qarşı qalxmış Quba üsyanının

məğlubiyyətə uğramasının bir səbəblərini müəyyən edin.

161) Şəkil əsasında Azərbaycanın görkəmli nümayəndələrini müəyyən edərək

cədvəldəki sualları cavablandırın.

162) XIX əsrdə Azərbaycanda baş vermiş mühüm hadisələri müəyyən edin.

Kimdir ? Harada anadan olub ? Elm və mədəniyyətə

verdikləri tövhə

1841-ci ildə

1875-ci ildə

1813-ci ildə

163) Şəkil əsasında XIX əsrdə Azərbaycan kəndlilərinin vəziyyətini təsvir edin..

164) Şəkillər əsasında H.Z.Tağıyev haqqında kiçik hekayə qurun.

165) Hacı Zeynalabdin Tağıyevin xidmətlərini qeyd edin və əhəmiyyətini müəyyən

edin.

Xidmətləri Əhəmiyyəti

166) “Molla Nəsrəddin” jurnalının nəşr edildiyi şəhərlər xəritədə əks olunmuşdur.

Rəqəmlərə uyğun olaraq həmin şəhərləri müəyyən edin.

167) Aşağıdakı cümlələri oxuyaraq onların kimlərə aid olduqlarını müəyyən edin.

“Millət necə tarac olur-olsun, nə işim var?!”

“Sizi deyib gəlmişəm, ey mənim müsəlman qardaşlarım!”....

168) Şəkillərdə əks olunmuş Azərbaycan ziyalıları müəyyən edin və onların

arasında oxşar cəhətləri müəyyən edin.

169) Azərbaycan mütəfəkkirlərinə aid olan məlumatları müfaviq olaraq göstərin.

Azərbaycanda nəşr olunan ilk tənqidi jurnalın müəllifidir

“Yaz günləri”, “Uşaq və buz”, “Cütcü” şeirlərinin müəllifidir

Naxçıvanda anadan olmuşdur anadan olmuşdur

Şamaxıda “Ümid” adlı məktəb açmışdır

Cəlil Məmmədquluzadə Mirzə Ələkbər Sabir

1

2

3

170) Tarixi zamanda baş vermiş hadisələri müəyyən edin.

171) Şəkil əsasında Səttərxanın qəhrəmanlığı haqqında kiçik hekayə qurun.

172) Səttərxan və Bağırxanın rəhbərlik etdiyi Təbriz üsyanının azadlıq mübarizəsi

olduğunu sübut edən iki fakt göstərin.

№ S ü b u t l a r

1

2

173) Səttərxanı Babəklə müqayisə edin, oxşar və fərqli cəhətləri müəyyən edin.

Babək Oxşar cəhətləri Səttərxan

1901

1904-1917

1906

Azərbaycan Ən yeni dövrdə

174) Mətni oxuyun və suallara cavab verin.

Erməni qulduru Andronik hiylə yolu ilə Qarabağa keçmək üçün Azərbaycan

hökümətinə məktubla müraciət edərək, guya, Dərbəndə getmək, orada rus

qoşunlarını Qafqaza buraxmamaq üçün Qarabağa keçmək arzusunu

bildirmiş və bunun əvəzində qızıl verməyi təklif etmişdir. Lakin Azərbaycan

generalı Sultan bəy Sultanov bu məktuba belə cavab verdi: “Türk hərbi adı

“Paşa” sizə yaraşan ad deyil. O ad türklərə məxsusdur.

1) Erməni qulduru Androniki Qarabağa soxulmasının qarşısını kim

almışdır?

2) Azərbaycan tərəfi “Türk hərbi adı “Paşa” sizə yaraşan ad deyil. O ad

türklərə məxsusdur..... cavab məktubu ilə nə demək istəyirdi?

175) Köməkçi məlumatlarla şəkildə əks edilən şəxsiyyətləri müəyyən edin.

Onlar iki qardaş idi

Onlardan biri Zəngəzurda əhalini erməni quldurlarına qarşı mübarizədə

birləşdirmiş, digəri isə Qarabağın general-qubernatoru olub

176) Zabıx dərəsindəki döyüşü şəkil əsasında təsvir et.

5

5

177) 1918-ciildə ermənilərin Azərbaycanda törətdikləri qırğınları hansı şəhərlərdə

baş verdiyini xəritədə göstərin.

178) Şəkillər əsasında Mart soyqırımı haqqında hekayə qurun.

179) Mart soyqırımı haqqında verilmiş məlumat anketini doldurun.

Soyqırımın

törədildiyi tarix

Soyqırımı törədən

qüvvələr

Soyqırımın

törədildiyi

ərazilər

Soyqırımın

törədilməsinin

səbəbləri

1

1

180) Riyazi hesablamadan istifadə etməklə hadisələr arasında il fərqini tapın.

181) Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti ilə bağlı verilmiş sxemi cavablandırın.

182) Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin mərkəzləri olmuş şəhərləri suallara cavab

verməklə müəyyən edin

1. 28 may 1918-ci ildə bu şəhərdə Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti elan olundu

2. Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin ilk paytaxt şəhəri olub

3. 15 sentyabr 1918-ci ildə bu şəhər türk-Azərbaycan hərbi qüvvələri tərəfindən azad olundu

183) Zabığ dərəsindəki döyüşlə 1918-ci ildə baş vermiş Göyçay döyüşünü müqayisə

edin, fərqli və oxşar cəhətləri müəyyən edin.

Zabığ dərəsindəki

döyüş

Oxşar cəhətləri Göyçay döyüşü

•"Bir kərə yüksələn bayraq bir daha eməz" sözlərinin müəllifidir?

•İlk Hökümətin başçısı olmuşdur

?

Mart soyqırımı

Bərdə faciəsi ?

184) Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin dövlət bayrağı haqqında cədvəlini

doldurun.

185) Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti dövründə “olub” və ya “olmayan” hadisələri

müəyyən edin.

186) Tarixi zamanda baş vermiş hadisələri müəyyən edin.

187) Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin xəritəsini Azərbaycan Respublikasının

xəritəsi ilə müqayisə edin, fərqli və oxşar cəhətləri müəyyən edin.

Nə vaxt qəbul

edilib?

Hansı rənglərdən

ibarət olub ?

Dövlət bayrağı

günü ölkəmizdə

nə zaman

keçirilir ?

Olub Olmayıb H a d i s ə l ə r

Bakı Dövlət Universitetinin əsası qoyulub

Azərbaycan parlamenti fəaliyyətə

başlayıb

Respublika idarəetmə forması yaradılıb

Mart soyqırımı baş verib

“Molla Nəsrəddin” jurnalı çap edilməyə

başlayıb

1917

1918

1919

188) Şəkildəki Azərbaycan hərbçilərini müəyyən edin, oxşar və fərqli cəhətlərini

göstərin.

189) Aşağıdakı məlumatların hansı generallara aid olduqlarını müəyyən et və

müfaviq olaraq yaz.

190) Şəkil əsasında “Azərbaycan Milli ordusunun Bakıya gəlişi” haqqında kiçik

hekayə qurun.

Birinci Dünya müharibəsi dövründə Rusiyanın paytaxtı –

Peterburqun artileriya ilə müdafiəsi ona tapşırılmışdır

Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin hərbi naziri olmuşdur

Lənkəranda anadan olmuşdur

Qazağ bölgəsində anadan olmuşdur

Topçuluğa dair yazdığı əsərlər onu dünyaya tanıtmışdır

Səməd bəy Mehmandarov Əliağa Şıxlinski

191) Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti ilə bağlı cədvəli tamamlayın.

192) Bu iki anlayışı müqayisə edin, oxşar hadisələri tapın.

193) Yanlış variantı müəyyən edin.

A) 1914 – Birinci Dünya müharibəsinin başlaması

B) 1919 – Zəngəzurda erməni quldur dəstələri və Muğandakı qiyam Milli ordu

tərəfindən məğlubiyyətə uğradıldı

C) 1918-ci il mayın 28-də - Bakıda “İstiqlal Bəyannaməsi” qəbul edildi

D) 1920-ci il aprelin 28-də - Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti süqut etdi

Cavab: __________________

Yanlışı düzəlt: ________________________________________________________

“Azərbaycan” adı

məkan anlayışından

müstəqil dövlət

anlayışına çevrildi

Bunun tarixi

əhəmiyyəti nə oldu? ?

Şərqdə ilk dəfə və

bəzi Avropa

ölkələrindən daha

əvvəl qadınlara

seçki hüququ verildi

Bunu nə üçün etdi? ?

Ərazi bütövlüyümüz

təmin oldu, işğal

olunmuş

torpaqlarımız azad

edildi

Bu necə baş verdi? ?

Azərbaycan

İşğal

Oxşar hadisə?

Oxşar hadisə

İnqilabHansı inqilabı

yada sala bilərsən?

194) Azərbaycanın Çar Rusiyasının və SSRİ-nin ərazisinə qatılmasında oxşar və

fərqli cəhətləri müəyyən edin.

Azərbaycanın Çar Rusiyasının

tərkibinə qatılması

Azərbaycanın SSRİ-nin tərkibinə

qatılması

Oxşar cəhətlər

Frqli cəhətlər

195) Oxşar cəhəti müəyyən edin.

196) Azərbaycan və Türkiyə arasında olan qardaşlıq münasibətini cədvəl əsasında

yaz.

Türkiyə (Osmanlı imperiyası) Azərbaycana hərbi yardım

göstərib.

Nə vaxt? Nə üçün? Nəticəsi nə oldu?

Azərbaycan Türkiyəyə iqtisadi yardım göstərib.

Nə vaxt? Nə üçün? Nəticəsi nə oldu?

1804-cü ildə rusların Gəncəni ələ keçirməsi

1920-ci ildə Gəncədə Sovet

hakimiyyətinə qarşı üsyan

197) Nəriman Nərimanovun fəaliyyətinə aid olanları “+” işarəsi ilə qeyd et.

Bakıda kitabxana açmışdı

Azərbaycanda Sovet hökümətinin başçısı

olub

“Leyli və Məcnun” operasını yazıb

“Nadir şah” əsərini yazıb

Atatürklə dostluq edib

Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin Milli

Hökümətinin başçısı olub

Onun sayəsində Azərbaycanda ilk dəfə

olaraq bütün Şərqdə Konservatoriya açılıb

198) Nəriman Nərimanovun sayəsində Azərbaycanın tərkibində saxlanılan əraziləri

müəyyən edin.

199) Aşağıda göstərilmiş şəxsiyyətləri nə birləşdirir ?

N.Nərimanov

Zaqatala

İrəvan

Dərbənd

Qarabağ

Naxçıvan

Zəngəzur

Kimdir ? Kimdir ? Kimdir ?

200) Aşağıdakı anlayışların mənasını verin.

201) Aşağıdakı şəxsiyyətləri müəyyən edin və onların gördükləri işləri qeyd edin.

202) Aşağıda göstərilmiş cümlələrin müəllifini müəyyən edərək mahiyyətini deyin.

1 “Bir kərə yüksələn

bayraq, bir daha

enməz”

Kim demişdir ? Nə üçün belə

demişdir ?

2 “Paşam, bizim türk

millətində qardaş

qardaşa borc

verməz. Qardaş hər

zaman qardaşının

əlindən tutar”

Kim demişdir ? Nə üçün belə

demişdir ?

"Xalq düşməni"

"Milliyətçi""Əks-

inqlabçı"

?

?

?

?

203) Üzeyir Hacıbəyovun fəaliyyətinə aid olanları müəyyən edin və “+” işarəsi ilə

qeyd edin.

Azərbaycan operasının əsasını qoyub

“O, olmasın, bu olsun” musiqili komediyanı yazıb

Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti dövründə

“Azərbaycan” qəzetini nəşr edib

Azərbaycan himninin sözlərini yazıb

“Heydarbabaya salam” əsərinin müəllifidir

204) Aşağıdakı anlayışları izah edin.

205) Aşağıdakı şəxsləri müəyyən edin və suallara cavab verin.

İkinci Dünya müharibəsi

"cəbbəxana"

"partizan"

Tarixə nə ilə düşmüşdür?

Onun şərəfinə hansı film çəkilib?

Hansı igidliyinə görə Sovet İttifaqı

Qəhrəmanı adını almışdır?

206) Azərbaycan İkinci Dünya müharibəsi dövründə.........

Bu cümləni tamamlayacaq doğru cümlələri tapın.

600 mindən çox övladını ön cəbhəyə yollamışdır

Sovet ordusunun cəbbəxanasına çevrilmişdir

Müstəqil dövlətə çevrilmişdir

Partizanların fəaliyyət göstərdiyi əsas əraziyə çevrilmişdir

207) Əhmədiyyə Cəbrayılov və Mehdi Hüseynzadənin döyüş yolunun oxşar və fərli

cəhətlərini müəyyən edin.

Oxşar cəhətlər

Fərqli cəhətlər

Azərbaycan müasir dövrdə

208) Məhşur alim Lütfi Zadə ilə bağlı olan məlumatların “doğru” və “yanlış”

olduqlarını müəyyən edin.

209) Şəkildə göstərilmiş şəxsləri müəyyən edin, onların oxşar cəhətlərini deyin.

210) Aşağıda göstərilmiş şəxsiyyəti müəyyən edin və suala cavab verin :

Bəxtiyar Vahabzadə Kimdir ? Onun söylədiyi “Ey vah, Moskvadakı yeganə

və ən böyük qalamız yıxıldı!” sözləri nə demək idi ?

Doğru Yanlış M ə l u m a t l a r

Həyatı, dünyanı, kainatı dərk etməyin yeni

yolunu göstərib, kəşf edib

Kəşflərinin böyük elmi əhəmiyyətinə görə

Yaponiyanın elm sahəsində ən yüksək

mükafatını alıb

Fransanın ən yüksək hərbi ordenlərinə layiq

görülüb

Kaliforniya Universitetinin ömürlük fəxri

professoru adına layiq görülüb

1985-ci ildə onun anadan olmasının 100 illik

yubileyi bütün dünyada qeyd olunub

211) Azərbaycan Xalq Cəbhəsi ilə bağlı suallara cavab verin :

212) Aşağıda təsvir edilən hadisəni müəyyən edin.

213) Aşağıda göstərilən tarixi günlərin nə ilə bağlı olduğunu qeyd edin.

214) Mətni oxuyun və suallara cavab verin.

1988-ci il noyabrın 17-si idi. Səhər tezdən başlayaraq paytaxtımızın ayrı-

ayrı yerlərində nümayişçi dəstələri yaranırdı. Nümayişçilər indiki Azadlıq

meydanına tərəf tutdular. Çıxışlar başaldı. “Müstəqillik”, “Azadlıq”,

“Qarabağ bizimdir” çağırışları eşidildi. Mitinq zamanı meydanın ayrı-ayrı

yerlərində üçrəngli, ay-ulduzlu bayraqlar görünməyə başladı. Çoxları bunun

1920-ci ilin aprelində devrilmiş Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin bayrağı

olduğunu bilmirdi. .

1. Nə üçün nümayişçilər “Müstəqillik”, “Azadlıq”, “Qarabağ bizimdir”

çağırışları səsləndirirdilər?

2. Nə üçün nümayiş zamanı bir çoxları üçrəngli Azərbaycan bayrağını

tanımırdılar?

Nə vaxt yaradılmışdır ?

Rəhbəri kim olmuşdur ?

Yaranmasının əhəmiyyəti nə

olmuşdur ?

17 Noyabr

•?

31 dekabr

•?

18 oktyabr

•?

215) Aşağıdakı anlayışları izah edin.

216) Sxemi tamamlayın.

217) Riyazi hesablama yolu ilə hadisələr arasında il fərqini tapın.

Dirçəliş

Müstəqillik

Şəhid

?Ərazi

bütövlüyünün qorunması

Xalqın təhlükəsizliyin

in təminatı

Mədəniyyətin inkişafı

İqtisadiyyatımızın inkişafı

Azərbaycan Respublikasının

yaranması

Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin

yaranması?

218) Şəkillər əsasında suallara cavab verin.

219) Şəkillər əsasında kiçik hekayə qurun.

220) Erməni faşistləri tərəfindən işğal olunmuş Azərbaycan şəhərlərini müəyyən

edin :

8 may 1992 3 aprel 1993 23 iyul 1993

221) Erməni faşistləri tərəfindən işğal olunmuş Azərbaycan şəhərlərini xəritədə

müəyyən edin .

222) Aşağıdakı hadisələrin səbəblərini , oxşar və fərqli cəhətlərini müəyyən edin :

223) Aşağıdakı anlayışları izah edin.

Mart soyqırımı

20 Yanvar faciəsi

Xocalı faciəsi

Atəşkəs dövrü

Qurtuluş günü

Əsrin müqaviləsi

224) Verilmiş tarixlərdə baş vermiş hadisəni müəyyən edin və kim tərəfindən nə

üçün qəbul olunduğunun səbəbini göstərin.

225) Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyini qorunması yolunda Heydər

Əliyevin gördüyü tədbirləri müvafiq olaraq müəyyən edin:

Xarici siyasətdə

Daxili siyasətdə

226) Şəkillər əsasında Ümummilli lider Heydər Əliyevin həyat yolu haqqında

hekayə qurun.

227) Azərbaycanın Respublikasının ümumi vəziyyəti haqqında cədvəli doldurun.

Azərbaycan Qurtuluş

gününə qədərki dövrü

Azərbaycan Qurtuluş

günündən sonrakı dövrü

20 sentyabr 1994

•Ölkəmizə nə kimi xeyri olmuşdur ?

•Bu işdə kimin böyük rolu olmuşdur ?

12 noyabr 1995

•Nə üçün qəbul olunmuşdur ?

•Bu işdə Heydər Əliyevin rolu nədən ibarət olmuşdur ?

15 iyun 1993

•Bu tarixdə hansı hadisə baş vermişdir ?

•Nə üçün belə adlanır bu gün ?

228) Heydər Əliyevlə bağlı verilmiş şəkillər əsasında sualları cavablandırın .

Heydər Əliyevlə birgə verilmiş şəxs

kimdir ?

Bu hansı hadisədir və nə vaxt olmuşdur ?

Sizin fikrinizcə bu cür şəkillər ölkəmizdə

hansı əlamətdar gündə yaradılır ?

Ümummilli lider nə deməkdir ?

229) Heydər Əliyevlə bağlı verilmiş xronoloji zamanları müəyyən edin.

230) Şəkillər əsasında suallara cavab verin.

1923

2003

• Bu şəxs kimdir?

• O, nə üçün əsgər geyimindədir?

• Bu şəxs kimdir?

• Onu nə üçün "Qərbi fəth edən Şərq qadını" adlandırırlar"