bağlama_10.sınıf

YAZARLAR

Ali Kazım AKDAĞUğur Yalçın DERİN

GÜZEL SANATLAR VE SPOR LİSELERİ

10. SINIF

BAÐLAMA DERS KÝTABI

TÜRK VE BATI MÜZİĞİ ÇALGILARI

ilksayfalar 2010:kanun 1. ünite 12.04.2011 13:58 Page I

DEVLET KİTAPLARI

İKİNCİ BASKI ………………………., 2012

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI YAYINLARI ......................................................................................................: 4770DERS KİTAPLARI DİZİSİ............................................................................................................................: 1386

Her hakkı saklıdır ve Millî Eğitim Bakanlığına aittir. Kitabın metin soru ve şekillerikısmen de olsa hiçbir surette alınıp yayımlanamaz.

Editör : Çetin TUNCER

Dil Uzmanı : Ekrem ÖZNALBANT

Program Geliştirme Uzmanı : Muharrem Hilmi AKBULUT

Ölçme ve Değerlendirme Uzmanı : İsmail GÜNDAY

Rehberlik Uzmanı : Meral PARLAR

Görsel Tasarım : Füruzan ŞİMŞEK

Zeliha POYRAZ

ISBN 978-975-11-3359-5

ilksayfalar 2010:kanun 1. ünite 12.04.2011 13:58 Page II

12.?.Y.0002.3934

Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun 07.07.2009 gün ve 101 sayılı kararı ile ders kitabı olarak kabul edilmiş, Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 19.03.2012 gün

ve 3398 sayılı yazısı ile ikinci defa …………. adet basılmıştır.

ATATÜRK'ÜNGENÇL‹⁄E H‹TABES‹

Ey Türk gençli¤i! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türkcumhuriyetini, ilelebet, muhafaza ve müdafaa etmektir.

Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Butemel, senin, en k›ymetli hazinendir. ‹stikbalde dahi, seni, buhazineden, mahrum etmek isteyecek, dahilî ve haricî,bedhahlar›n olacakt›r. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaamecburiyetine düflersen, vazifeye at›lmak için, içindebulunaca¤›n vaziyetin imkân ve fleraitini düflünmeyeceksin!Bu imkân ve flerait, çok nâmüsait bir mahiyette tezahüredebilir. ‹stiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düflmanlar,bütün dünyada emsali görülmemifl bir galibiyetin mümessiliolabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatan›n, bütün kaleleri zaptedilmifl, bütün tersanelerine girilmifl, bütün ordular› da¤›t›lm›flve memleketin her köflesi bilfiil iflgal edilmifl olabilir. Bütün bufleraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketindahilinde, iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâh›yanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri flahsîmenfaatlerini, müstevlilerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler.Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap düflmüfl olabilir.

Ey Türk istikbalinin evlâd›! ‹flte, bu ahval ve flerait içindedahi, vazifen; Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmakt›r! Muhtaçoldu¤un kudret, damarlar›ndaki asîl kanda, mevcuttur!

..MUSTAFA KEMAL ATATURK

giriş sayfaları 2010:kanun 1. ünite 15.04.2010 08:39 Page VI

1. Mýzrap tekniði ve Etüt ve Egzersizlerin Baðlamada Uygulanýþý .......................................4Okuma Metni (Atatürk ve Türk Halk Müziği) .....................................................................9Okuma Metni (Baðlamada Lider Bir Ekol) ......................................................................19Okuma Metni (Akdenizin Kadife Sesi) .............................................................................252. El Tekniði Etüt ve Egzersizlerin Baðlamada Uygulanýþý.................................................28Okuma Metni (Âþýklýk Geleneðinde Mahlas) ....................................................................37Ölçme ve Deðerlendirme Çalýþmalarý .............................................................................42

1. ÜNÝTE

DÝZÝ, ETÜT VE POZÝSYONLAR

1. ÜNÝTE

MIZRAP TEKNÝÐÝ ESER ÇALIÞMALARI

1. Mýzrap Tekniði Eser Ýcrasýnda Estetik Duruþ ve Oturuþ ...............................................442. El Tekniðinin Bölümleri Olan Pençe, Parmak Vurma ve Tel Çekme Tekniklerini

Uygularken Estetik Duruþ ...........................................................................................52Okuma Metni (Derleme) .................................................................................................553. Eser Ýcrasýnda Estetik Duruþ .......................................................................................59Okuma Metni (Zeybeklerin Üstadý) ..................................................................................73Ölçme ve Deðerlendirme Çalýþmalarý .............................................................................81

2. ÜNÝTE

ESER ÝCRASINDA ESTETÝK DURUÞ VE ÇALIÞ

1. Mýzrap Tekniðine Özgü Nüanslar..................................................................................84Okuma Metni (Tavýrlarýn Üstadý) ......................................................................................892. Mýzrap Tekniðinin Stil Özellikleri ve Mýzrap Tekniði Eser Çalýþmalarý .............................90Okuma Metni (Bozkýrýn Tezenesi Bir Garip Bülbül) ........................................................103Ölçme ve Deðerlendirme Çalýþmalarý ..........................................................................116

2. ÜNÝTE

EL TEKNÝÐÝ ESER ÇALIÞMALARI

1. El Tekniðine Özgü Nüanslarýn Eserlerde Uygulanýþý ...................................................118Okuma Metni (Sanatta Öncü Bir Usta) .........................................................................1202. El Tekniði Eser Çalýþmalarý.........................................................................................122Okuma Metni (Bir Halk Müziði Duayeni) .......................................................................130Ölçme ve Deðerlendirme Çalýþmalarý ...........................................................................131Daðarcýk .......................................................................................................................132

ÖÐRENME ALANI: TANIMLAMA, ÇÖZÜMLEME VE PERFORMANS

ÖÐRENME ALANI: BAÐLAMA ÇALIM TEKNÝKLERÝ

ÝÇÝNDEKÝLER

ilksayfalar 2010:kanun 1. ünite 25.02.2011 09:22 Page VII

ilksayfalar 2010:kanun 1. ünite 25.02.2011 09:22 Page VIII

KÝTABIMIZI TANIYALIM

AçýklamaÜrün Dosyasý: Öðrencilerin, etkinlik ve yapmýþolduðu araþtýrmalardan seçerek sakladýðý ürünlerinyerleþtirildiði dosyadýr. Ayrýca öðretmenin süreçdeðerlendirmesinde kullanacaðý bir materyaldir.

1. Ek : Öz Deðerlendirme Formu: Her konu sonunda öðrencinin kendisini deðerlendirmesi için konulmuþtur.2. Ek : Öðrenci Gözlem Formu: Yapýlan etkinliklerde her bir öðrencinin öðretmen tarafýndan deðerlendirilmesi için konulmuþtur.3. Ek : Akran Deðerlendirme Formu: Ýlgili bölümlerde öðrencinin arkadaþlarýný deðerlendirmesi için konulmuþtur.4. Ek : Tutum Ölçeði: Baðlama programý ile ilgili tutumlarý ölçmek için hazýrlanmýþtýr.

KonuBu bölüm iþlenecek konu adlarýný gösterir.

HazýrlýkBu bölüm, yeni bilgilerin öðrenilmesi amacýyla ön bilgilerin harekete geçirilmesini,konuyu sezdirmeyi amaçlar.

Tanýmlama-Çözümleme-UygulamaDersin sorular ve etkinlikler aracýlýðýylaiþlendiði, konuya yönelik öðrenilenlerin uygulandýðý bölümdür.

EtkinlikSýnýf içinde öðrencilerin konuya yönelik etkinkatýlýmýnýn saðlandýðý bölümdür.

Bilgi NotuKonuya iliþkin küçük bilgilerin verildiðibölümdür.

Dikkat Yapýlan çalýþmaya yönelik dikkat edilmesigereken noktalarý belirtir.

Okuma MetniKonuya veya etkinliðe yönelik okumametinlerini belirtir.

Ölçme ve Deðerlendirme ÇalýþmalarýÖðrencilerin, ünite ile ilgili öðrendiklerini çoktan seçmeli, boþluk doldurmalý, doðru-yanlýþ, eþleþtirmeli ve açýk uçlu sorularla deðerlendirilmelerine yönelik bölümdür.

>

>

AraþtýralýmOkul dýþý etkinlikler için sýnýfa getirilecekaraþtýrma ve materyalleri içerir. Bu bölüm, birönceki derste öðretmen ve öðrenciler tarafýn-dan birlikte mutlaka incelenmelidir.

>

>

>

>

>

>

Tanýmlama Çözümleme Uygulama

l Aþaðýda verilen II. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilenmetronom deðerlerinde çalýþýnýz.

Âþýklýk Geleneðinde MahlasÂþýklýk, Anadolu’daki usta-çýrak geleneði ile var olan bir kavramdýr.

Okuma Metni

A. Aþaðýdaki noktalý yerlere cümleyi bilgi yönüyle tamamlayan uygun kelimeleri yazýnýz.

1. Baðlamada konum …….. iþaretiyle gösterilir.

5. Etkinlik

l Pozisyon sýralamasý birinci perdeden (I. konum) baþlar,

Ölçme ve Deðerlendirme Çalýþmalarý

3. ESER ÝCRASINDA ESTETÝK DURUÞ3. ESER ÝCRASINDA ESTETÝK DURUÞ

1. Çalgýlarda konum (pozisyon) ne anlama gelir? Bildiklerinizi söyleyiniz.

Hazýrlýk Çalýþmalarý

Araþtýralým

l Perdeli çalgýlarla ilgili nota yazýmlarýnda konumun hangi iþaretlerle gösterildiðini araþtýrýnýz (2. etkinliðe yönelik.).

Bilgi NotuBar

Erzurum’da oynanan halk danslarýna “Bar” denir.

>

ilksayfalar 2010:kanun 1. ünite 25.02.2011 09:22 Page 1

ÖÐRENME ALANIÖÐRENME ALANI

TANIMLAMATANIMLAMA

ÇÖZÜMLEMEÇÖZÜMLEME

VEVE

PERFORMANSPERFORMANS

bağlama 1. ünite 2010:müzik 25.02.2011 09:27 Page 2

1. Mýzrap Tekniði Etüt ve Egzersizlerin

Baðlamada Uygulanýþý

2. El Tekniði Etüt ve Egzersizlerin

Baðlamada Uygulanýþý

DÝZÝ ETÜT VE POZÝSYONLARDÝZÝ ETÜT VE POZÝSYONLAR

1. ÜNÝTE


4

1. MIZRAP TEKNÝÐÝ ETÜT VE EGZER-1. MIZRAP TEKNÝÐÝ ETÜT VE EGZER-SÝZLERÝN BAÐLAMADA UYGULANIÞI SÝZLERÝN BAÐLAMADA UYGULANIÞI

1. Çalgýlarda konum (pozisyon) ne anlama gelir? Bildiklerinizi söyleyiniz.2. Çalgýlarda sol elin konumlandýrýlmasýyla ilgili neler söyleyebilirsiniz.3. Size göre konumu ve konumlandýrmayý belirleyen en önemli unsur nedir.4. Çalacaðýmýz eseri hangi konumda seslendirmeye baþlayacaðýmýzý nasýl anlarýz.



1. Etkinlik

l Dokuzuncu sýnýfta çalýþtýðýnýz alýþtýrmalarý tekrar ederek yeni alýþtýrmalara performans hazýrlýðý yapýnýz.

2. Etkinlik

l Araþtýrmalarýnýzdan edindiðiniz bilgileri göz önünde bulundurarak konumu temsil eden iþaretin aþaðýdaki örneklerden hangisinde doðru olarak verildiðini gösteriniz.

B i l g i N o t ul Perdeli çalgýlarla ilgili nota yazýmlarýnda konumun hangi iþaretlerle gösterildiðini araþtýrýnýz (2. etkinliðe yönelik.).l Üst sýnýftan arkadaþlarýnýzý baðlama çalarken sol el pozisyonlarýný gözlemleyiniz (3. etkinliðe yönelik.).

Araþtýralým


5

3. Etkinlik

l Gözlemlerinizden hareketle I. konum parmak yerleþiminin aþaðýdaki fotoðraflardan hangisinde doðru olarak verildiðini tartýþarak belirleyiniz. Seçtiðiniz fotoðrafýn doðruluðunu arkadaþlarýnýzla tartýþýnýz.

l Pozisyon sýralamasý birinci perdeden (I. konum) baþlar, yarým ses aralýkla kromatik olarak ilerler ve her perde bir konumu temsil eder. Örnek: Birinci perde I. konum, ikinci perde II. konum gibi.l Komalý perdeler yeni bir konum olarak gösterilmez. Bir önceki konumun (perdenin) devamý olarak deðerlendirilir ve Ia Ib IIa IIb þeklinde gösterilir. Örnek: Ýkinci telde sib perdesi III. konum ise, sib2 perdesi IIIa konumu olur. Yöresel çalýþ biçimlerine göre ilave edilen perdeler bir önceki pozisyonun eki olarak deðerlendirilir ve Ia, Ib, Ic, Id þeklinde gösterilir.


6

1. Alýþtýrma

2. Alýþtýrma

3. Alýþtýrma

4. Etkinlik

l Aþaðýda verilen I. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz.

q =80

q =80

q =80


7

4. Alýþtýrma

5. Alýþtýrma

6. Alýþtýrma

q =80

q =80

q =80


8

7. Alýþtýrma

8. Alýþtýrma

q =80

q =80


9

9. Alýþtýrma

Okuma Metni

q =80

Atatürk ve Türk Halk Müziði

Atatürk, müzik eðitimi görmemiþti fakat herçeþit müziði seviyor, klasik Türk müziði makam-larýný biliyor, bazý þarký ve türküleri baþarý ilesöyleyebiliyordu. Falih Rýfký Atay, Ata’nýn türkü veþarký söyleyiþini Çankaya adlý eserinde þöyle anlat-maktadýr:

“Mustafa Kemal yalnýz Rumeli türkülerini matsesi ile güzel ve tatlý söylemekle kalmaz; klasikalaturka musikisi makamlarýný da bilirdi. BilhassaRumeli türkülerini söylerken derin ve onulmaz birgurbet ve sýla acýsý gözlerinde yaþarýrdý. O,vatanýný unutmaz, kaybettiðimiz Rumeli veMakedonya topraklarýnýn kýr kokularýný alýr gibi suve çýngýrak seslerini duyar gibi bakýþlarý uzaklaþauzaklaþa sislenir, bizim içinde olmadýðýmýzhatýralar içine karýþýr giderdi.”

Ses sanatçýsý Mualla Gökçay da hatýralarýndaAtatürk’ü þu cümlelerle anlatmaktadýr:

“Ata umumiyetle Türk musikisini severdi amaRumeli türkülerini her þeye tercih ederdi. Rumelitürkülerini bize bizzat kendisi meþk etmiþti. Arada bir konuþur gibi ‘tane tane okuyun’ diye

ihtar ederdi. En sert hocalardan daha titizdi.Musikiden çok anlar, en ufak falso veya hatayýhemen yakalardý.”

Atatürk, çok sevdiði ve bizzat söylediði aþaðýdaadý geçen türkülerin radyo repertuvarýnakazandýrýlmasýný saðlamýþtýr:

Atabarý (Artvin)Atladým bahçene girdim (Rumeli türküsü)Aliþimin kaþlarý kare (Rumeli türküsü)Ayaðýna giymiþ sedef nalini (Rumeli türküsü)Bülbülüm altýn kafeste (Trakya türküsü)Daðlar daðlar (Rumeli türküsü)Gide gide yarelerim delindi (Rumeli türküsü)Köþküm var deryaya karþý (Rumeli türküsü)Maya daðdan kalkan kazlar (Rumeli türküsü)Manastýr (Rumeli türküsü)Pencere açýldý Bilal oðlan (Rumeli türküsü)Þahane gözler (Rumeli türküsü)Yemenimin uçlarý (Rumeli türküsü)

http://www.kultur.gov.tr(Aynen alýnmýþtýr.)


10

1. Alýþtýrma

5. Etkinlik

l Aþaðýda verilen II. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz.

q =100


11

3. Alýþtýrma

q =80

Çetin AKDENÝZ

2. Alýþtýrma

q =80


12

1. Alýþtýrma

6. Etkinlik

l Aþaðýda verilen III. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz.

2. Alýþtýrma

q =80

q =80


13

3. Alýþtýrma

q =66


14

1. Alýþtýrma

7. Etkinlik

l Aþaðýda verilen IV. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz.

q =80


2. Alýþtýrma

1. Alýþtýrma

15

8. Etkinlik

l Aþaðýda verilen V. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz.

q . =60

q =80


16

2. Alýþtýrma

1. Alýþtýrma

9. Etkinlik

l Aþaðýda verilen VI. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz.

q =60

q =80


17

2. Alýþtýrma

1. Alýþtýrma

10. Etkinlik

l Aþaðýda verilen VII. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz.

q =60

q =80


18

2. Alýþtýrma

q =80


19

Baðlamada Lider Bir Ekol

Okuma Metni

1945 yýlýnda Erzurum’un Aþkale ilçesinin DaðlýKöyü’nde dünyaya geldi. 5 yaþýnda kavalla, 6yaþýnda ise gramofon ve plakla tanýþtý. Kendi adýile özdeþleþen baðlamayla 7 yaþýnda ikenErzincan’da Davut Sulari, Âþýk Daimi, Ali EkberÇiçek, Âþýk Beyhani, Kemter Yusuf ve daha birçoksanatçýnýn yetiþtiði Kumaþ Dede’nin dükkânýndatanýþtý. 14 yaþýna kadar âþýklýk geleneðini öðrenipdeyiþler söylemeye baþlayan sanatçý, sonraki yýl-larda Ýstanbul’a geldi ve Aksaray MusikiCemiyeti’nde Nida Tüfekçi’nin öðrencisi oldu.

Ýlk plaðý olan “Gafil Gezme Þaþkýn Bir GünÖlürsün”ü 1964 yýlýnda doldurdu. 45’lik plakdönemi olarak bilinen ve yaklaþýk 20 yýl devameden bu süreçte 45’in üzerinde plak, 200’ünüzerinde beste yaptý. Çeþitli sanatçýlara baðla-masýyla eþlik etti ve bestelerini de pek çok sanatçýokudu.

1966-1969 ve 1975-1982 yýllarý arasýndaÝstanbul Radyosu’nda baðlama sanatçýsý olarakgörev aldý. 1976 yýlýnda kurulan Ýstanbul DevletTürk Müziði Devlet Konservatuvarý’na 1981 yýlýndaöðretim üyesi olarak giren Arif Sað, halk müziði vebaðlama konusundaki akademik çalýþmalarýna dabu dönemde baþladý. 1981’de konservatuvardanayrýldý ve kendi adýný taþýyan Arif Sað MüzikOkulu’nu açarak binlerce öðrencinin yetiþmesineön ayak oldu.

Bu arada Musa Eroðlu, Muhlis Akarsu ve YavuzTop gibi baðlamanýn diðer ustalarýyla “Muhabbet”serisinin ilk albümünü hazýrladý. Uzun bir zamana

yayýlan bu birlikte çalýþma sonucunda beþ albümortaya çýktý.

1982 yýlýnda Ýstanbul’da Þan Tiyatrosu’nda ilk“Baðlama Resitali”ni veren sanatçý, yurt içi konser-lerinin yaný sýra yurt dýþýnda birçok ülkede HalkMüziði’ni tanýtýcý çalýþmalar yaptý.

5 Mayýs 1996’da Almanya CumhurbaþkanýRoman Herzog’un desteði ile Köln FilarmoniOrkestrasý ile Köln Filarmoni Salonu’nda verdiðikonserle Anadolu müziðinin batýya tanýtýlmasýnaciddi katkýlar yapmýþtýr. 1996 yýlýnda Köln SenfoniOrkestrasý eþliðinde Erdal Erzincan ve ErolParlak’la birlikte Köln’de verdiði konser büyük ilgigördü ve yine ayný yýl Cumhurbaþkanlýðý tarafýn-dan verilen özel ödülü aldý.

Ýspanya’nýn ünlü Flâmenko gitaristi Toma Titoile Avrupa’nýn 12 ayrý þehrinde konserler vererekbaðlamanýn yurt dýþýnda tanýnmasýný ve hak ettiðiövgüyü almasýný saðladý. Karadeniz FilarmoniOrkestrasý ile Türkiye ve Japonya’da, GerardoNunez ile Avrupa ve Türkiye’de ve en son olarakda Marcel Khalife ile Türkiye’de gerçekleþtirdiðikonserde baðlamayý dünyanýn diðer enstrüman-larý ile dayanýþma içerisinde tüm çalýþmalaraönderlik etmeye devam etmektedir. Adýna, yurtiçinde ve yurt dýþýnda birçok üniversitelerdekürsüler açýldý. Sosyal çalýþmalarý sonucu kurum,kuruluþ ve sosyal örgütler tarafýndan ödül-lendirilen Sað, son olarak 10. Hacý Bektaþ-ý VeliDostluk ve Barýþ Ödülü’ne layýk görüldü.

Ülkemizde müzik alanýnda kiþisel renklere veüstün yeteneklere sýk rastlanmasýna raðmen,baðlama çalgýsýnda bir ekol yaratan sanatçý sayýsýparmakla sayýlacak kadar azdýr. Baðlamaya teknikbakýmdan hâkim olduðu kadar Arif Sað’ýn icrasý,yerel tavýrlar, repertuar ve duygu bakýmýndan dazenginliklerle doludur.

Halk müziði ve baðlama ile bu alandaki özgünarayýþlarýný yoðunlaþtýrarak sürdüren Arif Sað, aynýzamanda 1987-1991 döneminde parlamentodamilletvekili olarak bulunan ilk sanatçýdýr.

(Mülakat yoluyla alýnmýþtýr.)

Arif SAÐ


20

11. Etkinlik

l Aþaðýda verilen VIII. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz.

1. Alýþtýrma

2. Alýþtýrma

q =80

q =60


21

1. Alýþtýrma

2. Alýþtýrma

12. Etkinlik

l Aþaðýda verilen IX. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz.

q =96

q =96


22

13. Etkinlik

l Aþaðýda verilen X. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz.

1. Alýþtýrma

2. Alýþtýrma

q =80

q =92


23

14. Etkinlik

l Aþaðýda verilen XI. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz.

1. Alýþtýrma

2. Alýþtýrma

q =80

q =96


24

1. Alýþtýrma

2. Alýþtýrma

15. Etkinlik

l Aþaðýda verilen XII. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz.

q =88

q =88


25

Akdeniz’in Kadife Sesi

Okuma Metni

1946 yýlýnda Mersin’in Mut kazasýnda doðdu.

“Karacaoðlan”la ilgili geleneði, þenliði sürdüren bir

köyde büyüdü. Bir folklor grubunda oynadýðý

Karacaoðlan rolünden çok etkilendi ve hep ken-

disini sürükleyen o oyunun peþinden gitti.

Musa Eroðlu, Türk Halk Müziði’nin genç

kuþaklara sevdirilmesi ve geniþ kitlelere ulaþtýrýl-

masý için büyük bir çaba sarf etmiþ bir sanatçýdýr.

Taþeli yöresi Türkmenleri ile ilgili yaptýðý araþtýr-

malarý “KÜTÜK” isimli kitapta topladý ve bu kitap

Kültür Bakanlýðý tarafýndan yayýmlandý. Musa

Eroðlu günümüze kadar Karacaoðlan üzerine

yapýlmýþ en kapsamlý araþtýrmayý gerçekleþtirerek

Halk Bilimi araþtýrmalarýnda önemli bir sayfa açtý.

Büyük halk ozaný Karacaoðlan’ýn pek çok eserini

ortaya çýkaran ve bunlarý özgün sesiyle saza döken

Eroðlu bu yönüyle günümüzün Karacaoðlan’ý ola-

rak nitelendirilmektedir. Eroðlu çalgýsýný kullanýþ

biçimi ve kendine has tavrýyla baðlamanýn genç

kuþaklar tarafýndan sevilmesinde büyük rol oyna-

maktadýr. Musa Eroðlu 1965’te seslendirdiði iki

kýrkbeþlik plaktan bugüne kadar 3000’e yakýn der-

lemenin yaný sýra, yine sayýsýz kýrkbeþlik, 1979’de

bir uzunçalar ve solo olarak 15 albüm yaptý. Ayrýca

sanatçý dostlarý Arif Sað, Muhlis Akarsu, Yavuz Top

ile birlikte 7 albümden oluþan “Muhabbet” serisini

hazýrladý. Musa Eroðlu, Türk Halk Müziði’nin diðer

uluslarýn müzikleriyle birlikte evrensel boyutta

temsil edilmesi için UNESCO ile önemli çalýþ-

malar içinde bulunmaktadýr. Sürekli gezilerle,

incelemelerle Asya müziklerini araþtýran, bütün

Türk Cumhuriyetleri’nde çalýnan müzik araçlarý ile

seslendirilen eserlerin kayýtlarýný yapan

UNESCO’da görevli Henri le’Comte adlý araþtýr-

macý ile birlikte etnik müzikler üzerine çalýþan bu

kurum için “Anadolu Müzikleri” adlý bir CD hazýr-

ladý. 1980’li yýllardan itibaren birçok albümde

müzik yönetmenliði yaptý. Anadolu’daki semah-

larýn kaybolmamasý için, “Bin Yýllýk Yürüyüþ” isim-

li 90 dakikalýk 2 CD yaptý. 1983’te insanlara baðla-

ma felsefesini öðretmek için bir dershane açtý.

Avrupa’dan Avustralya’ya, Türk Cumhuriyetleri’n-

den Amerika’ya kadar dünyanýn pek çok ülkesinde

resitaller verdi.

Besteci, yorumcu, derlemeci, halk bilimi

araþtýrmacýsý kimliði, eþsiz icrasý ve idealist

çizgisiyle Musa Eroðlu, hayatýný halk sanatýna

adamýþ önemli bir ekoldür.


Musa EROÐLU


26

3. Alýþtýrma

q =126

Ali Kazým AKDAÐ


27


28

2. EL TEKNÝÐÝ ETÜT VE EGZER-2. EL TEKNÝÐÝ ETÜT VE EGZER-SÝZLERÝN BAÐLAMADA UYGULANIÞI SÝZLERÝN BAÐLAMADA UYGULANIÞI

1. Konum (pozisyon) mantýðýyla icra edilen çalgýlarý araþtýrýnýz. Araþtýrma sonuçlarýnýzý sýnýfýnýzdakiarkadaþýnýzla paylaþýnýz. 2. Konum ve konumlandýrma ile ilgili olarak hangi çalgýlarýn baðlamaya en yakýn olduðunu araþtýrýpnedenleri ile söyleyiniz.3. Size göre mýzrap tekniði ve el tekniði arasýnda sol elin konumlandýrýlmasý bakýmýndan benzerliklerve farklýlýklar nelerdir?



1. Etkinlik

l Daha önce çalýþtýðýnýz el tekniði alýþtýrmalarýný tekrar ederek yeni alýþtýrmalara performans hazýrlýðý yapýnýz.

B i l g i N o t ul Sað ve sol el pozisyonlarýný belirten iþaretler ve bu iþaretlerin dizek üzerinde nerede gösterildiðini araþtýrýnýz (2. Etkinliðe yönelik.).

Araþtýralým


29

2. Etkinlik

l Araþtýrmalarýnýzdan edindiðiniz bilgileri göz önünde bulundurarak, sað ve sol el konumlarýnýgösteren iþaretlerin aþaðýdaki örneklerden hangisinde doðru olarak verildiðini gösteriniz.

A)

B)

C)


1. Alýþtýrma

30

l Üçüncü etkinlikte verilen alýþtýrmalar çalýnýrken el tekniði çalýþ biçimlerinin doðru uygulanmasýna dikkat edilmelidir.

3. Etkinlik

l Farklý konumlarda el tekniði için düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz.

e=216


31

2. Alýþtýrma

q . = 60


32

3. Alýþtýrma

q =100


33


34

4. Alýþtýrma

e=200


35


36

5. Alýþtýrma

e =200


37

Âþýklýk Geleneðinde Mahlas

Okuma Metni

Âþýklýk, Anadolu’daki usta-çýrak geleneði ilevar olan bir kavramdýr. Âþýk olmak isteyen kiþi birustanýn yanýnda çýraklýk eder. Ustasýnýn gerekedebî, gerekse müzikal yönden tüm becerilerinesahip olmak için onunla birlikte gezer. Ustasýnýnbilgilerini bu yolla öðrenmeye çalýþýr. Bu bilgilerýþýðýnda usta, yanýndaki çýraðýn yeterli olduðunugördüðünde ona mahlas verir.

Âþýklar genellikle mahlaslarýný ustalarýndanalýrlar ve þiirlerinin son dörtlüklerinde kullanýrlar.Bazýlarý ise kendi kimliðine, mizacýna, hayatgörüþüne uygun mahlasý kendileri seçerler. Kimi

âþýklar ismin baþýna bir sýfat ekleyerek,mahlaslarýný þiirlerinde bu þekilde kullanýrlar.Bunlar; biçare, dertli, garip, sefil þeklindedir.Bunun yanýnda bir inanca dayalý derviþ, kul, pirvb. sözlerin isme eklendiði gibi âþýðýn özelliðini vemesleðini yansýtan sözlerden de istifade edildiðiolur. Bu gruba giren âþýklardan bazýlarý; Derviþ Ali,Sefil Selimi, Kul Himmet, Harabi, Mazlumi vb.

Mercan ERZÝNCANOzan Dergisi

(Bu kitap için düzenlenmiþtir.)


38

6. Alýþtýrma

q =100


39


7. Alýþtýrma

40


41

4. Etkinlik

l Aþaðýda tel numarasý verilmiþ olan alýþtýrmanýn, sol el parmak numaralarýný ve pozisyonlarýný uygun yerlere yazýnýz.

1. Alýþtýrma




1. Baðlamada konum …….. iþaretiyle gösterilir.2. Komalý perdelerde konum ……… iþaretiyle gösterilir.

B. Aþaðýdaki sorularý cevaplandýrýnýz.

3. Aþaðýda verilen konumla ilgili yargýlardan doðru olaný iþaretleyiniz.A) Konum 5. parmaðýn klavye üzerindeki yerine göre belirlenir.B) Konum 1. parmaðýn klavye üzerindeki yerine göre belirlenir.C) Konum eserin çözümlenmesi ve çalýnmasýnda önemli bir unsur deðildir.D) Konum sadece yaylý çalgýlarda kullanýlýr.E) Konum eserin sözlerine göre belirlenir.

4. Konumu gösteren iþaretin yazýmý ile ilgili aþaðýdaki yargýlardan hangisi doðrudur.A) Konum iþareti dizeðin üst kýsmýna yazýlýr.B) Konum iþareti dizeðin alt kýsmýna yazýlýr.C) Konum iþareti usul rakamýnýn üzerine eserin baþýna yazýlýr.D) Konum iþareti eserin üzerine yazýlmaz, icracý istediði yere yazar.E) Konum iþareti yazý ile yazýlýr.

C. Aþaðýdaki sorularý cevaplayýnýz.

5. Mýzrap tekniði ve el tekniði arasýnda konumun gösterimiyle ilgili benzerlikler ve farklýlýklar nelerdir?6. Sol elin konumlandýrýlmasý bakýmýndan baðlamaya en yakýn çalgý hangisidir? Sebeplerini söyleyiniz.

42


1. Mýzrap Tekniði Eser Ýcrasýnda

Estetik Duruþ ve Çalýþ

2. El Tekniðinin Bölümleri Olan

Pençe, Parmak Vurma ve Tel Çekme

Tekniklerini Uygularken Estetik Duruþ

3. Eser Ýcrasýnda Estetik Duruþ

ESER ÝCRASINDA ESTETÝK ESER ÝCRASINDA ESTETÝK

DURUÞ VE ÇALIÞDURUÞ VE ÇALIÞ

2. ÜNÝTE


44

1. MIZRAP TEKNÝÐÝ ESER ÝCRASINDA1. MIZRAP TEKNÝÐÝ ESER ÝCRASINDAESTETÝK DURUÞ VE OTURUÞ ESTETÝK DURUÞ VE OTURUÞ

1. Dokuzuncu sýnýfta öðrendiðiniz “baðlamada doðru duruþ ve oturuþ kurallarý” ile ilgili bildiklerinizi söyleyiniz.

2. Eserlerin icrasýnda duruþ ve baðlama tutuþun önemi hakkýndaki düþüncelerinizi söyleyiniz.3. Estetik duruþ ve oturuþun icraya ne gibi etkileri olabileceðini söyleyiniz.4. Çalgýda estetik duruþ ve doðru duruþ ayný þeyler midir? Niçin?



1. Etkinlik

l Daha önce çalýþtýðýnýz alýþtýrmalarý tekrar ederek yeni alýþtýrmalara performans hazýrlýðý yapýnýz.

B i l g i N o t ul Üst sýnýftan arkadaþlarýnýzýn ve baðlama sanatçýlarýnýn sahne performansý sýrasýnda ne gibi estetik unsurlara dikkat ettiklerini sahnedeki duruþlarýna dikkat ederek gözlemleyiniz (2.etkinliðe yönelik.).

Araþtýralým


45

2. Etkinlik

l Gözlemlerinizden hareketle aþaðýdaki fotoðraflardan hangisinin estetik duruþ ve oturuþa doðru örnek olabileceðini arkadaþlarýnýzla tartýþýnýz.

a) b)

c)


46

1. Alýþtýrma

3. Etkinlik

l Aþaðýda verilen alýþtýrmalarý ikinci etkinlikteki a, b, c fotoðraflarýnda gösterilen duruþ ve oturuþ biçimlerine göre ayrý ayrý çalýnýz. Hangi oturuþ biçiminde ne gibi zorluklarla karþýlaþtýðýnýzý söyleyiniz.

q =88


47

2. Alýþtýrma

q =100


48

1. Alýþtýrma

4. Etkinlik

l Aþaðýda verilen alýþtýrmalarý estetik duruþ kurallarýna dikkat ederek belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz.

q =100

Ali Kazým AKDAÐ


49

2. Alýþtýrma

q =100

Ali Kazým AKDAÐ


50

3. Alýþtýrma

q =100

Ali Kazým AKDAÐ


51

4. Alýþtýrma

q =100

Ali Kazým AKDAÐ


52

2. EL TEKNÝÐÝNÝN BÖLÜMLERÝ OLAN PENÇE,2. EL TEKNÝÐÝNÝN BÖLÜMLERÝ OLAN PENÇE,PARMAK VURMA VE TEL ÇEKME TEKNÝK-PARMAK VURMA VE TEL ÇEKME TEKNÝK-

LERÝNÝ UYGULARKEN ESTETÝK DURUÞ LERÝNÝ UYGULARKEN ESTETÝK DURUÞ

1. El tekniðiyle eser icra eden sanatçýlarýn sanat yaþantýlarý hakkýnda araþtýrma yapýnýz. Araþtýrma sonuçlarýnýzý sýnýfýnýzdaki arkadaþýnýzla paylaþýnýz.

2. “El tekniði” eser icrasýnda estetik duruþ ve oturuþun önemi hakkýndaki fikirlerinizi söyleyiniz.3. Mýzrap tekniði ve el tekniði arasýnda estetik duruþ ve oturuþ bakýmýndan ne gibi benzerlikler vefarklýlýklar olduðunu söyleyiniz.



1. Etkinlik

l Daha önce çalýþtýðýnýz el tekniði ile icra edilen alýþtýrmalarý tekrar ederek yeni alýþtýrmalara per-formans hazýrlýðý yapýnýz.

B i l g i N o t ul Üst sýnýftan arkadaþlarýnýzýn ve baðlama sanatçýlarýnýn el tekniði ile eser icrasý sýrasýnda ne gibi estetik unsurlara dikkat ettiklerini gözlemleyiniz. Gözlemlerinizi not ediniz (2.etkinliðe yönelik.).

Araþtýralým


53

2. Etkinlik

l Gözlemlerinizden hareketle aþaðýdaki fotoðraflardan hangisinin el tekniðinde estetik duruþ ve oturuþa doðru örnek olabileceðini söyleyiniz. Seçtiðiniz fotoðrafýn doðruluðunu arkadaþlarýnýzla tartýþýnýz.

a) b) c)

3. Etkinlik

l El tekniðinin bölümleri olan pençe, parmak vurma ve tel çekme teknikleri arasýnda estetik duruþ ve oturuþ bakýmýndan ne gibi farklar olduðunu aþaðýdaki boþluða yazýnýz .

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................


54

4. Etkinlik

l Aþaðýda verilen alýþtýrmalarý üçüncü etkinlikteki a, b, c fotoðraflarýnda gösterilen duruþ ve oturuþ biçimlerine göre ayrý ayrý çalýnýz. Hangi oturuþ biçiminde ne gibi zorluklarla karþýlaþtýðýnýzý söyleyiniz.

1. Alýþtýrma


55

2. Alýþtýrma

Okuma Metni

Derleme

Halk müziði ezgilerini mahalli, baþka bir deyiþle

“özel” ortamlarýndan alýp daha çok kiþinin ulaþa-

bileceði “genel” ortamlara getirilmesi iþine “der-

leme”diyoruz.

Halk müziði ezgilerini “veren” kiþilere “kaynak

kiþi”, söz konusu ezgileri kaynak kiþi(ler)den

“alan”ve genel ortama götüren kiþilere ise “der-

lemeci” ya da “derleyici” denir. Ancak derleme iþi

sadece bu “taþýma” olayý ile sýnýrlý kalmamalýdýr.

Bu noktada bilimsel bir çalýþma için yapýlmasý

gerekenler sýrasýyla dört grupta incelenebilir.

Bunlar ön çalýþma, saha (alan) çalýþmasý, analiz

(çözümleme) ve deðerlendirme çalýþmasýdýr. Bu

aþamalar kendilerinden sonra gelecek aþamalar

için gerekli altyapýyý oluþtururlar. Baþka bir deyiþle

bu aþamalarýn birinin dahi atlanmasý veya gerek-

tiðinden daha kýsa kesilmesi mümkün deðildir.

Halk müziði alanýnda yapýlacak derlemeler

etnomüzikoloji alanýna gireceðinden, bir derleme-

cide temel derleme tekniklerine iliþkin bilgilerin

yanýnda bulunmasý gereken özellikleri þu þekilde

sýralayabiliriz:l Yüzeysel olmayan, geniþ müzik bilgisi,l Çok iyi bir iþitme, dolayýsýyla çok iyi notala-

ma ve solfej becerisi,l Derleme yapacaðý yörenin melodik ve ritmik

özellikleri hakkýnda bilgisi,l Eser yorumu yapabilecek þekilde halk

müziği tür ve biçim bilgisi,l Derlediði ezgilerin daha önce derlenip der-

lenmediðini, derlendiyse hangi yayýnlarda yeraldýðýný bilecek kadar repertuvar ve bibliyografyabilgisi,

l Edisyon-kritik bilgi ve becerisi,l Geleneksel Türk Halk Edebiyatý bilgisi bu-

lunmasý gerekir.Halk müziðimizin yaþamasý ve gelecek kuþak-

lara saðlýklý bir þekilde aktarýlmasý için hayati biröneme sahip olan derleme çalýþmalarý, alanýndauzman insanlar tarafýndan titizlikle yapýlmalýdýr.

(Bu kitap için yazýlmýþtýr.)


56

5. Etkinlik

l Aþaðýda verilen el tekniði alýþtýrmalarýný estetik duruþ kurallarýna dikkat ederek belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz.

1. Alýþtýrma

q =96

Ali Kazým AKDAÐ


57

2. Alýþtýrma

q =100

Ali Kazým AKDAÐ


58

3. Alýþtýrma

q =100

Ali Kazým AKDAÐ


59

3. ESER ÝCRASINDA ESTETÝK DURUÞ 3. ESER ÝCRASINDA ESTETÝK DURUÞ

1. Bir eserin yorumlanmasýnda estetik duruþ ve oturuþun ne gibi olumlu katkýlarý olabileceðini söy-leyiniz.2. Eserlerin icrasýnda nelere dikkat etmeliyiz. Fikirlerinizi söyleyiniz. 3. Üst sýnýftan arkadaþlarýnýzý, profesyonel sanatçýlarý ve yöresel baðlama sanatçýlarýný eser icra ederken bulunduklarý duruþ ve baðlama tutuþlarýna dikkat ederek izleyiniz. Ýzlenimlerinizi not ediniz.



1. Etkinlik

l Daha önce çalýþtýðýnýz el tekniði ve mýzrap tekniði ile ilgili eserleri tekrar ederek yeni alýþtýr-malara performans hazýrlýðý yapýnýz.


60

1. Alýþtýrma

2. Etkinlik

l Aþaðýda verilen mýzrap tekniði ile ilgili eserleri estetik duruþ kurallarýna dikkat ederek belirtilen metronom deðerlerinde çalýnýz

A)

B)

q =100

e =176


61

Daldalar Barý

C)

Yöre : ErzurumKaynak : Zurnacý RAMÝZDüzenleyen : Ali Kazým AKDAÐ

e =176


Daldalan Barý

62

Bilgi Notu

Bar

Erzurum’da oynanan halk danslarýna “Bar” denir. Bar’ýn tarihçesi çok eskilere, Orta Asya’daAltay kavimlerine kadar uzanýr. Oyun cesaret, mertlik ve yiðitlik sembolüdür. Bar Oyunlarý,Kuzeydoðu Anadolu’da Posof, Erzurum, Artvin, Kars, Ardahan, Iðdýr, Bayburt, Gümüþhane veSivas’ýn bir kýsmýný içine alan bölgede, halkýn oynadýðý halk oyunlarýdýr. Daha çok Erzurum, Karsve Bayburt’ta geliþmiþtir.

Davul ve zurna eþliðinde ekip halinde oynanan halk oyunu olan ‘bar’ baþlýca kadýn ve erkekbarlarý olarak ikiye ayrýlýr. Bar oynanmadan önce, genellikle erkek barlarýndan ‘baþ bar’ baþla-madan önce ‘bar þiiri’ okunur ve bar oynanmaya baþlanýr. ‘Bar tutuþmak’ olarak adlandýrýlan buoyunlar halaya benzemekle birlikte kol ve el hareketleri de ön plandadýr. Halaya göre ezgileri dahaaðýrdýr. Çalgý olarak davul zurna havalarý olarak bilinse de baðlama, def ve mey ile de seslendirilir.


2. Alýþtýrma

63

A)

B)

q =200

q =100


64

Ben Giderim Batuma

C)

Yöre : SinopKaynak : Münire TARABUÞDüzenleyen : Ali Kazým AKDAÐ

q =200


65

3. Alýþtýrma

A)

B)

q =100

q =76


66

Karam

C)

Yöre : ÜrgüpKaynak : Refik BAÞARANDüzenleyen : Erol PARLAK

q =70


67

4. Alýþtýrma

A)

B)

q =100

q =100


68

Ötme Bülbül I. Bölüm

C)

Yöre : SivasKaynak : Pir Sultan ABDALDüzenleyen : Yavuz TOPq =100


69


70

1. Alýþtýrma

3. Etkinlik

l Aþaðýda verilen el tekniði eserleri estetik duruþ kurallarýna dikkat ederek belirtilen metronom deðerlerinde çalýnýz

A)

B)

q =100

q =200


71

Gül Türküsü

C)

Müzik : AnonimKaynak : Âþýk NesimiDüzenleyen : Ali Kazým AKDAÐ

q =200


72


73

Okuma Metni

2 Aðustos 1939 yýlýnda Denizli Acýpayam’da

doðan Özkan, baðlama çalmaya küçük yaþlarda

baþladý. Ýlk ve orta öðrenimini Acýpayam’da lise

öðrenimini ise Denizli’de tamamladý. Türk halk

müziðinin önemli simalarýndan olan Muzaffer

Sarýsözen, ile lise yýllarýnda Acýpayam’da tanýþtý.

Sarýsözen, genç Talip Özkan’ýn baðlamadaki icra

tekniðini ve performansýný göz önünde bulun-

durarak radyo emisyonlarýna çaðýrdý. 1957-1958

öðretim yýlýnda Ankara Dil ve Tarih Coðrafya

Fakültesi, Fransýz Filoloji Bölümü’nü kazandý.

Özkan yüksek öðrenim için Ankara’ya geldiðinde

Ankara Radyosu’nun halk müziði programlarýna

katýlmaya baþladý. 1957 yýlýnda Ankara Radyosu

“Yurttan Sesler” korosuna giren sanatçý, bu tarih-

ten itibaren sýrasýyla Ankara, Ýstanbul ve Ýzmir’de

Türkiye Radyo Televizyon Kurumu bünyesinde

korist, solist, öðretim görevlisi, koro yönetmeni ve

derleyicisi olarak 20 yýla yakýn hizmet verdi.

1977 yýlýnda TRT’den ayrýlan ve Paris’e yer-

leþen sanatçý, Paris Konservatuvarý’nda solfej pro-

fesörü olarak çalýþtý. 8. Paris Üniversitesi Müzi-

koloji Fakültesi Etnomüzikoloji Doktorasý’ný

tamamlayan sanatçý, çeþitli üniversitelerde misafir

öðretim üyesi olarak çalýþtý. Fransa’ya yerleþtiði ilk

yýllarda Radio Francein Occora Koleksiyonu için

bir plak kaydý yapan sanatçý, ayrýca Ýrlanda,

Amerika ve Yunanistan’da çok sayýda plak doldur-

du. Fransa’da saz ile açýklamalý konserler veren

Talip Özkan, bu konser dizilerini Almanya,

Avusturya, Belçika, Cezayir, Fas, Finlandiya,

Hollanda, Ýrlanda, Ýspanya, Ýsveç, Ýsviçre, Ýtalya,

Tunus ve Yunanistan gibi ülkelerde de sürdürdü.

Geleneksel Türk çalgýlarýndan olan baðlamayý

çeþitli yönleri ile dünyanýn çeþitli ülkelerinde

sanatseverlere ve müzikologlara tanýtmasýnýn

yanýnda; Talip Özkan, Avrupa’da yaþayan Türk

ailelerinden yüzlerce ezgi derledi.

Türk halk müziði camiasýnda kendisine has bir

yorum tekniðine sahip olan Özkan, Ege Bölgesi

melodilerini otantik hâlleriyle yorumlayabilen

nerdeyse tek sanatçýmýzdýr. Kaval, zurna, sipsi,

Karadeniz kemençesi gibi geleneksel Türk çal-

gýlarýndaki icra tekniklerini baðlamaya adapte

etmeye yönelik araþtýrmalarý ile büyük takdir

toplayan Talip Özkan, kendine özgü üslup ve

olaðanüstü icrasýyla baðlamada önemli ekoller-

den biri olmuþtur.

Müziðimize yaptýðý katkýlarý saymakla bitire-

meyeceðimiz sanatçý yaþamýný Paris’te sürdür-

mektedir.


Talip ÖZKAN

Zeybeklerin Üstadý


74

2. Alýþtýrma

A)

B)

q =80

q =80


75

Kýyýlý Halayý I. Bölüm

C)

Yöre : YozgatKaynak : Yöre EkibiDüzenleyen : Erdal ERZÝNCAN

q =80


76


77

3. Alýþtýrma

A)

q =100


78

B)

e =216


79

Zeynep’in Türküsü

C)

Yöre : SivasKaynak : Âþýk Süleyman FAHRÝDüzenleyen : Ali Kazým AKDAÐe =216


80


81



1. Müzikte yorumu etkileyen unsurlar ……................…… dýr.2. Estetik duruþ eser icrasýný ………………………………. yönünden etkiler.


3. Aþaðýda verilen estetik duruþ ve oturuþla ilgili yargýlardan doðru olaný iþaretleyiniz.A) El tekniði ile eser icra edenler estetik duruþa daha çok önem verir.B) Mýzrap tekniði ile eser icra edenler estetik duruþa daha çok önem verir.C) Bazý çalgýlarda estetik duruþa diðer çalgýlardan daha çok önem verilir.D) Tüm çalgýlarla eser icrasýnda estetik duruþ önemlidir.E) Estetik duruþ eser icrasý için önemli bir unsur deðildir.

4. Aþaðýdaki yargýlardan hangisi yanlýþtýr.A) Estetik duruþ icrayý olumlu etkiler.B) Yanlýþ duruþ ve oturuþ biçimleri bir takým bedensel sakatlanmalara yol açabilir.C) Yanlýþ el pozisyonlarý teknik geliþimi olumsuz etkiler.D) Doðru duruþ ve oturuþ kurallarý farklý ekollerde ve kiþilerde deðiþkenlik gösterir.E) Sað elin konumlandýrýlmasý dýþýnda el tekniðinin tüm duruþ ve oturuþ kurallarý mýzrap tekniðiyle

aynýdýr.

C. Aþaðýdaki sorularý cevaplayýnýz.

5. Enstrüman çalarken estetik duruþ neden önemlidir? Açýklayýnýz.6. El tekniði ve mýzrap tekniði ile eser icrasýnda estetik olarak dikkat etmemiz gereken kurallarý yazýnýz.


ÖÐRENME ALANIÖÐRENME ALANI

BAÐLAMA BAÐLAMA

ÇALIM ÇALIM

TEKNÝKLERÝTEKNÝKLERÝ

BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik 25.02.2011 10:17 Page 82

1. Mýzrap Tekniðine Özgü Nüanslar

2. Mýzrap Tekniðinin Stil Özellikleri ve

Mýzrap Tekniði Eser Çalýþmalarý

MIZRAP TEKNÝÐÝ ESERMIZRAP TEKNÝÐÝ ESER

ÇALIÞMALARIÇALIÞMALARI

1. ÜNÝTE


84

1. MIZRAP TEKNÝÐÝNE ÖZGÜ1. MIZRAP TEKNÝÐÝNE ÖZGÜNÜANSLAR NÜANSLAR

1. Nüans hakkýnda bildiklerinizi söyleyiniz.2. Müzikte nüansýn önemini tartýþarak belirleyiniz.



1. Etkinlik

l Daha önce çalýþtýðýnýz mýzrap tekniði ile ilgili alýþtýrma ve etütleri tekrar ederek yeni alýþtýrmalara performans hazýrlýðý yapýnýz.

B i l g i N o t ul Nüans terimlerinin hangi iþaretlerle gösterildiðini araþtýrýnýz (2.etkinlik).l Nüans iþaretlerinin dizek üzerinde nereye yazýldýðýný araþtýrýnýz (3.etkinliðe yönelik).l Eserlerin nüans iþaretlerine uyularak icra edilmesiyle, nüans iþaretlerine dikkat edilmeden icra edilme-si arasýndaki farklarýn neler olabileceðini arkadaþlarýnýzla tartýþarak tespit ediniz (4. etkinliðe yönelik).

Araþtýralým


85

3. Etkinlik

l Araþtýrmalardan edindiðiniz bilgilere dayanarak nüans iþaretlerinin, aþaðýdaki örneklerden hangisinde doðru yere yazýldýðýný söyleyiniz.

2. Etkinlik

l Araþtýrmalarýnýzdan edindiðiniz bilgilere göre “nüans terimleri” ni ve bu terimlerin iþaretlerlerini aþaðýdaki tabloya yazýnýz.

..................... .....................

..................... .....................

..................... .....................

..................... .....................

..................... .....................

..................... .....................

ÝSÝM ÝÞARET

A)

B)

C)


86

Tamzara

4. Etkinlik

l Gözlemlerinizden hareketle aþaðýdaki eserleri önce nüans iþaretleri olmadan çalýnýz. l Sonra nüans iþaretlerine dikkat ederek çalýnýz. l Eserin her iki hâlini de sýnýf arkadaþlarýnýza dinletiniz.l Ýki icra biçimi arasýnda ne gibi farklar olduðunu tartýþýnýz.

A)

Bilgi Notu

TamzaraGüftesi olmayan bir “bar oyunu” çeþididir. Yer adý olarak Tamzara, Karahisar’ýn kuzeyine düþen

on altý kadar köylük ve daðlýklar arasýna düþen bir bucaktýr. Önce yayýlmýþ ve sonra çeþitlenmiþ

oyunlardan biridir. Oyun daha çok Dadaþlarýn kafa ve beden güçlülüðünü ifade etmektedir.

Tamzara oyununu her bölgede farklý yoðunlukta olmakla birlikte Erzurum, Bayburt, Kars,

Erzincan, gibi illerimizde çeþitli örnekleri görülmektedir.

Yöre : ErzurumKaynak : Yöre EkibiDüzenleyen : Muzaffer SARISÖZENe =216


87

Tamzara

B)

Yöre : ErzurumKaynak : Yöre EkibiDüzenleyen : Muzaffer SARISÖZENe =216


88

Elmas Oyun Havasý

5. Etkinlik

l Aþaðýdaki eseri çalarak size göre olmasý gereken nüanslarý uygun yerlere yazýnýz.

q . =90

Yöre : AzerbaycanDüzenleyen : Erol PARLAK


89

Tavýrlarýn Üstadý

Okuma Metni

1946 yýlýnda Ankara’da doðdu. 7-8 yaþlarýnda

baðlama ile tanýþtý. Müzik eðitimi almadan kendi

kendine baðlama çalmayý öðrenip geliþtirerek

müzik yaþantýsýna baþladý.

8-9 yaþlarýnda sahne hayatýna atýlýp tek baþýna

resitaller verdi. 13 yaþýnda zamanýnýn en büyük

THM hocasý yurttan sesler koro þefi Muzaffer

Sarýsözen’in yönettiði TRT Ankara Radyosu

Yurttan Sesler Korosu’nda ve canlý yayýna konuk

sanatçý olarak katýldý. Ankara Radyosuna yetiþmiþ

sanatçý olarak girme idealini 1966 yýlýnda TRT’nin

açtýðý sýnavý kazanarak gerçekleþtirdi. Daha sonra

koro þefliði sýnavýnda baþarý gösterip bu görevi

sürdürmenin yaný sýra icra denetim, nota tahsis ve

merkez repertuvar kurullarýnda da görev aldý.

Sonraki yýllarda Ýstanbul Devlet Konservatuvarýnda

öðretim üyesi olarak çalýþtý. 1980 yýlýnda kendi

isteði ile atandýðý TRT Ýstanbul Radyosu’nda da

baðlama sanatçýsý ve koro þefliði görevlerini yerine

getiren Mehmet Erenler, Türkiye ve Türkiye dýþýn-

da birçok konser, seminer ve toplantýya katýldý.

Çalýþ üslubu ve icra yetkinliði açýsýndan benzer-

siz bir tavra sahip olan Mehmet Erenler, tüm

Anadolu halk müziðinin bütün yöresel tavýrlarýný

bilen, otantik çalýþ biçimine sadýk kalan fakat bu

çerçeve içinde kendi kiþisel anlatýmýný yaratmýþ

nadir baðlama sanatçýlarýndan birisidir. Kendine

has icrasý ve alýþýlagelen çalýþ tekniðinin çok

ötesinde bir teknikle baðlamada önemli bir

ekoldür. Bugüne dek 20’den fazla albüm hazýr-

layan Mehmet Erenler hâlen TRT Ýstanbul

Radyosu’nda sanatçý olarak görevini sürdürmekte-

dir.


Mehmet ERENLER


90

2. MIZRAP TEKNÝÐÝNÝN STÝL ÖZELLÝKLERÝ2. MIZRAP TEKNÝÐÝNÝN STÝL ÖZELLÝKLERÝVE MIZRAP TEKNÝÐÝ ESER ÇALIÞMALARIVE MIZRAP TEKNÝÐÝ ESER ÇALIÞMALARI

1. Müzikte yorum nedir? Yorum kavramýný etkileyen unsurlar sizce ne olabilir?2. Ýki farklý sanatçýnýn ayný eseri farklý þekilde icra etmesinin sebebi ne olabilir?



1. Etkinlik

l Araþtýrmalarýnýzdan edindiðiniz bilgilere göre bozuk düzen akort biçiminin aþaðýdaki þemalardan hangisinde doðru olarak verildiðini nedenleriyle söyleyiniz

B i l g i N o t ul Baðlamada bozuk düzenin genel özelliklerini ve bozuk düzende tellerin hangi seslere akort edildiðini araþtýrýnýz (1 ve 2. etkinliðe yönelik.).

Araþtýralým

3

2

1

3

2

1

3

2

1

mi

re

la

sol

re

la

sol

la

la


91

2. Etkinlik

l Edindiðiniz bilgilerden hareketle bozuk düzende tellerin hangi seslere akort edildiðini çalgýnýzýn üzerinde uygulamalý olarak gösteriniz.

3. Etkinlik

l Aþaðýdaki þemalarýn hangisinde bozuk düzende tellerin ve perdelerin sýralanýþý doðru olarak verilmiþtir.


92

4. Etkinlik

l Aþaðýda verilen boþ telde mýzrap alýþtýrmalarýný, mýzrap yönlerine ve metronom deðerlerine dikkat ederek çalýnýz.

1. Alýþtýrma

2. Alýþtýrma

q =80

q . =80


2. Alýþtýrma

93

5. Etkinlik

l Baðlamada birinci parmak ile nota geçiþlerini geliþtirmek amacýyla hazýrlanmýþ aþaðýdakialýþtýrmalarý çalýnýz.

1. Alýþtýrma


94

3. Alýþtýrma


95

6. Etkinlik

Bu etkinlikte farklý tellerde ve farklý dizilerde hazýrlanmýþ alýþtýrmalarý;l Konumlarýna (pozisyonlarýna), l Mýzrap yönlerine,l Belirtilen metronom deðerlerine dikkat ederek çalýnýz.

1. Alýþtýrma

q =100


96

2. Alýþtýrma

3. Alýþtýrma

A)

q =100

q =100


97

4. Alýþtýrma

B)

C)

q =100

q =100

q =100


98

5. Alýþtýrma

A)

B)

C)

q =100

q =100

q =100


99

6. Alýþtýrma

A)

B)

l Pozisyon iþareti ayný zamanda parmak numaralarýný da belirlediði için, pozisyon iþareti olan bölümlerde parmak numarasý yazýlmayabilir.

q =100

q =100


100

C)

D)

q =100

q =100


101

7. Alýþtýrma

Bilgi Notu

Staccato

Notanýn kendi süre deðeri içerisinde kesik kesik ve kýsa çalýnacaðýný belirten iþarettir. Staccato

noktasý nota sapý aþaðý çekilmiþse notanýn üzerine, nota sapý yukarý çekilmiþse notanýn altýna

konur. Staccatoya ‘kýsaltma noktasý’ da denir.

q =100

q . q .


8. Alýþtýrma

102

q =100


103

Bozkýrýn Tezenesi Bir Garip Bülbül

Okuma Metni

Türkülerin babasý ve bozkýrýn tezenesi büyük

usta Neþet Ertaþ’ýn yaþam öyküsü 1938 yýlýnda

Kýrþehir’in Çiçekdað ilçesine baðlý Kýrtýllar

köyünde baþlar. Babasý bozlak ustasý Muharrem

Ertaþ’ýn ocaðýnda piþen; sazý, sözü ve hayatý bu

okulda öðrenen Neþet Ertaþ, baba ocaðýnda

sanatýný ilerletir ve olgunlaþýr.

Önce keman, sonra da baðlama çalmayý

öðrenir ve uzunca yýllar Babasý Muharrem Ertaþ

ustayla yörenin düðünlerinde çalýp söyler. 1957

yýlýnda Ýstanbul’a gelir ve Ertaþ’ýn profesyonel

müzik hayatý bu yýllarda baþlar. Seslendirdiði ilk

parça olan Garip Bülbül’ün sözleri de onun

yaþamýyla bütünleþmektedir. Ustanýn mahlasý olan

‘Garip Bülbül’ ün çýkýþ hikayesi þöyledir:

Ertaþ daha çocukken yaktýðý hiçbir türkünün

sonunda adýný kullanmazmýþ. Bu durum baba

Muharrem Ertaþ’ýn dikkatini çekmiþ ve bir gün

“Oðlum sen yeni bir þeyler yapýyorsun ama

türkünün sonunda adýný kullanmýyorsun” demiþ.

Bunun üzerine Neþet Ertaþ babasýna türkülerimin

sonuna hangi isimi ekleyeyim diye sormuþ.

Muharrem Ertaþ’ýn yanýtý “garip” olmuþ.”Bizler

garibiz oðlum. Soyadýmýz yokken bizlere garip der-

lerdi. Gönlümüz de gariptir oðlum” der Muharrem

usta. Neþet Ertaþ’ýn ilk plaðýnýn adý böylece “Garip

Bülbül” olur.

1960’lý yýllara gelindiðinde Neþet Ertaþ artýk

bozlak havalarý ile dikkat çekmeye baþlar. Onun

türküleriyle yola çýkan birçok isim þöhret olur.

Neþet Ertaþ “Gitme Leylam” isimli ikinci plaðýný

bu yýllarda yapar ve plaklar ardý ardýna gelir. Ertaþ

söyler, 45’likler þimdiye kadar eþine ve benzerine

rastlanmamýþ bir þekilde ilgi görür.

Yaþadýðý saðlýk sorunlarý nedeniyle kardeþinin

daveti üzere tedavi olmak için Almanya’ya gider.

Almanya’daki tedavi uzun sürünce buraya yer-

leþme kararý alýr ve 25 yýl bu ülkede yaþar. Çocuk-

larýnýn eðitimi ve sanatsal çalýþmalarýndan dolayý

uzun bir süre ülkesine dönemeyen Ertaþ 2000

yýlýnda Ýstanbul’da verdiði muhteþem konserle

hayranlarýna ‘merhaba’ der. Memleket hasreti

kendi deyimiyle içinde harlanmýþtý ve artýk

Türkiye`ye dönmek istiyordu. Yurda döndükten

sonra Ýzmir’e yerleþen ozanýmýz; kendine has çalýp

söyleme tekniði, içten gelen yanýk bozlaklarý ve

dâhiyane sanat becerisiyle yaþam tarzý olan mü-

ziðe devam etmektedir.


Neþet ERTAÞ


1. Alýþtýrma

104

7. Etkinlik

Çeþitli dizilerden ve çeþitli sürelerden oluþan alýþtýrmalarý; l Mýzrap yönlerine, l Parmak numaralarýna, l Metronom deðerlerine,l 5. parmaðýn (baþ parmak) kullanýlýþýna dikkat ederek çalýnýz.

q =120


105

2. Alýþtýrma

q =100


106

4. Alýþtýrma

3. Alýþtýrma

q =80

q =80


107

5. Alýþtýrma

q =80

e =160

6. Alýþtýrma

Ümit YILMAZ


108

7. Alýþtýrma

q =80

Ümit YILMAZ


109

l Art arda tekrarlanan sesler, ses gruplarý, ölçüler veya daha büyük bölümlerin yazýlýþýnda kýsa yazým þekli kullanýlmaktadýr. Kalabalýk yazýmlarý sadeleþtirip anlaþýlýr hâle getirmek için kullanýlan nota kýsaltmalarýnýn uygulamasýnda yanlýþlýklar olmamasý için aþaðýdaki tablolarý dikkatlice ince-leyiniz.

1. Tekrarlanan seslerdeki kýsaltmalar

2. Hýzla tekrarlanan iki sesin kýsaltýlmasý

3. Tekrarlanan ses gruplarýndaki kýsaltýlmalar

Yazýlýþý

Okunuþu

Yazýlýþý

Okunuþu

Yazýlýþý

Okunuþu

Yazýlýþý

Okunuþu


110

8. Etkinlik

l Aþaðýda çalýnýþ biçimi verilen notalarýn kýsaltmalarýný, kýsaltmasý verilen notalarýn ise çalýnýþ biçimini yazýnýz.

1. Alýþtýrma

A)

B)

1. Alýþtýrma

9. Etkinlik

Aþaðýda verilen alýþtýrmalarý; l Mýzrap yönlerine, l Parmak numaralarýna, l Metronom deðerlerine,l Nota kýsaltmalarýnýn uygulanýþ biçimlerine dikkat ederek çalýnýz.

A)

q =80


111

B)

q =80


112

2. Alýþtýrma

A)

B)

q =66

q =66


113

3. Alýþtýrma

A)

C)

q =66

q =100


114

B)

C)

q =100

q =100


115

D)

q =100




1. Nüans iþaretleri dizeðin ……...………… yazýlýr.2. Kreþendo ……………….. iþaretiyle gösterilir.


3. Gürlük basamaklarýyla ilgili aþaðýda verilen eþleþtirmelerden yanlýþ olanýný iþaretleyiniz.A) Piano: Hafif B) Kreþendo: Giderek gürleþmeC) Mezzoforte: Çok kuvvetliD)Dekreþendo: Gürlüðün giderek azalmasýE) Forte: Kuvvetli

4. Bir müzik eserini yorumlama ile ilgili aþaðýdaki yargýlardan hangisi yanlýþtýr?A) Müzikte yorum her icracýda farklý tezahür eder.B) Teknik yeterlilik kadar psikolojik hazýrlýk da yorumu etkiler.C) Yorumu besteci belirler sabittir ve icracýlarýn ona uymasý beklenir.D) Bir icracýnýn yorum becerisi onun müzikal tarzýný oluþturan öðelerden biridir.E) Müzikte yorum farklýlýklarý çalgýya ve çalgý geliþimine önemli katkýlar saðlar.

C. Aþaðýdaki sorularý cevaplayýnýz.5. Nüans terimleri bir eserin yorumlanmasýnda ne gibi deðiþikliklere sebep olur?6. Baðlama sanatçýlarýnýn ayný eserleri farklý yorumlamalarýnýn sebepleri nelerdir?

116


1. El Tekniðine Özgü Nüanslarýn

Eserlerde Uygulanýþý

2. El Tekniði Eser Çalýþmalarý

EL TEKNÝÐÝ ESER ÇALIÞMALARIEL TEKNÝÐÝ ESER ÇALIÞMALARI

2. ÜNÝTE

BAĞLAMA2. üniteaa 2010:müzik 25.02.2011 10:34 Page 117

118

1. EL TEKNÝÐÝNE ÖZGÜ 1. EL TEKNÝÐÝNE ÖZGÜ NÜANSLARIN ESERLERDE UYGULANIÞI NÜANSLARIN ESERLERDE UYGULANIÞI

1. El tekniðinde kullanýlan sað el teknikleri hakkýnda bildiklerinizi söyleyiniz.2. Baðlama sanatçýlarýný el tekniði ile eser icra ederken izleyiniz. Kullandýklarý sað el tekniklerini

gözlemleyerek bulgularýnýzý arkadaþlarýnýzla paylaþýnýz.3. Baðlama ailesinden olan diðer çalgýlarýn neler olduðunu araþtýrýnýz. Araþtýrma sonuçlarýný yazarak

sýnýf panosunda sergileyiniz.4. Baðlama ailesinden olan çalgýlarýn sað el teknikleri arasýndaki benzerlik ve farklýlýklarý araþtýrarak

sonuçlarýný arkadaþlarýnýzla paylaþýnýz.5. El tekniðinde kullanýlan sað el tekniklerinin baþka çalgýlarda kullanýlan tekniklerle benzerliklerini

araþtýrýnýz. Araþtýrma sonuçlarýný arkadaþlarýnýzla paylaþýnýz.6. Mýzrap tekniði ve el tekniði arasýnda nüans terimlerinin uygulamasý bakýmýndan yaþanan zorluklar

ve kolaylýklarý tespit ederek karþýlaþtýrýnýz.



1. Etkinlik

l El tekniði ile eser çalarken kullandýðýnýz sað el tekniklerini tekrar ediniz.

2. Etkinlik

l Yandaki eseri önce nüans iþaretleri olmadan çalýnýz.l Sonra nüans iþaretlerine dikkat ederek çalýnýz. l Eserin her iki hâlini de sýnýf arkadaþlarýnýza dinleterek iki icra biçimi arasýnda ne gibi farklar olduðunu tartýþýnýz.


119

Çakmaðý Çak

Yöre : KerkürkKaynak : Abdülvahit KÜZECIOÐLUDüzenleyen : Ali Kazým AKDAÐ

q . =90


120

3. Etkinlik

l 121. sayfadaki eseri sað el tekniklerine dikkat ederek çalýnýz ve sað el tekniklerine uygunnüanslarý size göre uygun olan yerlere yazýnýz.

Sanatta Öncü Bir Usta

Okuma Metni

1950 yýlýnda Erzincan’ýn Tercan ilçesinde

doðdu. Yedi yaþýnda baðlamayla tanýþan sanatçý

1967 yýlýnda TRT Ýstanbul Radyosu sýnavlarýný

kazanýp “yetiþmiþ baðlama sanatçýsý” olarak

yayýnlara katýlmaya baþladý.

1976 yýlýnda açýlan ÝTÜ Türk Müziði Devlet

Konservatuarý’nda “Baðlama Hocasý” olarak

görev yaptý. 1980 yýlýnda bu görevinden ayrýldýk-

tan sonra halk müziðinde çok sesli orkestra

düzenlemeleri çalýþmalarý yaptý. Bunun için halk

çalgýlarýndan oluþan bir orkestra kurdu. Halk

müziði tarihimizde ilk kez “Çok Sesli Halk Müziði”

denemeleri yaparak televizyon ve radyolarda

yayýmlanmasýný saðladý. Bu çalýþmalar sýrasýnda

halk müziðindeki yaylý grubu ve bas eksikliðini

görerek Asya ve Anadolu kaynaklarý araþtýr-

malarýyla halk müziðine kazandýrdýðý yaylý çal-

gýlarýn (yaylý kopuz, ýklýð) halk müziði çevrelerinde

kullanýlmasýný saðladý. Bu çalýþmalarla müziðimizi

geliþtirirken o müziði üreten müzik aletlerinin de

evrimini tamamlamasýný ve kaybolmaya yüz tut-

muþ müzik aletlerimizin günümüzde yeniden kul-

lanýlmasýný amaçladý.

Arif Sað, Musa Eroðlu ve Muhlis Akarsu ile 7

albümlük seriden oluþan ve “Muhabbet Grubu”

diye bilinen albümler yaptý. Grup çalýþmalarýnýn

yaný sýra sanatçýnýn 7 tane de solo albümü bulun-

maktadýr.

Londra, Kopenhagen, Paris, Köln, Viyana,

Amsterdam, Lahey, Metz, Berlin, Zürich, Lozan,

Bern, Sydney, Melbourne, Frankfurt gibi dünyanýn

pek çok ülkesinde resitaller vererek baðlamanýn

dünyaya tanýtýlmasýnda önemli katkýlar

saðlamýþtýr. Timur Selçuk þefliðinde, Devlet

Senfoni Orkestrasý ile konserler verdi.

Gerçekleþtirdiði film müzikleri ile çeþitli ödüller

aldý. 300’e yakýn halk türküsünü derleyerek halk

müziði repertuvarýmýza kazandýrdý ve halk müziði

formunda eserlerin de içinde olduðu 50’ye yakýn

türkü besteledi.

Baðlamanýn yaþayan en büyük ekollerinden

biri olan Yavuz Top halk müziðinin kuþaktan

kuþaða aktarýlabilmesi ve yaygýnlaþabilmesi için,

açmýþ olduðu müzik merkezinde pek çok öðrenci

yetiþtirmiþtir. Ustanýn yetiþtirdiði öðrenciler

Ankara, Ýstanbul, Ýzmir, Erzurum radyolarýnda ve

çeþitli devlet korolarýnda ses ve saz sanatçýsý

olarak görev yapmaktadýr.

Hâlen T.C. Kültür Bakanlýðý bünyesinde solist

sanatçý olarak görevini sürdüren Yavuz Top, kendi

adýný taþýyan “Yavuz Top Halk Müziði Merkezi”nde

hocalýk ve yöneticilik yapmaktadýr.


Yavuz TOP


121

Habudiyar Yöre : ErzurumKaynak : Muharrem AKKUÞ Düzenleyen : Erol PARLAKq . =100

(Erol PARLAK’ýn Habudiyar düzeenlemesinden alýnmýþtýr.)


122

2. EL TEKNÝÐÝ ESER ÇALIÞMALARI2. EL TEKNÝÐÝ ESER ÇALIÞMALARI

1. El tekniðinde yorumu etkileyen unsurlar neler olabilir.2. Üst sýnýftan arkadaþlarýnýzý ve baðlama sanatçýlarýný dinleyerek aralarýndaki el tekniði yorum

farklýlýklarýný gözlemleyiniz. Tespit ettiðiniz farklýlýklarýn nedenlerini sýnýfta tartýþýnýz



1. Etkinlik

l Daha önce çalýþtýðýnýz el tekniði ile ilgili düzenlenmiþ eser ve alýþtýrmalarý tekrar ederek yeni alýþtýrmalara performans hazýrlýðý yapýnýz.

2. Etkinlik

l Bu etkinlik kapsamýnda verilen el tekniði için düzenlenmiþ eserleri çalýnýz. l Eserleri belirtilen metronom deðerlerinde çalarken parmak numaralarýný ve teknik iþaretleri doðru uygulamaya dikkat ediniz.


123

Hey Onbeþli Yöre : TokatKaynak : Hamdi TÜFEKÇÝDüzenleyen : Eren DEMÝR

q =80


124


125


126

Elmas Oyun Havasý Yöre : AzerbaycanDüzenleyen : Ali Kazým AKDAÐ

q . =84


127


128

MavilimYöre : KeskinKaynak : Hacý TAÞANDüzenleyen : Ali Kazým AKDAÐ

q =80


129


130

Bir Halk Müziði Duayeni

Okuma Metni

1935 yýlýnda Ýstanbul’da doðdu. 1951 yýlýnda

baðlama çalmayý öðrenmeye baþlayan Yücel

Paþmakçý, 1954 yýlýnda Ýstanbul Radyosu’nda

açýlan “Stajyer Saz Sanatçýlýðý” sýnavýnda baþarýlý

olarak Yurttan Sesler kadrosuna dâhil oldu.

Topluluk çalýþmalarýný önce Muzaffer Sarýsözen ve

ardýndan da uzun yýllar Ahmet Yamacý yöneti-

minde sürdürdü.

Yücel Paþmakçý, Ýstanbul Radyosu’ndaki çalýþ-

malarýnýn yaný sýra, 1961 yýlýnda Adnan Ataman

yönetimindeki Ýstanbul Belediyesi Konservatuvarý

Türk Halk Müziði Ýcra Heyeti Üyeliði’ne atandý ve

ayný zamanda Þef Yardýmcýlýðý görevini üstlendi.

Buradaki çalýþmalarýný 1972 yýlýna kadar sürdüren

Paþmakçý, ayný yýl TRT Ýstanbul Radyosu Türk

Halk Müziði ve Oyunlarý Þube Müdürlüðü’ne ve

1976 yýlýnda da TRT Müzik Dairesi Baþkanlýðý

THM ve Oyunlarý Merkez Müdürlüðü’ne getirildi.

Ýdari görevinin yaný sýra Ankara Radyosu Yurttan

Sesler Topluluðu’nu yönetti ve THM Repertuvar

dersleri verdi.

Merkezi Cenevre’de bulunan Avrupa Yayýn

Birliði’nin (EBU) Folklor Alt Çalýþma Grubu’nda

TRT kurumunu temsilen iki yýl görev yaptý (1977-

1978). Bu yayýn birliðince Ýstanbul/Türkiye ve

Yanbol/Bulgaristan’da düzenlenen Rostrum’lara

bildirilerle katýldý (1977, 1979).

1974 yýlýndan itibaren 1,5 yýl süreyle Ýstanbul

Türk Folklor Kurumu Derneði’nin Genel Baþkan-

lýðý’ný üstlenen Yücel Paþmakçý, TRT Ýstanbul ve

Ankara Radyolarýnda “4 Ses 4 Saz”, “Yurttan

Sesler” ve “Kadýn ve Erkek Topluluklarý” program-

larýný yönetti. “50 Yýlda Türk Halk Müziði” ve “Halk

Müziðimizin Eski Ustalarý” adlý açýklamalý program-

lar hazýrladý. Dýþiþleri Bakanlýðý ve TRT’nin Kýbrýs’ta

ortaklaþa düzenledikleri Barýþ Þenliklerinde Halk

Müziði Koro Konserlerini yönetti (1976).

Ayrýca, 1966 yýlýndan itibaren uzun yýllar “TRT

Müzik Dairesi Türk Halk Müziði Merkez Denetleme

Kurulu Üyeliði”, 1972 yýlýndan itibaren de “Bilimsel

Araþtýrma ve Repertuvar Kurulu Üyeliði” ve

“Stajyer Sanatçýlara Repertuvar Öðretmenliði”

yaptý.

Yücel Paþmakçý, 1979 yýlýnda kendi isteði üzer-

ine Ýstanbul Radyosu’na tayin oldu ve 1983 yýlýna

kadar “Program Yapar Uzman” olarak çalýþtý.

1983 yýlýnda, TRT Kurumunun muvafakati ile,

kuruluþu (1975) ve öðrenime baþlamasý aþa-

masýnda (1976) Kurucu Yönetim Kurulu Üyeliði ve

Baþkan Yardýmcýlýðý görevlerinde bulunduðu ÝTÜ

Türk Musikisi Devlet Konservatuvarý’na Öðretim

Görevlisi olarak naklen atandý. Burada “THM

Solfej ve Nazariyatý”, “THM Repertuvar” ve “Toplu

Ýcra” gibi derslerin hocalýðýný üstlendi. Bir süre

“Temel Bilimler Bölümü THM Ana Sanat Dalý

Baþkanlýðý” görevini yürüttü. Ayrýca, ÝTÜ Sosyal

Bilimler Enstitüsü Musiki Ana Sanat Dalý Master

Programýnda “Türk Halk Çalgýlarý” ve “Oyun

Havalarý” dersleri verdi.

ÝTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuarý’ndaki

görevine ek olarak 1985-1989 yýllarý arasýnda bir

süre Adapazarý Belediye Konservatuvarý’nda Öðre-

tim Görevlisi olarak da çalýþan Yücel Paþmakçý,

ardýndan Bursa Belediye Konservatuvarý’nda da

görev almaya baþladý ve THM Bölüm Baþkanlýðý

ve Genel Sanat Yönetmenliði görevine getirildi.

2000 yýlýnda, ÝTÜ Türk Musikisi Devlet

Konservatuvarý’ndan emekli olan Yücel Paþmakçý,

halen Haliç Üniversitesi Konservatuvarý’nda Öðre-

tim Görevlisi olarak çalýþmalarýný sürdürmektedir.


Yücel PAÞMAKÇI


131



1. Baðlamanýn ailesinin en küçük sazý …………. dýr. 2. Baðlamanýn ailesinin en büyük sazý …………. dýr.


3. Farklý coðrafyalarda görülen ve baðlama ailesinden olan çalgýlarla ilgili aþaðýda verilen yargýlardan hangisi doðru deðildir?A) Kopuz baðlama ailesinden bir çalgýdýr. B) Dombra baðlama ailesinden bir çalgýdýr.C) Dutar baðlama ailesinden bir çalgýdýr.D) Cura baðlama ailesinden bir çalgýdýr.E) Kemane baðlama ailesinden bir çalgýdýr.

4. Aþaðýdaki yargýlardan hangisi doðru deðildir?A) Sað el teknikleri benzer çalgýlar, ayný aileden çalgýlardýr.B) Baðlama ailesinden olup farklý coðrafyalarda çalýnan çalgýlarýn çalýþ teknikleri benzerlikler gösterir. C) Enstrümanlarýn çalýþ biçimlerinin benzeþmesi tarihsel bir ortaklýðý gösterir.D) Baþka ülkelerde görülen ve baðlama ile ayný aileden olan diðer çalgýlarda mýzraplý çalýþ biçimi

geliþmemiþtir.E) Sað el tekniklerinin geliþiminde doðadaki seslerinin taklit edilmesi önemli bir rol oynamýþtýr.

C. Aþaðýdaki sorularý cevaplayýnýz.5. Baðlama ailesinden olmayan fakat çalýþ biçimi bakýmýndan baðlamayla benzerlik gösteren çalgýlar

nelerdir?6. Bazý çalgýlarýn çalýnýþ biçimlerinin benzeþme sebepleri nelerdir? Açýklayýnýz.


132

DAÐARCIK

Baðlama UvertürüI. Bölüm

Müzik : Zeki ATAGÜR

q =100

(Baðlama Düzeni)


133

Müzik : Zeki ATAGÜR

e =260

Baðlama UvertürüII. Bölüm

(Baðlama Düzeni)


134

Bilgi Notu

UvertürUvertür, bir sahne eserinin (opera, operet, oratoryo, tiyatro oyunu) en baþýnda, perde

kapalýyken o yapýttan önce seslendirilen çalgý müziðidir. Ýlk olarak 17.yy da dinleyiciyi asýl esere

hazýrlamak için çalýnan bir tür ön eser olarak ortaya çýkmýþtýr. 17 ve 18. yy da sadece sahne eser-

lerinin giriþ bölümlerinde deðil, uvertür oratoryolarýn ve bazý süitlerin ilk bölümleri içinde kul-

lanýlýrdý. 19.yy da bir sahne eserine baðlý olmayan doðrudan doðruya dinletide seslendirilmek

üzere bestelenen konser uvertürü ortaya çýktý.

Uvertürlerin özel bir türü de tiyatro için yazýlanlardýr. Konser uvertürü olarak da sýk sýk

seslendirilen bu uvertürler, kimi zaman bir sahne müziðinin parçasý da olurdu. Çalgý müziði olarak

uvertür 20. ve 21.yy da geliþip çeþitlenerek daha özgün bir yapýya kavuþmuþtur.


135

Kýyýlý Halayý I. Bölüm

C)

Yöre : YozgatKaynak : Yöre EkibiDüzenleyen : Erdal ERZÝNCAN

q =80


136


137


138

II. Bölüm


139


140


141


142


143

Baðlama Uvertürü Müzik : Erdal ERZÝNCAN

e =240


144


145


146


147


148


149


150


151


152


153


154


155


q =80

156

Yýldýz Akþamdan Doðarsýn (Kol Havasý)

Yöre : YozgatKaynak : Nida TÜFEKÇÝ(Bozuk Düzen)


157


158


159

Elmas Oyun Havasý

q . =90

Yöre : AzerbaycanDüzenleyen : Ali Kazým AKDAÐ

(Bozuk Düzen)


160


161

Adý Soyadý : .............................................. Tarih: ..../....../......Sýnýfý : ..............................................Numarasý : ..............................................

Bu çalýþmada neler yaptým?.................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Bu çalýþmada neler öðrendim?.................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Bu çalýþmada baþarýlý olduðum bölümler:.................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Bu çalýþmada en çok zorlandýðým bölümler:.................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Çalýþmamý yaparken beklemediðim nelerle karþýlaþtým?.................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Bu çalýþmayý tekrar yapsaydým nasýl yapardým?.................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

1. EK

ÖZ DEÐERLENDÝRME FORMUÖZ DEÐERLENDÝRME FORMU


162

Açýklama: Bu form, etkinlik süresince öðrencilerin, yapýlan çalýþmalara katýlma düzeylerini gözlemeniz amacýyla hazýrlanmýþtýr.

Ünite Adý: .................................................................. Adý Soyadý : .................................Nu. : .................................Sýnýfý : .................................

2. EK

ÖÐRENCÝ GÖZLEM FORMU

BECERÝLER

DERECELER

Hiçbir Zaman

HerZamanNadiren Bazen Sýklýkla

1 2 3 4 5

I. DERSE HAZIRLIK

1. Bilgi kaynaklarýna nasýl ulaþacaðýný bilir.

2. Ulaþtýðý kaynaklardan etkin bir biçimde yararlanýr.

3. Derse deðiþik yardýmcý kaynaklarla gelir.

4. Derse hazýrlýklý gelir.

Toplam

II. ETKÝNLÝKLERE KATILMA

1. Konu ile ilgili görüþlerini çekinmeksizin ifade eder.

2. Görüþü sorulduðunda söyler.

3. Yeni ve özgün sorular sorar.

4. Belirttiði görüþler ve verdiði örnekler özgündür.

5. Dersi iyi dinlediði izlenimi veren sorular sorar.

Toplam

III. ÝNCELEME - ARAÞTIRMA - GÖZLEM

1. Bilgi toplamak için çeþitli kaynaklara baþvurur.

2. Kendisine verilen kaynaklarla yetinmeyipbaþka kaynaklar araþtýrýr.

3. Ýnceleme ve araþtýrma ödevlerini özenerek yapar.

4. Gözlemlerini dikkatli bir þekilde yapar.

5. Gözlemleri sonucunda mantýksal çýkarýmlarda bulunur.

6. Araþtýrma ve inceleme sonucunda genellemeler yapar.

Toplam

GENEL TOPLAM


163

Deðerlendiren Öðrencinin;Grup Numarasý : ........................................Adý Soyadý :......................................... 1. Arkadaþýnýn Adý Soyadý: ........................................Sýnýfý : ........................................ 2. Arkadaþýnýn Adý Soyadý: ........................................

3. EK

Grubumuzdaki Öðrenciler Her Zaman Etkinliðin Baþýnda

Etkinliðin Sonunda

HiçbirZaman

Ben

1. A

rkad

aþým

2. A

rkad

aþým

Ben

1. A

rkad

aþým

2. A

rkad

aþým

Ben

1. A

rkad

aþým

2. A

rkad

aþým

Ben

1. A

rkad

aþým

2. A

rkad

aþým

Etkinliðe katýlýmda gönüllüdür.

Görevini zamanýnda yerine getirir.

Farklý kaynaklardan bilgi toplayýpsunar.

Grup arkadaþlarýnýn görüþlerinesaygýlýdýr.

Arkadaþlarýný uyarýrken olumlubir dil kullanýr.

Ders araç-gereçlerini kullanýrkendikkatli ve titizdir.

Malzemeleri kullanýrken israfetmez.

Temiz, tertipli ve düzenli çalýþýr.(Kullandýðý aletleri yerine koyar,kirlettiklerini temizler vb.)

Sonuçlarý tartýþýrken anlaþýlýr,konuþur, konuþulanlarý anlar.

AKRAN DEÐERLENDÝRME FORMU


164

SÖZLÜK

Aakort : Tellerinin istenen frekansa uyumlanmasý.aþýk : Saz þâiri.

Bbar : Erlik, yiðitlik simgesi olarak görülen bir tür halk dansý.bozlak : Türkü çeþitlerinden biri.bozuk düzen : Bir tür baðlama akordu.

Ddef : Bir tür vurmalý çalgý.dizi : Notalarýn arka arkaya sýralanmasýyla oluþan bütün.düzen : Akor

Eestetik : Güzellik duygusu ile ilgisi olan veya estetik biliminin kurallarýna uygun bulunan.

Ffolklor : Belli bir ülkede yaþayan halkýn kültür ürünlerinin; geleneklerinin, törelerinin, inanýþlarýnýn,

müziðinin, oyunlarýnýn, masallarýnýn, efsanelerinin, halk hekimliðinin, konut yapýmýnýn, araç- gereçlerinin vb. tümü.

Iýklýð : Daha çok Orta Asya’da görülen bir tür çalgý.

Ýicra : Bir müzikal yapýtý seslendirme.

Kkonum : Baþlangýç noktasý.kaval : Nefesli halk çalgýsý.kopuz : Baðlama ailesinden bir çalgý.konservatuvar : Müzik, tiyatro ve bale alanlarýnýn türlü dallarýnda sanatçý yetiþtirme amacýný güden meslek okulu.koro : Toplu olarak melodili ya da ritimli sözleri söyleyen topluluk.

Mmetronom : Zaman sayacý.mýzrap : Ýlk olarak kiraz kabuðundan, daha sonra plastikten imal edilen baðlama çalmada kullanýlan

yardýmcý araç, tezene.mahlas : Kimi ozanlarýn, koþuklarýnda öz adlarýnýn yerine kullandýklarý deðiþik ad.mey : Nefesli bir halk çalgýsý.

N nüans : Ayýrtý.


t.

165

Oopera : Orkestra eþliðinde insan sesi ile yürütülen müzikli oyunlara verilen ad.operet : Eðlenceli küçük opera.oratoryo : Oratoryo, genellikle kutsal konulu bir oyun metni üstüne çalgý müziði eþliðinde söylenmek için

bestelenmiþ ses müziði.

Pperde : Baðlamada nota yerlerini belirleyen misinadan yapýlmýþ aparat.pozisyon : bk. konum

Rrepertuvar : Dinleti programý, çalýþmak için elde bulunan yapýtlar.resital : Bir sanatçýnýn tek bir çalgý ile verdiði konser.

Ssipsi : Nefesli bir halk çalgýsý.stil : Kiþiye özgü biçimlendirme ve zevk anlayýþý.

Ttavýr : Yörelere göre farklýlýk gösteren çalýþ biçimi.tuþe : Baðlamada tellerin bulunduðu sapýn ön kýsmý.

Üüslup : Bir sanatçýya ya da bir çaða özgü teknik, renk, kompozisyon ya da biçimlendirme yolu.üvertür : Bir çeþit çalgý müziði


166

KAYNAKÇA

Atatürkçülük 1. Cilt, MEB Yayýnlarý, Ýstanbul,1998.

Hacýev, Paraþkev, Temel Müzik Teorisi, çev. Ahter Dönmez, Pan Yayýnlarý, Ýstanbul, 1999.

MEB, Ortaöðretim Genel Müdürlüðü, Türk ve Batý Müziði Çalgýlarý Dersi (Baðlama) Öðretim Programý.

Say, Ahmet, Müziðin Kitabý, Müzik Ansiklopedisi Yayýnlarý, Ankara, 2001.

Karolyi, Otto, Müziðe Giriþ, Pan Yayýncýlýk, Ýstanbul, 1999.

Hodeir, Andre, Müzikte Türler ve Biçimler, Pan Yayýncýlýk, Ýstanbul, 2003.

Gazmihal, M. Ragýp, Türk Halk Oyunlarý Kataloðu, Kültür Bakanlýðý Yayýnlarý, Ankara, 1999.

Sun, Muammer, Solfej, Yurt Renkleri, Ankara, 1998.

Ozan Dergisi, Þubat-Mart 2003-sayý 2, Ýstanbul, 2003.

Parlak, Erol, El Ýle Baðlama Çalma Þelpe Tekniði Metodu-1, Ekin Yayýnlarý, Ýstanbul, 2001.

TRT, Türk Halk Müziði Repertuvarý.

Yazým Kýlavuzu, TDK Yayýnlarý, Ankara, 2005.

Ýnternet Adresleri:

www.kultur.gov.tr

www.meb.gov.tr

www.tdk.gov.tr


Documents

bağlama_10.sınıf