BEÄNH TAY CHAÂN MIEÄNG

HAND FOOT MOUTH DISEASE

TS. BS. Ñoaøn Thò Ngoïc Dieäp

Boä moân Nhi – ÑHYD TP HCM

Muïc tieâu:1.Moâ taû trieäu chöùng laâm saøng vaø caùc bieán chöùng beänh tay chaân mieäng2.Neâu ñöôïc taùc nhaân gaây beänh TCM3.Neâu ñöôïc caùch theo doõi dieãn tieán beänh TCM4.Neâu caùc nguyeân taéc ñieàu trò, phoøng ngöøa beänh TCM

Bieåu hieän laâm saøng

- Loeùt mieäng, hoàng ban boùng nöôùc ôû baøn tay, baøn chaân, ñaàu goái, moâng

- Soát

- <10 tuoåi, ñaëc bieät töø 6 ms tuoåi tieàn hoïc ñöôøng

Chaån ñoaùn phaân bieät

Tuoåi thöôøng gaëp: 12 – 36 thaùng< 6 thaùng: khaùng theå meï, veä sinh thöïc phaåm toát, khoâng ñi nhaø treû

> 5 tuoåi: coù khaùng theå do tieáp xuùc taùc nhaân gaây beänh

Nguyeân nhaân

Nhieãm truøng do

-Coxackie virus A (A16, A5,A7,A9,A10, B2,

B5)

- Enterovirus 71

Taùc nhaân gaây beänhPicornavirus

rhinovirus

enterovirus

cardiovirus

aphthovirus

hepatovirus

Enterovirus gaây beänh ôû ngöôøi

Poliovirus

Coxackie virus A, B

Echovirus

Enterovirus 68-71

Caùc bieåu hieän naëng

-Toån thöông heä TKTÖ

-Suy hoâ haáp – tuaàn hoaøn

Diễn tiến biến chứng hô hấp- tuần hoàn

Giật mình, chới vớiYếu chi, run chiHA tăng (±)

Thở nhanhThở không đều

Rối loạn vân mạch

Phù phổiXH phổi

Sốc Tử vong

1-2 giờ6-8 giờ

Nhịp tim nhanhSốt cao

N1 N2 N3 N4

Treû naøo deã beänh naëng?

Số lượng hồng ban ít

có liên quan với biến chứng hô hấp- tuần hoàn (p<0,05)

nhưng không có liên quan đến tử vong

(n=538, BV NÑ 1, 2007)

Sốt cao > 39°C có liên quan đến biến chứng thần kinh- hô hấp- tuần hoàn và tử vong (p<0,05)

Noân oùi coù lieân quan ñeán bieán chöùng thaàn kinh – hoâ

haáp – tuaàn hoøan vaø töû vong

n=538, Nhi Ñoàng I, (p<0,05)

Toån thöông hoâ haáp

tuaàn hoaøn

EV

Nieâm maïc ruoät

Nhieãm virut maùu

HFM disease Phaûn öùng

vieâm

Xuaát huyeát phoåi

Phuø phoåi caáp

Toån thöông heä TKTU

soác

Cô cheá beänh sinh

Toån thöông pheá nang lan toûa boùng tim khoâng to

Xöû trí

Chöa coù daáu hieäu naëng

-Ñieàu trò trieäu chöùng: haï soát, giaûm ñau, saên soùc taïi choã

-Naâng ñôõ

-Theo doõi caùc bieán chöùng: thaàn kinh, hoâ haáp, tim maïch

Xöû trí

Coù daáu hieäu naëng

- Humaglobulin TTM

-Khaùng sinh: vì khoâng loaïi tröø nguyeân nhaân vi truøng

-Ñieàu trò bieán chöùng:

-soác

- suy hoâ haáp (phuø phoåi caáp, xuaát huyeát phoåi)

Thời điểm vàng chỉ định humaglobulin

-Sốt cao ≥ 39oC, khó hạ-Mạch nhanh ≥ 150 /phút

Kèm theo bất kỳ triệu chứng nào dưới đây:

-Giật mình, chới với, hốt hoảng-Lừ đừ/ ngủ gà-Run chi-Đi loạng choạng, yếu chi-Thở bụng/ thở co kéo/Thở không đều-HA tăng

Điều trị cao HA trong bệnh TCM

-Giảm kháng lực ngọai biên

-Tăng tưới máu các cơ quan quan trọng

-Tránh hạ HA nhanh

-Cần hiểu rằng diễn tiến trong vài giờ sau đó là tụt huyết áp

Phù phổi cấp trong bệnh TCM:

- Khởi đầu bằng phù phổi mô kẽ-Tăng tính thấm thành mạch-Không tăng áp suất thủy tĩnh, CVP thấp-Không kèm suy tim-Xuất hiện trước khi có sốc (không phải do thiếu oxy, không phải ARDS)

Xử trí vấn đề hô hấp:

Hỗ trợ thông khí sớm trong khi sử dụng humaglobuline

-Thở bụng + phù phổi mô kẽ thở máy

-SpO2 giảm/ OAP: thở máy

-Khi đã ngưng thở: giúp thở không hiệu quả

-Giúp thở sớm và truyền dịch khi có sốc, ngay cả khi có OAP

Điều trị Sốc trong bệnh TCM

-Hỗ trợ hô hấp phù hợp

-Truyền dịch: Điện giải Đại phân tử

-Vận mạch: Dopamin, Dobutamin điều chỉnh theo CVP, HA, lâm sàng

Thuốc vận mạch trong bệnh tay chaân miệng

-Dopamine (, 1, 1)-Dobutamin (1)

BN: LVPQ 12 tháng, nam, Hóc Môn– NV: 1/12/09 – LDNV: co giật

Sốt cao liên tục,

BV NĐ1: viêm hô hấp trên thở mệt, co giậtPK ĐK: Trạng thái động kinh/ sốt CRNN NĐ2 (cấp cứu co giật BV Phú Nhuận)

M: 213, T: 40, NT: 60 co lõm hõm trên ức, thở bụng - HA: 16/9, SpO2:93, E1V1M3, co gồng mất vỏ - Không hồng ban bóng nước, phổi ran ẩm – ∆: Viêm não thân nãoXQ: phù phổi mô kẽ 2 bên, tràn dịch rãnh liên thùy

Trình bệnh viêm não thân não nhập Khoa Cấp Cứu BV Nhi đồng 2

BN : LVPQ 12 tháng, nam, Hóc Môn– NV: 1/12/09 – LDNV: co giật

HumaGlobulin: 1g/kg x2 Nội khí quản giảm thông số máy M, HA, thân nhiệt ổn định

BC: 17,620 – CRP: 7SGOT: 75, PT: 51DX: 239DNT: P: 1,46Creat: bt

XV: bt (MRI, EEG bt)HT: EV IgG +, không có kq DNT, Phân (+) EV71

∆: viêm não thân não do EV71

Trình bệnh viêm não thân não nhập Khoa Cấp Cứu BV Nhi đồng 2

Chæ ñònh nhaäp vieän cuûa beänh TCM

1. Soát cao + < 6 – 12 thaùng2. Baát kyø trieäu chöùng thaàn

kinh, hoâ haáp, tuaàn hoaøn naøo (töø ñoä 2 trôû leân)

3. Soát cao + thaân nhaân quaù lo laéng

Ñieàu trò ngoaïi truù:

1. Giaûi thích beänh vaø tieân löôïng2. Haï soát3. Giaûm ñau lôõ mieäng4. Cheá ñoä aên5. Taùi khaùm moãi ngaøy neáu coù

soát6. Daën doø daáu hieäu caàn taùi

khaùm ngay

Phoøng beänh

1. Veä sinh2. Caùch ly treû beänh3. Chöa coù vaccin phoøng

beänh

Keát luaän:

1. Phoøng khaùm: - Luoân tìm beänh TCM - Tìm caùc daáu hieäu caàn nhaäp

vieän- Giaûi thích, daën doø thaân nhaân

caùc daáu hieäu caàn taùi khaùm ngay

- Nhôù raèng: coù soát cao, hoàng ban ít, tuoåi nhoû, noân oùi nhieàu laø caùc daáu hieäu coù lieân quan ñeán dieãn tieán naëng

- Beänh trôû naëng raát sôùm, toån thöông thaàn kinh thöôøng vaøo N2, bieán chöùng hoâ haáp – tuaàn hoaøn vaø töû vong N3,4 cuûa beänh

Keát luaän:

2. Khi ñaõ nhaäp vieän:- Neân nhôù raèng toån thöông

thaân naõo vaø phaûn öùng vieâm toaøn thaân coù theå gaây töû vong nhanh choùng

- Humaglobuline coù taùc duïng ñieàu hoaø phaûn öùng vieâm naøy

- Khi phaûn öùng vieâm naëng neà gaây phuø phoåi caáp vaø soác thì khaû naêng cöùu soáng raát ít

- Vì vaäy haõy ngaên chaän phuø phoåi vaø soác tröôùc khi xaûy ra

Keát luaän:

- Khi phuø phoåi ñaõ xaûy ra roài, kieåm soaùt hoá haáp laø ñieàu quan troïng nhaát trong khi chôø taùc duïng cuûa humaglobulin

- Khi soác ñaõ xaûy ra roài, kieåm soaùt hoâ haáp vaø baûo ñaûm theå tích maùu tuaàn hoaøn toái öu baèng thuoác vaän maïch vaø dòch truyeàn laø ñieàu quan troïng nhaát trong luùc hy voïng raèng humaglobulin coù cô may ñieàu chænh ñöôïc phaûn öùng vieâm

- Dòch truyeàn, thuoác vaän maïch ñöôïc ñieàu chænh theo laâm saøng, cô cheá beänh sinh. Maø ñieàu naøy khoâng heà ñôn giaûn

Keát luaän:

Vì vaäy, ñieàu quan troïng nhaát laø

“TÌM THÔØI ÑIEÅM VAØNG CHO HUMAGLOBULIN”

tröôùc khi caùc bieán chöùng hoâ haáp tuaàn hoaøn xaûy ra