AZRBAYCAN RESPUBLKASININ

MLKPROSESSUAL MCLLS

MNDRCAT

(Fslin balancna getmk n mvafiq fslin adnn zrindsol dymni basn)

BLMLR (Fsillr)

1. MUMQAYDALAR (1-11)

2. BRNCNSTANSYA MHKMSNDCRAAT

2.1 DDACRAATI (12-23)

2.2 MUMHQUQMNASBTLRDNMLGLNLR ZRCRAAT (XSUSDDACRAATI) (24-29)

2.3 XUSUSCRAAT (30-40)

3. MHKMAKTLARINA YENDN BAXILMASI (41-45)

4. XARCXSLRNTRAKILCRAAT (46-50)

AZRBAYCAN RESPUBLKASININ MLKPROSESSUAL MCLLSNLAV

STFADOLUNMUMNBSNDLRNN SYAHISI

FSLLR (Maddlr)

1. MUMQAYDALAR

1. SAS QAYDALAR (116)

2. MHKMNN TRKB. ETRAZLAR (1726)

3. ADDYYT (2432)

4. MHKMADYYATI (3345)

5. DTRAK EDNXSLR VPROSESN DGRTRAKILARI (4668)

6. MHKMDNMAYNDLK (6975)

7. SBUTLAR (76106)

8. MHKMXRCLR(107125)

9. MHKMCRMLR(126127)

10. PROSESSUAL MDDTLR (128133)

11. MHKMRSMSNDLRNN GNDRLMS, BLDRLR VAIRILAR (134148)

2. BRNCNSTANSYA MHKMSNDCRAAT

2.1.DDACRAATI

12. DDANIN VERLMS(149156)

13. DDANIN TMN EDLMS(157164)

14. LRNMHKMDBAXILMAA HAZIRLANMASI (165171)

15. MHKMBAXII (172215)

16. MHKMNN QTNAMS(216238)

17. QYABCRAAT VQYABQTNAM(239253)

18. ZRCRAATIN DAYANDIRILMASI (254258)

19. RZNN BAXILMAMISAXLANMASI (259260)

20. ZRCRAATA XTAM VERLMS(261262)

21. MHKMQRARDADLARI (263269)

22. PROTOKOLLAR (271274)

23. MRCRAATI (275284)

2.2. MUMHQUQMNASBTLRDNMLGLNLR ZRCRAAT (XSUSDDA CRAATI)

24. MUMMDDALAR (285289)

25. SEK(REFERENDUMDATRAK) HQUQLARININ MDAFSHAQQINDA RZLRDARCRAAT (290292)

26. MVAFQCRA HAKMYYTORQANLARININ VONLARIN VZFLXSLRNN NZBATXTALAR HAQQINDA QRARLARILLAQDAR MBAHSLRDAR LR ZRCRAAT (293295)

27. MVAFQCRA HAKMYYTORQANLARININ, YERLZNDARORQANLARININ, SAR ORQAN VTKLATLARIN, ONLARIN VZFLXSLRNN QRARLARI VHRKTLR(HRKTSZLY)LLAQDAR MBAHSLRDARLR ZRCRAAT (296300)

28. HRBVZFLXSLRN VHRBDARORQANLARININ QRAR VHRKTLRNDN (HRKTSZLYNDN) MBAHSLRDARLR ZRCRAAT (301)

29. NORMATV XARAKTERLAKTLARIN QANUNLYNDAR MBAHSLRDN YARANANLR ZRCRAAT (302304)

2.3. XUSUSCRAAT

30. MUMMDDALAR (305306)

31. HQUQHMYYTOLAN FAKTLARIN MYYN EDLMS(307311)

32. XSN XBRSZTKN DMHESAB EDLMSVLMELAN EDLMS(312316)

33. XSNMHDUD FALYYT QABLYYTLVYA FALYYT QABLYYT

OLMAYAN HESAB EDLMS(317322)

34. DAINARYALARIN SAHBSZ HESAB EDLMSVDAINMAZYALAR ZRNDDVLTN MLKYYT HQUQUNUN TANINMASI (323326)

35. TRLM SNDLR ZRONLARI TQDM EDNXSN HQUQLARININ BRPA EDLMS(AIRICRAATI) (327334)

36. XSN PSXATRYA STASONARINA MCBURYERLDRLMSBARDLR ZRCRAAT (335338)

37. VTNDALIQ VZYYTAKTLARI QEYDYYATININ DZGN OLMAMASININ MYYN EDLMS(339341)

38. NOTARAT HRKTLRNDN VYA HMN HRKTLRN APARILMASINDAN MTNAYA DARKAYTLR (342344)

39. UAIN VLADLIA GTRLMS(345151)

40. NORMATV HQUQAKTIN KONSTTUSYAYA UYUNLUUNUN YOXLANILMASI HAQQINDA VSATT ZRCRAAT (352356)

3. MHKMAKTLARINA YENDN BAXILMASI

41. APELLYASYANSTANSYASI MHKMSNDCRAAT (357394)

42. BRNCNSTANSYA MHKMLRNN QRARDADLARINDANKAYT VERLMS(395401)

43. KASSASYANSTANSYASI MHKMSNDCRAAT (402421)

44. LAVKASSASYA QAYDASINDACRAAT (422431)

45. QANUNQVVYMNM MHKMAKTLARINA YENAILMIHALLAR ZRYENDN BAXILMASI ZRCRAAT (432438)

4. XARICXSLRNTRAKILCRAAT

46. MHKMLRN BEYNLXALQ SLAHYYTLR(439461)

47. AZRBAYCAN RESPUBLKASINDA XARCMHKMLRN VARBTRAJLARIN QTNAMLRNNCRASI VTANINMASI. MUMQAYDALAR (462465))

48. XARCDVLTNMHKMQTNAMLRNNMCBURCRASI (466468)

49. XARCDVLT MHKMLRNN QTNAMLRNN TANINMASI (469473)

50. XARCDVLTN ARBTRAJ MHKMLRNN QTNAMLRNNCRASI VTANINMASI (474477)

AZRBAYCAN RESPUBLKASININ MLKPROSESSUAL MCLLS 1

BRNCBLMMUMQAYDALAR

F s i l 1

SAS QAYDALAR

M a d d 1 . Mlki mhkmicraat haqqnda qanunvericilik 1.1. Azrbaycan Respublikasnn mhkmlrindmlki ilr viqtisadi mbahislr zr

mhkm icraatnn qaydas Azrbaycan Respublikasnn Konstitusiyas, Mhkmlr vhakimlr haqqnda Azrbaycan Respublikasnn Qanunu, bu Mcll, digr qanunlar, habelAzrbaycan Respublikasnn trfdar xd beynlxalq mqavillrlmyyn edilir.

1.2. Azrbaycan Respublikas Konstitusiyasnn normalar Azrbaycan Respublikasnn btn razisind ali hquqi qvvy v birbaa tsir malikdir. Azrbaycan Respublikas Konstitusiyasnn normalar v mhkm icraat qaydasn tnzimlyn normalar arasnda ziddiyyt olduqda, Azrbaycan Respublikas Konstitusiyasnn normalar ttbiq edilir.

1.3. Mlki prosessual faliyyt sahsind insan vvtndan hquq vazadlqlarn lv edn v ya mhdudladran, habel dalt mhakimsinin hyata keirilmsi zaman mhkmnin mstqilliyini v trflrin kim prinsipini pozan, elc d sbutlara vvlcdn myyn olunmuqvvvern qanunvericilik aktlar qbul edilbilmz.

1.4. Digr qanunlarda olan prosessual hquq normalar bu Mcllnin mddalarna uyunladrlmaldr.

1.5. Azrbaycan Respublikasnn trfdar xd beynlxalq mqavillrd prosessual qanunvericilikdn frqli qaydalar myyn edilrs, beynlxalq mqavilnin qaydalar ttbiq edilir.

M a d d 2 . Mlki mhkmicraatnn vziflri 2.1. Mlki ilr viqtisadi mbahislr zrmhkmicraatnn vziflri hr bir fiziki v

yaxud hquqixsin Azrbaycan Respublikasnn Konstitusiyasndan, qanunlarndan vdigr normativ hquqi aktlarndan irli gln hquq v mnafelrinin mhkmd tsdiq olunmasdr.

2.2. Mlki mhkm icraat qanunuluun v ictimai qaydann brqrar edilmsin, vtndalarn qanunlara dnmdn hrmt ruhunda trbiyedilmsinrvac verir.

M a d d 3 . Mlki prosessual qanunvericiliyin zamana vmkana grqvvsi 3.1. Mhkm icraat ibaxlan, ayrayr prosessual hrktlr hyata keiriln vyaxud

mhkmakt icra ediln zaman qvvdolan mlki prosessual qanunasasn aparlr. 3.2. Azrbaycan Respublikasnn razisindhr hans haldan asl olmayaraq, Azrbaycan

Respublikasnn mlki prosessual qanunvericiliyi qvvdolur. 3.3. Azrbaycan Respublikasnn razisindn knarda Azrbaycan Respublikas mlki

prosessual qanunvericiliyinin mddalar Azrbaycan Respublikasnn bayran dayan v

yaxud tannma nian olan dniz, ay v yaxud hava gmilrind v ya onlarn olduu limanlarda ttbiq olunur.

3.4. Azrbaycan Respublikasnn trfdar xd beynlxalq mqavillrl Azrbaycan Respublikas mlki prosessual qanunvericiliyinin mkana gr ttbiqinin digr qaydalar da myyn oluna bilr.

M a d d 4 . Mdafin mhkmymracit etmk hququ 4.1. Btn fiziki vhquqixslr zlrinin qanunla qorunan hquq vazadlqlarn, elc

d maraqlarn qorumaq v tmin etmk mqsdi il qanunla myyn edilmi qaydada mhkmmdafisindn istifadetmk hququna malikdirlr.

4.2. Mhkmymracit etmk hququndan imtina edilmsi etibarszdr. 4.3. gr qanunla myyn kateqoriya iqtisadi mbahislr n mhkmy qdr

nizamlama (pretenziya) qaydas myyn olunarsa vyaxud bu, trflr arasnda mqavililnzrd tutularsa, mbahis hmin qaydaya riayt edildikdn sonra iqtisad mhkmsinin hllinverilbilr.

M a d d 5 . Mhkmdmlki ibalama 5.1. Hr hans fiziki v yaxud hquqi xs z hququnun v ya qanunla qorunan

mnafeyinin mdafisi v yaxud tsdiqi n mhkmy mracit etdiyi hallarda mhkmdibalanlr.

5.2. Qanunda nzrd tutulmu hallarda baqa xsin, yaxud xslrin hquq vmnafelrinin, yaxud dvltin mnafeyinin mdafisi n xsin vya orqanlarn rizsinsasn dibalana bilr.

5.3. Hmin xslr mvcud qanunvericiliyuyun olaraq riz vya ikayt sasnda ibalaya bilrlr.

5.4. Qanunda baqa hal nzrdtutulmaybsa, onlar mhkmaradrmalarn barq sazii iltamamlaya bilr, irli srln tlbi etiraf, yaxud rdd edbilrlr.

5.5. Bu Mcll il nzrd tutulmu hallar istisna olmaqla hr hans instansiya mhkmsinin icraatnda olan itlb oluna bilmz.

M a d d 6 . dalt mhakimsinin mhkmtrfindn hyata keirilmsi Mlki ilr v iqtisadi mbahislr zr dalt mhakimsi yalnz mhkmyaiddir v

mhkmlr trfindn qanunla myyn olunmuqaydada hyata keirilir.

M a d d 7 . Hakimlrin mstqilliyi 7.1.dalt mhakimsini hyata keirrkn hakimlr mstqildirlr. 7.2. Hakimlr mlki ilri viqtisadi mbahislri knar mdaxiltsirindn azadraitd

hll edirlr. 7.3. Baqas trfindn mhkm icraatnn bilavasit v yaxud dolays il

mhdudladrlmas, qanunsuz tsir, hdqorxu, mdaxil yolverilmzdir v qanunla myyn olunmumsuliyytsbb olur.

M a d d 8 . Qanun vmhkmqarsnda brabrlik 8.1. Mlki ilr v iqtisadi mbahislr zr dalt mhakimsi hamnn qanun v

mhkmqarsnda brabrliyi prinsipisasnda hyata keirilir.

8.2. Mhkmirqindn, milliyytindn, dinindn, dilindn, cinsindn, mnyindn,mlak vziyytindn, qulluq mvqeyindn,qidsindn, siyasi partiyalara, hmkarlar ittifaqlarna vdigr ictimai birliklr mnsubiyytindn, hquqi xsin olduu yerdn, tabeiliyindn, mlkiyyt formasndan vqanunda nzrdtutulmayan baqa frqlrdn asl olmayaraq iditirak edn btnxslreyni cr yanar.

8.3. Bu Mcllnin 8.2ci maddsind nzrd tutulmu saslara gr id itirak edn xslrzrr vurula bilmz, gztlr vya imtiyazlar verilbilmz, yaxud gztlrin vya imtiyazlarn verilmsindn imtina oluna bilmz.2

M a d d 9 . dalt mhakimsinin kim, trflrin brabrliyi vfaktlar sasnda hyata keirilmsi

9.1.dalt mhakimsi kim, trflrin brabrliyi vfaktlarsasnda hyata keirilir. 9.2. Bu Mcll ilbaqa hal nzrd tutulmaybsa, mhkmdmbahisy id itirak

edn xslr arlb dindirilmdikd baxla bilmz. d itirak edn xslr z tlblrini saslandrdqlar dlillr, sbutlar vhquqi nticlr bardbirbirlrinmlumat vermyborcludur ki, digr trf bunlara qar znn mdafisini tkil edbilsin.

9.3. Hakim btn hallarda prosesin kimprinsipini tmin etmlidir. O, z qrarn yalnz trflrin kim prinsipin sasn mzakir etdiyi dlillrl, onlarn verdiyi izahatlarla, sndlrl saslandrmaldr. Mhkm, qrarn trflri dvt etmdn znn qulluq mvqeyingrirli srdy hquqi dlillrlsaslandra bilmz.

M a d d 1 0 . Mhkmbaxnn akarl 10.1. Mhkmlrdilrakarlq prinsipisasnda baxlr. 10.2. Dvlt, pe, kommersiya sirrinin almas, xsi v ail hyat sirrinin yaylmas,

yetkinlik yana atmayan xslrin marann gzlnilmsi sbblri istisna olmaqla, btn mhkmlrd ilr akar baxlr. z vziflrinin icras zaman hakimlr dvlt sirri ililmyqanunvericiliklnzrdtutulmuyoxlama tdbirlri keirilmdn buraxlrlar. 3

10.3. lr akar baxlmas demokratik cmiyytd xlaq, ictimai qayda, dvlt thlksizliyi baxmndan, hminin digr xsusi hallarla laqdar dalt mhakimsinin maraqlarna toxunarsa, mhkmbax vya onun bir hisssi qapal keirilbilr.

10.4. Mhkmbaxnda itirak ednxs vladla gtrm, vrslik, kommersiya, ixtira v ya vergi sirrinin, elc d qanunla qorunan digr sirlrl yana, hminin xsi v ailhyatnn intim msllrinin qorunmas mqsdi ilmhkmbaxn qapal keirmyi tlb edbilr.

10.5. Mhkmiqapal mhkm iclasnda baxlmas bardqrardad iditirak edn xslri ilkin dinldikdn sonra qbul edir.

10.6. Mhkm baxnn qapal keirilmsind id itirak edn xslr, onlarn nmayndlri itirak edir. Zrurt yaranarsa, onlarn ahidlri, ekspertlr, mtxssislr vtrcmilr arlr.

10.7. Qapal mhkm bax mlki mhkm icraatnn btn qaydalarna riayt olunmaqla aparlr.

10.8. d itirak edn xs olmayan vya ahid qisminddvt edilmyn on alt yana atmamxslr mhkmiclas zalna buraxlmrlar.

10.9. d itirak edn xslr v aq mhkm iclasnda olan digr xslr yerlrindn mhkm baxnn gediatna dair qeydlr apara bilrlr. Mhkm iclasnn kino v foto kiliinin, habel videoyazsnn, birbaa radio v televiziya translyasiyasnn aparlmasna

yalnz i zr id itirak edn xslrin ryi nzr alnmaqla mhkmnin icazsi il yol verilir. 4

10.10. xsi yazma v xsi teleqraf mlumatlar yalnz onlarn nvanland xslrin razl ilaq mhkmiclasnda aqlana bilr. Gstriln qaydalarxsi xarakterli mlumat dayan ss vvideo yazlarn tdqiqinddttbiq olunur.

10.11. Mhkmaktlar btn hallarda aq elan edilir.

M a d d 1 1 . Mhkmicraatnn aparld dil 11.1. Mlki ilr viqtisadi mbahislr zrmhkmicraat Azrbaycan Respublikasnn

dvlt dilind Azrbaycan dilind v ya myyn razi halisinin ksriyytinin dilindaparlr.

11.2. d itirak edn, mhkm icraatnn aparld dili bilmyn xslr iin btn materiallar il tan olmaq, izahat, ifad v ry vermk, mhkmd x etmk, vsatt qaldrmaq, ana dilindikayt etmk, hminin bu Mcllyuyun olaraq pulsuz trcmi xidmtindn istifadetmk hququ izah vtmin olunur.

11.3. Mhkm sndlri id itirak edn xslrmhkm icraatnn aparld dildverilir.

M a d d 1 2 . hakim trfindn tkbana vkollegial baxlmas 12.1. Mlki ilr v iqtisadi mbahislr birinci instansiya mhkmlrind hakim

trfindn tkbana baxlr. 12.2. Apellyasiya qaydasnda ilr sdrlik ednin v digr iki hakimin, kassasiya

qaydasnda issdrlik ednin iki vya daha ox hakimin itirak ilbaxlr.

M a d d 1 3 . Mlki ilrin hllindmhkmnin ttbiq etdiyi normativ hquqi aktlar 13.1. Mhkmmbahislri Azrbaycan Respublikasnn Konstitusiyasna, referendumla

qbul ediln hquqi aktlara, qanunlara, Azrbaycan Respublikas prezidentinin frmanlarna, Azrbaycan Respublikas Nazirlr Kabinetinin qrarlarna, mrkzi icra hakimiyyti orqanlarnn normativ hquqi aktlarna, habelAzrbaycan Respublikasnn trfdar olduu beynlxalq mqavillrsasn hll edir.

13.2. Mhkm i baxarkn normativ hquqi aktlar arasnda ziddiyyt akar edirs, o, daha yksk hquqi qvvymalik olan normativ hquqi aktsasnda qrar qbul edir.

13.3. Azrbaycan Respublikasnn qanunvericiliyi sistemin daxil olan normativ hquqi aktlarla (Azrbaycan Respublikasnn Konstitusiyas v referendumla qbul olunmu aktlar istisna olmaqla) Azrbaycan Respublikasnn trfdar olduu beynlxalq mqavillr arasnda ziddiyyt olduqda, beynlxalq mqavilnin mddalar ttbiq edilir.

13.4. Mbahis ediln hquq mnasibtlrini tnzimlyn hquq normas olmadqda, mhkmanaloji mnasibtlri tnzimlyn hquq normalarna mracit edir.

13.5. Bel normalar da olmadqda mhkm z aktnda Azrbaycan Respublikas hquq qaydalarnn ideya vmumi prinsiplrinisas gtrr.

13.6. craatnda olan ilr zrinsan hquq vazadlqlarnn hyata keirilmsi msllri ilbal mhkmAzrbaycan Respublikas Konstitusiyasnn vqanunlarnn rh edilmsi haqqnda Azrbaycan Respublikasnn Konstitusiya Mhkmsinmracit edbilr. 5

13.7. Azrbaycan Respublikas Konstitusiyasnn v qanunlarnn rhi mhkm n o halda mcburidir ki, bu rh Azrbaycan Respublikas Konstitusiya Mhkmsinin qrarnda verilmiolsun. 6

M a d d 1 4 . zrmhkmbaxnn prinsiplri 14.1. Mhkmhqiqtnail olmaq n, iin hrtrfli, tam vobyektiv tdqiqin lazmi

rait yaradr. Bunun n mhkm: id itirak edn xslronlarn prosessual hquq vvziflrini izah edir, grlck, yaxud grlmyck hrktlrin nticlri bard onlar xbrdar edir, onlarn prosessual hquqlarnn hyata kemsinkmk gstrir.

14.2. Mhkmyalnz trflrin tqdim etdiklri sbutlar aradrmal vonlardan istifadetmlidir.

14.3. Mhkm trflrmhkm baxn barq sazii il tamamlama tklif etmyborcludur v trflr qanunda nzrd tutulan hallar istisna edilmkl, iddian etiraf edvyaxud ondan imtina edbilrlr.

14.4. d itirak edn xslr, qanunla onlarn nmayndliyi zruri olan hallar istisna edilmkl, zlri z hquq vmnafelrini mdafi ed bilrlr. Onlar maraqlarnn tmsil olunmas vya prosessual hquqlarnn hyata keirilmsi n pekar hquqi yardm almaq mqsdi ilzlrinsrbst vkil sebilr.

14.5. Bu Mcll ilvkilin prosesdmcburi itirak tlb olunduu hallarda id itirak edn xslrin vkilin xidmtlrini dmk n kifayt qdr vsaiti olmadqda, onlar maraqlarnn tmsil olunmas v prosessual hquqlarnn hyata keirilmsi n pulsuz (dvlt hesabna) pekar hquqi yardm almaq hququna malikdirlr. 7

M a d d 1 5 . Mhkmaktlarnn mcburiliyi 15.1. Mhkmmhkmaktlarn qtnam, qrardad, qrar vmr formasnda qbul edir. 15.2. Mhkmlrin qanuni qvvy minmi qtnamsi, qrardad, qrar, mri btn

dvlt hakimiyyti, yerli znidarorqanlar, onlarn vziflixslri, ictimai birliklr, siyasi partiyalar, hmkarlar ittifaqlar, onlarn vziflixslri, hminin fiziki vhquqixslr n mcburidir vAzrbaycan Respublikasnn btnrazisindhkmn icra olunmaldr.

15.3. Mhkm aktnn icra olunmamas, habel mhkmy digr hrmtsizlik hallar qanunda nzrdtutulmumsuliyytlnticlnir.

15.4. Mhkmaktlar maraql xslrin mnafelrin toxunduqda bu aktlarn mcburiliyi id itirak etmyn maraql xslrin z hquqlarnn v qanunla qorunan mnafelrinin mdafisi n mhkmymracit etmlri imkann istisna etmir.

15.5. Azrbaycan Respublikas razisind xarici dvltlrin, beynlxalq mhkmlrin viqtisad mhkmlrinin aktlarnn mcburiliyi Azrbaycan Respublikasnn trfdar xd beynlxalq mqavillrlvbu Mcllilmyyn olunur.

M a d d 1 6 . Beynlxalq mhkmlrin slahiyytlri Azrbaycan Respublikasnn trfdar xd beynlxalq mqavillr mvafiq olaraq

trflr, habel id itirak edn digr xslr, bu Mclldnzrd tutulan hquqi mdafivasitlri bitrs, insan hquq v azadlqlarnn mdafisi n beynlxalq mhkmlrmracit edbilrlr.

F s i l 2

MHKMNN TRKB. ETRAZLAR

M a d d 1 7 . Mhkmnin trkibi 17.1. Mlki ilr v iqtisadi mbahislr zr dalt mhakimsinin qanunla myyn

olunmuqaydada hmin mhkmnin trkibinseilmihakimlr hyata keirirlr. 17.2. tkbana baxan vya prosesin digr msllrini hll edn hakim vya kollegial

trkibli mhkmmhkmnin adndan faliyyt gstrir. tkbana baxan hakim prosesdsdrlik edir.

17.3.lrbaxlmas zaman btn hakimlr brabr hquqlara malikdirlr.

M a d d 1 8 . Mhkmlrdkollegial trkibdmsllrin hll edilmqaydas 18.1. Kollegial trkibd ilrin baxlmas v hll edilmsi zaman meydana xan btn

msllr hakimlr trfindn ss oxluu il hll edilir. Hr bir msl hll edilrkn hakimlrdn he biri ssvermdbitrf qalmaa haql deyildir. Sdrlik edn axrnc ss verir.

18.2. ksriyytin qbul etdiyi qrar il razlamayan hakim hmin qrar imza etmyborcludur. O, z ryini yazl kild rh edbilr v ry i lavolunur, lakin, mhkmiclasnda elan edilmir.

18.3. Hakimlr mavir v ssverm zaman, habel qulluq vziflrinin icras baa atanadk mavirnin vssvermnin gizliliyini saxlamaa borcludur.

M a d d 1 9 . Hakim trfindn i baxlmasna yol verilmmsi v hakim etiraz etmk nsaslar 8

19.1. Hakimin ibaxlmasna aadak hallarda yol verilmir: 19.1.1. o, Azrbaycan Respublikasnn qanunvericiliyi ilmyyn edilmiqaydada hakim

vzifsintyin edilmmis; 19.1.2. o, Azrbaycan Respublikasnn qanunvericiliyinmvafiq olaraq iin baxlmas n

nzrdtutulmuhakim deyildirs; 19.1.3. o, vvllr hakim kimi, birinci instansiya mhkmsind, apellyasiya vkassasiya

instansiyalarnda, hminin yeni almhallar zriin baxlmasnda itirak etmis. 19.2. Aadak hallarda hakim ibaxlmasnda itirak edbilmz vona etiraz edilbilr: 19.2.1. o,vvllr trflrdn birinin nmayndsi tyin edilmisvya idahid, ekspert,

mtxssis, trcmi, mhkmiclasnn katibi kimi itirak etmis; 19.2.2. o, trflrdn biridirs v ya trflrdn birinin v yaxud onun nmayndsinin

qohumudursa vya qohumu olmusa; 9

19.2.3. o, xsn, bilavasit v ya dolay yolla iin nticsindmaraqldrsa, ya da onun obyektivliyinvqrzsizliyinbhdouran kifayt qdrsas varsa.

19.3. Birbiri il qohum olan xslrin i baxan mhkm trkibind itirakna yol verilmir.10

Qeyd: Bu Mclldqohum dedikd, babaya vnnyqdr cdadlar mumi olanxslr, rarvadn yaxn qohumlar, babann, nnnin, valideynin, vladla gtrnin, doma vgey qardavbacnn, uan, vladla gtrnin vya nvnin ri (arvad) vya onlarn yaxn qohumlar nzrdtutulur. Yaxn qohumlara babalar, nnlr, valideynlr, vladla gtrnlr, doma vgey qardalar vbaclar,rarvad, uaqlar, vladla gtrnlr, nvlr aiddirlr.

http:verilmir.10

M a d d 2 0 . Ekspert, mtxssis, trcmiy, mhkm iclasnn katibin etiraz etmk nsaslar

20.1. Etiraz etmk n bu Mcllnin 19cu maddsind gstriln saslar eyni ilekspert, mtxssis, trcmiyvmhkmiclasnn katibindaiddir.

20.2. Ekspert v ya mtxssis, bunlardan baqa aadak hallarda da i baxlmasnda itirak edbilmz:

20.2.1. o, iditirak ednxslrdn vya onlarn nmayndlrindn qulluq mvqeyingrvya sair chtdn asldrsa, yaxud asl olmusa;

20.2.2. o, mhkmymracit etmysas vern materiallar zrtftiaparmsa vya bu materiallardan hmin iin baxlmasnda istifadedilirs;

20.2.3. onun slahiyyti olmad myyn edilrs. 20.3. Ekspertin, mtxssisin, trcminin vmhkmiclas katibinin, hmin i vvllr

baxlmasnda mvafiq olaraq ekspert, mtxssis, trcmi vmhkmiclas katibi qisminditirak etmlri onlara etiraz edilmsi nsas deyildir.

M a d d 2 1 . z znetiraz vetiraz etmhaqqndarizlr 21.1. Bu Mcllnin 19 v 20ci maddlrind gstriln hallar olduqda hakim, ekspert,

mtxssis, trcmi, mhkm iclasnn katibi z zn etiraz etmy borcludur. ditirak ednxslr dhminsaslar zretiraz edbilrlr.

21.2. Etiraz etm v ya z zn etiraz etm yazl formada saslandrlmal v imahiyyti zr baxlmaa balanana qdr edilmlidir. Sonradan etiraz etmy v ya z znetiraz etmyyalnz o halda yol verilir ki, etirazn saslar mhkmyvetiraz ednibaxlmaa balanandan sonra mlum olsun.

21.3. Mhkmy etiraz edn trf etirazn saslarn sbut etmlidir. Etirazn saslarna dair sbut tqdim edilmdikd, etiraz ibaxan mhkmtrfindn baxlmamsaxlanlr.

21.4.gr etiraz mhkmiclasnda trflrin xndan sonra edilmis, bu halda o, etiraz n sbblrin sonradan mlum olduunu sbut etmlidir.

21.5.gr etiraz mhkmprosesini lngitmk mqsdi iledilmisvya etirazn dlillri uydurma olaraq hqiqtuyun deyildirs, bu halda, etiraz vermiyz on manatadk crimedilbilr.11

21.6. Eyni hakim, ekspert, mtxssis, trcmiy v ya mhkm iclasnn katibineynisaslar zreynixs, onun nmayndsi vya vkili trfindn mhkmytkrar etiraz verilbilmz. 12

M a d d 2 2 . Edilmietirazn hll edilmqaydas 22.1. Etiraz edilmis, mhkm id itirak edn xslrin fikrini, hminin etiraz olunan

xs izahat vermk istyirs, onun izahatn dinlmlidir. 22.2. tkbana baxan hakimetiraz edilmsi mslsi mhkmnin sdri trfindn hll

edilir. 22.3. Mhkmd ilrkollegial baxld zaman hakimlrdn birinedilmietiraz, etiraz

edilnin itirak olmadan digr hakimlr trfindn hll edilir. Etirazn lehin v leyhinveriln sslrin say brabr olduqda, hakim knar edilmi hesab edilir. Apellyasiya vkassasiya qaydasnda ibaxan bir nehakimvya btn mhkmtrkibinediln etiraz apellyasiya vya kassasiya instansiyas mhkmlrinin sdrlri trfindn hll edilir.

http:bilr.11

22.4. Eskpert, mtxssis, trcmiy vmhkm iclasnn katibin etiraz haqqnda mslibaxan hakim vmhkmtrfindn hll edilir.

22.5. gr etiraz birinci instansiya mhkmsind i baxan mhkm sdrin, yaxud tktrkibli mhkmnin hakimin edilmis, bu halda etiraz, baxlmaq n apellyasiya instansiyas mhkmsingndrilir.13

22.6. Etiraz etm v ya z zn etiraz etm msllri bard mhkm qrardad xarlr ki, bundan daikayt verilmsinyol verilmir.

M a d d 2 3 . Etirazn vya z znetirazn tmin edilmsinin nticlri 23.1. Birinci instansiya mhkmlrind i baxan hakim etiraz v ya z zn etiraz

tmin edildiyi halda bu ihmin mhkmdbaqa hakimlrin itirak ilbaxlr. 23.2. Birinci instansiya mhkmsinin btn trkibin v ya tktrkibli mhkmnin

hakimin edilmi etiraz v ya z zn etiraz tmin edilmis, bu halda i apellyasiya instansiyas mhkmsi trfindn baqa birinci instansiya mhkmsinverilir.14

23.3. Kollegial trkibd i baxan mhkmnin btn trkibin edilmi etiraz v ya z znetiraz tmin olunduqda ihmin mhkmdbaqa trkibverilir.

23.4. Naxvan Muxtar Respublikasnn Ali Mhkmsind birinci instansiya qaydasnda ilr zr hakim etiraz v ya z zn etiraz, yaxud mhkmnin btn trkibin etiraz edilrs, bu halda ibaqa hakim v ya baqa trkib trfindn hmin mhkmd baxlr. 15

F s i l 3

MHKMADDYYT16

M a d d 2 4 . Mbahislrin mhkmyaidiyyti 24.1. Azrbaycan Respublikasnn mhkmlri, bu Mclly v ya digr qanunlara

mvafiq olaraq onlarn mdafisi mhkmdn knar digr qaydada hyata keirilmirs, pozulmuvmbahisediln hquq vazadlqlar mdafivtmin edir.

24.2. Mbahisnin mumi mhkmy v ya iqtisad mhkmsin aidiyyti id itirak edn xslrin subyektiv trkibi, yaxud mbahisnin predmeti vya hquq mnasibtlrinin xarakteri nzralnmaqla, bu Mcllymvafiq olaraq myyn edilir.

M a d d 2 5 . Mbahislrin mumi mhkmlraidiyyti 25.1. Mlki mhkm icraat qaydasnda mlki, ail, mk, mnzil, torpaq mnasibtlri,

tbii ehtiyatlardan istifad olunmas v ya traf mhitin qorunmas, vergi, inzibati vdigr mnasibtlrdn mlgln mbahislr zr trflrdn he olmasa biri fiziki xsdirsvonun frdi sahibkar statusu yoxdursa vya bel statusu olsa da, mbahisonun sahibkarlq faliyytini hyata keirmsi illaqdar yaranmamsa, hmin mbahislr zrilrmumi mhkmlr baxr.

25.2. mumi mhkmlr bu Mcllnin 2429cu fsillrind gstriln xsusi iddia icraat ilrinbaxrlar.

25.3. mumi mhkmlr bu Mcllnin 305ci maddsindgstriln xsusi icraat ilrinbaxrlar.

25.4. mumi mhkmlr qanunla onlarn slahiyytlrin aid ediln digr ilr dbaxrlar.

http:verilir.14http:gndrilir.13

M a d d 2 6 . Mbahislrinqtisad Mhkmsinaidiyyti 26.1. darvya digr mnsubiyytindn v tabeliyindn asl olmayaraq, hquqi xslr,

hquqi xs yaratmadan sahibkarlq faliyytini hyata keirn vqanunla myyn edilmiqaydada frdi sahibkar statusuldedn fizikixslr arasnda mlki, inzibati vdigr hquq mnasibtlrindn yaranan iqtisadi mbahislr zr ilr mlki icraat qaydasnda qtisad Mhkmsinaiddir. 17

26.2. qtisad Mhkmsind baxlan iqtisadi mbahislr bu Mcllnin 26.1ci maddsindgstriln subyektlr arasndak aadak mbahislr aiddir:

26.2.1. qanunla nzrdtutulan mqavillr zrixtilaflara dair vyaxud trflrin razl ilixtilafnqtisad Mhkmsinin hllinverilmsi bardmbahislr;

26.2.2. mqavillrin dyidirilmsi vya lv olunmas bardmbahislr; 26.2.3. mbahissiz qaydada (akseptsiz) dniln crimlr zr icra vya digr sndin

icra olunmasnn tsdiqi bardmbahislr; 26.2.4. qanunla mbahissiz qaydada (akseptsiz) crimlrin tutulmas nzrd

tutulmaybsa, dvlt orqanlar, yerli znidar orqanlar v nzart funksiyalarn hyata keirn digr orqanlar trfindn crimlrin dnilmsi bardmbahislr;

26.2.5. nzart funksiyasn hyata keirn orqanlar trfindn qanunun v ya digr normativ hquqi aktn tlblrini pozmaqla mbahissiz qaydada (akseptsiz) silinmi pul vsaitinin bdcdn qaytarlmas bardmbahislr;

26.2.6. mssisnin tsis sndlrinin etibarsz hesab edilmsi bardmbahislr; 26.2.7. hquqi v fiziki xslrin dm qabiliyyti olmayan hesab edilmsi bard

mbahislr; 26.2.8. vergi dmlri bardmbahislr. 26.3. qtisad mhkmlri qanunla onlarn slahiyytlrinaid ediln digr ilrdbaxa

bilr.

M a d d 2 7 . Mbahislrin beynlxalq mqavillrdn irli gln mbahislr dair Azrbaycan Respublikasnnqtisad Mhkmsin aidiyyti

Beynlxalq mqavillrdn irli gln mbahislr dair qtisad Mhkmsi Azrbaycan Respublikasnn fiziki v hquqi xslri, hminin, xarici hquqixslrin, xarici investisiyal hquqi xslrin, beynlxalq hquqi xslrin, sahibkarlq faliyytini hyata keirn cnbilrin, vtndal olmayanxslrin itirak il ona aid olan mbahislr baxr. 18

M a d d 2 8 . cnbilrin, vtndal olmayan xslrin, xarici hquqi xslrin itirak etdiyi ilrin aidiyyti cnbilrin, vtndal olmayan xslrin v xarici hquqi xslrin itirak etdiklri

ilr, gr dvltlraras sazilrl, beynlxalq mqavillrlvya trflrin sazii ildigr hallar nzrdtutulmaybsa, mhkmlr baxrlar.

M a d d 2 9 . Mbahisnin mnsiflr mhkmsinverilmsi Mhkmyaid olan mbahisqanunla, beynlxalq mqavillrlvya trflrin sazii il

nzrdtutulan hallarda, iditirak ednxslrin yazl razl ilmnsiflr mhkmsinin hllinverilbilr.

M a d d 3 0 . Birbiri illaqdar olan bir netlbin aidiyyti

Birbiri il laqdar olan bir ne tlbi birldirrkn, onlardan bir qismi mumi mhkmy, digrlri is qtisad Mhkmsin aiddirs, tlblr mumi mhkmdbaxlmaldr.

M a d d 3 1 . Aidiyytin dyidirilmsinyol verilmmsi 31.1. Aidiyyt qaydalarnn pozulmasna yol verilmir. 31.2. Aidiyyt qaydalarna riayt etmkl mhkmnin z icraatna qbul etdiyi i,

sonradan baqa mhkmyaid olsa da, mahiyyti zrhmin mhkmdhll edilmlidir.

M a d d 3 2 . Aidiyyt msllrindnikayt verilmsi 32.1. d itirak edn xs, mbahisnin bu v ya baqa mhkmy aidiyytinin

dyidirilmsi bardrizverbilr. 19

32.2. d itirak edn xs mhkm aidiyyti il razlamamasn saslandrmal v bu bardimahiyyti zrbaxlmaa balanana qdr bildirmlidir.

32.3. Hakimin z dmbahisnin mhkmyaidiyyti olmamasn akara xara bilr. 32.4. Aidiyyt haqqnda msl qalxdqda, hakim iin aidiyyti zr gndrilmsi v ya

aidiyyt haqqndariznin rdd edilmsi bardsaslandrlmqrardad xarr. 20

32.5. Aidiyyt haqqnda qrardaddan id itirak edn xslr, qrardad onlara tqdim olunduu (onlar trfindn alnd) gndn 10 gn mddtindbu Mcllnin 21ci fsli ilmyyn edilmiqaydadaikayt verbilrlr. 21

32.6. bir mhkmdn baqa mhkmy aidiyyt haqqnda qrardaddan ikayt verilmmddti baa atdqdan sonra gndrilir.

32.7. Bir mhkmdn digrin gndriln i onun gndrildiyi mhkm trfindn baxlmaa qbul edilmlidir. Mhkmlr arasnda mhkm aidiyytin dair mbahislryol verilmir. Mhkmlr arasnda fikir ayrl olduu hallarda apellyasiya instansiyas mhkmsi trfindn ibir mhkmdn baqasna verilir. 22

F s i l 4

RAZADYYT23

M a d d 3 3 . razi aidiyyti anlay Birinci instansiya mhkmsi qismind ilr razi zr baxlmasna dair mhkmlr

arasnda slahiyytlrin blnmsi bu fsillmyyn olunur.

M a d d 3 4 . Mlki ilrbirinci instansiya zrbaxan mhkmlr 24

Mhkmlraid olan ilrbirinci instansiya zrrayon (hr) mhkmlri, yerli iqtisad mhkmlri, beynlxalq mqavillrdn irli gln mbahislr zr iqtisad mhkmsi trfindn baxlr. Seki (referendumda itirak) hquqlarnn mdafisi haqqnda ilr isbirinci instansiya zrrayon (hr) mhkmlri v ya apellyasiya instansiyas mhkmlri trfindn baxlr.25

M a d d 3 5 . ddiann cavabdehin olduu yergrverilmsi 35.1. Qanunla baqa hal nzrd tutulmamdrsa, iddia cavabdehin rsmi qeydalnd

yerin mhkmsinverilir.

http:baxlr.25

35.2. Hquqixsiddia hquqixsin nvannn olduu yergrverilir. Hquqixsin trmmssissinin faliyytindn mlgln iddialar mssisnin nvannn olduu yergrverilir.

35.3. Qarlql iddia, aidiyytindn asl olmayaraq, ilkin iddiann baxld yerin mhkmsinverilir.

M a d d 3 6 . ddiann semsingraidiyyt 36.1. Yaay yeri mlum olmayan, yaxud Azrbaycan Respublikasnda yaay yeri

olmayan cavabdehiddia onunmlaknn olduu yergrvya mlum olan axrnc yaayyeringrverilbilr.

36.2. Rsmi yaayyeri, olduu yer vya hquqi nvan mxtlif olan bir necavabdehiddia cavabdehlrdn birinin rsmi yaayyeri vya hquqi nvan zrverilbilr.

36.3. Alimentin alnmas vataln myyn edilmsi haqqnda iddialar iddia trfindn znn yaad yergrdverilbilr.

36.4. Azadlqdan mhrum etm nvnd cza kn xslr qar nikahn pozulmas haqqnda iddialar iddiann yaad yergrverilbilr. 26

36.5.ddiann yannda yetkinlik yana atmayan uaqlar olduqda vya iddia shhtingr cavabdehin yaad yer getmy tinlik kdikd d nikahn pozulmas haqqndak iddialar iddiann yaad yergrverilbilr.

36.6.ikstetmvya shhti sairkildzdlmil, habelailni dolandrann lm ilvurulan ziyan haqqnda iddialar ziyan vurann yaad yergrvya ziyan vurma yeringrverilbilr.

36.7. Qanunsuz olaraq mhkum edilmkl, cinayt msuliyytinclb edilmkl, qtimkan tdbiri kimi hbs alnmaqla, baqa yer getmmk haqqnda iltizam almaqla, yaxud hbs klindinzibati tnbeh verilmklfizikixsvurulmuzrrin dnilmsi illaqdar olaraq mk, pensiya v mnzil hquqlarnn brpa edilmsi, mlakn v ya onun dyrinin qaytarlmas haqqnda iddialar, hminin iddiann yaayyeringrverilbilr.

36.8. nzibati orqanlarn inzibati xtalar haqqnda ilrbaxmaa slahiyytli olan vzifli xslrinin crimvyaxud baqa tnbehlr ttbiq etmlri haqqnda qrarlarna dair iddialar iddiann yaad yergrdverilbilr.27

36.9. stehlaknn hququnun mdafisi haqqnda iddialar iddiann yaad yergr, yaxud mqavilnin baland vya icra edildiyi yergrverilbilr.

36.10. Gmilrin toqqumas nticsindvurulan zrrin dnilmsindair, habeldnizdkmk gstrilmsin v xilas etmy grmkafat alnmas haqqnda iddialar cavabdehin gmisinin olduu yergrvya gminin aid olduu yergrdverilbilr.

36.11.cra yeri gstriln mqavillrdnmlgln iddialar mqavilnin icra yeringrdverilbilr.

36.12. Azrbaycan Respublikasnn vtnda vyaxud hquqixsi olan vbaqa dvltin razisindyerln cavabdehqar iddia iddiann olduu yervya cavabdehin mlaknn olduu yergrverilbilr.

36.13. Bu Mcllnin 39cu maddsindmyyn edilmi aidiyyt istisna olunmaqla, bu Mcllnin 36.136.12ci maddlrin gr iin aid olduu mhkmlrdn birini semk hququ iddiaya mxsusdur. 28

http:bilr.27

M a d d 3 7 . Hquqi hmiyyti olan faktlarn myyn edilmsi zr ilrin aidiyyti

Tikintiy, quruya, torpaq sahsin sahiblik faktnn myyn edilmsin dair hmin tikintinin, qurunun, torpaq sahsinin olduu yerd baxlan ilr istisna olmaqla, hquqi hmiyyti olan faktlarn myyn edilmsi bardilrrizinin olduu yerdbaxlr.

M a d d 3 8 . Fiziki v hquqi xslrin mflislmsin (iflasna) dair ilrin aidiyyti

Mflislm (iflas) haqqnda ilr borclu fiziki xsin yaad yerin, hquqi xsin nvannn olduu yerin mhkmsindbaxlr.29

M a d d 3 9 . Mstsna aidiyyti 39.1. Tikintiy, quruya, torpaq sahsin mlkiyyt hququnun tannmas, tikintinin,

qurunun, torpaq sahsinin baqasnn qeyriqanuni sahibliyindn gtrlmsi, mlkiyyt hququndan mhrum etm il laqdar olmayan sahibkarn vyaxud baqa qanuni sahibin hquqlarnn pozulmasn aradan qaldrmaq haqqnda iddialar tikintinin, qurunun, torpaq sahsinin olduu yergrverilir.

39.2. Vrslr trfindn vrslik qbul ediln qdr miras qoyann kreditorlar trfindn veriln vrslik hquq mnasibtlri illaqdar iddialar miras qalan mlakn vyaxud onunsas hisssinin olduu yerin mhkmsinaiddir.

39.3. Yklrin, srniinlrin v ya baqajn danma mqavillrindn ml gln yk dayanlara qar iddialar nqliyyat tkilat idarsinin olduu yergrverilir.

M a d d 4 0 . Mqavilaidiyyti 40.1.razi aidiyyti qaydalarnn pozulmasna yol verilmir. 40.2. Trflr z aralarndak sazi ilmbahisli iin razi aidiyytini dyidir bilrlr.

Saziyazlkildifadolunmaldr. 40.3. Sazio zaman ola bilr ki, o, myyn mhkmiinvya mbahissinsaslanm

olsun. 40.4. Mbahisn mstsna aidiyyt nzrd tutulduu halda bu Mcllnin 40.140.3

c maddlrinin qaydalar ttbiq oluna bilmz. 30

M a d d 4 1 . mr icraat qaydasnda baxlan iddiann aidiyyti mr icraat qaydasnda ilr baxlarkn riz bu fsillmyyn edilmi aidiyyt zr

mhkmyverilir.

M a d d 4 2 . Cinayt iindnmlgln iddia zraidiyyt Cinayt iindn ml gln mlki iddia, gr o, cinayt iinin icraat zaman

verilmmidirs v yaxud hll olunmamdrsa, bu Mcll il myyn olunmu mlki mhkmicraatnn qaydalar zrbaxlmaq n verilir.

M a d d 4 3 . Biri biri illaqdar olan bir neiin aidiyyti 43.1. gr mxtlif mhkmlrin icraatnda olan ilr biri biri il laqlidirs, dalt

mhakimsinin dzgn hyata keirilmsi n onlara birg baxlmal v qtnam

http:baxlr.29

xarlmaldr. Bu mqsdli(ilr) birbiri illaqli ilrdn birini ilkin olaraq icraata qbul etmimhkmygndrilmlidir. 31

43.2. Birbiri il laqli olan ilrin bir icraatda birldirilmsi hm id itirak edn xslrin vsatti, hm dmhkmnin z tbbs ilhyata keirilbilr. 32

M a d d 4 4 . Mhkmnin z icraatna qbul etdiyi ii baqa mhkmyvermsi 44.1. Aidiyyt qaydalarna riayt edilmkl mhkmnin z icraatna qbul etdiyi i,

sonradan baqa mhkmyaid olsa da, mahiyyti zrhmin mhkmdhll edilmlidir. 44.2. Mhkmii aadak hallarda baqa mhkmdbaxlmaa verir: 44.2.1.vvlcyaayyeri mlum olmayan cavabdeh ii onun yaad yerin mhkmsin

vermk haqqnda vsatt verrs; 44.2.2. i hmin mhkmd baxld zaman onun aidiyyt qaydalarnn pozulmas il

icraata qbul edildiyi akar olarsa; 44.2.3. hakimlrdn birinvya bir nesinedilmietiraz tmin edildikdn sonra, elcd

digr ciddi sbblrdn hmin mhkmd onlar vz etmk v ya i baxmaq mmkn olmazsa;

44.2.4. iddia hmin mhkmyqar qaldrlmdrsa; 33

44.2.5. hr iki trf i sbutlarn ksr hisssinin olduu yerin mhkmsindbaxlmas bardvsatt vermidirs;34

44.2.6. bu Mcllnin 43c maddsindnzrdtutulmuhallarda.

M a d d 4 5 . lrin baqa mhkmyverilmsi vaidiyyt msllrindn ikayt vermqaydas

45.1. Mbahisnin mhkmy aidiyyti il laqdar msllr riznin mhkmnin icraatna qbul edilmsi v ya iin hakim trfindn baxlmaa hazrlanmas mrhlsind, yaxud da iditirak ednxsinsaslandrlmvsatti zrhll oluna bilr.

45.2. Mbahisnin mhkmy aid olmamas v ya iin baqa mhkmy verilmsi msllri bard hakim bu Mcllnin 21ci fslinin qaydalarna uyun olaraq qrardad xarr. Hmin qrardaddan iditirak ednxslr trfindn qrardadn alnd (verildiyi) andan 10 gnrzindikayt verilbilr. 35

45.3.in bir mhkmdn baqa mhkmyverilmsi hmin qrardaddanikayt verilmmddti baa atdqdan sonra icra edilir.

45.4. Bir mhkmdn digrin gndriln i, onun gndrildiyi mhkm trfindn baxlmaa qbul edilmlidir. Mhkmlr arasnda razi aidiyytin dair mbahislr yol verilmir.

Mhkmlr arasnda fikir ayrl olduu hallarda apellyasiya instansiyas mhkmsi trfindn ibir mhkmdn baqasna verilir.

45.5. in bu Mcllnin 44.2.3 v 44.2.4c maddlrind nzrd tutulmu hallarda aid olduu mhkmyverilmsi apellyasiya instansiyas mhkmsi trfindn hyata keirilir.

45.6. Fvqladvziyytin ttbiq edildiyi raziddalt mhakimsinin birinci instansiya mhkmsi trfindn hyata keirilmsi qeyrimmkn olduqda bu slahiyyt Azrbaycan Respublikasnn Ali Mhkmsi trfindn baqa birinci instansiya mhkmsinverilbilr. 36

F s i l 5

DTRAK EDNXSLR VPROSESNDGRTRAKILARI

M a d d 4 6 . ditirak ednxslrin trkibi Trflr, nc xslr, rizilr, maraql xslr, pozulmu v ya mbahis ediln

hquqlarnn mdafisi n mhkmy mracit etmk hququ olan ictimai tkilatlar, dvlt orqanlar vdigr orqanlar iditirak ednxslrdirlr.

M a d d 4 7 . ditirak ednxslrin hquq vvziflri 47.1. d itirak edn xslr prosessual qanunvericilikl onlara verilmi prosessual

hquqlardan vicdanla istifadetmyborcludurlar. 47.2.ditirak ednxslr iin materiallar iltanolmaq, onlardan xarlar etmk v

surt xarmaq, etirazlar vermk, sbutlar tqdim etmk vonlarn tdqiqind itirak etmk, id itirak edn digr xslr, ahidlr, ekspertlr v mtxssislr suallar vermk, vsattlr, o cmldn d lav sbutlarn tlb edilmsi bard vsattlr vermk, mhkmy ifahi v yazl izahatlar vermk, mhkmprosesinin gedii vaxt ortaya xan btn msllr barddlillr gtirmk, iditirak edn digrxslrin vsatt vdlillrinetiraz etmk, mhkm qrarlarndan ikayt etmk v mlki mhkm icraat bardqanunvericilikdveriln digr prosessual hquqlardan istifadetmk hququna malikdirlr.

47.3. d itirak edn xslr, mlki mhkm icraat bard qanunvericilikl nzrdtutulan, icra olunmamas nticyarada biln hallarda prosessual vziflr dayrlar.

M a d d 4 8 . Mlki prosessual hquq qabiliyyti Hr bir fiziki vhquqixs eyni drcdqanunla myyn ediln vqanunla yol veriln

mlki prosessual hquqlar ld etmk v vziflr damaq qabiliyytin (mlkiprosessual hquq qabiliyyti) malikdir.

M a d d 4 9 . Mlki prosessual faliyyt qabiliyyti 49.1. z faliyyti il mhkmd hquqlarn hyata keirmk v vziflrini yerin

yetirmk, iin aparlmasn nmayndy taprmaq qabiliyyti (mlkiprosessual faliyyt qabiliyyti) tam hcmd yetkinlik yana atm hr bir fiziki xs v qanunvericiliklmyyn edilmiqaydada qeydalnmhquqixsmxsusdur.

49.2. On alt ya olan yetkinlik yana atmamxs tam faliyyt qabiliyytli elan edildiyi halda (emansipasiya) o, mhkmdxsn z hquq vvziflrini hyata keirbilr.

49.3. Yetkinlik yana atmayan on drd yandan on skkiz yanadk xslrin, habelmhdud faliyyt qabiliyytli hesab ediln xslrin hquq, azadlq v qanunla qorunan mnafelri mhkmd onlarn qanuni nmayndlri trfindn qorunur. Lakin mhkmyetkinlik yana atmayanlarn v ya mhdud faliyyt qabiliyytli hesab ediln xslrin zlrini bu ilrditirak etmyclb edbilr.

49.4. On drd yanadk yetkinlik yana atmayanlarn, habel faliyyt qabiliyyti olmayan hesab edilnxslrin hquq, azadlq vqanunla qorunan mnafelrini mhkmdonlarn qanuni nmayndlri qoruyurlar.

49.5. Qanunla nzrd tutulan hallarda mlki, ail, mk, inzibati v digr hquq mnasibtlrindn mlgln v alnm mk haqq vya sahibkarlq faliyytindn ldediln glir srncam vermkl laqdar olan qdlr zr z hquq, azadlq v qanunla qorunan mnafelrini yetkinlik yana atmayanlar mhkmdxsn zlri mdafiedirlr.

M a d d 5 0 . Trflr 50.1. Prosesdtrflr iddia vcavabdeh hesab edilirlr. Fiziki vhquqixslr, vzifli

xslr, dvlt orqanlar vbaqa orqanlar iddia vya cavabdeh qismindxedbilrlr. 50.2. znn vya baqasnn mnafeyi namin iddia qaldrm fiziki vhquqi xslr,

tsisisi dvlt vya dvlt idarsi, yaxud tkilat olan hquqi xslrin mvafiq mraciti olduu hallarda dvlt mnafeyinin mdafisi n iddia qaldrmprokuror iddialar hesab edilirlr.

50.3.ddia tlbinin ynldiyi fiziki vhquqixslr cavabdeh hesab olunurlar. 50.4. Qanunda nzrd tutulan hallarda hquqi xs olmayan tkilatlar da trf ola

bilrlr. 50.5. Qanun zr baqasnn hquq, azadlq v qanunla qorunan mnafeyinin mdafisi

n mhkmy mracit etmk hququ olan xsin rizsi il mnafeyi n iddia qaldrlm xs, balanm proses bard xbrdar edilir v mhkm prosesind iddia qismind itirak edir. Trflr prosessual hquqlardan brabr istifad edirlr v brabr prosessual vziflr dayrlar.

M a d d 5 1 . dbir neiddiann vcavabdehin itirak 51.1. ddia mtrk qaydada bir ne iddia trfindn vya bir ne cavabdehqar

qaldrla bilr.ddialarn vya cavabdehlrin hr biri digr trfdair prosesdmstqil xedir.

51.2. Birgitiraklar iin aparlmasn hmin itiraklardan birintapra bilrlr. 51.3. Baqa cavabdehin clb edilmsi zrurti olarsa, mhkm qtnam xarana kimi

iddiann razl ilhmin cavabdehi iclb edbilr.

M a d d 5 2 . ddiadan imtina edilmsi, iddiann etiraf edilmsi, barq sazii 52.1. ddia iddiadan imtina ed bilr. ddiadan imtina etm yazl formada ifad

edilmlidir. 52.2. Cavabdeh bu bardyazlrizverilmklvya protokolda qeyd edilmklona qar

veriln iddian tam vya qismn etiraf etmk hququna malikdir. 52.3. Trflr mhkmiini barq sazii balamaqla qurtara bilrlr. 52.4. Mhkmprosesin istniln mrhlsindtrflrmbahisnin hquqi hlli ilbal

mlumat vbarq sazii n tkliflr vermyhaqldr.37

52.5. ddiann iddiadan imtina etmsi, iddiann cavabdeh trfindn etiraf edilmsi vtrflrin barq sazii qanuna zidd olarsa vya hr hans bir xsin hquqlarn vqanunla qorunan mnafeyini pozarsa, mhkmbelhrktlri qbul etmir. Belhallarda mhkmmbahisymahiyyti zrbaxr.

M a d d 5 3 . ddiann dyidirilmsi ddia mhkmtrfindn qtnamqbul edilnkimi iddiannsasn vya predmetini

dyimy, iddia tlbinin hcmini artrmaa vya azaltmaa haqldr.

M a d d 5 4 . sl olmayan trfinvz edilmsi 54.1. ddia tlb hququ olmayan xs trfindn verildikdvya iddiaya cavab vermli

olmayanxsverildikdmhkmiddiann razl il, ii xitam etmdn ilk iddian vya cavabdehisl iddia vya cavabdeh ilvz edbilr. 38

http:haqldr.37

54.2. ddia znn sl iddia ilvya cavabdehin sl cavabdehl vz edilmsin raz olmadqda, mhkmi irli srlmtlblr zrbaxr. 39

54.3. ddia cavabdehin baqa xsl vz edilmsin raz olmadqda, mhkm bu xsi ikinci cavabdeh kimi i clb ed bilr. 40

54.4.sl olmayan trfvz edildikdn sonra ivvldn baxlmaa balanr.

M a d d 5 5 . Mbahispredmeti barsindmstqil tlblr irli srn nc xslr

55.1. Mbahispredmeti barsindmstqil tlblr irli srn nc xslr mhkmqtnamxarana qdr bir trfvyaxud hr iki trfqar iddia irli srmkl iqara bilrlr.

55.2. Onlar hmin kateqoriya mbahislr n qanunda v ya mqavillrd nzrdtutulmu, iqtisad mhkmsindcavabdehlmbahisnin mhkmyqdr hlli (pretenziya) qaydasnaml olunmas vzifsi istisna olmaqla, iddiann btn hquqlarndan istifadedir vonun btn vziflrini dayrlar.

M a d d 5 6 . brpa etmk haqqnda ilr zr nc xslrin clb edilmsi 56.1. Qanunsuz olaraq idn xarlan v ya baqa i keiriln iilrin i brpa edilmsi

haqqnda ilr zr srncam il iini idn xarm v ya baqa i keirmi vzifli xsi mhkm cavabdehin trfind nc xs kimi id itirak etmy clb ed bilr.

56.2. Mhkm iinin idn xarlmasnda v ya baqa i keirilmsind qanunun akar surtd pozulduunu myyn etdikd, arsizlikdn mcburi iburaxma mddti n v ya aa maal iin grldy mddt n haqq dnilmsi il laqdar hquqi xs vurulmu zrri v ya iiy vurulmu mnvi zrri dmk vzifsini tqsirli vzifli xsin zrin qoya bilr. Bel hallarda vzifli xslrdn tutulmal olan mblin miqdar mk qanunvericiliyi il myyn edilir. 41

M a d d 5 7 . Mbahispredmeti barsindmstqil tlblr irli srmyn nc xslr

57.1. Mbahispredmeti barsindmstqil tlblr irli srmyn ncxslr izrbirinci instansiya mhkmsi trfindn qtnam xarlana qdr, bu qtnam trflrdn birin mnasibtd onlarn hquq v vziflrin tsir ed bilcyi tqdird, prosesdiddiann v ya cavabdehin trfind itirak ed bilrlr. Onlar id itirak edn xslrin vsatti zrvya mhkmnin tbbs iliditirak etmyclb oluna bilrlr.

57.2. Mstqil tlblr irli srmyn nc xslr iddiann sasn v predmetini dyidirmk, iddia tlblrinin miqdarn artrmaq v ya azaltmaq, iddiadan imtina etmk, iddian etiraf etmk v ya barq sazii balamaq, qarlql iddia vermk, mhkmqtnamsinin mcburi icrasn tlb etmk hquqlar istisna olmaqla, trfin prosessual hquqlarndan istifadedir vonun prosessual vziflrini dayrlar.42

M a d d 5 8 . Prosessual hquq varisliyi 58.1. Mbahis ediln hquq mnasibtind v ya qtnam ilmyyn ediln hquq

mnasibtind trflrdn biri sradan xdqda (xs ldkd, hquqi xs yenidn tkil edildikd, tlb gzt edildikd, borc krldkd v maddi hquq mnasibtlrindxslrin dyimsinin digr hallarnda) mhkm hmin trfi onun hquq varisi il vz etmyyol verir. Hquq varisliyi prosesin hr hans mrhlsindmmkndr.

http:dayrlar.42

58.2. Hquq varisi prosesdaxil olana qdr prosesdedilmibtn hrktlr, onunvz etdiyixs n mcburi olduu kimi, hquqi varisi n dmcburidir.

M a d d 5 9 . Baqaxslrin hquqlarn vdvlt mnafeyini mdafietmk n mhkmymracit etm

59.1. Qanunla nzrdtutulmuhallarda dvlt orqanlar, ayrayr fiziki vhquqixslr baqaxslrin hquqlarnn, azadlqlarnn vqanunla qorunan mnafelrinin mdafisi n onlarn xahii ilvyaxud digrxslrin mnafelrinin mdafisi n iddia ilmhkmymracit edbilrlr. Faliyyt qabiliyyti olmayan vya yetkinlik yana atmayanxslrin mnafelrinin mdafisi n maraqlxslrin xahii olmadan iddia qaldrla bilr.

59.2. Baqa xslrin mnafelrinin mdafisi n iddia qaldran xslr barq sazii balamaq hququndan baqa iddiann btn prosessual hquqlarndan istifad edir vvziflrini dayrlar. Hmin xslrin v orqanlarn iddiadan imtina etmsi, xeyrin iddia qaldrlmxsi imahiyyti zrbaxlmasn tlb etmk hququndan mhrum etmir.

59.3. Mnafeyi namin ibalanmxs tlbdn imtina etdikdmhkm izr icraata xitam verir.

M a d d 6 0 . Dvlt orqanlarnn vyerli znidarorqanlarnn ry vermk n prosesditirak

Qanunla nzrd tutulmu hallarda birinci instansiya mhkmsi qtnam xaranadk onlara taprlmvziflrin hyata keirilmsi, fizikixslrin hquqlarnn, azadlqlarnn vqanunla qorunan mnafelrinin, habeldvlt victimai mnafelrin mdafisi mqsdi ilizr ry vermk n dvlt orqanlarn v yerli znidar orqanlarn prosesd itirak etmyclb edbilr.

M a d d 6 1 . Prosesin digr itiraklar d itirak edn xslrdn baqa prosesd ahidlr, ekspertlr, mtxssislr,

trcmilr, nmayndlr vvkillr itirak edbilrlr.

M a d d 6 2 . ahid 62.1. Mhkm trfindn mbahisnin dzgn hlli mqsdi il iin hallar bard

mlumat olan hr birxsahid qisminddindirilbilr. 62.2.ahid qismindmhkmyarlanxs mhkmyglmyvizrona mlum

olan mlumatlar vhallar bildirmyborcludur. 62.3.ahid dzgn ifadvermy, hakimlrin vprosesditirak ednxslrin suallarna

cavab vermyborcludur. 62.4. ahid bilrkdn yalan ifad vermy v ifad vermkdn boyun qarmaa gr

cinayt msuliyyti dayr.

M a d d 6 3 . Ekspert 63.1. Xsusi biliymalik olan, bu Mclldnzrdtutulmuhallarda ry vermsi zruri

hesab ediln vmhkmtrfindn tyin edilnxs mhkmdekspert qismindxedbilr.

63.2. Ekspertizann aparlmas taprlan xs mhkmnin ar zr glmy vqarsna qoyulan suallar bard obyektiv ry vermy borcludur. Ekspert onun zrin

qoyulan vzifni yerinyetirmk n zruri biliymalik olmadqda, ry vermkdn imtina etmlidir.

63.3. Ry vermk zruri olduqda, ekspert i materiallar il tan olmaq, mhkmiclaslarnda itirak etmk, suallar vermk, lavmateriallarn tqdim edilmsini mhkmdn xahietmk hquqlarna malikdir.

63.4. Ekspert bilbilyalan ry vermygrcinayt msuliyyti dayr.43

M a d d 6 4 . Mtxssis 64.1. baxlarkn mhkmykmk etmk n zruri texniki, digr bilik vdncy

malik olanxs mhkmdmtxssis qismindxedbilr. 64.2. Mtxssis qismindmhkmyarlm xs mhkmyglmy, mhkmnin

vtrflrin verdiyi suallara cavab vermy,ifahi vyazl mslhtlr vizahatlar vermy, zruri hallarda mhkmytexniki kmk gstrmyborcludur.

M a d d 6 5 . Trcmi 65.1. Dillri biln, trcmetmk n zruri biliymalik olan vbu Mclldnzrd

tutulmuhallarda mhkmtrfindn tyin edilmixs trcmi hesab olunur. 65.2. Trcmi proses itiraklar trfindn tklif olunanxslrdn tyin oluna bilr. 65.3. Prosesin digr itiraklar dillri bilslr d, trcmi vzifsini z zrin gtr

bilmzlr. 65.4. Trcmi mhkmnin ar zrglmy, tam, dqiq vvaxtnda trcmetmy

borcludur. 65.5. Trcmi trcmni dqiqldirmk n proses itiraklarna suallar vermy

haqldr. 65.6. Trcmi bilbilyanltrcmygrcinayt msuliyyti dayr. 44

M a d d 6 6 . Vkil Azrbaycan Respublikasnn razisind mlki prosesd vkil kimi Azrbaycan

Respublikasnda myyn olunmuqaydada slahiyyti tsdiq olunmuvkillr itirak edirlr.

M a d d 6 7 . Vkilin prosesdmcburi itirak 45

67.1. Kassasiya vlavkassasiya ikaytlri, habelmhkmaktna yeni almhallar zryenidn baxlmas haqqndarizlr yalnz vkil trfindn trtib edildikdicraata qbul edilir. Kassasiya v lav kassasiya qaydasnda, habelmhkm aktna yeni alm hallar zr yenidn baxldqda id itirak edn xslr mhkm iclaslarnda yalnz vkill birgitirak edirlr.

67.2. Bu Mcllilvkilin prosesdmcburi itirak tlb olunduu hallarda iditirak ednxslrin vkilin xidmtlrini dmk n kifayt qdr vsaiti olmadqda, mhkmaktn qbul etmimhkmiditirak ednxslrin yazl mracitisasnda vkilin prosesditirakn tmin edir.

M a d d 6 8 . Vkilin hquq vvziflri 68.1. mhkmbaxna hazrlandqda vhmin imhkmdbaxldqda vkil ixtisasl

hquqi yardm gstrmyborcludur.

http:dayr.43

68.2. Mhkm trfindn i buraxlm vkil imateriallar il tan olmaq, onlardan xarlar gtrmk, surtlrini xartmaq, sbutlar tqdim etmk v sbutlarn tdqiqinditirak etmk, id itirak edn baqaxslr, ahidlr, ekspertlrvmtxssislrsuallar vermk, vsatt vermk, habel lav sbutlar tlb olunmas bard vsatt vermk, mhkmy ifahi v yazl izahat vermk, mhkm bax gediind ba vern btn msllr bard z dlil vmlahizlrini tqdim etmk, id itirak edn digr xslrin vsatt vdlillrinetiraz etmk hququna malikdir.

68.3. d itirak edn xslrin tapr ilvkalt sasnda vkil mhkm aktlarndan ikayt verir vqanunla ona verilmisair hquqlardan istifadedir.

F s i l 6

MHKMDNMAYNDLK

M a d d 6 9 . Nmayndvasitsi iliin aparlmas 69.1. Hr bir fiziki vya hquqixsxsn, yaxud mvafiq qaydada slahiyyti myyn

edilminmayndsi vasitsi ilmhkmyiddia verbilr. Zruri olduqda mhkmizahat vermk n trfixsn mhkmyarmaq hququna malikdir.

69.2. Hquqixslr mhkmdqanunlarla, normativ hquqi aktlarla vya hquqixsin tsis sndlri ilmyyn edilmiorqanlar, yaxud hquqixslr trfindn bu mqsdlrlvkil edilminmayndlri vasitsi iltmsil olunurlar.

69.3. Tkilat rhbrinin slahiyyti onun trfindn mhkmy tqdim edilmi xidmti vzifsini bildirn sndi, zruri olduqda is tsis sndlri il (nizamnam, mqavil il) tsdiq olunur.

69.4. Lv ediln hquqixsin adndan mhkmdlvetmkomissiyasnn slahiyytli nmayndsi xedir.

M a d d 7 0 . Mhkmdnmayndola bilnxslr Bu Mcllnin 71ci maddsindsadalananxslr istisna olmaqla, mhkmdiaparmaq

n slahiyyti lazmi qaydada rsmildirilmi hr hans faliyyt qabiliyytli xs nmayndola bilr.

M a d d 7 1 . Mhkmdnmayndola bilmynxslr 71.1. Tam faliyyt qabiliyyti olmayan, yaxud qyyumluq vya himayilik altnda olan

xslr mhkmdnmayndola bilmzlr. 71.2. Hakimlr, mstntiqlr, prokurorlar, Azrbaycan Respublikas Milli Mclisinin v

Naxvan Muxtar Respublikas Ali Mclisinin deputatlar, onlarn prosesdmvafiq orqann slahiyytli tmsililri vya qanuni nmayndlr kimi itirak etdiyi hallar istisna edilmkl, mhkmdnmayndola bilmzlr.

71.3. xs, mnafeyi tmsil edilnin mnafeyinzidd olan xslrhmin izrhquqi yardm gstrirs v ya vvllr bel yardm gstrmis, yaxud hakim, prokuror, ekspert, mtxssis, trcmi, ahid, hal ahidi v ya mhkm iclasnn katibi qismind itirak etmis, elcdo, ibaxlmasnda itirak edn vziflixslqohumdursa, nmayndola bilmz.

71.4. Bu Mcllnin 19 v 20ci maddlrind gstriln hallar v saslar olduqda id KM2itirak ednxslr trfindn nmayndy etiraz oluna bilr.

71.5. Etirazlarn hlli qaydas bu Mcllnin 22ci maddsi ilmyyn edilir.

M a d d 7 2 . Qanuni nmayndlr 72.1. Faliyyt qabiliyyti olmayan, tam faliyyt qabiliyyti olmayan v ya mhdud

faliyyt qabiliyytli hesab ediln fizikixslrin hquqlarn vqanunla qorunan mnafelrini mhkmd onlarn valideynlri, vladla gtrnlr, qyyumlar, himayilri v baqa xslr mdafiedirlr.

72.2. Myyn edilmi qaydada xbrsiz itkin dmhesab edilmi fiziki xsin itirak etmli olduu izrxbrsiz itkin dmxsinmlaknn mhafizvidarolunmas n tyin edilmiqyyum hminxsin nmayndsi qismindxedir.

72.3. lm v ya myyn olunmu qaydada lm elan edilmi xsin nmayndsi qismind itirak edn vrs, vrslik he kim trfindn qbul edilmmis, miras mlakn saxlanlmas v idar olunmas n tyin edilmi xs v ya himayi i zr varisin nmayndsi kimi xedir.

72.4. Qanuni nmayndlr, qanunla nzrd tutulan mhdudiyytlrl yerin yetirilmhququ tmsil edn aid olan btn prosessual hrktlri tmsil ediln adndan yerinyetirirlr. Onlar z slahiyytlrini bildirn sndi mhkmytqdim edirlr.

72.5. Qanuni nmayndlr mhkmd iin aparlmasn nmayndsiftindsediklri baqaxstapra bilrlr.

M a d d 7 3 . Nmayndnin slahiyytinin rsmildirilmsi 73.1. Nmayndnin slahiyyti qanuna uyun olaraq verilmi v rsmildirilmi

etibarnamdks etdirilmlidir. 73.2. Fiziki xslr trfindn verilmi etibarnamlr notariat qaydasnda, yaxud etibar

ednin oxuduu v ya ildiyi hquqi xsin rhbrliyi, etibar ednin yaay yeri zrmvafiq icra hakimiyyti orqan trfindn, halinin sosial mdafisi mssissi trfindn, etibar ednin malic olunduu xstxana v ya digr stasionar malicprofilaktika mssissi trfindn, etibarnamhrbi qulluqulara, hrbi hissnin iilrinvya onlarn ailzvlrinverilirs, mvafiq hrbi hissnin komandiri trfindn tsdiq edilir.

73.3. Azadlqdan mhrumetmyerindolanxsin verdiyi etibarnammvafiq azadlqdan mhrumetmyerinin risi trfindn tsdiq edilir.

73.4. Hquqixs adndan etibarnamonun rhbrinin vya tsis sndlrinsasn buna slahiyyti olan digrxsin imzas ilhmin hquqixsin mhr vurulmaqla verilir.

73.5. Vkilin slahiyyti qanunla myyn olunmuqaydada tsdiq edilir.

M a d d 7 4 . Nmayndnin slahiyyti 74.1. Nmayndnin mhkmdslahiyyti tmsil olunann adndan iin mvffqiyytli

hlli n zruri olan btn prosessual hrktlrin edilmsini zndbirldirir. 74.2. ddia rizsinin imzalanmas, iin mnsiflr mhkmsin verilmsi, iddia

tlblrindn tam vya qismn imtina edilmsi, iddiann etiraf edilmsi, iddiann predmetinin vyasasnn dyidirilmsi, barq sazii balanmas slahiyytinin baqaxstaprlmas, mhkmaktndan ikayt verilmsi, mhkmaktnn mcburi icras tlblri, qt olunmumlakn vya pul mblinin alnmas illaqdar nmayndnin slahiyytlri tmsil olunan trfin verdiyi etibarnamdxsusi gstrilmlidir. 46

M a d d 7 5 . Nmayndnin slahiyytinxitam verilmsi 75.1. d itirak edn xs istniln vaxt etibarnamni lv ed bilr, mvkkil edilmi

istniln vaxt etibarnamdn imtina etmkletibarnamyxitam verbilr. 75.2. Qanunla myyn olunmuqaydada nmayndnin slahiyytinxitam verildikd,

id itirak edn xs drhal bu bard mhkmy mlumat vermli, yaxud xmnmayndni baqas ilvz etmlidir.

F s i l 7

SBUTLAR

M a d d 7 6 . Sbutlar 76.1. Trflrin tlb v etirazlarn saslandran hallarn v ii dzgn hll etmk n

hmiyyti olan baqa hallarn mvcud olduunu v ya olmadn mhkm myyn edrkn bu Mclldvbaqa qanunlarda myyn olunmuqaydadaldetdiyi mlumatlar sbutlar hesab olunur.

76.2. Bu mlumatlar yazl vmaddi sbutlarla, ekspertlrin rylri il, yerindmayinkeirmkl, ss vvideo yazlar il,ahidlrin ifadlri il, iditirak ednxslrin izahatlar ilmyyn edilir.

76.3. Qanunu pozmaqlaldedilmisbutlardan istifadolunmasna yol verilmir.

M a d d 7 7 . Sbut etmvzifsi 77.1. Hr bir trf z tlblrinin v etirazlarnn sas kimi istinad etdiyi hallar sbut

etmlidir. 77.2. Dvlt orqanlarnn, icra v s. orqanlarn aktlarnn etibarsz hesab edilmsi bard

mbahislrbaxldqda hmin aktlarn qbul edilmsi n sas olmuhallar sbut etmk vzifsi bu akt qbul etmiorqann zrindr.

77.3. dolan sbutlar sasnda ibaxmaq mmkn olmadqda mhkm zruri lavsbutlar tqdim etmyi trflrtklif edbilr.

M a d d 7 8 . Sbutlarn tqdim edilmsi vtlb olunmas 78.1. Sbutlar id itirak edn xslr trfindn birinci instansiya mhkmsin tqdim

edilir. 78.2. d itirak edn xsin id itirak edn v itirak etmyn xslrdn v ya

orqanlardan onlarda olan zruri sbutlar mstqil ld etmk imkan olmadqda o, hmin sbutlar tlb etmk bardvsattlmhkmymracit edbilr. Vsattdbu sbutlarla inhmiyytli olan hans hallarn myyn edilmsi, sbutlarnlamtlri volduu yer gstrilmlidir. Zruri olan hallarda mhkm id itirak edn xs sbutun ld edilmsi n snd verbilr. Mhkmnin tlb etdiyi sbutu onda olanxs bilavasitmhkmygndrir yaxud mhkmyatdrmaq n sorunu tqdim ednxsverir.

78.3. Sbut tlb olunan xsin hmin sbutu tqdim etmk imkan olmadqda vya onu mhkmnin myyn etdiyi vaxtda tqdim ed bilmdikd, o, sbblrini gstrmkl, sorunu aldqdan 5 gn mddtindbu bardmhkmymlumat vermlidir.

78.4. Tlb olunan sbutu tqdim etmk vzifsi mhkmtrfindn zrsz hesab ediln sbblrgryerinyetirilmdikd, sbutlar onda olanxs iki yz iyirmi manatadk crimolunur.47

http:olunur.47

78.5. Crimnin qoyulmas tlb olunan sbuta malik xsi hmin sbutu mhkmytqdim etmvzifsindn azad etmir.

M a d d 7 9 . Sbutlarn olduu vsaxlanld yerdmayinvtdqiq edilmsi 79.1. Yazl vya maddi sbutlar mhkmy tqdim etmk mmkn olmadqda vya

mhkmygtirmk tin olduqda mhkmonlar olduu vya saxland yerdmayinvtdqiq edbilr.

79.2. Mhkm trfindn sbutlarn mayinsi v tdqiqi id itirak edn xslrmlumat verilmkl aparlr. Onlarn glmmsi mayin v tdqiqatn aparlmasna mane olmur.

79.3. Zruri hallarda mayin v tdqiqatda itirak etmk n ekspertlr v ahidlr arla bilr.

79.4. Sbutlar olduu yerdmayin v tdqiq edildikdn sonra drhal protokol trtib edilir.

M a d d 8 0 . Sbutlarn aid edilmsi Mhkm iin gediind tqdim olunmu ancaq o sbutlar qbul edir vnzr alr ki,

onlar idtrflrin tlblrini myyn edn faktlarla vhallarlalaqdardr.

M a d d 8 1 . Sbutlarn mmknly Qanuna v ya digr normativ hquqi aktlara sasn myyn sbutetm vasitlri il

tsdiq edilmli olan iin hallar baqa sbutlarla tsdiq oluna bilmz.

M a d d 8 2 . Sbut etmkdn azad olmaq nsaslar 82.1. Hamya blli olan hallar vya faktlar mbahisedilbilmz vonlarn sbuta ehtiyac

yoxdur. 82.2. Mhkmnin qanuni qvvy minmiqtnamsi il myyn ediln v id itirak

ednxslr aid olan hallar baqa i baxan mhkm n mcburidir. 48

82.3. Bir mlki izrqanuni qvvyminmimhkmqtnamsi ilmyyn edilmifaktlar hmin id itirak edn xslr trfindn baqa mhkm prosesindmbahislndirilmir vyenidn sbut edilmir. 49

82.4. Cinayt ii zr qanuni qvvy minmi mhkm hkm bu hrktlrin olubolmamas vbu hrktlrin kim trfindn edilmsi msllrindmlki ibaxan mhkmvya hakim n mcburidir.

M a d d 8 3 . Mhkmtaprqlar 83.1. baxan mhkmbaqahrdvya rayonda sbutlar toplamaq lazm gldikd,

mvafiq mhkmymyyn prosessual hrktlri etmyi taprmaa haqldr. 83.2. Mhkm tapr haqqnda qrardadda baxlan iin mahiyyti qsa rh edilir,

aydnladrlmal hallar, tapr yerin yetirn mhkmnin toplamal olduu sbutlar gstrilir.

83.3. Mhkm tapr haqqnda qrardad onu icra edn mhkmn mcburidir vqrardad alnd gndn sonra 10 gn mddtindn gec olmayaraq yerinyetirilmlidir.

83.4. Rayon mhkmlrinin baqa dvltin mhkmlrin gndrdiyi taprqlar Mhkmlr vhakimlr haqqnda Azrbaycan Respublikas Qanununun 91ci maddsinmvafiq olaraq hyata keirilir.

M a d d 8 4 . Mhkmtaprqlarnn yerinyetirilmsi qaydas 84.1. Mhkm taprnn yerinyetirilmsi bu Mcll ilmyyn olunmuqaydalar

zrmhkmiclasnda hyata keirilir.ditirak ednxslr iclasn vaxt vyeri haqqnda xbrdar edilir, onlarn glmmsi iclasn keirilmsinmane olmur.

84.2. Mhkm taprnn yerin yetirilmsi haqqnda qrardad qbul edilir v hmin qrardad drhal btn materiallarla birlikdi baxan mhkmygndrilir.

84.3. Tapr yerinyetirn mhkmyizahat vya ifadvern iditirak ednxslr vyaahidlr mhkmiclasna gldikdmumi qaydada izahat vifadverirlr.

M a d d 8 5 . Sbutlarn tmin edilmsi 85.1. zlri n zruri sbutlarn tqdim edilmsinin ntic etibar il mmkn

olmayacandan vya tin olacandan ehtiyat etmysas olanxslr bu sbutlarn tmin olunmasn mhkmdn xahiedbilrlr.

85.2. Mhkmd i balamamdan vvl sbutlarn tmin edilmsi qanunvericilikdnzrd tutulmu qaydada notariuslar, konsul idarlrinin vzifli xslri v notarius hrktlrini yerinyetirn digrxslr trfindn hyata keirilir.

M a d d 8 6 . Sbutlarn tmin edilmsi haqqndariz86.1. Sbutlarn tmin edilmsi haqqnda riz i baxan v ya sbutlarn tmini zr

prosessual hrktlrin yerinyetirilmli olduu rayonun mhkmsinverilir. 86.2. rizd tmin edilmli sbutlar, hmin sbutlarla tsdiq edilmli olan hallar, tmin

etmhaqqnda xahilmracit etmyrizini vadar edn sbblr, habelsbutlarn tmin edilmsinin hans in zruri olduu gstrilmlidir.

M a d d 8 7 . Sbutlarn tmin edilmsi qaydas 87.1. Sbutlar bu Mcllilmyyn edilmiqaydada hakim trfindn tmin edilir. 87.2. Mhkmsbutlar, xsusnahidlri dindirmkl, ekspertiza tyin etmkl, yazl v

maddi sbutlar tlb vmayinetmkltmin edir. 87.3.ditirak ednxslr sbutlarn tmin edilmsi haqqndarizybaxlmann vaxt

v yeri bard xbrdar edilirlr, onlarn glmmsi is sbutlarn tmin edilmsi haqqnda rizybaxmaa mane olmur.

87.4. Mhkmsbutlarn tmin edilmsi haqqnda qrardad xarr vorada icra edilmqaydalar vsullar gstrilir.

87.5. Protokollar v ya sbutlar tmin etm qaydasnda toplanm btn materiallar ibaxan mhkmygndrilir viditirak ednxslrbu bardmlumat verilir.

87.6. Sbutlarn tmin edilmsi bardqrardada onu xaran mhkmtrfindn yenidn baxla bilr.

M a d d 8 8 . Sbutlarn qiymtlndirilmsi

Mhkmsbutlara obyektiv, qrzsiz, hrtrfli vtam baxdqdan sonra hmin sbutlara ttbiq edilmli hquq normalarna mvafiq olaraq qiymt verir. He bir sbutun mhkmn qabaqcadan myyn edilmiqvvsi yoxdur.

M a d d 8 9 . Yazl sbutlar 89.1. Yazl sbutlarinhmiyytli hallar bardmlumat vern notariat qaydasnda

tsdiq olunmu sndlr, aktlar, mqavillr, araylar, igzar yazmalar v sair snd vmateriallardr.

89.2. Faks, elektron vya digr rabitvasitsi il, yaxud sair sullaldedilmimateriallar mhkm trfindn o rtl yazl sbut kimi qbul edil bilr ki, hmin sndlrin hqiqiliyini myyn etmk mmkn olsun.

89.3. Lazmi sbutlarnsli vya lazmi qaydada tsdiq olunmusurti tqdim edilir.gr baxlan i sndin yalnz bir hisssi aiddirs, belolan halda, bu snddn tsdiq olunmuxartqdim edilir.

89.4. Sndlrin sli qanunlara vya digr normativ hquqi aktlara mvafiq olaraq, iin hallar ancaq bu cr sndlrl tsdiq edildikd v ya mhkmnin tlbi il digr zruri hallarda tqdim edilir.

89.5. d itirak edn xslr trfindn mhkmy tqdim olunmu yazl sbutlarn surtlri onlarda olmayan digr iditirak ednxslrgndrilir (verilir).

M a d d 9 0 . Sndlrinslinin qaytarlmas 90.1. d olan sndlrin sli, mhkm qtnamsi qanuni qvvy mindikdn sonra

hmin sndlri tqdim etmixslrin xahii ilonlara qaytarla bilr. 90.2. Hminxslr bu sndlri tlb etmkleyni zamanda onlarn lazmi qaydada tsdiq

olunmu surtlrini mhkmy tqdim edir v ya id qalan surtlrin hqiqiliyini tsdiq etmyi mhkmdn xahiedirlr.

90.3. Qtnamqanuni qvvyminndk izricraat prosesindsndlr onlar tqdim ednxslrortlqaytarla bilr ki, mhkmbu sndlrin qaytarlmasnn mbahisnin dzgn hllinxll gtirmycyinmin olsun.

M a d d 9 1 . Maddi sbutlar Xarici grnn, xsusiyytlrin, olduu yer v digr lamtlrin gr i n

hmiyytli olan hallarn myyn edilmvasitsi ola bilnyalar maddi sbutlardr.

M a d d 9 2 . Maddi sbutlarn saxlanlmas 92.1. Maddi sbutlar mhkmdsaxlanlr. 92.2. Mhkmy gtiril bilmyn maddi sbutlar olduqlar yerd saxlanlr. Onlar

mhkm trfindn mayin edilmli, mfssl tsvir olunmal, mhrlnmli, zruri hallarda foto vya video lentkilmlidir.

92.3. Maddi sbutlarn saxlanlmas n xrclr bu Mcllnin mddalarna sasn trflr arasnda bldrlbilr.

92.4. Mhkmvsbutlar saxlayan xs maddi sbutlarn dyimz vziyytdqalmas n tdbirlr grr.

M a d d 9 3 . Tez xarab olan maddi sbutlarn mayinsi vtdqiqi

93.1 Mhkm tez xarab olan maddi sbutlar onlarn olduqlar yerddrhal mayinvtdqiq edir.

93.2. d itirak edn xslr mayin v tdqiqatn aparld yer v vaxt haqqnda xbrdar edilirlr, mlumat verilmi id itirak edn xslrin glmmsi maddi sbutlarn mayinsinvtdqiqinmane olmur.

93.3. Maddi sbutlarn mayinsi vtdqiqindair mlumatlar protokolda yazlr.

M a d d 9 4 . Maddi sbutlar zrindsrncam verilmsi 94.1. Maddi sbutlar mhkmnin qtnamsi qanuni qvvymindikdn sonra alnd

xslrqaytarlr vya mhkmnin hmin eylr zrindhququnu tsdiq etdiyi xslrverilir, yaxud mhkmnin myyn etdiyi qaydada realladrlr.

94.2. Qanunla fiziki xslrin sahibliyind ola bilmyn predmetlr mvafiq orqanlara verilir.

94.3. Maddi sbutlar mhkm trfindn mayin v tdqiq edildikdn sonra sbutu vermixslr onun qaytarlmas bardvsatt verslr vbu cr vsattin tmin edilmsi ibaxlmasna zrr vurmazsa, iqurtarana qdr sbutlar hminxslrqaytarla bilr.

94.4 Maddi sbutlar zrindsrncam verilmsi msllri mhkmnin qtnamsindvya qrardadnda gstrilmlidir.

M a d d 9 5 . Ss vvideo yazlar 95.1. Elektron v digr dayclar zrind ss v ya video yazlar tqdim edn v ya

onlarn tlb olunmas bardvsatt qaldranxslr hmin yazlarn nvaxt, kim trfindn vhansraitdyazlmasn gstrmyborcludur.

95.2. Qanunla icaz veriln hallardan baqa, gizli yolla ld edilmi ss v ya video yazlardan sbut kimi istifadoluna bilmz.

95.3. Mhkmiclasnda ss vvideo yazlarn aparlmasna bu Mcllnin 10.9 v10.10cu maddlrinin tlblrinml edilmklyol verilir.

M a d d 9 6 . Ss vvideo yazlarn saxlanlmas vqaytarlmas 96.1. Ss v video yazlar mhkmd saxlanlr. Mhkm onlarn dyimz vziyytd

saxlanlmas n tdbirlr grr. 96.2. Mstsna hallarda mhkmnin qtnamsi qanuni qvvymindikdn sonra ss v

video yazlar onlarn alndxslrqaytarla bilr. 96.3. Ss vvideo yazlarn qaytarlmas msllri haqqnda mhkmqrardad xarr.

M a d d 9 7 . Mhkmnin ekspertiza tyin etmsi 97.1. baxlarkn xsusi bilik tlb olunan suallar izah etmk n mhkmiditirak

ednxsin vsatti vya z tbbs ilekspertiza tyin edbilr. 97.2. d itirak edn xslr qarlql razla sasn konkret slahiyytli xsin ekspert

tyin edilmsini mhkmdn xahiedbilrlr. 97.3.ditirak ednxslr ekspertiza keiriln zaman baxlmal olan suallar mhkmy

tqdim etmyhaqldrlar. 97.4. Ekspert ryinin alnmasna dair suallarn yekun mzmununu mhkmmyyn edir.

d itirak edn xslrin tqdim etdiyi suallarn rdd edilmsini mhkm saslandrmaa borcludur.

97.5. Trf ekspertizann keirilmsind itirak etmkdn imtina edirs v ya onun keirilmsinmane olursa (ekspertizaya glmir, zruri tdqiqat predmetlrini eksperttqdim etmir, ekspertizann aparlmas n tlb olunan xrclri dmir vs.) v iin hallarna grbu trfin itirak olmadan ekspertizan keirmk mmkn deyils, mhkm hans trfin itirak etmkdn imtina etmsindn, habel bunun onun n hans hmiyyt ksb etmsindn asl olaraq, ekspertiza tyin ediln fakt, onun hquqi nticlrinisaslandrmaqla tsdiq olunmuvyaxud rdd edilmihesab edbilr.

M a d d 9 8 . Ekspertiza tyin edilmsi haqqnda qrardadn mzmunu 98.1. Ekspertiza tyin edilmsi haqqnda mhkmqrardad qbul edir. 98.2. Ekspertiza tyin etmk bard qrardadda mhkm trfindn aadaklar

gstrilmlidir: mhkmnin ad; ekspertizann tyin edilmsi vaxt; baxlan izr trflrin ad; ekspertizann ad; tsdiq edilmsi vya rdd edilmsi n ekspertiza keiriln faktlar; ekspertiza qarsnda qoyulan suallar; ekspertin soyad, ad vatasnn ad vya ekspertizann keirilmsi taprlan idarnin ad; ekspertgndriln materiallar; ekspertizann keirilmsi vryin verilmsi mddti.

98.3. Qrardadda bilbilyalan ry vermygrcinayt msuliyyti damas haqqnda 50ekspertin mhkmtrfindn xbrdar edilmsi dgstrilmlidir.

M a d d 9 9 . Ekspertizann aparlmas qaydas 99.1. Ekspertiza kimprinsipinvbu Mcllnin mddalarnda nzrdtutulmuid

itirak edn xslrin hquqlarna riayt olunmaqla keirilir. Mhkm ekspertizann keirilmsinin gedii haqqnda mlumatldetmyhaqldr.

99.2. Ekspertiza ekspert idarlrinin iilri v ya mhkm trfindn taprlan digr mtxssislr trfindn keirilir. Ekspertizann keirilmsi bir neeksperttaprla bilr.

99.3. Ekspertiza tdqiqatn xarakterindn asl olaraq zruridirsv ya tdqiqat aparmaq n materiallar mhkm iclasna gtirmk mmkn deyils, habel tinlik trdirs, mhkmnin iclasnda v ya mhkm iclasndan knar keiril bilr. d itirak edn xslrin mhkm iclasndan knar ekspertizann keirilmsind itiraknn ekspertlrin normal iin maneilik trd bilmsi hallar istisna olmaqla, onlar ekspertizann keirilmsinditirak edbilrlr.

99.4. Ekspertizann keirilmsi iki vdaha artq ekspert taprlarsa, onlar z aralarnda mslhtlbilrlr. Ekspertlr mumi nticygldikd, onlar bir mumi ry verirlr. Baqa ekspertlrlrazlamayan ekspert ayrca ry verir.

99.5. Ekspertiza ekspert idarlrind keirildikd ry n msuliyyti hmin idarnin rhbri trfindn ekspertiza keirilmsi taprlan konkret ekspert vekspertlr dayrlar.

M a d d 1 0 0 . Ekspertin hquq vvziflri Ekspertin hquq vvziflri bu Mcllnin 63c maddsi vAzrbaycan Respublikasnn

digr qanunlar ilmyyn edilir.

M a d d 1 0 1 . Ekspertin ryi 101.1. Ekspert yazl formada ry verir. 101.2. Ekspert ryind aparlm tdqiqatlarn mfssl tsviri, onlara sasn xarlm

nticlr vmhkmtrfindn qoyulmusuallarasaslandrlmcavablar verilmlidir.gr

ekspert ekspertiza apararkn i n hmiyyti olan, haqqnda sual qoyulmayan hallar myyn edirs, o bu hallar bardmlahizlrini z ryindaxil etmyhaqldr.

101.3. Ekspertin ryi mhkmdtdqiq olunur vdigr sbutlarla yana qiymtlndirilir.

M a d d 1 0 2 . lavvtkrar ekspertiza 102.1. Ekspertin ryi kifayt qdr aydn vya tam olmadqda mhkmlavekspertiza

tyin edbilr vonun keirilmsini hmin vya baqa eksperttapra bilr. 102.2. Mhkm, sasszlna gr ekspertin ryi il razlamadqda, habel bir ne

ekspertin rylri arasnda ziddiyytlr olduqda, ekspertiza aparlmasn baqa ekspertvya ekspertlrtaprmaqla, tkrar ekspertiza tyin edbilr.

M a d d 1 0 3 . Ekspert ryinin mhkmtrfindn qiymtlndirilmsi 103.1. Ekspertin ryi mhkmn mcburi deyildir vbu Mcllnin 88ci maddsind

myyn edilmiqaydalar zrmhkmlr trfindn qiymtlndirilir. 103.2. Ekspertin ryi ilmhkmnin razlamamas izrqtnamdvya qrardadda

saslandrlmaldr.

M a d d 1 0 4 . ahid ifadlri 104.1.ahid ona mlum olan mlumatlar vhallar mhkmyifahi bildirir. 104.2. Mhkmnin tlbi ilahid z ifadsini yazl trtib edbilr. 104.3. Alnma mnbyini gstrbilmynahid trfindn veriln mlumatlar sbut hesab

edilmir. 104.4. Aadaklarahid qisminddindirilbilmzlr: 104.4.1. azyal olduuna gr, fiziki vya psixi qsurlar zndn faktlar dzgn qavraya

bilmyn vya faktlar barddzgn ifadverbilmynxslr; 104.4.2. vziflrini icra etmkllaqdar olaraq onlara mlum olan hallar bardmlki

ilr zrnmayndlr vcinayt ilri zrmdafiilr; 104.4.3. dalt mhakimsinin hyata keirilmsi il laqdar ona mlum olan msllr

zr hakim; 104.4.4. dini etiqad illaqdar olaraq onlara mlum olan msllr zrdin xadimlri; 104.4.5. pe borcunu hyata keirmkl laqdar onlara mlum olan hallar bard

vkillr. 104.5. Aadaklar mhkmdifadvermkdn imtina edbilrlr: 104.5.1.xs znqar; 104.5.2.rarvad birbirinqar, uaqlar valideynlrin, valideynlr uaqlarna qar; 104.5.3. qardavbaclar birbirinqar, nnbaba nvlrin, nvlr baba vnnlrin

qar; 104.5.4. vziflrinin yerinyetirilmsi illaqdar olaraq onlara mlum olan mlumatlar

zr Azrbaycan Respublikas Milli Mclisinin v Naxvan Muxtar Respublikas Ali Mclisinin deputatlar.

104.6. ahidin arlmas bard vsatt qaldran xs ahidin soyadn, adn, atasnn adn vyaad yeri gstrmyborcludur.

M a d d 1 0 5 . ahidin hquqlar vvziflri

105.1. ahidin hquq v vziflri bu Mcllnin 62ci maddsi v Azrbaycan Respublikasnn digr qanunlar ilmyyn edilir.

105.2.ahid xstlik, qocalq,lillik, salamlq imkanlarnn mhdudluu vya sair zrl sbblr nticsind mhkmnin ar zr gl bilmdikd, olduu yerd mhkmtrfindn dindirilbilr. 51

105.3. ahid arlmas il laqdar kdiyi xrclri v itirdiyi vaxta gr pul vzinin dnilmsini tlb etmk hququna malikdir.

M a d d 1 0 6 . ditirak ednxslrin izahatlar 106.1. d itirak edn xslrin i n hmiyytli olan v onlara mlum olan faktlar

bard izahatlar i zr toplanm digr sbutlarla yana yoxlanlmal vqiymtlndirilmlidir.

106.2. Digr trf sbutlar znd saxlayb mhkmnin tlbi il tqdim etmdikd, mhkm trflrin bildirdiyi mlumatlar sasnda in hmiyytli olan hallar myyn olunmuhesab edbilr.

106.3. Trfin tlb v etirazlarnn saslandrd faktlar digr trfin etiraf etmsi ks trfi glckdbu faktlar sbut etmvzifsindn azad edir. Faktn etiraf olunmas mhkmiclasnn protokoluna yazlr vbu bardetiraf edn trf protokola imza edir. Faktn etiraf yazlrizdifadolunursa, hminrizi tikilir.

106.4. Mhkmfaktn etiraf olunmasnn iin hqiqi hallarnn gizldilmsi mqsdi ilvyaxud aldatma, zor, hdvya yanlma tsiri nticsindbavermsinbhedirs, etiraf qbul etmir. Bu halda hmin faktlar mumi qaydada sbut olunmaldr.

F s i l 8

MHKMXRCLR

M a d d 1 0 7 . Mhkmxrclrinin trkibi Mhkm xrclri dvlt rsumundan v i baxlmas il laqdar olan msrflrdn

ibartdir.

M a d d 1 0 8 . Dvlt rsumu 108.1. Dvlt rsumu aadak hallarda dnilir: 108.1.1. iddiarizlri verildikd; 108.1.2. iddiann predmetindair mstqil tlb irli srn nc xslr i qoulmaq

bardrizverdikd; 108.1.3. hquqihmiyyt ksb edn faktlarn myyn edilmsi bardrizlr verildikd; 108.1.4. apellyasiya v kassasiya ikaytlri verildikd, elc d i zr icraatn xitam

verilmsindn, iddiann baxlmamsaxlanlmasndan, mhkmcrimlrinin qoyulmasndan ikayt verildikd.

108.2. Mhkmlrd baxlan ilr zr dvlt rsumunun saslar, dnilm qaydalar, mbli vdvlt rsumu dmkdn azad edilmhallar qanunla myyn edilir. 52

M a d d 1 0 9 . Mhkmaktlarndanikayt verilrkn dvlt rsumu

109.1. Apellyasiya vkassasiyaikayti verildikdbirinci instansiya mhkmsinmracit edilrkn dnilmsi myyn edilmi dvlt rsumunun mvafiq olaraq 120 v 150 faizi mblinddvlt rsumu dnilir.

109.2. (xarlb) 53

54M a d d 1 1 0 . ( x a r l b ) 55M a d d 1 1 1 . ( x a r l b )

M a d d 1 1 2 . ddiann qiymti 112.1.ddiann qiymti aadak qaydada myyn edilir: 112.1.1. pul vsaiti alnmas haqqndak iddialardaalnan mbll; 112.1.2.mlakn tlb edilmsi haqqndak iddialardatlb edilnmlakn dyri il; 112.1.3. aliment alnmas haqqndak iddialardabir ilrzinddmnin mcmusu il; 112.1.4. mddtli verilm v ya dm haqqndak iddialardabtn verm v ya

dmlrin mcmusu il, lakin 3 ildn artq olmamaqla; 112.1.5. mddtsiz v ya mrlk dmlr haqqndak iddialardadmlrin 3 illik

mcmusu il; 112.1.6. dmnin azaldlmas, yaxud artrlmas haqqndak iddialardadmnin

azaldld vya artrldmbld, lakin bir ildn artq olmamaqrti il; 112.1.7. dmy xitam verilmsi haqqndak iddialardaqalan dm v ya vermnin

mcmusu il, lakin bir ildn artq olmamaqrti il; 112.1.8. mlak icarsi mqavilsinin vaxtndan vvl pozulmas haqqndak iddialarda

mqavilnin qvvd olmasnn qalan mddti rzind mlakdan istifad etmy grdmnin mcmusu il, lakin 3 ildn artq olmamaqrti il;

112.1.9. fiziki xslrmlkiyyt hququ zrmxsus olan tikintilrmlkiyyt hququ haqqndak iddialardatikintilrin qiymti il, lakin inventar qiymtindn az olmamaq rti il, bu olmadqdasorta mqavilsi zrmbldn az olmamaq rti il, hquqi xslrmxsus olan tikintilr n isbalans qiymtindn az olmamaqrti il;

112.1.10. bir ne mstqil tlbdn ibart olan iddialardabtn tlblrin mumi mbli il;

112.1.11. tutulma mbahissiz (akseptsiz) qaydada hyata keiriln icra sndinin vdigr sndin icra edilmmli snd hesab edilmsi bardki iddialardambahisediln mbll;

112.1.12. torpaq sahsi tlbi bardki iddialardatorpan myyn edilmiqiymti il, bu olmadqda isbazar qiymti il.

112.2.ddia qiymtinhm diddiarizsindgstriln dbbpulu (crimlr, penyalar) da daxil edilir.

112.3. Qarlql iddia dasas iddia qaydasnda dnilir. 112.4. ddiann qiymti iddia trfindn gstrilir. ddiann qiymti dzgn

gstrilmdikd, hmin qiymt mhkmtrfindn myyn edilir.

M a d d 1 1 3 . Dvlt rsumu ksirinin dnilmsi 113.1. ddia veriln zaman qiymt qoyulmas tinlik trdn iddialar zr dvlt

rsumunun miqdarvvlcdn hakim trfindn myyn edilir, sonradan isrsumun ksiri mhkmtrfindn ihll olunarkn myyn edilmiiddia qiymtinmvafiq olaraq alnr.

http:112.1.12http:112.1.11http:112.1.10

113.2.ddia tlblri artrldqda, rsumun ksir mbli artrlmiddia qiymtinmvafiq olaraq dnilir.

M a d d 1 1 4 . Dvlt rsumunun qaytarlmas 114.1. dnilmidvlt rsumu aadak hallarda qaytarlr: 114.1.1. qvvd olan qanunvericilik zr tlb ediln miqdardan artq dvlt rsumu

dnilrs; 114.1.2. bu Mcll ilnzrd tutulmu saslarla rizni baxlmaq n qbul etmkdn

imtina edilrs; 114.1.3. bu Mcllilnzrdtutulmusaslarlarizgeri qaytarlarsa; 114.1.4. bu Mcllilnzrdtutulmusaslarla izricraata xitam verilrs; 114.1.5. bu Mcllilnzrdtutulmusaslarlarizbaxlmamsaxlanlarsa; 114.1.6. bu Mcll ilnzrd tutulmuqaydada apellyasiya ikayti geri qaytarlarsa v

ya apellyasiya icraatna xitam verilrs. 114.2. Bu Mcllnin 114.1.1ci maddsindnzrd tutulmuhallarda dvlt rsumunun

artq dnilmihisssi geri qaytarlr. Dvlt rsumu Azrbaycan Respublikasnn qanunlar il

nzrd tutulmudigr hallarda da geri qaytarlr. Mhkmdvlt rsumunun qaytarlmas mslsi bard qrardad xarr, qrardadda dvlt rsumunun tam v ya qismn qaytarlmasnnsaslar gstrilir.

M a d d 1 1 5 . baxlmas illaqdar msrflr 115.0.baxlmas illaqdar msrflraadaklar daxildir: 115.0.1.ahidlr, ekspertlr, mtxssislr, trcmilrverilmli olan mbllr; 115.0.2. yerindmayinkeirilmsi illaqdar olan xrclr; 115.0.3. trflrin xbrdar edilmsi vmhkmyarlmalar illaqdar xrclr; 115.0.4. trflrin v nc xslrin mhkmy glmlri il laqdar yol xrclri v

yaaysahsinin icarxrclri; 115.0.5. nmayndlretdiklri kmk n dniln xrclr; 115.0.6. vkillretdiklri kmk n dniln xrclr; 115.0.7. cavabdehin axtarlmas illaqdar xrclr; 115.0.8. qtnamnin icras illaqdar xrclr; 115.0.9. mhkmtrfindn zruri hesab ediln digr xrclr.

M a d d 1 1 6 . ahidlr, ekspertlr, mtxssislr, trcmilr verilmli mbllr

116.1. ahidlr, ekspertlr, mtxssislr v trcmilr mhkmy glmlri il

laqdar yol xrclri vyaaysahsinin icarsi il laqdar xrclr dnilir, habelsutkalq xrclr verilir.

116.2. Mhkmnin tapr il grdklri ilr ekspertlrin vmtxssislrin xidmti vzifsinaid deyildirs, onlar grdklri ilrinvzinhaqq alrlar. dniln haqqn, yaay

sahsinin icar haqqnn mbli mhkm trfindn id itirak edn xslrin razl il

mntiqli hddmyyn edilir.

116.3. Trcmilrin mk haqq vmhkmyglmkllaqdar kdiklri xrc dvlt bdcsi hesabna dnilir. Mhkmy ahid qismind arlan iilrin id olmadqlar

mddt n orta mk haqlar saxlanlr. mk mnasibtlrind olmayan ahidlr adi muliyytlrindn ayrldqlarna grfaktiki srf olunmuvaxt vmyin dnilmsi n myyn edilmiminimummk haqqnn mbli nzralnmaqlavz alrlar.

M a d d 1 1 7 . ahidlr, ekspertlrvmtxssislrverilmli mblin trflrdn alnmas

117.1. ahidlr, ekspertlr vmtxssislr verilmli mbli v i zr digr zruri xrclri xahi etmi trf vvlcdn mhkmnin depozit hesabna keirir. Hmin xahii trflrin hr ikisi etdikd, yaxud ahidlrin arlmas, ekspertlrin tyin edilmsi, mtxssislrin clb edilmsi vdnilmli olan digr hrktlr mhkmnin tbbs iledildikd, tlb olunan mbli trflrin hr ikisi brabr qaydada mhkmnin depozitinkeirirlr.

117.2. Bu Mcllnin 117.1ci maddsindgstriln mbli mhkmxrclrindn azad edilmitrf dmir vhmin mbldvlt hesabna aid edilir.56

M a d d 1 1 8 . ahidlr, ekspertlr, mtxssislr v trcmilr mblin verilmsi

118.1. ahidlr, ekspertlr, mtxssislrv trcmilrmbl, onlar z vziflrini yerinyetirdikdn sonra mhkmtrfindn depozit hesabndan verilir.

118.2. dnilmli olan mbllrin miqdar v verilmsi qaydas Azrbaycan Respublikasnn mvafiq icra hakimiyyti orqan trfindn myyn edilir.

M a d d 1 1 9 . Mhkmxrclrinin trflr arasnda bldrlmsi 119.1. Mhkmxrclri dnilmi tlblrin mblinmnasib olaraq id itirak edn

xslraid edilir. 119.2. ddia myyn olunmu qaydada dvlt rsumunu dmkdn azad edilmis,

dvlt rsumu iddiann tmin edilmihisssinmnasib olaraq cavabdehdn tutularaq dvlt glirlrinalnr.

119.3. , id itirak edn xslr trfindn hmin kateqoriyadan olan mbahislrin qanunla nzrd tutulmu mhkmy qdr hlli qaydalarnn v mqavil qaydalarnn (tlbi cavabsz qoymaq, tlb olunan sndlri gndrmmk) pozulmas nticsindmeydana glmidirs, mhkmhmin xrclri iin nticsindn asl olmayaraq myyn edbilr.

119.4. d itirak edn xslr mhkm xrclrinin bldrlmsi bard razla gldiklri halda mhkmbu razla uyun olaraq qrar qbul edir.

119.5. Apellyasiya vkassasiyaikaytlri verilmsi illaqdar iditirak ednxslrin kdiklri mhkmxrclri dbu Mcllnin 119.1119.4c maddlrindgstriln qaydaya uyun bldrlr. 57

119.6. Yuxar mhkminstansiyas ii yeni baxa gndrmdn qtnamni dyidirirsvya yeni qtnam xarrsa, o, mvafiq olaraq mhkm xrclrinin bldrlmsini ddyidirir.

M a d d 1 2 0 . vaxtn itirmygrmblin tutulmas Mhkm, vicdanszcasnasassz iddia vermivya iddiaya qar mbahisetmi, yaxud

idzgn v tezliklbaxlmasna vonun hll edilmsinardcl surtdmaneilik trtmitrfdn, i vaxtnn itirilmsi n digr trfin v ya dvltin xeyrinmbl tuta bilr.

http:edilir.56

Hmin mbl mhkm trfindn konkret hallar nzr alnmaqla alabatan miqdarda myyn edilir.

M a d d 1 2 1 . Nmayndyvvkilgstrdiyi yardma grxrclrin dnilmsi 121.1. Mhkmnmayndnin v ya vkilin gstrdiyi yardma gr xrclrin, konkret

hallar v x n tqdim olunmu hesab nzr alnmaqla, digr trfdn alabatan mbldalnb xeyrinqtnamxarlan trfverilmsini qrara alr.

121.2. Bu Mcllnin 67ci maddsindnzrd tutulmu saslarla id itirak edn vkil maddi vziyytin gr z hesabna vkil tutmaq imkan olmayan xslr hquqi yardm mhkmnin qrar il pulsuz, Azrbaycan Respublikas dvlt bdcsinin vsaiti hesabna gstrir. Qanunvericilikl myyn edilmi mbld dnilmi bu vsait iddiann tmin edilmihisssinmnasib olaraqleyhinmhkmqrar xarlmxsdn tutularaq dvlt bdcsindnilbilr. 58

M a d d 1 2 2 . ddia iddiadan imtina etdikdvbarq sazii baladqda mhkmxrclri vyardm n vkildniln xrclrin bldrlmsi

122.1.ddia iddiadan imtina etdikd, onun kdiyi xrclr cavabdeh trfindn dnilmir. 122.2. ddia verildikdn sonra iddia tlblrinin cavabdeh trfdn knll surtd tmin

edilmsi nticsind iddia z tlblrini mdafi etmzs, iddiann xahii ilmhkmonun kdiyi btn xrclri cavabdehdn alr.

122.3. Trflr barq sazii baladqda mhkm xrclri v yardm gstrmy grnmayndyvvkildniln xrclr trflrin razlna uyun olaraq bldrlr.

M a d d 1 2 3 . ddiadan imtina edildikdmhkmxrclrinin cavabdehdnilmsi Qanunla myyn edilmiqaydada baqaxsin hquq vazadlqlarnn, qanunla qorunan

mnafeyinin mdafisi n riz ilmhkmymracit edn xs iddiadan tam v ya qismn imtina etdikd, cavabdeh onun ibaxlmas n kdiyi xrc tam vya iddiann imtina edilmihisssinmtnasib olaraq dvlt bdcsi hesabna dnilir.

M a d d 1 2 4 . baxlarkn mhkmnin kdiyi xrclrin dnilmsi 124.1. baxlmas illaqdar mhkmnin kdiyi xrclr viddiann dmkdn azad

edildiyi dvlt rsumu, iddia tlblrinin tmin edilmi hisssinmtnasib olaraq dvlt mdaxilincavabdehdn alnr.

124.2. ddia rdd edildikd ibaxlmas il laqdar mhkmnin kdiyi xrclr dvlt mdaxilinmhkmxrclrindn azad edilmyn iddiadan alnr.

124.3. ddia qismn tmin edilmis, cavabdeh ismhkm xrclrini dmkdn azad olunmusa, i baxlmas il laqdar mhkmnin kdiyi xrclr mhkm xrclrini dmkdn azad edilmi iddiadan tutularaq, iddia tlblrinin tmini rdd edilmihissymnasib olaraq dvlt mdaxilinalnr.

M a d d 1 2 5 . Mhkm xrclri il laqdar msllr zr qrardaddan ikayt verilmsi

Mhkmxrclri illaqdar qrardadlardanikayt verilbilr.

F s i l 9

MHKMCRMLR

M a d d 1 2 6 . Mhkmcrimlrinin qoyulmas 126.1. Mhkm crimlri bu Mcll il nzrd tutulmu hallarda v miqdarda

mhkmtrfindn qoyulur. 126.2.in mhkmbaxnda itirak edn vitirak etmyn dvlt orqanlarnn, hquqi

xslrin v digr tkilatlarn vzifli xslrin qanunla nzrd tutulmu vziflrini pozmaa grmhkmtrfindn qoyulan crimonlarnxsi vsaitlrindn tutulur.

126.3. Crimqoyulmas bardqrardad crimnin qoyulmas bardiaiddir vhmin itikilir.

126.4. Crimqoyulmas bardqrardadn surti crimqoyulanxsgndrilir.

M a d d 1 2 7 . Crimnin gtrlmsi vya azaldlmas 127.1. zrin crim qoyulmu xs, crim qoymumhkmdn qrardad aldqdan

sonra iyirmi gn rzindcrimnin gtrlmsini vya onun miqdarnn azaldlmasn xahiedbilr.

127.2. Bu rizymhkm iclasnda baxlr v laqli olduu iin materiallarna tikilir. zrincrimqoyulmuxs iclasn vaxt vyeri haqqnda xbrdar edilir. Onun glmmsi mhkmninrizybaxmasna mane olmur.

127.3. Crimni gtrmkdn vya onun miqdarn azaltmaqdan imtina edilmsi bardqrardaddan apellyasiya qaydasndaikayt verilbilr.

F s i l 1 0

PROSESSUAL MDDTLR

M a d d 1 2 8 . Prosessual mddtlrin myyn edilmsi vhesablanmas 128.1. Prosessual hrktlr bu Mcll il v qanunlarla myyn edilmimddtlrd

hyata keirilir. Prosessual mddtlr qanunla myyn edilmdiyi hallarda, onlar mhkmtrfindn tyin edilir.

128.2. Prosessual hrktlrin edilmsi n mddtlr, hkmn ba vermli hadisgstrilmkl dqiq tqvim tarixi il v ya hrktin edil bilcyi vaxt dvr ilmyyn edilir.

128.3. llrl, aylarla v ya gnlrl hesablanan prosessual mddtin axn mddtin balancnn tyin edildiyi tqvim tarixindn v ya hadisnin ba vermsindn sonrak gndn balanr.

M a d d 1 2 9 . Prosessual mddtlrin qurtarmas 129.1.llrlhesablanan mddt, mddtin son ilinin mvafiq aynda vgnndqurtarr.

Aylarla hesablanan mddt, mddtin mvafiq son aynda v gnnd qurtarr. Aylarla hesablanan mddtin sonu mvafiq gn olmayan aya drs, mddt hmin ayn son gnndqurtarr.

129.2. Mddtin son gn qeyrii gnn drs, ondan sonrak i gn mddtin qurtarma gn hesab olunur.

129.3. Edilmsi n mddt myyn olunmuprosessual hrkt, mddtin son gn saat iyirmi drdqdr yerinyetirilbilr. Apellyasiya vkassasiyaikaytlri, digr sndlr vya pul mbllri mddtin son gn saat iyirmi drdqdr rabitorqanlarna verilrs, mddt trlmmihesab olunur.

129.4. Prosessual hrkt bilavasit mhkmd v ya digr tkilatda edilmlidirs, mddt hmin mhkmdvya tkilatlarda myyn edilmiqaydalar zriin qurtard vya mvafiqmliyyatlarn ksildiyi saatda qurtarr.

M a d d 1 3 0 . Prosessual mddtlrin buraxlmasnn nticlri 130.1. Qanunla myyn edilmi v ya mhkm trfindn tyin edilmi mddt

kedikd, prosessual hrktlri etmk hququ kemiolur. 130.2. Prosessual mddtlrin kemsi prosessual vziflri yerinyetirmkdn azad etmir. 130.3. Prosessual mddtin brpa olunmas bard vsatt verilmmis, prosessual

mddtlr kedikdn sonra veriln ikaytlr v sndlr baxlmr v onlar vern xsqaytarlr.

M a d d 1 3 1 . Prosessual mddtlrin dayandrlmas 131.1. zr icraat dayandrldqda qurtarmayan btn prosessual mddtlrin axm

dayandrlr. 131.2.craat tzlndiyi gndn prosessual mddtlrin axm davam edir.

M a d d 1 3 2 . Prosessual mddtlrin uzadlmas Mhkmnin tyin etdiyi mddtlr maraql xslrin rizsi zrmhkm trfindn

uzadla bilr.

M a d d 1 3 3 . Prosessual mddtlrin brpas 133.1. Mhkmqanunla myyn edilmimddtin buraxlmasnn sbbini zrl hesab

edrs, iditirak ednxsinrizsinsasn buraxlmmddti brpa edir. 133.2. Buraxlm mddtin brpas haqqndak riz prosessual hrktlrin edilmli

olduu mhkmyverilir vmhkm iclasnda baxlr. d itirak edn xslrmhkmiclasnn vaxt v yeri bard mlumat verilir. Onlarn glmmsi mhkm qarsnda qoyulmumslnin hllinmaneilik trtmir.

133.3. Mddtin brpas haqqndarizverilmkleyni zamanda mddt buraxlmzruri prosessual hrkt edilmlidir (riz,ikayt verilmli, sndlr tqdim edilmli vs.).

133.4. Buraxlmprosessual mddtin brpas mhkmnin qtnamsind, qrardadnda vqrarnda gstrilmlidir.

133.5. Mddtin brpasndan imtina bardqrardad xarlr. 133.6. Prosessual mddtlrdair mslzrqrardaddan iditirak ednxslrikayt

verbilr.

F s i l 1 1

MHKMSNDLRNN RSMQAYDADA VERLMS.

MHKMBLDRLR59

M a d d 1 3 4 . Rsmi qaydada veriln sndlr 134.1. Mhkm id itirak edn xslraadak mhkmsndlrini rsmi qaydada

vermlidir: 60

134.1.1. iddiarizsini; 134.1.2. qarlql iddiarizsini; 134.1.3. iddia tlblrinin tsdiqi vya ona qar etiraz kimi trflrin hazrlad sndlrin

surtlrini; 134.1.4. mhkmbildiriini; 61

134.1.5. birinci instansiya mhkmsinin, apellyasiya v kassasiya mhkmlrinin aktlarn;

134.1.6. izricraatn qurtardn gstrn qrardad; 134.1.7. mhkmmrini; 134.1.8. apellyasiyaikaytinin surtini; 134.1.9. kassasiyaikaytinin surtini. 134.2. Zruri hallarda mhkmiaid olan digr mhkmsndlrini drsmi qaydada

verbilr. 62

Madd135. Mhkmsndlrinin atdrlmas vrsmi qaydada verilmsi

135.1. Bu Mcllnin 134c maddsindsadalanan mhkmsndlri Pot haqqnda Azrbaycan Respublikasnn Qanununda nzrd tutulmu sifarili pot gndrii (mktubu) il atdrlr. Zruri hallarda mhkm sndinin atdrlmas hakim trfindn mhkmiisintaprla vya iditirak ednxsin razl ilhminxshvaledilbilr.

135.2. Mhkmsndlri mhkmyqaytarlmal olan, formas mvafiq qaydada tsdiq edilmi qbz v ya sndin ktyn imza etdirilmkl, nvan sahibin rabit orqanlar, yaxud mhkmsndlrinin atdrlmas taprlmxslr trfindnxsn verilir. Hquqi xsnvanlanmmhkmsndlri mvafiq vzifli xsqbzvya sndin ktynimza etdirilmkl verilir. Mhkm sndlrinin rsmi qaydada verilmsi mhkmd dhyata keirilbilr.

135.3. Mhkm sndlrinin atdrlmas vzifsi zrin dn xs nvan sahibini onun yaad, yaxud ildiyi yer zr tapmadqda, hmin sndlr nvan sahibi ilbirlikdyaayan yetkinlik yana atmailzvlrindn birin (onlarn razl il), onlar olmadqda mvafiq icra hakimiyyti orqanna, nvan sahibinin yaad yer zr yerli znidarorqanna, yaxud onun ildiyi yer zrmdiriyytverilir. nvan sahibininvzinmhkmsndlrini qbul etmixs qbzdvya sndin ktyndz soyadn, adn, atasnn adn, nvan sahibinmnasibtini vya tutduu vzifni gstrmli vimkan olan kimi mhkmsndlrini nvan sahibinvermlidir.

135.4. Mhkmsndlrinin atdrlmas vzifsi zrindn rabitorqanlar, yaxud mhkm sndlrinin atdrlmas taprlm xslr bunu mhkm sndlrini aldqlar tarixdn sonra gln gndn gec olmayaraq yerin yetirmli v mhkm sndlrinin atdrlmas bardbir gn mddtindmhkmyxbr vermlidirlr.

135.5. Bu Mcllnin 135.2ci v 135.3c maddlrind nzrd tutulmu hallarda mhkmsndi rsmi qaydada verilmihesab edilir.

Madd136. Qbzin mzmunu

136.0. Bu Mcllnin 135ci maddsind nzrd tutulmu qbzd aadaklar gstrilmlidir:

136.0.1. mhkmnin ad vnvan; 136.0.2. mhkm sndlrinin verilmli olduu xsin soyad, ad, atasnn ad v ya

hquqixsin ad vyerldiyi nvan; 136.0.3. veriln mhkmsndinin ad; 136.0.4. verilmnin vaxt (tarix vsaat) vyeri; 136.0.5. mhkm sndinin verilmmsinin sbblri (almaqdan imtina, gstriln

nvanda olmama, shv nvan vsair); 136.0.6. mhkmsndinin verildiyixs; 136.0.7. mhkm sndinin atdrlmas taprlm xsin, yaxud rabit orqannn

nmayndsinin imzas.

Madd137. Mhkmsndlrini qbul etmkdn imtina

137.1. Mhkm sndlrinin nvanland xs qanuni sas olmadan onlar qbul etmkdn imtina edrs, mhkmsndlri verildiyi nvanda qalmaldr. Bu halda mhkmsndlri rsmi qaydada verilmihesab olunur.

137.2. nvan sahibi vya digrxs mhkmbildiriini qbul etmkdn imtina etdikd, onu tqdim ednxs mhkmbildiriindmvafiq qeydlr etdikdn sonra onu mhkmyqaytarr. Bu halda mhkmbildirii rsmi qaydada verilmihesab olunur.

137.3. Mhkmbildiriinin nvan sahibi trfindn qbul edilmsindn imtina bardqeyd onun yaayyeri zryerli znidarorqan, mvafiq icra hakimiyyti orqan vya onun iyerinin mdiriyyti trfindn tsdiq edilir.

137.4. Mhkm bildiriinin nvanland xs trfindn hmin sndlri qbul etmkdn imtina edilmsi ibaxlmas n vya ayrayr prosessual hrktlrin edilmsi n manedeyildir.

Madd138. Mhkmbildirilri

138.1. Mhkm id itirak edn xslri mhkm iclasnn vaxt vyeri, habelayrayr prosessual hrktlr haqqnda xbrdar etmlidir.

138.2. d itirak edn xslr mhkm iclasnn vaxt v yeri, habel ayrayr prosessual hrktlrin yerin yetirilmsi haqqnda mhkm bildirii vasitsil xbrdar edilir, ahidlr, ekspertlr, mtxssislr v trcmilr is mhkm bildirii vasitsilmhkmyarlrlar.

138.3. d itirak edn xslrin z mdafisini hazrlamaa vmhkmy vaxtnda glmlrinimkan yaratmaq n mhkmbildirii onlara mhkmiclasnn vya mvafiq prosessual hrktin tarixinn az 10 gn qalmverilir.

138.4. Zrurt olduqda vqanunla nzrdtutulmuhallarda iditirak ednxslr vprosesin digr itiraklar mhkmbildiriinin mzmununun trlmsini tmin edn rabitvasitlrindn istifadedilmkl, elcdmhkm