15
MA E NTSOE A O BO OA constitution select committee ensuring a people-driven constitution 31 Lawson Ave, Milton Park, Harare Tel: 04-2932302/3 SOTHO Manicaland Matabeleland South Matabeleland North Midlands Masvingo Mashonaland East Mashonaland West Mashonaland Central

Backup of Sotho talking Points CORRECTED

  • Upload
    others

  • View
    4

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Backup of Sotho talking Points CORRECTED

MA E NTSOEA O BO OA

constitution select committee

ensuring a people-driven constitution

31 Lawson Ave, Milton Park, Harare

Tel: 04-2932302/3

SOTHO

Manicaland

MatabelelandSouth

MatabelelandNorth

Midlands

Masvingo

MashonalandEast

MashonalandWest

MashonalandCentral

Page 2: Backup of Sotho talking Points CORRECTED

constitution select committee

ensuring a people-driven constitution

MANTSWI ATLANG KAPILI

Batho basichaba saZimbabwe babohari hanako yahongola sisekelo sapuso entsa (Constitution). Bohle batho baneng chahodira lekhonstishushini badumelelani hore idiroe kebatho lehore ilatele thato ea batho.

Komiti egetiloe hori ibone katsamaiso hakhonstishushini (ebistoang COPAC) ibopiloe ho tsoetliloe atikili ea bo 6 ea GPA ine matla a hodira mukopano ea ho boisana lebatho le ea ho utlwa tsoe batlwang kebatho, hababona honyakeha habantsi baboisana lebatho

Mokopano wahotoma waho utlwa tse batlwang kebatho ubile mukopano womuholo waho boisana lebatho babaneng cha ho etsa lesisekelo sapuso upetiloe kahogetwa hatloho ea letaba etlang totisa tsela hoho boisana lehobatla tse batlwang kebatho. Letloko tsaditaba tse, ditladira hori hofumanoe ditaba tsa hoboa katsona. Ee ke mebotso etlang shomisoa hofumana mehopolo ea batho batlang botsoa mebotso. Mebotso ena itla shumisoa hototisa tsamaiso ea chisekelo chapuso entsa.

Ditaba tsa ho boa katsona ditla thusa batho bangolang khonstishushini hori batsibe tsebatsoanelang hobitsoetla habangola.

Page 3: Backup of Sotho talking Points CORRECTED

MA E NTSOE

A O BO OA

1

1.

a)

2.

a)

3.

a)

SETHOMO

ethomo ke mantsoe atsebesang obereka ha lekoalo lamelao. SSethomo sethakantsa melao yabotlokoa ya hale nemathata rekopanang nawo nkalefatse nebotlokoa halona.

MA E NTSOE A O BO OA

Ke efiyo melao yabotlokoa ye etsoanejeng okoaloa sethomong..

ZWEZWIBENG BUTLOKOA LEBOKENG LAMELAO

Melao ena yabutlokoa kewona enyakwang uladeloa. Melao ena keona ehwathisang lekoalo lamilao, isupentsa setsoantso sazwezwinyakioang kebatho.

MA E NTSOE A O BO OA

Ke efiyo melao etsoanejeng ulebeleloa kamatla lebokeng lamelao.

OTSOALOA

tsoloa- ke okhumana tsoanelo yaoba yemungoe motho Ooalifatse, kaore motho oyaba atsoalejoe lefatseng lenaleho, kgana ore batsoadi baye batsoalejoe lefatseng lenaleho, badula lefatseng lenaleho kgana ore bakwadisijoe lefatseng lenaleho.

MA E NTSOE A O BO OA

Tsela yaokoadisa oba setsoaloa salefatseng? b) Huya dumeleloa na oba setsoloa samafatseng

asiyaneng kgana depuleke deseyaneng?

Page 4: Backup of Sotho talking Points CORRECTED

MA E NTSOE

A O BO OA

c) Okaba leluka lemafatse amabede kgana aferang ayadumeleloa na?

LEKOALO LADITUKELO

ekoalo laditikelo lesupentsa botlokoa baditukelo jabatho, Lneobofoloa habatho.

MA E NTSOE A O BO OA

a) Ke defiyo ditukelo jabotlokoa ne u bofolo oa habatho hutsoanejing ore hotlokomeloe lekoalong lamelao.

b) Ke defiyo ditukelo ja odulesana, lekhomo, nesetsoa

jedetsoanejeng okoaloa lebokeng lamelao?

c) Molao oa obulaya mobulayi otsaneji ohumisejoa na?

HULIKANTSOA HADITUKELO JABASADI NEBANNA.

MA E NTSOE A O BO OA

a) Ke depfiyo ditukelo detotaneng nebasadi jebatsoanejeng

odipfioa.

BASOA

MA E NTSOE A O BO OA

a) Kebomang basoa Zimbabwe? Bathoma mingoaheng ifiyo baqetela hoifiyo.

b) Ke difiyo ditukelo detotaneng nebasoa jebatsoanejeng

udefioa lekoalong lamelao.

4.

5

6.

2

Page 5: Backup of Sotho talking Points CORRECTED

MA E NTSOE

A O BO OA

7.

a)

8

9.

10.

11.

DEHOLE

MA E NTSOE A O BO OA

Ke defiyo ditukelo jedetotaneng nedehole jedetsoanejeng okoaloa lekoalong lamelao.

BARULE BADITABA

MA E NTSOE A O BO OA

a) Ke defiyo ditukelo jabutlokoa ditotaneng ne oruloa haditaba jedetsoanetseng okoaloa lekoalong lamelao.

BALOE BANDOA YAOBOFOLOOA

MA E NTSOE A O BO OA

a) Ke defiyo ditukelo detsoanejeng ofioa baloe bandoa yaobofolooa.

NEHA

MA E NTSOE A O BO OA

a) Lekoalo lamelao letsoaneje orulela batho beyang kaditaba janeha.

OYEKEJOA HAMATLA

MA E NTSOE A O BO OA

a) Lekoalo lamelao letsoaneje olebelela beyang oyekejoa hamatla habatho banne batloka.

3

Page 6: Backup of Sotho talking Points CORRECTED

MA E NTSOE

A O BO OA

4

12.

13.

14.

15.

16.

PULEKE REDULANG HUYONA

MA E NTSOE A O BO OA

a) Lekoalo lamelao letsoanejoe ulebelela beyang utotana nedipuleke redulang hujona.

JANEHA

MA E NTSOE A O BO OA

a) Lekoala lamelao letsonejoe olebelela beyang utotana

nejaneha.

MMEREKO

MA E NTSOE A O BO OA

a) Ke efiyo melao etotaneng nedebereki etsoanejeng okoaloa lekoalong lamelao.

BA EFIYO TUMELO MA E NTSOE A O BO OA

a) Lekoalo lamelao etsoaneje debelela beyang ditaba jatumelo.

DETSELA DIBEREKESOA KAMOSO

Detsela diberekesoa kamoso hura ore kamokgo mafatse a Iyedukisang kadeng mo reapa ka oabelana hamatla ajamusonemereko etsoanejeng odeyioa lefatseng. Hone detsela ja

Page 7: Backup of Sotho talking Points CORRECTED

MA E NTSOE

A O BO OA

5

oe posa jedeseyaneng jetharu mafatseng.

Okgaoantsa lefatse kahare

Okgaoantsa lefatse kahare hura ore lefatse lithihi lebang

lahaoantsitsoe libe lideoa amabedi kgana amatji athobang ayipusa

mee athodumelelana oba ne huyiposa huthihi.

Lefatse leneng uyipusa huthihi.

Mo hura ore matla otle afasi hamoso othihi yo obonang kajamatla

aoyipusa ne oberekisoa haona.

MMoso othihi othosioang kadekgaolo

Ye ketsela yaoeposa huneng moso mothihi ne oberekisoa hamatla

zwezwithobang zwikgoantjijoe buhare hammoso oalefatse lothe

nedekgaolo debeng tlase halona.

MA E NTSOE A O BO OAa) Ke defiyo detsela jamoso otsoanejeng ore Zimbabwe edeberekise?

b) Hotsoaneje ore hobe nemoso oadekgaolo na? Ne ore

hotsoaneje dekgaloe beyang!

c) Hotsoaneje hoba nemuso oapuleke,ne o re obeoa

beyang?

d) Ke efiyo mereko yammoso oadekgaolo nedepuleke?

e) Hotsoaneje rebe nemahosi adekgaolo amakayi?

f) Dekgaolo jena desupentsoa joang?

DIKALA JAMOSO

une dikala jamoso jetharu, dekopantsa odeoa hamelao, ne H17.

Page 8: Backup of Sotho talking Points CORRECTED

MA E NTSOE

A O BO OA

6

oberekisoa hamolao nemahosi alefatse.

17.1. MAHOSI ALEFATSE

MA E NTSOE A O BO OA

Mahosi Alefatsea) Matla amahosi aboeoa beyang empa a lokesoa beyang? (Hotsoaneje oba nemoetapele, moholo moso kgana bothe na?)

b) Batsoa neje okgetoa kgana obeoa beyang.

c) Ketsoanelo yahore mamenestara babe baemmedi

bapalamente na?

d) Ke tsoanelo hore mamenestara asekakgetoa oba

baemmedi bapalamante na?.

e) Ketsoanelo hore mangoe mamenestara akgetoe oba

baemmedi bapalamente empa bangoe basikakgetoa?

f) Ketsila mang itsoanejoeng uberekesoa ho ukgetoa

hamamenestara.

BAOBEYA MELAO

MA E NTSOE A O BO OA

BAOBEYA MELAO

a) Hotsoanejoe oba nebayemedi babakayi baPalamente?b) Ketsoanelo okgeta baemmedi bapalamente na?c) Ketsoanelo hore moemmedi oapalamente athahele

kopanong yamahayeng atsene hoingoe kopano akgetoe

17.2

Page 9: Backup of Sotho talking Points CORRECTED

MA E NTSOE

A O BO OA

7

oba moemmedi hapeng?

d. Hutsoanejoe hoba nedetulo debulukejoe

(i) Basadi.

(ii) Dekgosi.

(iii) Dehole.

(iv) Setlopha sabatho baneng zwa oseyana

nebangoe. BAATHULEDI BAMELAO

MA E NTSOE A O BO OA

a) Tsila yarina yadikgotla itsoaneje oba ilukisejoe beyang?

b) Baathuledi batsoanejoe ukgetoa beyang.

JAKGETHO

Huine ditsila jedintji jakgetho mo lefatseng, ye ithoweleileng mee Kiyahothoma kiyahore, motho akhumaning kgetho yengata ifita bangoe kiyena abang moetapili oalifatse, ingoe kiyahorebabakgetoang bayidekantje kabuntji kakgetho akhumanoinng kamungoe mukopano netsila yahuberekisa tsila jepedi desinoyapiwang, pulekeng ithihi.

Uberekisa kgeto ya afentse bangoe.

Ye ketsela eberekesoang kgana motho afentse bangoe adiyioa ore

abe moetapele oalefatse.

Oberekisa oyikala hakgeto yamongoe mokopano

17.3

18.

Page 10: Backup of Sotho talking Points CORRECTED

MA E NTSOE

A O BO OA

8

Mo batho bakgetoang bathoba bayidikantsa kadekgeto.

dekhumanoing kamungoe mukopano.

Uberekisoa hatsila jepedi detakantjijoe.

Mo hutoba huberekisoa ditsila disinoyapioang jepedi ditakantjijoe

pulekeng ithihi, hutoba huberekisoa tsila yakgetho yengata,

balibelelang kgethong jabangoe.

Zimbabwe itsoanejoe uberekisa tsila ifiyo yaokgeto? ? Yahuthoma

?Yabubedi (uberekisa dekgeto jamungoe mukopano

?Yaburaru (Yahutakantsa yahuthoma neyabubedi

19. DIHOFISI JABATHU DIYIGEMEJI DIYITHI

Je kedehofisi jamereko eseyaneng jahurumente. MA E NTSOE A O BO OA a) Kedefiyo dehofisi jabathu ditshwaniji hubupioa

lekoalong lamelao, empang detsoanejeng hukgetoa beyang?

b) likoalong lamilao :

(i) litsoanejing huring kiligqwetha lahurumente lereng?

(ii) abonang kahuberekisoag haditshelete, jalifatse

ukgethoa biyang.

(iii) ya abonang katsireletsoe yasitshaba,ukgethwang

biyang?

c). kiyibiyo mmereko yaligqwetha lahurumente

Page 11: Backup of Sotho talking Points CORRECTED

MA E NTSOE

A O BO OA

9

itsoanejing

hukoala likoalong lamilao.

d). hutswanejing nnang? Huring ligqwetha lahurumente libeng

lona libang hurumente ditsila jamulawo, huring libe

moemedi wakgotla.

20. DIKOMISHINI DIYIGEMEJING KALIFELA.

abalibelela kajalingwalo lamilawo batotisa,bayemeleja,empang Bbatswarantsa ditukelo nidilong johleng ditswanejing hudiwa dipulekeng jabuhloakwang.

MA E NTSOE A O BO OA a .Kidifiyong dikomishini diyigemejing kalifela, ditswanejing

huyapiwang likwalong lamilawo?

b. uyigemelang wajona hutsireletsoa biyang?

c. Dikomoshini jena ditswanejwing hukgethwang biyang

21. ICOMMISION ENKULU

idibupiwa jelefatse liyisang milawo hubathung kajona.K

MA E NTSOE A O BO OA a). Likwalo lamilawo litswaneji huyisa dikomishini jamahosi

dihiwo?

22.TSELETE YASITSHABA

we zwithakatsheja huring tshelete yasitshaba iberekiswang Zbiyang, tsheleteng yamithelo,hulukisejoa huyathulwang

Page 12: Backup of Sotho talking Points CORRECTED

MA E NTSOE

A O BO OA

10

hwatshelete, nihuring tshelete yasitshabang iberekiswan

MA E NTSOE A O BO OA

a).Lingwalong lamilawong litswanejing litshwanejing huyapang kayifiyong milawo yahuberekiswang hatshelete yasitshaba?

b).Bukang yamilawo iyakwantsa huyetelang huyathulelwang

hwatshelete yasichaba.

23. BANKA YASITSHABA MA E NTSOE A O BO OA

Lingwalo lamilawo litswanejing hubiya milawo mmanng mabaping nibanka yasitshaba.

24.DIKGOSI NIBATHUSI BAJONA

A E NTSOE A O BO OAMa) Lingwalo lamilawo litswanejing huring dikgosi nibathusi

bajona batswareng mmerekong mmang?

25. MALIMI MITSAMIKO, NISITSONG MA E NTSOE A O BO OA

a) Likwalong lamilawo litswaneji9ng huriong kaditabang ditotaning nimalimi, mitsamikong nisitswa.

26. DITSILANG JAHUFETULANG MULAWO

Page 13: Backup of Sotho talking Points CORRECTED

MA E NTSOE

A O BO OA

11

ufetula mulawo wakgale hurulwa womuswaHMA E NTSOE A O BO OA

a) Kidibiyong ditsilang dingwadilweng likwqalong lamilawong jahufetulang huruloa hwamilawo yahales.

Page 14: Backup of Sotho talking Points CORRECTED

MA E NTSOE

A O BO OA

12

Page 15: Backup of Sotho talking Points CORRECTED

D

esi

gn

ed

by

g

lo0

91

2 7

80

47

4m

ed

ia

Published By

31 Lawson Ave, Milton Park, Harare. Tel: 04-2932302/3