«Azərbaycan –Türkiyə Yeni Ortaq Egitim Sistemi –

YOES” layihəsi “İdrak məktəbi”

F.Bunyatovanın Konstruktiv təlim mərkəzi

Fatma xanım Bunyatova

“İdrak məktəbinin direktoruBakı , Azərbaycan

fatmaxanum@rambler.ruwww.idrak-m.com

Azərbaycan- Türkiyə - YOES layihəsinin məqsədi

Layihənin əsas məqsədi praktiki və elmi əsaslar üzrə Azərbaycan-Türkiyə yeni ortaq təhsil sistemini yaratmaqdır.

Yaradılan ortaq təhsil sisteminin məqsədi hər bir fərdin idrakının inkişaf etdirilməsi və onu ortaq Türk və dünyəvi mədəni və pedaqoji irslər əsasında, öz hüququnu dərk edən , özünüinkişafını bacaran, öz biliyini yaradıcılıqla yeniləşdirən bir demokratik şəxsiyyət kimi yetişdirməkdir.

Azərbaycan- Türkiyə- YOES layihəsinin başqa layihələrlə əlaqəsi

Bu layihə “FATIH”, “INTEL” “MADAT”, Azərbaycan və Türkiyə təhsil standartları olan Kurikulumla əlaqəlidir.

Layihə Təhsilin standartı olan Kurikulumun inkişafına, ona yeni bir texnoloji yanaşma verilməsinə istiqamətlənmişdi.

Bu layihəni həyata kecirmək ücün “2012-2014 tədris ili ərzində Azərbaycan və Türkiyə tərəflərindən tərkibi 40 müəllim olan bir komanda yaradılaçaqdır.

Azərbaycan- Türkiyə- YOES layihəsinin elmi əsasları

Yeni ortaq təhsil sistemi üc koqnitiv (dərk etmə) əsaları üzərində qurulacaqdır.

1.Fənn biliklərinin formal-məntiqi və qeyri səlist modelləşdirilməsi. Bu biliklərin məntiqlə yeni strukturda qurulması deməkdir.

2.Təlim prosesində koqnitiv pedaqoji texnologiyalardan istifadə edilməsi. Bu koqnitiv təlim prosesinin yaradılması deməkdir.

3. Şagirdlərin dərk etmə bacarıqlarının inkişafı ücün yeni koqnitiv tapşırıqların yaradılması. Bu məntiqi təfəkkürün inkişafı mexanizmi deməkdir.

Azərbaycan- Türkiyə- YOES layihəsinin elmi əsasları

1.Fənn bilikləri Piajenin dərk etmə nəzəriyyəsi və Zadənin qeyri - səlis məntiqi əsasında yaradılan texnologiya əsasında şagirdin düşüncə modelinə uyğun eyni kökdə modelləşdiriləcək.

Bu fənn biliklərinin məntiqlə yeni strukturda qurulması olur.  “İntellegent Sistems”http://www.intechopen.com/articles/show/title/logic-of-integrity-fuzzy-logic-and-knowledge-modeling-for-machine-education  

Fənn biliklərin modelləşdirilməsii

`Bu günə qədər fənn biliklərinə didaktik vahidlər kimi baxılır.Bu biliklə diskret , bir-birindən əlaqəsiz halda öyrənilir. Bu yanaşma bir biririndən əlaqəsiz, sistemsiz biliklər yaradır.

Yeni ortaq təlim sistemində biliklərə bir struktur kimi baxılır. Bu biliklər Piajenin tamlıq məntiqi və Zadənin qeyri səlis məntiqinin alətləri əsasında modelləşdiriləcəklər. Bu modeldə biliklər idrakın strukturlarının inkişafına izomorf olaraq qurulur.

fənn biliklərinin proqramının yeni struktur modeli - yaradılacaqvə onun əsasında ayrı-ayrı fənn biliklərinin nano-struktur modeli qurulacaq..http://www.idrak-m.com/?p=2601

2. Koqnitiv pedaqoji texnologiyalar 1.Problemli təlim: müəllim dərsdə problem qoyur və onu sinifdə şagirdlərlə həll etməyə calışır. ПРОБЛЕМНОЕ ОБУЧЕНИЕ » Дидактика средней школыdidaktica.ru/.../176-problemnoe-obuchenie.html

2.Proyekt təlimi : şagirdlər araşdırmacı olurlar , ayrı-ayrı mənbələrdən yeni biliklər axtarıb tapırlar, təçrübə aparırlar.Proyekt təlimində şagirdlər sinifdən kənar fəaliyyətdə cox olurlar. Методы обучения — Википедияru.wikipedia.org/wiki/Методы_обучения

2. Koqnitiv pedaqoji texnologiyalar 3. Fəal təlim: şagirdlər təlim fəaliyyətində olurlar? Kiçik və yada böyük qruplarda işləyirlər, bilik alırlar, aldıqları bilikləri əks etdirirlər, təhlil edirlər və s. Методы обучения — Википедияru.wikipedia.org/wiki/Методы_обучения

4 İnteraktiv (kooperativ ) təlim: Şagirdlər komandalarda interaktiv təlim fəaliyyətində olaraq qarşılıqlı əlaqədə olurlar, akademik biliklərlə yanaşı sosial bilgiləri də əldə edirlər, intellektual bacarıqlara yiyələnirlər və s. Методы обучения — Википедияru.wikipedia.org/wiki/Методы_обучения

5. F.Bunyatovanın Konstrukiv təlimi:Konstruktiv təlim zamanı şagirdlər öz bilikləri əsasında yeni biliklər qururlar, onların üzərində məntiqi əməllər kecirərək öz biliklərini tamlıq sxemində qururlar; interaktiv fəaliyyətdə olan şagirdlər öz fikirləri müzakirə edirlər, ümümi bir rəyə gəlirlər və sПедагогическая технология конструктивного обучения - Эйдосwww.eidos.ru › ... › Методика в школе.

Konstruktiv təlim əsrin pedaqoji texnologiyalarından ən qabaqcılıdır.

 Müasir pedaqoji çəmiyyətdə konstruktivizm pedaqoji texnologiyaların avanqardı sayılır. Luis Bench (ABŞ)

Pedaqoji texnologiya olan konstruktiv təlim dərs prosesində şagird təfəkkürünün inkişaf edilməsi üçün şərait yaradaraq onun yaradıcılıq potensialının acılmasına sövq edir.Bunyatovanın konstruktiv təlimin fəlsəfəsi Şərq və Qərb fəlsəfəsinin sintezidir. Bu tam biliklərdən hissə biliklərə və yaxudda ki hissə biliklərdən tam biliyə cıxış deməkdir.

2. Koqnitiv pedaqoji texnologiyalar

3. Koqnitiv tapşırıqların yaradılması

2. Şagirdlərin öyrənmə qabiliyyətlərini inkişaf etdirmək üçün koqnitiv nəzəriyyə əsasən yeni koqnitiv tapşırıqların yaradılması.

Bu tapşırıqlar Piajenin tamlıq məntiqi və Blumun taksonomiyası əsasənda yaradılacaqdır.

Layihənin başqa layihələrlə bağlılığı   Kurikulum- Azərbaycan təhsilinin dövlət standartıdır və təlim prosesinə 2007 ci ildən tətbiq edilir. Dünya pedaqoji məkanına inteqrasiya olmaq üçün yaradılan Kurukulum eyni zamanda pedaqoji içimayyətdə təhsilə yeni yanaşma, yeni baxışların formalaşmasının əsas götürürdü Kurikulumu Konseptual sənəd kimi təhsilin hər pilləsinin məzmununda standartları, zəruri minimumu, təhsil alanların hazırlığına qoyulan tələbləri, texnologiya və qiymətləndirmə məsələlərini əhatə edir. Son beş ildə müəllimlərin bu istiqamətdə nəticə etibarı ilə səmərəliliyinin təyin olunması üçün təlim kursları keçirilmişdir..edilən :Ttreninqlər Kurikulum Mərkəzinin hazırladığı “Yeni ibtidai təhsil kurikulumu üzrə müəllimlərin təlimi Proqramı” çərcivəsində aparılmışdır. Bu program Təhsil Nazirliyinin islahatların uğurla həyata keçirilməsi, müəllimlərə əməli kömək göstərmək istiqamətində hazırlanmışdır. Proqramda müəllimlərin istifadə edəcəyi fəal (interaktiv) təlim tövsiyə edilirAzərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin apardığı İslahatın əsas məqsədi, ana xətti təlim prosesində şagird təfəkkürünün inkişafı üçün ona bilik ötürməyi yox, bilik qazanmaq üçün şərait yaratmaqdır. Milli Kurikulum acıq bir çərçivə sənədi olduğu üçün hər bir yeniliyə, yeni texnologiyalara acıqdır. (Misir Mərdanov).Bu fikirə baxmayaraq 5 ildir ki Kuukulum bir pedaqoji biridiri texnologiyaya ilə həyata kecirilir və buda onun əsas zəif cəhətlərindən biridir .

Layihənin başqa layihələrl bağlılığı

İnTEL layihəsi Azərbaycanda İNTEL müəllimləri yeni İKT texnoloqiyları öyrədir. İNTEL hesab edir ki

kompütür texnologiyası təlimi dəyişdirmək ücün vacib əsasdır. İNTEL şagird yönümlü təlim prosesində təlimin keyfiyyətini artırmaq ücün lazımi alətləri təqdim edir . Azərbaycanda İNTEL müəllimləri kompütür texnologiyalarını öyrədir. Bu layihənin zəif çəhəti bir təlim üsuluna – proyekt təliminə bağlılığıdır.

Layihənin başqa layihələrl bağlılığıMədəd

2005-çi ildən «Mədəd» “Mədəd” HTİB müəllimlərin, tələbələrin və inzibati işçi heyətinin peşəkarlıq səviyyəsini təkmilləşdirərək, Azərbaycan təhsil sistemində yeni tədris metodları tətbiq edir.Bunlara texnologiyanın tədris prosesinə inteqrasiyası, müasir tədris metodlarından istifadə edərək təhsil sisteminin inkişaf etdirilməsi, tənqidi və yaradıcı təfəkkürün inkişafı, birgə əməkdaşlığın tətbiq etdirilməsi ilə nail olunur. 21-ci əsrin bu “öyrənmə vərdişləri”, müəllimlərəRİ/SOL “Müəllimlərin Peşəkarlıq Səviyyəsinin Təkmilləşdirilməsi” (MPST) və İntel “Gələcək üçün Təhsil” kurikulumları əsasında 48 saatlıq intensiv təlim kursları vasitəsilə çatdırılır. Bu təlimlərin nəticəsi, aşağıdakı amillər vasitəsilə məhsuldar “öyrətmə” və “öyrənmə” mühitlərinin yaradılmasıdır:Zəif çəhəti bir təlim texnologiyasından - fəal (interaktiv) təlim prosesindən istiffadə edilməsi.

 

Layihənin başqa layihələrlə bağlılığı

Türkiyə təhsil layihəsi FATİH i FATİH layihəsi təhsilin və təhsil standartlarının modernləşdirilməsini təlim

prosesində ağıllı sinif otaqlarından, interaktiv lövhələrdən, planşet kompüterlərdən, netbukdan və noubukdan bütün ölkə məktəblərində istifadəsində görür. Bu layihə İKT bütün şagirdlərin iştirakı ilə təlimə inteqrasiysını dünyada ilk müvəffəq layihə sayıla bilər.

Bizim fikrimizcə layihənin zəif çəhəti İKT-nın təlim texnologiyalarla zəif inteqrasiyasıdır. Bütün bu texnoloji dəyişiikliklərdən yararlanan şagirdlərin təlim fəaliyyətləri də yenilənməlidir.

Azərbaycan- Türkiyə- YOES layihəsinin təhsilə nə yeniliklər gətirəçəkdir ?

1.İlk dəfə pedaqogikada təhsilə sinerqetik yanaşma: pedaqoqika, psixologiya, və yüksək texnologiya yanaşması . Bu yanaşma təhsildə yeni bir istiqamət – nano-psixopedaqoqika istiqaməti yaradır

2.Dünya pedaqoji mühitində ilk dəfə olaraq təhsilin inkişafı və yeni pedaqoji sistemin yaradılmasında üç koqnitiv əsas götürülür: -fənn biliklərinin formal-məntiqi və qeyri səlist modelləşdirilməsi; -koqnitiv pedaqoji texnologiyalardan istifadə edilməsi; -dərk etmə bacarıqlarının inkişafı ücün yeni koqnitiv tapşırıqların yaradılması. 3. İdrakın inkişafının kriteriyaları və onun ölçü mexanizmləri yaradılaçaqdır 4. Azərbaycan və Türkiyə tərəfindən yaradılan müəllim heyyəti proqramların yeni nano-struktur quruluşunu verəcəkdir, dərs prosesində koqnitiv texnologiyalardan istifadə yollarını müəllim ücün hazırlanaçaq metodik vəsaitdə cap ediləçəkdir.

Azərbaycan- Türkiyə- YOES layihəsinin təhsilə nə yeniliklər gətirəçəkdir ?Təlimdə tətbiq edilən pedaqoji koqnitiv texnologiyalar, dərsliklərin formal və qeyri- səlis modeli, şagirdlərin təlim prosesində əqli və interaktiv fəaliyyətləri onlara öz biliklərni tamlıq sxemində qurmaq imkanı yaradır. Bucür öyrənmə , özü-öz biliklərini qurmqla yanaşı təlim müddətini də 20-30 %azaldır. Bu təlim prosesndə hər bir şagird biliklər üzrə ardıçıl əməllər apararaq öz təfəkkürlərini inkişaf etdirirlər. Bu sistemdə təlimlənən hər bir şagird dövlət təhsil standartlarında müvəffəq olur. Bu sistemdə hər bir şagird öz daxili imkanlarından çıxış edərək öz bilik dairəsini genişləndirir İki qardaş ölkənin ortaq pedaqoji və mənəvi mədəniyyəti əsasında yaradılan təhsil sistemi dünya pedaqoji sistemə inteqrasiya edilərək gələçəkdə türk dövlətlərinin ortaq təhsil sisteminin yaradılmasına zəmin yaradır. Layihənin dövlət və sponsorlar tərəflərindən onun maliyə qaynaqları olsa onda layihənin həyata kecirilməsinə böyük köməklik olar.

Layihənin həyata kecirilmə planıLayihədə iştirak edən müəllimlərin peşəkarliqlarının artırılması:

İnnovativ treninqlər

1-çi mərhələ:1.Problemli təlim2.Proyekt təlimi 3. Fəal təlim4 İnteraktiv (kooperativ ) təlim 5. Vindous offise 2010

2-çi mərhələ:1. F. Buyatovanın Konstrukiv təlimi2. Yaradıçı seminar – nanoproqramların yaradılması, fənn biliklərinin nanomodelləşdirilməsi;

3-çü mərhələ:Beynəlxalq konfrans

Layihənin çədvəli

1.Müəllimlər ücün treninqlər -yanvar, may 2013 Bakı, Ankara

2. Seminar - iyun 2013 Bakı, Ankara

3.Konfrans –oktyabr 2013 Bakı

4.Metodik vəsaitlərin, proqramların, modellərin çapı aprel 2014

Layihənin resursları

Layihədə Bakı şəhərindən və region məktəblərindən 30 müəllim iştirak edir.Layihəyə dəstək olanlar:Respublika İnçəsənət Gimnaziyası.Azərbaycan Xariçi Dillər Universitetinin təhsildə innovasiya kafedrasıAzərbaycan Respublikası Problemlər İnstitutu«İdrak məktəbi»nin Konstruktiv təlim mərkəzinin əməkdaşlarıTürkiyə tərəfindənQazilər kolleji

Azərbaycan- Türkiyə- YOES layihəsi

Layihə Bakı ş. «İdrak məktəbi»ndə hazırlanmışdır.Layihənin anonsu Ankara Başöyrətmənlər evi FATIH -2012

innovativ müəllimlər forumunda edilmişdir.Layihə acıqdır və ona istənilən məktəb, istənilən müəllim

qoşula bilər.Layihənin müəllifi və rəhbəri: İdrak məktəbinin direktoru Fatma xanım Bunyatova

Əlaqə

Əlaqəli şəxsFatma xanım BunyatovaBakı, Azadlıq pr.151.a«İdrak məktəbi»Tel: 0099450311495600994124415806Idrakmektebi@rambler.ruwww.idrak-m.com