12
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis gazeTi #5. maisi. 2015. C M Y K studentebma da profesor- maswavleblebma olimpiuri cecxlis miRebis ceremoniaSi miiRes monawileoba baTumis SoTa rusTavelis sa- xelmwifo univer- sitetis studen- tebma da profe- sor-maswavleb- lebma olimpiuri cecxlis miRebis ceremoniaSi mii- Res monawileoba. olimpiuri TamaSe- bis mTavari simbo- lo saberZneTSi, aTenis „panaTi-nai- kosis“ stadionze ainTo da baTumis aeroportSi spec- TviTmfrinaviT Camoitanes. estafetaSi monawileoba miiRes qarTvelma sports- menebma, olimpiurma Cempionebma, sapatio baTumelebma da sazogadoebis warmo- madgenlebma. olimpiurma cecxlma aeroportis gzatkecili, lex da maria kaCin- skis, Serif ximSiaSvilis quCebi, rusTavelis gamziri, gogebaSvilisa da farna- vaz mefis quCebi gaiara da piacas moedanze veteranma fexburTelma revaz Cele- baZem miitana. saqarTveloSi, pirvelad baTum- Si gakeTda inovaciuri teqnologi- ebiTa da qirurgiuli klasiT yvela- ze rTuli RviZlis gadanergvis war- matebuli operacia. es iyo udidesi mniSvnelobis faqti, axali teqno- logiebiT momuSave baTumeli eqime- bis SemoqmedebiTi niWis, qarTuli genis, gonisa da talantis gaelveba. azri imis Sesaxeb, rom aseTi urTu- lesi da uZnelesi operaciebis gake- Teba mxolos sazRvargareTis wamy- van klinikebsa da saavadmyofoebSia SesaZlebeli Seicvala. Cvenma xel- madlianma dastaqrebma daamtkices, rom isini niWierebiT, inteleqtiT, erudiciiT, ganswavlulobiTa da profesionalizmiT ar Camouarde- bian, tols ar udeben sxva qveynebSi momuSave kolegebs. da Tu aqamde Ca- movrCebodiT da dRes kidev medici- nis sxvadasxva sferoSi kvlavac Ca- movrCebiT es upirvelesad Tanamed- rove moTxovnebis Sesabamisi mate- rialuri-teqnikuri bazis, saTana- dod aRWurvili samecniero-kvle- viTi da samkurnalo dawesebulebe- bis ar qonis gamo. RviZlis transplantaciis sa- kiTxebTan dakavSirebiT sasubrod araerTxel vewvie savaadmyofoSi am unikaluri operaciis iniciatorsa da organizators, erTi wlis ganmav- lobaSi specialurad gadamzadebu- li specialistebis gundis xelmZR- vanels, referaluri saavadmyofos qirurgiis departamentis Tavkacs, medicinis mecnierebaTa doqtors, profesor kaxa qaSibaZes. yoveli mcdeloba saubrisa uSedego aRmoC- nda. rCeulTa Soris rCeuli qirur- gi yovelTvis dakavebulia. igi an operacias akeTebs, an avadmyofeb- Tanaa da an TaTbirze imyofeba. ga- mosavlis sapovnelad Sexvedra uni- versitetSi davTqviT. aq ki gamimar- Tla, radgan aqac droiT SezRu- dulma SemomTavaza leqciaze davsw- rebodi. leqcia-praqtikuli ki zus- tad RviZlis qirurgiis sakiTxebs, mis srulyofas eZRvneboda. gavuswreb saTqmels da vityvi, rom rogorc studentebs , aseve mec unikaluri SesaZlebloba momeca momesmina da menaxa RviZlis gada- nergvis msoflio da qarTuli isto- ria. gamocdilma qirurgma saubari uZvelesi induri, Cinuri da sxva wyaroebis mimoxilviT daiwyo. ka- cobriobis uZvelesi istoria, - Tqva man, - mogviTxrobs pirveli transp- lantaciis mcdelobebze, romelTa WeSmariteba da sarwmunooba Sorsaa realobidan, magram pirdapir miu- TiTebs adamianis azrovnebis misw- rafebebze da SesaZleblobebze. rac sinamdvileSi medicinis da upirve- lesad Tanamedrove qirurgiis mwvervals warmoadgens da realo- bad mxolod me-20 saukunis Sua pe- riodisaTvis iqca. sainteresod da STamagoneblad isaubra transplan- taciis pirvel magaliTebze. kargad warmoaCina qirurgiis ganviTarebis etapebi. xazi gausva im faqts, rom 1902 wels avstriis dedaqalaq vena- Si Emerich Ullmann-ma pirvelad ka- cobriobis istoriaSi eqsperimenta- lurad gadanerga ZaRlSi Tirkmeli. xolo ramodenime wlis Semdgom 1906 wels safrangeTSi, kerZod parizSi qirurgma Mathieu Jaboulay-m ori Tirkmlis ukmarisobiT momakvdavi pacientebi mxris arteriebiT miu- erTa Roris da cxvris Tirkmlebs. marTalia es iyo qsenotransplanta- ciebi, magram pirveli transplanta- ciis mcdelobebi kacobriobis is- toriaSi. pirveli gvamuri transp- lantacia 1936 wels iyo warmoebuli Tirkmlis mwvave ukmarisobis sam- kurnalod, rac vercxliswyliT mo- wamvliT iyo gamowveuli, magram pa- cienti 2 dRis Semdgom gardaicva- la. pirveli warmatebuli Tirkmlis transplantacia ki mxolod 1954 wlis 23 dekembers q. bostonSi Peter Bent Brigham-is hospitalSi Joseph Murray-is, John Merrill -is, Hartwell Harrison-is da maTi gundis mier. es iyo msoflioSi pirveli warmatebu- li transplantacia, rodesac dono- ric Tavs damakmayofileblad grZ- nobda da recipientSic Tirkmeli Sards gamoyofda. istoriuli pirveli mcdelobebi RviZlis transplantaciisa ZaRleb- Si ekuTvniT Albeny-Si Welch-s (1955 wels) da California-Si Cannon-s (1956 wels). 50 wlebis bolos da 60 wlebis dasawyisSi ori didi centri swav- lobda RviZlis transplantaciis teqnikur SesaZleblobebs. eseni iyo T. Starzl-is xelmZRvanelobiT Denver- Sida Moore-es xelmZRvanelobiT Boston-Si. 1 marts T. Starzl-ma pirve- (gagrZeleba me-6 gverdze) RviZlis gadanergvis pirveli warmatebuli operacia saqarTveloSi iusticiis umaRles skolasTan TanamSromlobis memorandumi gaformda baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetsa da iusticiis umaRles skolas Soris TanamSromlobis memorandumi gaformda. dokumenti miznad isaxavs, xeli Seuwyos samarTalmcodneobis specialobis studentTa samarTlebrivi cno- bierebis zrdasa da praqtikuli unar-Cvevebis gaRrmavebas. TanamSromlobis far- glebSi Catardeba sajaro leqciebi, ganxorcieldeba erToblivi saswavlo-sagan- manaTleblo proeqtebi da programebi. memorandums xeli universitetis reqto- ris movaleobis Semsrulebelma, asocirebulma profesorma merab xalvaSma da iusticiis umaRles skolis direqtorma laSa maRraZem moaweres.

BATUMI 05-2015.qxp

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: BATUMI 05-2015.qxp

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis gazeTi #5. maisi. 2015.

C M Y K

studentebma da profesor-

maswavleblebma olimpiuri cecxlis

miRebis ceremoniaSi miiRes monawileoba

baTumis SoTa

rusTavelis sa-

xelmwifo univer-

sitetis studen-

tebma da profe-

s o r - m a s w a v l e b -

lebma olimpiuri

cecxlis miRebis

ceremoniaSi mii-

Res monawileoba.

olimpiuri TamaSe-

bis mTavari simbo-

lo saberZneTSi,

aTenis „panaTi-nai-

kosis“ stadionze

ainTo da baTumis

aeroportSi spec-

TviTmfrinaviT Camoitanes. estafetaSi monawileoba miiRes qarTvelma sports-

menebma, olimpiurma Cempionebma, sapatio baTumelebma da sazogadoebis warmo-

madgenlebma. olimpiurma cecxlma aeroportis gzatkecili, lex da maria kaCin-

skis, Serif ximSiaSvilis quCebi, rusTavelis gamziri, gogebaSvilisa da farna-

vaz mefis quCebi gaiara da piacas moedanze veteranma fexburTelma revaz Cele-

baZem miitana.

saqarTveloSi, pirvelad baTum-

Si gakeTda inovaciuri teqnologi-

ebiTa da qirurgiuli klasiT yvela-

ze rTuli RviZlis gadanergvis war-

matebuli operacia. es iyo udidesi

mniSvnelobis faqti, axali teqno-

logiebiT momuSave baTumeli eqime-

bis SemoqmedebiTi niWis, qarTuli

genis, gonisa da talantis gaelveba.

azri imis Sesaxeb, rom aseTi urTu-

lesi da uZnelesi operaciebis gake-

Teba mxolos sazRvargareTis wamy-

van klinikebsa da saavadmyofoebSia

SesaZlebeli Seicvala. Cvenma xel-

madlianma dastaqrebma daamtkices,

rom isini niWierebiT, inteleqtiT,

erudiciiT, ganswavlulobiTa da

profesionalizmiT ar Camouarde-

bian, tols ar udeben sxva qveynebSi

momuSave kolegebs. da Tu aqamde Ca-

movrCebodiT da dRes kidev medici-

nis sxvadasxva sferoSi kvlavac Ca-

movrCebiT es upirvelesad Tanamed-

rove moTxovnebis Sesabamisi mate-

rialuri-teqnikuri bazis, saTana-

dod aRWurvili samecniero-kvle-

viTi da samkurnalo dawesebulebe-

bis ar qonis gamo.

RviZlis transplantaciis sa-

kiTxebTan dakavSirebiT sasubrod

araerTxel vewvie savaadmyofoSi am

unikaluri operaciis iniciatorsa

da organizators, erTi wlis ganmav-

lobaSi specialurad gadamzadebu-

li specialistebis gundis xelmZR-

vanels, referaluri saavadmyofos

qirurgiis departamentis Tavkacs,

medicinis mecnierebaTa doqtors,

profesor kaxa qaSibaZes. yoveli

mcdeloba saubrisa uSedego aRmoC-

nda. rCeulTa Soris rCeuli qirur-

gi yovelTvis dakavebulia. igi an

operacias akeTebs, an avadmyofeb-

Tanaa da an TaTbirze imyofeba. ga-

mosavlis sapovnelad Sexvedra uni-

versitetSi davTqviT. aq ki gamimar-

Tla, radgan aqac droiT SezRu-

dulma SemomTavaza leqciaze davsw-

rebodi. leqcia-praqtikuli ki zus-

tad RviZlis qirurgiis sakiTxebs,

mis srulyofas eZRvneboda.

gavuswreb saTqmels da vityvi,

rom rogorc studentebs , aseve mec

unikaluri SesaZlebloba momeca

momesmina da menaxa RviZlis gada-

nergvis msoflio da qarTuli isto-

ria. gamocdilma qirurgma saubari

uZvelesi induri, Cinuri da sxva

wyaroebis mimoxilviT daiwyo. ka-

cobriobis uZvelesi istoria, - Tqva

man, - mogviTxrobs pirveli transp-

lantaciis mcdelobebze, romelTa

WeSmariteba da sarwmunooba Sorsaa

realobidan, magram pirdapir miu-

TiTebs adamianis azrovnebis misw-

rafebebze da SesaZleblobebze. rac

sinamdvileSi medicinis da upirve-

lesad Tanamedrove qirurgiis

mwvervals warmoadgens da realo-

bad mxolod me-20 saukunis Sua pe-

riodisaTvis iqca. sainteresod da

STamagoneblad isaubra transplan-

taciis pirvel magaliTebze. kargad

warmoaCina qirurgiis ganviTarebis

etapebi. xazi gausva im faqts, rom

1902 wels avstriis dedaqalaq vena-

Si Emerich Ullmann-ma pirvelad ka-

cobriobis istoriaSi eqsperimenta-

lurad gadanerga ZaRlSi Tirkmeli.

xolo ramodenime wlis Semdgom 1906

wels safrangeTSi, kerZod parizSi

qirurgma Mathieu Jaboulay-m ori

Tirkmlis ukmarisobiT momakvdavi

pacientebi mxris arteriebiT miu-

erTa Roris da cxvris Tirkmlebs.

marTalia es iyo qsenotransplanta-

ciebi, magram pirveli transplanta-

ciis mcdelobebi kacobriobis is-

toriaSi. pirveli gvamuri transp-

lantacia 1936 wels iyo warmoebuli

Tirkmlis mwvave ukmarisobis sam-

kurnalod, rac vercxliswyliT mo-

wamvliT iyo gamowveuli, magram pa-

cienti 2 dRis Semdgom gardaicva-

la. pirveli warmatebuli Tirkmlis

transplantacia ki mxolod 1954

wlis 23 dekembers q. bostonSi PeterBent Brigham-is hospitalSi JosephMurray-is, John Merrill-is, HartwellHarrison-is da maTi gundis mier. es

iyo msoflioSi pirveli warmatebu-

li transplantacia, rodesac dono-

ric Tavs damakmayofileblad grZ-

nobda da recipientSic Tirkmeli

Sards gamoyofda.

istoriuli pirveli mcdelobebi

RviZlis transplantaciisa ZaRleb-

Si ekuTvniT Albeny-Si Welch-s (1955

wels) da California-Si Cannon-s (1956

wels). 50 wlebis bolos da 60 wlebis

dasawyisSi ori didi centri swav-

lobda RviZlis transplantaciis

teqnikur SesaZleblobebs. eseni iyo

T. Starzl-is xelmZRvanelobiT Denver-Sida Moore-es xelmZRvanelobiT

Boston-Si. 1 marts T. Starzl-ma pirve-

(gagrZeleba me-6 gverdze)

RviZlis gadanergvis

pirveli warmatebuli

operacia saqarTveloSi

iusticiis umaRles skolasTan

TanamSromlobis memorandumi gaformdabaTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetsa da iusticiis umaRles

skolas Soris TanamSromlobis memorandumi gaformda. dokumenti miznad isaxavs,

xeli Seuwyos samarTalmcodneobis specialobis studentTa samarTlebrivi cno-

bierebis zrdasa da praqtikuli unar-Cvevebis gaRrmavebas. TanamSromlobis far-

glebSi Catardeba sajaro leqciebi, ganxorcieldeba erToblivi saswavlo-sagan-

manaTleblo proeqtebi da programebi. memorandums xeli universitetis reqto-

ris movaleobis Semsrulebelma, asocirebulma profesorma merab xalvaSma da

iusticiis umaRles skolis direqtorma laSa maRraZem moaweres.

Page 2: BATUMI 05-2015.qxp

2 mmaaiissii

TanamSromlobis memorandumi

evropul akademiasTanbaTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis reqtoris movaleobis

Semsrulebelma, asocirebulma profesorma merab xalvaSma da zugdidis saswav-

lo universitetis evropuli akademiis reqtorma laSa narsiam TanamSromlobis

memorandums moaweres xeli. xelSekruleba miznad isaxavs erToblivi saganma-

naTleblo programebis SemuSavebas, samecniero kvlevebis warmoebas, profe-

sor-maswavleblebis staJirebasa da studentebis gacvliTi programebis gan-

xorcielebas. memorandumis farglebSi gaimarTeba konferenciebi, seminarebi,

treningebi da sazafxulo skolebi. memorandumis gaformebis Semdeg saswavlo

universitetis evropuli akademiis reqtori delegaciis wevrebTan erTad umaR-

lesi saganmanaTleblo dawesebulebis istorias, saswavlo programebs, fakul-

tetebs, sauniversiteto cxovrebasa da materialur-teqnikur bazas gaecno.

studenturi dReebi aWara -2015,,studenturi dReebi aWara 2015”-is gamarjvebuli nominaciaSi -,,mis studenti” baTu-

mis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis ekonomikisa da biznesis fakultetis 1-

li kursis studenti lolita cincaZe gaxda, xolo bsu-s futsalis nakrebma pirveloba

sportul aqtivobaSi moipova. studenturi dReebi aWaris sportisa da axalgazrdobis

saqmeTa departamentis organizebiT Catarda da masSi xuTi umaRlesi saganmanaTleblo

dawesebuleba monawileobda. daskvniTi RonisZieba baTumis sazafxulo TeatrSi jguf

,,gamouvali mdgomareobis“ koncertiT dasrulda.

universitets Turqi

mwerlebi ewvivnenorganizacia „qibaTeqis“ organizebiT baTumis SoTa rusTavelis sa-

xelmwifo universitets Turqi mwerlebi da poetebi ewvivnen. saaqto

darbazSi gamarTul Sexvedraze stumrebma profesor-maswavleblebs,

studentebs, aWaris mweralTa kavSiris wevrebs, sazogadoebis warmomad-

genlebs sakuTari Semoqmedeba gaacnes da saqarTvelo-TurqeTis mezob-

lur urTierTobebze isaubres. RonisZiebis dasasruls, humanitarul

mecnierebaTa fakultetis Turquli filologiis saganmanaTleblo

programis studentebma Turqul enaze leqsebi waikiTxes.

universitetis sapatio doqtorma domenik

kasab-Tezgorma sajaro leqcia waikiTxa

bilkentis universitetis profesorma, baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo univer-

sitetis sapatio doqtorma domenik kasab-Tezgorma sajaro leqcia waikiTxa Temaze: „mu-

zeumebis istoria saukuneebis manZilze“. momxsenebelma studentebsa da profesor-mas-

wavleblebs muzeumisa da muzeologiis koncefcia gaacno. isaubra mesopotamiaSi pirve-

li muzeumis Seqmnis, pirveli sazogadoebrivi vatikanisa da renesansis periodis kapito-

liumis, XVI-XVII saukuneebis saocrebaTa kabinetisa da ganmanaTleblobis xanis enciklo-

pediis muzeumebis istoriaze. cnobilma mecnierma yuradReba gaamaxvila aseve postmo-

dernuli muzeumebisaTvis damaxasiaTebel mewarmeobisa da marketingis ideaze. sajaro

leqcia aWaris a.r. ganaTlebis, kulturisa da sportis saministros ,,umaRlesi ganaTle-

bis xelSewyoba“ qveprogramebis farglebSi Catarda.

brandenburgis miwis parlamentis vizitigermaniis federaciuli respublikis brandenburgis miwis parlamentis prezidenti

brita starki, viceprezidenti diter dombrovski, evropul sakiTxTa komitetis Tavmj-

domare kerstin kaizeri, deputatebi: ian redmani, aqsel fogeli, elizabet alteri, iza-

bel vandre, franc vize, iens ulmani da brandenburg-saqarTvelos sazogadoebis Tavmj-

domare pavle SpetiSvili universitets ewvivnen. baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo

universitetis reqtoris movaleobis SemsrulebelTan, asocirebul profesor merab

xalvaSTan, fakultetebis dekanebTan da adminstraciis warmomadgenlebTan gamarTul

Sexvedraze delegaciis wevrebma TanamSromlobis mimarTulebebsa da samomavlo gegmeb-

ze isaubres. yuradReba gaamaxviles aseve gacvliTi programebis ganxorcielebaze, pro-

fesor-maswavlebelTa kvalifikaciis amaRlebaze, da gadamzadebisa da staJirebis proeq-

tebis amoqmedebis aucileblobaze.

Sexvedra sagranto konkursSi

gamarjvebuli proeqtebis

xelmZRvanelebTan da doqtorantebTan

SoTa rusTavelis erovnuli samecniero fondis 2014 wlis samecniero grantebis da

doqtoranturis saganmanaTleblo programebis konkursSi gamarjvebuli proeqtebis

xelmZRvanelebTan da doqtorantebTan Sexvedra gaimarTa. baTumis SoTa rusTavelis sa-

xelmwifo universitetis reqtoris movaleobis Semsrulebelma, asocirebulma profe-

sorma merab xalvaSma da reqtoris moadgilem, profesorma naTia wiklaSvilma konkursan-

tebs gamarjveba miuloces da warmatebebi usurves. wels sagranto konkursSi gamarjveba

moipova bsu-s profesor-maswavleblebis, mkvlevarebisa da doqtorantebis cxra samecni-

ero proeqtma da samma sadoqtoro saganmanaTleblo programam.

Page 3: BATUMI 05-2015.qxp

3mmaaiissii

universitetma aWaris a/r

soflis meurneobis ministrs

zaur futkaraZes umaspinZla

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo univeristetis reqtoris

movaleobis Semsrulebelma merab xalvaSma aWaris a/r soflis me-

urneobis ministrs zaur futkaraZes umaspinZla. Sexvedra miznad

isaxavda agraruli mimarTulebis dargis ganviTarebisTvis erTob-

livi proeqtebis ganxorcielebas. ganixiles saministros progra-

mebis momzadebaSi universitetis akademiuri personalis CarTu-

loba. aseve, teqnologiuri fakultetis studentebis monawileoba

saministros daqvemdebarebul dawesebulebebSi. daigegma aWaris

a/r soflis meurneobis ministris zaur futkaraZes Sexvedra pro-

fesor-maswavleblebTan da studentebTan. Sexvedras eswrebodnen

ministris moadgile avTandil mesxiZe, reqtoris moadgile samec-

niero dargSi naTia wiklaSvili, teqnologiuri fakultetis deka-

ni gizo farcxalaZe, saministros a(a)ip agroservis centris di-

reqtori goCa beriZe, ssip laboratoriis direqtori ramaz surma-

niZe.

iieenniiss uunniivveerrssiitteettiiss pprrooffeessoorriiss

aanneeggrreett-pplloonnttkkee-lluunniinnggiiss

ssaajjaarroo lleeqqcciiaaTTaa cciikkllii

ienis fridrix Sileris saxelobis univerisitetis profesorma

anegret-plontke-luningma universitetSi sajaro leqciaTa cikli

daiwyo bizantiuri kulturisa da istoriis sakiTxebze. germaneli

eqsperti moxsenebebs waikiTxavs Semdeg Temebze: ,,ras niSnavs bizan-

tia?“,,ravena - gvianantikuri xanis dasavleT evropis dedaqalaqi“,

,,adreuli bizantiuri arqiteqtura“, ,,neobizantizmi dasavleT ev-

ropis arqiteqturaSi“. sajaro leqciebi aWaris a.r. ganaTlebis,

kulturisa da sportis saministros ,,umaRlesi ganaTlebis xel-

Sewyoba“ qveprogramebis farglebSi tardeba.

leqciaTa ganrigi:

04.05.2015. aud. N44, 13:00 saaTi - `ras niSnavs bizantia/bizanti-

nizmi?“

05.05.2015. aud.N44, 14:00 saaTi - `ravena - gvianantikuri xanis da-

savleT evropis dedaqalaqi“

15.05.2015. aud.N44, 14:00 saaTi - `adreuli bizantiuri arqiteq-

tura“

20.05.2015. aud.N44, 14:00 saaTi - `neobizantizmi dasavleT evro-

pis arqiteqturaSi“

studentTa samecniero

centris organizebiT, ba-

Tumis SoTa rusTvelis sa-

xelmwifo universitetSi

referatul naSrmoTa kon-

kursi da studentTa sauni-

versiteto samecniero

konferencia gaimarTa. aR-

niSnuli RonisZiebebi uni-

versitetSi yovelwliu-

rad imarTeba.

14-22 aprilis CaTvliT gaimarTa re-

feratul naSromTa konkursi, romelSic

monawileoba miiRo Cveni universitetis

120-mde pirvelkurselma. aRsaniSnavia is

faqti, rom konkursSi monawileobis

msurvelTa raodenoba yovelwliurad

izrdeba. wels 15 seqciaSi gaimarTa muSa-

oba. gansakuTrebuli aqtiurobiT gamo-

irCeoda iuridiul mecnierebaTa seqcia

da saerTaSoriso urTierTobebis seq-

cia, sadac referatuli naSromi warad-

gina 13-13-ma pirvelkurselma.

rac Seexeba, studentTa sauniversi-

teto samecniero konferencias, is gai-

marTa 18-22 maisis CaTvliT da masSi mo-

nawileoba miiRo 150-mde II, III, IV kursis

studentebma, referatul naSromTa kon-

kursSi gamarjvebulma I kursis da magis-

traturis studentebma. konferenciaSi

aqtiurobiT gamoirCeoda samarTalm-

codneobis seqcia 16 moxsenebiT da tu-

rizmis seqcia, sadac 15 moxseneba warad-

gines studentebma.

aRsaniSnavia is garemoeba, rom samar-

Talmcodneobis seqciaSi gamarjvebule-

bi wignebiT daajildova saqarTvelos

sakonstitucio sasamarTlom da saqarT-

velos axalgazrda iuristTa asociaciis

baTumis filialma. xolo stomatologi-

is seqciaSi departamentma momxseneb-

lebs saCuqrad wignebi gadasca.

ggvvaannccaa TTuurrmmaanniiZZeestudentTa samecniero centri

18 maiss baTumis SoTa rusTavelis

saxelmwifo universitetSi student-

Ta samecniero centris organizebiT

gaimarTa Tamar mefis xsenebis dRisad-

mi miZRvnili ra? sad? rodis? tipis in-

teleqtualuri TamaSi _ proeqtis mi-

zania saqarTvelos istoriis popula-

rizacia moswavleebSi, codnisa da

cnobierebis gaRrmaveba, erovnul-

patriotuli suliskveTebis gamovli-

neba. aRniSnuli proeqti wels pirve-

lad gaimarTa da moswavleebis mxridan

didi interesi mohyva.

inteleqtualur TamaSSi monawile-

oba miiRo baTumis ocdaoTxi sajaro

da kerZo skolis 100-ze metma moswav-

lem. kompetenturi Jiuri 5 wevrisgan

Sedgeboda: oleg jibaSvili (istori-

kosi), uCa oqropiriZe (istorikosi),

merab megreliSvili (studentTa mxar-

daWeris da momsaxurebis samsaxuris

specialisti), zurab mesxiZe (studen-

turi TviTmmarTvelobis Tavmjdoma-

re), gvanca TurmaniZe (studentTa sa-

mecniero centris xelmZRvaneli). Jiu-

ris SefasebiT pirveli adgili daikava

meTxuTmete sajaro skolis gundma

“rkinis jvari”, meore adgili meaTe sa-

jaro skolis gundma `balavari”, dama-

tebiTi kiTxvebis miuxedavad mesame

adgili gaiyo orma gundma S.p.s. skola-

liceumi `gorda~, da S.p.s. evro 2000

“Tamarioni”. inteleqtualuri TamaSis

monawile yvela skolas gadaeca mona-

wileobis sertifikati. xolo gamarj-

vebuli gundebi mxardamWerebisgan da-

jildovdnen wignebiTa da fasiani sa-

CuqrebiT. baTumis botanikurma baRma

yvela gamarjvebublisTvis daawesa er-

TTviani vauCeri, xolo baTumis av-

totransportma meore adgilze gasul

gunds baTumvelos baraTebi gadasca.

gamarjvebuli gundebi gaemgzavrebian

erTdRiani istoriul-SemecnebiTi

turiT samcxe-javaxeTSi, sadac moina-

xuleben varZias da rabaTis cixes.

RonisZiebis mxardamWerebi iyv-

nen: baTumis botanikuri baRi,kino-TTeatri apolo-bbaTumi, ba-Tumis avtotransporti, TviT-mmarTveli q. baTumis sakrebu-lo, niko berZeniSvilis sax-elobis kvleviTi instituti,studentTa mxardaWeris damomsaxurebis samsaxuri da stu-denturi TviTmmarTveloba.

referatul naSromTa konkursi

da studentTa sauniversiteto

samecniero konferencia

Tamar mefis xsenebis dRisadmi

miZRvnili inteleqtualuri TamaSi

Page 4: BATUMI 05-2015.qxp

4 mmaaiissii

xaTuna xabaZe baTumis So-

Ta rusTavelis saxelmwifo

universitetis humanitarul

mecnierebaTa fakultetis lin-

gvistikis doqtorantia. igi am-

Jamad poloneTSi, vujis uni-

versitetSi, filologiis fa-

kultetis gamoyenebiTi ling-

vistikisa da Targmanmcodneo-

bis departamentSi sadoqtoro

Temaze muSaobas warmatebiT

arTmevs Tavs. xaTuna erasmus

mundusis programis monawi-

lea. oTxi Svilis deda ucxoeT-

Si swavla-ganaTlebis parale-

lurad saojaxo saqmianobiTa-

caa dakavebuli.

_xaTuna, ra programiT swa-

vlobT poloneTis vujis uni-

versitetSi?

_baTumis SoTa rusTavelis

saxelmwifo universiteti aris 6

erasmus mundusis aqtivoba 2-is

monawile. universiteti aqedan

oTx konsorciumSi partnioria

xolo orSi ki asocirebuli wev-

ri. partnioroba gulisxmobs

imas, rom bsu-s swavlebis samive

safexurize garkveuli kvota

aqvs aRniSnul konsorciumebSi,

xolo asocirebuloba ki univer-

sitets bsu-s magistrantebs,

doqtorrantebsa da profeso-

rebs aZlevs saSualebas monawi-

leoba miiRon am konsorciumebSi

sxva meore jgufis warmomadgen-

lebTan SedarebiT garkveuli

upiratesobiT. Tumca asocire-

buloba didi privilegiebis mom-

cemi ar aris. me monawileobas

vRebulob erasmus mundusis aq-

tivoba 2-is gacvliT programaSi,

saxelad - EFFORT, rogorc bsu-

s doqtoranti. am programebis

Sesaxeb informacia ganTavsebu-

lia bsu-s vebgverdis bmulze,

romelsac kurirebs bsu-s saga-

reo urTierTobaTa da strate-

giuli ganviTarebis samsaxuri.

_ xaTuna, konkretulad ras

iTvaliswinebs aRniSnuli sas-

wavlo programa?

_ Cems SemTxvevaSi programa

iTvaliswinebs 10-Tvian mobilo-

bas vujis (Lodz) universitetSi,

kerZod, vujis universitetis

filologiis fakultetis gamo-

yenebiTi lingvistikisa da Targ-

manmcodneobis departamentSi

lingvistikis ganxriT samecnie-

ro muSaobas.

_ rogoria Tqveni TvaliT

danaxuli maqauri umaRlesi ga-

naTlebis sistema?

_minda aRvniSno, rom baka-

lavriatisa da magistraturis

safexurze arsebiTi sxvaoba ar

aris. ai doqtorantebs ki polo-

neTSi gansxvavebuli programa

aqvT. aseve aRsaniSnavia is faq-

tic, rom umaRlesi ganaTlebis

sferoSi Cveni adamianuri re-

sursi arafriT Camouvardeba po-

loneTSi moRvawe profesor-mas-

wavleblebsa Tu TanamSromlebs.

kolosaluri gansxvavebaa mate-

rialur resursebTan mimarTeba-

Si. poloneTSi yvela auditoria,

laboratoria Tu biblioTeka

aRWurvilia Tanamedrove inte-

rieriTa da teqnologiuri

mowyobilobebiT, rac swavlebis-

process ufro efeqtursa da

mimzidvels xdis.

_ ar giWirT ojaxidan Sors

yofna?

_ra Tqma unda, Zalian Zne-

lia, Tumca Cems SemTxvevaSi sxag-

varadaa. me Cemi 3 mcirewlovani

Svili ver gavimete 10 TviT mo-

mewyvita dedis siTbos. amitomac

gavriske da sami patara da maTi

ZiZa Tan wamoviyvane. ufrosi

skolis moswavlea da is mamasTan

davtove. Zalian miWirs marike-

las gareSe, mas ki uCemod, Tumca

male orad gayofili ojaxi

kvlav SeverTdebiT.

_ xaTuna, Tqven poloneTSi

SvilebTan erTd xarT. rogor

uTavsebT meojaxeobas, swavlas

da maqauri cxovrebis ritms

erTmaneTs?

_rogorc giTxariT, ZiZa wa-

moviyvane, romelic Cemi muSao-

bis dros Zalian mexmareba. Tum-

ca Zalian rTulia: ojaxis meur-

veoba mxolod Cem kiserzea, mad-

loba ufals, programiT gan-

sazRvruli stipendia savsebiT

sakmarisia amisaTvis. datvirTu-

li dRis Semdeg ki Cem SvilebTan

TamaSiTa da maTze zrunviT ener-

gias kvlav viRdgen. ise ki saqar-

TveloSic msgavsi ritmi maqvs.

_ Tqveni TvalTaxedviT, ra

siaxleebis danergvas saWiro-

ebs baTumis saxelmwifo uni-

versiteti?

— upirveles yovlisa mate-

rialur-teqnikuri bazis ganax-

lebaa aucilebeli. aseve mniSvne-

lovani wingadadgmuli nabiji

iqneba Tu avamoqmedebT sxvadas-

xva saaswavlo programas ingli-

sur enaze. es ufro meti ucxoe-

li studentis mozidvis saSua-

lebas mogvcems da ufro met

gacvliT programebSi monawile-

obis asparezsac gagvixsnis.

aucilebelia profesor-maswav-

lebelTa gacvliTi programe-

bic, rac maT ufro integrurebu-

li da inovaciuri saleqcio kur-

sebis momzadebaSi xels Se-

uwyobs.

_ rogoria poloneTidan

danaxuli baTumis saxelmwifo

univeristeti?

_ pirvel rigSi mSobliuri d

amonatrebuli. Zalian momenatra

yvela. zogadad rom vTqvaT, am

gadmosaxedidan, bsu aris pers-

peqtiuli universiteti, sadac

studentebs, rogorc adgilob-

rivT ise ucxoelT, profesio-

nal akademiur personalTan er-

Tad megobrobisa da urTierTpa-

tiviscemis navsayudeli eliT.

_ poloneTidan danaxuli

saqarTvelo...

_aq yofnisas ufro gaviTa-

vise Tu ra sevdas atareben Cveni

emigrantebi ucxoeTSi. mamuli-

sagan Sors myofi adamianisaTvis

saqarTvelo aris udidesi sevda,

tkivili da monatreba. mimZims

Soridan samSoblos cqera, ramo-

dena saganZuris qveyana gvarguna

ufalma da ver vufrTxildebiT.

sanam TiToeuli Cvengani ar vis-

wavliT urTierTpativiscemas,

ganurCevlad Cveni ideologiu-

ri Tu politikuri orientacii-

sa, da sanam ar viswavliT urTi-

erTxelSewyobiT TiTo aguris

dadebas, manam evropul ki ara,

zogadad saxelmwifos ver avaSe-

nebT. dRes ki, merwmuneT, Cven sa-

xelmwifoSi ar vcxovrobT.

_ yvelaze metad ra genat-

rebaT?

_ Cemi mariami, meuRle da

zRva.

_ Cemi erTi dRe...

_ diliT bavSvebs vumzadeb

sadils, sufebs, kotletebs, xa-

Wapurebs da sxva. Semdeg vemza-

debi fakultetze wasasvlelad.

profesorTan Sexvedris dRe

Tua,vstumrob mas da ganvixi-

lavT Cemi sadoqtoro Temis sa-

kiTxebs. viReb rCevebsa da mivdi-

var biblioTekaSi. Tebervlamde

Cems axlaSeZenil megobarsac

vstumrobdi xolme. mas eTeri

qvia da is Tsu-s doqtorantia.

Cveni kvlevis sferoebi msgavsia

da Zalian karg danayofier dis-

kusiebs vawyobdiT xolme. is uk-

ve dabrunda saqarTvelSi. Sem-

deg gavdivar sayidlebze davb-

rundebi saxlSi. kargi amindi

Tua, bavSvebTan erTad saxlTan

mimdebare parkSi vseirnobT. aq

Zalian kargi rekruaciuli zone-

bia yvela dasaxlebul terito-

riaze. bavSvebis daZinebis Sem-

deg, isev Cems Temaze vmuSaob. aq

yofnisas erT saerTaSoriso kon-

ferenciaSi miviRe monawileoba.

axla momdevno statias vamzadeb.

kviraobiT wirvaze davdivar ad-

gilobriv marTlmadideblur

taZarSi, sadac gavicani emigran-

ti qarTvelebi. minda aRvniSno,

rom aRdgoma wm. aleqsandre ne-

velis taZris winamZRvarma d am-

galobelTa gundma qarTuli sa-

galobeliT mogviloces. sityve-

biT ver gadmovcem im emocias,

roca`qriste aRsdga~ qarTulad

gavigone am taZris sasuliero

pirebisagan. pirvel semestrSi

vujis universiteti yovelkvu-

reul eqskursiebs gviwyobda,

rac Zalian saintereso iyo. xan-

daxan qarTveli studentebi er-

Tad vikribebiT xolme. aseTia Ce-

mi polonuri dReebi.

saswavleblad poloneTSi SvilebTan erTad

saqarTvelos saxelmwifoebrivi damoukideblobis

aRdgenis dRisadmi miZRvnili konferencia

saqarTvelos saxelmwifo-

ebrivi damoukideblobis aRd-

genis dRisadmi miZRvnili kon-

ferencia Catarda baTumis So-

Ta rusTavelis saxelmwifo

universitetSi. sesia reqto-

ris movaleobis Semsrulebel-

ma, asocirebulma profesorma

merab xalvaSma gaxsna da isto-

riuli dRis mniSvnelobaze

isaubra. humanitarul mecnierebaTa fakultetis dekanma profesorma marina giorgaZem se-

siis monawileebs 1997 wels levilSi gadaRebuli fotoebi warudgina, xolo profesorma

oTar gogoliSvilma 1918-1921 wlebis movlenebis amsaxveli saarqivo videomasala gaacno.

konferenciaze humanitarul mecnierebaTa fakultetis studentebma moxsenebebi wai-

kiTxes 1918-1921 wlebSi ganviTarebul movlenebze.

momxseneblebma imsjeles iseT mniSvnelovan sakiTxebze, rogoricaa: saqarTvelos sa-

xelmwifoebrivi damoukideblobis aRdgena - 1918 wlis 26 maisi, saqarTvelos pirveli erov-

nuli yriloba da erovnuli sabWos Seqmna, saqarTvelos damoukideblobis komiteti, saer-

TaSoriso viTareba da saxelmwifoebrivi damoukideblobis aRdgena, saqarTvelos demok-

ratiuli respublikis saSinao da sagareo politika. saqarTvelos saxelmwifoebrivi damo-

ukideblobis aRdgenis dRisadmi miZRvnili sesia saqarTvelos himniT dasrulda.

Page 5: BATUMI 05-2015.qxp

5mmaaiissii

istoriulad cnobilia, rom qar-

Tul saxelovan gvarebs Soris ximSiaS-

vilTa gvars, mis patriot mamuliSvi-

lebs Rirseuli adgili ukaviaT saqarT-

velos istoriaSi.

am gvaris gamorCeul warmomadge-

nelTa Soris gansakuTrebiT aRsaniSna-

via selim ximSiaSvili, romelmac me–18

–19 saukuneebis mijnaze saTave daudo

erovnul (saxalxo) - ganmaTavisufle-

bel moZraobas samxreT saqarTveloSi.

am moZraobis mizani osmalTa batonobi-

sagan dapyrobili teritoriebis „ga-

moxsna“ da dedasamSoblosTan dabrune-

ba iyo.

selim ximSiaSvili ekuTvnis im saxe-

lovan mamuliSvilTa Taobas, romelTa

warmomadgenlebs saqarTvelos erTia-

nobisa da xalxis keTildReobisaTvis

brZolaSi Tavi usaxelebiaT da samSob-

los gmiruli warsulis istoria dide-

bis SavarandediT SeumkiaT. mamis, ab-

dul–begis daRupvis Semdeg, aWaris san-

jaybegoba itvirTa misma Svilma selim

ximSiaSvilma. is roca moqmedebis stra-

tegiul gegmebze fiqrobda, darwmune-

buli iyo, mcirericxovani aWaris pata-

ra teritoria da sakuTari Zalebi ar

iyo dasaxuli miznebisaTvis sakmarisi.

amitom kavSirs amyarebs axalcixis fa-

SasTan Serif jayelTan, magram Sida fe-

odaluri aSlilobis gamo, pirvelobi-

saTvis brZolaSi Camovardnili intri-

gis Sedegad, selimsa da Serifs Soris

garTulda urTierToba. selimma gamoi-

yena es viTareba da axalcixis faSobas

orjer (1803–1809 ww da 1812–1815 ww)

miaRwia. es iyo misi pirveli strategiu-

li amocana. selim ximSiaSvils safaSos

taxtze metis miRweva SeeZlo, magram man

cxovrebis sxva (ara karieristuli, ara-

med erovnul–patriotuli) gza airCia,

gza brZolisa, romelic samxreT saqar-

Tvelos gamoixsnida osmalTa tiranii-

sagan. am brZolaSi raki Sida Zalebma,

imereTisa da qarTl–kaxeTis mefeebma

(solomon – II, erekle–II) dapirebis miu-

xedavad, Sida brZolebisa da daZabuli

viTarebis gamo, ver moaxerxes daxmare-

ba, amitom Sinagani Zalebis imedi amoi-

wura, ris Semdeg selim ximSiaSvils mo-

kavSired mefis ruseTi (TviTmpyrobe-

luri, magram „naklebad boroti“, sxva

mezobel saxelmwifoebTan SedarebiT)

miaCnda (albaT, im droisaTvis da saer-

TaSoriso politikur situaciaSi savse-

biT sworad). rom ara diplomatiuri

uwyebis Secdoma da, agreTve, samxedro

xelmZRvanelobis zogierTi warmomad-

genlis uxeSoba, utaqtoba da Ralati,

saqarTvelos teritoriebis sruli dab-

runeba adre da SesaZloa, ufro naklebi

msxverpliT gadawyvetiliyo.

yovelive aRniSnulidan gamomdina-

re, selimi strategiuli miznis ganxor-

cielebisaTvis brZolas Seewira, gan-

sazRvruli pirobiT, sakuTari nebiT ma-

macurad Cabarebuls, mterma 1815 wlis

3 ivniss selims Tavi mohkveTa da stam-

bolSi sulTans gaugzavna. sakuTari si-

cocxlis gawirviT selimma aTasebis si-

cocxle gadaarCina, soflebi da xeobebi

sruli ganadgurebisgan ixsna.

marTalia, dasaxul mizans selimma

ver miaRwia, magram misi danatovari an-

derZi (Tavis mokveTis win warmoTqmuli

ukanaskneli sityvebi): „ me Tavs mWriT,

magram getyviT, gurjistani osmalos

samudamod ar SerCeba“ - gaxda moqmede-

bis saxelmZRvanelo programa STamomav-

lobisa da qarTveli xalxisaTvis, rom-

lebmac selimis mizans frTebi Seasxes.

ruseT-TurqeTis (1828–1829 da

1877–1878 wlebis) omebis Sedegad am or

saxelmwifos Soris dadebuli xelSek-

rulebiT (1829 wlis adrianopolis za-

viT) gaTavisuflda samcxe–javaxeTi,

xolo 1878 wlis 3 marts san–stefanos

zaviT, sabolood berlinis kongresis

gadawyvetilebiT aWara gaTavisuflda

TurqeTis samsaukunovani batonobisa-

gan da daubrunda dedasamSoblo saqar-

Tvelos.

eris mamamTavari didi ilia gvmoZR-

vravda Tanamemamuleebs: „eri Tavis gmi-

rebSi hpoulobs Tavis sulsa da guls...

Tavis xatsa da magaliTs... saWiroa maTi

xsovna da ar daviwyeba“. qarTveli eri

asrulebs ilias anderZs. aWara ar ivi-

wyebs maT saxelebsa da Rvawls. am Tval-

sazrisiT selim da Serif ximSiaSvilebi

samSoblosaTvis Tavdadebuli patrio-

tebi, Cveni xati da magaliTebi gaxdnen.

qarTveli eri ar iviwyebs maT saxelebs,

samSoblosaTvis Tavdadebasa da Rva-

wls.

ximSiaSvilTa gvaris istoriis, sa-

xeldobr, selim ximSiaSvilis cxovre-

ba–moRvaweobis Seswavla me-19 saukunis

meore naxevridan daiwyo. am mxriv pirve-

lebi iyvnen: ivane kereseliZe, dimitri

baqraZe, Tedo saxokia, eqvTime TayaiSvi-

li, Tedo Jordania, giorgi yazbegi, za-

qaria WiWinaZe, petre umikaSvili, ser-

gei mesxi, mamia da grigol gurielebi da

sxva. maT ara marto moiZies da Sekribes

saintereso masalebi, aramed saTanadod

Seafases selim ximSiaSvilis Rvawli

qarTveli xalxis winaSe. am saqmes ufro

meti biZgi misces ilia WavWavaZem, akaki

wereTelma, giorgi wereTelma, mixeil

javaxiSvilma, iakob gogebaSvilma, apa-

lon wulaZem da sxvebma... es saqme Cine-

bulad ganagrZes cnobilma mkvlevareb-

ma: xariton axvledianma, vukol iaSvil-

ma, SoTa lomsaZem, iuri sixaruliZem,

abel surgulaZem, fridon sixaruliZem,

ramaz surmaniZem, emen daviTaZem, vax-

tang zoiZem, SuSana futkaraZem, biWiko

diasamiZem, sergo dumbaZem da sxvebma.

xariton axvledianma, pirvelma qar-

Tul istoriografiaSi, saarqivo doku-

mentebis, gamoqveynebuli naSromebis,

presis masalebis, TanamedroveTa mogo-

nebebisa da mosaxleobaSi Semonaxuli

gadmocemebis Sejereba–gaanalizebis

safuZvelze, araerTi naSromi Seqmna

ganmaTavisuflebeli moZraobis Sesaxeb

samxreT saqarTveloSi da, agreTve, sxva

ramdenime statiasa da naSromSi gamok-

veTa samxreT saqarTvelos mosaxleo-

bis, maT Soris selim da Serif ximSiaSvi-

lebis Rvawli da roli osmalTa bato-

nobisagan samxreT saqarTvelos, ker-

Zod, aWaris ganTavisuflebisaTvis

brZolaSi; manve Seadgina aWaris isto-

riis bibliografia da sxva.

sagangebod aRsaniSnavia aWaris

kulturis yofili ministris, istoriis

mecnierebaTa doqtoris, profesoris,

qvelmoqmedis Teimuraz komaxiZis da mi-

si meuRlis mecenat nargiz abaSiZis

Rvawli. Teimuraz komaxiZem ara marto

wignebi miuZRvna am gvaris warmomadgen-

lebs, aramed Tavisi saqvelmoqmedo saq-

mianobiT, mecenat meuRlesTan erTad,

Txilvanasa da sxalTaSi gaxsna muzeume-

bi, sadac Tavmoyrilia mravali eqspo-

nanti. xixanis cixeze gaiyvana gza- bili-

ki (am saqmeSi monawileobdnen anzor da

simon bolqvaZeebi - Txilvaneli axal-

gazrdebis jgufTan erTad), qoCaxsa da

sxalTaSi reabilitacia gaukeTda Serif

ximSiaSvilis, misi dedis (dudi-xanum

beJaniZis) da danieli meuRlis dagmara-

sa da misi qaliSvilis saflavebs; so-

fel bakoSi daidga selimis memorialu-

ri dafa. nigazeulSi (Suaxevis raioni)

aRdgenil iqna ximSiaSvilis cixe, mis te-

ritoriaze gaixsna muzeumi,iqve, wyani-

Suris ubanSi keTilmoewyo selimis saf-

lavi.

1990 wels q. baTumSi dafuZnda da

muSaobs sruliad saqarTvelos selim

ximSiaSvilis sazogadoeba, romlis pre-

zidentia profesori simon SaraZe. man

gamosca gazeTi saxelwodebiT „fesve-

bi“, romelSic gamoqveynda ximSiaSvil-

Ta gvaris genealogiuri xe da sxva sain-

tereso masalebi am gvaris saxelovani

Svilebis Sesaxeb. am sazogadoebam amave

wels selim ximSiaSvilis sof. nigaze-

ulSi (Suaxevis raioni) Caatara respub-

likuri samecniero konferencia, rome-

lic selim ximSiaSvilis cxovrebasa da

moRvaweobas mieZRvna.

2000 wels gamomcemloba „alionma“

gamosca mravaltiraJiani da didi for-

matis wigni „ximSiaSvilebi“ , romelic

moamzada, Sesavali, bibliografia da

saZiebeli daurTo ioseb ximSiaSvilma.

wigni istoriografiis mniSvnelovani

SenaZenia, xels uwyobs am gvarisa da Cve-

ni qveynis warsuliT dainteresebul

mkvlevarebsa da mkiTxvel sazogadoe-

bas.

2005 wels Sesrulda selim ximSiaS-

vilis dabadebidan 250 da Tavis mokve-

Tidan 90 weli. am TariRis aRsaniSnavad

gazeT „aWaraSi“ gamoqveynda Cemi da So-

Ta bolqvaZis (Txilvanis eTnografiu-

li muzeumis direqtori) erToblivi we-

rili saTauriT „selim ximSiaSvili- sa-

qarTvelos erTianobisTvis wamebuli

raindi“ (gazeTi „aWara“, N192, 2005 wlis

11 oqtomberi, gv.5-7).

2005 wlis 21 noembers baTumis SoTa

rusTavelis saxelobis saxelmwifo uni-

versitetSi istoriis, arqeologiisa da

eTnologiis departamentis (Tavmjdo-

mare prof. biWiko diasamiZe) iniciati-

viT Catarda konferencia Temaze: „se-

lim ximSiaSvili- erovnul (saxalxo) -

ganmanTavisuflebeli moZraobis med-

roSe“. konferenciaze mowveuli iyvnen

selim ximSiaSvilis TurqeTSi mcxovre-

bi STamomavlobis warmomadgenlebi-

qalbatoni zeinab-xanumi da misi meuR-

le ialCin nalbandoRlu. zeinab xanumi

miesalma konferencias da madloba ga-

dauxada universitetis koleqtivs, Ro-

nisZiebis organizatorebs konferenci-

aze mowvevisaTvis. konferenciaze mow-

veuli iyo ,agreTve, selim ximSiaSvilis

sazogadoebis prezidenti simon SaraZe,

romelmac gazeTi „fesvebi“-s ramdenime

aTeuli egzempliari Camoitana saCuq-

rad. konferenciaze aRiniSna viTareba

„osmalos saqarTveloSi“ da xazi gaesva

ximSiaSvilTa gvaris, kerZod,selim xim-

SiaSvilis, rogorc ganmaTavisufle-

bel moZraobis medroSis , agreTve, Se-

rifis, rogorc aWaris mmarTvelis,

rolsa da misi orientaciis mniSvnelo-

bas aWaris osmalTa batonobisagan ga-

moxsnis saqmeSi. iTqva, agreTve, sxva sa-

xelovan adamianebze (axmedis, dudi-xa-

numis, qorxuseinis, abdis, nuri ximSiaS-

vilebze) da sxvaTa Sesaxebac.

2005 wlis 11dekembers bakoeli

axalgazrdebis iniciativiT, am werilis

avtoris rekomendaciiTa da mecnieru-

li xelmZRvanelobiT bakoSi (Tavis mok-

veTis adgilas) dafuZnda saxalxo dRe-

saswauli „selimoba“. gadawyda „selimo-

bis“ aRniSvna yoveli wlis 3 ivniss seli-

mis Tavis mokveTisa da ,savaraudod, misi

dabadebis dRes- bakoSi, nigazeulSi,

sxalTaSi da sxvaganac perioduli aR-

niSvniT. 2006 wels bakoSi, sajaro sko-

lis daarsebidan 80 wlisTavis aRniSv-

nasTan erTad, Catarda „selimo-

bis“ pirveli saxalxo dResaswa-

uli. sof. bako sazeimod iyo

morTuli lozungebiT, plaka-

tebiT, mxatvruli gamofenebiT,

romelic moamzada mxatvarma

guram futkaraZem. dResaswa-

uls eswrebodnen ara marto xe-

obis mosaxleoba, aramed inte-

ligenciis warmomadgenlebi, ra-

ionis xelmZRvaneloba da aWaris

avtonomiuri respublikis xe-

lisuflebis warmomadgenlebi.

aq iyvnen agreTve saqarTvelos

sapatriarqos, maT Soris sxal-

Tis eparqiis warmomadgenlebi.

sazeimo RonisZieba Catarda ma-

Ralorganizebul doneze da mas

mohyva sazogadoebis didi ga-

moxmaureba. gazeT „aWara“-s in-

terviu misces pirveli „selimo-

bis“ monawile mecnierebma da xe-

lisuflebis warmomadgenlebma:

profesorma malxaz sioriZem,

Teimuraz komaxiZem, simon Sara-

Zem, biWiko diasamiZem, ramaz

surmaniZem, rusTavelis premiis

laureatma, poetma fridon xalvaSma; xe-

lisuflebis warmomadgenlebma: eduard

futkaraZem, Tamaz diasamiZem, aleqsand-

re CikvaiZem, goCa ServaSiZem, romlebmac

aRiares saxalxo dResaswaulis selimo-

bis daweseba, rogorc Cveni winaprebis,

patrioti mamuliSvilebis, kerZod, xim-

SiaSvilTa gvaris warmomadgenelTa sam-

SoblosaTvis erTgulebis, Tavdadebis,

kritikul SemTxvevaSi Tavganwirvis, ma-

Ti damsaxurebuli saxelebisa da saqmee-

bis ukvdavyofis gamoxatuleba. iTqva

isic, rom selimis anderZi da STamomav-

lobis mier misi ganxorcieleba nimuSia

dRevandeli da momavali TaobebisaTvis,

Tu rogor unda icxovron da ibrZolon

saqarTvelos gamTlianebisa da erTia-

nobis dasacavad.

winaparTa aseTma siyvarulma da er-

Tgulebam SegvaZlebina win aRvdgomo-

diT ucxo dampyrobelTa Zalebs da

dRemde mogvetana sakuTari meoba, gvex-

sna eri yovelgvari gansacdelisagan.

aba, kidev erTxel movusminoT did ili-

as da ar unda dagvaviwydes misi Zvirfa-

si sityvebi: „vaJkacoba undoda, vaJka-

cebi viyaviT, xmali undoda, xmliT Wed-

va vicodiT, omis saqmeTa codna undoda,

omis saqmeni vicodiT. ai, ram SegvaZle-

bina, ram gvixsna, ram Segvinaxa...“

WeSmaritebas alternativa ara aqvs.

is aqsiomaturia. rogorc dedas usazR-

vrod uyvars Tavisi Svilebi da arasd-

ros uRalatebs, 9 Tves mucliT, 10-15

weliwads xeliT da mTeli sicocxlis

manZilze guliT atarebs, aseve dedasam-

Soblo valdebulia, uyvardes Tavisi

Svilebi, arasdros gaswiros isini, aras-

dros Seaqcios maT zurgi. es Cveni isto-

riaa da mas gafrTxileba sWirdeba. Zvir-

faso mkiTxvelo, ai, ra daniSnuleba da

mizani aqvs saxalxo dResaswaul „seli-

moba“-s.

2007 wlis 3 ivniss Catarda meore

„selimoba“ nigazeulSi, sazogadoebis

farTo monawileobiT. 2009 wlis Catar-

da morigi „selimoba“ bakoSi. amjerad

„selimobis“ dResaswaulis Sinaarsi uf-

ro datvirTuli iyo imiT, rom bakoel-

Ta da skolis pedagogTa iniciativiT sa-

qarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis

ministris brZanebiT (466, 2009 weli) ba-

kos sajaro skolas mieniWa selim ximSi-

aSvilis saxeli, xolo imave misistris

2012 wels 9 Tebervlis brZanebiT (?38/n)

mTisubnis sajaro skolas mieniWa Serif

ximSiaSvilis saxeli .

mimdinare 2015 wlis ivnisi aris

„selimobis“ saiubileo meaTe weli. Seq-

mnilia aWaris samTavrobo komisia. miRe-

bulia gadawyvetileba „selimoba“ ufro

farTo masStabiT aRiniSnos. asrulda

didi ilias STamagonebeli sityvebi. se-

lim ximSiaSvili, samSoblisaTvis Tavda-

debuli da sicocxleganwiruli raindi,

misma samSoblom miiRo xatad da gulSi

Caikra. misi anderZi, misi cxovreba po-

litikuri moRvaweoba da piradi magali-

Ti dResac samoqmedo programad rCeba

saqarTvelos erTianobisa da gamTlia-

nebisaTvis brZolaSi. asrulda mosax-

leobis neba - mimdinare wlis ivnisSi,

„selimobis“ meaTe wlisTavis aRsaniSna-

vad, qalaq baTumSi daidgmeba selim xim-

SiaSvilis Zegli (avt. mxatvar-moqanda-

ke daviT bolqvaZe). didi madloba yve-

las, ersa da bers, mosaxleobas, inteli-

gencias, didsa da pataras, mecnier -

mkvlevarebs, kulturisa da xelovnebis

muSakebs , xelisuflebas, romlebmac

izrunes selim ximSiaSvilis saxelis uk-

vdavsayofad. aRsrulda vaJa fSavelas

sityvebi: qveyanam daafasa samSoblo-

saTvis selim ximSiaSvilis Tavis gawirva

,misi Rvawli da amagi.

qarTveli eris madlierebas selim

ximSiaSvilisadmi kargad gamoxatavs

cnobili qarTvel poetis mamia varSani-

Zis leqsi „selim ximSiaSvils“:

„-selim, Seni aWara

gulis xatad gigulebs,

Tavganwirvas mamacurs,

siyvaruliT gibrunebs. “

ra Tqma unda, gakeTebuliT ar mTav-

rdeba saqme. unda gagrZeldes misi Se-

moqmedebis Seswavla da saqarTvelos

sapatriarqos, misi sinodis gadawyveti-

lebis Sesabamisad, selim ximSiaSvilis

Tavis moZieba, misi sxeulTan SeerTeba

da moxdes gamTlianebuli neSTis mTaw-

mindaze dasveneba.

msgavsi xasiaTis erovnuli da sa-

xalxo dResaswaulebi, maT Soris „seli-

moba“, samSoblosaTvis Tavdadebuli da

wamebuli selim da Serif ximSiaSvile-

bis saiubileo RonisZiebebi unda gamo-

viyenoT regionis mosaxleobis keTil-

dReobis amaRlebis, maTi dasvenebisa da

xeobaSi saerTaSoriso turizmis ganvi-

TarebisTvisac. amitomac saWiroa xeo-

baSi kapitaluri gzis mSenebloba gagr-

Zeldes xixanis cixemde, xixanis cixidan

ki - beSumamde. mareTis xeobasTan erTi-

ani sagzao infrastruqtura kapitalu-

ri wyalsadenebiT Seqmnis xeobis sof-

lebSi saojaxo turizmis ganviTarebis

winapirobebs da adgilobrivi resurse-

bis maqsimaluri gamoyenebiT dasaqmdeba

mTieli mosaxleoba, gaumjobesdeba ma-

Ti cxovrebisa da dasvenebis pirobebi,

ganviTardeba ekonomika, sporti da tu-

rizmi...

da bolos, qarTveli xalxis saamayo

Svilebs, selim da Serif ximSiaSvilebs,

samSoblosaTvis erTgul, Tavdadebul

da saxelovan winaprebs grigol orbe-

lianis sityvebiT siamayiT mivmarTav:

„gmirno,mamulis madidno,

Tqvena xarT Cveni dideba,

TqvenTa saqmeTa amayad

warmoTqvams STamomavloba.

TqvenTa saqmeTa moTxrobiT

moxucT creml moedineba,

mxneobiT aRtacebuli,

Wabuki xmalsa miswvdeba.“

sergo dumbaZemecnierebaTa doqtori,

profesori

28.04.2015

saxelovani winaprebi TaobaTa mexsierebaSi„fass dasdebs bolos qveyana,

visac ra dauTesia“vaJa-fSavela

„vaJkacoba undoda, vaJkacebi viyaviT, xmali

undoda, xmliT Wedva vicodiT, omis saqmeTa

codna undoda, omis saqmeni vicodiT. ai, ram Seg-

vaZlebina, ram gvixsna, ram Segvinaxa...“

mimdinare wlis ivnisSi, „selimobis“ mea-

Te wlisTavis aRsaniSnavad, qalaq baTumSi

daidgmeba selim ximSiaSvilis Zegli.

Page 6: BATUMI 05-2015.qxp

6 mmaaiissii

lad kacobriobis istoriaSi

denverSi, kolorados janm-

rTelobis samecniero cent-

rSi Seasrula pirveli ada-

mianSi RviZlis transplan-

taciis mcdeloba 3 wlis bav-

SvSi, romelic daavadebuli

iyo biliaruli atreziiT,

risTvisac gamoyenebuli

iyo aseve, tvinis simsivniT

gardacvlili, bavSvis RviZ-

li. magram operacia ver iqna

dasrulebuli arakontro-

lirebadi sisxldenis gamo

da recipienti gardaicvala.

imave wlis 5 maiss meore

mcdeloba warmatebiT das-

rulda, magram pacienti 22-e

dRes filtvis arteriis

TromboemboliiT gardaic-

vala.Tumca RviZli damakma-

yofileblad funqcioni-

rebda. amis Semdgom ramode-

nime wliT es programa SeCe-

rebuli iqna da gagrZelda

mxolod 1967 wels, rodesac

transplantaciis Semdgom

periodSiukve naCvenebi iyo

sicocxlis xangrZlivobis

mniSvnelovani zrda. miuxe-

davad operaciuli teqnikis

daxvewisa karga xans RviZ-

lis transplantacia spora-

duli SemTxvevebis saxiT

iwarmoeboda da eqsperimen-

tuli operaciis saxes ata-

rebda.

axali era RviZlis trans-

plantaciaSi ukavSirdeba

brazilieli qirurgis pro-

fesor Silvano Raia-s saxels,

romelmac san pauloSi pir-

velma ganaviTara cocxali

donaciis koncefcia da 1988

wlis dekemberSi pirvelad

kacobriobis istroriaSi

gogonas gadaunerga dedis

marcxena wili - cocxali

donoruli nawilobrivi

RviZlis transplantacia,

romelic samwuxarod waru-

mateblad damTavrda me-6

dRes recipienti gardaicva-

la, magram am operaciam da-

sabami misca cocxali dona-

ciis SesaZleblobas zrdas-

ruli donoridan zrdas-

rul recipientSi, rac espa-

neli qirurgebis Makuuchi-s

da Tanakas-s saxelebs ukav-

Sirdeba. mxolod 1993 wels

pirvelad tokios universi-

tetis profesoris MasatoshiMakuuchi-ismier Sesrulebu-

li iqna warmatebuli cocxa-

li donoruli RviZlis nawi-

lobrivi transplantacia

zrdasruli donoridan

zrdasrul recipientSi.

am droisaTvis msoflio-

Si 8 transplantirebuli pa-

cientia, romelTa sicocx-

lis xangrZlioba 30 welze

metia. erT-erTi maTgani ax-

la 46 wlisaa da 3 wlis iyo

rodesac RviZli gadaener-

ga.

saqarTveloSi pirveli

warmatebuli RviZlis tran-

splantaciis dabadebis

dRes 2014 wlis 14 dekemberi

warmoadgens, rodesac q. ba-

Tumis referalur saavadm-

yofoSi pirvelad warmoebu-

li iqna cocxali donoruli

transplantacia zrdasru-

li donoridan zrdasrul

recipientSi. am movlenas 2

wliani samzadisi uswrebda

win.

RviZlis gadanergvaze ba-

Tumis referaluri saavadm-

yofos 25- kaciani jgufi mu-

Saobs, -aRniSna batonma ka-

xam. sxvadasxva profilis

eqimebma da eqTnebma erTw-

liani gadamzadeba gaiares

belorusiaSi, germaniaSi,

TurqeTsa da azeirbaijanSi,

sadac warmatebiT sruldeba

rogorc cocxal donorTa,

aseve gvamur donorTa RviZ-

lis transplantacia. Tavad

kaxa qaSibaZem indoeTSi, be-

lorussa da TurqeTSi gaia-

ra saamisod momzadeba. in-

doeTSi, qalaq gurgaonoSi -

Tqva man - aris msoflioSi

erT-erTi yvelaze didi cen-

tri, sadac wlis ganmavlo-

baSi 400-mde RviZlis trans-

plantacia sruldeba, ro-

melTa umravlesoba cocxa-

li donaciaa.

Cemi mizani iyo, - ganagr-

Zobs saubars igi, - RviZlis

transplantaciis refera-

lur saavadmyofoSi danerg-

va. saamisod saWiro iyo ara-

pirdapir gagvexorcielebi-

na RviZlis gadanergva, ara-

med jerovnad gagveviTare-

bina RviZlis qirurgia

mTlianad. aq yvelaze mniSv-

nelovani RviZlis, sanaRvle

gzebisa da pankreasis qi-

rurgiaa, romlis ganviTare-

biTac daviwyeT procesi,

ganvaviTareT RviZlis onko-

logia, rasac ar eqceoda

yuradReba saqarTveloSi -

hemi- hepateqtomiebi RviZ-

lis kibos dros. maTi arse-

bobis gamo ki pacientebi

iRupebodnen.

mTavarma qirurgma saub-

risas madliereba gamoxata

korporacia „eveqsis“ misa-

marTiT, romlis Zalisxmevi-

Tac aWaraSi gaixsna Tana-

medrove moTxovnilebebis

gaTvaliswinebiT aRWurvi-

li axali saavadmyofo. sxva-

nairad am donisa da am kla-

sis operaciis Catareba war-

moudgeneli iqneboda, _ igi

utopiad darCeboda Tqva

man. - Sesabamisad, dRes Cven

RviZlis gadanergvis garda

bevri sxva operaciis gake-

Teba SegviZlia RviZlze.

RviZlis qirurgiaSi Sedis

operaciebi keTilTvisebia-

ni da avTvisebiani simsivnee-

bis, metastazebis dros, ro-

melTac sWirdebaT qirurgi-

uli Careva. aRsaniSnavia is

faqtic, rom Tu kibo 5 san-

timetramdea, SesaZloa

RviZlis naxevari amoiWras

da darCenili naxevari Cveu-

lebriv gaagrZelebs funq-

cionirebas. rac Seexeba yve-

la tipis cirozs maT sabo-

lood gadanergva esaWiroe-

baT.

studentebisaTvis sain-

tereso iyo imis gageba, rom

msoflioSi yovelwliurad

1500-ze meti translaplan-

tacia keTdeba. maT Soris na-

xevari cocxali donaciaa,

naxevari-gvamuri. CvenTan

mxolod cocxali donacia

keTdeba, rac imas niSnavs,

rom organos gadanergva

mxolod cocxali, jansaRi

donoridan aris SesaZlebe-

li. rac Seexeba moTxovnas

RviZlis gadanergvaze sa-

qarTveloSi, es ricxvi sak-

maod maRalia Cvens qveyana-

Sic. daaxloebiT 100-mde pa-

cients esaWiroeba es opera-

cia. referalur saavadmyo-

foSi ki RviZlis gadanerg-

vis mxolod 15-20 operaciis

Catarebaa SesaZlebeli wel-

wadSi.

leqciis procesSi kargad

warmoCnda is riskebi da sir-

Tuleebi, rac axlavs RviZ-

lis gadanergvis operacias.

RviZlis tranplantacia Ta-

visi inovaciuri teqnolo-

giebiTa da qirurgiuli kla-

siT yvelaze riskiani, gada-

uWarbeblad SeiZleba iTq-

vas, urTulesi operaciaa,

rac ki saqarTveloSi gake-

Tebula dRemde, - xazgasmiT

aRniSna saubrisas qirurgma

leqtorma. am dros Zalian

maRalia donoris gardacva-

lebis riski. msoflio sta-

tistikiT, yovel 1000 ope-

raciaze, erTi gardacvlili

donori modis. Tumca amis

mizezi eqimis dabali kva-

lifikacia ki araa, aramed

is gauTvaliswinebeli ara-

sasurveli damTxvevebia,

romelic SeiZleba moxdes

da amas veranairi maRali

kvalifikacia ver auvlis

gverds, ver gamoricxav, in-

doeTSic ki, sadac TiTqmis

yoveldRe vakeTebdiT RviZ-

lis gadanergvis operacias,

sikvdilianobis faqti aqac

fiqsirdeboda.

momavali medikosebi di-

di cnobismoyvareobiTa da

interesiT akvirdebodnen

monitorze RviZlis uSua-

lod gadanergvis procedu-

ras. igi 20 saaTze met xans

grZeldeboda. pirveli pa-

cienti tatiana m. (recipien-

ti) Cvens saavadmyofoSi

mkurnalobas da dakvirvebas

gadioda operaciamde erTi

wlis ganmavlobaSi diagno-

ziT: RviZlis qronikuli uk-

marisoba, cirozi termina-

luri stadia.romelSic daa-

vadebis manifestacia, 4

wlis asakidan qvemwvave

formis hepatitiT, ukavSir-

deba tonzileqtomias; Semd-

gomi gamwvavebis talRa pa-

cientis orsulobis da ad-

reuli loginobis xanas

ukavSirdeboda. Seuqceva-

dav ki ukve 2011 wels gamov-

linda asciti, koagulaciu-

ri faqtorebis deficiti da

siyviTle. kvleva gagrZel-

da israelis xaiS Sivas sau-

niversiteto samedicino

centrSi, sadac biofsiur

masalaSi verificirda RviZ-

lis idiopaTiuri cirozi da

eWvi gamoiTqva garkveuli

autoimunuri faqtorebis

rolze, MELD SkaliT Sefas-

da 21 quliT; xolo Caild-

pauCis SkaliT B kategori-

ad. ris gamoc mieca rekomen-

dacia RviZlis transplan-

taciaze (2012 w.).

donori vaxtang m. 28

wlis praqtikulad janmr-

Teli mamakaci _ ucolSvi-

RviZlis gadanergvis pirveli

warmatebuli operacia saqarTveloSi

(dasawyisi pirvel gverdze)

studenturi TviTmmarTvelobis arCevne-

bi daiwyo baTumis SoTa rusTavelis saxelm-

wifo universitetSi. xuTi dRis ganmavloba-

Si umaRlesi saganmanaTleblo dawesebule-

bis bakalavriatis, magistraturisa da doq-

toranturis 5150-mde studenti 94-wevrian

studentTa warmomadgenlobiT organos 2

wlis vadiT airCevs. studenturi TviTmmar-

Tvelobis arCevnebi faruli kenWisyriT

imarTeba da masSi 174 kandidati monawile-

obs.

studenturi TviTmmarTvelobis arCev-

nebis Catarebis ganrigi:

1. ekonomikisa da biznesis fakulteti - 28

maisi, 10 wevri;

2. iuridiuli fakulteti - 28 maisi, 5 wev-

ri;

3. fizika-maTematikisa da kompiuterul

mecnierebaTa fakulteti - 29 maisi, 10 wevri;

4. socialur da politikur mecnierebaTa

fakulteti - 29 maisi, 5 wevri;

5. sabunebismetyvelo mecnierebaTa da

jandacvis fakulteti - 1 ivnisi, 17 wevri;

6. turizmis fakulteti - 1 ivnisi, 4 wevri;

7. humanitarul mecnierebaTa fakulteti

- 2 ivnisi, 24 wevri;

8. ganaTlebis fakulteti - 2 ivnisi, 6 wev-

ri;

9. teqnologiuri fakulteti - 3 ivnisi, 13

wevri.

rreecciippiieennttiiss kktt aannggiiooggrraaffiiuullii aaqqssiiaalluurrii ddaa kkoorroonnaarruullii WWrriilleebbii

studenturi TviTmmarTvelobis

arCevnebi daiwyo

Page 7: BATUMI 05-2015.qxp

7mmaaiissii

lo, romlis BMI iyo 29

12 kg. daklebis Semd-

gom. amitomac gadawy-

da Sefasebuliyo do-

noris steatozis xa-

risxi garda LAI indeq-

sisa romelic saSua-

lod >5-ze, rac damak-

mayofilebeli maCve-

nebelia gacximovne-

bis gamoricxvis miz-

niT. aseve Cagvetare-

bina biofsia da mor-

fologiuri Sefaseba

mosalodneli graf-

tis (cocxali dono-

ruli RviZlis gadasa-

nergi nawilis) gacxi-

movnebis da neitrofi-

lozis xarisxi.

transplantacia da-

iwyo 2014 wlis 14 ianvars di-

lis 8 saaTze. donoris ope-

racia 12 saaTamde gagrZel-

da, recipentisa ki 16 saaTs,

orive maTganis operacia pa-

ralelur reJimSi mimdina-

reobda. Tumca donoris er-

Ti saaTiT adre daiwyo. ek-

ranze kargad Canda recipi-

entisagan dazianebuli

RviZlis amoRebis, am mavne

nawilisagan organizmis gan-

Tavisuflebisa da donori-

sagan amoRebuli RviZlis

nawilis recipientze gada-

nergvis procesi.

Zalian mniSvnelovania

postoperaciuli pirveli

dRe, rodesac mosalodne-

lia qirurgiuli garTule-

bebi: rogoricaa sisxldena,

graftis pirveladi disfun-

qcia, Tirkmlis ukmarisoba,

koagulopaTia. Cvens SemTx-

vevaSi msgavs garTulebebs

adgili ar hqonia. operacii-

dan 10 sT Semdgom SesaZle-

beli iyo verbaluri kontaq-

ti rogorc donorTan ise

recipientTan.

donorma stacionari da-

tova me-9 dRes, xolo reci-

pientma me-17 dRes.

donorisagan SesaZlebe-

lia RviZlis 55-60 %-mde

amoReba,- aRniSna batonma

kaxam, Tumca unda gaviTva-

liswinoT garkveuli faq-

torebi, kerZod, donoris

wona, hyofnis Tu ara darCe-

nili RviZlis raodenoba. sa-

Wiroebis SemTxvevaSi SesaZ-

lebelia retransplantire-

ba, anu RviZlis xelmeored

gadanergva, magram aseT

dros recipientis gardac-

valebis riski kidev ufro

izrdeba.

saubrisas gamocdil qi-

rurgs mxedvelobidan ar ga-

morCenia gadanergili RviZ-

lis aRdgenisa da misi si-

cocxlis xangrZlivobis sa-

kiTxebi. man xazgasmiT aR-

niSna, rom donoris RviZlis

aRdgenisaTvis daaxloebiT

3-5 Tvea saWiro.

recipientis SemTxvevaSi

gasaTvaliswinebelia is faq-

ti, rom misTvis gadanergi-

li RviZli ucxo qsovilia.

rogorc cnobilia organiz-

mi yovelTvis cdilobs yo-

velive ucxo moiSoros, ami-

tomac es pacientebi mudmi-

vad imyofebian imunitetis

damaqveiTebel medikamen-

tebze, rom ar moxdes gada-

nergili qsovilis moSoreba.

arsebobs ori saxis moSore-

ba: dauyoneblivi tipis imu-

noreaqcia da dayovnebuli.

dauyoneblivi SesaZloa

moxdes gadanergvidan pir-

vel kviraSi, xolo mogviane-

biTi tipis dayovnebul imu-

nur reaqcias, es SeiZleba

daiwyos ramdenime Tvis an

wlis Semdeg da saWiro xdeba

dauyonebliv xelmeore ga-

danergva, Torem pacienti

daiRupeba. erTi wlis umt-

kivneulod, mSvidad, norma-

lurad gavlis Semdeg aseTi

riski minimumamde mcirdeba.

Tumca imunosupresantebis

miReba mainc bolomdea saWi-

ro, raTqmaunda mcire do-

ziT.

rac Seexeba gada-

nergili RviZlis si-

cocxlis xangrZli-

vobas igi jer dadge-

nili araa im mizezis

gamo, rom cocxali

organos transplan-

tacia jerjerobiT,

mxolod 20 wels iTv-

lis. gamocdilebac

amdenivea. amjamad 15

wliani sicocxlis

xangrZlivoba arse-

bobs. gasaTvaliswi-

nebelia is garemoeba,

rom gadanergvis ope-

racia ukeTdebaT

jamrTelobaSerye-

ul adamianebs. am qi-

rurgiuli Carevis mi-

zania gaaumjobesos

pacientis cxovrebis mdgo-

mareoba da gauxangrZlivos

mas sicocxle. aseTi adamia-

nebis sruliad gankurneba

SeuZlebelia. Tumca is, rom

pacientis sicocxle ramde-

nime Tvidan ramdenime wlam-

de gaxangrZlivda, es bevrs

niSnavs, bevris mTqmelia.

upriania iTqvas imis Sesaxe-

bac, rom SezRudva sicocx-

leSi maT ar aqvT. aq didi

mniSvneloba eniWeba dono-

ris RviZls da reJimis dac-

vas. roca RviZli normalu-

rad funqcionirebs da paci-

enti icavs reJims, iqceva

eqimebis miTiTebis Sesabami-

sad mas SeuZlia dRegrZelis

sicocxliT icxovros.

ra funqcias asrulebd-

nen operaciis dros ucxoe-

li specialistebi da rodis

iqneba `referalurSi“ RviZ-

lis transplantacia maT ga-

reSe SesaZlebeli?- dausva

kiTxva pedagogs studentma.

Cven damoukideblad vmu-

SaobT,- aRniSna mTavarma

specialistma kaxa qaSibaZem.

ucxoeli specialistebis

daswrebas, maT CvenTan yof-

nas sxva datvirTva aqvs. igi

zrdis donorisa da recipi-

entis dazRveulobis xa-

risxs, Cvenc ufro gulia-

nad, daimedebulad, Semar-

Tulad, optimisturi gan-

wyobilebiT vmuSaobT. praq-

tikulad es adamianebi, ub-

ralod Tval-yurs adevne-

ben Cvens muSaobas. gvakont-

roleben, saWiroebis dros

ki gagviweven konsultire-

bas da raRac gauTvaliswi-

nebel SemTxvevebs gadafa-

raven. da Tu mainc raime

garTuleba moxdeba, es iyos

gardauvali aucilebloba

da ar gaCndes kiTxvebi, xom

ar iyo es Cveni gundis Sec-

doma, xom ar iyo es Cveni da-

bali kvalifikaciiT, arap-

rofesionalizmiT gamowve-

uli Sedegi. es ase xdeboda

yvela qveyanaSi. aseTi gza

gaiara yvela qveyanam, mowi-

nave gamocdilebis mqone

qveynis Tanadgoma, ucxoeli

specialistebis mier kon-

sultireba dasawyis etapze

yvelasaTvis aris saWiro.

20-30 warmatebuli ope-

raciis Semdeg ki garkveul

praqtikul codna-gamocdi-

lebas SeviZenT. amaRldeba

kvalifikacia, profesiuli

ostatoba, TviTdajerebu-

lobis, optimaluri ganwyo-

bis xarisxi, yovelive es ki

imis garanti iqneba, rom

ucxoel specialistTa mow-

veva aRar iqneba saWiro.

saubris dros batoni kaxa

operaciis Rirebulebasac

Seexo. saqarTveloSi RviZ-

lis gadanergva orjer uf-

ro naklebi Rirs, vidre

sazRvargareT. RviZlis

transplantaciis Rirebu-

lebaa 80 000 – 100 000 laram-

dea. samwuxarod, jerjero-

biT ar moqmedebs saxelmwi-

fo programa, romelic mas

daafinansebs, arada Cvens

SeWirvebul yofaSi, laris

gaufasurebis pirobebSi aR-

niSnulis ganxorcieleba sa-

sicocxlodaa aucilebeli.

dasasrul ar SeiZleba

oriode sityva ar vTqvaT

warmatebiT ganxorcielebu-

li, maRali klasis operaci-

is iniciatorsa da organi-

zatorze baton kaxa qaSiba-

Zeze.

lamazi cxovrebis furc-

lebi amSvenebs mis biogra-

fias. igi RvTis boZebuli

xibliT gamorCeuli znema-

Rali, kristalurad speta-

ki, gawonasworebuli, STam-

beWdavad rafinirebuli, Si-

nagani kulturiTa da sxva

maRaladamianuri, pedagogi-

uri da medikosis Rirsebe-

biT Semkuli RvTismosavi pi-

rovneba, kacuri kacobis

etaloni, maRali klasis

profesionali eqimi, mecnie-

ri da mekvlevaria.

muSaobda baTumis SoTa

rusTavelis saxelmwifo un-

iversitetis janmrTelobis

dacvis qirurgiuli fakul-

tetis dekanis moadgiled,

dekanad, xelmZRvanelobda

qirurgiis departaments.

uWris kalami. gamoqveynebu-

li aqvs 30-ze meti samecnie-

ro naSromi, monawileobda

rogorc saqarTveloSi, ise

sazRvargareT kerZod, kra-

kovSi, evpatoriaSi, lvovSi,

stambulSi, delsa da sxva qa-

laqebSi gamarTul foru-

mebSi.

uzomodaa Seyvarebuli

adamianebze, Tavis profesi-

aze da unda es siyvaruli

studentebsac Sehyaros,

rogorc seni ukurnebeli.

Cinebulad flobs pedagogi-

ur profesias. igi WeSmariti

pedagogi, moZRvaria. gaoce-

buli rCebi misi studente-

bisadmi midgomiT, taqtiT,

gulisxmirebiT, profesio-

nalizmiT, aqtiuri da inte-

raqtiuri swavlebis meTo-

debis SemoqmedebiTad gamo-

yenebiT.

medikos-pedagogi piradi

magaliTiTac zrdis aRsazr-

delebs. cdilobs guliT,

mTeli arsebiT Seayvaros

maT arCeuli profesia. aZ-

levs Wkvianur rCeva-dari-

gebebs, romelic samudamod

ivanebs studentTa sulSi.

kargi ojaxisa da gvaris

STamomavalma Tavadac Tbi-

li, myudro, stumarTmoyva-

reobiT gamorCeuli, lamazi

ojaxi Seqmna. mas mxars umS-

venebs cxovrebis erTguli

megzuri, Jurnalisti lili

meqvabiSvili. mosiyvarule

meuRleebi or sanaqebo va-

JiSvils uzrdian mamuls.

zaza mamis kvals gahyva. is

SoTa rusTavelis saxelmwi-

fo universitetSi eufleba

medikosis urTules da uke-

TilSobiles profesias. am-

Jamad igi vilniusSi gadis

erTwlian saswavlo progra-

mas. umcrosi _ nika, baTu-

mis saxelmwifo universi-

tetSi eufleba saerTaSori-

so urTierTobebis specia-

lobas.

winsvla da warmatebebi

minda vusurvo baton kaxasa

da mis kolegebs im keTilSo-

bilur saqmianobaSi, romel-

sac adamianTa gadarCena da

sicocxlis SenarCuneba hqvia.

xelmadlian dastaqrebs

hfaravdeT RvTis sikeTe da

madli.

aakkaakkii zzooiiZZee,, profesori

RRvviiZZlliiss aarrtteerriieebbiiss

aannaattoommiiuurrii aarrqqiitteeqqttoonniikkaa

ooppeerraacciiiiddaann ppiirrvveellii ddRRee rreecciippiieennttii ddaa

ddoonnoorrii TTaavvss ddaammaakkmmaayyooffiilleebbllaadd ggrrZZnnoobbss

graftis momzadeba implantaciisaTvis

Page 8: BATUMI 05-2015.qxp

8 mmaaiissii

qarTvel xalxs, romelsac saxelm-

wifoebriobis TiTqmis samiaTaswlova-

ni istoria gaaCnia, mravalsaukunovani

arsebobis manZilze araerTxel mouwia

dakarguli suverenitetis aRdgeni-

saTvis brZola. sxvadasxva epoqaSi qar-

Tul saxelmwifos da sabolood qarT-

velobis gaqrobas lamobdnen asurele-

bi, urartelebi, romaelebi, iranelebi,

bizantielebi, arabebi, selCukebi, mon-

Rolebi, osmalebi. XIX s. dasawyisSi sa-

qarTvelo ruseTis imperiis Semadgen-

lobaSi moeqca. qarTveloba yvela Se-

saZlo saSualebiT ibrZoda carizmis

batonobisgan gasaTavisufleblad,

magram yvela es mcdeloba, samwuxarod,

marcxiT damTavrda, magram idea saqar-

Tvelos gamoxsnisa ar gamqrala.am ide-

is ganxorcielebis realuri SesaZleb-

loba gaCnda I msoflio omis dawyebis

Semdeg. amas mohyva qarTuli politiku-

ri Zalebis gaaqtiureba.

jer kidev 1913 wels sazRvargareT,

JenevaSi, saqarTvelodan gadaxvewilma

erovnul-demokratTa jgufma Camoaya-

liba patriotuli organizacia ,,Tavi-

sufali saqarTvelo“ da Seudga aseTive

saxelwodebis Jurnalis gamocemas. ma-

Ti ZiriTadi amocana saqarTvelos da-

moukideblobis ideis propaganda iyo.

carizmis agenturis monacemebiT am or-

ganizaciis damfuZneblebi da aqtiuri

wevrebi iyvnen : p. surgulaZe, v. Cerqe-

ziSvili, m. wereTeli, g. maCabeli, Zmebi

kereseliZeebi.

swored am jgufebma Seadgina ,,sa-

qarTvelos damoukideblobis erovnu-

li komitetis“ ZiriTadi birTvi.

omis dawyebisTanave ,,damoukideb-

lobis komiteti“ Jenevidan berlinSi

gadavida. aq germaniis mTavrobasa da

qarTul komitets Soris miRweul iqna

SeTanxmeba imis Taobaze, rom, germania

mxars dauWerda saqarTvelos damouki-

deblobas .

germaniis mTavrobasTan SeTanxme-

bis Semdeg damoukideblobis komite-

tis wevrebi stambulSi gaemgzavrnen

TurqeTis mTavrobasTan mosalapara-

keblad .

`damoukidebeli komiteti“ Seudga

praqtikul saqmianobas am mizniT Seizm-

na qarTuli legioni osmaleTSi, rom-

lis meSveobiTac komitets surda ruse-

Tis winaaRmdeg saomar operaciebSi mo-

nawileobis miReba kavkasiis frontze.

legionis Sedgena daevala leo kerese-

liZes da germanel oficers -kiSkes,

romelic qarTuli komitetis samxedro

mrCeveli iyo.

pirvelma msoflio omma ruseTis

imperiaSi araerTi problema gaamwvava,

romelTa Soris erT-erTi umTavresi

erovnuli sakiTxi iyo. popularuli

gaxda erTa TviTgamorkvevis moTxov-

na. I msoflio omma ruseTSi politiku-

ri krizisi gamoiwvia, rasac revolucia

mohyva.

1917 wlis Tebervlis demokrati-

ulma revoluciam ruseTSi daamxo me-

fis TviTmpyrobeluri reJimi da ime-

di misca imperiaSi Semaval ararus

xalxebs moepovebinaT erovnuli damo-

ukidebloba.

1917 wlis Tebervlis revoluci-

iT dasrulda kavkasiis samefisnacv-

los arseboba. ruseTis droebiTma

mTavrobam kavkasiis marTva Caabara

amierkavkasiis gansakuTrenul komi-

tets (ozakoms), romelic erovnuli da

partiuli principiT da-

kompleqtda. mis Tavmj-

domared dainiSna v. xar-

lamovi. ozakomis wevri

iyo socialist-federa-

listi kita abaSiZe, rom-

lis gardacvalebis Sem-

deg misi adgili daikava

s-demokratma avaki Cxen-

kelma. ozakomi moRvaweo-

bas 1917 wlis 18 marts

Seudga TbilisSi. cariz-

mis damxobiT SesaZlebe-

li gaxda politikuri Za-

lebis Tavisufali saqmi-

anoba. aseT viTarebaSi Se-

iqmna interpartiuli

sabWo - saqarTvelos yve-

la politikuri partiisa

da mimdinareobis pirve-

li nebayoflobiTi gaerTianeba.

msoflio omi grZeldeboda da ga-

urkveveli iyo Tu rogor ganviTarde-

boda movlenebi ruseTSi. aucilebeli

iyo qarTuli politikuri Zalebis Se-

Tanxmebeli moqmedeba.

vinaidan interpartiuli sabWo

politikur ZalTa nebayoflobiTi ga-

erTianeba iyo, igi ar yofila qarTve-

li xalxis mier arCeuli, Sesabamisad

mas uflebac ar hqonda eris saxliT

gamosuliyo. amas kargad grZnobdnen

interpartiuli sabWos wevrebi da mi-

si Tavmjdomare ak. Cxenkeli. metad

rTul viTarebaSi aucilebeli iyo ise-

Ti legitimuri organos Seqmna, rome-

lic qarTveli eris saxeliT imoqme-

debda. ase Caisaxa erovnuli yrilobis

mowvevis idea.

erovnuli yrilobis mowveva TviT

interpartiulma sabWom iTava. mzadeba

misi mowvevisaTvis 1917 w. zafxulis

bolos daCqarebuli tempiT mimdina-

reobda.

1917 w. oqtomberSi ruseTSi dro-

ebiT mTavrobasa da bolSevikebs So-

ris dapirispireba 25 oqtombers sab-

WoTa ruseTis mTavrobis SeqmniT das-

rulda. droebiTi mTavrobis damxo-

basTan erTad uflebamosileba dakar-

ga misma organom amierkavkasiaSi - oza-

komma. adgilobrivma politikurma Za-

lebma 1917 wlis 15 noembers xeli-

suflebis axali organo - amierkavka-

siis komisariati Seqmnes, romelic ofi-

cialurad gaemijna sabWoTa ruseTs.

amierkavkasiis komisariatis Tamvjdo-

mare gaxda evgeni gegeWkori.

aseT viTarebaSi gaimarTa sruliad

saqarTvelos pirveli erovnuli yri-

loba, romelic sazeimod gaixsna 1917

w. 19 noembers, 12 saaTze, Tbilisis sa-

xelmwifo TeatrSi. yrilobas eswrebo-

da 324 delegati gadamwyveti xmiT da

19 delegati saTaTbiro xmiT sul -343.

delegatTa Semadgenloba mraval-

ferovani iyo, eswreboda TiTqmis yve-

la politikuri Tu sazogadoebrivi

jgufis warmomadgeneli.

yrilobas daeswro kaTolikosi ki-

rion II , TbilisSi myofi ucxo qveyne-

bis warmomadgenlebi, amierkavkasiis

komisariati sruli SemadgenlobiT.

yriloba gaxsna akaki Cxenkelma. 20

noembers moixseneba `dRevandeli mo-

menti da qarTveli eris politikuri

mdgomareoba“ gaakeTa noe Jordaniam.

yrilobam 1917 wlis 22 noembers

airCia saqarTvelos erovnuli , xo-

lo26 noembers gaimarTa erovnuli

sabWos pirveli sxdoma, romelzec

airCies aRmaskomi 15 wevris da 6 kan-

didatis SemadgenlobiT. aRmaskomis

Tavmjdomered airCies n. Jordania.

amrigad, Seiqmna erovnuli dawese-

buleba, romelsac jer kidev ar gaaCn-

da realuri Zalaufleba, magram mowo-

debuli iyo momavalSi gamxdariyo sa-

qarTvelos xelisuflebis damfuZne-

beli.

qarTveli politikosebi, iseve ro-

gorc bevri cnobili moRvawe mTels

msoflioSi, varaudobdnen, rom sabWo-

Ta wyobileba ruseTSi male daemxobo-

da, kerZod - TiTqmis yvela darwmune-

buli iyo, rom demokratiuli saarCevno

kanonis safuZvelze arCeuli ruseTis

damfuZnebeli kreba, rogorc rusi xal-

xis nebis gamomxatveli umaRlesi saka-

nonmdeblo organo, Tavis xelSi aiReb-

da Zalauflebas da ruseTic demokra-

tizaciis gziT ganviTardeboda. swo-

red amitom ar gadazrdila qarTul po-

litikur elitaSi antibolSevikuri da

antisabWoTa ganwyobileba antirusul

ganwyobilebaSi.

prodasavluri orientaciis sawina-

aRmdegod imoqmeda imanac, rom aSkara

gaxda antantis qveynebis pozicia ,,er-

Tiani da ganuyofeli ruseTis“ Sesaxeb.

es pozicia dadasturda 1917 wlis de-

kemberSi saqarTveloSi antantis dip-

lomatebis vizitis dros. antantis el-

Cebma pirdapir ganacxades: ,,Cven

vcnobT erTs, mTlian ruseTs da mis

droebiT mTavrobas ...“

pirveli msoflio omi grZelde-

boda, ruseTis bolSevikuri mTavroba

leninis xelmZRvanelobiT Zalaufle-

bis SenarCunebis mizniT aucileblad

Tvlida germaniasa da mis mokavSireeb-

Tan molaparakebis dawyebas. ruseTTan

zavis dadebiT da omis SewyvetiT ger-

maniasTan erTad gansakuTrebiT dain-

teresebuli iyo TurqeTi.

mdgomareoba amierkavkasiaSi Zalze

rTuli iyo. aSkara iyo, rom , mas emuqre-

boda rogorc TurqeTis, ise sabWoTa

ruseTis safrTxe. 1918 wlis ianvris

damdegsa da Sua xanebSi sabWoTa ru-

seTma saqarTvelosa da mTeli amierkav-

kasiis okupacia scada kavkasiis fron-

tidan moxsnili samxedro SenaerTe-

bis gamoyenebiT.

1918 wlis 6 ianvars leninis

miTiTebiT garekes

d a m f u Z n e b e l i

kreba, romelzec

did imedebs amya-

rebdnen amierkavka-

siis komisariatis

xelmZRvanelebi.

bolSevi-

kebis mier ruseTis damfuZnebeli kre-

bis garekvis Semdeg e. gegeWkoris az-

riT, amierkavkasiis kanonieri mTavro-

bis Sesaqmnelad arsebobda mxolod er-

Ti gza - damfuZnebeli krebis amierkav-

kasieli delegatebis mowveviT seimis

Seqmna, romelic parlamentis - sakanon-

mdeblo organos funqcias Seasruleb-

da. seimis mowvevis idea mowonebul iq-

na. mas mxari dauWires saxvadasxva po-

litikuri partiebis warmomadgenleb-

ma.

10 (23) Tebervals amierkavkasiis

komisariatis TaosnobiT moiwveuli iq-

na seimi. seimis Tavmjdomared arCeul

iqna nikoloz (karlo) CxeiZe. amierkav-

kasiis seimis Seqmna arsebiTad niSnavda

iuridiulad amierkavkasiis gamoyofas

sabWoTa ruseTisgan,magram seimma ofi-

cialurad Tavi Seikava gamoecxadebina

amierkavkasiis damoukidebloba.

1918 w. 12 Tebervals osmaleTis ja-

ri kavkasiis sazRvrebisken daiZra. vi-

naidan dekember-ianvris ganmavlobaSi

ruseTis jari faqtiurad daiSala Tur-

qebma daarRvies droebiTi zavi da da-

iwyes wasvla da advilad daamarcxes ax-

lad Seqmnili qarTuli da somxuri sam-

xedro nawilebi.

aseT viTarebaSi amierkavkasiis

mTavrobam gadawyvita daeCqarebina os-

maleTTan sazavo molaparakeba.moma-

val sazavo xelSekrulebaSi ucvlelad

unda daetovebinaT is saxelmwifo

sazRvrebi, romelic arsebobda ruseT-

sa da TurqeTs Soris 1914 wlamde da mi-

eRwiaT TurqeTis saxelmwifo farg-

lebSi Semavali somxeTis teritoriis

avtonomiisaTvis. sazavo delegaciis

Tavmjdomared dainiSna ak. Cxenkeli.

1918 w. 3 marts ruseTma germanii-

sa da mis mokavSireeb-

Tan gaaforma cnobili

brestis xelSekruleba ,

romlis ZaliTac artaa-

nis, yarsisa da baTumis

olqebi“ ruseTma Tur-

qeTs ,,dauTmo“ . Turqe-

Ti Cqarobda brest-

litovskis xelSek-

rulebis realizacias.

gadawyda TurqeTTan sa-

zavo molaparakebebis dawye-

ba.

7 marts amierkavkasiis de-

legacia Tbilisidan gaemgzavra,

meore dRes baTumSi Cavida da iqidan

kreiser ,,karol karlosiT“ trapizon-

Si gaemgzavra. amierkavkasiis delega-

cia, romelsac akaki Cxenkeli xelmZRva-

nelobda SeiaraRebuli dacvis CaTv-

liT, 100-mde kacs iTvlida. 8 marts de-

legacia trapizonSi Cavida. osmaleTi

ar Cqarobda konferenciis dawyebasmi-

si delegacia trapizonSi mxolod,

oTxi dRis dagvianebiT Cavida. amasTa-

nave TurqeTis delegacia mcire-

ricxovani (sul 5 kaci) iyo da meorexa-

risxovani Tanamdebobis pirebisagan

Sedgeboda. TurqeTis delegacias Tav-

mjdomareobda husein rauf bei, pirve-

li rangis kapitani, sazRvao departa-

mentis Stabis ufrosi.sazavo molapa-

rakebebi mxolod 14 marts daiwyo.

konferenciis msvlelobis dros

cxadi gaxda, rom TurqeTis delegacia

raime kompromisze wasvlas ar ar api-

rebda.

trapizonis konferenciis dros ga-

moaSkaravda winaaRmdegoba TviT ami-

erkavkasiis delegaciis wevrebs Soris.

aSkara iyo delegaciis azerbaijaneli

wevrebis proTurquli orientacia.

amasTan, yoveli erovnuli jgufis war-

momadgeneli cdilobda daekmayofile-

bina TurqeTis teritoriulipretenzi-

ebi Tavisi mezoblis xarjze.

5 aprils amierkavkasiis delegacia

erTgvar daTmobaze wavida. TurqeTis

xelSi gadadioda olTisis mxare mTlia-

nad, artaanis olqis samxreTi nawili,

yarsis olqis samxreT-dasavleTi nawi-

lida yaRizmanis dasavleTi nawili, mag-

ram es daTmoba TurqeTs ecotava, ar

daTanxmda da 6 aprils akaki Cxenkelma

miiRo ultimatumi - 48 saaTis ganmav-

lobaSi gaeca pasuxi - Rebulobda Tu

ara igi bres-listovskis zavis piro-

bebs. 8 aprils TurqeTis jarebma miiRes

brZaneba daewyoT Seteva amierkavkasiis

qveynebze.

SemoWril osmaleTis jars daxvd-

nen araregularuli somexTa da qarT-

velTa razmebi , romelTac ver SeZles

mtris SeCereba. gasagebia, rom am pi-

robebSi a. Cxenkeli iZulebuli Seiqmna

ukan daexia da ecno brest-litovskis

xelSekruleba. am winadadebiT man mi-

marTa TurqeTis delegacias 1 aprils.

TurqeTis delegaciis ZiriTadi

moTxovna dakmayofilebuli iqna - ami-

erkavkasiis mTavrobam icno brest-li-

tovskis zavis pirobebi, magram Turqe-

Tis mTavrobam ukve axali teritoriu-

li moTxovnebi warmoadgina. aseT mZime

da rTul viTarebaSi 13 aprils Catarda

amierkavkasiis mTavrobis, seimis pre-

zidiumisa da fraqciebis warmomad-

genlebis gaerTianebuli sxdoma, ro-

melzedac miRebul iqna irakli (kaki)

wereTlis rezolucia - gamowveul iq-

nas trapizonidan sazavo delegacia.

seimma miiRo manifesti amierkav-

kasiis erebisadmi : samSoblo gansac-

delSia. mTavrobam gamoacxada sayo-

velTao mobilizacia. yalibdeboda

moxaliseTa razmebi, daiwyo iaraRis

Segroveba da sxv. amierkavkasiis mus-

limuri mosaxleoba omSi monawileo-

bas ar iRebda, amitom mTeli simZime

qarTvelebsa da somxebs daawva.

am gansacdelis Jams ver moxerxda

Zalebis konsolidacia. miuxedavad qar-

Tvelebisa da somxebis Tavganwiruli

brZolisa, maT ver SeZlesTurqeTis

regularuli jaris Setevis SeCereba da

TandaTan ukan ixevdnen. 15 aprils osma-

lebma baTumi daikaves , 17 aprils -

ozurgeTi. Semdeg gaimarTa brZola md.

ColoqTan , sadac osmalebi sastikad

damarcxdnen. magram amis miuxedavad,

maT SeZles TiTqmis mTeli mesxeTisa

da somxeTis teritoriis didi nawilis

dakaveba. am xnis ganmavlobaSi 9 aprili-

dan 23 aprilamde TurqeTis jarma ga-

cilebiT ufro vrceli teritoria da-

ikava , vidre es iyo dadgenili brest-

litovskis zaviT. aseT viTarebaSi omis

gagrZeleba SeuZlebeli iyo.

seimma daakmayofila TurqeTis

moTxovna da amierkavkasia damoukide-

bel federaciul respublikad gamo-

acxada.

1918 wlis 26 maisi - saqarTvelos

saxelmwifoebrivi damoukideblobis aRdgena

kviras 26 maiss naSuadRevs 4sT. 50 wT. kavkasiis me-

fisnacvalis yofil rezidenciaSi, golovinis (dRev.

rusTavelis) gamzirze. mowveul iqna saqarTvelos

erovnuli sabWos istoriuli sxdoma. sxdomas eswre-

boda erovnuli sabWos 42 wevri da 36 kandidati.

Page 9: BATUMI 05-2015.qxp

9mmaaiissii

e. gegeWkoris mTavroba (amierkavka-

siis komisariati) gadadga da axali, ami-

erkavkasiis federaciuli respublikis

mTavrobis Sedgena daevala a. Cxenkels.

seimma daamtkica amierkavkasiis fede-

raciuli mTavroba romlis Tavmjdoma-

re gaxda ak. Cxenkeli. ak. Cxenkelma ac-

noba TurqeTis sazavo delegaciis

Tavmjdomares, rom amierkavkasiis

mTavrobas survili aqvs ganaaxlos mo-

laparakeba, xolo osmaleTis kavkasiis

frontis mTavarsardals vehib- faSas

sTxova SeeCerebina saomari moqmedeba ,

vidre ar damTavrdeba sazavo molapa-

rakeba. magram Turqebma mainc daarR-

vies piroba , daikaves yarsi da gaemar-

Tnen aleqsandrepolisaken. ak. Cxenkel-

ma protesti gamoacxada osmalTa am

moqmedebis gamo, magram amas Sedegi ar

mohyolia.

24 aprils vehib-faSam Seatyobina aka-

ki Cxenkels: 1. TurqeTis mTavrobam cno

amierkavkasiis damoukidebloba. 2. Tur-

qeTis mTavrobam miiRo amierkavkasiis

delegaciis winadadeba baTumSi molapa-

rakebis ganaxlebaze.

amierkavkasiis mTavrobam daamtki-

ca baTumis konferenciaze gasagzavni

delegacia 45 kacis SemadgenloboT. de-

legacias xelmZRvanelobda akaki Cxenke-

li.6 maiss amierkavkasiis delegacia ba-

TumSi Cavida, magram ara rogorc maspin-

Zeli, aramed osmaleTis stumari. Turqe-

Tis delegaciis Tavmjdomare iyo ha-

lil-bei, iusticiisa da droebiT saga-

reo saqmeTa ministri.germaniis delega-

ciis Tavmjdomare iyo general-maiori

fon losovi, germanelTa mTavari Stabis

rwmunebuli stambolSi.

TurqeTis mTavrobis iniciativiT ba-

TumSi Camovida CrdiloeT kavkasiis mTi-

elTa respublikis delegacia.

11 maiss gaixsna baTumis samSvidobo

konferencia. halil-beis gancxadebiT,

molaparakebas safuZvlad unda dasde-

boda Turqebis mier SemuSavebuli saza-

vo xelSekrulebis teqsti, romelic man

gadasca amierkavkasiis delegacias. am

sazavo xelSekrulebis pirobebi gaci-

lebiT ufro mZime iyo vidre brest-li-

tovskis SeTanxmebis pirobebi. gansakuT-

rebiT aRmaSfoTebeli iyo teritoriu-

li pretenziebi: TurqeTi aRar kmayo-

fildeboda yarsis, artaanisa da baTumis

mxareebis SeerTebiT da damatebiT mo-

iTxovda axalqalaqis, axalcixis, aleq-

sandropolis, eCmiaZinisa da surmalinis

mxareebis gadacemas. amrigad, Turqebi

cdilobdnen mieRwiaT ruseT-TurqeTs

Soris 1829 wlamde arsebuli sazRvris

aRdgena.

amierkavkasiis delegaciam uaryo

TurqeTis es moTxovna.

19 maiss germaniis warmomadgenelma

fon losovma amierkavkasiis delegacias

acnoba: ,,vinaidan Tqvensa da osmaleTs

Soris molaparakeba win ar miiwevs. wina-

dadebas viZlevi moixmaroT Cemi keTili

Suamdgomloba.“ germaniis delegacia

ar iyo dainteresebuli TurqeTis po-

ziciebis esoden gaZlierebiT da cdi-

lobda TurqeTis pretenziebi Semoe-

fargla brest-litovskis xelSekrule-

bis pirobebiT.

akaki Cxenkels mieca SesaZlebloba

daewyo germaniis daxmarebiT saqarTve-

los gadarCenis gegmis SemuSaveba. igi ba-

Tumidan saidumlo werils ugzavnis

erovnul sabWos da arwmunebs , rom amier-

kavkasiis samokavSireo saxelmwifos ga-

darCena SeuZlebelia.

saqarTvelo-germaniis daaxloebas

ormxrivi safuZveli hqonda. saqarTve-

los germania sWirdeboda TurqeTis ag-

resiisgan TavdacvisaTvis, xolo damou-

kideblobis gamocxadebis Semdeg - am da-

moukideblobis garanti. germaniasac

sWirdeboda saqarTvelo Tavisi aRmosav-

luri politikis gasatareblad.

baTumis konferenciiis msvlelobis

dros kidev ufro gamwvavda uTanxmoe-

bani delegaciis wevrebs Soris. arsebi-

Tad , SeuZlebeli gaxda konferenciis

warmatebiTi dasruleba da dadga sa-

kiTxi amierkavkasiis federaciis daSlis

Sesaxeb.

baTumSi konferenciaze Seqmnili vi-

Tarebidan gamomdinare, ak. Cxenkeli im

daskvnamde mivida, rom aucileblad iyo

saqarTvelos damoukideblobis gamocxa-

deba. viTarebis gasarkvevad baTumSi ga-

moZaxebul iqna noe Jordania. igi mogo-

nebebSi wers: ,,baTumidan miviRe depeSa,

Cavedi, damxvda Semzaravi suraTi . mive-

diT im daskvnamde, rom Seqmnil mdgoma-

reobidan erTaderTi gamosavali iyo :

seimis daSla da sami eris mier Tav-Ta-

visi damoukideblobis gamocxadeba...“

21 maiss n. Jordania TbilisSi dab-

runda da energiulad mokida xeli da-

saxuli amocanis ganxorcielebas. 1918

wlis 23 maiss Seikriba erovnuli sabWos

aRmaskomis sxdoma, romelsac n. Jordani-

am gaacno baTumidan ak. Cxenkelis gamog-

zavnili werili, romelSic igi moiTxov-

da saqarTvelos damoukideblobis dau-

yovnebliv gamocxadebas. erovnul sabWos

sxdomis mowveva da damoukideblobis ga-

mocxadeba gadawyda 26 maisisaTvis.

1918wlis 26 maiss gaimarTa amierkavkasi-

is seimis ukanaskneli sxdoma . romelmac,

miiRo dadgenileba amierkavkasiis fede-

raciuli respublikis daSlis Sesaxeb . k.

CxeiZem mxoflios qveynebs telegrafiT

amcno momxdaris Sesaxeb. imave dRes, kvi-

ras 26 maiss naSuadRevs 4sT. 50 wT. kavka-

siis mefisnacvalis yofil rezidenciaSi,

golovinis (dRev. rusTavelis) gamzirze.

mowveul iqna saqarTvelos erovnuli

sabWos istoriuli sxdoma. sxdomas esw-

reboda erovnuli sabWos 42 wevri da 36

kandidati. igi gaxsna sabWos Tavmjdoma-

rem noe Jordaniam. prezidiumSi iyvnen:

giorgi lasxiSvili, grigol veSapeli,

pavle sayvareliZe da erovnul sabWoTa

mdivani ilia zurabiSvili. n. Jordaniam

SekrebilT mimarTa : ,, moqalaqeno! dRes

Tqven aq mowme iyaviT erTi istoriulis,

iSviaTis da amave dros tragikuli aqtisa.

am darbazSi mokvda erTi saxelmwifo da

ai, axla amave darbazSi eyreba safuZveli

meore saxelmwifos.“ sityvis damTavrebis

Semdeg noe Jordaniam waikiTxa ,,saqarT-

velos damoukideblobis aqti“ , romel-

mac realobad aqcia qarTvelTa mravali

Taobis auxdeneli ocneba.

aqtis pirveli muxli gvauwyebda: `ami-

eridan saqarTvelos xalxi suverenul

uflebaTa matarebelia da saqarTvelo

sruluflebiani damoukidebeli saxelm-

wifoa“. Semdeg man waikiTxa saqarTvelos

demokratiuli respublikis ,,damouki-

deblobis aqti“,romelic darbazSi myofT

fexze mdgomma moismines . acxadebda, rom

amieridan saqarTvelo damoukidebeli

saxelwifoa xolo misi mmarTvelobis po-

litikuri forma demokratiuli respub-

likaa. ilia zurabiSvili aivanze gavida

da ,,damoukideblobis aqti“ SekrebilT

waukiTxa. grigol veSapelma ,,saqarTve-

los damoukideblobis aqti“ darbazSi

rusul enaze waikiTxa. amis Semdeg n. Jor-

daniam erovnuli sabWos wevrebs da kandi-

datebs kiTxviT mimarTa: uWerdnen Tu ara

mxars ,,damoukideblobis aqts“.

erovnulma sabWom erTxmad, yovelg-

vari Sesworebebis gareSe daamtkica ,,sa-

qarTvelos damoukideblobis aqti“ da

dasaqarTvelos demokratiuli respub-

likis pirveli mTavrobis Semadgenloba:

noe ramiSvili - mTavrobis Tavmjdomare

da Sinagan saqmeTa ministri; grigol gi-

orgaZe - sanxedro ministri; giorgi Ju-

ruli - finansTa da vaWroba- mrewvelobis

ministri; giorgi lasxiSvili- saxalxo

ganaTlebis ministri; noe xomeriki- mi-

waTmoqmedebisa da Sromis ministri; Sal-

va mesxiSvili - iusticiis ministri; ivane

lorTqifaniZe- gzaTa ministri. saqarT-

velos erpvnuli sabWos sxdoma damTavr-

da naSuadRevs 5 saaTsa da 55 wuTze.

saqarTvelos saxelmwifoebrivi da-

moukideblobis aRdgena 1918 wlis 26

maiss axal istoriaSi udidesi movlenaa.

damoukideblobis aRdgeniT warmatebiT

dasrulda qarTvelobisa da saqarTve-

los gadarCenisaTvis warmoebuli xang-

rZlivi, daZabuli brZola da 117 wlis

Semdeg saqarTvelom kvlav moipova nanat-

ri Tavisufleba.

jjeemmaall kkaarraalliiZZeeasocirebuli profesori

2015 wlis 7 maiss saqarTvelos folklo-

ris saxelmwifo centrSi, Tbilisis saxelmwi-

fo konservatoriis tradiciuli mravalxmia-

nobis kvlevis saerTaSoriso centrisa da ba-

Tumis SoTa rusTavelis saxelmwifo univer-

sitetis niko berZeniSvilis institutis, ba-

Tumis xelovnebis saswavlo universitetis

egidiT gaimarTa mTiani aWaris eTnografi-

ul-folklorul memkvidreobasTan dakavSi-

rebuli samecniero kon-

ferencia.

konferenciaze misasa-

lmebeli sityviT gamovi-

da giorgi donaZe (folk-

loris centris direqto-

ri); rusudan wurwumia

(Tbilisis saxelmwifo

konservatoriis tradi-

ciuli mravalxmianobis

kvlevis saerTaSoriso

centris direqtori, xe-

lovnebaTmcodneobis do-

qtori, profesori). kon-

ferenciaze warmoadgines

samecniero moxsenebebi:

Teona ruxaZem (saqarTvelos folkloris sa-

xelmwifo centris saarqivo da sabiblioTe-

ko samsaxuris koordinatori, eTnomusi-

kologi, xelovnebaTmcodneobis doqtori) –

Wibonisa da meWiboneebis tradicia aWaraSi

(2014 w. saqarTvelos folkloris saxelmwi-

fo centris saeqspedicio masalebis safuZ-

velze); roin malaymaZem (baTumis SoTa rus-

Tavelis saxelmwifo universitetis niko

berZeniSvilis institutis direqtori, isto-

riis doqtori) _ saxalxo dResaswaulebi

mTian aWaraSi; SuSana futkaraZem (baTumis

SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis

niko berZeniSvilis institutis folkloris,

dialeqtologiisa da emigrantuli litera-

turis kvlevis ganyofilebis ufrosi, filo-

logiis mecnierebaTa doqtori. naile miqe-

laZem (niko berZeniSvilis institutis fol-

kloris, dialeqtologiisa da emigrantuli

literaturis kvlevis ganyofilebis ufrosi

mecnieri TanamSromli, filologiis

doqtori) wignis _ `aWaruli saun-

jis” prezentacia; Teona lomsaZem

(Tbilisis saxelmwifo konservato-

riis tradiciuli mravalxmianobis

kvlevis saerTaSoriso centris spe-

cialisti) _ aWaruli folkloris

kvlevis tradicia Tbilisis saxelm-

wifo konservatoriaSi; ermile mes-

xiam (baTumis xelovnebis saswavlo

universitetis reqtori, profeso-

ri) – musikaluri folkloris kvle-

vis perspeqtivebis Sesaxeb; elza

futkaraZem (niko berZeniSvilis in-

stitutis folkloris, dialeqto-

logiisa da emigrantuli literatu-

ris kvlevis ganyofilebis mTavari

mecnier-TanamSromeli, filologi-

is doqtori) _ aWarel muhajirTa poeturi

memkvidreoba; lolita surmaniZem (baTumis

xelovnebis universitetis eTnomusikologi)

_ niko berZeniSvilis institutis fono-ar-

qivis prezentacia.

dasasruls, Suaxevis municipalitetis

kulturis centris folklorulma ansambl-

ma `Suaxevi~ _ warmoadgina folklorul mo-

tivebze Seqmnili nomrebi (xelmZRvaneli lo-

lita surmaniZe). aseve, baTumis SoTa rusTa-

velis saxelmwifo universitetis niko berZe-

niSvilis institutis, specialistis doku-

mentalist givi naxucriSvilis mier moewyo

foto-gamofena `mTiani aWaris eTnografiu-

li memkvidreoba~ da dokumenturi filmis

`xixaZiris qvabuli~ Cveneba.

aWaris tradiciuli kulturis dRe er-

Tob sainteresod Catarda. man erTxel kidev

warmoaCina aWaruli folkloris mniSvneblo-

ba da roli zogadqarTul xalxur sityviere-

baSi.

nnaaiillee mmiiqqeellaaZZee niko berZeniSvilis institutis

folkloris, dialeqtologiisa da

emigrantuli literaturis kvlevis

ganyofilebis ufrosi mecnieri

TanamSromli, filologiis doqtori

2015 wlis 28-29 maiss TbilisSi, ivane javaxiSvi-

lis saxelobis saxelmwifo universitetis ivane ja-

vaxiSvilis istoriisa da eTnologiis institutSi ga-

imarTa saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akade-

miis wevr-korespondentis, profesor mamia dumbaZis

dabadebidan 100 wlisTavisadmi miZRvnili samecnie-

ro konferencia, sadac warmomadgenlobiTi Semad-

genlobiT warsdga baTumis SoTa rusTavelis saxelm-

wifo universitetisa da niko berZeniSvilis insti-

tutis koleqtivi.

aRniSnul konferenciaze baTumidan Casulma

stumrebma waikiTxes Semdegi moxsenebebi: biWiko dia-

samiZe _ samxreT-dasavleT saqarTvelos osmalTa

batonobisagan ganTavisuflebisaTvis mebrZolni (se-

lim ximSiaSvili da misi STamomavlebi), simon gogiti-

Ze – xaiasa-acis eTnikuri kuTvnileba, oleg jibaSvi-

li – lazebi qarTl-kaxeTis mefis, erekle II-is samsa-

xurSi, uCa oqropiriZe –„keTilgvarovani oqropiri-

Zeni“ –oqropiriZeTa gvaris warmoSobis istoriidan,

oTar gogoliSvili – frangi mogzaurebi aWaris Sesa-

xeb, oTar TurmaniZe – mamia dumbaZe dimitri baqra-

Zis Sesaxeb, naile miqelaZe – aWaris folklorSi Se-

monaxuli erTi qristianuli tradiciis Sesaxeb.

moxsenebebma damswre farTo samecniero sazoga-

doebis didi daintereseba da azrTa gacvla-gamocv-

la gamoiwvia.

samecniero diskusiebsa da debatebSi aqtiuri

monawileoba miiRes baTumidan CamobrZanebulma

stumrebma; gamoiTqva sakmao raodenobis saintereso

mosazrebani konferenciaze warmodgenili Tematikis

irgvliv.

konferenciam saqmian, megobrul da urTierTga-

gebis atmosferoSi Caiara. konferenciis organiza-

tori iyo Tbilisis ivane javaxiSvilis saxelmwifo

universitetis ivane javaxiSvilis istoriisa da eT-

nologiis instituti.

uuCCaa ooqqrrooppiirriiZZeeistoriis doqtori, profesori

aWaris tradiciuli

kulturis dRe TbilisSi

samecniero konferenciaze TbilisSi

Seiqmna erovnuli dawesebuleba, romelsac

jer kidev ar gaaCnda realuri Zalaufleba, mag-

ram mowodebuli iyo momavalSi gamxdariyo sa-

qarTvelos xelisuflebis damfuZnebeli.

Page 10: BATUMI 05-2015.qxp

10 mmaaiissii

oqropiriZeTa gvari, ro-

gorc qarTul gvarTa umrav-

lesoba pirovnebis saxelisa-

gan, kerZod, oqropirisagan

SeiZleba iyos warmoSobili.

(oqropiri niSnavs mWevrmety-

vels, orators, moZRvars).

cnobili istoriuli pirov-

neba iyo erT-erTi udidesi

RvTismetyveli, mecnieri da

mwerali, konstantinepolis

patriarqi ioane oqropiri

(347-407 wlebi), romelic si-

cocxlis bolos afxazeTis

biWvinTaSi gadmoasaxles da iq

mimavali gzad komanaSi (kaman-

Si) gardaicvala. qarTlis ka-

Talikosi iyo wminda ioane (me-

oTxe) oqropiri (980-1001 w. w.),

romelic parxlis taZris (XI

s-is) warwerebSi saxeldebu-

lia, ,,qarTlisa da yovlisa

aRmosavleTis patriarqad”,

rac imaze migvaniSnebs, rom

saqarTveloSi patriarqis

tituli am droidan arsebob-

da da am wodebis pirvel ma-

tareblad swored es ioane

meoTxe oqropiri SeiZleba

miviCnioT 1033-1048 wlebSi ki

qarTlis kaTalikosi yofila

ioane (mexuTe) oqropiri, ro-

melic ixsenieba saeklesio

krebis dadgenilebaSi SiomR-

vimis monastris Seuvalobis

Sesaxeb. imave pirovnebis Sesa-

xebaa saubari “qarTlis cxov-

rebis” pirvel tomSi, Tedo

Jordanias “qronikebSi” da

sxvaganac. Semdgom sa-

ukuneebSic am saxeliT araer-

Ti sasuliero piria mox-

senebuli.

aWaris erisTavT-erisTavs

cnobil mwerals, astronomsa

da filosofoss tbel abu-

serisZes ekuTvnis naSromi

„galoba wmidaTa iovaneTa

naTlismcemelTa, maxarebe-

lisa oqropirisa“... oqropi-

ri moxseniebulia tbeTis

sulTa mateaneSi, „Tislisa da

xaxulis xelnawerebis minawe-

rebis“ teqstSi, aWaris livis

vrceli da mokle davTrebSi

da sxv.

aWaraSi miraTis xeobis is-

toriul Zeglebs Soris sayu-

radReboa mdinareebis Ciru-

xisa da uCambis SesarTavTan

Suaxevis, igive oqropiraulis

cixe-simagris naSTebi, rom-

lis kavSiri oqropiriZeTa

gvarTan garkveuli ar aris.

qarTlis oqropiriZeTa

gvarSi SemorCenili gadmoce-

mis mixedviT (14. mTxrobeli

zurab oqropiriZe – disevi, 65

wlis), am gvaris mamamTavari

iyo daviT aRmaSeneblis Tana-

medrove saeklesio da saxel-

mwifo moRvawe ioane maxaro-

beli (disevel oqropiriZeTa

erT-erT Stos swored maxa-

roblianTi warmoadgens), ro-

melic aqtiur monawileobas

Rebulobda daviTis mier ga-

tarebul reformebsa da sa-

xelmwifos aRmSeneblobis saq-

meSi; amis gamo saxelmwifo sam-

saxuridan wasvlis Semdeg

Rvawlis dasafaseblad mefes

misTvis mamuli uboZebia sa-

memkvidreod, rasac daviTis

dam sakuTriv misi kuTvnili

sofelic saCuqrad daumata,

romelic aRniSnul mamuls ze-

modan sazRvravda. amitomac

am sofels xalxma diseuli,

anu mefis dis mier naboZebi

uwoda. es aris swored oqro-

piriZeTa bude-samSoblo, so-

feli disevi. amave gadmocemis

Tanaxmad ioane maxarobli-

saTvis daviT aRmaSenebelsve

miucia gvari oqropirisZe.

amasTan cnobili faqtia daviT

aRmaSeneblis mierve gacemuli

gujaris oqropiriZeTa ojax-

Si daculobis Sesaxeb.

?nobili mkvlevari, isto-

riis mecnierebaTa doqtori,

profesori ioseb megreliZe

Tavis naSromSi miuTiTebs:

„aleqsandre besarionisZe oq-

ropiriZem disevSi gviCvena

erTi gujaris asli, romlis

dedani mcxeTis sionis arqivSi

inaxeboda da es piri dekanoz

gabriel oqropiriZem gadai-

Roo. aqve myofi moxuci eqimi

besarion oqropiriZe ambobs, –

aRniSnulia avtoris imave wya-

roSi – Cvens winaprebs mudam

saCivari hqondaT. disevi Cven

daviT aRmaSenebelma gviboZa

da nuravin gvereva Sigo.

aleqsandrem gviCvena papa-

misis gancxadebis piri, – ga-

nagrZobs igive avtori, – ro-

melSic is marTlac Civis: di-

sevi daviT aRmaSeneblidan mo-

yolebuli Cveni, oqropiriZee-

bis, iyo da saqarTvelos ru-

seTTan SeerTebis Semdegac

Cven unda gvekuTvnodeso. am

gancxadebas xsenebuli guj-

ris pirs vurTavT da gTxovT,

Cveni Cven mogvaxmaroTo“.

[megreliZe, 1963: 30-31] moce-

mul gujarSi oqropiriZeTa am

sagulvebeli mamulis mcxeTis

sveticxovelze gadacemis, mi-

si sazRvrebisa da masTan er-

Tad „keTilgvarovan oqropi-

riZeTa“ misTvis Sewirvis Se-

saxeb aris aRniSnuli.

niSandoblivia isic, rom

soflis, gvaris mfarveli

wmindani uZvelesi droidan

dRemde, ioane maxarebelia,

romelic qarTul sasuliero-

saistorio TxzulebebSi ara-

erTxel moixsenieba oqro-

pirad. mag: tbel abuserisZis

„galoba wmidaTa iovaneTa:

naTlismcemelTa, maxarebe-

lisa oqropirisa...“.

rac Seexeba oqropiriZeTa

gvaris formireba-warmoSo-

bas, bagrat III-is mefobis peri-

odis amsaxveli ramdenime do-

kumenti iZleva imis saSuale-

bas, davuSvaT varaudi, rom es

procesi jer kidev am mefis

dros da SeiZleba ufro adrec

dawyebuliyo. 1074 wels dawe-

rili aTonis tyavis wignSi

(Tedo Jordania am wignis de-

dans aTonis manuskripts

uwodebs da Tvlis, rom igi

dawrilia 1028 wlamde) 1011

wlis TariRis qveS naTqvamia:

,,...…qriste Seiwyale beri

ioane grZelisZe da sulieri

DSvili maTi ioane oqropi-

ri…... romelTa mier aRiwera

wminda ese wigni. moixseneT su-

lieri Zmai Cemi garerCeli wm.

Llocvasa Tqvensa”... iqve wmin-

da Teodosis cxovrebis aRwe-

ris bolosac, 1013 wlis qveS,

aRniSnulia, rom ,,... moixseneT

wm. locvasa Tqvensa beri

ioane grZelisZe da ioane oq-

ropiri da saba da ivane ga-

rerCeli”... SeiZleba daiSvas

varaudi, rom aq saqme gvaqvs

oqropiris, rogorc gvaris

pirvelad xsenebasTan, radgan

vfiqrobT, rom orive doku-

mentSi ioane grZelisZec da

ivane garerCelic (iseve ro-

gorc jayeli, Toreli, Tuxa-

reli Tu sxva) gvaris mniSvne-

lobiTaa moxsenebuli. amito-

mac sruliad dasaSvebia, rom

am SemTxvevaSi oqropiric

gvaris mniSvnelobiT iyos

naxmari, rac sakmaod bunebri-

vad gamoiyureba.

istorikosi roland Tof-

CiSvili eTnografiuli masa-

lis safuZvelze miiCnevs, rom

oqropiriZeTa winapari, saxe-

lad oqropiri, liaxvis xeobis

ukiduresi zemo welidn, isto-

riuli dvaleTidan gadmosax-

lda disevSi.

saistorio Txzulebis „ma-

tiane qarTlisai-s“ mixedviT

qarTlis kaTalikosma mel-

qisedekma gamoarCia Sida qar-

Tlis ramdenime sofeli „Sesa-

valiTa misiTa“ sveticxovli-

saTvis Sesawiravad. mis Semd-

gom periodze ki ase mogviTx-

robs igive matiane: „da gar-

daicvala wmida ese da aw waru-

marTen RmerTman oqropirs,

melqisedekisagan Svilad

gazrdilsa. dajda kaTali-

kos-patriarqad oqropiri da

amanca mravali Semata didsa

kaTolike eklesiasa... wmidaman

aman kaTalikos-patriarqman

oqropirma mravali eklesia

aRaSena da ganaaxla...“.

amasTan unda iTqvas, rom

xalxis mexsierebaSi Semor-

Cenili Tqmuleba-warmodge-

nebi, xSir SemTxvevaSi, isto-

riuli sinamdvilis adamian-

Ta xsovnaSi daleqili rea-

lobis gamiTiurebuli asax-

vaa; yovelive amas Tu davuma-

tebT zemo aRniSnul sxva ga-

remoebaT da maTi analizis

mixedviT vimsjelebT, SesaZ-

lebelia, rom oqropiriZeTa

gvaris eTnarqi, ioane-

??????? maxarobeli, swored

qarTlis kaTalikos-patri-

arqebis oqropiri IV-isa da

oqropirV-is naTesav-STamo-

mavali yofiliyo (droSic

kargad emTxveva maTi zeobis

xana, 980-1001 da 1033-1048

wlebi, daviT aRmaSeneblis

moRvaweobis wina periods)

da iqneb swored amis gaTva-

liswinebiT misca daviT me-

fem mas gvarad oqropirisZe.

amasTan, rogorc istoriuli

realoba da „pirTa anotire-

buli leqsikoni“ gviCvenebs

saxel oqropiris matarebel

pirovnebaTa umravlesoba

saeklesio moRvawea.

savaraudoa, rom daviT aR-

maSenebelma oqropiriZeebs

gamorCeuli damsaxurebisaT-

vis uboZa es midamo da sofeli

disevi ,,Tavis samarTlianis

samzRvrebiT“ Seswira sve-

ticxovels. aRniSnuli azri

gaziarebulia gazeT ,,iveriis“

1890 wlis 210-e nomerSic.

mkvlevar ioseb megreliZes

naSromSi ,,warwerebi da sxva

siZveleebi patara liaxvis xe-

obaSi“, [megreliZe, 1963: 30-31)

mohyavs cnobili sasuliero

moRvaweebis gabriel dekano-

zis [(1824-1904), mRvdlis

aleqsandre oqropiriZis, di-

akvan vladimer oqropriZis da

sxvaTa saCivrebi: ,,disevi da-

viT aRmaSeneblidan moyole-

buli Cveni, oqropiriZeebis

iyo da saqarTvelos ruseT-

Tan SeerTebis Semdegac Cven

unda gvekuTnodeso“. [iqve]

saqarTvelos damsaxure-

buli eqimi, profesori besa-

rion oqropiriZe werda:

,,Cvens winaprebs mudam saCi-

vari hqondaT, disevi Cven da-

viT aRmaSenebelma gviboZa

da nuravin gvereva Sigo...“

sigeli, romelzec vsaub-

robT, XVIII s-is II naxevarSi siZ-

velis gamo erekle meoris

TxovniT ganuaxlebia anton

kaTalikoss. Tavad teqsti an-

ton kaTalikosma gadaawerina

dekanoz iovanes. cnobili is-

torikosi, istoriis mecniere-

baTa doqtori, profesori

ioseb megreliZe aRniSnul

dokuments ufro ,,galobani

sinanulisanis“ avtorisad mi-

iCnevs.

sigelSi vkiTxulobT: ,,q.

nebiTa RvTisaTa Cven mefeT

mefem afxazeTisaTa aRmosa-

val-dasavalamde mpyrobel

patronma xelmwifeman daviT

da Zeman-Ceman dimitriman ese

mtkice da ucilobeli Semowi-

rulobisa sigeli mogaxseneT

Tqven caTa sworsa sasosa Cven-

sa sveticxovelsa da mas Sina

aRmarTebulsa da kvarTsa sa-

uflosa da mironsa wmidasa Se-

mogwireT sofeli disevi Ta-

vis samarTlianis samzRvrebi-

Ta. da am sazRvrebis miTiTe-

bis Semdeg, iqve naTqvamia, rom

es sofeli disevi mrgvliv

samzRvriT Semogviwirams yo-

velis kacis ucileblad da

ulaparakod da xelSeuSle-

lad mogvirTmevia da kacni Se-

mogviwirams keTilgvarovani

oqropiriZeni mosaxleni da-

viT da nikoloz.

rig garemoebaTa gamo mig-

vaCnia, rom aRniSnuli doku-

menti wminda daviT aRmaSeneb-

lis xelidan momdinareobs.

winamdebare sigelSi moyvani-

li samefo titulatura, ,,me-

feT mefe afxazeTisaTa da aR-

mosaval-dasavalamde mpyro-

bel patroni“, didgoris Se-

moqmeds ufro Seefereba, vid-

re danawevrebuli, isic aRmo-

savleT saqarTvelos erT-er-

Ti kuTxis mefes. radgan yve-

laze ufro savaraudoa, rom

daviT X ara sigelis avtori,

aramed siZvelis gamo, patara

kaxis msgavsad, misi ganmaaxle-

belia da garkveuli cdomile-

bani romelime gadamweris Sec-

domam gamoiwvia. amasTan cno-

bilia 1392 wels Sedgenili sia

mcxeTis saeklesio mamulebi-

sa, romelSic saqarTvelos

sxva soflebTan erTad pirda-

pir Setanilia sof. Ddisevic.

masSi naTqvamia: “...kualad so-

feli zerti TvisiTa mamuli-

Ta, nasoflari, saTibi; sofe-

li qveSi; sofeli flavi; sofe-

li disevi; adre moxseniebul

gujarTa monacemebsac Tu ga-

viTvaliswinebT, yvelaferi es

imis dasturia, rom igi 1516

wlamde didi xniT adre ukve

Sewirulia sveticxovlisadmi.

da bolos, Cveni am Sexedeule-

bebisa da aRniSnuli sigelis

daviT aRmaSeneblisadmi kuT-

vnilebis irib dasturad SeiZ-

leba miviCnioT 1534 wels ni-

korwmindis xucurad dawe-

rili sigelic gacemuli imer-

Ta mefis bagrat mesamis mier,

romelSic naTqvamia: „...Semov-

swireT sofelni da dabani ...T-

qn w-o g-i mTisa mTavarmowa-

meo! rogoraTac daviT aRma-

Seneblisagan da Zisa misisa

dimitrisagan Semowiruli yo-

filiyo...“, da „...Cven mefeTa-

mefem afxazeTisaTa aRmosa-

val-dasavalamde mpyrobel

patronma xelmwifeman daviT

da Zeman Cemman dimitriman

ese mtkice da ucilobeli Se-

mowirulebisa sigeli mogaxse-

neT...“, rogoradac daviT aR-

maSenebliseulad miCneuli

Cveni gvaris momxsenebeli gu-

jari iwyeba, faqtiurad unda

miuTiTebdes am or dokument-

Si moxsenebul pirovnebaTa

identurobaze.

agreTve aqve unda aRiniS-

nos, rom T. Jordanias „qroni-

kebis“ meore tomSi aRnusxul

[gv. 344-345] 1519 wlis qvaTaxe-

vis monasterze Sewirulebis

sigelSi, 1526 wlis mcxeTisa

[gv. 368-369] da 1550 wlis

[gv.390-391] qvaTaxevis sige-

lebSi, yvelgan moxseniebulia

mefe daviT meaTis Svilebi, –

luarsabi, adrazani da rama-

zi. erTaderTi dokumenti, sa-

dac am mefis Svilad dimitria

moxsenebuli, aris „qarTlis

cxovrebis“ meore tomSi aR-

nusxuli cnoba, zustad 1518

wlis qveS, T. Jordanias zemoT

dasaxelebul qronikebSi [gv.

335] oTxjeraa saubari da ar-

cerTxel ar aris naxsenebi di-

mitri ufliswuli (yvelgan

laparakia luarsabi?, adra-

zanisa da ramazis Sesaxeb),

rac “qarTlis cxovrebaSi” am

faqtTan dakavSirebiT daSve-

bul uzustobaze unda miuTi-

Tebdes. yovelive zemoT aR-

niSnuli, kidev erTxel Cveni

mosazrebebis sasargeblod

metyvelebs, rom xsenebuli

wyalobis sigeli uciloblad

daviT aRmaSeneblis xelidan

unda iyos gamosuli.

Tu Tvals gadavavlebT

Zvel qarTul sigel-gujrebs,

wyalobis wignebs, davrwmun-

debiT, rogori sizustiT ari-

an isini Sedgenilni. Semwirve-

li adresatisadmi Sewirul

yvela wvrilmans aRnusxavs.

daviT aRmaSeneblis mier oq-

ropiriZeebisadmi nawyalobev

sigelSi zedmiwevniTaa naCve-

nebi sveticxovlisadmi boZe-

buli disevis sazRvrebi. sige-

li oqropiriZeebs `keTilg-

varovanT“ uwodebs. rogorc

Cans, didma daviTma “keTilg-

varovan oqropiriZeebs”

oficialurad uboZa vrceli

teritoria da igi dauqvemde-

bara mcxeTis sveticxovels,

riTac gagrZelda maTi Tav-

dadebuli msaxureba samSob-

losa da deda eklesiisadmi.

uCa oqropiriZe istoriis doqtori,

profesori

ooqqrrooppiirriiZZeeTTaa ggvvaarriiss wwaarrmmooSSoobbiiss iissttoorriiiiddaann

`...keTilgvarovani oqropiriZeni~ -

Page 11: BATUMI 05-2015.qxp

11mmaaiissii

baTumis SoTa rusTavelis sa-

xelmwifo universitetis saga-

mocdo centrSi Catarebuli rei-

tinguli gamocdebis Sedegebze

centris xelmZRvanels, baton

abesalom aslaniZes vesaubrebiT:

_ batono abesalom, rogor

SexvdiT ukve gasul reitingul

gamocdebs?

_ baTumis SoTa rusTavelis sa-

xelmwifo universitetis unar-Cve-

vebisa da gamocdebis centri 2014-

2015 saswavlo wlis meore semest-

ris reitingul gamocdebs momza-

debuli Sexvda. prtaqtikulad yve-

la sagamocdo sagnis testi pedago-

gebTan erTad Semowmebuli iqna, da-

ixvewa da gasworda teqnikuri xar-

vezebi, ramac minimumamde Seamcira

apelaciebi studentebis mxridan.

movemzadeT teqnikuri Tvalsazri-

siTac: Semowmeba gaiara yvela kom-

piuterma, winaswar gaigzavna weri-

li Sesabamis samsaxurebSi eleqt-

roenergiis Seuferxeblad mowode-

baze gamocdebis dros, dawesda

dacvis policielTa morigeoba sa-

gamocdo klasebTan.

mogexsenebaT studentebi yvela

saganSi gamocdebs sagamocdo cen-

trSi ar abareben da am mxriv mniSv-

nelovania aRiniSnos, rom CvenTan

cxrilebi droulad iqna gakeTebu-

li, romelTan TanxmobaSic keTdeba

sagamocdo cxrilebi fakulteteb-

ze. vfiqrobT, CvenTan cxrilebis

droulad gakeTeba, sakmaod

uiolebs TavinT saqmes dekanateb-

sac.

_ gamocdebis dros raime Se-

ferxeba xom ar gqoniaT?

_ gamocdebis dros garkveuli

siZneleebs wavawydiT imis gamo,

rom axali wlidan Segvimcires Ta-

namSromlebi da yvela sagamocdo

klass aRar hyavs Tavisi damkvirve-

beli, amitomac mogvixda fakulte-

tebis xelmZRvanelobasTan SeTanx-

mebiT damkvirveblad SegveSva de-

kanatebis TanamSromlebi, rac yo-

velTvis organizebulad ver xerx-

deboda. am mxriv gansakuTrebuli

daxmareba gagviwia universitetis

xarisxis dacvis samsaxuris TanamS-

romlebma, qalbatonebma nargiz

varSalomiZem da nino oZelaSvilma.

aseve dagvexmara saswavlo depar-

tamenti, humanitaruli, sabunebis-

metyvelo, teqnologiuri, fizika-

maTematikisa da kompiuterul mec-

nierebaTa fakultetebi. siZnelee-

bis miuxedavad SeiZleba iTqvas,

rom centrma kargad gaarTva Tavi

dakisrebul movaleobas. mxolod

erTxel, gamocdebis bolo dRes

avariulad gamoirTo Suqi da ram-

denime saaTiT mogvixda gamocdebis

gadaweva. minda vTqva, rom am faqts

gagebiT Sexvdnen rogorc centri

TanamSromlebi, ise studentebi da

sabolood gamocdebma Caiara nor-

malurad, risTvisac madloba minda

vuTxra rogorc TanamSromlebs,

ise studentebs.

_ studentebis mxridan cent-

ris saqmianobaze xom ar yofila

raime saxis pretenziebi?

_ centris mimarT studentebs

namdvilad ar hqoniaT pretenziebi,

magram maT ukmayofilebas xSirad

iwvevs is faqti, rom dekanatebidan

gadmocemuli studentTa siebi

arasrulyofilia. studenti jdeba

kompiuterTan da ver iwyebs gamoc-

das imis gamo, rom is araa gadmoce-

mul siebSi, amitom Cven gvixdeba am

xarvezis gamosworeba. unda giTx-

raT, rom es sakmaod Sromatevadi

saqmea. warmoidgineT, rodesac sia-

Si araa mTeli jgufi da saTiTaod

unda SeviyvanoT siaSi, rom studen-

tma SeZlos gamocdis Cabareba.

vcdilobT, warmoqmnili xarvezebi

aqve, centrSi gamovasworoT.

_ sul ramden saganSi tardeba

reitinguli gamocda da ramdenma

studentma Caabara?

_ reitingul gamocdebze sagne-

bis raodenoba izrdeba yovelwli-

urad da amjerad Seadgina 160 (sag-

nebis raodenobas zrdis is, rom er-

Tsa da imave sagans swavlobs ramde-

nime jgufi). gvaqvs 7000-mde Sedegi,

rac imas niSnavs, rom erTi da imave

studentma sagamocdo centrSi Caa-

bara ramdenime sagani. es reitingu-

li gamocdebia da aq ver vityviT,

Tu vin Caabara da vin vera, radga-

nac aq rogorc aseTi, CaWra ar ar-

sebobs.

_ gamocdebis Semdeg Tu jam-

deba Sedegebi?

_ aucileblad. gamocdebis dam-

Tavrebidan meore dRes faqtobri-

vad mzad gvaqvs gamocdebis statis-

tikuri monacemebi, romelsac vawv-

diT universitetis xelmZRvanelo-

bas, aseve vanTavsebT universitetis

Sida qselSi da yvela dainterese-

bul pirs SeuZlia misi naxva.

sagamocdo centrSi reitinguli

gamocdebi dasrulda

saerTaSoriso turistul gamofenis ,,eqspo baTumi - 2015” farglebSi ba-

Tumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis reqtoris movaleobis

Semsrulebelma, asocirebulma profesorma merab xalvaSma da evraziis

universitetis reqtorma, profesorma aSkin asanma TanamSromlobis memo-

randums moaweres xeli. xelSekruleba miznad isaxavs partniori umaRlesi

saganmanaTleblo dawesebulebebis erToblivi saswavlo-saganmanaTleblo

da samecniero proeqtebis ganxorcielebas. mxareTa SeTanxmebiT, studen-

tebisa da profesor-maswavleblebisaTvis amoqmeddeba gacvliTi progra-

mebi, Catardeba treningebi, konferenciebi da simpoziumebi.

ssaaeerrTTaaSSoorriissoo ttuurriissttuullii

ggaammooffeennaa `̀eeqqssppoo bbaaTTuummii -22001155~~

saerTaSoriso turistul gamofenaSi `eqspo baTumi - 2015” baTumis SoTa

rusTavelis saxelmwifo universitetis turizmis fakultetma tradiciu-

lad miiRo monawileoba. umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis stu-

dentebma da profesor-maswavleblebma damTvaliereblebs universitetis

saswavlo-saganmanaTleblo programebi, studenturi cxovreba gaacnes da

turistuli produqtebi warudgines. samdRiani saerTaSoriso turistuli

gamofena `eqspo baTumi - 2015~ sastumro „Seraton baTumSi“ imarTeba da

masSi 9 qveynis 195-mde kompania aris warmodgenili.

mesame samecniero konferencia

`swavlebisa da aRzrdis

aqtualuri problemebi~

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis 80 wlis iubile-

sadmi miZRvnili samecniero konferencia gaimarTa Temaze: „swavlebisa da

aRzrdis aqtualuri problemebi“. ganaTlebis fakultetis studentTa da

moswavleTa TanamSromlobis klubis mesame samecniero sesia sam seqciaSi

muSaobda da warmodgenili iyo 100-mde moxseneba. aWaris sajaro da kerZo

skolebis moswavleebma studentebTan erTad naSromebi waikiTxes pedago-

gikis, ganaTlebisa da sabunebismetyvelo mecnierebebis aqtualur sa-

kiTxebze. konferencia skola „nikes“ speqtakl „argonavtebiT“ dasrulda.

TanamSromlobis memorandumi

evraziis universitetTan

Page 12: BATUMI 05-2015.qxp

12 mmaaiissii

C M Y K

redaqtori:

ioseb sanikiZe

specialisti:

nestan mamuWaZe

gazeTi daibeWda

gamomcemloba

`samSobloSi`

2 18 07 76; 5 99 95 31 90

mis.: q. Tbilisi,

robaqiZis 7

saredaqcio kolegia:nana cecxlaZe, inga SamiliSvilinaTia wiklaSvili, nino doliZe

murman gorgoSaZe,daviT baraTaSvili

guram Caganava,SoTa mamulaZeguguli dumbaZe, nugzar RomiZe

poeti SoTa zoiZe Tanamed-

rove qarTuli poeziis baTum-

Si anTebuli Suqia, romelic

saqarTvelos nebismieri wer-

tilidan moCans. mis poezias

Tavis droze kargi momavali

uwinaswarmetyvela gamoCe-

nilma lado gudiaSvilma. Cve-

ni qveynis iseTi moRvaweebi,

rogorebic arian irakli aba-

SiZe, ana kalandaZe, jansuR

Rvinjilia, otia oiseliani,

Tamaz WilaZe, vaxtang javaxa-

Ze, parmen loria, giorgi caba-

Ze da bevri sxva, Rirseul pa-

tivs miagebdnen. uwmindesma

da unetaresma ilia II-m misi

saxiT aWaraSi erovnuli cno-

bierebis guSagi dainaxa. Cemi

yuriT momismenia, baTumis sa-

zogadoebriobasTan Sexvedri-

sas, didebuli guram asaTianis

sityvebi, romelmac xazgasmiT

aRniSna SoTa zoiZis leqsebis

Tematikuri siaxle da natifi

metaforuli saxismetyveleba,

rasac sasiamovno moulodne-

loba uwoda.

miuxedavad amisa, rogorc

kritikosi jansuR Rvinjilia

SeniSnavs, SoTa zoiZes dedaqa-

laqidan aklia is yuradReba,

rasac igi imsaxurebs. am azrs

kidev ufro ganumtkicebs

mkiTxvels ,,inteleqtis’’ mier

gamocemuli misi axali wigni,

romelSic ZiriTadad warmod-

genilia bolo or-sam weliwad-

Si literaturul Jurnal-ga-

zeTebSi aprobirebuli leqse-

bi. poetis devizia cota leqsi

da bevri poezia. ,,armazis

msxvreva’’ rom poeziiT savse

wignia, mkiTxveli Tavad darw-

mundeba. SoTa zoiZis liri-

kul personaJSi mkiTxvels Se-

uZlia avtoris sulieri samya-

ro amoicnos, romlis xvedria

cota sixaruli da bevri tki-

vili. SoTa zoiZis leqsebidan

da aseve brwyinvale eseebidan

poezia metaforaSi moCans.

sruli WeSmaritebaa. gamoCeni-

li Tamaz WilaZe metaforas

leqsSi leqss uwodebs. am az-

risaa nobelianti brodskic,

xolo SoTa ki metaforas gul-

Si axali sisxlis gadasxmad

aRiqvams.

erTxelac sayveduri dasc-

da dedaqalaqze (`me ver movi-

ge guli imisi da Cemi Tavi

ver Sevayvare~), romelic iqve

moinania (`me mainc mjera ar

gamimetebs, iqneb icis da ve-

Rar igonebs, Cems metafo-

rebs da epiTetebs da gulis

sisxliT nawer striqonebs.~).

SoTas metaforebs SeuZlia

rusTavelze ilia Camoataros

da zamTarSi puSkinis ZeglTan

geniosebs egundavos. `Tovli

TbilisSi,~ `nostalgia,~

`ZvlebiT savse tomara,~ `Cite-

bis orkestri~, `mama,~ `eldo-

rado~, `qali,~ `nugeSi,~ `me

var Raribi,~ `gaRma napiri,~

`sanamuso perangi~ da kidev

bevri sxva, nebismier anTolo-

gias daamSvenebs. amSvenebs ki-

dec. me ver warmovidgendi ma-

misadmi miZRvnili galaktion

tabiZisa da irakli abaSiZis

leqsebis Semdeg Tu romelime

poeti SesZravda mkiTxvels.

SoTa zoiZis `mamam~ daamsxvria

es stereotipi. am leqsiT aRf-

rTovanebulma giorgi cabaZem

musikac ki dawera. ar maxsovs,

vin uwoda SoTas siyvarulis

poeti. siyvarulis leqsebSic

miRweulia maRali sinatife da

anaseuli sisadave. es azri da-

mebada, roca `ube~ wavikiTxe.

ai isic: `gamdnari oqros gu-

be, TeTri mtredebis bude,

damige rogorc maxe, Seni la-

mazi ube, rodesac davinaxe,

me maSin daviRupe.~

SoTa zoiZis leqsebSi qar-

Tuli poezia Tavis simaRles

inarCunebs. am Cvens apokalif-

sur yofaSi imeds aRviZebs. po-

eti konvenciuri leqsis osta-

tia. iSviaTad mimarTavs ver-

librs, roca amas saTqmeli mo-

iTxovs da igi TviTmiznad ara-

sodes gauxdia.

adamianebi advilad vegue-

biT modur saxeebs. poetic

adamiania da bevri maTgani ver

ascda am cdunebas. SoTa zoi-

Ze ki mtkiced miikvlevs gzas

qarTuli poeturi sityvis

tradiciis erTgulebiT da,

rac Zalian samarTlianad Se-

niSna didebulma vaxtang java-

xaZem , roca Tanamedrove qar-

Tuli poeziis did simfoniur

orkestrsa da mis Sesakravbze

saubrobs: ` me ki vici, rom er-

Ti amaTgania SoTa zoiZe, Tum-

ca ver getyviT - romeli. ager,

ramdenime aTeuli weliwadia,

misi melodia samxreT-dasav-

leTidan moismis da yalbi no-

ti arasodes gamorevia, radgan

kargad icis, rom `sityvasac

guli CitiviT ucems~ da `yvel-

gan Tan axlavs sindisi, ro-

gorc piradi dacva.~ `armazis

msxvreva~ Tamaz WilaZis Tqmis

ar iyos, is wignia, romelic

adamianSi adamianuris gada-

sarCenad daiwera. ase iyo adre

gamoqveynebul `usanqcio so-

netebSic~, romelmac Zalian

maRla aswia avtoris reitingi

da sayovelTao aRiareba mou-

tana. `armazis msxvreva~ saSua-

lebas iZleva sinamdvilis ana-

litikuri xedvisa da sinTe-

zuri ganzogadebisaTvis. mas-

Si poetma Tavisi dro gamoxata

. es ukve gamarjvebaa. SoTas

devizia `sikvdiliviT mZuls

leqsebi da sicocxlesaviT

miyvars poezia.~

`armazis msxvrevaSi~ Ziri-

Tadad warmodgenilia Temati-

kurad mravalferovani, TviT-

nabadi da uaRresad natifi ni-

muSebi. `iqneba droze adre

movedi, sxva samyaroSi ar

msurs gadasvla, ver davamr-

cxe CemSi poeti, ver aviSene

oqros qarvasla,~ ityvis da

Tavis avtoportrets kidev

ufro amZafrebs - `areuli

var gaWril kartiviT da vga-

var Zveli aRTqmis avtorebs,

Tu SegiZliaT damdeT pativi,

RmerTis pirispir marto

damtoveT.~ mkiTxvelma uTu-

od amoicno patriarqis qada-

gebaSi gaJRerebuli SoTa zoi-

Zis metaforebi (`ki var, uf-

lis mona ki var, mgzavro, Se-

ni senaki var, mkerdSi guli

kiar mtkiva, gulSi saqarTve-

lo mtkiva.~). aq sityvaTa mini-

mumiT maqsimaluradaa gaxsni-

li maRali azri. leqsi `saqar-

Tvelos rukasTan~ Sagrenis

tyaviviT damcrobili samSob-

los xatia warmodgenili: `ver

movuare, axlac ver vuvli,

warsuls - samcxesTan, xva-

les - mcxeTasTan. da vdgavar

SenTan ferdakarguli, ro-

gorc Zvirfasi dedis cxe-

darTan.~ komentari zedmetia.

samSoblos ideis dramatuli

warmosaxva, SoTa zoiZis poe-

ziis Tandayolili Tvisebaa.

ramdenjerac gadaSliT

`armazis msxvrevas~, imdenjer

axals aRmoaCenT. gansakuTre-

biT igrZnoba poetis TiTqmis

sakraluri damokidebuleba

sityvasTan. uzado qarTuli

da natifi metaforebis kaska-

di imis nimuSia, rom poetisaT-

vis sityva pirveli ipostasia,

zeciuri sameba da fonemuri

simbolo _ logosia. plasti-

kuria poetis tropebi, Cveu-

lebriv TvalTaTvis uxilavi

niSnebis matarebeli. vnaxoT

erTi strofi leqsidan `vaJa

TbilisSi~ - `mTis yvavilebis

surneli daaqvs, dadis WaRa-

riT gadavercxilili, male

Semova da Tbilisqalaqs wae-

kideba gulze cecxliviT.~

vnaxoT sxva metaforebic:

`movida marti , rogorc da-

laqi da zamTars TeTri wveri

gaparsa,~ `atmis yvavili Seni

aslia, atmis yvavilis Sen xar

dedani,~ `da Worebs, rogorc

ferad afiSebs, qari gaakravs

farTo Saraze,~ `movida Suqi

da bneli Rame Savi ZaRliviT

gaagdo gareT,~ `sawolTan mi-

devs dedis suraTi, rogorc

JangbadiT savse baliSi,~

`RrublebSi RmerTebs gauty-

daT koka da wamovida Sxapuna

wvima.~ gagrZeleba dausru-

leblad SeiZleba. SemZra am me-

taforebma, sinaTliTa da si-

natifiT, movlenebis ezoTe-

ruli xilviT. movusminoT Ta-

maz WilaZes: `am wignis avtori

egreTwodebuli zezeurad

mcxovreb SemoqmedTa ricxvs

ekuTvnis... misi Semoqmedebis

gacnobis Semdeg iseT saqmisT-

vis Tavdadebul adamians dai-

naxav, romelsac erTi Sexedvi-

Tac ki gamoarCev uamravsa da

umrav adamians Soris. mas sxva

daRi azis saxeze _ erTgvari

askezis, anu sakuTari nebiT

tanjvis gzis amrCevTa gamo-

sacnobi niSani.~ SoTa zoiZe im

gzas adgas, romelsac sulie-

rad gamoRviZebuli, inicire-

buli adamianebi adganan, rad-

gan poezia gamoRviZebulTa

sizmaria da visac am sizmris

daxsomeba SeuZlia da mere sa-

kuTar TavTan darCena da fiq-

ri. es is madlia, romelsac So-

Ta zoiZe Cvenc gvinawilebs.

axlaxan gavecani misi leqse-

bis axal cikls `sizmris qoxi-

dan gamoyolili metaforebi.~

samwuxaroa, rom es leqsebi ar

moxvda `armazis msxvrevaSi~.

krebulSi ar aris aseve saan-

Tologio leqsi `patriarqi

aWaraSi.~ me piradad SemZra am

ciklma da gansakuTrebiT mom-

xibla leqsma, romelsac `pas-

ternakis ZaRli~ hqvia. baraqa-

la poetis kalams.

rogori amindic ar unda

gvedgas, yovelTvis samSob-

loa mTavari. igi yvela WeSma-

ritebaze maRla dgas, radgan

Tavad aris uaRresi WeSmari-

teba. es azri SoTa zoiZes

ekuTvnis. armazi daimsxvra,

warsuls Cabardnen kerpebi da

bomonebi, axal saqarTveloSi

marTlmadideburma rwmenam da

siyvarulma unda izeimos: Cag-

vesmis poetis xma: `me var maxa-

robeli, saukunev axalo, ma-

povnine suliko, akakis rom

vaxaro, WaRara da beberi, me

var maxarobeli, didebuli

akakis gulis gamxarebeli.~

yovelive amis gaTvaliswi-

nebiT, sruliad viziareb am

TxuTmeti wlis winaT salite-

raturo kritikaSi gamoTqmul

aRiarebas, rom SoTa zoiZe

qarTuli leqsis Tanamedrove-

Ta pirvelxarisxovan ostatTa

rigebSi Cans.

`armazis msxvreva~ Cveni su-

lierebisa da erovnuli cno-

bierebis aRorZinebisa da dac-

vis TvalsaCino nimuSia, ro-

melSic drois samive ganzomi-

lebis - warsulis, awmyosa da

momavlis organuli gancda vi-

zualurad warmoisaxeba da es

saswaulebrivi unari misi av-

toris `alter ego~ anu meore

mea.

genrieta quTaTelaZeP.S. madlobas imsaxurebs

brwyinvale fermweri da gra-

fikosi giorgi wereTeli, ro-

melmac `armazis msxvreva~

gaaforma da, raTa Tqma unda,

gamomcemloba `inteleqtis~

xelmZRvaneli kaxmeg kudava,

romelmac am duxWir droSi

ufasod gamosca poetis axa-

li wigni.

g.q.

poeti RmerTis pirispir

�nu gulSi �x�li sisxlis g�d�sxm�

recenzia