T.C.

AHİ EVRAN ÜNİVERSİTESİ

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

BAZI CERAMBYCIDAE (COLEOPTERA) TÜRLERİ

ÜZERİNE SİTOGENETİK ANALİZLER

Miyase ASLANTAŞ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

BİYOLOJİ ANABİLİM DALI

KIRŞEHİR 2018

T.C.

AHİ EVRAN ÜNİVERSİTESİ

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

BAZI CERAMBYCIDAE (COLEOPTERA) TÜRLERİ

ÜZERİNE SİTOGENETİK ANALİZLER

Miyase ASLANTAŞ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

BİYOLOJİ ANABİLİM DALI

DANIŞMAN

Yrd. Doç. Dr. Atılay Yağmur OKUTANER

KIRŞEHİR 2018

Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü’ne

Bu çalıĢma jürimiz tarafından Biyoloji Anabilim Dalında YÜKSEK LĠSANS TEZĠ olarak kabul

edilmiĢtir.

BaĢkan

Prof Dr. Mahmut YILMAZ

Üye

Doç. Dr. Hüseyin ÖZDĠKMEN

Üye

Ydr. Doç. Dr. Atılay Yağmur OKUTANER

Onay

Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım.

…./…./2018

Prof. Dr. Yılmaz ALTUN

Enstitü Müdürü

TEZ BĠLDĠRĠMĠ

HazırlamıĢ olduğumuz bu tez çalıĢmasında yer alan tüm bilgilerin etik davranıĢ ve

akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu, tez yazım kurallarına

uygun olarak hazırlanan bu çalıĢmada bana ait olmayan her türlü ifade ve bilginin

kaynağına eksiksiz atıf yapıldığını bildiririm.

Miyase ASLANTAġ

I

BAZI CERAMBYCIDAE (COLEOPTERA) TÜRLERİ ÜZERİNE

SİTOGENETİK ANALİZLER

Yüksek Lisans Tezi

Miyase ASLANTAġ

Ahi Evran Üniversitesi

Fen Bilimleri Enstitüsü

ÖZET

Bu çalıĢmada Sivas, Sakarya, Ankara, KırĢehir ve Hatay illerinden toplanan

Cerambycidae (Coleoptera) familyasına ait 12 tür üzerinde sitogenetik ve

taksonomik analizler yapıldı. Türlerin erkek birey testis dokuları ile erkek ve diĢi

bireylerin bağırsak dokularından preparatlar elde edildi. 6 türde sitogenetik veri

saptandı: Chlorophorus varius (Müller, 1766) (2n=20); Dorcadion anatolicum (Pic,

1900) (2n=24); Dorcadion scabricolle (Dalman, 1817) (2n=20); Oxylia argentata

(Ménétriés, 1832) (2n=20); Cortodera flavimana (Waltl, 1838)(2n=20); Stenopterus

rufus (Linnaeus, 1767) (2n=12). Sonuç olarak bu tez çalıĢması ile Chlorophorus

varius (Müller, 1766); Cortodera flavimana (Waltl, 1838) ve Stenopterus rufus

(Linnaeus, 1767)‟un kromozom sayıları ilk defa belirlendi. Phymatodes testaceus

(Linnaeus, 1758) Tür‟ünün Sivas Ġli, Chlorophorus varius (Müller, 1766) Türü‟nün

Sakarya Ġli için, yayılıĢ kaydı ilk defa bu çalıĢma ile verildi. Elde edilen sonuçlar

literatür kayıtları ile karĢılaĢtırıldı ve değerlendirmeleri yapıldı.

Anahtar kelimeler: Cerambycidae, Coleoptera, Sitogenetik, Taksonomi, Karyotip,

Kromozom

Sayfa Adedi: 66

Tez Yöneticisi: Yrd. Doç. Dr. Atılay Yağmur OKUTANER

II

CYTOGENETIC ANALYSIS on SOME SPECIES of CERAMBYCIDAE

(COLEOPTERA)

Master‟s Thesis

Miyase ASLANTAġ

Ahi Evran University

Institute of Sciences

ABSTRACT

In this study cytogenetic and taxonomic analysis were carried out on 12 species in

Cerambycidae (Coleoptera) family collected from Sivas, Sakarya, Ankara, KırĢehir

and Hatay. The preparations were obtained from male individual testicular tissues of

the species and intestinal tissues of male and female individuals. Cytogenetic data

was detected in six species: Chlorophorus varius (Müller, 1766) (2n=20); Dorcadion

anatolicum (Pic, 1900) (2n=24); Dorcadion scabricolle (Dalman, 1817) (2n=20);

Oxylia argentata (Ménétriés, 1832) (2n=20); Cortodera flavimana (Waltl,

1838)(2n=20); Stenopterus rufus (Linnaeus, 1767) (2n=12). As a result, chromosome

numbers of Chlorophorus varius (Müller, 1766); Cortodera flavimana (Waltl, 1838)

and Stenopterus rufus (Linnaeus, 1767) were determined for the first time by this

study. The records of the distribution of Phymatodes testaceus (Linnaeus, 1758) for

Sivas province and the distribution of Chlorophorus varius (Müller, 1766) for

Sakarya province were given for the first time by this study. The results were

compared with literature‟s and were evaluated.

Key Word: Cerambycidae, Coleoptera, Cytogenetic, Taxonomy, Karyotype,

Chromosome

Number of Pages: 66

Thesis Advisor: Assistant Professor Atılay Yağmur OKUTANER

III

TEŞEKKÜR

HazırlamıĢ olduğum bu tez çalıĢmasında benden emeğini, bilgisini hiçbir zaman

esirgemeyen saygı değer hocam Yrd. Doç. Dr. Atılay Yağmur OKUNANER‟e; her

daim yanımda olan, bana inanan ağabeylerime, yengelerime, yeğenlerime;

arkadaĢtan öte kardeĢ olduğumuz sevgili arkadaĢım Neriman ACAR‟a; lisans ve

yüksek lisans öğrenciliğim boyunca, maddi manevi her açıdan beni destekleyen

değerli hocam Yrd. Doç. Dr. Aslı DOĞAN SARIKAYA‟ya çok teĢekkür ediyorum.

IV

İÇİNDEKİLER DİZİNİ

ÖZET............................................................................................................................ I

ABSTRACT ............................................................................................................... II

TEŞEKKÜR ............................................................................................................. III

ŞEKİLLER DİZİNİ ................................................................................................. VI

TABLOLAR DİZİNİ ............................................................................................. VII

HARİTALAR DİZİNİ .......................................................................................... VIII

RESİMLER DİZİNİ ................................................................................................ IX

1. GİRİŞ ...................................................................................................................... 1

1.1. SİTOGENETİK ve SİTOTAKSONOMİ ...................................................... 1

1. 1. 1. Böcek Sitogenetiği ve Sitotaksonomisi .................................................... 2

1. 2. CERAMBYCİDAE FAMİLYASI................................................................. 8

1.2.1. Cerambycidae Sitogenetiği ....................................................................... 16

1.2.2. Cerambycidae Sitogenetiği Üzerine Kaynak AraĢtırması ........................ 16

2. MATERYAL METOT ........................................................................................ 18

3. BULGULAR ......................................................................................................... 20

3.1. Phymatodes testaceus (Linnaeus, 1758) ........................................................ 20

3.2. Certallum ebulinum (Linnaeus, 1767) .......................................................... 21

3.3. Chlorophorus varius (Müller, 1766) ............................................................. 23

3.4. Dorcadion anatolicum (Pic, 1900) ................................................................. 25

3.5. Dorcadion scabricolle (Dalman, 1817) ......................................................... 26

3.6. Agapanthia suturalis (Fabricius, 1787) ........................................................ 28

3.7. Oxylia argentata (Ménétriés, 1832)............................................................... 29

3.8. Phytoecia coerulea (Scopoli, 1772) ............................................................... 31

3.9. Phytoecia (Helladia) humeralis (Walt, 1838) ............................................... 32

3.10. Vadonia unipunctata (Fabricius, 1787) ...................................................... 34

3.11. Cortodera flavimana (Waltl, 1838) ............................................................. 35

3.12. Stenopterus rufus (Linnaeus, 1767) ............................................................ 37

V

İÇİNDEKİLER DİZİNİ (DEVAM EDİYOR)

4. SONUÇ ve ÖNERİLER....................................................................................... 40

5. KAYNAKLAR ..................................................................................................... 46

ÖZGEÇMİŞ .............................................................................................................. 52

VI

ŞEKİLLER DİZİNİ

Şekil 1.1. Cerambycidae familyası vücut kısımları ................................................... 14

Şekil 1.2. Cerambycidae familyası vücut kısımları ................................................... 15

VII

TABLOLAR DİZİNİ

Tablo 4.1. Clytini Mulsant, (1839) tribusunda bu güne kadar elde edilmiĢ kromozom sayıları

(Smith ve Virkki, 1978) ......................................................................................................... 41

Tablo 4.2. Dorcadion Dalman, (1817) cinsinde elde edilen kromozom sayıları ................... 42

Tablo 4.3. Phytoeciini Mulsant, 1839 tribusunda bu güne kadar elde edilmiĢ kromozom

sayıları (Smith ve Virkki, 1978) ............................................................................................ 43

Tablo 4.4. Rhagiini Kirby, 1837 tribusunda bu güne kadar elde edilmiĢ kromozom sayıları

(Smith ve Virkki, 1978) ......................................................................................................... 43

VIII

HARİTALAR DİZİNİ

Harita 3.1. Phymatodes testaceus‟un Türkiye yayılıĢı (Özdikmen, 2013‟e ek

düzenleme yapılmıĢtır) ............................................................................................... 21

Harita 3.2. Certallum ebulinum‟un Türkiye yayılıĢı (Özdikmen, 2013‟e ek

düzenleme yapılmıĢtır) ............................................................................................... 22

Harita 3.3. Chlorophorus varius‟un Türkiye yayılıĢı (Özdikmen, 2013‟e ek

düzenleme yapılmıĢtır) ............................................................................................... 24

Harita 3.4. Dorcadion anatolicum‟un Türkiye yayılıĢı (Okutaner, 2011a‟ya ek

düzenleme yapılmıĢtır) ............................................................................................... 26

Harita 3.5. Dorcadion scabricolle‟nin Türkiye yayılıĢı (Okutaner, 2011a‟ya ek

düzenleme yapılmıĢtır) ............................................................................................... 27

Harita 3.6. Agapanthia suturalis‟in Türkiye yayılıĢı (Özdikmen, 2013‟e ek

düzenleme yapılmıĢtır) ............................................................................................... 29

Harita 3.7. Oxylia argentata‟nın Türkiye yayılıĢı (Özdikmen, 2013) ...................... 30

Harita 3.8. Phytoecia (s.str.) coerulea‟nın Türkiye yayılıĢı (Okutaner, 2011) ......... 32

Harita 3.9. Phytoecia (Helledia) humeralis‟in Türkiye yayılıĢı (Özdikmen, 2013) . 33

Harita 3.10. Vadonia unipunctata‟nın Türkiye yayılıĢı (Okutaner, 2011) ............... 35

Harita 3.11. Cortodera flavimana‟nın Türkiye yayılıĢı (Okutaner, 2011) ............... 36

Harita 3.12. Stenopterus rufus‟un Türkiye yayılıĢı (Özdikmen, 2013) .................... 38

IX

RESİMLER DİZİNİ

Resim 3.1. Phymatodes testaceus (Linnaeus, 1758).................................................. 20

Resim 3.2. Certallum ebulinum (Linnaeus, 1767) ..................................................... 22

Resim 3.3. Chlorophorus varius (Müller, 1766) ....................................................... 23

Resim 3.4. Chlorophorus varius‟un erkek birey testisinden elde edilen metafaz plağı

(mayotik) (n=9+Xyp) .................................................................................................. 25

Resim 3.5. Dorcadion anatolicum (Pic, 1900) .......................................................... 25

Resim 3.6. Dorcadion anatolicum‟un erkek birey testisinden elde edilen mitotik

metafaz plağı (2n=24) ................................................................................................ 26

Resim 3.7. Dorcadion scabricolle (Dalman, 1817) ................................................... 27

Resim 3.8. Dorcadion scabricolle‟nin erkek birey testisinden elde edilen mitotik

metafaz plağı (2n=20) ................................................................................................ 28

Resim 3.9. Agapanthia suturalis (Fabricius, 1787) ................................................... 28

Resim 3.10. Oxylia argentata (Ménétriés, 1832) ...................................................... 30

Resim 3.11. Oxylia argentata‟nın erkek birey testisinden elde edilen metafaz plağı

(n=9+Xyp) .................................................................................................................. 31

Resim 3.12. Phytoecia coerulea (Scopoli, 1772) ...................................................... 31

Resim 3.13. Phytoecia (Helledia) humeralis (Walt, 1828) ....................................... 33

Resim 3.14. Vadonia unipunctata (Fabricius, 1787) ................................................. 34

Resim 3.15. Cortodera flavimana (Waltl, 1838) ....................................................... 36

Resim 3.16. Cortodera flavimana‟nın erkek birey bağırsağından elde edilen metafaz

plağı (mitotik) (2n=20) ............................................................................................... 37

Resim 3.17. Stenopterus rufus (Linnaeus, 1767) ....................................................... 38

Resim 3.18. Stenopterus rufus‟un erkek birey testisinden elde edilen plaklar a) (n=

5+Xyp), b) (2n=12) ..................................................................................................... 39

1

1. GİRİŞ

1.1. SĠTOGENETĠK ve SĠTOTAKSONOMĠ

Ökaryotik organizmaların kromozomları evrimsel korunma özellikleri

nedeniyle filogenetik analizler ve taksonomi için eĢsiz öneme sahip bilgiler sunar.

Kromozomal analizler tür veya daha üst taksonların evrimsel iliĢkisini açığa

çıkarmaya yardımcı olur ve sibling (ikiz) türlerin ayrımında önemli rol oynar (Miao

ve Hua, 2017).

Kromozomları inceleyerek kalıtsal değiĢimlerin sebeplerini açıklamaya

çalıĢan bilim dalına sitogenetik denir. Sitogenetik, genetiğin bir alt dalıdır ve genetik

ile sitolojinin karĢılıklı çalıĢmaları sonucu doğmuĢtur. Sitogenetiğin doğuĢu,

kromozomların Wilhelm Friedrich Benedikt Hofmeister tarafından gözlemlendiği

1840 yılı olarak kabul edilebilir. Hücre bölünmesi esnasında kromozomun birbirine

eĢit olan iki yarımından her birinin, bölünme sonrası oluĢan yavru hücrelere

gittiğinin anlaĢılması, kalıtımın esaslarının sitolojik açıdan ifade edilmesine büyük

katkı sağlamıĢtır. Sitogenetik çalıĢmaların ilerlemesinde mikroskobun ve kromozom

boyama tekniklerinin geliĢmesi önemli rol oynamıĢtır. GeliĢen teknoloji sayesinde

laboratuvar imkanlarının artması yeni kromozom analizlerinin kullanılması

sitogenetik çalıĢmaları daha da ilerletmiĢtir (TopaktaĢ ve Rencüzoğulları, 2010; Elçi

ve Sancak, 2013).

Sitolojik karakterler taksonomik çalıĢmalarda daha güvenilir karakterler

olarak görülmektedir. Çünkü karyotipik farklılıklar türe özgü olup ortam

koĢullarından etkilenmezler (Çakmak, 2012). Kromozomların sayısını, Ģeklini ve

yapısını açık bir Ģekilde verebilen sitogenetik çalıĢmalar, her canlının kromozomal

düzeyde kendine has özellikler taĢıdığını da ortaya koymuĢtur. Yürütülen sitogenetik

çalıĢmalar ile hayvan ve bitki taksonomisine önemli katkılar sağlanmıĢtır (Yılmaz,

1997). Sitogenetik çalıĢmalar taksonomik çalıĢmaların zor yürütüldüğü gruplar

içerisinde tür ve alt türlerinin tespiti açısından büyük önem taĢır (Öktem, 2008).

Kromozom sayı ve yapıları organizmalarda, sitotaksonomik karakterler

olarak en yaygın kullanıma sahiptir (Miao ve Hua, 2017). Büyüme ve geliĢme

sırasında somatik hücre bölünmesindeki kromozomal tavırlar mitoz bölünme, üreme

2

sırasında germ hücrelerinin bölünmesindeki kromozomal tavırlar mayoz bölünme

unsurlarıdır (Naha ve ark., 2016).

Kromozomlar boyları ve Ģekillerinde büyük varyasyonlar gösterebilir. Bazı

türler büyük boyutlu kromozomlardan oluĢan karyotiplere sahipken diğer türler çok

küçük kromozomların oluĢturduğu karyotiplere sahiptir ve bu zıtlığın türler arasında

herhangi bir avantaj sağladığına dair bir kanıt yoktur (Petitpierre, 2011). Bölgesel

farklılıkların farklı boyanmasına dayanmayan sıradan metodlar tek halde

kromozomların ve bir bütün olarak karyotipin belirgin yapısal özelliklerini açığa

çıkarır. Kromozom seviyesindeki özellikler: bir sentromerin varlığı veya yokluğu ile

karakterize edilen morfolojik özellikler monosentrik (tek sentromerli) ya da

holosentrik (sentromeri olmayan) kromozom; kromozomun mutlak uzunluğu ve

haploit setteki bütün kromozomların toplam uzunluğuna olan yüzde oranı olarak

kabul edilen göreceli uzunluğu; holosentrik kromozom olması durumunda alanı;

farklılıklar ya da satellitlerin varlığı olarak sıralanabilir. Karyotip seviyesindeki

özellikler: kromozom sayısı, eĢey belirlemenin kromozomal mekanizması, eĢey

kromozomlarının varlığı ve yokluğu, karyotipte bulunması halinde B

kromozomlarının sayısı ve varlığı (Odonata, Heteroptera), kromozom kollarının

sayısı, karyotipin simetri derecesi olarak sıralanabilir (Gokhman ve Kuznetsova,

2006).

Günümüzde tek baĢına dıĢ morfolojik karakterlere bağlı taksonomi bazı

taksonlarda tartıĢmasız bir sınıflandırma için yeterli değildir. Sadece dıĢ morfolojiyi

temel alan görüĢler, bir çok takson için tartıĢmalara ve hatta hatalara neden

olabilmektedir (Okutaner ve ark., 2012). GeçmiĢ zamanlarda sistematikte genel dıĢ

morfolojik karakterleri esas alan taksonomistler, günümüzde bu karakterlere ek

olarak özel vücut yapıları (genital organlar), embriyolojik karakterler, karyoloji ve

diğer sitolojik farklılıklar gibi çok çeĢitli karakterleri de sınıflandırmada kullanmaya

baĢlamıĢlardır (Karsavuran, 1981).

1. 1. 1. Böcek Sitogenetiği ve Sitotaksonomisi

3

Son yıllarda karyolojik çalıĢmalardan elde edilen veriler, böceklerin genetik

yapısı, yaĢam döngüsü, ekolojik özellikleri, evrimi, taksonomisi ve filogenisi ile ilgili

önemli bulgular sunmuĢtur (Gokhman ve Kuznetsova, 2006; Miao ve Hua, 2017).

Böcek kromozomlarının ilk çalıĢmaları 19. yy sonlarında yayınlanmıĢtır.

Sitogenetik çalıĢmaların böcek taksonomisine olan katkılarını 20. Yüzyıl‟ın ikinci

yarısında White (1957)‟de ele almıĢ ve böceklerin akrabalık iliĢkilerinin kromozomal

çalıĢmalarla anlaĢılabileceğini belirtmiĢtir. Sonrasında böceklerin

sınıflandırılmasında kromozomların nasıl ve ne ölçüde kullanılabileceğini Boyes

(1965)‟de böceklerin sitotaksonomisini ele alarak açıklamıĢtır. O güne kadar bu

alanda yapılan çalıĢmaların değerlendirilmesi açısından önemli olan bu iki yayından

sonra taksonomistlerin sitotaksonomiye karĢı ilgilerinin artması bu alana çeĢitli

yenilikler kazandırmıĢtır (Karsavuran, 1981; Gokhman ve Kuznetsova, 2006).

Tanımlı böceklerin yaklaĢık olarak % 1‟i kromozom bakımından çalıĢılmıĢtır.

Böceklerin kromozom sayıları büyük ölçüde (n=4) ve (n=20) arasında yoğunlaĢır.

ÇalıĢılan türler gözönüne alındığında kromozom sayıları açısından en uç örnekler:

Myrmecia croslandi Taylor, 1991 (Formicidae: Hymenoptera) n=1 ve Polyommatus

atlantica Elves, 1905 (Lycaenidae: Lepidoptera) n=217-223‟dir (Gokhman ve

Kuznetsova, 2006; Okutaner ve ark., 2012).

Larva ve pupa evreleri üzerinden teĢhis iĢleminin zorluğundan dolayı, tam

baĢkalaĢım gösteren böceklerde sitogenetik çalıĢmalar daha çok ergin birey

üzerinden yürütülür (Okutaner ve ark., 2011a). Ergin bireylerde kromozom

preparatları hazırlanırken; bağırsak epiteli, serebnal gangliyonlar, tükürük bezleri ve

gonadlar gibi mitoz ve mayoz bölünmenin daha çok gerçekleĢtiği dokulardan elde

edilen materyaller kullanılır (Smith ve Virkki, 1978). Gonadlar çok sayıda bölünen

hücreye sahiptir. Bu durum böcekler üzerinde yürütülen sitogenetik çalıĢmalar

açısından avantaj sağlar ve genelde preparatlar gonadlardan hazırlanır (Palmer ve

Petitpierre, 1997).

En geniĢ üç böcek takımı olan Coleoptera, Hymenoptera, ve Diptera‟yı da

içine alan bir çok böcek taksonu monosentrik kromozomlarla karakterize edilir.

Ancak Dermoptera, Odonata, Psocoptera, Mallophaga, Anoplura, Thysanoptera,

4

Homoptera, Heteroptera, Zoraptera ve bazı sınırlı Lepidoptera ve Trichoptera

üyelerinde holosentrik kromozomlar bulunur. Monosentrik kromozomların özel bir

türü olan dev politen kromozomlar da özellikle dikkate değerdir. Bu dev

kromozomlar Diptera‟da ve Entognatha sınıfında yer alan sıçrar kuyruklular

(Collembola)‟da bulunur. Politen kromozom analizleri taksonomik olarak yakın

formlar arasında her zaman net ayrım yapmaya izin vermesede bu method

taksonomide genellikle modern moleküler teknikler ile birlikte kullanılarak yüksek

çözüm sağlar (Gokhman ve Kuznetsova, 2006).

Hayvanların çoğunda olduğu gibi böceklerde de cinsiyet genellikle, eĢey

kromozomlarına yerleĢmiĢ olan genler aracılığı ile belirlenir. Böcekler hem grup içi

hem de gruplar arası cinsiyet belirleme mekanizmalarında muazzam çeĢitlilik

bulundurur. Örneğin Hymenoptera gibi bazı takımların tüm üyeleri haplodiploidi

gösterir. Diptera takımı, homomorfik türlerin yanısıra diĢi veya erkek bireyin

heterogametik eĢey kromozomu ile belirlendiği türler ya da inaktive edilmiĢ atasal

eĢey genomu ile cinsiyeti belirlenen türler barındırır. Böceklerde heterogametik 4 ana

eĢey belirleme sistemi olan XX diĢi (♀) – XY erkek (♂), XX diĢi (♀) - X0 erkek (♂),

ZW diĢi (♀) – ZZ erkek (♂) ve Z0 diĢi (♀) – ZZ erkek (♂)‟ sistemlerine ait örnekler

mevcuttur. Heterogametik eĢey kromozomlarının erkek bireyi meydana getirdiği XY

ve X0, böcekler arasında en yaygın olanlarıdır. Heterogametik diĢiler ise genellikle

Lepidoptera, Trichoptera ve bazı gerçek meyve sineklerinde bulunur. Filogenetik

analizler böceklerde eĢey belirlemede heterogametik erkeklerin atasal formlar

olduğunu ve heterogametik diĢilere dönüĢümün daha nadir olduğunu göstermektedir.

Birçok böcek takımı karmaĢık eĢey kromozomlu türleri bulundurur ve eĢey

sınırlandırıcı kromozomların kaybı ve kazancı bazı gruplarda sıktır. Çoklu eĢey

kromozomu bulunduran böcekler içerisinde en çok X kromozomu sayısı, diĢide 12

ve erkekde 6 olmak üzere Hemiptera takımına ait Matsucoccus gallicolus Morrison,

1989 türünde tespit edilmiĢtir (Gokhman ve Kuznetsova, 2006; Blackmon ve ark.,

2016 ).

Haplodiploidi ya da arhenotoki üreme sisteminde erkekler haploittir ve

döllenmemiĢ yumurtadan geliĢirken, diĢiler diploittir ve döllenmiĢ yumurtadan

geliĢir. Bu duruma en iyi örnek böceklerde Hymenoptera takımı iken birkaç diğer

5

böcek grubu ve nematod, rotifer ve mayt gibi omurgasızlarda da haplodiploidi ile

karĢılaĢılır. Kabuklu bitler gibi diğer bazı böcek örneklerinde her bir eĢey döllenmiĢ

yumurtadan diploit olarak geliĢir fakat erkeklik döllenme sonrasında paternal (anne

babadan gelen) kromozomun inaktivasyonu ya da kaybı ile belirlenir, ergin erkekler

iĢlevsel olarak haploittir. Türler arasında farklılık gösterecek Ģekilde ebeveynlerden

alınan kromozomlar sadece germ hücrelerinde ya da hem germ hücrelerinde hem de

somatik doku hücrelerinde elemine edilir. Haplodiploidi sistemindeki eĢey

belirlemenin genetik mekanizması genellikle son derece faklı lokustaki allellerin

tamamına ya da Naonia‟da olduğu gibi paternal kromozomun genomik etkisine bağlı

olabilir (Gokhman ve Kuznetsova, 2006; Blackmon ve ark., 2016).

Bazı Diptera ve Crustacelerde nadir eĢey belirleme sistemlerinden biri de

belli bir diĢinin tüm yavrularının sadece erkek ya da sadece diĢi olduğu üreme Ģekli

olan monojenidir. Sıcaklığa bağlı eĢey belirleme sistemi mantar sineklerinde (Sciara)

görülür. Bu türlerde sıcaklığa duyarlı anne X kromozomunu elemine etme etkisi ile

eĢeyi belirler. Sitoplazmik eĢey belirlemede cinsiyet, endosimbiyontlar gibi

sitoplazmik elementlerin kontrolü altında olup olmadığıyla belirlenir. Bu durum

türün eĢey oranında dengesizliklerle sonuçlandığı için popülasyonda normal olarak

düĢük frekanlarda gerçekleĢir (Blackmon ve ark., 2016).

GeçmiĢten günümüze canlılarda cinsiyet birçok farklı mekanizma ile

belirlenebilir ve böcekler bu mekanizmaların oluĢturduğu çeĢitliliğin çoğuna sahiptir.

Böceklerin neredeyse tamamı eĢeysel olarak ürer ve yine tamamına yakını

gonokoristiktir, yani bireyler hayatları boyunca ya erkektir ya da diĢidir.

Hermafrodizm böceklerde geniĢ oranda görülmez. Böceklerde hermafrodizimin

olmayıĢı, gonokoristik bir atadan evrilen eĢey belirlemenin farklı bir biçimini ifade

eder. AĢağı yukarı tüm böceklerde eĢey zigotun genotipi tarafından belirlenir

(Blackmon ve ark., 2016).

Zigottan itibaren eĢey belirlemenin ploidi veya eĢey kromozomlarının

kompozisyonu bakımından farklılıklara dayandığı durumlarda cinsiyet karyotipik

olarak, böceğin erken geliĢme safhasında bile belirlenebilir (Gokhman ve

Kuznetsova, 2006; Blackmon ve ark., 2016).

6

Kromozomal karakterlerin, yakın akraba formların birbirlerinden ayırt

edilmesi noktasındaki önemi çoğu böcek gruplarında görülebilir.

Coleoptera takımı içinde yer alan Hydrophilidae familyasından Helophorus

aquaticus Linnaeus, 1758 türü Avrupa‟da geniĢ bir yayılıĢ gösterir ve Ural

Dağları‟na kadar uzanır. Bu türün bazı kromozomları arasındaki resiprokal

translokasyonlarda farklılık vardır. Bu farklılık verimli döl (doğurgan yavru)

devamlılığını sağlayamayan 2 ayrı türü meydana getirir (Angus, 1982).

Brezilya‟dan toplanan ve sinonim olarak düĢünülen, Epilampra

abdomennigrum De Geer, 1773 ile Changuinola-Panama‟dan toplanan Epilampra

maya Rehn, 1903 üzerinde yürütülen sitogenetik analizler sonucu: E.

abdomennigrum De Geer, 1773‟ün kromozom sayısı (2n(♂)=41), (2n(♀)=42); E.

maya Rehn, 1903‟ün kromozom sayısı (2n (♂)=35), (2n(♀)=36) olarak bulunmuĢtur.

Bu sonuçlar türlerin sinonim olarak düĢünülemeyeceğini ve iki ayrı tür olduklarını

ortaya çıkarmıĢtır (Roth ve Gurney, 1969; Karsavuran, 1981).

Agrodiaetus genusunda karyolojik çalıĢmalar yapılmadan önce cinsin 20 türü

olduğuna inanılırdı. Yapılan kromozom çalıĢmaları sayesinde bu genusun diploit

kromozom sayısı 20 ile 268 arasında değiĢiklik gösteren 90-100 türden oluĢtuğu

kabul edildi (Lukhtanov ve ark., 2005). Bu genusun bazı türleri açısından

sınıflandırmada kullanılan tek ayırıcı karekter kromozom yapılarıdır (Gokhman ve

Kuznetsova, 2006).

Ancistrocerus (Hymenoptera) cinsinde yer alan 4 tür üzerinde yürütülen

kromozomal çalıĢmalarda (kromozom sayıları, kromozom uzunlukları ve kromozom

tipleri) 2 tür kromozom sayılarının farklılıkları ile diğer türlerden ve birbirlerinden

kolayca ayırt edilmiĢtir (A. simulator Cameron 1908, (n=7), A. tuberculiceps de

Saussure, 1853 (n=10)). Kromozom sayıları aynı olan, A. adiabatus de Saussure,

1852 ve A. spilogaster Cameron, 1905 (n=6)‟da kromozom tiplerine göre

birbirlerinden ayrılmıĢtır (Goodpasture, 1974).

Türe özgü karyotip ontogenetik değiĢiklikler geçirmez. Bu yüzden böceklerin

erken geliĢim safhalarının teĢhisinde kromozom analizleri kullanılabilmektedir

7

(White, 1973). Bu durum bazı Diptera larvaları için temel teĢhis yöntemi olarak

kullanılır (Kiknadze ve ark., 1991).

Diğer bir taraftan hem pratik hem de teorik açıdan daha çok önemli olan;

sibling türlerin teĢhisi, ortaya çıkarılması ve ayırt edilmesinde kullanılabilirliği

açısından sitogenetik verilerin bir potansiyeli vardır (Blackman, 1980).

Anisopteromalus calandrae Howard, 1881, Pteromalidae familyasına ait

parazitik bir eĢek arısıdır ve yaygın bir Ģekilde biyolojik zararlı kontrolünde

kullanılır. Yapılan çalıĢmalarda Anisopteromalus calandrae Howard, 1881 ‟in n=5

ve n=7 olmak üzere farklı kromozom sayılarına sahip iki formu tespit edilmiĢtir

(Gokhman ve Kuznetsova, 2006). Kromozomlardaki sayısal farkın yanı sıra, bu

türler arasında bazı morfolojik karakterler, konukçu seçimleri ve yaĢam döngüsü gibi

durumlarda da farklılıklar vardır (Timokhov ve Gokhman, 2003).

350.000 civarı tanımlı türü bulunan Coleoptera‟nın filogenetik iiĢkilerini ve

kriptik türlerini tanımlamak için karyotipine ve sitogenetiğine yoğunlaĢılmıĢtır.

Büyük çoğunluğu eĢeysel olarak çoğalan Coleoptera‟nın yaĢayan 4797 civarı

taksonunda yapılan sitogenetik çalıĢmalar sonucu 3197 türün XY eĢey sistemi, 771

türün X0 eĢey sistemi, 100 den fazla türün de aseksüel olduğu tespit edilmiĢtir. Bu

sitogenetik verilere rağmen Coleoptera‟nın eĢey belirleme sistemi tam olarak

tanımlanmamıĢtır ancak, Y kromozomu kaybının yoğunluğu (çalıĢılan 59 familyanın

24‟ü X0 bireyleri bulunduruyor) en azından bazı familyalarda eĢeyin X-Otosom

oranı tarafından saptandığını gösterir. Coleopterada haplodiploidinin 2, parental

genom kaybının da 1 çeĢidi görülür. Coleoptera 4 alt takım içerir. Archostemata

yaĢayan 42 türe sahiptir ve Distocupes varians (Lea 1902), Neboiss 1984 türü 9

otozom kromozoma ve X0 eĢey belirleme sistemine, Micromalthus debilis LeConte,

1878 türü diploit takımında 20 kromozom‟a sahip olup döngüsel partenogenez,

paedogenesis (eĢeysel olarak olgun larva tarafından gösterilen üreme) ve

haplodiploidi olaylarını gösterir. Myxophaga alt takımı yaklaĢık 65 türe sahiptir ve

sadece 1 tanesi sitogenetik olarak çalıĢılmıĢtır. Adephaga alt takımı yaklaĢık 40.000

tanımlı türle Coleoptera‟nın en geniĢ ikinci alttakımıdır ve 7 familyada 1273 türün

sitogenetik verisi bulunmaktadır. Adephaga‟da en düĢük kromozom sayısı diploit

takımda Graphipterus serrator Forskal, 1775 türünde 2n=8, en yüksek kromozom

8

sayısı Dixus capito (Audinet-Serville, 1821) türünde 2n=70 olarak gözlemlenmiĢtir.

Polyphaga yaklaĢık tanımlı 300.000 türü ile Coleoptera‟nın en büyük alt takımıdır.

43 familyaya ait 1938 türde görülen XY eĢey sistemi bu alt familyanın en yaygın

eĢey belirleme sistemidir. X0 eĢey durumu 53 familyadan 18‟inde kaydedilmiĢtir.

Complex eĢey belirleme sistemi 12 familyada görülür. Kromozom sayısı diploit

takımda en az sayı Chalcolepidius zonatus Eschscholtz, 1829 türünde 2n=8 en

yüksek sayı Disonycha bicarinata Boheman, 1859 türünde 2n=66 olarak kayıt

edilmiĢtir. Poliploidi partenogenetik türlerde sıktır. Partenogenez 16 familyada

görülmüĢtür. XO ve XY eĢey kromozom sistemi her iki büyük alt takımda yaygındır

sırasıyla Adephaga‟da %39 ve Polyphaga‟da %46 civarındadır. Komplex eĢey

kromozom belirleme sistemi çoklu X kromozomları ile 111 türde gözlemlenmiĢtir

(Blackmon ve ark., 2016).

1. 2. CERAMBYCĠDAE FAMĠLYASI

Cerambycidae familyası, Coleoptera takımının tür sayısı bazında neredeyse

%10‟unu oluĢturan büyük familyalarından biridir. Cerambycidae familyası

Türkiye‟de teke böcekleri ya da uzun antenli böcekler olarak bilinir (Bouchard ve

ark., 2011; ġabanoğlu, 2013). Cerambycidae familyasının dünya genelinde

35.000‟den fazla türü vardır (ġabanoğlu ve ġen, 2016).

Türkiye tür sayısı ve endemizm bakımından kıtasal özellik gösterir. Aynı

zamanda ülkemiz iklimsel ve coğrafik değiĢikliklerden etkilenen organizmalar için

bir refigium özelliği de taĢır. Bu özellikleri nedeniyle Türkiye Dünya‟daki birçok

kara parçasından daha fazla biyolojik öneme sahiptir. Tüm dünyada görüldüğü gibi

Türkiye‟de de geçmiĢten günümüze meydana gelen jeolojik ve iklimsel

değiĢikliklerden en çok etkilenen canlı gruplarından biri böceklerdir. Bu durumlar

böceklerde inanılmaz bir çeĢitliliğe sebep olmuĢtur. Türkiyenin Cerambycoidae üst

familyası toplamda 816 tür içerir. Cerambycoidae‟de endemizim oranı 2 familyaya

ait 9 alt familyada % 41.42 dir. Sadece Cerambycidae‟deki 3 alt familya da

(Prioninae Latreille, 1802; Aseminae Thomson, 1861 ve Spondylidinae Audinet-

Serville, 1832) endemik tür bulunmaz. Türkiye Cerambycoidae açısından dünyada

bir biyoçeĢitlilik alanı olarak düĢünülebilir. Türkiye‟de Cerambycidae familyasına ait

720 tür ve 103 alt tür bulunmaktadır (Özdikmen, 2012a).

9

Cerambycidae‟nin Özdikmen (2012a)‟ya göre sistematiği aĢağıdaki gibidir.

Alem (Regnum) : Animalia

ġube (Phylum) : Arthropoda

Sınıf (Classis) : Insecta

Takım (Ordo) : Coleoptera

Alt takım (Subordo) : Polyphaga

Üst familya (Superfamilia) : Cerambycoidea

Familya: Cerambycidae Latreille, 1802

Alt familya: Prioninae Latreille, 1802

Alt familya: Lepturinae Latreille, 1802

Alt familya: Necydalinae Latreille, 1825

Alt familya: Aseminae Thomson, 1861

Alt familya: Saphaninae Gistel, 1848

Alt familya: Spondylidinae Audinet-Serville, 1832

Alt familya: Dorcasominae Lacordaire, 1868

Alt familya: Cerambycinae Latreille, 1802

Alt familya: Stenopterinae Gistel, 1848

Alt familya: Dorcadioninae Swainson, 1840

Alt familya: Lamiinae Latreille, 1825

Cerambycidae familyasındaki türler; genellikle vücut boylarını geçen ve teke

boynuzunu anımsatan anten yapıları sayesinde diğer familyalardan kolayca ayırt

edilebilir. Vücutları ince uzun bir yapıdadır ve boyları 3 ila 50 mm. arasında değiĢir

(Demirsoy, 1992). Titanus giganteus Linnaeus in 1771 ve Xixuthrus heros

(Macrotoma heros) Gräffe, 1868 gibi vücut uzunluğu 17cm‟ye yakın olan tropik

türler tüm böcekler arasında en büyük vücut ölçülerine sahiptir (Lodos, 1998).

10

Cerambycidae familyasında larvalar gerçek bir baĢa sahiptir. Larvaların vücut

yapıları silindirik veya basıktır. Larvalar beyaz, sarımsı nadirende grimsi renkde

olabilir. KitinleĢme görülmez genellikle yumuĢaktır. Familyada larval süre aĢağı

yukarı iki ya da üç yıl sürer. GeliĢimini tamamlayan larva, odun içinde, toprakta, otsu

bitkilerin kök veya gövde boğazlarında, kabuk altında pupa olur. Pupa evresi larva

döneminden daha kısadır, bu evre birkaç gün ya da birkaç hafta içinde tamamlanır.

Bazı durumlarda pupa evresi aĢağı yukarı üç, dört veya altı haftaya çıkabilir. Ergin

bireylerin yaĢam sürelerine etki eden çeĢitli faktörler vardır (pupa evresi, mevsim

vb.) ve bu süreyi tam olarak kestirmek zordur. Bu faktörlerin etkin olmadığı

durumlarda ergin bir bireyin ortalama yaĢam süresi 8-15 gün arasında değiĢir

(Marcela ve ark., 2017).

Pupa yuvaları oyuntu talaĢlar ile hazırlanır. Bazı türlerde pupa yuvasının bir

kireç tabakası ile kaplandığı görülür. Pupa bir dereceye kadar göğüs uzantıları ve

kafasal özellikleri ile ergin bireye benzer. YetiĢkinlerde görülen ikincil eĢey

farklılıkları genelde pupada belirgindir. DıĢtan elitranın Ģekli, anten ve bacak hatları

pupa derisi altında kolayca görülür. Pupalar, süt beyazı, balmumu ve krem rengi

olabildiği gibi, pupaların portakal rengi veya kahverengi olanlarınada rastlanır.

(Marcela ve ark., 2017).

Familya türlerinin genel vücut yapıları Lodos, 1998 ve Marcela ve ark.,

2017‟ye göre aĢağıda verildiği gibidir

Cerambycidae familyasında vücut genel olarak; baĢ (cephalon=caput), göğüs

(toraks) ve karın (abdomen) olmak üzere üç kısımdan oluĢur.

Parandrinae alt familyasında baĢ prognat veya yatay olabilir. Bazı Lepturinae

alt familyasında az çok uzun olan ağız ve burun sayesinde baĢ öne doğru uzamıĢ

durumdadır. Lamiinae‟de baĢın genel pozisyonu arkaya doğru yönelmiĢtir. BaĢ,

Spondylidinae‟de öne doğru eğimli, Dorcasominae ve Cerambycinae‟de dikey veya

içeri çekilmiĢtir. Parandrinae‟nin tamamında, Lepturinae‟nin çoğunda ve

Prioninae‟nin bazılarında gözler çukurlaĢmıĢtır. Familya türlerinde gözler genellikle

iç kenarda oluĢturduğu bir girinti ile böbrek biçimli, çentikli veya tamamen

bölünmüĢ olabilir. Gözler anten kaidelerini çevrelemiĢ durumdadır.

11

Boy ve yapı bakımından oldukça değiĢken olan antenler genellikle 11-12

segmentli ve filiform yapılı; bazen kısa bazende vücudun iki katı uzunlukta olabilir.

Antenlerdeki segment sayısı akraba olmayan gruplarda 12 olabilirken; Cerambycidae

ve Prioninae birkaç türünde 12 den az olabilir (Prionus‟un 30 kadar türünde). Anten

yapısı Parandrinae, Spondylidinae ve Lepturinae‟de eĢeyler arası benzer yapıdadır.

Lamiinae ve çoğu Cerambycinae ile Prioninae de anten yapısı enteresan bir Ģekilde

birbirine benzemez. Parandrinae ve Spondylidinae‟de segment yapılarında

gözlemlenen farklılıklar iyi belirtilmemiĢtir. Duyarga kısadır, ikinci anten

segmentinin boyu çok kısalmamıĢtır. Anten segmentleri Spondylidinae, Parandrinae

ve Prioninae‟de tüysüz, diğer alt familyalarda ise tüylüdür.

Mandibular, maksiller, palpuslar, labrum ve labiumdan oluĢan ağız parçaları

çiğneyici-kesici tipte olabilir. Labrum Parandrinae ve Prioninae‟de epistoma ile

kaynaĢmıĢtır fakat diğer alt familyalarda serbesttir. Mandibullar Cerambycidae‟nin

tümünde keskindir. Parandrinae ve Prioninae‟de genellikle geniĢ ve diĢlidir.

Spondylidinae‟de diĢsiz, uzun ve narin yapılıdır. Diğer alt familyaların çoğunda

mandibullar kısadır. Dorcasominae ve Lepturinae türlerinin ağız kenarında (içe

yakın) yoğun püsküllü tüyler yer alır. Maksilla tipik olarak iki lobludur. Prioninae ve

Parandrinae‟de içteki lob az geliĢmiĢtir. Maksillaya bağlı ve beĢ segmentli yapı

palpus maksillaris olarak adlandırılır. Palpusun son segmenti Lamiinae‟de tepe

noktasını gösterir. Diğer alt familyalarda bu tepe noktası törpülenmiĢtir. Alt çene

Lepturinae‟de maksilla kaideleri arasında çıkıntı oluĢturur. Bu çıkıntı çoğu

Cerembycidae türünde kısadır. Spondylidinae, Prioninae ve Parandrinae‟de yoktur.

Çene, Spondylidinae, Prioninae ve Parandrinae‟de açık bir Ģekilde enine geliĢmiĢtir.

Lamiinae, Cerambycinae ve Lepturinae‟de ise çene tam bir oval yapı sergilemez.

Göğüs baĢ ile abdomen arasına yerleĢmiĢtir. Göğüs önden arkaya doğru;

protoraks, mezotoraks ve metatoraks olmak üzere üç bölümden oluĢur.

Diğer alt familyalarda daha zayıf yapılı olan protoraks Prioninae ve

Parandrinae‟de gövdeyi taĢır. Protoraksa üstten bakıldığı zaman neredeyse tamamı

görünür ve bu kısım pronotum olarak adlandırılır.

12

Mezotoraksın dorsalden küçük bir kısmı görülür ve bu kısım skutellum olarak

isimlendirilir. Skutellum zaman zaman iyi geliĢmiĢtir fakat çoğu zaman skutellumun

mezotorakstan ayırt edilebilen belirgin bir yapısı yoktur.

Protoraks, mezotoraks ve metatoraksdan birer çift bacak çıkar. Bacaklar

genellikle koĢucu tipdedir. Bacaklar büyük oranda uzundur fakat Lamiinae alt

familyasında yer alan Gerania Audinet-Serville 1835 cinsi erkekleri gibi bazı

türlerde çok daha uzamıĢtır. Lamiinae alt familyasından Acrocinus Illiger‟de ön

bacaklar aĢırı uzundur (ergin erkek bireylerde ön femur vücut kadar uzun olabilir).

Bu uzun bacakları türlerin ağaç dalları arasında geçiĢ için kullandıklarına inanılır. Ön

bacaklar bazı Prioninae ve Lamiinae türlerinde (özellikle erkeklerde) geniĢlemiĢ

yapıdadır. Erkek Cerambycinae‟lerde orta femur gibi arka bacaklarda geniĢlemiĢ ve

iyi geliĢmiĢ olabilir. Bacaklar uzun ve geniĢ olmalarına rağmen asla zıplamaya

adapte olmamıĢtır. Bacaklar iç kısımları boyunca yivli bir yapı gösterir. Tibianın

ucunda genelde iki mahmuz vardır. Tarsus bacağın en son kısmıdır, gerçekte beĢ

segnemtli yapı gösterir. Tırnakları beĢinci segment taĢır. Dördüncü segment çok

küçüktür, üçüncü segmentin lobları arasına sıkıĢmıĢtır, ilk bakıĢta hemen

farkedilemez. Bacak pseudotetramer (dört segmentli) görüntü verir. Üçüncü segment

iki lobludur. Birbirinden ayrı bir çift olarak bulunan tırnaklar; çentikli, çatallı ya da

basit yapılı olabilir. Bacakların renkleri ve boyları farklı olabilir. Yine bacaklardaki

tüy oranlarıda değiĢiklik gösterir. Bacaklarda gözlemlenen bu çeĢitli yapı taksonomik

açıdan büyük önem arz eder.

Mezotoraks ve metatoraksta ön ve arka kanatlar yer alır (birer çift).

Mezotoraksdan çıkan kın kanatlar derimsi, noktalı, sert, düz, çizgili, spinli, parĢömen

benzeri ve parlak olabilir. Kın kanatlar tamamen veya kısmen tüylerle ya da pullarla

kaplı yapıdadır. Güçlü bir Ģekilde sklerotize olan kın kanatlar uçmada kullanılmaz ve

vücudun üst kısmını örter. UçuĢta kullanılmamasına rağmen kın kanatlar, yön

belirlemede etkilidir ve vücut üzerinde kapalı tutulduğu zaman korunak görevi yapar.

Metatorakstan çıkan yapılar zar kanatlardır. Uçma görevini üstlenirler. Zar

kanatlar böcek dinlenme halinde kın kanatların altında katlanmıĢ olarak durur. Bazı

taksonlarda arka kanatlar (Cerambycinae, Laminae, Prioninae, Lepturinae ve

Spondylidinae) çok yıpranmıĢ veya çeĢitli sebeplerden yok olmuĢ ise böcekler

13

kanatları olmasına rağmen uçamazlar. Cins ve alt familya ayrımında bu kanatlar

üzerinde yer alan damarlar rol oynar fakat tür teĢhisinde tercih edilmez.

Abdomen elitra altında gizlenmiĢtir ve geniĢ yapılıdır. Çoğu zaman elitra

abdomeni kaplar, örter. Abdomen genelde on segmentlidir. Çok küçük olan

dokuzuncu ve onuncu segmentler sekizinci segmentin içine gömülmüĢtür ve dıĢtan

görülmez. Teleskobik olarak sekizinci segment, böceğin dinlenme anında yedinci

segmentin içinde gizlenir. Dokuzuncu abdomen segmenti erkek ve diĢi bireylerde

değiĢik yapıdadır, bu segment eĢey organlarını taĢır ve genital segment olarak

adlandırılır. Elitranın abdomeni kısmen veya tamamen örtmesi önemli bir

taksonomik karakterdir.

DiĢilerin posterior segmentleri ovipozitör Ģeklinde uzamıĢ, kaynaĢmıĢ

Ģekildedir. Bu yapı yumurta bırakma iĢlemini kolaylaĢtırır. Pigidium abdomenin

dorselden bakıldığı zaman görülebilen son segmentidir. Spermateka diĢilerde

spermlerin depo edildiği alandır. Sistematik açıdan bu depo alanı önemlidir. Türler

arasında dahi çok farklı olabilir.

Cerambycidae familyasında tüm türler için geçerli bir eĢey organ yapısı

vermek zordur. Cinsler hatta türler arasında bile eĢey organ yapısı farklılık gösterir.

Fallik bir yapıda olan erkek eĢey organı tüp Ģeklindeki aedeagus, phallobase ve

paramerlerden oluĢur. Spermlerin diĢiye iletilmesindeki rolü aedeagus oynar.

ÇiftleĢme sırasında paramerler diĢiyi kavrar. Paramerlerin ve aedeagusun yapısı tür

ayrımı açısından önemlidir. Aedeagusun apeksi, düz, ĢiĢkin veya sivri yapılı olabilir.

Paramerler bıçak ya da balta gibi değiĢik Ģekilli olabilir.

Cerambycidae familyasının çoğu türü, elitra, pronotum, baĢ ve bacaklarda,

sıklığı ve özellikleri farklı olan kıllar taĢıyabilir. Kıllar kalın, ince, uzun ya da kısa;

siyah, beyaz, kahverengi, sarımsı ve kırmızımsı olabilir. Bu kıllar taksonomik açıdan

oldukça önemlidir. Cins ve tür ayrımında kullanılır.

Cerambycidae familyası ergin bireyleri, fitofag (otsu bitkilerle beslenen) veya

ksilofag (odunla beslenen) beslenir. Familyada larvaların çoğu kisilofagtır. Kisilofag

olmayan larvalar ise bazı otsu bitkilerin kök ve gövdelerini yiyerek beslenirler

(ġabanoğlu ve ġen, 2016). Cerambycidae familyasında fitofag ve ksilofag olan

14

beslenme Ģekline istisna bir örnek olarak, Cerambycine alt familyasından

Elytroleptus cinsi yetiĢkinleri Lycidae familyasını taklit eder ve bunların erginlerini

avlar (Marcela ve ark., 2017).

Şekil 1.1. Cerambycidae familyası vücut kısımları (Marcela ve ark., 2017)

15

Şekil 1.2. Cerambycidae familyası vücut kısımları (Marcela ve ark., 2017)

16

1.2.1. Cerambycidae Sitogenetiği

Coleoptera takımı içerisinde Cerambycidae familyası kromozom sayısı

bakımından muhafazakâr bir tutum sergiler (Smith ve Virkki, 1978). Coleoptera

takımı için atasal kromozom sayısı olan (2n=20) Cerambycidae familyası içinde

geçerliliğini korur ve familya bazında da atasal kromozom sayısı olarak kabul edilir.

Çoğu karyotipten elde edilen bilgilerle, atasal kromozomların metasentrik veya

submetasentrik olduğu söylenebilir (Giannoulis ve ark., 2014). Bu atasal kromozom

sayısının yanı sıra familyanın diploit kromozom sayısı (2n=10)‟dan, (2n=36)‟ya

kadar çeĢitlilik gösterir. Familyanın EĢey kromozom sistemi paraĢüt tipdir (Xyp)

(Okutaner ve ark., 2011a). Cerambycida‟de Ģimdiye kadar 272 tür üzerinde

sitogenetik çalıĢma yapılmıĢtır.

1.2.2. Cerambycidae Sitogenetiği Üzerine Kaynak AraĢtırması

Cerambycidae familyasında günümüze kadar yapılan çalıĢmaların çoğu

faunaları ve taksonomileri üzerinedir (Okutaner, 2011). Familya üzerinde yürütülen

sitogenetik çalıĢmalar da oldukça azdır (Rozek ve ark., 2004; Dutrillaux ve ark.,

2007).

Literatürde Cerambycidae familyası üzerine yapılan sitogenetik çalıĢmalar

sonucu elde edilen karyotip bilgilerinin ait olduğu tür sayıları aĢağıda kronolojik

olarak sıralanmıĢ.

Ehara, (1956)‟da 23 tür; Teppner (1966)‟da 20 tür; Teppner (1968)‟de 25 tür;

Kudoh ve ark. (1972)‟de 5 tür; Simith ve Virkki (1978)‟de 157 tür; Vidal (1984)‟de 3

tür; de Vaio ve ark. (1985)‟de 2 tür; De Fernandez ve De Bigliardo (1985)‟de 1 tür;

Kido ve Saitoh (1987)‟de 1 tür (B kromozomları); Lachowska ve ark (1996)‟da 1

tür; Holecova ve ark. (2002)‟ de 2 tür; Rozek ve ark. (2004)‟de 3 tür; Cesari ve ark..

(2005)‟de 3tür; Dutrillaux ve ark., (2007)‟de 1 tür; A. Dutrillaux ve Dutrillaux

(2009)‟da 1 tür; Ping ve ark., (2010)‟da 2 tür; Okutaner, (2011)‟de 3 tür; Okutaner ve

ark., (2011a)‟de 2 tür; Okutaner ve ark., (2011b)‟de 1 tür; Okutaner ve ark., (2011c);

1 tür; Okutaner ve ark., (2011d)‟de 1 tür Okutaner ve ark., (2012)‟de 1 tür; Li-Juan

17

ve ark., (2013)‟de 4 tür; Giannoulis ve ark., (2014)‟de 5 tür; Karagyan ve Kalashian,

(2016)‟da 4 tür.

Coleoptera takımının büyük bir familyası olan Cerambycidae üzerinde bu

güne kadar yürütülen sitogenetik çalıĢmaların azlığı bu konunun çalıĢma alanı olarak

Ģeçilmesinde büyük rol oynamıĢtır.

18

2. MATERYAL METOT

Bu çalıĢmada, KırĢehir, Sivas, Ankara, Hatay ve Sakarya Ġlleri‟nde 2016-

2017 yılları, Nisan-Temmuz ayları arasında gerçekleĢtirilen arazi çalıĢmaları

sonucunda Cerambycidae familyasına ait erkek ve diĢi toplam 93 örnek toplandı.

Toplama iĢlemi atrapla süpürme tekniği kullanılarak gerçekleĢtirildi. Örnekler canlı

olarak laboratuvara nakledildi.

Laboratuvara getirilen örneklerin abdomen içerikleri mikroskop altında

pensler kullanılarak uygun bir Ģekilde izole edildi ve kromozom preparasyonu için

gerekli iĢlemlere tabi tutuldu. Örneklerin geriye kalan kısımları teĢhis çalıĢmaları için

alkol (%96) içeren krytüplere alındı. TeĢhis iĢlemleri ilgili literatürlerden

yararlanılarak gerçekleĢtirildi.

Ġzole edilen abdomen içeriğinin testis ve orta bağırsak doku örnekleri

üzerinde kısmi modifikasyonlarla Rozek (1994)‟de belirtilen yöntem esas alınarak

kromozom preparasyon iĢlemleri yürütüldü. Buna göre:

Erkek bireylerin testis-orta bağırsak dokuları ve diĢi bireylerin orta bağırsak

dokuları safsu ve % 0.05 oranında kolsiĢin ile hazırlanan hipotonik çözelti içerisinde

çıkarılıp aynı solüsyonda doku içeriğine bağlı olarak en az 20-25 dk bekletildi. Bu

iĢlemin ardından ilgili dokular içerisinde etil alkol-asetik asit (3:1) çözeltisi olan

kryotüpler içine alındı ve daha sonra çalıĢılmak üzere derin dondurucuda saklandı.

Prepatratları hazırlanacak olan doku örnekleri küçük parçalar halinde temiz

lam üzerine konuldu. Örneklerin üzerine 1:1 oranında safsu ve asetik asit ile

hazırlanmıĢ olan çözelti damlatıldı. Ġnce uçlu pensler ve bisturi yardımı ile doku

küçük parçalara ayrıldı. Bu ayırma iĢleminin ardından üzerine bir baĢka lam

kapatılarak ezme iĢlemi gerçekleĢtirildi. Ezme iĢlemi sonrası her iki lam sıvı azota

daldırılarak donduruldu. Daha sonra dondurulan lamlar bisturi yardımı ile

birbirlerinden ayrıldı ve havalandırılarak kurutuldu. Kuruyan preparatlar % 4‟lük

giemsada 10 dk boyunca boyama iĢlemine tabi tutuldu. Giemsa ile boyama iĢlemi

tamamlandıktan sonra preparatlar su ile yıkandı ve uygun hava akımında kurutuldu.

Hazırlanan preparatlar Olimpous marka (Model No: CX23LEDRFS1) araĢtırma

mikroskobu ile tarandı. Belirlenen kromozom setleri Olypus Marka (Model No:

19

BX53F) kamera ataçmanlı araĢtırma mikroskobu ile (60X) ve (100X) büyütmede

fotoğraflanıp bilgisayara kaydedildi.

Tezde değerlendirilen türlere ait veriler, bulgular kısmında sırası ile aĢağıdaki

alt baĢlıklar içerisinde verildi. Buna göre:

“Üzerinde çalıĢılan materyal” alt baĢlığı ile yakalanan türe ait lokalite bilgisi,

elde edilen örnek sayısı ve türün fotoğrafı verildi. Türün fotoğrafı ZEISS marka

(Model: Stemi 2000-C) kamera ataçmanlı mikroskop kullanılarak çekildi.

“Türkiye yayılıĢı” alt baĢlığı ile Türkiye‟de Ģimdiye kadar tespit edildiği iller

ve bunu gösteren bir harita güncel literatürlerden temin edilerek verildi. Bu çalıĢma

ile bulunduğu il için yeni kayıt özelliği gösteren türün bu durumu sözel ifade ile

yayılıĢ bilgisine ilave edildi ve harita üzerinde ilgili il kırmızı ile boyanıp haritanın

kısmi revizyonuyla verildi.

“Dünya yayılıĢı” alt baĢlığı ile literatürden elde edilen bilgiler referans

alınarak türün Dünya‟da yayılıĢ gösterdiği ülkeler verildi.

“Sitogenetiği” alt baĢlığı ile türe ait tespit edilen kropmozom setlerinin bilgisi

ve fotoğrafları verildi. Karyotipi bu çalıĢma ile tespit edilemeyen türlerin literatür

kayıtlarında karyotip bilgisi varsa ilgili bilgiler bu baĢlık altında verildi.

Elde edilen tüm sonuçlar literatürle karĢılaĢtırılarak tezin “Sonuç ve Öneriler”

bölümünde tartıĢıldı.

20

3. BULGULAR

TAKIM : Coleoptera

ALT TAKIM : Polyphaga

ÜST FAMİLYA : Cerambycoidea Latreille, 1802

FAMİLYA : Cerambycidae Latreille, 1802

ALT FAMİLYA : Cerambycinae Latreille, 1802

TRİBUS : Callidiini Kirby, 1837

3.1. Phymatodes (Phymatodes) testaceus (Linnaeus, 1758)

Üzerinde çalıĢılan materyal: Türe ait 7 örnek Sivas Ġli, Gemerek Ġlçesi, Sızır

Kasabası, Arpaözü Mahallesi‟nden toplandı. (Resim 3.1).

Resim 3.1. Phymatodes testaceus (Linnaeus, 1758)

Türkiye yayılıĢı: Bu tür bu çalıĢma ile Sivas Ġli‟nden ilk defa kaydedildi.

Literatürdeki diğer kayıtlar: Adıyaman, Antalya, Artvin, Bingöl, Bolu, Çanakkale,

Çorum, Düzce, GümüĢhane, Hatay, Isparta, Ġçel, Ġstanbul, KahramanmaraĢ,

Kırıkkale, Burdur, Niğde, Osmaniye (Özdikmen, 2007); (Özdikmen, 2008a);

(Özdikmen, 2008b); (Özdikmen, 2011); (Okutaner, 2011); (Özdikmen, 2013); (Kaya,

2015) (Harita 3.1).

21

Harita 3.1. Phymatodes testaceus‟un Türkiye yayılıĢı (Özdikmen, 2013‟e ek

düzenleme yapılmıĢtır)

Dünya yayılıĢı: Avrupa (Portekiz, Ġspanya, Fransa, Korsika, Ġtalya, Sicilya,

Sardunya, Arnavutluk, Slovenya, Hırvatistan, Bosna-Hersek, Sırbistan, Makedonya,

Yunanistan, Girit, Bulgaristan, Türkiye, Romanya, Macaristan, Avusturya, Ġsviçre,

Belçika, Hollanda, Danimarka, Almanya, Lüksemburg, Ġngiltere, Çekya, Slovakya,

Norveç, Polonya, Ġsveç, Finlandiya, Estonya, Letonya, Litvanya, Beyaz Rusya,

Ukrayna, Kırım, Moldovya, Avrupa Rusya, Avrupa Kazakistan), Kuzey Afrika

(Tunus, Cezayir, Fas), Madeira, Sibirya, Japonya, Kafkasya, Transkafkasya, Ġran,

Suriye, Lübnan, Kuzey Amerika (Kanada, Amerika).

Sitogenetiği:

Phymatodes testaceus‟un testis dokularından ve bağırsağından yapılan

preparatlarda sitogenetik veri elde edilemedi.

TRİBUS: Certallini Faimaire, 1854

3.2. Certallum ebulinum (Linnaeus, 1767)

Üzerinde çalıĢılan materyal: Türe ait 2 örnek KırĢehir Ġli, Karacaören Köyü

merkezinden toplandı (Resim 3.2).

22

Resim 3.2. Certallum ebulinum (Linnaeus, 1767)

Türkiye yayılĢı: Adana, Adıyaman, Aksaray, Amasya, Ankara, Antalya,

Aydın, Bilecik, Balıkesir, Bursa, Çanakkale, Çankırı, Çorum, Denizli, Diyarbakır,

Erzincan, Gaziantep, Hatay, Ġçel, Isparta, Ġstanbul, Ġzmir, KahramanmaraĢ, Kırıkkale,

KırĢehir, Konya, Kayseri, Muğla, Manisa, Mardin, NevĢehir, Niğde, Osmaniye,

Sinop, ġanlıurfa, Trabzon, Yozgat (Özdikmen, 2007); (Özdikmen, 2008a);

(Özdikmen, 2008b); (Özdikmen, 2011); (Okutaner, 2011); (Özdikmen, 2013);

(Özbek, 2015); (Kaya, 2015) (Harita 3.2).

Harita 3.2. Certallum ebulinum‟un Türkiye yayılıĢı (Özdikmen, 2013‟e ek

düzenleme yapılmıĢtır)

Dünya yayılıĢı: Kuzey Afrika (Tunus, Fas, Cezayir, Libya), Türkiye, Suriye,

Kafkasya, Ġran, Transkafkasya, Ürdün, Lübnan, Avrupa (Ġspanya, Ġtalya, Sicilya,

23

Girit, Portekiz, Yunanistan, Fransa, Malta, Trakya, Kırım, Rusya‟nın Avrupa

kısımları, Ukrayna).

Sitogenetiği:

Certallum ebulinum‟un testis dokularından ve bağırsağından yapılan

preparatlarda sitogenetik veri elde edilemedi.

Okutaner ve ark., (2011d)‟de Certallum ebulinum‟un testis dokusundan elde

ettiği mitotik metafaz plağında türün diploit kromozom sayısını (2n=22) olarak

bulmuĢtur.

TRİBUS: Clytini Mulsant, 1839

3.3. Chlorophorus varius (Müller, 1766)

Üzerinde çalıĢılan materyal: Türe ait 6 örnek Sakarya Ġli, Akyazı Ġlçesi

Merkezi‟nden toplandı (Resim 3.3).

Resim 3.3. Chlorophorus varius (Müller, 1766)

Türkiye yayılıĢı: Bu tür bu çalıĢma ile Sakarya Ġli‟nden ilk defa kaydedildi.

Literatürdeki diğer kayıtlar: Adana, Adıyaman, Aksaray, Amasya, Ankara, Antalya,

Artvin, Aydın, Bilecik, Balıkesir, Bursa, Bolu, Bartın, Burdur, Çanakkale, Çankırı,

Çorum, Denizli, Düzce, Erzincan, EskiĢehir, Erzurum, GümüĢhane, Hakkari, Hatay,

24

Iğdır, Isparta, Ġçel, Ġzmir, Ġstanbul, KahramanmaraĢ, Kırıkkale, KırĢehir, Kırklareli,

Karaman, Kocaeli, Konya, Karabük, Kastamonu, Kayseri, Malatya, Muğla, Manisa,

Mardin, MuĢ, NevĢehir, Niğde, Osmaniye, ġanlıurfa, Trabzon, Tunceli, Tokat, UĢak,

Zonguldak, Van (Özdikmen, 2007); (Özdikmen, 2008a); (Özdikmen, 2008b);

(Özdikmen, 2011); (Okutaner, 2011); (Özdikmen, 2013); (Özbek, 2015); (Kaya,

2015) (Harita 3.3).

Harita 3.3. Chlorophorus varius‟un Türkiye yayılıĢı (Özdikmen, 2013‟e ek

düzenleme yapılmıĢtır)

Dünya yayılıĢı: Kuzey Afrika (Mısır), Sibirya, Vietnam, Kafkasya, Çin,

Türkiye, Transkafkasya, Ġran, Suriye, Ġsrail, Lübnan, Irak, Ürdün, Avrupa (Fransa,

Korsika, Ġspanya, Scilya, Ġtalya, Malta, Sardunya, Slovenya, Arnavutluk, Bosna

Hersek, Hırvatistan, Romanya, Trakya, Ġsviçre, Macaristan, Avusturya, Çek

Cumhuriyeti, Almanya, Polonya, Ġsveç, Slovakya, Letonya, Ukrayna, Kırım, Beyaz

Rusya, Rusya‟nın Avrupa kısımları, Moldova, Kazakistan‟ın Avrupa kısımları).

Sitogenetiği:

Chlorophorus varius‟un erkek birey testis dokularından elde edilen metafaz

plağında türün haploit kromozom sayısı (n=9+Xyp) olarak belirlenmiĢtir. EĢey

kromozomu (paraĢüt sistem) ok ile gösterilmiĢtir (Resim 3.4).

25

Resim 3.4. Chlorophorus varius’un erkek birey testisinden elde edilen metafaz plağı

(mayotik) (n=9+Xyp)

ALT FAMİLYA: Dorcadioninae Swainson, 1840

TRİBUS: Dorcadionini Swainson, 1860

3.4. Dorcadion anatolicum (Pic, 1900)

Üzerinde çalıĢılan materyal: Türe ait 13 örnek Ankara-Bala yolu üzerindeki

meralık alandan (3. Km) toplandı (Resim 3.5).

Resim 3.5. Dorcadion anatolicum (Pic, 1900)

Türkiye yayılıĢı: Adana, Ankara, Antalya, Çanakkale, KahramanmaraĢ,

Konya, Isparta (Özdikmen ve Okutaner, 2005); (Okutaner, 2011a); (Özdikmen,

2016) (Harita 3.4).

10µ

26

Harita 3.4. Dorcadion anatolicum‟un Türkiye yayılıĢı (Okutaner, 2011a‟ya ek

düzenleme yapılmıĢtır)

Dünya yayılıĢı: Türkiye.

Sitogenetiği:

Dorcadion anatolicum’un erkek birey testis dokularından elde edilen

metafaz plağında türün diploit kromozom sayısı (2n=24) olarak belirlenmiĢtir (Resim

3.6).

Resim 3.6. Dorcadion anatolicum‟un erkek birey testisinden elde edilen mitotik

metafaz plağı (2n=24)

3.5. Dorcadion scabricolle (Dalman, 1817)

Üzerinde çalıĢılan materyal: Türe ait 10 örnek Ankara Ġli, IĢıkdağı-

Kızılcahamam Mevkii, Karagöl Jeositi çevresinden toplandı (Resim 3.7).

10µ

27

Resim 3.7. Dorcadion scabricolle (Dalman, 1817)

Türkiye yayılıĢı: Adana, Afyon, Ağrı, Ankara, Antalya, Ardahan, Bilecik,

Balıkesir, Bursa, Çankırı, Çorum, Erzincan, Erzurum, EskiĢehir, GümüĢhane, Isparta,

Ġçel, KahramanmaraĢ, Kars, , Kastamonu, Kayseri, Konya, Kütahya, Malatya, Niğde,

Sivas, UĢak, Van, Yozgat (Özdikmen ve Okutaner, 2006); (Özdikmen ve ark., 2009);

(Okutaner, 2011a); (Özdikmen, 2016) (Harita 3.5).

Harita 3.5. Dorcadion scabricolle’nin Türkiye yayılıĢı (Okutaner, 2011a‟ya ek

düzenleme yapılmıĢtır)

Dünya yayılıĢı: Kafkasya, Transkafkasya, Türkiye, Ġran.

Sitogenetiği:

Dorcadion scabricolle’nin erkek birey testis dokularından elde edilen metafaz

plağında diploit kromozom sayısı (2n=20) olarak belirlenmiĢtir (Resim 3.8).

28

Resim 3.8. Dorcadion scabricolle‟nin erkek birey testisinden elde edilen mitotik

metafaz plağı (2n=20)

ALT FAMİLYA: Lamiinae Latreille, 1825

TRİBUS: Agapanthiini Mulsant, 1839

3.6. Agapanthia suturalis (Fabricius, 1787)

Üzerinde çalıĢılan materyal: Türe ait 5 örnek Sivas Ġli, Gemerek Ġlçesi, Sızır

Kasabası Merkezi‟nden toplandı (Resim 3.9).

Resim 3.9. Agapanthia suturalis (Fabricius, 1787)

Türkiye yayılıĢı: Adana, Ankara, Antalya, Artvin, Aydın, Bilecik, Bingöl,

Bursa, Burdur, Bayburt, Çanakkale, Çankırı, Çorum, Denizli, Diyarbakır, Edirne,

Elazığ, Erzincan, EskiĢehir, Gaziantep, GümüĢhane, Hakkari, Hatay, Isparta, Ġçel,

Ġstanbul, Ġzmir, KahramanmaraĢ, Kars, Kırıkkale, Kırklareli, KırĢehir, Kilis, Konya,

Kocaeli, Kastamonu, Malatya, Muğla, Manisa, Osmaniye, Rize, Siirt, Sinop, Sivas,

10µ

29

Tunceli (Özdikmen, 2007); (Özdikmen, 2008a); (Özdikmen, 2008b); (Özdikmen,

2011); (Okutaner, 2011); (Özdikmen, 2013); (Kaya, 2015) (Harita 3.6).

Harita 3.6. Agapanthia suturalis‟in Türkiye yayılıĢı (Özdikmen, 2013‟e ek

düzenleme yapılmıĢtır)

Dünya yayılıĢı: Kuzey Afrika (Cezayir, Fas, Kanarya Adaları, Tunus, Libya),

Asya (Ġran, Irak, Türkiye, Kıbrıs, Suriye, Ġsrail, Lübnan, Ürdün, Kazakistan).

Sitogenetiği:

Agapanthia suturalis‟in testis ve bağırsak dokularından yapılan preparatlarda

sitogenetik veri elde edilemedi.

TRİBUS: Phytoeciini Mulsant, 1839

3.7. Oxylia argentata (Ménétriés, 1832)

Üzerinde çalıĢılan materyal: Türe ait 6 örnek Ankara Ġli‟nden toplandı (Resim

3.10).

30

Resim 3.10. Oxylia argentata (Ménétriés, 1832)

Türkiye yayılıĢı: Adıyaman, Ağrı, Ankara, Antalya, Artvin, Bingöl, Bitlis,

Bayburt, Çorum, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Giresun, GümüĢhane,

Hatay, Ġçel, Isparta, Ġzmir, KahramanmaraĢ, Kars, Kırıkkale, Konya, Kastamonu,

Niğde, Siirt, Sinop, Tunceli, Yozgat (Özdikmen, 2007); (Özdikmen, 2008a);

(Özdikmen, 2008b); (Özdikmen, 2011); (Okutaner, 2011); (Özdikmen, 2013) (Harita

3.7).

Harita 3.7. Oxylia argentata‟nın Türkiye yayılıĢı (Özdikmen, 2013)

Dünya yayılıĢı: Avrupa (Kırım), Kafkasya, Yakın Doğu, Türkiye, Ġran.

31

Sitogenetiği:

Oxylia argentata’nın erkek birey testis dokularından elde edilen metafaz

plağında türün haploit kromozom sayısı (n=9+Xyp) olarak belirlenmiĢtir. EĢey

kromozomu (paraĢüt sistem) ok ile gösterilmiĢtir (Resim 3.11).

Resim 3.11. Oxylia argentata‟nın erkek birey testisinden elde edilen metafaz plağı

(n=9+Xyp)

3.8. Phytoecia coerulea (Scopoli, 1772)

Üzerinde çalıĢılan materyal: Türe ait 6 örnek Sivas Ġli, Gemerek Ġlçesi, Sızır

Kasabası Merkezi‟nden toplandı (Resim 3.12).

Resim 3.12. Phytoecia coerulea (Scopoli, 1772)

10µ

32

Türkiye yayılıĢı: Adana, Afyon, Aksaray, Ankara, Antalya, Aydın, Bilecik,

Bolu, Burdur, Denizli, Düzce, EskiĢehir, Erzurum, Isparta, Ġçel, Ġstanbul, Ġzmir,

KahramanmaraĢ, Kastamonu, Karabük, Karaman, Kayseri, Kütahya, Konya, Manisa,

Muğla, NevĢehir, Niğde, Osmaniye, Samsun, Sivas, Yozgat (Özdikmen, 2007);

(Özdikmen, 2008a); (Özdikmen, 2008b); (Özdikmen, 2011); (Okutaner, 2011)

(Harita 3.8).

Harita 3.8. Phytoecia coerulea‟nın Türkiye yayılıĢı (Okutaner, 2011)

Dünya yayılıĢı: Orta Asya, Türkiye, Filistin, Kafkasya, Ġsrail, Transkafkasya,

Lübnan, Ürdün, Suriye, Avrupa (Ġspanya, Portekiz, Ġtalya, Sicilya, Hırvatistan, Bosna

Hersek, Sırbistan, Sicilya, Ġsviçre, Litvanya, Slovakya, Ukrayna, Moldova, Beyaz

Rusya, Kazakistan‟ın Avrupa kısımları, Rusya‟nın Avrupa kısımları).

Sitogenetiği:

Phytoecia coerulea‟nın testis dokularından ve bağırsağından yapılan

preparatlarda sitogenetik veri elde edilemedi.

3.9. Phytoecia (Helladia) humeralis (Walt, 1838)

Üzerinde çalıĢılan materyal: Türe ait 1 örnek KırĢehir Ġli, Karacaören Köyü

Merkezi‟nden toplandı (Resim 3.13).

33

Resim 3.13. Phytoecia (Helledia) humeralis (Walt, 1828)

Türkiye yayılıĢı: Adana, Adıyaman, Aksaray, Amasya, Ankara, Antalya,

Aydın, Bolu, Burdur, Denizli, Diyarbakır, Edirne, EskiĢehir, Gaziantep, Hakkari,

Hatay, Ġçel, Isparta, Ġzmir, KahramanmaraĢ, Kırıkkale, KırĢehir, Konya, Kütahya,

Malatya, Manisa, Niğde, Osmaniye, Siirt, UĢak, Yozgat (Özdikmen, 2007);

(Özdikmen, 2008a); (Özdikmen, 2008b); (Özdikmen, 2011); (Okutaner, 2011);

(Özdikmen, 2013) (Harita 3.9).

Harita 3.9. Phytoecia (Helledia) humeralis‟in Türkiye yayılıĢı (Özdikmen, 2013)

Dünya yayılıĢı: Yunanistan, Türkiye, Gürcistan, Azerbaycan, Kıbrıs, Suriye,

Ġran.

34

Sitogenetiği:

Phytoecia (Helledia) humeralis‟in testis dokularından ve bağırsağından

yapılan preparatlarda sitogenetik veri elde edilemedi.

ALT FAMİLYA: Lepturinae Latreille, 1802

TRİBUS: Lepturini Latreille, 1802

3.10. Vadonia unipunctata (Fabricius, 1787)

Üzerinde çalıĢılan materyal: Türe ait 7 örnek KırĢehir Ġli, Karacaören Köyü

Merkezi‟nden toplandı (Resim 3.14).

Resim 3.14. Vadonia unipunctata (Fabricius, 1787)

Türkiye yayılıĢı: Afyon, Aksaray, Amasya, Ankara, Antalya, Artvin, Bayburt,

Bilecik, Bingöl, Bolu, Bitlis, Burdur, Bursa, Çankırı, Çorum, Elazığ, Erzurum,

Erzincan, Isparta, Ġzmir, KahramanmaraĢ, Karabük, Kars, Kastamonu, Kayseri,

KırĢehir, Kocaeli, Konya, Kütahya, Malatya, NevĢehir, Niğde, Osmaniye, Rize,

Sivas, Tokat, UĢak (Özdikmen, 2007); (Özdikmen, 2008a); (Özdikmen, 2008b);

(Özdikmen, 2011); (Okutaner, 2011a) (Harita 3.10).

35

Harita 3.10. Vadonia unipunctata’nın Türkiye yayılıĢı (Okutaner, 2011)

Dünya yayılıĢı: Avrupa (Ġspanya, Fransa, Ġtalya, Hırvatistan, Bosna Hersek,

Sırbistan, Romanya, Macaristan, Makedonya, Yunanistan, Bulgaristan, Trakya, Çek

Cumhuriyeti, Slovakya, Avusturya, Polonya, Letonya, Ukrayna, Kırım, Moldova,

Rusya‟nın Avrupa kısımları, Kazakistan‟ın Avrupa kısımları), Kafkasya, Yakın

Doğu, Türkiye, Ġran, Suriye, Transkafkasya, Lübnan, Kuzey Afrika (Cezayir, Fas).

Sitogenetiği:

Vadonia unipunctata’nın testis dokularından ve bağırsağından yapılan

preparatlarda sitogenetik veri elde edilemedi.

Okutaner, (2011c)‟de Vadonia unipunctata‟nın testis dokusundan elde ettiği

mitotik metafaz plağında türün diploit kromozom sayısını (2n=20) olarak bulmuĢtur.

TRİBUS: Rhagiini Kirby, 1837

3.11. Cortodera flavimana (Waltl, 1838)

Üzerinde çalıĢılan materyal: Türe ait 25 örnek Sivas Ġli, Gemerek Ġlçesi, Sızır

Kasabası, Satalağan Obası Mevkii‟nden toplandı (Resim 3.15).

36

Resim 3.15. Cortodera flavimana (Waltl, 1838)

Türkiye yayılıĢı: Adana, Afyon, Aksaray, Ankara, Antalya, Artvin, Bolu,

Bursa, Bayburt, Çanakkale, Çankırı, Erzurum, GümüĢhane, Ġçel, Isparta, Ġstanbul,

Ġzmir, KahramanmaraĢ, Kars, Konya, Kocaeli, Karabük, Kastamonu, Kayseri, Niğde,

Rize, Samsun, Sinop, Sivas, Tokat, Yozgat (Özdikmen, 2007); (Özdikmen, 2008a);

(Özdikmen, 2008b); (Özdikmen, 2011); (Okutaner, 2011); (ġabanoğlu, 2013) (Harita

3.11).

Harita 3.11. Cortodera flavimana‟nın Türkiye yayılıĢı (Okutaner, 2011)

Dünya yayılıĢı: Türkiye, Suriye, Avrupa (Makedonya, Bulgaristan,

Macaristan, Trakya, Avusturya, Romanya, Moldova, Sırbistan, Yunanistan,

Slovakya).

37

Sitogenetiği:

Cortodera flavimana‟nın erkek birey bağırsağından elde edilen plak (Resim

3.16)‟daki gibidir. Kromozom ayrım sınırları net olmayan plakta yapılan sayım ile

diploit kromozom sayısı (2n=20) olarak tespit edilmiĢtir. 15 nolu kromozomun (Xyp)

eĢey sistemine ait paraĢüt tip eĢey kromozomu olduğu düĢünülmektedir.

Resim 3.16. Cortodera flavimana‟nın erkek birey bağırsağından elde edilen metafaz

plağı (mitotik) (2n=20)

ALT FAMİLYA: Stenopterinae Gistel, 1848

TRİBUS: Stenopterini Gistel, 1848

3.12. Stenopterus rufus (Linnaeus, 1767)

Üzerinde çalıĢılan materyal: Türe ait 5 örnek Hatay Ġli, Samandağı Ġlçesi

Hıdırlı Köyü Defne Yolu Mevkii‟nden toplandı (Resim 3.17).

Xyp

10µ

38

Resim 3.17. Stenopterus rufus (Linnaeus, 1767)

Türkiye yayılıĢı: Adıyaman, Amasya, Ankara, Antalya, Artvin, Bilecik, Bolu,

Bartın, Bursa, Çanakkale, Çankırı, Çorum, Düzce, Erzurum, Gaziantep, GümüĢhane,

Hatay, Ġçel, Ġstanbul, Ġzmir, KahramanmaraĢ, Kırıkkale, Kırklareli, Konya, Kocaeli,

Karabük, Kastamonu, Kayseri, Manisa, Muğla, Niğde, Ordu, Osmaniye, Rize,

Samsun, Sinop, Trabzon, Tokat, Tunceli, Yalova, Yozgat (Özdikmen, 2007);

(Özdikmen, 2008a); (Özdikmen, 2008b); (Özdikmen, 2011); (Okutaner, 2011);

(Özdikmen, 2013) (Harita 3.12).

Harita 3.12. Stenopterus rufus’un Türkiye yayılıĢı (Özdikmen, 2013)

Dünya yayılıĢı: Avrupa (Ġspanya, Fransa, Korsika, Ġtalya, Sicilya, Sardunya,

Malta, Arnavutluk, Slovenya, Hırvatistan, Bosna Hersek, Sırbistan, Makedonya,

39

Yunanistan, Bulgaristan, Trakya, Romanya, Macaristan, Avusturya, Ġsviçre, Belçika,

Hollanda, Almanya, Lüksemburg, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Polonya, Ukrayna,

Kırım, Moldova, Rusya‟nın Avrupa kısımları), Kuzey Afrika, Sakhalin,

Türkmenistan, Kafkasya, Transkafkasya, Türkiye, Ġran, Ġsrail, Suriye.

Sitogenetiği:

Stenopterus rufus’un erkek birey testis dokularından elde edilen plaklarda

(metafaz sonu anafaz baĢı) türün haploit kromozom sayısı (n=5+Xyp), diploit

kromozom sayısı (2n=12) olarak belirlenmiĢtir. EĢey kromozomu (paraĢüt sistem) ok

ile gösterilmiĢtir (Resim 3.18).

Resim 3.18. Stenopterus rufus‟un erkek birey testisinden elde edilen plaklar a)

(n=5+Xyp), b) (2n=12)

10µ 10µ a) b)

Xyp

40

4. SONUÇ ve ÖNERİLER

Bu çalıĢmada Cerambycidae familyasına ait 93 örnek üzerinde sitogenetik ve

taksonomik analizler yapılmıĢtır. Örnekler Sivas, KırĢehir, Ankara, Hatay ve Sakarya

Ġlleri‟nden 2016-2017 yılları, Nisan-Temmuz ayları arasında toplanmıĢtır. Toplanan

örnekler üzerinde yürütülen teĢhis iĢlemleri sonucunda Cerambycidae familyasına

ait, 5 alt familyanın (Cerambycinae Latreille, 1802; Dorcadioninae Swainson, 1840;

Lamiinae Latreille, 1825; Lepturinae Latreille, 1802; Stenopterinae Gistel, 1848) 9

tribusunun (Callidiini Mulsant, 1839; Certallini Fairmaire, 1854; Clytini Mulsant,

1839; Dorcadiini Thomsen, 1860; Agapanthiini Mulsant, 1839; Phytoeciini Mulsant

1839; Lepturini Latreille, 1802; Rhagiini Kirby, 1837; Stenopterini, Fairmaire, 1868)

10 cinsine ait (Phymatodes Mulsant, 1839; Certallum Dejean, 1821; Chlorophorus

Chevrolat, 1863; Dorcadion Dalman, 1817; Agapanthia Audinet-Serville, 1835;

Oxylia Mulsant, 1863; Phytoecia Dejean, 1835; Vadonia Mulsant, 1863; Cortodera

Mulsant, 1863; Stenopterus Illiger, 1804) 12 tür: Phymatodes testaceus (Linnaeus,

1758); Certallum ebulinum (Linnaeus, 1767); Chlorophorus varius (Müller, 1766);

Dorcadion anatolicum (Pic, 1900); Dorcadion scabricolle (Dalman, 1817);

Agapanthia suturalis (Fabricius, 1787); Oxylia argentata (Ménétriés, 1832);

Phytoecia coerulea (Scopoli, 1772); Phytoecia (Helladia) humeralis (Walt, 1828);

Vadonia unipunctata (Fabricius, 1787); Cortodera flavimana (Waltl, 1838);

Stenopterus rufus (Linnaeus, 1767) tespit edilmiĢtir.

Bu çalıĢmada elde edilen her bir türe ait veriler: üzerinde çalıĢılan materyal

(örnek sayısı, örneğin toplandığı lokalite bilgisi, türün genel görünümü); Türkiye

yayılıĢı (Türkiye‟de tespit edildiği iller ve Türkiye yayılıĢ haritası); Dünya yayılıĢı

(Dünya‟da tespit edildiği ülkeler); sitogenetiği (türe ait tespit edilen kromozom

setlerinin bilgisi ve fotoğrafları) alt baĢlıkları ile verildi.

Üzerinde çalıĢılan türlerden Phymatodes testaceus (Linnaeus, 1758) Sivas Ġli

için, Chlorophorus varius (Müller, 1766) Sakarya Ġli için ilk kayıt niteliğindedir.

12 tür üzerinde yapılan sitogenetik analizler sonucu 6 türün kromozom

sayıları belirlenmiĢtir:

Chlorophorus varius (Müller, 1766) (n=9+Xyp)

41

Dorcadion anatolicum (Pic, 1900) (2n=24)

Dorcadion scabricolle (Dalman, 1817) (2n=20)

Oxylia argentata (Ménétriés, 1832) (n = 9 + Xyp)

Cortodera flavimana (Waltl, 1838) (2n = 20)

Stenopterus rufus (Linnaeus, 1767) (n=5+Xyp), (2n=12)

Chlorophorus varius (Müller, 1766), Stenopterus rufus (Linnaeus, 1767) ve

Cortodera flavimana (Waltl, 1838)‟ya ait kromozom bilgileri ilk defa bu çalıĢma ile

sunulmuĢtur. Yine bu çalıĢmada karyotip bilgileri sunulan Oxylia argentata

(Ménétriés, 1832), Dorcadion scabricolle (Dalman, 1817) ve Dorcadion anatolicum

(Pic, 1900)‟un kromozom bilgileri literatür kayıtlarında tespit edilmiĢtir.

Chlorophurus varius‟un testis dokusundan elde edilen mayotik metafaz

plağında haploit kromozom sayısı (n=9+Xyp) ve eĢey belirleme sistemi Xyp (ParaĢüt

sistem) olarak gözlemlenmiĢtir. Türün gözlemlenen karyotipik özellikleri ait olduğu

tribusta Ģimdiye kadar tespit edilen türlerle ortaklık göstermektedir (Tablo 4.1).

Tablo 4.1. Clytini Mulsant, (1839) tribusunda bu güne kadar elde edilmiĢ kromozom

sayıları (Smith ve Virkki, 1978)

Chlorophorus annularis 9+Xyp 20

Chlorophorus figuratus 9+Xyp

Clytus arietis 9+Xyp

Clytus lama 9+Xyp

Plagionotus arcuatus 9+Xyp

Xylotrectus smei 9+Xyp 20

Bu çalıĢmada Dorcadioninae alt familyasına ait Dorcadion anatolicum ve

Dorcadion scabricolle tüleri üzerinde çalıĢılmıĢtır.

Dorcadion anatolicum‟un testis dokusundan elde edilen mitotik metafaz

plağında diploit kromozom sayısı (2n=24) ve eĢey belirleme sistemi Xyp (ParaĢüt

42

sistem) olarak gözlemlenmiĢtir. Bu gözlem türe ait ilk kaydı veren Okutaner ve ark.

(2011a) ile örtüĢmektedir.

Dorcadion scabricolle‟nin testis dokusundan elde edilen mitotik metafaz

plağında diploit kromozom sayısı (2n=24) ve eĢey belirleme sistemi Xyp (ParaĢüt

sistem) olarak gözlemlenmiĢtir. Bu gözlem türe ait ilk kaydı veren Okutaner ve ark.

(2011a) ile örtüĢmektedir.

Dorcadion cinsi taksonomik kategorizasyonu itibariyle tartıĢmalı bir cinstir.

Cins içerisinde D.scabricolle ve D. anatolicum türleri dıĢında herhangi bir türün

karyotip kaydı bulunmamaktadır (Tablo 4.2.) Sadece bu iki tür ele alındığında bile

kromozom verilerinde ki farklılıklar dikkat çekicidir. Bu durum cinsin taksonomik

tartıĢmalarını doğrular niteliktedir.

D. anatolicum‟ un sadece Konya ilinden D. anatolicum seydisehirense, D.

anatolicum brignolii, D. anatolicum postapertum gibi alt türlerinin kayıtları

bulunmaktadır (Özdikmen, 2010). Böyle dar bir alanda bu kadar alttürün olması

taksonomik anlamda açıklığa kavuĢturulması gereken bir konudur.

D.scabricolle‟ nin Özdikmen (2010)‟a göre 9 alt türü vardır. Oldukça geniĢ

bir yayılıĢ alanına sahip olan bu türün ülkemizde 5 alt türü bulunmaktadır. Bu alt

türler D. scabricolle scabricolle, D. scabricolle caramanicum, D. scabricolle

paphlagonicum, D. scabricolle balikesirense ve D. scabricolle uludaghicum‟dur. Bu

türün bu kadar alt türe sahip olması da yine açıklığa kavuĢturulması gereken

taksonomik bir durumdur.

Dorcadioninae alt familyasına ait örneklerin kromozom setleri arasındaki

varyasyonların detaylandırılması ve bu familyada ilave moleküler taksonomi

çalıĢmaları yapılması ile elde edilecek bilgiler familya içerisinde yaĢanan tartıĢmalı

taksonomik durumları ortadan kaldırmak için taksonomik karakterler olarak

kullanılabilir.

Tablo 4.2. Dorcadion Dalman, (1817) cinsinde elde edilen kromozom sayıları

Dorcadion anatolicum

11+Xyp

24

Dorcadion scabricolle

9+Xyp

20

43

Oxylia argentata’nın testis dokusundan elde edilen mayotik metafaz plağında

haploit kromozom sayısı (n=9+Xyp) ve eĢey belirleme sistemi Xyp (ParaĢüt sistem)

olarak gözlemlenmiĢtir. Phytoeciini Mulsant, 1839 tribusunda daha önce yapılmıĢ

sitogenetik çalıĢmalar ile Oxylia argentata‟dan elde edilen kromozom sayıları, türün

hem Cerambycidae familyası içinde hem de tribus bazında atasal kromozom sayısı

olan 2n=20 durumunu koruduğunu göstermektedir (Tablo 4.3).

Tablo 3.3. Phytoeciini Mulsant, 1839 tribusunda bu güne kadar elde edilmiĢ

kromozom sayıları (Smith ve Virkki, 1978)

Phytoecia coerulescens

9+Xyp

20

Phytoecia nigrocornis

9+Xyp

20

Cortodera flavimana‟nın orta bağırsak dokularından elde edilen mitotik

metefaz plağında kromozom sınırları tam belirgin olmayan ancak saymamıza imkan

veren tek plak gözlemlenmiĢtir. Bu plakta yaptığımız sayımda türün diploit

kromozom sayısı 2n=20 olarak sayılmıĢtır. Türün içinde yer aldığı tribus olan

Rhagiini Kirby, 1837 tribusunda bu güne kadar yapılan sitogenetik çalıĢmalar sonucu

elde edilen veriler ile Cortodera flavimana türü arasında ortaklık vardır. (Tablo 4.4).

Tablo 4.4. Rhagiini Kirby, 1837 tribusunda bu güne kadar elde edilmiĢ kromozom

sayıları (Smith ve Virkki, 1978)

Rhagium inguisitor

9+Xyp

20

Rhagium bifasciatum

9+Xyp

20

Rhagium mordax

9+Xyp

Stenopterus rufus „un testis dokusunda haploit kromozom sayısı (n=5+Xyp)

Diploit kromozom sayısı da (2n=12) olarak tespit edilmiĢtir. Bu durum familyada

oldukça nadir olan bir durum olup Ģimdiye kadar Plocaederus obesus Gahan, 1906

türünde gözlemlenen en düĢük diploit sayı olan (2n=10) sayısına çok yakındır. Genel

familya kromozom sayısı dağılımın en çok tekrar eden değeri (2n=20) dir.

Sonrasında diploit sayı olarak 22, 24 ve 26 sayıları gelmektedir. (2n=20) üzerinde ki

44

kromozom sayısına rastlama olasılığı 20‟nin altında ki sayılara rastlama olasılığından

daha yüksektir.

Özdikmen (2012b)‟de bu türün içinde yer aldığı Stenopterini tribusunu

Molorchini, Brachypteromini, Hyboderini tribusları ile birlikte Cerambycinae alt

familyasından ayırarak Stenopterinae alt familyasında vermiĢtir. Bu alt familyada yer

alan Molorchus umbellatorum Mulsant, 1862 türüne ait karyotip bilgisi (n=9+Xyp),

(2n=20) olarak verilmiĢtir. Bu kayıt dıĢında bu çalıĢma ile verilen Stenopterus

rufus‟un kaydı bu alt familyada ikinci gözlem niteliğindedir ve taksonomik anlamda

oldukça mühimdir. Alt familyaya ait diğer türler ile birlikte geniĢletilecek olan

sitogenetik çalıĢmalarla kromozom sayı varyasyonlarının ortaya çıkarılması alt

familyanın taksonomik durumuna katkıda bulunabilir. Aynı zamanda bu taksonomik

konumlandırmanın uygunluğu moleküler analizlerle de doğrulanabilir.

Günümüze kadar kalabalık böcek türlerinin yaklaĢık %1‟i üzerinde

kromozomal çalıĢmalar yapılmıĢtır (Okutaner, 2011). Böcekler gibi tanımlanmıĢ tür

sayısı yaklaĢık bir milyonun üstünde olan kalabalık gruplarda, morfolojik

benzerlikler sistematik çalıĢmalarda problem oluĢturabilir. GeliĢen teknoloji ve bu

bağlamda uygulanan yeni teknikler ile canlıların kromozom yapıları daha ayrıntılı

olarak çalıĢılabilmektedir. Uzun yıllardır sistematik sınıflandırmada kullanılan

morfolojik karakterler, çevresel faktörlerle değiĢime uğrayabilirken; sitogenetik

bulgular (kromozom yapıları) daha sabit kalarak taksonların belirlenmesinde güçlü

ve sağlıklı sonuçlar verebileceğinden kolaylıkla kullanılabilir (TaĢdemir, 2011).

Sınıflandırma yapılırken karyotipik özelliklerin avantajlarına bakıldığında,

taksonomik uygulamalarda kromozom analizlerinin kullanımı her geçen gün

artmaktadır. Birçok böcek gruplarında yakın akraba formların teĢhisi noktasında

kromozomal karakterlerin kullanıldığı literatürde yer alır. Günümüzde sitogenetik ve

moleküler temelli çalıĢmalar, taksonomi alanına güncel katkılar sağlar. Özellikle tür

ve tür üstü kategorilerde yürütülen filogenetik çalıĢmalarda, sitogenetik veriler yeni

bilgiler sunar. Sitotaksonomik çalıĢmalar ülkemizde oldukça azdır. Böcekler

açısından yapılmıĢ sitotaksonomik çalıĢmalar ise neredeyse hiç yoktur. Sitogenetik

verilerin diğer taksonomik verilerle birlikte tartıĢmaya sunulması taksonomistler

tarafından yeni bakıĢ açıları sunulmasına yardımcı olacaktır. Gelecek zamanda

45

sitogenetik çalıĢmaların yaygın hale gelmesi özellikle sibling türlerin daha kolay

ayırt edilmesine olanak sağlayabilir. Bu bağlamda, araĢtırmacıların sitotaksonomik

çalıĢmalara teĢvik edilmesi ve bu alanda desteklenmesi önemlidir (Okutaner, 2011).

Ülkemizde Cerembycidae familyası üzerine yapılan sitogenetik çalıĢmalar

oldukça azdır. Yapılan bu tez çalıĢması bu açıdan önem arz etmektedir. Sitogenetik

çalıĢmaların desteklenmesi gelecekte daha çok veri elde edilmesini sağlayacaktır ve

çalıĢmacıları motive edecektir.

46

5. KAYNAKLAR

Angus, R.B. Separation of Two Species Standing as Helophorus aquaticus

(Coleoptera, Hydrophilidae) by Banded Chromosome Analysis, Syst. Entomol.,

1982, 7: 265-281.

Bense, U. Longhorn Beetles, Illustrated Key to the Cerambycidae and

Vesperidae of Europe, Margraf Verlag, Germany, 1995, 512s.

Blackman, R.L. Chromosome Numbers in the Aphididae and Their

Taxonomic Significance, Syst. Entomol., 1980, 5: 7-25.

Blackmon, H.; Ross, L.; Bachtrog, D. Sex Determination, Sex Chromosomes,

and Karyotype Evolution in Insects, Journal of Heredity, 2016, 1-16.

Bouchard, P.; Bousquet, Y.; Davis, A.E.; Alonso-Zarazaga, A.M.; Lawrance,

F.J.; Lyal, C.H.C.; Newton, A.F.; Reid, C.A.M.; Schmitt, M.; Ślipiński, A.; Smith,

A.B. T. Family-Group Names in Coleoptera (Insecta), Zookeys, 2011, (88), 972s.

Boyes, J.W.; Van Brink JM. Chromosomes of Calyptrate Diptera, Can Genet

Cytol 7, 1965, 537-550.

Cesari, M.; Marescalchi, O.; Francardi, V.; Mantovani, B. Taxonomy and

Phylogeny of European Manachamus Species: First Molecular and Karyological

Tata, JZS, 2005, 43 (1): 1-7.

Çakmak, F. Aydın İlinden Toplanan Chorthippus (Glyptobothrus) bornhalmi

Harz, 1971’in Karyotip Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi,

Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın, 57s, 2012.

De Fernandez, A.F.; De Bigliardo, G.E.R. Estudios Citogeneticos en

Steirastoma brevis Sulcer (Coleoptera, Cerambycidae), Acta Zoologica Lilloana,

1985, 65-68.

Dutrıllaux A.M.; Moulın S.; Dutrıllaux B. Presence d’un Caryotype Tres

Original a 53-54 Chromosomes Chez Vesperus xatarti Mulsant 1839 (Coleoptera :

Cerambycidae :Vesperinae), Annales de la Societé entomologique de France (N. S.),

2007, 43 (1): 81-86.

Ehara, S. A Comparative Histology of Male Gonads in Some Cerambycid

Beetles with Notes on the Chromosomes, Jour. Fac. Sci. Hokkaido Univ. Ser., 1956,

6 (12): 309-316.

Elçi, ġ.; Sancak, C. Sitogenetikte Araştırma Yöntemleri ve Gözlemler, Ankara

Üniversitesi Yayınevi, Ankara, 2013. 227s.

Giannoulis, T.; Dutrillaux, A.M.; Touroult, J.; Sarri, C.; Mamuris, Z.

Chromosomal and Genetic Characterization of Four Caribbean Prioninae

47

(Coleoptera: Cerambycidae) Species with Notes on Biogeography, Center for

Systematic Entomology, Gainesville, Florida, 2014, 32614-1874.

Gokhman, V.E.; Kuznetsova, V.G. Comparative Insect Karyology: Current

State and Applications, Entomological Review, 2006, 86 (3): 352-368.

Goodpasture, C. Karyology and Taxonomy of Some Species of Eumenid

Wasps (Hymenohtera: Eumenidae), J. Kans. Ent. Soc., 1974, 47 (3): 364-372.

Holecova M.; Lachowska D.; Karagyan G. Karyological Notes on Six Betle

Species from Armenia (Coleoptera: Tenebrionidae, Cerambycidae, Curculionidae),

Folia biol. (Krakow), 2002, 50: 9-12.

Ġnternet: Karagyan, G.; Kalashian, M. Data on Kartyotypes of Four Armenian

Longhorn Beetles with A Review of Karyotype Variation within the Family

(Coleoptera, Cerambycidae), Materialls VI International Conference on the

Karyosystematics of the Invertebrates, Saratov, Russia, www.researchgate.net, 2016,

25 Ekim 2017, saat 18:30.

Karsavuran, Y. Böceklerin Sınıflandırılmasında Kromozomlardan

Yararlanma, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Entomoloji ve Zirai Zooloji Kürsüsü,

Ġzmir, 1981, 5 (2): 115-130.

Kaya, G. Çorum İli Teke Böcekleri (Coleoptera: Cerambycidae) Üzerine

Faunistik Araştırmalar, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri

Enstitüsü, Ankara, 2015, 210s.

Kido H.; Saitoh K. B Chromosomes in a Male of Xeni- Cotela Pardalina

(Bates) (Coleoptera: Cerambycidae), with Special Regard to Their Association at

MI, Proc. Japan Acad. Ser. 1987, B 63: 21-24.

Kiknadze, I.I.; Shilova, A.I.; Kerkis, I.E. Karyotypes and Morphology of

Larvae of the Tribe Chironomini: an Atlas, Nauka, Novosibirsk, 1991.

Kudoh K.; Kondoh I.; Saitoh K. Choromosome Studies of Beetles IV. A

Further Choromosome Survey of Five Species of the Subfamily Lamiinae

(Cerambycidae), Kontyu., 1972, 40: 293-296.

Lachowska, D.; Rozek, M.; Holecova , M. A Cytogenetic Study on Eight

Beetle Species (Coleoptera:Carabidae, Scarabaeidae, Cerambycidae,

Chrysomelidae) from Central Europe, Folia Biologica, 1996, 44 (3-4): 99-103.

Li-Juan, S.; Hong-Fei, Z.; Wei, X.; Xin-Ming, Y.; Jing, L.; Xin-Hao, G. A

Comparative Study on Karyotypes of Four Long-Horned Beetles (Coleoptera:

Cerambycidae), Acta Entomologica Sinica, 2013, 3.

Lodos, N. Entomology of Turkey VI (General, Aplied and Faunistic). Ege Ü.

Ziraat Fak. Yayınları No: 529, E. Ü. Faculty of Agriculture Press, Ġzmir, 1998, 300s.

48

Lukhtanov, V.A.; Kandul, N. P.; Plotkin, J. B., et al. Reinforcement of Pre-

Zygotic Isolation and Karyotype Evolution in Agrodiaetus Butterflies, Nature, 2005,

436: 385-389.

Marcela, L.M.; Miguel, A.M. Cerambycidae of the World, Qiao Wang, CRC

Press is an imprint of Taylor & Francis Group, an Informa Business New York,

2017, 1-70s.

Miao, Y; Hua, B.Z. Cytogenetic Comparison Between Terrobittacus

implicatus and Bittacus planus (Mecoptera: Bittacidae) with some Phylogenetic

Implications, Senckenberg Geselleschaft für Naturforschung, 2017, 75 (2): 175-183.

Naha, C.B.; Prakesh, C.; Boro, P. Application of Cytogenetic Techniques in

Livestock Improvement, I.J.S.N., 2016, 7 (1).

Okutaner, A.Y. Ankara Ve Çevresi Bazı Cerambycıdae (Coleoptera) Türleri

Üzerine Taksonomik Ve Sitogenetik Çalışmalar, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi,

Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2011, 207s.

Okutaner, A.Y.; Özdikmen, Ö.; Yüksel, E.; Koçak, Y. Some Cytogenetic

Observations of Two Dorcadion Dalman, 1817 Species (Coleoptera: Cerambycidae:

Lamiinae: Dorcadiini), Munis Entomology & Zoology, 2011a, 6 (2): 866-876.

Okutaner, A.Y.; Özdikmen, Ö.; Yüksel, E.; Koçak, Y. Some Cytogenetic

Observations of Morimus orientalis reitter, 1984 (Coleoptera: Cerambycidae:

Lamiinae: Lamiini), Munis Entomology & Zoology, 2011b, 6 (2): 912-919.

Okutaner, A.Y.; Özdikmen, Ö.; Yüksel, E.; Koçak, Y. A Cytogenetic Study of

Vadonia unipunctat (Coleoptera: Cerambycidae) and Its Distribution in Turkey,

Florida Entomology, 2011c, 94 (4): 795-799.

Okutaner, A.Y.; Özdikmen, Ö.; Yüksel, E.; Koçak, Y. A Synopsis of Turkish

Certallini Fairmaire, 1864 With A Cytogenetic Observation (Coleoptera:

Cerambycidae: Cerambycinae), Munis Entomology & Zoology, 2011d, 6 (2): 937-

943.

Okutaner, A.Y.; Özdikmen, H.; Yüksel, E.; Koçak, Y. Cytogenetic

Observations of Pachytodes erraticus (Coleoptera: Cerambycidae: Lepturinae:

Lepturini), Florida Entomological Society, 2012, 95 (3): 731-736.

Öktem, F.G. Kuzey Ankara Spalax’larının (Körfare) Karyotip, Nükleolus

Organizatör Bölge (NOR) ve C-Bant Özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, Gazi

Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2008, 93s.

Özbek, H. Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Entomoloji

Müzesindeki Bazı Teke Böcekleri (Coleoptera: Cerambycidae) Üzerine Taksonomik

ve Faunistik Araştırmalar, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri

Enstitüsü, Ankara, 2015, 182s.

49

Özdikmen, H.; Okutaner, A. Y. The Longhorned Beetles Fauna (Coleoptera,

Cerambycidae) of Kahramanmaraş Province, G. U. Journal of Science, 2006, 19 (2):

77-89.

Özdikmen, H. The Longicorn Beetles of Turkey (Coleoptera: Cerambycidae)

Part I - Black Sea Region, Munis Entomology & Zoology, 2007, 2 (2): 179-422.

Özdikmen, H. The Longicorn Beetles of Turkey (Coleoptera: Cerambycidae)

Part II - Marmara Region, Munis Entomology & Zooloji, 2008a, 3 (1): 7-152.

Özdikmen, H. The Longicorn Beetles of Turkey (Coleoptera: Cerambycidae)

Part III – Aegean Region, Munis Entomology & Zooloji, 2008b, 3 (1): 355-436.

Özdikmen, H. The Turkish Dorcadiini with zoogeographical remarks

(Coleoptera: Cerambycidae: Lamiinae). Munis Entomology & Zoology, 2010, 5 (2):

380-498.

Özdikmen, H. The Longicorn Beetles of Turkey (Coleoptera: Cerambycidae)

Part IV – Mediterranean Region, Munis Entomology & Zooloji, 2011, 6 (1): 6-145.

Özdikmen, H. The Longhoned Beetles that Originally Described from Whole

Territories of Turkey (Coleoptera: Cerambycoidea) Part I- Vesperidae and

Cerambycidae (Prioninae, Lepturinae, Necdalinae, Aseminae, Saphaninae and

Dorcasominae), Munis Entomoloji & Zooloji, 2012a, 7 (1): 592-6038.

Özdikmen, H. The Longhoned Beetles That Originally Described From

Whole Territories of Turkey (Coleoptera: Cerambycoidea) Part 2- Cerambycidae

(Cerambycinae ve Stenopterinae), Munis Entomoloji & Zooloji, 2012b, 7 (2): 669-

707.

Özdikmen, H. The Longhoned Beetles That Originally Described From

Whole Territories of Turkey (Coleoptera: Cerambycoidea) Part 3- Cerambycidae

(Dorcadioninae), Munis Entomoloji & Zooloji, 2012c, 7 (2): 759- 779.

Özdikmen, H. The Longhoned Beetles That Originally Described From

Whole Territories of Turkey (Coleoptera: Cerambycoidea) Part 4- Cerambycidae

(Lamiinae), Munis Entomoloji & Zooloji, 2012d, 7 (2): 798-811.

Özdikmen, H. The Longicorn Beetles of Turkey (Coleoptera: Cerambycidae)

Part V – Sout-Eastern Region, Munis Entomology & Zooloji, 2013, 8 (1), 67-123.

Özdikmen, H. Dorcadionini of Turkey (Coleoptera: Cerambycidae), Journal

of Natural History, 2016, 50: 37-38, 2399-2475.

Palmer, M.; Petitpierre, E. New Chromosomal Findings in Tenebrionidae

fromm the Western Mediterranean, Caryologia, 1997, 50 (2), 117-123.

50

Petitpierre, E. Cytogenetics, cytotaxonomy and Chromosomal Evolution of

Chrysomelinae Revisited (Coleoptera, Chrysomelidae), in: Jolivet P, Santiago-Blay

J, Schmitt m (Eds) Research on Chrysomelidae 3, ZooKeys, 2011, 157: 67-79.

Ping, L.; Bao-Zhong, J.; Shu- Wen, L.; Kai, Z.; Xiu-Kun, Y.; Xiao, L.

Karyotypes of Monochamus alternatus and Anoplophora glabripennis, Chinese

Bulletin of Entomology, 2010, 2.

Roth, L.M.; Gurney, A.B. Neotropical Cockroaches of the Epilampra

abdomennigrum Complex: A Clarification of Their Systematics (Dictyoptera:

Blattaria), Ann. Ent. Soc. Am., 1969, 62: 617-627.

Rozek, M., A New Chromosome Preparation Technique for Coleoptera

(Insecta), Chromosome Research, 1994, 2: 76-78.

Rozek, M.; Lachowska, D.; Petıtpıerre, E.; Holecova, M. C-bands on

Chromosomes of 32 Beetle Species (Coleoptera: Elateridae, Cantharidae,

Oedemeridae, Cerambycidae, Anthicidae, Chrysomelidae, Attelabidae and

Curculionidae), Hereditas, 2004, 140: 161-170.

Smith, S.G.; Virkki, N. Animal Cytogenetics. vol.3: Insecta, part 5:

Coleopteray, Gebruder Borntraeger, Berlin–Stuttgart, 1978, 373s.

ġabanoğlu, B. İç Anadolu Bölgesi Cerambycidae (Coleoptera) Familyası

Üzerinde Sistematik Çalışmalar, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri

Enstitüsü, Ankara, 2013, 386s.

ġabanoğlu, B.; ġen, Ġ. A Study on Determination of Cerembycidae

(Coleoptera) Fauna of Isparta Province (Turkey), Türk Entomol. Derg., 2016, 40

(3): 315-329.

TaĢdemir, B. Bazı Örümceklerde (Gnaphosidae, Theridiidae, Lycosidae)

Sitotaksonomik Araştırmalar, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Fen

Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep, 2011, 49s.

Teppner, H. Chromosomenzahlen Eınıger Mıtteleuropaıscher Cerambycıdae

(Coleoptera) (Chromosome Numbers of some Central European Cerambyeidae),

Chromosoma (Berl.), 1966, 19: 113- 125.

Teppner, H. Chromosomenzahlen Eınıger Mıtteleuropaıscher Cerambycıdae

(Coleoptera) II (Chromosome Numbers of some Central European Cerambyeidae

II), Chromosoma (Berl.), 1968, 25: 141- 151.

Timokhov, A.V.; Gokhman, V.E. Host Preference of Parasitic Wasps of the

Anisopteromalus calandrae Species Complex (Hymenoptera: Pteromalidae), Acta

Soc. Zool. Bohem., 2003, 67 (1): 35-39.

51

TopaktaĢ, M.; Rencüzoğulları, E. Sitogenetik, Nobel Yayın Dağıtım Tic. Ltd.

ġti., Ankara, 2010, 176.

de Vaio, E.S.; da Silva, A.; Crivel, M.; Postiglioni, A. Ponce de Leon, R. and

Leira, M. S. Comparative Descrıption of Male Meiosis in Two Species of

Cerambycines (Coleoptera: Cerambycidae), Rev. Brasil. Genet., 1985, 8 (2): 263-

269.

Vidal, O.R. Chrosome Numbers of Coloptera From Argentina, Vidal

Genetica, 1984, 65: 235-239.

White, M.J.D. Cytogenetics and Systematic Entomology, A. Rev. Ent., 1957,

2:71-90.

White, M.J.D. Animal Cytology and Evolution, Cambridge Univ. Press,

Cambridge, 1973.

Yılmaz, Ġ. Sitolojik ve Karyolojik Özellikler, Taksonomik Zoolojinin Prensip

ve Metodları (Hayvan Taksonomi Dersleri), Oran Yayıncılık, Ġzmir, 1997, 59-126.

52

ÖZGEÇMİŞ

Kişisel Bilgiler

Soyadı / Adı : ASLANTAġ, Miyase

Doğum Tarihi ve Yeri : 05.10.1985 / GEMEREK / SĠVAS

Medeni Hali : Bekar

e-mail : miyaseaslantas@hotmail.com

Eğitim Derecesi Eğitim Birimi Mezuniyet Tarihi

Lisans Ahi Evran Üniv. / Antropoloji 2013

Ön Lisans Cumhuriyet Üniv. / Radyo TV Prog. 2009

Lise Sızır Lisesi 2003

Yabancı Dil

Ġngilizce YDS: 50 YÖKDĠL: 72,5

İş Deneyimi

Kurum Birim

Ahi Evran Üniversitesi Basın ve Halkla ĠliĢkiler MüĢavirliği

İlgi Alanları

Müzik, Tenis, Bisiklet, Sinema, Fotoğraf, Doğa

53

Katıldığı Ulusal ve Uluslararası Kongre ve Sempozyumlar:

1. Aslantaş, M. “Sivas‟ın Gemerek Ġlçesi, Sızır Kasabası‟nda Cep Telefonu ve

Ġnternet Kullanımının Erken YaĢta Evlenmeye Etkisi” Antropoloji

Öğrencileri Kongresi, 14-15 Mayıs, Ankara, 2010. (Aynı kongrede

“Türkiye‟de Antropoloji Eğitimi” konulu panelde panelist).

2. Aslantaş, M., Barut, Ç., Doğan, A. “Sivas Ġli Gemerek ve Yıldızeli

Ġlçelerindeki Kadın ve Erkek Bireylerin Antropometrik Açıdan

Değerlendirilmesi” IV. Ulusal Biyolojik Antropoloji Sempozyumu, 4-6

Kasım, Ankara, 2010.

3. Okutaner, A.Y., Koçak, Y, Aslantaş, M. “Oxylia argentata (Ménétriés,

1832) (Cerambycidae: Lamiinae)‟nin Kromozom Analizi, Erkek Genital

Morfolojisi ve Türkiye YayılıĢı” XII. Ulusal Ekoloji ve Çevre Kongresi,

14-17 Eylül, Muğla, 2015.

4. Koçak, Y., Okutaner, A.Y., Aslantaş, M. “Ropalopus clavipes (Fabricius,

1775) (Cerambycidae: Lamiinae)‟nin Kromozom Analizi, Erkek Genital

Morfolojisi ve Türkiye YayılıĢı” XII. Ulusal Ekoloji ve Çevre Kongresi,

14-17 Eylül, Muğla, 2015.

5. Aslantaş, M., Okutaner, A.Y. “The First Karyological Analysis of the

Longhorned Beetle Chlorophorus varius (Coleoptera: Cerambycidae) from

Turkey” Uluslararası DNA Günü ve Genom Kongresi, 24-28 Nisan,

KırĢehir, 2017.