Bai Giang SXSH 2014

8/19/2019 Bai Giang SXSH 2014

1/76

1

Tài li!u S"n xu#t S$ch h% n

Biên so!n: Th.S Nguy"n Th# Ánh Tuy$t

Khoa Môi tr %&ngTr %&ng '!i h(c Khoa h(c T) nhiên

2014


2/76

2

M* +,u

Công nghi!p hóa và hi!n "#i hóa là ch$ tr %&ng c$a '(ng và Nhà n%)c"*t ra cho Vi!t Nam "+ theo k,p s- phát tri+n c$a các n%)c trong khu v-c.

Trong quá trình công nghi!p hóa và hi!n "#i hóa (CNH-H 'H), Vi!t Nam"ã "#t "%.c nh/ng thành t-u "áng k+, t0ng s(n ph1m qu2c n3i GDP t4ngtrung bình 8%/n4m t5 1993-1997 trong "ó công nghi!p "#t m6c t4ngtr %7ng 14%. N8n kinh t9 không ch: "#t m6c t4ng tr %7ng nhanh mà cònchuy+n d,ch v8 c& c;u t5 m3t n8n kinh t9 d-a vào nông nghi!p sang n8nkinh t9 công nghi!p. M3t "i8u t;t y9u là quá trình CNH sng ph(i "2i m*t v)i vi!c gi(i quy9t v;n "8 ô nhiBm.

Công tác thanh tra, ki+m tra v8 môi tr %?ng c$a Nhà n%)c phát hi!n ra

nhi8u c& s7 s(n xu;t không x@ lD ch;t th(i "+ ti9t ki!m chi phí.

B(o v! môi tr %?ng khEi s- ô nhiBm liên quan "9n vi!c tiêu th=, s(n xu;tvà phân ph2i hàng hóa bFt "Gu bHng cách ti9p cAn ra l!nh và ki+m soát(command-and-control approach). T#i các n%)c phát tri+n, các tiêu chu1nphát th(i "%.c xây d-ng và c%Ing ch9 áp d=ng. M3t s2 hóa ch;t b, c;ms@ d=ng trong các s(n ph1m và trong quy trình s(n xu;t. Nhà máy "%.cyêu cGu ph(i lAp báo cáo "ánh giá tác "3ng môi tr %?ng. '+ "2i phó v)i

các quy ",nh pháp lD, các nhà máy ph(i mua các thi9t b, ki+m soát ô nhiBm"+ gi(m th+ tích và tính "3c h#i c$a ch;t th(i. Các nhà s(n xu;t ph(i tr ( ti8n cho các nhà thGu có gi;y phép th(i bE ch;t th(i "3c h#i. Các c& ch9 pháp lD có ph#m vi r 3ng h&n "%.c thi9t lAp "+ hJ tr . và th-c hi!n h! th2ng ra l!nh-và-ki+m soát này. H! th2ng pháp luAt nh% trên "ã và "angvAn hành t2t t#i các n%)c phát tri+n do các n%)c này có chính quy8n ",a


3/76

3

ph%&ng và qu2c gia v/ng m#nh, công ngh! t%&ng "2i tiên ti9n, chính ph$ và c3ng "Kng dân c% "8u mong mu2n nâng cao ch;t l%.ng môi tr %?ng và"$ "i8u ki!n tài chính "+ chi tr ( cho vi!c khFc ph=c các v;n "8 môitr %?ng.

Tuy nhiên, các "i8u ki!n k+ trên khó áp d=ng t#i nhi8u khu v-c khác trên

th9 gi)i, trong "ó có nhi8u qu2c gia châu Á. Công c= ki+m soát ô nhiBm và

công ngh! x@ lD cu2i "%?ng 2ng "+ gi(m th+ tích và tính "3c h#i c$a ô

nhiBm nói chung ít kh( n4ng áp d=ng "2i v)i các doanh nghi!p nhE t#i các

n%)c "ang phát tri+n. Trong nh/ng n4m 80, nhi8u qu2c gia "ang phát

tri+n tuân th$ các tiêu chu1n b(o v! môi tr %?ng "%.c ban hành d-a trên

gi)i h#n phát th(i và h#n ch9 "2i v)i vi!c s@ d=ng hóa ch;t. Tuy nhiên,

thi9u D chí chính tr ,, nguKn tài chính và n4ng l-c pháp lD "+ c%Ing ch9 ápd=ng tiêu chu1n, và nhAn th6c sai lGm r Hng b(o v! môi tr %?ng là m3t

ch%)ng ng#i "2i v)i phát tri+n kinh t9 khi9n cho vi!c áp d=ng các công c=

pháp luAt ra l!nh và ki+m soát kém thành công t#i nhi8u n%)c "ang phát

tri+n. VAy có c& h3i nào "+ doanh nghi!p v5a phát tri+n s(n xu;t, v5a h#n

ch9 gây ô nhiBm môi tr %?ng và tiêu th= tài nguyên và t2i %u hóa l.i

nhuAn?

Ch%&ng trình Ngh, s- th9 kL 21 "ã nhAn th6c r Hng cGn có m3t cách ti9pcAn m)i "+ ng4n ng5a ô nhiBm công nghi!p: “Ho!t "#ng s$n xu%t và vi &cqu$n l ' s( d )ng tài nguyên không hi &u qu$ t !o ra các ch%t th$i không"*+ c tái s( d )ng, có nh, ng tác "#ng x %u "-n s. c kh/e con ng *0 i và môitr *0 ng và s$n xu%t ra các s$n ph1m mà khi s( d )ng l !i gây ra các tác"#ng tiêu c 2 c và khó tái ch-. Các ho!t "#ng này c 3n "*+ c thay th- b4ngnh, ng gi $i pháp công ngh&, k 5 thu6t t 7t h8 n, các bi &n pháp qu$n l ' vànguyên l ' giúp gi $m thi 9u ch%t th$i trong toàn b# quy trình s$n xu%t. Khái

ni &m S$n xu%t S!ch h8 n-SXSH (cleaner production) h*: ng t : i s2 t 7i * uhóa ; t c $i thi &n s2 c !nh tranh toàn di &n c =a doanh nghi & p. Chính ph= và doanh nghi & p nên "?t m)c tiêu t @ng hi &u qu$ s( d )ng nguAn tàinguyên, bao g Am t @ng c *0 ng ho!t "#ng tái s( d )ng và tái ch- ch%t th$i,


4/76

4

và gi $m l *+ ng ch%t th$i t !o ra trên "8 n v B "3u ra kinh t - (unit of economicoutput)” .

Ngày 25/6/1998 b3 chính tr , ban ch;p hành trung %&ng '(ng C3ng S(nVi!t Nam "ã ra ch: th, s2 36/CT-TW nhHm t4ng c%?ng công tác BVMT

trong th?i kM CNH-H 'H. Ch: th, coi phòng ng5a ô nhiBm là nguyên tFc ch:

"#o k9t h.p v)i x@ lD ô nhiBm c(i thi!n ch;t l%.ng môi tr %?ng và b(o tKn

nguKn tài nguyên thiên nhiên. Phòng ng5a ô nhiBm hay s(n xu;t s#ch h&n

(SXSH) là m3t gi(i pháp cho phát tri+n b8n v/ng và là câu tr ( l?i cho câu

hEi 7 trên. VAy SXSH là gì và t#i sao nó "%.c coi là "*c bi!t thích h.p cho

m3t n8n kinh t9 "ang phát tri+n nh% Vi!t Nam .

N4m 1989, Ch%&ng trình Môi tr %?ng Liên hi!p qu2c (UNEP) "ã "%a rakhái ni!m SXSH và kh7i x%)ng vi!c áp d=ng SXSH này trên ph#m vi toàn

cGu. Theo UNEP “SXSH là áp d ! ng liên t ! c chi " n l #$ c phòng ng % a

t &ng h$ p v ' môi tr #( ng trong các quá trình s)n xu * t, s)n ph+m và

d , ch v ! nh-m gi )m thi .u r / i ro 0" n con ng #( i và môi tr #( ng”.

Tuy SXSH vNn còn là m3t khái ni!m m)i "2i v)i các doanh nghi!p song

Vi!t Nam "ã ti9n hành th@ nghi!m thông qua d- án tài tr . qu2c t9 và "#t

"%.c nh/ng k9t qu( kh( quan, khOng ",nh cách ti9p cAn SXSH trong công

tác BVMT là có tính kh( thi. Ti9p "ó, k9 ho#ch hành "3ng qu2c gia v8

SXSH "ã ra "?i. Trong giai "o#n "Gu, m=c tiêu c$a k9 ho#ch là th-c hi!n

thành công ch%&ng trình SXSH trong các c& s7 công nghi!p sao cho

SXSH th-c s- tr 7 thành công c= qu(n lD hi!u qu( v8 m*t kinh t9, t#o l.i

ích xã h3i và môi tr %?ng cho doanh nghi!p .


5/76

5

Ch%-ng 1. Gi.i thi/u v0 s1n xu2t s!ch h-n

I.1.Th9 nào là s(n xu;t s#ch h&n

Khái ni!m SXSH "%.c hình thành "Gu tiên trên toàn th9 gi)i vào kho(ngn4m 1990 b7i Ch%&ng trình Môi tr %?ng Liên hi!p qu2c – UNEP (United

Nations Environmental Programme).

Theo UNEP, S(n xu;t S#ch h&n là:

“Vi!c áp d=ng liên t=c chi9n l%.c phòng ng5a t0ng h.p v8 môi tr %?ng vào

các quá trình s(n xu;t, s(n ph1m và d,ch v= nhHm nâng cao hi!u su;t sinh

thái và gi(m thi+u r $i ro cho con ng%?i và môi tr %?ng”.

• '2i v)i quá trình s(n xu;t: s(n xu;t s#ch h&n bao gKm b(o

toàn nguyên li!u và n4ng l%.ng, lo#i tr 5 các nguyên li!u "3c h#i và

gi(m l%.ng và tính "3c h#i c$a t;t c( các ch;t th(i ngay t#i nguKn

th(i.

• '2i v)i s(n ph1m: s(n xu;t s#ch h&n bao gKm vi!c gi(m các

(nh h%7ng tiêu c-c trong su2t chu kM s2ng c$a s(n ph1m, t5 khâu

thi9t k9 "9n th(i bE.

• '2i v)i d,ch v=: s(n xu;t s#ch h&n "%a các y9u t2 v8 môi

tr %?ng vào trong thi9t k9 và phát tri+n các d,ch v=.

I.2. Các khái ni!m liên quan

Các khái ni!m t%&ng t- v)i s(n xu;t s#ch h&n bao gKm:

Hi!u su;t sinh thái (Eco-Efficiency)Khái ni!m hi!u su;t sinh thái "%.c Py ban Doanh nghi!p Th9 gi)i v8 Phát

tri+n b8n v/ng (WBCSD) "%a ra n4m 1992 và "%.c ",nh ngh C a là vi!c

cung c;p các hàng hóa, d,ch v= v)i giá c#nh tranh thEa mãn nhu cGu con

ng%?i và mang t)i ch;t l%.ng cu3c s2ng trong khi gi(m thi+u tích c-c các


6/76

6

tác "3ng sinh thái và s6c ép lên tài nguyên thông qua chu trình s2ng 7

m6c t2i thi+u nh;t t%&ng 6ng v)i kh( n4ng ch,u t(i c$a trái ";t.

Khái ni!m hi!u su;t sinh thái và s(n xu;t s#ch h&n khá t%&ng "Kng. 'i+mkhác bi!t nhE gi/a chúng là hi!u su;t sinh thái xu;t phát trên quan "i+m

hi!u su;t kinh t9 mang l#i các l.i ích môi tr %?ng trong khi s(n xu;t s#ch

h&n xu;t phát trên quan "i+m hi!u su;t môi tr %?ng mang l#i các l.i ích

kinh t9.

• Gi(m thi+u ch;t th(i (Waste Minimization)

Khái ni!m gi(m thi+u ch;t th(i "%.c "8 xu;t b7i c& quan B(o v! Môi

tr %?ng MQ (U.S. EPA) vào n4m 1988. Trong n3i dung khái ni!m, cách ti9p

cAn ng4n ng5a ch;t th(i phát sinh và các kQ thuAt th-c hi!n "%.c ",nh

ngh C a là gi(m thi+u ch;t th(i t#i nguKn bHng cách thay "0i nguyên li!u "Gu

vào, thay "0i công ngh!, vAn hành t2t quy trình s(n xu;t và thay "0i s(n

ph1m. Vi!c quay vòng ch;t th(i ngoài ph#m vi nhà máy c>ng "%.c coi là

kQ thuAt gi(m thi+u ch;t th(i tuy nhiên là gi(i pháp ít "%.c %u tiên so v)i

các gi(i pháp gi(m thi+u t#i chJ. Khái ni!m này "%.c MQ s@ d=ng trong

Ch: th, Phòng ng5a Ô nhiBm n4m 1992.

Hi!n nay, thuAt ng/ gi(m thi+u ch;t th(i và phòng ng5a ô nhiBm th%?ng

"%.c dùng t%&ng "%&ng. Phòng ng5a ô nhiBm ngh C a là không t#o ra ch;t

th(i bHng cách gi(m thi+u t#i nguKn. Gi(m thi+u ch;t th(i có ph#m vi r 3ng

h&n bao gKm c( vi!c quay vòng ch;t th(i và các ph%&ng pháp gi(m thi+ul%.ng ch;t th(i phát sinh.


7/76

7

• Phòng ng5a ô nhiBm (Pollution Prevention – P2)

ThuAt ng/ phòng ng5a ô nhiBm khá t%&ng "Kng v)i s(n xu;t s#ch h&n.

Khác bi!t l)n nh;t là thuAt ng/ phòng ng5a ô nhiBm th%?ng "%.c s@

d=ng t#i BFc MQ trong khi s(n xu;t s#ch h&n "%.c nh/ng n&i còn l#i trênth9 gi)i s@ d=ng. C( hai khái ni!m "8u chú tr Rng vào chi9n l%.c gi(m

thi+u ô nhiBm và tác "3ng môi tr %?ng liên t=c thông qua vi!c gi(m th(i t#i

nguKn. X@ lD ch;t th(i không nHm trong ph#m trù c$a s(n xu;t s#ch h&n

c>ng nh% phòng ng5a ô nhiBm.

C& quan B(o v! Môi tr %?ng Canada ",nh ngh C a phòng ng5a ô nhiBm là

vi!c s@ d=ng các quy trình, cách vAn hành, nguyên li!u, s(n ph1m ho*cn4ng l%.ng không phát sinh ho*c gi(m thi+u phát sinh ch;t th(i và làm

gi(m toàn b3 r $i ro t)i con ng%?i và môi tr %?ng.

C& quan B(o v! Môi tr %?ng MQ ",nh ngh C a phòng ng5a ô nhiBm là gi(m

thi+u t#i nguKn vi!c phát sinh ch;t th(i bao gKm s@ d=ng các gi(i pháp

b(o tKn tài nguyên thiên nhiên thông qua vi!c gi(m ho*c h#n ch9 phát

sinh ô nhiBm, t4ng hi!u su;t s@ d=ng nguyên li!u, n4ng l%.ng, n%)c và

";t.

• N4ng su;t xanh (Green Productivity).

ThuAt ng/ n4ng su;t xanh "%.c s@ d=ng b7i T0 ch6c N4ng su;t Châu Á

(APO) "+ gi(i quy9t thách th6c v)i vi!c "#t t)i phát tri+n b8n v/ng. APO

bFt "Gu th-c hi!n ch%&ng trình n4ng su;t xanh n4m 1994. C>ng nh% s(nxu;t s#ch h&n, n4ng su;t xanh là chi9n l%.c t4ng n4ng su;t và b(o v! môi

tr %?ng "2i v)i toàn b3 ho#t "3ng phát tri+n kinh t9-xã h3i.


8/76

8

V8 c& b(n, các khái ni!m này "8u gi2ng v)i s(n xu;t s#ch h&n. M=c tiêucao nh;t vNn là nhHm gi(m vi!c phát sinh ra ch;t th(i và t4ng hi!u qu( s(nxu;t.

Các t0 ch6c khác nhau s@ d=ng nh/ng thuAt ng/ khác nhau. Ví d=:Ch%&ng trình Môi tr %?ng Liên Hi!p Qu2c-UNEP dùng thuAt ng/ SXSH;T0 ch6c Phát tri+n Công nghi!p Liên hi!p qu2c-UNIDO (United NationsIndustrial Development Organization) dùng thuAt ng/ gi(m thi+u ô nhiBmcòn C& quan B(o v! Môi tr %?ng MQ-EPA (Environment Protection

Agency) dùng thuAt ng/ phòng ng5a ô nhiBm. S MQ, Qu2c h3i "ã thôngqua '#o luAt Phòng ng5a Ô nhiBm (Pollution Prevention Act). '#o luAtnày "%.c thi9t lAp "+ xác ",nh ng4n ng5a ô nhiBm là %u tiên hàng "Gutrong công tác qu(n lD ô nhiBm t#i MQ.

Ngoài ra, còn có các khái ni!m liên quan khác nh% Công ngh! s#ch(Clean Technology) và Công ngh! t2t nh;t hi!n có (Best AvailableTechnology.

I.3. M=c tiêu và l.i ích c$a SXSH

M3c tiêu c4a s1n xu2t s!ch h-n

M=c tiêu c$a s(n xu;t s#ch h&n là tránh phát sinh ô nhiBm bHng cách s@

d=ng tài nguyên, nguyên vAt li!u và n4ng l%.ng m3t cách có hi!u qu(

nh;t. 'i8u này có ngh C a là ch;t th(i thay vì b, th(i bE s


9/76

9

n4ng l%.ng, n%)c nhi8u hay ít). '9n nay, hGu h9t các doanh nghi!p "8u

có ti8m n4ng gi(m l%.ng nguyên nhiên li!u tiêu th= t5 10-15%.

Các doanh nghi!p áp d=ng s(n xu;t s#ch h&n là doanh nghi!p "ã gi(m

thi+u các t0n th;t nguyên vAt li!u và s(n ph1m, do "ó có th+ "#t s(n l%.ngcao h&n, ch;t l%.ng 0n ",nh, t0ng thu nhAp kinh t9 c>ng nh% tính c#nh

tranh cao h&n.

Kinh nghi!m th-c t9 "ã ch: ra r Hng s(n xu;t s#ch h&n không ch: mang l#i

l.i ích kinh t9 mà còn c( l.i ích v8 m*t môi tr %?ng. Các l.i ích này có th+

tóm tFt nh% sau:

• C(i thi!n hi!u su;t s(n xu;t;• S@ d=ng nguyên li!u, n%)c, n4ng l%.ng có hi!u qu( h&n;

• Tái s@ d=ng phGn bán thành ph1m có giá tr ,;

• Gi(m ô nhiBm;

• Gi(m chi phí x@ lD và th(i bE các ch;t th(i r Fn, n%)c th(i, khíth(i;

• T#o nên hình (nh t2t h&n v8 doanh nghi!p

• C(i thi!n s6c khoT ngh8 nghi!p và an toàn lao "3ng cho cánb3 c$a doanh nghi!p.

Gi1m nguyên li/u và n6ng l%5ng s7 d3ng

Do giá thành ngày m3t t4ng c$a các nguyên li!u s@ d=ng c>ng nh% hi!n

tr #ng ngày càng khan hi9m tài nguyên n%)c, vi!c th(i bE các tài nguyên

này d%)i d#ng ch;t th(i là m3t t0n th;t l)n "2i v)i doanh nghi!p. N%)c và

n4ng l%.ng có tGm quan tr Rng r ;t l)n, "*c bi!t v)i các doanh nghi!p s@

d=ng v)i kh2i l%.ng l)n.

Ti$p c8n tài chính d" dàng h-n

Các c& quan cho vay tín d=ng ngày m3t nhAn th6c rõ s- nghiêm tr Rng c$a

vi!c huL ho#i môi tr %?ng và hi!n "ang nghiên c6u các d- th(o d- án m7


10/76

10

r 3ng ho*c hi!n "#i hoá mà trong "ó các kho(n vay "8u "%.c nhìn nhAn t5

góc "3 môi tr %?ng. Các k9 ho#ch hành "3ng v8 s(n xu;t s#ch h&n s


11/76

11

S(n xu;t s#ch h&n ph(n ánh và c(i thi!n hình (nh chung v8 doanh

nghi!p. Công ty v)i hình (nh "xanh" s


12/76

12

Qu1n l; n9i vi là m3t lo#i gi(i pháp "&n gi(n nh;t c$a s(n xu;t s#ch h&n.

Qu(n lD n3i vi không "òi hEi chi phí "Gu t% và có th+ "%.c th-c hi!n ngay

sau khi xác ",nh "%.c các gi(i pháp. Các ví d= c$a qu(n lD n3i vi có th+ là

khFc ph=c các "i+m rò r : , "óng van n%)c hay tFt thi9t b, khi không s@ d=ng"+ tránh t0n th;t. M*c dù qu(n lD n3i vi "&n gi(n nh%ng vNn cGn có s-

quan tâm c$a ban lãnh "#o c>ng nh% vi!c "ào t#o nhân viên.

King nh% v)i qu(n lD n3i vi, vi!c ki+m soát quá trình t2t h&n "òi hEi các

quan tâm c$a ban lãnh "#o c>ng nh% vi!c giám sát ngày m3t hoàn ch: nh

h&n.

Thay +=i nguyên li/u là vi!c thay th9 các nguyên li!u "ang s@ d=ng bHng

các nguyên li!u khác thân thi!n v)i môi tr %?ng h&n. Thay "0i nguyên li!u

còn có th+ là vi!c mua nguyên li!u có ch;t l%.ng t2t h&n "+ "#t "%.c hi!u

su;t s@ d=ng cao h&n. Thông th%?ng l%.ng nguyên li!u s@ d=ng, ch;tl%.ng c$a nguyên li!u và s(n ph1m có m2i quan h! tr -c ti9p v)i nhau.

C1i ti$n thi$t b# là vi!c thay "0i thi9t b, "ã có "+ nguyên li!u t0n th;t ít

h&n. Vi!c c(i ti9n thi9t b, có th+ là "i8u ch: nh t2c "3 máy, là t2i %u kích

th%)c kho ch6a, là vi!c b(o ôn b8 m*t nóng/l#nh, ho*c thi9t k9 c(i thi!n

các b3 phAn cGn thi9t trong thi9t b,.

Công ngh/ s1n xu2t m.i là vi!c thay "0i sang các công ngh! hi!n "#i và

có hi!u qu( h&n, ví d= nh% lFp "*t nKi h&i hi!u su;t cao h&n. Gi(i pháp

này yêu cGu chi phí "Gu t% cao h&n các gi(i pháp s(n xu;t s#ch h&n khác,

do "ó cGn ph(i "%.c nghiên c6u c1n thAn. M*c dù vAy, ti8m n4ng ti9t

ki!m và c(i thi!n ch;t l%.ng có th+ cao h&n so v)i các gi(i pháp khác.


13/76

13

Tu,n hoàn

Có th+ quay vòng các dòng th(i trong cùng m3t công "o#n trong khu v-c

s(n xu;t.

T8n thu và tái s7 d3ng t!i ch> là vi!c thu hKi ch;t th(i và s@ d=ng l#i cho

quá trình s(n xu;t. M3t ví d= "&n gi(n c$a gi(i pháp này là s@ d=ng l#i

n%)c gi*t t5 m3t quá trình cho quá trình gi*t khác.

T!o ra các s1n ph?m ph3 là vi!c thu gom (và x@ lD) các dòng th(i "+ có

th+ s(n xu;t ra m3t s(n ph1m m)i có giá tr , tiêu th= trên th, tr %?ng. Ví d=

nh% trong s(n xu;t bia, l%.ng men bia d% th5a có th+ d%.c s@ d=ng làm

th6c 4n cho gia súc hay làm các ch;t "3n th-c ph1m.

Thay +=i s1n ph?m

C(i thi!n ch;t l%.ng s(n ph1m "+ làm gi(m ô nhiBm c>ng là m3t D t%7ng

c& b(n c$a s(n xu;t s#ch h&n.

Thay "0i s(n ph1m là vi!c xem xét l#i s(n ph1m và các yêu cGu "2i v)i

s(n ph1m "ó. Ví d= n9u có th+ thay m3t cái nFp "Ay kim lo#i "ã "%.c s&n

bHng m3t cái nFp "Ay bHng nh-a cho m3t s2 s(n ph1m nh;t ",nh thì sng nh% các chi phí "+ s&n hoàn

thi!n nFp "Ay dó. C(i ti9n thi9t k9 s(n ph1m có th+ ti9t ki!m nguyên li!u

và gi(m l%.ng hoá ch;t "3c h#i s@ d=ng.

Các thay +=i v0 bao bì có th+ quan tr Rng. V;n "8 c& b(n là gi(m thi+u

bao bì s@ d=ng, "Kng th?i b(o v! "%.c s(n ph1m. M3t ví d= trong nhóm

gi(i pháp này là s@ d=ng bìa các-tông c> thay cho các lo#i x2p "+ b(o v!

các vAt dB vI.


14/76

14

Ch%-ng 2. Ph%-ng pháp th)c hi/n m9t ch%-ng trình s1n xu2t s!ch

h-n

2.1. Các b%)c trong quy trình s(n xu;t s#ch h&n

Ph%&ng pháp luAn v8 s(n xu;t s#ch h&n "%.c các nhà b(o v! môi tr %?ng s@

d=ng r 3ng rãi hi!n nay 7 Vi!t nam và c( trên th9 gi)i "%.c phát tri+n trên c&

s7 ph%&ng pháp luAn ki


15/76

15

s#ch h&n, bao gKm t5 7 "9n 10 thành viên. Thành phGn c$a "3i s(n xu;t

s#ch h&n nên bao gKm "#i di!n c$a các b3 phAn chính có liên quan tr -c

ti9p "9n quá trình t#o ra s(n ph1m nh%:

! Ban lãnh "#o doanh nghi!p

! Khu v-c s(n xu;t! B3 phAn k9 toán, cung 6ng và th$ kho

! B3 phAn kQ thuAt (tham gia tr -c ti9p vào quá trình "i8u hành s(n

xu;t, vAn hành các thi9t b, trong nhà máy ho*c công nhân b(o d%Ing

các thi9t b, này)

! B3 phAn ph= trách an toàn lao "3ng và môi tr %?ng

! Cán b3 t% v;n v8 s(n xu;t s#ch h&n.

Ngoài các thành viên t5 các b3 phAn khác nhau trong doanh nghi!p, trong

nhóm s(n xu;t s#ch c>ng nên có m3t chuyên gia t% v;n nhHm có m3t

cách nhìn khách quan cho mRi quá trình công ngh! trong doanh nghi!p.

Nhi!m v= 2: Li!t kê các công "o#n ho*c các quá trình s(n xu;t

Khi th-c hi!n nhi!m v= này, "i8u quan tr Rng "2i v)i các thành viên trong

nhóm là ph(i có m3t cách nhìn t0ng quan v8 toàn b3 ho#t "3ng s(n xu;t

c$a doanh nghi!p thông qua vi!c li!t kê t;t c( các quá trình s(n xu;t, các

"Gu vào và "Gu ra cho mJi b%)c công ngh!. K9t qu( c$a nhi!m v= này là

xác lAp "%.c m3t s& "K công ngh! chi ti9t, c= th+ nhHm thu thAp các

thông tin "Gy "$ và chính xác v8 quá trình s(n xu;t. Các thành viên trong

nhóm c>ng cGn ph(i "*c bi!t l%u D t)i các ho#t "3ng mang tính chu kM

nh% các quá trình v! sinh nhà x%7ng vì các quá trình này th%?ng có nguy

c& gây lãng phí cao.

Song song v)i ho#t "3ng li!t kê các công "o#n ho*c quá trình s(n xu;t,

các thành viên trong nhóm s(n xu;t s#ch h&n c>ng cGn ph(i thu thAp các

s2 li!u nhHm xác ",nh ",nh m6c s(n xu;t hi!n t#i. Các ",nh m6c này s


16/76

16

Trên c& s7 các b%)c công ngh! "ã li!t kê và thông qua vi!c kh(o sát s&

b3 hi!n tr #ng s(n xu;t, nhóm s(n xu;t s#ch h&n sng nh% các nguKn

l-c tiêu th= trong quá trình s(n xu;t, các thành viên trong nhóm s(n xu;ts#ch h&n s


17/76

17

Trên c& s7 các công "o#n s(n xu;t chính "ã li!t kê trong b%)c 2 và tr Rng

tâm ki+m toán "ã xác ",nh trong b%)c 3, nhóm s(n xu;t s#ch s


18/76

18

! ',nh l%.ng dòng th(i d-a trên các s2 li!u thu thAp "%.c trong quá

trình cân bHng vAt li!u

! Xác ",nh thành phGn c$a dòng th(i và ",nh l%.ng các tác "3ng t)i

môi tr %?ng thông qua các s2 li!u tiêu th= tài nguyên trong quá trình s(n

xu;t và t(i l%.ng các ch;t ô nhiBm th(i ra môi tr %?ng (BOD5, COD,SSW)

! Xác ",nh các chi phí cho dòng th(i. Vi!c xác ",nh chi phí cho dòng

th(i s


19/76

19

! '*c tính s(n ph1m

! VAn hành và b(o d%Ing thi9t b,

! Tay ngh8 và thói quen c$a công nhân

Vi!c phân tích nguyên nhân gây th(i trong quá trình s(n xu;t có th+ "%.c

th-c hi!n theo ph%&ng pháp "*t câu hEi t#i sao. Ví d=:! T#i sao l#i có dòng th(i này?

! T#i sao l#i cGn có công "o#n này trong quá trình s(n xu;t? Có th+

lo#i bE công "o#n "ó "%.c không?

! T#i sao l#i tiêu th= nhiêu nguyên li!u, nhiên li!u nh% vAy? Có th+

gi(m "%.c không?

! T#i sao l#i b2 trí nhà x%7ng và thi9t b, nh% hi!n tr #ng c$a nhà máy?

Có th+ thay "0i ho*c c(i ti9n quy trình s(n xu;t "+ t#o ra ít ch;t th(i

h&n không?

B%.c 3. '0 xu2t các c- h9i

Sau khi k9t thúc b%)c 2, nhóm s(n xu;t s#ch h&n "ã xác ",nh "%.c t%&ng

"2i "Gy "$ tính ch;t c$a các dòng th(i và nguyên nhân gây lãng phí trong

các công "o#n s(n xu;t t#i doanh nghi!p. D-a trên các k9t qu( trung gian

này, các thành viên trong nhóm s


20/76

20

Trong quá trình phát tri+n các c& h3i, nhHm tránh bE sót các chi ti9t "+ hình

thành gi(i pháp, vi!c th(o luAn trong n3i b3 nhóm theo các b%)c công ngh!

là r ;t cGn thi9t. Quá trình th(o luAn có th+ tAp trung phân tích theo các

h%)ng sau:! Các ph%&ng pháp qu(n lD n3i vi, ki+m soát và thay "0i các thói quen

ch%a t2t c$a công nhân

! Các c& h3i liên quan "9n c(i ti9n s(n ph1m

! Các kh( n4ng thay "0i nguyên li!u, thay "0i công ngh! ho*c c(i ti9n

thi9t b, nhHm gi(m thi+u ch;t th(i, h#n ch9 s- th;t thoát nguyên vAt li!u

trong quá trình s(n xu;t

! Các c& h3i liên quan "9n vi!c sFp x9p ho*c ki+m soát ch*t chng s


21/76

21

th?i gian th-c hi!n, th?i gian "ánh giá hi!u qu(, ng%?i ch,u trách nhi!m

th-c hi!n gi(i pháp và "ánh giá hi!u qu( c$a gi(i pháp...).

Các c& h3i cGn nghiên c6u thêm c>ng sng cGn "%a các l.i ích v8 gi(m nguyên li!u và nhiên li!u tiêu

th=, gi(m l%.ng n%)c tiêu th= và gi(m l%.ng ch;t th(i ra môi tr %?ng thành

m3t phGn không th+ tách r ?i c$a các nghiên c6u kh( thi v8 m*t kQ thuAt.Nhi!m v= 11: 'ánh giá tính kh( thi v8 kinh t9

Tính kh( thi v8 m*t kinh t9 c$a các gi(i pháp s(n xu;t s#ch h&n s


22/76

22

! Ph%&ng pháp s@ d=ng th?i gian hoàn v2n: là ph%&ng pháp th%?ng

"%.c s@ d=ng cho các gi(i pháp có chi phí "Gu t% th;p. Yu "i+m c$a

ph%&ng pháp này là tính toán "&n gi(n và cho k9t qu( "ánh giá trong

th?i gian ngFn.

! Ph%&ng pháp s@ d=ng giá tr , hi!n t#i ròng (NPV) ho*c tL l! hoànv2n n3i t#i (IRR): "%.c s@ d=ng cho nh/ng gi(i pháp yêu cGu v2n "Gu

t% l)n và cGn có nh/ng phân tích chi ti9t v8 kinh t9.

Trong quá trình tính toán, các kho(n có th+ ti9t ki!m "%.c, bao gKm các

chi phí liên quan t)i nguyên li!u thô, n4ng l%.ng, t4ng c%?ng chi phí

s(n xu;t, gi(m chi phí vAn hành và b(o d%Ing thi9t b, "%.c chú D li!t kê

và "ánh giá m3t cách chi ti9t.

Nhi!m v= 12: 'ánh giá tính kh( thi v8 môi tr %?ng

Trong phGn l)n các tr %?ng h.p, nh/ng %u "i+m v8 môi tr %?ng c$a các c&

h3i s(n xu;t s#ch h&n là r ;t rõ ràng. Tuy nhiên, "2i v)i nh/ng gi(i pháp

ph6c t#p, liên quan "9n s- thay "0i nguyên li!u thô ho*c các quá trình

hoá hRc thì vi!c quan tâm "ánh giá th-c t9 m6c c(i thi!n v8 nKng "3 và

hàm l%.ng các ch;t th(i (k+ c( khí th(i) là r ;t cGn thi9t.

Nhi!m v= 13: L-a chRn gi(i pháp s


23/76

23

tính h! th2ng. M3t s2 nhi!m v= chính sng nh% các tác d3ng t)i môi tr %?ng

c$a quá trình s(n xu;t tr %)c và sau khi th-c hi!n gi(i pháp.

B%.c 6. Duy trì S1n xu2t s!ch h-n

Giai "o#n này có th+ có nh/ng "i+m t%&ng t- nh% giai "o#n "Gu th-c

hi!n s(n xu;t s#ch h&n do "ã hoàn thành vi!c th-c hi!n nh/ng gi(i

pháp "ã "8 xu;t. Tuy nhiên, nhóm s(n xu;t s#ch h&n c$a doanh nghi!p

vNn s


24/76

24

Do thói quen, nh/ng ng%?i lao "3ng th%?ng có xu h%)ng quay tr 7 l#i v)i

các ho#t "3ng c>, gây lãng phí, "*c bi!t "2i v)i qu(n lD n3i vi và t2i %u hoá

quá trình s(n xu;t n9u không th%?ng xuyên t#o "3ng c& thúc "1y vi!c duy

trì nh/ng công vi!c "ã "%.c c(i ti9n. Duy trì s(n xu;t s#ch h&n s


25/76

25

gia và giám sát tr -c ti9p c>ng nh% thái "3 nghiêm túc "%oc ph(n ánh qua

hành "3ng, ch6 không ch: trong l?i nói.

S2 tham gia c =a công nhân

Cán b3 giám sát và vAn hành cGn ph(i tham gia m3t cách tích c-c ngay t5

th?i "i+m ban "Gu c$a ch%&ng trình s(n xu;t s#ch h&n. Công nhân lành/ng ng%?i "óng góp "áng k+ trong vi!c xác ",nh và th-c hi!n các gi(i

pháp s(n xu;t s#ch h&n.

Ti - p c 6n có h& th7ng

'+ s(n xu;t s#ch h&n tr 7 nên có hi!u qu( và b8n v/ng, cGn ph(i xây

d-ng và "%a vào áp d=ng m3t ti9p cAn có h! th2ng. Lúc m)i bFt "Gu,

ch%&ng trình có th+ "%.c quan tâm vì s


26/76

26

Kinh nghi!m c$a các n%)c "ang phát tri+n sau khi áp d=ng s(n xu;t s#ch

h&n cho m3t s2 ngành công nghi!p cho th;y vi!c th-c hi!n s(n xu;t

s#ch h&n có th+ làm gi(m "%.c 30% t(i l%.ng ô nhiBm th(i vào môi

tr %?ng. S(n xu;t s#ch h&n ngày nay không ch: d5ng l#i 7 m6c là công

c= h/u hi!u cho các n%)c phát tri+n gi(m thi+u và phòng ng5a ô nhiBmmà còn là công c= "Fc l-c trong qu(n lD môi tr %?ng t#i các qu2c gia

"ang phát tri+n. T#i các qu2c gia "ang phát tri+n nh% Trung Qu2c, Vn

'3, C3ng hoà Séc, Tanzania, Mêhicô, SXSH "ã "%.c áp d=ng r ;t thành

công và "ang "%.c công nhAn là m3t cách ti9p cAn mang tính ch$ "3ng,

toàn di!n trong qu(n lD môi tr %?ng công nghi!p. Kinh nghi!m c>ng cho

th;y, "Gu t% cho các bi!n pháp s(n xu;t s#ch h&n th%?ng có th?i h#n

hoàn v2n ngFn, c(i thi!n "%.c ch;t l%.ng s(n ph1m và t4ng hi!u qu(

s(n xu;t, cho phép các ngành công nghi!p xu;t kh1u "áp 6ng các tiêu

chu1n qu2c t9 v8 môi tr %?ng.

Ti8m n4ng v8 các kho(n ti9t ki!m liên quan "9n s(n xu;t s#ch h&n là r ;t

cao "2i v)i nhi8u doanh nghi!p công nghi!p 7 châu Á. Ví d= trong ngành

gi;y, kh( n4ng ti9t ki!m có th+ lên t)i 50USD cho m3t t;n b3t gi;y. Bên

c#nh "ó, chi phí x@ lD n%)c th(i trong nhi8u nhà máy có th+ gi(m t)i 15 -

20USD/t;n gi;y và m6c tiêu th= n4ng l%.ng c= th+ gi(m kho(ng 50 -

100kWh/t;n gi;y 7 các nhà máy quy mô nhE thông qua vi!c nâng cao hi!u

su;t, gi(m thi+u rò r : và t4ng c%?ng tái ch9.

Th-c t9 hi!n nay trên th9 gi)i, không ch: ngành gi;y mà các ngành khác

nh% hoá ch;t, ch9 bi9n th-c ph1m, d!t nhu3m, d%.c ph1m, xim4ng c>ng

"#t "%.c các k9t qu( t%&ng t- khi áp d=ng SXSH.

Ví d= nh% m3t Công ty D!t 7 Úc hi!n "ang nhu3m s2 l%.ng l)n s.i d!t kim,

"*c bi!t là 100% s.i bông và pha bông. Trong quá trình áp d=ng s(n xu;t

s#ch h&n, nhóm s(n xu;t s#ch h&n c$a nhà máy "ã "%a hai quá trình m)i

vào s@ d=ng, "ó là nhu3m l#nh gián "o#n và s@ d=ng thu2c nhu3m CibacronC. Quá trình nhu3m l#nh gián "o#n cho phép tách "%.c mu2i ra khEi dòng

th(i, gi(m 12% l%.ng n%)c s@ d=ng cho s(n xu;t, gi(m t(i l%.ng ô nhiBm

c$a dòng th(i, "Kng th?i làm t4ng di!n tích hi!u d=ng trong c& s7 s(n xu;t.

'Kng th?i, chi phí s(n xu;t c$a Công ty c>ng gi(m xu2ng "áng k+ do quá

trình nhu3m s@ d=ng ít hoá ch;t h&n. Ngoài ra, vi!c thay th9 hoá ch;t nhu3m


27/76

27

thông th%?ng bHng Cibacron C c>ng làm gi(m "áng k+ "3 màu c$a n%)c

th(i s(n xu;t. Bên c#nh các l.i ích v8 môi tr %?ng nh% "ã k+ trên, doanh

nghi!p c>ng "#t "%.c nh/ng l.i ích kinh t9 r ;t l)n. C= th+ là m6c ti9t ki!m

hàng n4m c$a doanh nghi!p "#t "%.c do th-c hi!n gi(i pháp này là 619.000

"ôla MQ trong khi t0ng chi phí "Gu t% ban "Gu ch: là 400.000 "ô la MQ (th?igian hoàn v2n cho h! th2ng thi9t b, là 8 tháng).

T%&ng t- nh% vAy, trong quá trình th-c hi!n s(n xu;t s#ch h&n "+ h# giá

thành s(n ph1m, m3t nhà máy thu3c da 7 Vn '3 "ã lFp "*t m3t quy trình

thu hKi crôm "&n gi(n gKm 05 b%)c:

! Thu gom d,ch thu3c "ã s@ d=ng

! B0 sung MgO và poly-electrolyte

! 'i8u ch: nh pH và khu;y tr 3n

! Ng5ng khu;y tr 3n và lFng, g#n

! B0 sung H2SO4, "i8u ch: nh pH và khu;y tr 3n! t#o ra dung d,ch sXn

sàng "+ s@ d=ng.

T0ng chi phí "Gu t% cho gi(i pháp này là 40.000 "ôla MQ v)i kh( n4ng ti9t

ki!m hàng n4m là 43.500 "ôla MQ (th?i gian hoàn v2n thi9t b, là 11 tháng).

Bên c#nh các l.i ích v8 kinh t9, vi!c áp d=ng gi(i pháp này c>ng cho phép

làm gi(m l%.ng phát th(i Crôm vào môi tr %?ng.

Các ví d= trên cho th;y ti8m n4ng v8 kinh t9 và môi tr %?ng do áp d=ng các gi(i

pháp s(n xu;t s#ch h&n là r ;t l)n. '%&ng nhiên, ti8m n4ng này c>ng s


28/76

28

! Ph0 bi9n thông tin và nâng cao nhAn th6c

! Trình diBn kQ thuAt "ánh giá s(n xu;t s#ch h&n t#i doanh nghi!p

nhHm thuy9t ph=c gi)i công nghi!p ti9p nhAn ti9p cAn v8 s(n xu;t s#ch

h&n vào ho#t "3ng s(n xu;t kinh doanh c$a mình

! 'ào t#o nguKn nhân l-c và xây d-ng n4ng l-c qu2c gia v8 s(n xu;ts#ch h&n

Vi!t Nam bFt "Gu "%a khái ni!m SXSH vào s(n xu;t công nghi!p t5 n4m

1996. Ngày 22 tháng 4 n4m 1998 B3 Giáo d=c và 'ào t#o Vi!t Nam "ã

kD k9t v)i T0 ch6c Phát tri+n Công nghi!p c$a Liên h.p qu2c (UNIDO)

m3t d- án thành lAp Trung tâm s(n xu;t s#ch Vi!t Nam (VNCPC). Các

nguyên lí s(n xu;t s#ch h&n ngày càng "%.c ph0 bi9n và 6ng d=ng r 3ng

rãi vào th-c t9 s(n xu;t và t5ng b%)c "%.c nâng cao theo trình "3 phát

tri+n c$a khoa hRc, k C thuAt và m6c "Gu t% kinh t9 cho phép. Tuy nhiên, 7

Vi!t Nam, s(n xu;t s#ch h&n vNn còn là m3t v;n "8 r ;t m)i và vi!c tri+n

khai còn ch%a "#t "%.c hi!u qu( do s- h#n ch9 v8 nhAn th6c c$a các nhà

qu(n lí, s- y9u kém v8 kinh t9 "*c bi!t là s- thi9u v2n "Gu t% ch%a cho

phép có "%.c các "Gu t% c& b(n và lâu dài v8 b(o v! môi tr %?ng, do trình

"3 công ngh! còn th;p và ch%a "Kng b3.

Các d- án SXSH th-c hi!n 7 Vi!t Nam do n%)c ngoài tài tr . bao gKm:

Nhóm d 1 án “Gi )m thi .u ch* t th)i”

+ Gi(m thi+u ch;t th(i trong các nhà máy d!t 7 Hà N3i (1996) do CIDA tài

tr .;

+ Gi(m thi+u ô nhiBm công nghi!p 7 Vi!t Trì và 'Kng Nai (1996 - 1998) do

UNIDO tài tr .;

+ Gi(m thi+u ô nhiBm công nghi!p 7 thành ph2 HK Chí Minh (1997 - 2004)

do SIDA/UNIDO tài tr ..

Nhóm d 1 án “Phòng ng % a ô nhi 2 m”

+ Phòng ng5a ô nhiBm (1996) do WB tài tr .;


29/76

29

+ D- án môi tr %?ng Vi!t Nam – Canada (VCEP) (1996 - 2005) do CIDA tài

tr ..

Nhóm d 1 án “S )n xu * t s3ch h4 n”

+ SXSH trong các nhà máy b3t gi;y và gi;y (1995 - 1997) do SIDA/UNEPtài tr .,

+ SXSH trong công nghi!p (2006 – 2010) do DANIDA tài tr ..

Các c& quan xúc ti9n SXSH 7 n%)c ta bao gKm: Trung tâm SXSH Vi!t

Nam, S7 Tài nguyên và môi tr %?ng, Vi!n khoa hRc và công ngh! môi

tr %?ng, Vi!n công ngh! hóa hRc, Vi!n môi tr %?ng và tài nguyên, Trung

tâm b(o v! môi tr %?ng và Trung tâm công ngh! môi tr %?ng.

Theo th2ng kê c$a C=c BVMT, n4m 2003 có 41 DN tri+n khai SXSH và"9n nay có trên 100 DN tham gia SXSH, trong "ó TPHCM có 27 DN. HGu

h9t các DN khi áp d=ng SXSH "8u gi(m "%.c t5 20% - 30% l%.ng ch;t

th(i, ti9t ki!m "%.c trên 2 tL "Kng/n4m.

Chi9n l%.c b(o v! môi tr %?ng (BVMT) Vi!t Nam 2001 - 2010 có "8 cAp

"9n vai trò c$a các doanh nghi!p (DN) và cá nhân trong lãnh v-c BVMT,

trong "ó các DN, c& s7 s(n xu;t tuân th$ quy ",nh b(o v! môi tr %?ng

ngay t5 ho#t "3ng ban "Gu c$a mình. K9 ho#ch c(i thi!n môi tr %?ng, áp

d=ng các gi(i pháp s(n xu;t s#ch h&n và h! th2ng qu(n lD môi tr %?ng ISO14001 là m3t trong nh/ng v;n "8 cGn thi9t nhHm ti9n t)i h3i nhAp v)i n8n

th%&ng m#i khu v-c và toàn cGu.

Tình hình th-c hi!n các d- án trình diBn (ho*c nghiên c6u) v8 s(n xu;t

s#ch h&n 7 các ",a ph%&ng c>ng r ;t khác nhau. K9t qu( "ánh giá s(n

xu;t s#ch h&n c$a các d- án trình diBn c>ng nh% các "8 tài "8u "ã ch: ra

nhi8u c& h3i ti9t ki!m nguyên li!u, n4ng l%.ng, hoá ch;t và n%)c s@ d=ng

c>ng nh% các c& h3i gi(m thi+u ch;t th(i trong s(n xu;t. Th-c t9 các

doanh nghi!p "8u thu "%.c l.i ích "áng k+, có doanh nghi!p ti9t ki!m"%.c 2 – 3 tL "Kng/n4m v)i th?i gian hoàn v2n d%)i 6 tháng. 'i8u "áng

l%u D là l.i ích kinh t9 trên ch%a tính t)i các l.i ích v8 môi tr %?ng. 'Kng

th?i, các doanh nghi!p này "8u gi(m "%.c 20 - 35% t0ng l%.ng ch;t th(i

th(i vào môi tr %?ng.


30/76

30

Nh? áp d=ng các gi(i pháp SXSH, m3t s2 "&n v, "ã ti9t ki!m "%.c l%.ng

n%)c tiêu th= và gi(m "áng k+ l%.ng n%)c th(i ra môi tr %?ng. Riêng

ngành cao su, ngành có kh( n4ng gây ô nhiBm môi tr %?ng n*ng nh;t "ã

áp d=ng ch%&ng trình này. T#i c& s7 ch9 bi9n cao su T;n Thành, l%.ng

n%)c th(i ph(i x@ lD 7 khâu tách t#p ch;t và thay n%)c 7 b+ làm s#chnguyên li!u "ã gi(m 23,5m3/ngày, t%&ng "%&ng 86.950 VND/ngày và

l%.ng n%)c tiêu th= gi(m 20%, ti9t ki!m chi phí cho "i!n n4ng 900.000

VND/tháng.

'2i v)i quá trình s(n xu;t, s(n xu;t s#ch h&n bao gKm gi(m tiêu th=

nguyên li!u, n4ng l%.ng cho 1 "&n v, s(n ph1m, lo#i bE t2i "a các vAt li!u

"3c h#i, gi(m l%.ng và m6c "3 "3c h#i c$a t;t c( các dòng th(i tr %)c khi

ra khEi quá trình. '2i v)i s(n ph1m, s(n xu;t s#ch h&n tAp trung làm gi(m

các tác "3ng t)i môi tr %?ng trong su2t vòng "?i c$a s(n ph1m k+ t5 khi

khai thác nguyên li!u thô "9n khi th(i bE cu2i cùng. S(n xu;t s#ch h&n

yêu cGu t5ng b%)c c(i ti9n công ngh! hi!n có và dGn thay th9 bHng nh/ng

công ngh! t2t và công ngh! s#ch.

Th-c t9 cho th;y có 9 doanh nghi!p s(n xu;t gi;y và b3t gi;y thu3c

ch%&ng trình c$a Trung tâm s(n xu;t s#ch h&n Vi!t Nam, khi áp d=ng

SXSH kh2i l%.ng tiêu th= nguyên li!u thô gi(m 700 t;n tre, n6a mJi n4m;

gi(m tiêu th= nhiên li!u than 217 t;n/n4m; dGu FO gi(m trên 788 nghìn lít;

gi(m 1.850 m3 n%)c/n4m "Kng th?i gi(m kh2i l%.ng n%)c th(i 1.850.000

m3; l%.ng khí CO2 gi(m 5.890 t;n/n4m. S2 ti8n các công ty ti9t ki!m

hàng n4m là trên 10 tL "Kng t%&ng "%&ng 720.000 USD trong khi t0ng s2

ti8n "Gu t% cho s(n xu;t s#ch h&n ch: là 3,3 tL "Kng v)i th?i gian hoàn v2n

ngFn d%)i 1 n4m.

Trong ngành d!t nhu3m, 12 doanh nghi!p áp d=ng s(n xu;t s#ch h&n v)i

kho(n "Gu t% 2 tL "Kng "ã ti9t ki!m 12 tL "Kng/n4m thông qua vi!c gi(m

tiêu th= tài nguyên và nhiên li!u hàng n4m nh% "i!n 7.750 Mwh; dGu FO7.327 t;n; n%)c 971.000 m3, hoá ch;t và ch;t tr . 380 t;n và thu2c nhu3m

gi(m 45 t;n; l%.ng n%)c th(i gi(m 971.000 m3.

Có th+ nói con s2 300 doanh nghi!p (tính "9n n4m 2008) tri+n khai s(n

xu;t s#ch h&n là quá nhE so v)i s2 doanh nghi!p hi!n có trong c( n%)c.

Trong khi ;y, ti8m n4ng s(n xu;t s#ch h&n trong công nghi!p Vi!t Nam là


31/76

31

r ;t l)n và ti8m n4ng gi(m l%.ng ch;t th(i và ch;t ô nhiBm môi tr %?ng

c>ng r ;t cao: ti9t ki!m "i!n n4ng 20 - 50%, ti9t ki!m n%)c 40 - 70%, gi(m

hi!u 6ng nhà kính 20 - 25%, gi(m các ch;t "3c h#i t#o thành ch;t th(i

nguy hi+m 50 - 100%.

'+ b(o tKn tài nguyên và gi(m thi+u ch;t th(i, "(m b(o s- phát tri+n b8nv/ng các ngành công nghi!p, Vi!t Nam cGn "%a s(n xu;t s#ch h&n vào

ho#t "3ng hàng ngày 7 t;t c( các doanh nghi!p. Các doanh nghi!p công

nghi!p v)i s- hJ tr . c$a Nhà n%)c "ã t5ng b%)c th-c hi!n các gi(i pháp

s(n xu;t s#ch h&n; nhìn nhAn s(n xu;t s#ch h&n nh% nh/ng công c= qu(n

lD, công c= kinh t9 và công c= môi tr %?ng v)i m=c "ích c(i thi!n môi

tr %?ng; gi(m lãng phí n4ng l%.ng, nguyên vAt li!u; nâng cao hi!u su;t

ho#t "3ng c$a nhà máy cùng s- 0n ",nh s(n xu;t và ch;t l%.ng s(n

ph1m; thu hKi s@ d=ng l#i ch;t th(i, t#o ra các s(n ph1m ph= h/u ích và

tuân th$ "úng các quy ",nh c$a luAt pháp v8 b(o v! môi tr %?ng.

Tuy nhiên, vi!c áp d=ng SXSH m)i ch: "%.c th-c hi!n ch$ y9u 7 3 ngành:

gi;y, d!t nhu3m và công nghi!p th-c ph1m. Ngoài ra, nhóm chuyên gia qu2c

t9 và Trung tâm S(n xu;t s#ch Vi!t Nam "ã ti9n hành kh(o sát nghiên c6u

và %)c tính ti8m n4ng c(i thi!n các nguKn l-c tiêu th= trong s(n xu;t c$a các

ngành công nghi!p trong toàn qu2c. K9t qu( nghiên c6u "%.c trình bày

trong b(ng 3.1.


32/76

32

B)ng 3.1. 56 c tính ti 'm n7ng s)n xu * t s3ch h4 n 8 Vi 9t Nam

Các thông s2 Ti8m n4ng ti9t

ki!m/Gi(m th(i (%)

Tiêu th= n%)c

Tiêu th= "i!n

T#o ra các ch;t "3c h#i

T(i l%.ng BOD5 trong n%)c th(i

T(i l%.ng COD trong n%)c th(i

TSS trong n%)c th(i

Kim lo#i n*ng trong n%)c th(i

40 – 70

20 - 50

50 - 100

30 - 75

50 - 75

40 - 60

20 – 50

V)i các k9t qu( "ã "#t "%.c trong các ch%&ng trình trình diBn v8 s(n xu;t

s#ch h&n c>ng nh% là các nghiên c6u v8 ti8m n4ng ti9t ki!m c$a Trung tâm

S(n xu;t s#ch Vi!t Nam, trong nh/ng n4m t)i, chúng ta cGn ph(i nhanh

chóng ph0 bi9n r 3ng rãi h&n n/a v8 s(n xu;t s#ch h&n. Bên c#nh công tác

tuyên truy8n và nâng cao nhAn th6c, chúng ta c>ng s


33/76

33

nghi!p th%?ng ch%a quan tâm "úng m6c t)i vi!c vAn d=ng SXSHtrong quá trình phát tri+n công nghi!p th%&ng m#i và công ngh! môitr %?ng.

• Mâu thuNn gi/a nhu cGu v8 SXSH và kh( n4ng "áp 6ng. '3i ng>

chuyên gia t% v;n ch%a "áp 6ng "%.c nhu cGu c$a doanh nghi!p.Ngoài ra các doanh nghi!p và t0 ch6c t% v;n còn thi9u các thông tin

v8 SXSH, công ngh! s#ch c>ng nh% ph%&ng ti!n kQ thuAt "+ th-c

hi!n "ánh giá SXSH .

• S n%)c ta hi!n nay, vi!c "1y m#nh áp d=ng SXSH vào th-c tiBn

ho#t "3ng công nghi!p còn ch%a có th+ ch9 và h! th2ng t0 ch6c.

Bên c#nh "ó th, tr %?ng trong n%)c còn ch%a t#o ra s6c ép "3ng l-c

"+ thúc "1y vi!c ti9n hành "ánh giá SXSH trong ho#t "3ng c$a cácdoanh nghi!p.

• Khó kh4n trong vi!c ti9p cAn t0 ch6c tài chính và ch%a có c& ch9 khuy9n khích các doanh nghi!p "Gu t% theo h%)ng ti9n t)i m3t n8ns(n xu;t s#ch.

Nh, ng yêu c 3u chung "9 thúc "1y quá trình SXSH

'+ "#t "%.c m=c tiêu c$a các chi9n l%.c phát tri+n công nghi!p c>ng nh%

chi9n l%.c BVMT, SXSH cGn tr 7 thành m3t nhu cGu th-c t9 và công c=

h/u hi!u "2i v)i n8n kinh t9 Vi!t Nam. Tuy nhiên, "+ làm cho SXSH thâm

nhAp vào cu3c s2ng xã h3i và phát tri+n m#nh m


34/76

34

'+ thúc "1y SXSH thì vi!c t#o ra m3t s- hi+u bi9t r 3ng rãi trong các thànhphGn xã h3i là yêu cGu t2i quan tr Rng. Do "ó cGn ti9n hành các ch%&ngtrình thông tin "#i chúng tuyên truy8n v8 SXSH, "ào t#o tAp hu;n h3i th(ovà seminar cho các nhà công nghi!p, c& quan chính ph$, dân chúng và

các t0 ch6c xã h3i nhHm m=c "ích thay "0i thái "3, nâng cao tri th6c v8 SXSH.

Cung c;p thông tin kQ thuAt và thi9t lAp m3t m#ng l%)i trao "0i thông tin v8

SXSH trên quy mô qu2c gia bHng vi!c t4ng c%?ng nguKn l-c, m#ng l%)i

các trung tâm t% v;n, các chuyên gia SXSH, xây d-ng ban hành h%)ng

dNn SXSH cho các ngành . Hình thành diBn "àn SXSH qu2c gia "+ t#o

"i8u ki!n trao "0i, hRc tAp kinh nghi!m gi/a doanh nghi!p, nhà t% v;n, các

nhà ra chính sách quy9t ",nh .

- Phát tri+n nguKn nhân l-c và tài chính cho SXSH

NhHm m=c "ích thúc "1y vi!c tri+n khai SXSH vào cu3c s2ng, chúng ta

không th+ không nói "9n vi!c phát tri+n nguKn l-c cho SXSH bao gKm

phát tri+n "3i ng> các c& quan, chuyên gia t% v;n, các c& quan qu(n lD

nhà n%)c h/u quan (công nghi!p, tài chính, môi tr %?ng...) và các c& quan

"ào t#o (trung tâm, tr %?ng "#i hRc chuyên ngành kQ thuAt, kinh t9).

Các nguKn l-c tài chính cho SXSH có th+ "%.c xây d-ng trên c& s7 phân

b0 ngân sách nhà n%)c, các nguKn thu thu9, phí môi tr %?ng, quQ môitr %?ng. Ngoài ra Vi!t Nam cGn tham gia tích c-c vào nhi8u ho#t "3ng

SXSH qu2c t9 "+ thu hút nguKn hJ tr . qu2c t9 (nh% tài chính, thông tin,

"ào t#o, tAp hu;n và thi9t b,...)

- Ph2i h.p gi/a nhAn th6c và khuy9n khích

Vi!c duy trì SXSH "%.c th-c hi!n b7i các nhà công nghi!p nh%ng chínhph$ v)i vai trò c$a mình cGn ph(i t#o ra m3t môi tr %?ng thúc "1y ho#t"3ng này và khuy9n khích các doanh nghi!p kh7i x%)ng các ch%&ng trình

th-c hi!n SXSH . Các công c= kinh t9 cùng v)i các quy ",nh pháp lD mangtính c%Ing ch9 s


35/76

35

Ch%-ng 4: Áp d3ng s1n xu2t s!ch h-n trong các ngànhcông nghi/p

4.1. Công nghi/p s1n xu2t bia

- Nguyên li!u: bao gKm: g#o, malt, n%)c, men, hoa Houblon. G#o lànguyên li!u ph= (chi9m 30%) dùng "+ thay th9 nhHm gi(m giá thành s(nph1m. G#o "%.c mua t5 g#o 4n bình th%?ng, "em nghi8n nát sau "ó saym,n 7 d#ng t;m. Malt là m3t h#t ng> c2c gRi là lúa m#ch (chi9m 70%)"%.c nhAp t5 các n%)c châu Âu. Hoa Houblon dùng "+ t#o v, "Fng chobia "%.c tr Kng nhi8u 7 Anh, MQ.- Chu1n b, nguyên li!u lúa m#ch "+ n;u bia: Thông th%?ng, vi!c chu1n b, này không "%.c th-c hi!n 7 t#i nhà máy bia mà 7 n&i cung c;p nguyên

li!u lúa m#ch. M=c "ích c$a quá trình chu1n b, là "+ h#t m#ch dB phânh$y h&n trong công "o#n n;u sau này. H#t lúa m#ch "%.c r @a, lRc s#cht#p ch;t r Ki "%a vào thùng ngâm n%)c "+ cho n(y mGm. Th?i gian trungbình "+ n(y mGm là kho(ng 3 ngày. Quá trình n(y mGm s


36/76

36

72 – 75OC "+ cho ra dextrin và "%?ng glucoza. Trong su2t quá trình"%?ng hoá luôn ph(i dùng máy khu;y nhHm t4ng c%?ng trao "0i nhi!t "3.

+ Công "o#n lRc: m=c "ích tách phGn ch;t tan ra khEi bã. Quá trình lRcdùng thùng lRc và máy lRc khung b(n.

+ Công "o#n n;u hoa: m=c "ích chi9t các thành phGn ch;t tan nh% nh-a"Fng, h%&ng th&m trong hoa houblon vào d,ch "%?ng t#o các ph(n 6nglàm cho d,ch "%?ng trong. Sau khi hoa "ã "%.c n;u, dung d,ch "%.c "+ lFng nhHm tách các phGn t@ trong quá trình n;u hoa "+ t#o "i8u ki!n choquá trình làm l#nh nhanh và lên men bia sau này.

+ Công "o#n làm l#nh nhanh: nhHm h# nhanh nhi!t "3 d,ch "%?ng xu2ngnhi!t "3 lên men. Quá trình làm l#nh nhanh s


37/76

37

+ Công "o#n làm l#nh: Sau khi lRc xong bHng máy lRc t;m b(n thì ti9nhành làm l#nh t5 nhi!t "3 6 – 7OC xu2ng còn 0-1OC, sau "ó s=c CO2 vàobia và "óng thùng.

+ Công "o#n thanh trùng: '2i v)i bia chai, bia sau khi "%.c chi9t vào chai

s


38/76

38

V2n +0 môi tr %&ng c4a s1n xu2t bia

N4ng l%.ng "%.c s@ d=ng trong nghi!p s(n xu;t bia ch$ y9u là than,"i!n, dGu. Than dùng "+ "2t lò h&i c;p nhi!t cho các quá trình n;u. 'i!ndùng "+ ch#y máy l#nh, các lo#i "3ng c&, máy nén khíW.. DGu dùng "+

"2t lò h&i, vAn chuy+n, ch#y máy phát "i!n ho*c ch#y m3t s2 lo#i "3ng c&.

Vi!c s(n xu;t bia trong các doanh nghi!p nhE và v5a hi!n nay "ang t#o ral%.ng l)n khí th(i, n%)c th(i, gây ra tình tr #ng ô nhiBm môi tr %?ng khán*ng n8. N%)c th(i t5 s(n xu;t bia có nhi8u ch;t h/u c&, hoá ch;t nên khith(i vào môi tr %?ng nKng "3 BOD, COD cao, gây ra mùi hôi th2i, nguKnn%)c bi9n màu. Ngoài ra còn ô nhiBm không khí do "2t lò h&i bHng thanho*c dGu.

V;n "8 môi tr %?ng n0i bAt nh;t c$a ngành s(n xu;t bia là n%)c th(i. S(nxu;t bia s@ d=ng m3t l%.ng n%)c r ;t l)n vào các m=c "ích nh% t#o ra s(nph1m bia, r @a các thi9t b,, v! sinh nhà x%7ng, dùng cho nKi h&i, làm mátthi9t b,W Tr 5 l%.ng n%)c s@ d=ng "+ tr -c ti9p làm ra bia, t;t c( l%.ngn%)c s@ d=ng vào các m=c "ích khác "8u th(i ra môi tr %?ng v)i kh2il%.ng l)n. Trung bình h! s2 s@ d=ng n%)c c$a ngành bia là kho(ng 7-8(ngh C a là cGn t5 7-8 lít n%)c "+ s(n xu;t ra 1 lít bia).

Các gi1i pháp SXSH trong s1n xu2t bia

Có th+ áp d=ng nhi8u gi(i pháp SXSH trong s(n xu;t bia trong "ó "ángchú D nh;t là các gi(i pháp nhHm làm gi(m l%.ng n%)c tiêu th= (qu(n lD n3i vi, ki+m soát quy trình công ngh! t2t h&n, tuGn hoàn n%)cW).

4.2. Công nghi/p d/t nhu9m

4.2.1. Các quá trình s1n xu2t c4a nhà máy d/t

Ngành d!t bFt "Gu "i t5 quá trình s(n xu;t ho*c thu ho#ch x& thô. X&

"%.c s@ d=ng trong ngành d!t có th+ thu ho#ch t5 nguKn t- nhiên (ví d=:len, cotton) ho*c "%.c t#o ra t5 các vAt li!u xenlulô tái sinh (ví d=: rayon,

acetate) ho*c có th+ là x& t0ng h.p hoàn toàn (ví d=: polyeste, nilon). Sau

khi "%.c vAn chuy+n t5 nông tr #i ho*c nhà máy hoá ch;t "9n, các lo#i x&

thô t- nhiên ho*c nhân t#o s


39/76

39

- S(n xu;t v(i

- Quá trình %)t

- S(n xu;t hàng may m*c

Ngoài khâu may m*c "%.c xem là s(n ph1m cu2i cùng c$a các công "o#n

s(n xu;t này, s.i d- tr / (là s(n ph1m cu2i cùng bán cho khách hàng) vàth(m d!t c>ng "%.c s(n xu;t trong các b%)c này nh%ng theo các cách

khác nhau.

S1n xu2t s5i

S(n xu;t s.i là m3t quá trình làm thay "0i các x& thô thành s.i ho*c ch: .

Các lo#i x& sau b%)c chu1n b, thì "%.c kéo duJi và xoFn l#i thanh s.i, r Ki

sau "ó "%.c cu2n vào 2ng s.i ho*c 2ng côn. S(n xu;t s.i là m3t quá

trình khô hoàn toàn, m*c dù m3t s2 lo#i s.i có th+ "%.c nhu3m và hoàn

t;t thành s(n ph1m cu2i cùng bán cho khách hàng.

Các lo#i s.i t- nhiên

Các s.i t- nhiên ph(i "%.c xé t&i, pha tr 3n, ch(i thô và/ ho*c ch(i kQ và

kéo duJi tr %)c khi kéo s.i. M*c dù thi9t b, s@ d=ng cho s(n xu;t s.i

côttông "%.c thi9t k9 có khác "ôi chút so v)i s(n xu;t s.i len, nh%ng cách

vAn hành máy móc thì gi2ng nhau v8 b(n ch;t.

Làm s!ch

X& coton ph(i "%.c làm s#ch "+ lo#i bE các t#p ch;t nh% phGn v=n c$a

cây bông, vE h#t, ";t cát ra khEi x&. Khâu làm s#ch "%.c th-c hi!n trong

các b%)c liên ti9p t5 thô cho "9n tinh. Làm s#ch s& b3 "+ lo#i bE các t#p

ch;t kích th%)c l)n và làm s#ch tinh "+ lo#i bE các t#p b1n r ;t nhE. S.i

cotton "%.c "%a qua b3 phAn r 4ng c$a thi9t b, "ánh xé, vi!c cài "*t máy

móc, t2c "3 và "3 s#ch có th+ thay "0i "%.c cho phù h.p v)i m6c "3 làm

s#ch mong mu2n.

Xé t 8 i/pha tr #n

Các nguyên li!u thô (x& cotton và x& t0ng h.p) "%.c nhAp v8 7 d#ng ki!nnén ch*t. Khâu xé t&i có tác d=ng tách r ?i và làm t&i x& "ang b, nén ch*t

và gi> thành t5ng nùi x& "+ chu1n b, cho các b%)c x@ lD ti9p theo. Quá

trình xé t&i c>ng cho phép chúng ta pha tr 3n x& t5 nhi8u ki!n khác nhau.

BHng cách sFp x9p các ki!n theo cách và th6 t- "ã ",nh tr %)c (sFp x9p

m*t bHng), chúng ta s


40/76

40

xu;t ra s.i có nh/ng tính ch;t mong mu2n. Thi9t b, xé t&i dI nh/ng l%.ng

x& nguyên li!u nh% nhau t5 mJi ki!n xu2ng m*t bHng "ã sFp "*t theo chu

trình c$a nó và quá trình này s


41/76

41

Khâu kéo duJi "%.c th-c hi!n 7 khung kéo s.i thô, nhHm m=c "ích kéo

dãn s.i h&n n/a. Quá trình này làm xoFn nhU s.i khi di chuy+n s.i và

cu2n s.i vào các cRc quay. Sau khâu kéo duJi s.i, các s.i thô có th+ Kéo

s.i

S.i thô "ã "%.c t#o ra trong khâu kéo duJi "%.c lFp vào máy s.i con, n&idiBn ra quá trình xe s.i. 'Gu tiên, s.i "%.c "%a qua 1 b3 con l4n kéo s.i

khác "+ ti9p t=c kéo dài và dãn s.i h&n n/a. Sau "ó chúng "%.c gài vào

m3t cRc s.i quay t2c "3 cao bHng 1 khuy9t dNn s.i di chuy+n lên xu2ng

dRc theo cRc s.i. T2c "3 d,ch chuy+n khác nhau gi/a khuy9t dNn s.i và

cRc s.i xác ",nh s2 l%.ng vòng xoFn "*t lên s.i.

S+ i nhân t !o

X& nhân t#o "%.c nhAp v8 d%)i d#ng x& cFt ngFn (t%&ng t- nh% chi8u

dài c$a s.i t- nhiên) có th+ "%a vào xe s.i ngay, ho*c 7 d#ng t& "&n có

th+ s@ d=ng tr -c ti9p ho*c dùng "+ t#o hình ho*c t#o c;u trúc x& chéo. C(

hai lo#i s.i t0ng h.p và xenlulô "%.c s(n xu;t qua các quá trình phEng

theo ho*c t%&ng t- nh% quá trình t#o ra t& tHm (ngh C a là ép ch;t lEng "i

qua m3t lJ nhE "+ ch;t lEng "ó "*c l#i thành s.i t& dài liên t=c). Ba

ph%&ng pháp chính ch9 t#o s.i "%.c mô t( d%)i "ây:

- Xe s+ i *: t

Trong quá trình xe s.i %)t, vAt li!u polyme, "%.c s@ d=ng "+ ch9 t#o

thành s.i, "%.c hoà thành dung d,ch. D%)i áp l-c, dung d,ch "%.c "1y

qua 1 lJ h7 vào 1 b+ ch;t lEng mà 7 "ó, polyme này không b, hoà tan. Khi

dung môi "ã "%.c s@ d=ng h9t trong b+ này thì s.i "%.c t#o thành.

Ph%&ng pháp xe s.i %)t dùng "+ s(n xu;t s.i rayon, s.i acrylic và s.i

modacrylic.

- Xe s+ i khô

Xe s.i khô s@ d=ng dung môi bay h&i "%.c trong không khí. Ch;t polymehoà tan "%.c "1y ra qua b3 ép phun t& vào trong m3t khoang ch6a không

khí ho*c khí "%.c gia nhi!t; dung môi "%.c thu hKi "+ tái s@ d=ng. Acrylic

"%.c s(n xu;t ra bHng cách hoà tan polyme trong dimetyl formandehit

tr %)c khi xe khô. Các lo#i s.i khác "%.c t#o thành nh? ph%&ng pháp xe

s.i khô bao gKm s.i acetat, 3-axetat, spandex và aramid.


42/76

42

- Xe s+ i nóng ch$y

M3t s2 s.i polyme "%.c xe l#i bHng cách làm nóng ch(y polyme sang

tr #ng thái lEng. Ch;t lEng này "%.c "1y qua lJ h7 c$a máy xe s.i d%)i áp

l-c và "%.c làm l#nh bHng m3t luKng không khí "+ t#o thành t& "&n. Xe

s.i nóng ch(y không "òi hEi ph(i có các ph(n 6ng hoá hRc và không cGn"9n h! th2ng thu hKi dung môi.

S1n xu2t v1i

S(n xu;t v(i, là công "o#n th6 hai, liên quan "9n quá trình d!t thoi, d!t

kim, c;y lông nhung và không d!t. Quá trình c;y lông nhung và không d!t

"%.c s@ d=ng trong s(n xu;t v(i nh%ng không ph0 bi9n nh% d!t thoi và

d!t kim.

D&t thoi

D!t thoi là ph%&ng pháp ph0 bi9n nh;t "%.c s@ d=ng "+ s(n xu;t v(i.

Quá trình này "%.c th-c hi!n v)i hai lo#i s.i bHng cách k9t các s.i theo

chi8u dài (s.i dRc) v)i các s.i theo chi8u r 3ng (s.i ngang) l#i v)i nhau.

H A s+ i

'+ giúp s.i dRc không b, "6t trong quá trình d!t ng%?i ta th%?ng hK các

s.i này tr %)c khi "em d!t, nhHm t4ng "3 b8n kéo và "3 nhXn c$a s.i.

Ch;t hK th%?ng "%.c s@ d=ng nh;t 7 "ây là các lo#i tinh b3t t- nhiên,

m*c dù ng%?i ta vNn dùng các h.p ch;t nh% cKn polyvinyl alcohol (PVA),

nh-a, dNn xu;t cenlulô tan trong ki8m, và ch;t hK gelatin. H.p ch;t hK khô

"i trên b8 m*t s.i và tr 7 thành m3t phGn c$a t;m v(i cho "9n khi b, tách ra

trong các b%)c công ngh! sau này. Nh/ng hoá ch;t khác, nh% là dGu bôi

tr &n, các tác nhân, ch;t làm "Gy th%?ng "%.c thêm vào "+ t4ng thêm các

tính n4ng c$a v(i.

D&t kim

Trong quá trình d!t kim, v(i "%.c hình thành thông qua hàng lo#t các mFt

s.i cài vào nhau. Các hàng vòng s.i "%.c t#o thành sao cho hàng này"%.c móc vào m3t hàng tr %)c nó và th%?ng "%.c th-c hi!n máy móc

ph6c t#p có t2c "3 cao.

C;y lông nhung là quá trình c$a móc thêm các s.i vào v(i "+ t#o ra lo#i

v(i có tuy9t lông. V(i n8n có th+ dùng t5 ch;t li!u v(i mEng cho t)i lo#i vAt

li!u d#ng bao t(i dày và có th+ là v(i d!t thoi, d!t kim, ho*c m#ng. 7


43/76

43

nh/ng máy c;y lông nhung hi!n "#i, m3t b3 kim r Jng s


44/76

44

các công "o#n x@ lD khô tiêu th= r ;t ít n%)c và hóa ch;t. Giai "o#n th6 ba

c$a quá trình s(n xu;t là x@ lD %)t bao gKm nhi8u công "o#n %)t. L%.ng

ch;t th(i sinh ra trong giai "o#n này là t%&ng "2i cao.

Ti Fn x ( l '

Quá trình ti8n x@ lD "%.c ti9n hành "+ chu1n b, vAt li!u v(i cho các công"o#n x@ lD ti9p sau bao gKm nhu3m, in hoa và hoàn t;t. Các thao tác

chính bao gKm:

- R> hK

Trong b%)c trình này, thành phGn hK "%.c lo#i bE khEi v(i m3c bHng cách

hoà tan. Sau "ó, vi!c r > hK bHng axit ho*c enzim s


45/76

45

thu2c nhu3m 7 công "o#n sau. Ki8m d% thông th%?ng "%.c thu gom "+

tái s@ d=ng ho*c cho khâu n;u ki8m ho*c các b%)c làm bóng khác.

- Nhu3m

Nhu3m "%.c th-c hi!n "+ t#o ra màu sFc cho v(i. Khâu này c& b(n liên

quan "9n s- khu9ch tán các phân t@ thu2c nhu3m trong t;m v(i cGnnhu3m màu. Trong quá trình nhu3m, các phân t@ thu2c nhu3m này nhanh

chóng liên k9t v)i b8 m*t c$a t5ng x& s.i, hình thành nên m3t l)p mEng

và khuy9ch tán vào sâu bên trong x& s.i. V8 c& b(n, có hai kQ thuAt

nhu3m hi!n "%.c s@ d=ng trong ngành d!t nhu3m, "ó là:

K 5 thu6t nhu#m theo mG:

D,ch nhu3m và v(i "%.c "*t trong cùng m3t b+ và t#i "ây ng%?i ta s


46/76

46

- In hoa

In hoa là quá trình t#o nên các hoa v4n màu trên v(i. Không gi2ng nh%

nhu3m, in hoa th%?ng ch: "%.c th-c hi!n trên v(i "ã chu1n b, "+ t#o hoa

v4n trên nh/ng vùng c= th+ c$a t;m v(i theo thi9t k9 "ã ",nh tr %)c. Màu

sFc "%.c in trên v(i và sau "ó "%.c x@ lD bHng h&i, nhi!t ho*c hoá ch;t"+ c2 ",nh màu. Các kQ thuAt in hoa th%?ng "%.c s@ d=ng là:

+ In b4ng ch%t màu: Th%?ng "%.c s@ d=ng cho t;t c( các lo#i v(i.

+ In *: t: S@ d=ng thu2c nhu3m ho#t tính v)i v(i cotton và th%?ng

t#o ra c(m giác m8m m#i h&n so v)i v(i "%.c in bHng ch;t màu.

+ In bóc màu: T#o hoa v4n bHng cách tr %)c tiên là áp màu lên v(i

và sau "ó bóc màu 7 nh/ng vùng "ã chRn.

B%)c gi*t v(i cu2i cùng "%.c th-c hi!n "+ lo#i bE hK in còn d% và l%u l#i

màu sFc "Kng "8u.

- Hoàn t;t

Quá trình này bao gKm các thao tác cu2i cùng cGn thi9t "+ làm cho s(n

ph1m d!t có s6c h;p dNn "2i v)i khách hàng. Quá trình hoàn t;t "em l#i

cho v(i các "*c tính v8 mQ quan, hoá hRc và c& hRc cu2i cùng "+ ph=c v=

các yêu cGu s@ d=ng.

Các thao tác hoàn t;t bao gKm:

+ S%y

S;y nhHm lo#i bE l%.ng 1m ra khEi v(i và "%.c th-c hi!n trên máy s;y.

+ T !o ra s2 Hn "B nh v F kích th*: c (v @ng khH )

'ây là m3t trong s2 các thao tác hoàn t;t quan tr Rng nh;t. V(i trong "i8u

ki!n b, v*n vUo "%.c x@ lD "+ "#t chi8u r 3ng và chi8u dài yêu cGu.

+ Cán láng

B8 m*t bóng láng c$a v(i "%.c t#o thành nh? quá trình cán láng. V(i 1m

"%.c ép ch*t trên b8 m*t kim lo#i nóng và bóng cho "9n khi khô "i.

+ Làm mFm v $iSau khâu cán láng, v(i tr 7 nên h&i c6ng. Vi!c phá "3 c6ng này "%.c gRi

là làm m8m v(i. V(i "%.c dNn qua thi9t b, làm m8m sao cho v(i ti9p xúc

v)i các tr =c cu2n và kéo chúng xung quanh. BHng cách này, b8 m*t c$a

v(i "%.c xáo tr 3n nhU và làm cho v(i tr 7 nên m8m m#i h&n nhi8u.


47/76

47

Ngoài các thao tác hoàn t;t "ã "8 cAp 7 trên, còn có nhi8u tính ch;t "*c

bi!t tuM thu3c vào các yêu cGu nh% v(i ph(i ch2ng "%.c n%)c m%a, gió,

không khí l#nh, ánh sáng m*t tr ?i, ch2ng bFt l@a s


48/76

48

90OC, th?i gian (12 ti9ng)

T1y tr Fng

T1y bHng Hypochlorite: 1,5-2g clo ho#t tính/1,2g

20-30% NaOH, 1-2g tác nhân làm %)t phi ion/l, nhi!t "3 18OC,

th?i gian (20-40 giây)

Làm bóng M3t lo#t các lo#i thu c nhu3m khác nhau có th "%.c s@ dùng

cho v(i 100% xenlulô (ví d= thu2c nhu3m tr -c ti9p, ho#t tính,

sulphua, hoàn nguyên, indigo). Công th6c mJi mT nhu3m và

"i8u ki!n nhu3m ph= thu3c vào lo#i thu2c nhu3m s@ d=ng

Nhu3mNg%?i ta có th+ s@ d=ng trong công "o#n in hoa cùng m3t lo#i

thu2c nhu3m dùng trong công "o#n nhu3m. Ch;t màu c>ng có

th+ "%.c s@ d=ng.

4.2.2. Dnh h%*ng c4a các hoá ch2t chính +$n sCc khEe con ng%&i

Trong quá trình s(n xu;t v(i, công nhân có th+ ti9p xúc v)i các lo#i tác

nhân t1y tr Fng, n;u và nhu3m khác nhau. Các ch;t "3c h#i không th%?ng

"%.c dùng trong khâu xe và d!t s.i t- nhiên. Tuy nhiên, b=i s.i c>ng làm3t v;n "8 cGn quan tâm. Nh/ng s.i nguyên s& có th+ ch6a các ch;t làm

khô, ch;t làm r =ng lá và các vi khu1n; trong khi "ó len thô có th+ ch6a các

thu2c tr 5 sâu di!t lá "ã "%.c s@ d=ng tr %)c "ó "+ tFm cho c5u và x@ lD

bHng t1m thu2c.

Tác "3ng c$a các hoá ch;t ho#t hoá, b=i n*ng và ti9ng Kn cGn ph(i "%.c

th(o luAn thêm.

Các ch%t hoá hIc

Các hoá ch;t "3c h#i "%.c s@ d=ng trong s(n xu;t x& t0ng h.p. Các hi+mho# do "3c t2 c>ng th%?ng có trong công "o#n nhu3m và hoàn t;t c$a

ngành công nghi!p d!t. 7 khâu nhu3m và in, công nhân th%?ng xuyên ti9p

xúc v)i thu2c nhu3m, hàng lo#t các axit nh% axit fomic, sunfuric và acetic,

ch;t làm tr Fng florua, dung môi h/u c&, và thu2c hãm màu. Công nhân 7

khâu hoàn t;t s(n ph1m th%?ng xuyên ti9p xúc v)i các tác nhân ch2ng


49/76

49

màu, ch2ng cháy và m3t lo#t các dung môi "3c h#i "+ t1y dGu mI và t1y

2. CGn ph(i chú D khi s@ d=ng các lo#i h.p ch;t này "+ ng4n ch*n ti9p xúc

v)i da và cGn có bi!n pháp thích h.p b(o "(m không làm thoát các ch;t

ho*c h&i c$a chúng ra môi tr %?ng. Các ch6ng viêm da th%?ng hay b, mFc

ph(i khi làm vi!c 7 các công "o#n t1y tr Fng, nhu3m và hoàn t;t, trongkhâu chu1n b, s.i lanh và các dung môi cho s(n xu;t s.i t0ng h.p. Chàm

b3i nhiBm do crom ho*c nhiBm "3c crôm là m3t nguy c& do s@ d=ng natri

ho*c kali crommat trong nhà máy d!t.

B)i và khói

Có m3t th-c t9 chung là các nhà máy d!t th%?ng phát th(i khí ch6a nhi8ub=i vào khí quy+n. Trong các nhà máy hi!n "#i, ng%?i ta "ã lFp "*t h!

th2ng tuGn hoàn và lRc khí. S- phát th(i các dung môi h/u c& là r ;t l)n vàkhông ki+m soát "%.c, các ch;t h/u c& này "%.c s@ d=ng trong d!t may,gia nhi!t, hoàn t;t, nhu3m và in.

Ti -ng An 'ây là m3t d#ng ô nhiBm t%&ng "2i "*c tr %ng trong ngành d!t do ho#t"3ng c$a các máy móc, thi9t b,.

4.2.3. Áp d=ng SXSH trong ngành d!t nhu3m

Các gi(i pháp SXSH áp d=ng trong ngành d!t nhu3m nhHm gi(m vi!c phátsinh các lo#i khí th(i, ch;t th(i r Fn và n%)c th(i. Kinh nghi!m th-c t9 choth;y áp d=ng SXSH trong ngành công nghi!p này "em l#i hi!u qu( "ángk+ trong vi!c làm gi(m "3c tính và l%.ng n%)c th(i c$a ngành d!t nhu3m.


50/76

50

Ch%-ng 5. M9t s: nghiên cCu +ing. Dân s2 7.800

ng%?i v)i 3.400 ng%?i trong "3 tu0i lao "3ng nHm trong 1.500 h3 nên "?i

s2ng r ;t khó kh4n n9u không có ngh8 ph= (tr %)c n4m 1990). Nh? ngh8

gi;y c0 truy8n, t0ng thu nhAp c$a xã n4m 2002 lên "9n 90 - 95 tL "Kng.MJi n4m n3p ngân sách nhà n%)c trên 1,5 tL "Kng, "óng góp 75% t0ng

thu nhAp cho xã. S(n ph1m gi;y c$a xã "%.c phân ph2i cho nhi8u n&i

trong c( n%)c và xu;t kh1u ra 'ài Loan, HKng Kông, nâng s2 h3 giàu lên

19%, khá 50% và trung bình kho(ng 20%. Xã có 40 công ty và h.p tác xã

v)i h&n 70 ch$ doanh nghi!p, t#o vi!c làm cho t;t c( ng%?i dân trong xã


51/76

51

và thu hút thêm nhi8u lao "3ng bên ngoài. N4m 2011, s(n l%.ng s(n xu;t

gi;y c$a xã "#t 225.000 t;n "#t doanh thu h&n 1000 tL "Kng.

Tái ch9 gi;y là m3t trong nh/ng ngh8 ti+u th$ công nghi!p "%.c phát tri+n

v)i quy mô l)n và t2c "3 cao 7 BFc Ninh. Làng ngh8 tái ch9 gi;y D%&ng

[, Phong Khê "%.c li!t vào lo#i làng ngh8 có quy mô l)n trong c( n%)c(thu hút 5.000 lao "3ng trên t0ng s2 6.500 dân s2 c$a làng). S(n xu;t gi;y

t5 ph9 li!u sng nh% x@ lí ô

nhiBm. N4m 2007, xã ti9p t=c cho xây d-ng khu công nghi!p làng ngh8 II

v)i di!n tích 47 ha, nhi8u h3 s(n xu;t "ã thuê m*t bHng và bFt "Gu "i vào

s(n xu;t t5 n4m 2010.

Quy trình công ngh/ s1n xu2t và +Gc tính c4a n%.c th1i.

Công ngh! s(n xu;t gi;y các lo#i 7 Phong Khê có nhi8u bi9n "3ng t5 khi

hình thành (g2c là theo công ngh! t5 Trung Qu2c) "*c bi!t là sau n4m

1995. Tr %)c "ây Phong Khê s(n xu;t gi;y gió là chính, công ngh! s(n

xu;t lo#i gi;y này "&n gi(n và qua các công "o#n sau: tách vE cây gió,

ngâm vào n%)c vôi sau "ó nghi8n thành b3t và chao t#o thành nh/ng t?

gi;y có kích th%)c nh;t ",nh dùng làm gi;y vàng mã, gi;y v


52/76

52

b1n tr %)c khi ngâm trong dung d,ch xút. C6 20 - 30 kg xút "%.c s@ d=ng

ngâm cho 1 t;n nguyên li!u và th?i gian ngâm trung bình là 2 ngày. Do

nguyên li!u "Gu vào không thuGn nh;t nên n9u "3 tr Fng c$a b3t gi;y ch%a

"#t yêu cGu thì b0 sung công "o#n t1y. Tr %)c "ây, t1y ch$ y9u dùng

hypoclorit, nh%ng nay nhi8u h3 "ã thay bHng dùng H2O2. Ti9p sau là quátrình nghi8n %)t (th%?ng "%a ph= gia xeo vào nghi8n cùng n9u không cGn

t1y tr Fng). Ph= gia xeo th%?ng dùng là (NH4)2SO4, nh-a thông ("+ t4ng "3

th;m c$a gi;y), cao lanh ("+ t4ng "3 k9t dính c$a b3t gi;y) Sau "ó b3t

gi;y "%.c "ánh t&i và "%a vào b+ "i8u hoà $ "+ có "%.c dung d,ch có

nKng "3 b3t thích h.p cho quá trình xeo. Sau khi xeo, gi;y "%.c s;y khô

luôn bHng h&i n%)c và "%a sang khâu hoàn thi!n s(n ph1m.

N%)c th(i t5 lo#i hình s(n xu;t này có "*c tính là pH cao, có th+ có h.p

ch;t c& clo "3c h#i n9u dùng hypoclorit "+ t1y, màu tr Fng "=c và t#o

huy8n phù cao do ch;t k9t dính cùng b3t gi;y d#ng m,n b, th;t thoát sau

quá trình xeo.

Ch t th(iFn

' t ho*c0 bE

SS, màu

S;y và hoàn thi!n s(n ph1m

Xeo

!ánh t" i

(NH4)2SO4 , Nh-athông, Cao lanh,phèn.

Nghi#n$% t

H2O2,hypoclorit T&y (n'u c(n)

NaOH Ngâm

R )a s*ch Phân lo*i

Gi+y ph' li,u

SS, xút

Màu, hoá

ch+t

Ti9ng Kn

Ti9ng Kn

N$% c th-i ch.a ph/ gia xeo, SSH" i n$% cLò h" ihan

CO, NOx, SO2, b=i


53/76

53

Hình 5.1 - Quy trình s)n xu * t gi * y v 9 sinh, gi * y 7n, gi * y b)n và các ch* t th)i

S )n xu * t gi * y bao gói, bìa cát tông.Nguyên li!u là các lo#i bìa c> và gi;y cát tông. Nguyên li!u "%.c ngâm

cho m8m ho*c "%a vào nghi8n n%)c ngay. B3t nghi8n "%.c b0 sung

thêm b3t gi;y th6 ph1m (thu hKi t5 n%)c th(i d,ch t1y tr Fng và xeo bHng

bi!n pháp keo t= c$a các nhà máy s(n xu;t b3t và gi;y trong n%)c th%?ng

mua t5 Bãi BHng). N9u s(n xu;t bìa cát tông thì còn cho thêm mùn c%a.

Thêm ph= gia xeo vào, "ánh t&i và "%a thêm b3t màu (n9u làm gi;y màu)

r Ki "%a vào b+ "i8u hoà $ "+ có "%.c dung d,ch có nKng "3 b3t thích h.p

cho quá trình xeo. Sau khi xeo, gi;y "%.c s;y khô luôn bHng h&i n%)c và"%a sang khâu hoàn thi!n s(n ph1m.

N%)c th(i t5 lo#i hình s(n xu;t này có "*c tính là nhi8u bRt, màu, có th+

có h.p ch;t c& clo "3c h#i t5 b3t gi;y ph9 li!u, "=c và nhi8u c*n l& l@ng.

B)ng 5.1 - N #6 c th)i s)n xu * t gi * y bao bì, gi * y gói hàng

Thông s H9 s1n xu tng Chính ng Phan ng Hùng

pH 6,9 6,8 7,1

BOD5 (mg/l) 329,4 302,2 348,5

COD (mg/l) 687,1 659 716

DO (mg/l) 2 1,9 2,1

SS (mg/l) 385 372 381


54/76

54

Hình 5.2- Quy trình s)n xu * t gi * y bao gói, bìa cát tông và các ch* t th)i.

S )n xu * t gi * y gió, gi * y vàng mã

Nguyên li!u là các lo#i gi;y, bìa ph9 th(i. Sau khi lo#i bE t#p ch;t và ngâm

r @a ch;t b1n (n9u cGn), nguyên li!u "%.c "%a vào nghi8n %)t. Có th+ b0

sung thêm b3t gi;y th6 ph1m, mùn c%a ho*c t1y tr Fng tuM theo yêu cGu v8

ch;t l%.ng s(n ph1m. Ph= gia c>ng có th+ "%.c "%a vào t5 khâu nghi8n

"+ t4ng kh( n4ng "Kng nh;t c$a dung d,ch xeo, sau "ó "%a sang b+ "i8uhoà và chuy+n sang công "o#n xeo nh% các s(n ph1m "ã trình bày 7 trên.

Nói chung, n%)c th(i c$a c( 3 lo#i hình s(n xu;t này "8u có "*c tính là

hàm l%.ng ch;t h/u c& cao (BOD5 cao), hàm l%.ng r Fn l& l@ng cao, ch6a

các ch;t t1y và h.p ch;t h/u c& c$a chúng, "3 "=c và màu l)n làm cho

môi tr %?ng n%)c t#i các h! th2ng ch6a và dNn n%)c th(i b, ô nhiBm n*ng.

S+y và hoàn thi,n s-n ph&m

Xeo

!ánh t" i

B0t gi+y, mùnc$a, ph/ gia xeo

Nghi#n$% t

NaOH Ngâm r )a SS, xút, màu

Ti'ng 1n. N$% c th-i ch.a SS,ch+t ph/ gia

Ti'ng 1n

N$% c th-i ch.a ph/ gia xeo, SS, màu

H" i n$% cLò h" iThan

CO, NOx, SO2, b=i

Gi+y ph' li,u 2ã phân lo*i

P

Ph&m màu(n'u c(n)


55/76

55

Hi/n tr !ng môi tr %&ng và tình hình x7 lí * Phong Khê.

T#i Phong Khê, môi tr %?ng n%)c m*t b, ô nhiBm, mùi khí th(i, ch;t th(i

r Fn t5 phân lo#i gi;y, c*n th(i và rác th(i sinh ho#t "0 b5a bãi dRc "%?ng

thôn xóm, trong các hK ao nhE quanh làng gây tFc h! th2ng thoát n%)c,

m;t mQ quan và m;t v! sinh.N #6 c th)i

Hàng n4m làng ngh8 này thu mua kho(ng 18.000 t;n gi;y lo#i (không k+

b3t gi;y th6 ph1m và mùn c%a) và t#o ra gGn 20.000 t;n gi;y thành ph1m

các lo#i (n4m 2002 là 25.000 t;n). TL l! s(n ph1m theo nguyên li!u là 0,8 -

0,9 ngh C a là c6 1 t;n gi;y ph9 th(i thì cho kho(ng 800 - 900 kg gi;y thành

ph1m và l%.ng n%)c s@ d=ng g;p 15 - 20 lGn nguyên li!u. Nh% vAy v)i

mJi máy xeo hi!n nay có công su;t trung bình 500 kg s(n ph1m/ ngày thì

l%.ng n%)c th(i kho(ng 10 m3/máy/ngày. Nh? quay vòng n%)c xeo nên

ch: còn kho(ng 7 - 8 m3 n%)c th(i/máy/ ngày th(i ra môi tr %?ng. Theo các

s2 li!u "i8u tra m)i nh;t, l%.ng n%)c th(i làng ngh8 kho(ng 5000 m3/ngày

"êm.

S Phong Khê, các công trình v! sinh, chuKng tr #i th%?ng "*t gGn các

gi9ng khoan, gi9ng "ào nên (nh h%7ng r ;t l)n "9n ch;t l%.ng n%)c c;p

cho sinh ho#t và s(n xu;t, "*c bi!t là ô nhiBm vi sinh vAt. Theo tiêu chu1n

c$a UNICEF, công trình v! sinh, chuKng tr #i ph(i cách gi9ng 70 - 100 m

nh%ng 7 "ây hGu h9t ch: cách 10 - 15 m thAm chí 5 m.

K9t qu( nghiên c6u cho th;y n%)c gi9ng khoan 7 "3 sâu 25 - 30 m "ã có

d;u hi!u b, ô nhiBm. '*c bi!t, t#i nh/ng gi9ng khoan 7 gGn khu s(n xu;t,

m3t s2 thông s2 trong n%)c "ã v%.t 4 - 5 lGn TCCP. Hi!n nay "ã phát

hi!n "%.c m3t s2 b!nh ngoài da do s@ d=ng n%)c sinh ho#t không "(m

b(o v! sinh vì hGu h9t các h3 dân 7 "ây s@ d=ng n%)c gi9ng khoan ch:

qua x@ lí s& b3.


56/76

56

B)ng 5.2 - Ch* t l #$ ng n#6 c gi " ng khoan

Thông s '-n v# Gi ng khoan Gi$ng +ào BYT 505/92pH 6,4 7,6 6,5 – 8,5

'3 "=c NTU 35 15 10 '3 màu Pt – Co 25 10 10

'3 c6ng CaCO3 mg/l 25 410,5 300 – 500

Coliform t ng s2 MPN/100ml 55 276 3

Feacal coliform MPN/100ml 9 27 0

T#i thôn 'ào Xá, n%)c th(i "%.c "%a "9n h2 tAp k9t ngay. T#i thôn

D%&ng [, do l%u l%.ng n%)c th(i l)n, kênh thoát n%)c l#i luôn 6 "Rng

(h! th2ng thoát n%)c có "3 d2c nhE 0,03 – 0,50, l%u l%.ng ch(y th;p vàomùa khô làm gi(m kh( n4ng t- làm s#ch trong khi n%)c th(i gi;y l#i có

hàm l%.ng c*n lFng "Rng nhi8u) và khu v-c x@ lí là cánh "Kng lRc l#i nHm

c#nh khu s(n xu;t, trên "%?ng vào xã và khu dân c% nên luôn gây ô

nhi8m mùi, n%)c th(i "=c màu "en thNm. T#i các ao hK ch6a n%)c th(i,

quá trình phân huL y9m khí x(y ra m#nh t#o ra các mùi H2S, NH3, CH4,

mercaptan. Trên m*t ao hK th%?ng có nh/ng l)p váng bRt dày che kín

trong nh/ng ngày th?i ti9t x;u do nguKn n%)c th(i th%?ng b, tKn "Rng lâu.

B)ng 5.3- Dòng n#6 c th)i chung c / a xã Phong Khê tr #6 c khi 0& ra

m#4 ng c * p 1

pH COD (mg/l) BOD5 (mg/l) DO (mg/l) SS (mg/l)

7,7 774 358,5 1,2 325,8

H! th2ng thoát n%)c th(i sinh ho#t và s(n xu;t gi;y c$a xã Phong Khê

"8u "0 chung ra m%&ng thoát n%)c c;p 1 và 2 r Ki "0 ra sông Ng> Huy!n.

K9t qu( kh(o sát s& b3 cho th;y hGu h9t các c& s7 s(n xu;t, tái ch9 gi;y

7 "ây không x@ lí n%)c th(i. Tr 5 m3t phGn n%)c xeo "%.c quay vòng còn

l#i hGu nh% t;t c( n%)c s(n xu;t "%.c th(i thOng ra môi tr %?ng.


57/76

57

B1ng 5.4 - N%.c th1i t!i các m%-ng thoát n%.c và sông NgH Huy/n

MIu pH COD (mg/l) BOD5 (mg/l) DO (mg/l) SS (mg/l)

A 7,3 306 187 2,5 202

B 7,5 425 297 2,2 285C 8 463 244 0,9 300

D 7,9 452 306 0,9 265

Ghi chú: A : n%.c sông cách c:ng th1i 50m

B : N%)c c2ng x( ra sông Ng> Huy!n Khê

C : n%)c kênh c;p 1

D : n%)c kênh c;p 2

Ch* t th)i r ; n.L%.ng ch;t th(i r Fn bao gKm:

! Ch;t th(i r Fn phát sinh t5 khâu phân lo#i gi;y (chi9m kho(ng 5 – 7%

t0ng l%.ng nguyên li!u), c*n th(i c$a b+ ngâm r @a và "i8u hoà:

60 c& s7 x 50 kg x 360 ngày = 108 t;n

! Ch;t th(i r Fn t5 "2t nhiên li!u cho nKi h&i:

60 c& s7 x 13 t;n than/ máy x 30% x 12 tháng = 2.808 t;n.

Ch;t th(i r Fn ch%a "%.c x@ lí và b, "0 b5a bãi dRc "%?ng "i, thAm chí "0

xu2ng các c2ng thoát n%)c v5a gây m;t v! sinh v5a làm tFc dòng ch(y.Khí th)i.

Khí th(i ch%a qua x@ lí theo các 2ng khói th(i tr -c ti9p vào môi tr %?ng

xung quanh. Ô nhiBm b=i và khí th(i do "2t ph9 th(i sau khi phân lo#i

nguyên li!u và "2t nhiên li!u cho nKi h&i gây (nh h%7ng "9n ch;t l%.ng

n%)c m%a 7 khu v-c này (không th+ s@ d=ng "%.c cho m=c "ích sinh

ho#t). Trong không khí, nKng "3 SO2 cao g;p 6 - 9 lGn TCVN. 'ây chính là

nguyên nhân khi9n cho có kho(ng 70% tr T em và 60% ph= n/ trong toàn

xã mFc các b!nh v8 hô h;p. Ngoài ra, t#i công "o#n t1y tr Fng, không khí

còn b, ô nhiBm do mùi Clo, mùi mêcaptan.

'0 xu2t bi/n pháp s1n xu2t s!ch h-n

T 7ng c #( ng công tác qu )n lí


58/76

58

T4ng c%?ng công tác qu(n lí là bi!n pháp cGn thi9t "+ gi(m m6c ô nhiBm.

Tr %)c h9t cGn nhanh chóng hoàn thành vi!c chuy+n các h3 s(n xu;t vào

khu công nghi!p tAp trung "+ thuAn ti!n cho vi!c qu(n lí, ki+m soát c>ng

nh% x@ lí ch;t th(i.

Nghiêm túc th-c hi!n ch9 "3 vAn hành "+ "(m b(o các "i8u ki!n s(n xu;tnh% nhi!t "3, th?i gian, pH, t2c "3 "%.c t2i %u hoá; ",nh l%.ng chính xác

l%.ng nguyên, nhiên vAt li!u; ch;p hành "úng quy trình công ngh!; khFc

ph=c các "i+m rò r : , "óng van n%)c hay tFt thi9t b, khi không s@ d=ng sng nh% chính sách

hJ tr . "+ các c& s7 th(i ra môi tr %?ng các ch;t th(i v%.t TCCP lFp "*t h!

th2ng x@ lí ch;t th(i.

Nâng cao nhng nh% giám

sát th-c hi!n các gi(i pháp s(n xu;t s#ch h&n 7 nhà máy mình.

- T0 ch6c các l)p tAp hu;n cho ng%?i công nhân nhHm nâng cao k C n4ng

làm vi!c và D th6c ki+m soát ô nhiBm qua "ó giúp hR th-c hi!n "úng quy

trình công ngh! s(n xu;t "+ tránh các s- c2, h#n ch9 r &i vãi, rò r : nguyên

li!u, hoá ch;t.

M >t s? bi 9n pháp gi )m thi .u ch* t th)i

Gi(m t(i l%.ng các ch;t "3c h#i trong khí th(i bHng các bi!n pháp:

- Cung c;p "$ không khí cho lò "2t (s@ d=ng qu#t thông gió) "+ gi(m

l%.ng khí CO t#o ra.

- Tr Kng d(i cây xanh cách li gi/a các c& s7 s(n xu;t v)i nhau và v)i khudân c% "+ gi(m s- tAp trung ch;t ô nhiBm không khí.

Gi )m l #$ ng n#6 c th)i b-ng các bi 9n pháp:

! Làm s#ch nguyên li!u "Gu vào bHng ph%&ng pháp khô "+ gi(m

l%.ng n%)c r @a.

! B(o toàn h&i và n%)c tránh th;t thoát h&i, rò r : n%)c.


59/76

59

! Phân luKng các dòng th(i "+ tuGn hoàn s@ d=ng l#i các nguKn n%)c

ít ô nhiBm

Gi )m t )i l #$ ng các ch* t ô nhi 2 m trong n#6 c th)i b-ng các bi 9n pháp:

! Thay th9 hoá ch;t t1y hypoclorit bHng H2O2 "+ tránh t#o ra các ch;t

clo h/u c& trong n%)c th(i;! Thu hKi b3t gi;y và x& s.i trong n%)c th(i bHng l%)i chFn và

ph%&ng pháp lFng "+ s@ d=ng l#i ("*c bi!t là n%)c th(i t5 công "o#n

xeo và nghi8n). Bi!n pháp này giúp ti9t ki!m "%.c nguyên li!u và gi(m

t(i l%.ng ch;t r Fn t0ng s2 và ch;t r Fn l& l@ng trong n%)c th(i;

! Tránh r &i vãi, t0n th;t hoá ch;t trong khi s@ d=ng, pha tr 3n.

Thu h@i nguyên li/u và quay vòng tái s7 d3ng n%.c

Dòng th(i t5 quá trình ngâm r @a ch$ y9u ch6a các ch;t r Fn l& l@ng, bùn

";t ch: cGn "+ lFng r Ki quay vòng s@ d=ng l#i. Dòng th(i t5 quá trình xeo

ch6a ch$ y9u là b3t gi;y và các ch;t ph= gia. N%)c t5 quá trình xeo có

th+ "%.c tuGn hoàn tr -c ti9p cho quá trình xeo ho*c gián ti9p qua l%)i

chFn và b+ lFng "+ thu hKi b3t gi;y và x& s.i. TuGn hoàn tr -c ti9p và s@

d=ng l#i d,ch t1y tr Fng sau khi "ã lo#i bE ch;t r Fn l& l@ng (SS). Nh? các

bi!n pháp này kho(ng 70% l%.ng n%)c "%.c quay vòng làm gi(m l%.ng

th(i và l%.ng n%)c m)i cGn cung c;p. M3t tuGn ti9n hành thay n%)c m3t

lGn.


60/76

60

Hình 5.3 - Mô hình tu,n hoàn n%.c

S;y và hoàn thi!n s(n ph1m

Xeo

'ánh t&i

Nghi n%)t

T1y (n9u cGn)

Ngâm

R@a s ch

Gi;y ph9 li!u, b3t gi;y

L%)i chFn

LFng

N%)cB3t gi y, x& s.i


61/76

61

5.2. Áp d3ng SXSH t!i công ty cao su Sao VàngGi.i thi/u v0 công ty cao su Sao Vàng

Công ty cao su Sao Vàng là m3t "&n v, nhà n%)c tr -c thu3c T0ng công ty

hoá ch;t Vi!t Nam, "%.c xây d-ng t#i khu công nghi!p Th%.ng 'ình.

'ây là khu v-c tAp trung nhi8u nhà máy c$a thành ph2 và là n&i ô nhiBm

môi tr %?ng khá nghiêm tr Rng do n%)c th(i, khí th(i, ti9ng Kn và ch;t th(i

r Fn công nghi!p. Các c& s7 s(n xu;t nHm trong khu v-c này có nhAn th6c

v8 môi tr %?ng t%&ng "2i t2t do "ã "%.c tham gia d- án th@ nghi!m c$a

quQ môi tr %?ng Hà N3i VIE/97/007.

Tr = s7 chính c$a công ty "*t t#i 231 "%?ng NguyBn Trãi - Thanh Xuân,phía Tây Nam c$a thành ph2.

S(n ph1m c$a công ty r ;t "a d#ng v)i nhi8u ch$ng lo#i và mNu mã nh%:

- S4m l2p xe "#p các lo#i

- S4m l2p xe máy các lo#i

- S4m l2p ô tô các lo#i

- B4ng t(i các lo#i

- Jo4ng cao su

- $ng các lo#i

- 2ng cao su

- Pin các lo#i

- Các s(n ph1m cao su kQ thuAt khác

Công ty cao su Sao Vàng là "&n v, s(n xu;t ra s(n ph1m cao su. Nguyên

li!u chính dùng trong s(n xu;t là cao su thiên nhiên và cao su t0ng h.p.

Ngoài ra, còn có nhi8u lo#i nguyên vAt li!u và các ch;t ph= gia khác nhHmt4ng c%?ng các tính ch;t c& lD hoá c$a s(n ph1m c>ng nh% hJ tr . cho các

quá trình s(n xu;t. Theo %)c tính, trong các s(n ph1m cao su ch: có 36 -

40% cao su nguyên ch;t.


62/76

62

Dây chuy0n công ngh/ s1n xu2t cao su bao g@m các công +o!n sau:

- Công "o#n chu1n b, nguyên li!u: Nguyên li!u chính "%.c s@ d=ng "+

s(n xu;t là cao su kh2i (cao su s2ng hay cao su t0ng h.p) các hoá ch;t

"3n, ch;t l%u hoá, ch;t phòng lão, ch;t ph= gia nh% x4ng công ngh!, keo

dính, v(i mành, thép làm tanh.

- Công "o#n nhi!t luy!n: Cao su và các hoá ch;t "%.c ph2i tr 3n và x@ lD

nhi!t "+ t#o ra m3t th+ cao su "Kng nh;t có "3 dTo cao theo yêu cGu kQ

thuAt. Nhi!t "3 trong quá trình luy!n dao "3ng t5 50 – 800C (luy!n kín) và

100 – 1500C (luy!n h7). Th?i gian nhi!t luy!n 6 phút/mT (50 kg cao su).

- Công "o#n cán tráng: Nhi!m v= c$a công "o#n này là cán ph$ lên m*t

v(i m3t l)p cao su mEng "+ t#o chân liên k9t gi/a v(i và cao su "(m b(o

"3 dính k9t.

- Công "o#n làm tanh: Tanh là chi ti9t ch,u l-c "(m b(o cho l2p gFn ch*t

vào vành xe, tanh thép "%.c ép bRc cao su và cu2n thành vòng tanh theo

quy cách "+ "(m b(o "3 k9t dính.

- Công "o#n ép xu;t m*t l2p: Công "o#n này nhHm ép cao su "ã nhi!t

luy!n thành t;m tuM theo mJi lo#i l2p.

- Công "o#n thành hình: Các chi ti9t nh% l)p v(i, s2 vòng tanh, m*t l2p "ã

ép "%.c liên k9t v)i nhau "+ t#o hình cGn thi9t c$a s(n ph1m.

- Công "o#n l%u hoá: M=c "ích nhHm chuy+n tr #ng thái c$a cao su t5

m#ch thOng sang m#ch không gian nhHm t#o cho s(n ph1m nh/ng tính

ch;t ch,u mài mòn, va "Ap, "àn hKi nh? tác d=ng c$a l%u huMnh và ch;t

ph= gia v)i m#ch cao su 7 nhi!t "3 áp su;t thích h.p. Th?i gian l%u hoá

tuM thu3c vào t5ng lo#i l2p kho(ng 60 – 125 phút.

- Công "o#n ki+m tra s(n ph1m: Công vi!c này "%.c giao cho b3 phAn kQ

thuAt k9t h.p v)i vi!c làm v! sinh l2p nh% cFt bavia l2p, bRc bao bì vànhAp kho.

NhBng v2n +0 môi tr %&ng có th


63/76

63

S- ô nhiBm trong khâu này ch$ y9u là môi tr %?ng không khí do "*c "i+m

c$a các nguyên vAt li!u s@ d=ng. Nh% chúng ta bi9t hGu h9t các nguyên

li!u "Gu vào "8u có tính ch;t d#ng b3t, dB b2c b=i do "ó xác su;t gây ô

nhiBm b=i và h&i hoá ch;t là r ;t l)n. Bên c#nh "ó vi!c ti9n hành cân "ong

nguyên li!u "%.c ti9n hành m3t cách th$ công nên m6c "3 ô nhiBm s

trong quá trình ho#t "3ng.

- Khu v-c s(n xu;t n4ng l%.ng

Công ty s@ d=ng các lo#i nKi h&i "2t than "+ s(n xu;t n4ng l%.ng h&i

n%)c vì th9 trong quá trình "2t than s


64/76

64

Nguyên nhân phát sinh ch2t th1i

'+ "%a ra "%.c các gi(i pháp m3t cách th-c thi và có hi!u qu(, các

nguyên nhân phát sinh ch;t th(i ph(i "%.c tìm hi+u kQ l%Ing.

B(ng 5.5 - Phân tích nguyên nhân gây tiêu hao quá m6c nguyên vAt

li!u, n4ng l%.ng và ô nhiBm môi tr %?ng

Nguyên li!u N&i s@ d=ng Ch;t th(i Nguyên nhân

N%)c

4800 m3/ngày "êm

-NKi h&i

-Khâu l%u hoá

-Làm mát thi9t b,

-N%)c sinh ho#t

-V! sinh nhà x%7ng

-Máy luy!n,máy nén khí

-N%)c x( lò h&i

-N%)c làm mát

-N%)c th(i sinh ho#t

-N%)c th5a sau v!

sinh

-TGn s2 x( n%)c lò l)n

-Không quay vòng n%)c làm mát,

n%)c n3i áp

-Rò r : n%)c, n%)c ng%ng, h&i n%)c

-N%)c ch(y tràn 7 b+ c;p

-Ch;t l%.ng n%)c c;p

-\ th6c s@ d=ng ch%a ti9t ki!m c$acông nhân

-Máy móc l#c hAu nên cGn s@ d=ng

nhi8u "+ làm mát máy.

Nguyên li!u "2t

dGu FO:

3600t/n

Than:

15000 t/n

-Lò h&i CT6,5-1,3 s2

1(than) H 30m

-Lò h&i CT 6,5-1,3 s2

2(than)H 30m

-Lò h&i S2L 6-13

(than)

-Lò h&i DHI 16-16

-N%)c ng%ng

-B6c x# nhi!t trong

khí th(i

-Khói lò

-Rò r : h&i n%)c

-Ô nhiBm không khí

-X: than

-Lò h&i c> có hi!u su;t kém

-Quá trình cháy ki+m soát kém

- '%?ng 2ng dNn h&i b(o ôn kém

-Không thu hKi nhi!t t5 khói lò

-Ch;t l%.ng dGu và than dùng "2t

-Nhi!t "3 n%)c c;p và dGu "2t th;p

-Không tái s@ d=ng n%)c x(,thu hKi


65/76

65

(d u FO) H 15m n%)c ng%ng

-Nhiên li!u cháy ch%a h9t

-Rò r : h&i t5 van

Hoá ch;t,vAt

li!u ph= tr .

-Chu1n b, nguyên li!u

-Khâu hJn luy!n

-Khâu l%u hoá

-Công "o#n ép s4m

-Khâu thành hình

-Ph9 li!u

-B=i và hoá ch;t

n*ng

-Rò r : h&i hoá ch;t

-Ô nhiBm ti9ng Kn

-CTR bao bì

-Ch;t l%.ng "*c "i+m c$a ch;t ph= gia

-Cân "ong nghi8n nhE ch;t "3n bHng

ph%&ng pháp th$ công

-Khâu vAn chuy+n b(o qu(n không

"(m b(o

-TL l! hoá ch;t,nguyên vAt li!u/s(n

ph1m l)n

-Máy móc c> kQ l#c hAu không "Kngb3

-Hoá ch;t r &i vãi thu gom ch%a tri!t "+

N4ng l%.ng "i!n

1458

kW/h

-V4n phòng

-Khu v-c c& khí

-Ph=c v= s(n xu;t

-Mô t& c> hi!u su;t th;p

- 'i!n th9 dao "3ng gây ra ph9 ph1m

khi "ang l%u hoá

-Thi9t b, quá t(i

-H! s2 công su;t th;p

-S@ d=ng "i!n lãng phí do cán b3 công

nhân viên.


66/76

66

B%.c +,u +0 xu2t các gi1i pháp SXSH

(1)Qu(n lD n3i vi

- Th%?ng xuyên ki+m tra các thông s2 kQ thuAt c$a các công "o#n s(n

xu;t

- B(o d%Ing thi9t b, ",nh kM

- Khoá ch*t các van và ki+m tra "%?ng 2ng tránh rò r :

- Xây d-ng kho ch6a hoá ch;t riêng không "+ lNn v)i khu hJn luy!n

nh% hi!n nay dB gây r &i vãi và khó kh4n cho công nhân khi làm vi!c

Documents

Bai Giang SXSH 2014