BANKA E SHQIPËRISË RAPORTI VJETOR

RAPORTI VJETOR

2 0 1 3

BANKA E SHQIPËRISË

Raporti Vjetor2013

2 Banka e Shqipërisë

Nëse përdorni të dhëna të këtij publikimi, jeni të lutur të citoni burimin.Botuar nga: Banka e Shqipërisë, Sheshi “Avni Rustemi” Nr.24, Tiranë, ShqipëriTel.: + 355 4 2419301/2/3; + 355 4 2419409/10/11Faks: + 355 4 2419408E-mail: [email protected]

Tirazhi: 850 kopjeShtypur në shtypshkronjën AlbDesign.

www.bankofalbania.org

Raporti Vjetor 2013

Banka e Shqipërisë 3

P ë r m b a j t j a

FjAlA E GuvERNAToRiT 9

MiSioNi DhE DETyRAT kRyESoRE Të BANkëS Së ShqipëRiSë 13

NGjARjET kRyESoRE Të viTiT 15

i. BANkA E ShqipëRiSë GjATë viTiT 2013 19

i.1 Ambienti makroekonomik dhe politika monetare 19i.2 Stabiliteti financiar dhe mbikëqyrja bankare 46i.3 Sistemi i pagesave dhe emisioni 67i.4 operacionet në tregun financiar dhe administrimi i rezervës valutore 76i.5 Statistikat 82i.6 puna kërkimore 86i.7 integrimi evropian dhe bashkëpunimi ndërkombëtar 91

ii. ADMiNiSTRiMi i BuRiMEvE NjERëzoRE 99

iii. koNTRolli i BRENDShëM 103

iv. koMuNikiMi ME puBlikuN 108

v. STRATEGjiA AFATMESME E zhvilliMiT 2013-2015 116

RApoRTi i AuDiTiT 121

ShTojcë STATiSTikoRE 167

Raporti Vjetor2013


p ë R M B A j T j A E T A B E l A v E

Banka e Shqipërisë gjatë vitit 2013Tabelë 1. Disa tregues kryesorë makroekonomikë. 20Tabelë 2. Disa tregues të ekonomisë në vite. 24Tabelë 3. kontributi vjetor i kategorive kryesore në inflacionin vjetor (në pikë përqindje). 25Tabelë 4. zërat kryesorë të bilancit të pagesave (në mln euro, nëse nuk tregohet ndryshe). 37Tabelë 5. Treguesit fiskalë. 40Tabelë 6. Struktura e pronësisë së bankave 2010-2013. 47Tabelë 7. Tregues të përfitueshmërisë nga veprimtaria kryesore në përqindje (kumulative). 48Tabelë 8. Treguesit e shtrirjes së rrjetit bankar, sipas ndarjes në prefektuara (numri i degëve/agjencive). 61Tabelë 9. Numri i subjekteve financiare të licencuar. 62Tabelë 10. pesha e pagesave të klientëve, sipas instrumentit të pagesës, gjatë 3 viteve të fundit. 72Tabelë 11. Raportimet statistikore të Bankës së Shqipërisë pranë institucioneve ndërkombëtare. 83

Raporti Vjetor 2013


p ë R M B A j T j A E G R A F i k ë v E

Banka e Shqipërisë gjatë vitit 2013Grafik 1. Ecuria e normave bazë të interesit. 20Grafik 2. Ecuria e kursit të këmbimit dhe e disa treguesve financiarë në tregjet ndërkombëtare. 21Grafik 3. Çmimi i naftës dhe i ushqimeve në tregun ndërkombëtar. 22Grafik 4. inflacioni vjetor (në përqindje). 25Grafik 5. prirjet afatgjata të inflacionit (majtas), presionet e brendshme nga kostot (djathtas). 26Grafik 6. kontributi i inflacionit të importuar dhe të brendshëm në inflacionin total. 27Grafik 7. pritjet inflacioniste nga agjentë të ndryshëm të ekonomisë. 27Grafik 8. hendeku i prodhimit dhe ndryshimi vjetor i kostos së punës për njësi të prodhuar (kpNj) (majtas) dhe norma bazë e interesit dhe inflacioni bazë vjetor (djathtas). 28Grafik 9. Normat e interesit në tregun ndërbankar (majtas) dhe kurba e yield-eve në tregun primar (djathtas). 29Grafik 10. pBB (ndryshime vjetore dhe mesatare rrëshqitëse, majtas); rritjet vjetore ekonomike të vendeve të rajonit (djathtas). 31Grafik 11. Ecuria e vlerës së shtuar sipas sektorëve (majtas; indeks); kontributet e sektorëve në pBB-në me çmime bazë (djathtas). 32Grafik 12. Ecuria e kërkesës së sektorit privat dhe i treguesit të ndjesisë ekonomike (mesatare afatgjatë 100). 32Grafik 13. Tregues të tërthortë të konsumit privat. 33Grafik 14. Tregues përafrues të investimeve private. 33Grafik 15. Treguesi i ndjesisë ekonomike në Shqipëri, në vendet e Bashkimit Evropian dhe krahasimi me normat vjetore të pBB-së. 34Grafik 16. Balancat kryesore të vrojtimeve të besimit të biznesit (mesatare për ekonominë) dhe të konsumatorit. 35Grafik 17. kontributi i eksporteve reale neto në rritjen ekonomike (në pikë përqindjeje të pBB-së). 36Grafik 18. Financimi i llogarisë korrente (ndaj pBB-së nominale). 36Grafik 19. politika fiskale dhe pozicioni fiskal, 2002 - 2013. 38Grafik 20. Ndryshimet vjetore të zërave kryesorë fiskalë (shpenzimet majtas dhe të ardhurat djathtas), sipas kontributeve të kategorive kryesore përkatëse, 2003-2013. 38Grafik 21. Ecuria e depozitave sipas monedhës; normat e interesit të depozitave. 41Grafik 22. kredia për ekonominë. 41Grafik 23. kushtet e kreditimit dhe normat e interesit për kredinë e re. 42Grafik 24. kredia për biznese (majtas) dhe individë (djathtas), sipas qëllimit të përdorimit. 43Grafik 25. Ecuria e standarteve të huadhënies për agjentët ekonomikë. 44Grafik 26. Ecuria e kërkesës për kredi. 45 Grafik 27. Ecuria e transaksioneve të procesuara në sistemin AipS në vlerë dhe në numër. 70Grafik 28. Ndryshimet vjetore (2013-2012) të llojeve të transaksioneve të shlyera në AipS, sipas numrit dhe vlerës. 70Grafik 29. Ecuria e vlerës së transaskioneve të procesuara në AipS, si dhe raporti i mbulimit të këtyre transaksioneve me kBD. 71Grafik 30. pesha e transaksioneve sipas seancave në AEch për vitin 2013, në vlerë dhe në numër. 71Grafik 31. zhvillimet e ATM-ve dhe poS-eve (majtas), dhe numrit të kartave sipas funksionit (djathtas), për periudhën 2004 -2013. 73Grafik 32. Struktura e kartëmonedhës. 74Grafik 33. Struktura e monedhës. 74Grafik 34. operacionet e tregut të hapur dhe përdorimi i lehtësirave të përhershme. 77Grafik 35. operacioni kryesor i tregut, sipas datave të ankandeve (në miliardë lekë). 77

Administrimi i burimeve njerëzoreGrafik 36. Aktivitetet trajnuese sipas organizatorëve. 99Grafik 37. Aktivitete trajnuese dhe pjesëmarrje brenda dhe jashtë vendit. 100

Raporti Vjetor2013


GuvERNAToR i BANkëS Së ShqipëRiSë, z. ARDiAN FullANi.

këShilli MBikëqyRëS i BANkëS Së ShqipëRiSë

Në rresht të parë, nga e majta në të djathtë:EliSABETA GjoNi zëvendëskryetare (zëvendësguverantore e parë)ARDiAN FullANi kryetar (Guvernator i Bankës së Shqipërisë) ERMEliNDA MEkSi Anëtare

Në rresht të dytë, nga e majta në të djathtë:ElA GolEMi AnëtarepETRAq Milo Anëtar DhoRi kulE AnëtarADRiAN civici Anëtar

Raporti Vjetor 2013


Fjala e Guvernatorit

i nderuar lexues,

Kam kënaqësinë që me anë të këtij publikimi të prezantoj punën dhe veprimtarinë e Bankës së Shqipërisë gjatë vitit 2013. Raporti Vjetor ju jep mundësinë të gjykoni përmbushjen e objektivave ligjore dhe të angazhimeve tona institucionale. Më lejoni që në vijim të nënvizoj disa nga ngjarjet që kanë shënuar punën e Bankës së Shqipërisë në vitin 2013.

Aktiviteti i Bankës së Shqipërisë u zhvillua në një kontekst të vështirë makroekonomik të brendshëm dhe të jashtëm. Viti 2013 u karakterizua nga ngadalësimi i aktivitetit ekonomik, nga kërkesa e dobët agregate dhe nga presione të ulëta inflacioniste. Gjithashtu, ky vit konfirmoi dhe njëherë se konfigurimi i ekonomisë botërore ka ndryshuar; autoritetet vendimmarrëse janë përballur me një ambient ku mbizotërojnë rreziqe të larta, rritje e ulët ekonomike, presione të ulëta inflacioniste dhe bilance të rënduara financiare. Në një mjedis të tillë, Banka e Shqipërisë ka synuar që, nëpërmjet politikës së saj monetare, administrimit të likuiditetit, masave makroprudenciale dhe mbikëqyrjes së kujdesshme të sistemit bankar, të krijojë një ambient ekonomik dhe financiar të sigurt e të qëndrueshëm. Në hartimin e tyre, Banka e Shqipërisë është përpjekur të jetë e qartë në përcaktimin e perimetrit të objektivave dhe të influencës së bankës qendrore, si dhe të insistojë në harmonizimin e politikave të saj me politikat e tjera makroekonomike në vend. Njëkohësisht, Banka e Shqipërisë ka forcuar gamën e instrumenteve dhe kuadrin rregullativ të nevojshëm për të ngritur barrierat e duhura në mbrojtje të stabilitetit të çmimeve dhe të stabilitetit të sistemit financiar shqiptar.

Objektivi kryesor ligjor i Bankës së Shqipërisë është arritja dhe ruajtja e stabilitetit të çmimeve.

Ky objektiv është përkthyer në angazhimin tonë për ruajtjen e inflacionit në nivelin 3.0%, një nivel ky i cili është i përshtatshëm për tiparet e ekonomisë sonë të vogël dhe të hapur, e cila synon të integrohet në tregjet evropiane. Kuadri i politikës monetare operon sipas modelit të inflacionit të shënjestruar, ku vendimet e politikës monetare janë të orientuara nga e ardhmja dhe veprojnë në përputhje me parimet e tregut.

Raporti Vjetor2013


Ekonomia shqiptare vijoi të rritet nën potencial gjatë vitit 2013, duke shënuar ritme më të ulëta nga viti i kaluar. Ajo u mbështet pozitivisht nga kërkesa e huaj dhe stimuli fiskal, ndërkohë që konsumi dhe investimet private rezultuan të dobëta. Për herë të parë, rritja e stokut të kredisë shënoi vlera negative. Inflacioni mesatar vjetor rezultoi 1.9%, duke qenë pranë kufirit të poshtëm të tolerancës së Bankës së Shqipërisë. Presionet e dobëta nga kërkesa e brendshme dhe reduktimi i inflacionit të importuar ishin faktorët kryesorë që përcaktuan ecurinë e inflacionit. Në këtë ambient me dinamikë të dobët ekonomike dhe monetare, Banka e Shqipërisë ka ndjekur një politikë monetare stimuluese. Norma bazë e interesit është ulur me 1 pikë përqindjeje gjatë vitit, duke zbritur nga 4.00% në 3.00%. Ndjekja e një politike të tillë ka mundësuar kontrollin e prirjes rënëse të inflacionit dhe administrimin e pritjeve inflacioniste. Transmetimi i saj u reflektua në reduktimin e normave të interesit në të gjitha segmentet e tregut. Megjithatë, stimujt monetarë patën një efekt jo të plotë në aktivitetin ekonomik, si pasojë e primeve të larta të rrezikut në ekonomi dhe oreksit të ulët të sektorit privat për të rritur konsumin, dhe për të ndërmarrë investime afatgjata.

Gjatë vitit 2013, Banka e Shqipërisë ka adoptuar një përqasje të re në komunikimin e politikës monetare, duke deklaruar edhe drejtimin e pritur të saj në të ardhmen. Komunikimi në këtë formë rrit sigurinë tek bizneset dhe individët, duke bërë lidhjen midis kursit të pritshëm të politikës monetare dhe kushteve ekonomike të vendit. Ky komunikim ka ndikuar, në njërën anë, në forcimin e ankorimit të pritjeve inflacioniste dhe në anën tjetër, në rritjen e besueshmërisë tek Banka e Shqipërisë.

Krahas ruajtjes së stabilitetit të çmimeve, Banka e Shqipërisë ka prioritet të punës së saj forcimin dhe ruajtjen e stabilitetin financiar të vendit.

Politikat e Bankës së Shqipërisë kanë synuar të sigurojnë një sistem bankar shqiptar të mirëkapitalizuar dhe të mirëqeverisur, me parametra të fortë financiarë dhe me praktika të shëndosha për administrimin e rreziqeve. Gjatë vitit 2013, stabiliteti i sistemit financiar vlerësohet i qëndrueshëm dhe i paekspozuar ndaj rreziqeve të drejtpërdrejta të tregut. Sistemi bankar rezultoi me rritje të përfitueshmërisë, likuid dhe i mirëkapitalizuar. Në muajin mars, Banka e Shqipërisë miratoi një paketë masash makroprudenciale, të cilat synojnë të adresojnë problemet e kreditimit dhe të cilësisë së kredisë. Shoqëruar me një politikë monetare lehtësuese, kjo paketë ka filluar të japë efekt në drejtim të frenimit të rritjes së kredive të këqija dhe reduktimit të kostos së kredisë. Më tej, Banka e Shqipërisë propozoi disa ndryshime në kuadrin ligjor të vendit, miratuar nga Kuvendi i Shqipërisë, efektet e të cilave lehtësojnë bilancet e bankave dhe synojnë të përmirësojnë treguesit e shëndetit financiar.

Sëbashku me Fondin Monetar Ndërkombëtar dhe Bankën Botërore, këtë vit kryem një vlerësim të thelluar të sistemit financiar, në kuadër të programit FSAP. Ky vlerësim na nxori në përfundimin se sistemi financiar shqiptar është i aftë t’i bëjë ballë ndikimit të krizës financiare ndërkombëtare. Procesi i

Raporti Vjetor 2013


vlerësimit kërkoi bashkëpunimin dhe koordinimin e disa autoriteteve, duke treguar edhe njëherë se ruajtja e stabilitetit financiar nuk është detyrë vetëm e bankës qendrore. Ushtrimet për vlerësimin e sistemit financiar janë shoqëruar paralelisht me forcimin e procesit mbikëqyrës. Në këtë drejtim është riparë baza rregullative për zhvendosjen e praktikave mbikëqyrëse nga sistemi Bazel I në sistemin Bazel II. Kalimi në sistemin e ri është një projekt afatmesëm i Bankës së Shqipërisë, i cili siguron përdorimin e praktikave më të përparuara, dhe njëkohësisht lehtëson bashkëpunimin reciprok me autoritetet mbikëqyrëse evropiane. Hap i mëtejshëm në këtë drejtim ishte dhe anëtarësimi i Bankës së Shqipërisë në Komitetin Drejtues të Nismës së Vjenës 2.0. E përmend këtë fakt për të theksuar rëndësinë që ka koordinimi dhe integrimi financiar për ne. E para, vendimet dhe përfundimet që dalin nga mbledhjet e nismës kanë ndikim të rëndësishëm për sistemin financiar shqiptar - tërësisht i integruar me tregjet financiare ndërkombëtare - i cili ndikohet direkt nga zhvillimet ndërkombëtare. E dyta, Shqipëria është vendi i vetëm në këtë nismë që nuk është anëtare e Bashkimit Evropian, ndaj ky anëtarësim është një mundësi unike për të ndarë shqetësimet dhe opinionet tona dhe të vendeve të tjera joanëtare me ato të vendeve anëtare të BE-së nga ku e kanë origjinën bankat mëma.

Viti 2013 shënoi miratimin e Ligjit për Sistemin e Pagesave, me të cilin hedhim një hap përpara në arritjen e standardeve ndërkombëtare dhe në përafrimin e legjislacionit shqiptar me Direktivat Evropiane. Ky ligj përforcon autoritetin e Bankës së Shqipërisë në rregullimin, licencimin dhe mbikëqyrjen e sistemeve të pagesave dhe njëkohësisht rrit përgjegjësinë e saj në drejtim të mbështetjes së stabilitetit financiar. Ai mundëson krijimin e sistemeve private të pagesave, duke i dhënë një dimension të ri tregut financiar në vend.

Këto projekte kryesore, sikurse dhe realizimi i detyrave dhe funksioneve të përditshme të Bankës Qendrore, kanë kërkuar rritjen e ekspertizës brenda institucionit. Kapacitetet njerëzore janë orientuar drejt thellimit të punës kërkimore, duke shtrirë rrjetin e bashkëpunimit akademik brenda dhe jashtë vendit. Një vëmendje të veçantë ka zënë puna për rritjen e cilësisë së statistikave dhe përafrimin e tyre me kërkesat e Eurostat-it për mirëadministrimin e rezervës valutore; për përafrimin e standardeve të kontrollit të brendshëm me praktikat e Bankës Qendrore Evropiane; për zbatimin e sistemeve të përparuara për administrimin e burimeve njerëzore; për përmbushjen e kërkesave institucionale në kuadrin e integrimit evropian.

Nga ana tjetër, Banka e Shqipërisë ka ndërmarrë hapa konkretë për rritjen e edukimit financiar dhe ka ndjekur një strategji komunikimi aktive, me qëllim që publiku të jetë i aftë në marrjen e vendimeve të shëndetshme financiare dhe të kuptojë qartë politikat e bankës qendrore. Komunikimi i qartë dhe i kuptueshëm rrit efektin e politikave tona. Shpresoj që dhe ky raport të lexohet në këtë frymë.

Raporti Vjetor2013


i nderuar lexues,

Arritja dhe ruajtja e stabilitetit të çmimeve do të vazhdojë të jetë objektivi kryesor i Bankës së Shqipërisë. Pa cenuar këtë objektiv, ajo do të vijojë të mbështesë dhe të sigurojë kuadrin e përshtatshëm politik për ruajtjen e stabilitetit financiar shqiptar. Në këtë mënyrë, Banka e Shqipërisë, si autoriteti monetar i vendit, jep kontributin më të mirë për rritjen afatgjatë të ekonomisë shqiptare dhe për përmirësimin e mirëqenies së shqiptarëve.

Ardian Fullani

Guvernator

Raporti Vjetor 2013


miSioni DHe DetYrat KrYeSore të banKëS Së SHQiPëriSë

• Nëbazëtëligjit“PërBankëneShqipërisë”,objektivikryesoriBankëssëShqipërisë është arritja dhe ruajtja e stabilitetit të çmimeve. Nëpërmjet garantimit të stabilitetit të çmimeve, Banka e Shqipërisë ndihmon në ruajtjen e ekuilibrave makroekonomikë të vendit, krijon premisat e duhura për rritjen ekonomike, të punësimit dhe të mirëqenies, ruan vlerat e kursimeve, dhe ndihmon stabilitetin e zhvillimin e sistemit financiar. Përmbushja e këtij objektivi realizohet nëpërmjet hartimit dhe zbatimit të pavarur të politikës monetare nga Banka e Shqipërisë.

• BankaeShqipërisëështëpërgjegjësepërlicencimin,rregullimindhembikëqyrjen e veprimtarisë bankare. Bazuar në parimet e tregut, ajo nxit funksionimin normal të sistemit bankar, duke synuar të krijojë një sistem bankar efektiv dhe të qëndrueshëm. Nëpërmjet politikës së saj makroprudenciale; rregullimit dhe mbikëqyrjes së kujdesshme të sektorit bankaretëinstitucionevefinanciarejobanka;rolittësajsi“huadhënësifunditnëradhë”;rolittësajsiautoritetipërgjegjëspërtrajtimindhelikuidimin e bankave me probleme; dhe, rregullimit e mbikëqyrjes së infrastrukturës së pagesave, Banka e Shqipërisë angazhohet dhe jep një kontribut direkt në ruajtjen e stabilitetit financiar të vendit.

• Banka e Shqipërisë ka të drejtën ekskluzive të nxjerrjes e tëqarkullimit të monedhës kombëtare – Lekut. Ajo nxit dhe mbikëqyr funksionimin normal të sistemeve të pagesave, me qëllim mbështetjen e implementimit të politikës monetare dhe ruajtjen e stabilitetit financiar dhe të besueshmërisë së publikut në monedhën kombëtare.

• Banka e Shqipërisë ka të drejtën embajtjes dhe të administrimit tërezervave valutore të Republikës së Shqipërisë. Rezerva valutore i shërben vendit si një garanci për përballimin e goditjeve të paparashikuara në sektorin real apo financiar të ekonomisë. Administrimi i rezervës valutore udhëhiqet nga parimet e kujdesit dhe të ruajtjes së vlerës.

• Banka e Shqipërisë ka të drejtën e mbledhjes dhe prodhimit tëstatistikave të sistemit bankar, si dhe të drejtën për hartimin e bilancit të pagesave të Shtetit Shqiptar dhe të metodologjisë përkatëse. Ajo bashkëpunon me agjencitë e tjera statistikore kombëtare për hartimin dhe përshtatjen e metodologjive kombëtarë statistikore.

Gjithashtu, në vëmendjen e Bankës së Shqipërisë janë dhe një sërë detyrash dhe angazhimesh të tjera institucionale si: mbështetja e proceseve integruese të vendit; edukimi financiar i publikut; forcimi i bashkëpunimit me institucione homologe ndërkombëtare; zgjerimi i dijeve dhe pjesëmarrja aktive në debatet akademike.

Raporti Vjetor2013


Banka e Shqipërisë synon të mbështesë procesin vendimmarrës të saj në tre themele të forta: pavarësi, transparencë dhe ekspertizë.

Ligji i përcakton Bankës së Shqipërisë status të pavarur në hartimin dhe zbatimin e politikës monetare për arritjen e objektivit të saj. Këshilli Mbikëqyrës - organi vendimmarrës i institucionit - vepron jashtë çdo influence, duke siguruar publikun se vendimet merren mbi bazat e një perspektive afatgjatë.

Komunikimi transparent ndihmon cilësinë e vendimmarrjes, përcjelljen e duhur të politikave në ekonomi dhe rritjen e besueshmërisë ndaj këtij institucioni qendror.

Niveli i lartë i profesionalizmit dhe i aftësive janë elementë thelbësorë në suksesin e punës së Bankës së Shqipërisë dhe në rritjen e reputacionit të saj. Banka e Shqipërisë sigurohet që punonjësit e saj të zotërojnë dijet dhe njohuritë e nevojshme për të kontribuar në arritjen e objektivave operacionale dhe strategjike të Bankës.

Raporti Vjetor 2013


nGjarjet KrYeSore të vitit

• Prodhimi i brendshëm bruto u rrit me 0.4% gjatë nëntëmujorit tëparë, duke shënuar një ngadalësim të ndjeshëm nga viti paraardhës. Rritja e dobët ekonomike u shkaktua kryesisht nga ecuria e dobët e investimeve dhe e konsumit privat. Këto komponentë reflektuan besimin e ulët të agjentëve ekonomikë, si dhe kushtet e shtrënguara të financimit. Gjithashtu, ambienti i jashtëm ekonomik vazhdoi të mbetet i pafavorshëm.

• Nëmuajinqershor,ukryenzgjedhjetepërgjithshmeparlamentarenëvend. Sikurse ka ndodhur në raste të tilla, periudha paszgjedhore u shoqërua nga një rritje e pasigurisë së perceptuar në ekonomi, duke ndikuar në stepjen e konsumit dhe të investimeve private.

• Normamesatare vjetore e inflacionit rezultoi 1.9%për vitin 2013.Inflacioni ka ndjekur trajektore rënëse, nga 2.7% në muajin janar, në 1.9% në dhjetor. Tendenca rënëse e inflacionit u përcaktua nga rritja e dobët e kërkesës agregate dhe nga rënia e inflacionit të importuar. Pritjet inflacioniste mbetën të ankoruara pranë objektivit të Bankës së Shqipërisë.

• Në përgjigje të dobësisë së kërkesës agregate dhe të presionevetë ulëta inflacioniste, Banka e Shqipërisë vijoi të ndjekë një politikë monetare ekspansioniste. Këshilli Mbikëqyrës reduktoi normën bazë të interesit në muajt janar, korrik, nëntor dhe dhjetor. Në fund të vitit, norma bazë zbriti në nivelin minimal historik prej 3.00%.

• Aktivitetiekonomikumbështetnganjëpolitikëfiskalekundërciklike,ecila ka çuar në rritje të deficitit buxhetor dhe të borxhit publik. Në fund të vitit, deficiti buxhetor llogaritet rreth 4.8% e PBB-së.

• Nëmuajindhjetor,njëmisioniFMN-sëvizitoiShqipërinënëkuadërtëKonsultimeve për Nenin IV të Marrëveshjes së FMN-së. Në përfundim të vizitës, u dakordua mbi përfshirjen e Shqipërisë në një program ekonomik, i cili, midis të tjerash, parashikon dhe mbështetje financiare nga FMN-ja dhe BB-ja.

• Indikatorët kryesorë të shëndetit financiar janëpërmirësuar. Rezultatifinanciar pozitiv, shfaqi rritje dhe treguesit e kapitalizimit e të likuiditetit të veprimtarisë rezultuan në nivele të kënaqshme. Sektori bankar paraqitet relativisht i mbrojtur ndaj rrezikut të drejtpërdrejtë prej lëvizjeve të pafavorshme në kursin e këmbimit dhe në normën e interesit.

• Rritja e kreditimit nga sektori bankar u ngadalësua ndjeshëm dheu shoqërua me rënie të cilësisë së kredisë. Në përgjigje të këtyre zhvillimeve, në muajin mars, Banka e Shqipërisë miratoi disa ndryshime në kuadrin rregullativ që synojnë të përmirësojnë ofertën e kreditimit nga sektori bankar dhe të mbështesin procesin e ristrukturimit të kredisë. Gjithashtu, në bashkëpunim me industrinë bankare dhe

Raporti Vjetor2013


me institucione të tjera, Kuvendi miratoi disa ndryshime në Kodin e Procedurës Civile dhe në Kodin Civil, të cilat lehtësojnë procedurën e kryerjes së ankandit të kolateralit të kredisë dhe përmirësojnë garancitë ligjore që shoqërojnë atë.

• Nështator,nëbashkëpunimmeBankëneShqipërisëdheautoritetetëtjera mbikëqyrëse, Fondi Monetar Ndërkombëtar dhe Banka Botërore kryen përditësimin e Programit të Vlerësimit të Sektorit Financiar për Shqipërinë. Pas këtij ushtrimi u arrit në përfundimin se sistemi financiar shqiptar është i aftë t’i bëjë ballë ndikimit të krizës financiare ndërkombëtare.

• Duke nisur nga viti 2013, Guvernatori i Bankës së Shqipërisë, z.Ardian Fullani, është zgjedhur anëtar i Komitetit Drejtues të Nismës së Vjenës 2.0 (Vienna Initiative 2.0). Shqipëria është i vetmi vend joanëtar i Bashkimit Evropian që ka anëtarësi në Komitetin Drejtues të Nismës së Vjenës. Për këtë, ajo përfaqëson në komitet edhe interesat e vendeve të tjera që aspirojnë të bëhen pjesë e Bashkimit Evropian.

• MeiniciativëtëBankëssëShqipërisë,nëmuajinprill,Kuvendimiratoiligjin“PërSisteminePagesave”.KyligjmandatonBankëneShqipërisëme rregullimin, licencimin dhe mbikëqyrjen e sistemeve të pagesave, nëpërmjet një kuadri ligjor të posaçëm. Miratimi i ligjit nënkupton dhe liberalizimin e tregut të sistemeve të pagesave, falë krijimit të sistemeve private të pagesave.

• Nëpërputhjemestrategjinëafatmesme tëBankëssëShqipërisë,kavijuar puna brenda institucionit edhe në drejtim të thellimit të kërkimit ekonomik; përmirësimit të cilësisë së statistikave; përmirësimit të cilësisë së parasë; rritjes së kualifikimit të punonjësve dhe motivimit; si dhe përmbushjes së detyrave institucionale në kuadër të integrimit evropian. Vëmendje të veçantë ka zënë përmirësimi i mjeteve të komunikimit me publikun, pjesë e të cilit është bërë dhe përvetësimi i parimeve të Përgjegjësisë Shoqërore Institucionale. Kjo filozofi është reflektuar në disa nisma me karakter humanitar të kryera nga Banka gjatë vitit.

Raporti Vjetor 2013


Raporti Vjetor2013


Raporti Vjetor 2013


i. banKa e SHQiPëriSë Gjatë vitit 2013

i.1 ambienti maKroeKonomiK DHe PolitiKa monetare

• Viti2013ishtenjëvitsfiduespërekonominëdhepërtregjetfinanciareshqiptare. kërkesa e dobët agregate u reflektua në një rritje të ulët ekonomike, e cila ndikoi më tej në rritje të zbehtë të punësimit e të pagave, në presione të dobëta inflacioniste, por edhe në vështirësi financiare për ndërmarrjet dhe në rritje të kredive me probleme në sistemin bankar. Në përgjigje të këtyre zhvillimeve, politika monetare mori një karakter gjithnjë e më stimulues. Banka e Shqipërisë uli katër herë normën bazë të interesit gjatë vitit 2013, duke e zbritur atë në nivelin minimal historik prej 3%. politika monetare u mbështet nga injektimi i vazhdueshëm i likuiditetit dhe u fuqizua nga përmirësimi i komunikimit me publikun. Ajo rezultoi e suksesshme në kontrollin e presioneve rënëse mbi inflacionin dhe në ruajtjen e këtij të fundit pranë objektivit të Bankës së Shqipërisë.

i.1.1 ZHvillimet nDërKombëtare

Ekonomia botërore ka pasur ritme pozitive rritjeje në vitin 2013. Rritja ekonomike është forcuar në pjesën e fundit të vitit, por rikuperimi i prodhimit dhe i aktivitetit ekonomik ka qenë jo i njëtrajtshëm në rajone të ndryshme. Pjesa e parë e vitit u karakterizua nga një rritje ekonomike e brishtë në shtetet e zhvilluara, por ritmi i rritjes së këtyre ekonomive fitoi forcë në tremujorin e fundit dhe kompensoi zbehjen e ekonomive në zhvillim. Efektet frenuese të politikave rigoroze fiskale, në shumë shtete të zhvilluara, janë zbutur, ndërsa politikat monetare të bankave kryesore qendrore kanë vijuar të jenë lehtësuese dhe kanë mbështetur rritjen e aktivitetit ekonomik. Këto politika i kanë hapur rrugë gjallërimit të ekonomisë. Normat e papunësisë kanë mbetur të larta në shumicën e shteteve kryesore, ndërkohë që dobësia e kërkesës agregate ka kufizuar ritmet e rritjes së punësimit në shtetet në zhvillim. Pavarësisht zhvillimeve pozitive, tregjet dhe ekonomia botërore mbeten të rrethuara nga elementë pasigurie, për sa kohë që shumë nga faktorët e lidhur me krizën ekonomike vijojnë të jenë ende prezentë.

Tregjet financiare janë karakterizuar nga prirje rënëse të primeve të rrezikut, duke reflektuar politikat monetare lehtësuese dhe rezultatet e arritura në drejtimin e konsolidimit fiskal. Në këtë drejtim ka ndikuar edhe realizimi i shumë marrëveshjeve në nivel ndërkombëtar, marrëveshje këto të cilat kanë rritur treguesit e besimit tek agjentët e tregut. Përqasja e investuesve ndaj ekonomive

Raporti Vjetor2013


në zhvillim ka qenë më pozitive dhe është shprehur në formën e uljes së yield-eve dhe të shtimit të aktivitetit financiar. Gjithsesi, zvogëlimi i stimulit monetar nga ana e FED-it u reflektua në luhatje të papritura të tregjeve të kapitalit të shumë shteteve në zhvillim, duke konfirmuar gjendjen ende të brishtë të ripërtëritjes. Presionet inflacioniste në nivel botëror kanë qenë të përmbajtura, të ndikuara nga ecuria rënëse e çmimeve, si tek lëndët energjetike ashtu edhe tek lëndët e para.

Ndryshimi i PBB-së Norma e papunësisë Norma e inflacionitShtetet 2012 2013 2013 2012 2013ShBA 2.8 1.9 7.4 2.1 1.5Eurozonë -0.7 -0.4 12.1 2.5 1.4Gjermani 0.7 0.4 5.3 2.1 1.5Francë 0.0 0.3 10.41 2.2 1.0Mbretëria e Bashkuar 0.3 1.9 7.71 2.8 2.6Japoni 1.4 1.71 4.0 0.0 0.4

Burimi: Eurostat, institutet statistikore përkatëse.1parashikuar dhe vlerësuar paraprakisht nga institutet kryesore ekonomike.

poliTikA MoNETARE DhE TREGjET FiNANciAREBankat qendrore kryesore kanë lënë të pandryshuara normat e tyre përkatëse bazë të interesit gjatë vitit 2013, përjashtuar këtu Bankën Qendrore Evropiane, e cila e ka ulur normën bazë të interesit dy herë me nga 25 pikë, duke e çuar atë në nivelin 0.25%. Bankat e tjera kanë mbajtur të pandryshuara normat e tyre të interesit: Rezerva Federale në 0 - 0.25%, Banka e Anglisë në 0.5% dhe Banka e Japonisë në 0 - 0.1%.

Ulja e normës bazë nga BQE-ja, si dhe vijimi i lehtësimit sasior nga ana e FED-it dhe e shumë institucioneve qendrore monetare, kanë ndikuar mbi uljen e pasigurisë dhe reduktimin e normave të interesit në tregjet financiare. Titujt e borxhit të shteteve të Eurozonës janë karakterizuar nga ulje e spread-eve dhe e primeve të rrezikut. Gjithsesi, ulja e primeve të kërkuara në tregjet e kapitaleve nuk është përkthyer në ulje të përgjithshme të normave të interesave për kreditimin e ekonomisë; në shumë shtete këto norma mbeten akoma të larta krahasuar me nivelet e shënuara para krizës. Përmirësimi i funksionimit të tregut financiar ka qenë në fokusin e organeve qendrore të BE-së. Në këtë drejtim janë kryer lëvizje dhe marrëveshje me qëllim eliminimin e pengesave dhe rritjen e sigurisë tek agjentët dhe investuesit. Në përgjithësi, përqasja e investuesve të huaj ndaj vendeve të EQJL-së ka qenë më pozitive

dhe aktive këtë vit, por pa arritur në nivelet e para fillimit të krizës.

Në muajt e fundit të vitit, ecuria e yield-eve në tregjet financiare është ndikuar disi nga reduktimi i lehtësimit sasior nga ana e FED-it. Në tregun e parasë, treguesit kryesorë (euribor, libor) janë luhatur në nivele të ulëta, ku përveç

Tabelë 1. Disa tregues kryesorë makroekonomikë.

Gra�k 1. Ecuria e normave bazë të interesit.

Burimi: BQE, FED, Banka e Anglisë, Banka e Japonisë.

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

6.00

7.00

01/06

11/06

10/07

08/08

07/09

05/10

04/11

03/12

01/13

12/13

BQE FEDBoJ Banka Anglisë

Raporti Vjetor 2013


politikës monetare lehtësuese të ndjekur nga bankat kryesore qendrore prej mëse dy vitesh, ka influencuar dhe klima e përmirësuar e besimit. Ecuria e tregjeve aksionere të Evropës, SHBA-së dhe Japonisë ka ardhur duke u rritur muaj pas muaji dhe niveli i tyre ka qenë bindshëm mbi vitin e kaluar.

Normat e interesit Euribor me afat 1-, 3-, 6- dhe 12- mujor, në vitin 2013, shënonin respektivisht 0.13%, 0.22%, 0.34% dhe 0.54%, duke regjistruar një ulje mesatare1 prej 0.41 pikë përqindjeje nga viti i kaluar. Norma e interesit Libor me afat 3-mujor për dollarin amerikan u ul lehtas në 0.27%, nga 0.43% i një viti më parë.

Në tregun valutor, euro është mbiçmuar ndaj shumicës së monedhave kryesore, gjatë këtij viti. Kështu, euro në këtë periudhë ka fituar terren ndaj dollarit amerikan, jen-it japonez dhe frangës zvicerane. Ecuria e monedhës së përbashkët ka reflektuar kryesisht zgjerimin e kërkesës për euro gjatë vitit, në kushtet e përmirësimit të besimit të tregut ndaj ekonomive të shteteve evropiane. Në terma dypalëshe me dollarin amerikan, vlera mesatare e euros për vitin 2013 ka qenë 1.3281 usd, duke shënuar një mbiçmim prej 3.37% në krahasim me vitin 2012.

EcuRiA E ÇMiMEvE Në TREGjET BoTëRoREÇmimet mesatare të lëndëve të para në botë nuk shfaqën ndryshime të qenësishme në vitin 2013. Indeksi evropian Brent, i përdorur për vlerësimin e çmimit të naftës, u tkurr me 2.7% në terma vjetorë, duke reflektuar rritjen e ofertës nga vendet jashtë OPEC-ut dhe mungesën e presioneve nga ana e kërkesës për këtë produkt. Çmimi mesatar për një fuçi u luhat brenda intervalit 102-116 dollarë amerikanë gjatë vitit, duke kapur vlerën minimale në muajin prill.

1 ulja ka qenë respektivisht 0.20, 0.36, 0.49 dhe 0.57 pikë përqindje.

Gra�k 2. Ecuria e kursit të këmbimit dhe e disa treguesve �nanciarë në tregjet ndërkombëtare.

Burimi: BQE, Reuters.

1.00%

2.20%

3.40%

4.60%

5.80%

01/10

10/10

07/11

05/12

02/13

12/13

në q

ind

Yield-et e obligacioneve qeveritare

Ob-10 vj EUOb 10-vj SHBA

Euribor-3mLibor Usd-3m

Eur/Usd Eur/PaundEur/Sfranc

0.00%

0.50%

1.00%

1.50%

2.00%

2.50%

01/10

09/10

05/11

12/11

08/12

04/13

12/13

në q

ind

Euribor dhe Libor

0.60

0.80

1.00

1.20

1.40

1.60

1.80

2.00

2.20

01/10

01/11

01/12

12/12

12/13

Kursi i këmbimit

Raporti Vjetor2013


Çmimet e mallrave kryesore (mbështetur në indeksin periodik të FMN-së) kanë ndjekur një prirje të lehtë rënëse, -1.6%, duke përcjellë lëvizjet e çmimit të naftës dhe të ushqimeve. Në linjë me rritjen e ofertës për produktet bujqësore, Indeksi i Ushqimeve ka qëndruar në nivele mesatare të përafërta me ato të regjistruara vitin e kaluar.

i.1.2. ZHvillimet eKonomiKe në venD

Viti 2013 ishte një vit sfidues për ekonominë dhe për tregjet financiare shqiptare. Kërkesa agregate rezultoi e dobët: stimuli fiskal dhe kërkesa e huaj kompensuan vetëm pjesërisht ecurinë e dobët të konsumit dhe të investimeve private. Kërkesa e sektorit privat vazhdoi të ndikohet negativisht nga besimi i ulët i agjentëve ekonomikë, nga ngadalësimi

i të ardhurave, si dhe nga kushtet relativisht të shtrënguara të financimit. Gjithashtu, ambienti i jashtëm ekonomik, i karakterizuar nga vështirësi të theksuara ekonomike në partnerët tanë tregtarë dhe nga oreksi i reduktuar për financimin e vendeve në zhvillim, nuk ka favorizuar aktivitetin ekonomik në vend. Zgjedhjet e përgjithshme të zhvilluara gjatë vitit rritën pasigurinë tek agjentët ekonomikë dhe tregjet financiare, duke ndikuar negativisht vendimet e tyre të konsumit e investimeve. Kërkesa e dobët agregate u reflektua në një rritje të ulët dhe nën potencial të ekonomisë shqiptare. Kjo ecuri u shoqërua me një rritje të ngadaltë të punësimit dhe të pagave, dhe gjeneroi më tej presione të ulëta inflacioniste. Ajo krijoi vështirësi në gjendjen financiare të bizneseve shqiptare dhe ndikoi në përkeqësimin e kredive me probleme në bilancet e sistemit bankar. Gjithashtu, ngadalësimi ekonomik preku edhe financat publike, të cilat u karakterizuan nga rritja e shpejtë e deficitit buxhetor dhe e borxhit publik.

Dobësia e kërkesës agregate dhe problemet e rrjedhura prej saj kanë diktuar ndjekjen e politikave makroekonomike nxitëse, gjatë vitit 2013. Kështu, politika fiskale ka pasur një natyrë stimuluese, e cila është shprehur në rritjen e shpenzimeve dhe të deficitit buxhetor. Stimuli fiskal ka qenë më i përqendruar në gjysmën e parë të vitit, ndërkohë që gjysma e dytë e vitit shënoi një reduktim të tij. Gjithashtu, politika monetare ka marrë trajta gjithnjë e më nxitëse, të manifestuara në katër ulje të normës bazë të interesit dhe në injektime të vazhdueshme likuiditeti. Së fundi, në përputhje me zhvillimet ekonomike e monetare në vend dhe pa cenuar objektivin e saj të stabilitetit financiar, në muajin mars, Banka e Shqipërisë rishikoi në kahun lehtësues një sërë rregulloresh mbikëqyrëse të sistemit bankar, duke synuar stimulimin e kreditimit në ekonomi.

Politikat fiskale e monetare dhe paketa e masave rregullatore rezultuan të suksesshme në garantimin e stabilitetit të përgjithshëm ekonomik e financiar të vendit. Inflacioni i çmimeve të konsumit qëndroi në nivele të ulëta, si pasojë

Gra�k 3. Çmimi i naftës dhe i ushqimeve në tregun ndërkombëtar.

Burimi: EIA dhe FMN.

-60%

-40%

-20%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

2009T1

2009T3

2010T1

2010T3

2011T1

2011T3

2012T1

2012T3

2013T1

2013T3

Ndryshimet vjetore të çmimeve bazë

Çmimi i naftës Çmimet e ushqimeve

Raporti Vjetor 2013


e presioneve të dobëta nga ana e kërkesës, por edhe në reflektim të pritjeve të ankoruara për inflacionin. Këto të fundit pasqyruan politikën e kujdesshme monetare të ndjekur nga Banka e Shqipërisë, rritjen e transparencës dhe përmirësimin e komunikimit të saj me publikun. Gjithashtu, masat e marra ndikuan në kontrollin e primeve të rrezikut të likuiditetit dhe në reduktimin e normave të interesit në ekonomi. Përmirësimi i deficitit të llogarisë korrente, qëndrueshmëria e monedhës vendase dhe ruajtja e bilanceve të shëndosha të sektorit financiar të ekonomisë, kanë forcuar më tej stabilitetin financiar të vendit. Stabiliteti ekonomik dhe financiar siguron një nga shtyllat e nevojshme për rritjen e qëndrueshme dhe afatgjatë të ekonomisë shqiptare.

Megjithë politikat stimuluese ekonomike e financiare, kërkesa agregate dhe rritja ekonomike mbetën të dobëta. Nga njëra anë, ky rezultat ilustron sjelljen konservatore të agjentëve ekonomikë e financiarë, si dhe gatishmërinë e ulët të tyre për të marrë përsipër rrezik. Së bashku me problemet e sektorit të huaj të ekonomisë, ato e mbajnë ekonominë shqiptare nën nivelin potencial të operimit të saj. Nga ana tjetër, ecuria e dobët e ekonomisë shqiptare reflekton edhe problemet strukturore me të cilat përballet ajo. Këto probleme kanë të bëjnë me nevojën për gjenerimin e burimeve të qëndrueshme të rritjes ekonomike, me forcimin e masave për përmirësimin e klimës së biznesit, me ndërmarrjen e reformave të gjithanshme për rritjen e produktivitetit, me zgjerimin e tregjeve dhe me zhvillimin e sektorëve të cilët mund të jenë konkurrencialë në tregjet botërore. Në përgjigje të kostove që ka ristrukturimi i brendshëm dhe në prani të kushteve më të shtrënguara të financimit në tregjet financiare ndërkombëtare, Banka e Shqipërisë vlerëson se ritmi potencial i rritjes ekonomike të vendit ka pësuar rënie gjatë viteve të fundit, duke sjellë pasoja negative për rritjen e punësimit dhe të mirëqenies në ekonomi. Adresimi i këtyre problemeve do të përcaktojë zhvillimet e ardhshme të ekonomisë shqiptare.

Raporti Vjetor2013


Tabelë 2. Disa tregues të ekonomisë në vite.2008 2009 2010 2011 2012 2013

Inflacioni (vit mbi vit, mesatare periudhe)Inflacioni total (në %) 3.4 2.3 3.6 3.5 2.0 1.9Rritja ekonomikeRritja reale e PBB-së (në %)1 7.5 3.3 3.8 3.0 1.3 0.42

PBB (me çmime korrente, në milionë lekë) 1,089,293 1,148,082 1,222,462 1,282,255 - -Tregu i punësNumri i të punësuarve (në mijë) 974.1 899.3 916.9 928.0 955.0 966.02

Norma e papunësisë3 12.7 13.7 13.5 13.3 13.0 12.82

Norma e papunësisë sipas anketës4 13.0 13.8 14.2 13.9 13.9 15.72

Sektori fiskalBalanca buxhetore (me grantet, në % të PBB-së) -5.5 -7.0 -3.1 -3.6 -3.5 -4.8Të ardhurat buxhetore (në % të PBB-së) 26.7 26.0 26.6 25.8 24.9 24.1Shpenzimet buxhetore (në % të PBB-së) 32.3 33.0 29.7 29.4 28.4 28.9Sektori i jashtëmLlogaria korrente (në % të PBB-së) -15.6 -15.3 -11.5 -13.0 -10.7 -9.92

Importet në mallra (fob, në % të PBB-së) 37.7 35.1 36.7 39.9 37.0 34.02

Eksportet në mallra (fob, në % të PBB-së) 10.3 8.6 13.2 15.4 16.0 17.92

Investimet e huaja direkte (hyrëse, në % të PBB-së) 7.5 8.2 8.9 8.2 7.8 9.82

Mjetet e rezervës valutore (milionë euro, fund periudhe) 1,675 1,646 1,904 1,912 1,972 2,0151

Sektori monetar e financiarNorma e repo-s (fund periudhe) 6.25 5.25 5.00 4.75 4.00 3.00Agregati M3 (rritje vjetore, fund periudhe) 7.7 6.8 12.5 9.2 5.0 2.31Kredia për sektorin privat (rritje vjetore, fund periudhe) 32.2 11.7 10.6 10.4 1.5 -1.21

yield-i 12-mujor (mesatare vjetore) 8.16 9.17 7.98 7.34 7.03 5.16Kursi mesatar i këmbimit, lek/usd 83.9 95.0 103.9 100.8 108.2 105.7Kursi mesatar i këmbimit, lek/euro 122.8 132.1 137.8 140.3 139.0 140.3Kursi nominal efektiv, NEER 99.7 107.1 113.4 113.8 113.3 113.7

Burimi: iNSTAT, Ministria e Financave, vlerësime të FMN-së dhe Banka e Shqipërisë. 1 për vitin 2010, të dhënat janë jopërfundimtare; për vitin 2011 janë paraprake dhe për vitet

2012 e 2013 të dhënat janë flash. 2 Rritje vjetore e nëntëmujorit dhe fund i tremujorit të tretë për të dhënat e tregut të punës dhe

sektorit të jashtëm. 3 Sipas të dhënave administrative, iNSTAT.4 “Rezultate të Anketës së Forcave të punës”, publikim i iNSTAT.* Raportet e treguesve ndaj pBB-së mbështeten në projeksione vjetore.

i.1.3. Stabiliteti i çmimeve

objektivi kryesor i politikës monetare të Bankës së Shqipërisë është arritja dhe ruajtja e stabilitetit të çmimeve. Në terma sasiorë, Banka e Shqipërisë synon kontrollin e inflacionit të çmimeve të konsumit rreth nivelit 3.0%. objektivi i inflacionit synohet të realizohet në terma afatmesëm, ndërkohë që inflacioni aktual mund të jetë subjekt i shmangieve afatshkurtra nga niveli i synuar, si pasojë e goditjeve të cilat janë të paparashikuara apo të pavarura nga politika monetare.

Viti 2013 u karakterizua nga inflacion i ulët dhe në rënie.Inflacioni mesatar vjetor i vitit 2013 rezultoi rreth 1.9%, duke u luhatur pranë kufirit të poshtëm të tolerancës të Bankës së Shqipërisë. Inflacioni vjetor ndoqi një prirje ngadalësuese gjatë vitit; ai u reduktua nga 2.7% në muajin janar, në 1.9% në fund të vitit.

Raporti Vjetor 2013


Kontributi kryesor në inflacion erdhi nga grupi i ushqimeve.Dinamika e çmimeve të ushqimeve, të cilat zënë dhe peshën më të madhe në shportën tonë të konsumit, ishte përcaktuese në ecurinë e inflacionit total. Inflacioni ikategorisë“Ushqimetëpapërpunuara”kontribuoi me rreth 1.7 pikë përqindjeje në inflacion dhe formoi rreth 90% të inflacionit total. Inflacioni i kësaj kategorie u reduktua ndjeshëm gjatë gjysmës së dytë të vitit, si pasojë e rënies së çmimeve të tyre tek partnerët tanë tregtarë dhe e rritjes së ofertës së brendshme për prodhime bujqësore.2 Inflacioni i kategorive të tjera të rëndësishme të shportës - “Ushqimeve të përpunuara”, “Mallra konsumi jo-ushqimor”dhe“Strehim”-ureduktuandjeshëm,dukendikuar në rënien e inflacionit gjatë vitit. Reduktimi i inflacionit të këtyre mallrave dhe shërbimeve ka reflektuar respektivisht: shuarjen e efektit të rritjeve të regjistruara një vit më parë, konjukturën e favorshme globale të çmimeve të lëndëve të para dhe atyre bazë, si dhe dobësinë e tregut të pasurive të paluajtshme. Efekt reduktues në inflacionin vjetor ka dhënë edhe ngadalësimi i çmimeve të mallrave të konsumit afatgjatë, ndërkohë që çmimet e kategorive të tjera të mallrave të konsumit nuk kanë shfaqur ndryshime të rëndësishme. Në veçanti,kategoria“Mallrameçmimetërregulluara”vazhdontëmosndikojënë formimin e shifrës së inflacionit, si pasojë e mosndryshimit të çmimit të energjisë elektrike dhe të ujit të pijshëm, prej një kohe relativisht të gjatë.

Tabelë 3. kontributi vjetor i kategorive kryesore në inflacionin vjetor (në pikë përqindje).

T1:12 T2:12 T3:12 T4:12 T1:13 T2:13 T3:13 T4:13Ushqime të përpunuara (pp) 0.7 0.4 0.4 0.6 0.5 0.3 0.1 -0.1Bukë dhe drithëra (pp) 0.2 0.0 0.0 0.0 0.1 0.1 0.1 0.0Alkool dhe duhan (pp) 0.1 0.1 0.1 0.2 0.1 0.2 0.1 0.1Ushqime të papërpunuara (pp) -0.6 0.5 1.3 1.0 1.7 2.0 1.5 1.5Fruta (pp) 0.3 0.3 0.5 0.5 0.3 0.4 0.8 0.5Perime (pp) -1.2 -0.1 0.7 0.2 1.2 1.5 0.5 1.1Shërbime (pp) 0.0 0.2 0.2 0.2 0.2 0.1 0.1 0.1Mallra me çmime të rregulluara (pp) 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.0Lëndë djegëse dhe energji (pp) 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0Strehim (pp) 0.3 0.2 0.0 -0.2 -0.2 -0.2 -0.1 +0.1Mallra konsumi joushqimor 0.6 0.4 0.5 0.5 0.1 -0.2 -0.2 -0.1Mallra konsumi afatgjatë (pp) 0.0 0.1 0.2 0.2 0.1 0.1 0.0 0.0Indeksi i çmimeve të konsumit (v/v %) 1.1 1.9 2.7 2.4 2.5 2.2 1.5 1.5

Burimi: iNSTAT dhe Banka e Shqipërisë. *Në tabelë janë paraqitur disa nga grupet kryesore përbërëse të kategorive.

Në aspektin makroekonomik, ecuria e inflacionit u ndikua nga: kërkesa e dobët agregate, e cila ka përcaktuar edhe dobësinë e inflacionit gjatë dy viteve të fundit; reduktimi i vazhdueshëm i inflacionit të importuar, i cili krijoi një paqëndrueshmëri të theksuar në inflacionin total; dhe nga, pritjet e

2 Të dhënat e iNSTAT-it tregojnë për rritje me 2.8% të prodhimit bujqësor në tremujorin e tretë të vitit.

Gra�k 4. In�acioni vjetor (në përqindje).

Burimi: INSTAT dhe Banka e Shqipërisë.

0

1

2

3

4

5

2006T1

2006T3

2007T1

2007T3

2008T1

2008T3

2009T1

2009T3

2010T1

2010T3

2011T1

2011T3

2012T1

2012T3

2013T1

2013T3

Objektivi

In�acioni vjetor

In�acioni mesatar

Raporti Vjetor2013


ankoruara për inflacionin, të cilat kanë kufizuar shmangiet e forta të inflacionit nga objektivi i Bankës së Shqipërisë.

Rritja ekonomike nën potencial ka sjellë vlera të ulëta të inflacionit bazë.Viti 2013 u karakterizua nga thellimi i hendekut negativ të prodhimit, duke krijuar presione të dobëta për rritjen e kostove të punës, të kostove të prodhimit dhe të marxheve të fitimit në ekonomi. Pas një rritjeje të shpejtë deri në vitin 2010, kostot e punës për njësi kanë qëndruar përgjithësisht të pandryshuara në periudhën vijuese. Ecuria e tyre është përcaktuar nga rritja e ngadaltë e pagave reale dhe nga qëndrueshmëria e treguesit të produktivitetit të punës. Kështu, rritja vjetore e pagës mesatare në sektorët jobujqësorë të ekonomisë ishte rreth 0.6% për nëntë muajt e parë të tij. Në reflektim të këtyre zhvillimeve, kostot industriale të prodhimeve për tregun vendas shënuan rënie vjetore prej 0.7%, gjatë së njëjtës periudhë, ndërsa inflacioni bazë u reduktua nga 1% në tremujorin e parë, në -0.24% në tremujorin e fundit. E njëjta trajektore u vu re edhe tek inflacioni i mallrave të patregtueshme, i cili u reduktua nga vlera 0.8%, në 0.4%, për periudhat referuese.

Presionet nga inflacioni i importuar janë shfaqur në rënie.Krahas reduktimit të presioneve të brendshme inflacioniste, inflacioni total u ndikua edhe nga frenimi i inflacionit të importuar. Dinamika e këtij treguesi u përcaktua nga inflacioni i ulët në vendet kryesore partnere tregtare, nga rënia e çmimeve të mallrave bazë dhe nga prirja mbiçmuese e kursit të këmbimit. Indeksii“Çmimevetëhuaja”3 shfaqi një prirje rënëse gjatë vitit, duke shënuar vlerën më të ulët (0.6%) në tremujorin e katërt. Ky indeks kushtëzoi pothuajse 3 ky tregues sintetik është një vlerësues i presioneve të huaja inflacioniste, i krahasueshëm me

inflacionin e sektorit të tregtueshëm të mallrave të shportës së iÇk-së sonë. indeksi i çmimeve të huaja bazohet në vlerat e inflacionit të kategorisë “ushqim, pije, duhan” për 18 shtete kryesore dhe të inflacionit të mallrave të Bullgarisë, Gjermanisë, Greqisë, italisë dhe Turqisë. vlera përfundimtare e treguesit llogaritet si mesatare e ponderuar e iÇk-ve të lartpërmendura, me peshat mujore të importit të tyre.

Gra�k 5. Prirjet afatgjata të in�acionit (majtas), presionet e brendshme nga kostot (djathtas).

*PP - Produktiviteti i punës; KPNj - Kosto e punës për njësi të prodhuar; IÇP - Indeksi i çmimeve të prodhimit; IÇK- indeksi i çmimeve të konsumit.

Për qëllim krahasimi, indekset janë bazuar me vlerat respektive të tremujorit të katërt të vitit 2007. Burimi: INSTAT dhe llogaritje të Bankës së Shqipërisë.

-1

0

1

2

3

4

07_T1

08_T1

09_T1

10_T1

11_T1

12_T1

13_T1

In�acioni bazëIn�acioni i patregtueshëm neto

Prirjet afatgjata të in�acionit Presionet e brendshme nga kostot

70

80

90

100

110

120

130

07_T1

08_T1

09_T1

10_T1

11_T1

12_T1

13_T1

PP_ekonomi (pa bujq.)KPNj_ekonomi (pa bujq.)Paga_mesatare_reale (pa bujq.)

IÇP_vendIÇK

Raporti Vjetor 2013


tërësisht ecurinë e Treguesit të Presioneve të Huaja Inflacioniste4 gjatë vitit. Nga ana tjetër, qëndrueshmëria e kursit të këmbimit ndihmoi në zbutjen e mëtejshme të presioneve inflacioniste nga jashtë. Nënçmimi me 0.6% i kursit nominal efektiv të këmbimit5 në gjashtëmujorin e parë të vitit, u pasua nga një mbiçmim me të njëjtën intensitet (0.6%) në gjysmën e dytë të vitit.

Pavarësisht reduktimit, inflacioni i importuar vijon të japë ndikimin më të madh në inflacionin total. Për vitin në analizë, kontributi i tij në inflacionin mesatar vjetor vlerësohet rreth 1.5 pikë përqindje (ose rreth 79% e inflacionit total).

Pritje inflacioniste qëndrojnë të ankoruara.Pritjet inflacioniste janë luhatur në intervalin 2 - 4% gjatë vitit 2013, me një tendencë të lehtë rënëse përgjatë tremujorëve. Në nivel mesatar vjetor, pritjet sipas grupeve të ndryshme nuk paraqesin ndryshime thelbësore në krahasim me një vit më parë. Pritjet afatmesme të agjentëve financiarë qëndrojnë më afër objektivit pikësor të Bankës së Shqipërisë për inflacionin.

4 Tphi llogaritet si shuma e rritjeve vjetore të indekseve të çmimeve të huaja dhe vlerës së indeksit NEER për muajin përkatës. presionet inflacioniste me origjinë të huaj vlerësohet të ndikojnë inflacionin me 1-3 muaj vonesë.

5 NEER – kursi nominal efektiv i këmbimit llogaritet kundrejt monedhave të pesë partnerëve tregtarë kryesorë, të cilët janë italia, Greqia, Gjermania, Turqia dhe kina. Një rritje e NEER-it do të thotë nënçmimi i lekut.

Gra�k 6. Kontributi i in�acionit të importuar dhe të brendshëm në in�acionin total.

Burimi: INSTAT dhe llogaritje të Bankës së Shqipërisë.

-1.5

-0.5

0.5

1.5

2.5

3.5

4.5

07_T1

08_T1

09_T1

10_T1

11_T1

12_T1

13_T1Kontribut i in�acionit të brendshëmKontribut i in�acionit të importuarTotal

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

2006T1

2007T1

2008T1

2009T1

2010T1

2011T1

2012T1

2013T1

NEER (rr.v, %)Çmimet e huaja të mallrave (rr.v, %)TPHI (rr.v, %)

%

Gra�k 7. Pritjet in�acioniste nga agjentë të ndryshëm të ekonomisë.

Burimi: Banka e Shqipërisë.

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

4.0

4.5

T1-08

T1-09

T1-10

T1-11

T1-12

T1-13

Biznese Agjentë �nanciarëKonsumatorë Agjentë �nanciarë - pas 2 vitesh

Raporti Vjetor2013


i.1.4. PolitiKa monetare e banKëS Së SHQiPëriSë

Dobësia e përgjithshme e presioneve inflacioniste kërkoi ndjekjen e një politike monetare lehtësuese, gjatë vitit 2013. Norma bazë e interesit u reduktua në katër etapa dhe qëndroi në minimumin historik prej 3%, në fund të vitit. lehtësimi i kushteve monetare diktoi një reduktim të përgjithshëm të normave të interesit, lehtësimin e kushteve të likuiditetit dhe përmirësimin e aktivitetit të tregjeve financiare. politika monetare e ndjekur rezultoi e suksesshme në kontrollin e tendencës rënëse të inflacionit dhe në administrimin e pritjeve të agjentëve ekonomikë.

Presionet e ulëta inflacioniste kërkuan ndjekjen e një politike monetare stimuluese.Dobësia ciklike e kërkesës agregate dhe presionet në rënie nga inflacioni i importuar gjeneruan nivele të ulëta inflacioni gjatë vitit 2013. Duke reflektuar edhe parashikimet për nivele të ulëta inflacioni në të ardhmen, Banka e Shqipërisë vazhdoi ciklin lehtësues të politikës monetare, të nisur që gjatë vitit 2011. Banka e Shqipërisë uli katër herë normën bazë të interesit, në muajt janar, korrik, nëntor dhe dhjetor, për një shumë totale prej 100 pikësh bazë. Në fund të vitit, norma bazë e interesit zbriti në nivelin minimal historik prej 3.0%.

Politika monetare ka qenë në koherencë me kahun dhe intensitetin e politikës fiskale, duke u kujdesur të ruajë një politikë mikse të orientuar drejt nxitjes së aktivitetit ekonomik dhe mbylljes së hendekut negativ të prodhimit, në periudhën afatmesme. Gjithashtu, ritmi i lehtësimit ka qenë në linjë me zhvillimet në tregjet ndërkombëtare, ku banka qendrore në rajon ndërmorën ulje të njëpasnjëshme të normave bazë të interesit.

Gra�k 8. Hendeku i prodhimit dhe ndryshimi vjetor i kostos së punës për njësi të prodhuar (KPNj)*(majtas) dhe norma bazë e interesit dhe in�acioni bazë

vjetor (djathtas).

*Shënim: MA (mesatare lëvizëse me 4 terma për të sheshuar luhatshmërinë afatshkurtër). Burimi: Vlerësime të Bankës së Shqipërisë.

-10

-5

0

5

10

15

20

-2.0

-1.5

-1.0

-0.5

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

05_T406_T206_T407_T207_T408_T208_T409_T209_T410_T210_T411_T211_T412_T212_T413_T2

Hendeku i prodhimit (HP) si %e prodhimit potencial (MA) (bm)v/v KPNJ (MA) (bd)

-1.0

0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

6.0

7.0

07M03

07M07

07M11

08M03

08M07

08M11

09M03

09M07

09M11

10M03

10M07

10M11

11M03

11M07

11M11

12M03

12M07

12M11

13M03

13M07

13M11

Norma bazë e interesit (-12 muaj)In�acioni bazë

Raporti Vjetor 2013


Në mbështetje të politikës së saj monetare, Banka e Shqipërisë vazhdoi të injektojë likuiditetin e duhur në sistemin bankar, nëpërmjet operacioneve të saj standarde të rifinancimit. Banka e Shqipërisë ka vijuar të kryejë operacionet e rregullta të injektimit të likuiditetit me afat 7-ditor. Krahas tyre, janë përdorur edhe marrëveshjet e anasjella të riblerjes me maturim 1-mujor, duke synuar plotësimin më të mirë të kërkesave për likuiditet të sistemit bankar.

Në një këndvështrim më afatgjatë, konsistenca në kohë e vendimmarrjes të politikës monetare ka ndikuar në uljen e rrezikut të perceptuar dhe në administrimin e pritjeve inflacioniste. Për këtë qëllim, krahas përdorimit të instrumenteve tradicionale të politikës monetare, gjatë vitit 2013, Banka e Shqipërisë ka forcuar komunikimin në publik të drejtimit të pritshëm të politikës monetare. Instrumenti i ri i përdorur – udhëzimi për të ardhmen – ka rezultuar efektiv në stabilizimin e pritjeve në sistemin financiar dhe në reduktimin e normave bazë të interesit.

Politika monetare është përcjellë mirë në tregjet financiare, por më pak në ekonominë reale.Tregjet financiare u karakterizuan nga gjallërimi i aktivitetit dhe nga tendenca rënëse të primeve të rrezikut. Të dy këta faktorë kanë ndihmuar në përcjelljen e politikës lehtësuese monetare tek normat e interesit të aplikuara nga agjentët financiarë. Normat e interesit pësuan rënie të fortë dhe të dukshme në tregun primar të instrumenteve të borxhit, në atë ndërbankar, si dhe në atë të depozitave, ndërsa normat e interesit të kredisë kanë shfaqur rënie më të përmbajtur.

Normat e interesit të tregut ndërbankar kanë qenë në linjë me kahun e politikës monetare të Bankës së Shqipërisë. Norma mesatare ditore e interesit në tregun ndërbankar u ul në 3.09% në dhjetor 2013, nga 3.76% që shënonte një vit më parë, ndërsa ajo 7-ditore zbriti në 3.14%, nga 4.02%. Bankat kanë rritur dukshëm volumin e shkëmbyer në tregun e parasë këtë vit, duke treguar

Gra�k 9. Normat e interesit në tregun ndërbankar (majtas) dhe kurba e yield-eve në tregun primar (djathtas).


0.00

2.00

4.00

6.00

8.00

10.00

12.00

0.00

2.00

4.00

6.00

8.00

10.00

12.00

3m 6m 12m

2v 3v 5y 7y

Dhjetor-13 Dhjetor-12 Qershor-13

1.25

3.25

5.25

7.25

01/10

09/10

05/11

01/12

08/12

04/13

12/13

Norma ditore e interesitNorma javore e interesitNorma bazë

Raporti Vjetor2013


një përqasje më aktive dhe shfrytëzim në rritje të kësaj alternative. Rritja e vëllimeve të tregtimit në vitin 2013 është ndikuar edhe nga përdorimi më i shpeshtë i marrëveshjeve të riblerjes, si dhe i përdorimit të rregullt të tregut të kolateralizuar. Zgjerimi i vëllimit dhe i aktivitetit të bankave në tregun ndërbankar ka përmirësuar ndikimin e politikës monetare në këtë segment. Diferenca e interesit ditor në tregun e parasë me normën bazë të interesit është ngushtuar gjatë vitit, ndërkohë që në nivel të përgjithshëm ato kanë treguar luhatshmëri më të vogël6 se në vitin e mëparshëm.

Tregu primar i letrave me vlerë të qeverisë është shfaqur i qetë dhe likuid. Në ndryshim nga një vit më parë, pjesëmarrja e bankave në këtë treg ka qenë e lartë, duke tejkaluar edhe kërkesën e shtuar për fonde të qeverisë. yield-et e bonove të thesarit dhe të obligacioneve janë ulur dukshëm, duke ndjekur edhe veprimet e politikës monetare. Forca dhe shpejtësia e reduktimit të tyre ka variuar në periudha të caktuara, por drejtimi i prirjes ka mbetur rënës. Kërkesa për titujt e borxhit në ankande është paraqitur e lartë duke forcuar prirjen rënëse të interesave të kërkuar. Zvogëlimi i yield-eve ka qenë më i fortë tek maturitetet mbi një vit, duke treguar për një rrezik të kontrolluar dhe pritje të ulëta inflacioniste nga ana e agjentëve financiarë. yield-i 12-mujor ka rënë në 3.71% në muajin dhjetor, nga 6.43% që shënonte të njëjtën periudhë një vit më parë. Rënie kanë regjistruar edhe primet e kërkuara për obligacionet; në terma mesatarë, yield-et e obligacioneve 2-, 3-, 5- dhe 7-vjeçarë qëndrojnë afërsisht 300 pikë bazë7 më poshtë nga viti i kaluar. Megjithëse financimi i deficitit është zhvendosur drejt instrumenteve afatgjata, ecuria e yield-eve tregon se sistemi bankar ka preferencë për këto tituj borxhi, duke mos krijuar presione rritëse në ecurinë e primeve të tyre. Në këtë drejtim flet edhe emetimi dhe tregtimi i suksesshëm, gjatë këtij viti, i obligacionit me maturitet 10-vjeçar, për të cilin kërkesa dhe yield-i ishin në linjë me ecurinë aktuale të tregut. Në obligacionet me interes të ndryshueshëm janë zvogëluar marzhet e kërkuara, duke konfirmuar perceptimin e agjentëve për një rrezik të kontrolluar dhe pritjet e ankoruara të tyre për inflacionin.

Pavarësisht tendencës së përgjithshme rënëse të normave të interesit, përcjellja e stimulit monetar në ekonomi është shfaqur e kufizuar, si pasojë e pasigurive të larta dhe besimit të ulët konsumator, fenomen ky që po e përjetojnë shumë vende në ekonominë botërore. Ndërmjetësimi financiar nga bankat ka qenë në rënie, i ndikuar nga kërkesa e dobët për financim nga sektori privat dhe gatishmëria e ulët e bankave për të marrë përsipër rrezik. Perceptimi për një rrezik të lartë për të ardhmen frenon ndërmjetësimin financiar dhe ndikon në stepjen e sektorit privat për të rritur përdorimin e levës financiare. Tejçimi i mëtejshëm në ekonomi i politikave makroekonomike stimuluese do të mbetet i kushtëzuar nga besimi i agjentëve privatë dhe nga suksesi i reformave strukturore.

6 Deviacioni standart i interesit ditor në tregun ndërbankar për këtë vit ishte 0.2626, nga 0.4219 që ishte në vitin 2012.

7 Në detaj, uljet kanë qenë 2.76%, 3.39%, 2.77% dhe 3.06%, për respektivisht obligacionet me maturitet 2-, 3-, 5- dhe 7- vjeçar me interes fiks.

Raporti Vjetor 2013


i.1.5. aKtiviteti eKonomiK8

Ekonomia shqiptare shfaqi shenja të forta ngadalësimi gjatë vitit 2013.Prodhimi i brendshëm bruto u rrit me 0.4% gjatë nëntëmujorit të parë të vitit, në krahasim me normat 1.3% dhe 2.8% të regjistruara përkatësisht gjatë viteve 2012 dhe 20119. Plogështia e aktivitetit ekonomik u shkaktua kryesisht nga ecuria e dobët e investimeve dhe e konsumit privat, të cilat vijuan të vuajnë nga besimi i ulët i agjentëve ekonomikë dhe nga kushtet e shtrënguara të financimit. Konsumi dhe investimet private nuk janë favorizuar edhe nga politikat konservatore të bankave ndaj kreditimit. Këto politika kanë rrjedhur nga vështirësitë që karakterizojnë tregjet financiare në Eurozonë dhe nga perceptimi për rrezik të lartë të moskthimit të kredisë. Nga ana tjetër, stimuli fiskal dhe kërkesa e huaj patën një kontribut pozitiv në rritjen ekonomike të nëntëmujorit të parë.

Në aspektin sektorial, ngadalësimi i aktivitetit ekonomik pasqyroi tkurrjen e sektorit të shërbimeve,10 ndërsa sektori prodhues11 shënoi rritje. Përkeqësimi i aktivitetit në thuajse të gjitha degët e sektorit të shërbimeve u reflektua në një kontribut negativ prej 0.5 pikësh përqindjeje në rritjen e PBB-së, ndërkohë që një vit më parë ky sektor dha një kontribut pozitiv prej 2.5 pikësh përqindjeje. Rënia e vlerës së shtuar të sektorit të shërbimeve reflektoi kryesisht nivelin e ulët të kërkesës së brendshme, si dhe aktivitetin e dobët turistik gjatë tremujorit të 8 Analiza e prodhimit të brendshëm bruto sipas sektorëve shtrihet për tre tremujorët e parë të vitit

2013, pasi të dhënat më të fundit të vlerës së shtuar i takojnë tremujorit të tretë.9 Rritja e ulët ekonomike u ndikua shumë nga tkurrja me 2.3% e aktivitetit ekonomik në tremujorin

e tretë. ky reduktim reflektoi në një masë të madhe goditjet afatshkurtra, si tërheqja e stimulit fiskal dhe pasiguria paszgjedhore, të cilat vlerësohen të kenë ndikuar negativisht konsumin, investimet e turizmin.

10 Sektori i shërbimeve përbën rreth 60% të ekonomisë shqiptare. Ai përbëhet nga degët “Tregtia, hotelet dhe restorantet”, “Transporti”, “posta dhe komunikacioni” dhe “Shërbime të tjera”.

11 Sektori prodhues përfshin aktivitetet e ndërtimit, të industrisë, dhe të bujqësisë, gjuetisë, pyjeve dhe peshkimit.

Gra�k 10. PBB (ndryshime vjetore dhe mesatare rrëshqitëse, majtas); rritjet vjetore ekonomike të vendeve të rajonit (djathtas).

Burimi: INSTAT, Banka e Shqipërisë dhe Eurostat.

-8.0

-6.0

-4.0

-2.0

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013*

Shqipëri MaqedoniSerbi Kroaci

-4

-2

0

2

4

6

8

10

2009T1

2009T4

2010T3

2011T2

2012T1

2012T4

2013T3

PBB (%)Prirja e rritjes (mes. rrëshqitëse, 4T)

Raporti Vjetor2013


tretë. Sektori prodhues ishte burimi i vetëm i rritjes ekonomike. Në ndryshim nga kontributi negativ dhënë një vit më parë, ky sektor kontribuoi me rreth 0.9 pikë përqindjeje në zgjerimin vjetor të PBB-së. Në rritjen e vlerës së shtuar të sektorit prodhues kontribuuan aktiviteti ndërtues dhe ai i prodhimit industrial. Gjithashtu, edhe sektori i bujqësisë vazhdoi të ruajë ritme pozitive rritjeje. Pas tkurrjes së fortë gjatë vitit 2012, sektori i ndërtimit shënoi një rritje të përkohshme në tremujorin e dytë të vitit, të lidhur kryesisht me investimet publike. Përtej luhatjeve afatshkurtra, aktiviteti ndërtues vazhdoi të vuajë dobësinë e investimeve private në ekonomi. Kontributi pozitiv i prodhimit industrial në rritjen ekonomike i atribuohet më së shumti rritjes së tij dyshifrore në tremujorin e parë, të nxitur kryesisht nga eksporti i energjisë elektrike.

Niveli i ulët i aktivitetit ekonomik u pasqyrua edhe në tregun e punës, i cili rezultoi i plogësht. Punësimi në ekonomi u rrit me vetëm 0.5% gjatë vitit, në krahasim me rritjet 5.7% dhe 2.1%, përkatësisht në vitet 2011 dhe

2012. Norma e papunësisë ka qëndruar thuajse e pandryshuar, në nivelin 12.8%, duke filluar nga gjashtëmujori i dytë i vitit 2012.

këRkESA AGREGATE DhE RRiTjA EkoNoMikE

Kërkesa e sektorit privat ka ndjekur një prirje rënëse gjatë dy viteve të fundit.Të dhënat e disponuara sugjerojnë se kërkesa e sektorit privat është tkurrur gjatë nëntëmujorit të parë të vitit, duke ulur kontributin e saj në rritjen e kërkesës agregate. Kjo tendencë është vërejtur në të dy komponentët përbërës: konsumin dhe investimet private. Besimi i ulët i agjentëve ekonomikë, ngadalësimi i të ardhurave dhe kushtet e shtrënguara të financimit rezultuan në një kërkesë të ulët konsumatore dhe prirje të rritur për

Gra�k 11. Ecuria e vlerës së shtuar sipas sektorëve (majtas; indeks); kontributet e sektorëve në PBB-në me çmime bazë (djathtas).

* Indeksi është ndërtuar mbi seritë e PBB-së me çmime bazë në total dhe sipas sektorëve, si shumë rrëshqitëse vjetore.

Burimi: INSTAT, Banka e Shqipërisë dhe llogaritje të saj.

-4

-2

0

2

4

6

8

10

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013 9MShërbimetNdërtimiIndustriaBujqësia, gjuetia, pyjet dhe peshkimiPBB me çmime bazë

80

90

100

110

120

130

140

150

160

T4T1T2T3T4T1T2T3T4T1T2T3T4T1T2T3T4T1T2T3T4T1T2T3T4T1T2T3T4T1T2T3T4T1T2T3

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Indekse 2004 T4 = 100

Bujqësia, gjuetia, pyjet dhe peshkimi IndustriaNdërtimi ShërbimetPBB me çmime bazë

Gra�k 12. Ecuria e kërkesës së sektorit privat dhe i treguesit të ndjesisë ekonomike (mesatare

afatgjatë 100).


60

70

80

90

100

110

120

130

140

2007T1

2008T1

2009T1

2010T1

2011T1

2012T1

2013T1

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

Kërkesa e sektorit privat_vmv (bd)Treguesi i ndjesisë ekonomike (bm)

Raporti Vjetor 2013


kursim gjatë vitit. Në reflektim të dobësisë së kërkesës finale dhe në prani të kapaciteteve të lira prodhuese, bizneset tkurrën investimet e tyre në makineri, pajisje dhe ndërtesa.

Niveli i ulët i konsumit privat vazhdon të përcaktohet nga hezitimi i familjeve shqiptare në kryerjen e shpenzimeve. Të ardhurat e disponuara kanë regjistruar norma modeste rritjeje, por fuqia blerëse e familjeve është ndihmuar edhe nga normat e ulëta dhe të qëndrueshme të inflacionit. Besimi i ulët për të ardhmen reflektohet në tendencën e rritur të individëve për kursim, e cila vërehet në rritjen e depozitave dhe të investimeve në letra me vlerë. Pavarësisht normave të ulëta të interesit, kursimet e individëve në formën e depozitave dhe investimeve në letra me vlerë u rritën me 5.1% gjatë këtij viti. Nga ana tjetër, kredia bankare për financimin e konsumit ka shënuar tkurrje vjetore, pas dy vitesh norma pozitive rritjeje. Nga ana tjetër, kredia hipotekare është rritur gjatë vitit 2013, duke sugjeruar një interesim të shtuar për blerje banesash.

Kërkesa e dobët konsumatore ka ndikuar shitjet dhe të ardhurat e bizneseve, duke krijuar hapësira të pakta për rritjen e qëndrueshme të punësimit e të pagave, për zgjerimin e kapaciteteve prodhuese dhe për rritjen e kërkesës për kredi. Dobësia ciklike e ekonomisë gjatë viteve të fundit ka rezultuar në shfrytëzim të pjesshëm të kapaciteteve dhe, rrjedhimisht, ka dekurajuar kryerjen e investimeve të reja. Kredia për investime shënoi rënie, ndërkohë që gjendja financiare e bizneseve u raportua e përkeqësuar gjatë kësaj periudhe. Përtej investimeve në infrastrukturë të lidhura me projektet e sektorit publik në tremujorin e dytë, investimet private kanë mbetur të dobëta gjatë nëntëmujorit të parë të vitit. Rimëkëmbja e konsumit dhe e kërkesës së jashtme, rritja e besimit të bizneseve dhe ecuria e kushteve të kreditimit do të përcaktojnë rikuperimin e këtij komponenti në të ardhmen.

Gra�k 13. Tregues të tërthortë të konsumit privat.


-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

-10

-5

0

5

10

15

20

2009T1

2010T1

2011T1

2012T1

2013T1

në p.p.

në %

Depozitat dhe kursime në letra me vlerë të individëve_vmv (bm)Situata e kursimit, VBK, diferencë nga mesatarja (bd)

Gra�k 14. Tregues përafrues të investimeve private.


-60

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

-30

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

2006T3

2008T3

2010T3

2012T3

në p

.p.

Investime të reja, ekonomia, mesatarebalancash (dif nga mes)Importi i makinerive dhe pajisjeve

-40

-30

-20

-10

0

10

20

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

5

2006T4

2007T4

2008T4

2009T4

2010T4

2011T4

2012T4

2013T4

Norma e shfrytëzimit të kapaciteteve nëekonomi_mesatare rrëshkitëseGjendja �nanciare e bizneseve_mesatare rrëshkitëse

diff. nga mesatarja

Raporti Vjetor2013


HAPëSiRë infORmuESE 1: EKOnOmiA SHqiPtARE në KëndVëSHtRimin E BiznESEVE dHE të KOnSumAtORëVE

Në këtë hapësirë përmblidhen rezultatet e vrojtimeve të besimit të biznesit dhe të konsumatorit, përgjatë vitit 2013. qëllimi kryesor i këtyre vrojtimeve është matja e koncepteve të “besimit në ekonomi” dhe të “pasigurisë” së agjentëve ekonomikë. Në ndryshim nga tregues të tjerë sasiorë, matja dhe kuantifikimi i këtyre koncepteve nuk mund të vlerësohet direkt, por mund të matet në mënyrë indirekte nëpërmjet gjykimeve të bizneseve dhe të konsumatorëve. Në vendet e zhvilluara, vëmendja ndaj treguesve të besimit është rritur pas krizës globale të vitit 2008, pasi përgjithësisht besohet se rritja e pasigurisë së agjentëve ka vonuar në kohë rikuperimin e rritjes ekonomike. Niveli i besimit të agjentëve ekonomikë e ndikon aktivitetin ekonomin nëpërmjet disa kanaleve. Më kryesorët janë ndikimi i drejtpërdrejtë në dy komponentët e kërkesës agregate: investimet private dhe konsumi12. Rënia e besimit të bizneseve nxit shtyrjen në kohë të kryerjes së investimeve të reja. Gjithashtu, pasiguria ndikon drejtpërdrejt në kërkesën agregate, nëpërmjet luhatjeve të konsumit të individëve.

Rënia e theksuar në nivelin e treguesit të ndjesisë ekonomike (TNE13) me 13 pikë në tremujorin e dytë të vitit 2013, parapriu rënien ekonomike të tremujorin të tretë. Rënia e besimit u regjistrua në të gjithë sektorët e ekonomisë, por kontributin kryesor në keqësimin e TNE-së e shkaktoi rënia e theksuar e besimit në sektorin e shërbimeve14. pasi regjistroi rënie të lehtë me 4 pikë në tremujorin e tretë, TNE-ja paraqet një pamje më optimiste në tremujorin e katërt. Rritja me 5.5 pikë në këtë tremujor u përcaktua nga rritja e besimit kryesisht në sektorin e tregtisë. kontribut pozitiv dha dhe sektori i shërbimeve dhe industrisë, ndërsa sektori i ndërtimit vijoi të japë kontribut negativ.

12 pasiguria ndikon në vendimet e bizneseve për të rritur punësimin, ndërsa te konsumatorët ndikon vendimin për të rritur kursimin.

13 TNE është tregues i agreguar për të gjithë ekonominë. Në të përfshihen 16 balanca nga vrojtimi i sektorit të industrisë, të ndërtimit, të shërbimeve, të tregtisë dhe nga vrojtimi i konsumatorëve.

14 Treguesi i besimit në shërbime ra me 19.7 pikë përqindjen, ndërsa treguesi i besimit në sektorin e industrisë, të ndërtimit dhe të tregtisë, ra me përkatësisht 8.3, 6.3 dhe 6.6 pikë përqindje, në krahasim me tremujorin e mëparshëm.

Gra�k 15. Treguesi i ndjesisë ekonomike në Shqipëri, në vendet e Bashkimit Evropian dhe krahasimi me normat vjetore të PBB-së.

Burimi: INSTAT, Komisioni Evropian dhe Banka e Shqipërisë.

60

70

80

90

100

110

120

130

2003T22003T42004T22004T42005T22005T42006T22006T42007T22007T42008T22008T42009T22009T42010T22010T42011T22011T42012T22012T42013T22013T4

TNE_Shqipëri TNE_EU

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

60

70

80

90

100

110

120

130

2006T42007T22007T42008T22008T42009T22009T42010T22010T42011T22011T42012T22012T42013T22013T4

TNE_Shqipëri PBB_vmv

Raporti Vjetor 2013


Sipas vrojtimit të besimit të biznesit, rënia e kërkesës së brendshme ka qenë më e spikatur në krahasim me kërkesën e jashtme (eksportet, grafiku 16). Balanca e eksporteve dhe ajo e porosive të reja qëndrojnë më afër mesatareve të tyre afatgjata në tremujorin e katërt, duke dhënë sinjale pozitive për gjallërimin e kërkesës totale në ekonomi, gjatë vitit 2014. Të kushtëzuara nga kërkesa e dobët për mallra dhe shërbime, çmimet e prodhimit kanë ndjekur prirje rënëse gjatë vitit 2013. Në këto kushte, gjendja financiare e tyre paraqitet e dobësuar. pavarësisht rritjes së lehtë në tremujorin e katërt, balanca e gjendjes financiare qëndron 18 pikë përqindje poshtë mesatares historike. Balanca e investimeve qëndron në minimumin historik duke sugjeruar për rikuperim të ngadaltë të këtij komponenti të kërkesës agregate.

Treguesit nga vrojtimi i besimit të konsumatorit paraqesin një luhatshmëri më të theksuar se treguesit e bizneseve, por mbeten më afër mesatareve të tyre historike. Besimi i konsumatorëve paraqitet më i ulët në gjashtëmujorin e dytë të vitit 2013. Një nga treguesit që përdoret për të gjykuar për konsumin në ekonomi, balanca e blerjeve të mëdha, qëndron ndjeshëm nën mesataren afatgjatë. pavarësisht vlerësimit pesimist për aspektet e gjendjes financiare dhe të punësimit, balanca e kursimeve ka shënuar një përmirësim në tremujorin e fundit.

Gra�k 16. Balancat kryesore të vrojtimeve të besimit të biznesit(mesatare për ekonominë) dhe të konsumatorit*.

*Të gjitha balancat janë të shprehura si diferencë nga mesataret e tyre historike.Burimi: Banka e Shqipërisë.

-50-40-30-20-10

0102030

'05T1'05T2'05T4'06T2'06T4'07T2'07T4'08T2'08T4'09T2'09T4'10T2'10T4'11T2'11T4'12T2'12T4'13T2'13T4

Kërkesa Eksporte Porosi të reja

-30-20-10

0102030


Gjendja �nanciare Çmimet e prodhimit

-30-20-10

0102030

'02T3'03T1'03T3'04T1'04T3'05T1'05T3'06T1'06T3'07T1'07T3'08T1'08T3'09T1'09T3'10T1'10T3'11T1'11T4'12T1'12T3'13T1‘13T3

Investime

-10-505

101520


Blerje të mëdha Kursim

Raporti Vjetor2013


Kërkesa e huaj ishte nxitësi kryesor i rritjes ekonomike gjatë vitit 2013.Ngushtimi i deficitit të eksporteve reale neto me rreth 1.4% në nivel vjetor, tregon për një kontribut pozitiv të sektorit të jashtëm të ekonomisë në kërkesën agregate, por në një masë më të vogël në krahasim me një vit më parë15. Përkimi i periudhës paszgjedhore me sezonin turistik në vend, ushtroi ndikim negativ mbi eksportin real të shërbimeve. Në të kundërt, eksporti i mallrave u shfaq më dinamik se një vit më parë, i ndikuar prej përmirësimit të aktivitetit

tregtar botëror dhe prej kërkesës së rritur për produktet e vendit tonë. Në anën tjetër, importi real i mallrave mbeti pothuajse në nivel të afërt me atë të vitit 2012, ndërsa importi real i shërbimeve shfaqi prirje rritëse.

Krahas kontributit pozitiv të dhënë në ecurinë vjetore të kërkesës agregate, zvogëlimi i deficitit të eksporteve neto ka ndikuar edhe në reduktimin e deficitit të llogarisë korrente gjatë nëntë muajve të parë të vitit. Njëkohësisht, ndikim të kahut të njëjtë dha edhe regjistrimi i një suficiti neto në llogarinë e të ardhurave. Efekti pozitiv i këtyre dy llogarive nuk u shua nga zhvillimet negative të reflektuara në ngushtimin e të ardhurave nga transfertat korrente, kryesisht nga rënia e remitancave.

Deficiti më i ulët korrent i regjistruar këtë vit është përkthyer në një nevojë më të ulët për burime financiare të huaja. Profili i financimit të huaj për mbulimin e deficitit të llogarisë korrente u mbështet pothuajse tërësisht në flukset joborxhkrijuese, në formën e investimeve të huaja direkte dhe të investimeve në llogarinë kapitale. Investimet neto të portofolit rezultuan në rritje të investimeve të rezidentëve shqiptarë drejt ekonomive të huaja. Transaksionet financiare të klasifikuara nën kategorinë“investimetëtjera”rezultuannërritjetëmjeteve të investuara jashtë, diktuar nga luhatjet në investimet në trajtën e monedhave dhe depozitave të sistemit bankar. Bazuar në ecurinë e dy llogarive të mësipërme, flukset financiare borxhkrijuese rezultuan më të ulëta në terma vjetorë. Flukset valutore hyrëse dhe dalëse në bilancin e pagesave rezultuan në rritje të rezervës valutore me rreth 97.3 milionë euro, për nëntë muajt e parë të vitit.

15 Të dhënat finale mbi eksportin real neto të mallrave e të shërbimeve janë të disponueshme deri në tremujorin e tretë të vitit 2013. Të dhënat për tremujorin e fundit të vitit janë parashikime të Departamentit të politikës Monetare.

Gra�k 17. Kontributi i eksporteve reale neto në rritjen ekonomike (në pikë përqindjeje të PBB-së).


-12

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

p.p

Importe Eksporte Eksporte reale neto

Gra�k 18. Financimi i llogarisë korrente(ndaj PBB-së nominale).


-10

-5

0

5

10

15

202005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013T1

2013T2

2013T3

Flukse borxhkrijueseFlukse joborxhkrijuese Llogaria korrente

Raporti Vjetor 2013


Tabelë 4. zërat kryesorë të bilancit të pagesave (në mln euro, nëse nuk tregohet ndryshe). T1 ‘12 T2 ‘12 T3 ‘12 T4 ‘12 T1 ‘13 T2 ‘13 T3 ‘13Llogaria korrente (në mil euro) -290.4 -251.8 -242.8 -236.3 -224.7 -296.9 -191.6YOY 26.7% -23.9% -6.2% -35.5% -22.6% 17.9% -21.1%/ PBB-së -13.8% -10.0% -9.6% -9.9% -10.2% -11.5% -7.8%Bilanci tregtar -465.3 -475.5 -540.5 -517.8 -332.4 -397.6 -437.6 Eksporte, f.o.b. 325.8 394.2 402.5 403.1 381.6 458.8 454.7 Importe, f.o.b. -791.2 -869.7 -943.0 -920.9 -714.0 -856.4 -892.3Bilanci i shërbimeve 8.5 26.2 132.6 27.9 -43.9 -37.3 46.6 Kredi 293.8 381.1 578.1 402.1 283.6 346.9 524.7 Debi -285.4 -354.9 -445.4 -374.2 -327.5 -384.2 -478.1Travel – export 185.1 246.4 445.3 268.4 171.2 227.3 361.7Travel – import -180.8 -240.1 -325.6 -256.1 -205.8 -258.7 -335.7Travel – net 4.3 6.2 119.7 12.3 -34.6 -31.5 26.1Bilanci i të ardhurave -40.4 -27.7 -20.6 -0.2 -11.3 -23.7 35.3 Kredi 48.2 43.0 57.8 55.3 42.2 47.4 53.1 Debi -88.6 -70.7 -78.5 -55.5 -53.5 -71.1 -17.8Të ardhura nga IHD-neto -54.8 -29.8 -42.0 -26.2 -35.1 -47.6 4.9Transferta korrente 206.8 225.3 185.8 253.9 163.0 161.7 164.1 Kredi 243.5 265.2 224.1 285.8 195.7 193.8 198.1 Debi -36.7 -39.9 -38.4 -31.9 -32.6 -32.0 -34.0Dërgesa nga emigrantët -neto 166.5 171.6 140.8 196.3 122.3 104.4 119.0Kapitale dhe financiare (mil euro) 258.3 185.5 174.4 249.1 208.5 338.5 79.5YOY 15.1% -21.3% -25.2% -12.5% -19.3% 82.5% -54.4%/ PBB-së 12.3% 7.4% 6.9% 10.4% 9.5% 13.1% 3.2%Llogaria kapitale 12.9 43.0 9.8 15.6 9.7 4.8 14.8Llogaria financiare 245.3 142.5 164.6 233.5 198.9 333.7 64.7A. Detyrime 307.5 277.7 378.4 224.4 229.3 322.3 333.6IHD 205.5 191.1 164.5 183.7 197.0 249.3 265.6Inv. Portofoli 14.5 19.6 7.8 21.0 21.8 21.9 21.8Inv. të tjera 87.5 67.0 206.0 19.7 10.5 51.1 46.1 Monedha dhe depozita 69.1 34.8 164.8 3.7 6.1 21.9 41.2B. Mjete -62.2 -135.2 -213.8 9.2 -30.4 11.4 -268.9IHD -2.7 -0.3 -7.7 -7.0 -2.1 -11.7 -7.5Inv. Portofoli -61.0 9.9 -26.4 -10.0 -28.9 -106.5 -10.5Inv. të tjera 1.5 -144.8 -179.7 26.2 0.6 129.6 -250.9 Monedha dhe depozita -11.0 -133.2 -178.2 67.0 -4.0 92.4 -278.5Gabime dhe harresa 35.4 73.8 158.0 -36.0 -7.5 44.8 146.5Mjetet e rezervës -3.2 -7.5 -89.7 23.1 23.6 -86.4 -34.5


Kërkesa agregate u mbështet nga një politikë fiskale stimuluese gjatë vitit 2013. Rritja e ulët ekonomike dhe dobësia e kërkesës së brendshme kërkuan ndjekjen e një politike fiskale stimuluese. Rritja e deficitit buxhetor vlerësohet të ketë dhënë një impuls fiskal prej 1.3 pikësh përqindjeje.16 Pjesa më e madhe e tij është krijuar nga politika fiskale diskrecionare, ndërkohë që stabilizatorët automatikë kanë kontribuar në një masë më të kufizuar në formimin e impulsit fiskal gjatë vitit 2013.17

16 impulsi fiskal është përkufizuar si diferenca e deficitit primar, në raport ndaj pBB-së nga një vit më parë.

17 Të dhënat më të fundit të disponueshme janë paraprake dhe mund të jenë subjekt rishikimi deri në momentin e publikimit të këtij raporti.

Raporti Vjetor2013


Të ardhurat tatimore kanë ndjekur një trajektore rënëse gjatë vitit dhe kanë dhënë kontributin kryesor në stimulin fiskal. Ecuria e të ardhurave buxhetore është diktuar nga masat fiskale lehtësuese18 dhe nga kërkesa e dobët e brendshme. Nga ana tjetër, shpenzimet korrente primare kanë shënuar ritme rritëse gjatë vitit, duke formuar rreth 35% të stimulit fiskal. Shpenzimet kapitale kanë mbartur vetëm 11% të stimulit fiskal, si pasojë e ngadalësimit të theksuar të tyre në gjysmën e dytë të vitit.

Politika fiskale kundërciklike e shprehur në rritje të deficitit buxhetor, ka reduktuar hapësirat e disponueshme fiskale, duke çuar në rritje të borxhit.

18 këto masa nënkuptonin zgjerimin e spektrit të përjashtimeve nga detyrimet tatimore, si dhe përcaktimin e niveleve më të ulëta për disa kategori taksash.

Gra�k 19. Politika �skale dhe pozicioni �skal, 2002 - 2013.*

* Gra�ku majtas tregon ndryshimet në de�citin primar (de�cit i përgjithshëm – shpenzime për interesa) në varësi të ndryshimeve në PBB-në nominale. Ndryshimet e de�citit primar nga një vit më parë, të

vendosura mbi boshtin horizontal, tregojnë përkeqësim të pozicionit �skal, ose impuls �skal pozitiv, dhe anasjelltas. Të dhënat për borxhin publik shtrihen deri në T3 2013.

Burimi: Ministria e Financave, INSTAT, llogaritje të Bankës së Shqipërisë.

2002

2003

2004

2005

2006 2007

20082009

2010

2011

2012

2013

-5.0

-4.0

-3.0

-2.0

-1.0

0.0

1.0

2.0

3.0

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

12.0

14.0

De�

cit p

rimar

/PB

B =

Impu

ls

Ndryshim vjetor i PBB-së

Politikë �skale lehtësuese

Politikë �skale konsoliduese

0

1

2

3

4

5

6

7

8

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

De�cit buxhetor/PBB

Gra�k 20. Ndryshimet vjetore të zërave kryesorë �skalë (shpenzimet majtas dhe të ardhurat djathtas) sipas kontributeve të kategorive kryesore përkatëse, 2003-2013.

Burimi: Ministria e Financave.

-10

-5

0

5

10

15

20

25

-10

-5

0

5

10

15

20

25

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Kontr. korrente, në pp

Kontr. kapitale, në ppKontr. transferta, në pp

Ndryshim vjetor shp. totale në %

-5.0

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

-5.0

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Kontr. granteKontr. tatimoreKontr. jotatimoreTë ardhura totale

Raporti Vjetor 2013


Madhësia e sektorit publik, e shprehur si raport i shpenzimeve buxhetore ndaj PBB-së, u vlerësua në rreth 28.9% të PBB-së, duke u zgjeruar me rreth 0.5 pikë përqindje nga një vit më parë. Shpenzimet totale shënuan një rritje prej 4.7% në terma vjetorë nominalë.19 Rreth 40% e rritjes së totalit të shpenzimeve i atribuohet nivelit më të lartë (prej 6.1%) të shpenzimeve për sigurime sociale. Kjo formë e alokimit të shpenzimeve cenon qëndrueshmërinë e financave publike përtej afatit të shkurtër. Shpenzimet kapitale rezultuan rreth 65.4 miliardë lekë, duke qëndruar në një nivel rreth 6.1% më të lartë se një vit më parë. Trajektorja që kanë ndjekur shpenzimet kapitale gjatë vitit, ka përcaktuar një kontribut pozitiv të tyre në rritjen e kërkesës agregate për gjysmën e parë të vitit, dhe një kontribut negativ në gjysmën e dytë të tij. Nga ana tjetër, kontributi i konsumit final të qeverisë në mbështetje të kërkesës së brendshme, pas pikut të shënuar në tremujorin e dytë të vitit, është vlerësuar më i moderuar në tremujorin e tretë, për t’u tkurrur në tremujorin e fundit të vitit 2013.

Të ardhurat buxhetore u realizuan me rreth 328.6 miliardë lekë, duke u reduktuar me rreth 0.5% në terma vjetore nominale. Pas ritmeve negative të shënuara përgjatë gjithë 11-mujorit, trajektorja e të ardhurave tatimore u përmirësua ndjeshëm në muajin dhjetor, duke kaluar në interval pozitiv vlerash, në sajë të importeve më të larta (e për rrjedhojë, e të ardhurave të lidhura ngushtë me ecurinë e tyre).20 Ecuria pozitive e të ardhurave tatimore, gjatë muajit dhjetor, ndikoi në përmirësimin e tablosë fiskale për vitin 2013 në tërësi. Megjithatë, më shumë sesa një dinamikë të përmirësuar të konsumit në vend, kjo ecuri reflektoi strategjitë e importuesve për t’u paraprirë ndryshimeve të paketës fiskale që gjejnë zbatim që prej janarit të vitit 2014.21

Këto zhvillime u materializuan në rritje të deficitit buxhetor, i cili u vlerësua në rreth 4.8% të PBB-së për vitin. Deficiti buxhetor rezultoi rreth 65.4 miliardë lekë, duke shënuar rritje me rreth 42.7% në terma vjetorë nominalë, por duke qenë rreth 18 miliardë lekë nën nivelin e planifikuar vjetor. Diferenca e nivelit të faktuar me atë të planifikuar për deficitin (që erdhi kryesisht si pasojë e shpenzimeve kapitale më të ulëta) u reflektua në ulje pothuajse të njëtrajtshme të huamarrjes në tregun e brendshëm e atë të huaj. Financimi i deficitit buxhetor, gjatë vitit 2013, është bazuar kryesisht në emetimin e letrave me vlerë afatgjata, si edhe në të ardhurat e përftuara nga privatizimi i aseteve me kapital shtetëror.22

19 Nëse përjashtojmë efektin e kredisë dhënë kESh-it në vitin 2012, ndryshimi vjetor i shpenzimeve për vitin 2013 do të ishte 5.3%.

20 vetëm në muajin dhjetor të ardhurat nga TvSh-ja dhe ato nga akcizat shënuan një rritje të pazakontë në terma vjetorë, përkatësisht me 45% dhe 66%. kjo rritje e këtyre zërave përcaktoi një nivel të të ardhurave tatimore për vitin 2013 rreth 0.2% më të lartë në terma vjetore nominale. Në fund të 11-mujorit të ardhurat tatimore ishin 2.7% më të ulëta në terma vjetore.

21 Ndryshimet e paketës fiskale të vitit 2014, të cilat kanë sjellë zhvendosjen e mundshme në avancë të importeve të planifikuara nga bizneset, lidhen kryesisht me rritjen e akcizave për disa prej kategorive, zgjerimin e gamës së mallrave subjekt i akcizave, përjashtimet më të ulëta nga skema e TvSh-së, si edhe rritjen e taksave kombëtare (taksa e qarkullimit).

22 Në tetor të vitit 2013, u emetua për herë të parë obligacioni me afat maturimi 10-vjeçar, duke iu shtuar gamës ekzistuese të instrumenteve afatgjata të borxhit, të cilat varionin nga 2-7 vjet.

Raporti Vjetor2013


Tabelë 5. Treguesit fiskalë.

Miliardë lekë Ndaj PBB-së, në %2011 2012 2013 2011 2012 2013

Të ardhura totale 330.5 330.4 328.6 25.8 24.9 24.1 Grante 3.8 5.6 5.7 0.3 0.4 0.4 Tatime dhe dogana 235.5 232.6 230.6 18.4 17.5 16.9 TVSH 119.2 116.5 112.9 9.3 8.8 8.3 Tatim fitimi 19.7 16.9 15.1 1.5 1.3 1.1 Akciza 40.4 36.4 38.6 3.2 2.7 2.8 Të ardhurat personale 28.0 28.0 29.6 2.2 2.1 2.2 Pushteti lokal 11.8 10.9 10.8 0.9 0.8 0.8 Kontribute 56.6 57.4 60.0 4.4 4.3 4.4 Jo-tatimore 22.7 24.0 21.6 1.8 1.8 1.6 Shpenzime totale 376.4 376.2 394.1 29.4 28.4 28.9 Korente 305.7 312.6 328.6 23.8 23.6 24.1 Personeli 67.4 69.4 70.7 5.3 5.2 5.2 Interesat 41.1 41.5 43.3 3.2 3.1 3.2 Shp.operative 33.0 31.5 32.4 2.6 2.4 2.4 Shp. sigurime sociale 113.9 120.3 127.6 8.9 9.1 9.3 Shp.pushteti lokal 28.1 27.3 29.8 2.2 2.1 2.2 Shpenzime të tjera 18.7 20.7 23.2 1.5 1.6 1.7 Kapitale 70.7 61.7 65.4 5.5 4.7 4.8 Deficiti buxhetor -45.9 -45.9 -65.4 -3.6 -3.5 -4.8 Huamarrje e brendshme 28.2 24.8 46.3 2.2 1.9 3.4

Burimi: Ministria e Financave dhe llogaritje të Bankës së Shqipërisë.

EcuRiA E DEpoziTAvE DhE E kREDiSë23

norma vjetore e rritjes së depozitave është ngadalësuar gjatë vitit 2013.Ecuria e treguesve monetarë, gjatë vitit 2013, ka reflektuar ngadalësimin e aktivitetit ekonomik, krijimin më të ulët të parasë, si dhe tendencën e agjentëve ekonomikë për të vendosur kursimet e tyre në instrumente të tjera financiare. Norma vjetore e rritjes së depozitave është ngadalësuar përgjatë vitit dhe në fund të muajit dhjetor, stoku total i tyre është rreth 2.1% më i lartë se një vit më parë. Depozitat zënë rreth 82.7% të parasë së gjerë, duke ruajtur thuajse të njëjtën strukturë si një vit më parë. Zhvillimet e depozitave sipas monedhës konfirmojnë një rritje më të qëndrueshme të depozitave në lekë. Këto depozita shënojnë një normë vjetore rritjeje prej 3.6% në muajin dhjetor. Krijimi më i lartë i parasë në monedhë vendase është mbështetur nga huamarrja e rritur e sektorit publik, sidomos në gjysmën e parë të vitit, dhe nga ecuria më e mirë e kredisë në monedhë vendase. Ecuria e depozitave në valutë ka qenë më e ulët dhe më e luhatshme. Në fund të muajit dhjetor, stoku total i depozitave në valutë rezultoi rreth 0.4% më i lartë se një vit më parë.

Ecuria e depozitave, gjatë këtij viti, është prekur edhe nga veprimtaria e institucioneve të reja financiare jobanka dhe nga prezantimi i instrumenteve financiarë afatgjatë24, duke rezultuar tërheqës për individët. Ecuria e depozitave të individëve ka ndjekur një ritëm ngadalësues gjatë vitit, duke shënuar një rritje prej 1.7% në fund të tij. Të nxitur edhe nga ulja e normës së interesit të depozitave në banka, individët kanë zhvendosur një pjesë të kursimeve të tyre

23 Të dhënat për muajin dhjetor janë paraprake dhe subjekt rishikimi deri në momentin e publikimit të këtij raporti.

24 Në muajin tetor të këtij viti u prezantuan në treg letrat me vlerë të qeverisë me afat maturimi 10-vjeçar në lekë dhe në muajin dhjetor ato me afat maturimi 2-vjeçar në euro.

Raporti Vjetor 2013


financiare drejt këtyre institucioneve. Normat e interesit të depozitave kanë ndjekur një trajektore rënëse. Në fund të vitit, norma e interesit për depozitat e reja njëvjeçare në lekë ishte 2.5%, kundrejt vlerës 5.2% të shënuar një vit më parë. Rënia e ndjeshme e interesave të depozitave në lekë ka reflektuar sinjalet e politikës monetare dhe ecurinë e likuiditetit në sistemin bankar. Të dy këta tregues kanë favorizuar reduktimin e interesave në lekë gjatë vitit, ndërkohë që normat e interesit të depozitave në euro janë shfaqur më të qëndrueshme. Në fund të vitit, norma e interesit mesatar për depozitat me afat në euro ishte 1.35% përkundrejt nivelit 2.3% një vit më parë.

Aktiviteti kreditues ka shfaqur ecuri të dobët gjatë vitit 2013, duke reflektuar ndikimin negativ, si nga faktorë të ofertës, ashtu dhe nga faktorë të kërkesës. Likuiditeti i grumbulluar gjatë vitit është investuar më së shumti në tregun primar, ndërkohë që investimet e bankave në kredidhënie janë tkurrur. Kredia për

Gra�k 21. Ecuria e depozitave sipas monedhës; normat e interesit të depozitave.


-10%

0%

10%

20%

30%

Dhjetor-09

Prill-10

Gusht-10

Dhjetor-10

Prill-11

Gusht-11

Dhjetor-11

Prill-12

Gusht-12

Dhjetor-12

Prill-13

Gusht-13

Dhjetor-13

Depozita total në lekë në valutë

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

Dhjetor-09

Prill-10

Gusht-10

Dhjetor-10

Prill-11

Gusht-11

Dhjetor-11

Prill-12

Gusht-12

Dhjetor-12

Prill-13

Gusht-13

Dhjetor-13

dep. 12m në euro dep. 12m në lekë

Gra�k 22. Kredia për ekonominë.


-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

12/2009

12/2010

12/2011

12/2012

12/2013

Kredia për ekonominëLekëValutë

Rritje vjetore, %

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

-0.1

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

12/2006

12/2007

12/2008

12/2009

12/2010

12/2011

12/2012

12/2013

Kredia për ekonominë, reale (b.m)PBB reale (kumulative 4-tremujorë, b.d)

Rritje vjetore, %

Raporti Vjetor2013


ekonominë është përkeqësuar gjatë vitit 2013. Portofoli i saj u reduktua me 7 miliardë lekë gjatë këtij viti dhe në fund të tij është 1.2% më i ulët se në vitin 2012. Kredia në valutë ka vijuar të tkurret, duke shënuar një rënie vjetore prej 3.4% në fund të vitit. Krahas saj, kredia në lekë është ngadalësuar ndjeshëm në krahasim me një vit më parë - në fund të vitit 2013, rritja vjetore e saj qëndron në nivelin 2.2%.

Ecuria e dobët e kredisë, gjatë vitit 2013, ka materializuar veprimin e njëkohshëm të faktorëve të ofertës dhe të kërkesës. Në kushtet e dobësimit të mëtejshëm të aktivitetit ekonomik, të pasigurive për të ardhmen dhe të kapaciteteve të lira të prodhimit, kërkesa për kredi ka qenë e pakët nga ana e individëve dhe në rënie nga ana e bizneseve. Nga ana tjetër, bankat kanë vijuar të jenë të kujdesshme dhe përzgjedhëse në procesin e kreditimit, në reflektim të vlerësimit për rrezik më të lartë që ato perceptojnë për shëndetin financiar të klientëve të tyre. Krahas faktorëve të mësipërm, reduktimi i portofolit të kredisë ka reflektuar edhe politikat e administrimit të kredive me probleme të ndjekura nga bankat.25

Politikat konservatore të bankave në kreditim janë shfaqur jo vetëm nëpërmjet çmimit të kredisë, por edhe nëpërmjet kushteve të tjera të zbatuara nga bankat në aktivitetin kreditues. Këto kushte kanë adresuar kryesisht kërkesat për kolateral dhe madhësinë e kredisë së dhënë, kryesisht për bizneset. Ndërkohë, normat e interesit të kredisë së re në lekë, pasi shfaqën ngurtësi në ndjekjen e sinjaleve të politikës monetare në pjesën e parë të vitit, filluan të bien në gjysmën e dytë të tij. Rënia e tyre ka qenë më e fortë në tremujorin e katërt të vitit, me rritjen e mëtejshme të stimulit monetar nga Banka e Shqipërisë, dhe ka qenë e pranishme më së shumti në kredi për biznese apo në kredi hipotekare për individë. Normat e interesit të kredisë në euro janë shfaqur më të qëndrueshme gjatë këtij viti, duke shënuar një rënie të lehtë në terma mesatarë kundrejt vitit të kaluar.

25 këto politika kanë konsistuar në fshirjen e kredive të humbura apo shitja e një pjese të kredive me probleme tek palët e treta. ky fenomen ka qenë veçanërisht i pranishëm në tremujorin e tretë të vitit, në segmentin e kredisë në valutë për biznese.

Gra�k 23. Kushtet e kreditimit dhe normat e interesit për kredinë e re*.

* Kushtet e kreditimit bazohen në informacionin e marrë nga Vrojtimi i Aktivitetit Kreditues me bankat e nivelit të dytë. Ato tregojnë balancën neto, e cila është e shprehur si përqindje neto e bankave që kanë lehtësuar standardet. Kur kjo balancë është pozitive tregon për lehtësim të standardeve, ndërsa

kur është negative tregon për shtrëngim të tyre. Burimi: Banka e Shqipërisë.

0

2

4

6

8

10

12

14

16

12/2009

12/2010

12/2011

12/2012

12/2013

Lek Euro

Norma mesatare e interesit të kredisë, %

-30%

-20%

-10%

0%

10%

20%

30%

T2-09

T4-09

T2-10

T4-10

T2-11

T4-11

T2-12

T4-12

T2-13

T4-13

Biznese Individë

Kushtet e kreditimit, balancë, pp

Raporti Vjetor 2013


Kredia për biznese u tkurr me 2.0%, gjatë vitit 2013. Sipas qëllimit të përdorimit, kredia për investime ka rënë me 3.5% gjatë këtij viti, ndërkohë që ajo për financimin e nevojave afatshkurtra për likuiditet qëndron në të njëjtin nivel të një viti më parë. Bankat kanë raportuar rënie të mëtejshme të kërkesës së bizneseve për kredi gjatë këtij viti. Rënia e kërkesës për kredi për investime, e evidentuar që prej katër vjetësh, është theksuar në gjysmën e dytë të vitit. Gjithashtu, kërkesa për financim afatshkurtër, e cila ka qenë burimi kryesor i rritjes së kredisë gjatë viteve të fundit, ka rënë ndjeshëm në këtë periudhë. Nga ana tjetër, edhe kushtet e kreditimit për biznese janë shtrënguar në vitin 2013. Bankat kanë shtuar kujdesin në financimin e biznesit, veçanërisht në segmentin e kredive për investime afatgjata. Ndërkohë që normat e interesit për kredi për biznese kanë shënuar rënie, politikat konservatore të bankave janë materializuar nëpërmjet shtrëngimit të kushteve të tjera të kreditimit.

Ecuria e dobët e kredisë për biznese ka qenë e pranishme në të gjithë sektorët e ekonomisë, me përjashtime të pakta në disa degë të veçanta. Kështu, rritje e financimit bankar është regjistruar vetëm në sektorin e industrisë dhe në atë të bujqësisë. Kredia për sektorin e ndërtimit ka vijuar të tkurret, ndërkohë që edhe financimi i sektorit të shërbimit ka shënuar rënie gjatë këtij viti, si pasojë e reduktimit të financimit për degën e tregtisë, atë të hotelerisë dhe atë të administrimit të pasurive të paluajtshme.

Kredia për individë, ndonëse nuk ka shënuar përkeqësim të ndjeshëm si në rastin e kredisë për biznese, ka shfaqur ecuri krahasismisht më të dobët se një vit më parë. Në fund të vitit 2013, portofoli i saj qëndron i pandryshuar kundrejt fundit të vitit 2012. Me rimëkëmbjen e kredisë hipotekare në gjysmën e parë të vitit, rritja vjetore e kredisë për individë u përmirësua në tremujorin e dytë të vitit, për t’u ngadalësuar më pas si rrjedhojë e tkurrjes së kredisë konsumatore. Bankat kanë perceptuar kërkesë të shtuar të individëve për kredi, pas tremujorit të parë të vitit. Ndryshe nga bizneset, kushtet e ofruara prej bankave kanë qenë më inkurajuese për kredinë për individë, veçanërisht

Gra�k 24. Kredia për biznese (majtas) dhe individë (djathtas), sipas qëllimit të përdorimit.


-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

12/2009

12/2010

12/2011

12/2012

12/2013

Likuiditet Investime

Rritje vjetore, %

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%12/

2009

12/2010

12/2011

12/2012

12/2013

Konsumatore Hipotekore

Rritje vjetore, %

Raporti Vjetor2013


për atë hipotekare. Për nxitjen e kreditimit janë përdorur si normat e interesit, ashtu edhe kushtet e tjera të kreditimit. Pavarësisht kësaj, kërkesa e individëve për kredi ka qenë e dobët, e diktuar nga pasiguritë e tyre për të ardhmen, duke reaguar kështu shumë pak ndaj lehtësimit të kushteve për kredi.

HAPëSiRë infORmuESE 2: PëRmBlEdHjE E infORmAciOnit ngA VROjtimi i AKtiVitEtit KREdituES gjAtë Vitit 2013

vrojtimi i aktivitetit kreditues mundëson analizën cilësore të aspekteve që lidhen me kushtet e kreditimit dhe kërkesën për kredi të bizneseve dhe të individëve. kjo hapësirë informuese përmbledh të dhënat e vrojtimit për të përshkruar faktorët që kanë ndikuar kushtet dhe kriteret për kredidhënie, të zbatuara për klientët e sistemit bankar gjatë vitit 201326.

Nga vrojtimet rezulton se bankat kanë shtrënguar lehtë standardet e kredidhënies për bizneset gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit 2013, dhe i kanë mbajtur ato të pandryshuara gjatë gjashtëmujorit të dytë. Balancat neto shënuan përkatësisht vlerat -2.3% dhe 0% në periudhën në analizë. Nga ana tjetër, standardet e kredisë për individët ndoqën një prirje lehtësuese gjatë vitit. përqindja neto e bankave që lehtësuan standardet, në fund të vitit, shënoi 10%. Të njëjtën prirje e vërejmë edhe në vendet e Eurozonës, ku standardet e kreditimit janë shtrënguar më pak gjatë vitit 2013, si për bizneset, ashtu edhe për individët.

26 Agregimi i rezultateve të vrojtimit të aktivitetit kreditues bazohet në një metodologji të standardizuar dhe të përdorur gjerësisht nga bankat qendrore. për këtë arsye, rezultatet e këtij vrojtimi janë të krahasueshme edhe me vrojtimet e organizuara nga banka të tjera qendrore. Disa nga bankat qendrore më të zhvilluara të cilat zhvillojnë vrojtimin e aktivitetit kreditues janë: Rezerva Federale (që nga vitit 1967), Banka qendrore Evropiane (që nga vitit 2003), Banka e Anglisë (që nga viti 2007) dhe Banka e japonisë (që nga viti 2000).

Gra�k 25. Ecuria e standarteve të huadhënies për agjentët ekonomikë.


-90

-70

-50

-30

-10

10

30

2007-II2008-I2008-IIT1-2009T2-2009T3-2009T4-2009T1-2010T2-2010T3-2010T4-2010T1-2011T2-2011T3-2011T4-2011T1-2012T2-2012T3-2012T4-2012T1-2013T2-2013T3-2013T4-2013

-70

-60

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30


shtrënguar

Standardet individëStandarde biznese

lehtësuar

shtrënguar

lehtësuar

Raporti Vjetor 2013


Në përgjithësi, ndryshimi i standardeve për bizneset dhe për individët, të analizuara sipas qëllimit të përdorimit, ka rezultuar në të njëjtin drejtim27. lehtësimi i standardeve për individët, gjatë vitit 2013, është nxitur nga sasia e likuiditetit dhe gjendja e konkurrencës në treg. për bizneset, faktorët kryesorë që ndikuan shtrëngimin e standardeve ishin problemet specifike të sektorit, situata makroekonomike dhe gjendja e kredive me probleme.

Ndryshimi në termat dhe kushtet e huadhënies të zbatuar nga bankat për bizneset dhe individët ka qenë kryesisht në krahun lehtësues. kjo prirje, gjatë harkut kohor të vitit të kaluar, është regjistruar si për kushtet me natyrë monetare ashtu dhe për ato me natyrë jomonetare, duke përjashtuar marzhin për kreditë me rrezik, i cili është forcuar ndjeshëm për të gjithë agjentët ekonomikë.

Sipas raportimeve të bankave, kërkesa e bizneseve për kredi në përgjithësi ishte në rënie gjatë vitit 2013. kërkesa neto28 e bizneseve ka shënuar vlera negative gjatë gjithë vitit, duke u përkeqësuar në gjashtëmujorin e dytë të tij. Faktori kryesor që ndikoi kërkesën e ulët të bizneseve për kredi ishte situata makroekonomike. Nga ana tjetër, kërkesa e individëve për kredi ka ardhur në rritje gjatë vitit 2013. Nevoja për financimin e konsumit dhe të banesave ishin faktorë përcaktues në rritjen e kërkesës.

27 Biznese: kapital qarkullues dhe investime; individë: blerje banese dhe konsum.28 E matur si diferencë në pikë përqindjeje e përgjigjeve për rritje ndaj atyre për ulje.

Gra�k 26. Ecuria e kërkesës për kredi.


-50

-30

-10

10

30

50

70

2007-II2008-I2008-II

Kërkesa e bizneseve

rritur

ulur

rritur

ulur

Kërkesa e individëve

T1-2009T2-2009T3-2009T4-2009T1-2010T2-2010T3-2010T4-2010T1-2011T2-2011T3-2011T4-2011T1-2012T2-2012T3-2012T4-2012T1-2013T2-2013T3-2013T4-2013

-50

-30

-10

10

30

50

70


Raporti Vjetor2013


i.2. Stabiliteti Financiar DHe mbiKëQYrja banKare

• Veprimtaria e sistemit financiar vlerësohet e qëndrueshme nëse aiështë në gjendje të përballojë rreziqet e ndryshme të veprimtarisë dhe, njëherazi, të përmbushë nevojat e agjentëve ekonomikë për financim dhe shërbime të tjera financiare, në mënyrë sa më normale.

Nga përkufizimi del qartë nevoja për të identifikuar, parandaluar dhe administruar rreziqet me të cilat përballet sistemi financiar, veçanërisht ato me rëndësi sistemike29. Pjesa e identifikimit të rreziqeve lidhet me aftësinë për të dalluar burimet e rrezikut. Këto të fundit shoqërojnë veprimtarinë e sistemit financiar dhe reflektojnë jo vetëm kompleksitetin e veprimtarisë, por edhe shtrirjen e tij në juridiksione të ndryshme dhe ndërveprimin me ekonominë reale. Për këto arsye, sigurimi i stabilitetit të sistemit financiar nuk është ekskluzivitet i një autoriteti publik, por ndërthur dhe kërkon bashkëpunimin mes disa autoriteteve publike përgjegjëse brenda dhe jashtë vendit, si edhe komunikimin e rregullt me industrinë financiare.

Roli i secilit autoritet publik në kuadër të stabilitetit financiar ndikohet në mënyrë të dukshme nga struktura e sistemit financiar. Ashtu si edhe në shumë vende evropiane, edhe në Shqipëri, sistemi financiar dominohet nga sektori bankar, i cili zë rreth 90% të vëllimit të veprimtarisë së sistemit financiar. Pjesa tjetër përfaqësohet nga institucionet financiare jobanka, ku roli mbikëqyrës ushtrohet nga disa institucione publike.

Roli i Bankës së Shqipërisë për ruajtjen e stabilitetit financiar përcaktohet në ligjin “PërBankëneShqipërisë”dhenë ligjin “PërbankatnëRepublikëneShqipërisë”.Krahasobjektivitpërruajtjenenivelittëçmimevepërmeszbatimittëpolitikës monetare, Banka e Shqipërisë ka edhe objektiva të tjerë që përfshijnë rregullimin e veprimtarisë bankare dhe zhvillimin e sistemeve të pagesave. Këto objektiva realizohen përmes licencimit, rregullimit dhe mbikëqyrjes së veprimtarisë bankare, si edhe përmes monitorimit dhe zbatimit të nismave për përmirësimin teknologjik të sistemeve të pagesave, në përputhje me standardet më të mira ndërkombëtare. Më tej, kuadri ligjor përcakton edhe përgjegjësinë që ka Banka e Shqipërisë për të komunikuar në publik vlerësimin që ajo ka, lidhur me qëndrueshmërinë e sistemit financiar.

i.2.1 ecuria e SeKtorit banKar

Megjithë situatën delikate të ekonomisë shqiptare dhe rritjen e problematikës në sistemin financiar, indikatorë të rëndësishëm të shëndetit financiar u

29 Rreziku sistemik përcaktohet si rreziku i ndërprerjes së shërbimeve financiare, i shkaktuar nga dëmtimi i një pjese ose tërësisë të sistemit financiar, dhe që ka potencial për pasoja serioze negative për ekonominë reale. Rreziqet sistemike zakonisht ndahen në rreziqet ciklike dhe strukturore. Dimensioni ciklik ka të bëjë me mënyrën se si rreziku zhvillohet përgjatë kohës, në kushtet e ndërveprimit mes agjentëve financiarë ose mes sistemit financiar dhe ekonomisë reale. Dimensioni strukturor, gjithashtu i njohur si dimensioni ndërsektorial, lidhet me mënyrën se si rreziku është i përqendruar ose i shtrirë në infrastrukturën e sistemit financiar në një kohë të caktuar, duke sjelle potencialisht ndikim të rëndësishëm negativ në qëndrueshmërinë e sistemit financiar.

Raporti Vjetor 2013


përmirësuan gjate vitit 2013. Rezultati financiar pozitiv shfaqi rritje dhe treguesit e kapitalizimit e të likuiditetit të veprimtarisë u paraqitën në nivele të kënaqshme.

Sektori bankar mbetet segmenti kryesor i ndërmjetësimit financiar në Shqipëri. Në fund të vitit 2013, aktivet e tij ndaj PBB-së shënuan nivelin 90.5%, duke u rritur me 0.9 pikë përqindje krahasuar me një vit më parë. Sektori bankar mbizotërohet nga pesë bankat më të mëdha, të cilat së bashku përbëjnë 67% të portofolit të kredisë së sistemit dhe 73% të depozitave. Shumica e sektorit bankar kontrollohet nga filialet e grupeve të huaja bankare me origjinë të kapitalit nga Bashkimi Evropian dhe që ushtrojnë veprimtarinë e tyre bazuar në legjislacionin shqiptar dhe në gjithë kuadrin rregullativ në fuqi të Bankës së Shqipërisë.

Numri i bankave, fund i periudhës 2010 2011 2012 2013Bankat në Shqipëri, prej të cilave: 16 16 16 16Degë të bankave të huaja 2 2 0 0Shumica1 me kapital privat sipas ndarjeve:Me kapital privat në shumicën e pronësisë të huaj: 14 14 14 14- me shumicë kapitali të huaj nga vendet e Bashkimit Evropian2 10 10 10 10- me shumicë kapitali me origjinë turke 1 1 1 1- me shumicë kapitali nga një institucion financiar ndërkombëtar 1 1 1 1- me shumicë kapitali me origjine kuvajtiane 1 1 1 1- me shumicë kapitali nga Konfederata e Zvicrës 1 1 1 1Me kapital privat me shumicën e pronësisë vendase3 2 2 2 2

1 “Shumicë” është në çdo rast shumica e thjeshtë, 50% e votave plus 1 votë.2 Bankat me origjinë kapitali nga vendet e BE-së janë nga: italia (1 bankë), Austria (1 bankë),

Gjermania (1 bankë), Franca (2 banka), Greqia (3 banka), Bullgaria (1 bankë).3 Bankat me shumicë kapitali vendas janë Banka union sh.a. dhe Banka credins sh.a.

Në fund të vitit 2013, aktivet e sektorit bankar u rritën në nivelin 1,234 miliardë lekë, duke shënuar një rritje vjetore prej 3.9%, nga 6.1% që regjistronin një vit më parë. Ky ngadalësim erdhi si pasojë e rritjes më të ulët të depozitave dhe rënies së angazhimit të bankave në procesin e kreditimit. Zgjerimi i aktiveve është realizuar përmes veprimeve në tregun ndërbankar dhe në atë të letrave me vlerë, duke reflektuar kryesisht rritjen e pjesëmarrjes së sektorit në ankandet e titujve të borxhit të qeverisë. Financimi i veprimtarisë është siguruar prej rritjes së depozitave nga publiku, të cilat zënë 82.1% të totalit të detyrimeve të sektorit bankar. Pavarësisht aktivitetit ekonomik të moderuar, depozitat në banka u rritën me 3.6% gjatë vitit 2013. Kjo rritje ishte më e ulët, krahasuar me atë të një viti më parë prej 7.3%.

Ekspozimi i sektorit bankar ndaj subjekteve jorezidente është i ngjashëm me periudhën paraardhëse, duke reflektuar një varësi të ulët të sektorit bankar ndaj burimeve të huaja të financimit.

Gjatë gjysmës së dytë të vitit 2013, aktiviteti kreditues i sektorit bankar u tkurr me 1.8%. Në fund të vitit 2013, aktiviteti kreditues vlerësohet rreth 41.3% e PBB-së30.

30 këtu, ndryshe nga nënkapitulli 1.1.5, portofoli i kredisë dhe depozitat i referohen totalit të kredive dhe depozitave, përfshirë ndërmarrjet shtetërore dhe jorezidentët.

Tabelë 6. Struktura e pronësisë së bankave 2010-2013.

Raporti Vjetor2013


REzulTATi FiNANciAR DhE pëRFiTuEShMëRiA Rezultati financiar neto i sektorit bankar në fund të vitit ishte pozitiv, me një vlerë prej rreth 6.6 miliardë lekësh dhe me përmirësim në masën 74%, krahasuar me fitimin e vitit 2012. Të ardhurat neto nga interesat shfaqën një rënie të lehtë, ndërkohë që të ardhurat nga veprimtaritë e tjera u rritën me 1.14 miliardë lekë. Tkurrja e aktivitetit kreditues ka sjellë flukse më të ulëta provigjionimi për rrezikun e kreditit, ndërkohë që përmirësimi i çmimit të letrave me vlerë të investimit në portofolet e bankave ka ndikuar në uljen e masës së provigjionimit në tërësi. Këto zhvillime janë faktorët kryesorë të rritjes së rezultatit neto për periudhën. Normat e kthimit vjetor nga aktivet mesatare dhe nga kapitali mesatar ishin përkatësisht 0.54% dhe 6.4%.

Tabelë 7. Tregues të përfitueshmërisë nga veprimtaria kryesore në përqindje (kumulative).

Treguesit Dhjetor `10 Dhjetor `11 Dhjetor `12 Dhjetor `13Të ardhura nga interesat/aktivet mesatare që sjellin të ardhura (1) 8.11 7.78 7.73 7.32Shpenzime për interesa /aktive mesatare që sjellin të ardhura (2) 3.78 3.57 3.72 3.42Marzhi Neto nga Interesat (NIM) {(1)-(2)} 4.32 4.20 4.01 3.89


kApiTAliziMi i vEpRiMTARiSëStruktura e kapitalit rregullator paraqitet e favorshme në drejtim të kapacitetit për të mbuluar humbjet e mundshme, pasi ai vijon të mbizotërohet nga kapitali bazë, në masën 82.5%. Ritmet më të larta të rritjes së kapitalit rregullator kundrejt aktiveve me rrezik ndikuan në rritjen e normës së mjaftueshmërisë së kapitalit në nivelin 17.96%, nga 16.2% që shënonte një vit më parë.

cilëSiA E kREDiSëNë dhjetor 2013, kreditë me probleme zunë 23.5% të portofolit të kredisë, duke përfaqësuar një ritëm shumë më të ulët të rritjes, në krahasim me vitet e fundit. Pesha e kredive me probleme për bizneset private është zgjeruar me 1.8 pikë përqindje, duke u ngjitur në nivelin 27.7%, ndërsa për individët ajo u përmirësua lehtësisht me 0.5 pikë përqindjeje, në 16.7% të portofolit përkatës.

Gjatëvititukonstatuavijimimigrimittëkredivemeproblemedrejtkategorisë“tëhumbura”.Kjoprirjerritvarësinëeperformancëssëbankavendajprocesevetë ekzekutimit të kolateralit dhe fshirjes së kredive të humbura. Kalimi i kredive në klasat me cilësi më të ulët është shoqëruar me rritjen me rreth 20% të vlerës së fondeve rezervë.

GjENDjA E likuiDiTETiTGjendja e likuiditetit vlerësohet e kënaqshme. Në fund të vitit 2013, raporti i aktiveve likuide me detyrimet afatshkurtra në nivel sistemi rezultoi 34.7%, duke qenë 42.7% për lekun dhe 26.6% për valutat. Secili tregues ishte mbi nivelin minimal të kërkuar nga kuadri rregullativ. Gjatë vitit nuk ka pasur ndryshime të rëndësishme në varësinë e bankave prej financimit të bankave mëma dhe ky tregues mbeti në nivele të moderuara.

Raporti Vjetor 2013


Depozitat mbeten burimi kryesor i financimit të veprimtarisë së sektorit bankar. Ato kanë përgjithësisht një përqendrim të ulët. Kështu, në fund të vitit 2013, 10 depozituesit më të mëdhenj zinin 6.5% të totalit të depozitave të sistemit bankar, 20 më të mëdhenjtë zinin 8.1% dhe 50 më të mëdhenjtë zinin 11.2%.

uShTRiMi i pRovëS Së REziSTENcëS DhE REzulTATETNëpërmjet ushtrimit të provës së rezistencës, vlerësohet stabiliteti i sistemit financiar dhe mjaftueshmëria e kapitalit në sektorin bankar, për një periudhë kohore deri në fund të vitit 2014. Prova e rezistencës vlerëson ndikimin e situatave makroekonomike në gjendjen financiare të sektorit bankar, duke përjashtuar mundësinë e rritjes së kapitalit të paguar gjatë periudhës së marrë në konsideratë. Kjo analizë fokusohet në vlerësimin kryesisht të rrezikut të kredisë dhe ndikimin përkatës në kapitalizimin e bankave. Analiza përmban skenarin bazë dhe dy versione të skenarëve të rënduar. Skenari bazë mbështetet në tregues ekonomikë dhe financiarë të parashikuar mbi bazën e ecurisë së tyre historike.Skenarëte rënduar tëanalizëssupozojnënjësituatë të“stresuar”,me një probabilitet të ulët ndodhjeje. Ato janë mbështetur në disa goditje të mundshme në ekonominë shqiptare, që janë:

• ndalimiikreditimit,dukesupozuarnjëkohësishtdherritjetënormavetëinteresit të tregut dhe rënie të të ardhurave neto nga interesi;

• ndalimiikreditimit,nënçmimiimonedhësvendase,rritjaenormavetëinteresit dhe rënia e të ardhurave neto nga interesi.

Rezultatet e ushtrimit tregojnë se në të gjithë skenarët, sektori bankar mbetet i mirëkapitalizuar, por në skenarët e rënduar disa banka shfaqin nevojën për kapital shtesë në fund të vitit 2014.

Në lidhje me ecurinë e rrezikut të tregut, është vlerësuar ekspozimi i bankave të sektorit bankar ndaj rrezikut sovran të investimit në letra me vlerë të borxhit publik të huaj, si dhe në letra të borxhit tregtar. Skenari i rrezikut të tregut përmbledh goditje në formën e një marzhi reduktues31 (haircut) ndaj vlerës së investimeve në letra me vlerë të huaja, mbi vlerën e tregut të raportuar nga bankat. Rezultatet e ushtrimit tregojnë se ekspozimi është i ndjeshëm për titujt e borxhit tregtar privat, ndërsa ekspozimi në titujt e borxhit sovran është më i kufizuar.

Për vlerësimin e përcjelljes së rrezikut në sektorin bankar shqiptar, nëpërmjet efektit zinxhir (contagion risk), është ndërtuar edhe prova e rezistencës në lidhje me ekspozimin e sektorit bankar ndaj grupeve bankare zotëruese. Rezultatet e ushtrimit sugjerojnë se ky ekspozim vijon të mbetet i konsiderueshëm, sidomos për disa banka.

Në përfundim, ushtrimi i provës së rezistencës tregon edhe një herë rëndësinë është që bankat të ndjekin me kujdes zhvillimet e përgjithshme ekonomike për të vlerësuar ndikimin e tyre mbi veprimtarinë bankare dhe nevojat për kapital shtesë. 31 Diferenca midis vlerës së tregut të një titulli të vendosur si garanci dhe vlerës së tij të përdorur

për llogaritjen e kredisë së dhënë, e shprehur si përqindje ndaj vlerës së tregut.

Raporti Vjetor2013


DEklARATA pëR vlERëSiMiN E STABiliTETiT FiNANciARBanka e Shqipërisë komunikon rregullisht opinionin e saj mbi çështjet e stabilitetit financiar dhe mbikëqyrjes bankare përmes publikimeve të saj, ku veçojmë Raportin e Stabilitetit Financiar dhe Deklaratën e Stabilitetit Financiar, të cilat publikohen dy herë në vit, si dhe Raportin Vjetor të Mbikëqyrjes dhe Raportin Vjetor të Bankës së Shqipërisë. Në këto publikime, Banka e Shqipërisë bën një vlerësim të gjendjes së sistemit financiar dhe posaçërisht të sektorit bankar, duke tërhequr vëmendjen për rreziqet e ndryshme në veprimtarinë e sistemit financiar e duke dhënë rekomandimet përkatëse.

Deklarata e Stabilitetit Financiar, e publikuar në shtator 2013, vlerëson si të qëndrueshme gjendjen e sektorit bankar dhe të sistemit financiar, duke evidentuar rreziqet që lidheshin jo vetëm me vështirësitë financiare të vendeve të tjera me të cilat ekonomia jonë ndërvepron, por edhe me zhvillime të veprimtarisë së brendshme, ku veçohet rënia e cilësisë së kreditimit. Gjithashtu, deklarata vlerëson si të rëndësishëm ndikimin e politikës fiskale në ecurinë e sektorit bankar në kushtet e detyrimeve të prapambetura publike. Ajo thekson nevojën për rivendosjen e ekuilibrave dhe të stabilitetit në treguesit fiskalë, duke veçuar politikat e administrimit të borxhit në lekë dhe në valutë.

Njëkohësisht, në faqen e internetit të Bankës së Shqipërisë, paraqiten rregullisht njoftimet për zhvillimin e mbledhjes së Grupit Këshillimor të Stabilitetit Financiar dhe jepet përmbajtja e saj, në mënyrë të përmbledhur. Çështjet e stabilitetit të sistemit financiar trajtohen edhe në publikime të tjera të rregullta të Bankës së Shqipërisë, si edhe në daljet publike të Guvernatorit në media.

i.2.2. vlerëSimi i rreZiQeve DHe vePrimet Për aDminiStrimin e tYre

Në përgjigje të përgjegjësive ligjore, Banka e Shqipërisë analizon në mënyrë të vazhdueshme ndjeshmërinë e veprimtarisë bankare ndaj rreziqeve të kreditit, të tregut, të likuiditetit, si edhe ato që burojnë prej ekspozimit të sektorit bankar ndaj produkteve dhe tregjeve të huaja. Këto vlerësime janë të nevojshme për të mbështetur më pas vlerësimin për rrezikun sistemik.

RREziku i kREDiTiTRreziku i kreditit ka tërhequr vëmendjen kryesore të Bankës së Shqipërisë që prej shpërthimit të krizës ndërkombëtare financiare. Ndikimi i saj në ngadalësimin e rritjes ekonomike në vend, është shoqëruar me rënien e cilësisë së portofolit të kredisë në banka dhe me uljen e ritmit të kreditimit në ekonomi, nga sektori bankar. Nën ndikimin e ngadalësimit të rritjes ekonomike, kërkesa e bizneseve dhe familjeve për kredi ka rënë. Nga ana tjetër, edhe bankat kanë shtrënguar kushtet e kreditimit, duke reflektuar një kujdes të shtuar ndaj rrezikut të kreditit. Përqasja e Bankës së Shqipërisë ndaj rrezikut të kreditit ka kaluar në këto faza:

a) Së pari, është synuar evidentimi i saktë i madhësisë së problemit. Për këtë, Banka e Shqipërisë ka rritur intensitetin e mbikëqyrjes së bankave me fokus në identifikimin e shpejtë dhe sa më të saktë të kredive me probleme. Për këtë çështje janë kryer inspektime të fokusuara në vend dhe janë përmirësuar analizat nga jashtë. Tek këto të fundit përfshihen

Raporti Vjetor 2013


vrojtime të ndryshme, si edhe ushtrimet e provës së rezistencës, të cilat synojnë jo vetëm të kapin vlerësimin e industrisë bankare për ecurinë e kreditimit në të ardhmen, por edhe të testojnë aftësinë e bankave të veçanta dhe të sektorit në tërësi, ndaj hipotezës së një përkeqësimi të mëtejshëm të cilësisë së kredisë. Në vijim të rezultatit dhe në rast nevoje, bankës i kërkohet të ndërmarrë veprime korrektuese të natyrës strukturore dhe të rrisë nivelet e kapitalit;

b) Së dyti, është synuar trajtimi i problematikës që shoqëron procesin e kreditimit dhe që pengon procesin e zgjidhjes së kredive me probleme. Në këndvështrimin e Bankës së Shqipërisë, zgjidhja e kësaj problematike duhet të adresojë stokun e kredive me probleme dhe flukset e saj, ndaj edhe veprimet janë ndërmarrë në të dy drejtimet. Më konkretisht:

a. për të trajtuar gjendjen e stokut të kredisë me probleme, fokusi i Bankës së Shqipërisë ka qenë në drejtim të:

i. përmirësimit të procesit të ekzekutimit të kolateralit, dheii. trajtimit tatimor të kredive të humbura, në rastin e fshirjes së tyre nga

bilanci i bankës.

Për këto çështje, Banka e Shqipërisë ka qenë në komunikim të vazhdueshëm me industrinë bankare, me Ministrinë e Financave dhe me institucione të tjera që mund të ndikojnë procesin. Si rezultat i punës së përbashkët u bë e mundur që në shtator të vitit 2013, Kuvendi të miratonte disa ndryshime në Kodin e Procedurës Civile dhe në Kodin Civil, të cilat lehtësojnë procedurën e kryerjes së ankandit të kolateralit të kredisë dhe përmirësojnë garancitë ligjore që shoqërojnë të gjithë procesin. Gjithashtu, pas ndryshimit të udhëzimit përkatës të Ministrit të Financave, në maj 2013, së afërmi Kuvendi do të shqyrtojë edhepropozimetpërndryshimenëligjin“Përtëardhurattatimore”,tëcilatetrajtojnë kredinë e humbur në banka si një shpenzim të zbritshëm për efekt të llogaritjes së fitimit, në rastin kur plotësohen disa kushte të mirëspecifikuara.

Së fundi, Banka e Shqipërisë ka marrë përsipër t’iu ofrojë bankave një orientim më të detajuar lidhur me shitjen e kredive nga portofoli i tyre. Gjatë vitit 2013, ka pasur disa raste të tilla, dhe ne vlerësojmë që ky është një proces i dobishëm në uljen e nivelit të kredive me probleme në banka.

b. për të trajtuar kryesisht flukset e kredisë me probleme, fokusi i Bankës së Shqipërisë ka qenë në drejtim të:

i. ristrukturimit në një fazë sa më të hershme të kredive, për të mos lejuar kalimin e tyre në kredi me probleme,

ii. vendosjen e disa stimujve për të orientuar bankat drejt kreditimit, në kushtet e një situate të kënaqshme likuiditeti.

Për këto çështje, në maj të vitit 2013, Banka e Shqipërisë miratoi disa ndryshime rregullative, të cilat parashikonin krijimin e një nënkategorie ku mund të klasifikoheshin kreditë e rregullta që bëheshin pjesë e procesit të ristrukturimit të hershëm. Fondet rezervë që duhet të krijoheshin për këto kredi do të ishin

Raporti Vjetor2013


më të larta se në kushte normale, por më të ulëta se kategoria e kredive me probleme. Gjithashtu, për ristrukturimin e kredive me probleme, koha e mbajtjes së tyre në të njëjtën kategori pas ristrukturimit, u shkurtua nga 9 në 6 muaj. Më tej, kërkesat për kapital për flukset e reja të investimeve të bankave me subjektet jorezidente u rritën. Paralelisht, kërkesat për kapital për shtesën vjetore të kreditimit në vend brenda një bande prej 4-10%, u ulën në zero. Këto veprime me shtrirje të përkohshme, synonin të krijonin kushte më të përshtatshme që bankat të orientonin fondet e tyre drejt kreditimit të ekonomisë së brendshme.

Problemet e kreditimit dhe të cilësisë së saj, ishin në qendër të bashkëpunimit dhe të asistencës së ofruar nga institucionet financiare ndërkombëtare, veçanërisht nga Banka Botërore. Me këtë të fundit, dhe në bashkëpunim të ngushtë me industrinë bankare, jemi aktualisht në një projekt, i cili synon të përmirësojë kapacitet e bankave për trajtimin dhe zgjidhjen e kredive me probleme.

Gjithashtu, gjatë vitit 2013, Banka e Shqipërisë ka ndjekur një politikë monetare lehtësuese, duke reflektuar jo vetëm presionet e ulëta inflacioniste, por edhe synimin për stimulimin e rritjes ekonomike përmes kreditimit me norma më të ulëta të interesit. Në përgjithësi, Banka e Shqipërisë vlerëson se si rezultat i këtyre veprimeve, u ndikua në ndalimin e rritjes së nivelit të kredive me probleme gjatë 2013, dhe vendosjen e një prirjeje rënëse të normës së interesit të kredisë. Pritshmëritë tona janë që efekti i këtyre masave do të ndihet më i plotë gjatë vitit 2014.

RREziqET E TREGuTNë lidhje me rrezikun e tregut, vlerësimi i Bankës së Shqipërisë është që sektori bankar është i ekspozuar ndaj lëvizjeve në normën e interesit dhe në kursin e këmbimit. Në të dy rastet, rreziku i tregut është i tërthortë dhe lidhet kryesisht me vështirësitë që do të krijonte tek subjektet huamarrëse, një rritje e shpejtë dhe e konsiderueshme e normës së interesit dhe/ose e kursit të këmbimit. Sidoqoftë, ne vlerësojmë që probabiliteti i këtyre lëvizjeve të pafavorshme në këta tregues mbetet i ulët, në kushtet e aktivitetit të ngadalësuar ekonomik dhe tkurrjes së kreditimit në valutë në sektorin bankar.

RREziku i likuiDiTETiTNë lidhje me rrezikun e likuiditetit, vlerësimi i Bankës së Shqipërisë është që ekspozimi i sektorit bankar ndaj këtij rreziku është i ulët, në kushtet kur ai përballet me një situatë të kënaqshme të likuiditetit. Treguesit e likuiditetit, si në lekë ashtu edhe në valutë, janë mbi nivelet minimale të kërkuara nga kuadri rregullator. Gjithashtu, ndonëse me ritme më të ulëta, depozitat në banka vijojnë të rriten. Si rezultat, varësia e sektorit bankar ndaj financimeve të huaja mbetet e ulët.

RREziku i pëRcjElljES Së GoDiTjEvE NGA jAShTëKriza e fundit tregoi nevojën për monitorimin e zhvillimeve në tregjet e huaja, për të vlerësuar ndikimin e tyre në vlerën e investimeve të sektori bankar. Banka e Shqipërisë e kryen këtë vlerësim në mënyrë periodike, si pjesë e ushtrimit të provës së rezistencës. Në këtë ushtrim, për çdo bankë vlerësohet mjaftueshmëria e kapitalit për të përballuar humbjen e një vlere të caktuar të

Raporti Vjetor 2013


investimeve të bankave me jorezidentë. Edhe në këtë rast, rezultatet bëhen pjesë e politikës mbikëqyrëse të Bankës së Shqipërisë.

RREziku SiSTEMikMarrja e një vlerësimi për secilin rrezik, si edhe analiza e përgjithshme e gjendjes së ekonomisë dhe e sistemit financiar, na mundëson të kemi një vlerësim për gjendjen dhe ecurinë e rrezikut sistemik. Për këtë, puna e Bankës së Shqipërisë është përqendruar në këto drejtime:

a. zhvillimi i metodologjive dhe teknikave për vlerësimin e rrezikut sistemik, në të dy dimensionet e tij;

b. konceptimi dhe ndërtimi i kuadrit të politikave makroprudenciale;c. zhvillimi i bashkëpunimit ndërinstitucional dhe parapërgatitja për:

i. parandalimin e situatave me natyrë sistemike,ii. administrimin e situatave me natyrë sistemike.

Për vlerësimin e rrezikut sistemik sipas dimensionit të tij ciklik, Banka e Shqipërisë ka zhvilluar disa metodologji dhe teknika që përfshijnë indekse të vlerësimit të gjendjes financiare të sektorit bankar, si edhe të nivelit të stresit në sistemin financiar. Më tej, janë konceptuar dhe realizuar vrojtime me industrinë bankare për të njohur perceptimin e saj lidhur me rrezikun sistemik, dhe me bizneset dhe familjet për të vlerësuar ngarkesën e tyre me borxh dhe përcjelljen e rrezikut drejt sistemit financiar. Gjithashtu, është zhvilluar një model që vlerëson marrëdhënien midis zhvillimeve makroekonomike dhe atyre në sistemin financiar. Së fundi, Banka e Shqipërisë ka përfunduar edhe një metodologji për ndërtimin e hartës së stabilitetit financiar. Për vlerësimin e rrezikut sistemik sipas dimensionit të tij strukturor, Banka e Shqipërisë ka zhvilluar një metodologji që identifikon kontributin e bankave në rrezikun sistemik dhe që përcakton bankat me rëndësi sistemike. Prej disa kohësh kemi pasuruar informacionin lidhur me ekspozimin e bankave në tregun ndërbankar, i cili më pas i shërben vlerësimit të përcjelljes së rrezikut midis bankave. Për disa nga bankat, kemi kërkuar të zhvillojnë planet e brendshme të rekuperimit dhe të ristrukturimit, në përputhje me standardet ndërkombëtare. Më tej, është zhvilluar edhe një metodologji e re për vlerësimin e ecurisë në tregun e pasurive të paluajtshme, mbështetur mbi një vrojtim specifik, e cila gjykojmë se do të përmirësojë metodologjinë ekzistuese dhe do të japë një informacion më të zgjeruar mbi zhvillimet në këtë treg.

Aktualisht, jemi në fazën e agregimit të këtij informacioni dhe të përfshirjes së tij në mënyrë të përshtatshme në ushtrimet e provës së rezistencës. Për këto të fundit, në këto dy vite, janë përfshirë në proces edhe disa nga bankat tregtare, të cilave iu kërkohet të paraqesin rezultatet e testimit të veprimtarisë së tyre, mbështetur mbi disa skenarë të ndërtuar nga Banka e Shqipërisë.

poliTikAT MAkRopRuDENciAlEKriza financiare globale provoi nevojën për plotësimin e mbikëqyrjes financiare tradicionale, e cila fokusohet në rreziqet në institucione të veçanta, me mbikëqyrjen që fokuson rreziqet në sistemin financiar në tërësi. Ndaj, kuadri

Raporti Vjetor2013


i politikave makroprudenciale nënkupton përcaktimin sa më të qartë të rolit, të objektivave (të ndërmjetëm e finalë) dhe të instrumenteve që Banka e Shqipërisë ka për administrimin e rrezikut sistemik. Gjithashtu, me rëndësi është edhe koordinimi i veprimeve në këtë drejtim me ato të politikës monetare. Disa nga veprimet e përmendura me sipër, posaçërisht ato qe lidhen me mbështetjen e kreditimit dhe me vlerësimin e rrezikut sistemik, mund të karakterizohen si masa me natyrë makroprudenciale, ndërsa në kushtet kur ato fokusohen në rrezikun sistemik, janë me natyrë kundërciklike dhe zbatohen për të gjithë sektorin bankar.

BAShkëpuNiMi NDëRiNSTiTucioNAlNë dy vitet e fundit, bashkëpunimi ndërinstitucional në kuadër të konsultimit të politikave për vlerësimin dhe trajtimin e rrezikut sistemik ka shënuar progres të dukshëm me institucionalizimin e punës së Grupit Këshillimor të Stabilitetit Financiar. Ky grup i drejtuar nga Ministri i Financave, ka në përbërje të tij Guvernatorin e Bankës së Shqipërisë dhe Kryetarin e Autoritetit të Mbikëqyrjes Financiare, me të ftuar të rregullt Drejtorin e Përgjithshëm të Agjencisë së Sigurimit të Depozitave. Ky grup mbështetet nga një Sekretariat, i cili drejtohet nga Banka e Shqipërisë. Qëllimi i kësaj strukture këshillimore është të diskutojë dhe të harmonizojë politikat dhe veprimet në drejtim të parandalimit dhe administrimit të rreziqeve dhe ruajtjes së stabilitetit financiar. Në mbledhjet e tij të rregullta, ky grup ka diskutuar rreth gjendjes së sistemit financiar, rreth vlerësimit të rreziqeve në segmente të caktuara të tij, si dhe është njohur me veprimet që kanë ndërmarrë autoritetet pjesëmarrëse për adresimin e problematikës përkatëse, duke përfshirë edhe nismat ligjore.

pRocESi FSApNë muajt tetor-nëntor të vitit 2013, sistemi financiar dhe kuadri mbikëqyrës i veprimtarisë së tij iu nënshtruan procesit të vlerësimit nga ana e grupit të Fondit Monetar Ndërkombëtar dhe Bankës Botërore. Vlerësimi përfshiu të gjitha segmentet e sistemit financiar, mënyrën e mbikëqyrjes së tyre dhe përafrimin me standardet ndërkombëtare, aftësinë e autoriteteve publike për të identifikuar dhe administruar rreziqet e ndryshme, bashkëpunimin ndërinstitucional etj. Në diskutimet paraprake me misionin e FMN-së dhe BB-së, ata vlerësuan pozitivisht aftësinë e sektorit bankar dhe të sistemit financiar për t’i bërë ballë ndikimit të krizës financiare ndërkombëtare.

Në këtë drejtim, u theksua se veprimet e autoriteteve për evidentimin dhe administrimin e rreziqeve kishin qenë në drejtimin dhe në masën e duhur. Sigurisht, pati edhe rekomandime për përmirësimin dhe plotësimin e proceseve të nisura, të cilat janë përkthyer në plane të detajuara pune të institucioneve respektive. Disa nga këto rekomandime janë bërë edhe pjesë e termave të marrëveshjes së fundit me FMN-në, realizimi në kohë dhe me cilësi i të cilave merr një rëndësi të veçantë.

Misioni vlerësoi se Banka e Shqipërisë, pavarësisht mjedisit ekonomik të pafavorshëm dhe sfidues të krijuar si pasojë e krizës financiare ndërkombëtare, ka një përputhshmëri të lartë me Parimet Bazë të Bazelit për një mbikëqyrje bankare efektive. Vlen të theksohet se u vlerësua pozitivisht puna dhe përmirësimet e koncepteve për zbatimin e plotë të një mbikëqyrjeje të bazuar në rrezik.

Raporti Vjetor 2013


Në kuadrin e misionit, një nga mënyrat e matjes së rezistencës së sistemit bankar shqiptar ndaj goditjeve në likuiditet ishte dhe realizimi i një analize stress test-i për rrezikun e likuiditetit. Në linjë me praktikat më të fundit dhe standardet më të mira ndërkombëtare për këtë qëllim, u aplikua një metodologji e re e zhvilluar nga Banka e Shqipërisë në bashkëpunim me ekspertët e Fondit Monetar Ndërkombëtar. Kjo metodologji, e cila bazohet në konceptin e shportave të maturitetit, është një hap përpara asaj ekzistuese të përdorur nga Banka e Shqipërisë, duke tentuar të supozojë një pamje sa më reale të sjelljes së klientëve dhe tregjeve, gjatë një situate krize të mundshme likuiditeti.

Në të njëjtin kuadër u realizuan edhe provat e tjera të rezistencës për rrezikun e kredisë dhe rreziqet e tregut. Metodologjia për kryerjen e tyre konsiston në matjen e rezistencës së raportit të mjaftueshmërisë së kapitalit ndaj goditjeve të mundshme nëpërmjet rritjes së supozuar të kredive me probleme, dhe luhatjeve të supozuara të kurseve të këmbimit e të normave të interesit. Prova e rezistencës në kuadrin e misionit të vlerësimit u krye duke aplikuar goditjet standarde të përdorura në prova të ngjashme edhe në sisteme të tjera financiare, të cilat u vunë në dispozicion nga misioni vlerësues.

i.2.3 vePrimtari të veçanta mbiKëQYrëSe në 2013

• FunksionimbikëqyrësnëBankëneShqipërisëmbështetetnëtreshtyllabazë: licencim, rregullim dhe mbikëqyrje. Kjo e fundit realizohet nëpërmjet kryerjes së analizave nga jashtë dhe ekzaminimeve në vend32.

Vlerësimi i sistemit bëhet nëpërmjet kryerjes së analizave periodike, mujore dhe tremujore, që synojnë të japin një panoramë më të plotë të zhvillimeve të veprimtarisë bankare dhe financiare, duke analizuar një gamë më të gjerë treguesish për periudhën përkatëse. Çdo bankë apo institucion financiar jobankë është vlerësuar mbi këto baza periodike, me qëllim evidentimin e zhvillimeve dhe rreziqeve kryesore dhe përcaktimin e veprimtarisë mbikëqyrëse përkatëse.

Vështirësitë financiare të konstatuara në ekonomitë dhe tregjet financiare globale, por edhe ato të brendshme, kanë bërë që gjatë këtij viti fokus i veçantë t’i kushtohet ndjekjes së cilësisë së portofolit të kredive, fondeve rezervë për mbulimin e humbjeve nga kreditë, mjaftueshmërisë së kapitalit dhe ecurisë së përgjithshme të bankave individuale. Nga pikëpamja cilësore, vëmendje i është kushtuar cilësisë së qeverisjes së bankave dhe angazhimeve të tyre për përgatitjen e infrastrukturës së përshtatshme për të përballuar problematikat e ndeshura dhe sfidat e së ardhmes. Krahas mbështetjes së vlerësimit të stabilitetit financiar, disa nga projektet e tjera kryesore ku janë përqendruar burimet e mbikëqyrjes, gjatë vitit 2013, janë: kriteret për kredinë për politikat e zhvillimit, mbikëqyrja e bazuar në rrezik, adresimi i kredive me probleme, hartimi i udhëzuesve për ristrukturimin e kredisë dhe vlerësimin e pasurive të paluajtshme, kalimi nga Bazel I në Bazel II, planet e rimëkëmbjes dhe të zgjidhjes, standartet e raportimit rregullator, etj.32 Banka e Shqipërisë publikon informacion të detajuar mbi zhvillimet në sistemin bankar dhe

procesin e mbikëqyrjes bankare në Raportet vjetore të Mbikëqyrjes.

Raporti Vjetor2013


• Kriteretpërkredinëpërpolitikatezhvillimit

Kredia për politikat e zhvillimit (DPL – Development Policy Loans, në vijim DPL) është një instrument i Bankës Botërore për vendosjen e disa objektivave të rëndësishme të zhvillimit, me qëllim dhënien e kredive mbështetëse për qeverinë shqiptare. Objektivat e vendosura në DPL janë rrjedhojë e disa prej konkluzioneve të misionit FSAP, dhe Banka e Shqipërisë ka rolin më të rëndësishëm për përmbushjen e këtyre kritereve. Ato synojnë kryerjen e ndryshimeve ligjore dhe rregullative, me qëllim përmirësimin e kuadrit të funksionimit dhe të shëndetit të sistemit financiar. Banka e Shqipërisë është angazhuar fuqimisht për përmbushjen e kritereve të vendosura, duke bashkëpunuar ngushtësisht me institucionet e përfshira, me qëllim hyrjen në fuqi të ndryshimeve brenda tremujorit të parë të vitit 2014.

• Mbikëqyrjaebazuarnërrezik

Në zbatim të projektit të binjakëzimit me Bankën e Italisë, por edhe të rekomandimeve të lëna nga misioni FSAP dhe nga kriteret e Kredisë për Politikat e Zhvillimit të Bankës Botërore, është në përfundim puna për zbatimin e plotë të metodologjisë së mbikëqyrjes së bazuar në rrezik. Kjo metodologji konsiston në orientimin e burimeve drejt mbikëqyrjes dhe kontrollit të rreziqeve të evidentuara dhe atyre potenciale, përkundrejt qasjes standarde për vlerësimin statik të subjekteve të licencuara. Lidhur me këtë metodologji është duke u punuar për përfundimin e dy dokumenteve të rëndësishëm: Politikës Operacionale të Mbikëqyrjes dhe Manualit të Vlerësimit të Rreziqeve. Ky i fundit parashikon edhe një sistem të ri vlerësimi të bankave, të përafruar me standardet e përdorura nga vendet e BE-së. Këto ndryshime priten të hyjnë në fuqi brenda tremujorit të parë të vitit 2014.

• Adresimiikredivemeprobleme

Në vazhdën e një sërë iniciativash ligjore dhe rregullative, me synim uljen e numrit të kredive me probleme dhe nxitjen e procesit të kreditimit në vend, Banka e Shqipërisë ka ndërmarrë një iniciativë të posaçme, në bashkëpunim me projektin FinSAC të Bankës Botërore, për adresimin e mëtejshëm të ristrukturimit të kredive. Qëllimi i kësaj platforme është shfrytëzimi i eksperiencës ndërkombëtare për hartimin e planeve të rimëkëmbjes dhe të zgjidhjes për kredimarrësit me probleme ose që kanë filluar të shfaqin probleme në portofolet individuale të bankave. Bashkëpunimi i ngushtë me ekspertët e Qendrës Këshilluese të Sektorit Financiar synon një ristrukturim më të thellë dhe profesional, në drejtim të administrimit të kredive me probleme.

• Hartimiiudhëzuesve

Për orientimin e procesit të ristrukturimit të kredive u hartuan edhe dy udhëzues, një për ristrukturimin e kredive biznes dhe një për individë. Qëllimi i hartimit të udhëzuesve për ristrukturimet është që ato të shërbejnë si orientues për bankat dhe kredimarrësit gjatë procesit të ristrukturimit, duke qenë se kjo është një dukuri mjaft e rëndësishme për situatën ekonomike aktuale. Arsyeja e hartimit të këtyre

Raporti Vjetor 2013


udhëzuesve është nevoja e diktuar nga tregu për një rishikim gjithëpërfshirës të marrëdhënieve kreditore për vetë kushtet që po kalon ekonomia vendase dhe vështirësia e hasur nga bizneset dhe individët në shlyerjen e detyrimeve të tyre ndaj bankave. Mesazhet e vazhdueshme që ka dhënë Banka e Shqipërisë dhe, së fundmi, paketa e masave të hartuara për të nxitur një proces sa më masiv e të shëndetshëm të ristrukturimit, ka sjellë si domosdoshmëri përcaktimin e disa piketave orientuese e sqaruese për pjesëmarrësit në proces.

Gjithashtu, u hartua edhe një udhëzues i tretë për çështjen e vlerësimit të pasurive të paluajtshme. Ai tenton të përcaktojë disa parime bazë mbi të cilat duhet të orientohet procesi i vlerësimit të pasurive të patundshme që merren si kolateral nga banka, gjatë disbursimit të kredisë. Ky udhëzues është hartuar me qëllim që të vendosen standardet minimale që mundësojnë vlerësime të krahasueshme, jo vetëm brenda një institucioni financiar, por në sistemin financiar në tërësi. Gjithashtu, një arsye tjetër është identifikimi më i saktë i nivelit të rrezikut të kredisë së veçantë, si dhe të portofolit të kredisë në tërësi. Këta udhëzues gjenden të publikuar në faqen e internetit të Bankës së Shqipërisë.

• KalimingaBazelInëBazelII

Në kuadrin e përafrimit me direktivën evropiane 2006/48/EC, mbi veprimtarinë e institucioneve të kreditit, dhe direktivën 2006/49/EC, mbi mjaftueshmërinë e kapitalit të shoqërive të investimit dhe institucioneve të kreditit, u miratua rregullorja ere“Përraportinemjaftueshmërinëekapitalit”.Rregullorjashënonkaliminngastandardi Bazel I, në Akordin e Ri të Kapitalit, të njohur ndryshe si Bazel II. Kjo qasje e Bankës së Shqipërisë, nën dritën e Bazel II, siguron lidhjen mes kapitalit të bankës dhe profilit të saj të rrezikut, të lidhur me metodën standarde të llogaritjes së kërkesave për kapital për rrezikun e kredisë dhe rrezikun e kundërpartisë. Gjithashtu, ajo përcakton parimet dhe rregullat për llogaritjen e ekspozimeve të ponderuara me rrezikun, për secilën klasë të ekspozimit; njohjen e Institucioneve të Jashtme të Vlerësimit të Kredisë (ECAI) dhe Agjencitë e Kreditimit të Eksporteve (ECA); parimet dhe metodat për njohjen dhe zbutjen e rrezikut të kredisë; titullzimin dhe llogaritjen e vlerës së ekspozimeve për titullzimet; përdorimin e metodës së treguesit të thjeshtë dhe metodës standarde për rrezikun operacional, përdorimin e metodës standarde për rrezikun e tregut, kërkesat e autoritetit mbikëqyrës për procesin e vlerësimit të brendshëm të mjaftueshmërisë së kapitalit; publikimin e informacionit në lidhje me mjaftueshmërinë e kapitalit nga bankat etj. Ky akt rregullativ do të sigurojë një mundësi potenciale për bankat, për përsosjen e mëtejshme të sistemeve të administrimit të rrezikut dhe të llogaritjes së nevojave më të kalibruara të kapitalit.

• PlaneteRimëkëmbjesdhetëZgjidhjes

Një nga drejtimet e punës së mbikëqyrjes, gjatë vitit 2013, ka qenë edhe vlerësimi i Planeve të Rimëkëmbjes të përgatitura nga bankat me rëndësi sistemike, në përgjigje të kërkesave mbikëqyrëse të Bankës së Shqipërisë. Planet e Rimëkëmbjes janë dokumente që paraqesin masat e rimëkëmbjes që vetë bankat planifikojnë të ndërmarrin për të rikthyer gjendjen e tyre financiare në normalitet, në rast të materializimit të kushteve të pafavorshme në nivel

Raporti Vjetor2013


tregu apo banke individuale. Si të tilla, këto plane shërbejnë si instrumente të dobishme, si për bankat ashtu edhe për autoritetet mbikëqyrëse, në kuadër të administrimit të situatave të mundshme problematike. Bazuar në rezultatet e procesit, dhe në përputhje me standardet më të mira ndërkombëtare në fushën e rimëkëmbjes së bankave, brenda tremujorit të parë të vitit 2014, Banka e Shqipërisë do të adoptojë udhëzimin përkatës që qartëson dhe strukturon më tej kërkesat për përgatitjen e Planeve të Rimëkëmbjes nga bankat.

• Standardeteraportimitrregullator

Departamenti i Mbikëqyrjes i ka kushtuar vëmendje të veçantë përmirësimit të standardeve të raportimit që bankat kryejnë në Bankën e Shqipërisë, me synim që metodologjia e raportimit të reflektojë dhe të përshtatet me zhvillimet dhe ndryshimet në standardet ndërkombëtare të raportimit financiar dhe në standardet rregullative. Vlen të theksohet se këto ndryshime janë realizuar në bashkëpunim të ngushtë me palët e interesuara si bankat, audituesit e jashtëm etj.

niSmA E VjEnëS ii dHE KOntRiButi i BAnKëS Së SHqiPëRiSë

Nisma e vjenës ii është ndërmarrë në vazhdimësi të eksperiencës pozitive të Nismës së vjenës i, krijuar në periudhën e kulmimit të krizës financiare botërore, gjatë viteve 2008-2009. Ajo vazhdon të përdorë një platformë bashkëpunimi privat-publik, që përfshin institucione financiare ndërkombëtare të rëndësishme, komisionin Evropian (kE) dhe institucione të tjera të Bashkimit Evropian (BE), grupet bankare ndërkombëtare kryesore që operojnë në vendet e Evropës qendrore, lindore dhe juglindore (Eqlj), si dhe autoritetet e vendeve të origjinës dhe atyre pritëse.

Shtetet e Eqlj-së janë vende të rëndësishme pritëse për bankat e huaja, kryesisht me origjinë nga Evropa perëndimore. Në këtë kuadër, kriza financiare, e sidomos kriza e borxheve sovrane në Eurozonë, solli në vëmendje konfliktet e interesave ndërmjet vendeve të origjinës dhe atyre pritëse të sektorit bankar. kriza në Eurozonë ka sjellë rrezikun e uljes së burimeve të rritjes (levës financiare) të bankave mëma në drejtim të filialeve të tyre në vendet e Eqlj-së, dhe ka nxjerrë në pah vështirësi në bashkëpunimin midis autoriteteve të vendeve të origjinës dhe atyre pritëse. Si rezultat, vendet ku filialet ose degët e bankave të huaja janë me rëndësi sistemike, sot ndeshen me sfida të dukshme në drejtim të ruajtjes së stabilitetit financiar dhe sigurimit të një oferte të mjaftueshme të kredisë. Duke marrë në konsideratë këto zhvillime, në muajin janar 2012, Nisma e vjenës u rilançua me emrin “vjena ii”, në përgjigje të rreziqeve që burojnë nga kriza e Eurozonës dhe që kërcënojnë stabilitetin e rajonit.

Synimi kryesor i Nismës së vjenës ii është nxitja e koordinimit midis autoriteteve të vendeve të origjinës dhe atyre pritëse, në mbështetje të një aktiviteti bankar të qëndrueshëm midis vendeve dhe mbrojtjes nga një proces i çrregullt i uljes së burimeve të rritjes (levës financiare).

Më konkretisht, misioni i kësaj nisme është:

• të shmangë rënien e çrregullt të burimeve të rritjes (levës financiare), qëmund të rrezikojë stabilitetin financiar të vendeve pritëse dhe që mund të dëmtojë ekonomitë e vendeve të origjinës dhe atyre pritëse. procesi i rënies

Raporti Vjetor 2013


së burimeve të rritjes (levës financiare), në shkallë të gjerë, të shpejtë dhe të paparashikuar, ka sjellë rreziqe sistemike dhe ka shkurtuar financimin e përgjithshëm të bankave të vendeve të Evropës qendrore, lindore e juglindore;

• tësigurojëzgjidhjeneçështjevepotencialetëstabilitetitfinanciarndërkufitar.kuadri ndërkombëtar ka mangësi, mbivendosje, objektiva konkurruese dhe konflikte interesi midis autoriteteve, çka kërkon një vëmendje të madhe. Grupet bankare do të përfitonin nga progresi në këtë fushë, pasi do të forcoheshin kushtet për një aktivitet të qëndrueshëm dhe të mirëorganizuar bankar ndërkufitar;

• të marrë masa efektive kryesisht në fushënmbikëqyrëse, në interesin epërbashkët të vendeve të origjinës dhe atyre pritëse. kjo kërkon identifikimin reciprok të shqetësimeve të vendeve të origjinës dhe atyre pritëse, duke siguruar që të dëgjohet edhe zëri i vendeve pritëse dhe duke nxitur një klimë besimi midis palëve.

organet drejtuese të nismës janë:

1. Forumi i plotë - organ që përbëhet nga të gjithë pjesëmarrësit e nismës, i cili vendos me konsensus prioritetet për aktivitetin e saj dhe miraton planin e punës, si dhe raportet, parimet dhe rekomandimet e zhvilluara në kuadër të Nismës;

2. komiteti Drejtues - i përbërë nga institucionet financiare ndërkombëtare (BERzh, BEi, FMN, Banka Botërore), komisioni Evropian dhe pjesëmarrës të zgjedhur, i cili drejton punën praktike të nismës dhe përgatit vendimet strategjike për Forumin e plotë.

komiteti Drejtues i raporton Forumit të plotë gjatë mbledhjeve të këtij të fundit. kryetari i komitetit është Guvernatori i Bankës kombëtare të polonisë, z. Marek Belka.

duke nisur nga viti 2013, guvernatori i Bankës së Shqipërisë është anëtar i Komitetit drejtues të nismës së Vjenës.

Anëtarësimi i Guvernatorit të Bankës së Shqipërisë në forumin më të lartë drejtues të Nismës së vjenës ii përbën një hap shumë të rëndësishëm në drejtim të përcjelljes më efektive të qëndrimit të Bankës së Shqipërisë pranë autoriteteve të Bashkimit Evropian, institucioneve ndërkombëtare dhe grupeve të mëdha bankare, lidhur me ndikimin që kanë në sistemin financiar të vendit zhvillimet në Eurozonë. Rol ky, i cili nuk kufizohet thjesht në përcjelljen e shqetësimeve të Bankës së Shqipërisë, në cilësinë e autoritetit mbikëqyrës të një vendi pritës. kjo pjesëmarrje në forumet e Nismës, do të shfrytëzohet për të kontribuar në mënyrë të qenësishme me sugjerimet përkatëse, në krijimin e mekanizmave më të frytshëm të bashkëpunimit midis autoriteteve të vendeve të BE-së dhe atyre joanëtare – mekanizma të cilat, në afatin e gjatë, synohet të sigurojnë stabilitetin e përbashkët të tregjeve financiare tashmë të integruara të Evropës. Në mënyrë konkrete, duke qenë se Shqipëria është i vetmi vend joanëtar i Bashkimit Evropian që ka anëtarësi në komitetin Drejtues të Nismës së vjenës ii, ajo është angazhuar të përfaqësojë edhe interesat e vendeve që aspirojnë të bëhen pjesë e familjes evropiane. Në këtë rol, Shqipëria do të ketë një kontribut të rëndësishëm në nxitjen e rritjes së bashkëpunimit ndërmjet këtyre vendeve dhe vendeve anëtare të Bashkimit Evropian.

Raporti Vjetor2013


i.2.4 KuaDri rreGullativ

Gjatë vitit 2013, u krye një rishikim intensiv i kuadrit rregullativ të mbikëqyrjes bankare, me qëllim përafrimin me standardet e Komitetit të Bazelit dhe direktivat evropiane, si dhe përshtatjen me dinamikat e tregut financiar vendas. Këto ndryshime konsistojnë në transformimin tërësor të një sërë aktesh dhe ndryshime të pjesshme në disa të tjera.

Aktet rregullative të rishikuara tërësisht dhe të miratuara gjatë vitit 2013

• Rregullorja“Për licencimindheushtrimineveprimtarisëngasubjektetfinanciare jobanka”, e cila përcakton kushtet, kërkesat, afatet,dokumentacionin dhe procedurat për licencimin e subjekteve financiare jobanka, me qëllim shtimin e kërkesave licencuese edhe për institucionet e parasë elektronike.

• Rregullorja“Përadministrimine rrezikutnëveprimtarinëesubjektevefinanciare jobanka”, e cila përcakton rregullat për administrimin errezikut në veprimtarinë e subjekteve financiare jobanka, me qëllim shtimin e kërkesave rregullative për institucionet e parasë elektronike.

• Rregullorja“Mbiinstrumentetepagesaveelektronike”,ecilapërcakton,ndër të tjera, edhe rregulla për transparencën në kuadër të aktivitetit të parasë elektronike.

• Udhëzimi“Mbiadministriminerrezikuttënormëssëinteresitnëlibrinebankës”,icilipërcaktonproceduratdherregullatpëradministriminerrezikut të normës së interesit në librin e bankës.

• Rregullorja “Për raportinemjaftueshmërisë së kapitalit”33, e cila, në përputhje me standardet e Bazel II, prezanton metoda tërësisht të reja për matjen e rrezikut dhe një përllogaritje më të kalibruar të kapitalit të nevojshëm të bankave për mbulimin e tij.

• Rregullorja“Përparandaliminepastrimit tëparavedhe financimit tëterrorizmit”.

Aktet rregullative të rishikuara pjesërisht gjatë vitit 2013 • Rregullorja“Përraportinemjaftueshmërisësëkapitalit”–ndryshimetë

pjesshme në rregulloren ekzistuese, në kuadër të paketës së masave për përmirësimin e klimës së kredidhënies në vend.

• Rregullorja “Për administrimin e rrezikut të kredisë” – ndryshime tëpjesshme, me synim krijimin e stimujve për bankat në kryerjen e procesit të ristrukturimit të kredisë, si një mënyrë efektive për të parandaluar përkeqësimin e mëtejshëm të cilësisë së portofolit të kredisë.

• Rregullorja “Përadministrimine rrezikut të likuiditetit” –ndryshime tëpjesshme, me qëllim rishikimin e niveleve për disa tregues të likuiditetit, në përputhje me ndryshime të situatës së likuiditetit në sistemin bankar.

33 kjo rregullore do të hyjë në fuqi më 31 dhjetor 2014, ndërsa gjatë vitit 2014 është parashikuar një periudhë raportimi prove nga bankat, në funksion të zbatueshmërisë së kërkesave të kësaj rregulloreje.

Raporti Vjetor 2013


i.2.5 KuaDri licencueS

Struktura e sektorit bankar shqiptar, gjatë vitit 2013, mbeti e pandryshuar në 16 banka tregtare me origjinë të kapitalit të huaj dhe vendas. Në përputhje dhe zbatim të kërkesave që rrjedhin nga ligji nr. 9662, datë 18.12.2006, “Për bankat në Republikën e Shqipërisë” dhe të funksionimit normal tëaktivitetit bankar, Banka e Shqipërisë, nëpërmjet vlerësimit të kërkesave të mirëpërcaktuara në rregulloret e mbikëqyrjes, ka mbështetur bankat në aplikimet e tyre gjatë vitit 2013.

Miratimet për kryerjen e veprimtarive shtesë në anekset e licencave të bankave, gjatë vitit 2013, konsistuan në vlerësimin e kërkesave të dy bankave për shtimin e veprimtarisë së ndërmjetësimit në sigurime dhe risigurime (për Bankën Raiffeisen sh.a.), si dhe miratimin për kryerjen e veprimtarisë shtesë të ofrimit të garancive dhe marrjen e angazhimeve dhe tregtimin për llogari të klientëve qoftë dhe në një këmbim valutor, në një treg të vetëorganizuar të letrave me vlerë të transferueshme (për Bankën Intesa Sanpaolo Albania sh.a.). Vlen të theksojmë se kryerja e veprimtarisë së ndërmjetësimit në sigurime dhe risigurime përbën një risi në veprimtarinë e bankave dhe është finalizim i ndryshimeve të bëra në rregulloren e licencimit të bankave një vit më parë, të cilat zgjeruan spektrin e veprimtarive bankare dhe financiare të kryera nga bankat, duke përfshirë edhe këto veprimtari. Gjithashtu, tërheqëse paraqitet kryerja e kësaj veprimtarie edhe për banka të tjera të sistemit, të cilat janë në proces aplikimi apo interesimi, në drejtim të plotësimit të kushteve për kryerjen e saj.

Edhe gjatë këtij viti, bankat paraqitën kërkesa për ndryshim të rrjetit të tyre, si në drejtim të zgjerimit ashtu edhe të reduktimit të degëve dhe agjencive brenda vendit. Kështu, gjatë vitit 2013, u hapën 5 degë/agjenci të reja nga bankat dhe u mbyllën 14 degë dhe agjenci ekzistuese, duke ndikuar në tkurrjen e rrjetit bankar me 9 degë/agjenci, krahasuar me vitin e kaluar.

2010 2011 2012 2013Degë/agjenci brenda vendit 529 534 538 529- Prefektura Tiranë 210 212 218 213- Prefektura Berat 20 21 21 22- Prefektura Dibër 9 10 10 10- Prefektura Durrës 54 54 55 53- Prefektura Elbasan 30 30 30 30- Prefektura Fier 44 44 43 40- Prefektura Gjirokastër 24 24 23 23- Prefektura Korçë 38 37 37 38- Prefektura Kukës 9 10 9 9- Prefektura Lezhë 25 26 25 24- Prefektura Shkodër 25 25 25 24- Prefektura Vlorë 41 41 42 41Degë jashtë vendit 2 1 1 1- Dega Athinë, Greqi 1 - - -- Dega Kosovë 1 1 1 1Totali 531 535 539 530


Tabelë 8. Treguesit e shtrirjes së rrjetit bankar, sipas ndarjes në prefektuara (numri i degëve/agjencive).

Raporti Vjetor2013


Banka e Shqipërisë i ka kushtuar vëmendje të veçantë përcaktimit të parimeve dhe rregullave bazë për një drejtim të përgjegjshëm dhe efektiv të bankave, duke vlerësuar në mënyrë të vazhdueshme strukturat organizative dhe përgjegjësitë e drejtimit të tyre. Këto parime u konkretizuan në ndryshimet ebëranë fund tëvitit2012,në rregulloren“Mbiparimetbazë tëdrejtimittë bankave dhe degëve të bankave të huaja dhe kriteret për miratimin e administratorëvetëtyre”.Kështu,gjatëvitit2013,nëpraktikatqëuparaqitënrezultoi se, krahas dhënies së miratimeve nga Banka e Shqipërisë, pati edhe raste ndryshimi të vendimmarrjes nga organet drejtuese të bankave dhe tërheqjes së kandidaturave që nuk plotësonin kërkesat e përcaktuara në rregullore.

Banka e Shqipërisë dha miratimin për 45 administratorë të rinj, nga të cilët 14 anëtarë të këshillit drejtues, 6 anëtarë të komitetit të kontrollit dhe 25 drejtues ekzekutivë. Pjesë e miratimit ishin edhe administratorët e subjekteve financiare jobanka.

Edhe gjatë vitit 2013, Banka e Shqipërisë, mbi bazën e aplikimeve të paraqitura, akordoi licenca dhe dha miratime për subjektet financiare që janë pjesë e kuadrit licencues dhe mbikëqyrës të saj.

2010 2011 2012 2013Banka dhe degë të bankave të huaja 16 16 16 16Subjekte financiare jobanka 17 19 21 21Zyra të këmbimit valutor 284 301 322 333Unione të shoqërive të kursim-kreditit 2 2 2 2Shoqëri të kursim-kreditit 126 126 126 12


Në vitin 2013 nuk pati ndryshime në numrin e subjekteve që veprojnë në tregun financiar jobankar, pasi u akorduan 3 licenca të reja për veprimtarinë e faktoringut dhe të qirasë financiare, dhe njëkohësisht u revokuan 3 licenca të tjera. Revokimi i licencave të 3 subjekteve financiare jobanka vjen si rrjedhojë e: mosfillimit të veprimtarisë financiare, si pasojë e bashkimit me përthithje me një bankë tregtare dhe me kërkesë të vetë subjektit. Nisur nga e drejta që ju njeh rregullorja e licencimit, dy prej subjekteve financiare jobanka aplikuan në Bankën e Shqipërisë për kryerjen e shërbimeve shtesë, në funksion të veprimtarive bazë që ato kryejnë dhe për të cilat u dha miratimi, përkatësisht për kryerjen e të gjitha shërbimeve të pagesave nëpërmjet internetit dhe me agjentë, si dhe për kryerjen e veprimtarisë me sportel. Ndërkohë, po në kuadër të miratimeve të dhëna, për një subjekt financiar jobankë u dha miratimi paraprak për transferimin e pjesëmarrjes influencuese.

Licencimi i zyrave të këmbimit valutor vijoi edhe gjatë vitit 2013, ndonëse me një ritëm më të ulët krahasuar me vitin paraardhës. Konkretisht u licencuan 18 zyra të këmbimit valutor dhe u revokua licenca e 7 prej tyre. Në fund të vitit 2013, në tregun e këmbimeve valutore kryejnë aktivitet 333 zyra të licencuara.

Tabelë 9. Numri i subjekteve financiare të

licencuar.

Raporti Vjetor 2013


Në drejtim të licencimit të shoqërive të kursim-kreditit, edhe ky vit nuk pati licencime të reja, ndërkohë që numri i tyre u reduktua si rezultat i revokimit të pesë licencave të shoqërive të kursim-kreditit; katër si rrjedhojë e nisjes së procedurës për likuidim dhe një si rrjedhojë e bashkimit me përthithje midis dy shoqërive të unionit.

Gjithashtu, një pjesë e rëndësishme në vazhdimësinë e procesit të mbikëqyrjes së Bankës së Shqipërisë ishte edhe ndjekja dhe vlerësimi i ndryshimeve të ndodhura gjatë vitit në banka, subjekte financiare jobanka, zyra të këmbimit valutor dhe shoqëri të kursim-kreditit, në drejtim të ndryshimeve në strukturën e kapitalit, rritjes apo zvogëlimit të kapitalit, largimit të administratorëve, mbylljes së degëve, shërbimeve e-banking, ndryshimeve në strukturat organizative, ndryshimit të adresave apo të ndryshimeve të tjera që rrjedhin nga detyrimi ligjor dhe rregullativ për bankat.

i.2.6 eKZaminimet në venD

Ekzaminimet në vend, si pjesë mjaft e rëndësishme e procesit mbikëqyrës, kanë synuar shqyrtimin dhe vlerësimin nga afër të profilit të rrezikut të subjekteve të licencuara nga Banka e Shqipërisë. Planifikimi dhe organizimi i tyre është bazuar në disa shtylla kryesore si: zhvendosja drejt një mbikëqyrje të bazuar në rrezik, sigurimi i përputhshmërisë së veprimtarisë së subjekteve të licencuara me kuadrin ligjor dhe rregullativ në fuqi, si dhe rritja e efektivitetit të instrumenteve të mbikëqyrjes. Gjithashtu, me rëndësi thelbësore në procesin e planifikimit të mbikëqyrjes në vend janë rezultatet e analizës nga jashtë. Ky funksion ka si qëllim të monitorojë, në mënyrë dinamike dhe nëpërmjet një procesi proaktiv, gjendjen financiare të çdo subjekti të licencuar, si edhe të sistemit bankar në tërësi, duke identifikuar problemet ekzistuese dhe të së ardhmes, si dhe të shërbejë si një sistem i paralajmërimit të hershëm.

Gjatë vitit 2013, janë zhvilluar 8 ekzaminime të plota dhe 3 ekzaminime të pjesshme të subjekteve bankare; 2 ekzaminime të subjekteve financiare jobanka; si dhe një ekzaminim pranë unionit të shoqërive të kursim-kreditit. Gjatë zhvillimit të këtyre ekzaminimeve nuk ka munguar edhe bashkëpunimi me autoritete të tjera mbikëqyrëse, si Drejtoria e Përgjithshme e Parandalimit të Pastrimit të Parave (DPPPP) dhe Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare.

Nga ky proces janë evidentuar çështje me rëndësi mbikëqyrëse, të cilat janë kategorizuar më poshtë.

pëRpuThShMëRiA ME kuADRiN liGjoR DhE RREGullATiv Përgjithësisht, aktiviteti i subjekteve të licencuar është zhvilluar në përputhje me kërkesat e kuadrit ligjor dhe rregullativ mbikëqyrës. Megjithatë, në disa raste, ekzaminimet në vend kanë evidentuar nevojën për një zbatim më rigoroz të parimeve të administrimit të rreziqeve, konkretisht të kërkesave të rregulloreve të shënuara në vijim.

Raporti Vjetor2013


• Rregullores “Për administrimin e rrezikut të kredisë”. Ekzaminimet nëvend kanë kërkuar një klasifikim më të lartë të rrezikut të kredisë për disa kredimarrës, si dhe forcimin e sistemeve të brendshme të bankës, duke synuar përmirësimin e praktikave të administrimit të rrezikut të kredisë.

• Rregullores “Për administrimin e rrezikut nga ekspozimet e mëdhatë bankave”, në kuadër të rivlerësimit të marrëdhënieve të disakredimarrësve me bankën, në funksion të përllogaritjes së ekspozimit maksimal të lejueshëm. Rekomandimet kanë trajtuar çështje të identifikimit, matjes dhe monitorimit të ekspozimeve të bankës ndaj një kredimarrësi apo grup kredimarrësish të lidhur.

• Rregullores“Mbiparimetbazëtëdrejtimittëbankavedhedegëvetëbankavetëhuajadhekriteretpërmiratimineadministratorëvetëtyre”.Gjatë ekzaminimeve në vend, në fokus ka qenë, ndër të tjera, zbatimi i plotë i kërkesave të reja të kësaj rregulloreje, e cila hyri në fuqi në fund të vitit 2012. Konkretisht, kërkesat mbikëqyrëse kanë synuar në rikonceptimin e rolit dhe përgjegjësive të komiteteve mbështetëse të veprimtarisë së organeve drejtuese të bankës, rivlerësimin e disa funksioneve ekzekutive, të cilat kërkojnë miratim paraprak nga Banka e Shqipërisë etj.

• Rregullores “Për raportin e mjaftueshmërisë së kapitalit”, lidhur meklasifikimin korrekt të zërave të aktivit dhe ponderimin e tyre, në përputhje me kategorinë e rrezikut që ato mbartin.

• Rregullores “Për administrimin e rrezikut të likuiditetit”, lidhur memonitorimin e nivelit optimal të aktiveve likuide të bankës, në raport me detyrimet kontraktuale afatshkurtra. Rekomandimet kanë adresuar dhe çështje të plotësimit të politikave dhe procedurave të brendshme të subjekteve për administrimin e rrezikut të likuiditetit. Për analizat stress-test, është kërkuar të respektohet frekuenca e zhvillimit të tyre, me qëllim identifikimin dhe matjen e ekspozimit të subjektit ndaj rrezikut të likuiditetit, si në kushte normale ashtu edhe në situata jo të zakonshme.

• Rregullores “Për përdorimin e teknologjisë së informacionit dhekomunikimit në subjektet e licencuara nga Banka e Shqipërisë”.Kështu, është rekomanduar përmirësimi i vlerësimit të rrezikut të TIK-së, duke përfshirë klasifikimin e sistemeve dhe aplikimeve të përdorura dhe identifikimin e dobësive dhe kërcënimeve të mundshme, përmirësimi i planeve të vazhdimësisë së biznesit bazuar në madhësinë dhe kompleksitetin e subjektit, rishikimi i procedurës së arkivimit të kopjes së backup-it, në lidhje me frekuencën dhe vendndodhjen e tij, plotësimi i kuadrit të brendshëm rregullativ të bankës etj.

• Rregullores“Mbitransparencënpërproduktetdheshërbimetbankaree financiare”, lidhurme raportiminpranëBankës sëShqipërisëdhepublikimin në ambientet e bankës, së normës efektive të interesit si dhe të ndryshimit të kushteve të kontratave dhe/ose të ofrimit të produkteve dhe shërbimeve.

• Rregullores “Mbi standardet minimale të administrimit të rrezikutoperacional”,lidhurmeaspektetëcaktuaratëadministrimittëkëtijllojrreziku, të tilla si identifikimi, monitorimi dhe raportimi pranë strukturave përgjegjëse, mbledhja e të dhënave mbi humbjet operacionale, kryerja

Raporti Vjetor 2013


e një fushate vjetore vetëvlerësimi etj. • Rregullores“Përparandaliminepastrimit tëparave”,përsa ipërket

klasifikimit të transaksioneve sipas klasës së rrezikut që ato paraqesin dhe kryerjen e vigjilencës së zgjeruar.

• Rregullores “Për funksionimin e regjistrimit të kredive në Bankëne Shqipërisë”, lidhur me raportimin e saktë të të dhënave, sipasskedarëve.

RREziku opERAcioNAlMbikëqyrja e rrezikut operacional synon përmirësimin e vazhdueshëm të praktikave të administrimit të rrezikut operacional, si një kategori e veçantë rrezikunësisteminbankar.Miratimiirregullores“Përraportinemjaftueshmërisësëkapitalit” (Bazel II),kuparashikohetnjëkërkesëspecifikepërkapitalpërrrezikun operacional, ka kontribuar në rritjen e vëmendjes së drejtimit të lartë të sistemit bankar për zhvillimin e mëtejshëm të praktikave për administrimin e rrezikut operacional.

Aktiviteti i inspektimeve në vend i bankave, në lidhje me teknologjinë e informacionit dhe komunikimit, ka qenë pjesë e ekzaminimeve të plota të 8 bankave dhe 3 inspektime të shënjestruara në lidhje me produktet elektronike. Ekzaminimet kanë konstatuar vështirësi, sidomos në lidhje me administrimin e rreziqeve të lidhura me teknologjinë e informacionit, me implementimet e planeve të vazhdimësisë së punës në rast fatkeqësie, si dhe me administrimin e incidenteve të sigurisë së informacionit. Mangësitë e rezultuara janë shoqëruar me rekomandimet përkatëse.

TRANSpARENcA DhE puBlikiMi i iNFoRMAcioNiTNë fokus të veçantë për transparencën, gjatë vitit 2013, kanë qenë përmirësimi i standardeve të transparencës dhe forcimi i disiplinës së tregut. Identifikimi, matja, vlerësimi dhe monitorimi i kërkesave mbi mënyrën dhe formën e dhënies së informacionit për klientët, mbi produktet dhe shërbimet bankare e financiare të ofruara nga subjektet, me qëllim sigurimin e transparencës dhe mbrojtjen e klientit, ka përbërë prioritet. Sjellja e bankave dhe masat e marra prej tyre në lidhje me transparencën me publikun dhe publikimin e informacionit financiar janë vlerësuar në mënyrë të vazhdueshme dhe të kujdesshme, si nëpërmjet analizave nga jashtë ashtu dhe mbikëqyrjes në vend.

Si rezultat edhe i masave të ndërmarra nga Banka e Shqipërisë është rritur ndërgjegjësimi dhe angazhimi i sektorit bankar për çështjet e transparencës dhe publikimit të informacionit. Kjo është shoqëruar nga subjektet me rishikimin e plotë të elementëve të marrëveshjes (kontratës) së kredisë, në përputhje me kërkesat rregullative, si dhe informimin e plotë parakontraktor të klientëve. Përcaktimi i kërkesave mbi përmbajtjen dhe mënyrën e dhënies së informacionit parakontraktor dhe kontraktor për kredimarrësin, përpara lidhjes dhe gjatë ekzekutimit të kredisë konsumatore dhe kredisë hipotekare për individin, si dhe rregullimi i kredisë konsumatore, ka përbërë objektin dhe fokusin gjatë zbatimit të përditshëm të detyrave ligjore dhe rregullative. Masat mbikëqyrëse të ndërmarra nga Banka e Shqipërisë, lidhur me publikimin e informacionit, kanë rezultuar efektive, pasi tashmë të gjithë bankat publikojnë në faqen e

Raporti Vjetor2013


tyre të internetit raportet vjetore dhe ato tremujore. Megjithatë, ende vërehen mangësi lidhur me publikimin e informacionit të raporteve periodike cilësore, sipas standardeve dhe kërkesave rregullative në fuqi, për të cilat Banka e Shqipërisë do të vijojë me masat përkatëse për adresimin e problemit.

Gjatë vitit 2013, është monitoruar në mënyrë të vazhdueshme edhe publikimi në faqen zyrtare të internetit të Bankës së Shqipërisë, i raportimeve të formateve standarde nga bankat, të miratuara për komisionet dhe normat e interesit për kreditë dhe depozitat. Përtej monitorimit nga jashtë, këto raportime janë vlerësuar për saktësinë edhe gjatë procesit të mbikëqyrjes në vend.

Në kuadër të mbrojtjes së klientit, si dhe zhvillimit të disiplinës së tregut, janë vlerësuar dhe shqyrtuar ankesa të paraqitura nga klientët ndaj institucioneve financiare. Gjatë vitit 2013, janë trajtuar rreth 72 raste ankesash në adresë të subjekteve të mbikëqyrura. Tipologjitë e tyre kanë të bëjnë kryesisht me: mosrespektim të kushteve të kontratës, lëshimin e urdhërave të ekzekutimit, bllokim llogarish, pretendim për rritje të normave të interesit, komisione për shlyerje parakohe të kredisë, mosdhënie informacioni nga ana e bankave etj.

SuBjEkTET FiNANciARE joBANkAViti 2013 paraqiti një sërë sfidash që kërkonin vëmendjen e duhur në drejtim të përmirësimit të kuadrit rregullativ dhe praktikave mbikëqyrëse për këto subjekte. Në këtë kontekst, gjatë vitit ka filluar procesi i rishikimit të të gjithë kuadrit ligjor të unioneve dhe të shoqërive të kursim-kreditit, në nxitje të mirëfunksionimit dhe rritjes së performancës së tyre, si dhe të procesit të përfshirjes në skemën e Agjencisë së Sigurimit të Depozitave. Gjithashtu, një punë e konsiderueshme është kryer lidhur me hartimin e manualit të ri të ekzaminimit të subjekteve jobanka dhe përgatitjen e sistemit të ri raportues për këto subjekte, në përputhje me ndryshimet rregullative.

i.2.7 reGjiStri i KreDive

Regjistri i Kredive është një sistem i centralizuar me të dhënat e kredive të kredimarrësve të subjekteve bankare dhe financiare, i krijuar për të optimizuar administrimin e rrezikut të kredisë nga ana e tyre.

Në Regjistrin e Kredive, tashmë, raportojnë të dhënat e kredimarrësve të tyre 29 subjekte bankare dhe financiare. Përgjatë vitit 2013, u bënë pjesë e Regjistrit të Kredive edhe dy subjekte financiare jobanka dhe një shoqëri kursim-krediti. Subjektet e tjera financiare jobanka të licensuara për kredidhënie janë në proces përfundimi të punës për të qenë pjesë e këtij sistemi raportimi të dhënash. Informacioni i raportuar në Regjistrin e Kredive nga këto subjekte i shërben edhe Bankës së Shqipërisë për vlerësimin e rrezikut të kredisë.

Në fund të vitit 2013, numërohen 1,038,452 kredi të raportuara në Regjistrin e Kredive, përgjatë gjashtë viteve të funksionimit të tij, nga të cilat 391,408 janë kredi aktive, ndërsa të tjerat janë kredi të mbyllura ndër vite, përfshirë edhe kredi të fshira nga bilanci. Subjektet që kryejnë veprimtari bankare numërojnë

Raporti Vjetor 2013


313,982 kredi aktive; subjektet financiare jobanka që kryejnë kredidhënie dhe qira financiare kanë raportuar 59,753 kredi aktive; ndërsa, unionet e kursim-kreditit dhe shoqëritë e kursim-kreditit numërojnë 17,673 kredi aktive në total, nga kreditë e raportuara të sistemit.

Përgjatë vitit, mbështetur në komunikimet me përfaqësuesit e subjekteve bankare dhe financiare, ka nisur puna për identifikimin e modifikimeve apo përmirësimeve të mundshme të Regjistrit të Kredive, me qëllim mundësimin e analizave më cilësore të rrezikut të kredisë.

i.3 SiStemi i PaGeSave DHe emiSioni

i.3.1 SiStemi i PaGeSave

• Reformimi dhe mbikëqyrja e sistemeve të pagesave po zë gjithmonë e më shumë hapësira në strategjitë e zhvillimit të bankave qendrore, sidomos pas efekteve të evidentuara në infrastrukturën e tregjeve financiare, gjatë krizës financiare globale. parimet mbikëqyrëse të infrastrukturës së tregjeve financiare, të publikuara nga Banka Ndërkombëtare për Rregullim (BiS) në prill të vitit 2012, nënvizojnë nevojën e bankës qendrore për të mbështetur funksionin mbikëqyrës të sistemeve të pagesave dhe të shlyerjes me një mandat të qartë ligjor. Me qëllim materializimin e nevojave të sipërcituara në ambientin shqiptar, Banka e Shqipërisë ndërmori hapat e nevojshëm për hartimin dhe miratimin nga kuvendi i Shqipërisë, të ligjit 133/2013, datë 29.04.2013, “për Sistemin e pagesave” .

Ligji “Për Sistemin e Pagesave” synon të mandatojë Bankën e Shqipërisë,nëpërmjet një kuadri ligjor të posaçëm për rregullimin, licencimin dhe mbikëqyrjen e sistemeve të pagesave, në përputhje me objektivat ligjore të këtij institucioni. Miratimi i ligjit nënkupton liberalizimin e tregut të sistemeve të pagesave, nëpërmjet krijimit të sistemeve private të pagesave. Ligji “PërSisteminePagesave”synontënxisësigurinë,qëndrueshmërinëdheefikasitetine sistemit kombëtar të pagesave në Shqipëri, edhe nëpërmjet përcaktimit të mjeteve, procedurave dhe rregullave për finalitetin e shlyerjes në sisteme, si dhe marrëveshjet e kolateralit financiar. Më konkretisht, ligji synon të minimizojë rrezikun sistemik, i cili lidhet me pjesëmarrjen në sistemet e pagesave dhe të shlyerjes së titujve, dhe në veçanti rreziqet që lidhen me paaftësinë paguese të një pjesëmarrësi në sistem. Në lidhje me kolateralin financiar, ai ofron një kuadër ligjor kombëtar të aplikueshëm për krijimin, vlefshmërinë dhe realizimin e disa llojeve të marrëveshjeve të kolateralit financiar. Gjithashtu, ai synon të minimizojë pengesa të mundshme në funksion të përdorimit me efikasitet të marrëveshjeve të kolateralit financiar. Realizimi i objektivave të lartpërmendura është arritur nëpërmjet implementimit në kuadrin ligjor vendas, të dy direktivave tejettërëndësishmenëfushënepagesave,atë“Mbifinalitetineshlyerjessëpagesavenësistemeteshlyerjessëpagesavedhetëletravemevlerë”(direktiva98/26/EEC)dhe“Mbikolateralinfinanciar”(direktiva2002/47/EC).

Raporti Vjetor2013


Miratimi i ligjit “PërSisteminePagesave”,krijoihapësirënenevojshmepërrregullime të sistemeve kombëtare të pagesave, nëpërmjet akteve të posaçme nënligjore. Në këtë kuadër, me vendimin nr. 42, datë 26.06.2013, të Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë, u miratua rregullorja “Për rregullimin,licencimindhembikëqyrjeneoperatorëvetëskemavekombëtaretëpagesave”.Rregullorja, synon të krijojë hapësirat e përshtatshme, me qëllim nxitjen e iniciativave private për krijimin e infrastrukturave të nevojshme në tregun vendas të pagesave me kartë. Më konkretisht, dispozitat e rregullores për licencimin e operatorëve të skemave të pagesave me kartë, i japin të drejtën personave juridikë të krijojnë skema kombëtare të pagesave me kartë, duke përfshirë edhe rolin e procesorit kombëtar. Në këtë kontekst, krijimi i këtij akti rregullativ, synon të nxisë konkurrencën në tregun shqiptar të kartave dhe si rrjedhojë., të ulë kostot e mbartura nga pagesat me kartë në tregun vendas. Ky treg, deri më tani, mbizotërohet nga kompani të mëdha me aktivitet ndërkombëtar.

Përçimi, në praktikë në tregun shqiptar, i masave të sipërcituara është materializuar nëpërmjet licencimit të operatorit të parë të skemës kombëtare të pagesave me kartë, në muajin tetor të vitit 2013. Në këtë drejtim vlen për t’u theksuar se, krijimi i kuadrit rregullativ dhe licencimi i operatorit të skemës kombëtare të pagesave me kartë përbën hapin e parë të Bankës së Shqipërisë drejt rregullimit, licencimit dhe mbikëqyrjes së të gjithë elementëve të rëndësishëm të sistemeve të pagesave.

Në perspektivën e zhvillimeve infrastrukturore, vlen për t’u nënvizuar se Banka e Shqipërisë ka ndërmarrë dy projekte të rëndësishme, të cilat priten të sjellin përmirësime në infrastrukturën e tregut financiar. Përgjatë vitit 2013, Banka e Shqipërisë ka fokusuar përpjekjet në kuadër të përmirësimit (upgrade) të sistemeve AIPS dhe AECH, të cilat operohen nga Banka e Shqipërisë, për t’i sjellë këto sisteme në përputhje me standardet e Bashkimit Evropian. Gjithashtu, në kuadër të plotësimit të infrastrukturës bazë të tregjeve financiare, Banka e Shqipërisë po punon për krijimin e Sistemi Qendror të Shlyerjes dhe Regjistrimit të Titujve, i cili do të krijojë mundësinë për zhvillimin e mëtejshëm të tregut sekondar dhe do të garantojë shlyerjet e transaksioneve në këtë treg, në përputhje me standardet më të mira të tregjeve ndërkombëtare.

Së fundi, në kuadër të nxitjes së përdorimit të instrumenteve të pagesave elektronike dhe reduktimit të përdorimit të parasë fizike në ekonomi, Banka e Shqipërisë ka ndërmarrë hapa konkrete për implementimin e parasë elektronike dhe të institucioneve të saj edhe në tregun shqiptar, bazuar në direktivën 2009/110/EC të Bashkimit Evropian. Implementimi i direktivës jo vetëm zgjeron gamën e instrumenteve të pagesave në tregun shqiptar, por njëkohësisht nxit konkurrencën në këtë segment të tregut. Gjithashtu, krijimi i kësaj mënyre alternative pagese, e cila nga eksperienca ndërkombëtare mund të gjejë aplikim në një spektër të gjerë nevojash për pagesa, vlerësohet të ndihmojë dhe në nxitjen e përfshirjes financiare të popullsisë.

funksionimi i infrastrukturës bazë të pagesave kombëtare në lekë ka reflektuar siguri dhe efikasitetEdhe gjatë vitit 2013, funksionimi i infrastrukturës bazë të pagesave kombëtare

Raporti Vjetor 2013


në lekë ka reflektuar siguri dhe efikasitet, karakteristika këto të domosdoshme për përmbushjen e objektivit ligjor të Bankës së Shqipërisë në fushën e sistemeve të pagesave, duke kontribuar kështu në mbështetjen e implementimit me efikasitet të politikës monetare, ruajtjen e stabilitetit financiar, si dhe të besueshmërisë së publikut në monedhën kombëtare.

SistemeteoperuaradhetëadministruarangaBankaeShqipërisë:“SistemiiShlyerjessëPagesavendërbankaremeVlerëtëMadhe–AIPS”dhe“SistemiiKlerimittëPagesavemeVlerëtëVogël–AECH”,kanëfunksionuarnëpërputhjemerregullat dhe procedura përkatëse, duke mos reflektuar devijime të rëndësishme nga oraret e parashikuara për shlyerje e klerim dhe në mungesë të situatave të jashtëzakonshme. Në fund të vitit 2013, të gjitha bankat tregtare që operojnë në territorin e Republikës së Shqipërisë rezultojnë të jenë pjesëmarrëse të drejtpërdrejta të sistemeve. Gjithashtu, duke filluar nga viti 2011, pjesëmarrëse e tërthortë në këto sisteme është edhe Ministria e Financave, e cila në sistemin AECH konsiderohet si gjeneruesi kryesor i pagesave, me peshë rreth 73% të totalit të transaksioneve, ndërkohë që në sistemin AIPS, si rrjedhojë e natyrës së sistemit, pesha e transaksioneve vlerësohet me rreth 25% e totalit të pagesave.

Raporti Vjetor2013


EcuRiA E SiStEmEVE AiPS dHE AEcH

Treguesit statistikorë të aktivitetit të sistemit AipS dhe AEch reflektojnë një prirje në rritje, si në numër ashtu edhe në vlerë, gjatë vitit 2013. zhvillimet në aktivitetin e dy sistemeve janë materializuar në kushte të kënaqshme të likuiditetit në treg.

AiPS - SiStEmi i SHlyERjES Së PAgESAVE ndëRBAnKARE mE VlERë të mAdHE

përgjatë vitit 2013, në sistemin AipS janë procesuar 86,350 transaksione me vlerë mesatare për transaksion 80 milionë lekë, duke reflektuar një rritje të numrit të transaksioneve, si në numër ashtu edhe në vlerë, përkatësisht me 12% dhe 2%, krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. Në një perspektivë afatgjatë, likuiditeti në qarkullim në sistemin AipS ka vijuar prirjen në rritje, duke prekur, në vitin 2013, nivelet më të larta të numrit dhe të vlerës së transaksioneve të procesuara që nga krijimi i sistemit. Shpërndarja e transaksioneve sipas tipologjisë në sistemin AipS, dikton për një kontribut të qenësishëm në shtimin e transaksioneve të procesuara, si në terma të vlerës ashtu edhe në terma të volumit, të zërave “pagesat ndërbankare” dhe “pagesat për klientë”, në një kohë që zëri “instrumentet financiare të B.Sh-së” vijon të reflektojë rënie edhe gjatë vitit 2013.

zhvillimet e sipërcituara, nga perspektiva e “pagesat për klientë” vlerësohet të reflektojnë përçimin e masave* të marra nga Banka e Shqipërisë, për nxitjen e përdorimit të sistemeve të pagesave AipS dhe AEch. Ndërkohë, ecuria e zërave “pagesat ndërbankare” dhe “instrumentet financiare të BSh-së” reflektojnë kushtet e likuiditetit të tregut ndërbankar.

Treguesi i përqendrimit, i cili mat peshën që zënë 4 bankat më aktive të sistemit ndaj totalit të aktivitetit të AipS, për vitin 2013, rezulton 56.88% në numër dhe 68.68% në vlerë. krahasuar me vitin 2012, ku përqendrimi në terma të volumit rezultonte 51.38%, vërehet një rritje e lehtë, ndërkohë që në terma të vlerës

ky tregues ka ardhur në rënie (73.34%, në vitin 2012).

Numri i rasteve të kredisë Brenda Ditës** të përdorur gjatë vitit 2013, u rrit në 264 për një vlerë totale 252.5 miliardë lekë. krahasuar me vitin e kaluar, kjo ecuri nënkupton një rritje të vlerës në masën 178% dhe një rritje të lehtë të numrit të kredive të disbursuara me 2%. Nevojat për likuiditet rezultojnë të kenë qenë të përqendruara në kohë dhe segmente të kufizuara, duke mos reflektuar sjelljen e tregut në tërësi.

* Me vendim nr.12, datë 23.02.2011 këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë vendosi- për sistemin AEch: rritjen e vlerës kufi nga 1 milion – 1.5 milionë të sistemit AEch, shtimi e një seance të tretë klerimi në sistemin AEch, diferencimi i tarifave përgjatë seancave dhe reduktimin e komisioneve dhe tarifave për këtë sistem si dhe përcaktimin e një vlere maksimale prej 500 lekë për komisionet të cilat mund të aplikojnë bankat për shërbimet e pagesave në lekë të kleruara në AEch. për sistemin AipS: reduktimin e komisioneve dhe tarifave për këtë sistem si dhe përcaktimin e një vlere maksimale prej 1500 lekë për komisionet të cilat mund të aplikojnë bankat për shërbimet e pagesave në lekë të kleruara dhe të shlyera në AipS.** kredia brenda ditës përfaqëson një instrument huadhëniejeje për bankat tregtare, me afat më të vogël se një ditë pune. qëllimi i kredisë brenda ditës është plotësimi i nevojave të bankave për likuiditet brenda ditës dhe garantimi i vijueshmërisë normale të funksionimit të sistemit ndërbankar të pagesave.

Gra�k 27. Ecuria e transaksioneve të procesuara në sistemin AIPS në vlerë

dhe në numër.


2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Numri 30775 37783 38793 45730 56717 55701 80356 75269

Vlera (në mil. Lekë) 2898570 3843141 3375759 3749441 5145930 4718394 4436661 4085059

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

90000

0

1000000

2000000

3000000

4000000

5000000

6000000

Gra�k 28. Ndryshimet vjetore (2013-2012) të llojeve të transaksioneve të shlyera në AIPS,

sipas numrit dhe vlerës.


-0.1723

0.1424

0.23130.1376

0.0062

-

0.325

0.2478

0.9018

0.01810.0836

-40%

-20%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Trans./instrum

�nanciare BSH

Transferta cash për/

nga emisioni

Pagesa N

dërbankare

Pagesa për Klientët

Shlyerjet për sistemet

e klerimit neto

Numër +/- Vlerë +/-

Raporti Vjetor 2013


pavarësisht rritjes së konsiderueshme të vlerës absolute të këtij instrumenti, në terma relativë, nevojat për mbulim të transaksioneve totale të procesuara në sistemin AipS me kBD kanë prekur nivelin më të ulët historik që nga krijimi i këtij sistemi, duke reflektuar reduktim të rrezikut të likuiditetit. vlerë të shtuar në minimizimin e rrezikut të likuiditetit, vlerësohet të sjellin dhe risitë e aplikuara nga përmirësimi (upgrade) në sistemin AipS, ndërmarrë nga Banka e Shqipërisë gjatë vitit 2013, dhe që do jenë të aplikueshme në ambientin live brenda muajve të parë të vitit 2014.

AEcH – SiStEmi i KlERimit të PAgESAVE mE VlERë të VOgël

Në sistemin AEch klerohen pagesat me vlerë nën 1.5 milionë lekë. përgjatë vitit 2013, në sistemin AEch u procesuan 363,507 urdhërpagesa, me një vlerë totale prej 72,7 miliardë lekësh, duke reflektuar një rritje vjetore prej 0.54% në terma të volumit dhe 8.62% në terma të vlerës. kontribut të rëndësishëm në shtimin e transaksioneve të kleruara në sistemin AEch duket të kenë sjellë transaksionet e iniciuara nga bankat tregtare për llogari të klientëve të tyre, si dhe, deri diku, transaksionet e iniciuara nga Banka e Shqipërisë për shlyerjen e detyrimeve ndaj të tretëve (përfshirë dhe nëpunësit e Bankës së Shqipërisë). Transaksionet e iniciuara nga bankat tregtare (të cilat zënë një peshë prej mesatarisht 23% të totalit) dhe ato të iniciuara nga Banka e Shqipërisë (e cila zë një peshë mesatarisht prej 3% ndaj totalit) kanë pësuar një rritje përkatësisht me 40% dhe 36%. Ashtu si dhe në sistemin AipS, shtimi i transaksioneve ndërbankare nga bankat tregtare, për llogari të klientëve, vlerësohet të reflektojë përçimin e masave*** të marra nga Banka e Shqipërisë, në kuadër të nxitjes së përdorimit të transaksioneve ndërbankare. pasqyrimi i pagesave të kleruara në sistemin AEch përgjatë seancave tregon për një shpërndarje të transaksioneve pothuajse të njëtrajtshme në seancën e parë dhe të dytë, dhe një reduktim të fluksit në seancën e tretë dhe të fundit. zhvillimi i lartpërmendur reflekton masat*** e marra nga Banka e Shqipërisë në shkurt të vitit 2011, të cilat synojnë shmangien e mbingarkesave në flukset e pagesave në seancën e fundit të klerimit dhe si rrjedhojë, minimizimin e rreziqeve shtese mbi mirëfunksionimin e sistemeve të pagesave.

Në terma të përqendrimit të aktivitetit të sistemit AEch, 4 bankat më aktive në këtë sistem rezulton të zënë një peshë prej 60.91% në numër dhe 70.90% në vlerë, duke reflektuar një rritje të këtij treguesi, krahasuar me vitin 2012 (ku ky tregues rezultonte në 59.75% në numër dhe 66.35% në vlerë).

*** Me vendim të këshillit Mbikëqyrës së Bankës së Shqipërisë nr. 12, datë 23.02.2013.

Gra�k 29. Ecuria e vlerës së transaksioneve të procesuara në AIPS, si dhe raporti i mbulimit të

këtyre transaksioneve me KBD.


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

0

1,000

2,000

3,000

4,000

5,000

6,000

7,000

8,000

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Vlera AIPS% e mbulimit të vlerës së AIPS me ILF

Gra�k 30. Pesha e transaksioneve sipas seancave në AECH për vitin 2013, në vlerë dhe në numër.


35.14%

35.33%

29.53%

në vlerë në numër

Seanca1 Seanca 2 Seanca 3

34.56%

35.88%

29.56%

Seksioni 1 Seksioni 2 Seksioni 3

Raporti Vjetor2013


Përdorimi i instrumenteve të pagesave dhe potenciali i përdorimit të tyre tregojnë prirje në rritje.Statistikat e përftuara nga bankat tregojnë një prirje në rritje të përdorimit të instrumenteve të pagesave, si dhe të potencialit të përdorimit, e reflektuar në rritjen e llogarive rrjedhëse dhe të përqindjes së këtyre llogarive të aksesueshme nga internetit. Në fund të vitit 2013, numri i llogarive rrjedhëse të klientëve në monedhë kombëtare apo në valutë, ka pasqyruar një rritje prej 7.1%. Vlen për tu theksuar se gjatë këtij viti është dyfishuar numri i llogarive të klientëve të aksesueshme nga interneti.

Gjatë vitit 2013 janë kryer rreth 8.7 milionë pagesa klientësh me një vlerë totale prej 3,624 miliardë lekësh, duke reflektuar një rritje vjetore të numrit me 9% dhe një rënie të vlerës me 5% krahasuar me vitin 2012.

Tabelë 10. pesha e pagesave të klientëve, sipas instrumentit të pagesës, gjatë 3 viteve të fundit.

Shërbime pagesash për klientët Viti 2012 Viti 2013 Numër Vlerë Numër Vlerë

I. Transferta Kreditimi të Klientëve 75.50% 95% 74% 97%nga te cilat: 1. Transfertë krediti formë letër 96.40% 96.69% 95% 97.12%2. Transfertë krediti në formë joletër 3.50% 3.32% 5.00% 2.88%II. Pagesat me karta në POS 12.70% 0.36% 17.25% 0.35%nga të cilat: 1. Pagesat me karta debiti 59.20% 35.30% 57.78% 45.87%2. Pagesat me karta krediti 40.70% 64.60% 42.22% 54.13%III. Debitimi Direkt 6.40% 0.10% 7.76% 0.61%IV. Çeqet 0.72% 2.20% 0.57% 2.35%Totali Pagesave (I+II+III+IV) mld lekë 8,316,444 3,633,448 8,674,708 3,624,336.64

Burimi: Banka e Shqipërisë (Raportimet nga bankat, sipas “Metodologjisë për raportimin e instrumenteve të pagesave”).

Kohët e fundit, shërbimet “home banking” po marrin një shtrirje gjithnjë emë të madhe në tregun shqiptar. Pas prezantimit të këtij produkti, në vitin 2005, nga një bankë e sistemit, në fund të vitit 2013 janë 11 banka që ofrojnë shërbime “home banking”. Shtimi i numrit të llogarive rrjedhëse tëklientëve të aksesueshme nga interneti është shoqëruar me një rritje të numrit të transaksioneve“homebanking”me37%,krahasuarmevitin2012.

Viti 2013 ka shënuar një rritje prej 5% të numrit të kartave në qarkullim, krahasuar me vitin e kaluar. Nga ndarja e kartave sipas funksionit, vihet re një rritje më e përshpejtuar e kartave me funksion krediti, krahasuar me ato me funksion debiti, ndonëse këto të fundit mbajnë peshën më të madhe në totalin e kartave në qarkullim (92%).

Rritja e numrit të kartave bankare (debiti dhe krediti) është shoqëruar edhe nga një rritje e transaksioneve me karta, ku peshën kryesore vijojnë ta zënë transaksionet për tërheqje cash. Gjatë vitit 2013, janë procesuar rreth 13.2 milionë transaksione me karta (ATM dhe POS) me një qarkullim total prej 130 miliardë lekësh. Nga totali i transaksioneve, rreth 88.7% përbëjnë tërheqje cash nga ATM-të dhe vetëm 11.3% janë pagesa klientësh me karta në POS-e.

Raporti Vjetor 2013


Pagesat me karta në terminale POS tregojnë për një mbizotërim të numrit të transaksioneve të kryera nëpërmjet kartave të debitit me rreth 57.8%, megjithatë në terma të vlerës, transaksionet me karta krediti paraqiten ndjeshëm më të larta se ato me karta debiti.

Analizimi i infrastrukturës së ofruar nga bankat e licencuara si emetuese34 kartash për vitin 2013, dikton për një rënie të lehtë të numrit të ATM-ve me 0.12% në terma vjetorë. Nga ana tjetër, numri i POS-eve të ofruara nga bankat e licencuara si pranuese35 kartash ka shënuar një rritje prej 7%.

Ndërmarrja e zhvillimeve infrastrukturore të sistemit bankar në kuadër të mbështetjes së tregtisë elektronike në Shqipëri është materializuar në krijimin për herë të parë të POS-eve virtuale36 në tregun shqiptar. Krijimi i këtyre terminaleve vlerësohet të nxisë përdorimin e pagesave me kartë dhe si rrjedhojë, të reduktojë përdorimin e parasë fizike. Nga raportimet e bankave rezulton se në fund të vitit 2013, në tregun shqiptar operojnë tre POS-e virtuale.

34 Numri i bankave të licencuara si emetuese kartash në Republikën e Shqipërisë, në fund të vitit 2013, rezulton 14. këto banka ofrojnë shërbime të tërheqjes cash nga ATM-të.

35 Në fund të vitit 2013, 7 banka rezultojnë njëkohësisht të licencuara edhe si pranuese kartash. këto banka ofrojnë shërbimin e pranimit të pagesave me karta nëpërmjet pajisjeve poS të vendosura në dyqane, restorante, hotele dhe qendra tregtare.

36 pajisja është e ngjashme me atë të përdorur në shërbime me terminalet poS. Ajo mundëson kryerjen e transaksioneve nëpërmjet internetit ose telefonave, me anë të kartave bankare që punojnë në regjim online.

Gra�k 31. Zhvillimet e ATM-ve dhe POS-eve (majtas), si dhe numrit të kartave sipas funksionit (djathtas), për periudhën 2004 -2013.

Burimi: Banka e Shqipërisë (raportimet nga bankat sipas “Metodologjisë për raportimin e instrumenteve të pagesave”).

'04 '05 '06 '07 '08 '09 '10 '11 '12 '13

Pajisje POS(në pikat e shitjeve)

155 779 1234 1832 2953 4370 4903 5126 5307 5668

BankomateATM 93 205 309 433 642 741 771 805 823 822

403%58%

48%

61%

48%

12%

4.55%

2.5%

4%

120%

51%

40%

48%

15%

4% 4.41%7%

-0.12%

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

'04 '05 '06 '07 '08 '09 '10 '11 '12 '13

Karta me funsksiondebiti

33288 217799 229021 427430 482072 543141 667548 693958 719802 741128

Karta me funksion krediti

806 2686 9754 10439 15246 22793 27300 37893 49173 64432

554%

5%

87%

13%

13%

23%3% 4%

30%

2.96%

233%263%

7.%

46%50%

20%

12%

31%

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

700000

800000

Raporti Vjetor2013


i.3.2 emiSioni i moneDHëS

kARTëMoNEDhA DhE MoNEDhA METAlikE Në qARkulliM37

Në fund të vitit 2013, rezultuan në qarkullim 130,503,210 copë kartëmonedha, me vlerë rreth 204.372 miliardë lekë. Në krahasim me vitin 2012, rezulton një ulje e volumit të numrit të kartëmonedhave me 5.3%, dhe një rritje prej 3.3% e vlerës së tyre. Ndryshimi i këtij treguesi vjen si pasojë e ndryshimit që ka pësuar struktura në favor të kartëmonedhave me vlerë nominale 5000 Lekë dhe 2000 Lekë. Gjithashtu, volumi i kërkesave nga bankat e nivelit të dytë për pagesa pati një rritje të lehtë.

37 është numri dhe vlera e kartëmonedhave dhe monedhave të hedhura në qarkullim nga Banka e Shqipërisë.

Gra�k 32. Struktura e kartëmonedhës.


KM 2008%

KM 50019%

KM 100042%

KM 200016%

KM 500015%

KM 2007%

KM 50025%KM 1000

44%

KM 200011%

KM 500013%

Struktura e kartëmonedhës në qarkullim, 31.12.2012 (copë)

Struktura e kartëmonedhës në qarkullim, 31.12.2013 (copë)

Gra�k 33. Struktura e monedhës.


MM 1009%

MM 5014%

MM 2024%

MM 1028%

MM 5

16%

MM 19%

MM 1009%

MM 5014%

MM 2025%

MM 10

28%

MM 516%

MM 18%

Struktura e monedhës metalike në qarkullim, 31.12.2012 (copë)

Struktura e monedhës metalike në qarkullim, 31.12.2013 (copë)

Raporti Vjetor 2013


Në fund të vitit 2013, rezultuan 140,058,618 copë monedha metalike në qarkullim me vlerë 3.394 miliardë lekë. Në krahasim me vitin 2012, rezulton një rritje e numrit të monedhave metalike me 6.7% dhe një rritje me 6.5 % e vlerës së tyre. Këtë vit, struktura e monedhës metalike pati ndryshime në rritje pothuajse në të gjithë strukturën e monedhës metalike.

Në fund të vitit 2013, raporti i përgjithshëm midis vlerës së monedhës metalike ndaj kartëmonedhës rezultoi më i lartë se viti i kaluar.

TREGuES Të qARkulliMiT Të pARASë Në fund të vitit 2013, raporti i parasë në qarkullim ndaj agregatit M2 ishte 30%, ndërsa në fund të vitit 2012 i njëjti raport ishte 31%. Më tej, koeficienti i qarkullimit të parasë38 në Bankën e Shqipërisë në vitin 2013, rezultoi 0.535 ndërkohë që ky koeficient për vitin 2012 ishte 0.496. Kjo tregon që bankat e nivelit të dytë, në raport me paranë në qarkullim, kanë kthyer me shumë para pranë arkave të Bankës së Shqipërisë. Gjithashtu, vlera mesatare e një kartëmonedhe në qarkullim, në fund të vitit 2013, arriti në 1566 lekë, nga 1434 lekë që ishte në fund të vitit 2012.

RicikliMi i cASh-iT DhE cilëSiA E kARTëMoNEDhëS Në qARkulliM Gjatë vitit 2013, me miratimin e rregullores së re nr. 15, datë 13.02.2013, “Për kontrollin për autenticitet dhe kriteret e riciklimit të kartëmonedhaveshqiptare”ështëvendosurstandardipërhedhjennëqarkullimnëpërmjetATM-ve, vetëm të kartëmonedhave të përpunuara me makina automatike sortimi, të testuara me sukses nga Banka e Shqipërisë, si dhe janë specifikuar kriteret për përcaktimin e kartëmonedhave të përshtatshme për qarkullim.

Gjatë këtij viti, u përpunuan 137 milionë copë kartëmonedha, të cilat u kontrolluan për autenticitet dhe përshtatshmëri për riqarkullim. Nga përpunimi rezultuan rreth 42.9 milionë copë kartëmonedha të papërshtatshme për përdorim, të cilat u tërhoqën nga qarkullimi. Norma e sortimit39 ishte 31.29% dhe pati një rritje prej 15.02% nga viti i kaluar. Kartëmonedhat e dëmtuara janë zëvendësuar rast-pas-rasti me kartëmonedha të reja të përshtatshme për qarkullim. Koeficienti40 i qarkullimit të kartëmonedhës për vitin 2013 rezultoi në vlerën 1.055, që do të thotë se një kartëmonedhë kthehet mesatarisht një herë në vit në sportelet e Bankës së Shqipërisë. Ky koeficient është me i lartë për prerjet 500 Lekë, 1000 Lekë (rreth 1.9 dhe rreth 1.1) dhe me i vogël për prerjet 5000 dhe 2000 (rreth 0.3), gjë që tregon se këto të fundit kthehen më rrallë në sportelet e Bankës së Shqipërisë.

38 është raporti i numrit të kartëmonedhave dhe monedhave metalike të arkëtuara në sportelet e Bankës së Shqipërisë, mbi gjendjen mesatare vjetore të numrit të kartëmonedhave dhe monedhave në qarkullim.

39 është raporti i numrit të kartëmonedhave dhe monedhave metalike të papërshtatshme, mbi numrin total të kartëmonedhave të përpunuara gjatë një viti.

40 është raporti i numrit të kartëmonedhave të arkëtuara në sportelet e Bankës së Shqipërisë, mbi gjendjen mesatare vjetore të numrit të kartëmonedhave në qarkullim.

Raporti Vjetor2013


MBRojTjA E kARTëMoNEDhëS DhE MoNEDhëS METAlikE NGA FAlSiFikiMiGjatë vitit 2013, është rishikuar tërësisht kuadri rregullator për mbrojtjen nga falsifikimi. Gjithashtu, pranë zyrës së Qendrës Kombëtare të Analizës, është ngritur laboratori i analizës së kartëmonedhave të dyshuara si të falsifikuara. Ky laborator është i pajisur me instrumente të teknologjisë bashkëkohore sipas standardeve të përparuara evropiane. Ngritja e laboratorit mundëson ofrimin e ekspertizës së bazuar shkencore në fushën e ekzaminimit të kartëmonedhave kombëtare, euro, apo të tjera të huaja.

Numri i kartëmonedhave të konstatuara si të falsifikuara, gjatë vitit 2013, rezulton të jetë 30% më i ulët se mesatarja e pesë viteve të mëparshëm. Numri i monedhave metalike të falsifikuara është gjithashtu rreth 30% më i ulët, krahasuar me vitin paraardhës. Në përgjithësi, numri i kartëmonedhave dhe monedhave metalike të falsifikuara vlerësohet të jetë i vogël dhe, në raport me sasinë në qarkullim, mund të konsiderohet i papërfillshëm.

Kartëmonedhat e evidentuara të falsifikuara, sipas analizës teknike, janë kryesisht riprodhime me inkjet-toner në makina riprodhuese (skanimi apo fotokopjimi) me ngjyra, duke realizuar në disa raste imitimin e disa elementeve të sigurisë në kartëmonedha me cilësi të dobët dhe në letër të zakonshme printimi.

i.4 oPeracionet në treGun Financiar DHe aDminiStrimi i reZervëS valutore

i.4.1 nDërHYrjet në treGun e brenDSHëm të ParaSë

• Banka e Shqipërisë e zbaton politikën e saj monetare nëpërmjetpërdorimit të instrumenteve indirekte të tregut. këto instrumente përfshijnë operacionet në treg të hapur, lehtësirat e përhershme dhe mbajtjen e rezervës së detyruar. operacionet në treg të hapur luajnë rolin kryesor në transmetimin e politikës monetare në sistemin bankar dhe kushtet për ekzekutimin e tyre përcaktohen ekskluzivisht nga Banka e Shqipërisë. operacioni kryesor i tregut është marrëveshja e riblerjes dhe e anasjelltë e riblerjes me maturim shtatë ditë, norma e interesit të së cilës përbën dhe normën bazë të interesit. operacione të tjera janë marrëveshjet e riblerjes (të anasjellta të riblerjes) me maturim një dhe tremujor, dhe shitblerjet me të drejta të plota të portofolit.

opERAcioNET Në TREG Të hApuROperacionet në treg të hapur përdoren për administrimin afatshkurtër të likuiditetit në tregun e parasë me qëllim kryesor përmbushjen e objektivit operacional të Bankës së Shqipërisë - orientimin e normave afatshkurtra të interesit të tregut ndërbankar pranë normës bazë të interesit të Bankës së Shqipërisë dhe kufizimin e luhatjeve të tyre. Gjate vitit 2013, norma e interesit

Raporti Vjetor 2013


ditor në tregun ndërbankar është luhatur pranë normës bazë, duke rezultuar mesatarisht 10 pikë nën normën bazë, kundrejt 26 pikë nën normën bazë në vitin 2012 dhe 4 pikë bazë nën normën bazë në vitin 2011. Interesi mesatar shtatëditor ka rezultuar mesatarisht 1 pikë mbi normën bazë, kundrejt +7 pikë në vitin 2012 dhe +13 pikë në vitin 2011. Rritja e peshës së transaksioneve javore në tregun ndërbankar dhe kuptimi më i mirë nga ana e bankave, e modelit parashikues të Bankës së Shqipërisë dhe e mënyrës së përdorimit të instrumenteve të tregut, janë dy prej faktorëve që kanë sjellë këtë zhvillim pozitiv. Vendimet e Këshillit Mbikëqyrës për ulje të normës bazë janë reflektuar menjëherë në kuotimet e bankave në treg ndërbankar dhe për rrjedhojë, në veprimet e kryera në tregun ditor ndjekur nga rinovimi më i afërt në tregun javor.

Sasia e likuiditetit të injektuar nëpërmjet operacioneve në treg të hapur ka qenë mesatarisht 17.4 miliardë lekë, në vitin 2013. Nëse marrim në konsideratë likuiditetin e injektuar nëpërmjet marrëveshjeve SWAp me Ministrinë e Financave, nevojat për likuiditet në vitin 2013 kanë rezultuar në rritje (për 3.3 miliardë lekë). Struktura e injektimeve konsistoi në një mesatare prej 60%, nëpërmjet instrumentit kryesor, dhe 40%, nëpërmjet instrumenteve rregulluese me afat më të gjatë se një javë, kundrejt 55% dhe 45% gjatë vitit të kaluar.

2009 2010 2011 2012 2013Instrumenti kryesor 55% 58% 74% 55% 60%Injektimet afatgjata 45% 42% 26% 45% 40%

Ndërhyrjet me operacionin kryesor, (marrëveshjes së anasjelltë të riblerjes me maturim shtatëditor), u realizuan nëpërmjet ankandit me shumë të përcaktuar dhe shumë çmime, dhe me normë pjesëmarrjeje maksimale 70%. Likuiditeti i injektuar me këtë instrument rezultoi mesatarisht 13 miliardë lekë në javë, gjatë vitit 2013. Numri i bankave pjesëmarrëse në ankandet javore u ul në mesatarisht në 5 banka, krahasuar me mesataren prej 7 dhe 8 bankash për ankand, respektivisht në 2012 dhe 2011. Ulja e numrit të bankave pjesëmarrëse është pasojë e rritjes së përqendrimit të shumës së kërkuar dhe të injektuar në disa prej tyre, shoqëruar kjo me rritjen dhe konsolidimin e tepricës strukturore në disa banka të tjera.

Gra�k 34. Operacionet e tregut të hapur dhe përdorimi i lehtësirave të përhershme.*

*Vlerat negative në përdorimin e instrumenteve në gra�k re�ektojnë operacionet për tërheqjen e likuiditetit, ndërsa vlerat pozitive

korrespondojnë me operacionet për injektimin e likuiditetit. Burimi: Banka e Shqipërisë.

-30-25-20-15-10-5051015202530

-30-25-20-15-10-5051015202530

03/01/

11

03/04/

11

03/07/

11

03/10/

11

03/01/

12

03/04/

12

03/07/

12

03/10/

12

03/01/

13

03/04/

13

03/07/

13

03/10/

13

03/01/

14

Depozitë njëditore Repo e anasjelltë 3-mujoreRepo e anasjelltë 1-mujore Repo e anasjelltë 1-javoreOperacione të përhershme Kredi njëditoreLikuiditeti mesatar javor

Gra�k 35. Operacioni kryesor i tregut, sipas datave të ankandeve (në miliardë lekë).


0.0275

0.03

0.0325

0.035

0.0375

0.04

0.0425

0

2.5

5

7.5

10

12.5

15

17.5

20

03.01.201317.01.201331.01.201314.02.201328.02.201315.03.201328.03.201311.04.201325.04.201309.05.201323.05.201306.06.201320.06.201304.07.201318.07.201301.08.201315.08.201329.08.201312.09.201326.09.201310.10.201324.10.201307.11.201321.11.201305.12.201319.12.2013

Ndërhyrjet me instrumentin kryesorNorma e interesitNorma bazë e interesit

Raporti Vjetor2013


Krahas operacioneve injektuese njëjavore, gjatë vitit 2013 është vijuar me zhvillimin e njëkohshëm me operacionet me afat njëmujor. Nëpërmjet tyre, u injektuan mesatarisht 1.94 miliardë lekë në javë. Sikurse, për marrëveshjet njëjavore, edhe ankandet e anasjellta të riblerjes me maturim njëmujor u realizuan nëpërmjet ankandit me shumë të përcaktuar dhe shumë çmime. Marrëveshjet e anasjellta të riblerjes me maturim tremujor u rikthyen vetëm në javën e fundit të vitit 2013, për shumën 1 miliardë lekë, krahasuar me 16 raste në vitin 2012 (gjysma e parë e vitit), për mesatarisht 1.80 miliardë lekë. Për të nxitur konkurrencën, këto operacione u organizuan pa limit maksimal pjesëmarrjeje.

Ankandet njëmujore patën një raport mesatar kërkesë/ofertë prej 99%41, kundrejt 123% që ishte në gjysmën e dytë të vitit të kaluar. Diferenca e normës së interesit njëmujore kundrejt normës bazë të interesit është luhatur në bandën 2-23 pikë bazë, me rënie nga nivelet më të larta në fillim të vitit, deri në nivele minimale në tremujorin e fundit. Mesatarisht, kjo diferencë rezultoi 7 pikë bazë, nga 20 pikë që ishte vitin e kaluar.

Krahas ndërhyrjeve injektuese me afat më të gjatë se një javë, gjatë vitit 2013, përdorim më të shpeshtë ka regjistruar edhe operacioni njëditor. Marrëveshja e anasjelltë e riblerjes me maturim njëditor është përdorur në 18 raste, mesatarisht për 1.45 miliardë lekë për ankand, nga 12 raste në vitin e kaluar për mesatarisht 1.28 miliardë lekë, me qëllim administrimin e situatës së likuiditetit dhe normave afatshkurtra të interesit, përqendruar kryesisht në ditët e fundit të periudhës së rezervës së detyruar.

Në kah të kundërt, marrëveshja e riblerjes njëditore është përdorur vetëm në dy raste, mesatarisht për 4.30 miliardë lekë, me qëllim tërheqjen e tepricave të likuiditetit të akumuluar në fund të periudhës së mbajtjes së rezervës, në datat 22 dhe 23 tetor 2013.

Banka e Shqipërisë ka ndërhyrë në treg edhe me anë të operacioneve strukturore, të cilat gjatë këtij viti kanë synuar të nxisin konkurrencën në segmentin afatshkurtër të tregut të letrave me vlerë. Gjatë vitit 2013, Banka e Shqipërisë ka vazhduar të jetë aktive në tregun sekondar të letrave, duke strukturuar portofolin e vet në drejtim të uljes graduale të pjesëmarrjes në titujt me afat 3- dhe 6-mujor, e kompensuar kjo me blerje të bonove 12-mujore të sapoemetuara. Kjo strategji synon të krijojë më tepër hapësirë për përcaktimin e një çmimi konkurrues në ankandet e tregut primar. Në ndjekje të strategjisë “buy and hold”, bankat vazhdojnë të hezitojnë të marrin pjesë në këtoankande me shuma të mëdha. Në përfundim të operacioneve të shit/blerjes me të drejta të plota, portofoli i Bankës së Shqipërisë është rikthyer në nivelin e tij të fillimvitit 2013.

41 oferta në këtë rast është shuma e shpallur nga Banka e Shqipërisë në ankandin e marrëveshjeve të anasjellta të riblerjes, ndërsa kërkesa korrespondon me kërkesën e bankave për të marrë pjesë në këto ankande.

Raporti Vjetor 2013


lEhTëSiRAT E pëRhERShMELehtësirat e përhershme – depozita njëditore dhe kredia njëditore pranë Bankës së Shqipërisë – i shërbejnë bankave të nivelit të dytë për të menaxhuar likuiditetin në bazë ditore. Normat e interesit për to përcaktohen nga Këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë. Gjatë vitit 2013, ato kanë ndjekur lëvizjet e normës bazë, duke krijuar një korridor të sipërm (+1.75 pikë përqindje nga norma bazë) dhe të poshtëm (-1.75 pikë përqindje nga norma bazë), ku luhaten normat afatshkurtra të tregut ndërbankar.

Depozita njëditore ka vijuar të ketë përdorim të lartë gjatë vitit 2013, ndikuar nga përqendrimi i tepricave në bankat me likuiditet strukturor përtej hapësirave që ato kanë për qarkullim në treg ndërbankar apo rritje të investimit në ankandet e tregut primar. Depozita njëditore është përdorur edhe në kushtet e pamundësisë së mesatarizimit të tepricave ditore, duke qenë se mbajnë rezervën e detyruar në formën cash në kujdestari. Gjatë vitit 2013, depozita njëditore është përdorur në 159 ditë, mesatarisht 1.74 miliardë lekë, ndërkohe që në vitin e kaluar ky instrument ka regjistruar mesatare 5.51 mld lekë në 200 raste përdorimi.

Kredia njëditore, gjatë vitit 2013, gjeti përdorim në 19 raste, mesatarisht 1.46 miliardë lekë, kundrejt 20 rasteve gjatë vitit të kaluar me një mesatare prej 0.49 miliardë lekë. Përdorimi i kredisë njëditore është kryesisht i përqendruar në ditët e fundit të periudhës së rezervës së detyruar.

REzERvA E DETyRuARNjë mundësi për administrimin e likuiditetit afatshkurtër ofron dhe përdorimi i rezervës së detyruar. Sistemi i rezervës së detyruar në lekë, i aplikuar nga Banka e Shqipërisë, i lejon bankat të përdorin një nivel të caktuar të rezervës në bazë ditore, aktualisht 40%, duke vendosur detyrimin e mbajtjes së nivelit mesatar mujor të rezervës minimale të detyruar jo më të vogël se niveli i rezervës së detyruar42, e llogaritur kjo në ditën e fundit të periudhës së mbajtjes.

Gjatë vitit 2013, bankat kanë shfrytëzuar hapësirën prej 40% të rezervës së detyruar për mesatarizimin e tepricave, duke përjashtuar këtu një bankë, e cila ka vijuar të mbajë rezervën e detyruar në lek në nivelin 100% në formën cashi në kujdestari. Devijimi i gjendjes së llogarisë nga niveli i rezervës së detyruar në fund të periudhës së mbajtjes, është ulur nga një mesatare prej 38.6 milionë lekësh në vitin 2012, në një mesatare prej 36.1 milionë lekësh. Në një situatë ideale, shmangia duhet të jetë pozitive afër nivelit zero. Përmirësimi në sjelljen e bankave dhe angazhimi më i madh i tyre në drejtim të mirë manaxhimit të likuiditetit ka ardhur, si nga përshtatshmëria e operacioneve injektuese të Bankës së Shqipërisë ashtu dhe nga kontaktimet e vazhdueshme të Bankës së Shqipërisë me to.

42 Shuma e rezervës minimale mbajtur nga çdo bankë përcaktohet në varësi të bazës së rezervës duke aplikuar normën e rezervës së detyruar. kjo normë është e njëjtë si për detyrimet në lekë edhe për detyrimet në valutë. Aktualisht norma e rezervës së detyruar është 10%.

Raporti Vjetor2013


Remunerimi i rezervës së detyruar në lekë ka pasqyruar ecurinë e normës bazë të interesit të Bankës së Shqipërisë, nga e cila derivohet (70% e normës bazë). Banka e Shqipërisë aplikon normën 0% për remunerimin e rezervës së detyruar në valutë43.

i.4.2 aDminiStrimi i reZervëS valutore

• BankaeShqipërisëështëautoritetikombëtarpërgjegjëspërmbajtjendhe administrimin e rezervave valutore të Republikës së Shqipërisë. Ajo përdor mundësitë e saj më të mira për arritur dhe ruajtur një nivel të caktuar të rezervës valutore, e cila mbështet qëndrueshmërinë financiare të vendit dhe është në përputhje me politikën monetare. Objektivat e procesit të administrimit të rezervës valutore dhe kriteret që duhet të respektohen gjatë këtij procesi parashikohen në rregulloren “Mbipolitikëndhemënyrën eadministrimit të rezervës valutore”, tëmiratuar nga Këshilli Mbikëqyrës. Si objektiva parësore të këtij procesi renditen likuiditeti dhe siguria, ndërkohë që sigurimi i të ardhurave nga administrimi i fondit të rezervës përfaqëson objektivin e tretë, përsa kohë nuk cenohen objektivat e likuiditetit dhe sigurisë.

Gjatë vitit 2013, rezerva valutore bruto, e vlerësuar dhe e raportuar në monedhën Euro, është rritur me rreth 42.5 milionë euro, duke regjistruar në fund të muajit dhjetor vlerën 2,014.99 milionë euro. Në një rregullore të veçantë të miratuar nga Këshilli Mbikëqyrës mbi vendimmarrjen dhe kontrollin në procesin e administrimit të rezervës valutore, parashikohen kompetencat dhe detyrat e hallkave të përfshira në këtë proces. Bazuar në objektivat dhe kriteret e miratuara nga Këshilli Mbikëqyrës, Komiteti i Investimit monitoron në mënyrë periodike administrimin e portofolit të rezervës, përmes raportimeve të përgatitura nga Departamenti i Operacioneve Monetare, njësia e ngarkuar për realizimin e funksionit të administrimit të rezervës valutore. Emrat e lejuar në të cilat investohet rezerva valutore miratohen nga Komiteti i Investimit. Këto emra përfshijnë qeveritë e ShBA-së, Japonisë, Britanisë së Madhe dhe Eurozonës, si dhe agjenci apo institucione të lidhura me qeveritë të cilat përgjithësisht janë të renditura të paktën AA-. Në emrat e lejuar për investim përfshihen dhe institucione shumëpalëshe apo të tjera subjekte të renditura të paktën AA-. Të ardhurat e siguruara nga investimi i rezervës valutore për vitin 2013 llogariten në rreth 36.72 milionë euro.

Në vijim të punës së nisur në gjysmën e dytë të vitit 2012, për rivlerësimin e alternativave të investimit të rezervës valutore, dhe në përmbushje të qëllimit për një diversifikim më të mirë të portofolit të rezervës, në shkurt të vitit 2013, Këshilli Mbikëqyrësmiratoi njëndryshimnë rregulloren “Mbipolitikëndhemënyrëne administrimit të rezervës valutore”. Duke marrë shkas nga mekanizmat engritura për administrimin e krizës në Eurozonë, të cilat u vlerësuan se ulën ndjeshëm probabilitetin e ndodhjes së një skenari negativ ekstrem në këtë rajon, u ndryshua pragu i nivelit minimal të lejuar të cilësisë së kreditit për vendet e Eurozonës, duke lejuar për investim të gjitha qeveritë e përfshira në kategorinë 43 Duke nisur nga data 24.07.2011, norma e interesit për remunerimin e rezervës se detyruar

në valute është zero.

Raporti Vjetor 2013


“Përinvestim”(investmentgrade).Kjovendimmarrjeushoqëruamenjëanalizëpër përcaktimin e madhësisë së portofolit të rezervës që mund të investohej në emrat e rinj të lejuar për investim, në respektim të tolerancës ndaj rrezikut të shprehur nga Këshilli Mbikëqyrës. Krahas kësaj, u punua për ngritjen e disa mekanizmave për ndjekjen e kthimit dhe të shkallës së rrezikut gjatë investimit në emrat e rinj që iu shtuan universit të lejuar për investim.

StAtiStiKA mBi EcuRinë E REzERVëS VAlutORE, gjAtë Vitit 2013

Faktorët kryesorë që kanë ndikuar rezervën bruto paraqiten të grupuara si më poshtë:

A. veprimet e lidhura me aktivitetin e Ministrisë së Financave kanë pasur ndikim pozitiv në shumën 49.45 milionë euro, sipas zërave të mëposhtëm:

- hyrje neto nga blerjet, shitjet e valutës si dhe veprimet SWAp për 98.24 milionë euro,

- hyrje neto nga lëvrimi i huave të dhëna nga Agjencia Ndërkombëtare për zhvillim (iDA), rinovimi i titujve afatshkurtër etj., në masën 106.53 milionë euro,

- hyrje nga privatizime 109.5 milionë euro, - transferta përfshirë dhe shërbimin e borxhit 264.82 milionë euro.;

B. veprimet e bankave të nivelit të dytë dhe subjekte të tjera kanë pasur ndikim pozitiv në shumën 51.95 milionë euro, sipas zërave të mëposhtëm:

- derdhje nga bankat e nivelit të dytë në llogarinë e tyre pranë Bankës së Shqipërisë, për plotësimin e rezervës së detyrueshme, veprime që lidhen me kapitalin etj., në masën 189.04 milionë euro,

- transferta 137.19 milionë euro, - hyrje neto për llogari të subjekteve të tjera (ASD, etj.) 0.10 milionë euro;

c. veprimet e Bankës së Shqipërisë kanë pasur ndikim pozitiv në shumën 33.19 milionë euro, sipas zërave të mëposhtëm:

- blerje e valutës nga bankat e nivelit të dytë dhe institucione të tjera në shumën 15.49 milionë euro,

- të ardhurat e siguruara nga investimi i rezervës valutore në rreth 36.72 milionë euro. këto të ardhura përfaqësojnë, në pjesën kryesore, interesa dhe kupona në bazë cash-i,

- shlyerja e detyrimeve të Bankës së Shqipërisë ndaj FMN-së, 7.81 milionë euro,

- transferta rreth 11.21 milionë euro;

D. Faktorët e tregut kanë pasur ndikim negativ në shumën 92.09 milionë euro, sipas zërave të mëposhtëm:

- luhatjet në kursin e këmbimit të monedhave në përbërje të rezervës valutore kanë ndikuar negativisht vlerën e rezervës bruto të raportuar në euro, duke regjistruar një efekt rreth 64.03 milionë euro,

- efekti i rivlerësimit për portofolin, si rrjedhojë e luhatjes së normave të interesit, llogaritet në një vlerë negative prej 28.06 milionë eurosh44.

44 kjo vlerë ka në përmbajtje dhe efektin e krijuar nga derdhja e kuponave të titujve.

Raporti Vjetor2013


Në bashkëpunim me Bankën Botërore45, gjatë vitit 2013, u punua për vënien në zbatim të Sistemit të Administrimit të Portofolit. Ky sistem do t’i shërbejë administrimit të portofolit të rezervës valutore dhe do të ofrojë një mbështetje më të mirë për monitorimin e rreziqeve të mbartura gjatë këtij procesi. Projekti pritet të finalizohet brenda tremujorit të parë të vitit 2014.

i.5 StatiStiKat

• BankaeShqipërisë,përveçsenjëpërdorueseerregulltestatistikavezyrtare kryesisht të natyrës ekonomike dhe financiare, është dhe një ndër agjencitë më të rëndësishme statistikore në vend. Në faqen zyrtare dhe në botimet periodike të Bankës së Shqipërisë, përdoruesit mund të gjejnë statistika të mbikëqyrjes bankare, statistika monetare dhe statistika të sektorit të jashtëm, që kanë si burim Bankën e Shqipërisë. Gjithashtu, me synimin për të ofruar një shërbim sa më cilësor dhe të plotë për përdoruesit, Banka e Shqipërisë përfshin rregullisht në publikimet e saj statistikore të dhëna të rëndësishme makroekonomike të prodhuara nga Instituti i Statistikave dhe nga Ministria e Financave.

Dokumenti më i rëndësishëm për punën e agjencive statistikore është Programi Kombëtar i Statistikave Zyrtare, që miratohet çdo pesë vjet nga Kuvendi i Shqipërisë. Programi cilëson agjencitë statistikore që përbëjnë Sistemin Statistikor Kombëtar, dhe përshkruan të dhënat statistikore që duhet të prodhohen gjatë kohëzgjatjes së programit, si edhe kriteret kryesore për secilën kategori statistikash46. Të gjitha aktivitetet për plotësimin e detyrimeve të Bankës së Shqipërisë si agjenci statistikore realizohen nga njësia e statistikave pranë Departamentit të Stabilitetit Financiar dhe Statistikave.

RApoRTiMET DhE vlERëSiMET NGA iNSTiTucioNET NDëRkoMBëTARESi agjencia kryesore statistikore përgjegjëse për statistikat financiare dhe ato të sektorit të jashtëm, Banka e Shqipërisë mban kontakte të rregullta me institucione ndërkombëtare si FMN-ja, Banka Botërore, OECD, UNCTAD etj. Raportimet e Bankës së Shqipërisë pranë këtyre organizatave vlerësohen vazhdimisht, jo vetëm për rregullsinë dhe koherencën e raportimit, por edhe për cilësinë e informacionit të raportuar.

Gjithashtu, në kuadrin e proceseve të integrimit, Banka e Shqipërisë me ndërmjetësinë e Institutit të Statistikave dhe me mbështetjen e agjencive të tjera statistikore, është e përfshirë në hartimin e raporteve për struktura të ndryshme të Bashkimit Evropian mbi përafrimin e statistikave kombëtare me standardet e Komunitetit Evropian (Kapitulli 18 ‘Statistikat’ – Raportet Vjetore të Progresit).

45 Mbështetur në marrëveshjen midis Bankës së Shqipërisë dhe Bankës Botërore, “për Administrim dhe konsulencë në investimin e Rezervës valutore” (RAMp).

46 këtu përfshihen përshkrimet e treguesve statistikorë, klasifikimet e kërkuara, niveli për të cilin do të prodhohen këta tregues, frekuenca dhe intervali i publikimit, viti apo periudha në të cilën do të bëhen për herë të parë të disponueshme statistikat dhe treguesit, lista e burimeve të të dhënave, lista e vrojtimeve statistikore etj..

Raporti Vjetor 2013


Gjatë vitit 2013, Sistemi Statistikor Kombëtar iu nënshtrua një vlerësimi të hollësishëm nga Eurostat-i, që aplikohet rregullisht për vendet anëtare, vendet kandidate dhe vendet që janë kandidate potenciale. Vlerësimi mbështetet mbi 15 parimet e Kodit të Praktikës të Statistikave Evropiane47 dhe bën një shqyrtim të hollësishëm të të gjitha praktikave dhe proceseve të lidhura me mbledhjen, përpunimin, shpërndarjen dhe raportimin e statistikave zyrtare. Për këtë qëllim, Banka e Shqipërisë dhe Ministria e Financave, të klasifikuara si“agjencitëtjerastatistikore”përveçZyrësStatistikoreKombëtare(InstitutiiStatistikave), plotësuan një pyetësor të detajuar me informacion mbi aktivitetet dhe procedurat e ndjekura prej tyre për të zbatuar Kodin e Praktikës, në nivel parimi48 dhe treguesi.

Nga Banka e Shqipërisë, në këtë vrojtim, u paraqitën në mënyrë mjaft të detajuar të dhënat e kërkuara sipas parimeve të kodit, duke iu referuar të gjithë bazës ligjore, rregullative dhe metodologjike. Si rezultat i vetëvlerësimit dhe në përfundim të takimeve me përfaqësuesit e Eurostat-it, përtej vlerësimit mjaft pozitiv për respektimin e standardeve dhe metodologjive ndërkombëtare, u dhanë një sërë rekomandimesh për përmirësimin e prodhimit dhe shërbimit statistikor. Sipas këtyre rekomandimeve, fushat në të cilat Banka e Shqipërisë duhet të investojë për të përparuar drejt përmbushjes së plotë të parimeve të kodit janë: pavarësia profesionale; forcimi i bazës ligjore për mandatin e mbledhjes së të dhënave; investimi në burime njerëzore dhe infrastrukturë teknologjike; garantimi i konfidencialitetit statistikor nëpërmjet amendimeve rregullative; dhe forcimi i procedurave dhe infrastrukturës së shkëmbimit të informacionit ndërmjet agjencive statistikore.

Tabelë 11. Raportimet statistikore të Bankës së Shqipërisë pranë institucioneve ndërkombëtare.

Frekuenca Nr. i raportimeve Nr. i treguesve Marrësi Vendi i ripublikimitStatistikat e bilancit të pagesave Tremujore 1 1,015 FMN IMF-eLibrary-Data

Statistikat e borxhit të jashtëm Tremujore 7 284 BB/FMN QEDS (SDDS, GDDS)

Statistikat e PIN dhe të investimeve të huaja direkte Vjetore 3 853 FMN

CDIS, IMF-eLibrary-Data

IMF Data

Statistikat monetare

Mujore 5 1,255 FMN IFS IMF DATATremujore 1 10 FMN IFS IMF DATA

Vjetore 1 160 FMN IFS IMF DATAMujore 40 16,100 FMNJavore 4 200 FMN


47 The European Statistics code of practice, i publikuar në faqen: European comission/Eurostat/ quality/ European Statistics code of practice.

48 parimet e kodit të praktikës janë si vijon: 1.pavarësia profesionale; 2.Mandati për mbledhjen e të dhënave; 3.Mjaftueshmëria dhe përshtatshmëria e burimeve; 4.përkushtimi ndaj cilësisë; 5.konfidencialiteti statistikor; 6.paanshmëria dhe objektiviteti; 7.zbatimi i metodologjisë cilësore; 8.procedura statistikore të përshtatshme; 9.Mbajtja e barrës së raportimit në nivele të përshtatshme; 10.kosto - efektiviteti; 11.Relevanca; 12.Saktësia dhe besueshmëria; 13.publikimi në kohë dhe respektimi i afateve; 14. koherenca dhe krahasueshmëria; 15.qasja (aksesi) dhe qartësia e të dhënave.

Raporti Vjetor2013


puNA pëR REAliziMiN E oBjEkTivAvE Të STRATEGjiSë AFATMESME Në Strategjinë Afatmesme të Zhvillimit të Bankës së Shqipërisë për periudhën 2013 – 2015, objektivat afatgjata të Bankës së Shqipërisë, si agjenci statistikore, lidhen me përafrimin me standardet e Bashkimit Evropian në drejtim të legjislacionit, metodologjive, afateve dhe produkteve statistikore, në përputhje me aktet dhe produktet statistikore të Bashkimit Evropian, si edhe me përmirësimin e shërbimit statistikor për publikun, nëpërmjet zgjerimit të bazës së treguesve statistikorë, rritjes së nivelit të detajimit, rritjes së shkallës së mbulimit dhe shkurtimit të afateve të publikimit. Puna e bërë gjatë vitit 2013, në drejtim të përafrimit me standardet ndërkombëtare dhe veçanërisht me ato të Bashkimit Evropian, ka prekur të tre kategoritë e statistikave, për të cilat Banka e Shqipërisë është autoriteti përgjegjës sipas legjislacionit në fuqi.

• Statistikatesektoritmonetar

Gjatë vitit 2013 është punuar intensivisht për forcimin dhe përmirësimin e cilësisë së raportimit nga subjektet financiare jobanka gjë që përputhet me objektivin për rritjen e mbulimit të raportimit dhe pritet të përmirësojë ndjeshëm cilësinë e statistikave monetare dhe financiare në të ardhmen afatmesme. Në kuadrin e Projektit të Automatizimit të Raportimeve është punuar gjithashtu për harmonizimin e kërkesave të përdoruesve brenda BSh-së dhe përafrimin e sistemit raportues me standardet dhe metodologjitë e Bashkimit Evropian (FMN dhe BQE). Gjithashtu, duke u mbështetur mbi këto metodologji, janë ndërtuar një numër i konsiderueshëm formularësh raportimi për të përfshirë më shumë detaje lidhur me instrumentet dhe sektorët institucionalë për kreditë dhe depozitat. Në bashkëpunim me Autoritetin e Mbikëqyrjes Financiare, është realizuar koordinimi i punës dhe plotësimi i pyetësorit vjetor Financial Access Survey (FMN).

• Statistikatellogarivefinanciare

Statistikat e llogarive financiare përfaqësojnë një ndërmarrje të re dhe njëkohësisht një sfidë madhore për funksionin statistikor të Bankës së Shqipërisë, për shkak të mbulimit dhe kompleksitetit të tyre. Gjatë vitit në vijim, puna do të përqendrohet në studimin e metodologjive dhe kërkesave të Eurostat-it dhe Bankës Qendrore Evropiane, lidhur më këto statistika dhe me identifikimin e pikave të forta dhe të dobëta të sistemit statistikor kombëtar, për hartimin e llogarive financiare për të gjithë sektorët e ekonomisë në rang vendi. • Statistikatesektorittëjashtëm

Në statistikat e sektorit të jashtëm, përmirësimet metodologjike kanë prekur kryesisht llogarinë financiare të bilancit të pagesave, si edhe statistikat e borxhit të jashtëm, pozicionit të investimeve ndërkombëtare dhe të modulit të rezervës. Ndër aktivitetet dhe arritjet e vitit 2013 në këtë drejtim, mund të përmenden: bashkëpunimi me ekspertë të FMN-së për përmirësimin e llogaritjes së interesit të përllogaritur dhe të paguar të instrumenteve financiare në formë fluksi dhe stoku; raportimi pranë Bankës Botërore i tabelave të reja për detajimin e borxhit të sektorëve të tjerë, detajimin e borxhit publik dhe

Raporti Vjetor 2013


të detyrimeve të prapambetura, tabela për informacion plotësues të sektorit të huadhënësit për borxhin publik dhe tabela të reja për huamarrjen sipas kreditorëve; raportimi për herë të parë në FMN, i tabelave të Pozicionit të Investimeve Ndërkombëtare dhe Vrojtimit të Koordinuar të Investimeve Direkte (CDIS) dhe i metodologjive përkatëse.

pRojEkTi pëR AuToMATiziMiN E RApoRTiMiT RREGullAToR-STATiSTikoRGjatë vitit 2013, në shërbim të realizimit të dy objektivave afatmesme për përmirësimin e infrastrukturës teknologjike dhe për bashkërendimin e kërkesave për raportim, një pjesë e konsiderueshme e burimeve njerëzore të funksionit statistikor të Bankës së Shqipërisë, është angazhuar në Projektin për Automatizimin e Raportimit Rregullator-Statistikor të Bankës së Shqipërisë. Objektivi i projektit është vendosja e një platforme për automatizimin e raportimit dhe përpunimit për nevoja të prodhimit statistikor. Nëpërmjet platformës së re të raportimit, do të automatizohen të gjitha proceset që aktualisht realizohen nëpërmjet punës manuale të operatorëve dhe specialistëve. Automatizimi do të prekë procesin e raportimit, të kontrollit, të përpunimit dhe të publikimit/shpërndarjes së të dhënave për përdoruesit. Gjatë vitit të kaluar, janë realizuar me sukses tre nga fazat më të rëndësishme të projektit:

I. Përcaktimi i specifikimeve teknike/bashkësisë së formularëve të raportimit dhe pasqyrave statistikore për versionin e parë të sistemit (SRR 1.0);

II.a Ndërtimi i formularëve dhe pasqyrave në sistemin automatik të raportimit (SRR 1.0);

II.b Testimi i funksionaliteteve të sistemit dhe i formularëve dhe pasqyrave të ndërtuara në sistem;

III.a Vendosja e platformës në infrastrukturën mbështetëse;III.b Trajnimi i administratorëve të sistemit brenda Bankës së Shqipërisë dhe

prezantimi i sistemit për industrinë/bankat e nivelit të dytë.

Në shërbim të objektivit afatmesëm për bashkërendimin e kërkesave për raportim dhe për zvogëlimin e barrës së raportimit për subjektet raportuese, është bërë një punë e konsiderueshme për të përmirësuar përmbajtjen dhe formën e të gjitha formave të raportimit të sistemit raportues ekzistues, ndërkohë që një vëmendje e veçantë i është kushtuar eliminimit të elementëve të panevojshëm/të vjetërsuar nga formularët dhe pasqyrat; harmonizimit dhe unifikimit të koncepteve dhe terminologjisë; kombinimit të disa formularëve në një apo dy formularë për të pakësuar barrën e raportimit; identifikimit të dimensioneve dhe ndërtimit të kodeve përkatëse (p.sh. të shteteve, monedhave, sektorëve ekonomikë, afateve etj.) dhe përfshirjes së nomenklaturës dhe klasifikimeve bashkëkohore, si kodet nga ESA (2010) për standardizimin e raportimit dhe produktit statistikor.

Si rezultat i këtyre përpjekjeve u arrit shkurtimi ose eliminimi i plotë i disa formularëve të raportimit, thjeshtimi i një numri të konsiderueshëm formularësh dhe, në përgjithësi, një lexueshmëri dhe kuptueshmëri më e mirë e specifikimeve që iu nënshtruan këtij procesi.

Raporti Vjetor2013


oBjEkTivAT pëR viTiN 2014Gjatë vitit 2014, do të punohet intensivisht për ndërtimin dhe testimin e versionit të dytë të sistemit (SRR 2.0). Gjatë hartimit të formularëve të raportimit dhe dokumenteve udhëzuese për subjektet raportuese, janë mbajtur dhe do të mbahen në vëmendje objektivat për përfshirjen në sistemin raportues të kërkesave të reja rregullative të funksionit të mbikëqyrjes bankare dhe atij të stabilitetit financiar të Bankës së Shqipërisë, si edhe për përshtatjen e raportimeve për statistikat monetare dhe ato të sektorit të jashtëm me manualet dhe metodologjitë bashkëkohore statistikore. Në vitin 2014 parashikohet edhe kalimi gradual i raportimit të bankave të nivelit të dytë, nga formati i përdorur aktualisht (dokumentacion në letër) në formatin elektronik.

Puna për përmirësimin e standardeve metodologjike dhe përafrimin e produkteve statistikore të Bankës së Shqipërisë me ato të Bashkimit Evropian dhe me standardet ndërkombëtare, do të vijojë nëpërmjet:

• Studimitdhengritjes sëmetodologjisëpër llogaritë financiare–përnjësinë e llogarive financiare;

• Ndjekjes së kërkesave dhe rekomandimeve të misionit të asistencësteknike nga FMN-ja në fushën e statistikave të sektorit të jashtëm (prill 2014);

• Pasurimit dhe investimit të mëtejshëm në burime njerëzore dheteknologjike, në shërbim të përforcimit të kapaciteteve përpunuese të njësive statistikore.

i.6 Puna KërKimore

• BankaeShqipërisësynontëmbështesëprocesinvendimmarrëstësajnë themele të forta dijesh dhe njohurish të testuara mbi ekonominë shqiptarë. Investimi në krijimin e kapaciteteve të shëndosha kërkimore ndihmon në rritjen cilësore të punës, të reputacionit dhe të besueshmërisë së Bankës së Shqipërisë. Për këto arsye, zhvillimi aktiv i kërkimit shkencor zë një vend parësor në strategjinë e zhvillimit të Bankës së Shqipërisë.

Gjatë vitit 2013, puna kërkimore në Bankën e Shqipërisë është përqendruar në trajtimin e shqetësimeve të lidhura me sistemin financiar, si dhe në thellimin e të kuptuarit të tendencave të ekonomisë shqiptare, dhe implikimet që ato kanë për hartimin e politikave ekonomike në të ardhmen. Kërkimi teorik dhe empirik mbi metodat alternative të vlerësimit të densiteteve të treguesve të rastit shumëdimensional për parashikimin e treguesve makroekonomikë, kanë plotësuar spektrin e studimit të çështjeve të stabilitetit financiar, politikës monetare, kursit të këmbimit, dhe integrimit ekonomik e financiar. Materialet studimore të Bankës së Shqipërisë janë përpjekur të identifikojnë dhe të propozojnë zgjidhje mbi çështjet e ngritura rreth politikës monetare, stabilitetit financiar dhe menaxhimit të rezervës valutore.

Luhatshmëria e prodhimit dhe tendenca afatgjatë e të ardhurave për frymë, vitet e fundit, kanë qenë në fokus të bankave qendrore. Prandaj vlerësimi

Raporti Vjetor 2013


i rolit të goditjeve nominale – nëpërmjet parasë apo normave të interesit – për zbutjen e cikleve të biznesit ka zgjuar mjaft interes. Meqenëse Banka e Shqipërisë përdor instrumente të tilla për përcjelljen e politikës së saj monetare në ekonomi, vëmendje e veçantë i është kushtuar identifikimit të masës së përdorimit të këtyre treguesve për nxitjen e aktivitetit ekonomik drejt nivelit të dëshiruar.

Një ekonomi e vogël dhe e hapur pritet të jetë e ndjeshme ndaj presioneve inflacioniste të jashtme. Megjithatë, përpjekjet për kuantifikimin e inflacionit të importuar në një indeks që përfshin 60% të shportës së çmimeve të konsumit (IÇK) tregojnë se reagimi i këtij të fundit mund të jetë më i ulët se perceptimi ynë i përgjithshëm.

Kriza financiare në Amerikë nxori në pah rëndësinë e monitorimit të çmimit të banesave për qëndrueshmërinë ekonomike e financiare të një vendi. Vlerësimet paraprake tregojnë se çmimi i banesave në Shqipëri mund të jetë shmangurvazhdimishtpasvitit2006,përmbiçmimin“themelor” (tëbazuarnë normat e rritjes, normat e interesit etj.), megjithatë ai ka filluar të korrigjohet që prej vitit 2012.

Flukset e luhatura të kapitalit të huaj gjatë krizës globale kanë rritur vigjilencën e bankave qendrore të vendeve në zhvillim, mbi implikimet që ato kanë në qëndrueshmërinë ekonomike. Bazuar në konceptin e ‘ndalimit të papritur’, një prej analizave empirike sugjeron se Shqipëria nuk është imune dhe se rreziqet e lidhura me sjelljen fiskale dhe borxhin publik rrisin probabilitetin e këtyre episodeve.

Vrojtimet kanë luajtur një rol të rëndësishëm në identifikimin e mangësive dhe gjetjen e mënyrave të duhura të komunikimit me publikun, si mjet i domosdoshëm në efektshmërinë e politikës monetare. Vrojtimi për matjen e nivelit të njohurive financiare të popullatës hedh dritë mbi përfshirjen financiare, sjelljen e individëve dhe reagimin e tyre ndaj ndryshimeve të kushteve financiare. Ndërkohë, vlerësimet empirike të bazuara në përgjigjet e të intervistuarve sugjerojnë se tipare të tilla si niveli i edukimit, niveli i të ardhurave, gjinia etj., janë përcaktues të rëndësishëm të përdorimit të instrumenteve të caktuara të pagesave.

Në këtë koncept, puna kërkimore i ka shërbyer dhe ka mbështetur procesin vendimmarrës për hartimin dhe zbatimin e politikave të Bankës së Shqipërisë dhe pasurimit të modeleve makroekonomike mbi të cilat mbështetet vendimmarrja. Edhe gjatë vitit 2013, makromodeli MEAM dhe modelet satelitore të tij janë përdorur për vlerësimin e zhvillimeve të ardhshme të treguesve kryesorë makroekonomikë, si dhe të skenarëve të ndryshëm të rrezikut në terma të stabilitetit të çmimeve, të stabilitetit financiar dhe stabilitetit makroekonomik. Rreziqet potenciale të trajtuara përfshijnë ndikimin e dobësimit të ndjeshëm të kursit të këmbimit, efektin e politikës konsoliduese fiskale, ndikimin e uljes se normës së interesit në stimulimin e rritjes ekonomike, efektin e masave rregulluese nga Banka e Shqipërisë, në terma të ristrukturimit të kredisë, dhe tejçimin e këtyre masave në sistemin financiar dhe në ekonominë reale.

Raporti Vjetor2013


Pavarësisht vëmendjes dhe nxitjes për reduktimin e dollarizimit të sektorit bankar, niveli i tij në Shqipëri vazhdon të jetë i konsiderueshëm. Për këtë arsye, identifikimi i faktorëve përcaktues në raportin e depozitave dhe kredive në valutë ishte objekt i tre studimeve nga autorë të ndryshëm në Bankën e Shqipërisë.

Punët studimore në Bankën e Shqipërisë përdorin përgjithësisht modele ekonometrike për matjen e lidhjeve ndërmjet treguesve ekonomike e financiare. Një material i ri i publikuar së fundmi sugjeron përdorimin e metodave alternative krahas atyre ekonometrike, siç janë metodat e modelimit të treguesve të rastit, që konsistojnë në vlerësimin e densiteteve shumëpërmasore. Kjo mënyrë vlerësimi është e vlefshme për të testuar performancën e modeleve të caktuara, të përdorura për modelimin e treguesve makroekonomikë.

NëfaqenzyrtaretëBankëssëShqipërisë,nënkategorinë“Publikime/KërkimedheMaterialeDiskutimi”do tëgjeninjë informacionmë tëdetajuardhe tëplotë mbi të gjithë punët kërkimore të Bankës së Shqipërisë, ndërsa një pjesë e artikujve publikohen edhe në Buletinin e Bankës së Shqipërisë. Broshura mefrekuencëgjashtëmujore“TërejatshkencorenëBankëneShqipërisë”,kapër qëllim informimin në lidhje me materialet studimore të sapo përfunduara apoatonëproces,materialet eprezantuaranëaktivitetin “Seminaret e sëPremtes”,aponëaktivitetetëtjeratëorganizuarangaBankaeShqipërisëdheDepartamenti i Kërkimeve gjatë një viti.

mAtERiAlE diSKutimi të PuBliKuARA gjAtë Vitit 2013

“Raporti i anketimit mbi përdorimin e instrumenteve të pagesës – Bizneset”, kliti ceca, Alban pllaha, valentina Semi“Raporti i anketimit mbi përdorimin e instrumenteve të pagesës – individët”, kliti ceca, Alban pllaha, valentina Semi“Një indeks i rrezikut sistemik financiar për Shqipërinë”, vasilika kota, Arisa Saqe“politika fiskale dhe rritja ekonomike: Rasti i Shqipërisë”, Gerti Shijaku, Arlind Gjokuta“Një mënyrë alternative e vlerësimit të pozicionit fiskal në rastin e Shqipërisë: Balanca buxhetore e korrektuar për ciklet e biznesit” Anjeza Gazidede“kuadri ligjor dhe praktika e qeverisjes së korporatave në sektorin bankar shqiptar”, Roden pajaj, Rezart Ferzaj“politika fiskale dhe kurba e yield-eve në Shqipëri” Esida Abazaj“performanca e parashikimit të inflacionit dhe vendimmarrja e politikës monetare gjatë periudhës 2011-2012”, Evelina Çeliku, Genti hashorva“Ndikimi i tregtisë mbi rritjen ekonomike: Një model i bazuar në instrumentet e gravitetit për Evropën post-komuniste”, Endrit yzeiraj“përcaktuesit e kredisë bankare për sektorin privat: Rasti i Shqipërisë”, Gerti Shijaku, irini kalluci“Density estimation for economic variables – a genuine application”, Altin Tanku, kliti ceca“kultura financiare në Shqipëri: Rezultatet e vrojtimit për matjen e nivelit të njohurive financiare të popullatës, 2011”, kliti ceca, Arlinda koleniço, Egnis isaku, Borana haxhimusaj“Efekti i “kurbës-j” në tregtinë dypalëshe: Ndikimi i nënçmimit të monedhës në bilancin tregtar ndërmjet Shqipërisë dhe partnerëve kryesorë tregtarë”, Alban pllaha

Raporti Vjetor 2013


“Modeli financiar në Shqipëri: qasje ndaj të dhënave të panelit”, Elona Dushku, vasilika kota

mAtERiAlE diSKutimi të PëRfunduARA gjAtë Vitit 2013 dHE në PROcES BOtimi

“vlerësime statistikore të treguesve ekonomikë, lidhur me teknika të vlerësimit të densiteteve”, Altin Tanku, kliti ceca “Niveli i përshtatshëm i rezervave në valutë të huaj: një përqasje e re”, Elona Dushku, Gerti Shijaku “Çmimet e banesave në Shqipëri: devijim nga ekuilibri”, Endrit yzeiraj“inflacioni i importuar i mallrave dhe kontributi i tij në inflacionin kombëtar”, lorena Skufi, Enian Çela“Euroizimi financiar në Shqipëri”, lindita vrioni“instrumentet e pagesave sipas perceptimit të konsumatorëve shqiptarë: vlerësimet e ‘modelit probit’ mbi një anketë publike” Alban pllaha, kliti ceca, valentina Semi“kreditimi në monedhë të huaj në Shqipëri”, Gerti Shijaku

AkTiviTETE Të zhvilluARA Banka e Shqipërisë, në bashkëpunim me Universitetin e Oksfordit, organizoi më19 shtator2013, konferencënme temë “Forcimi i lidhjevenëEvropënJuglindore.Ankoratpolitikedheperspektivatebiznesit”.Nëkëtëkonferencëmorën pjesë përfaqësues nga rrethet akademike në Shqipëri, në rajon, e më gjerë, përfaqësues nga sistemi bankar, institucione shtetërore, si dhe organizma ndërkombëtare në Shqipëri. Fokusi kryesor i punimeve të konferencës lidhej me zhvillimet më të fundit në ekonomitë e rajonit dhe sfidat me të cilat ato përballen, duke marrë parasysh efektet e krizës globale financiare, rolin e bankave qendrore ndaj goditjeve të brendshme dhe të jashtme, e më në veçanti shëndetin e sistemit financiar, dhe implikimet për kuadrin makroekonomik të vendeve. Pjesë e diskutimit dhe analizave ishin edhe ndryshimet strukturore në BE, si procesi rregullativ e mbikëqyrës dhe ngritja e strukturave të reja për të rritur efektshmërinë e mbikëqyrjes dhe të masave makroprudenciale, jo vetëm në BE, por edhe më gjerë. Duket se, në të ardhmen, sfidat kryesore për rajonin do të jenë nxitja ekonomike, thellimi i ankorave të brendshme, rritja e besimit në sektorin financiar, dhe vazhdimi i reformave strukturore që synojnë qëndrueshmërinë makroekonomike të vendit dhe të rajonit në tërësi.

Njëaktivitettjetërirëndësishëmishteworkshop-irajonal“KërkimetekonomikenëEvropënJuglindoreVII”,organizuarngaDepartamentiiKërkimevenëdatat4-5 dhjetor 2013. Qëllimi i këtij aktiviteti është bashkëpunimi dhe zgjerimi i rrjetit të kërkuesve në bankat qendrore të rajonit, si dhe njohja me karakteristikat dhe zhvillimet e veçanta të vendeve pjesëmarrëse. Këtë vit, u prezantuan 24 studime nga banka të vendeve të ndryshme, fqinje me Shqipërinë por dhe më gjerë, ku përmendim Bankën e Italisë, Bankën e Austrisë, Bankën e Hungarisë, Bankën e Çekisë, Bankën e Polonisë, dhe Bankën e Turqisë. Punët kërkimore të prezantuara këtë vit trajtonin kryesisht problematikat që hasen në sistemin financiar si p.sh: vlerësimet për provën e rezistencës së bankave; huamarrjen

Raporti Vjetor2013


në monedhë të huaj dhe rrezikun e luhatjeve të kursit të këmbimit; financimin e borxhit dhe ecurinë e firmave etj; dhe në modelimin e përcaktuesve të treguesve të ndryshëm ekonomike. Përveç tyre, interes të veçantë tërhoqën disa tema të reja në ndihmë të politikëbërjes në bankën qendrore, si studimi mbi koherencën e vendimeve për normën bazë të interesit, kur anëtarët e Këshillit Mbikëqyrës besojnë në interpretime të ndryshme ekonomike dhe vrojtimet mbi instrumentet e pagesave dhe kulturën financiare në Shqipëri.

“Çmimi i Guvernatorit për Diplomën më të Mirë” mblodhi një numër tëkonsiderueshëm punimesh të studentëve të sapodiplomuar brenda dhe jashtë vendit. Ky çmim ka për qëllim të krijojë një strukturë mbështetëse për kërkuesit e rinj shqiptarë, të cilët kanë jo vetëm dëshirën, por edhe vullnetin për të vënë në përdorim njohuritë e fituara, duke i inkurajuar kështu të bëhen pjesë e diskutimeve për zgjidhjen e problemeve që na shqetësojnë. Tre fituesit e çmimeve për diplomën më të mirë 2013 renditen: zj. Eda Dokle, z. Minella Kalluci dhe z. Ergi Take.

Nënshkrimi i marrëveshjes dypalëshe midis Bankës së Shqipërisë dhe Sekretariatit të Shtetit Zviceran për Çështjet Ekonomike, në tetor 2013, kishte si qëllim shkëmbimin e përvojës dhe punimeve kërkimore të ekspertëve dhe politikëbërësve të bankave qendrore dhe akademikëve nga institucione të tjera. Aktiviteti i parë i organizuar në kuadër të kësaj marrëveshje trevjeçare ishte konferencaepërbashkëtmetemë“Krijimiikuadrit tëPolitikësMonetare:Ciliështë roli i sektorit financiar?”,embajtur nëGjenevë,nëdatat17–18 tetor2013. Në këtë aktivitet mori pjesë Guvernatori i Bankës së Shqipërisë, Z. Ardian Fullani, i cili foli mbi politikat e ndjekura nga Banka e Shqipërisë gjatë krizës financiare globale, sfidat dhe rolin e bankave qendrore duke marrë në konsideratë specifikimet, karakteristikat e vendit dhe shkallën e integrimit të vendit në ekonominë globale. Gjithashtu, Banka e Shqipërisë u paraqit në konferencë me disa materiale kërkimore, që trajtonin rolin e parasë, përcaktuesit e kursit të këmbimit, indeksin e stresit financiar, modelin strukturor me metodën bajesiane, dhe vlerësimin e pasigurive të makromodeleve me anë të simulimit Monte Carlo.

Gjatë vitit që lamë pas, Banka e Shqipërisë u bë anëtare e Grupit të Bibliotekave të Bankave Qendrore (CBLG). Nëpërmjet këtij anëtarësimi, biblioteka e Bankës së Shqipërisë synon të rrisë këmbimin elektronik të materialeve dhe artikujve shkencorë me biblioteka të bankave të tjera qendrore, si dhe të lehtësojë mënyrat e aksesimit në kohë të materialeve të nevojshme. Aktualisht, Grupi CBLG numëron 155 biblioteka të anëtarësuara nga 57 shtete të botës.

Raporti Vjetor 2013


i.7 inteGrimi evroPian DHe baSHKëPunimi nDërKombëtar

iNTEGRiMi EvRopiAN

• Shqipëriakabërëprogresnëdrejtim tëpërafrimit të legjislacionit tësaj me kërkesat e BE-së, në drejtim të përmbushjes së kriterit ligjor për anëtarësim. Sipas vlerësimeve të kE-së, stabiliteti makroekonomik vijoi të rritet, falë një politike monetare të shëndoshë dhe të suksesshme.

Në muajin dhjetor 2013, Këshilli i Bashkimit Evropian (BE) konfirmoi se, ndërsa zgjerimi mbetet një politikë kyçe e BE-së, vendet e Ballkanit perëndimor do të bëhen pjesë integrale e BE-së, sapo të kenë përmbushur Kriteret e Kopenhagenit. Sipas Këshillit, çdo vend do të vlerësohet mbi meritat e veta, kombinuar kjo me aftësinë e BE-së për të integruar shtete të reja anëtare.

Për sa i përket Shqipërisë, Këshilli mirëpriti realizimin e reformave gjyqësore, parlamentare dhe administrative, si dhe zhvillimin e suksesshëm të zgjedhjeve parlamentare të qershorit 2013. Këshilli garantoi se do të vazhdojë të ndjekë zhvillimet në Shqipëri, veçanërisht në fushën e shtetit të së drejtës, mbi bazën e një raporti që do të paraqitet nga Komisioni Evropian. Përmes këtij raporti, Këshilli do të vendosë mbi dhënien e statusit kandidat për Shqipërinë, në muajin qershor 2014.

Në përputhje me praktikën ekzistuese, hapja e negociatave të anëtarësimit do të vendoset nga Këshilli Evropian, sapo Komisioni të ketë vlerësuar se Shqipëria ka arritur shkallën e nevojshme të përputhshmërisë me kriteret politike, ekonomike, ligjore dhe administrative të anëtarësimit. Progresi i Shqipërisë në përmbushjen e kritereve të mësipërme, vlerësohet rregullisht nga Komisioni në raportet e veta vjetore. Raporti i fundit vjetor (dhjetor 2013), konfirmon progresin e realizuar nga Banka e Shqipërisë në drejtim të përmbushjes së standardeve evropiane në të gjitha fushat e veprimtarisë së saj, si lëvizja e kapitalit, shërbimet financiare dhe politika ekonomike dhe monetare.

Për sa i përket kriterit ekonomik, raporti vlerëson kontributin e Bankës së Shqipërisë në drejtim të ruajtjes së stabilitetit makroekonomik në vend dhe inflacionit të ulët që i ka krijuar hapësira lehtësimit të politikës monetare për të stimuluar rritjen ekonomike. Sipas Komisionit, stabiliteti makroekonomik vijoi të rritet falë një politike monetare të shëndoshë dhe të suksesshme, në drejtim të mbajtjes së inflacionit në nivele të ulëta dhe ankorimit të pritjeve inflacioniste. Gjithashtu, raporti vlerëson ruajtjen e stabilitetit të kursit të këmbimit, përmes regjimit të luhatshëm të kursit të këmbimit, të zbatuar nga Banka e Shqipërisë. Pozitivisht vlerësohen edhe përpjekjet e Bankës së Shqipërisë për të rigjallëruar huadhënien, përmes ndryshimeve rregullative për çlirimin e burimeve financiare për bankat dhe kanalizimin e tyre drejt huadhënies së sektorit privat. Sistemi bankar shqiptar konsiderohet i mirëkapitalizuar dhe likuid.

Raporti Vjetor2013


Sikurse evidentohet edhe në raport, Marrëveshja e Stabilizim Asociimit (MSA) ka vazhduar të implementohet në mënyrën e duhur, ndërsa Shqipëria po përafron legjislacionin e vet me kërkesat e legjislacionit të BE-së, duke forcuar kështu aftësinë e saj për të përmbushur kriterin ligjor të anëtarësimit. Raporti vlerëson miratimin, në muajin prill 2013, të ligjit për sistemet e pagesave, i cili ka plotësuar infrastrukturën e tregut financiar shqiptar, duke liberalizuar tregun e pagesave dhe duke forcuar stabilitetin dhe eficiencën e tij. Gjithashtu, vlerësohet miratimi i rregullores së licencimit dhe mbikëqyrjes së operatorëve në skemën kombëtare të pagesave me kartë, si dhe ndryshimet në kodin civil dhe kodin e procedurës civile që lehtësuan procedurën e ekzekutimit të kolateralit. Në fushën e shërbimeve financiare, evidentohet progresi i realizuar në drejtim të forcimit të kuadrit rregullator dhe mbikëqyrës bankar, përmes miratimit të akteve që rregullojnë drejtimin (corporate governance), mjaftueshmërinë e kapitalit, administrimin e rrezikut të kredisë dhe rrezikut të likuiditetit të bankave që operojnë në Shqipëri, si dhe instrumentet e pagesave elektronike. Së fundmi, raporti vlerëson ushtrimin e kujdesshëm të politikës monetare, që ka bërë të mundur ruajtjen e stabilitetit të çmimeve brenda intervalit të shënjestrimit të Bankës së Shqipërisë, dhe bën thirrje për vazhdimin e ushtrimit efektiv të kësaj politike edhe në të ardhmen.

Zbatimi dhe implementimi i MSA-së nga ana e Shqipërisë, ka vazhduar të monitorohet rregullisht edhe në takimet vjetore të Komitetit të Stabilizim Asociimit, i përbërë nga përfaqësues të shtetit shqiptar dhe institucioneve të BE-së. Banka e Shqipërisë ka marrë pjesë dhe ka kontribuar me materiale në takimin e këtij komiteti, të mbajtur në muajin mars 2013. Gjithashtu, përfaqësuesit e institucionit kanë marrë pjesë edhe në takimet e radhës të dy nga pesë organeve të tjera kryesore të parashikuara nga MSA-ja, përkatësisht: Nënkomitetit BE-Shqipëri për Çështjet Ekonomiko-Financiare dhe Statistikat (tetor 2013), ku është raportuar mbi zhvillimin e përgjithshëm ekonomik, inflacionin dhe politikën monetare, sektorin e jashtëm, zhvillimet dhe reformat në sektorin financiar bankar; si dhe Nënkomitetit mbi Tregun e Brendshëm dhe Konkurrencën (prill 2013), ku është raportuar mbi punën në lidhje me përmirësimin e kuadrit rregullator të sistemit bankar dhe atij të lëvizjes së kapitalit.

Gjatë vitit 2013, Banka e Shqipërisë vazhdoi të marrë pjesë në hartimin e dokumenteve të lidhura me procesin e stabilizim asociimit. Banka e Shqipërisë mori pjesë në përditësimin e Planit Kombëtar për zbatimin e MSA-së, për periudhën 2012-2015. Gjithashtu, gjatë vitit 2013, Banka e Shqipërisë ka përmbushur të gjitha masat zbatuese brenda fushës së saj të kompetencave për zbatimin e këtij plani.

Me anë të instrumentit TAIEX (Technical Assistance and Information Exchange), i cili mundëson asistencë afatshkurtër nga BE-ja në ndihmë të vendeve kandidate (potenciale) për të njohur, zbatuar dhe përforcuar legjislacionin e BE-së, Banka e Shqipërisë, gjatë vitit 2013, ka kryer një sërë aktivitetesh me ekspertë të disa prej bankave qendrore të shteteve anëtare të BE-së. Çështjet e zgjedhura për këshillim ose trajnim kanë qenë ngushtësisht të lidhura me procesin e përafrimit të kuadrit ligjor dhe rregullator të Bankës së Shqipërisë

Raporti Vjetor 2013


me atë të BE-së, në fusha si: mjaftueshmëria e kapitalit, shërbimet e pagesave, lufta ndaj falsifikimit të parasë, standardet e Bazelit etj.

baSHKëPunimi nDërKombëtar

MARRëDhëNiET ME FoNDiN MoNETAR NDëRkoMBëTARKuota e Republikës së Shqipërisë në Fondin Monetar Ndërkombëtar (FMN) mbeti e pandryshuar në 60 milion SDR. Shqipëria zotëron 1,337 vota (ose 0.05% të shumës së përgjithshme të votave të të gjithë anëtarëve të FMN-së). Ajo ndodhet në të njëjtën konstituencë me Italinë, Greqinë, Portugalinë, Maltën dhe San Marinon, dhe kryesohet nga përfaqësuesi italian, z. Andrea Montanino, në pozicionin e drejtorit ekzekutiv të konstituencës. Kjo konstituencë ka një total prej 106,404 votash (ose rreth 4.22% të shumës së përgjithshme të votave të të gjithë anëtarëve të FMN-së).

NëkuadërtërezolutëssëFMN-së“Rishikimii14-tëipërgjithshëmikuotavedhereformaeBorditEkzekutivtëFonditMonetarNdërkombëtar”,gjatëvitit2013, Banka e Shqipërisë ka ndërmarrë të gjitha veprimet e nevojshme ligjore dhe institucionale për përfundimin e procedurave për rritjen e kuotës së vendit pranë saj. Kjo rezolutë ka si qëllim rritjen e përgjithshme të kuotave në vlerën 100% për të gjithë anëtarët e FMN-së, duke pasqyruar më mirë ndryshimin e peshës relative të vendeve në ekonominë botërore.

Gjatë muajit dhjetor, një mision i FMN-së kreu konsultimet në kuadër të Nenit IV të Neneve të Marrëveshjes së FMN-së. Në to u diskutua mbi mundësinë e ofrimit të një programi ekonomik, në vijim të kërkesës së autoriteteve shqiptare. Misioni arriti marrëveshje në nivel personeli me autoritetet, për një program ekonomik 36-mujor të tipit EFF (Extended Fund Facility), i cili duhet të miratohet nga drejtuesit dhe Bordi Ekzekutiv i FMN-së.

Guvernatori i Bankës së Shqipërisë ka përfaqësuar rregullisht Republikën e Shqipërisë në vendimmarrjen e Bordit të Guvernatorëve, i cili është dhe organi më i lartë i FMN-së. Një vend të rëndësishëm në marrëdhëniet mes dy institucioneve, gjatë vitit 2013, kanë zënë edhe mbledhjet e pranverës dhe ato vjetore të FMN-së dhe të Grupit të Bankës Botërore, të organizuara në muajt prill dhe tetor, ku Guvernatori i Bankës së Shqipërisë ka zhvilluar takime me përfaqësues të lartë. Këto takime janë përqendruar në zhvillimet më të fundit ekonomike, me fokus të veçantë në ekonomitë e eurozonës dhe në partnerët kryesorë të vendit, si dhe masat e marra nga ana e Bankës së Shqipërisë në fushën e politikës monetare dhe të mbikëqyrjes bankare, për të garantuar stabilitetin makrofinanciar të vendit dhe për të siguruar një rritje ekonomike të qëndrueshme e afatgjatë. Rëndësi i është kushtuar edhe paketës së masave makroprudenciale dhe akteve të tjera ligjore të iniciuara nga Banka e Shqipërisë, për nxitjen e nivelit të kreditimit dhe uljen e kredive me probleme. Gjatë takimeve të këtij viti, në qendër të diskutimeve është vendosur politika fiskale dhe hapat që duhet të ndërmerren në të ardhmen, për ruajtjen e një niveli të qëndrueshëm të borxhit publik.

Raporti Vjetor2013


Gjatë vitit 2013, Shqipëria i pagoi FMN-së rreth 6.88 milionë SDR, në kuadër të shlyerjes së detyrimeve (pagesa principali, interesa, shpenzime periodike etj.) që rrjedhin nga marrëveshjet e kaluara, PRGF dhe PRGF/EFF.

Banka e Shqipërisë, edhe gjatë këtij viti, ka vazhduar të përfitojë asistencë teknike nga FMN-ja, në lidhje me trajnimin e personelit të saj, në fusha të tilla si mbikëqyrja bankare, statistika dhe politika monetare. Në këtë kuadër, janë realizuar vizita pune të ndryshme nga ekspertë të FMN-së, për çështje si: standardet ndërkombëtare të kontabilitetit dhe raportimit financiar, implementimi i Bazel II etj.

MARRëDhëNiET ME GRupiN E BANkëS BoTëRoRE Grupi i Bankës Botërore është angazhuar të mbështesë rimëkëmbjen dhe rritjen ekonomike të Shqipërisë, në përputhje me Strategjinë e Partneritetit që mbulon periudhën 2011-2014, e cila synon njëkohësisht avancimin e mëtejshëm të implementimit të Strategjisë Kombëtare për Zhvillim dhe Integrim, të përgatitur nga qeveria.

Bashkëpunimi i Bankës së Shqipërisë me Grupin e Bankës Botërore vazhdon, në kuadër të marrëveshjes “Për Administrim dhe Konsulencë të Investimittë Rezervës Valutore” (RAMP), duke ofruar trajnime sipas nevojave, përpersonelin e Bankës së Shqipërisë, me qëllim ruajtjen, konsolidimin dhe rritjen e mëtejshme të shkallës së profesionalizmit të punonjësve të angazhuar në procesin e administrimit të rezervës valutore.

Një projekt i rëndësishëm për të cilin është punuar në mënyrë intensive gjatë vitit 2013, në kuadër të asistencës së ofruar nga Banka Botërore, lidhet me vënien në zbatim të sistemit të ri informatik, Portfolio Analytics Tool 2. Ky sistem do t’i shërbejë administrimit të portofolit të rezervës valutore dhe do të ofrojë një mbështetje më të mirë për monitorimin e rreziqeve të mbartura gjatë këtij procesi. Sistemi është përgatitur me burimet e Bankës Botërore, në kuadër të programit RAMP, dhe u ofrohet pa kosto bankave qendrore dhe subjekteve të tjera pjesëmarrëse në këtë program.

Përgjatë vitit 2013, një ekip i Bankës Botërore ka vijuar takime me Departamentin e Mbikëqyrjes mbi zbatimin e programit 18-mujor në Shqipëri, për të reduktuar numrin e kredive me probleme, me pjesëmarrjen e disa institucioneve vendase. Po ashtu, ky institucion është duke bashkëpunuar me Departamentin e Stabilitetit Financiar dhe Departamentin e Mbikëqyrjes, mbi programin për zgjidhjen e kredive me probleme.

Banka Botërore vazhdimisht ka shprehur gatishmërinë për të ndihmuar Bankën e Shqipërisë në zbatimin e projekteve që kanë për qëllim final konsolidimin, modernizimin dhe qëndrueshmërinë e sistemit bankar shqiptar.

MARRëDhëNiET ME FSvc-NëBanka e Shqipërisë, gjatë vitit 2013, ka vijuar bashkëpunimin me USAID-in, nëpërmjet programit të zhvillimit të sektorit financiar në Shqipëri, i implementuar

Raporti Vjetor 2013


përmes VEGA/FSVC-së. Asistenca për Bankën e Shqipërisë ka konsistuar në disa projekte me rëndësi, kryesisht për mbikëqyrjen bankare, të mundësuara në formën e workshop-eve, seminareve, apo vizitave studimore, mbi çështje si administrimi i rrezikut të likuiditetit sipas parimeve të Bazel III, standardet ndërkombëtare të raportimit financiar dhe zgjidhjen e mbylljen e bankave.

MARRëDhëNiET ME iNSTiTucioNET E TjERA FiNANciARE NDëRkoMBëTARE Në kuadër të marrëdhënieve me institucionet financiare ndërkombëtare, Banka e Shqipërisë ka vijuar kontaktet me Bankën Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH), kryesisht në drejtim të ofrimit të informacionit dhe statistikave për zhvillimet në ekonominë shqiptare në përgjithësi, e në sektorin financiar në veçanti.

Në të njëjtën kohë, Banka e Shqipërisë ka vazhduar të mbajë marrëdhënie të ngushta edhe me Bankën për Rregullime Ndërkombëtare (BIS), gjatë vitit 2013, përmes pjesëmarrjes së përfaqësuesve të saj në aktivitete, si forume dhe konferenca mbi përforcimin e mbikëqyrjes së sektorit financiar dhe mbi politikën monetare. Po ashtu, në muajin prill, ekspertë të BIS-it kanë vizituar Bankën e Shqipërisë lidhur me fushën e operacioneve monetare.

MARRëDhëNiET ME BANkAT qENDRoRE DhE BAShkëpuNiMi TEkNik Gjatë vitit 2013, në kuadër të intensifikimit të marrëdhënieve dypalëshe me bankat e tjera qendrore, me ftesë të Guvernatorit të Bankës së Shqipërisë, kanë zhvilluar vizita në Bankën e Shqipërisë titullarë të institucioneve homologe, si: Presidenti i Bankës Qendrore të Gjermanisë (Deutsche Bundesbank), z. Jens Weidmann, Guvernatori i Bankës Qendrore të Republikës së Turqisë, z. Erdem Basçi, Guvernatori i Bankës së Greqisë, z. Georgios A. Provopoulos etj.

Në të njëjtën kohë, Guvernatori i Bankës së Shqipërisë ka marrë pjesë në shumë konferenca ndërkombëtare, forume dhe seminare rajonale, ku veçohen: konferenca e nivelit të lartë “Bashkëpunimi ndërkombëtar mes bankaveqendrore, para, gjatë dhe pas krizës”, organizuar nga Banka QendroreEvropiane;samitiiIViBosforitmetemë“LindjaeMesmedheAfrikaVeriorenë konkurrueshmërinë e qëndrueshme botërore”; takimi i dytë rajonal përEvropën dhe Azinë Qendrore “Përfshirja dhe edukimi financiar për fëmijëdhe të rinj”, organizuar nga BankaQendrore Evropiane në bashkëpunimme Child & Youth Finance International; forumin e plotë i Nismës së Vjenës 2.0, i cili i zhvilloi punimet në Bruksel; samiti i ministrave të financave dhe guvernatorëvetërajonit,metemë“Eardhmjafinanciareerajonit”,organizuarnë Mal të Zi; konferenca ekonomike e vendeve të Evropës Qendrore, Lindoredhe Juglindore,me temë“Ndërlidhjetmeeurozonëndhedinamikate konvergjencës afatgjatë”, organizuar nga Banka Qendrore Evropiane;mbledhjet vjetore të Fondit Evropian për Evropën Juglindore (EFSE), mbajtur në Bosnje-Hercegovinë; Forumi i 18-të i Evropës Juglindore organizuar nga Euromoney në Austri; si dhe simpoziumi i ekonomistëve Kinë-Evropë me temë: “Ekonomia Kinë-Evropë: Sfidat dhe mundësitë e së ardhmes”, organizuarnga Forumi Zyrtar i Institucioneve Monetare dhe Financiare (OMFIF), në

Raporti Vjetor2013


bashkëpunim me Forumin Financiar të Kinës 40 (CF40 - China Finance 40 Forum).

Krahas shkëmbimit të eksperiencës, diskutimeve dhe analizës së zhvillimeve më të fundit në ekonominë e vendit apo rajonit, këto aktivitete shërbejnë për konsolidimin e mëtejshëm të bashkëpunimit të vendosur midis Bankës së Shqipërisë dhe institucioneve homologe.

Për vitin 2013, me rëndësi të veçantë konsiderohet zgjedhja e Guvernatorit të Bankës së Shqipërisë, anëtar i Komitetit Drejtues të Nismës së Vjenës 2.0 (Vienna Initiative 2.0). Me pjesëmarrjen në këtë komitet, Shqipëria është angazhuar të përfaqësojë interesat e vendeve aspirante për në BE dhe në të njëjtën kohë, të luajë një rol të rëndësishëm në nxitjen e rritjes së bashkëpunimit ndërmjet këtyre vendeve dhe vendeve anëtare të Bashkimit Evropian.

Me qëllim përforcimin e marrëdhënieve midis bankave qendrore të rajonit dhe nxitjen e bashkëpunimit më të ngushtë, Banka e Shqipërisë ka vijuar pjesëmarrjen në takimet e Klubit të Guvernatorëve të vendeve të Detit të Zi, Azisë Qendrore dhe Ballkanit, dhe Klubit të Guvernatorëve të bankave qendrore të vendeve frankofone.

Në kuadër të memorandumit të bashkëpunimit nënshkruar me Bankën Qendrore të Republikës së Kosovës (BQRK), gjatë vitit 2013, Banka e Shqipërisë ka vazhduar të ofrojë asistencë teknike, duke realizuar disa vizita pune të delegacioneve të BQRK-së pranë Bankës së Shqipërisë dhe anasjelltas, të përqendruara në fusha si burimet njerëzore, teknologjia e informacionit, sistemet e pagesave, sigurimi dhe mbrojtja etj.

Gjatë vitit 2013, Banka e Gjermanisë, Banka e Kroacisë, Banka e Italisë dhe Banka e Suedisë kanë ofruar asistencë teknike për punonjësit e Bankës së Shqipërisë, përmes organizimit të vizitave të punës apo dhe seminareve pranë ambienteve të tyre.

Raporti Vjetor 2013


Raporti Vjetor2013


Raporti Vjetor 2013


ii. aDminiStrimi i burimeve njerëZore

• Në funksion të arritjes së objektivave strategjike të përcaktuar nëStrategjinë Afatmesme të zhvillimit të Bankës së Shqipërisë 2013-2015, politikat e burimeve njerëzore janë orientuar në drejtim të rritjes profesionale të stafit dhe të nivelit të ekspertizës, forcimit dhe ruajtjes së një mjedisi pune motivues dhe llogaridhënës për punonjësit; arritjes së qëndrueshmërisë dhe vazhdueshmërisë afatgjatë të kapaciteteve administrative; si dhe përmirësimit të bazës rregullative dhe strukturës organizative të Bankës së Shqipërisë.

Përmirësimet në strukturën organizative të Bankës së Shqipërisë kanë qenë në fokusin e politikave të burimeve njerëzore, me qëllim rritjen e efikasitetit të veprimtarisë së bankës, duke forcuar bashkërendimin dhe komunikimin ndërdepartamental, përshtatjen e këtyre strukturave me detyrat e reja që burojnë nga objektivat strategjike të institucionit, si dhe arritjen e standardeve të bankave anëtare të Sistemit Evropian të Bankave Qendrore e të vetë BQE-së.

Burimet njerëzore janë një nga asetet më të rëndësishme e vitale të Bankës së Shqipërisë dhe përshtatja e infrastrukturës rregullative për ofrimin e mundësisë së promovimit horizontal për nivelin e shërbimit profesional, e aplikuar dhe në bankat e tjera qendrore, ka qenë një nga risitë e këtij viti. Ky sistem dhe procesi i aplikimit të tij synojnë të rrisin garën profesionale, si dhe të shërbejnë si instrument për identifikimin dhe administrimin e karrierës të punonjësve potencialë. Motivimi profesional nëpërmjet këtij instrumenti, ka për qëllim të forcojë qëndrueshmërinë e kapitalit njerëzor, si dhe vazhdimësinë e punës të punonjësve, çfarë është edhe një nga sfidat kryesore me të cilat përballen të gjitha bankat qendrore, për sa i përket kapaciteteve administrative cilësore.

Duke vlerësuar kapitalin njerëzor dhe rëndësinë e aftësive të tyre profesionale në ekzekutimin me cilësi të detyrave të ngarkuara dhe arritjen e objektivave strategjike të Bankës, po aq i rëndësishëm vlerësohet përmirësimi i vazhdueshëm i politikave nxitëse për rritjen e kualifikimeve të tyre profesionale, marrjen e titujve akademikë dhe gradave shkencore, si dhe përfitimin e certifikatave profesionale ndërkombëtare.

Paralelisht, nëpërmjet realizimit të trajnimeve profesionale brenda dhe jashtë vendit, stafi është zhvilluar edhe më tej profesionalisht. Përveç mundësisë së trajnimit, pjesëmarrja në aktivitete

Gra�k 36. Aktivitetet trajnuese sipas organizatorëve.


Banka e Shqipërisë7%

Banka qendrore34%

Institucione �nanciare

ndërkombëtare23%

Bashkëpunime të tjera

36%

Raporti Vjetor2013


trajnuese të organizuara nga bankat qendrore, institucionet financiare ndërkombëtare apo institucione të tjera, ka një rëndësi të veçantë dhe për mundësinë e shkëmbimit të përvojave profesionale me kolegët nga banka të tjera qendrore.

Krahasuar me vitin 2012, vërehet një rritje e numrit të trajnimeve të zhvilluara brenda vendit, duke mundësuar një pjesëmarrje më të gjerë dhe me kosto më të ulët. Pjesa më e madhe e trajnimeve profesionale, në vitin 2013, janë realizuar në fushën e mbikëqyrjes bankare (26.54%), politikës monetare (19.12%), kontabilitetit financiar dhe sistemeve të pagesave (10.73%), operacioneve të banking-ut qendror (8.98%), stabilitetit financiar dhe statistikave (4.39%). Gjatë vitit, trajnime janë zhvilluar edhe në fusha të tilla si auditimi i brendshëm, teknologjia e informacionit, menaxhimi

i burimeve njerëzore, integrimi evropian dhe komunikimi, apo mbi çështje të ndryshme që lidhen me emisionin dhe administrimin e parasë, çështje juridike etj.

Duhet theksuar se numri më i madh i trajnimeve profesionale është fokusuar drejt ndërtimit të kapaciteteve institucionale të bankës qendrore, për përmbushjen e funksioneve të saj kryesore.

MARRëvEShjE DhE BAShkëpuNiME Në kuadër të nxitjes dhe rritjes në mënyrë cilësore të punës kërkimore, si dhe zhvillimit profesional të stafit, një hap i rëndësishëm në 2013, ishte nënshkrimi i marrëveshjes dypalëshe midis Bankës dhe SECO (Sekretariati i Shtetit për ÇështjeEkonomike)përprogramin“BilateralassistanceandcapacitybuildingforCentralBanks”, financuarbashkërisht ngaSECOdheGIIDS (GraduateInstitute for International and Development Studies).

Ky program 3-vjeçar (2013-2016), ka si objektiv të sigurojë asistencë teknike dhe të zhvillojë program trajnimi për bankat qendrore, duke kontribuar në zhvillimin e një mjedisi të favorshëm për sisteme financiare të shëndosha dhe mirëbalancuara. Elementët e programit përfshijnë: konferenca dhe seminare; trajnime të specializuara in-residence; asistencë teknike; kërkime të cilat do të fokusohen në fusha si analiza dhe zbatimi i politikës monetare, zhvillimi i tregut financiar, mbikëqyrja bankare dhe rregullimi, menaxhimi i riskut operacional etj.

Gjithashtu, gjatë vitit 2013, Banka ka vijuar zbatimin e protokollit për bashkëpunim dhe asistencë teknike me Bankën Qendrore të Serbisë (2009) dhe Bankën Qendrore të Kosovës (2012). Vizitat dhe takimet në departamentet homologe kanë qenë në funksion të diskutimit dhe të shkëmbimit të eksperiencave reciproke, duke ndikuar pozitivisht në krijimin e një bashkëpunimi profesional dypalësh.

Gra�k 37. Aktivitete trajnuese dhe pjesëmarrje brenda dhe jashtë vendit.


41

683

194

286

200

400

600

800

2012 2013

Axi

s Ti

tle

Nr. aktiviteteve BV Pjesëmarrësit BVAktivitete JV Pjesëmarrësit JV

Raporti Vjetor 2013


Raporti Vjetor2013


Raporti Vjetor 2013


iii. Kontrolli i brenDSHëm

• Kontrolli i brendshëm në Bankën e Shqipërisë realizohet ngaDepartamenti i kontrollit. objektivi kryesor i tij është të sigurojë mbarëvajtjen e zbatimit të ligjeve dhe akteve nënligjore në veprimtarinë e Bankës së Shqipërisë. Një tjetër objektiv i tij është të veprojë si një masë kontrolli e përgjithshme dhe shërbim këshillimi për Administratorët dhe këshillin Mbikëqyrës, duke dhënë ndihmesën e tij në drejtim të ruajtjes së integritetit të informacionit, përdorimit eficient të burimeve dhe efektivitetit të sistemeve të kontrollit të brendshëm në Bankën e Shqipërisë.

Veprimtaria e Departamentit të Kontrollit për vitin 2013 u krye në përputhje me planin e auditimit të brendshëm, miratuar nga Inspektori i Përgjithshëm, pas komunikimit të tij pranë Guvernatorit dhe anëtarëve të Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë. Për vitin 2013, u planifikuan gjithsej 15 angazhime auditimi për dhënie sigurie, nga të cilët janë përfunduar dhe raportuar pranë administratorëve 13 raporte auditimi dhe 2 raporte investigimi me kërkesë të drejtimit. Aktualisht janë në përfundim edhe 2 raporte auditimi dhe 2 angazhime këshillimi, për t’u raportuar brenda tremujorit të parë të vitit 2014. Për secilin nga angazhimet e kryera të auditimit, vlerësimi i mjaftueshmërisë së kontrolleve të vendosura dhe gjetjet e evidentuara për përmirësim, janë adresuar fillimisht pranë drejtuesve të njësive organizative objekt auditimi dhe më pas, në vëmendje të Administratorëve të Bankës së Shqipërisë. Gjatë vitit 2013, u adresuan gjithsej 75 rekomandime të reja dhe 24 rekomandime tëkaluaramestatus“nëproces/pazbatuar”.Përmbledhjae tyrenë formëraportesh periodike është paraqitur pranë Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë.

Gjatë vitit 2013, Departamenti i Kontrollit është angazhuar në detyra të tjera joaudituese si:

• Angazhiminë”ProgramineVijueshmërisësëVeprimtarisënëBankëne Shqipërisë” - në formën e një angazhimi këshillimi bazuar nëkërkesën e Administratorëve, me qëllim përmirësimin e programit dhe të strukturave zbatuese. Objektivi kryesor i angazhimit të inspektorëve në këtë projekt është vlerësimi i gjendjes aktuale të Programit të Menaxhimit të Vijueshmërisë së Veprimtarisë në Bankën e Shqipërisë dhe propozimi i etapave të mëtejshme për t’u ndjekur në mbështetje të projektit të ardhshëm për implementimin e menaxhimit të vijueshmërisë së biznesit në Bankën e Shqipërisë;

• Rishikimi i bazës rregullative - ka përfunduar faza projektuese edokumentit“PolitikaeAuditimittëBrendshëmnëBankëneShqipërisë”

Raporti Vjetor2013


dhe rishikimi i rregullores “Mbi organizimin dhe funksionimin eDepartamentit të Kontrollit”. Rishikimi i bazës rregullative synon tëpërcaktojë qartë qëllimin, autoritetin dhe përgjegjësitë e veprimtarisë së auditimit të brendshëm në Bankën e Shqipërisë, në përputhje me Përkufizimin e Auditimit të Brendshëm, me Kodin e Etikës dhe me Standardet Ndërkombëtare të Auditimit të Brendshëm. Dokumenti “Politika e Auditimit të Brendshëm në Bankën e Shqipërisë” ështëprojektuar duke u mbështetur në Statutin e Auditimit të Brendshëm të propozuar nga Instituti i Audituesve të Brendshëm (IIA), si dhe në disa dokumente të ngjashme të bankave qendrore. Dy projektet do të propozohen për miratim pranë Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë, brenda tremujorit të parë të vitit 2014;

• Rishikimi i metodologjisë për vlerësimin e rrezikut, bazuar nëmetodologjinë e vlerësimit të rrezikut të përdorur nga Banka Qendrore Evropiane (ECB) dhe disa banka të tjera qendrore. Metodologjia e re ndahetnëdyseksione,dukebërëdalliminmidis“vlerësimittërrezikutinherent të funksionit/procesit” dhe “vlerësimit tëmjaftueshmërisë sëkontrollit”,meqëllimkrijimeqartëtëdykoncepteve:

(i) për nevoja të planifikimit të auditimit të brendshëm - vlerësimi i rrezikut inherent (financiar, reputacional apo operacional) qenësisht i lidhur me funksionin/procesin, i cili pritet të ndryshojë shumë pak në periudhën afatmesme, dhe

(ii) për nevoja të vlerësimit të mjaftueshmërisë së kontrolleve të vendosura - mënyra se si ky rrezik i qenësishëm menaxhohet nëpërmjet zbatimit të kontrolleve të brendshme nga njësitë përgjegjëse, për zhvillimin e aktiviteteve të lidhura me funksionin/procesin e vlerësuar (vlerësimi i rrezikut të gjetjeve dhe rekomandimeve).

ciKli i PlAnifiKimit të Auditimit të BREndSHëm në BAnKën E SHqiPëRiSë, BAzuAR në RREziK

1. identifikimi i funksioneve/proceseve në universin e auditimit të brendshëm dhe rishikimi i tyre çdo vit, në përputhje me objektivat strategjike të Bankës së Shqipërisë.

2. vlerësimi i rrezikut të qenësishëm për funksionet/proceset e identifikuara në universin e auditimit, sipas kritereve të përcaktuara në metodologji:

a) Rreziku financiar (25%); b) Rreziku reputacional (30%); c) Rreziku operacional (45%).

3. Renditja e funksioneve/proceseve të identifikuara në universin e auditimit bazuar në:

a) vlerësimin e rrezikut të qenësishëm; b) vlerësimin e mjaftueshmërisë së kontrolleve të vendosura nga drejtimi; c) vlerësimin e rrezikut të mbetur për funksionin/procesin, pas vendosjes dhe/

ose zbatimit të kontrolleve të brendshme.

Raporti Vjetor 2013


4. përfshirja në planin e auditimit të brendshëm të funksioneve/proceseve me rrezik të qenësishëm dhe/ose me rrezik të mbetur më të lartë. Në hartimin e planit vjetor të auditimit të brendshëm merren në konsideratë edhe komentet/sugjerimet e Drejtimit dhe këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë.

5. kryerja e angazhimeve të auditimit në përputhje me planin e miratuar vjetor të auditimit të brendshëm.

6. vlerësimi i rrezikut të gjetjeve gjatë angazhimeve të auditimit dhe kategorizimi sipas kritereve të përcaktuara në metodologji (i lartë, i mesëm dhe i ulët), si dhe adresimi i rekomandimeve përkatëse pranë Drejtimit dhe këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë.

Cikli i plani�kimit të auditimit të brendshëm bazuar në rrezik

1. Universi i auditimit (identi�kimi i F/P)

5. Auditimi i F/P

2. Vlerësimi i rrezikut të çdo F/P

6. Vlerësimi i rrezikut të gjetjeve

3. Klasi�kimi sipas rrezikut

4. Përfshirja në plan

Raporti Vjetor2013


Raporti Vjetor 2013


Raporti Vjetor2013


iv. KomuniKimi me PubliKun

• Komunikimimepublikunpërbënnjëhallkëtërëndësishmenëaktivitetine Bankës së Shqipërisë, si në përmbushjen e detyrimit për të ofruar transparencë maksimale të vendimmarrjes dhe efektivitetit të saj, ashtu edhe për arritjen e objektivit të përhershëm për rritjen e besueshmërisë së institucionit. Në këtë kuadër, Banka e Shqipërisë e vlerëson komunikimin ndërveprues me publikun si një çështje parësore dhe me rëndësi strategjike, për të transmetuar tek opinioni publik sa më drejt dhe kuptueshëm politikën monetare të zbatuar prej saj.

inFormimi i PubliKut

Banka e Shqipërisë përdor një sërë kanalesh komunikimi për informimin e publikut, me qëllim që të shpjegojë sa më qartë objektivin e saj, si dhe mënyrën se si e arrin atë.

koNFERENcAT MujoRE pëR ShTypÇdo muaj, Banka e Shqipërisë organizon konferenca për shtyp pas vendimmarrjeve të Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë mbi politikën monetare, gjatë së cilave Guvernatori shpall vendimin e marrë dhe analizën e përdorur në mbështetje të tij. Gjatë vitit 2013, 12 konferencat për shtyp, të organizuara sipas datave të publikuara në një kalendar vjetor në fillimit të vitit, janë shoqëruar me publikimin e fjalimeve të Guvernatorit dhe të pyetje-përgjigjeve përkatëse, në gjuhët shqipe dhe angleze.

RApoRTi i poliTikëS MoNETARESi instrumenti kryesor i komunikimit të shkruar të politikës monetare, ky raport përcjell te publiku një tablo gjithëpërfshirëse të zhvillimeve më të fundit makroekonomike dhe faktorëve që kanë ndikuar dhe priten të ndikojnë në ecurinë e çmimeve të konsumit në vend. Gjatë vitit 2013, ai është publikuar rregullisht në formatin e tij tremujor, në gjuhët shqipe dhe angleze.

pREzANTiMi i RApoRTiT vjEToR Në kuvENDRaporti Vjetor është një publikim i përvitshëm që përshkruan gjendjen ekonomiko-financiare të vendit si dhe veprimtarinë e Bankës së Shqipërisë gjatë një viti. Ai i prezantohet çdo vit Kuvendit të Shqipërisë, pas një diskutimi paraprak nga ana e Guvernatorit me anëtarët e Komisionit për Ekonominë dhe Financat, duke përbërë edhe një formë llogaridhënieje për aktivitetet e Bankës së Shqipërisë, gjatë një viti.

MARRëDhëNiET ME MEDiANKomunikimi me median konsiderohet një element mjaft i rëndësishëm për informimin në kohë reale të publikut, mbi vendimet dhe veprimtaritë e Bankës së Shqipërisë dhe të sistemit bankar në tërësi. Ky komunikim është pjesë thelbësore e transparencës së Bankës së Shqipërisë dhe, si i tillë, kontribuon në llogaridhënien e institucionit. Në këtë kuadër, media është informuar dhe

Raporti Vjetor 2013


sensibilizuar në vazhdimësi mbi çështje që lidhen si me bankën qendrore, ashtu edhe me ecurinë ekonomike dhe financiare të vendit.

Gjatë vitit 2013, ka vijuar komunikimi me median nëpërmjet konferencave mujore për shtyp apo veprimtarive të tjera publike. Banka e Shqipërisë ka zhvilluar7prezantime“offtherecord”tëraportevetësajperiodikepërmediat.Këto takime synojnë orientimin e medias në leximin e drejtë të vendimmarrjes së Bankës së Shqipërisë dhe vlerësohen si një mjet mjaft efikas për të përcjellë veprimtarinë e institucionit tek publiku.

DAljET Në puBlikGuvernatori dhe përfaqësuesit e tjerë të Bankës së Shqipërisë komunikojnë me publikun, nëpërmjet fjalimeve, prezantimeve dhe kumtesave të mbajtura në aktivitete të organizuara nga Banka e Shqipërisë apo institucione të tjera vendase dhe të huaja.

DiAloGu ME SiSTEMiN BANkAR, BizNESiN DhE AkADEMiNëNjë vend të rëndësishëm në komunikimin me publikun, gjatë vitit 2013, kanë zënë edhe forumet dhe tryezat e diskutimit të organizuara me përfaqësues të sistemit bankar, biznesit dhe akademisë. Përveç diskutimit të çështjeve të ditës, ato i japin mundësinë Bankës së Shqipërisë të marrë informacion mbi problematikën që kanë sektorë apo rajone të veçanta të vendit.

BoTiMETBotimet e Bankës së Shqipërisë ofrojnë informacion të zgjeruar e të përditësuar mbi ekonominë shqiptare dhe atë botërore; mbi zhvillimet në sistemin bankar dhe atë financiar; mbi stabilitetin financiar e paranë, ndryshimet e pasurimit të legjislacionit bankar dhe kuadrit të tij rregullator; si dhe mbi çështje të tjera me rëndësi; duke u konsoliduar kështu, si burim i informacioni, i saktë dhe i besueshëm për publikun.

Ashtu si në vitet e mëparëshme, edhe botimet e realizuara gjatë vitit 2013 ndahen në periodike dhe joperiodike, dhe numërojnë rreth 4720 faqe analiza, statistika dhe studime në gjuhën shqipe dhe atë angleze. Seti i raporteve periodike, edhe këtë vit, ka ruajtur të njëjtën strukturë me: Raportin Vjetor 2012, Raportin e Politikës Monetare (tremujor), Raportin e Stabilitetit Financiar (gjashtëmujor) dhe Raportin e Mbikëqyrjes 2012 (vjetor). Kjo gamë pasurohet më tej me Buletinin Zyrtar (mujor), Buletinin e BankëssëShqipërisë(gjashtëmujor),revistën“TërejashkencorenëBankëne Shqipërisë” (gjashtëmujore), materialet e diskutimit (9 tituj), paketënmësimorejashtëkurrikulare“1,2,3,derrkuciÇufomësontëkursejë”,botimine3broshuraveedukative,sidhelibrin“GrowthinAlbaniaandSouthEastEurope:TheWayAhead”,meautorGuvernatorineBankëssëShqipërisë,z. Ardian Fullani.

Në funksion të intensifikimit të marrëdhënieve me institucionet kërkimore, ekonomike dhe financiare dhe me këdo tjetër të interesuar, si dhe në përmbushje të detyrimit të Bankës për të publikuar, informuar dhe shpjeguar

Raporti Vjetor2013


objektivat, politikat, procedurat si dhe opinionet e saj, Banka e Shqipërisë gjatë vitit 2013 ka vijuar politikën e shpërndarjes falas të botimeve të saj.

FAqjA E iNTERNETiTGjatë vitit 2013, Banka e Shqipërisë ka ofruar transparencë të plotë, duke publikuar në kohë reale në faqen e saj të internetit, informacion mbi aktivitetet e saj dhe sistemin bankar, si fjalime të administratorëve, deklarata dhe njoftime për shtyp, raporte periodike, vrojtime, analiza dhe studime, statistika dhe tregues të ndryshëm etj. Gjithashtu, Banka e Shqipërisë, duke përcaktuar informimin e publikut si pjesë të prioriteteve të saj, nga data 27 korrik 2012, publikon në mënyrë periodike, normat e interesit dhe komisionet për produktet dhe shërbimet që bankat në vendin tonë ofrojnë për publikun.

STATiSTikATBanka e Shqipërisë zotëron një sistem të pasur statistikash për shumë sektorë të ekonomisë shqiptare, si: sektori bankar, sektori fiskal, sektori real dhe sektori i jashtëm, të cilat publikohen sipas një kalendari të përcaktuar që përditësohet çdo gjashtëmujor. Mbledhja e këtij informacioni lidhet me qëllimet e bankës qendrore, që janë: hartimi i politikës monetare, kompilimi i bilancit të pagesave, si dhe analizimi i sistemit bankar dhe financiar. Statistikat e Bankës së Shqipërisë publikohen në raportet mujore statistikore, në raportet tremujore të politikës monetare dhe në faqen zyrtare të internetit.

eDuKimi i PubliKut

Strategjia e Komunikimit të Bankës së Shqipërisë synon, ndër të tjera, edukimin e publikut lidhur me një gamë të gjerë çështjesh, duke nisur nga financat personale e bankingu deri tek roli i drejtpërdrejtë apo i tërthortë që Banka e Shqipërisë luan në mbështetjen e zhvillimit ekonomik të vendit. Edukimi financiar tashmë përbën një domosdoshmëri, duke marrë në konsideratë jo vetëm ritmet e zhvillimit ekonomik, bankar dhe teknologjik, por edhe rëndësinë e peshën që informacioni ka në botën e sotme globaliste.

Pavarësisht se edukimi i publikut nuk përbën një detyrim ligjor, Banka e Shqipërisë i kushton një rëndësi të veçantë zgjerimit dhe thellimit të kulturës financiare të publikut në vend, e veçanërisht brezit të ri. Masat e parashikuara në Strategjinë e Komunikimit për këtë qëllim, janë zbatuar plotësisht gjatë vitit 2013, duke veçuar projektin më të spikatur, hedhjen e hapave të para për edukimin financiar të nxënësve të shkollave 9-vjeçare, nëpërmjet një pakete mësimoretëtitulluar“1,2,3…derrkuciÇufomësontëkursejë”.

ProjeKti Pilot Për eDuKimin Financiar të nxënëSve të SHKollave 9-vjeçare: PaKeta mëSimore jaSHtëKurriKulare “1, 2, 3... DerrKuci çuFo mëSon të KurSejë”

Paketamësimorejashtëkurrikulare“1,2,3,derrkuciÇufomësontëkursejë”,e prezantuar nga Banka e Shqipërisë gjatë vitit shkollor 2013, i dedikohet

Raporti Vjetor 2013


edukimit financiar të nxënësve që ndjekin klasën I, II dhe III, të shkollës 9-vjeçare. Ajo mund të përdoret në orët e lira mësimore, në orët dedikuar projekteve shkollore apo si projekt ndërlëndor.

Tematikat e trajtuara në të janë përzgjedhur në mënyrë që të përputhen me eksperiencën e përditshme të nxënësve me paranë dhe financat personale. Paketa mësimore përbëhet nga materialet e mëposhtme:

• Libri“1,2,3...derrkuciÇufomësontëkursejë”,përmban7përrallëzatë shkurtra, të cilat përmes një gjuhe të thjeshtë, trajtojnë tema të tilla si: ndryshimi mes nevojave dhe dëshirave; nga vjen paraja dhe për çfarë shërben ajo; administrimi i duhur i parave dhe kursimi etj;

• 22FletëPune,nëpërmjetplotësimittëtëcilavenxënësitdotëmësojnëmë shumë për paranë duke u argëtuar;

• Udhëzuesi iMësuesit, i cili i ndihmonmësuesit të kuptojnëmëmirëobjektivat e paketës dhe i orienton ata gjatë shqyrtimit të përrallëzave dhe fletëve të punës.

Për implementimin sa më të mirë të këtij projekti, Zyra e Botimeve në bashkëpunim me përfaqësues të Ministrisë së Arsimit dhe Shkencës (MASH) dhe të Institutit të Zhvillimit të Arsimit (IZHA), ka organizuar tre seminare trajnuese për mësuesit e klasave fillore që zhvillojnë këtë paketë. Këto seminare kishin për qëllim prezantimin e mësuesve me materialin në brendi të paketës, shqyrtimin e koncepteve të trajtuara, si dhe orientimin e tyre drejt një përqasjeje më të mirë didaktike në zhvillimin e programit të edukimit financiar. Ato u zhvilluan gjatë javës së dytë të muajit shtator, në tre qytete të vendit, me pjesëmarrjen e mësuesve të shkollave 9-vjeçare në kompetencën e Drejtorisë Arsimore Rajonale (DAR) të Tiranës, Shkodrës dhe Vlorës. Në çdo seminar morën pjesë 30 mësues të përzgjedhur nga DAR-i përkatës, që zhvillojnë mësimin në klasat I, II, III, në 10 shkolla 9-vjeçare të rajonit.

Me kërkesë të tyre, 30 shkollave të përzgjedhura nga DAR-et, gjatë vitit shkollor iu bashkuan edhe shkolla të tjera të interesuara, duke e çuar në 36 numrin e përgjithshëm të shkollave pjesë e fazës së pilotimit të paketës. Ndërsa, numri i përgjithshëm i nxënësve që ndjekin këtë projekt, në të tria qytetet, është 8400. Paketa mësimore është shpërndarë tërësisht falas nga Banka e Shqipërisë (6100 kopje) në bashkëpunim me Shoqatën Shqiptare të Bankave (2300 kopje).

AkTiviTET EDukuES Në ShkollëN E MESME EkoNoMikEMë20mars2013,ushënuajavandërkombëtare“GlobalMoneyWeek”.Ajo iu kushtua edukimit të të rinjve dhe njohjes së tyre me konceptet si kursimi, bankingu, produktet bankare dhe mjetet financiare. Banka e Shqipërisë mori pjesë në këtë iniciativë së bashku me 80 vende të tjera. Nxënësit dhe mësuesit, u përshëndetën nga përfaqësues të Bankës së Shqipërisë, Shoqatës Shqiptare të Bankave, dhe Ministrisë së Arsimit. Në këtë kuadër, përfaqësues të Bankës sëShqipërisëprezantuantekstin“FinancatPersonalenëDuartTuaja”,iciliuështë shpërndarë falas rreth 7000 nxënësve të shkollave të mesme në mbarë vendin.

Raporti Vjetor2013


AkTiviTET EDukuES Në ShTëpiNë E FëMijëvE “zyBER hAllulli”Në datë 27 maj të vitit 2013, Banka e Shqipërisë organizoi dy aktivitete me karakter social, humanitar dhe edukues në Shtëpinë e Foshnjës dhe në shtëpinëefëmijëve“ZyberHallulli”,Tiranë.Këtoaktivitete,sëbashkumeatëtë organizuar në Shtëpinë e Foshnjës, Shkodër, u organizuan në mbështetje të parimeve të Përgjegjësisë Shoqërore Institucionale, që Banka e Shqipërisë, si institucion qendror i vendit, synon të reflektojë dhe promovojë. Nga aktivitetet e organizuara në këtë kuadër, veçojmë: aktivitetin e organizuar me rastineDitësNdërkombëtaretëMjedisit, tëzhvilluarnëparkun“Rinia”nënmoton“Ekonomiaegjelbër:Atëpërfshinedhety?”,aktivitetetendryshmetëorganizuara me rastin e përvjetorëve të monedhës shqiptare etj.

Përfaqësues të Bankës së Shqipërisë dorëzuan pranë këtyre qendrave, veshje, lodra dhe ilaçe, të cilat u blenë përmes fondeve të dhuruara nga punonjësit e Bankës së Shqipërisë. Gjithashtu, gjatë kësaj vizite, u organizua një aktivitet social me qëllim argëtimin e fëmijëve, si dhe u prezantua paketa mësimore “1,2,3,...derrkuciÇufomësontëkursejë”.Pjesëmarrësiveçantënëtakimine organizuar në shtëpinë e fëmijëve “Zyber Hallulli” ishte dhe shkrimtari imirënjohur i letërsisë për fëmijë Gaqo Bushaka, i cili ka shërbyer si këshilltar i Bankës së Shqipërisë për hartimin e paketës mësimore.

EkSpoziTA Në MuzEuN koMBëTAR: “...BANkA pëR ShqipëRiNë ëShTë i DyTi FiTiM, pAS liRiSë...”Me rastin e 100 vjetorit të nënshkrimit të aktit të parë koncesionar për krijimin e Bankës Kombëtare të Shqypërisë, në datë 4 tetor 2013, Banka e Shqipërisë organizoiekspozitënmevleranumizmatike:“...BankapërShqipërinëështëidytifitim,paslirisë...”.

100 vjet më parë, më 4 tetor 1913, themeluesi i shtetit modern shqiptar, Ismail Qemal bej Vlora, në emër të qeverisë shqiptare, së bashku me përfaqësuesit e dy prej grupeve financiare më të mëdha të kohës, austriake-hungareze dhe italiane, nënshkruan koncesionin e parë për krijimin e një banke kombëtare shqiptare, e cila shënon edhe gurin e themelit në ndërtimin e bankingut qendror shqiptar.

Ekspozita kishte për qëllim të njihte publikun me rrugëtimin e parasë në trojet shqiptare, historinë e formimit të institucionit të bankës qendrore në vendin tonë, si dhe me nismat më të fundit të Bankës së Shqipërisë, të ndërmarra në kuadër të edukimit financiar të publikut. Të ftuar në këtë aktivitet qenë përfaqësues të trupit diplomatik të akredituar në vendin tonë, të sektorit bankar, të medias dhe të publikut të gjerë, si dhe studiues të fushës.

pANAiRi i 16-Të i liBRiT, “TiRANA 2013”Në datat 13-17 nëntor 2013, Banka e Shqipërisë mori pjesë për herë të parë nëPanairinXVItëLibrit“Tirana2013”,tëorganizuarnëambientetePallatittë Kongreseve. Duke e vlerësuar këtë ngjarje kulturore si një aktivitet tepër të përshtatshëm për prezantimin dhe shpërndarjen e botimeve të BSH-së, Zyra e Botimeve ishte e pranishme në panairin e këtij viti me një stendë tepër të

Raporti Vjetor 2013


larmishme, si përsa i përket titujve ashtu edhe vetë natyrës së botimeve. Gjatë kohëzgjatjes së këtij aktiviteti, vizitorëve iu vunë në dispozicion kopje të botimeve të ndryshme periodike, të punimeve shkencore e kërkimore, si dhe të broshurave informative e edukative, duke shpërndarë afërsisht 4000 kopje botime periodike, 6000 kopje botime shkencore, si dhe 18 000 kopje botime edukative.

Raporti Vjetor2013


Raporti Vjetor 2013


Raporti Vjetor2013


v. StrateGjia aFatmeSme e ZHvillimit 2013-2015

Strategjia afatmesme e Bankës së Shqipërisë shpreh vizionin e institucionit për periudhën trevjeçare 2013–2015, duke synuar: (i) të ofrojë një përgjigje proaktive ndaj sfidave në mjedisin në të cilin operon banka qendrore; (ii) të nxisë përdorimin efektiv dhe efecient të burimeve; dhe (iii) të promovojë llogaridhënien e Bankës së Shqipërisë. Strategjia përbën një plan konkret për t’u zbatuar, transparent për sa i përket planifikimit të objektivave dhe matjes së rezultateve të arritura në përmbushjen e tyre, si dhe një mjet komunikimi me punonjësit e bankës qendrore dhe palët e treta të interesuara.

Gjatë vitit 2013, ka vijuar puna për adresimin e sfidave kryesore me të cilat përballet Banka e Shqipërisë, të identifikuara në strategjinë afatmesme, në disa drejtime.

• Ruajtjaestabilitetitmonetar–PolitikamonetareeBankëssëShqipërisëka vazhduar të orientohet drejt ruajtjes së stabilitetit të çmimeve, duke synuar njëkohësisht minimizimin e kostove të veprimit mbi sektorin real dhe atë financiar të ekonomisë. Banka e Shqipërisë po përmirëson vendimmarrjen e politikës monetare në interes të rritjes së efektivitetit dhe në përgjigje të sfidave të zhvillimeve të ekonomisë së brendshme dhe botërore. Ky përmirësim po realizohet përmes rritjes cilësore të instrumenteve të analizës dhe të parashikimit, si dhe përmes forcimit të bashkërendimit të politikës monetare me atë fiskale dhe me masat makroprudenciale.

• Zhvillimi i politikave makroprudenciale dhe forcimi i bashkëpunimitndërinstitucional – Zhvillimi i politikave të përshtatshme makroprudenciale lidhet me identifikimin dhe zbatimin e masave për parandalimin, kufizimin dhe trajtimin e rreziqeve financiare sistemike. Kuadri i politikave makroprudenciale mbështetet mbi parimet e konsoliduara të pavarësisë institucionale dhe ruajtjes së objektivit kryesor të veprimtarisë së Bankës së Shqipërisë. E udhëhequr nga këto parime, Banka e Shqipërisë po nxit diskutimin dhe po mbështet vendimmarrjen për veprime të natyrës makroprudenciale që gjejnë mbështetje tek instrumentet e konsoliduara të politikës monetare.

• Sigurimi i një veprimtarie të shëndetshme bankare – Mbikëqyrjabankare vijon të ketë si objektiv themelor sigurimin e një veprimtarie të shëndetshme bankare që garanton sigurinë e kursimeve të qytetarëve, mbështet stabilitetin financiar dhe kontribuon në ecurinë pozitive të ekonomisë në tërësi. Procedurat mbikëqyrëse po strukturohen mbështetur në standardet ndërkombëtare dhe në analizën e rreziqeve në përputhje

Raporti Vjetor 2013


me nivelin e sofistikimit në rritje të veprimtarisë bankare, duke siguruar bazën për identifikimin dhe vlerësimin e çdo rreziku material. Zhvillimi i kuadrit rregullator orientohet nga objektivi themelor i përafrimit me parimet e Bazel II dhe III dhe me legjislacionin e Bashkimit Evropian.

• Rritja e cilësisë së të dhënave statistikore – Përmirësimi i cilësisë sëstatistikave dhe analizave të prodhuara nga Banka e Shqipërisë mbështetet me modernizimin e infrastrukturës se raportimit të bankave, me kontributin e Bankës Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH).

• Përmirësimiiinfrastrukturëssësistemittëpagesave–Rolimbikëqyrësi Bankës ë Shqipërisë në sistemin e pagesave po fuqizohet përmes ridimensionimit të tij në një rol më aktiv dhe të kujdesshëm, sipas praktikave më të mira ndërkombëtare të zhvilluara pas krizës ekonomike dhe financiare globale. Gjithashtu, po punohet për përmirësimin e infrastrukturës, nga ana teknike dhe rregullative, me qëllim përafrimin me standardet evropiane dhe rritjen e sigurisë dhe eficiencës, me synim promovimin e masës së përdorimit të sistemit nga publiku.

• Përmirësimiicilësisësëparasë–BankaeShqipërisësynontësigurojëqë cilësia e kartëmonedhave dhe monedhave në qarkullim, të jetë e mirë dhe e pranueshme, me qëllim rritjen e besueshmërisë për publikun dhe mbrojtjen e integritetit të kartëmonedhave. Përmes Qendrës Kombëtare të Analizës, po rikonceptohet përqasja ndaj falsifikimit të parasë, duke filluar nga aspektet ligjore, administrative, laboratorike dhe deri tek edukimi i publikut.

• Forcimi i pavarësisë, transparencës dhe llogaridhënies – Banka eShqipërisë synon forcimin e pavarësisë në përputhje me standardet e Traktatit të Bashkimit Europian dhe Statutit të Sistemit Evropian të Bankave Qendrore. Gjithashtu, është duke vijuar puna për përafrimin e mëtejshëm të legjislacionit bankar me legjislacionin e Bashkimit Evropian.

• RikonstruktimiindërtesavekukryhetveprimtariaeBankëssëShqipërisë– Së fundmi, është duke vijuar puna për përfundimin me sukses të projektit të rikonstruktimit të ndërtesës qendrore të Bankës së Shqipërisë, duke e zgjeruar dhe rikthyer atë në origjinalitet. Ndërtesa e rikonstruktuar do të mundësojë mjedise të përshtatshme për një muze modern, me funksione të integruara numizmatike, historike dhe edukuese. Gjithashtu, po vazhdon zbatimi i projekteve për modernizimin e proceseve të cash-it që do të shtrihet në të gjitha degët e Bankës së Shqipërisë.

Banka e Shqipërisë i kushton një rëndësi të veçantë implementimit të strategjisë afatmesme nga ana e departamenteve dhe njësive të tjera organizative, si dhe monitorimit të progresit të realizuar në këtë drejtim. Ky proces përfshin zbërthimin e objektivave strategjike në plane konkrete pune që përcaktojnë afate, burimet e nevojshme njerëzore, financiare dhe teknologjike për përmbushjen e objektivave dhe, kur është e mundur, shënjestra konkrete për

Raporti Vjetor2013


matjen e performancës. Prej muajit mars të vitit 2010, strategjia afatmesme e Bankës së Shqipërisë është integruar me procesin e vlerësimit të performancës së institucionit dhe të punonjësve. Kjo ka mundësuar jo vetëm identifikimin e objektivave të matshëm, të përshtatshëm dhe të arritshëm, por edhe mbështetjen e planifikimit të punës tek rezultatet e realizuara në të shkuarën. Së fundmi, strategjia afatmesme ka një rëndësi thelbësore në hartimin e buxhetit afatmesëm (2013-2015) dhe buxheteve vjetore të Bankës së Shqipërisë, duke kontribuar kështu në forcimin e llogaridhënies së institucionit.

Raporti Vjetor 2013


Raporti Vjetor2013


Raporti Vjetor 2013


raPorti i auDitueSit të Pavarur

pëR këShilliN E MBikëqyRjES Të BANkëS Së ShqipëRiSë

Ne kemi audituar pasqyrat financiare të bashkëngjitura të Bankës së Shqipërisë(“Banka”),tëcilatpërbëhenngapasqyraepozicionitfinanciarmë31 dhjetor 2013, pasqyra e veçantë e të ardhurave, pasqyra përmbledhëse e të ardhurave, pasqyra e ndryshimeve në kapitalin dhe pasqyra e flukseve të parave për vitin e mbyllur në atë datë, si dhe shënimet që përfshijnë një përmbledhje të politikave të rëndësishme kontabël dhe të tjera informacione shpjeguese.

pëRGjEGjëSiA E DREjTiMiT pëR pASqyRAT FiNANciAREDrejtimi është përgjegjës për përgatitjen dhe paraqitjen e drejtë të këtyre pasqyrave financiare në përputhje me politikat kontabël të zbatuara nga Banka e Shqipërisë, siç është shpjeguar në shënimin 2 (a) të pasqyrave financiare,dhe për ato kontrolle të brendshme, aq sa drejtimi i konsideron të nevojshme për të bërë të mundur përgatitjen e pasqyrave financiare që nuk përmbajnë anomali materiale, për shkak të mashtrimit apo gabimit.

pëRGjEGjëSiA E AuDiTuESiTPërgjegjësia jonë është të shprehim një opinion mbi këto pasqyra financiare bazuar në auditimin e kryer nga ana jonë. Auditimi ynë u krye në përputhje me Standartet Ndërkombëtare të Auditimit. Këto standarte kërkojnë që ne të respektojmë kërkesat e etikes dhe të planifikojmë dhe kryejmë auditimin, me qëllim që të marrim një siguri të arsyeshme nëse pasqyrat financiare nuk përmbajnë anomali materiale.

Auditimi ka të bëjë me kryerjen e procedurave për të marrë evidencë auditimi rreth shumave dhe informacioneve të dhëna në pasqyrat financiare. Procedurat e zgjedhura varen nga gjykimi i audituesit, përfshirë këtu edhe vlerësimin e rreziqeve të anomalive materiale në pasqyrat financiare, si pasojë e mashtrimit apo gabimit. Kur vlerëson këto rreziqe, audituesi merr në konsideratë kontrollet e brendshme të përshtatshme mbi përgatitjen dhe paraqitjen e drejtë të pasqyrave financiare në mënyrë që të planifikojë

Grant Thornton sh.p.kRr: Sami Frasheri, kompleksi T.i.D,

Shk. B, Floor 1, 10 000 Tirana, Albania

T +355 4 22 74 832 F +355 4 22 56 560

www.grant-thornton.com.mk

PaSQYrat Financiare më DHe Për vitin e mbYllur më 31 DHjetor 2013 (Së baSHKu me raPortin e auDitueSit të Pavarur)

Raporti Vjetor2013


procedura të përshtatshme auditimi në rrethanat e Bankës, por jo me qëllim shprehjen e një opinioni mbi efektivitetin e kontrolleve të brendshme të saj. Një auditim përfshin gjithashtu vlerësimin e përshtatshmërisë së politikave kontabël të përdorura dhe arsyeshmërinë e vlerësimeve kontabël të bëra nga drejtimi, si dhe vlerësimin e paraqitjes së përgjithshme të pasqyrave financiare.

Ne besojmë se evidenca e auditimit që ne kemi marrë është e mjaftueshme dhe e përshtatshme për të dhënë bazat për opinionin tonë të auditimit.

opiNioNSipas opinionit tonë, pasqyrat financiare paraqesin në mënyre të drejtë, në të gjitha aspektet materiale, pozicionin financiar të Bankës së Shqipërisë më 31 dhjetor 2013, rezultatin e saj financiar dhe flukset e saj të parasë për vitin e mbyllur në atë datë, në përputhje me politikat kontabël të zbatuara nga Banka e Shqipërisë, siç është shpjeguar në shënimin 2 (a) të pasqyrave financiare.

Ky raport është përkthim i versionit origjinal në anglisht, në rast kontesti midis këtyre dy raporteve, përparësi ka ai në gjuhën angleze.

Grant Thornton sh.p.kTiranë, Shqipëri18 mars 2014

Grant Thornton DOOShkup, Maqedoni

18 mars 2014

Raporti Vjetor 2013


PaSQYra e PoZicionit Financiar më 31 DHjetor 2013(të gjitha shumat janë në milionë lEKë, nëse nuk është shënuar

ndryshe)

Shënime 31 dhjetor 2013

31 dhjetor 2012

AKTIVETAktive në monedhë të huajAri dhe metale të çmuara 5 8,474 12,196Llogari me Fondin Monetar Ndërkombëtar 6 20,220 18,644Depozita në bankat e huaja 7 21,661 27,286Investime të vlefshme për shitje 8.1 230,588 216,279Investime të mbajtura për tregtim 8.2 12,591 13,034Aktive të tjera në monedhë të huaj 9 577 703Totali i aktiveve në monedhë të huaj 294,111 288,142Aktive vendaseAri dhe metale të çmuara 5 4,021 5,805Kredi ndaj bankave vendase 10 21,502 21,800Investime të vlefshme për shitje 11 63,920 63,619Aktive të tjera vendase 12 12,388 11,212Totali i aktiveve vendase 101,831 102,436Totali i aktiveve 395,942 390,578

DETYRIMETDetyrime në monedhë të huajDetyrime ndaj Fondit Monetar Ndërkombëtar 13 18,633 20,195Detyrime ndaj institucioneve financiare jovendase 14 1,256 1,252Detyrime të tjera të huaja 15 - 131Totali i detyrimeve në monedhë të huaj 19,889 21,578Detyrime vendasePara në qarkullim 16 207,766 200,872Detyrime ndaj bankave vendase 17 100,031 97,054Detyrime ndaj qeverisë 18 23,779 16,025Detyrime të tjera vendase 19 1,546 1,686Totali i detyrimeve vendase 333,122 315,637

KAPITALI I VET DHE REZERVATFondi i themelimit 2,500 2,500Rezerva ligjore 12,500 12,500Rezerva e rivlerësimit 20 10,421 20,826Rezerva e rivlerësimit të aktiveve të qëndrueshme 1,750 1,789Rezerva të tjera 21 15,760 15,748Totali i kapitalit të vet dhe rezervat 42,931 53,363Totali i detyrimeve, kapitali i vet dhe rezervat 395,942 390,578

pasqyra e pozicionit financiar duhet lexuar së bashku me shënimet mbi pasqyrat financiare nga faqja 130 deri në faqen 166, të cilat janë pjesë përbërëse e këtyre pasqyrave financiare.

Këto pasqyra financiare u miratuan nga Këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë në 26 shkurt 2014, dhe u nënshkruan në emër të tij nga:

Ardian Fullani

Guvernator i Bankës

Anjeza Beja (Harizaj)

Drejtor i Departamentit të Sistemeve të Pagesave dhe i Kontabilitetit e Financës

Raporti Vjetor2013


PaSQYra e veçantë e të arDHurave Për vitin e mbYllur më 31 DHjetor 2013

(të gjitha shumat janë në milionë lEKë, nëse nuk është shënuar ndryshe)

Shënime Viti i mbyllur më 31 dhjetor 2013

Viti i mbyllur më 31 dhjetor 2012

Veprime me jorezidentëTë ardhura nga interesa dhe komisione 22 5,171 5,440Shpenzime për interesa dhe komisione 23 (4,158) (3,829)Totali neto nga veprimet me jorezidentë 1,013 1,611

Veprime me rezidentëTë ardhura nga interesa dhe komisione 24 4,387 5,250Shpenzime për interesa dhe komisione 25 (930) (1,221)Totali neto nga veprime me rezidentë 3,457 4,029

Të ardhura operative të tjera, neto 26 654 2,753Të ardhura nga instrumente të tregtueshme, neto 27 56 99(Humbje) neto nga ndryshimet e kurseve të këmbimit në ari, SDR dhe aktiveve/detyrimeve në monedhë të huaj (9,660) (715)

Totali i (humbjes)/të ardhurave operative (4,480) 7,777

Shpenzime të tjera administrativeShpenzime personeli 28 (1,116) (1,089)Shpenzime zhvlerësimi 12 (244) (215)Shpenzime amortizimi 12 (126) (15)Shpenzime të përgjithshme dhe administrative 19 (690) (640)Totali i shpenzimeve të tjera administrative (2,176) (1,959)(Humbjet)/të ardhurat neto nga aktiviteti i Bankës (6,656) 5,818

Shpërndarja e fitimit më 31 dhjetor 2013



(Humbje)/të ardhurat neto nga aktiviteti i Bankës (6,656) 5,818Rimarrje në të ardhura/transferim nga rezerva e rivlerësimit 9,660 715Fitimi përpara shpërndarjes së fitimit 3,004 6,533Zbritje për provigjone - (132)Zbritje nga fitimi për sistemime të vitit të kaluar - (8)Fitimi neto para shpërndarjes 3,004 6,393Përdorimi (shpërndarja) e fitimit të BSH-sëRimarrje në të ardhurat nga rivlerësimi i aktiveve të qëndrueshme të trupëzuara 39 39

Rimarrje nga të ardhurat nga sistemimet e viteve të kaluara - 1Krijim fond rezervë (12) -Totali 3,031 6,433


Raporti Vjetor 2013


PaSQYra PërmbleDHëSe e të arDHurave Për vitin e mbYllur më 31 DHjetor 2013




(Humbja)/fitimi neto nga aktiviteti Bankar (6,656) 5,818Rezerva të tjera rivlerësimi 9 -Rivlerësimi i aktiveve të qëndrueshme (39) (39)Rivlerësimi i letrave me vlerë të vlefshme për shitje (754) (1,313)Të tjera humbje gjithëpërfshirëse për vitin (784) (1,352)Totali i fitimit gjithëpërfshirës për vitin (7,440) 4,466


Raporti Vjetor2013


PaSQYra e nDrYSHimeve të KaPitalit të vet DHe reZervave Për vitin e mbYllur më 31 DHjetor 2013


Fondi i themelimit

Rezerva ligjore

Rezerva e rivlerësimit

Rezerva e riv-lerësimit të aktiveve

të qëndrueshme

Rezerva të tjera

Fitim i pash-përndarë Totali

Gjendja më 1 janar 2013 2,500 12,500 20,826 1,789 15,748 - 53,363Rivlerësimi i letrave me vlerë - - (754) - - - (754)Rezerva rivlerësimi numizmatike - - (3) - - - (3)Të tjera rezerva rivlerësimi (Hua EFF nga FMN) - - 12 - - - 12

Rimarrje e tepricës nga rivlerësimi i aktiveve të qëndrueshme - - - (39) - - (39)

Totali për të tjera të ardhura gjithëpërfshirëse - - (745) (39) - - (784)

Humbja neto nga aktiviteti bankar - - - - - (6,656) (6,656)Totali i të ardhura gjithëpërfshirëse për vitin - - (745) (39) - (6,656) (7,440)

Transferim nga/dhe rezerva e rivlerësimit - - (9,660) - - 9,660 -

Rimarrje e tepricës nga rivlerësimi i aktiveve të qëndrueshme - - - - - 39 39

Rezerva të tjera - - - - 12 (12) -Totali i kontributeve nga/për Qeverinë Shqiptare - - - - - (3,031) (3,031)

Gjendja më 31 dhjetor 2013 2,500 12,500 10,421 1,750 15,760 - 42,931

pasqyra përmbledhëse e ndryshimeve në kapital duhet lexuar së bashku me shënimet mbi pasqyrat financiare nga faqja 130 deri në faqen 166, të cilat janë pjesë përbërëse e këtyre pasqyrave financiare.

Fondi i themelimit

Rezerva ligjore

Rezerva e rivlerësimit

Rezerva e riv-lerësimit të aktiveve

të qëndrueshme

Rezerva të tjera

Fitim i pash-përndarë Totali

Gjendja më 1 janar 2012 2,500 12,500 22,922 1,828 15,748 - 55,498Rivlerësimi i letrave me vlerë - - (1,313) - - - (1,313)Rezerva rivlerësimi numizmatike - - (1) - - - (1)Të tjera rezerva rivlerësimi (Hua EFF nga FMN) - - (67) - - - (67)

Rimarrje e tepricës nga rivlerësimi i aktiveve të qëndrueshme - - - (39) - - (39)

Totali për të ardhura të tjera gjithëpërfshirëse - - (1,381) (39) - - (1,420)

Fitimi neto nga aktiviteti bankar - - - - - 5,686 5,686Totali i të ardhura gjithëpërfshirëse për vitin - - (1,381) (39) - 5,686 4,266

Transferime nga/për në rezervën e rivlerësimit - - (715) - - 715 -

Rimarrje e tepricës nga rivlerësimi i aktiveve të qëndrueshme - - - - - 39 39

Zbritje nga fitimi i viteve të kaluara (sistemime nga viti i kaluar) - - - - - (8) (8)

Rimarrje në të ardhura nga sistemimi i viteve të kaluara - - - - - 1 1

Totali i kontributeve nga/për Qeverinë Shqiptare - - - - - (6,433) (6,433)

Gjendja më 31 dhjetor 2012 2,500 12,500 20,826 1,789 15,748 - 53,363

pasqyra përmbledhëse e të ardhurave duhet lexuar së bashku me shënimet mbi pasqyrat financiare nga faqja 130 deri në faqen 166, të cilat janë pjesë përbërëse e këtyre pasqyrave financiare.

Raporti Vjetor 2013


PaSQYra e FluKSeve të ParaSë Për vitin e mbYllur më 31 DHjetor 2013




Flukset e parave nga aktivitetet operacionaleFitimi neto para shpërndarjes 3,004 6,393Zëra jomonetarë në pasqyrimin e operacioneveTë ardhura nga interesat dhe komisionet (jorezidentë) 22 (5,171) (5,440)Shpenzime për interesat dhe komisionet (jorezidentë) 23 4,158 3,829Të ardhura nga interesat dhe komisionet (rezidentë) 24 (4,387) (5,250)Shpenzime për interesat dhe komisionet (rezidentë) 25 930 1,221Të ardhura nga instrumente të tregtueshme, neto 27 (56) (99)Fitimi nga shitja e letrave me vlerë të vlefshme për shitje 26 (420) (2,659)Fitimi nga kontratat forward dhe future 26 (223) (41)Provigjone për hua të dyshimta 13 132Zbritje nga fitimi i vitit të kaluar - 8Zhvlerësimi dhe amortizimi 12 370 230Flukset e parave para lëvizjes së kapitalit punues (1,782) (1,676)Ndryshime në kapitalin punuesRritje në depozita me FMN 6 1,575 (2,818)Ulje/(Rritje) në kuota në monedhë të huaj 9 135 (124)Ulje/(Rritje) në aktive të tjera vendase 12 99 (402)(Ulje)/Rritje në detyrimet ndaj FMN 13 (1,562) 647Rritje në detyrimet ndaj institucioneve financiare 14 4 10(Ulje)/Rritje në detyrime të tjera të huaja 15 (131) 131Rritje në detyrimet ndaj bankave vendase 17 2,976 8,489Rritje në detyrimet ndaj Qeverisë 18 9,517 2,422(Ulje)/Rritje në detyrime të tjera vendase 19 (140) 507Blerja e letrave me vlerë të mbajtura për tregtim (në monedhë të huaj) (23,354) (24,207)Shitja të letrave me vlerë të mbajtura për tregtim (në monedhë të huaj) 23,277 24,103Flukset e parave të gjeneruara nga aktivitetet operacionale 9,246 8,758Interesa të marra 6,293 1,250Interesa të paguara (965) (361)Para neto të gjeneruara nga aktivitete operacionale 12,792 7,971



Flukset e parave nga aktivitetet investueseBlerja e aktiveve të qëndrueshme të trupëzuara 12 (1,078) (1,404)Shitja e aktiveve të qendrueshme të trupëzuara - 52Blerja e aktiveve të qëndrueshme të patrupëzuara 12 (567) (63)Shitja e aktiveve të qëndrueshme të patrupëzuara - 17Blerja e letrave me vlerë të vlefshme për shitje (në monedhë të huaj) (263,295) (308,725)Blerje e letrave me vlerë të vlefshme për shitje vendase (109,395) (123,774)Shitja dhe maturime të letrave me vlerë të vlefshme për shitje (në monedhë të huaj) 241,246 299,445

Shitja dhe maturime të letrave me vlerë të vlefshme për shitje vendase 112,686 127,978Ulje në marrëveshjet e riblerjes 10 281 3,663Rregullime për efekt kursi këmbimi (5,892) 906Fluksi neto i përdorur në aktivitetet investuese (26,014) (1,905)Flukset e parave nga aktivitetet financueseRritja në emetimin e parasë në qarkullim 16,000 16,000Fitimi i shpërndarë (4,793) (4,693)Fluksi neto i gjeneruar nga aktivitetet financuese 11,207 11,307(Ulja)/Rritja në para dhe ekuivalentët e saj gjatë vitit (2,015) 17,373Paraja dhe ekuivalentët e saj në fillim të vitit 29 83,444 66,071Paraja dhe ekuivalentët e saj në fund të vitit 29 81,429 83,444

pasqyra përmbledhëse e të ardhurave duhet lexuar së bashku me shënimet mbi pasqyrat financiare nga faqja 130 deri në faqen 166, të cilat janë pjesë përbërëse e këtyre pasqyrave financiare.

Raporti Vjetor2013


SHënime mbi PaSQYrat Financiare Për vitin e mbYllur më 31 DHjetor 2013

(të gjitha shumat janë në milionë lEKë, nëse nuk shprehet ndryshe)

1. inFormacione të PërGjitHSHme

Banka e Shqipërisë (“Banka”) është Banka Qendrore e Republikës sëShqipërisë, që ushtron veprimtarinë e saj në përputhje me ligjin nr. 8269, datë23dhjetor1997“PërBankëneShqipërisë”.

Në zbatim të këtij ligji, detyrat kryesore të Bankës së Shqipërisë janë si vijon:

· të hartojë, të miratojë dhe të zbatojë politikën monetare të Republikës së Shqipërisë, në përputhje me objektivin e saj kryesor;

· të hartojë, të miratojë dhe të zbatojë regjimin e këmbimit valutor, si dhe politikën e kursit të këmbimit të valutave në Republikën e Shqipërisë;

· të licencojë ose të revokojë këtë licencë bankave dhe të mbikëqyrë veprimtarinë e tyre bankare, me qëllim që të sigurojë stabilitetin e sistemit bankar;

· të disponojë dhe të administrojë rezervat e saj valutore;· të veprojë me cilësinë e bankierit, këshilltarit dhe të agjentit fiskal për

Qeverinë e Republikës së Shqipërisë; dhe· të nxisë funksionimin normal të sistemit të pagesave.

Banka i nënshtrohet ligjeve të miratuara nga Kuvendi i Republikës së Shqipërisë dheligjit“PërBankëneShqipërisë”.

2. baZat e PërGatitjeS

(a) deklarata e përputhshmërisë

Pasqyrat financiare përgatitur në përputhje me politikat kontabël të përshtatura në Manualin e Kontabilitetit të Bankës, miratuar nga Këshilli i Ministrave me Vendimin nr. 50, datë 26 janar 2001, dhe politika të tjera të miratuara nga Këshilli Mbikëqyrës i Bankës.

Politikat e rëndësishme kontabël të aplikuara në përgatitjen e këtyre pasqyrave financiare janë përshkruar në shënimin 3. Këto politika kontabël të përdorura në përgatitjen dhe prezantimin e pasqyrave financiare janë përgjithësisht në pajtueshmëri me Standardet Ndërkombëtare të Raportimit Financiar (‘SNRF’) të aprovuara nga Bordi i Standardeve Ndërkombëtare të Kontabilitetit (‘BSNK’).

(b) Baza e matjes

Pasqyrat financiare janë përgatitur mbi bazën e kostos historike, përveç sa më poshtë:

Raporti Vjetor 2013


· instrumentet financiare të mbajtura me vlerë të drejtë përmes fitim/humbjes janë matur me vlerë të drejtë;

· aktivet financiare të vlefshme për shitje janë matur me vlerë të drejtë;· ari është matur me vlerë të drejtë;· ndërtesat janë matur me vlerën e rivlerësuar.

(c) monedha funksionale dhe e prezantimit

PasqyratfinanciareprezantohennëLEKShqiptar(“LEK”),ecilaështëmonedhafunksionale e Bankës. Nëse nuk është shënuar ndryshe, informacioni financiar i prezantuar në LEK është rrumbullakosur në milionin më të afërt.

(d) Përdorimi i vlerësimeve dhe gjykimeve

Përgatitja e pasqyrave financiare kërkon nga drejtimi i Bankës që të bëjë gjykime, vlerësime dhe supozime që ndikojnë në zbatimin e politikave kontabël dhe shumat e raportuara të aktiveve e detyrimeve, të ardhurave e shpenzimeve. Rezultatet faktike mund të ndryshojnë nga ato të parashikuara.Vlerësimet dhe supozimet shqyrtohen në baza vijueshmërie. Rishikimet e vlerësimeve kontabël njihen në periudhën në të cilën vlerësimi rishikohet dhe në periudhat e ardhshme nëse ato ndikohen.

Informacion mbi elementë të rëndësishëm në vlerësimin e pasigurive dhe mbi gjykime kritike për aplikimin e politikave kontabël, të cilat kanë efekt të konsiderueshëm në vlerat kontabël, në pasqyrat financiare është përshkruar në shënimin 4.

3. PërmbleDHje e PolitiKave të rënDëSiSHme Kontabël

Politikat kontabël të paraqitura më poshtë janë zbatuar në mënyrë të qëndrueshme në të gjitha periudhat e prezantuara në këto pasqyra financiare. Ndryshimi më i rëndësishëm nga SNRF/SNK-të sqarohet më poshtë:

SNK 39 ‘Instrumentet Financiare: Njohja dhe Matja’

Të ardhurat dhe shpenzimet nga interesat mbi aktivet dhe detyrimet financiare janë njohur në fitim ose humbje në bazë të të drejtave të konstatuara, llogaritur sipas metodës lineare (shënimi 3.a). Kjo metodë nuk është në përputhje me SNK 39, i cili kërkon llogaritjen mbi bazën e interesit efektiv. Megjithatë, Banka i ka identifikuar këto diferenca të cilat do të zgjidhen gjatë vitit 2014 (shënimi 3.f).

Gjithashtu, huatë nga institucionet financiare ndërkombëtare janë njohur me kosto në vend të njohjes me vlerë të drejtë, siç kërkohet nga SNK 39.

a. njohja e interesave dhe komisioneve

Të ardhurat dhe shpenzimet për interesa njihen në fitim ose humbje sipas parimit

Raporti Vjetor2013


të të drejtave të konstatuara. Të ardhurat dhe shpenzimet për interesa përfshijnë interesat e fituara nga kuponat, si edhe amortizimin e çdo primi apo skontoje apo çdo diference tjetër ndërmjet vlerës fillestare kontabël të instrumentit fitimprurës dhe vlerës së tij në maturim, llogaritur me metodën lineare.

Të ardhurat dhe shpenzimet nga interesat mbi gjithë aktivet dhe detyrimet të tregtueshme konsiderohen si të hyrat apo të dalat dytësore që rrjedhin nga operacionet tregtare të Bankës dhe prezantohen së bashku megjithë ndryshimet e tjera në vlerën e drejtë të aktiveve dhe detyrimeve në të ardhurat nga letrat me vlerë të tregtueshme neto.

Të ardhurat dhe shpenzimet nga komisionet lindin nga shërbimet financiare të siguruara nga Banka dhe njihen në momentin kur shërbimi respektiv kryhet. Shpenzime dhe të ardhura të tjera operative përfshijnë fitimet dhe humbjet që vijnë nga shitjet dhe ndryshimet në vlerën e tregut të aktiveve dhe detyrimeve financiare të vlefshme për shitje.

b. transaksionet në monedhë të huaj

Transaksionet në monedhë të huaj regjistrohen me kursin aktual të këmbimit në datat e kryerjes së veprimeve. Në çdo datë të raportimit, zërat monetarë të shprehur në monedhë të huaj rivlerësohen me kursin zyrtar të këmbimit në datën e raportimit. Disa zëra jomonetarë të shprehur në monedhë të huaj që maten me kosto historike nuk rivlerësohen.

Në përputhje me ligjin nr. 8269, datë 23 dhjetor 1997, “Për Bankën eShqipërisë” dhe vendimin nr. 104, datë 27 dhjetor 2006, të KëshillitMbikëqyrës së Bankës së Shqipërisë, fitimi ose humbja që rezulton nga rivlerësimi i aktiveve dhe detyrimeve në monedhë të huaj, rivlerësimi i arit dhe metaleve të çmuara, si dhe rivlerësimi i llogarive në SRD, njihet fillimisht në pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve në periudhën në të cilën lindin, dhemëpastransferohetnëllogarinë“Rezervatërivlerësimit”,nëseksioninekapitalit të vet dhe rezervave.

Gjatë rrjedhës normale të aktivitetit të saj, Banka kryen veprime të këmbimit valutor me datë pagesë një ose dy ditë pas datës të tregtimit. Këto veprime regjistrohen në pasqyrat financiare me datën e pagesës. Fitimi ose humbja nga ndryshimi i kurseve të këmbimit njihet në fitim ose humbje në datën e pagesës.

Kurset zyrtare të këmbimit të përdorura nga Banka (LEK për njësi të monedhës së huaj) për monedhat e huaja më kryesore, më 31 dhjetor 2013 dhe 31dhjetor 2012, paraqiten si më poshtë:

31 dhjetor 2013 31 dhjetor 2012Dollari amerikan (USD) 101.86 105.85Monedha evropiane (EURO) 140.20 139.59Stërlina angleze (GBP) 168.39 171.18Të drejta të veçanta tërheqjeje (SDR) 156.86 162.69Jen japonez (JPY) 0.9698 1.2293Ari (‘XAU’) për 1 onz (LEK) 122,384.79 176,134.40

Raporti Vjetor 2013


c. të ardhurat nga letrat me vlerë të tregtueshme, neto

Të ardhurat neto nga letrat me vlerë të tregtueshme, përbëhet nga fitime (humbje) neto nga aktivet dhe detyrimet e tregtueshme, dhe përfshijnë gjithë ndryshimet e realizuara dhe të parealizuara në vlerën e drejtë, interesat dhe diferencat nga ndryshimet në kursin e këmbimit.

d. Pagesat e qirasë

Pagesat e bëra nën qiranë operative janë njohur në të ardhura dhe shpenzime në bazë të metodës lineare mbi jetëgjatësinë e qirasë. Zbritje nga qiraja njihen si pjesë përbërëse e totalit të shpenzimit të qirasë mbi jetëgjatësinë e qirasë.

e. tatimi dhe politika e Bankës për shpërndarjen e fitimit

Bankaështëepërjashtuarngatatimimbifitiminnëbazëtëligjit“PërBankëneShqipërisë”.

Politika e shpërndarjes së fitimit të Bankës nga aktiviteti bankar bazohet në ligjin“PërBankëneShqipërisë”.Sipaskëtijligjiigjithëfitimiirealizuarkalonnë buxhetin e Shtetit, pas plotësimit të niveleve të fondeve rezervë të miratuara nga Këshilli Mbikëqyrës i Bankës.

Në bazë të nenit 64, pika a e ligjit “Për Bankën e Shqipërisë”, si dhevendimit nr. 104, datë 27 dhjetor 2006, të Këshillit Mbikëqyrës së Bankës së Shqipërisë, fitimi ose humbja që rezulton nga rivlerësimi i aktiveve dhe detyrimeve në monedhë të huaj, rivlerësimi i arit dhe metaleve të çmuara, si dhe rivlerësimi i llogarive në SRD, njihet fillimisht në fitim ose humbje në periudhënnëtëcilënlindin,dhemëpastransferohetnëllogarinë“Rezervatërivlerësimit”nëseksioninekapitalittëvetdherezervave.Nëbazëtënenit64,pika b, Qeveria e Republikës së Shqipërisë lëshon letra me vlerë me norma interesi të tregut, për të mbuluar vlerën negative të rezervës së rivlerësimit si rezultat i aktivitetit të Bankës.

Nëbazë të nenit 11 të ligjit “Për Bankën e Shqipërisë”, asnjë transferim,shpërndarje apo pagesë sipas neneve 8, 9 ose 10 të këtij ligji, nuk do të bëhet nëse aktivet e Bankës janë më pak se shuma e detyrimeve dhe fondit të themelimit.Nëkëtokushte,bazuarnëligjin“PërBankëneShqipërisë”sipasnenit 7, Ministria e Financave duhet t’i transferojë Bankës letra me vlerë të qeverisë me interes të negociueshëm, në shumën e nevojshme për të mbuluar pamjaftueshmërinë.

f. Rezerva ligjore dhe të tjera

Nëpërputhjemekërkesatenenit9tëligjit“PërBankëneShqipërisë”,Bankaka krijuar një Rezervë Ligjore në të cilën transferohet 25% i fitimit neto për vitin, deri sa shuma e rezervës arrin 500% të fondit të themelimit. Më 31

Raporti Vjetor2013


dhjetor 2011, Banka e ka plotësuar këtë detyrim, pra Rezerva Ligjore është në shumën 12,500 milionë lekë.

Banka e Shqipërisë, me vendimin nr. 530, datë 04 mars 2014, të Këshillit Mbikëqyrës, ka krijuar për vitin 2013 një fond rezervë në masën 12 milionë lekë. Ky fond u krijua me qëllim rregullimin e diferencave të dala si rrjedhojë e ndryshimeve në politikat kontabël për letrat me vlerë dhe përshtatjen me sistemin e ri informatik për administrimin e rezervës valutore (PAT 2), në drejtim të sigurimit të përputhshmërisë me standardin SNK 39.

g. Aktivet dhe detyrimet financiare

(i) njohja

Aktivet financiare të mbajtura deri në maturim, aktivet financiare përmes humbjes dhe fitimit, dhe aktivet financiare të vlefshme për shitje njihen fillimisht në datën e pagesës. Aktivet financiare të mbajtura për tregtim njihen në datën e tregtimit. Banka fillimisht i njeh kreditë dhe paradhëniet, depozitat dhe detyrimet financiare në datën e lindjes së tyre. Një aktiv apo detyrim financiar fillimisht matet me vlerë të drejtë. Kostoja fillestare e aktiveve në përgjithësi përafron me vlerën e tyre të drejtë. Matja e mëpasshme e aktiveve dhe detyrimeve financiare është përshkruar në politikat kontabël 3 (i), (j) dhe (k).

(ii) Klasifikimi

Shiko politikat kontabël 3 (i), (j) dhe (k).

(iii) Çregjistrimi

Banka çregjistron një aktiv financiar kur mbarojnë të drejtat kontraktuale të flukseve të parasë që vijnë nga aktivi financiar, ose kur transferon të drejtat mbi aktivin financiar për të marrë flukset e kontraktuara të parasë, në një transaksion në të cilin transferohen në thelb të gjitha rreziqet dhe përfitimet nga pronësia e aktivit financiar.

Banka çregjistron një detyrim financiar kur detyrimet kontraktuale janë përmbushur, ndërprerë apo përfunduar. Banka nxjerr jashtë nga pasqyra e pozicionit financiar ato kredi dhe investime në letra me vlerë të cilat vlerësohen si të pambledhshme.

(iv) netimi

Aktivet dhe detyrimet financiare netohen me njëra-tjetrën dhe shuma paraqitet neto në pasqyrën e pozicionit financiar, atëherë dhe vetëm atëherë kur Banka ka të drejtën ligjore për të netuar këto shuma dhe ka si qëllim ose t’i shlyejë neto ose të realizojë aktivin dhe të shlyejë detyrimin njëkohësisht.

Të ardhurat dhe shpenzimet paraqiten në bazë neto vetëm atëherë kur lejohet

Raporti Vjetor 2013


nga politikat kontabël të Bankës, ose për fitimet dhe humbjet e krijuara nga një grup transaksionesh të ngjashme si ato në aktivitetin tregtues të Bankës.

(v) matja me vlerë të drejtë

Vlera e drejtë është çmimi që do të arkëtohet për të shitur një aktiv ose do të paguhet për të transferuar një detyrim midis palëve të mirinformuara dhe me vullnet të plotë në kushte të lira tregu, në datën e matjes. Kur është e mundur, Banka mat vlerën e drejtë të një instrumenti, duke përdorur çmimet e kuotuara në një treg aktiv për atë instrument. Një treg quhet aktiv në qoftë se çmimet e kuotuara janë rregullisht të gatshme dhe paraqesin transaksionet aktuale të vazhdueshme në kushte të lira tregu.

Për investimet e tregtuara në tregje financiare të organizuara, vlera e drejtë përcaktohet duke iu referuar çmimeve të kuotuara në tregjet e kapitalit në mbylljen e biznesit në datën e raportimit. Për investimet që nuk kanë një çmim të kuotuar tregu, përcaktohet një vlerësim i arsyeshëm i vlerës së drejtë, duke iu referuar vlerës aktuale të tregut të një instrumenti tjetër thuajse të njëjtë.

(vi) Vlerësimi dhe matja e zhvlerësimit

Në çdo datë raportimi, Banka vlerëson nëse ka evidencë objektive që aktivet financiare, të cilat nuk mbahen me vlerën e drejtë përmes fitimit ose të humbjes, janë zhvlerësuar. Aktivet financiare zhvlerësohen kur evidencat objektive tregojnë se ka ndodhur, pas njohjes fillestare të aktivit, një ngjarje që sjell humbje, dhe që ngjarja që sjell humbje ka një ndikim në flukset e ardhshme të parasë së aktivit, të cilat mund të maten me besueshmëri.

Për aktivet financiare të mbajtura me kosto, shuma e zhvlerësimit është diferenca midis vlerës kontabël dhe vlerës aktuale të flukseve të ardhshme të vlerësuara si më poshtë:

· Për huatë e krijuara nga Banka - shuma e rikuperueshme e huasë së krijuar llogaritet bazuar mbi vlerësimin në fund të vitit për huatë, duke përfshirë dhe interesin e përllogaritur. Në përcaktimin e shumave të rikuperueshme nga huatë për personelin, manaxhimi konsideron faktorë të posaçëm, duke pëfshirë dhe historinë e pagesave të ish-punonjësve. Provigjoni për rënien në vlerë të huave raportohet në pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve si një shpenzim, dhe zbritet nga kategoria përkatëse e aktiveve në pasqyrën e pozicionit financiar. Kur vendoset që një hua nuk mund të rikuperohet më, të gjitha procedurat e nevojshme ligjore janë përfunduar dhe humbja përfundimtare është përcaktuar, huaja hiqet nga librat.

· Për aktivet financiare të mbajtura deri në maturim – vlera e mbartur e aktivit ulet deri në shumën që vlerësohet të merret në mënyrë direkte ose nëpërmjet përdorimit të një llogarie për provigjoni, dhe shuma e humbjes përfshihet në pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve.

Raporti Vjetor2013


Për aktivet financiare të vlefshme për shitje – kur një rënie në vlerën e drejtë të një aktivi financiar të vlefshëm për shitje është njohur në pasqyrën përmbledhëse të të ardhurave dhe ka evidencë objektive që aktivi ka rënie në vlerë, humbja kumulative që është njohur drejtpërdrejtë në pasqyrën përmbledhëse të të ardhurave duhet të çregjistrohet nga kjo pasqyrë dhe të njihet në fitim ose humbje edhe nëse aktivi në vetvete nuk është çregjistruar.

(vii) marrëveshjet e huadhënies së letrave me vlerë

Investimet e dhëna hua nën marrëveshjet e huadhënies së letrave me vlerë raportohen në pasqyrën e pozicionit financiar dhe maten në përputhje me politikat kontabël të zbatueshme për aktivet me vlerë të tregtueshme dhe aktivet e vlefshme për shitje. Investimet e dhëna hua nën marrëveshjet e huadhënies së letrave me vlerë vazhdojnë të njihen në pasqyrën e pozicionit financiar të Bankës. Për letrat me vlerë të dhëna hua, banka merr kolateral në formë monetare ose letra me vlerë të tjera. Banka regjistron në të ardhura nga interesat, vlerën e të ardhurave nga huadhënia e letrave me vlerë.

h. Paraja dhe ekuivalentet e saj

Paraja dhe ekuivalentet e saj përfshijnë kartëmonedha, monedha në arkë, llogari rrjedhëse dhe depozita me afat maturimi që nga data e krijimit me më pak se tre muaj. Këto aktive mbahen me koston e amortizuar në pasqyrën e pozicionit financiar.

Për përpilimin e pasqyrës së flukseve të parave, Banka përfshin arin dhe metalet e tjera të çmuara tek paraja dhe ekuivalentet e saj (shiko politikën kontabël 3.m).

i. Aktivet dhe detyrimet financiare të tregtueshme

Aktivet dhe detyrimet financiare të tregtueshme, janë ato aktive dhe detyrime që Banka ka kryesisht për qëllimin e shitjes ose riblerjes në periudhën afatshkurtër, ose i mban si pjesë e portofolit, i cili përdoret për ruajtjen e pozicionit ose për përfitime afatshkurtra.

Aktivet dhe detyrimet financiare të tregtueshme, fillimisht njihen me vlerën e drejtë dhe më vonë mbahen me vlerën e drejtë në pasqyrën e pozicionit financiar, duke i kaluar kostot direkte të transaksionit si fitim ose humbje. Çdo fitim ose humbje, si pasojë e ndryshimit në vlerën e drejtë, njihet si pjesë e të ardhurave nga letrat me vlerë të tregtueshme, neto. Aktivet dhe detyrimet financiare të tregtueshme nuk riklasifikohen pas regjistrimit fillestar.

Një informacion i përgjithshëm për instrumentet derivative, që përfshijnë kontratat e së ardhmes future dhe forward, është dhënë në shënimin 33 (d).

j. Aktivet financiare të vlefshme për shitje

Aktivet financiare të vlefshme për shitje, njihen fillimisht me vlerën e drejtë. Më

Raporti Vjetor 2013


pas, ato mbahen në pasqyrat financiare me vlerën e drejtë të tyre. Të ardhurat nga interesi regjistrohen në fitim ose humbje, sipas parimit të të drejtave të konstatuara.

Ndryshimet në vlerën e drejtë njihen direkt në të ardhurat e tjera përmbledhëse deri në momentin që letra me vlerë shitet ose zhvlerësohet, kur vlera progresive e njohur në të ardhura të tjera përmbledhëse, kalon si fitim ose humbje.

k. Kredi dhe llogari të pritshme për t’u arkëtuar

Kreditë dhe llogaritë të pritshme për t’u arkëtuar janë aktive financiare joderivative, me pagesa fikse ose të përcaktuara, të cilat nuk janë kuotuar në tregje aktive dhe Banka nuk ka për qëllim t’i shesë në periudhën afatshkurtër.

Kur Banka blen një aktiv financiar dhe njëherësh hyn në një marrëveshje për ta rishitur këtë aktiv (ose një aktiv kryesisht të ngjashëm) me një çmim të fiksuar në një datë të ardhshme (marrëveshje të anasjellta të riblerjes), marrëveshja kontabilizohet si një hua apo paradhënie dhe aktivi nuk paraqitet në pasqyrat financiare të Bankës.

Të ardhurat nga interesi regjistrohen në fitim ose humbje, sipas parimit të të drejtave të konstatuara.

l. derivatët e mbajtur për qëllime të menaxhimit të riskut

Derivatët e mbajtur për qëllime të menaxhimit të rrezikut përfshijnë të gjitha aktivet dhe detyrimet derivative, të cilat nuk janë të klasifikuara si aktive ose detyrime të mbajtura përmes fitimit ose humbjes. Informacioni për kontratat bazë, rreziqet, dhe të tjera konsiderata të përgjithshme, lidhur me instrumentet derivative të përdorura nga Banka, që përfshijnë kontratat forward (‘e ardhshme’) të këmbimit dhe swap, është dhënë në shënimin 33 (d).

m. Ari dhe metalet e tjera të çmuara

Ari dhe metalet e tjera të çmuara mbahen me vlerë të drejtë duke u bazuar në çmimin e Tregut të Arit në Londër (London Bullion Market), në datën e raportimit. Ky vlerësim është në përputhje me legjislacionin vendas.

n. Aktivet e qëndrueshme të trupëzuara

(i) njohja dhe vlerësimi

Zërat e aktiveve të qëndrueshme të trupëzuara vlerësohen me koston historike, zvogëluar për zhvlerësimin e akumuluar dhe humbjet nga rënia në vlerë, përveç tokës dhe ndërtesave, të cilat paraqiten me shumën e rivlerësuar, që është llogaritur duke përdorur metodën e kostos së zëvendësimit.

Çdo rritje nga rivlerësimi e ardhur nga rivlerësimi i tokës dhe ndërtesave kreditohet në llogarinë e kapitalit ose të ardhura të tjera gjithëpërfshirëse tek

Raporti Vjetor2013


“Rezervaerivlerësimittëaktivevetëqëndrueshme”,përveçrastitkurkjorritjeanulon rënien nga vlerësimi i të njëjtit aktiv, të njohur më parë në fitim ose humbje, rast ky kur rritja nga rivlerësimi njihet direkt në fitim ose humbje deri në masën e rënies së njohur paraprakisht. Çdo rënie në vlerën e mbetur të ndërtesave, rezultuar nga procesi i rivlerësimit njihet direkt fitim ose humbje deri në masën e balancës së njohur në rezervën e rivlerësimit, rezultuar nga rivlerësimi i mëparshëm i ndërtesave. Kostoja e aktivit përfshin dhe shpenzime që lidhen direkt me blerjen e tij.

(ii) Kostot e mëvonshme

Kostoja e zëvendësimit të një pjese të një aktivi të qëndrueshëm regjistrohet me vlerën e mbartur të këtij aktivi, nëse është e mundshme që Banka do të marrë përfitime të ardhshme ekonomike nga ky aktiv dhe që kostoja e zëvendësimit të matet në mënyrë të besueshme. Vlera e mbetur e pjesës së zëvendësuar çregjistrohet nga pasqyra e pozicionit financiar. Kostot e mirëmbajtjes ditore të aktiveve të qëndrueshme njihen në fitim ose humbje.

(iii) Amortizimi

Amortizimi njihet në fitim ose humbje, sipas metodës lineare, duke përdorur norma specifike për çdo aktiv, bazuar në jetëgjatësinë e vlerësuar të tij. Toka dhe ndërtimet në proces nuk amortizohen.

Vlerësimi i jetës së dobishme për periudhën aktuale dhe atë krahasimore është si më poshtë:

· Ndërtesa, Zyra Qendrore 40 vjet;· Ndërtesa, degët 25 vjet;· Aktive transporti 5 - 10 vjet;· Pajisje zyre 3 - 20 vjet.

Metoda e amortizimi, jeta e dobishme dhe vlera e mbetur rishikohen në datën e raportimit.

o. Aktivet e qendrueshme të patrupëzuara

(i) Kosto të shtypjes dhe prerjes së parasë

Kostot e shtypjes së kartëmonedhave dhe të prerjes së monedhave kapitalizohen si aktive të qëndrueshme të patrupëzuara dhe amortizohen respektivisht me 2.5 vjet dhe 10 vjet.

(ii) Programet kompjuterike

Programet kompjuterike të blera nga Banka njihen me koston historike zvogëluar me amortizimin dhe humbjet e akumuluara nga rënia në vlerë.

Raporti Vjetor 2013


Shpenzimet e mëvonshme mbi programet kompjuterike kapitalizohen vetëm kur këto shpenzime lidhen me rritjen e përfitimit të ardhshëm ekonomik prej përdorimit të këtij aktivi. Të gjitha shpenzimet e tjera njihen kur ndodhin në fitim ose humbje.

Shpenzimi i amortizimit njihet në fitim ose humbje, bazuar në metodën lineare të amortizimit gjatë jetës së dobishme ekonomike, prej datës në të cilën ky program është i gatshëm për përdorim. Jeta e dobishme ekonomike e programeve kompjuterike është 2 vjet.

p. Rënia në vlerë e aktiveve jofinanciare

Vlera e mbetur e aktiveve jofinanciare rishikohet në çdo datë raportimi për të përcaktuar nëse ka ndonjë tregues për rënie të saj. Nëse ekziston një tregues i tillë, atëherë vlerësohet vlera e rikuperueshme e këtij aktivi.

Humbja nga rënia e vlerës njihet kur vlera e mbetur e aktivit tejkalon vlerën e rikuperueshme.

Vlera e rikuperueshme është vlera më e madhe midis vlerës nga përdorimi i aktivit dhe vlerës së tregut, zvogëluar me kostot e shitjes. Për llogaritjen e vlerës nga përdorimi aktualizohen flukset e ardhshme të parasë nga përdorimi i këtij aktivi, me një normë interesi e cila reflekton vlerën në kohë të parasë dhe rreziqet specifike të lidhura me aktivin.

Humbjet nga rënia në vlerë, të njohura në periudhat e mëparshme, rishikohen në çdo datë raportimi, për të parë nëse humbja është zvogëluar apo nuk ekziston më. Humbja nga rënia në vlerë rimerret nëse ka patur ndonjë ndryshim në vlerësimin e përdorur për përcaktimin e vlerës së rikuperueshme. Humbja nga rënia në vlerë rimerret vetëm për pjesën që vlera aktuale e mbetur të mos e tejkalojë vlerën e mbetur neto nga amortizimi apo zhvlerësimi, nëse kjo humbje nuk do të ishte njohur më parë.

q. grantet

Grantet fillimisht regjistrohen si të ardhura të shtyra kur ekziston siguria se ato do të përfitohen dhe Banka do të veprojë në përputhje me kushtet e këtij granti. Grantet që lidhen me zëra shpenzimi kalojnë në fitim ose humbje, gjatë periudhës që është bërë shpenzimi. Grantet që lidhen me blerjen e aktiveve kalojnë në fitim ose humbje përgjatë jetës së aktivit përkatës, në shumën që i përket zhvlerësimit ose amortizimit që i zbritet aktivit.

r. Huatë nga fondi monetar ndërkombëtar (fmn)

Huatë nga Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN) për Qeverinë e Shqipërisë ndërmerren nëpërmjet Bankës dhe paraqiten në pasqyrën e pozicionit financiar të Bankës. Interesi për këto hua paguhet direkt nga Banka. Huatë nga FMN shprehen në SDR (Special Drawings Rights). Këto hua maten fillimisht me kosto.

Raporti Vjetor2013


s. marrëveshjet e riblerjes

Kur Banka shet një aktiv financiar dhe njëkohësisht hyn në marrëveshje për të riblerë këtë aktiv (ose një aktiv të ngjashëm), me një çmim fiks në një datë të caktuar (‘REPO’), marrëveshja regjistrohet si depozitë dhe aktivi vazhdon të jetë i regjistruar në pasqyrat financiare të Bankës.

Marrëveshjeteriblerjesregjistrohennëbilancnëzërin“Detyrimendajbankavevendase”. Bazuar mbi rregulloren e Bankës mbi marrëveshjet e riblerjes,Bankës nuk i kërkohet të vendosë garanci për këto letra me vlerë.

Interesi i fituar mbi marrëveshjet e anasjellta të riblerjes dhe interesi i ndodhur nga marrëveshjet e riblerjes njihen si të ardhura ose shpenzime nga interesi gjatë jetëgjatësisë së çdo marrëveshjeje, duke përdorur normën bazë të interesit të shpallur me vendim të Këshillit Mbikëqyrës të Bankës.

t. Provigjonet

Një provigjon njihet nëse, si rezultat i ngjarjeve të mëparshme, Banka ka një detyrim ligjor ose konstruktiv, i cili mund të matet në mënyrë të besueshme, dhe është e mundur që do të ketë dalje të përfitimeve ekonomike për shlyerjen e këtij detyrimi.

u. Përfitimet e punonjësve

(i) Plan pensioni me kontributet e përcaktuara

Kontributet e Bankës ndaj planit të pensioneve me kontribut të përcaktuar njihen si shpenzim në fitim ose humbje kur ato ndodhin.

Banka paguan kontribute për sigurimet shoqërore të detyrueshme për përfitimet e punonjësve që dalin në pension. Autoritetet shqiptare janë përgjegjëse për përcaktimin e limitit minimal ligjor të vendosur për pensionet në Shqipëri, sipas një plani kontributesh të përcaktuara për pensione.

(ii) Përfitimet nga ndërprerja e marrëdhënieve të punës

Përfitimet nga ndërprerja e marrëdhënieve të punës regjistrohen atëherë kur Banka, në mënyrë të dukshme, ka vendosur të zbatojë një plan formal të detajuar për të ndërprerë punësimin para datës së daljes në pension, ose të ofrojë përfitime për të paguar në rastin e largimit vullnetar të punonjësve. Përfitime të ofruara për largimin vullnetar do të regjistrohen vetëm atëherë kur oferta është bërë, është e mundshme që do të pranohet, dhe numri i personave që do të pranojnë ofertën mund të matet në mënyrë të besueshme.

(iii) Përfitime afatshkurtra

Detyrimet për përfitime afatshkurtra maten në mënyrë të paskontuar dhe njihen si shpenzim në periudhën kur ofrohet shërbimi. Një provigjon mund të

Raporti Vjetor 2013


regjistrohet për shumën që pritet të paguhet në lidhje me bonuset afatshkurtra në para, nëse Banka ka një detyrim ligjor ose konstruktiv për të paguar këtë shumë, si rezultat i shërbimeve të shkuara të ofruara nga punonjësi, dhe detyrimi mund të matet në mënyrë të besueshme.

4. PërDorimi i vlerëSimit DHe GjYKimeve

Këto shënime shpjeguese mbështesin komentet mbi administrimin e rrezikut financiar (shënimi 33).

Burimet kryesore të pasigurisë në matje fonde të lejuara për humbje nga kreditë

Aktivet e regjistruara me kosto të amortizuar dhe aktivet e vlefshme për shitje vlerësohen për të identifikuar rënie në vlerë të tyre, nëse ka, në bazë të politikave të përshkruara në shënimin 3(g)(vi).

Përbërësit specifikë të kundërpartisë për totalin e provigjoneve për rënie në vlerë aplikohen ndaj aktiveve financiare të vlerësuara individualisht, dhe bazohen në vlerësimin më të mirë të flukseve të pritshme të parasë. Për të llogaritur këto flukse të parasë, drejtimi i Bankës gjykon mbi situatën financiare të palës tjetër dhe vlerën neto të realizueshme të ndonjë garancie. Çdo aktiv me vlerë të rënë, matet bazuar mbi cilësitë e tij, dhe llogaritja e flukseve të parasë që konsiderohen të arkëtueshme aprovohet në mënyrë të pavarur.

Përcaktimi i vlerës së drejtë

Përcaktimi i vlerës së drejtë të aktiveve dhe detyrimeve financiare, për të cilat nuk ka një çmim tregu, kërkon përdorimin e një metode vlerësuese. Për instrumentet financiare, të cilat nuk tregtohen në mënyrë sistematike dhe për të cilat transparenca në çmim është e vogël, vendosja e vlerës së drejtë është më pak objektive dhe kërkon nivele të ndryshme gjykimi, të cilat variojnë në bazë të likuiditetit, përqendrimit, pasigurisë së faktorëve të tregut, supozimeve të çmimeve dhe rreziqeve të tjera, të cilat kanë një ndikim në instrumentin financiar.Gjithashtu, referohuni “Vlerësimit të Instrumenteve Financiare”mëposhtë.

Vlerësime të rëndësishme kontabël, në zbatimin e politikave kontabël të Bankës përfshijnë:

Vlerësimi i instrumenteve financiare

Banka i mat vlerat e drejta duke përdorur hierarkinë e mëposhtme të metodave.

· Niveli 1: Çmimet e tregut janë të publikuara në një treg aktiv për një instrument identik.

· Niveli 2: Teknikat e vlerësimit bazohen në të dhëna të vëzhgueshme. Kjo kategori përfshin instrumente të vlerësuara duke përdorur: çmimet

Raporti Vjetor2013


e publikuara për instrumente të ngjashme; çmimet e publikuara për instrumente të ngjashme në tregje joaktive; ose teknika vlerësimi ku të gjitha të dhënat mund të vëzhgohen direkt apo indirekt në treg.

· Niveli 3: Teknikat e vlerësimit bazohen në të dhëna jo të vëzhgueshme. Kjo kategori përfshin gjithë instrumentet për të cilat, teknikat e vlerësimit nuk bazohen në të dhëna të vëzhgueshme dhe të dhënat jo të vëzhgueshme mund të kenë ndikim të rëndësishëm në vlerësim. Kjo kategori përfshin instrumente të vlerësuara duke përdorur çmimet e publikuara për instrumente të ngjashme, mbi të cilat kërkohen rregullime apo supozime të rëndësishme dhe jo të vëzhgueshme për të reflektuar ndryshimin midis instrumenteve.

Për instrumentet që tregtohen në tregje financiare aktive, vlera e drejtë përcaktohet duke iu referuar çmimeve të kuotuara në treg ose atyre të kuotuara nga tregtues të instrumenteve. Për të gjitha instrumentet financiare, Banka përcakton vlerën e drejtë, duke përdorur teknika të vlerësimit. Teknikat e vlerësimit përfshijnë modelet e vlerës aktuale neto, flukset e skontuara të parave, krahasimin me instrumente të ngjashme për të cilat ekziston një vlerë tregu dhe metoda të tjera. Objektivi i teknikave të vlerësimit është të arrijë në një përcaktim të vlerës së drejtë e cila reflekton çmimin e instrumentit financiar që do të ishte përcaktuar nga tregu në datën e raportimit.

Banka përdor metoda gjerësisht të njohura të vlerësimit për përcaktimin e vlerës së drejtë të instrumenteve të thjeshta financiare, të cilat përdorin vetëm të dhëna të publikuara tregu dhe që kërkojnë pak gjykim dhe vlerësim. Çmime dhe të dhëna të publikuara janë të disponueshme në bursa për ato letra me vlerë të cilat janë të listuara dhe për derivativë të tregtueshëm e të këmbyeshëm, si kontratat e të ardhmes apo derivativë të tjerë të thjeshtë, të tregtueshëm. Disponibiliteti i vlerës së publikuar redukton nevojën për gjykim dhe vlerësim nga drejtimi i Bankës dhe pasigurinë e shoqëruar me përcaktimin e vlerës së drejtë. Disponibiliteti i çmimeve të publikuara në bursë dhe faktorëve të marrë në llogaritje, varion sipas produkteve dhe tregjeve, dhe ndikohet prej ngjarjeve të veçanta dhe kushteve të përgjithshme të tregjeve financiare.

llogaritë me bankat

Vlera e drejtë e këtyre instrumenteve bazohet në metodën e Nivelit 2 të përshkruar me sipër.

investimet në letrat me vlerë

Vlera e drejtë e investimeve në letrat me vlerë bazohet në çmimet e tregut ose ato të kuotuara nga brokera e agjentë këmbimi. Vlera e drejtë e këtyre instrumenteve bazohet në metodën e Nivelit 1 të përshkruar më sipër. Kur ky informacion nuk është i disponueshëm, vlera e drejtë bazohet në metodën e Nivelit 2 të përshkruar më sipër (shënimi 33.c).

Raporti Vjetor 2013


5. ari DHe metale të çmuara

31 dhjetor 2013 31 dhjetor 2012

Ari depozitë në bankat e huaja 8,474 12,196Ari dhe metale të çmuara në kasafortë 4,021 5,805Totali 12,495 18,001

Më 31 dhjetor 2013, vlera e arit të vendosur në depozita dhe llogari rrjedhëse në bankat e huaja, ishte 8,474 milionë LEKË (2012: 12,196 milionë LEKË).

Ari dhe metale të tjera të çmuara të përfshira në aktive vendase përfshin gjendjet e arit jomonetar, platinit dhe të argjendit në kasafortë, të vlerësuara me kursin e këmbimit fiks të Londrës në datën e raportimit, me një shumë totale prej 4,021 milionë LEKË (31 dhjetor 2012: 5,805 milionë LEKË).

Rënia në total prej 5,506 milionë LEKË (2012: rritje prej 700 milionë LEKË), që rezulton vetëm nga nënçmimi i arit dhe metaleve të çmuara, është njohur fillimisht në fitim ose humbje e më pas është transferuar në rezervën e rivlerësimit.

6. lloGari me FonDin monetar nDërKombëtar


Kuota në Fondin Monetar Ndërkombëtar (FMN) 9,712 9,854Tëdrejtaspecialetëtërheqjes(“SDR”)tëmbajtura 10,506 8,789Interes i përllogaritur 2 1Totali 20,220 18,644

KuotattekFondiMonetarNdërkombëtar(“FMN”)rezultojnëngaanëtarësimii Republikës së Shqipërisë pranë FMN-së, në përputhje me ligjin nr. 8269, datë23dhjetor1997, “Për Bankën e Shqipërisë”. Këtodepozita kanë sikundërparti huatë e dhëna nga FMN-ja për Republikën e Shqipërisë, siç paraqitet në shënimin 13.

Më 31 dhjetor 2013, kuotat e Republikës së Shqipërisë pranë FMN-së janë 9,712 milionë LEKË ose 60 milionë SDR, nga të cilat 969 milionë LEKË ose 6 milionë SDR përfaqësojnë këstin rezervë të mbajtur nga FMN. FMN paguan kompensim (interes) për ata anëtarë të cilët kanë pozicion kësti rezervë të kompensueshëm me 0.13% (31 dhjetor 2012: 0.03%) normë interesi vjetore të ndryshueshme.

Tëdrejtatspeciale të tërheqjes (“SDR”)përfaqësojnëdepozitatevendosurapranë Fondit Monetar Ndërkombëtar. Këto depozita kanë një interes të përcaktuar në bazë javore. Norma e interesit vjetor, më 31 dhjetor 2013 deri me 05 janar 2014, është 0.13 % (2012: 31 dhjetor 2012, deri me 06 janar 2013 norma e interesit ishte 0.03 %).

Më 31 dhjetor 2013, të drejtat speciale të tërheqjes rezultojnë në shumën prej 10,506 milionë LEKË ose 67 milionë SDR (2012: 8,789 milionë LEKË

Raporti Vjetor2013


ose 54 milionë SDR). Këto të drejta përfaqësojnë shumat e fituara përmes alokimit të SDR-ve, siç paraqitet në shënimin 13. Më 31 dhjetor 2013, shuma e të drejtave speciale të tërheqjes, e cila tejkalon atë të alokimeve, ishte 3,220 milionë Lekë ose rreth 21 milionë SDR (2012: 1,232 milionë LEKË ose 7 milionë SDR).

7. DePoZita në banKat e Huaja


Llogari rrjedhëse 13,313 20,370Depozita afatshkurtra 8,315 6,900Kontrata të së ardhmes 31 14Interes i përllogaritur 2 2Totali 21,661 27,286

Depozitat afatshkurtra dhe llogaritë rrjedhëse në bankat e huaja kanë norma interesi që bazohen në monedhën e depozitës apo llogarisë rrjedhëse. Depozita afatshkurtër është me normë interesi 0.1% dhe 0.19%, për monedhën evropiane (EURO) 0.91% , 0.35% për monedhën angleze (GBP) dhe 0.0075% për monedhën e amerikane (USD) (2012: 0.02% në EURO, 0.65% në GBP dhe 0.017% në USD).

Nëgrupin“Interesipërllogaritur”përfshihentëardhuratëpërllogariturapërletra me vlerë të dhëna hua, në një vlerë të përafërt prej 2 milionë Lekë.

8. inveStime në letra me vlerë në moneDHë të Huaj

8.1. iNvESTiME Të vlEFShME pëR ShiTjE

Portofoli i letrave me vlerë në monedhë të huaj të vlefshme për shitje i kontabilizuar me vlerë tregu është si më poshtë:

31 dhjetor 2013 31 dhjetor 2012 Nota Thesari të Qeverive të Huaja 169,262 160,599Investime afatmesme të Bank for International Settlements (BIS) - 1,449

Bono Thesari të Qeverive të Huaja 3,502 7,632Nota Thesari të Agjencive dhe Korporatave 55,723 40,689Bono Thesari të Agjencive 2,101 5,910Totali 230,588 216,279

Notat e thesarit të qeverive të huaja kanë kurse kuponash që variojnë nga 0.10% në 8.00% (2012: 0.20% në 8.7 %). Interesi paguhet në baza gjashtëmujore (USD, GBP dhe JPY) dhe vjetore (EURO), si dhe maturimet variojnë nga janari i vitit 2014 në janar të vitit 2023. Norma e brendshme e kthimit për monedhën e gjelbërt USD varion nga 0.2382% - 6.4796% (2012: 0.2127% - 3.704%), GBP varion nga 0.0098% – 5.8728% (2012: 0.6648% - 3.6033%) dhe JPY varion nga 0.2195% - 3.6033% (2012:

Raporti Vjetor 2013


0.099% – 0.2704%), ndërsa për EURO ku interesi paguhet me bazë vjetore që varjon nga 0.0098% - në 5.8728% (2012: 0.0099% - 5.0318%).

Investimet afatmesme të BIS përbëhen nga letra me vlerë me kupona fiks, të shprehura në EURO. Më 31 dhjetor 2013 Banka nuk ka investuar pjesë të rezervës së saj valutore në këtë instrument.

Notat e thesarit të agjencive dhe korporatave janë të shprehura në USD, GBP dhe EURO, me norma kuponi nga 0.330% në 5.50% (2012: 0.380% në 5.375%). Interesi është i pagueshëm në baza gjashtëmujore dhe vjetore, si dhe kufijtë e maturimit janë nga marsi 2014 deri në shtator 2022. Norma e brendshme e kthimit varion nga 0.0997% në 2.2028% (2012: 0.0401% në 2.312 %).

Bonot e thesarit të agjencive janë të shprehura në EURO, me normë të brendshme kthimi 0.37 % (2012: 0.103% në 0.2604%) dhe me kufij maturiteti deri në korrik 2014.

Bono thesari të qeverive të huaja janë të shprehuara në EURO dhe norma e brendshme e kthimit varion nga 0.108% në 0.554 % (2012: 0.017% në 2.50%), ndërsa maturimi varion nga shkurt 2014 deri në tetor 2014.

8.2. iNvESTiME Të MBAjTuRA pëR TREGTiM

Portofoliiletravemevlerënëmonedhëtëhuaj,klasifikuarsi“Tëmbajturapërtregtim”paraqitetmevlerëtregusimëposhtë:

31 dhjetor 2013 31 dhjetor 2012Nota Thesari të Qeverisë 7,685 7,564Nota Thesari të Agjencive 4,906 5,389Bono Thesari të Qeverisë - 81Totali 12,591 13,034

Notat e thesari të qeverisë, të shprehura në USD, kanë norma kuponi fiks që variojnë ndërmjet 0.125% dhe 2.750% (2012: 0.25% dhe 3.375%). Interesi është i pagueshëm çdo gjashtë muaj dhe maturiteti varion ndërmjet 31 gushtit 2014 dhe 31 tetorit 2018.

Notat e thesari të agjencive, të shprehura në USD, kanë norma kuponi fiks dhe të ndryshueshme. Për letrat me vlerë me kupon fiks, periudhat e pagesave të kuponave janë çdo gjashtë dhe dymbëdhjetë muaj.

Normat e interesit të notave të thesarit të agjencive me maturitet gjashtëmujor variojnë ndërmjet 0.375% dhe 2.000% (2012: 0.500% në 2.750%). Maturiteti i këtyre letrave me vlerë shtrihet në periudhën nga janar 2014 deri në nëntor 2018.

Normat e interesit të Notave të Thesarit të Agjencive me maturitet njëvjeçar varionë ndërmjet 0.875% dhe 1.250% (2012: 0.875% në 1.000%). Maturiteti i këtyre letrave shtrihet në periudhën nga prilli 2015 deri në nëntor 2016.

Raporti Vjetor2013


Për notat e thesarit të agjencive me kuponë të ndryshueshëm, interesi është i pagueshëm në bazë tremujore dhe mujore. Maturiteti i tyre shtrihet në periudhën mars 2014 dhe janar 2016.

Investimet e mbajtura për tregtim administrohen nga Banka Ndërkombëtare për Rindërtim dhe Zhvillim (IBRD), në kuadër të marrëveshjes së Bankës së ShqipërisëmeBankënBotërore“PëradministrimindheasistencënteknikembiinvestiminerezervësvalutoretëBankëssëShqipërisë”(ProgramMenaxhimipër Rezervë dhe Këshillim) të lidhur më 23 shtator 2005. Investimet në këtë portofol njihen në pasqyrat financiare në datën e tregtimit.

9. aKtive të tjera në moneDHë të Huaj

31 dhjetor 2013 31 dhjetor 2012 Kuotizacione në institucionet ndërkombëtareBanka Ndërkombëtare për Rindërtim dhe Zhvillim (IBRD) 361 362Agjencia Ndërkombëtare e Zhvillimit (IDA) 12 12Agjencia e Garantimit të Investimeve Shumëpalëshe (MIGA) 6 7

Korporata Ndërkombëtare Financiare (IFC) 75 78Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (EBRD) 60 62Banka Islamike e Zhvillimit (IDB) 23 24Totali i kuotizacioneve 537 545Llogari me IBRD - 127Arka në valutë 40 31Totali i aktiveve të tjera në monedhë të huaj 577 703

Kuotizacionet në institucionet ndërkombëtare financiare përbëhen nga nënshkrime për pjesëmarrjen e Bankës së Shqipërisë në këto institucione (shënimi 30.i).

10. KreDi nDaj banKave venDaSe

Kredia ndaj bankave vendase, në total 21,502 milionë LEKË (31 dhejtor 2012: 21,800 milion LEKË) ,përbëhet nga marrëveshje të anasjellta riblerjeje midis Bankës së Shqipërisë dhe bankave tregtare në vlerën 21,132 milionë LEKË (përfshirë 15 milionë LEKË interesin e përllogaritur), me afat maturimi një javë, një muaj dhe tre muaj. Në 31 dhjetor 2013, normat vjetore të interesit të marrëveshjeve të anasjellta të riblerjes variojnë nga 3.00 % në 3.29% (2012: 4.00% në 4.32%), ndërsa maturimet shtrihen brenda muajit janar 2014. Balanca gjithashtu përfshin kredi njëditore në shumën 370 milion Lekë (31 dhjetor 2012: 0).

11. inveStime të vleFSHme Për SHitje (në moneDHë venDaSe)

31 dhjetor 2013 31 dhjetor 2012 Bono thesari afatshkurtër të Qeverisë Shqiptare 63,920 63,619Totali 63,920 63,619

Raporti Vjetor 2013


Më 31 dhjetor 2013, investime të vlefshme për shitje në monedhë vendase, përfaqësojnë bono thesari të Qeverisë Shqiptare me kupon zero, me afat maturimi nga 3 muaj deri në 12 muaj. Normat e tyre të kthimit në blerje variojnë nga 3.2684% në 6.6009% (2012: nga 5.00% në 7.3871%). Portofoli i bonove të thesarit nga pikëpamja e maturimit ka një shtrirje nga janar 2014 në dhjetor 2014.

12. aKtive të tjera (në moneDHë venDaSe)

31 dhjetor 2013 31 dhjetor 2012 Aktive të qëndrueshme të trupëzuara, neto 9,546 8,712Aktive të qëndrueshme të patrupëzuara, neto 500 59Kredi punonjësve 1,822 1,894Debitorë të tjerë 151 199Numizmatika 264 253Inventari 58 59Të tjera 47 36Totali 12,388 11,212

Në 31 dhjetor 2013, kreditë e punonjësve paraqiten neto nga provigjonet për çështje gjyqësore që lidhen me to, në masën 9 milionë LEKË (2012: 12 milionë LEKË). Më 31 dhjetor 2013, vlera e regjistruar e kolateralit për kreditë afatgjata dhënë punonjësve të Bankës, arrin në shumën 2,295 milionë LEKË (2012: 2,294 milionë LEKË). Vlera e kredive ende të padisbursuara në favor të punonjësve (në bazë të rregullores së dhënies së kredive nr. 77, datë 25 tetor 2006) është 79 milionë LEKË (2012: 86 milionë LEKË).

Më31dhjetor2013,zëri“Debitorëtëtjerë”arrinshumën151milionëLEKË(2012: 199 milionë LEKË) dhe lidhet me fonde të lëna si garanci në një bankë tregtare për letërkredi, sipas kontratës së lidhur nga Banka për rishtypjen e kartëmonedhës.

Vlera neto kontabël e aktiveve të qëndrueshme të trupëzuara për çdo kategori, më 31 dhjetor 2013, paraqitet si më poshtë:

Toka, ndërtesa, konstruksione

të përgjithshme

Pajisje të përgjithshme

Mjetetransporti

Ndërtime në

procesTotali

Kosto/Vlerësimi Gjendja më 1 janar 2013 6,659 1,888 191 1,499 10,237Shtesa 26 219 84 749 1,078Gjendja më 31 dhjetor 2013 6,685 2,107 275 2,248 11,315Amortizimi i akumuluar Gjendja më 1 janar 2013 346 1,014 165 - 1,525Amortizimi i vitit 58 178 8 - 244Gjendja më 31 dhjetor 2013 404 1,192 173 - 1,769Vlera kontabël neto Gjendja më 31 dhjetor 2013 6,281 915 102 2,248 9,546Gjendja më 31 dhjetor 2012 6,313 874 26 1,499 8,712

Raporti Vjetor2013


Vlera neto kontabël e aktiveve të qëndrueshme të trupëzuara për çdo kategori, më 31 dhjetor 2012, paraqitet si më poshtë:

Toka, ndërtesa, konstruksione

të përgjithshme

Pajisje të përgjithshme

Mjetetransporti

Ndërtime në

procesTotali

Kosto/Vlerësimi Gjendja më 1 janar 2012 6,601 1,330 184 770 8,885Shtesa 60 608 7 729 1,404Nxjerrje jashtë përdorimi (2) (50) - - (52)Gjendja më 31 dhjetor 2012 6,659 1,888 191 1,499 10,237Amortizimi i akumuluar Gjendja më 1 janar 2012 274 878 158 - 1,310Amortizimi i vitit 72 136 7 - 215Gjendja më 31 dhjetor 2012 346 1,014 165 - 1,525Vlera kontabël neto Gjendja më 31 dhjetor 2012 6,313 874 26 1,499 8,712Gjendja më 31 dhjetor 2011 6,327 452 26 770 7,575

Vlera neto kontabël e aktiveve të qëndrueshme të patrupëzuara për çdo kategori më, 31 dhjetor 2013, paraqitet si më poshtë:

Programe kompjuterike

Bankënota të shtypura dhe

monedha të prera

Totali i aktiveve të qëndrueshme të

patrupëzuaraKosto Gjendja më 1 janar 2013 404 3,147 3,551Shtesa 52 515 567Gjendja më 31 dhjetor 2013 456 3,662 4,118Amortizimi i akumuluar Gjendja më 1 janar 2013 395 3,097 3,492Amortizimi i vitit 19 107 126Gjendja më 31 dhjetor 2013 414 3,204 3,618Vlera kontabël neto: Më 31 dhjetor 2013 42 458 500Më 31 dhjetor 2012 9 50 59

Vlera neto kontabël e aktiveve të qëndrueshme të patrupëzuara për çdo kategori, më 31 dhjetor 2012, paraqitet si më poshtë:

Programe kompjuterike

Bankënota të shtypura dhe

monedha të prera

Totali i aktiveve të qëndrueshme të

patrupëzuaraKosto Gjendja më 1 janar 2012 408 3,097 3,505Shtesa 8 55 63Nxjerrje jashtë përdorimi (12) (5) (17)Gjendja më 31 dhjetor 2012 404 3,147 3,551Amortizimi i akumuluar Gjendja më 1 janar 2012 392 3,088 3,480Amortizimi i vitit 6 9 15Pakësime (3) - (3)Gjendja më 31 dhjetor 2012 395 3,097 3,492Vlera kontabël neto: Më 31 dhjetor 2012 9 50 59Më 31 dhjetor 2011 16 9 25

Raporti Vjetor 2013


13. DetYrime nDaj FonDit monetar nDërKombëtar

31 dhjetor 2013 31 dhjetor 2012 Alokim i SDR-ve 7,286 7,557Huaja e Uljes së Varfërisë dhe Zhvillimit (PRGF) 1,678 2,634Llogaria e letrave me vlerë tek FMN 7,286 7,592Llogari e FMN-së në LEKË 2,380 2,409Interes i përllogaritur 3 3Totali 18,633 20,195

Alokimet e SDR-ve përfaqësojnë shuma të marra nga FMN-ja, qëllimi i së cilave është të sigurojë një përgjigje të menjëhershme ndaj nevojave afatshkurtra dhe afatgjata për likuiditet të vendeve anëtare.

Huatë“PRGF”janëtëlidhuramekuotizacionetpëranëtarësimineRepublikëssë Shqipërisë në FMN dhe janë tërhequr në emër të Qeverisë, për reformat makroekonomike. Këto hua përfshijnë programet e mëposhtme:

· “Huaja e Uljes së Varfërise dhe Zhvillimit” (PRGF 3) u miratua memarrëveshjen e datës 21 qershor 2002, në shumën 28,000,000 SDR, dhe është disbursuar deri më 20 qershor 2005. Gjendja në 31 dhjetor 2013 është 4,000,000 SDR (2012: 8,800,000.00 SDR) dhe është ekuivalente e 627 milionë LEKË (2012: 1,432 milionë LEKË), me një interes vjetor prej 0.5%, i pagueshëm çdo gjashtë muaj. Principali i huasë do të fillojë të shlyhet pas pesë vjet e gjysëm, me dhjetë këste gjashtëmujore të barabarta;

· “Huaja e Uljes së Varfërisë dhe Zhvillimit” (PRGF 4) dhe “Huaja-Lehtësia e Financimit Afatmesëm” (EFF) umiratuanmemarrëveshjentrevjeçare të datës 27 janar 2006, në shumën 17,045,000 SDR, me një interes vjetor prej 0.5%, të pagueshëm çdo gjashtë muaj. Gjendja më 31 dhjetor 2013 është 6,696,250 SDR (2012: 7,392,000 SDR) dhe është ekuivalente e 1,050 milionë LEKË (2012: 1,203 milionë LEKË). Principali i huasë do të fillojë të shlyhet pas pesë vjet e gjysmë, në dhjetë këste gjashtëmujore të barabarta.

Llogaritë e FMN-së përfaqësojnë detyrime përkundrejt pjesëmarrjes së Shqipërisë në FMN. Më 31 dhjetor 2013, shuma e këtyre detyrimeve është 9,666 milionë LEKË ose 59,506,677 SDR (më 31 dhjetor 2012: 10,001 milionë LEKË ose 60,825,631 SDR). Detyrimet e lidhura me kuotat e FMN-së nuk mbartin interes dhe janë me maturitet të papërcaktuar. Këto detyrime përfshijnë llogaritë Nr.1, Nr.2 dhe llogari të letrave me vlerë, në të cilën janë depozituar notat premtuese të panegociueshme dhe që nuk mbartin interes. Balancat në këto llogari janë krijuar nga pagesa e komponentit të monedhës vendase të nënshkrimit të kuotave dhe blerja e burimeve të Fondit në shkëmbim të monedhës vendase.

E përfshirë në llogaritë e FMN-së është dhe huaja “Lehtësia e FinancimitAfatmesëm”(EFF)prej923milionëLEKË(2012:1,151milionëLEKË).Huajaështë disbursuar gjatë viteve 2006-2009 dhe gjendja më 31 dhjetor 2013 është 5,681,676 SDR (2012: 7,000,630 SDR).

Raporti Vjetor2013


Principali i huasë do të fillojë të shlyhet pas katër vjetsh e gjysmë, dhe do të paguhet brenda 10 vjetëve. Interesi i këtyre kredive është i ndryshueshëm dhe paguhet çdo tre muaj. Më 31 dhjetor 2013, interesi vjetor ishte 1.12 % (2012: 1.04%).

14. DetYrime nDaj inStitucioneve Financiare jovenDaSe

31 dhjetor 2013 31 dhjetor 2012 Hua e Republikës së Greqisë 1,234 1,229Detyrime ndaj Bankës Botërore 17 18Interes i përllogaritur 5 5Totali 1,256 1,252

Huaja e Republikës së Greqisë prej 1,234 milionë LEKË ose ekuivalenti 8.8 milion EURO (2012: 1,229 milionë LEKË ose ekuivalenti 8.8 milion EURO) është dhënë me qëllim financimin e bilancit të pagesave të Republikës së Shqipërisë. Norma vjetore e interesit është 1.17%, e pagueshme çdo gjashtëmujor. Principali i huasë paguhet me një shumë të vetme në datën e maturimit, në vitin 2018.

Detyrimi ndaj Bankës Botërore përbëhet nga shumat ndaj organizatave ndërkombëtare si Banka Ndërkombëtare për Rindërtim dhe Zhvillim (IBRD), Agjencia Ndërkombëtare e Zhvillimit (IDA) dhe Agjencia e Garantimit të Investimeve Shumëpalëshe (MIGA).

15. DetYrime të tjera të Huaja

Nëzërin “Detyrime të tjera të huaja”përfshihen transaksionetpërblerje tëletrave me vlerë të administruara nga IBRD, pagesa e të cilave në datën e raportimit nuk është kryer ende. Më 31 dhjetor 2013, nuk rezultojnë transaksione të tilla (2012: 131 milionë LEKË).

16. Para në QarKullim

Bankakatëdrejtënekskluzivetëemetimittëmonedhësshqiptare.Zëri“Paranëqarkullim”përfshinkartëmonedhadhemonedhavendasenëqarkullimtëemetuara nga Banka.

Më 31 dhjetor 2013 dhe 2012, gjendja e kartëmonedhave dhe monedhave në qarkullim është si më poshtë:

31 dhjetor 2013 31 dhjetor 2012Vlera nominale LEKË Numri në mijë Totali LEKË

(milionë) Numri në mijë Totali LEKË (milionë)

100 15,843 1,584 14,820 1,482200 10,210 2,042 9,133 1,827500 24,663 12,331 32,843 16,4211,000 52,643 52,643 59,697 59,6972,000 20,285 40,570 14,752 29,5055,000 19,289 96,445 17,981 89,908Monedha 2,151 2,032

207,766 200,872

Raporti Vjetor 2013


17. DetYrime nDaj banKave venDaSe

31 dhjetor 2013 31 dhjetor 2012Në monedha të huajaRezerva e detyrueshme dhe llogari rrjedhëse 55,355 48,196Në monedhë vendase Rezerva e detyrueshme dhe llogari rrjedhëse 32,070 32,331Rezerve e detyruar cash kujdestari 12,589 14,863Depozita njëditore - 1,648Interes i përllogaritur 17 16Totali 100,031 97,054

Rezervat e detyrueshme në valutë, që bankat e nivelit të dytë mbajnë pranë Bankës së Shqipërisë, nuk fitojnë interes për vitin 2013, në përputhje kjo me Vendimin e Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë nr. 29, datë 27 prill 2011. Sa i përket rezervave në monedhë vendase edhe për këtë vit nuk paraqiten ndryshime, gjë që nënkupton se norma e interesit e rimunerimit është 70% e normës së fitimit të marrëveshjeve repo. Më 31 dhjetor 2013, norma e interesit të rimunerimit është 2.450% (2012: 2.800%). Kjo vlerë e rimunerimit vjen mbas vendimit nr. 47 të Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë, datë 31 korrik 2013, “Për uljen e normës së interesit tëmarrëveshjeve tëriblerjesdhetëanasjelltatëriblerjes”.

Banka e Shqipërisë, sipas Vendimit të Këshillit Mbikëqyrës nr. 29, datë 16 maj 2012, “Mbi minimumin e rezervës së detyruar mbajtur në Bankën eShqipërisë nga bankat”, ngamuaji maj 2012,mban rezervën e detyruaredhe në formën e parasë në kujdestari. Me 31 dhjetor 2013, rezulton që ky zë të jetë 12,589 milionë LEKË (2012: 14,863 milionë LEKË).

Më 31 dhjetor 2013, bankat vendase nuk kanë vendosur fonde në formën e depozitës një ditore pranë Bankës së Shqipërisë. Më 31 dhjetor 2012, detyrimi i Bankës së Shqipërisë për depozita njëditore të vendosura prej bankave vendase rezultonte 1,648 milionë LEKË. Norma e interesit me bazë vjetore për këto depozita është 2.25%.

18. DetYrime nDaj QeveriSë

31 dhjetor 2013 31 dhjetor 2012 Fitim për t’iu shpërndarë Qeverisë 1,351 3,113Depozita në emër të Qeverisë 22,404 12,888Të tjera 24 24Totali 23,779 16,025

Depozita në emër të Qeverisë janë si më poshtë:

31 dhjetor 2013 31 dhjetor 2012 Llogaria kryesore në lekë 12,566 3,260Llogari kryesore në valutë 1,656 1,289Të tjera 8,182 8,339Totali 22,404 12,888

Raporti Vjetor2013


19. DetYrime të tjera (në moneDHë venDaSe)

31 dhjetor 2013 31 dhjetor 2012 Depozita të individëve nga pjesëmarrja në bono thesari 725 669Detyrimi neto ndaj fondit të pensionit 14 11Detyrim ndaj institucioneve financiare jobankare 208 148Marrëdhënie me të tretët - 226Të tjera 599 632Totali 1,546 1,686

Detyrimi neto ndaj fondit të pensionit lidhet me skemën e fondit të pensionit që bazohet në kontributin e punonjësve, si dhe në kontributin e punëdhënësit. Në 31 dhjetor 2013, vlera e aktiveve të fondit të pensionit, e investuar në letra me vlerë të qeverisë me afat maturimi 12-mujor është rreth 44 milionë LEKË (2012: 52 milionë LEKË) dhe në obligacionet të Qeverisë Shqiptare me afat maturimi 2 - 10-vjeçar është 1,244 milionë LEKË (2012: 1,023 milionë LEKË) Investimet në letrat me vlerë me afat maturimi 10 vjeçar paraqiten vetëm gjatë vitit 2013. Më 31 dhjetor 2013, fondi i pensionit i investuar në letrat me vlerë të qeverisë, afatshkurtra dhe afatgjata, është 1,288 milionë LEKË (2012: 1,075 milionë LEKË).

Kontributi i punëmarrësit është rritur si rezultat i dy faktorëve: rritjes së numrit të punonjësve pjesëmarrës në skemën e fondit të pensionit dhe rritjes së masës së kontributit personal të anëtarëve të fondit.

Viti që mbyllet31 dhjetor 2013


Aktive në 1 janarTë ardhura nga investimi 1,086 890Interesa 104 88Të ardhura neto nga investimi 104 88Kontributi i punëmarrësve 27 25Kontributi i punëdhënësit 97 94Përdorur nga rezervat (4) (3)Totali i kontributeve 120 116Pagesa të kryera në favor të pensionistëve (8) (8)Rritja neto 216 196Aktive më 31 dhjetor 1,302 1,086Detyrime më 31 dhjetor (1,288) (1,075)Neto në fund të vitit 14 11

Rënianëzërin“Marrëdhëniemetëtretët”lidhetmetransferiminedetyrimevetë mbetura nga procesi i mbylljes së veprimtarisë ekonomike-financiare të Shtypshkronjës, sipas vendimit nr. 598, datë 05 shtator 2007, të Këshillit të Ministrave, i ndryshuar, në llogarinë e Qeverisë, në përputhje me vendimin nr. 25, dt. 27 mars 2013, të Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë. Për rrjedhojë, për datën 31 dhjetor 2013, detyrimi rezulton zero.

Nëzërin “Të tjera”, përfshihen kryesisht shpenzime të llogaritura prej 599milionë LEKË (2012: 632 milionë LEKË), të cilat lidhen me shërbime të kryera ndaj Bankës. Ky zë përfshin gjithashtu edhe provigjonimin e pretendimeve për disa çështje ligjore, krijuar në kushte normale biznesi.

Raporti Vjetor 2013


Gjatë vitit 2013, lëvizjet në provigjon janë:Viti që mbyllet

31 dhjetor 2013Viti që mbyllet

31 dhjetor 2012Gjendja në fillim të vitit 181 63Provigjon shtesë për periudhën 13 132Rimarrje dhe pagesa gjatë periudhës (1) (13)Diferenca rivlerësimi - (1)Gjendja në fund të vitit 193 181

Provigjone shtesë për vitin e mbyllur më 31 dhjetor 2013 ishin në vlerën 13 milionë LEKË (31 dhjetor 2012: 132 milionë LEKË).

20. reZerva e rivlerëSimit

Përbërësit e rezervës së rivlerësimit janë si më poshtë:



Rivlerësimi i monedhave të huaja dhe arit 10,288 19,949Rivlerësimi i letrave me vlerë 302 1,056(Zhvlerësime) të tjera (169) (179)Totali 10,421 20,826

Gjatë vitit 2013, rivlerësimi i monedhave të huaja dhe arit nga luhatja e kursit të këmbimit rezulton me humbje neto prej 9,660 milionë LEKË (2012: humbje neto prej 715 milionë LEKË).

Rivlerësimi i letrave me vlerë me vlerën e tregut, gjatë vitit 2013, rezultoi me humbje prej 754 milionë LEKË (2012: humbje prej 1,313 milionë LEKË). Nëpërputhjeme ligjin“PërBankëneShqipërisë”neni64,pika (a), fitim/humbja neto që rezulton nga rivlerësimi i aktiveve dhe detyrimeve në valutë të huaj, fillimisht njihet në fitim ose humbje e më pas transferohet në kapital në njëllogaririvlerësimi“Rezervatërivlerësimitngakursiikëmbimit”.

21. reZerva të tjera

Përbërësit e rezervave të tjera janë si më poshtë:

31 dhjetor 2013 31 dhjetor 2012 Rezervë speciale për bilancin e pagesave 7,209 7,209Rezerva në ar dhe metale të çmuara 7,042 7,042Të tjera 1,509 1,497Totali 15,760 15,748

Rezerva speciale për bilancin e pagesave ka të bëjë me grante të dhëna nga Komuniteti Evropian për Shqipërinë, si asistencë financiare për të mbështetur Shqipërinë në procesin e transformimit të ekonomisë në një ekonomi tregu. Këto fonde i përkasin periudhës 1992 – 1993, në mbështetje të qëndrueshmërisë së bilancit të pagesave, si dhe për të forcuar pozicionin e rezervave. Kjo rezervë ka mbetur e pandryshuar që nga viti 1995.

Raporti Vjetor2013


Kategoria“Tëtjera”përfshinrezervatëkrijuaragjatëviteve2002-2007,mevendime të Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë për shpërndarjen e fitimit të realizuar në vitet respektive të kësaj periudhe.

22. të arDHura nGa intereSa DHe KomiSione (joreZiDentët)



Të ardhura nga interesat e letrave me vlerë 5,106 5,333Interesa nga depozitat me afat 12 26Interesa nga depozitat në SDR me FMN 9 9Interesanga“Huadhënieteletravemevlerë” 13 18Të tjera (skontime) 31 54Totali 5,171 5,440

23. SHPenZime Për intereSa DHe KomiSione (joreZiDentët)



Amortizimi i primit të letrave me vlerë 4,080 3,740Shpenzime për interesa nga huatë e institucioneve të huaja 15 14Shpenzime për interesa nga llogaritë e FMN 16 22Të tjera 47 53Totali 4,158 3,829

24. të arDHura nGa intereSa DHe KomiSione (reZiDentët)



Të ardhura nga interesat e letrave me vlerë 3,611 4,178Të ardhura nga interesat e marrëveshjeve të anasjellta të riblerjes 689 992

Të tjera 87 80Totali 4,387 5,250

25. SHPenZime Për intereSa DHe KomiSione (reZiDentët)



Shpenzime për interesa mbi rezervën e detyrueshme 870 1,081Shpenzime për interesa mbi depozitat e qeverisë 18 21Të tjera 42 119Totali 930 1,221

26. të arDHura të tjera oPerative, neto



Fitimi neto nga shitja e letrave me vlerë të vlefshme për shitje 420 2,659

Fitimi neto nga kontratat forward 223 54(Humbje) neto nga kontratat future - (13)Të tjera 11 53Totali 654 2,753

Raporti Vjetor 2013


27. të arDHura nGa inStrumente të treGtueSHme, neto



Të ardhura nga interesat e letrave me vlerë të tregtueshme 78 111Fitim neto nga shitja e letrave me vlerë të tregtueshme 8 68Humbje e parealizuar nga rivlerësimi (30) (80)Totali 56 99

28. SHPenZime PerSoneli

Shpenzimet e personelit përfshijnë pagat e personelit, kontributet për sigurimet shoqërore, kontributet për planin e pensionit dhe shpenzime të tjera.

Shpenzimet sociale përfaqësojnë kryesisht kontributin e detyrueshëm ndaj Institutit të Sigurimeve Shoqërore. Më 31 dhjetor 2013, Banka numëron në regjistrin e saj 504 punonjës (2012: 517 punonjës).

29. Paraja DHe eKuivalentët e Saj

31 dhjetor 2013 31 dhjetor 2012Depozita në bankat e huaja (shënimi 7) 21,661 27,286Likuiditete në monedhë vendase 47,233 38,126Likuiditete në monedhë të huaj (shënimi 9) 40 31Ari i mbajtur jashtë vendit (shënimi 5) 8,474 12,196Ari dhe metalet e tjera të çmuara në vend (shënimi 5) 4,021 5,805Totali 81,429 83,444

30. anGaZHime DHe Garanci

(i) Pjesëmarrja në institucionet financiare ndërkombëtare

Në vitet e shkuara, Republika e Shqipërisë është anëtarësuar me kuotizacione në një sërë institucionesh financiare ndërkombëtare, përfshirë këtu Bankën Ndërkombëtare për Rindërtim dhe Zhvillim (IBRD), Agjencinë Ndërkombëtare të Zhvillimit (IDA), Agjencinë e Garantimit të Investimeve Shumëpalëshe (MIGA), Korporatën Ndërkombëtare Financiare (IFC), Bankën Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (EBRD) dhe Bankën Islamike të Zhvillimit (IDB). Siç detajohet në shënimin 9 ‘Aktive të tjera (Në monedhë të huaj)’, shuma e kuotizacioneve të paguara nga Banka është 537 milionë LEKË (2012: 545 milionë LEKË).

Shuma e kuotizacioneve të kërkueshme si më 31 dhjetor 2013, në mbështetje të Qeverisë së Shqipërisë, gjithashtu konfirmuar nga IBRD dhe MIGA, ishte 9,923 milion LEKË (31 dhjetor 2012: 10,312 milion LEKË).

Banka e Shqipërisë dhe Republika e Shqipërisë nuk kanë nënshkruar një marrëveshje mirëkuptimi për ndarjen e kontributit origjinal dhe të pronësisë së kuotizacioneve tek institucionet financiare ndërkombëtare.

Raporti Vjetor2013


(ii) marrëveshje të anasjellta riblerjeje

Marrëveshjet e anasjellta të riblerjes, më 31 dhjetor 2013, përfaqësojnë kredi të kolateralizuara (shënimi 10). Vlera nominale e letrave me vlerë të përdorura si kolateral, më 31 dhjetor 2013, ishte 23,900 milionë LEKË (2012: 25,010 milionë LEKË). Vlera e tregut të kolateralit, më 31 dhjetor 2013, ishte 23,954 milionë LEKË (2012: 24,736 milionë LEKË).

(iii) marrëveshjet e qirasë

Banka është e përfshirë në marrëveshje të qirasë për periudha që variojne nga tre në pesë vjet. Më 31 dhjetor 2013, detyrimi për pagesë për vitin 2014 rezulton të jetë rreth 48 milionë Lekë. (Më 31 dhjetor 2012, këto kontrata sillnin një angazhim për të paguar brenda një viti 52 milionë LEKË).

(iv) Angazhimet kapitale

Banka ka nënshkruar një kontratë për rindërtimin e ndërtesës së saj. Më 31 dhjetor 2013, Banka ka një angazhim për të paguar 715 milionë LEKË (2012: 1,241 milionë LEKË), deri në fund të vitit 2014.

31. aKtive të aDminiStruara

Më 31 dhjetor 2013, Banka vepron si kujdestare për bono thesari (afat maturimi 3 - 12 muaj) në vlerën 254 miliardë LEKË (2012: 260 miliardë LEKË ) dhe rreth 24 milionë EURO (2012: 46 milionë), dhe për obligacione me afat maturimi nga 2 vjet deri 10 vjet, në vlerën e rreth 252 miliardë LEKË (2012: 204 miliardë LEKË) dhe 25 milionë EURO (2012: zero). Këto instrumente financiare përfaqësojnë letra me vlerë të emetuara nga Qeveria Shqiptare.

32. Palët e liDHura

Palët konsiderohen si të lidhura në qoftë se njëra palë ka aftësinë të kontrollojë tjetrën apo të ushtrojë një influencë domethënëse mbi palën tjetër në marrjen e vendimeve financiare apo të tjera.

Duke marrë në konsideratë çdo palë të lidhur të mundshme, vëmendje i kushtohet përmbajtjes së marrëdhënies dhe jo formës së mirëfilltë ligjore.

Banka e Shqipërisë nuk ka palë të lidhura përveçse marrëdhënieve me drejtuesit dhe anëtarët e Këshillit Mbikëqyrës. Më 31 dhjetor 2013 dhe 2012, transaksionet e realizuara me palët e lidhura përbëhen nga:

31 dhjetor 2013 31 dhjetor 2012Kredi për stafin drejtues- Staf drejtues 142 112Totali 142 112

Raporti Vjetor 2013


Kreditë kanë normë interesi vjetore 0.5% dhe janë të pagueshme për 30 vjet, duke filluar pas një periudhe prej dy vitesh, me këste të barabarta mujore. Këto kredi janë të kolateralizuara.

Diferenca prej 30 milionë lekë, përfaqëson vetëm riklasifikim të nivelit të kredisë, sipas ndryshimeve në strukturën hierarkike të stafit drejtues gjatë vitit 2013.



Shpenzime administrative -Shpenzime telefoni Drejtorët dhe anëtarët e Këshillit Mbikëqyrës 5 4-Paga dhe bonuseDrejtorët dhe Anëtarët e Këshillit Mbikëqyrës 120 114-Kontributi i Bankës në skemën e fondit të pensionitDrejtorët dhe administratorët 12 11Totali i shpenzimeve administrative 137 130

33. aDminiStrimi i rreZiKut Financiar

(a) Struktura e administrimit të rrezikut

Politikat e monitorimit dhe të adresimit ndaj rrezikut përcaktohen nga Këshilli Mbikëqyrës i Bankës.

Rezerva valutore administrohet nga Banka e Shqipërisë dhe investimi i saj realizohet nga Departamenti i Operacioneve Monetare, i cili bazohet në rregulloren“Mbipolitikëndhemënyrëneadministrimittërezervësvalutore”,të miratuar nga Këshilli Mbikëqyrës. Strategjia e saj e investimit varet kryesisht nga funksioni i veçantë si një bankë qendrore, i cili rregullohet në përputhje mekërkesateligjit“MbiBankëneShqipërisë”.

Rezerva, sipas nevojave të likuiditetit, investohet në instrumente financiare afatshkurtra, në letra me vlerë me të ardhura konstante dhe të ndryshueshme, si dhe instrumente derivative. Pjesa tjetër e portofolit mbahet në SDR dhe ar monetar.

Këto instrumente e ekspozojnë bankën ndaj rreziqeve të mëposhtme:

· rreziku i likuiditetit;· rreziku i kreditit;· rreziku i tregut;· rreziku operacional.

Ky shënim paraqet informacion lidhur me ekspozimin e Bankës ndaj rreziqeve të mësipërme, si dhe objektivat, politikat dhe procedurat për matjen dhe administrimin e tij.

Raporti Vjetor2013


(b) Rreziku i likuiditetit

Rreziku i likuiditetit është rreziku që Banka nuk do të jetë në gjendje të shlyejë detyrimet e lidhura me detyrimet financiare në kohën e duhur.

Administrimi i rrezikut të likuiditetit

Politikat e monitorimit dhe të adresimit të rrezikut të likuiditetit përcaktohen nga Këshilli Mbikëqyrës i Bankës. Banka administron rrezikun e likuiditetit nëpërmjet investimit në instrumente afatshkurtra dhe në letra me vlerë të borxhit në tregje likuide.

Qëndrimi i Bankës në administrimin e likuiditetit është të sigurojë vazhdimisht likuiditet të mjaftueshëm për të shlyer detyrimet në kushte normale dhe të pafavorshme, pa pësuar humbje të papranueshme apo të rrezikojë të dëmtojë emrin e saj. Në të njëjtën kohë, ajo duhet të operojë në përputhje me politikat monetare dhe të këmbimit. Portofoli përcaktohet çdo vit bazuar në parashikimet mujore dhe vjetore të nevojave për likuiditet për çdo monedhë. Investimet në letra me vlerë të borxhit konsiderohen si instrumente me likuiditet të mjaftueshëm.

Lidhur me detyrimet në monedhën vendase, Banka nuk është e ekspozuar ndaj këtij rreziku për shkak të karakterit të saj të një banke qendrore.

Tabela e mëposhtme paraqet detyrimet financiare të Bankës në bazë të maturitetit kontraktual, si dhe aktivet financiare në bazë të maturitetit të pritshëm. Flukset e pritshme të parasë mund të variojnë nga rezultatet e kësaj analize.

31 dhjetor 2013 Deri në një muaj

Një deri në tre muaj

Tre muaj deri në gjashtë

muaj

Gjashtë muaj deri në një vit

Një deri në pesë

vjet

Mbi pesë vjet

Maturitet i papërcak-

tuarTotali

Detyrime ndaj FMN-së 8,898 315 21 437 1,640 36 7,286 18,633Detyrime ndaj institucioneve financiare jovendase - - - - 1,240 - 16 1,256

Paraja në qarkullim - - - - - - 207,766 207,766Detyrime ndaj bankave vendase 100,031 - - - - - - 100,031

Detyrime ndaj Qeverisë 14,558 1,351 - - - - 7,870 23,779Detyrime të tjera vendase 138 2 3 7 23 - 1,373 1,546Totali i detyrimeve 2013(datës së maturimit kontraktual)

123,625 1,668 24 444 2,903 36 224,311 353,011

Totali i aktiveve 2013(datës së maturimit të pritshëm)

75,889 30,514 36,963 59,002 152,580 7,653 33,341 395,942

Raporti Vjetor 2013




Tre muaj deri në gjashtë

muaj


Një deri në pesë

vjet

Mbi pesë vjet

Maturitet i papërcak-

tuarTotali

Detyrime ndaj FMN-së 9,028 372 3 545 2,470 220 7,557 20,195Detyrime ndaj institucioneve financiare jovendase - - - - - 1,252 - 1,252

Detyrime të tjera të huaja 131 - - - - - - 131Paraja në qarkullim - - - - - - 200,872 200,872Detyrime ndaj bankave vendase 96,636 - - - - - 418 97,054Detyrime ndaj Qeverisë 5,749 - 2,413 - - - 7,863 16,025Detyrime të tjera vendase 252 1 3 5 21 - 1,404 1,686Totali i detyrimeve 2012(datës së maturimit kontraktual) 111,796 373 2,419 550 2,491 1,472 218,114 337,215

Totali i aktiveve 2012(datës së maturimit të pritshëm) 70,746 29,383 36,621 43,378 158,849 14,379 37,222 390,578

(c) Rreziku i kreditit

Rreziku i kreditimit është rreziku i humbjes ose pakësimit të vlerës së investimit për shkak të paaftësisë ose rënies së cilësisë së besimit të institucioneve financiare ose emetuesve të letrave me vlerë, në instrumentet e të cilave rezerva valutore është investuar.

Ekspozimi ndaj rrezikut të kreditimit administrohet nëpërmjet përcaktimit të limiteve mbi nivelin total të ekspozimit të lejuar ndaj institucioneve financiare dhe ndaj emetuesve të ndryshëm. Limitet e ekspozimit llogariten bazuar në kritere të cilat janë miratuar nga Këshilli Mbikëqyrës i Bankës. Rreziku i kreditit gjithashtu zvogëlohet nëpërmjet krijimit të një portofoli të larmishëm. Kreditë për bankat vendase sigurohen nga bonot e thesarit të Qeverisë Shqiptare.

Tabela e mëposhtme tregon aktivet financiare që paraqesin rrezikun e kreditimit në datën e raportimit:

Aktivet 2013 2012

Ari në bankat e huaja (shënimi 5) 8,474 12,196Të drejtat speciale të tërheqjes tek FMN (shënimi poshtë tabelës) 3,220 1,231Depozita në bankat e huaja (shënimi 7) 21,661 27,286Investime të vlefshme për shitje të huaja (shënimi 8.1) 230,588 216,279Investime të mbajtura për tregtime të huaja (shënimi 8.2) 12,591 13,034Kredi ndaj bankave vendase (shënimi 10) 21,502 21,800Investime të vlefshme për shitje vendase (shënimi 11) 63,920 63,619

Totali i aktiveve 361,956 355,445

Një shumë prej 7,286 milionë LEKË (2012: 7,557 milionë LEKË) që përfshihet në të drejtat speciale të tërheqjes tek FMN (shënimi 6) nuk paraqet rrezik krediti, sepse përfaqëson një kundërllogari të shumave të shpërndara nëpërmjet alokimeve në SDR nga FMN (shënimi 13). Vetëm shuma e të drejtave prej 3,220 milionë LEKË (2012: 1,231 milionë LEKË), që tejkalon alokimet, përfshihet në aktivet financiare që paraqesin rrezik kreditimi.

Raporti Vjetor2013


Më 31 dhjetor 2013, vlera e drejtë për investimet në letra me vlerë të huaja, të vlefshme për shitje, është përcaktuar sipas nivelit 1 në shumën 229,186 milionë LEKË (31 dhjetor 2012: 211,900 milionë Lekë) dhe sipas nivelit 2 në shumën 1,402 milionë LEKË (31dhjetor 2012 : 4.379 milionë lekë).

Informacioni për çmimet merret nga dy burime: Merrill Lynch dhe Bloomberg. Rregulli që ndiqet sipas burimit të parë është që në një orë të caktuar fiksohet çmimi i momentit dhe publikimi bëhet ditën e ardhshme për të gjithë institucionet që kanë vendosur të përdorin këtë burim për vlerësimin e portofolit të tyre. Për letrat e tjera, sipas burimit të dytë, banka konsideron çmimet e mbylljes që regjistrohen në Bloomberg.

Për datën 31 dhjetor 2013, vlera e drejtë për Investime në letra me vlerë vendase të vlefshme për shitje, përcaktohet sipas nivelit 2 dhe rezulton në shumën 63,920 milionë Lekë (31 dhjetor 2012: 63,619 milionë Lekë). Vlerësimi për to bëhet nëpërmjet interpolimit të pikave të kurbës së normave të brendshme, e cila krijohet me normat e brendshme të rezultuara për letrat me vlerë të tregtuara në tregun primar, për maturime të caktuara.

Një analizë e përqendrimit të aktiveve financiare sipas kundërpartisë, në datën e raportimit, paraqitet si më poshtë:

Kriteret e kreditimitAri në

bankat e huaja

Të drejtat speciale të

tërheqjes tek FMN

Depozita në bankat

e huaja

Investime të vlefshme

për shitje (të huaja)

Investime të mbajtura për tregtim (të huaja)

Kredi ndaj

bankave vendase


për shitje (vendase)

Totali

Banka Qendrore 8,474 3,220 6,543 - - - - 18,237BIS Basle - - 3,220 - - - - 3,220Letra me vlerë të qeverive dhe agjencive të huaja - - - 224,950 12,591 - - 237,541

Bankat tregtare - - 11,898 5,638 - 21,502 - 39,038Qeveria Shqiptare B1 - - - - - - 63,920 63,920Totali më 31 dhjetor 2013 8,474 3,220 21,661 230,588 12,591 21,502 63,920 361,956

Qeveria Shqiptare është vlerësuar B1, bazuar në kriteret e Standard & Poor’s ose ekuivalentët e tyre.

Kriteret e kreditimitAri në

bankat e huaja

Të drejtat speciale të

tërheqjes tek FMN

Depozita në bankat

e huaja


për shitje (të huaja)

Investime të mbajtura për tregtim (të huaja)

Kredi ndaj

bankave vendase


për shitje (vendase)

Totali

Banka Qendrore 12,196 1,231 12,361 - - - - 25,788BIS Basel - - 7,167 1,449 - - - 8,616Letra me vlerë të qeverive dhe agjencive të huaja - - - 209,280 13,034 - - 222,314

Bankat tregtare - - 7,758 5,550 - - - 13,308Qeveria Shqiptare B1 - - - - - - 63,619 63,619Pa kategori - - - - - 21,800 - 21,800Totali më 31 dhjetor 2012 12,196 1,231 27,286 216,279 13,034 21,800 63,619 355,445

Raporti Vjetor 2013


Një analizë e përqendrimit të rrezikut të kreditit sipas pozicionit gjeografik, në datën e raportimit, paraqitet si më poshtë:

31 dhjetor 2013 Evropë ShBA Republika e Shqipërisë Të tjera Totali

Ari në bankat e huaja 8,474 - - - 8,474Të drejtat speciale të tërheqjes tek Fondi Monetar Ndërkombëtar - - - 3,220 3,220Depozita në bankat e huaja 20,530 1,131 - - 21,661Investime të vlefshme për shitje (monedha të huaja) 178,178 44,005 - 8,405 230,588Investime të mbajtura për tregtim (monedha të huaja) - 12,591 - - 12,591Kredi ndaj bankave vendase - - 21,502 - 21,502Investime të vlefshme për shitje - vendase - - 63,920 - 63,920Totali 207,182 57,727 85,422 11,625 361,956

31 dhjetor 2012 Evropë ShBA Republika e Shqipërisë Të tjera Totali

Ari në bankat e huaja 12,196 - - - 12,196Të drejtat speciale të tërheqjes tek Fondi Monetar Ndërkombëtar - - - 1,231 1,231Depozita në bankat e huaja 23,605 3,681 - - 27,286Investime të vlefshme për shitje (monedha të huaja) 167,364 39,934 - 8,981 216,279Investime të mbajtura për tregtim (monedha të huaja) - 13,034 - - 13,034Kredi ndaj bankave vendase - - 21,800 - 21,800Investime të vlefshme për shitje - vendase - - 63,619 - 63,619Totali 203,165 56,649 85,419 10,212 355,445

(d) Rreziku i tregut

Rreziku i tregut është rreziku që ndryshimi në çmimet e tregut - si normat e interesit, çmimet e kapitalit, normat e kursit të këmbimit dhe normat e kredive (që nuk lidhen me ndryshimet në balancën e kredisë të kredidhënësit apo kredimarrësit) - do të ndikojë në të ardhurat e Bankës apo vlerën e instrumenteve financiarë. Objektivi i administrimit të rrezikut të tregut është të menaxhojë dhe kontrollojë që ekspozimi ndaj rrezikut të tregut të jetë brenda parametrave të pranueshëm, ndërkohë që optimizon kthimin nga rreziku.

Elementët kryesorë të rrezikut të çmimit që ndikojnë Bankën janë:

· Rreziku i normave të interesit i lidhur me ndryshimet në vlerën e drejtë të instrumenteve financiare, për shkak të ndryshimit të normave të interesit; dhe

· Rreziku i kursit të këmbimit i lidhur me ndryshimet në vlerën e drejtë të instrumenteve financiare, për shkak të ndryshimit të kursit të këmbimit.

Ekspozimi i Bankës ndaj rrezikut të monedhave monitorohet vazhdimisht nga Departamenti i Operacioneve Monetare. Aktivet dhe detyrimet financiare, të mbajtura në monedhë të huaj, janë paraqitur në secilin prej shënimeve korresponduese në pasqyrat financiare.

Rreziku i normave të interesit

Operacionet e Bankës janë të ekspozuara ndaj rrezikut të normave të interesit, i cili ndikon në çmimet e aktiveve interesprurëse (duke përfshirë investimet) dhe

Raporti Vjetor2013


detyrimeve që paguajnë interes. Ekspozimi i Bankës ndaj rrezikut të normave të interesit monitorohet vazhdimisht nga Departamenti i Operacioneve Monetare. Banka e zbut këtë rrezik duke mbajtur një tepricë të konsiderueshme të aktiveve interesprurëse mbi detyrimet që paguajnë interes. Banka mban një portofol aktivesh dhe detyrimesh financiare me interes, të tillë që e ardhura nga interesi neto është në mënyrë të ndjeshme më e lartë se kërkesat operative, e cila minimizon efektet e mundshme negative të ndryshimeve në normat e interesit. Normat e interesit që zbatohen mbi aktivet dhe detyrimet financiare paraqiten në çdo shënim korrespondues të pasqyrave financiare.

Instrumentet me norma të ndryshueshme interesi përmbajnë rrezikun e ndryshimit në bazën për përcaktimin e normave të interesit.

Këto instrumente detajohen si më poshtë:

NormaMesa-

tare

Deri në një muaj


Tre deri në gjashtë

muaj


Një deri në pesë

vjet

Mbi pesë vjet

Totali

31 dhjetor 2013AktivetInvestime të vlefshme për shitje 0.39% - - - 2,778 - - 2,778Investime të vlefshme për shitje 0.33% - - - - 918 - 918Investime të mbajtura për tregtim 0.72% - 408 - - - - 408Investime të mbajtura për tregtim 0.39% - - 306 - - - 306Investime të mbajtura për tregtim 0.45% - - - 562 - - 562Investime të mbajtura për tregtim 0.38% - - - - 1,021 - 1,021Total - 408 306 3,340 1,939 - 5,993Detyrimet Detyrime ndaj FMN-së 1.14% - - - - - 923 923Totali - - - - - 923 923Ndryshimi nga norma e ndryshueshme e interesit - 408 306 3,340 1,939 (923) 5,070

Ndjeshmëria ndaj 100 b.p. rritje - 4 3 33 19 (9) 5031 dhjetor 2012AktivetInvestime të vlefshme për shitje 0.33% - 487 - - - - 487Investime të mbajtura për tregtim 0.32% 529 - - - - - 529Investime të mbajtura për tregtim 0.47% - - - - 2,011 - 2,011Total 529 487 - - 2,011 - 3,027Detyrimet Detyrime ndaj FMN 1.04% - - - - 1,151 1,151Totali - - - - 1,151 1,151Ndryshimi nga norma e ndryshueshme e interesit 529 487 - - 2,011 (1,151) 1,876

Ndjeshmëria ndaj 100 b.p. rritje 5 5 - - 20 (11) 18

Raporti Vjetor 2013


Një përmbledhje e aktiveve interesprurëse dhe detyrimeve që paguajnë interes (përfshirë instrumentet e mësipërme me normë të ndryshueshme), sipas datës së maturimit në 31 dhjetor 2013 dhe 2012, paraqitet si më poshtë:

31 dhjetor 2013Deri

në një muaj



muaj


Një deri në pesë

vjet

Mbi pesë vjet Pa interes Totali

AktivetAri dhe metalet e çmuara – të huaja - - - - - - 8,474 8,474

Llogari me Fondin Monetar Ndërkombëtar 10,508 - - - - - 9,712 20,220

Depozita në banka të huaja 20,482 1,179 - - - - - 21,661Investime të vlefshme për shitje – të huaja 3,796 11,704 16,380 51,006 141,871 5,831 - 230,588

Investime të mbajtura për tregtim 308 408 459 706 10,710 - 12,591Aktive të tjera në monedhë të huaja - - - - - - 577 577Ari dhe metalet e çmuara - vendase - - - - - - 4,021 4,021Kredi ndaj bankave vendase 20,628 874 - - - - - 21,502Investime të vlefshme për shitje - vendase 20,158 16,349 20,123 7,290 - - - 63,920

Aktive të tjera vendase 9 - - - - 1,822 10,557 12,388Totali 75,889 30,514 36,962 59,002 152,581 7,653 33,341 395,942Detyrimet dhe kapitali i vetDetyrime ndaj Fondit Monetar Ndërkombëtar 8,898 315 21 437 1,640 36 7,286 18,633

Detyrime ndaj institucioneve financiare jovendase - - - - 1,240 - 16 1,256

Paraja në qarkullim - - - - - - 207,766 207,766Detyrime ndaj bankave vendase 32,087 - - - - - 67,944 100,031Detyrime ndaj qeverisë - - - - - - 23,779 23,779Detyrime të tjera vendase 56 - - - - - 1,490 1,546Kapitali dhe rezervat - - - - - - 42,931 42,931Totali 41,041 315 21 437 2,880 36 351,212 395,942Pozicioni më 31 dhjetor 2013 34,848 30,199 36,941 58,565 149,701 7,617 (317,871) -Pozicioni i akumuluar nga ndjeshmëria e normave të interesit – 2013

34,848 65,047 101,988 160,553 310,254 317,871 - -

Raporti Vjetor2013





muaj


Një deri në pesë

vjet

Mbi pesë vjet Pa interes Totali

AktivetAri dhe metalet e çmuara – të huaja - - - - - - 12,196 12,196Llogari me Fondin Monetar Ndërkombëtar 8,789 - - - - - 9,855 18,644

Depozita në banka të huaja 24,690 1,396 1,200 - - - - 27,286Investime të vlefshme për shitje – të huaja 2,451 11,112 15,502 36,217 147,282 3,715 - 216,279

Investime të mbajtura për tregtim 530 384 13 541 11,566 - - 13,034Aktive të tjera në monedhë të huaja 127 - - - - - 576 703Ari dhe metalet e çmuara - vendase - - - - - - 5,805 5,805Kredi ndaj bankave vendase 21,800 - - - - - - 21,800Investime të vlefshme për shitje - vendase 20,626 16,489 19,895 6,609 - - - 63,619

Aktive të tjera vendase 522 2 11 11 1 - 10,665 11,212Totali 79,535 29,383 36,621 43,378 158,849 3,715 39,097 390,578Detyrimet dhe kapitali i vetDetyrime ndaj Fondit Monetar Ndërkombëtar 9,028 372 3 545 2,470 220 7,557 20,195

Detyrime ndaj institucioneve financiare jovendase - - - - - 1,252 - 1,252

Detyrime të tjera të huaja 131 - - - - - - 131Paraja në qarkullim - - - - - - 200,872 200,872Detyrime ndaj bankave vendase 96,636 - - - - - 418 97,054Detyrime ndaj qeverisë 5,749 - 2,413 - - - 7,863 16,025Detyrime të tjera vendase 252 1 3 5 21 - 1,404 1,686Kapitali dhe rezervat - - - - - - 53,363 53,363Totali 111,796 373 2,419 550 2,491 1,472 271,477 390,578Pozicioni më 31 dhjetor 2012 (32,261) 29,010 34,202 42,828 156,358 2,243 (232,380) -Pozicioni i akumuluar nga ndjeshmëria e normave të interesit – 2012

(32,261) (3,251) 30,951 73,779 230,137 232,380 - -

Kontratat e ardhshme

Kontratat e ardhshme janë kontrata standarde për blerjen ose shitjen në një datë të ardhshme të një aktivi financiar ose jofinanciar, me një çmim specifik të paracaktuar. Për të minimizuar rrezikun e kreditit, në varësi të llojit të kontratës së ardhshme, investitorët duhet të lënë një marzh pranë ‘clearing broker’-it, si garanci financiare, i cili vlerësohet çdo ditë sipas tregut, që do të thotë se çdo ndryshim në vlerë tregohet në llogarinë e investitorit, në fund të çdo dite tregtimi deri në skadimin e kontratës.

Më 31 dhjetor 2013, vlerësimi neto për këto kontrata ishte 31 milionë LEKË (2012: 14 milionë LEKË) (shënimi 7).

Vlera nocionale e këtyre kontratave për datën 31 dhjetor 2013 paraqitet: kontratat në blerje janë në vlerën 3,354 milionë LEKË; (2012: 2,298 milionë LEKË) dhe kontratat në shitje janë në vlerën 8,270 milionë LEKË (2012: 4,666 milionë LEKË)

Raporti Vjetor 2013


Rreziku i këmbimit

Rreziku i kursit të këmbimit vjen si pasojë e diferencës në strukturën e monedhave midis aktiveve dhe detyrimeve. Nga një këndvështrim kontabël, Banka është e ekspozuar ndaj rrezikut të këmbimit për shkak të realizimit të funksioneve të saj si bankë qendrore. Ky rrezik mund të ndikojë madhësinë e kapitalit të saj. Për të administruar këtë lloj ekspozimi ndër vite është vepruar me shtim të kapitalit, të fondeve dhe në raste të veçanta, atëherë kur vlera e rivlerësimit të zërave të bilancit ka rezultuar negative, me emetim të instrumenteve nga qeveriaeRepublikëssëShqipërisë,sikurseparashikohetnëligjin“PërBankëneShqipërisë”.

Kontratat e këmbimit forward dhe swap

Banka e Shqipërisë për efekte të administrimit të rezervës së saj valutore apo veprimeve që kryen për administrimin e likuiditetit të qeverisë shqiptare përdor kontrata forward dhe swap. Përsa i përket rrezikut të përmbushjes së kontratës, e konsiderojmë të papërfillshëm për vetë natyrën e palëve në kontratë.

Njëkontratëkëmbimi“forward exchange”përfaqësonnjëmarrëveshjepërtëkonvertuar valuta të ndryshme, në një datë të caktuar në të ardhmen, me një kurs të përcaktuar.

Kontratat swap janë kontrata me bazë në këmbimeve të ardhme, në të cilat dy palët bien dakort të shkëmbejnë seri fluksesh paraje.

Risku i kursit të këmbimit

LEKË USD EURO GBP Të tjera Totali

AktivetAri dhe metalet e çmuara – të huaja - - - - 8,474 8,474Llogari me Fondin Monetar Ndërkombëtar - - - - 20,220 20,220Depozita në bankat e huaja - 3,046 15,127 3,279 209 21,661Investime të vlefshme për shitje – të huaja - 49,872 163,843 8,468 8,405 230,588Investime të mbajtura për tregtim - 12,591 - - - 12,591Aktive të tjera në monedhë të huaj 335 206 36 - - 577Ari dhe metale të çmuara - vendase 4,021 - - - - 4,021Kredi ndaj bankave 21,502 - - - - 21,502Investime të vlefshme për shitje - vendase 63,920 - - - - 63,920Aktive të tjera vendase 12,216 13 154 5 - 12,388Totali i aktiveve 101,994 65,728 179,160 11,752 37,308 395,942

Detyrimet Detyrime ndaj Fondit Monetar Ndërkombëtar 9,586 - - - 9,047 18,633Detyrime ndaj institucioneve financiare të huaja 16 - 1,240 - - 1,256Para në qarkullim 207,766 - - - - 207,766Detyrime ndaj bankave vendase 44,676 6,959 48,396 - - 100,031Detyrime ndaj Qeverisë Shqiptare 21,040 196 2,542 1 - 23,779Detyrime të tjera vendase 1,141 54 351 - - 1,546Totali i detyrimeve 284,225 7,209 52,529 1 9,047 353,011

Pozicioni neto në valutë më 31 dhjetor 2013 (182,231) 58,519 126,631 11,751 28,261 42,931Pozicioni neto në valutë më 31 dhjetor 2012 (172,017) 62,645 119,253 11,973 31,509 53,363

Raporti Vjetor2013


LEKË USD EURO GBP Të tjera Totali

AktivetAri dhe metalet e çmuara – të huaja - - - - 12,196 12,196Llogari me Fondin Monetar Ndërkombëtar - - - - 18,644 18,644Depozita në bankat e huaja - 4,897 18,811 1,697 1,881 27,286Investime të vlefshme për shitje – të huaja - 51,635 145,390 10,272 8,982 216,279Investime të mbajtura për tregtim - 13,034 - - - 13,034Aktive të tjera në monedhë të huaj 334 339 30 - - 703Ari dhe metale të çmuara - vendase 5,805 - - - - 5,805Kredi ndaj bankave 21,800 - - - - 21,800Investime të vlefshme për shitje - vendase 63,619 - - - - 63,619Aktive të tjera vendase 10,992 14 201 5 - 11,212Totali i aktiveve 102,550 69,919 164,432 11,974 41,703 390,578

Detyrimet Detyrime ndaj Fondit Monetar Ndërkombëtar 10,001 - - - 10,194 20,195Detyrime ndaj institucioneve financiare të huaja 18 - 1,234 - - 1,252Detyrime te tjera te huaja - 131 - - - 131Para në qarkullim 200,872 - - - - 200,872Detyrime ndaj bankave vendase 48,858 6,923 41,273 - - 97,054Detyrime ndaj Qeverisë Shqiptare 13,296 136 2,592 1 - 16,025Detyrime të tjera vendase 1,522 84 80 - - 1,686Totali i detyrimeve 274,567 7,274 45,179 1 10,194 337,215

Pozicioni neto në valutë më 31 dhjetor 2012 (172,017) 62,645 119,253 11,973 31,509 53,363Pozicioni neto në valutë më 31 dhjetor 2011 (161,995) 64,344 111,072 12,060 30,017 55,498

(e) Rreziku operacional

Rreziku operacional është rreziku i humbjes direkte dhe indirekte, si rezultat i një shumëllojshmërie shkaqesh të lidhura me operacionet e Bankës - si personeli, teknologjia dhe infrastruktura - si dhe faktorë të jashtëm përveç rrezikut të kreditit, rreziqeve të tregut dhe të likuiditetit, të lindura nga kërkesat ligjore dhe rregullatore, si dhe standardet përgjithësisht të pranuara të sjelljes organizative. Rreziku operacional rrjedh nga të gjitha operacionet e Bankës.

Menaxhimi i rrezikut operacional mbështetet nga standarde të përgjithshme të Bankës për menaxhimin e rrezikut operacional dhe një shumëllojshmëri politikash të përbashkëta që përshkruhen në rregulloret e drejtimit të stafit dhe një numri kërkesash të detyrueshme, si dhe përcaktimi i hollësishëm i sistemeve të kontrollit të brendshëm për pjesë të ndryshme të aktiviteteve të Bankës.

38. nGjarjet PaSueSe

Nuk ka ngjarje të rëndësishme pasuese, të tilla që të mund të ketë nevojë për rregullime ose shënime shpjeguese në këto pasqyra financiare.

Raporti Vjetor 2013


Raporti Vjetor2013


Raporti Vjetor 2013


SHtojcë StatiStiKore StatiStical aPPenDix

Përmbajtja Fq.-Pg. ContentsTREGuES Të pëRGjiThShëM MAkRoEkoNoMikë 170 MAiN MAcRoEcoNoMic iNDicAToRS

1. zhvilliMET MoNETARE DhE NoRMAT E iNTERESiT 168 MoNETARy DEvElopMENTS AND iNTEREST RATES 1.2. prodhimi i brendshëm bruto5, indekset e çmimeve dhe tregu i punës 169 Gross domestic product5, price indexes and labor market 2.3. Bilanci i pagesave, rezerva dhe kursi i këmbimit 169 Balance of payments, reserves and exchange rate 3.4. Bilanci fiskal, stoku i borxhit të brendshëm dhe borxhi i jashtëm 169 Fiscal balance, domestic debt stock and external debt 4.\

1 SEkToRi FiNANciAR 170 FiNANciAl SEcToR 1 1-1 Bilanci sektorial i Bankës së Shqipërisë 170 Sectoral balance sheet of Bank of Albania 1-11-2.a Bilanci sektorial i bankave paradepozituese/ Mjetet 171 Sectoral balance sheet of deposit money banks/ Assets 1-2.a1-2.b Bilanci sektorial i bankave paradepozituese/ Detyrimet 172 Sectoral balance sheet of deposit money banks/ liabilities 1-2.b1-3 Agregatët monetarë dhe përbërësit e tyre 173 Monetary aggregates and their components 1-31-4 kundërpartitë e agregatëve monetarë 174 counterparts of monetary aggregates 1-41-5 llogaritë rrjedhëse dhe depozitat pa afat në lekë sipas sektorit 174 lek denominated current account and sight deposits by sector 1-5 1-6 Depozitat me afat në lekë sipas sektorit 175 lek denominated time deposits by sector 1-6

1-7 llogari rrjedhëse dhe depozita pa afat në valutë sipas sektorit 175 Foreign currency denominated current account and sight deposits by sector 1-7

1-8 Depozitat me afat në valutë sipas sektorit 175 Foreign currency denominated time deposits by sector 1-81-9 kredia sipas aktivitetit ekonomik 176 loans by economic activity 1-91-10 kredia sipas qëllimit të përdorimit dhe monedhës për bizneset 177 Business loans by purpose and currency1 1-101-11 kredia sipas qëllimit të përdorimit dhe monedhës për individët 178 household loans by purpose and currency1 1-111-12 kredia sipas rrethit 179 loans by district 1-12

2. NoRMAT E iNTERESiT Të iNSTRuMENTEvE Të poliTikëS MoNETARE 179 iNTEREST RATES oF MoNETARy policy iNSTRuMENTS 2.

2-1 Normat e interesit të Bankës së Shqipërisë 179 Bank of Albania interest rates 2-1

3. TREGjET FiNANciARE 180 FiNANciAl MARkETS 3.3-1 Normat e interesit për depozitat e reja sipas monedhës 180 interest rates on new deposits by currency 3-13-2 Normat e interesit për kreditë e reja sipas monedhës 181 interest rates on new loans by currency 3-23-3 Normat e interesit për bonot e thesarit sipas afatit 182 yields of Treasury bills by maturity breakdown 3-3

4. kuRSi i kEMBiMiT 183 EXhANGE RATE 4.4-1 kursi i këmbimit të lekut kundrejt monedhave kryesore 183 Exchange rate 4-1

5. STATiSTikAT E SEkToRiT Të jAShTëM 184 EXTERNAl SEcToR STATiSTicS 5.5-1 Bilanci i pagesave 184 Balance of payments 5-15-2 Eksporti sipas grupmallrave 185 Export by commodities 5-25-3 importi sipas grupmallrave 185 import by commodities 5-35-4 pozicioni i investimeve ndërkombëtare 186 international investment position 5-45-5 Borxhi i jashtëm 186 External debt 5-5

6. FiNANcAT E qEvERiSë 187 GovERNMENT FiNANcE 6.6-1 Të ardhurat e buxhetit të qeverisë 187 Government budget revenue 6-16-2 Shpenzimet e buxhetit të qeverisë 188 Government budget expenditure 6-26-3 Financimi i deficitit buxhetor 189 Fiscal deficit and its financing 6-36-4 Stoku i borxhit të brendshëm sipas instrumenteve 189 Domestic debt stock by instruments 6-4

7. SEkToRi REAl 190 REAl SEcToR 7. 7-1 prodhimi i brendshëm bruto sipas aktivitetit ekonomik 190 Gross domestic product by economic activities 7-17-2 indeksi i çmimeve të prodhimit dhe indeksi i kushtimit në ndërtim 191 producer price index and construction cost index 7-2Ndryshimet në % të indeksit të çmimeve të prodhimit dhe të indeksit të kushtimit në ndërtim 191 change in % of producer price index and construction cost index

7-3 indeksi i çmimeve të konsumit 192 consumer price index 7-37-4 punësimi, papunësia dhe pagat 193 Employment, unemployment and wages 7-4

Raporti Vjetor2013


TREG

uES

Të

pëRG

jiTh

ShëM

MA

kRo

Eko

No

Mik

ë

M

AiN

MA

cRo

Eco

No

Mic

iND

icAT

oRS

1. z

hvi

lliM

ET M

oN

ETA

RE D

hE

No

RMAT

E iN

TERE

SiT

Në

mili

ardë

lekë

, për

veç

raste

ve k

ur s

hëno

het n

drys

he, f

und

periu

dhe

Mo

NET

ARy

DEv

Elo

pMEN

TS A

ND

iNTE

REST

RAT

ES 1

. in

billi

ons

All

, unl

ess

othe

rwise

indi

cate

d, e

nd o

f per

iod

Agre

gatë

t mon

etar

ë/ M

onet

ary

aggr

egat

esD

epoz

itat1 /

Dep

osits

1Kr

edia

2 /

Cre

dit2

Nor

mat

e in

tere

sit 1

2m /

12m

inte

rest

rate

s (%

)N

orm

a e

mar

rëve

shje

s së

ribl

erje

jes

njëj

avor

e 4 /

Wee

kly re

purc

hase

ag

reem

ent r

ate4

M1

M2

M3

Dep

ozita

3 /

Dep

osits

3 Kr

edi3 /

Loan

s3 Bo

no T

hesa

ri/ T

. Bills

12

34

56

78

920

0928

4.5

578.

287

1.5

662.

444

0.4

6.78

12.4

69.

145.

2520

1027

5.4

604.

598

0.3

785.

248

3.1

6.40

11.2

97.

095.

0020

1127

6.9

647.

01,

070.

187

5.2

541.

95.

8711

.17

6.95

4.75

2012

281.

266

9.6

1,12

3.4

930.

755

4.7

5.38

10.2

86.

374.

0020

1329

5.9

693.

21,

149.

095

0.1

547.

94.

179.

523.

663.

00

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

Sou

rce:

Ban

k of

Alb

ania

.

2. p

RoD

hiM

i i B

REN

DSh

ëM B

RuTo

5 , iN

DEk

SET

E Ç

MiM

EvE

Dh

E TR

EGu

i pu

NëS

GRo

SS D

oM

ESTi

c p

RoD

uc

T5 , p

Ric

E iN

DEX

ES A

ND

lA

BoR

MA

RkET

2.

Rritj

a re

ale

vjet

ore

e PB

B m

e çm

ime

kons

tant

e (%

)/ A

nnua

l re

al g

row

th o

f GD

P at

co

nsta

nt p

rices

(%)

Me

çmim

e ko

rrent

e, n

ë m

ilion

ë le

kë/

At c

urre

nt p

rices

, in

milli

on A

LLN

drys

him

et v

jeto

re të

Inde

ksev

e (%

)/Ye

arly

Inde

x ch

ange

(%)

Treg

u i p

unës

7 / La

bor m

arke

t7

Prod

ukti

Bren

dshë

m

Brut

o (P

BB)/

Gro

ss

dom

estic

pro

duct

(GD

P)

Paga

t e të

pun

ësua

rve,

ne

to /

Com

pens

atio

n of

em

ploy

ees,

net

Të A

rdhu

ra n

ga

pron

a, n

eto/

Pr

oper

ty in

com

e, n

et

Të A

rdhu

rat K

ombë

tare

Br

uto/

Gro

ss N

atio

nal

Inco

me

IÇK6

/ C

PI6

(12/

2007

=100

)IÇ

P /

PPI (

2005

=100

)N

ivel

i i p

unës

imit/

Em

ploy

men

t rat

e (%

)Sh

kalla

e p

apun

ësisë

/ U

nem

ploy

men

t ra

te (%

)

12

34

56

78

920

087.

51,

089,

293.

121

,258

.1-1

5,85

4.6

1,09

4,69

6.7

2.2

4.4

45.8

12.5

2009

3.3

1,14

8,08

2.1

20,7

83.6

-34,

192.

11,

134,

673.

63.

50.

441

.913

.620

103.

81,

222,

462.

122

,494

.7-3

4,87

9.1

1,21

0,07

7.7

3.6

0.2

42.3

13.6

2011

3.1

1,28

2,25

4.8

18,3

84.9

-11,

746.

11,

288,

893.

61.

72.

6

13.3

2012

2.

4

13

.0Bu

rimi:

iNST

AT.

Sour

ce: i

NST

AT.

Raporti Vjetor 2013


3. B

ilAN

ci i

pA

GES

AvE,

REz

ERvA

Dh

E ku

RSi i

këM

BiM

iTN

ë m

ilion

ë eu

ro, p

ërve

ç ra

steve

kur

shë

nohe

t ndr

yshe

BAlA

Nc

E o

F pA

yMEN

TS, R

ESER

vES

AN

D E

Xch

AN

GE

RATE

3.

in m

illion

s Eu

R, u

nles

s ot

herw

ise in

dica

ted

Bila

nci i

llog

arisë

ko

rrent

e/ C

urre

nt

acco

unt

In

vesti

met

dire

kte

neto

/ D

irect

in

vestm

ents,

net

Reze

rvat

val

utor

e (st

ok)/

Res

erve

s (st

ock)

Reze

rvat

në

mua

j im

porte

/ Re

serv

es in

m

onth

s of

impo

rt

Kurs

i i k

ëmbi

mit/

Exc

hang

e ra

te

Nga

të c

ilat:

Bila

nci t

regt

ar/

Of

whi

ch:T

rade

bal

ance

(3+4

)

Nga

të c

ilat:

Rem

itanc

at/

O

f whi

ch: R

emitt

ance

sM

esat

are

e pe

riudh

ës/

Perio

d av

erag

eEk

spor

ti/Ex

port

Impo

rti/I

mpo

rtAL

L / E

UR

ALL /

USD

12

34

56

78

910

2008

-1,3

81.2

-2,4

31.5

917.

5-3

,348

.983

3.3

609.

81,

675.

44.

012

2.8

83.9

2009

-1,3

29.8

-2,3

03.7

750.

7-3

,054

.478

1.3

688.

71,

646.

24.

213

2.1

95.0

2010

-1,0

18.6

-2,0

82.7

1,17

1.5

-3,2

54.2

689.

878

8.5

1,90

4.8

4.8

137.

810

3.9

2011

-1,1

85.4

-2,2

41.6

1,40

5.5

-3,6

47.1

664.

571

5.5

1,91

2.5

4.4

140.

310

0.9

2012

-1,0

21.3

-1,9

99.2

1,52

5.6

-3,5

24.8

675.

372

7.2

1,97

2.5

4.7

139.

010

8.2

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

Sou

rce:

Ban

k of

Alb

ania

.

4. B

ilAN

ci F

iSkA

l, S

Toku

i Bo

RXh

iT T

ë BR

END

ShëM

Dh

E Bo

RXh

i i jA

ShTë

MN

ë m

iliar

dë le

kë F

iSc

Al

BAlA

Nc

E, D

oM

ESTi

c D

EBT

STo

ck

AN

D E

XTER

NA

l D

EBT

4.in

billi

ons

All

Të

Ard

hura

/

Reve

nue

Sh

penz

ime/

Ex

pend

iture

D

efic

iti/

Def

icit

St

oku

i bor

xhit

të q

ever

isë q

endr

ore/

Cen

tral g

over

nmen

t deb

t sto

ck

Nga

të c

ilat:

Të a

rdhu

ra

tatim

ore/

Of w

hich

: Tax

reve

nue

Shpe

nzim

e ka

pita

le/

C

apita

l exp

endi

ture

Fina

ncim

i br

ends

hëm

/

Dom

estic

fina

ncin

gFi

nanc

im i

jash

tëm

/

Fore

ign

finan

cing

Stok

u i b

orxh

it të

bre

ndsh

ëm/

D

omes

tic d

ebt s

tock

Stok

u i b

orxh

it të

jash

tëm

/

Exte

rnal

deb

t sto

ck

12

34

56

78

920

0929

9.0

270.

837

9.9

97.6

-80.

970

.710

.241

5.0

267.

520

1032

4.7

288.

636

2.8

67.5

-38.

027

.810

.240

7.4

308.

020

1133

0.5

303.

937

6.3

70.7

-45.

826

.119

.843

8.6

333.

920

1233

0.4

300.

937

6.2

61.7

-45.

926

.519

.447

0.4

357.

620

1332

8.6

301.

439

4.1

65.4

-65.

454

.610

.852

0.8

363.

7

Burim

i: M

inist

ria e

Fin

anca

ve, s

ipas

pub

likim

eve

“Sta

tistik

at fi

skal

e, ja

nar-d

hjet

or 2

013”

dhe

“Tr

egue

sit e

Bor

xhit,

201

3”.

1) p

ërfsh

ihen

vet

ëm ll

ogar

itë d

he d

epoz

itat q

ë ja

në p

jesë

e p

aras

ë së

gje

rë.

2) p

ërfa

qëso

n kr

edin

ë pë

r eko

nom

inë.

3) N

orm

a m

esat

are

e po

nder

uar v

jeto

re e

dep

ozita

ve d

he k

redi

ve të

reja

12

muj

ore

në le

kë p

ër s

istem

in b

anka

r.4)

Të

dhën

at i

refe

rohe

n no

rmës

në

fund

të p

eriu

dhës

.5)

pBB

201

0 jo

përfu

ndim

tare

, pBB

201

1 pa

rapr

ake.

6) N

drys

him

i i m

uajit

dhj

etor

të v

itit n

me

dhje

torin

e v

itit n

-1.

7) T

ë dh

ënat

sip

as in

form

acio

nit n

ë ta

bela

t vje

tore

“Të

pun

ësua

r gjit

hsej

sip

as s

ekto

rëve

, niv

eli i

pun

ësim

it” d

he “

Shka

lla e

pap

unës

isë”.

Të

dhën

a ad

min

istra

tive.

Sou

rce:

Min

istry

of F

inan

ce, a

ccor

ding

to “

Fisc

al S

tatis

tics,

janu

ary-

Dec

embe

r 201

3” a

nd “

Deb

t ind

icat

ors,

201

3”

publ

icat

ions

. 1)

Dep

osits

incl

uded

in b

road

mon

ey.

2) c

redi

t to

econ

omy.

3) T

he a

nnua

l wei

ghte

d av

erag

e ra

te o

f the

12

mon

ths

new

dep

osits

and

loan

s in

All

for t

he b

anki

ng s

yste

m.

4) E

nd o

f per

iod

data

.5)

GD

p 20

10 s

emi f

inal

, 201

1 fla

sh.

6) v

aria

tion

of D

ecem

ber i

ndex

of y

ear n

with

Dec

embe

r ind

ex o

f yea

r n-1

.7)

Dat

a as

of “

Tota

l em

ploy

men

t by

sect

or, e

mpl

oym

ent r

ate”

and

“u

nem

ploy

men

t rat

e” y

early

tabl

es. A

dmin

istra

tive

data

.

Raporti Vjetor2013


1. S

EkTo

Ri F

iNA

Nc

iAR

FiN

AN

ciA

l SE

cTo

R 1

1-1

BilA

Nc

i SEk

ToRi

Al

i BA

Nkë

S Së

Sh

qip

ëRiS

ëN

ë m

ilion

ë le

kë, f

und

periu

dhe

SEc

ToRA

l BA

lAN

cE

ShEE

T o

F BA

Nk

oF

AlB

AN

iA 1

-1 in

milli

ons

All

, end

of p

erio

d

Tota

li i m

jete

ve/

To

tal a

sset

s (2

+3

+4+5

+8+

12

+13

+14)

Mba

jtjet

e

SDR/

SD

R ho

ldin

gs

Arka

në

valu

të/

Fore

ign

curre

ncy

Dep

ozita

/

Dep

osits

Letra

t me

vlerë

të

ndr

yshm

e ng

a ak

sione

t /

Secu

ritie

s ot

her

than

sha

res

(6+7

)

Hua

të/

Loan

s (9

+10+

11)

D

eriv

atet

fin

anci

are/

Fi

nanc

ial

deriv

ativ

es

Lloga

ri të

ar

këtu

eshm

e/

Rece

ivab

le

acco

unts

Mje

te jo

finan

ciar

e/

Non

finan

cial

ass

ets

Jore

zide

ntë/

N

onre

siden

ts

Qev

eria

qe

ndro

re/

C

entra

l G

over

nmen

t

Qev

eria

qe

ndro

re/

C

entra

l G

over

nmen

t

Korp

orat

a të

tjer

a de

pozi

tues

e/ O

ther

de

posit

ory

corp

orat

ions

Sekto

rë të

tjer

ë re

zide

ntë/

O

ther

resid

ent

sect

ors

12

34

56

78

910

1112

1314

2010

/12

368,

031.

58,

126.

964

7.0

41,7

05.7

280,

300.

921

5,90

1.8

64,3

99.2

14,3

02.2

_12

,534

.81,

767.

381

.410

,748

.312

,119

.120

11/1

238

4,58

1.3

8,22

6.5

59.8

40,2

86.0

284,

209.

621

9,71

8.8

64,4

90.8

27,3

88.1

_25

,485

.41,

902.

835

.311

,295

.913

,080

.020

12/1

239

4,83

3.6

8,78

9.7

67.5

39,4

31.1

294,

007.

222

9,31

3.1

64,6

94.1

23,7

06.8

_21

,800

.21,

906.

514

.214

,129

.214

,688

.020

13/0

138

2,74

9.4

8,37

9.5

71.9

30,1

96.9

295,

972.

023

1,63

3.7

64,3

38.3

18,7

45.2

_16

,844

.91,

900.

214

.614

,833

.614

,535

.802

378,

371.

88,

289.

845

.834

,733

.929

4,12

7.7

229,

850.

664

,277

.015

,887

.0_

13,9

91.8

1,89

5.1

13.3

10,6

36.9

14,6

37.4

0338

7,63

8.5

11,5

18.2

35.3

39,7

26.3

288,

953.

522

4,59

9.0

64,3

54.4

21,5

40.9

_19

,652

.21,

888.

714

.910

,999

.514

,850

.104

387,

504.

211

,429

.239

.034

,035

.729

0,43

9.0

225,

935.

664

,503

.424

,960

.5_

23,0

77.5

1,88

2.9

143.

211

,868

.514

,589

.305

397,

246.

411

,384

.710

1.9

46,3

53.9

294,

083.

422

9,76

5.5

64,3

17.9

19,5

66.7

_17

,690

.11,

876.

712

.111

,434

.014

,309

.606

393,

992.

211

,420

.529

.423

,069

.331

4,53

8.3

250,

076.

564

,461

.819

,128

.0_

17,2

57.6

1,87

0.3

13.9

12,1

17.2

13,6

75.6

0739

7,81

1.8

11,0

35.9

36.8

34,1

99.1

301,

735.

923

7,28

3.9

64,4

52.0

24,0

13.0

_22

,149

.21,

863.

816

.112

,660

.214

,114

.808

401,

351.

610

,837

.027

.729

,943

.831

0,31

7.2

246,

100.

664

,216

.522

,926

.9_

21,0

68.6

1,85

8.3

15.9

13,0

20.3

14,2

62.9

0939

8,61

2.3

10,7

92.8

22.9

35,5

03.3

307,

096.

024

2,28

8.7

64,8

07.3

18,7

98.3

_16

,947

.61,

850.

716

.112

,169

.514

,213

.410

392,

344.

410

,602

.320

.635

,635

.430

2,82

0.3

237,

723.

365

,097

.016

,544

.3_

14,7

01.0

1,84

3.3

12.1

12,3

85.0

14,3

24.4

1139

2,29

5.7

10,5

86.6

13.4

29,5

49.8

307,

484.

924

2,27

0.9

65,2

14.0

17,5

81.3

_15

,743

.81,

837.

519

.512

,872

.814

,187

.412

*39

8,81

3.6

10,5

08.0

57.3

30,0

86.2

308,

387.

024

3,17

8.6

65,2

08.4

23,3

33.2

_21

,502

.31,

830.

931

.511

,994

.114

,416

.4

Det

yrim

et

tota

le/

To

tal l

iabi

lities

(2

+3+

4+10

+ 14

+15

+16)

Para

ja n

ë qa

rkul

lim/

C

urre

ncy

in

circ

ulat

ion

Dep

ozita

të

përfs

hira

në

para

në e

gj

erë/

Dep

osits

in

clud

ed in

br

oad

mon

ey

Dep

ozita

të

papë

rfshi

ra

në p

aran

ë e

gjer

ë/ D

epos

its

excl

uded

from

br

oad

mon

ey

(5+6

+7+8

+9)

Hua

të /

Loan

s (1

1+12

+13)

Llo

gari

të

pagu

eshm

e/

Oth

er

acco

unts

paya

ble

Alok

imi i

SD

R/ S

DR

allo

catio

n

Aksio

ne d

he

instr

umen

te

të tj

erë

të

kapi

talit/

Sh

ares

and

ot

her e

quity

Jore

zide

ntët

/

Non

resid

ents

Qev

eria

qe

ndro

re/

C

entra

l G

over

nmen

t

Korp

orat

a të

tjer

a de

pozi

tues

e/

Oth

er

depo

sitor

y co

rpor

atio

ns

Korp

orat

a të

tjer

a jo

finan

ciar

e/

Oth

er

nonf

inan

cial

co

rpor

atio

ns

Sek

torë

të

tjer

ë re

zide

ntë/

O

ther

re

siden

t se

ctor

s

Jore

zide

ntët

/

Non

resid

ents

Qev

eria

qe

ndro

re/

C

entra

l G

over

nmen

t

Korp

orat

a të

tjer

a de

pozi

tues

e/

Oth

er

depo

sitor

y co

rpor

atio

ns

12

34

56

78

910

1112

1314

1516

2010

/ 12

368,

031.

520

2,38

6.7

256.

898

,841

.88,

440.

38,

966.

280

,810

.014

.961

0.4

5,92

0.6

5,92

0.6

__

939.

47,

439.

552

,246

.720

11/

1238

4,58

1.3

202,

906.

610

2.8

108,

016.

58,

318.

710

,465

.688

,570

.220

.564

1.5

4,85

2.0

4,85

2.0

__

1,06

4.3

7,64

7.1

59,9

92.0

2012

/ 12

394,

833.

620

0,89

8.7

187.

312

0,69

1.0

10,0

42.9

12,8

87.1

97,0

54.7

37.2

669.

23,

870.

73,

870.

7_

_1,

680.

57,

557.

959

,947

.520

13/

0138

2,74

9.4

193,

000.

114

7.2

120,

798.

610

,026

.117

,145

.892

,666

.539

.092

1.3

3,66

3.0

3,66

3.0

__

1,63

4.3

7,37

1.2

56,1

35.0

0237

8,37

1.8

192,

517.

251

0.4

118,

056.

99,

983.

915

,370

.291

,879

.342

.778

0.7

3,50

5.2

3,50

5.2

__

3,96

8.5

7,49

0.2

52,3

23.5

0338

7,63

8.5

195,

056.

425

9.0

122,

243.

99,

961.

019

,972

.891

,456

.244

.180

9.7

3,41

0.8

3,41

0.8

__

3,76

7.9

7,59

6.2

55,3

04.3

0438

7,50

4.2

198,

302.

774

6.1

122,

033.

69,

962.

915

,672

.695

,367

.244

.298

6.8

3,40

6.3

3,40

6.3

__

2,06

7.7

7,54

8.4

53,3

99.5

0539

7,24

6.4

204,

408.

11,

225.

112

6,64

8.8

9,83

0.8

20,6

26.0

95,4

89.2

44.6

658.

43,

395.

63,

395.

6_

_1,

730.

37,

520.

252

,318

.306

393,

992.

221

2,17

7.7

216.

211

8,33

6.1

9,82

1.6

13,2

13.5

94,5

08.3

46.3

746.

43,

408.

83,

408.

8_

_2,

172.

87,

543.

950

,136

.807

397,

811.

821

0,75

0.6

986.

812

3,21

8.4

9,75

5.0

18,6

00.0

93,8

69.1

47.5

946.

83,

224.

13,

224.

1_

_2,

775.

57,

430.

149

,426

.308

401,

351.

621

1,32

6.9

942.

112

5,42

2.2

9,73

5.0

11,6

83.9

102,

962.

348

.899

2.2

3,03

1.7

3,03

1.7

__

2,86

3.6

7,44

5.1

50,3

20.1

0939

8,61

2.3

208,

196.

11,

233.

112

5,80

4.6

9,72

5.1

12,6

74.6

102,

446.

955

.590

2.5

2,98

5.0

2,98

5.0

__

1,88

5.5

7,45

8.9

51,0

49.1

1039

2,34

4.4

205,

093.

51,

073.

712

5,43

8.3

9,70

8.3

16,8

31.6

97,9

52.9

57.9

887.

62,

931.

62,

931.

6_

_2,

224.

77,

351.

748

,231

.011

392,

295.

720

5,66

6.1

1,22

8.0

124,

119.

39,

717.

916

,484

.896

,972

.159

.188

5.4

2,93

0.3

2,93

0.3

__

2,75

7.9

7,34

2.0

48,2

52.0

1239

8,81

3.6

207,

792.

724

9.7

132,

764.

99,

706.

522

,239

.210

0,03

1.3

62.5

725.

42,

919.

32,

919.

3_

_1,

828.

37,

287.

545

,971

.3

* Të

dhë

nat e

mua

jit d

hjet

or 2

013

janë

par

apra

ke.

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

*

Dec

embe

r 201

3 da

ta a

re p

relim

inar

y.So

urce

: Ban

k of

Alb

ania

.

Raporti Vjetor 2013


1-2.

A B

ilAN

ci S

EkTo

RiA

l i B

AN

kAvE

pA

RAD

Epo

ziTu

ESE/

MjE

TET

Në

mili

onë

lekë

, fun

d pe

riudh

eSE

cTo

RAl

BAlA

Nc

E Sh

EET

oF

DEp

oSi

T M

oN

Ey B

AN

kS/

ASS

ETS

1-2.

Ain

milli

ons

All

, end

of p

erio

d

To

tali

i mje

teve

/ T

otal

ass

ets

(2+3

+ 4+

8+ 1

1+21

+ 24

+25

+26)

Ark

a në

lekë

/

Nat

iona

l cur

renc

y A

rka

në v

alut

ë/

Fore

ign

curre

ncy

Dep

ozita

/ D

epos

its

(5+6

+7)

Let

ra m

e vle

rë të

ndr

yshm

e ng

a ak

sione

t/ S

ecur

ities

oth

ers

than

sh

ares

(9+1

0)Jo

rezi

dent

ët/

N

onre

siden

ts Ba

nka

qend

rore

/

Cen

tral B

ank

Bank

at p

arad

epoz

itues

e/

Dep

osit

mon

ey b

anks

Jo

rezi

dent

ët/

N

onre

siden

tsQ

ever

ia q

endr

ore/

C

entra

l Gov

ernm

ent

12

34

56

78

910

2010

/ 12

1,01

2,06

9.6

7,29

7.8

11,3

43.3

155,

910.

265

,042

.680

,939

.89,

927.

831

3,09

4.4

25,1

29.5

287,

964.

920

11/

121,

152,

773.

67,

961.

611

,365

.718

4,30

2.3

88,4

70.2

89,1

22.7

6,70

9.5

342,

609.

434

,075

.630

8,53

3.8

2012

/ 12

1,23

5,86

6.3

8,17

7.0

10,9

28.2

225,

802.

812

2,16

9.4

97,3

04.4

6,32

9.0

355,

507.

851

,037

.830

4,47

0.0

2013

/ 01

1,23

6,14

9.7

8,28

0.1

8,94

9.5

233,

998.

513

0,32

2.4

95,4

35.8

8,24

0.3

353,

813.

349

,697

.630

4,11

5.7

021,

242,

576.

77,

386.

99,

402.

623

1,92

1.4

129,

358.

993

,721

.18,

841.

435

9,71

8.7

52,5

98.5

307,

120.

203

1,25

0,71

4.5

8,24

3.1

10,1

61.7

224,

499.

112

4,40

7.0

94,0

39.4

6,05

2.7

368,

670.

155

,073

.131

3,59

7.0

041,

264,

146.

78,

281.

111

,104

.423

3,51

5.7

130,

136.

995

,906

.27,

472.

537

3,38

7.0

55,7

15.2

317,

671.

805

1,25

9,66

5.8

8,21

6.6

9,97

3.6

231,

311.

012

6,16

7.9

97,6

15.3

7,52

7.7

372,

425.

454

,559

.031

7,86

6.5

061,

264,

134.

09,

990.

910

,348

.522

0,25

4.9

111,

555.

596

,994

.011

,705

.438

6,83

1.6

69,1

08.3

317,

723.

207

1,26

3,24

3.5

9,47

6.4

12,2

63.9

229,

949.

612

1,64

2.6

95,9

82.8

12,3

24.2

384,

657.

666

,312

.731

8,34

5.0

081,

294,

569.

99,

964.

613

,706

.125

7,42

9.6

142,

726.

510

3,65

6.8

11,0

46.3

385,

654.

869

,787

.331

5,86

7.5

091,

300,

763.

810

,398

.513

,000

.325

9,49

8.1

147,

661.

410

2,44

0.3

9,39

6.5

385,

889.

870

,087

.931

5,80

1.9

101,

293,

215.

89,

669.

311

,873

.626

0,97

2.4

152,

428.

210

1,55

7.9

6,98

6.4

386,

387.

966

,487

.931

9,90

0.0

111,

295,

903.

79,

891.

010

,709

.825

5,19

6.0

148,

150.

610

2,45

7.2

4,58

8.3

390,

715.

568

,752

.932

1,96

2.6

121,

300,

471.

28,

890.

411

,328

.924

9,44

8.4

139,

446.

810

3,93

2.0

6,06

9.6

390,

569.

266

,157

.532

4,41

1.7

Hua

të/

Loan

s (1

2+13

+ 14

+15+

16

+17+

18

+19

+20)

Ak

sione

dhe

in

strum

ente

të

tjer

ë të

ka

pita

lit /

Sh

ares

and

ot

her e

quity

(2

2+23

)

Der

ivat

et

finan

ciar

e/

Fina

ncia

l de

rivat

ives

Lloga

ri të

Ar

këtu

eshm

e/

Oth

er

acco

unts

rece

ivab

le

Mje

te

jofin

anci

are/

N

onfin

anci

al

asse

ts Jo

rezi

dent

ët/

N

onre

siden

ts

Bank

a qe

ndro

re/

C

entra

l Ba

nk

Bank

at

para

de-

pozi

tues

e/

Dep

osit

mon

ey

bank

s

Korp

o-ra

ta të

tjer

a fin

anci

are/

O

ther

fina

ncia

l co

rpor

atio

ns

Qev

eria

qen

-dr

ore/

Cen

tral

Gov

ernm

ent

Qev

eria

lo

kale

/ Lo

cal

gove

rnm

ent

Korp

orat

a jo

finan

ciar

e pu

blik

e /P

ub-

lic n

onfin

anci

al

corp

orat

ions

Korp

orat

a të

tje

ra jo

finan

-ci

are/

Oth

er

nonf

inan

cial

co

rpor

atio

ns

Sek

torë

të

tjer

ë re

zide

ntë/

O

ther

resid

ent

sect

ors

Jore

zide

ntët

/

Non

resid

ents

Rezi

dent

ë/

Resid

ents

1112

1314

1516

1718

1920

2122

2324

2526

2010

/ 1

250

1,55

6.9

20,2

28.0

_96

6.8

8,70

4.5

3,47

5.1

85.0

9,37

3.8

315,

879.

114

2,84

4.6

2,50

2.2

2,20

0.3

301.

9_

5,49

8.5

14,8

66.4

2011

/ 1

257

9,93

4.2

41,7

96.5

_1,

260.

49,

841.

91,

400.

314

7.2

18,6

78.4

364,

374.

014

2,43

5.5

2,52

5.1

2,22

3.2

301.

9_

6,91

5.4

17,1

59.8

2012

/ 1

259

8,54

5.9

45,0

50.3

_3,

856.

410

,162

.91,

397.

519

3.9

23,7

80.6

370,

993.

014

3,11

1.2

4,32

7.9

4,02

6.0

301.

9_

6,33

5.3

26,2

41.4

2013

/ 0

159

5,29

9.6

42,7

11.7

_6,

228.

39,

986.

41,

399.

218

9.7

23,7

53.7

369,

151.

514

1,87

9.2

3,25

5.1

2,95

3.2

301.

9_

6,39

1.9

26,1

61.7

0259

7,82

3.2

43,7

53.0

_7,

544.

69,

777.

01,

397.

118

9.5

23,9

46.4

369,

645.

914

1,56

9.7

3,56

5.0

3,26

3.1

301.

9_

6,51

6.7

26,2

42.2

0360

0,99

7.4

44,8

30.7

_4,

661.

09,

665.

51,

401.

419

2.7

23,9

33.8

373,

836.

014

2,47

6.2

5,05

3.1

4,56

7.6

485.

5_

6,58

4.1

26,5

05.9

0459

8,75

2.2

43,6

58.6

_5,

257.

59,

615.

81,

411.

321

2.0

23,6

78.5

371,

554.

314

3,36

4.1

5,49

8.0

5,11

1.4

386.

6_

6,63

1.4

26,9

77.0

0559

7,30

5.2

42,3

37.0

_5,

245.

99,

575.

71,

405.

322

2.0

24,0

29.4

370,

878.

014

3,61

2.0

6,25

3.3

5,86

7.0

386.

2_

6,78

7.9

27,3

92.9

0659

5,58

4.8

39,4

38.0

_3,

670.

99,

549.

01,

412.

123

7.7

23,7

03.6

371,

984.

914

5,58

8.7

5,88

2.4

5,49

5.5

386.

915

2.5

6,89

8.2

28,1

90.4

0758

2,47

7.0

37,0

03.7

_2,

456.

29,

681.

61,

406.

223

1.7

23,8

65.0

363,

098.

814

4,73

3.9

6,05

1.9

5,66

6.0

385.

913

5.2

7,02

1.7

31,2

10.1

0858

2,63

1.6

37,2

43.4

_5,

282.

39,

616.

81,

400.

423

0.9

24,6

00.5

361,

368.

714

2,88

8.7

6,17

1.4

5,80

1.6

369.

817

9.8

7,27

1.0

31,5

61.0

0958

5,62

5.6

35,2

93.3

_7,

805.

69,

810.

71,

416.

123

7.8

25,0

22.2

362,

258.

614

3,78

1.3

6,16

7.8

5,79

6.3

371.

519

0.6

7,23

7.6

32,7

55.5

1057

8,03

4.3

34,3

34.7

_8,

556.

110

,256

.31,

405.

323

5.0

25,0

17.6

355,

533.

114

2,69

6.3

5,94

3.0

5,57

3.0

370.

022

9.4

7,27

3.0

32,8

32.9

1158

3,03

5.8

35,9

07.1

_10

,957

.59,

614.

11,

403.

125

5.0

25,0

65.3

356,

714.

314

3,11

9.5

5,50

5.5

5,13

5.3

370.

129

1.4

7,69

0.2

32,8

68.6

1259

3,62

5.3

43,6

98.9

_6,

787.

29,

578.

21,

404.

425

6.0

24,9

61.0

363,

541.

114

3,39

8.5

5,12

3.1

4,75

3.0

370.

1_

8,13

8.8

33,3

47.1

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

Sour

ce: B

ank

of A

lban

ia.

Raporti Vjetor2013


1-2.

B Bi

lAN

ci S

EkTo

RiA

l i B

AN

kAvE

pA

RAD

Epo

ziTu

ESE/

DET

yRiM

ET

Në

mili

onë

lekë

, fun

d pe

riudh

eSE

cTo

RAl

BAlA

Nc

E Sh

EET

oF

DEp

oSi

T M

oN

Ey B

AN

kS/

liA

BiliT

iES

1-2.

B in

milli

ons

All

, end

of p

erio

d

Det

yrim

et

tota

le /

Tot

al

liabi

lities

(2

+8+

(2+

8+

17+1

8 +2

7 +2

8)

Dep

ozita

të

përfs

hira

në

para

në e

gj

erë/

Dep

osits

in

clud

ed in

br

oad

mon

ey

(3+4

+ 5+

6 +7

)

Dep

ozita

të

papë

rfshi

ra

në p

aran

ë e

gjer

ë/ D

epos

its

not i

nclu

ded

in

broa

d m

oney

(9

+10+

11+

12+

13+1

4+ 1

5+16

)

Korp

orat

a të

tjer

a fin

anci

are/

O

ther

fin

anci

al

corp

orat

ions

Qev

eria

lo

kale

/

Loca

l G

over

n-m

ents

Korp

orat

a jo

finan

ciar

e pu

blik

e /

Publ

ic

nonf

inan

cial

co

rpor

atio

ns

Korp

orat

a të

tjer

a jo

finan

ciar

e/

Oth

er

nonf

inan

cial

co

rpor

atio

ns

Sekto

rë të

tjer

ë re

zide

ntë/

O

ther

resid

ent

sect

ors

Jore

zide

ntët

/

Non

resid

ents

Bank

a qe

ndro

re/

C

entra

l Ba

nk

Korp

orat

a të

tjer

a de

pozi

tues

e/

Oth

er

depo

sitor

y co

rpor

atio

ns

Qev

eria

qe

ndro

re/

C

entra

l G

over

nmen

t

Korp

orat

a të

tjer

a fin

anci

are/

O

ther

fin

anci

al

corp

orat

ions

Korp

orat

a jo

finan

ciar

e pu

blik

e /

Publ

ic

nonf

inan

cial

co

rpor

atio

ns

Korp

orat

a të

tjer

a jo

finan

ciar

e/

Oth

er

nonf

inan

cial

co

rpor

atio

ns

Sekto

rë

të tj

erë

rezi

dent

ë/

Oth

er

resid

ent

sect

ors

12

34

56

78

910

1112

1314

1516

2010

/ 12

1,01

2,06

9.6

783,

208.

88,

637.

21,

496.

118

,760

.488

,204

.666

6,11

0.6

44,3

02.9

14,0

03.0

475.

04,

473.

94,

638.

161

.225

8.0

6,75

4.3

13,6

39.6

2011

/ 12

1,15

2,77

3.6

873,

228.

07,

875.

21,

547.

515

,154

.686

,392

.376

2,25

8.4

57,2

82.9

22,1

00.6

894.

95,

817.

23,

045.

859

.820

1.8

8,42

4.5

16,7

38.2

2012

/ 12

1,23

5,86

6.3

928,

459.

610

,168

.91,

123.

612

,894

.682

,538

.282

1,73

4.4

59,6

26.8

20,3

58.2

308.

26,

702.

74,

236.

063

.614

6.9

5,60

1.5

22,2

09.8

2013

/ 01

1,23

6,14

9.7

926,

356.

410

,612

.41,

171.

613

,921

.779

,630

.282

1,02

0.4

65,0

66.3

19,6

13.2

3,06

1.9

10,4

00.8

4,79

2.0

63.9

147.

13,

756.

323

,231

.102

1,24

2,57

6.7

930,

655.

99,

924.

41,

135.

816

,503

.979

,755

.482

3,33

6.4

66,9

00.8

21,2

41.7

1,97

8.0

11,0

50.5

4,75

3.3

64.3

145.

54,

010.

523

,657

.103

1,25

0,71

4.5

930,

198.

47,

585.

61,

509.

414

,895

.981

,041

.082

5,16

6.6

65,2

82.2

22,0

46.2

2,67

9.0

7,33

7.4

4,61

3.0

63.6

144.

24,

432.

523

,966

.404

1,26

4,14

6.7

940,

550.

18,

961.

11,

424.

414

,631

.889

,701

.982

5,83

1.0

68,7

33.7

21,9

89.4

546.

09,

337.

05,

143.

164

.013

9.1

6,82

6.3

24,6

89.0

051,

259,

665.

893

7,49

4.5

7,99

5.5

1,77

2.6

15,5

36.0

86,6

26.4

825,

564.

068

,223

.922

,733

.82,

355.

08,

657.

24,

772.

564

.312

1.3

4,22

8.3

25,2

91.5

061,

264,

134.

093

7,11

8.6

7,58

9.6

1,45

1.0

13,3

36.3

86,6

33.1

828,

108.

773

,711

.325

,878

.82,

669.

79,

672.

24,

810.

163

.611

7.3

4,91

1.3

25,5

88.3

071,

263,

243.

593

1,72

0.8

9,21

4.9

1,33

5.6

10,7

31.5

81,9

93.6

828,

445.

271

,915

.422

,288

.62,

255.

09,

774.

84,

715.

963

.933

1.7

5,72

6.7

26,7

58.7

081,

294,

569.

994

4,81

0.5

10,6

21.2

1,32

3.8

11,2

21.2

87,0

66.4

834,

577.

980

,983

.327

,679

.887

6.0

12,3

34.2

5,35

7.0

64.3

175.

96,

091.

028

,405

.109

1,30

0,76

3.8

952,

430.

511

,622

.51,

405.

711

,534

.190

,250

.283

7,61

8.0

83,0

53.8

26,1

42.2

191.

314

,206

.65,

195.

863

.695

.77,

356.

329

,802

.410

1,29

3,21

5.8

945,

273.

89,

684.

02,

149.

812

,945

.889

,803

.283

0,69

1.0

83,7

19.9

25,1

84.0

3,72

5.2

12,7

37.7

4,89

1.0

64.8

127.

76,

667.

130

,322

.411

1,29

5,90

3.7

947,

387.

39,

367.

12,

024.

212

,725

.989

,871

.483

3,39

8.8

83,2

00.1

24,9

77.7

4,12

2.6

12,0

14.6

3,49

1.3

64.3

80.9

6,63

7.7

31,8

11.2

121,

300,

471.

294

7,23

3.4

9,95

8.6

1,73

4.7

11,8

52.1

88,1

49.7

835,

538.

282

,137

.525

,452

.44,

280.

510

,172

.33,

419.

663

.678

.86,

603.

932

,066

.6

Letra

t me

vlerë

për

veç

aksio

neve

/

Secu

ritie

s ot

her

than

sha

res

Hua

të/

Loan

s (1

9+20

+21

+22

+23+

24+

25

+26)

Llog

ari t

ë pa

gues

hme/

O

ther

acc

ount

s pa

yabl

e

Aksio

ne d

he

instr

umen

te të

tjer

ë të

kap

italit/

Sha

res

and

othe

r equ

ityJo

rezi

dent

ët/

N

onre

siden

ts Ba

nka

qend

rore

/

Cen

tral B

ank

Korp

orat

a të

tjer

a de

pozi

tues

e/ O

ther

de

posit

ory

corp

orat

ions

Qev

eria

qe

ndro

re/

Cen

tral

Gov

ernm

ent

Korp

orat

a të

tjer

a fin

anci

are/

Oth

er

finan

cial

cor

pora

tions

Korp

orat

a të

tjer

a jo

finan

ciar

e/ O

ther

no

nfin

anci

al c

orpo

ratio

ns

Sek

torë

të tj

erë

rezi

dent

ë/ O

ther

re

siden

t sec

tors

Der

ivat

et

finan

ciar

e/

Fina

ncia

l de

rivat

ives

17

1819

2021

2223

2425

2627

2820

10/

12_

49,2

54.2

28,6

80.5

12,5

36.9

7,76

1.7

274.

01.

0_

__

37,7

01.7

97,6

02.0

2011

/ 12

_59

,492

.027

,467

.925

,488

.85,

314.

243

2.9

2.6

_78

5.6

_62

,929

.699

,841

.120

12/

12_

54,0

01.4

23,3

20.2

21,8

02.6

6,97

2.9

659.

813

.3_

1,23

2.6

333.

785

,228

.810

8,21

6.0

2013

/ 01

_49

,724

.523

,356

.416

,846

.87,

624.

266

0.0

1.5

_1,

235.

5_

86,8

02.4

108,

200.

102

_46

,857

.722

,145

.013

,993

.38,

804.

766

0.7

2.2

_1,

251.

9_

89,3

55.4

108,

806.

903

_50

,754

.123

,624

.719

,658

.45,

566.

764

0.6

9.3

_1,

254.

4_

94,6

85.9

109,

793.

904

_52

,186

.421

,592

.623

,080

.05,

596.

864

1.8

20.3

_1,

254.

9_

91,2

43.0

111,

433.

405

_48

,896

.922

,756

.717

,691

.96,

299.

366

6.1

1.8

_1,

481.

2_

92,5

10.1

112,

540.

306

_50

,074

.122

,727

.617

,263

.07,

913.

271

1.7

1.1

_1,

457.

5_

93,3

77.6

109,

852.

407

_54

,123

.022

,605

.022

,151

.57,

204.

170

0.8

1.1

_1,

460.

6_

98,8

90.1

106,

594.

308

_59

,597

.529

,571

.721

,072

.76,

599.

169

9.9

1.1

_1,

653.

0_

99,2

13.4

109,

965.

209

_54

,931

.630

,014

.616

,949

.35,

623.

268

4.6

1.1

_1,

658.

8_

99,3

12.9

111,

035.

010

_52

,331

.729

,826

.314

,702

.45,

445.

669

5.3

1.1

_1,

661.

1_

101,

624.

211

0,26

6.3

11_

51,2

51.1

27,0

02.1

15,7

49.9

6,14

1.9

696.

31.

1_

1,65

9.8

_10

3,52

9.8

110,

535.

412

_54

,824

.225

,535

.221

,503

.65,

480.

067

0.5

1.1

_1,

633.

9_

104,

946.

111

1,33

0.0

Bur

imi:

Bank

a e

Shqi

përis

ë.

Sour

ce: B

ank

of A

lban

ia.

Raporti Vjetor 2013


1-3 AGREGATëT MoNETARë DhE pëRBëRëSiT E TyRE MoNETARy AGGREGATES AND ThEiR coMpoNENTS 1-3

M3 (2+7)

M2 (3+6)

Depozitat në valutë/ Deposits

in foreign currencyM1 (4+5)

Depozitat me afat në lekë/

Time deposits in national currency

Paraja jashtë korporatave depozituese/ Currency

outside depository corporations

Llogari rrjedhëse dhe depozitat pa afat në lekë/ Current

accounts and non-term deposits in national currency

1 2 3 4 5 6 7 Gjendja në fund të periudhës (në milionë lekë)/ Stock at end of period (in millions ALL)2010 / 12 980,283.9 604,517.3 275,427.3 195,059.0 80,368.4 329,090.0 375,766.62011 / 12 1,070,149.6 647,003.3 276,898.1 194,923.2 81,974.9 370,105.2 423,146.22012 / 12 1,123,407.8 669,577.1 281,246.6 192,705.1 88,541.5 388,330.5 453,830.82013 / 01 1,113,262.8 660,455.2 267,783.0 184,703.5 83,079.5 392,672.2 452,807.5

02 1,118,335.9 666,244.1 270,666.9 185,113.8 85,553.1 395,577.2 452,091.803 1,119,404.5 669,119.8 274,753.3 186,795.3 87,957.9 394,366.5 450,284.804 1,133,451.6 678,133.3 280,474.9 190,003.6 90,471.2 397,658.5 455,318.305 1,137,045.0 692,706.9 291,176.7 196,173.6 95,003.2 401,530.2 444,338.006 1,141,702.8 700,521.7 298,698.9 202,167.1 96,531.8 401,822.9 441,181.107 1,136,162.9 698,924.0 294,801.3 201,254.4 93,546.9 404,122.8 437,238.908 1,149,296.1 699,974.6 296,921.6 201,342.6 95,579.0 403,053.0 449,321.409 1,153,831.6 697,314.2 292,639.9 197,782.4 94,857.5 404,674.3 456,517.410 1,144,142.1 693,708.3 290,123.0 195,409.0 94,714.0 403,585.3 450,433.711 1,146,760.9 692,320.2 291,092.5 195,760.0 95,332.6 401,227.7 454,440.712* 1,148,980.9 693,172.2 295,876.5 198,892.7 96,983.9 397,295.6 455,808.8

Ndryshimi vjetor në përqindje/ Annual percentage changes 2010 / 12 12.5 4.6 -3.2 -6.7 6.5 12.1 28.12011 / 12 9.2 7.0 0.5 -0.1 2.0 12.5 12.62012 / 12 5.0 3.5 1.6 -1.1 8.0 4.9 7.32013 / 01 4.9 2.9 1.0 -1.9 7.9 4.3 8.0

02 4.8 3.4 1.8 -1.2 8.9 4.5 6.903 4.6 3.6 3.8 0.6 11.3 3.5 6.004 5.2 4.2 5.0 2.1 11.8 3.6 6.705 4.8 5.5 8.6 5.3 16.2 3.4 3.706 4.5 6.5 10.9 7.8 17.9 3.5 1.407 3.2 6.3 9.0 6.9 13.7 4.4 -1.408 2.7 6.6 9.0 6.6 14.6 4.9 -2.809 3.2 6.8 7.4 5.4 11.8 6.5 -1.910 2.3 6.3 8.0 5.3 13.9 5.1 -3.311 2.7 5.6 8.9 5.3 17.1 3.3 -1.312* 2.3 3.5 5.2 3.2 9.5 2.3 0.4

Burimi: Banka e Shqipërisë.* Të dhënat e muajit dhjetor 2013 janë paraprake.

Source: Bank of Albania.* December 2013 data are preliminary.

Raporti Vjetor2013


1-4 kuNDëRpARTiTë E AGREGATëvE MoNETARë couNTERpARTS oF MoNETARy AGGREGATES 1-4

Mjetet valutore neto/ Net

Foreign Assets Mjetet e brendshme/ Domestic

assets (3+4) Të tjera neto/ Other items net Pretendimet ndaj qeverisë qendrore neto/

Net claims on Central Government Pretendime ndaj sektorëve të

tjerë*/ Claims on other sectors*

1 2 3 4 5 Gjendja në fund të periudhës (milionë lekë)/ Stock at end of period (in millions ALL) 2010 / 12 339,409.2 826,848.0 343,395.1 483,453.0 10,282.62011 / 12 387,271.2 903,860.2 361,663.0 542,197.2 29,672.22012 / 12 451,146.6 909,351.1 354,023.1 555,328.0 34,300.02013 / 01 445,420.9 901,429.2 349,388.6 552,040.6 34,952.9

02 450,805.7 900,599.1 348,397.0 552,202.0 37,440.303 452,440.8 906,209.0 348,882.6 557,326.5 38,941.304 456,880.7 916,708.4 361,163.4 555,545.0 36,872.405 463,858.0 911,983.4 356,554.0 555,429.4 37,399.506 456,020.9 921,631.9 363,574.9 558,057.0 38,474.007 463,069.4 907,849.4 359,254.3 548,595.0 38,869.308 480,134.5 908,499.3 362,831.5 545,667.8 37,032.309 486,901.0 911,088.9 363,038.9 548,050.0 37,710.410 480,995.6 904,290.6 363,619.8 540,670.8 38,487.911 481,338.1 907,733.5 366,040.3 541,693.2 39,415.212** 478,861.7 913,493.8 364,862.8 548,630.9 40,283.9

Ndryshimi vjetor në përqindje/ Annual percentage changes

Mjetet valutore neto/ Net foreign assets

Mjetet e brendshme/ Domestic assets (3+4) Pretendimet ndaj qeverisë qendrore neto/

Net claims on Central Government Pretendime ndaj sektorëve të tjerë*/ Claims on other

sectors*

1 2 3 42010 / 12 38.9 5.7 0.6 9.72011 / 12 14.1 9.3 5.3 12.22012 / 12 16.5 0.6 -2.1 2.42013 / 01 16.7 0.0 -3.1 2.1

02 17.4 -0.6 -4.2 1.703 16.9 -0.2 -2.6 1.304 15.5 0.5 1.8 -0.305 15.0 -0.1 1.2 -1.006 10.9 1.2 3.7 -0.407 8.2 0.0 3.2 -2.108 5.7 0.6 5.7 -2.509 6.1 0.6 6.6 -3.010 4.6 0.6 6.2 -2.811 5.1 0.8 6.5 -2.712** 6.1 0.5 3.1 -1.2

Burimi: Banka e Shqipërisë. * përfshin kredinë për ekonominë dhe pretendime të tjera ndaj sektorëve mbajtës së parasë së gjerë. ** Të dhënat e muajit dhjetor 2013 janë paraprake.

Source: Bank of Albania. * include credit to economy and other claims on broad money holding sectors.

** December 2013 data are preliminary.

1-5 lloGARiTë RRjEDhëSE DhE DEpoziTAT pA AFAT Në lEkë SipAS SEkToRiT*Në milionë lekë, fund periudhe

lEk DENoMiNATED cuRRENT AccouNT AND SiGhT DEpoSiTS By SEcToR* 1-5 in millions All, end of period

Llogari rrjedhëse dhe depozita pa afat/ Current account and sight deposits

(2+ 3+4+ 5+6)

Qeveria lokale/ Local government

Korporatat jofinanciare publike/ Public nonfinancial corporations

Korporata të tjera financiare/Other financial corporations

Korporata të tjera jofinanciare/ Other nonfinancial corporations

Sektorë të tjerë rezidentë/ Other resident sectors

1 2 3 4 5 62010/ 12 80,368.4 948.1 7,134.0 920.6 22,505.0 48,860.82011/ 12 81,974.9 1,157.4 7,303.5 532.5 20,681.5 52,300.12012/ 12 88,541.5 1,059.7 7,168.0 1,789.2 24,716.6 53,807.92013/ 01 83,079.5 1,089.7 7,193.7 567.8 22,346.8 51,881.6

02 85,553.1 1,059.8 7,946.2 561.1 23,921.6 52,064.403 87,957.9 1,451.5 7,415.2 476.8 24,854.6 53,759.804 90,471.2 1,359.3 7,066.5 413.0 26,299.0 55,333.505 95,003.2 1,651.6 8,925.2 589.2 27,291.7 56,545.406 96,531.8 1,292.9 6,822.1 497.8 27,962.2 59,956.707 93,546.9 1,287.2 5,420.7 653.9 25,916.4 60,268.808 95,579.0 1,236.2 5,672.8 528.1 25,831.5 62,310.409 94,857.5 1,294.0 6,045.2 577.6 26,503.1 60,437.610 94,714.0 1,582.4 6,756.4 571.6 25,334.4 60,469.211 95,332.6 1,568.6 7,090.4 512.4 24,279.3 61,881.912** 96,983.9 1,305.0 6,108.2 937.0 24,244.0 64,389.7

Burimi: Banka e Shqipërisë. * përfshihen vetëm llogaritë dhe depozitat që janë pjesë e parasë së gjerë. ** Të dhënat e muajit dhjetor 2013 janë paraprake.

Source: Bank of Albania.* Deposits included in broad money.


Raporti Vjetor 2013


1-6 DEpoziTAT ME AFAT Në lEkë SipAS SEkToRiT* Në milionë lekë, fund periudhe

lEk DENoMiNATED TiME DEpoSiTS By SEcToR * 1-6in millions All, end of period

Depozitat me afat/ Time deposits (2+3+4+5+6) Qeveria lokale/ Local

governmentKorporatat jofinanciare

publike/ Public nonfinancial corporations

Korporata të tjera financiare/ Other

financial corporations

Korporata të tjera jofinanciare/ Other

nonfinancial corporations

Sektorë të tjerë rezidentë/ Other

resident sectors

1 2 3 4 5 62010 / 12 329,090.0 55.1 3,054.3 1,773.4 8,316.8 315,890.52011 / 12 370,105.2 109.6 2,608.9 1,423.5 11,292.5 354,670.82012 / 12 388,330.5 19.4 1,715.4 2,224.4 10,954.1 373,417.32013 / 01 392,672.2 17.2 2,555.5 3,743.4 9,775.8 376,580.4

02 395,577.2 17.6 3,502.0 3,740.9 9,739.6 378,577.103 394,366.5 18.0 2,210.7 1,560.5 10,620.6 379,956.804 397,658.5 18.4 1,770.8 3,231.4 11,238.3 381,399.605 401,530.2 18.9 1,748.5 2,986.5 13,035.2 383,741.006 401,822.9 19.3 1,742.9 1,996.5 13,385.5 384,678.707 404,122.8 16.8 644.0 4,167.6 13,692.2 385,602.208 403,053.0 16.5 663.0 5,746.0 14,502.9 382,124.709 404,674.3 16.8 635.0 6,507.3 12,810.2 384,704.910 403,585.3 13.9 1,499.6 4,150.3 14,881.6 383,040.011 401,227.7 54.0 988.7 3,854.4 14,940.2 381,390.412** 397,295.6 57.1 1,257.8 2,556.5 14,523.4 378,900.8

Burimi: Banka e Shqipërisë. *përfshihen vetëm llogaritë dhe depozitat që janë pjesë e parasë së gjerë. ** Të dhënat e muajit dhjetor 2013 janë paraprake.



1-7 lloGARi RRjEDhëSE DhE DEpoziTA pA AFAT Në vAluTë SipAS SEkToRiT*Në milionë lekë, fund periudhe

FoREiGN cuRRENcy DENoMiNATED cuRRENT AccouNT AND SiGhT DEpoSiTS By SEcToR* 1-7

in millions All, end of period

Llogari rrjedhëse dhe

depozita pa afat/ Current account and sight deposits

(2+3+4+5+6) Qeveria lokale/ Local

governmentKorporatat jofinanciare

publike/ Public nonfinancial corporations





Sektorë të tjerë rezidentë/ Other

resident sectors

1 2 3 4 5 62010 / 12 87,471.8 256.0 4,102.0 971.9 29,547.6 52,594.22011 / 12 86,753.0 263.1 2,091.5 971.8 28,217.3 55,209.42012 / 12 89,206.6 44.5 2,137.6 253.4 29,224.4 57,546.62013 / 01 87,576.5 64.8 2,276.6 730.9 29,141.9 55,362.2

02 87,985.5 58.5 2,603.8 315.7 28,116.4 56,891.103 87,057.6 39.9 2,526.1 207.3 28,327.4 55,957.004 94,054.7 46.7 2,999.6 489.6 35,021.4 55,497.305 87,406.8 102.2 2,280.4 406.5 28,689.6 55,928.106 90,486.6 138.8 2,334.9 426.2 29,641.5 57,945.307 94,240.7 31.7 2,319.2 619.8 30,217.8 61,052.208 104,176.8 71.1 2,326.3 883.0 33,133.5 67,762.909 105,597.6 94.8 2,299.8 429.1 36,501.7 66,272.110 103,162.9 553.5 2,389.9 362.1 34,822.6 65,034.711 108,601.1 401.6 2,455.6 856.6 36,772.9 68,114.412** 109,627.6 372.6 1,972.2 982.3 35,865.9 70,434.6




1-8 DEpoziTAT ME AFAT Në vAluTë SipAS SEkToRiT*Në milionë lekë, fund periudhe

FoREiGN cuRRENcy DENoMiNATED TiME DEpoSiTS By SEcToR* 1-8in millions All, end of period

Depozitat me afat/ Time deposits (2+3+4+5+6)

Qeveria lokale/ Local government

Korporatat jofinanciare publike/ Public





nonfinancial corporations Sektorë të tjerë rezidentë/

Other resident sectors

1 2 3 4 5 62010 / 12 288,294.8 237.0 4,470.0 5,229.1 27,835.3 250,523.52011 / 12 336,393.2 17.4 3,150.8 5,050.5 26,201.1 301,973.42012 / 12 364,624.2 _ 1,873.6 6,049.9 17,643.1 339,057.62013 / 01 365,231.1 _ 1,895.9 5,681.4 18,365.6 339,288.2

02 364,106.3 _ 2,451.8 5,780.5 17,977.7 337,896.203 363,227.1 _ 2,743.9 5,560.5 17,238.4 337,684.304 361,263.6 _ 2,794.9 5,530.5 17,143.1 335,795.105 356,931.2 _ 2,581.9 5,196.9 17,609.8 331,542.606 350,694.5 _ 2,436.4 4,843.2 15,643.9 327,771.007 342,998.2 _ 2,347.7 4,716.5 12,167.3 323,766.708 345,144.6 _ 2,559.0 4,364.6 13,598.5 324,622.409 350,919.8 _ 2,554.1 5,300.2 14,435.2 328,630.410 347,270.9 _ 2,299.9 5,626.0 14,764.5 324,580.411 345,839.6 _ 2,191.2 5,329.6 13,878.9 324,439.912** 346,181.2 _ 2,514.0 5,690.8 13,516.4 324,460.1




Raporti Vjetor2013


1-9

kRED

iA S

ipAS

AkT

iviT

ETiT

Eko

No

Mik

¹N

ë m

ilion

ë le

kë, f

und

periu

dhe

loA

NS

By E

co

No

Mic

Ac

Tivi

Ty¹

1-9

in m

illion

s A

ll, e

nd o

f per

iod

Tota

li i k

redi

së p

ër

bizn

eset

/ To

tal

loan

s to

bus

ines

s (2

+3+4

+5+6

+7+8

+9+1

0+11

+12+

13+1

4+15

+16+

17)

Bujq

ësia

, gj

uetia

dhe

sil

viku

ltura

/

Agric

ultu

re,

hunt

ing

and

fore

stry

Pesh

kim

i/

Fish

ing

Indu

stria

nx

jerrë

se/

M

inin

g an

d qu

ar-

ryin

g

Indu

stria

pë

r-pu

nues

e/

Man

ufac

-tu

ring

Prod

him

i, sh

përn

darja

e

ener

gjisë

el

ektri

ke, e

ga

zit d

he e

uj

it/ E

lect

ric-

ity, g

as a

nd

wat

er s

uppl

y

Ndë

rtim

i/

Con

struc

-tio

n

Treg

tia, r

ipar

imi i

au

tom

jete

ve d

he a

r-tik

ujve

sht

ëpia

kë/

Tr

ade,

repa

ir of

m

otor

veh

icle

s an

d pe

rson

al a

nd

hous

ehol

d go

ods

Hot

elet

dhe

re

stora

ntet

/

Hot

els

and

resta

uran

ts

Tran

spor

ti,

mag

azin

imi d

he

tele

kom

u-ni

kaci

oni/

Tr

ansp

ort,

stora

ge a

nd

tele

com

mun

ica-

tions

Ndë

rm-

jetë

sim

mon

etar

dhe

fin

anci

ar/

Fi

nanc

ial

inte

rmed

ia-

tion

Pasu

ritë

e pa

tund

shm

e,

dhën

ia m

e qi

ra, e

tj. /

Re

al e

state

, re

ntin

g, e

tc.

Adm

in-

istrim

i pu

blik

/

Publ

ic

adm

inis-

tratio

n

Arsim

i/

Educ

atio

n

Shën

-de

ti dh

e ve

prim

tarit

ë so

cial

e/

Hea

lth

and

soci

al

wor

k

Shër

bim

e ko

lek-

tive,

soc

iale

dhe

in

divi

dual

e/

Oth

er c

omm

u-ni

ty, s

ocia

l and

pe

rson

al s

ervi

ce

activ

ities

Të tj

era/

O

ther

12

34

56

78

910

1112

1314

1516

1720

10/

1233

0,38

8.1

3,98

2.6

903.

86,

736.

747

,196

.623

,563

.265

,787

.311

3,99

6.3

14,1

18.4

10,9

10.9

10,6

31.7

2,43

7.6

797.

13,

687.

14,

797.

312

,117

.98,

723.

420

11/

1238

9,42

5.7

5,58

6.3

1,03

6.4

6,57

2.6

57,8

53.6

37,0

73.3

70,8

75.5

129,

075.

915

,876

.411

,060

.511

,404

.72,

672.

01,

660.

44,

496.

74,

675.

216

,811

.312

,695

.120

12/

1240

1,69

9.1

5,65

5.4

905.

57,

566.

557

,931

.246

,518

.363

,410

.313

7,95

1.2

17,4

67.7

11,4

70.1

13,0

87.6

5,82

9.6

808.

65,

517.

64,

916.

415

,199

.27,

463.

920

13/

0139

9,04

5.8

5,61

9.2

914.

46,

960.

057

,308

.548

,942

.062

,836

.713

4,63

7.0

17,5

39.9

11,9

62.2

12,9

26.3

5,75

5.8

774.

55,

441.

74,

949.

215

,084

.37,

394.

002

399,

112.

15,

619.

891

2.9

6,51

3.0

56,6

70.3

48,7

98.7

63,1

02.4

135,

249.

617

,563

.612

,388

.012

,712

.15,

731.

179

7.8

5,41

3.3

4,98

5.3

14,8

86.0

7,76

8.1

0340

3,44

2.6

5,57

3.9

893.

77,

219.

756

,234

.049

,420

.262

,966

.613

8,03

2.4

17,6

79.0

12,4

16.8

12,7

33.4

5,74

9.7

837.

45,

406.

85,

021.

715

,390

.57,

866.

904

400,

368.

05,

684.

588

4.8

5,97

0.9

56,2

23.2

49,2

84.4

60,3

48.1

138,

276.

418

,072

.512

,582

.212

,843

.95,

792.

485

6.7

5,48

9.2

5,01

3.5

15,6

52.7

7,39

2.8

0539

9,90

9.6

5,78

4.6

895.

17,

410.

357

,265

.349

,306

.259

,926

.213

6,20

6.5

18,7

55.2

12,4

29.2

12,6

97.7

3,58

3.8

877.

25,

478.

34,

959.

415

,356

.68,

978.

006

401,

390.

35,

845.

690

6.2

6,04

8.3

58,5

71.0

48,9

19.7

59,0

88.0

138,

189.

619

,794

.012

,260

.812

,809

.02,

850.

193

1.2

5,52

0.2

5,00

5.3

15,3

23.6

9,32

7.9

0739

2,59

9.9

5,73

5.6

911.

46,

263.

657

,228

.649

,923

.355

,198

.813

4,16

3.6

19,0

89.2

12,2

55.3

13,4

31.6

2,72

3.8

914.

05,

505.

74,

902.

315

,329

.29,

023.

908

391,

474.

25,

733.

789

3.2

5,15

2.7

57,0

46.3

50,5

55.6

54,7

86.0

133,

775.

918

,835

.412

,804

.012

,972

.92,

561.

791

3.1

5,38

4.8

4,91

1.4

16,2

65.3

8,88

2.3

0939

3,71

2.8

5,82

7.6

852.

85,

302.

657

,575

.051

,157

.054

,348

.613

4,29

5.3

18,5

88.6

12,8

01.5

13,4

62.9

2,54

4.4

883.

85,

376.

35,

163.

616

,702

.48,

830.

310

387,

021.

75,

842.

888

3.2

5,65

2.3

57,1

90.1

51,0

75.1

53,8

59.9

128,

291.

718

,387

.412

,699

.513

,973

.62,

513.

889

3.9

5,18

4.6

5,37

0.8

16,7

13.6

8,48

9.2

1138

7,31

3.8

6,08

3.7

887.

45,

277.

656

,852

.649

,545

.854

,045

.613

0,32

0.3

18,3

39.8

12,7

08.4

13,6

51.6

2,46

9.1

916.

45,

145.

15,

155.

917

,886

.78,

028.

112

394,

660.

36,

201.

782

5.4

7,51

5.5

57,1

12.9

49,9

43.6

53,7

84.0

133,

676.

516

,069

.812

,486

.913

,555

.72,

545.

398

9.1

5,17

7.0

5,21

9.5

20,3

69.6

9,18

7.7

Bur

imi:

Bank

a e

Shqi

përis

ë.

1) T

ë dh

ënat

e k

redi

së n

uk p

ërfsh

ijnë

inte

resa

t e p

ërllo

garit

ura.

Sour

ce: B

ank

of A

lban

ia.

1) D

ata

on lo

ans

do n

ot in

clud

e ac

crue

d in

tere

sts.

Raporti Vjetor 2013


1-10 kREDiA SipAS qëlliMiT Të pëRDoRiMiT DhE MoNEDhëS pëR BizNESET¹Në milionë lekë, fund periudhe

BuSiNESS loANS By puRpoSE AND cuRRENcy1 1-10


Kredia për bizneset/ Business loans (2+7+12+17)

Në lekë / In ALL (3+4+5+6)

Overdraft/ Overdraft

Kapital qarkullues/ Working capital

Blerje pajisjesh/ Machineries and appliances

Pasuri të paluajtshme/ Real estate

1 2 3 4 5 62010/12 330,388.1 89,529.3 33,349.8 21,738.1 21,121.2 13,320.32011/12 389,425.7 118,862.4 37,883.4 33,938.2 26,536.0 20,504.82012/12 401,699.1 142,844.8 42,857.0 44,283.3 22,145.0 33,559.52013/01 399,045.8 140,377.8 44,383.3 43,221.9 21,951.7 30,820.9

02 399,112.1 139,672.1 44,368.8 42,910.4 21,595.0 30,797.903 403,442.6 141,074.2 45,230.5 42,865.2 21,515.1 31,463.404 400,368.0 140,687.4 45,304.3 42,764.3 21,286.7 31,332.105 399,909.6 139,885.4 46,716.4 40,755.7 21,071.6 31,341.706 401,390.3 141,253.2 49,075.5 39,386.8 20,923.0 31,867.907 392,599.9 141,199.2 50,802.1 37,055.0 20,969.6 32,372.508 391,474.2 140,416.4 50,169.0 37,073.8 20,926.0 32,247.709 393,712.8 142,617.5 51,594.2 37,580.8 20,994.8 32,447.710 387,021.7 137,759.8 46,721.5 36,880.7 21,512.5 32,645.111 387,313.8 138,131.7 46,749.2 37,095.7 22,040.0 32,246.812 394,660.3 145,978.4 49,815.8 39,508.7 23,935.2 32,718.7

Në dollarë amerikanë / In USD (8+9+10+11) Overdraft/ Overdraft Kapital qarkullues/

Working capitalBlerje pajisjesh/ Machineries

and appliances Pasuri të paluajtshme/ Real estate

7 8 9 10 112010 / 12 31,186.8 12,966.4 6,116.6 6,474.7 5,629.12011 / 12 36,138.2 17,403.7 5,354.5 7,070.4 6,309.62012 / 12 34,546.2 14,513.9 6,114.0 9,176.9 4,741.32013 / 01 31,535.4 12,542.4 5,652.0 8,770.8 4,570.2

02 32,270.2 12,763.8 5,715.0 9,004.4 4,787.003 34,455.7 14,509.0 6,007.2 8,961.5 4,978.004 33,458.3 13,913.6 5,941.4 8,734.9 4,868.505 33,170.2 14,467.1 5,294.3 8,597.1 4,811.706 32,622.4 13,820.3 5,414.2 8,427.6 4,960.407 30,662.7 13,686.2 4,432.4 8,069.0 4,475.108 30,786.1 13,917.4 4,487.6 7,826.2 4,554.909 29,292.1 12,653.5 4,592.0 7,717.9 4,328.610 28,750.1 12,816.6 4,418.8 7,352.7 4,162.011 30,424.0 14,122.9 4,714.9 7,430.4 4,155.812 31,784.4 15,449.0 4,107.5 8,337.9 3,890.1

Në euro / In EUR (13+14+15+16)

Kredia në monedha të tjera/ In other

currenciesOverdraft/ Overdraft Kapital qarkullues/ Working capital

Blerje pajisjesh/ Machineries and appliances


12 13 14 15 16 172010 / 12 209,347.5 61,989.3 27,174.5 60,072.5 60,111.2 324.52011 / 12 234,203.0 68,305.4 31,695.8 65,354.7 68,847.0 222.12012 / 12 224,224.0 62,521.8 28,140.0 57,525.4 76,036.8 84.12013 / 01 227,063.2 62,381.4 27,970.9 57,910.0 78,800.9 69.3

02 227,100.8 62,099.7 28,152.7 56,940.4 79,908.0 69.003 227,844.5 62,783.1 28,554.7 57,463.1 79,043.7 68.304 226,155.4 60,750.7 28,229.7 57,910.2 79,264.9 67.005 226,789.1 61,140.8 29,420.2 60,615.2 75,612.9 64.906 227,450.6 62,015.5 30,333.1 60,199.4 74,902.6 64.107 220,675.4 62,357.7 28,745.1 58,953.5 70,619.1 62.708 220,210.3 61,530.8 27,963.7 60,902.2 69,813.5 61.509 221,741.7 62,454.9 27,803.0 61,466.9 70,016.9 61.610 220,452.2 61,210.1 29,534.0 60,386.9 69,321.2 59.611 218,699.2 60,135.3 28,702.1 59,804.1 70,057.8 58.912 216,839.5 60,019.9 29,554.8 59,328.0 67,936.8 58.0

Burimi: Banka e Shqipërisë. 1) Të dhënat e kredisë nuk përfshijnë interesat e përllogaritura.

Source: Bank of Albania.1) Data on loans do not include accrued interests.

Raporti Vjetor2013


1-11 kREDiA SipAS qëlliMiT Të pëRDoRiMiT DhE MoNEDhëS pëR iNDiviDëT¹ Në milionë lekë, fund periudhe

houSEholD loANS By puRpoSE AND cuRRENcy1 1-11


Kredia për individët/

Household Loans (2+8+

14+20)

Në lekë/In ALL (3+4+5+6+7) Overdraft/Overdraft Mallra jo të qëndrueshme

/Non durable goodsMallra të qëndrueshme/

Durable goodsPasuri të paluajtshme/

Real estateUshtrim aktiviteti/

Business activity

1 2 3 4 5 6 72010/12 142,176.0 59,411.9 4,468.4 14,403.5 5,434.0 27,782.7 7,323.32011/12 141,618.3 61,524.9 5,271.1 16,128.1 5,489.7 30,285.5 4,350.52012/12 142,270.8 63,553.9 5,617.3 15,501.0 5,442.2 33,014.8 3,978.52013/01 140,995.6 63,134.5 5,559.8 15,349.8 5,313.8 33,010.1 3,901.1

02 140,697.0 63,157.2 5,476.3 15,293.2 5,321.8 33,146.0 3,919.903 141,489.0 63,703.9 5,580.9 15,345.5 5,326.2 33,553.8 3,897.504 142,412.5 64,129.8 5,520.5 15,518.4 5,297.3 33,832.0 3,961.605 142,638.1 64,758.1 5,626.8 15,613.1 5,375.0 34,231.2 3,912.106 144,614.7 65,309.5 5,511.8 15,831.3 5,460.1 34,675.8 3,830.507 143,815.9 65,957.8 5,807.3 15,947.9 5,577.9 34,926.4 3,698.408 141,909.9 64,626.3 5,614.2 14,656.0 5,465.0 35,230.1 3,661.109 142,693.2 64,933.6 5,636.3 14,722.1 5,562.2 35,406.4 3,606.610 141,830.9 65,170.2 5,572.2 14,737.0 5,587.4 35,694.7 3,578.911 142,039.0 65,274.4 5,485.8 14,426.6 5,938.2 35,930.6 3,493.212 142,716.7 65,588.1 5,571.9 14,345.7 6,052.7 36,148.8 3,469.1

Në dollarë amerikanë / In

USD (9+10+ 11+12 +13)


Mallra jo të qëndrueshme/ Nondurable goods

Mallra të qëndrueshme/ Durable goods

Pasuri të paluajtshme/ Real estate Ushtrim aktiviteti/ Business activity

8 9 10 11 12 132010 / 12 2,254.3 236.8 20.6 135.1 1,756.7 105.12011 / 12 2,253.4 251.0 35.5 93.3 1,606.5 267.22012 / 12 1,900.9 223.0 62.6 44.9 1,354.1 216.32013 / 01 1,764.1 189.1 32.9 36.5 1,298.0 207.7

02 1,811.1 203.6 41.2 36.2 1,315.6 214.603 1,852.4 228.8 42.5 36.6 1,318.9 225.604 1,822.7 215.0 54.3 44.1 1,280.8 228.605 1,795.9 206.0 58.6 50.1 1,249.1 232.106 1,747.9 178.1 58.8 60.0 1,222.2 228.807 1,642.4 172.0 51.9 44.2 956.3 417.908 1,577.1 115.4 64.1 40.2 945.7 411.609 1,501.5 87.9 65.6 41.0 1,099.2 207.910 1,463.5 91.5 57.8 41.2 1,067.1 205.811 1,414.5 43.5 54.8 45.4 1,066.0 204.812 1,325.5 60.2 59.8 41.1 965.4 199.0

Në euro / In EUR (15+16

+17+ 18+19)

Kredia në monedha të tjera / In other currencies


Mallra jo të qëndrueshme/ Nondurable goods

Mallra të qëndrueshme/ Durable goods


Ushtrim aktiviteti/ Business activity

14 15 16 17 18 19 202010 / 12 80,001.6 1,559.4 1,732.9 2,415.5 70,107.7 4,186.0 508.32011 / 12 77,355.1 1,624.0 1,687.8 2,912.2 68,167.1 2,964.0 484.92012 / 12 76,371.6 2,759.3 1,761.0 3,194.8 66,055.3 2,601.3 444.42013 / 01 75,665.2 2,670.9 1,646.8 3,118.2 65,689.3 2,540.0 431.7

02 75,294.4 2,653.2 1,682.6 3,039.8 65,420.8 2,497.9 434.303 75,499.4 2,597.6 1,734.8 3,089.3 65,694.5 2,383.2 433.404 76,044.3 2,696.6 1,806.5 3,093.1 65,992.7 2,455.6 415.705 75,679.1 2,676.4 1,834.3 3,240.1 65,525.2 2,403.0 405.006 77,150.4 3,739.0 1,868.0 3,242.8 65,924.1 2,376.5 406.907 75,814.7 2,829.4 1,837.9 3,250.4 65,597.4 2,299.7 401.008 75,312.8 2,700.8 1,812.4 3,179.6 65,305.8 2,314.2 393.709 75,865.5 2,743.8 1,833.4 3,192.3 65,855.1 2,241.0 392.610 74,820.1 2,677.3 1,782.6 3,109.3 65,039.5 2,211.4 377.111 74,979.1 2,586.7 1,806.5 3,094.0 65,138.6 2,353.4 371.112 75,433.5 2,595.6 1,991.7 2,956.1 65,436.0 2,454.2 369.6

Burimi: Banka e Shqipërisë. 1) Të dhënat e kredisë nuk përfshijnë interesat e përllogaritura.

Source: Bank of Albania.1) Data on loans do not include accrued interests.

Raporti Vjetor 2013


1-12

kRE

DiA

SipA

S RR

ETh

iT*

Në

mili

onë

lekë

, fun

d pe

riudh

elo

AN

S By

DiS

TRic

T* 1

-12

in m

illion

s A

ll, e

nd o

f per

iod

To

tali

i kre

disë

/ To

tal l

oans

(2

+3+4

+5+6

+7+8

+9+1

0 )

T

iranë

/ Ti

rana

D

urrë

s/ D

urrë

s E

lbas

an/

Elba

san

Shk

odër

/ Sh

kodr

a K

orçë

/ Ko

rca

Vlo

rë/

Vlor

a F

ier/

Fie

r Le

zhë/

Lezh

a T

ë tje

ra/

Oth

er

12

34

56

78

910

2010

/ IV

472,

564.

033

0,63

4.1

37,1

38.3

12,9

21.5

12,0

24.4

8,08

3.6

16,4

90.2

14,1

87.2

8,90

9.6

32,1

75.2

2011

/ IV

531,

044.

037

4,94

0.9

41,3

83.8

15,2

66.5

13,1

28.9

8,64

9.4

16,4

77.1

15,7

79.5

10,2

57.8

35,1

60.0

2012

/ IV

543,

969.

939

0,25

3.4

41,2

66.8

15,2

72.7

13,1

34.1

8,49

6.4

16,1

90.1

13,8

10.2

10,6

11.4

34,9

34.7

2013

/ I

544,

931.

639

4,00

5.4

39,9

11.9

15,1

48.9

12,9

72.8

8,50

7.5

16,1

30.3

13,3

98.6

10,5

83.1

34,2

73.2

II

546,

005.

039

0,95

3.6

41,7

10.5

16,5

53.4

13,1

74.9

8,61

7.6

16,4

89.9

13,0

99.3

10,8

86.9

34,5

19.0

III

536,

405.

938

1,33

0.5

42,4

41.6

16,8

04.0

12,9

55.7

8,62

2.8

16,0

24.5

13,8

00.2

10,2

06.2

34,2

20.4

VI

537,

377.

038

5,35

6.1

42,5

38.0

15,9

64.8

12,6

64.2

9,00

3.5

15,7

31.6

12,8

59.3

9,26

3.8

33,9

95.7

Bur

imi:

Bank

a e

Shqi

përis

ë.

* T

ë dh

ënat

e k

redi

së n

uk p

ërfsh

ijnë

inte

resa

t e p

ërllo

garit

ur.

Sour

ce: B

ank

of A

lban

ia.

* D

ata

on lo

ans

do n

ot in

clud

e ac

crue

d in

tere

sts.

2. N

oRM

AT E

iNTE

RESi

T Të

iNST

RuM

ENTE

vE T

ë po

liTik

ëS M

oN

ETA

RE 2-

1 N

oRM

AT E

iNTE

RESi

T Të

BA

Nkë

S Së

Sh

qip

ëRiS

ë *

Në

përq

indj

e

iNTE

REST

RAT

ES o

F M

oN

ETA

Ry p

olic

y iN

STRu

MEN

TS 2

. BA

Nk

oF

AlB

AN

iA iN

TERE

ST R

ATES

* 2-

1 in

per

cent

age

D

epoz

ita n

jëdi

tore

/ O

vern

ight

dep

osit

Mar

rëve

shje

ribl

erje

je n

jëja

vore

/ W

eekly

repu

rcha

se a

gree

men

tKr

edia

një

dito

re/

Ove

rnig

ht c

redi

tKr

edia

për

mbë

shte

tje m

e lik

uidi

tet1 /

Liqu

idity

sup

porti

ng lo

an1

Vler

a/ Le

vel

Ndr

yshi

mi/

Cha

nge

Vler

a/ Le

vel

Ndr

yshi

mi/

Cha

nge

Vler

a/ Le

vel

Ndr

yshi

mi/

Cha

nge

Vler

a/ Le

vel

Ndr

yshi

mi/

Cha

nge

12

34

56

78

2004

29/

04

3.25

_6.

25_

8.75

_12

.25

_

12/

053.

00-0

.25

6.00

-0.2

58.

50-0

.25

12.0

0-0

.25

24

/ 06

2.75

-0.2

55.

75-0

.25

8.25

-0.2

511

.75

-0.2

5

28/

07

2.50

-0.2

55.

50-0

.25

8.00

-0.2

511

.50

-0.2

5

04/

112.

25-0

.25

5.25

-0.2

57.

75-0

.25

11.2

5-0

.25

2005

31/

032.

00-0

.25

5.00

-0.2

57.

50-0

.25

11.0

0-0

.25

27

/ 07

3.25

1.25

5.00

_6.

75-0

.75

11.0

0_

2006

12/

073.

500.

255.

250.

257.

000.

2511

.25

0.25

30

/ 11

3.75

0.25

5.50

0.25

7.25

0.25

11.5

00.

2520

0728

/ 06

4.00

0.25

5.75

0.25

7.50

0.25

11.7

50.

25

27/

094.

250.

256.

000.

257.

750.

2512

.00

0.25

30

/ 11

4.50

0.25

6.25

0.25

8.00

0.25

12.2

50.

2520

0824

/ 12

4.

50_

6.25

_7.

00-1

.00

12.2

5_

2009

28/

014.

50_

6.25

_7.

00_

12.2

5_

29

/ 01

4.00

-0.5

05.

75-0

.50

6.50

-0.5

011

.75

-0.5

0

28/

103.

50-0

.50

5.25

-0.5

06.

00-0

.50

11.2

5-0

.50

2010

29/

073.

25-0

.25

5.00

-0.2

55.

75-0

.25

11.0

0-0

.25

2011

03/

013.

25_

5.00

_6.

751.

0011

.00

_

24/

033.

500.

255.

250.

257.

000.

2511

.25

0.25

30

/ 09

3.25

-0.2

55.

00-0

.25

6.75

-0.2

511

.00

-0.2

5

01/

123.

00-0

.25

4.75

-0.2

56.

50-0

.25

10.7

5-0

.25

2012

26/

012.

75-0

.25

4.50

-0.2

56.

25-0

.25

10.5

0-0

.25

29

/ 03

2.50

-0.2

54.

25-0

.25

6.00

-0.2

510

.25

-0.2

5

10/

052.

50_

4.25

_6.

00_

8.25

-0.2

0

25/

072.

25-0

.25

4.00

-0.2

55.

75-0

.25

8.00

-0.2

520

1331

/01

2.00

-0.2

53.

75-0

.25

5.50

-0.2

57.

75-0

.25

01

/08

1.75

-0.2

53.

50-0

.25

5.25

-0.2

57.

50-0

.25

02

/12

1.50

-0.2

53.

25-0

.25

5.00

-0.2

57.

25-0

.25

16

/12

1.25

-0.2

53.

00-0

.25

4.75

-0.2

57.

00-0

.25

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

*Tab

ela

para

qet n

drys

him

in e

nor

mav

e ba

zë të

inte

resit

sip

as v

endi

mit

të p

oliti

kës

mon

etar

e.

1) M

e hy

rjen

në fu

qi të

ven

dim

it nr

. 16,

dat

ë 13

.03.

2012

, për

mira

timin

e rr

egul

lore

s "p

ër k

redi

në p

ër m

bësh

tetje

me

likui

dite

t", in

strum

enti

"kre

dia

lom

bard

" do

të p

asoh

et n

ga "k

redi

a pë

r mbë

shte

tje m

e lik

uidi

tet".

Sour

ce: B

ank

of A

lban

ia*T

able

pre

sent

the

chan

ge o

f key

inte

rest

rate

s ac

cord

ing

to th

e m

onet

ary

polic

y de

cisio

ns fo

r int

eres

t rat

es.

1) u

pon

the

entry

into

forc

e of

Dec

ision

No.

16,

dat

ed 1

3 M

arch

201

2, o

n th

e ap

prov

al o

f the

Reg

ulat

ion

“on

the

liqui

dity

su

ppor

ting

loan

”, th

e in

strum

ent o

f “lo

mba

rd l

oan”

will

be fo

llow

ed b

y th

e “l

iqui

dity

sup

porti

ng lo

an”.

Raporti Vjetor2013


3. T

REG

jET

FiN

AN

ciA

RE

3-1

No

RMAT

E iN

TERE

SiT

pëR

DEp

ozi

TAT

E RE

jA S

ipAS

Mo

NED

hëS

* N

ë pë

rqin

dje

FiN

AN

ciA

l M

ARk

ETS

3.

iNTE

REST

RAT

ES o

N N

EW D

Epo

SiTS

By

cu

RREN

cy*

3-1

in p

erce

ntag

e

Në

lekë

/ In

ALL

Lloga

ri rrj

edhë

se/

Cur

rent

acc

ount

s1

muj

ore/

1 m

onth

s3

muj

ore/

3 m

onth

s6

muj

ore/

6 m

onth

s12

muj

ore/

12

mon

ths

24 m

ujor

e/ 2

4 m

onth

s20

100.

304.

554.

645.

386.

407.

0420

110.

224.

394.

224.

875.

876.

5920

120.

053.

623.

834.

505.

386.

5020

13/0

10.

042.

753.

564.

205.

076.

4402

0.05

3.09

3.71

4.25

5.25

6.48

030.

052.

893.

664.

325.

366.

6004

0.05

2.87

3.42

4.15

5.04

6.40

050.

053.

193.

234.

095.

116.

2606

0.05

3.01

2.78

3.64

4.59

6.12

070.

052.

852.

563.

304.

265.

8308

0.04

2.72

2.35

3.07

3.83

5.66

090.

051.

931.

912.

573.

415.

0610

0.05

2.74

1.32

2.29

2.95

4.57

110.

052.

621.

552.

182.

654.

1112

0.05

2.70

1.43

2.00

2.45

4.04

N

ë do

llarë

am

erik

anë/

In U

SD20

100.

091.

151.

191.

392.

042.

3420

110.

090.

841.

071.

592.

141.

9620

120.

030.

961.

461.

812.

562.

5620

13/0

10.

040.

941.

201.

621.

992.

2702

0.04

0.84

0.96

1.48

3.31

2.23

030.

041.

011.

281.

462.

092.

2104

0.04

1.03

1.40

1.06

1.71

1.88

050.

040.

880.

981.

111.

632.

2006

0.05

0.86

1.04

1.14

1.70

2.00

070.

040.

930.

881.

451.

411.

7408

0.04

0.95

1.04

1.09

1.34

1.51

090.

030.

831.

041.

131.

361.

9310

0.04

0.78

1.00

0.97

1.85

2.14

110.

042.

400.

621.

081.

352.

0712

0.04

2.24

1.08

1.17

1.58

2.14

N

ë Eu

ro/

In E

UR

2010

0.15

1.87

2.52

3.00

3.57

4.22

2011

0.11

2.04

2.09

2.45

3.11

3.85

2012

0.03

1.86

2.02

2.40

3.06

3.80

2013

/01

0.03

1.48

1.85

1.92

2.74

3.36

020.

041.

531.

641.

852.

793.

2803

0.05

1.48

1.71

2.01

2.84

3.49

040.

051.

311.

321.

692.

413.

0805

0.04

1.27

1.30

1.84

2.40

3.13

060.

041.

331.

211.

672.

273.

4307

0.05

1.15

1.22

1.54

2.08

3.31

080.

041.

121.

081.

291.

863.

0009

0.04

1.16

1.12

1.38

1.84

2.82

100.

041.

251.

021.

131.

862.

9011

0.05

1.15

0.87

1.32

1.62

2.54

120.

040.

990.

771.

401.

642.

16

Bur

imi:

Bank

a e

Shqi

përis

ë .

*Nor

mat

vje

tore

për

faqë

sojn

ë no

rmat

mes

atar

e të

pon

deru

ara

vjet

ore,

ndë

rsa n

orm

at m

ujor

e pë

rfaqë

sojn

ë no

rmat

mes

atar

e të

pon

deru

ara

muj

ore.

Sour

ce: B

ank

of A

lban

ia.

*yea

rly d

ata

pres

ents

the

annu

al w

eigh

ted

aver

age

rate

, whi

le th

e m

onth

ly d

ata

pres

ents

the

mon

thly

wei

ghte

d av

erag

e ra

te.

Raporti Vjetor 2013


3-2

No

RMAT

E iN

TERE

SiT

pëR

kRED

iTë

E RE

jA S

ipAS

Mo

NED

hëS

*N

ë pë

rqin

dje

iNTE

REST

RAT

ES o

N N

EW l

oA

NS

By c

uRR

ENc

y* 3

-2in

per

cent

age

N

ë le

kë/

In A

LLD

eri n

ë 6

mua

j/ U

p to

6 m

onth

s6

mua

j - 1

vit/

6 m

onth

s - 1

yea

r1-

3 vj

et/

1-3

year

s 3

- 5

vjet

/ 3

- 5 y

ears

Mbi

5 v

jet/

Ove

r 5 y

ears

2010

13.1

711

.29

15.6

814

.16

12.0

520

1112

.28

11.1

713

.43

12.7

910

.73

2012

10.6

110

.28

14.3

512

.37

10.2

220

13/0

19.

809.

2615

.48

13.2

69.

4202

11.1

311

.57

16.0

213

.99

9.51

048.

8510

.58

15.1

712

.34

11.1

405

11.6

010

.12

15.0

712

.81

10.0

506

9.56

10.9

013

.62

11.8

610

.25

0711

.36

10.2

413

.54

12.2

710

.31

0810

.01

8.68

13.2

211

.58

8.85

098.

8810

.08

14.2

811

.50

9.48

109.

948.

7212

.72

10.9

38.

7311

9.02

8.96

13.3

010

.29

8.60

128.

108.

2712

.74

9.45

9.45

N

ë do

llarë

am

erik

anë

/ In

USD

20

107.

446.

686.

727.

068.

0120

118.

856.

577.

154.

526.

9120

127.

296.

966.

386.

908.

9620

13/0

18.

307.

3014

.97

8.47

_02

4.60

6.49

_13

.48

5.52

037.

196.

347.

656.

536.

8904

7.03

6.07

7.55

13.6

54.

9605

8.05

6.05

6.12

5.42

6.78

065.

906.

288.

076.

607.

0007

8.95

6.31

5.71

8.27

6.46

086.

536.

515.

566.

987.

7109

7.23

6.72

6.38

6.39

6.55

106.

605.

598.

835.

547.

5911

6.40

5.85

6.62

6.00

5.97

126.

017.

246.

046.

197.

97

Në

Euro

/ In

EU

R20

107.

207.

148.

027.

877.

4120

117.

517.

187.

767.

457.

5620

126.

946.

927.

417.

927.

2220

13/0

17.

927.

217.

355.

515.

6002

6.24

7.33

7.53

7.95

7.01

036.

716.

885.

858.

117.

1604

6.89

6.98

8.05

8.08

6.72

055.

656.

008.

427.

147.

5906

6.95

6.95

7.56

6.85

7.34

077.

296.

706.

937.

666.

9708

6.24

6.90

6.71

6.32

7.56

096.

427.

677.

977.

356.

4910

6.34

6.39

7.38

7.17

6.74

117.

217.

578.

017.

446.

4012

7.49

6.67

8.64

7.11

6.92

Bur

imi:

Bank

a e

Shqi

përis

ë.*N

orm

at v

jeto

re p

ërfa

qëso

jnë

norm

at m

esat

are

të p

onde

ruar

a vj

etor

e, n

dërsa

nor

mat

muj

ore

përfa

qëso

jnë

norm

at m

esat

are

të p

onde

ruar

a m

ujor

e.

Sour

ce: B

ank

of A

lban

ia.

*yea

rly d

ata

pres

ents

the

annu

al w

eigh

ted

aver

age

rate

, whi

le th

e m

onth

ly d

ata

pres

ents

the

mon

thly

wei

ghte

d av

erag

e ra

te.

Raporti Vjetor2013


3-3 NoRMAT E iNTERESiT pëR BoNoT E ThESARiT SipAS AFATiT* Në përqindje

yiElDS oF TREASuRy BillS By MATuRiTy BREAkDoWN* 3-3

in percentage Normat e interesit për bonot e thesarit/ Maturity breakdown of Treausury bill yields

3-mujor/ 3 months 6-mujor/ 6 months 12-mujor/ 12 months 2007 / 12 6.32 7.41 8.26 2008 / 12 6.27 7.45 8.56 2009 / 12 6.30 7.52 9.14 2010 / 12 5.29 6.41 7.09 2011 / 01 _ 6.32 6.83

02 5.21 6.38 6.95 03 5.35 6.72 7.27 04 _ 6.84 7.41 05 5.47 6.82 7.36 06 5.65 6.80 7.54 07 _ 6.82 7.69 08 5.61 6.78 7.68 09 5.62 6.77 7.68 10 _ 6.49 7.50 11 5.49 6.44 7.40 12 5.31 6.23 6.95

2012 / 01 _ 6.23 7.07 02 5.08 6.10 7.11 03 5.29 6.20 7.33 04 _ 6.20 7.35 05 5.30 6.20 7.36 06 5.26 6.25 7.37 07 _ 6.24 7.34 08 5.15 6.23 7.19 09 5.08 6.17 6.93 10 _ 6.13 6.78 11 5.03 6.06 6.46 12 5.03 5.65 6.37

2013 / 01 5.08 6.08 6.56 02 5.05 6.00 6.38 03 5.04 5.99 6.18 04 _ 5.94 6.11 05 4.80 5.80 5.87 06 4.63 5.51 5.55 07 _ 5.30 5.35 08 3.85 4.52 4.85 09 3.44 3.99 4.18 10 3.43 3.68 3.81 11 _ 3.49 3.73 12 3.40 3.54 3.66

Burimi: Banka e Shqipërisë. * përfaqësojnë normat mesatare të ponderuara të periudhës.

Source: Bank of Albania. * Weighted average interest rates.

Raporti Vjetor 2013


4. k

uRS

i i k

EMBi

MiT

4-1

kuRS

i i k

ëMBi

MiT

Të

lEku

T ku

ND

REjT

Mo

NED

hAv

E kR

yESo

REle

kë p

ër n

jësi

të m

oned

hës

së h

uaj

EXh

AN

GE

RATE

4.

EXc

hA

NG

E RA

TE 4

-1A

ll p

er u

nit o

f for

eign

cur

renc

ies

Mon

edha

t kry

esor

e/

Mai

n fo

reig

n cu

rrenc

ies

Mes

atar

ja e

per

iudh

ës/

Aver

age

of p

erio

dFu

ndi i

per

iudh

ës/

End

of p

erio

d

Dol

lari

amer

ikan

/

US

dolla

r (U

SD)

Mon

edha

ev

ropi

ane/

Eur

opea

n cu

rrenc

y (E

UR)

Poun

d-i b

ritan

ik/

Br

itish

pou

nd

sterli

ng (G

BP)

Fran

ga

zvic

eran

e/

Swiss

Fra

nc

(CH

F)

Jeni

japo

nez/

Ja

pane

se y

en

(per

100

) (JP

Y)

Dol

lari

kana

dez/

C

anad

ian

dolla

r (C

AD)

Dol

lari

amer

ikan

/

US

Dol

lar (

USD

)M

oned

ha

evro

pian

e/ E

urop

ean

curre

ncy

(EU

R)

Poun

d-i b

ritan

ik/

Br

itish

pou

nd

sterli

ng (G

BP)

Fran

ga

zvic

eran

e/

Swiss

fran

c (C

HF)

Jeni

japo

nez/

Ja

pane

se y

en

(per

100

) (JP

Y)

Dol

lari

kana

dez/

C

anad

ian

dolla

r (C

AD)

12

34

56

78

910

1112

2011

100.

9014

0.33

161.

7211

3.98

126.

6810

2.04

107.

5413

8.93

165.

9211

4.46

138.

8010

5.36

2012

108.

1813

9.04

171.

4311

5.39

135.

7410

8.27

105.

8513

9.59

171.

1811

5.65

122.

9310

6.37

2013

105.

6714

0.26

165.

1911

4.00

108.

5010

2.65

101.

8614

0.20

168.

3911

4.41

96.9

895

.70

2013

/01

104.

9613

9.49

167.

4411

3.48

117.

8710

5.92

103.

0013

9.58

162.

9511

3.07

113.

1610

2.82

0210

4.61

139.

7516

2.02

113.

6611

2.38

103.

7210

6.48

139.

6616

1.43

114.

4211

5.54

104.

0303

107.

8113

9.78

162.

6411

4.03

113.

8910

5.24

109.

1513

9.91

165.

8511

5.01

116.

0210

7.36

0410

7.86

140.

2816

5.01

115.

0611

0.42

105.

9310

7.65

140.

7216

6.87

114.

9811

0.35

106.

5205

108.

5614

0.89

165.

9511

3.59

107.

6110

6.33

108.

1614

0.45

164.

4411

3.36

107.

7110

4.47

0610

6.89

140.

9616

5.45

114.

4310

9.80

103.

6910

7.99

140.

9616

4.63

114.

2810

9.08

103.

1107

107.

2714

0.31

162.

8111

3.51

107.

6810

3.06

105.

5814

0.20

160.

5811

3.83

108.

0710

2.58

0810

5.20

140.

0116

2.94

113.

5310

7.40

101.

1210

5.71

139.

9816

3.72

113.

6510

7.71

100.

4109

105.

3114

0.51

166.

9311

3.96

106.

1610

1.69

104.

7614

1.37

169.

1311

5.75

107.

0410

1.68

1010

3.27

140.

8516

6.29

114.

4410

5.67

99.6

810

2.52

140.

1116

4.27

113.

6010

4.38

98.1

111

103.

9114

0.11

167.

0711

3.76

104.

1499

.24

103.

1714

0.25

167.

9911

4.02

101.

3497

.89

1210

2.38

140.

2116

7.69

114.

5398

.97

96.2

310

1.86

140.

2016

8.39

114.

4196

.98

95.7

0Bu

rimi:

Bank

a e

Shqi

përis

ë. S

ourc

e: B

ank

of A

lban

ia.

Raporti Vjetor2013


5. S

TATi

STik

AT E

SEk

ToRi

T Të

jASh

TëM

5-

1 Bi

lAN

ci i

pA

GES

AvE

Në

mili

onë

euro

EXTE

RNA

l SE

cTo

R ST

ATiS

Tic

S 5.

BAlA

Nc

E o

F pA

yMEN

TS 5

-1in

milli

ons

EuR

Llo

garia

kor

rent

e/

Cur

rent

acc

ount

(2

+5+6

+7+8

+9+1

0)Bi

lanc

i tre

gtar

/ m

allra

t /

Trad

e ba

lanc

e (3

+4)

Sh

ërbi

met

/ Se

rvic

esTë

ard

hura

t/ In

com

eTr

ansfe

rta

priv

ate/

Priv

ate

trans

fers

Tran

sferta

sht

etër

ore/

Offi

cial

tra

nsfe

rsEk

spor

ti i m

allra

ve (f

ob) /

Ex

port

of g

oods

(fob

)Im

porti

i m

allra

ve (f

ob)/

Im

port

of g

oods

(fob

)Kr

edi/

Cre

dit

Deb

i/ D

ebit

Kred

i/ C

redi

tD

ebi/

Deb

it

12

34

56

78

910

2010

-1,0

18.6

-2,0

82.7

1,17

1.5

-3,2

54.2

1,75

0.7

-1,5

18.9

286.

3-3

76.4

877.

145

.320

11-1

,185

.4-2

,241

.61,

405.

5-3

,647

.11,

747.

4-1

,612

.422

0.1

-197

.487

7.6

20.9

2012

-1,0

21.3

-1,9

99.2

1,52

5.6

-3,5

24.8

1,65

5.1

-1,4

59.9

204.

4-2

93.3

846.

725

.020

12 /

IV-2

36.3

-517

.840

3.1

-920

.940

2.1

-374

.255

.3-5

5.5

244.

49.

520

13 /

I-2

24.7

-332

.438

1.6

-714

.028

3.6

-327

.542

.2-5

3.5

161.

41.

6 II

-296

.9-3

97.6

458.

8-8

56.4

346.

9-3

84.2

47.4

-71.

115

4.4

7.4

III

-191

.6-4

37.6

454.

7-8

92.3

524.

7-4

78.1

53.1

-17.

816

0.6

3.5

Lloga

ria k

apita

le /

C

apita

l acc

ount

Lloga

ria fi

nanc

ial/

Fi

nanc

ial a

ccou

nt

(13+

14+1

5+16

)

G

abim

e dh

e ha

rresa

/ N

et e

rrors

an

d om

issio

ns

Bila

nci i

pë

rgjit

hshë

m/

O

vera

ll ba

lanc

e (1

+11+

12+1

7)

Reze

rvat

/

Rese

rve

asse

ts

Ndr

yshi

mi t

otal

në

reze

rva/

To

tal c

hang

e in

rese

rves

as

sets

Nga

të c

ilat:

Rivle

rësim

/

Of w

hich

: Re

valu

atio

n

Inve

stim

et e

hua

ja d

irekte

(n

eto)

/ Fo

reig

n di

rect

in

vestm

ent,

net

Inve

stim

e po

rtofo

li (n

eto)

/

Portf

olio

inve

stmen

t, ne

tKa

pita

le të

tjer

a*

(net

o)/

Oth

er

capi

tal,

net*

Përd

orim

kre

dish

dhe

hu

ash

nga

FMN

/ U

se

of fu

nd c

redi

t and

loan

s

1112

1314

1516

1718

1920

2120

1085

.578

6.6

788.

523

2.1

-224

.9-9

.232

5.4

179.

0-1

79.0

254.

675

.720

1184

.989

3.2

715.

5-1

3.1

199.

5-8

.717

8.6

-28.

728

.78.

036

.720

1281

.478

5.9

727.

2-2

4.6

95.9

-12.

523

1.2

77.3

-77.

360

.2-1

7.1

2012

/ IV

15.6

233.

517

6.7

11.0

45.9

_-3

6.0

-23.

223

.2-5

6.0

-32.

920

13 /

I9.

719

8.9

194.

9-7

.115

.0-3

.9-7

.5-2

3.6

23.6

-16.

76.

9 II

4.8

333.

723

7.6

-84.

618

0.8

-0.1

44.8

86.4

-86.

456

.4-3

0.0

III

14.8

64.7

258.

211

.3-2

01.2

-3.5

146.

534

.5-3

4.5

16.1

-18.

4Bu

rimi:

Bank

a e

Shqi

përis

ë.*

Nuk

për

fshih

en p

ërdo

rime

huas

h dh

e kr

edish

nga

FM

N.

Sour

ce: B

ank

of A

lban

ia.

* Ex

clud

ing

use

of F

und

cre

dit a

nd l

oans

.

Raporti Vjetor 2013


5-2

EkSp

oRT

i SipA

S G

RupM

All

RAvE

N

ë m

ilion

ë le

këEX

poRT

By

co

MM

oD

iTiE

S 5-

2in

milli

ons

All

Gjit

hsej

/ To

tal (

2+3

+4+

5+6

+7+

8+9

+10)

Ush

qim

, pije

duh

an/

Fo

od, b

ever

ages

, to

bacc

o

Min

eral

e, lë

ndë

djeg

ëse,

en

er. e

lek.

/ M

iner

als,

fu

els,

ele

ctric

ity

Prod

ukte

kim

ike

dhe

plas

tike/

Che

mic

al a

nd

plas

tic p

rodu

cts

Lëku

re d

he a

rtiku

j pre

j lë

kure

/ Le

athe

r and

le

athe

r man

ufac

ture

s

Prod

him

e dr

uri d

he le

tre/

W

ood

man

ufac

ture

s an

d ar

ticle

s of

pap

er

Teks

tile d

he

këpu

cë/

Text

ile

and

foot

wea

r

Mat

eria

le n

dërti

mi d

he

met

ale/

Con

struc

tion

mat

eria

ls an

d m

etal

s

Mak

iner

i, pa

jisje

dhe

pje

së

këm

bim

i/ M

achi

nerie

s,

equi

pmen

ts an

d sp

are

parts

Të tj

era/

Oth

ers

12

34

56

78

910

2010

161,

547.

79,

454.

944

,848

.61,

743.

32,

567.

54,

796.

155

,646

.432

,339

.26,

730.

03,

421.

620

1119

6,89

6.6

11,1

77.8

58,7

75.8

2,83

3.9

2,92

6.1

4,55

7.7

64,1

06.4

41,3

03.0

7,74

9.7

3,46

6.1

2012

213,

022.

712

,818

.976

,145

.72,

025.

82,

773.

55,

353.

062

,091

.940

,213

.57,

639.

43,

961.

020

13/0

118

,127

.984

7.7

7,48

1.2

169.

322

6.3

500.

75,

454.

72,

567.

657

4.2

306.

302

15,8

64.2

793.

75,

098.

521

3.4

257.

351

7.2

5,63

7.8

2,42

2.1

687.

523

6.7

0319

,301

.287

7.4

8,80

6.2

186.

730

2.8

477.

75,

379.

62,

337.

359

3.5

339.

904

20,6

00.4

1,03

7.1

7,62

6.8

236.

133

6.8

503.

75,

681.

94,

194.

462

5.9

357.

705

23,2

01.2

1,39

3.6

11,1

34.8

281.

527

7.3

525.

45,

633.

52,

808.

376

3.7

383.

106

20,7

60.7

1,32

8.3

8,58

0.4

279.

630

8.1

571.

45,

999.

32,

560.

080

6.9

326.

807

24,2

88.4

1,26

2.2

9,68

0.5

281.

627

3.2

951.

07,

464.

02,

748.

51,

136.

149

1.3

0818

,154

.71,

053.

18,

908.

122

7.1

167.

150

5.9

4,40

4.6

2,15

7.7

411.

531

9.5

0921

,360

.11,

215.

88,

035.

429

8.3

336.

281

2.4

6,22

6.4

3,30

1.4

825.

830

8.4

1022

,299

.21,

990.

18,

623.

025

7.4

271.

892

3.1

5,82

5.3

3,39

1.0

672.

634

5.1

1120

,997

.91,

581.

57,

213.

524

0.3

239.

586

3.3

6,09

7.4

3,70

9.1

677.

137

6.2

1221

,396

.41,

265.

38,

229.

621

6.1

197.

384

8.2

5,54

8.2

3,97

5.9

471.

164

4.9

Burim

i: iN

STAT

. *

Eksp

orte

t jan

ë në

vle

rën

F.o.B

. T

ë dh

ënat

vje

tore

sip

as ta

belë

s “T

regt

ia e

jash

tme

sipas

pro

dukte

ve (1

993-

2012

)” në

faqe

n e

inte

rnet

it të

iNST

AT d

atë

04.0

3.20

14.

Të

dhën

at m

ujor

e sip

as “

Dat

abaz

a St

atist

ikor

e” ta

bela

“Ek

spor

ti sip

as g

rupm

allra

ve 2

005-

01 -

2013

-12”

dhe

“Tr

egtia

e ja

shtm

e sip

as g

rup

mal

lrave

” në

faqe

n e

inte

rnet

it të

iNST

AT, d

atë

04.0

3.20

14.

Sour

ce: i

NST

AT.

*Ex

ports

are

val

ued

in F.

o.B

. A

nnua

l dat

a as

of t

able

“Fo

reig

n tra

de a

ccor

ding

to th

e pr

oduc

ts (1

993-

2012

), iN

STAT

web

pag

e on

04.

03.2

014.

Mon

thly

dat

a as

of “

Stat

istic

al D

atab

ase”

, tab

le “

Exp

ort b

y gr

oup

of c

omm

oditi

es 2

005-

01-2

013-

12”

and

“For

eign

Tra

de

by g

roup

com

mod

ities

”, iN

STAT

web

pag

e on

04.

03.2

014.

5-3

iMpo

RTi S

ipAS

GRu

pMA

llRA

vEN

ë m

ilion

ë le

këiM

poRT

By

co

MM

oD

iTiE

S 5-

3in

milli

on A

ll

G

jiths

ej/

Tota

l (2+

3+

4+ 5

+ 6+

7+ 8

+9

+10)

Ush

qim

, pije

du

han/

Foo

d,

beve

rage

s, to

bacc

o

Min

eral

e, lë

ndë

djeg

ëse,

en

er. e

lek.

/ M

iner

als,

fu

els,

ele

ctric

ity

Prod

ukte

kim

ike

dhe

plas

tike/

Che

mic

al

and

plas

tic p

rodu

cts

Lëku

re d

he a

rtiku

j pre

j lë

kure

/ Le

athe

r and

le

athe

r man

ufac

ture

s

Prod

him

e dr

uri d

he le

tre/

W

ood

man

ufac

ture

s an

d ar

ticle

s of

pap

er

Teks

tile d

he

këpu

cë/

Text

ile a

nd

foot

wea

r

Mat

eria

le n

dërti

mi d

he

met

ale/

Con

struc

tion

mat

eria

ls an

d m

etal

s

Mak

iner

i, pa

jisje

dhe

pje

së

këm

bim

i/ M

achi

nerie

s,

equi

pmen

ts an

d sp

are

parts

Të tj

era/

Oth

ers

12

34

56

78

910

2010

477,

767.

887

,089

.973

,521

.556

,300

.78,

384.

220

,431

.945

,733

.776

,425

.592

,673

.117

,207

.220

1154

4,00

3.9

91,9

54.1

102,

268.

760

,994

.49,

422.

720

,418

.950

,499

.682

,101

.310

9,70

6.7

16,6

37.5

2012

528,

491.

293

,176

.511

0,47

6.3

66,0

16.6

9,72

4.8

18,1

00.5

48,3

21.0

68,0

66.2

97,7

74.8

16,8

34.5

2013

/01

34,1

59.3

5,92

0.5

7,11

6.4

4,17

5.3

734.

51,

218.

33,

535.

94,

348.

66,

225.

588

4.4

0233

,350

.36,

487.

04,

916.

44,

673.

659

0.4

1,30

0.7

3,68

5.1

4,17

2.4

6,30

7.5

1,21

7.3

0338

,212

.37,

142.

66,

822.

04,

896.

481

4.7

1,31

4.9

4,19

9.2

4,63

3.6

7,40

2.5

986.

404

41,4

98.9

8,55

9.4

7,34

2.8

6,34

3.3

867.

01,

399.

93,

993.

24,

340.

27,

540.

01,

113.

205

45,1

30.8

8,28

6.3

7,46

8.7

7,26

9.6

1,23

3.7

1,99

3.7

5,25

7.5

5,00

0.4

7,24

2.3

1,37

8.6

0641

,499

.57,

053.

87,

372.

76,

111.

41,

259.

21,

561.

94,

754.

95,

256.

36,

944.

61,

184.

707

48,3

83.0

8,66

6.4

7,56

5.0

7,12

4.6

1,11

9.2

2,13

6.1

5,01

3.3

6,49

4.8

8,85

7.9

1,40

5.6

0842

,402

.78,

700.

18,

397.

95,

653.

654

6.9

2,15

6.8

3,14

5.9

5,70

3.4

6,85

8.0

1,24

0.0

0942

,122

.77,

994.

48,

669.

24,

716.

973

5.7

1,74

2.4

4,33

0.3

5,79

6.9

7,19

8.8

938.

010

46,6

79.6

7,46

8.0

8,77

9.7

6,05

2.1

1,03

7.8

2,00

0.8

5,30

4.4

6,30

4.8

8,28

9.0

1,44

2.9

1144

,883

.17,

589.

47,

820.

85,

734.

71,

249.

31,

751.

45,

408.

55,

327.

48,

413.

41,

588.

112

54,2

12.3

9,47

6.1

10,1

44.2

5,44

2.1

1,19

2.8

1,72

1.4

5,49

5.3

5,90

0.3

12,8

89.6

1,95

0.6

Burim

i: iN

STAT

.*i

mpo

rtet j

anë

në v

lerë

n c

.i.F.

Të d

hëna

t vje

tore

sip

as ta

belë

s “T

regt

ia e

jash

tme

sipas

pro

dukte

ve (1

993-

2012

)” në

faqe

n e

inte

rnet

it të

iNST

AT, d

atë

04.0

3.20

14.

Të d

hëna

t muj

ore

sipas

“D

atab

aza

Stat

istik

ore”

tabe

la “

impo

rti s

ipas

gru

pmal

lrave

200

5-01

- 20

13-1

2” d

he “

Treg

tia e

jash

tme

sipas

gru

p m

allra

ve”

në fa

qen

e in

tern

etit

të iN

STAT

, dat

ë 04

.03.

2014

.

Sour

ce: i

NST

AT.

*im

ports

are

val

ued

in c

.i.F.

Ann

ual d

ata

as o

f tab

le “

Fore

ign

trade

acc

ordi

ng to

the

prod

ucts

(199

3-20

12),

iNST

AT w

eb p

age

on 0

4.03

.201

4.M

onth

ly d

ata

as o

f “St

atist

ical

Dat

abas

e”, t

able

“ im

port

by g

roup

of c

omm

oditi

es 2

005-

01-2

013-

12”

and

“For

eign

Tra

de b

y gr

oup

com

mod

ities

”, iN

STAT

web

pag

e on

04.

03.2

014.

Raporti Vjetor2013


5-4

pozi

cio

Ni i

iNvE

STiM

EvE

ND

ëRko

MBë

TARE

Në

mili

onë

euro

iNTE

RNAT

ioN

Al

iNvE

STM

ENT

poSi

Tio

N 5

-4in

milli

ons

Eur

Pozi

cion

i i

inve

stim

eve

ndër

kom

bëta

re/

In

tern

atio

nal

inve

stmen

t po

sitio

n (2

-16)

Mje

tet/

Ass

ets

(3+

6+ 9

+ 10

+15)

In

vesti

me

dire

kte ja

shtë

/ D

irect

inve

stmen

t abr

oad

Inve

stim

e po

rtofo

li /

Portf

olio

inve

stmen

t D

eriv

ativ

e fin

anci

arë/

Fi

nanc

ial

deriv

ativ

es

Inve

stim

e të

tjer

a/ O

ther

inve

stmen

ts M

jete

t e

reze

rvës

/

Rese

rve

asse

ts(4

+5)

Kapi

tali

i vet

dhe

fit

imi i

riin

vestu

ar/

Eq

uity

cap

ital a

nd

rein

veste

d ea

rnin

gs

Kapi

tale

të

tjera

/ O

ther

ca

pita

l(7

+8)

Letra

me

vlerë

të

kapi

talit/

Equ

ity

secu

ritie

s

Letra

me

vlerë

të

bor

xhit/

Deb

t se

curit

ies

(11+

12+

13

+14)

Kred

i tre

gtar

e/

Trad

e cr

edits

Hua

/

Loan

s

Mon

edha

dhe

de

pozi

ta/

C

urre

ncy

and

depo

sits

Mje

te të

tje

ra/

Oth

er

asse

ts

12

34

56

78

910

1112

1314

1520

07-1

,477

.72,

373.

650

.750

.7_

61.2

0.0

61.2

80

2.0

_26

.575

4.8

20.7

1,45

9.8

2008

-2,3

96.1

2,47

9.6

104.

710

2.9

1.8

109.

80.

710

9.1

58

9.7

_33

.753

3.8

22.2

1,67

5.4

2009

-2,8

69.4

2,39

4.5

115.

711

2.2

3.5

103.

50.

310

3.2

52

9.2

_10

8.6

403.

716

.91,

646.

220

10-3

,208

.22,

919.

611

5.2

109.

65.

618

1.0

0.5

180.

5

718.

7_

149.

254

3.3

26.2

1,90

4.8

2011

-3,7

84.9

3,33

2.0

141.

712

0.7

21.0

254.

89.

124

5.7

1,

023.

0_

272.

472

5.2

25.4

1,91

2.5

Det

yrim

et/

Lia

biliti

es (1

7+

20+

23 +

24)

Inve

stim

e di

rekte

në

Shqi

përi/

Dire

ct in

vestm

ent i

n th

e re

porti

ng

econ

omy

Inve

stim

e po

rtofo

li/ P

ortfo

lio in

vestm

ent

Der

ivat

ive

finan

ciar

ë/

Fina

ncia

l de

rivat

ives

Inve

stim

e të

tjer

a/ O

ther

inve

stmen

ts

(18+

19)

Kapi

tali

i vet

dhe

fitim

i i

riinv

estu

ar/

Equi

ty c

apita

l an

d re

inve

sted

earn

ings

Kapi

tale

të

tjera

/ O

ther

ca

pita

l(2

1+22

)Le

tra m

e vle

rë të

ka

pita

lit/ E

quity

se

curit

ies

Letra

me

vlerë

të

bor

xhit/

D

ebt s

ecur

ities

(25+

26+

27

+28)

Kred

i tre

gtar

e/

Trad

e cr

edits

Hua

/ Lo

ans

Mon

edha

dhe

de

pozi

ta/

Cur

renc

y an

d de

posit

sD

etyr

ime

të tj

era/

Oth

er

liabi

lities

1617

1819

2021

2223

2425

2627

2820

073,

851.

31,

829.

61,

626.

220

3.4

107.

758

.049

.7_

1,91

4.1

88.1

1,62

5.8

166.

633

.520

084,

875.

72,

061.

21,

812.

124

9.0

143.

670

.872

.8_

2,67

1.0

101.

42,

376.

216

1.8

31.6

2009

5,26

3.9

2,26

1.4

2,14

7.6

113.

914

0.2

67.4

72.8

_2,

862.

396

.02,

517.

017

7.3

72.0

2010

6,12

7.8

2,66

6.6

2,52

1.0

145.

643

9.1

72.5

366.

6_

3,02

2.0

108.

62,

425.

242

0.6

67.7

2011

7,11

6.9

3,03

6.0

2,91

7.7

118.

451

2.5

86.9

425.

6_

3,56

8.4

122.

02,

680.

669

3.9

71.9

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

Sou

rce:

Ban

k of

Alb

ania

.

5-5

BoRX

hi i

jASh

TëM

Në

mili

onë

euro

EXTE

RNA

l D

EBT

5-5

in m

illion

s Eu

r

Borx

hi i

jash

tëm

br

uto/

G

ross

ext

erna

l deb

t (2

+5 +

8 +1

1 +1

4)

Q

ever

ia e

pë

rgjit

hshm

e/

Gen

eral

Gov

ernm

ent

(3+4

)

Au

torit

eti m

onet

ar/

M

onet

ary

auth

oriti

es

(6+7

)

Ba

nkat

/

Bank

s (9

+10)

Se

ktorë

të tj

erë/

O

ther

sec

tors

(1

2+13

)

In

vesti

me

dire

kte: h

ua

ndër

mje

t kom

pani

ve/

D

irect

inve

stmen

t: in

terc

ompa

ny le

ndin

gAf

atsh

kurtë

r/

Shor

t-term

Afat

gjat

ë/

Long

-term

Afat

shku

rtër/

Sh

ort-te

rmAf

atgj

atë/

Lo

ng-te

rmAf

atsh

kurtë

r/

Shor

t-term

Afat

gjat

ë/

Long

-term

Afat

shku

rtër/

Sh

ort-te

rmAf

atgj

atë/

Lo

ng-te

rm

12

34

56

78

910

1112

1314

2010

4,09

7.0

1,88

6.0

_1,

886.

010

5.9

_10

5.9

604.

243

5.9

168.

379

2.6

121.

167

1.5

708.

420

114,

795.

82,

069.

1_

2,06

9.1

99.3

_99

.387

1.0

706.

116

4.9

954.

613

9.0

815.

680

1.8

2012

5,28

4.0

2,22

3.6

_2,

223.

690

.0_

90.0

1,08

8.6

966.

512

2.1

1,02

8.4

154.

187

4.3

853.

420

12/

IV5,

284.

02,

223.

6_

2,22

3.6

90.0

_90

.01,

088.

696

6.5

122.

11,

028.

415

4.1

874.

385

3.4

2013

/ I

5,35

7.2

2,27

7.9

_2,

277.

986

.2_

86.2

1,09

1.6

980.

011

1.6

1,03

4.2

144.

389

0.0

867.

3 II

5,41

2.9

2,34

2.2

_2,

342.

285

.0_

85.0

1,09

8.4

999.

099

.41,

007.

315

0.2

857.

187

9.9

III

5,47

2.6

2,32

7.6

_2,

327.

680

.4_

80.4

1,11

1.4

1,01

0.5

100.

91,

015.

916

1.2

854.

793

7.3

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

Sou

rce:

Ban

k of

Alb

ania

.

Raporti Vjetor 2013


6. F

iNA

Nc

AT E

qEv

ERiS

ë

6-1

Të A

RDh

uRA

T E

BuXh

ETiT

Të

qEv

ERiS

ë 1

Të d

hëna

pro

gres

ive,

në

mili

onë

lekë

, fun

di i

periu

dhës

Go

vERN

MEN

T Fi

NA

Nc

E 6.

Go

vERN

MEN

T Bu

DG

ET R

EvEN

uE1

6-1

prog

ress

ive

data

in m

illion

s A

ll, e

nd o

f per

iod

Tota

li i t

ë ar

dhur

ave/

Tot

al

reve

nue

(2+3

+7)

Të

ardh

ura

nga

ndih

mat

/

Gra

nts

Të a

rdhu

ra ta

timor

e/ T

ax

reve

nue

(4+5

+6)

Të a

rdhu

ra jo

tatim

ore/

Non

ta

x re

venu

e T

ë ar

dhur

at n

ga ta

timet

dhe

dog

anat

/

Reve

nue

from

tax

offic

es a

nd c

usto

ms

Të a

rdhu

ra n

ga p

usht

eti v

endo

r/

Reve

nue

from

loca

l gov

ernm

ent

Të a

rdhu

ra n

ga fo

ndet

spe

cial

e/

Soci

al in

st. C

ontri

butio

ns

12

34

56

720

1032

4,72

14,

605

288,

564

223,

019

11,8

9853

,647

31,5

5220

1133

0,46

93,

811

303,

927

235,

509

11,7

9156

,627

22,7

3120

1233

0,38

35,

559

300,

861

232,

591

10,8

5957

,411

23,9

6320

13/0

127

,669

710

23,8

2717

,047

862

5,91

83,

132

0249

,947

1,02

644

,169

32,4

061,

356

10,4

074,

752

0375

,914

1,42

468

,619

51,5

082,

241

14,8

705,

871

0410

6,76

51,

676

94,5

8269

,540

4,52

220

,520

10,5

0705

133,

088

1,91

811

8,19

488

,133

5,04

725

,014

12,9

7606

157,

131

2,40

514

0,48

410

5,54

75,

436

29,5

0114

,242

0718

5,41

62,

535

167,

573

126,

060

6,42

935

,084

15,3

0808

210,

679

2,72

719

1,81

414

4,95

47,

095

39,7

6516

,138

0923

5,95

33,

552

214,

949

162,

452

8,09

644

,401

17,4

5210

266,

224

3,94

824

3,31

318

3,49

69,

505

50,3

1218

,963

1129

2,37

14,

506

267,

645

202,

637

10,0

9254

,916

20,2

2012

328,

627

5,66

530

1,40

823

0,55

110

,825

60,0

3221

,554

Burim

i: M

inist

ria e

Fin

anca

ve.

* Të

dhë

nat j

anë

sipas

pub

likim

eve

në fa

qen

e in

tern

etit

të M

inist

risë

së F

inan

cave

në

datë

n 18

.02.

2014

:Ra

porti

me/

pro

gram

imi e

kono

mik

o-fis

kal,

Rapo

rte d

he s

tatis

tika/

Rap

orte

dhe

sta

tistik

a fis

kale

muj

ore;

publ

ikim

i “St

atist

ika

fiska

le ja

nar-d

hjet

or 2

013”

tabe

lat:

“Tre

gues

it fis

kalë

sip

as b

uxhe

tit të

kon

solid

uar 2

013

(pro

gres

iv p

ër ç

do m

uaj)”

“Tre

gues

it fis

kalë

sip

as b

uxhe

tit të

kon

solid

uar (

12 m

ujor

në

vite

)”. 1

) 201

3, të

dhë

na p

arap

rake

.

Sour

ce: M

inist

ry o

f Fin

ance

.*

Dat

a as

of M

inist

ry o

f Fin

ance

web

pag

e pu

blic

atio

ns o

n 18

.02.

2014

:Re

ports

/ F

iscal

and

eco

nom

ic p

rogr

amm

ing,

repo

rts a

nd s

tatis

tics/

Fisc

al a

nd s

tatis

tical

repo

rts;

publ

icat

ion

“Fisc

al in

dica

tors

janu

ary-

Dec

embe

r 201

3” ta

bles

: “c

onso

lidat

ed g

ener

al b

udge

t 201

3 (c

umul

ativ

e da

ta)”

“con

solid

ated

gen

eral

bud

get (

janu

ary-

Dec

embe

r in

year

s)”.

1) 2

013

prel

imin

ary

data

.

Raporti Vjetor2013


6-2

ShpE

Nzi

MET

E B

uXh

ETiT

Të

qEv

ERiS

ë1

Të d

hëna

pro

gres

ive,

në

mili

onë

lekë

, fun

di i

periu

dhës

Go

vERN

MEN

T Bu

DG

ET E

XpEN

DiT

uRE

1 6-

2pr

ogre

ssiv

e da

ta, i

n m

illion

s A

ll, e

nd o

f per

iod

Tota

li i

shpe

nzim

eve/

To

tal

expe

nditu

re

(2+1

0+11

)

Shpe

nzim

et k

orre

nte/

C

urre

nt e

xpen

ditu

re

(3+4

+5+6

+7+8

+9)

Shpe

nzim

e ka

pita

le/

Cap

ital

expe

nditu

re

Shpe

nzim

e të

tje

ra/

Oth

er

expe

nditu

reSh

penz

ime

për

pers

onel

in/

Pers

onne

l ex

pend

iture

Inte

resa

t/

Inte

rest

Shpe

nzim

e op

erat

ive

mirë

mba

jtje/

Ope

ratio

nal &

m

aint

enan

ceSu

bven

cion

et/

Su

bsid

ies

Shpe

nzim

e pë

r fon

de

spec

iale

/ So

cial

in

sura

nce

outla

ys

Shpe

nzim

e pë

r bux

hetin

ve

ndor

/ Lo

cal b

udge

t ex

pend

iture

Shpe

nzim

e ko

rrent

e të

tjer

a/ O

ther

cur

rent

ex

pend

iture

12

34

56

78

910

1120

1036

2,75

230

0,87

865

,762

41,6

0434

,318

3,53

510

6,20

730

,764

18,6

8867

,492

-5,6

1820

1137

6,30

030

5,62

167

,446

41,1

2132

,995

3,30

111

3,89

428

,119

18,7

4570

,679

_20

1237

6,24

131

2,58

569

,437

41,4

9831

,470

1,88

412

0,26

927

,333

20,6

9461

,656

2,00

020

13/

0127

,884

23,9

765,

635

3,75

51,

139

608,

753

1,28

23,

352

3,90

8_

0259

,414

50,0

7811

,358

7,91

13,

553

223

18,9

353,

440

4,65

89,

336

_03

90,5

5876

,198

17,1

2110

,353

6,48

829

428

,913

6,27

16,

758

14,3

60_

0413

0,14

910

3,60

822

,895

12,6

949,

664

377

39,4

138,

969

9,59

626

,541

_05

169,

012

134,

472

28,6

6917

,448

13,4

8847

949

,699

12,4

3712

,252

34,5

40_

0620

5,23

816

3,81

734

,525

21,1

2917

,339

733

60,5

5815

,327

14,2

0641

,421

_07

234,

306

189,

422

40,4

5224

,119

19,5

7981

071

,143

17,4

8715

,832

44,8

84_

0826

5,15

521

6,92

946

,322

28,3

7522

,260

1,01

682

,313

19,3

5117

,292

48,2

26_

0929

4,79

124

2,22

652

,307

30,7

1024

,714

1,20

293

,320

21,2

0118

,772

52,5

65_

1032

1,19

926

6,63

858

,226

33,2

3826

,446

1,34

310

4,37

123

,640

19,3

7454

,561

_11

352,

922

295,

572

64,2

7339

,311

28,8

491,

388

114,

864

26,0

6320

,823

57,3

49_

1239

4,05

132

8,64

170

,716

43,3

3532

,424

1,57

412

7,64

429

,787

23,1

6165

,409

_Bu

rimi:

Min

istria

e F

inan

cave

. *

Të d

hëna

t jan

ë sip

as p

ublik

imev

e në

faqe

n e

inte

rnet

it të

Min

istris

ë së

Fin

anca

ve n

ë da

tën

18.0

2.20

14:

Rapo

rtim

e/ p

rogr

amim

i eko

nom

iko-

fiska

l, Ra

porte

dhe

sta

tistik

a/ R

apor

te d

he s

tatis

tika

fiska

le m

ujor

e;

publ

ikim

i “St

atist

ika

fiska

le ja

nar-d

hjet

or 2

013”

tabe

lat:

“Tre

gues

it fis

kalë

sip

as b

uxhe

tit të

kon

solid

uar 2

013

(pro

gres

iv p

ër ç

do m

uaj)”

“Tre

gues

it fis

kalë

sip

as b

uxhe

tit të

kon

solid

uar (

vjet

or)”.

1) 2

013,

të d

hëna

par

apra

ke.

Sour

ce: M

inist

ry o

f Fin

ance

.*

Dat

a as

of M

inist

ry o

f Fin

ance

web

pag

e pu

blic

atio

ns o

n 18

.02.

2014

:Re

ports

/ F

iscal

and

eco

nom

ic p

rogr

amm

ing,

repo

rts a

nd s

tatis

tics/

Fisc

al a

nd s

tatis

tical

repo

rts;

publ

icat

ion

“Fisc

al in

dica

tors

janu

ary-

Dec

embe

r 201

3” ta

bles

: “c

onso

lidat

ed g

ener

al b

udge

t 201

3 (c

umul

ativ

e da

ta)”

“con

solid

ated

gen

eral

bud

get (

janu

ary-

Dec

embe

r in

year

s)”.

1) 2

013

prel

imin

ary

data

.

Raporti Vjetor 2013


6-3

FiN

AN

ciM

i i D

EFic

iTiT

Bu

XhET

oR

1

Të d

hëna

pro

gres

ive,

në

mili

onë

lekë

, fun

di i

periu

dhës

FiSc

Al

DEF

iciT

AN

D iT

S Fi

NA

Nc

iNG

1 6-

3pr

ogre

ssiv

e da

ta, i

n m

illion

s A

ll, e

nd o

f per

iod

D

efic

iti/

D

efic

itFi

nanc

imi i

def

iciti

t /

Def

icit

finan

cing

(3

+8)

Fina

ncim

i i b

rend

shëm

/

Dom

estic

fina

ncin

g (4

+5+6

+7)

Fina

ncim

i hu

aj/

Fo

reig

n fin

anci

ng

(9+1

0+11

)Të

ard

hura

nga

pr

ivat

izim

i/ P

rivat

izat

ion

rece

ipts

Hua

mar

rje e

br

ends

hme/

Dom

estic

bo

rrow

ing

Page

sa e

pra

pam

betu

r e

TVSh

së

rimbu

rsue

shm

e/Pa

ymen

ts of

arre

ars

on

Vat R

efun

d

Të tj

era

/

Oth

erH

ua a

fatg

jatë

(m

arrë

)/ Lo

ng te

rm

loan

(dra

win

gs)

Ndr

yshi

mi i

gje

ndje

s së

ark

ës/

Cha

nge

of

state

men

t acc

ount

sRi

page

sat/

Re

paym

ents

12

34

56

78

910

1120

10-3

8,03

138

,031

27,8

1941

125

,948

_1,

460

10,2

1218

,429

-1,7

05-6

,512

2011

-45,

831

45,8

3126

,073

438

28,1

75_

-2,5

3919

,758

25,2

292,

142

-7,6

1320

12-4

5,85

845

,857

26,4

951,

221

24,7

83_

491

19,3

6232

,257

-2,2

26-1

0,66

920

13 /

01

-215

215

-1,1

0810

63,

822

_-5

,036

1,32

32,

420

-509

-588

02-9

,467

9,46

76,

810

122

9,73

4_

-3,0

462,

657

4,32

1-5

08-1

,156

03-1

4,64

414

,644

9,88

021

018

,984

_-9

,314

4,76

45,

879

284

-1,3

9904

-23,

384

23,3

8419

,255

228

22,8

02_

-3,7

754,

129

7,54

340

7-3

,821

05-3

5,92

435

,924

28,3

0515

,750

22,9

65-3

,473

-6,9

377,

618

12,8

61-5

48-4

,695

06-4

8,10

748

,107

38,1

4615

,845

25,2

56-3

,473

518

9,96

116

,597

-690

-5,9

4607

-48,

890

48,8

9037

,785

15,8

9724

,738

-3,4

7362

311

,105

17,8

04-2

66-6

,433

08-5

4,47

654

,476

42,9

8515

,961

23,4

88-3

,473

7,00

911

,491

18,7

19-1

27-7

,101

09-5

8,83

858

,838

46,8

3716

,427

25,5

65-3

,473

8,31

812

,001

19,4

4146

1-7

,901

10-5

4,97

554

,975

44,4

4616

,690

35,1

35-3

,473

-3,9

0610

,529

19,9

6168

0-1

0,11

211

-60,

551

60,5

5149

,861

16,7

0242

,002

-3,4

73-5

,370

10,6

9021

,715

390

-11,

415

12-6

5,42

465

,424

54,6

0916

,703

46,2

98-3

,473

-4,9

1910

,815

22,3

541,

235

-12,

774

Burim

i: M

inist

ria e

Fin

anca

ve.

* Të

dhë

nat j

anë

sipas

pub

likim

eve

në fa

qen

e in

tern

etit

të M

inist

risë

së F

inan

cave

në

datë

n 18

.02.

2014

:Ra

porti

me/

pro

gram

imi e

kono

mik

o-fis

kal,

Rapo

rte d

he s

tatis

tika/

Rap

orte

dhe

sta

tistik

a fis

kale

muj

ore;

pu

blik

imi “

Stat

istik

a fis

kale

jana

r-dhj

etor

201

3” ta

bela

t: “T

regu

esit

fiska

lë s

ipas

bux

hetit

të k

onso

lidua

r 201

3 (p

rogr

esiv

për

çdo

mua

j)”“T

regu

esit

fiska

lë s

ipas

bux

hetit

të k

onso

lidua

r (vj

etor

)”. 1

) 201

3, të

dhë

na p

arap

rake

.

Sour

ce: M

inist

ry o

f Fin

ance

.*

Dat

a as

of M

inist

ry o

f Fin

ance

web

pag

e pu

blic

atio

ns o

n 18

.02.

2014

:Re

ports

/ F

iscal

and

eco

nom

ic p

rogr

amm

ing,

repo

rts a

nd s

tatis

tics/

Fisc

al a

nd s

tatis

tical

repo

rts;

publ

icat

ion

“Fisc

al in

dica

tors

janu

ary-

Dec

embe

r 201

3” ta

bles

: “c

onso

lidat

ed g

ener

al b

udge

t 201

3 (c

umul

ativ

e da

ta)”

“con

solid

ated

gen

eral

bud

get (

janu

ary-

Dec

embe

r in

year

s)”.

1) 2

013

prel

imin

ary

data

.

6-4

STo

ku i

BoRX

hiT

Të

BREN

DSh

ëM S

ipAS

iNST

RuM

ENTE

vEN

ë m

ilion

ë le

kë, f

und

periu

dhe,

të d

hëna

pro

gres

ive

Do

MES

Tic

DEB

T ST

oc

k By

iNST

RuM

ENTS

6-4

in m

illion

s A

ll, e

nd o

f per

iod,

pro

gres

sive

data

Stok

u i b

orxh

it të

br

ends

hëm

/ D

omes

tic

debt

sto

ck (2

+9)

Borx

hi s

htet

ëror

/ Pu

blic

de

bt (3

+4+

5+6+

7+8

)

Borx

hi i

gara

ntua

r/ P

ublic

ly

guar

ante

ed d

ebt

Bono

The

sari

/ Tr

easu

ry

bills

Obl

igac

ione

dyv

jeça

re/

2

year

s bo

nds

Obl

igac

ione

trev

jeça

re/

3

year

s bo

nds

Obl

igac

ione

pes

ëvje

çare

/

5 ye

ars

bond

sO

blig

acio

ne sh

tatë

vjeça

re/

7

year

s bon

dsO

blig

acio

ne d

hjet

ëvje

çare

/

10 y

ears

bond

sG

aran

ci T

reg.

Bren

d./

D

omes

tic G

uara

ntee

s

12

34

56

78

920

1040

7,37

240

1,82

123

1,43

670

,957

15,6

1371

,815

12,0

00_

5,55

120

1143

8,58

242

9,92

424

1,38

575

,141

19,3

8782

,012

12,0

00_

8,65

720

1247

0,35

845

4,69

525

0,35

276

,742

22,6

2587

,994

16,9

82_

15,6

6320

13 /

I49

3,51

247

3,62

325

3,97

878

,592

26,6

2590

,494

23,9

34_

19,8

89 II

499,

886

479,

899

253,

547

77,9

4229

,483

91,9

9426

,934

_19

,986

III

500,

228

480,

205

249,

249

77,4

4230

,683

92,8

9829

,934

_20

,023

IV52

0,78

650

0,86

824

5,78

281

,731

32,6

5593

,910

38,5

178,

274

19,9

18

Burim

i: M

inist

ria e

Fin

anca

ve.

Të d

hëna

t jan

ë sip

as in

form

acio

nit t

ë pu

blik

uar n

ë fa

qen

e in

tern

etit

të M

F, në

18.

02.2

014,

Rapo

rtim

e/ B

orxh

i/Tr

egue

sit e

bor

xhit:

pub

likim

i “Tr

egue

sit e

bor

xhit

2013

”.

Sour

ce: M

inist

ry o

f Fin

ance

.D

ata

are

as o

f MoF

web

pag

e in

form

atio

n on

18.

02.2

014,

Repo

rts/

Deb

t/ D

ebt i

ndic

ator

s: “

Deb

t ind

icat

ors

2013

” pu

blic

atio

n.

Raporti Vjetor2013


7. S

EkTo

Ri R

EAl

7-1

pRo

Dh

iMi i

BRE

ND

ShëM

BRu

To S

ipAS

AkT

iviT

ETiT

Eko

No

Mik

*19

96 –

201

0, m

e çm

ime

korre

nte,

në

mili

onë

lekë

REA

l SE

cTo

R 7.

G

RoSS

Do

MES

Tic

pRo

Du

cT

By E

co

No

Mic

Ac

Tivi

TiES

* 7-

119

96-2

010

at c

urre

nt p

rices

, in

milli

ons

All

Prod

him

i i b

rend

shëm

bru

to

(sipa

s ak

tivite

tit e

kono

mik

)/

Gro

ss d

omes

tic p

rodu

ct (b

y ec

onom

ic a

ctiv

ity) (

2+8-

9)

Rritj

a re

ale

vjet

ore

e PB

B m

e çm

ime

kons

tant

e, k

raha

suar

me

vitin

e m

ëpar

shëm

/ An

nual

real

gr

owth

of G

DP

at c

onsta

nt p

rices

co

mpa

red

to p

revi

ous

year

(%)

Vler

a e

shtu

ar b

ruto

, me

çmim

et b

azë/

Gro

ss

valu

e ad

ded

at b

asic

pr

ices

(3+4

+5+

6 -7

)

Taks

a m

bi

prod

ukte

t/ T

ax

on p

rodu

cts

(-) S

ubve

ncio

net

mbi

pro

dukte

t/ (-

) Su

bsid

ies

on p

rodu

cts

Bujq

ësia

, gju

etia

dhe

pyj

et/

Ag

ricul

ture

, hun

ting

and

fore

stry

Indu

stri/

In

dustr

yN

dërti

m/

C

onstr

uctio

nSh

ërbi

me/

Se

rvic

es(-)

Shë

rbim

e nd

ërm

jetsu

ese

finan

ciar

e të

m

atur

a in

dire

kt/ (-

) Fin

anci

al in

term

edia

tion

serv

ices

indi

rect

ly m

easu

red

12

34

56

78

910

N

ë m

ilion

ë le

kë/

In m

illion

ALL

(%)

1996

346,

403.

232

4,86

1.4

121,

756.

832

,834

.917

,011

.316

1,31

6.7

8,05

8.3

23,1

63.9

1,62

2.0

9.1

1997

346,

197.

831

9,58

7.7

104,

505.

728

,973

.520

,171

.617

7,08

5.0

11,1

48.1

28,0

20.1

1,41

0.0

-10.

819

9840

9,20

8.8

363,

514.

711

0,78

1.9

28,3

21.6

19,3

34.6

225,

807.

820

,731

.248

,059

.12,

365.

09.

019

9947

1,57

8.5

424,

066.

711

4,99

7.3

32,3

19.7

26,9

42.5

271,

231.

721

,424

.549

,577

.82,

066.

013

.520

0052

3,04

3.4

463,

971.

112

2,90

8.1

37,5

28.7

39,9

79.4

282,

062.

818

,507

.963

,935

.84,

863.

56.

720

0158

3,36

8.6

523,

612.

812

8,03

9.3

39,4

48.8

56,4

50.2

317,

569.

817

,895

.367

,165

.87,

410.

07.

920

0262

2,71

0.8

554,

994.

013

4,50

8.0

39,5

92.3

69,1

64.7

330,

980.

719

,251

.773

,710

.85,

994.

14.

220

0369

4,09

7.2

612,

397.

914

9,01

2.9

54,9

27.4

87,0

46.7

342,

259.

920

,849

.086

,714

.35,

015.

05.

820

0475

1,02

1.6

660,

904.

615

1,56

2.1

68,0

28.9

94,4

31.9

365,

610.

718

,729

.094

,951

.04,

834.

05.

720

0581

4,79

6.7

714,

127.

715

1,64

0.2

78,3

18.6

101,

759.

540

5,91

7.4

23,5

08.0

104,

158.

03,

489.

05.

720

0688

2,20

8.8

764,

738.

515

4,64

8.1

88,2

07.3

113,

723.

743

8,60

5.7

30,4

46.2

121,

188.

33,

718.

05.

420

0796

7,67

0.4

833,

959.

916

5,74

7.9

81,6

92.9

129,

585.

449

5,61

4.7

38,6

81.0

136,

789.

23,

078.

85.

920

081,

089,

293.

193

2,92

5.0

182,

118.

295

,229

.514

5,45

0.6

551,

029.

040

,902

.215

8,71

2.1

2,34

4.0

7.5

2009

1,14

8,08

2.1

985,

175.

019

2,26

3.0

103,

945.

914

6,04

3.6

586,

266.

543

,343

.916

4,71

7.4

1,81

0.3

3.3

2010

1)1,

222,

462.

11,

047,

720.

321

1,34

6.1

128,

504.

011

9,97

3.1

634,

812.

146

,914

.917

6,52

0.2

1,77

8.4

3.8

2011

2)1,

282,

254.

81,

113,

919.

722

6,59

8.9

139,

815.

712

4,12

6.9

671,

793.

648

,415

.418

2,46

5.3

**14

,130

.33.

1Bu

rimi:

iNST

AT.

1)

Të

dhën

at e

viti

t 201

0 ja

në jo

përfu

ndim

tare

.

2) T

ë dh

ënat

e v

itit 2

011

janë

par

apra

ke, f

lash

.

* Të

dhë

nat j

anë

sipas

tabe

lave

në

faqe

n e

inte

rnet

it të

iNST

AT, n

ë da

tën

18.0

2.20

14,

Tem

at/

llo

garit

ë ko

mbë

tare

/ S

hifra

t:

-Tr

egue

s kr

yeso

rë m

akro

ekon

omik

ë

-p

rodh

imi i

bre

ndsh

ëm b

ruto

sip

as a

ktivi

tetit

eko

nom

ik (m

e çm

ime

korre

nte)

.**

për

fshih

en s

ubve

ncio

net e

impu

tuar

a pë

r ene

rgjin

ë el

ektri

ke.

Sour

ce: i

NST

AT.

1) 2

010

Sem

i fin

al d

ata.

2) 2

011

prel

imin

ary

data

, fla

sh.

* D

ata

as o

f iN

STAT

web

pag

e ta

bles

on

18.0

2.20

14,

Them

es/

Nat

iona

l acc

ount

/ F

igur

es:

-Mai

n m

acro

econ

omic

indi

cato

rs-G

ross

dom

estic

pro

duct

by

econ

omic

act

iviti

es (a

t cur

rent

pric

es).

** h

ere

are

incl

uded

impu

ted

subs

idie

s fo

r ele

ctric

ity.

Raporti Vjetor 2013


7-2

iND

EkSi

i Ç

MiM

EvE

Të p

RoD

hiM

iT D

hE

iND

EkSi

i ku

ShTi

MiT

Në

ND

ëRTi

Min

deks

pR

oD

uc

ER p

Ric

E iN

DEX

AN

D c

oN

STRu

cTi

oN

co

ST iN

DEX

7-2

inde

x

IÇ

P In

deks

i Tot

al1

/ PP

I Tot

al In

dex

1 20

05=1

00

Inde

kset

e ç

mim

eve

të p

rodh

imit,

duk

e pë

rjash

tuar

ndë

rtim

in/

Prod

ucer

pric

e in

dex,

exc

ludi

ng c

onstr

uctio

n In

deks

i i k

usht

imit

në n

dërti

m2

/

Con

struc

tion

cost

inde

x2 I /

201

1=10

0In

dustr

ia n

xjer

rëse

/ M

inin

g an

d qu

arry

ing

indu

stry

Indu

stria

për

punu

ese/

Man

ufac

turin

g in

dustr

yPr

odhi

mi,

shpë

rnda

rja e

ene

rgjis

ë el

ektri

ke, e

gaz

it dh

e e

ujit/

Ele

ctric

ity, g

as a

nd w

ater

sup

ply

12

34

520

0910

9.2

124.

311

4.1

92.1

99.3

2010

109.

513

3.8

118.

276

.899

.720

1111

2.4

139.

712

2.3

77.0

100.

120

12 /

IV11

3.1

139.

312

3.6

77.3

101.

020

13 /

I11

3.3

141.

512

3.7

77.4

101.

5 II

113.

614

0.9

124.

077

.410

1.7

III

112.

813

6.5

123.

377

.410

1.6

VI

113.

213

7.8

123.

877

.310

2.2

ND

RySh

iMET

Në

% T

ë iN

DEk

SiT

Të Ç

MiM

EvE

Të p

RoD

hiM

iT D

hE

Të

iND

EkSi

T Të

ku

ShTi

MiT

Në

ND

ëRTi

M N

ë pë

rqin

dje

c

hA

NG

E iN

% o

F pR

oD

uc

ER p

Ric

E iN

DEX

AN

D c

oN

STRu

cTi

oN

co

ST iN

DEX

in p

erce

ntag

e

IÇ

P In

deks

i Tot

al3

/ PP

I Tot

al In

dex

3 20

05=1

00

Ndr

yshi

mi v

jeto

r i in

deks

it të

çm

imev

e të

pro

dhim

it du

ke p

ërja

shtu

ar n

dërti

min

/ An

nual

cha

nge

of p

rodu

cer p

rice

inde

x, e

xclu

ding

con

struc

tion

Ndr

yshi

mi t

rem

ujor

i in

deks

it të

kus

htim

it në

nd

ërtim

4 / Q

uate

rly c

hang

e of

con

struc

tion

cost

inde

x 4

I / 2

011=

100

Indu

stria

nxj

errë

se/

Min

ing

and

quar

ryin

g in

dustr

yIn

dustr

ia p

ërpu

nues

e/ M

anuf

actu

ring

indu

stry

Prod

him

i, sh

përn

darja

e e

nerg

jisë

elek

trike

, e g

azit

dhe

e uj

it/ E

lect

ricity

, gas

and

wat

er s

uppl

y

12

34

520

090.

42.

60.

20.

60.

020

100.

27.

73.

6-1

6.5

0.3

2011

2.6

4.1

3.5

0.1

0.5

2012

/ IV

0.1

0.6

-0.1

0.4

-0.1

2013

/ I5

-1.2

0.4

-1.7

0.4

0.5

II-0

.5-0

.5-0

.60.

40.

2 II

I0.

1-1

.50.

20.

1-0

.1 V

I0.

1-1

.10.

2-0

.10.

6Bu

rimi:

iNST

AT.

1)

Të

dhën

at v

jeto

re të

iÇp-

së p

ërfa

qëso

jnë

inde

kse

mes

atar

e vj

etor

e.2)

Duk

e fil

luar

nga

T1

2011

, iN

STAT

-i llo

garit

ikN

me

shpo

rtën

e re

të m

ater

iale

ve d

he s

hpen

zim

eve

dhe

me

periu

dhë

bazë

T1

2011

=100

.3)

Ndr

yshi

mi p

ër të

dhë

nat v

jeto

re p

ërfa

qëso

n nd

rysh

imin

e ç

mim

it të

inde

ksev

e m

esat

are

vjet

ore

të v

itit k

orre

nt m

e vi

tin

e m

ëpar

shëm

, ndë

rsa

ndry

shim

i vje

tor p

ër të

dhë

nat t

rem

ujor

e të

inde

ksit

mat

ndr

yshi

min

e ç

mim

it të

trem

ujor

it ko

rrent

m

e tre

muj

orin

e n

jëjtë

të v

itit t

ë m

ëpar

shëm

. 4)

Ndr

yshi

mi t

rem

ujor

mat

ndr

yshi

min

e in

deks

it të

çm

imev

e të

trem

ujor

it ko

rrent

me

trem

ujor

in e

mëp

arsh

ëm.

5) T

ë dh

ënat

trem

ujor

e të

iÇp-

së s

ipas

pub

likim

it “in

deks

i i Ç

mim

eve

të p

rodh

imit”

, iN

STAT

.

So

urce

: iN

STAT

. 1)

ppi

ann

ual d

ata

repr

esen

t yea

rly a

vera

ge in

dexe

s.2)

Sta

rting

from

q1

2011

, iN

STAT

cal

cula

tes

cc

i ref

errin

g to

the

new

bas

ket o

f mat

eria

ls an

d ex

pend

iture

s, w

ith b

ase

perio

d q

1 20

11=1

00.

3) A

nnua

l dat

a ch

ange

in %

repr

esen

ts pr

ice

chan

ges

of a

nnua

l ave

rage

inde

xes

of th

e cu

rrent

yea

r with

the

prev

ious

one

, whi

le th

e an

nual

cha

nge

for

quar

terly

dat

a m

easu

res

the

pric

e ch

ange

s of

the

curre

nt q

uarte

r with

the

sam

e qu

arte

r of t

he p

revi

ous

year

.4)

qua

terly

cha

nge

mea

sure

s th

e pr

ice

chan

ges

of th

e cu

rrent

qua

rter w

ith th

e pr

evio

us o

ne.

5) q

uate

rly d

ata

of p

pi a

ccor

ding

to “

prod

ucer

pric

e in

dex”

pub

licat

ion,

iNST

AT.

Raporti Vjetor2013


7-3

iND

EkSi

i Ç

MiM

EvE

Të k

oN

SuM

iTc

oN

SuM

ER p

Ric

E iN

DEX

7-3

IÇ

K 1

Tota

li dh

jeto

r 20

07=1

00 /

CPI

1 To

tal D

ecem

ber

2007

=100

Ush

qim

e dh

e pi

je

jo-a

lkool

ike/

Foo

d an

d no

n-al

coho

lic

beve

rage

s

Pije

alko

olik

e dh

e du

han/

Alc

ohol

ic

beve

rage

s an

d to

bacc

o

Vesh

je d

he

këpu

cë/

C

loth

ing

and

foot

wea

r

Qira

, ujë

lënd

ë dj

egës

e dh

e en

ergj

i/ R

ent,

wat

er, f

uel a

nd

pow

er

Mob

ilim

, paj

isje

shtë

pie

dhe

mirë

mba

jtje

e sh

tëpi

së/

Furn

iture

ho

useh

old

and

mai

nten

ance

Shën

deti/

M

edic

al

care

Tran

spor

ti/

Tran

spor

tKo

mun

ikim

i/

Com

mun

icat

ion

Argë

tim d

he

kultu

rë/

Re

crea

tion

and

cultu

re

Shër

bim

i ar

simor

/

Educ

atio

n se

rvic

e

Hot

ele,

kaf

ene

dhe

resto

rant

e/ H

otel

s,

coffe

e-ho

use

and

resta

uran

ts

Mal

lra d

he s

hërb

ime

të

ndry

shm

e/ G

oods

and

var

ious

se

rvic

es

12

34

56

78

910

1112

1320

1111

0.78

116.

2512

2.84

91.3

711

1.94

101.

8711

9.90

113.

6681

.30

112.

0910

5.83

105.

6410

3.23

2012

112.

9111

8.82

125.

5089

.47

112.

8910

3.21

123.

1111

8.38

81.2

711

3.88

107.

4310

7.41

108.

8220

1311

5.23

124.

0313

0.02

86.1

011

3.23

103.

8712

2.75

118.

5881

.67

114.

7110

9.07

109.

8010

8.88

2013

/01

115.

2112

3.80

128.

8387

.89

112.

7410

3.99

123.

5911

8.65

82.3

011

4.77

108.

9310

8.90

110.

5502

116.

4812

7.05

129.

2087

.32

112.

7310

4.08

123.

6411

8.50

82.2

911

4.65

108.

9510

8.96

110.

7003

116.

7712

8.58

129.

1587

.06

112.

5510

4.10

123.

6311

8.42

82.2

711

4.41

108.

9510

8.92

105.

6104

116.

6212

8.11

128.

9986

.99

112.

5210

4.19

123.

6311

8.94

82.2

611

4.37

108.

9510

9.01

105.

6305

115.

4712

4.87

129.

7086

.66

112.

3710

4.15

123.

6111

9.09

82.2

411

4.44

108.

9510

9.08

108.

3806

114.

7812

3.14

129.

4585

.61

112.

8610

4.02

123.

4411

8.76

82.2

311

4.48

109.

3110

9.53

107.

9207

113.

8312

1.11

129.

5085

.04

112.

7010

3.89

122.

2511

8.68

82.2

011

4.63

109.

3110

9.56

107.

0608

113.

7312

0.66

129.

2784

.88

112.

8010

3.98

121.

7411

9.22

82.2

411

4.97

109.

2711

0.19

107.

5209

114.

6112

2.57

129.

4485

.13

113.

8610

3.67

121.

8911

8.48

82.2

811

5.31

109.

0511

0.77

106.

9610

114.

7712

2.45

129.

7885

.48

114.

0310

3.42

121.

8911

8.31

79.8

911

4.99

109.

0511

0.93

112.

1511

114.

2212

0.72

132.

6185

.49

114.

3410

3.55

121.

8911

8.03

79.8

911

4.79

109.

0511

0.89

111.

9312

116.

2112

5.29

134.

3885

.62

115.

2110

3.40

121.

7411

7.90

79.9

111

4.69

109.

0511

0.88

112.

18

Ndr

yshi

met

vje

tore

të in

deks

it të

çm

imev

e të

kon

sum

it sip

as g

rupe

ve k

ryes

ore

2 / (n

ë %

) / Y

ear o

n ye

ar c

onsu

mer

pric

e in

dex,

mai

n gr

oups

(in

%)

Infla

cion

i m

esat

ar

vjet

or3 /

An

nual

av

erag

e in

flatio

n 3

IÇ

K To

tali

dhje

tor

2007

=100

/ C

PI

tota

l Dec

embe

r 20

07=1

00

Ush

qim

e dh

e pi

je

jo-a

lkool

ike/

Foo

d an

d no

n-al

coho

lic

beve

rage

s

Pije

alko

olik

e dh

e du

han/

Alc

ohol

ic

beve

rage

s an

d to

bacc

o

Vesh

je d

he

këpu

cë/

C

loth

ing

and

foot

wea

r

Qira

, ujë

lënd

ë dj

egës

e dh

e en

ergj

i/ R

ent,

wat

er, f

uel a

nd

pow

er

Mob

ilim

, paj

isje

shtë

pie

dhe

mirë

mba

jtje

e sh

tëpi

së/

Furn

iture

ho

useh

old

and

mai

nten

ance

Shën

deti/

M

edic

al

care

Tran

spor

ti/

Tran

spor

tKo

mun

ikim

i/

Com

mun

icat

ion

Argë

tim d

he

kultu

rë/

Re

crea

tion

and

cultu

re

Shër

bim

i ar

simor

/

Educ

atio

n se

rvic

e

Hot

ele,

kaf

ene

dhe

resto

rant

e/ H

otel

s,

coffe

e-ho

use

and

resta

uran

ts

Mal

lra d

he

shër

bim

e të

nd

rysh

me/

Goo

ds

and

vario

us s

ervic

es

12

34

56

78

910

1112

1314

2011

1.68

1.22

9.46

-2.3

51.

301.

254.

085.

81-0

.36

1.19

1.53

1.55

-0.4

23.

4520

122.

433.

563.

82-2

.30

0.32

1.47

1.53

3.41

1.32

1.86

1.90

1.99

5.73

2.04

2013

1.85

3.48

4.25

-3.4

02.

28-0

.46

-1.4

7-1

.19

-2.9

1-0

.17

0.07

1.90

3.31

1.94

2013

/ 01

2.70

4.44

3.77

-3.0

70.

341.

281.

431.

541.

321.

661.

811.

897.

462.

1302

2.48

4.88

3.86

-3.2

3-0

.14

1.36

1.13

0.60

1.30

1.50

1.81

1.92

1.44

2.29

032.

375.

633.

64-3

.43

-0.5

01.

271.

10-0

.68

1.30

0.81

1.79

1.71

-3.4

92.

4004

2.29

5.71

3.51

-3.4

2-0

.94

1.23

0.12

-0.2

51.

310.

331.

791.

83-3

.60

2.46

052.

054.

894.

26-3

.62

-1.0

30.

750.

050.

501.

290.

431.

801.

52-1

.00

2.47

062.

305.

394.

13-4

.46

-0.4

80.

53-0

.06

1.14

1.27

0.43

2.20

1.92

-1.5

72.

4807

1.63

4.04

4.13

-4.3

7-0

.54

0.41

-1.0

20.

511.

230.

932.

202.

10-2

.43

2.39

081.

172.

813.

88-3

.76

-0.5

10.

46-1

.48

0.34

1.28

0.78

2.16

2.70

-2.0

52.

2509

1.73

3.87

2.40

-3.7

01.

460.

20-1

.37

-0.9

11.

280.

601.

993.

05-2

.96

2.18

101.

673.

541.

16-3

.78

1.59

-0.1

3-1

.46

-0.9

8-1

.42

0.39

0.11

2.98

1.76

2.11

110.

992.

133.

21-3

.70

1.52

-0.0

6-1

.56

-1.0

0-1

.43

0.09

0.09

2.48

-1.2

41.

9912

1.85

3.48

4.25

-3.4

02.

28-0

.46

-1.4

7-1

.19

-2.9

1-0

.17

0.07

1.90

3.31

1.94

Burim

i: iN

STAT

.

1)

Të

dhën

at v

jeto

re të

inde

ksit

të Ç

mim

eve

të k

onsu

mit

janë

inde

kse

mes

atar

e vj

etor

e të

çm

imev

e të

kon

sum

it sip

as g

rupe

ve k

ryes

ore,

ndë

rsa

të d

hëna

t m

ujor

e pa

sqyr

ojnë

inde

ksin

e ç

mim

eve

të k

onsu

mit.

2) T

ë dh

ënat

vje

tore

mat

in v

aria

cion

in e

inde

ksev

e të

mua

jit d

hjet

or të

viti

t n m

e in

deks

in e

mua

jit d

hjet

or të

viti

t n-1

, ndë

rsa

të d

hëna

t muj

ore

mat

in

ndry

shim

et v

jeto

re të

inde

ksev

e, n

ë pë

rqin

dje.

3) E

shtë

mes

atar

ja a

ritm

etik

e e

thje

shtë

e in

flaci

onev

e vj

etor

e të

dym

bëdh

jetë

mua

jve

të fu

ndit

(llog

aritj

e e

B.Sh

).

Sour

ce: i

NST

AT

1) T

he c

onsu

mer

pric

e in

dex

year

ly d

ata

(for t

his

and

cons

ecut

ive

year

s), re

pres

ent y

early

ave

rage

con

sum

er p

rice

inde

xes

by m

ain

grou

ps, w

hile

mon

thly

dat

a re

pres

ent c

onsu

mer

pric

e in

dex.

2)

yea

rly d

ata

mea

sure

the

varia

tion

of D

ecem

ber i

ndex

of y

ear n

with

Dec

embe

r ind

ex o

f yea

r n-1

whi

le, m

onth

ly

data

mea

sure

yea

rly in

dex

chan

ges

in p

erce

ntag

e.

3) S

impl

e ar

ithm

etic

ave

rage

of a

nnua

l inf

latio

n of

late

st tw

elve

mon

ths

(cal

cula

tion

of B

oA).

Raporti Vjetor 2013


7-4

puN

ëSiM

i, pA

puN

ëSiA

Dh

E pA

GAT

1

Në

mijë

, ose

në

rast

të k

undë

rt, s

ikur

se p

ërca

ktohe

tEM

plo

yMEN

T, u

NEM

plo

yMEN

T A

ND

WA

GES

1 7-

4in

thou

sand

s, u

nles

s ot

herw

ise in

dica

ted

F

orca

e p

unës

/

Labo

r for

ce (2

+6)

Paga

t (në

lekë

) / W

ages

(in

ALL)

Të p

unës

uar,

prej

të c

ilëve

/

Tota

l em

ploy

men

t, of

w

hich

(3+4

+5)

Të

pap

unë

të re

gjist

ruar

/

Regi

stere

d un

empl

oym

ent

Paga

mes

atar

e m

ujor

e në

sek

torin

sht

etër

or/

Av

erag

e m

onth

ly w

age

in p

ublic

sec

tor

Paga

min

imal

e e

mira

tuar

/

Appr

oved

min

imum

mon

thly

wag

e N

ë se

ktorin

sht

etër

or/

In

publ

ic s

ecto

rN

ë se

ktorin

priv

at jo

bujq

ësor

/ In

non

ag

ricul

tura

l priv

ate

sect

orN

ë se

ktorin

priv

at b

ujqë

sor/

In

agr

icul

tura

l priv

ate

sect

or

12

34

56

78

2009

1,04

189

916

623

749

614

240

,874

18,0

0020

101,

059

917

166

244

507

144

43,6

2519

,000

2011

1,07

092

816

525

650

714

246

,665

20,0

0020

12 /

IV1,

108

966

164

278

524

142

51,5

0021

,000

2013

/ I

1,10

696

416

428

151

914

251

,700

21,0

00 II

1,10

696

516

428

251

914

251

,700

21,0

00 II

I1,

114

971

164

288

519

143

52,6

0022

,000

Burim

i: iN

STAT

.

1) T

ë dh

ënat

vje

tore

janë

adm

inist

rativ

e sip

as in

form

acio

nit t

ë pu

blik

uar n

ë fa

qen

e w

eb-it

të iN

STAT

: -Te

mat

/ “

Treg

u i p

unës

”/ S

hifra

t -Te

mat

/ “

paga

t dhe

të a

rdhu

rat”/

Shi

frat.

Të d

hëna

t tre

muj

ore

janë

sip

as p

ublik

imit

në fa

qen

e in

tern

etit

të iN

STAT

: Tem

at/

“Tr

egu

i pun

ës”,

tabe

la “

Forc

at e

pun

ës”.

*T

ë dh

ënat

janë

sip

as ta

bela

ve n

ë fa

qen

e in

tern

etit

të iN

STAT

në

datë

n 18

.02.

2014

.

Sour

ce: i

NST

AT1)

yea

rly d

ata

are

adm

inist

rativ

e an

d ac

cord

ing

to th

e in

form

atio

n on

iNST

AT w

eb p

age:

-Th

emes

/ “

labo

ur M

arke

t”/ F

igur

es

-The

mes

/ “

Earn

ings

and

Wag

es”/

Fig

ures

. q

uarte

rly d

ata

are

acco

rdin

g to

iNST

AT w

eb p

age

publ

icat

ion:

The

mes

/ “

labo

ur M

arke

t”, ta

ble

“lab

our f

orce

”.

* D

ata

as o

f iN

STAT

web

pag

e ta

bles

on

18.0

2.20

14.

Raporti Vjetor2013


Raporti Vjetor 2013


Raporti Vjetor2013


Documents

BANKA E SHQIPËRISË RAPORTI VJETOR