Baão dûúäng thiïët bõ àïí tiïët kiïåm àiïån · v Têåp huêën kyä nùng viïët baâi phaãn aánh. Ngaây 19/9, Liïn hiïåp caác Höåi KH&KT Viïåt Nam (LHH

SOÁ 1592017

Baão dûúäng thiïët bõ

àïí tiïët kiïåm àiïån

2

BAÃN TIN PHÖÍ BIÏËN KIÏËN THÛÁC

TIN TÛÁC - SÛÅ KIÏÅN

KHOA HOÅC THÛÚÂNG THÛÁC

GIA ÀÒNH - XAÄ HÖÅI

Chõu traách nhiïåm xuêët baãnTS Phan Tuâng Mêåu

Phoá Chuã tõch Liïn hiïåp caácHöåi Khoa hoåc & Kyä thuêåt

Viïåt Nam

Ban Biïn têåpNB. Àùång Vuä Caãnh Linh

NB. Lï HöìngNB. Trêìn Maånh Huâng

Trònh baâyNGOÅC ANH - DUY ANH

Baãn tin xuêët baãn àõnh kyâ 1 söë/thaáng. Moåi thöng tin

phaãn höìi vïì nöåi dung xin liïn hïå Ban Truyïìn thöng vaâ

Phöí biïën kiïën thûác: Àõa chó: 53 Nguyïîn Du, Haâ Nöåi

Àiïån thoaåi: (024) 3.9432206 Email:

[email protected]

SÛÁC KHOEÃ

Trong soá naøy

Giaãi àaáp thùæc mùæc vïìvêën àïì xaä höåi .29+30

Maáy àiïìu hoâa àuöíi muöîibùçng soáng siïu êm .4

CHÛÄA HÖI NAÁCH BÙÇNG NGUYÏN LIÏÅU NHAÂ BÏËP:

Khöng giuápkhoãi vônh viïîn

.22

Têåp huêën kyä nùng viïët baâi phaãn aánh

.3

NÖNG - LÊM - NGÛ NGHIÏÅP

Trûâ bïånh sûúng mai haåi cêy mûúáp .15

v Têåp huêën kyä nùng viïët baâi phaãnaánh. Ngaây 19/9, Liïn hiïåp caác Höåi KH&KTViïåt Nam (LHH Viïåt Nam) àaä töí chûác buöíitêåp huêën “Kyä nùng viïët baâi phaãn aánh tronghïå thöëng baáo chñ LHH Viïåt Nam”. Taåi àêy,hún 30 hoåc viïn àaä àûúåc giaãng viïn truyïìnàaåt, trao àöíi möåt söë kiïën thûác, kinh nghiïåmvaâ kyä nùng viïët tin, baâi phaãn aánh nhû kyänùng tiïëp cêån, khai thaác vaâ xûã lyá nguöìntin; caách tiïëp cêån vaâ lûåa choån goác àöå àïíviïët sao cho baâi hêëp dêîn… Hoaåt àöång naâygoáp phêìn giuáp caác phoáng viïn, nhaâ baáocêåp nhêåt kiïën thûác, nêng cao kyä nùng,nghiïåp vuå chuyïn mön vaâ chêët lûúång baâiviïët. T.HAÂ

v Trònh diïîn thiïët bõ cú khñ, chïë taåomaáy. Triïín laäm Quöëc tïë saãn phêím Nguä kimvaâ Duång cuå cêìm tay seä diïîn ra tûâ ngaây 6 -9/12 taåi TPHCM. Triïín laäm chuyïn sêu vïìthiïët bõ cú khñ – chïë taåo maáy têåp trung vaâo4 ngaânh haâng chñnh: Duång cuå caác loaåi; DIYvaâ Nguä kim trong ngaânh xêy dûång; Thiïët bõ

gia cöë; Thiïët bõ an toaân, khoaá vaâ linh kiïån.Triïín laäm nùm nay vúái quy mö 250 gianhaâng trûng baây trïn diïån tñch 4.000m2 seäthu huát khoaãng 200 doanh nghiïåp ViïåtNam vaâ caác doanh nghiïåp àïën tûâ caácTrung Quöëc, Phaáp, Àûác, ÊËn Àöå, Indonesia,YÁ, Nhêåt Baãn, Haân Quöëc, Haâ Lan, Ba Lan,Singapore, Myä, ThaáiLan, Thuåy Syä…

v Quyäphaát triïínK H & C Nquöëc gianhêån höì sútrûåc tuyïën.Ngaây 18/10,Quyä Phaát triïínKH&CN Quöëcgia (Nafosted)chuêín bõ àaánh giaá xeát choånàïì taâi nghiïn cûáu cú baãn thuöåc lônh vûåckhoa hoåc – xaä höåi vaâ nhên vùn (KH-XH&NV) nùm 2018. 64 höì sú àïì nghõ taâitrúå trong lônh vûåc -XH&NV naây àïën tûâ höåiàöìng liïn ngaânh triïët hoåc, chñnh trõ hoåc, xaähöåi hoåc; kinh tïë hoåc, luêåt hoåc, sûã hoåc, khaãocöí hoåc, têm lyá hoåc, giaáo duåc hoåc, vùn hoåc,ngön ngûä hoåc, vùn hoáa hoåc, nghiïn cûáunghïå thuêåt, thöng tin àaåi chuáng vaâ truyïìnthöng. Tûâ nùm 2016 àïën nay, quyä àaä nhêåncaác höì sú qua phûúng thûác trûåc tuyïën giuápcaác nhaâ khoa hoåc khöng phaãi ài laåi nhiïìulêìn. HAÂ BÒNH

TIN TÛÁC - SÛÅ KIÏÅN

3

Maáy àiïìu hoâa phaát rasoáng siïu êm coá khaãnùng laâm tï liïåt caác tïë baâothêìn kinh caãm giaác cuãamuöîi vaâ xua àuöíi chuáng.

Nhiïìu nghiïncûáu khoa hoåccho thêëy, muöîichó coá thïí phaáthiïån ra con

ngûúâi khi nhêån àûúåc tñnhiïåu khñ CO2 do con ngûúâihay àöång vêåt thaãi ra trongquaá trònh hö hêëp. Dûåa trïncú chïë naây, caác kyä sû haängcöng nghïå LG àaä tòm hiïíucöng nghïå haån chïë khaãnùng tòm kiïëm con möìi cuãaloaâi cön truâng naây nhùçmûáng duång vaâo thiïët bõ giaduång, baão vïå sûác khoeãngûúâi duâng.

Qua caác thñ nghiïåm, kyäsû LG nhêån thêëy soáng siïuêm têìn söë 30 - 100kHz coáthïí vö hiïåu hoáa "maáy doâCO2" cuãa muöîi. Soáng tûâsiïu êm seä coá taác duångtrong diïån tñch phoângkhoaãng tûâ 20 - 33m2,khoaãng caách giûäa thiïët bõvaâ muöîi têìm 3m.

Dûúái taác àöång cuãa soángsiïu êm, caác tïë baâo caãmgiaác bõ tï liïåt vaâ muöîi mêëtkhaã nùng doâ muåc tiïu sùnmöìi, khöng thïí têën cöng

con ngûúâi. ÚÃ têìn söë 30 -100kHz, ngûúâi duâng seäkhöng coá caãm nhêån gò vïìsûå töìn taåi cuãa soáng êm naâyvaâ noá khöng gêy haåi àïënsûác khoãe con ngûúâi vaâ phuånûä mang thai.

Theo àaåi diïån LG, bïncaånh caác biïån phaáp truyïìnthöëng àïí phoâng chöëngmuöîi lan truyïìn dõch bïånhthò viïåc sûã duång àiïìu hoâaxua muöîi giuáp khöng khñtrong laânh, maát meã.

Tñnh nùng xua muöîiûáng duång soáng siïu êm(Mosquito Away) àaä àûúåcLG ûáng duång vaâo caác doângsaãn phêím àiïìu hoâa cuãahaäng tûâ nùm 2015, àaåt hiïåuquaã àuöíi muöîi cao.

Caác saãn phêím àiïìu hoâaxua muöîi cuãa haäng coân tñchhúåp hïå thöëng àa daång caáctêëm loåc, giuáp mang laåikhöng khñ trong laânh, saåch

khuêín. Chûác nùng taåo ionPlasmaster phaát ra hún batriïåu ion Plasmaster àïí khûãtruâng vaâ loaåi boã vi khuêíntrong khöng khñ khùæp phoângchó trong voâng 30 phuát sûãduång. Chûác nùng naây coâncho pheáp giaãm nöìng àöå muâitrong khöng khñ tûâ mûácmaånh (3.5OU) xuöëng mûáctöëi thiïíu (1.5OU) trong voângmöåt giúâ.

Àiïím nöíi bêåt khaác cuãasaãn phêím laâ ngûúâi duâng coáthïí bêåt chïë àöå xua muöîimaâ khöng cêìn phaãi múã chïëàöå laâm laånh cuãa maáy, giuápcaác gia àònh linh hoaåt sûãduång vaâ giaãm chi phñ àiïånnùng. LG coá têët caã 6 mêîuàiïìu hoâa xua muöîi vúái mûácgiaá dao àöång tûâ 8 - 15 triïåuàöìng, phuâ húåp vúái nhiïìunhu cêìu khaác nhau cuãangûúâi tiïu duâng.

MINH TRÑ


4

Khoa hoåc lyá thuá

Maáy àiïìu hoâa àuöíi muöîi bùçng soáng siïu êm

v Ngûúâi duâng coá thïí bêåt chïë àöå xua muöîi maâ khöng phaãi bêåt

chïë àöå laâm laånh.


5

Caác nhaâ khoa hoåc Anhàang nghiïn cûáu nhûäng vêåtliïåu thöng minh coá thïí taåora àiïån tûâ chuyïín àöångcuãa xe cöå àïí laâm mùåtàûúâng. Dûå aán do caác kyäsû taåi Àaåi hoåc Lancasterthûåc hiïån nhùçm phaát triïínnhûäng vêåt liïåu thöng minhnhû göëm aáp àiïån, khi phuã lïnmùåt àûúâng coá thïí thu nhêån vaâchuyïín àöíi sûå rung àöång do xe cöå taåo

ra thaânh àiïån nùng. Theo àoá,lûúång àiïån nùng taåo ra möîi

kilomet seä laâ 1 - 2 megawattvúái lûu lûúång xe thöngthûúâng, khoaãng 2.000 -3.000 xe möåt giúâ. Àêy laâmûác nùng lûúång cêìn thiïëtcho 2.000 - 4.000 àeân

àûúâng hoaåt àöång. Ngoaâi viïåcàem laåi caác lúåi ñch möi trûúâng,

dûå aán múái cuäng seä giuáp tiïët kiïåmrêët nhiïìu tiïìn thuïë. M.T (töíng húåp)

v Thiïët bõ sao cheápCopy & Paste. Copy &Paste laâ möåt thiïët bõsao cheáp cêìm taynhoã goån, cho pheápngûúâi duâng coá thïíqueát vaâ in hònh aãnhúã bêët cûá àêu vaâtrïn bêët cûá thûá gò.Ngûúâi duâng chó cêìnnhêën nuát vaâ queát àöëitûúång, sau àoá choånmöåt mùåt phùèng bêët kyâ vaânhêën nuát lêìn nûäa. Hònh aãnhseä àûúåc sao cheáp roä neát bùçngmûåc in maâu.

v Soaån nhaåc bùçng yá nghô. Caác nhaâkhoa hoåc AÁo vûâa giúái thiïåu cöng nghïå giaodiïån naäo - maáy tñnh (BCI) àêìu tiïn chopheáp con ngûúâi sûã duång yá nghô àïí soaånnhaåc. Khaác vúái caác giao diïån cho pheápchúi nhaåc bùçng yá nghô trûúác àêy, cöngnghïå BCI múái cho pheáp ngûúâi duâng choåncaác loaåi nöët nhêët àõnh, dêëu lùång hay húåpêm àïí soaån nhaåc. Qua thûã nghiïåm cöngnghïå trïn nhoám tònh nguyïån viïn khoeãmaånh, caác nhaâ nghiïn cûáu thu àûúåc kïët

quaã êën tûúång vúái àöå chñnhxaác trong quaá trònh sao

cheáp giai àiïåu xêëp xó88%. Àöå chñnh xaácàûúåc nêng lïn93,6% khi ngûúâitham gia laâ möåtnhaåc sô. Caác nhaânghiïn cûáu cho biïët

seä thûã nghiïåp cöngnghïå vúái nhoám ngûúâi

khuyïët têåt àïí thu thêåpphaãn höìi. Muåc tiïu daâi

haån cuãa hoå laâ biïën hïå thöënghoaåt àöång vúái laptop sang hïå

thöëng phuâ húåp vúái àiïån thoaåi thöng minh.

Saãn xuêët àiïån tûâ mùåt àûúâng khi xe cöå qua laåi


Caâng thúm caâng àöåc Caác saãn phêím khûã muâi vaâ laâm thûúm

maát khöng khñ ngaây caâng àa daång, tûâ dungdõch daång bònh phun xõt, cho àïën saáp, keonïën thúm; vúái caác loaåi muâi hûúng rêët phongphuá, muâi thúm nöìng, àêåm àùåc. Tuy nhiïn,theo caác chuyïn gia, chñnh caác saãn phêímtaåo muâi naây laåi laâ keã thuâ giêëu mùåt aãnhhûúãng àïën sûác khoeã ngûúâi sûã duång cuängnhû gêy aãnh hûúãng xêëu cho möi trûúâng.

TS Anne Steinetmann, ngaânh kyä thuêåtmöi trûúâng vaâ dên duång, Àaåi hoåcWashington, Hoa Kyâ cho biïët, nghiïn cûáu

trïn saãn phêím chêët khûã muâi, laâm thúm maátkhöng khñ àaä phaát hiïån caác saãn phêím naâygiaãi phoáng haâng chuåc hoáa chêët khaác nhau,bao göìm axeton; limonene – phên tûã coá muâihûúng giöëng muâi cam quñt; vaâ acetalde-hyde, chloromethane vaâ 1,4-dioxane. Caáchoáa chêët naây chuã yïëu laâ nhûäng chêët hûäu cúdïî bay húi àûúåc giaãi phoáng vaâo khöng khñ,taåo hûúng thúm vaâ caãm giaác maát laânh. Caácsaãn phêím caâng coá muâi thúm seä caâng tiïìmêín nhiïìu nguy cú àöåc haåi tûâ caác húåp chêëthûäu cú bay húi, khöng loaåi trûâ nguy cú aãnhhûúãng nöåi tiïët vaâ ung thû.

Phoâng tùæm, nhaâ vïå sinh laâ núi kñn bñ, êím ûúát nïn thûúâng coá muâi êím möëc khoáchõu. Nhiïìu ngûúâi thûúâng choån caách xõt nûúác thúm àïí aát muâi höi möëc, nhûngmuâi thúm quaá nöìng àêåm cuãa nhûäng dung dõch khûã muâi khöng giuáp xûã lyá triïåtàïí maâ coân coá nguy cú aãnh hûúãng khöng töët cho sûác khoeã.

n ÀÛÁC ANH

Khûã muâi nhaâ vïå sinh

àuáng caách

6

PGS.TS Phaåm Gia Àiïìn, Viïån Hoáahoåc, Viïån Haân lêm Khoa hoåc vaâ Cöngnghïå Viïåt Nam cuäng khuyïën caáo ngûúâitiïu duâng haäy cöë gùæng haån chïë sûã duångcaác saãn phêím hoáa myä phêím coá muâi thúmtûâ hoáa chêët töíng húåp, nhûäng saãn phêímnaây coá muâi thúm caâng àêåm àùåc thò àöå àöåchaåi caâng lúán.

TS Anne Steinetmann khùèng àõnh:“Cêìn phaãi cêín thêån nïëu baån mua saãnphêím coá hûúng thúm búãi thûåc sûå baånkhöng biïët chuáng coá thaânh phêìn naâo. Töimuöën khuyïën caáo rùçng thay vò sûã duångsaãn phêím khûã muâi, laâm maát khöng khñchuáng ta nïn giûä vïå sinh saåch seä vaâ sûãduång hïå thöëng thöng gioá”.

Vïå sinh hùçng ngaâyÖng Nguyïîn Thaânh Vinh, Cöng ty

Dõch vuå Vïå sinh Nhaâ saåch, Cêìu Giêëy, HaâNöåi cho rùçng, muâi höi tûâ nhaâ vïå sinh chuãyïëu laâ do möi trûúâng êím ûúát, khöng khñ kñnbñ, nïëu keám vïå sinh seä laâ àiïìu kiïån töët chovi sinh vêåt, vi khuêín, nêëm möëc sinh söi,phaát triïín. Nhiïìu nhaâ vïå sinh khi múã cûãara, muâi êím möëc xöåc thùèng vaâo muäi, àiïìunaây khöng chó gêy caãm giaác khoá chõu maâcoân khöng töët cho sûác khoeã. Caách töët nhêëtgiuáp nhaâ vïå sinh thöng thoaáng, thúm tho,saåch seä laâ lùæp quaåt thöng gioá vaâ phaãi bêåtquaåt thûúâng xuyïn khi phoâng dñnh nûúác,khi baån àang ài vïå sinh hoùåckhi sûã duång caác loaåi hoáachêët lau doån...

Viïåc lau doån nhaâvïå sinh khöng àúngiaãn chó laâ khuvûåc saân, böìn cêìumaâ voâi nûúác, cêìngaåt, bïì mùåttûúâng, tay nùæmcûãa, cûãa phoângtùæm, gûúng phoângtùæm… cuäng cêìn

àûúåc laâm saåch haâng ngaây. Caác khe gaåchcuäng laâ nhûäng chöî cêìn chuá yá coå saåch búãinêëm möëc rêët dïî baám úã àêy vaâ phaát triïíntùng sinh, gêy muâi höi. Àiïìu quan troångnûäa laâ luön cöë gùæng giûä cho nhaâ vïå sinhkhö raáo, haäy chuá yá lau khö moåi bïì mùåt saukhi sûã duång phoâng tùæm, tûâ gûúng, vaáchkñnh, baân lavabo... Tuyïåt àöëi khöng chûáakhùn tùæm êím vaâ caác loaåi quêìn aáo bêíntrong phoâng tùæm, nïëu khöng tiïån giùåt ngaysau khi thay thò cuäng nïn phên loaåi àïí núikhö thoaáng.

Nguyïn tùæc saåch thoaángKhi baån chuá yá tuên thuã nguyïn tùæc

saåch, thoaáng thò nhaâ vïå sinh hay phoângtùæm cuãa baån chùæc chùæn seä khöng coân muâihöi. Ngoaâi viïåc vïå sinh saåch seä hùçngngaây, baån cuäng nïn thûúâng xuyïn múãcûãa thoaáng úã phoâng tùæm giuáp nùæng gioátraân vaâo laâm saåch vaâ khö thoaáng, nùængcoá taác duång khûã khuêín rêët töët. Trûúânghúåp phoâng tùæm kñn, khöng coá cûãa söí, khethoaáng thò nïn bêåt quaåt thöng gioá möîi khisûã duång phoâng tùæm giuáp laâm thoaáng khñ,thoaát húi êím.

Ngoaâi ra, baån cuäng coá thïí taåo muâithúm cho phoâng tùæm bùçng caác hûúng liïåutûå nhiïn, vûâa an toaân vûâa àem laåi caãmgiaác thû thaái, dïî chõu. Möåt caách rêët àúngiaãn àoá laâ sûã duång caâ phï xay àïí khûã muâi.

Baån chó cêìn cho caâ phï vaâo möåt caáibaát hoùåc àôa coá miïång röång vaâ

àïí trong phoâng tùæm, caâ phïseä huát muâi höi, khiïën cho

cùn phoâng coá muâi caâ phïthoang thoaãng rêët dïîchõu. Baån cuäng coá thïíduâng voã cam, voã bûúãihay àöët vaâi gioåt tinh dêìuvúái muâi hûúng tûå nhiïngiuáp mang laåi húi êëm vaâ

muâi thúm dõu nheå chokhöng gian phoâng tùæm.


7

Àùåt mêåt khêíu cho file PDF coá thïí baão vïå nöåidung khöng bõ thay àöíi, chónh sûãa, nhûng coáthïí seä gêy ra bêët tiïån nïëu lúä quïn mêët mêåtkhêíu baão vïå file do mònh taåo ra.

Khi àoá baån seä cêìn àïën Freeware PDFUnlocker - möåt tiïån ñch miïîn phñ, cho pheápbaån gúä boã mêåt khêíu baão vïå file PDF àïí xemhoùåc chónh sûãa nöåi dung file nïëu cêìn thiïët. Caáchthûác laâm viïåc cuãa chûúng trònh laâ taåo ra 1 baãncopy cuãa file nguyïn mêîu maâ coá thïí truy cêåp cuängnhû chónh sûãa maâ khöng coân vêën àïì naâo vúái mêåtkhêíu. Àiïím àùåc biïåt cuãa chûúng trònh naây laâkhöng coá giao diïån sûã duång. Sau khi caâi àùåt,chûúng trònh seä taåo 1 shortcut trïn desktop.Nhûäng gò baån cêìn laâm laâ keáo file pdf àûúåc baão vïåbúãi mêåt khêíu vaâ thaã noá vaâo shortcut cuãa chûúngtrònh vaâ chúâ trong giêy laát. Möåt file pdf múái seä àûúåctaåo ra vaâ àêy chñnh laâ file maâ baån coá thïí thûåc hiïån caác lïånh sao cheáp, chónh sûãa hoùåcin êën maâ khöng cêìn mêåt khêíu. AN ÀÛÁC

8


ICT muön maâu

Tri thûác múáiMöåt söë baâ meå do quaá bêån röån nïn khöng thïí cho con

buá trûåc tiïëp maâ phaãi vùæt sûäa ra bònh, sau àoá nhúâ ngûúâinhaâ cho beá uöëng dêìn trong ngaây. Tuy nhiïn, theo caácchuyïn gia, caách laâm naây coá thïí khiïën beá uïí oaãi, buöìnnguã vaâo ban ngaây vaâ khoá nguã vïì àïm.

Trong thaânh phêìn sûäa meå coá nucleotides, taác nhên rêëtquan troång trong viïåc àiïìu tiïët giêëc nguã úã treã em. Nghiïncûáu do caác nhaâ khoa hoåc ÀH Extremadura (Têy Ban Nha)vûâa cöng böë cho thêëy, haâm lûúång caác nucleotit trong sûäameå thay àöíi theo caác thúâi àiïím khaác nhau trong ngaây.Theo caách vñ von cuãa caác nhaâ nghiïn cûáu, thò sûå biïën àöång cuãa haâm lûúång nucleotit khiïënsûäa meå coá luác giöëng nhû caâ phï, coá luác laåi giöëng nhû thuöëc nguã. Nïëu vùæt sûäa tûâ ban ngaây,àïën àïm múái cho treã uöëng thò chùèng khaác gò chuáng ta uöëng caâ phï buöíi töëi. Beá seä khoánguã, trùçn troåc, quêëy khoác. Do vêåy, nïëu muöën vùæt sûäa cho beá uöëng dêìn thò töët nhêët, sûäavùæt vaâo thúâi àiïím naâo nïn cho beá uöëng vaâo thúâi àiïím tûúng tûå. Sûäa vùæt ban ngaây daânhuöëng ban ngaây. Sûäa vùæt àïm nïn àïí uöëng àïm. HÛÚNG TIÏN (töíng húåp)

Sûäa meå vùæt ra nïn cho uöëng àuáng thúâi àiïím

Quïn mêåt khêíu trïn file PDF


9

Trong caác cöngàoaån ûúm cêygiöëng, khoá khùn vaâmêët nhiïìu thúâi giannhêët chñnh laâ chohaåt vaâo vó ûúm.Caách ûúm cêygiöëng theo phûúngphaáp thuã cöng coânmêët rêët nhiïìu thúâi gian, töën nhên cöng laoàöång, aãnh hûúãng àïën giaá thaânh saãn phêímvaâ tiïën àöå thûåc hiïån. Chiïëc maáy gieo haåtnaây àaä tñch húåp nhiïìu chûác nùng nhû àoángàêët vaâo khay ûúm; saâng loåc àêët, raác; taåo

löî trïn khay ûúm; gieo haåt; lêëp haåt vaâ xïëpkhay ûúm tûå àöång. Böå phêån àêìu tiïn cuãamaáy gieo haåt tñch húåp “6 trong 1” laâ vuângàûång khay ûúm, coá thïí chûáa 20 khay möîilêìn hoaåt àöång. Xuyïn suöët chiïìu daâi chiïëcmaáy laâ möåt bùng dêîn àïí àûa caác khay ûúmdi chuyïín túái tûâng böå phêån trong caác cöng

àoaån ûúm gieo haåtgiöëng. Khi maáyhoaåt àöång, khayûúm àûúåc chuyïínqua böå phêån saâng,loåc àêët, raác vaâ àöíàêët vaâo caác löî ûúmtrïn khay. Tiïëp àoá,caác khay ûúm naây

laåi àûúåc chuyïín túái böå phêån coá chûác nùngtaåo löî vaâ àûa sang vuâng gieo haåt. Àiïìukhiïën moåi ngûúâi àùåc biïåt thñch thuá laâ nhûänghaåt giöëng nhoã li ti nhûng vêîn àûúåc thanhlêëy haåt huát vaâ gieo chñnh xaác vaâo nhûängkhay ûúm. Tûâ nhûäng loaåi haåt giöëng lúán nhûhaåt ngö, bñ, túái nhûäng loaåi chó nhoã nhû haåtvûâng, caãi, thanh huát haåt àïìu lêëy vaâ boã vaâokhay ûúm àûúåc. Saáng chïë cuãa anhNguyïîn Höìng Chûúng (SN 1975), truá taåixaä Laåc Lêm, huyïån Àún Dûúng (LêmÀöìng). HAÂ BÒNH

Loâ viba mini nhaän hiïåu Whirlpool vúáinhiïìu maâu sùæc thúâi trang vaâ caá tñnh laâ möåtgiaãi phaáp cûåc kyâ hiïåu quaã cho nhûäng giaàònh ñt ngûúâi vaâ khöng gian phoâng bïëp chêåtheåp. Vúái thiïët kïë hiïån àaåi, chiïëc loâ vibahònh vuöng nhoã goån naây laâ möåt vêåt trang trñlaâm àeåp thïm cho phoâng bïëp cuãa gia àònhbaån. Nhúâ hïå thöëng thoaát khñ 3D hiïån àaåi, loâviba hêm noáng nhanh choáng thûác ùn, àöìuöëng cuãa baån, àaãm baão thûác ùn chñn kôtrong möåt khoaãng thúâi gian ngùæn hún loâviba thöng thûúâng, giuáp tiïët kiïåm àiïån nùnghún rêët nhiïìu. Caách sûã duång thuêån tiïån, loâcoá keâm theo saách hûúáng dêîn sûã duång vaâsaách hûúáng dêîn nêëu möåt söë moán ùn bùçng

loâ viba. Saãn phêím coá giaá khoaãng1.300.000à, àûúåc baán úã nhiïìu trung têmàiïån maáy trïn caã nûúác. T.LÏ

Saãn phêím hûäu ñch Maáy gieo haåt 6 trong 1

Loâ viba mini - giaãi phaáp cho khöng gian heåp


10

Khi súã hûäu cùn nhaâ nhoã, àïí traánh sûåbûác bñ êm u caác gia àònh haäy taåo ra möåtkhöng gian àêìy sûác söëng vúái caác gammaâu treã trung, tûúi treã.

Theo KTS Nguyïîn Tiïën Huâng,Cöng ty Cöí phêìn Àêìu tû PhuáLöåc, Hoaâng Mai, Haâ Nöåi, cùnnhaâ nhoã thûúâng böån bïì àöì àaåc,aánh saáng haån chïë khiïën khöng

gian ngöi nhaâ caâng caãm thêëy nhoã hún.Ngoaâi viïåc sùæp xïëp cùn nhaâ sao cho goångaâng, saåch seä thò sûã duång caác àöì duângmaâu sùæc àuáng caách seä giuáp cùn nhaâ trúãnïn êën tûúång, vui veã hún.

Cuå thïí, cùn nhaâ nïn àûúåc têån duångcaác vêåt duång coá töng maâu saáng nhû maâutrùæng, ghi saáng, thêåm chñ laâ maâu àoã, cam.Caác vêåt duång coá maâu sùæc tûúi saáng nïnàûúåc xen keä vaâo caác àöì duâng lúán nhû möåtàiïím nhêën.

Vñ duå, chiïëc baân ùn maâu trùæng vúái mùåtkñnh thò trïn àoá laâ bònh hoa maâu cam hoùåckhùn ùn maâu àoã seä khiïën cùn nhaâ söëngàöång hún. Hoùåc phoâng nguã coá gam maâuchung laâ trùæng vúái giûúâng, tûúâng, tuã...nhûng chùn ga coá thïí maâu xanh laá cêy.Vúái sûå kïët húåp haâi hoâa naây, chùæc chùæn cùnnhaâ seä trúã nïn röång raäi, caãm giaác saåch seävaâ bùæt mùæt hún.

V.ÀAÂI

Duâng àuáng maâu sùæc cho cùn nhaâ nhoã

Àöì àiïån giaduång, àiïån tûã,àiïån laånh nïnàûúåc baão trò,baão dûúäng

àõnh kyâ, vûâa giuáp tùng tuöíithoå, àöå bïìn cuãa maáy moác,vûâa giuáp maáy hoaåt àöång töëthún, àöìng thúâigiuáp tiïët kiïåmàaáng kïí hoáa àún tiïìn àiïånhùçng thaáng.

Theo KS Trêìn VùnMinh, Trung têm Dõch vuå Kyäthuêåt Àiïån tûã - Àiïån laånhBaách Khoa, Haâ Nöåi, baão trò,baão dûúäng àöì àiïån thûúângxuyïn, àõnh kyâ seä giuáp tiïëtkiïåm àiïån rêët nhiïìu. Lyá do laâvò buåi bêín baám vaâo maáy seätaåo nïn möåt lúáp maâng buåibao phña ngoaâi àöång cú, laâmgiaãm khaã nùng trao àöíinhiïåt, khiïën caác àöång cú bõtñch nhiïåt, laâm giaãm hiïåuquaã hoaåt àöång vaâ tiïu töënàiïån nùng. Thûúâng xuyïnbaão trò thiïët bõ seä giuáp maáyhoaåt àöång töët hún, tùng àöåbïìn, tuöíi thoå thiïët bõ. Caácthiïët bõ àiïån nhû quaåt, àiïìuhoâa, maáy giùåt, maáy búm…nïëu khöng baão dûúäng, vïåsinh thûúâng xuyïn seä nhanhbõ hoãng; do buåi baám vaâo bïìmùåt dêy àöång cú seä gêy töënàiïån, hoãng cuöån dêy; buåibaám vaâo truåc àöång cú seä taåonïn ma saát, gêy maâi moân,khiïën àöång cú nhanh hoãng.

Ngûúâi sûã duång nïn tuâyvaâo loaåi maáy cuäng nhû möi

trûúâng sinh hoaåt àïí coá chïëàöå baão dûúäng, vïå sinh húåplyá. Vñ duå, àöëi vúái àiïìu hoâa,nïëu möi trûúâng nhiïìu buåinïn vïå sinh maáy àiïìu hoâathûúâng xuyïn, baão dûúäng 6thaáng/lêìn, caã daân noáng daânlaånh. Tuã laånh coá thïí baãodûúäng 1 nùm/ lêìn.Coân caác maáy moácduâng thûúângxuyïn nïn vïåsinh 1thaáng/lêìn nhûmaáy giùåt,quaåt àiïån,maáy búm…Baão dûúäng vïåsinh thiïët bõàiïån cuäng cêìnchuá yá àöëi vúái caácmaáy àang coântrong thúâi gian baão

haânh cuãa haäng, töët nhêëtnïn liïn hïå vúái caác trungtêm baão haânh cuãa nhaâcung cêëp àïí àûúåc tû vêën,baão dûúäng húåp lyá.

AN LÏ


11

Baão dûúäng thiïët bõ àïí tiïët kiïåm àiïån

Trong quaá trònh nuöitröìng thuãy saãn, ngûúâinuöi cêìn tùng cûúâng sûácàïì khaáng cho àöång vêåtthuãy saãn, àïí giuáp giaãmthiïíu vêåt nuöi bõ mùæcbïånh. Sau àêy laâ möåt söëbiïån phaáp giuáp tùngcûúâng sûác àïì khaáng choàöång vêåt thuãy saãn.

Thaã gheáp caá: Viïåc thaãgheáp caác loaâi caá vaâ mêåt àöåthñch húåp seä têån duång àûúåcnguöìn thûác ùn tûå nhiïn,khöng gian söëng röång raäi,phoâng bïånh töët. Mêåt àöå thaãgheáp cêìn tuyâ thuöåc vaâo loaåihònh nuöi nhû baán thêmcanh hay thêm canh, tuynhiïn cêìn phaãi àaãm baãomêåt àöå töëi thiïíu laâ 2 con/m2.

Nuöi xen canh caácloaâi àöång vêåt thuãy saãn:Ao nuöi seä tñch luäy nhiïìuchêët thaãi vaâ mêìm bïånh dotrong quaá trònh nuöi ao nuöiàaä tñch luyä nhiïìu thûác ùn dûthûâa. Caác chêët thaãi vaâ mêìmbïånh naây seä aãnh hûúãng vaâgêy bïånh cho caác chu kyânuöi tiïëp theo cuãa àöëi tûúångnuöi àoá. Do vêåy, cêìn tiïënhaânh nuöi xen canh trïnmöåt ao nuöi àïí khùæc phuåcyïëu àiïím naây.

Chùm soác àaân töm,caá: Ngûúâi nuöi cêìn thûåc

hiïån biïån phaáp kyä thuêåtchùm soác caá töm theo "4àõnh" göìm àõnh chêët lûúångthûác ùn; àõnh söë lûúång thûácùn; àõnh võ trñ cho ùn; àõnhthúâi gian cho ùn.

Choån giöëng àöång vêåtthuãy saãn: Khêu choån giöënglaâ rêët quan troång. Ngûúâinuöi cêìn choån giöëng coá sûácàïì khaáng töët, coá khaã nùngmiïîn dõch àöëi vúái möåt söëbïånh vaâ sinh trûúãng nhanh.

Cêìn kiïím tra töm, caátrong ao nuöi möåt caáchàõnh kyâ. Ngûúâi nuöi coá thïísûã duång möåt söë saãn phêímdûúái àêy.

+ Men vi sinh Probiotic:Laâ möåt chïë phêím sinh hoåcprobiotic vaâ enzym töínghúåp úã daång böå, duâng àïí

tùng cûúâng tiïu hoáa vaâ baãovïå àûúâng ruöåt. Liïìu lûúångsûã duång: tröån 0,5 – 1g/kgthûác ùn, cho caá ùn trongsuöët vuå nuöi.

+ Dêìu mûåc: Taác duångbao boåc thûác ùn vaâ thuöëc,traánh tan rûäa nhanh trongmöi trûúâng nûúác. Taåo muâihêëp dêîn cho caá bùæt möìinhiïìu. Liïìu duâng 10g/kgthûác ùn.

+ Vitamin C: Vaâo nhûängmuâa xuêët hiïån bïånh nhiïîmkhuêín maáu tröån thïm vita-min C vaâo thûác ùn cho caáùn haâng ngaây. Liïìu lûúångsûã duång laâ 50 – 60mg/kgthûác ùn/ngaây.

KYÂ THÛ (Trung têm Khuyïën

nöng Quöëc gia)


12

Tùng cûúâng sûác àïì khaáng cho àöång vêåt thuãy saãn


13

Àinh lang lai laâmöåt loaâi cêydûúåc liïåu àaäàûúåc tröìng

úã nhiïìu vuâng trong caãnûúác. Böå phêån thuhaái chñnh cuãa cêyàinh lùng lai laâ cuã vaâ laáduâng àïí chïë biïën möåtsöë võ thuöëc nam. Àïí choàinh lùng sinh trûúãng töët,ngoaâi kyä thuêåt choån giöëng vaâ chùmsoác thò cöng taác phoâng trûâ sêu bïånh coá yánghôa quan troång quyïët àõnh túái nùng suêëtvaâ chêët lûúång cuãa cêy àinh lùng. Sau àêychuáng töi giúái thiïåu bïånh thaán thû, möåt loaâibïånh gêy haåi chuã yïëu trïn cêy àinh lùng laivaâ biïån phaáp phoâng trûâ.

Triïåu chûáng cuãa bïånhBïånh thaán thû gêy haåi trïn nhiïìu böå

phêån cuãa àinh lùng, chuã yïëu gêy haåi trïn laávaâ ngoån.

Trïn laá: Bïånh gêy haåi trïn têët caã caác laátûâ laá non, laá baánh teã vaâ laá giaâ. Vïët bïånh àêìutiïn laâ caác chêëm nhoã mêìu àen, sau phaáttriïín thaânh caác àöëm lúán hònh mùæt cua úã giûäavïët bïånh coá mêìu xaám tro. Nhiïìu vïët bïånhàan xen nhau laâm cho laá bõ chïët thaânh tûângmaãng lúán. Nhûäng laá bõ haåi nùång thûúângnhanh giaâ vaâ bõ ruång súám. Taác haåi naây cuãabïånh laâm giaãm khaã nùng quang húåp cuãacêy, laâm cho cêy sinh trûúãng chêåm vaâ bõ coâicoåc, cuã phaát triïín beá, laâm giaãm nùng suêëtvaâ chêët lûúång cuãa àinh lùng.

Trïn ngoån: Bïånh thaán thû thûúâng laâmcho ngoån bõ chïët vaâ thöëi nhuän khi gùåp trúâimûa; khi gùåp thúâi tiïët hanh khö, nhûängngoån bõ haåi thûúâng chïët khö vaâ gioân.

Nhûäng cêy bõ haåi úã ngoån thûúângphaát triïín chêåm vaâ laâm giaãmnùng suêët cuã cuãa àinh lùng.

Nguyïn nhên gêy bïånhvaâ quy luêåt phaát sinh gêy haåi

Bïånh thaán thû thûúâng gêyhaåi quanh nùm nhûng nùång

nhêët khi gùåp àiïìu kiïån nhiïåt àöåvaâ êím àöå cao (giai àoaån heâ thu

tûâ thaáng 4 - 10 hùçng nùm). Bïånhdo möåt loaâi nêëm coá tïn khoa hoåc

Colletotrichum sp gêy lïn.Ngoaâi gêy haåi trïn cêy àinh lùng, bïånh

thaán thû coân gêy haåi trïn nhiïìu loaâi cêykhaác nhû úát, cam, xoaâi, vaãi, àu àuã, na,thanh long…

Biïån phaáp phoâng trûâ bïånh thaán thûtrïn cêy àinh lùng

- Khi tröìng cêìn choån ruöång dïî thoaátnûúác sau mûa hoùåc laâm bùng röång tûâ 1,5– 2m, raänh sêu tûâ 15 – 20cm.

- Cêìn theo doäi vûúân àinh lùng thûúângxuyïn àïí phaát hiïån bïånh kõp thúâi. Àöëi vúáinhûäng laá vaâ ngoån àaä bõ haåi nùång cêìn kõpthúâi cùæt tóa tiïu huãy nhùçm traánh lêy lansang cêy khaác (cùæt chön lêëp hoùåc ngêmnûúác, àöët).

- Khi bïånh coá chiïìu hûúáng ra tùng coá thïíduâng möåt trong caác loaåi thuöëc sau àïí phuntrûâ: Antacol 70 WP, Carmanthai 80 WP,Carbendazin 500 FL…nöìng àöå tûâ 0,15 –0,2%. Chuá yá: Cêìn phun ûúát àïìu caác laá vaângoån cêy àõnh lùng vaâ phaãi àaãm baão thúâi giancaách ly tûâ khi phun thuöëc àïën khi thu hoaåchnhùçm àaãm baão an toaân cho saãn phêím.

PHAÅM VÙN PHUÁ(Chi cuåc Baão vïå thûåc vêåt tónh Haâ Giang

phûúâng Nguyïîn Traäi, TP Haâ Giang)

Kyä thuêåt phoâng trûâ bïånh thaán thû haåi cêy àinh lùng lai


14

Khoai lang laâ moán ùn dên giaä, quenthuöåc cuãa baâ con, noá khöng chó coá giaátrõ dinh dûúäng cao maâ coân coá nhûängcöng duång phoâng chûäa bïånh vaâ laâ möåttrong nhûäng thûåc phêím taåo miïîn dõchtöët cho cú thïí.

Khoai lang, àûúåc goåi laâ sweetpotatoes (tïn khoa hoåc:Ipomoea batatas). Trong hïåthöëng phên loaåi, khoai lang coá“hoå haâng” vúái khoai têy, caã hai

cuâng coá nguöìn göëc tûâ Nam Myä. Möåt söë baâithuöëc sûã duång khoai lang nhû sau:

Chûäa caãm söët muâa noáng: Thúâi tiïët noángdïî gêy söët vò caãm, khöng ra àûúåc möì höi.Vúái ngûúâi sûác khoãe töët, coá thïí nêëu khoailang trùæng vúái caãi beå xanh ùn thay cúm àïígiuáp ra möì höi, haå söët, giaãi caãm. Coá thïíduâng caác baâi thuöëc: Khoai lang trùæng khömöåt nùæm, nghïå möåt cuã, dêëm 1/2 cheán con,sùæc uöëng noáng. Hoùåc khoai lang trùæng khö16g, gûâng 16g, sùæc uöëng hoùåc nêëu chaáo.Hoùåc khoai lang trùæng tûúi luöåc chñn àïíxöng, röìi ùn khoai noáng, uöëng nûúác luöåckhoai noáng cho ra möì höi. Hoùåc khoai lang1 cuã (400g), gaåo 200g, àêåu xanh 1/2 baátcúm, maä thêìy 4 cuã, cuã caãi 1 cuã, toãi 3 nhaánh,thõt gaâ 150g, töm noän 70g, gia võ. Têët caã giaänaát hoùåc thaái nhoã nêëu nhûâ, riïng àêåu xanhvaâ maä thêìy cho vaâo sau röìi nêëu nhûâ tiïëp.

Chûäa taáo boán: Ùn khoai luöåc àún thuêìnhoùåc chêëm mêåt, chêëm vûâng; ùn vúái caâ phaáocaã quaã hoùåc thaái chó caâ, nghiïìn cuâng khoaithaânh khöëi. Caác caách khaác: Uöëng nûúác luöåckhoai (khoai phaãi rûãa saåch). Hoùåc nêëu cheâkhoai tûúi hoùåc khö vúái vûâng vaâ ñt hoa quïë.Hoùåc duâng nûúác cöët luöåc khoai tûúi hay khöàaä giaä naát, nïëu bõ trô thò uöëng hùçng thaángnûúác cêët naây vaâo buöíi saáng.

Chûäa quaáng gaâ: Laá khoai lang non xaâogan gaâ hoùåc gan lúån.

Thiïëu sûäa: Laá khoai lang tûúi non 250g,thõt lúån 200g thaái chó. Xaâo chñn mïìm, thïmgia võ.

Viïm tuyïën vuá: Khoai lang trùæng goåt voã,giaä nhuyïîn àùæp lïn vuá, coá thïí phöëi húåp vúáitoãi giaä nhuyïîn àïí àùæp.

Thêån êm hû, àau lûng moãi göëi: Laá khoailang tûúi non 30g, mai ruâa 30g, sùæc kyä lêëynûúác uöëng.

Thêån dûúng hû, ài tiïíu nhiïìu lêìn: Hêìmthõt choá vúái khoai lang, cho thïm chuát rûúåuvaâ gia võ.

Chûäa ngöå àöåc sùæn: Khoai lang goåt voãgiaä naát thïm nûúác, vùæt lêëy nûúác cöët. Uöëngcaách nhau 1/2 giúâ.

Say taâu xe: Cuã khoai lang tûúi nhainuöët caã nûúác vaâ baä.

Phuå nûä bùng huyïët: Rau lang tûúi möåtnùæm giaä naát, lêëy nûúác cöët uöëng.

Vaâng da: Nêëu chaáo àùåc bùçng khoai vúáigaåo hoùåc böåt ngö.

Lûu yá, traánh àïí khoai lang lêu ngaâymúái ùn vò mùåc duâ tùng àöå ngoåt nhûng àöìngnghôa laâ tùng lûúång àûúâng, khöng coá taácduång chûäa àaái thaáo àûúâng vaâ dïî tùng cên.

VIÏÅT GIANG

Cöng duång cuãa khoai lang


15

Àïí nêng cao nùng suêët vaâ chêët lûúångcuãa quaã mûúáp, ngoaâi choån giöëng, kyäthuêåt chùm soác, laâm giaân thò vêën àïì sêubïånh haåi mûúáp coá tñnh chêët quyïët àõnhtúái nùng suêët vaâ chêët lûúång cuãa quaãmûúáp khi thu hoaåch. Möåt trong nhûängàöëi tûúång sêu bïånh quan troång quyïëtàõnh túái sinh trûúãng vaâ nùng suêët cuãacêy mûúáp laâ bïånh sûúng mai haåi mûúáp.

Triïåu chûáng cuãa bïånh sûúng maitrïn cêy mûúáp

Trïn laá, bïånh sûúng mai thûúâng gêyhaåi nùång trïn caác laá baánh teã vaâ laá giaâ.Triïåu chûáng àêìu tiïn laâ caác àöëm nhoã maâutrong nhû gioåt dêìu, sau àoá caác àöëm naâybiïën thaânh maâu vaâng vaâ vaâng nêu. Gùåpàiïìu kiïån thúâi tiïët thuêån lúåi (nùæng mûa xenkeä hoùåc gùåp àiïìu kiïån nhiïåt àöå cao keáodaâi…) caác vïët bïånh phaát triïín nhanhchoáng, lan röång vaâ àan xen nhau laâm chotoaân böå laá mûúáp bõ biïën vaâng vaâ chïët hoaântoaân. Khi bõ bïånh sûúng mai gêy haåi nuåhoa seä bõ thöëi vaâ ruång súám, quaá trònh thuåphêën khöng xaãy ra vaâ quaã seä khöng àûúåchònh thaânh. Nïëu quaã non bõ nhiïîm bïånhsûúng mai seä xaãy ra hiïån tûúång quaã phaáttriïín cong queo vaâ nhoã laåi, ruöåt quaã seänhanh bõ xú hoáa, laâm giaãm nùng suêët vaâchêët lûúång cuãa quaã mûúáp.

Trïn cêy mûúáp non, nhêët laâ giai àoaån cêyàûúåc 2 laá mêìm, nïëu gùåp àiïìu kiïån thúâi tiïëtnùæng mûa xen keä keáo daâi, bïånh sûúng mai seägêy chïët cêy non haâng loaåt aãnh hûúãng túái mêåtàöå vaâ thúâi vuå gieo tröìng cêy mûúáp.

Nguyïn nhênBïånh do möåt loaâi nêëm coá tïn khoa hoåc

Pseudoperonespora cutrensis gêy nïn. Nêëmbïånh thûúâng gêy haåi nùång trïn nhûäng giaânmûúáp thiïëu dinh dûúäng vaâ nhêët laâ trong àiïìukiïån thúâi tiïët nùæng mûa xen keä hoùåc gùåp trûúâng

húåp nhiïåt àöå cao keáo daâi. Vò vêåy, nhûäng vûúânmûúáp àûúåc gieo tröìng trong vuå heâ thu thûúângbõ bïånh sûúng mai gêy haåi nùång.

Biïån phaáp phoâng trûâ Cêìn boán àuã phên vaâ boán phên cên àöëi

cho cêy mûúáp. Ngoaâi ra, cêìn cùn cûá vaâotûâng loaåi àêët àïí coá biïån phaáp boán phêncho phuâ húåp; àöëi vúái nhûäng chên àêëtngheâo dinh dûúäng cêìn boán tùng lûúångphên (nhêët laâ caác phên àa lûúång nhû phênàaåm, lên, kaky) nhùçm àaãm baão àuã dinhdûúäng cho cêy.

Laâm luöëng hoùåc höëc tröìng cao, traánh bõûá àoång nûúác sau mûa seä laâm cêy mûúápsinh trûúãng keám vaâ dïî bõ nhiïîm bïånh.

Khöng nïn tröìng liïn tuåc cêy mûúáp trïncuâng möåt maãnh vûúân; nïn luên canh vúáicaác loaåi cêy rau mêìu khaác nhû rau muöëng,toãi, ngö. Tuyïåt àöëi khöng àûúåc lêëy haåt cuãanhûäng cêy mûúáp vaâ vûúân mûúáp bõ nhiïîmbïånh sûúng mai àïí laâm giöëng cho vuå sau.

Khi phaát hiïån cêy chúám bõ bïånh coá thïíduâng möåt trong caác loaåi thuöëc sau àïí phuntrûâ: Bendazol 50 WP, Viben 50 BTN, Anvil5 SC nöìng àöå tûâ 0,15 - 0,2% àïí phun trûâ.Chuá yá phun ûúát àïìu caác laá tûâ laá giaâ, laábaánh teã vaâ caác laá non. Phaãi àaãm baão àuángqui àõnh vïì thúâi gian caách ly ghi trïn nhaänthuöëc trûúác khi thu hoaåch àïí àaãm baão vïåsinh an toaân thûåc phêím.

PHAÅM VÙN PHUÁ

Trûâ bïånh sûúng mai haåi cêy mûúáp

Taåi caác tónh miïìn nuáido àùåc àiïím cuãa àõa hònhàaä taåo ra khaá nhiïìu caácdoâng suöëi; taåi caác doângsuöëi thûúâng coá nûúácchaãy quanh nùm. Vò vêåy,ngûúâi dên miïìn nuái coáthïí lúåi duång caác doângsuöëi àïí àùæp thaânh caácàêåp ngùn doâng taåo nïncaác ao nuöi caá mang laåihiïåu quaã kinh tïë cao.

Möåt doâng suöëituây theo àöåto nhoã vaâ daâingùæn, coá thïíàùæp àêåp taåo

ra tûâ 5 - 10 ao nuöi caá nöëitiïëp nhau, nûúác tûâ caác aotrïn chaãy xuöëng caác aodûúái, taåo ra doâng nûúác luênchuyïín liïn tuåc.

Ûu àiïím cuãa phûúngphaáp nuöi caá taåi caác doângsuöëi: Hònh thûác nuöi àúngiaãn, do nûúác lûu thöngliïn tuåc nïn coá thïí thaã caá úãmêåt àöå dêìy, ñt töën cöngchùm soác.

Nhûúåc àiïím: Caác ao úãdoâng suöëi thûúâng coá nhiïåtàöå vaâ àöå pH thêëp (tûác laâàöå chua cao) nïn thûúângphaãi töën cöng caãi taåo;nûúác trong ao nuöi ngheâo

dinh dûúäng, àaáy ao thûúângkhöng bùçng phùèng nïnthûúâng gùåp khoá khùn khithu hoaåch caá. Bïn caånhàoá, khi bûúác vaâo muâa khö,caác ao thûúâng bõ caån nûúáchoùåc mûåc nûúác nuöi khöngàaãm baão nïn hiïåu quaãthêëp. Tuy nhiïn, taåo ao vaânuöi caá úã doâng suöëi cuängmang laåi hiïåu quaã kinh tïëcao àöëi vúái ngûúâi dên taåicaác tónh miïìn nuái.

Phûúng phaáp taåo aotrïn doâng suöëi: Choån àõaàiïím àïí laâm ao nuöi caá úãdoâng suöëi laâ viïåc quantroång haâng àêìu; nïn choåncaác doâng suöëi coá àöå döëcvûâa phaãi (dûúái 15 àöå), coánguöìn nûúác chaãy liïn tuåc

quanh nùm, gêìn nhaâ àïítiïån cho quaá trònh chùm soácvaâ thu hoaåch.

Sau àoá, tiïën haânh àùæpàêåp àïí ngùn nûúác àïí taåothaânh caác ao nuöi. Coá 2hònh thûác àùæp àêåp àïí taåoao, tuây theo àiïìu kiïån àõahònh cuå thïí cuãa tûâng núi, coáthïí aáp duång caác phûúngphaáp sau:

1. Àöëi vúái nhûäng núi coádoâng nûúác chaãy tûúng àöëimaånh hoùåc núi coá nhiïìunûúác vaâo muâa mûa:

Tiïën haânh àùæp àêåp doåctheo doâng chaãy, taåo thaânh2 nûãa, möåt nûãa taåo thaânhmûúng dêîn nûúác àïí thoaátnûúác, möåt nûãa taåo thaânhcaác ao nuöi caá.


16

Kyä thuêåt taåo ao àïí nuöi caá trïn caác doâng suöëi


17

Duâng caác öëng nhûåa nöëi giûäa caác ao àïícho nûúác lûu thöng, kñch thûúác öëng nhûåatuây thuöåc vaâo àöå lúán cuãa doâng nûúác. Coáthïí àùåt tûâ 1 - 3 öëng úã caác àöå cao khaác nhauàïí thuêån lúåi cho cöng viïåc àiïìu tiïët nûúác.Nïëu coá àiïìu kiïån, ngûúâi nuöi caá coá thïí xêycöëng bùçng bï töng kiïn cöë.

Hoùåc coá thïí laâm lûúái sùæt thöng giûäa caácao. Àöå cao cuãa caác àêåp phaãi cao hún àöåcao cuãa doâng nûúác khi lúán nhêët tûâ 0,5 –0,8m vaâ àöå cao cuãa caác àêåp giaãm dêìn theohûúáng chaãy cuãa doâng nûúác.

*Chuá yá: Àöëi vúái nhûäng doâng suöëi coádoâng chaãy lúán vaâo muâa mûa, cêìn phaãi xêycaác àêåp ngùn kiïn cöë. Khi ngùn àêåp chónïn ngùn 1/3 doâng chaãy àïí taåo ao, coân laåi2/3 laâ àïí thoaát nûúác. Chiïìu cao cuãa caácàêåp phaãi cao hún mûåc nûúác àöëi vúái nhûängnùm coá lûúång mûa lúán nhêët ñt nhêët tûâ 0,5mtrúã lïn.

2. Àöëi vúái nhûäng doâng suöëi coá doângnûúác chaãy yïëu

Tiïën haânh taåo àêåp chùæn ngang doângsuöëi àïí giûä nûúác vaâo muâa khö, giûäa caácàêåp coá thïí xeã raänh nhoã hoùåc àùåt caác öëngnhûåa, lûúái sùæt àïí cho nûúác lûu thöng vaâ giûäcaá trong caác ao.

Àöëi vúái nhûäng núi nûúác chaãy yïëu, àêåpcoá thïí duâng àùæp bùçng àêët vaâ tröìng caác loaåicêy nhoã úã trïn àïí baão vïå caá vaâ àêåp vaâomuâa mûa.

* Caãi taåo ao trûúác khi thaã caá- Àöëi vúái nhûäng ao àaä nuöi caá: Cêìn tiïën

haânh thaáo caån nûúác vaâ thu hoaåch hïët caácloaåi caá trong ao. Duâng vöi böåt vúái lûúång tûâ10 – 15kg rùæc àïìu trïn 100m2 ao, sau àoáphúi ao ñt nhêët 3 ngaây.

- Àöëi vúái nhûäng ao múái: Tiïën haânh rûãaao tûâ 1 – 3 lêìn bùçng caách dêng nûúác nïncao sau àoá xaã kiïån nûúác. Tiïën haânh rùæc vöiböåt vaâ phúi ao nhû caác ao àaä nuöi caá.

Sau khi phúi ao, kiïím tra hïå thöëng

cöëng vaâ tiïën haânh cho nûúác vaâo ao; duângcaác loaåi phên xanh nhû laá chuöëi ta, cêy choáàeã… boá thaânh caác boá vaâ thaã xuöëng ao vúáilûúång tûâ 20 – 30kg/100m2 ao nhùçm taåomêìu nûúác trûúác khi thaã caá.

* Thaã caá, chùm soác vaâ quaãn lyáSau khi lêëy nûúác vaâ chùån doâng chaãy úã

ao trïn cuâng khöng cho nûúác lûu thöng tûâ3 – 5 ngaây, thêëy nûúác trong ao chuyïínsang mêìu xanh laá cêy thò tiïën haânh thaã caá.Sau khi thaã caá, tuây theo thúâi gian vaâ caáchchùm soác, coá thïí àiïìu chñnh thúâi gian chonûúác lûu thöng bùçng caách àoáng, múã nùæpcöëng úã ao trïn cuâng. Do nûúác trong caácdoâng suöëi àûúåc lûu thöng liïn tuåc vaâ laånhnïn thûúâng choån caá trùæm coã laâ chñnh vaâgheáp thïm caá tröi, caá cheáp; mêåt àöå thaã nïntûâ 6 – 10 con/m2; caá giöëng coá kñch thûúác tûâ6 – 10cm trúã lïn.

Sau khi thaã caá phaãi thûúâng xuyïn quaãnlyá mûåc nûúác trong ao. Vò trong caác ao nuöichuã yïëu laâ caá trùæm coã nïn phaãi thûúângxuyïn boán caác loaåi thûác ùn xanh cho caá(coã, laá chuöëi xanh, laá sùæn…).

Nïn àõnh kyâ boán phên chuöìng hoaimuåc cho caác ao nuöi tûâ 7 – 10 ngaây/lêìn vúáilûúång khoaãng 10kg/100m2 ao.

* Thu hoaåch caáCoá 2 hònh thûác thu hoaåch caá nuöi trïn

caác doâng suöëi.- Hònh thûác àaánh tóa thaã buâ: Thu hoaåc

nhûäng con caá lúán sau àoá thaã buâ caác giöëngcuâng loaåi. Do àaáy ao khöng bùçng phùèngnïn duâng lûúái seä rêët khoá, vò vêåy khi thuhoaåch thûúâng duâng chaâi àïí quùng.

- Hònh thûác thu hoaåch toaân böå: Vaâocuöëi vuå nuöi tiïën haânh thaáo caån nûúác vaâthu hoaåch toaân böå caá trong ao.

Sau khi thu hoaåch hïët caá cêìn tiïën haânhvïå sinh ao àïí tiïën haânh thaã caá cho vuå sau.

PHAÅM VÙN PHUÁ(Chi cuåc Baão vïå thûåc vêåt tónh Haâ Giang

Phûúâng Nguyïîn Traäi, TP Haâ Giang)

Àïí khùæc phuåc hêåu quaãsau baäo àûúåc àuáng,nhùçm haån chïë thiïåt haåixuöëng mûác thêëp nhêët,chñnh quyïìn àõa phûúngvaâ baâ con nöng dên cêìndûåa vaâo hiïån traång thûåctïë cuãa luáa, hoa maâu, cêyùn quaã àïí coá phûúngphaáp laâm cho phuâ húåp.

Àöëi vúái luáa, baâcon cêìn khùæcphuåc theo hiïåntraång phuâ húåp.Vñ duå nhû diïån

tñch luáa bõ ngêåp 1 - 2 ngaây,khaã nùng phuåc höìi khaá thòbaâ con cêìn thûåc hiïån caácbiïån phaáp chùm soác kõpthúâi nhû boán thuác àúåt 2bùçng phên kali cho diïåntñch luáa àûáng caái, laâm àoâng,phun thïm caác chêët höî trúåsinh trûúãng, phên qua laácho luáa.

Àöëi vúái nhûäng diïåntñch luáa vuâng truäng ngêåpnûúác keáo daâi trïn 3 ngaâykhöng coá khaã nùng phuåchöìi, chñnh quyïìn cêìnhûúáng dêîn baâ con cêëy laåingay sau khi nûúác ruátbùçng caác giöëng maå dûåphoâng coân laåi hoùåc san tóaluáa tûâ nhûäng chên ruöångluáa gieo thùèng hoùåc ruöångcêëy khöng bõ aãnh hûúãngngêåp uáng.

Àöëi vúái caác diïån tñch raumaâu bõ aãnh hûúãng sau baäo,cêìn nhanh choáng triïín khaicöng taác khùæc phuåc theo hiïåntraång tûâng diïån tñch. Trongàoá, cêìn khêín trûúng thuhoaåch saãn phêím úã nhûängruöång gêìn àïën thúâi gian thuhoaåch hoùåc têån thu úã nhûängruöång bõ haåi nùång. Àöìng thúâi,thaáo nûúác nhanh, kõp thúâi,khúi thöng doâng chaãy, khöngàïí nûúác ngêåp lêu trong ruöånggêy thöëi cêy, thöëi rïî.

Vúái ruöång ngêåp thúâigian ngùæn vaâ cêy rau coânnhoã coá khaã nùng phuåc höìi,cêìn phun caác loaåi thuöëcphoâng trûâ nêëm haåi nhûAnvil, Ridomil, Oxycloruaàöìng... àïí phoâng trûâ nêëm lúãcöí rïî; kïët húåp chïë phêímKH, Pennac P, siïu lên...chùm soác böí sung, boánthïm phên khi thúâi tiïëtthuêån lúåi giuáp cêy nhanh

phuåc höìi. Àöëi vúái nhûängdiïån tñch bõ aãnh hûúãngnùång, khöng coá khaã nùngcho thu hoaåch cêìn vïå sinhàöìng ruöång, chuã àöångchuêín bõ àêët àïí gieo tröìnglaåi nhûäng loaåi rau ngùænngaây, rau ûa nûúác.

Àöëi vúái caác loaåi cêy ùnquaã bõ aãnh hûúãng sau baäo,baâ con cêìn phên loaåi caác loaåicêy àïí coá phûúng phaáp khùæcphuåc cho húåp lyá. Àöëi vúái cêychuöëi, vúái nhûäng vûúân chó bõraách laá, nghiïng cêy vaâkhöng bõ gaäy thên, baâ concêìn khai raänh úã mùåt luöëng àïínûúác thoaát nhanh, giuáp rïîmau thöng thoaáng hún.Àöìng thúâi, triïín khai ngaycöng taác cùæt tóa caác laá bõ gaäy,vïå sinh àöìng ruöång; khi àêëtàaä se mùåt boán phên vúái liïìulûúång thñch húåp àïí kñch thñchcêy höìi phuåc moåc rïî múái.

QUANG VUÄ


18

Khöi phuåc cêy tröìng sau baäo

Roát êëm nûúác laá noáng vaâo ca àïí trïnbaân, ngûúâi meå ài xuöëng nhaâ dûúái. Àûáa con2 tuöíi thêëy khaát chaåy laåi vú lêëy àïí uöëng. Canoáng quaá nïn chaáu hoaãng höët àaánh rúi,gêy boãng nùång vuâng miïång, ngûåc. Ngaysau àoá, chaáu beá úã xaä Thanh Hoáa (huyïånTuyïn Hoáa, tónh Quaãng Bònh) àûúåc àûavaâo cêëp cûáu taåi Bïånh viïån Hûäu nghõ ViïåtNam - Cu Ba (Àöìng Húái) trong tònh traång libò, boãng nùång vuâng miïång, cùçm, cöí, ngûåc,buång, vúái diïån tñch khoaãng 20%. Caác baácsô àaä nhanh choáng cêëp cûáu vaâ chuyïínchaáu vaâo àiïìu trõ vaâ theo doäi àùåc biïåt.

Lúâi baân: Àêy laâ möåt tai naån thûúng têmdo bêët cêín cuãa ngûúâi lúán. Cha meå hïët sûáclûu yá àïí nhûäng vêåt duång noáng coá thïí gêyboãng cho treã ngoaâi têìm vúái cuãa treã. Viïåc súcûáu ban àêìu àuáng caách khi treã bõ boãng laâmöåt trong nhûäng yïëu töë quan troång giuápcho vïët thûúng khöng bõ ùn sêu vaâo bïntrong, traánh tònh traång böåi nhiïîm vaâ biïën

chûáng nguy hiïím. Vò vêåy, khi treã khöngmay bõ boãng, cêìn laâm maát vïët boãng, traánhcho da khoãi bõ röåp bùçng caách múã voâi nûúáccho chaãy chêìm chêåm lïn vïët boãng khoaãng15 - 20 phuát. Tuyïåt àöëi khöng àûúåc duângnûúác mùæm, kem àaánh rùng,… hoùåc caácloaåi thuöëc múä böi àïí àùæp lïn vïët boãng. Nïëuvïët boãng nùång thò ngay sau khi sú cûáu cêìnchuyïín treã àïën cú súã y tïë gêìn nhêët àïí caácbaác sô àiïìu trõ kõp thúâi.

SÛÁC KHOEÃ

19

NÏN PHAÁT HIÏÅN SÚÁM BÊËT THÛÚÂNG ÚÃ TREÃ

Chaáu Trêìn Thõ H. (13 tuöíi úã QuaãngNinh) vûâa àûúåc caác baác sô bïånh viïån ViïåtÀûác phêîu thuêåt taåo hònh böå phêån sinh duåcnûä. Meå chaáu H. cho biïët, 4 nùm nay chaáukhöng cho meå vïå sinh vuâng kñn. Ngaây chaáubeá, meå chaáu nghô chaáu beáo nïn “caái àoá” bõto maâ khöng hïì nghô noá aãnh hûúãng túái giúáitñnh. Chaáu rêët thñch chúi vúái baån trai laåinghõch ngúåm. Àaä coá lêìn baác sô noái vúái meåchaáu, cêìn phaãi phêîu thuêåt àïí chaáu trúãthaânh nûä giúái hoaân toaân nhûng meå chaáukhöng àïí yá. Taåi Bïånh viïån Hûäu nghõ ViïåtÀûác, chaáu àaä àûúåc taåo hònh laåi êm vêåt àïísau naây coá khaã nùng sinh saãn bònh thûúâng.

Lúâi baân: Trûúâng húåp cuãa chaáu H. bõphò àaåi êm vêåt trong höåi chûáng tùng saãn

tuyïën thûúång thêån bêím sinh. Hiïån tûúångnaây àûúåc goåi laâ nûä lûúäng tñnh giaã, tûác laânhûäng caá thïí mang nhiïîm sùæc thïí laâ XX,coá tuyïën sinh duåc hai bïn laâ buöìng trûáng,coá tûã cung, êm àaåo nhûng cú quan sinhduåc ngoaâi thò laåi giöëng cuãa nam giúái úã caácmûác àöå khaác nhau.

Sûå nam hoáa úã àêy àûúåc giaãi thñch laâdo thai nhi àaä chõu aãnh hûúãng cuãa möåtlûúång nöåi tiïët töë nam quaá lúán hoùåc dolûúång nöåi tiïët töë àoá àûúåc truyïìn qua maáumeå hoùåc laâ do tònh traång cûúâng thûúångthêån cuãa thai nhi vò thiïëu men maâ taåo nïn.Nïëu khöng àûúåc phêîu thuêåt thò seä rêët aãnhhûúãng àïën àúâi söëng têm lyá cuãa treã. Vòvêåy, khi sinh con, ngûúâi meå nïn kiïím tra,phaát hiïån súám hiïån tûúång bêët thûúâng àïícoá xûã lyá kõp thúâi.

Cuâng ruát kinh nghiïåm Boãng nùång vò meå bêët cêín

BS NGUYÏÎN VUÄ (Bïånh viïån Àaåi hoåc Y Haâ Nöåi)

v Chaáu beá àang àûúåc àiïìu trõ.

SÛÁC KHOEÃ

20

Haåt sen chûäa mêët nguã

Ngoaâi giaá trõdinh dûúäng,haåt sen coân laâmöåt võ thuöëcquyá vúái tïn

"liïn tûã" àûúåc Ðöng y duângchuã yïëu laâm thuöëc böìidûúäng cú thïí vaâ chûäa caácbïånh mêët nguã, thêìn kinhsuy nhûúåc. Liïìu duâng möîingaây 20 - 30g dûúái daångthuöëc sùæc hay thuöëc böåt.

Trong 100g haåt sen tûúicoá 57,9g nûúác, 9,5g protit,30g gluxit, 0,8g xenluloza,cung cêëp àûúåc 162kcal.Ngoaâi ra, trong haåt sen coâncoá nhiïìu loaåi vitamin cêìnthiïët cho cú thïí nhûcaroten, vitamin B1(0,17mg%), vitamin B2(0,09mg%), vitamin PP(1,7mg%), vitamin C(17mg%)... Trong 100g haåtsen khö coá 14g nûúác, 20gprotit, 2,4g lipit, 58g gluxit,17,5g xenluloza, cung cêëpàûúåc 342kcal vaâ nhiïìumuöëi khoaáng quan troång(canxi 89mg%, photpho285mg%, sùæt 6,4mg%...).

Haåt sen laâ möåt thûác ùnngon vaâ giaâu chêët dinhdûúäng. Tûâ haåt sen nhêndên ta chïë biïën nhiïìu moánùn ngon coá giaá trõ böìi dûúängcao nhû: cheâ sen, mûát sen,cheâ haåt sen long nhaän, cheâhaåt sen àêåu xanh, thõt gaâhêìm haåt sen, moáng gioâ hêìmhaåt sen... àûúåc moåi ngûúâi

ûa chuöång. Do coá taác duångan thêìn nïn haåt sen àûúåcduâng àïí chûäa caác bïånh àauàêìu mêët nguã coá kïët quaã töët.Ngoaâi ra, haåt sen coân àûúåcduâng chûäa caác chûáng tiïuchaãy phên söëng, thiïëu maáu,àaái dêìm, hoaåt tinh. Dûúáiàêy laâ möåt söë baâi thuöëc àúngiaãn thûúâng duâng:

Chûäa àau àêìu: Haåt sen20g, àêåu àen 40g (saochñn), laá dêu non 20g, voãnuác naác (sao rûúåu) 12g, laávöng non 40g, thuåc àõa 40g.Caách laâm: Àem caác võ saochñn, àöì lïn röìi giaä nhuyïîn,cho ñt àûúâng vaâo, luyïånthaânh viïn bùçng haåt ngö,sêëy khö boã vaâo loå duâng dêìn,Ngaây ùn 2 lêìn, möîi lêìn 20g.

Chûäa mêët nguã: Haåt sen40g, taáo nhên 40g (saoàen), thaão quyïët minh 40g.Caách laâm: Àem têët caã caác võtaán nhoã, luyïån vúái höì viïnbùçng haåt ngö, sêëy khö. Möîingaây ùn 2 lêìn, möîi lêìn 20g.

Chûäa tiïu chaãy phênsöëng: Haåt sen 100g, cuã maâi50g, quaã höìng xiïm non15g, àûúâng pheân 20g.Caách laâm: Giaä nhoã höìngxiïm cho vaâo nöìi, thïm250ml nûúác àun söi kyä,chùæt lêëy nûúác, boã baä. Haåtsen, cuã maâi àïìu sêëy khö,taán thaânh böåt, cho vaâonûúác höìng xiïm quêëy àïìu,àun nhoã lûãa thaânh chaáo.Khi chaáo chñn cho thïm

àûúâng pheân, chia laâm 3 lêìnùn luác àoái trong 3 ngaây liïìn.

Chûäa àaái dêìm: Haåt sen20g, gaåo (nûãa nïëp nûãa teã)50g , thõt dï 10g, gia võ vûâaàuã. Caách laâm: Àem haåt senvaâ gaåo xay nhoã, cho 250mlnûúác, àun nhoã lûãa, quêëyàïìu. Thõt dï thaái nhoã ûúápgia võ, xaâo taái. Khi chaáochñn cho thõt dï vaâo, thïmgia võ vûâa àuã, ùn möåt lêìnvaâo luác àoái. Ùn 7 ngaây liïìn.

Chûäa thiïëu maáu: Haåt sen50g, caá quaã 300g, gaåo nïëp50g, gaåo teã 100g, gia võ vûâaàuã. Caách laâm: Caá quaã hêëp,gúä lêëy thõt ûúáp gia võ. Haåt sen,gaåo nïëp, gaåo teã àïìu xay nhoã.Xûúng caá giaä loåc lêëy nûúácngoåt, cho thïm 300ml nûúácvaâo nêëu vúái böåt gaåo, àïí nhoãlûãa, quêëy àïìu. Khi chaáo chñncho thõt caá vaâo, àaão àïìu,thïm gia võ muác ra ùn; möîingaây ùn möåt lêìn vaâo luác àoáitrong 10 ngaây.

Chûäa hoaåt tinh: Haåt sen30g (sao vaâng), mêîu lïå30g, cuã maâi 40g (sao vaâng),phuå tûã chïë 8g, haåt tú höìng30g (sao vaâng), kim anh tûã40g, löåc giaác sûúng 8g (saovaâng), khiïëm thûåc (sao)10g. Caách laâm: Caác võ trïnàïìu àûúåc sao taán nhoã röìiluyïån vúái mêåt laâm thaânhviïn to bùçng haåt ngö, sêëykhö, ùn ngaây 2 lêìn vaâo buöíisaáng vaâ töëi, möîi lêìn 30 viïn.

BS KIM MINH

Mêìm bïånh gêyàau mùæt àoãthûúâng laânhoám virusAdeno hoùåc

vi khuêín nhoám Chlamydiavöën rêët sùén coá trong möitrûúâng nûúác bêín, tuâ àoång.Hiïín nhiïn àêy laâ bïånh laânhtñnh, nhûng lêy lan rêëtnhanh. Sau khi cún luä àiqua, baâ con phaãi àöëi mùåt vúáisûå thiïëu ùn, thiïëu mùåc,khöng coá nhaâ úã laåi phaãi gaánhthïm bïånh àau mùæt àoã.

Chñnh vò vêåy, viïåcphoâng bïånh quan troång húnchûäa bïånh. Àïí phoâng bïånh,baâ con cêìn nhúá nûúác saåchlaâ ûu tiïn söë möåt. Khöng coánûúác maáy thò àaânh duângnûúác saåch töëi àa, nûúác àaälaâm saåch bùçng pheân chuavaâ cloramin B. Ùn uöëng nïnûu tiïn trûúác, sau àoá laâ rûãamùåt vaâ tùæm göåi. Khùn mùåt,khùn tùæm, xö chêåu nïn vïå

sinh cêín thêån. Duâng xaâphoâng rûãa tay thûúângxuyïn. Khöng nïn nguåplùån, ngêm mònh trong nûúácbêín quaá lêu, àùåc biïåt laâ treãem. Khi thêëy möåt ngûúâi bõbïånh cêìn àiïìu trõ tñch cûåccho hoå vaâ traánh tiïëp xuác töëiàa vúái ngûúâi bïånh.

Trong hoaân caãnh baäo luäkhoá kiïëm àûúåc möåt cú súãchuyïn khoa tuyïën cao haycaác baác sô mùæt tònh nguyïån àichöëng luåt. Töët nhêët nïn phaátcho baâ con dung dõch cloroxit0,4% (hoùåc chloramphenicol0,4%) vöën rêët sùén coá trïn thõtrûúâng thuöëc trong caã nûúáccho àöìng baâo vuâng luä luåt.

Nïn nhoã mùæt möîi khitiïëp xuác vúái nûúác bêín hoùåcduâng 4 - 6 lêìn möåt ngaây àïíphoâng àau mùæt àoã. Àêy laâkhaáng sinh nhoã mùæt phöíröång, tuy àaä coá tûâ lêunhûng rêët ñt bõ vi khuêínkhaáng thuöëc vaâ vêîn àûúåc

ûa chuöång cho túái bêy giúâ.Caác thuöëc saát truâng mùætnhû thimerosan, agryzol1% vêîn coá taác duâng phoângngûâa töët nhûng àaáng tiïëc laâdo möåt vaâi bêët tiïån nïn khoákiïëm àûúåc trïn thõ trûúângcuäng nhû caác kho thuöëccuãa cú quan y tïë.

Caác khaáng sinh khaácnïëu coá trong tay nhû múätetracyclin 1%, gen-tamycine 0,3%, cebe-mycine, khaáng sinh nhoámquiniolone cuäng coá thïíduâng àûúåc cho àau mùæt àoã.

Ngoaâi viïåc luön thûåc hiïåncaác biïån phaáp trïn, thò cêìnphaãi tuên thuã caác biïån phaápcaách ly nhû: Khöng duângchung thuöëc nhoã mùæt, khöngduâng chung àöì àaåc vúái ngûúâiàau mùæt. Haån chïë tiïëp xuácvúái ngûúâi bõ àau mùæt; Haånchïë àïën nhûäng núi àöngngûúâi àùåc biïåt laâ nhûäng núicoá nhiïìu mêìm bïånh nhûbïånh viïån… Haån chïë sûãduång caác nguöìn nûúác bõ önhiïîm, haån chïë ài búi.

Nïëu bïånh khöng thuyïnchuyïín hay coá vêën àïì gòàùåc biïåt: àau nhûác, choáicöåm, nhòn múâ thò baâ connïn àïën khaám chûäa taåi caáccú súã nhaän khoa. Ngaânh ytïë luön ûáng trûåc 24/24 giúâgiöëng nhû caác ngaânh khaáctrong nhûäng ngaây coá thiïntai, thaãm hoåa.

THU PHÛÚNG

SÛÁC KHOEÃ

21

Bïånh àau mùæt àoã dïî lêy lan muâa mûa luä

Theo caác chuyïn gia,caách chûäa höi naách bùçngnhûäng nguyïn liïåu coásùén trong bïëp nhû gûâng,rûúåu, pheân chua,chanh… khöng thïí giuápkhoãi vônh viïîn tònh traångnaây. Àùåc biïåt, ngûúâi bõhöi naách cêìn cêín thêånkhi thûåc hiïån cöng nghïåmúái cùæt soi boã tuyïën möìhöi úã caác cú súã thêím myänhùçm traánh nhûäng biïën.

n VÊN BUÂI

Gûâng, chanh, pheân chua...chó hïët taåm thúâi

Theo ThS.BS Àöî XuênKhoaát, Trûúãng khoa Daliïîu – Dõ ûáng miïîn dõch,Bïånh viïån 19-8, Böå Cöngan, muâi höi naách xuêët phaáttûâ viïåc cú thïí tiïët ra möì höiúã tuyïët li. Tuyïën naây moåcra vúái thaânh phêìn göìmnhiïìu axit beáo. Khi vikhuêín xêm nhêåp vaâo axitbeáo seä khiïën chuáng phênhuãy gêy nïn muâi höi. Àïíngùn tònh traång naây, nhiïìungûúâi àaä aáp duång caác caáchdên gian nhû duâng nhûängnguyïn liïåu coá trong bïëpchanh, gûâng, rûúåu àïí chaâlïn naách. Tuy nhiïn, trïn

thûåc tïë, caác caách naâykhöng hiïåu quaã. Búãichanh, gûâng, rûúåu coá taácduång diïåt khuêín nhûngkhöng daâi lêu. Vúái viïåc chaâvaâo naách thò chó sau möåtthúâi gian ngùæn, do àiïìukiïån êím ûúát cuãa möì höi,nguöìn dinh dûúäng laâ axitbeáo thò vi khuêín vêîn phaáttriïín trúã laåi. Thêåm chñ, nïëukhöng cêín thêån coá thïí gêynïn tònh traång viïm da,viïm löî chên löng do caácchêët bõ noáng, chûáa axit...

ÚÃ goác àöå khaác, ThS.BSÀöî Xuên Khoaát cuäng cho

hay, ngoaâi caác nguyïn liïåucoá trong bïëp kïí trïn thònhiïìu ngûúâi coân duâng phêënröm vaâ pheân chua àïí chûäahöi naách. Phêën röm laâdaång böåt tan, khi cho vaâonaách seä giuáp thêëm möì höitûâ àoá giaãm àiïìu kiïån cho vikhuêín phaát triïín. Coân pheânchua coá khaã nùng chöëngnêëm, khi duâng daång böåtcuäng giuáp thêëm möì höi.

Do àoá, võ chuyïn gianaây cho rùçng, viïåc duângphêën röm, pheân chua chógiuáp thêëm möì höi cuäng nhûgiuáp saát khuêín úã möåt phêìnnaâo àoá chûá khöng thïí chûäakhoãi vônh viïîn muâi höinaách. Nhûng khi sûã duångcêìn chuá yá àïí traánh bõ viïmda, viïm chên löng ngûúåclaåi gêy nguy cú cao hún.

Nhiïìu biïën chûáng khi cùæt tuyïën möì höi

Àöëi vúái caác quaãng caáosoi cùæt tuyïën möì höi ngùnhöi naách vônh viïîn, ThS.BSNguyïîn Thu Hiïìn, Trûúãngkhoa Àiïìu trõ ban ngaây,Bïånh viïån Nöåi tiïët T.Û chohay, phêîu thuêåt cùæt tuyïënmöì höi laâ biïån phaáp àiïìu trõtriïåt àïí höi naách. Song möìhöi laâ sinh lyá cuãa cú thïí, dovêåy khöng nïn vaâ khöng

SÛÁC KHOEÃ

CHÛÄA HÖI NAÁCH BÙÇNG NGUYÏN LIÏÅU NHAÂ BÏËP:

Khöng giuáp khoãi vônh viïîn

22

“Höi naách cuäng coáthïí trêìm troång hún dothoái quen sinh hoaåt nhûlûúâi tùæm giùåt, mùåc aáoboá, chêåt. Nhiïìu ngûúâithûúâng xuyïn kñch ûángda vuâng naách nhû duângdao caåo löng naách laâmphò àaåi nang löng laâmtùng sûå baâi tiïët chêët beáotrïn bïì mùåt da. Ngoaâira, möåt yïëu töë goáp phêìntùng nùång bïånh laâ do ùnnhiïìu caác loaåi thûåcphêím laâm kñch thñchtùng tiïët nhúân nhûhaânh, toãi, thûác ùn caynoáng, thûåc phêím coáchûáa caffein”.

ThS.BS Nguyïîn Thu Hiïìn

thïí tiïu diïåt vônh viïîn nhûäng tuyïënnaây. Loaåi boã hoaân toaân höi naách nhúâtriïåt tiïu cùæt boã caác tuyïën möì höi chólaâ chiïu quaãng caáo. Tûúng tûå triïåtlöng vônh viïîn hay tröìng rùng vônhviïîn… nghôa laâ coá hiïåu quaã trongmöåt thúâi gian daâi chûá thûåc tïë khöngphaãi laâ vônh viïîn.

“Tuyïën möì höi lúán nùçm úã lúápdûúái da naách khi hoaåt àöång múãra löî chên löng thaãi ra chêët loãngkhaá àùåc, coá chûáa lipid, proteinvaâ sùæt. Caác chêët naây khi bõ vikhuêín phên huãy seä taåo thaânhmöåt loaåi axit beáo khöng baäohoâa coá muâi khoá ngûãi àûúåc goåilaâ muâi höi naách. Möåt lûúångnhoã chêët àöåc cuäng àûúåc baâitiïët ra khoãi cú thïí qua viïåcàöí möì höi. Khi möì höi trïnda böëc húi, noá coá taác duånglaâm maát cho cú thïí vònhiïåt hoáa húi cuãa nûúác rêëtàaáng kïí. Chñnh vò vêåy,khöng nïn phêîu thuêåt cùætboã tuyïën möì höi. Tuy nhiïn,vúái nhûäng ngûúâi coá tuyïënmöì höi quaá nùång muâi, gêycaãn trúã vaâ mêët tûå tin tronggiao tiïëp thò coá thïí cùæt loaåi boãbúát nhûng phaãi tiïën haânh úãcaác cú súã y tïë chuyïn khoa”,BS Thu Hiïìn nhêën maånh.

Tuy nhiïn, caác chuyïn giacuäng cho hay, khi cùæt tuyïënmöì höi vuâng naách taåi chöî,chiïëm tyã lïå thaânh cöng laâ 70%.Nhûng tyã lïå biïën chûáng àïí laåithûúâng laâ seåo löìi, loäm, nhiïîmtruâng vïët möí, hoaåi tûã da… chiïëmàïën 20%, coân laåi laâ nhûäng biïënchûáng nheå. Vò vêåy, khi aáp duångnïn hïët sûác cên nhùæc trûúác khi lûåachoån phûúng phaáp naây.

SÛÁC KHOEÃ

23

24

GOÄ CÛÃA NHAÂ TÛ VÊËN

Hoãi: Nhaâ töi tröìng hoa höìng nhûng haybõ baåc trùæng laá vaâ ngoån, àêy coá phaãi laâbïånh phêën trùæng khöng? Nïëu cêy bõ bïånhnaây cêìn xûã lyá thïë naâo?

ÀAÂO THUÂY ANH (Haâ Nöåi)Öng Trêìn Vùn Viïn, Höåi Sinh vêåt caãnh

Viïåt Nam tû vêën: Bïånh phêën trùæng thûúânghay gùåp trïn hoa höìng cuäng nhû nhiïìu loaâihoa khaác. Khi bõ bïånh, laá vaâ ngoån non bõphuã phêën trùæng, nïn goåi laâ bïånh phêëntrùæng. Chñnh phêën trùæng naây laâm cho cêy bõsuy dinh dûúäng, giaãm quang húåp, khöngphaát triïín hay ra hoa... dêîn àïën chïët dêìn,thêåm chñ chïët khö. Phêën trùæng naây laâ donêëm gêy ra vúái nhûäng àiïìu kiïån nhêët àõnh.Nhû cêy coá àöå êím cao, nûúác khöng thoaátkhi tröìng, nhiïåt àöå thêëp... Vò thïë, vaâo muâa

àöng, xuên cêy hay bõ hún muâa heâ do coásûå kïët húåp giûäa àöå êím vaâ nhiïåt àöå thñchhúåp. Vaâo muâa heâ, trúâi nùæng vaâ khö nïnnêëm khöng coá àiïìu kiïån phaát triïín hoùåc bõaánh nùæng tiïu diïåt.

Tuy nhiïn, duâ nêëm bõ chïët thò vêîn khöngthïí chïët möåt caách triïåt àïí. Thay vaâo àoá baâotûã nêëm vêîn vûúng trïn laá vaâ àêët. Khi coáàiïìu kiïån chuáng seä xêm nhêåp laåi vaâ lêy lanra caânh laá hoùåc cêy khaác. Àïí chûäa dûátàiïím cêìn caãi thiïån àöå êím cuãa möi trûúângtröìng, xúái túi àêët vaâ laâm khö bïì mùåt. Ngoaâira, hiïån nay coá möåt söë thuöëc coá thïí sûã duångàïí diïåt nêëm gêy bïånh phêën trùæng. Nïn chuáyá bïånh vaâ phun ngay giai àoaån àêìu seä giaãmàûúåc nguy cú aãnh hûúãng àïën cêy hoa.

V.ÀAÂI (ghi)

Xûã lyá bïånh phêën trùæng trïn hoa höìng

25


Hoãi: Tuã laånh laâ vêåt duång khaá phöí biïëntrong möîi gia àònh búãi tñnh tiïån duång, baãoquaãn töët caác loaåi thûác ùn. Vêåy sûã duång tuãlaånh thïë naâo àïí àaåt hiïåu quaã nhêët?

BUÂI TUYÏËT VÊN (Hoaâng Mai, Haâ Nöåi)Traã lúâi: Vïå sinh tuã laånh thûúâng xuyïn:

Vïå sinh tuã laånh ñt nhêët 1 thaáng1 lêìn seä haån chïë sûå coá mùåtcuãa vi khuêín xêëu trongtuã laånh, giuáp thûåcphêím àûúåc an toaânhún. Àöìng thúâi, baâcon cuäng coá thïícho möåt höåp muöëinúã (baking soda)múã nùæp vaâo tuã àïíhaån chïë muâi höi.

Luön caâi àùåtnhiïåt àöå dûúái 4.50C:Àöåc töë cuãa nhiïìu loaåivi khuêín thûúâng laânguyïn nhên chñnh dêîn àïëncùn bïånh ung thû. Vò thïë, ngûúâitiïu duâng nïn caâi àùåt nhiïåt àöå dûúái 4.50C úãngùn maát vaâ dûúái -160C úã ngùn àöng.Duâng nhiïåt kïë (loaåi an toaân coá thïí àùåttrong bïëp hay tuã laånh) kiïím tra chñnh xaác.Àêy seä laâ àiïìu kiïån tiïn quyïët haån chïë sûåphaát triïín cuãa vi khuêín bïn trong tuã laånh,ngùn ngûâa ung thû.

Àêåy nùæp thûác ùn thûâa: Khöng àoángnùæp hay boåc kñn àöì ùn thûâa khi cho vaâo tuãlaånh chñnh laâ nguyïn nhên khiïën vi khuêíncoá àiïìu kiïån sinh söi naãy núã vaâ khiïën tuãlaånh luön coá muâi khoá chõu. Búãi vêåy, ngûúâitiïu duâng cêìn lûu yá, trûä àöì ùn thûâa trongvêåt chûáa saåch, coá nùæp àêåy kñn hoùåc boåckñn bùçng maâng nilong. Ngûúâi tiïu duângcuäng coá thïí trûä laånh thûác ùn thûâa trongvoâng 2 tiïëng sau khi nêëu, vaâ khöng cêìn

àúåi àïën khi thûác ùn nguöåi múái cêët vaâo tuã,vò nhûäng loaåi tuã laånh hiïån àaåi coá khaã nùngxûã lyá nhiïåt.

Khöng àïí lêîn thûåc phêím söëng, chñn:Nhiïìu gia àònh mua àöì ùn vïì àaä àïí ngayvaâo tuã laånh maâ chûa kõp àem ài rûãa. Nhûäng

tuái àöì ùn naây dñnh nhiïìu chêët bêíncoá thïí chaãy hoùåc vêíy baám

khùæp tuã laånh. Caác baâ nöåi trúåcêìn lûu yá, àöì ùn söëng

trûúác khi cho vaâo tuã laånhcêìn àûúåc rûãa saåch, chovaâo tuái, höåp saåch, kñn.Thõt caá nïn baão quaãntrïn ngùn àaá, ngùnmaát chó nïn àïí 1 - 2ngaây.

Möåt söë thûåc phêímkhöng bao giúâ àûúåc cho

vaâo tuã laånh: Coá möåt söë loaåithûåc phêím baån khöng bao giúâ

nïn cho chuáng vaâo tuã laånh. Àoáchñnh laâ caâ chua, haânh têy, caâ phï, úát,

toãi, khoai têy, baánh mò. Khi àïí trong tuãlaånh, nhûäng loaåi thûåc phêím naây khöngnhûäng trúã nïn mau hoãng hún maâ chuángcoân sinh ra nhiïìu chêët àöåc khaác, coá thïígêy ung thû.

Khöng àïí cúm nguöåi trong tuã laånh:Bacillus cereus laâ loaåi vi khuêín thûúângthêëy úã nhûäng thûåc vêåt tröìng gêìn mùåt àêëtnhû luáa, nguä cöëc vaâ caác loaåi rau gia võ, coáthïí gêy ra caác triïåu chûáng nhû buöìn nön,nön vaâ bïånh tiïu chaãy. Trong quaá trònhnêëu, vi khuêín naây khöng hoaåt àöång, nhûngkhi cúm nguöåi, noá bùæt àêìu saãn sinh caácbaâo tûã àöåc haåi. Búãi thïë, caác baâ nöåi trúå lûuyá, tuyïåt àöëi khöng àïí cúm nguöåi trong tuãlaånh nïëu khöng muöën chïët súám.

MINH NGOÅC (ghi)

Caách sûã duång tuã laånh hiïåu quaã


Hoãi: Laâm thïë naâo àïí giûä cho àöi möiquyïën ruä, giaãm nûát neã trong thúâi tiïët selaånh àang àïën gêìn?

HOAÂNG THANH MAI(Têy Höì, Haâ Nöåi)

Traã lúâi: Sau àêy laâ möåt söë giaãi phaápgiuáp baån giûä àûúåc àöi möi khoeã, àeåp.

Tûå laâm dêìu dûâa cho möi: Caác giaãi phaápdïî nhêët àïí traánh àöi möi nûát neã laâ laâm sondûúäng möi cuãa riïng baån, töët hún laâ vúáidêìu dûâa seä öín àõnh úã nhiïåt àöå phoâng vaâcuäng cung cêëp caác lúåi ñch chûäa bïånh. Nïëubaån laâm cuãa riïng baån, baån coá quyïìn kiïímsoaát nhiïìu hún vïì chêët lûúång, vaâ baån coáthïí chùæc chùæn rùçng khöng coá thaânh phêìnàöåc haåi ài vaâo dûúäng möi cuãa baån.

Caách laâm dêìu dûâa: Mua dûâa naåo sùénhoùåc dûâa nguyïn traái vïì say nhuyïîn. Chonûúác vaâo vûâa àuã, sau àoá loåc xaác ra, chó lêëynûúác cöët dûâa. Cho vaâo nöìi hoùåc chaão(duâng chaão cho nûúác dïî bay húi), àïílûãa to nêëu cho nûúác böëc húi hïët.Àun 1 thúâi gian seä thêëy úã àaáychaão coá 2 lúáp, lúáp dñnh úãchaão nhòn nhû cúm dûâamaâu trùæng vaâ lúáp trongtrong úã trïn, khi àoá baånvùån lûãa nhoã laåi, chúâ 1xñu nûäa cho lúáp àaáychaão húi vaâng thò tùætlûãa. Bùæc xuöëng àïínguöåi vaâ cho vaâo loå.Àun xong dêìu dûâa coá 2lúáp, chó lêëy lúáp trïn, coânlúáp dûúái boã ài, hoùåc coá thïímùm mùm. Dêìu dûâa tûå nêëuvûâa saåch seä vûâa baão àaãmnguyïn chêët. Baão quaãn bùçng khaynhöm, trong tuã laånh seä giûä àûúåc lêu.

Têíy tïë baâo chïët vúái möåt baân chaãiàaánh rùng: Möåt bûúác quan troång àïí giûä

cho àöi möi cuãa baån töët àeåp vaâ mïìm maåilaâ têíy tïë baâo chïët cho àöi möi. Nïëu baånsûã duång möåt baân chaãi àaánh rùng súåi mïìmsaåch seä, baån coá thïí dïî daâng laâm mêët dakhö tûâ àöi möi cuãa baån, àïí löå ra möåt lúápmúái cuãa da möi.

Dûa chuöåt: Nïëu baån khöng coá bêët kyâdêìu àïí böi lïn möi cuãa baån, sûã duångmöåt söë nhûäng quaã dûa chuöåt trong tuãlaånh. Cuäng giöëng nhû baån coá thïí laâm vúáiàöi mùæt cuãa baån, baån coá thïí cùæt möåt söëlaát dûa chuöåt vaâ chaâ chuáng trïn möi cuãabaån seä cho möåt caãm giaác saãng khoaái,maâ coân cung cêëp àöå êím vaâ chêët dinhdûúäng cho möi.

Chanh vaâ mêåt ong: Tröån 1 muöîng caâphï nûúác cöët chanh vaâ 1 muöîng caâ phï mêåtong nguyïn chêët cuâng vúái 1/2 muöîng caâ phïdêìu thêìu dêìu. Thoa höîn húåp naây lïn möitrûúác khi ài nguã haâng ngaây vaâ lùåp laåi àiïìu

naây trong khoaãng 10 ngaâyhoùåc cho àïën khi baån bùæt

àêìu thêëy kïët quaã.Haåt lanh: Vúái

sûå giaâu coá cuãacaác axit beáo,dêìu haåt lanh laâloaåi dêìu lyátûúãng àïí böilïn möi cuãabaån. Àoá laâàiïìu töët nhêët

tiïëp theo saudêìu dûâa. Baån

coá thïí böi dêìunaây trûåc tiïëp trïn

möi cuãa baån, hoùåc baåncoá thïí tröån noá vaâo son

dûúäng möi tûå chïë cuãa baån; möåttrong hai caách, baån seä thêëy kïët quaã tuyïåtvúâi trong thúâi gian ngùæn. LÊM ANH (ghi)

Giûä àöi möi khoeã, àeåp

26


27

Hoãi: Töi nghe noái dêìudûâa coá möåt söë chêët töët nïnàûúåc duâng àïí dûúäng da,thêåm chñ coá thïí nêëu ùn.Nhûng khi àïí dêìu dûâa vaâotuã laånh laåi bõ àöng cûáng,vêåy coá phaãi laâ töët khöng?

TRÊÌN HÛÄU MINH(Haâ Nöåi)

ThS Nguyïîn ThuåcQuyïn, nguyïn caán böåCöng ty Cöí phêìn Thûåcphêím Haâ Nöåi tû vêën: Dêìudûâa àuáng laâ saãn phêím coáchûáa nhiïìu chêët töët coá thïíduâng àïí dûúäng da. Vñ duånhû caác vitamin coá trongdêìu dûâa giuáp böí sung

dûúäng chêët àïí da chöënglaäo hoáa, khoeã vaâ àeåp. Àöìngthúâi, maâng dêìu dûâa cuänggiuáp ngùn nûúác, giûä êím...Vò thïë, vaâo caác muâa khöhanh, dêìu dûâa àûúåc ûángduång nhiïìu nhêët.

Tuy nhiïn, khöng aiduâng dêìu dûâa àïí chïë biïënthûác ùn duâ dêìu dûâa coá àöåsöi cao nïn haån chïë àûúåctònh traång chaáy kheát vaâ giuápbaão quaãn thûåc phêím lêuhún. Nhûng khi àûa vaâochïë biïën moán ùn, do dêìudûâa coá chûáa nhiïìu axit no,chñnh laâ haâm lûúång choles-terol cao nïn ùn vaâo hoaântoaân khöng töët cho sûác

khoeã. Axit no khi vaâo cú thïíseä àûúåc loåc qua gan, ài vaâomaáu... vaâ lêu dêìn seä àoånglaåi trong gan, thaânh maåchgêy nïn bïånh múä maáu, gannhiïîm múä... Dêìu dûâa bõàöng cûáng trong tuã laånh laâdo nhiïåt àöå cuãa dêìu thêëp.Àêy laâ àùåc àiïím chung cuãacaác loaåi axit beáo no. Vò thïë,coá thïí lêëy àiïím naây àïíphên biïåt dêìu ùn chûáanhiïìu axit no vaâ axit khöngno àïí chïë biïën moán ùn. Khidêìu cho vaâo tuã laånh khöngbõ àöng cûáng laâ dêìu àûúåckhuyïën khñch duâng cho chïëbiïën thûác ùn.

V.ÀAÂI (ghi)

Khöng duâng dêìu dûâa àïí ùn, uöëng


28

Giûä àöå saáng boáng cuãa ngoåc traiHoãi: Ngoåc trai coá bõ mêët àöå saáng

boáng theo thúâi gian khöng? Caách naâo àïíbaão quaãn?

TRÊÌN MINH HAÂ (Haâ Nöåi)

Theo baâ Nguyïîn Thu Nga, Cöng tyCöí phêìn Ngoåc trai Hoaâng Gia tû vêën: Àöåboáng saáng laâ möåt trong nhûäng tiïu chuêínquan troång àïí àaánh giaá chêët lûúång ngoåctrai, àöå boáng saáng àûúåc àaánh giaá thöngqua mûác àöå phaãn chiïëu aánh saáng trïn bïìmùåt viïn ngoåc. Ngoåc trai laâ möåt thûåc thïísöëng àûúåc cêëu thaânh tûâ haâng triïåu tïë baâoxaâ cûâ, giuáp taåo nïn àöå boáng saáng, aánhmaâu lêëp laánh cuãa viïn ngoåc. Ngoåc trai biïíncoá àöå boáng saáng cao hún ngoåc trai nûúácngoåt, vaâ têët nhiïn, ngoåc trai giaã bùçng nhûåaseä khöng thïí coá àöå boáng saáng tûå nhiïnnhû ngoåc trai thêåt.

Khi àeo ngoåc trai cêìn traánh cho ngoåctiïëp xuác trûåc tiïëp vúái kem phêën trang àiïím,nûúác hoa, keo vuöët toác, hay bêët cûá loaåi hoáamyä phêím naâo khaác. Khöng àeo ngoåc trai khiài tùæm, ài búi... Sau khi sûã duång haäy rûãangoåc trai bùçng nûúác tinh khiïët, duâng vaãimïìm vaâ saåch lau khö àïí cêët ài. Khöng nïncêët giûä ngoåc trai chung trûåc tiïëp vúái àöì trangsûác khaác, àïí traánh sûå coå saát laâm trêìy xûúácbïì mùåt ngoåc. Töët nhêët nïn boåc chuáng riïngtrong nhûäng têëm vaãi mïìm, mõn vaâ àùåt tronghöåp, traánh aánh nùæng mùåt trúâi. Nïëu cêët lêukhöng duâng, nïn cho ngoåc trai tiïëp xuác vúáinûúác ñt nhêët 1 lêìn/nùm, àïí laâm tûúi laåi tïë baâosöëng coá khaã nùng bõ mêët nûúác trong thúâigian daâi cêët giûä. Nïn duâng nûúác tinh khiïëthoùåc nûúác muöëi êëm àïí ngêm ngoåc trai, sauàoá rûãa saåch vúái nûúác tinh khiïët vaâ lau, thêëmkhö bùçng khùn vaãi mïìm. A.H (ghi)


Giaãi àaáp thùæc mùæc vïì vêën àïì xaä höåi

29

Tûå àoáng baão hiïím àïí hûúãng lûúng hûu?Hoãi: Töi sinh ngaây 7/11/1954, truá taåi

thön Naâ Tuöåc, xaä Ngoåc Höåi, huyïån ChiïmHoáa, tónh Tuyïn Quang, nhêåp nguä thaáng9/1972, xuêët nguä thaáng 4/1978. Tûâ thaáng5/1978 àïën thaáng 5/1983, laâm viïåc taåiBïånh viïån Chiïm Hoáa. Tûâ thaáng 6/1983àïën thaáng 2/1987, laâm viïåc taåi Moã AntimonÀêìm Höìng, thaáng 3/1987 àûúåc cú quancho nghó hûúãng chïë àöå mêët sûác lao àöångtheo quy àõnh. Thaáng 7/1997, àûúåc goåi àigiaám àõnh laåi sûác khoãe xaác àõnh tyã lïå mêëtsûác lao àöång haång B (65%) khöng àûúåchûúãng chïë àöå mêët sûác lao àöång nûäa. Töixin hoãi, thúâi gian laâm viïåc cuãa töi laâ 14 nùm6 thaáng coá àûúåc baão lûu khöng?Theo Luêåt BHXH múái töi coáthïí àoáng BHXH tûå nguyïånàïí àuã söë nùm hûúãng chïëàöå lûúng hûu khöng? Nïëuàûúåc cêìn phaãi laâm nhûängthuã tuåc gò?

NGUYÏÎN XUÊNHOÂA (Tuyïn Quang)

Öng Chu Tuêën Thanh,nguyïn Vuå trûúãng Vuå Tuyïntruyïìn, UBDT traã lúâi: Àiïìu 61Luêåt BHXH söë 58/2014/QH13 coá hiïåulûåc thi haânh tûâ ngaây 1/1/2016 quy àõnh vïìbaão lûu thúâi gian àoáng BHXH: Ngûúâi laoàöång khi nghó viïåc maâ chûa àuã àiïìu kiïånhûúãng lûúng hûu theo quy àõnh taåi Àiïìu 54vaâ Àiïìu 55 cuãa Luêåt naây hoùåc chûa hûúãngBHXH möåt lêìn theo quy àõnh taåi Àiïìu 60cuãa luêåt naây thò àûúåc baão lûu thúâi gianàoáng BHXH.

Cùn cûá höì sú lûu trûä taåi BHXH tónhTuyïn Quang, öng Nguyïîn Vùn Hoâa coáthúâi gian cöng taác laâ 14 nùm 6 thaáng quy

àöíi laâ 18 nùm 6 thaáng. Nghó hûúãng trúå cêëpmêët sûác lao àöång haâng thaáng kïí tûâ ngaây1/3/1987. Thúâi gian hûúãng trúå cêëp mêët sûáclao àöång laâ 9 nùm 3 thaáng, thöi hûúãng trúåcêëp mêët sûác lao àöång kïí tûâ ngaây 1/6/1997.

Àöëi chiïëu caác quy àõnh trïn, öng Hoâaàaä hûúãng trúå cêëp mêët sûác lao àöång haângthaáng kïí tûâ ngaây 1/3/1987 àïën hïët thaáng5/1997 laâ 9 nùm 3 thaáng bùçng 1/2 thúâi giancöng taác àaä quy àöíi. Do àoá, öng Hoâakhöng thuöåc àöëi tûúång àûúåc baão lûu thúâigian àoáng BHXH àïí laâm cùn cûá giaãi quyïëtcaác chïë àöå BHXH.

Vïì viïåc àoáng BHXH tûå nguyïån àïí àuãsöë nùm hûúãng chïë àöå theo Luêåt

BHXH múái thò theo àiïím e,khoaãn 1, Àiïìu 9 Nghõ àõnh söë

134/2015/NÀ-CP ngaây29/12/2015 cuãa Chñnh phuãquy àõnh chi tiïët möåt söëàiïìu cuãa Luêåt BHXH vïìBHXH tûå nguyïån, coá hiïåu

lûåc thò haânh tûâ ngaây15/2/2016 quy àõnh vïì

phûúng thûác àoáng: Àoáng möåtlêìn cho nhûäng nùm coân thiïëu àöëi

vúái ngûúâi tham gia BHXH àaä àuã àiïìu kiïånvïì tuöíi àïí hûúãng lûúng hûu theo quy àõnhnhûng thúâi gian àoáng BHXH coân thiïëukhöng quaá 10 nùm (120 thaáng) thò àûúåcàoáng cho àuã 20 nùm àïí hûúãng lûúng hûu.

Do öng àaä hûúãng trúå cêëp mêët sûác laoàöång laâ 9 nùm 3 thaáng (bùçng1/2 thúâi giancöng taác àaä quy àöíi) nïn öng khöng àûúåcbaão lûu thúâi gian cöng taác. Vò vêåy, öngkhöng thuöåc àöëi tûúång àoáng BHXH möåt lêìncho nhûäng nùm coân thiïëu àïí hûúãng chïë àöåhûu trñ. VUÄ ANH (ghi)


30

Giaãi àaáp thùæc mùæc vïì vêën àïì xaä höåi

Nghôa vuå nöåp aán phñ

AÃnh minh hoåa

Hoãi: AÁn phñ àûúåc tñnh nhû thïë naâo?Bïn naâo phaãi traã aán phñ?

ÀINH VÙN TUÏÅ(Nguyïîn Phong Sùæc, Haâ Nöåi)

TAND quêån Hoaân Kiïëm traã lúâi: TheoPhaáp lïånh aán phñ söë 10/2009-PLUBTVQHra ngaây 27/2/2009, aán phñ dên sûå sú thêímàöëi vúái vuå aán vïì tranh chêëp dên sûå, hönnhên vaâ gia àònh, lao àöång khöng coá giaángaåch laâ 200.000à. AÁn phñ dên sûå sú thêímàöëi vúái vuå aán tranh chêëp kinh doanh,thûúng maåi khöng coá giaá ngaåch laâ2.000.000à.

Mûác aán phñ sú thêím àöëi vúái caác vuå aánvïì tranh chêëp dên sûå coá giaá ngaåch: Giaá trõtaâi saãn coá tranh chêëp tûâ 4.000.000à trúãxuöëng laâ 200.000à; Tûâ trïn 4.000.000 -400.000.000à àûúåc tñnh bùçng 5% giaá trõ taâisaãn coá tranh chêëp; Tûâ trïn 400.000.000 -

800.000.000à laâ 20.000.000à + 4% cuãaphêìn giaá trõ taâi saãn coá tranh chêëp vûúåt quaá400.000.000à; Tûâ trïn 800.000.000 -2.000.000.000à laâ 36.000.000à + 3% cuãaphêìn giaá trõ taâi saãn coá tranh chêëp vûúåt quaá800.000.000à; Tûâ trïn 2.000.000.000 -4.000.000.000à laâ 72.000.000à + 2% cuãaphêìn giaá trõ taâi saãn coá tranh chêëp vûúåt quaá2.000.000.000à; Tûâ trïn 4.000.000.000àlaâ 112.000.000à + 0,1% cuãa phêìn giaá trõtaâi saãn coá tranh chêëp vûúåt quaá4.000.000.000à.

Theo quy àõnh cuãa phaáp luêåt, caácàûúng sûå, cú quan, töí chûác naâo khöngàûúåc toâa aán chêëp nhêån yïu cêìu cuãa mònhthò phaãi coá nghôa vuå vaâ traách nhiïåm nöåp tiïìnaán phñ dên sûå söë tiïìn àaä taåm ûáng aán phñ seäàûúåc tñnh vaâo söë tiïìn aán phñ phaãi nöåp.

H.A (ghi)

Documents

Baão dûúäng thiïët bõ àïí tiïët kiïåm àiïån · v Têåp huêën kyä nùng viïët baâi phaãn aánh. Ngaây 19/9, Liïn hiïåp caác Höåi KH&KT Viïåt Nam (LHH