AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI TƏHSIL NAZIRLIYI BAKI DOVLƏT ...static.bsu.az/w12/0_Sillabuslar/Az/088 A İxtiopatologiya (müh) Məmmədov Ç..pdf · balıqlarda müxtəlif xəstəliklərin

AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI TƏHSIL NAZIRLIYI

BAKI DOVLƏT UNIVERSITETI

FƏNN SILLABUSU

Təsdiq edirəm_____prof. Nəcəfov C.Ə.

(kafedra müdiri)

Ġmza: _____________________________

Tarix ”_14_” ____sentyabr______2018 -ci il

Kafedra: Zoologiya

Fakültə: Biologiya

Ġxtisas: “Su bioehtiyatları və akvabitkilər”

I. Fənn haqqında məlumat

Fənnin adı: ĠXTĠOPATOLOGĠYA

Tədris yükü (saat) cəmi: 90 saat; mühazirə: 45 saat; seminar: 45 saat

Tədris ili: 2018/2019; VII semestr; Bölmə: azərb. / əyani

Kredit sayı: 8

II. Müəllim haqqında məlumat:

b.e.n., dosent MƏMMƏDOV ÇINGIZ AĞAMUSA oğlu ___________________ __

Məsləhət günləri və saatları: I – 1000

-1200

; II - 1000

-1200

E-mail ünvanı: [email protected]

İş telefonu: (+99412 539 02 94)

III. Tələb olunan dərsliklər və dərs vəsaitləri:

Əsas:

1. Abdullayeva X.H. Balıq xəstəliklərinin diaqnostikası. Bakı, “Müəllim”, 2006, 109 s.

2. Бауер О.П., Мусселиус В.А., Николаева В.М., Стрелков Ю.А. Болезни прудовых рыб.

Москва, “Легкая и пищевая промышленность”, 1981, 319 с.

3. Ванятинский В.Ф., Мирзоева Л.М., Поддубная А.В. Болезни рыб. Москва, “Пищевая

промышленность”, 1979, 231 с.

4. Головина Н.А., Стрелков Ю.А., Воронин В.Н., Головин П.П., Евдокимова Е.Б,

Юхименко Л.Н. Ихтиопатология. Москва, “Мир”, 2003, 448 с.

5. Гришенко Л.И., Акбаев М.Ш., Васильков Г.В. Болезни рыб и основы рыбоводства.

Москва, “Колос”, 1999, 456 с.

Əlavə

6. Qənizadə S.N., Məmmədzadə C.M., Məmmədzadə K.A., Ələkbərov A.P. Akvakultura. Bakı,

“Cümə”, 2004, 148 s.

7. Quliyev Z.M. Azərbaycanda əmtəə balıqçılığı. Bakı, “CBS”. 2006, 302 s.

8. Emre Н, Kürüm М. Alabalık yetişdiriciliği. İstanbul, 2007, 272 s.

9. Мамедов Ч.А. Способ инкубации икры осетровых рыб // Патент № 2165696; Заявление

18.08.1999. Опубликовано 27.04. 2001. Бюллетень изобретений, № 12. С. 342.

10. Мусселиус В.А., Ванятинский В.Ф., Вихман А.А. и др. Лабораторный практикум по

болезням рыб. Москва, “Легкая и пищевая промышленность”, 1983, 296 c.

IV. Fənnin təsviri və məqsədi:

Kursun qısa təsviri: – İxtiopatologiya fənni IY kurs bakalavr tələbələri üçün tədris

olunur. Kursun proqramında təbii su hövzələrində yaşayan və akvakultura şəraitində yetişdirilən

balıqlarda müxtəlif xəstəliklərin yaranmasının səbəbləri, diaqnostik əlamətləri və sənaye

miqyasında balıqyetişdirmədə infeksion və invazion xəstəliklərin yayılması və inkişafı

nəticəsində kütləvi itkilərin əmələ gəlməsi haqqında tələbələrə baza bilikləri öyrədilir.

Proqramda, həmçinin balıqlarda və digər su bioresurslarında baş verən xəstəliklərə qarşı

profilaktik və müalicə tədbirləri, istifadə olunan müasir dərman preparatları və bioloji mübarizə

metodları haqqında da yeni məlumatlar verilir.

Kursun məqsədi: təbii su hövzələrində, balıqçılıq təsərrüfatlarında, qəfəslərdə, qapalı su

təchizatı sistemlərində yetişdirilən balıqlarda və digər hidrobiontlarda yaranan xəstəliklərin

öyrənilməsindən, onların törədicilərinin, inkişaf şəraitinin və fəsadlarının aradan qaldırılması

məqsədilə müxtəlif metodlardan istifadə etməklə balıqçılıq təsərrüfatlarının və təbii su

hövzələrinin epizootik vəziyyətinə nəzarət etməyi bakalavrlara öyrətməkdən ibarətdir.

Fənnin mənimsənilməsi nəticəsində tələbələr:

Bilməlidir - ümumi patologiyanın əsaslarını, ümumi parazitologiyanın əsaslarını, ümumi

epizootologiyanın əsaslarını, balıq xəstəliklərinin profilaktikasını və müalicəsini, balıqların virus

xəstəliklərini, balıqların bakterial xəstəliklərini, balıqların göbələk xəstəliklərini, balıqların

invazion xəstəliklərini, balıqların qeyri-keçici xəstəliklərini, təhlükəli bakteriyaları və toksinləri

daşıyan balıqları.

Bacarmalıdır - su hövzələrinin və balıqçılıq təsərrüfatlarının epizootik vəziyyətini təhlil

etməyi, infeksion, invazion və qeyri-keçici xəstəliklərin diaqnostik müayinəsini, xəstə

balıqlardan və digər hidrobiontlardan diaqnostik analiz məqsədilə nümunələrin götürülməsi,

etiketləşdirilməsi və saxlanması qaydalarını, xəstəliklərin kliniki əlamətlərini təsvir etməyi və

ilkin diaqnozunu təyin etməyi, balıqlarda və didər hidrobiontlarda baş verən xəstəliklərin aradan

qaldırılması məqsədilə profilaktik tədbirlərin həyata keçirilməsi yollarını, balıqlarda və didər

hidrobiontlarda baş verən xəstəliklərin müalicəsini və istifadə olunan preparatlardan düzgün

istifadə etməyi.

Yiyələnməlidir - infeksion, invazion və qeyri-keçici xəstəliklərin analizi metodlarına,

sənaye tipli balıqyetişdirmə təsərrüfatlarında balıqların və digər hidrobiontların xəstəliklərinin

müasir profilaktikası və müalicə metodlarına, balıqların və digər hidrobiontların bioloji

parametrlərinin və fizioloji vəziyyətinin qiymətləndirilməsi metodlarına, balıqçılıq

təsərrüfatlarının monitorinqində, ekspertizasında iştirak etmək, təsərrüfatların mühafizəsi və

balıq resurslarından səmərəli istifadə edilməsi ilə əlaqədar təlimatların tərtib edilməsi

vərdişlərinə.

Y. Fənnin təqvim planı:

Həftələr Mövzunun adı və qısa icmalı Mühazirə Seminar Saat Tarix

I Mövzu 1: Ümumi ixtiopatologiyanın əsasları.

Qısa icmalı: İxtiopatologiya elminin məzmunu

və digər elmlərlə əlaqəsi. İxtiopatologiyanın

inkişafının əsas mərhələləri. Su bioresursları və

akvakultura üçün ixtiopatologiyanın əhəmiyyəti.

Müasir ixtiopatologiyanın inkişafında xarici ölkə

və Azərbaycan alimlərinin iştirakı. Patologiya və

ixtiopatologiya anlayışları. İxtiopatologiyanın

obyektləri və tədqiqat metodları.

Oxu materialları: 1. Müəllimin mühazirə mətni № 1.

2. Ванятинский В.Ф., Мирзоева Л.М.,

Поддубная А.В. Болезни рыб. Москва,

“Пищевая промышленность”, 1979, С.

7-14.

3. Головина Н.А., Стрелков Ю.А., Воронин

В.Н., Головин П.П., Евдокимова Е.Б,

Юхименко Л.Н. Ихтиопатология.

Москва, “Мир”, 2010, С.18-21

Mühazirə

2

18.09.18

Mövzu 2: Ümumi parazitologiyanın əsasları

Qısa icmalı: Ektoparazitlər və endoparazitlər.

Parazitlərin inkişaf tsiklləri. Su ekosistemlərində

parazitlərin mahiyyəti. Parazit və onun

daşıyıcıları sisteminin tənzimlənməsi və

davamlılığı




“Пищевая промышленность”, 1979, С.24-

26



Юхименко Л.Н. Ихтиопатология.

Москва, “Мир”, 2010, С.49-51

+

2

18.09.18

II

Mövzu 3: Ümumi epizootologiyanın əsasları

Qısa icmalı: Epizootik prosesin yaranması.

Epizootologiyanın qısa inkişaf tarixi. Ümumi və

xüsusi epizootologiya. Epizootologiyanın

vəzifələri. Xəstəliklərin yaranması, inkişafı və

qanunauyğunluqları. Xəstəliklərin mənbələri,

mexanizmləri və keçirilməsi faktorları.

Epizootiyanın dinamikası. Xəstəliklərin

mənbələri, mexanizmləri və ötürücü amilləri

+

2

25.09.18




“Пищевая промышленность”, 1979, С. 34-

39



Юхименко Л.Н. Ихтиопатология. Москва,

“Мир”, 2010, С.60-65

II Mövzu 4: Balıq xəstəliklərinin profilaktikası və

müalicəsinin əsasları

Qısa icmalı: Balıqçılıq təsərrüfatlarının

layihələndirilməsində və tikilməsində sanitar-

profilaktika normaları. Balıqçılıq təsərrüfatları

üçün baytar-sanitar qaydaları. Balıqçılıq

təsərrüfatlarında meliorasiya tədbirləri


2. Abdullayeva X. Balıq xəstəliklərinin

diaqnostikası. Bakı, “Müəllim”, 2006,

109 s.

3. Бауер О.П., Мусселиус В.А.,

Николаева В.М., Стрелков Ю.А.

Болезни прудовых рыб. Москва,

“Легкая и пищевая промышленность”,

1981, С.25-35



“Пищевая промышленность”, 1979,

С.42-43

5. Головина Н.А., Стрелков Ю.А.,

Воронин В.Н., Головин П.П.,

Евдокимова Е.Б, Юхименко Л.Н.

Ихтиопатология. Москва, “Мир”,

2010, С.70-71

+

2

27.09.18

III Mövzu 5: Balıqların virus xəstəlikləri.

Qısa icmalı: İnfeksion xəstəliklər. Balıqların

virus xəstəlikləri. Virusların quruluşu, ölçüləri və

yaşayış tərzi. Virusların balıqlarda yaratdığı

xəstəliklər. Karpların yaz viremiyası. Viruslu

branxionekroz. “Üüzmə qovuunun iltihabı”.

Xəstəliklərin kliniki əlamətləri. Virus

xəstəliklərinə qarşı mübarizə tədbirləri


2. Abdullayeva X.H. Balıq xəstəliklərinin


S.70-74

3. Бауер О.П., Мусселиус В.А., Николаева

+

2

04.10.18

В.М., Стрелков Ю.А. Болезни

прудовых рыб. Москва, “Легкая и

пищевая промышленность”, 1981,

С.38-47




С.55-64





2003, С.96-107

IV Mövzu 6: Balıqların bakterial xəstəlikləri.

Qısa icmalı: Balıqların bakterial xəstəlikləri.

Bakteriyaların quruluşu, formaları və qrupları.

Saprofit və parazit bakteriyalar. Aeromonoz,

yaxud “məxmərək” xəstəliyi. Furunkulyoz.

Vibrioz. Xəstəliklərin kliniki əlamətləri. Bakterial

xəstəliklərə qarşı mübarizə tədbirləri






С.65-70




С.73-77





2010, С.136-144

+

2

09.10.18

Y Mövzu 7: Balıqların mikoz xəstəlikləri.

Qısa icmalı: Parazit göbələklərin yaratdıqları

xəstəliklər. Birhüceyrəli və çoxhüceyrəli

göbələklər. Göbələklərin yaşayış tərzi və inkişafı.

Branxiomikoz. Saproleqnioz. Xərçəng taunu.

Mikoz xəstəliklərinə qarşı mübarizə tədbirləri


2. Emre Н, Kürüm М. Alabalık

yetişdiriciliği. İstanbul, 2007, S.206-

207




+

2

16.10.18

V Mövzu № 8: Balıqların invazion xəstəlikləri

(protozoy xəstəliklər).

Qısa icmalı: Heyvan mənşəli parazitlərin

törətdikləri xəstəliklər. Protozoy xəstəliklər.

İxtiobodoz. Qamçılıların törətdikləri xəstəliklər.

Qanda parazitlik edən qamçılıllar (kriptobiozlar).

Xəstəliklərin kliniki əlamətləri. Xəstəliklərə qarşı

mübarizə tədbirləri






С.87-91




С.91-96





2010, С.187-192

+

2

16.10.18

VI Mövzu 9: Balıqların invazion xəstəlikləri

(miksosporidiozlar).

Qısa icmalı: Miksosporidiozlar. Miksozomoz

(gicəllənmə xəstəliyi). Epizootiya. Xəstəliyin

kliniki əlamətləri. Xəstəliyə qarşı mübarizə

tədbirləri



diaqnostikası. Bakı, “Müəllim”, 2006, S.58

3. Quliyev Z.M. Azərbaycanda əmtəə balıqçılığı.

Bakı, “CBS”. 2006, S.146-147

4. Emre Н, Kürüm М. Alabalık

yetişdiriciliği. İstanbul, 2007, S.202-203 5. Бауер О.П., Мусселиус В.А., Николаева

+

2

23.10.18


1981, С.70-81




С.231 с.





2010, С.173-180

В.М., Стрелков Ю.А. Болезни прудовых

рыб. Москва, “Пищевая

промышленность”, 1981, С.87-91



“Пищевая промышленность”, 1979, С.91-

96



Юхименко Л.Н. Ихтиопатология. Москва,

“Мир”, 2010, С.187-192

VI

Mövzu 10: İnfuzorların törətdikləri xəstəliklər.

Qısa icmalı: İnfuzorların törətdikləri xəstəliklər.

Xilodonelyoz. Trixodinoz. İxtioftirioz. Parazitin

inkişaf mərhələləri. Mübarizə metodları






C.112-124




С.112-118





2010, С.240-246

+

2

25.10.18

VII Mövzu 11: Bağırsaqboşluqluların törətdikləri

xəstəliklər.

Qısa icmalı: Bağırsaqboşluqluların törətdikləri

xəstəliklər. Polipodioz. Kliniki əlamətləri.

Polipodioz xəstəliyinə qarşı mübarizə tədbirləri

Oxu materialları:

1. Müəllimin mühazirə mətni № 11. 2. Ванятинский В.Ф., Мирзоева Л.М.,



С.122-123





2010, С.254-255

+

2

01.11.18

VIII Mövzu 12: Helmintozlar. (Trematodozlar.

Sanqvinikolyoz)

Qısa icmalı: Helmintlər haqqında ümumi

məlumat. Helmintlərin əsas sinifləri.

Biohelmintlər, geohelmintlər. Helmintozlar.

Trematodozlar. Sanqvinikolyoz. Kliniki

əlamətləri. Mübarizə tədbirləri


2. Бауер О.П., Мусселиус В.А., Николаева

В.М., Стрелков Ю.А. Болезни прудовых

рыб. Москва, “Пищевая

промышленность”, 1981, С.132-133




С.124-125

+

2

06.11.18

IX

Mövzu 13: Helmintozlar. (Diplostomoz.

Postodiplostomoz)

Qısa icmalı: Helmintozlar. Diplostomoz.

Postodiplostomoz.. Kliniki əlamətləri. Mübarizə

tədbirləri




S.60-61




С.129-131

+

2

13.11.18

IX

Mövzu 14: Monogenoidozlar.

Qısa icmalı: Monogeneidlər. Quruluşu və

inkişafı. Daktilogiroz. Girodaktilyoz. Kliniki

əlamətləri. Mübarizə tədbirləri






С.147-148; 164-165




С.136-142


+

2

13.11.18




2003, С.256-259; 263-265

X Mövzu 15: Sestodozlar. Nematodozlar.

Qısa icmalı: Lentşəkilli qurdların törətdikləri

xəstəliklər. Onların həyat tərzi və inkişaf

xüsusiyyətləri. Kavioz. Nərələrin sistopsisi.

Kliniki əlamətləri. Mübarizə tədbirlər






С.168-173




С.146-148; 169-170





2010, С.275-281

+

2

20.11.18

X Mövzu 16: Krustaseozlar.

Qısa icmalı: Xərçəngkimilərin və onların

sürfələrinin törətdikləri xəstəliklər. Onların həyat

tərzi və inkişaf xüsusiyyətləri. Erqazilyoz.

Sinerqazilyoz. Lerneoz. Kluiniki əlamətləri.

Onlara qarşı mübarizə tədbirləri






С.207-223




С.181-190





2010, С.367-369

+

2

22.11.18

XI Mövzu 17: Balıqların qeyri-keçici xəstəlikləri

(alimentar xəstəliklər).

Qısa icmalı: Törədiciləri olmayan xəstəliklər.

Alimentar xəstəliklər. Qeyri-keçici xəstəliklərin

yaranma səbəbləri. Toksikozlar. Avitaminozlar.

Profilaktik tədbirlər






С.228-237




С.203-207





2010, С.377-382

5. Гришенко Л.И., Акбаев М.Ш.,

Васильков Г.В. Болезни рыб и основы

рыбоводства. Москва, “Колос”, 1999,

456 с.

+

2

29.11.18

XII Mövzu 18: Balıqların qeyri-keçici xəstəlikləri

(funksional xəstəliklər).

Qısa icmalı: Ətraf mühit şəraitinin

pisləşməsindən yaranan xəstəliklər. Funksional

xəstəliklər. Sarılıq kisəsinin iltihabı. Profilaktik

tədbirlər






С.238-245




С.208-210

4. Гришенко Л.И., Акбаев М.Ш.,

Васильков Г.В. Болезни рыб и основы

рыбоводства. Москва, “Колос”, 1999,

456 с.

+

2

04.12.18

XIII Mövzu 19: Balıqlardan insana keçən

xəstəliklər.

Qısa icmalı: Balıqlarda olan xəstəliklərin

heyvanlara və insanlara keçməsinın mexanizmi.

Xəstəliklərin törədicilərinin virulent vəziyyəti.

Xəstəliklərin keçməsinin qarşısının alınması

məqsədilə həyata keçirilən profilaktik tədbirlər.

Difillobotrioz. Botulizm xəstəliyinin törədicisi

(Clostridium botulinum) və inkişaf xüsusiyyətləri

Oxu materialları:

1. Müəllimin mühazirə mətni № 19.




С.194-202





2010, С.408-415

+

2

11.12.18

XIII Mövzu 20: Balıqlarda diaqnostik müayinələr.

Qısa icmalı: Qan müayinəsi. Qanın analizi

metodları. Eritrositlərin və leykositlərin

miqdarının təyini. Hemoqlobinin təyini.

Eritrositlərin çökmə reaksiyası




S.16-21




С.223-227

4. Мусселиус В.А., Ванятинский В.Ф.,

Вихман А.А. и р. Лабораторный

практикум по болезням рыб. Москва


1983, 296 c.

+

2

11.12.18

XIV Mövzu 21: Balıqların parazitar xəstəliklərinin

müəyyənləşdirilməsi.

Qısa icmalı: Balıqların parazitlərə görə yarılma

ardıcıllığı. Qanın parazitlərə görə müayinəsi. Dəri

və üzgəclərin müayinəsi. Qəlsəmələrin müayinəsi.




+

2

18.12.18

S.21-23





С.274-279





1983, 296 c.

XIV Mövzu 22: Balıqların parazitar xəstəliklərinin

müəyyənləşdirilməsi (davamı).

Qısa icmalı: Daxili orqanların müayinəsi.

Patoloji materialların toplanması, fiksasiyası və

daşınması qaydaları




S.23-25





С.279-282





1983, 296 c.

+

2

20.12.18

XV Mövzu 23: Balıqların baytar-sanitar ekspertizası.

Qısa icmalı: Balıqların baytar sanitar

ekspertizasının ümumi məsələləri. Balıqların

kateqoriyalara bölünməsi. Balığın kimyəvi tərkibi.

Balığın təzəliyinin laborator üsullarla təyin

edilməsi.Balıqların xəstəliklərə görə baytar-sanitar

cəhətdən qiymətləndirilməsi




S.80-84





С.25-34



+

1

27.12.18



2003, С.70-78

VI. Sərbəst işlərin mövzuları və təhvil verilmə tarixləri:

NN Mövzunun adı Təhvil verilmə tarixi

1. Ümumi ixtiopatologiyanın əsasları;

25.09 – 20.10. 2. Balıq xəstəliklərinin profilaktikası və müalicəsinin əsasları

3. Balıqların virus xəstəlikləri;

4. Balıqların bakterial xəstəlikləri;

23.10 – 24.11 5. Balıqların mikoz xəstəlikləri;

6. Balıqların invazion xəstəlikləri (ibtidailər, infuzorlar);

7. Helmintozlar, trematodozlar;

8. Balıqların qeyri-keçici xəstəlikləri (alimentar xəstəliklər);

27.11 – 27.12

9. Balıqlardan insana keçən xəstyəliklər;

10. Balıqların parazitar xəstəliklərinin müəyyənləşdirilməsi.

VII. Ġmtahanın keçirilməsi forması - yazılı.

VIII. Semestr ərzində qiymətləndirmə və bal bölgüsü:

Balların maksimum miqdarı – 100 bal.

A) Semestr ərzində toplanan maksimum bal – 50

Dərsə davamiyyətə görə

10 bal

Tələbələrin sərbəst işinə (referat, prezentasiya, tədqiqat işi və s.) görə

10 bal

Seminar (məşğələ) dərslərinin nəticələrinə görə

30 bal

B) Semestr imtahanı nəticəsinə görə - maksimum 50 bal

Hər biletdə – 5 sual, hər suala – 10 bal verilir

Qeyd: Tələbənin imtahandan topladığı balın miqdarı 17-dən az olmamalıdır.

C) Semestr nəticəsinə görə qiymətləndirmə (imtahan və imtahana qədər toplanan ballar

əsasında):

Cəmi: 45

saat

91 – 100 bal əla A

81 – 90 bal çox yaxşı B

71 – 80 bal Yaxşı C

61 – 70 bal Kafi D

51 – 60 bal Qənaətbəxş E

51 baldan aşağı qeyri-kafi F

Müəllim: Məmmədov Çingiz Ağamusa oğlu Ġmza:____________________

Tarix: 14.09.2018

Documents

AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI TƏHSIL NAZIRLIYI BAKI DOVLƏT ...static.bsu.az/w12/0_Sillabuslar/Az/088 A İxtiopatologiya (müh) Məmmədov Ç..pdf · balıqlarda müxtəlif xəstəliklərin