Migne, Jacques-Paul (1800-1875). Patrologiae cursus completus, sive Bibliotheca universalis, integra, uniformis, commoda, oeconomica omnium s. s. Patrum, doctorumscriptorumque ecclesiasticorum qui ab aevo apostolico ad usque Innocenti III tempora floruer.... 1850.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numriques d'oeuvres tombes dans le domaine public provenant des collections de laBnF.Leur rutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n78-753 du 17 juillet 1978 : *La rutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la lgislation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source. *La rutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par rutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produitslabors ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accder aux tarifs et la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la proprit de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code gnral de la proprit des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis un rgime de rutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protgs par un droit d'auteur appartenant un tiers. Ces documents ne peuvent tre rutiliss, sauf dans le cadre de la copie prive, sansl'autorisation pralable du titulaire des droits. *des reproductions de documents conservs dans les bibliothques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signals par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothquemunicipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invit s'informer auprs de ces bibliothques de leurs conditions de rutilisation.

4/ Gallica constitue une base de donnes, dont la BnF est le producteur, protge au sens des articles L341-1 et suivants du code de la proprit intellectuelle.

5/ Les prsentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont rgies par la loi franaise. En cas de rutilisation prvue dans un autre pays, il appartient chaque utilisateurde vrifier la conformit de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage respecter les prsentes conditions d'utilisation ainsi que la lgislation en vigueur, notamment en matire de proprit intellectuelle. En cas de nonrespect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prvue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute dfinition, contacter reutilisation@bnf.fr.

PATROLOGLE

CURSUS COMPLETUS

SIVE

BIBLIOTHECA DNIVERSALIS, 1NTEGRA, DNIFORMIS, GOMMODA,OECONOMIGA,

OlfNIUM SS. PATRUM, DOCTOMM SCRIPTOMMQUE ECCLESIASTICORUft

QDl

AB ^EVO APQSTOLICO. AD IWNOCENTII III TEMPORA

FLORUERUNT; /0&fi^\RECUSIO CIIRONOLOGICA A/Q^-

jj / j-~ i i ]'OMNIUMQUiE EXSTITEREMOJNUMENTORUMCATIIOLICE TRADITIOMSPEK DUOIjEjil^i^R-

ECCLESIJESJECULA, W^T^gxv/sis ^j%?JUXTAEDHIONESACCURATISSIMAS, INTERSECUMQUENONNULLISCODICIBUSMANUSCRIPIISCOLlSm&F^

PERQUAMDILIGENTERCASTIGATA-,.IlISSERTATlONIBllS,COMMENTARHSLECTIONIBUSQUEVARIANTIBUSCONTINENlERII.LUSTRATA,

OMMBUSOPERIBUSPOgTAMPLiSSIMASEDITIONESQVMTRIBUSNOVISSIMISSjECUHSDLBENTUUABSOLUIASDETECflS,AUCTA;

INDICIBUSTARTICULARIBUSANALVTICIS,SINGULOSSIVCTOMOS,SIVCADCTOBLSALICUJUSMOMENTISUBSLQUENTIBUS,DONATAJ

APITULIS1NTRAIPSUMTEXTIJMRITEDISPOSITIS,NECNONETTITULISSINGULARVMTAGINARUMMARGINEMSUPERIOREDISTINGUENTIBUSSUBJECTAMQUEMATERIAMSLGNIRICANTIBUS,ADORNA1A;

ORERLBUSCUMDUBHS1UMAPOCRVPNIS,ALIQUAVEROAUCTORITATCINORDINEADTRADI1IONEMECCLESIASTICAMPOLLENTIBUS,AMPLLRICAIA;

DUOBUSINDICIBUSGENERALIBUSLOCUPLCTATA: ALTCROSCILICETRERUM,QUOCONSUL'10,QUIDQUIOUNUSQUISQUEPATRJJMINQUODLIBETTHEMASCRIPSERITUNOINTUITUCONSPICIATUR;ALTERO

SCRIPTURJESAGRJE,EXQUOLECTORICOMPERIRESITOBVIUMQUINAMPAI-RESET INQUIBUSOPERUMSUORUM~LOCLSINGULOSSINGULORUMLIBRORUM

SCRIPTURIETEXTUSCOMMENTATISINT.CBJTIOACCURATISSIMA,CIETLRISQUEOMNIBUSTACILEANTEPONENDA,SI PERPENDANTUR: CIIARACTERUMNLTLLLLL

CHARTYEFIUALLTAS,INTCGRITASTEVTUS, PERRECTIOCOURCCTIONIS,OPERUMRLCUSORUMTUMVARILJJA.TUMNUMCRUS,TORMAVOLUMINUMPERQUAMCOMMODASIBIQUEINTOTOOPERISDLCURSUCONSRANLCR/,

SIMILIS,PREFLLEXIGUITAS,PR,SERTIMQUEISTACOLLECTIO,UNA,METIIODICALLCIIBONOLOGIF\/^.^-V>SLXCCNTORUMTRAGMENTORUMOPUSCULORUMQUEHACTENIISIIIC ILIIC SPARSORUM,/ "*/RJPVPRIMUMAUTEMIN NOSTRABIBLIOTIIECA,EXOPERIBUSADOMNCSXTAIES, / J .LOCOS,LINGUASTORMASQUEPLRT1NEN1IBUS,COADUNAIORUM. /J'/ ^0

SERIES SECUNDA, m QUAPRODEUNTPATRES,DOCTORESSCRIPTORESQUEECCLESIJELAflN/E L,A GREGOIUOMAGNOADINNOCENTIUM111. 1~

Slccuvaufe 3.^. aJUgue, V5BIBLIOTHECffi CLERI UNiVERSJE, \SIVE

CUKSOOMCOMPLlilOHUM1KSINGULOSSCIENTIJiECGLESIASTIC45AAMOSEDllORb.

PATROLOGIJi TOMUS XC.VENERABILIS BEDJE.

TOMUSPBIMUS.

V.KNEONJ6 VOLOMINA42 FRANCISGALLICIS.

PARISHS, APDD EDITOREM,IN VIA DICTAD'AMBOJSE, PROPE PORTAMVULGOD'ENl'ER NOMINATAW,SEOPETIT-MONTROUGE.

1850

VENERABILIS BEDvE

^NGLOSAXONIS PRESBYTERI

OPERA OMIVIA

EX TRIBUS PRJECIPUISEDITIONIBUSINTERSE COLLATIS,IEMPE

COLOKIKNSI,DUAUUSQUEIN ANGLIAS'fUDIODOCTISSfflOUUMVIRORUMSMTTH ET GILES,

NONSINE INGEMI LITTERATORUMPLAUSU1NLUCEMVOLGATIS

J.OMSSIMEADPRLUMREVOGATA,MELIORIORDINEDIGESTA,VARIISMONUMENTISAUCTA,ET, QUODNAXIMUHEST,INNUMERIS,QUIBUSSCATCBANT,MENDISDILIGENTEREXPURGATA,

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

BIBIilOTHECS! CLERI UNIVERSSJ,SIVE

CHJIISGUMCOMPLETOROMIN SINGULOSSClENTIjEECCLESIASTICJERAMOSEDITPBE.

TOMUS PRIMUS.

VENEUNT6 VOLUMINA42 1'RANCISGALLICIS.

PARISIIS, APDD EDITOB.EM,IN VIA DICTAPAMBOISE, PROPE PORTAMVULGOPENFER NOMINATAM,

^ rEU PETIT-MONTROUGE.

| 1850'/ 1850

ELENCHUS OPERUM

QUJE IN HOC TOMO XO CONTINENTUR.

BEDM OPERA DIDASCALICA-

Prolegomena amplissima. > col. 9

De Orthographia. ^23

De Arte melrica. 1WDe Nalura rerum. 187

De Temporibus."" 277

DeRatione temporum. 293De Ralione computi. 579De Celebratione paseha;. 599De Ordinalione feriarum paschalium. G07De Tonitruis. J509Opuscuia dubia et spuria. 613

Ex lyjjisMICNK,aureliKMontrouge,

AD OPERA

VENERABILIS BEDiE,

ANGLO - SAXONIS PRESBYTERI,

PROLEGOMENA.

VEN. BEDJE ELOGIUM HISTORICUM,

AUGTORE D. MABILLONIO.

(EKAciisSS. Bened. t. III.)

1.53ete orlus, lempusdiscussnm,moaasticaprofessio. .

4. Venerabilis Beda, EcclesiseAnglicanselumen,in extremo natns mbis anguto, inquit WillelmusMalmesburiaemonachus, lib. i de Regib. Angl,eap. 3, docliinm corusco terras omnes peistrinxil.Nani Britannia, qucea quibusdam aller orbis appel-lalur, quodOceanointeifusa non multiscosmogiaphiscomperta est, habet i remotissima sui ploga locumnativitatis et educationisejus, Scoticepropinquum. Islocus perlinebat adNorlhanimbroium regnum, quodambitu suo Deiros seu Eboracenses, el Bernicios,id est Scottos hodiernos, Tina fluvioab invicem dis-eretos compleclebatur. Fere ad ipsum Tinaeostiumvicus Girvumdiclus, vernacule Jarow cernilur, ve-nerabilis Bedseatale soliun. Istic lucis usuram ac- i

cepit parentibus ignotis, eo lempore" quo EgfadusKorlhumbris-imperabat. De anno inqnirendum.2. In Vita prsemissaBeda nalus dicilur anno in~

carnationis dominicmsexcenlesimoseptuagesimosep-timo. At hic calculus slare non potest. Qmppe BedaHisloriam gentis suse libris quinque eomposilam ab-solvit anno dominicmincarnalionis DCCXSXI,signaloin -Cinelibri v, Ipsomei anno Epitomen suam absol-vit, uti adverlimusin nostro exemplari ms., in quodesinit Epitome in annum BCCXXXIIiisverbis: Annol>ccxxxiBerctvaldarchiepiscopusobiit. Eodem annoTaivini consecratusarzhiepiscopus nonus Dorvemen-sis Ecclesim,Edilbaldo rege Merciorum quintumde-cimum agenle annum imperii. Haicde histoiia eccte-siaslica, etc, jta ut ea quse in libris edilis leguntur /de rebus per annos posleriores gestis, subditilia cen-senda sint. Eodem proinde anno BCCXXXIHibtoriamsuam et Epiiomen absolvit Beda. Porro Epitomrnabsolvit anno celatis sum quinquagesimojiono. Sicenim paulo post prsedicta scribii : Ex lemporeacce-pli presbylerutususque ad annum atatis mem Ltfaitmc in Scripluram-sanctammemmeoramque necesii-

PATROL.XC.

A tatiex opuscutisvenerabiliumPatrum brevilef adno-tare ... curavi. Quodsi ab anno Dccxxxmtrogra-do calculo numeres novem el quinquaginta annostetalis, Bedaeortum anno DCLXXIIIstatuendum esseinlelliges.3. Natus, inquit Beda, in territorio monastcriibea-

lorum aposiolonim Pelii et Pauli quod est ad Wvi-muda et in Girvum, cum essem annorumsep'tem,curapropinquorum dalus sum educandus reverendissimoabbati Benediclo ac deinde Ceolfiido: cunctun.queexeo tempus vilmhi ejusdemmonasterii hubitatiore per-agens, etc. Ulrumque lnonasieriuin selificavitISene-dictus seu TBiscopus,Wircmuihense quideni unnoLCCLXXIV,indiciione n, anno iv impeiii Egfiidi regisvd ostiumfluminisWh i, tesie Beda in iibro i doViia

[SS. Biscopi, sceculon, adannum 1390,unde Wiremu-tbense dictum (nam moulhAnglis oslium signital),Ghwenseautem anno circa DCLXXX,siquidem eccte-sia S. Pauli Ghwensis anno \v Egfiidi regis, Ctoi-fridi abbalis ejusdem ecclesimconditoiis anno IV dc-dicata est, prout eodem Joci adnotavin.us. EK hisconjicimus, Bedam non in Girwensi, sed in Wire-muthensi monasterio traditum fuisse Biscopo: tametsi postea apud Girvum cum Ceolfridomansit, ibi-demque diem supremum explevitf Et certe una eratutriusque loci pax et concordia, eadcmperpelua fami-liaritas el gratia, inquit Beda in eodem libro : adeout unum monasierium tum propter locorum vici-niam, tum maximeot) unum idemque regimen, mu-tuumque monachorum consensutu et eommercium

] passim ab ipso dicatur. Regulam S. Benedicti inulroqueillo ccenobioa primordiis viguisse manifestedemonstralum est in Observationibus ad BiscopiVitamex ipsius Bedseverbis, quo auctore discimusBiscopum morli proximuui discipulis suis prsece-pisse, ut juxta regulammagni quondam abbatis Be-nedicti et juxla ptivilegiisui decreta dignum succes-sorem eligerent: quod eliani Ceolfridus abbas regi-

1

m AD OPEIU VEN. BEOJE PROLEGOMENA. 12inen abdicalurus monuerit. Et Alewinus in epistola41)Wirenses et Girwenses monachos exhorlans, nttegulatis vilos observaiionema BenedictoelCeolfridostululam diligenlissime custodirenl, addit: RegulaS. Benedicti in convenlu fratrum propria~exponaturlingua, utintelligi possit ab omnibus. Cum ergoBe-da cunctum, ut ipse ait, vitmxumtempusin allerutro-inonasterio peregerit, eum Benedictinis paruisse in-stilutis inficiari nemo potesl. Quamobrem vero pas-sim presbyter, non monaclms appelletur, dicemusinferius, quanquam S. Bonifacius martyr in epist. 9ad Huetbertum abbatem Wiremuthensem, aliquadecpusculis sagacissimiinvesligatotis'Sciipturarum Be-dmmonachi postulat.

II. Exenitia, siudia~maxime"Scripturarum, praeceptores.

4. Quid rei egerit Beda in monasterio suo, nobisaperit in Epitome sua his verbis: Cunclum ex eotempus vitm inejusdem monasieiii habitalione per--agens, omnem meditandis Scripluris operam dedi:atque inler observanliasdisciplinm reyulaiis et quo-tidianam-cantandi in ecclesia curam, semper aut dis-cere, aul docere, ant scribere dulce habui. Summaergo hoecvitaeipsius fuit, medilatio et studium Scrip-turarum, cui tantum impendebat temporis discendo,docendo et scribendo, quanlum sibi post disciplwaeregularis et officiorumdivinorum pensum supererat.

i5"

VEN. BED.E EL0G1UMHiSTORICUMA MABILLONIOSCRIPTUM. Utricm arlh, astronomicmet mithmeticm,ecclesiaslicwA idisciplinaminter sacrorum apicumvoluminasuis au-diljribus contraderent, inquit Beda in Hist. lib. iv,ap. 2.

III. O"dinalio,doctnna, reverentia ergaPjlres. llat%saHemmateria, ipse quasi complelojam lanli laborismdificio, clavesqmbus introitus muniatur dhigis, uipudeat non cilo subite opus, quoA cito subeundum,citius explendum fides amica pimsumat. Et postversum : Dnde et ego mox iectis lum dulcissimmsanctitalis paginulis, injuncli me opens laboti suppo-sui : in quo (ul innumera monaslicm servitulis re-linacula prmlereaiii)ipse mihi dictator^simutnolariuset hbtarius exltletem. Qua in je miranda sanelanli viri modestia , qui tantis rebus diguus et tamarduis occupatus studiis, sotnplorisamanueusis ope-ram non subterfugit, nec innumeia luonasticmservi-lutis relinacuia. Pergit ipse in eadem epistola:Nonnulla eliamqum(ut veibis lumsanclitatis loquar)

D milti Auctsr lucis aperuit, proprii sudoris indicia, ubiopporlunum videbalur, adnexui, qui in legis divinoimeditalione, elsi non (ut ipse scripsisti) dies nocles-quepervigitesducere sufficio, non parum lamenstudiimein Sctiptutis impendtssenon dubtlo. Eodem Accaauctore scripsit Beda duos commentariorum librosin Hexaemeroil, tum etiamlibros sex in Samuelem,tum expositionem in Esram, ex quibus prxfatio inHexaemeron, non abbaiiAccm,ut in edilis Iibiis, sedantislili Acca inscribi debent, ut prseferunt mss.Codices, in quibus Acca seu Accan sine flexionequocunque casu exprimitur.9. In omnibus \ero lucubrationibus suis Bed^

doctrinoeSS. Patrutn addictisslmus luil, ita ut nontam nova opera cudisse, quam ex ipsorum inouu-

Ig AD 0PER4 VEN. BEDJL PP.OLEGOMENA. 4I,mentis collectanea exeerpsisse videatur, Sic com- Aanentaria in Hexaemeron ex Palrum Basilii, Eusta-thii, Ambrosii-el Auguslini operibus defloravil. Sic~Iibrum prolixiorem de temporum Ratione perspectisIPalrum venerabilium scriplis edidit, quod etiamprsestitit tum in libro Qiuestionumxxx, quibusvestigiaPalrumsequeus salisfaceresluduit; ttim in expositionein Canticumcanticorum, ut ipse in prooemioaffirmal.Certe in expositione in LucseEvangelium, aggregatishinc inde quasi insignissimis ac dignissiniis latttimuneiis arlificibus opusculisPalrum, quid B. Ambro-'sius, qnidAuguslinus, quid denique Gtegortus sumgcntis apostolus, qidd Hietonymus sactm inlerpreshhlorim, quid cmteriPatres iti Lucw verbissenserint,quht dixermt, diltgenliusinspiceresategit. Et in expo- sUionein MarciEvangelium, niaxime qumin Patrumvetierabiliumexempl,siiivenit,hincinde colleclaponere'cuiavtl, lectorem obsecrans, utsiJtmc opuscula tran-scriplione'dujnaduxeril, adnolalionemnominumeorum'jqumin matyine apposita sunt, diligensscriptura con-servet. Quo Iniquior in virum modeslissimumDeside-ilus Erasmus,qui in adnolationibus adMarci cap.xtvsuggillat Bedam ob dissimulalum (lit putal) Hierony-mi nomen, dum locum cx Hieronymi commentariis-inllatlhjpum Beda transcrib l in Marcum, quasi novi-commenti gloriolam ex \eterum scriplls suffurarivoluerit. At longe alia mens homirii, ut vidimus/"E Patribus Augustinus potissimum Bedsein deliciisjTuit: adeo ut continuam in Pauli Epistolas exposi-lionein ex solis lanli doctoris~verbiscomposuerit. QHoe se auctore luetur adversus nonnullos conque-rentes, quare in exposilioneApocalypsis,ubi ad qua-tuor animalia venlumesl, nova inletptetatione Mat-^iltmumih leone,Matcum in liominedesignalumdixis-set: cum nonnulli contra MaltlimuivItomini quasi deDominosctibere incipiat; Marcum teoni, in quo voxin deserlorugienlh audiatur, assignent. Sic enim ipsereponit in epislola ad Accam episeopumcommentarioin Lucam prscflxa: Quodveto ais moverequosdam,'auare in Apocalypsi nova vilerpt etalione MatthwuttiHeoni, Marcum homini assignaveiim; inlueii debue--rant quicunque illi sunt quos hoc nwvet,quodnon inhocmea nova, sed anliqua Patrum explanalione ira-dilum dtxi. Neque enim miliia meipsoila xisum,sed,ila a B. Augustinoexposilumfutssememoravi,nimirum JJ-in libro i de Consensu cvangelislarum, cap. Q, ut>posteaprobat.'.IV.AnBedaBormma Se giovocalus,ai Ebor-acipraacep-

tor, et quosdiscipulosIiabuent.10. Tantam exislimationem ingeniisui.monumenlis

Beda obtinuit etiam apud exteros, ut ipsum S?rgiusponlifex Romanus Romam arcessivisse dicatur :cujusrei epistolam a Sengioscriptam profert Willel-mus Malmesburiensismonachus >'niihroi de Regib.Angl., cap. 3, subbac forma.

Sergius episcopus, servus senorum Dei, Cetfridoreligioso abbali salutem. QuVus verbisac modis cle-mtentiamDeinoslri alque inenatrabilem piovidenliam^iossumus cffati, et dignas gtolinnim ariiones pto

. immensis ch ca nos ejut beneficiispersolvere,qui intenebtis el umbra mottis posiios ad lumen scienlimproducit. Et infra : Benediaionis interea gratiamquamnobis per ptmsenlem porltlotem tua misit devolareligio, libenter el hilati animo, sicuti ab ea direelaest, nos suscepissecognosce.Opportunisergoac dignisamplectendmtumsollicitudinis pelitionibusarctissimadevoltonefavenles, ItotlamurDeodilectam tumreligio-silatis bonilatem, ul quia exortis quibusdam ecclesia-sticatum causarum capilulis non sine examinationelongiusinnotescendts opus nobis sunt ad conferendumatte litteialurm imbuti;sicut decelDeo devotumauxi-haiotemsanclmmaliisuniversaiis Ecclesiw,obedieniemdevotionemhnic noslrmhorlationi iwn desislas accom-modare: sed absque aliquaremoralionereligiosumDeifamuluniBedamvenerabitismonaslerii luipresbyterum,ad limina aposlolorum ptincipum Pelri et Paulimnalorum tuorum ac proleclorum, ad nostrmmedto-critalis conspeclumnonmoretisdirigete :quem (avenleDeo luis precibus nondiffidas prospereadte rediieperacta pimmissorum capilulorum cum auxilio Deidesxderaiasolemnitale. Eril enim, ut confidimus,etiamcunclis tibi creditis profuiurum, quidquid Ecclesmgenerali clatuetil per ejus prmslanliamimperlilum.Exclamat hoc loco Willelmus : Ita jam celebtis

eratBedmfama, ul in qumstionibusenodandis indige-ret eo sublimitasRomana. Bedam tamen non vertisse^atriuni soium, satis intelligitur ex ipsius Epitome,Jibi cunctumab infantia tempusvilmsumin sui mo-nastetii Itabitationeperaclum a se afflrmat. Est etiam

; nonnihil suspicionis in prsedicta epistola : tum quiavix Beda presbyter ordinalus est ante mortem Sergiipapse anno DCCIdemorlui, tum quia libris scr&endisvacare coapita temporesusceptipresbyteratus,quibusJactum est ul fama ipsius ad exleros spargerelur.Dignus^uidem fuit Beda quem coiisulerent Romanipontilices, sed intered certa sccernere ab incertis.Sane Bedain nunquam adiisse Romanam urbem veliude recte colbgit Baronius, quod ea qusead texen-dai susegentis historiam Roma expelere opus erat,non a se ablata, sed opera Nothelmi qui Gregoriopapa II Romam pelierat, se aceepisse testatur inepistola ad Ceolvulfumregem Historise suseprsefixa.Quanquam reponi polest, Bedam eo temporis quoSergii jussu Romam adierit, nondum de scnbenda

) Hiatoria cogitanlem, de monumentis huic consilionecessariis non fuisse sollicitum : nec brevissimumtempus qnod insumpseiit in Romanam profeclionemobstare quominus vere dici possit, cunctum lempus'mlm sumin sui monasteriihabilatione peregisse.CerteBeda testatur in hb. n Hist. monasterii suimonachosexinde Romam missos tempore pupm Sergii, a quoprivilegiumoblinuerinL Otut res se habeat, fabulosumest id quod legisse me memini tum in quddam mo-naslerii Ursicampi apographo, tum etiam inGlossarioSpJmanni voee 7-a/>i7ts,Bedam scilieet Romamprofectum enodasse iuscriplionem quamdam a nulloiniel!etlam,ipjoe Purlw ferrem insculpta erat inliunc^modum P. P. P, S. S. S, R. R.R. F. F. F. eam-que sic redviidisse Palcr Patike Petditus esl. tSalus

n VEN. BEDJE ELOGIUMHISTORICUMA MAIMLLONIOSCRIPTUU. l!F-Secum Sublata est. Ruet Regnutn Romm, Fetro, "

Flamma, Fame. Qua ex inlerpretalione Venerabilisnomen senatus populiqueRomaui decrelo merueril.Nugse.11. VenerabilisBedaplnrimam selasissusepa lem

Iransegit in monasterio suo,. nbi tot fere diseipuloshabuit quot monachos, id est sexcentos, lot euim inWiremuthensi et Girwensi congregatione coenobilajdegebant, imo eliam alios ex diversis monasteriisconfluentes, ut ipsius eruditione proficerent. Isticauditores liabuit Eusebium seu Huethbertum (nambinominls erat, ut patet ex prselalione ad bb. iv inSamuelem). postea abbatem Wiremuthensem, cuilibfum deRdlionetemporumetExplanationeminApo-calypsin; Culhbertum Huelhberli successorem, cuilibrumdeAile melrica nuncupavit; Constanlinum,adquem exslat libellus de numerorum Divi=ione;No-thelmum primo presbyterum Londinensem, deinepiscopumCantuariensem, quo petente edidil librumQuwstionumxxx in libros Regum; et alios, quorumnomina nobis ignota. Nec tamen inlra monasleriisui cancellos ita sese conlinuit, ut foras prodieritnunquam. Nuper e tenebris eruta est ipsius epistolaad Egbertum Eboracensem archiepiscopumadversuscorruptos sui sseculi mores, in qua IIJLCpisefatur :Kemini le hestetno dixisse anno, cum lecum aliquotdiebus legendi gratia in monaslerioluo demorater,qttodhoc eliam anno velles, cumin eutndemdeveniresiocutn, me qnoque ob communelegendi sludiumadluum accipere colloquium.Id intelligendumvideturdemonasterio EboracensisEeclesise,in quo Egbertusadhuc monachus, Ceolwlfi Northanimbrorum icgisconsanguineus, Bedam prseceploreuihabuisse ferturin VilaAlcwini abbalis. HincAlewinus a nonnullisinter Bedaenumeralur discipulos,eo quodsubEgbertijam episcopidisciplina fuerit institutus, id quod inepistola quadam ad CarolumMagnumlestatur, cujusfragmentuui refert Willelmus Malmesburiensismo-n&chus in lib. 1de Regib. Angl., eap. 3, aut forteAlbinumFlaccum seu Alewinum Caroli Magnipraj-ceptorem confundunt cum Albinoabbate, cujus Bedain Historiseeccles. prologomeminit,

V.Bedassanctimonia,modesua.12. Porro devitmillius sanctitate i^nquil Wdlelmus

Malmesburiensis,lib. i de-Regib.Angl., cap. 3, dubi- Jtare quemquamarcel illius dicli irrefragabilisverita&,quod protulit mundo divinm sopltim majeslas : Inmalevolam animam non inlroibit sapienlia, necliabilabit in corpore subdito peccalis (Sap. i, 4).Quod de mundana supienliaprofecto non dtcil, qumindiffctenler hominumcotdibus illubitur, el qua cie-berrimepessiminullasquead exlremumdiemponenlesmelas, sceletibus pollere censpiciuntur : sed illamsapienliammminat quw disciplinweffugietficlum, etqumsepaial sea cogilalionibusqumsuntsine itVelleclu;intelleclumdico benevivcndiet bene dicendi. Emuti-debat etgo ecclesiaslicusorator prius conscientiamsuam, ut sic accederet ad lecludendammyslicorumscriptoruminlelligenliam.Qtwnwdo enitn fteti potest

\ ut setviret viliis, qti tnedutlai inlitnas Itaurirel, quilolas cogilationescoiisumerelin Scriplurarum exposi-tiouibui? Nam ul ipsefatelur in tib.m superSamue-lein : expositionessuwsi non aliud affertent lectoiibusemotwnentum,hoc sibinon mediocrilervalerent,quoiidum hocomii sludioagebat, lubticumsmcuiiet inanescogilaiionesposl letgutnponebat.Defmcalusergo viltisstibibal in ittleriora velaminis, qum inlus acccpetatunimo foras efferens sermone casligato. De ejussanctilate plura iulerius.43. Modesliamvirisalis Indicat liber Reiraclatio-

num ab ipso editus iu Ada apostolorum, exempioeximiidocloiis ac pontificisAuguslini.Quod quideiuprseolilil, ntaximevel addendi qumminus dicla, vetemendandi qum tecus quamplacuit dicta videbantur.

I) Ju quoetiatn,lnquil, qumduiiiqttminGrmcosivealiler,seuplus aut mmus polita vidimus, brevilercommemorate curavimus, qum ultum negligettiia interprethotnissa vel aliler dicla, an incuria libtariorum sintdeptavalasivelelicla, nonduinscirepoluimus; nutnqueGrmcutnexemplarfiasse falsalumsuspicuti non audee.TJndeleclotemadmoneo,ut hwcubicunquefecetimui>,gralia eruditionis legat, non in suo tamen votuminevelutemendalosintersetal, nisi forte ea qumin LalinoCodicecsumeditionisantiquilussic interptetata tepeie-ril. Ex hoc niodesiuj affeclu Beda non propriam intxponendia Stripturis sententiam,,sed scita sancto-rum Pairum exprimere siuduil. ld jam pluiibusdemonslraluin superius. Hinc in Retractationibus adAclus aposl. cap. n, ubi de linguis apostolorum

C agitur : Scio, inquit, me reprehensuma quibusdam,q'iod hanc senlentiam duobus modisposse inlelligidixerim, vel poliusqualiler inteltigendasit qumsietmiQuibus brevitet respondeo, quod omne quidquid deeadetnsenlenliain prmsenlimeovoluminesctipsi, ttvtihoc-exproprio sensuptotuli, sed ex vetbis sattcli ,eiirrepreliensibilisper omnia magistti, hoc est GregotiiNaxianxeni,

VI. Zeluspro veritale,fide,el purilatemorum.

li. Nec lamen honjo veritatis amanlisiinussic inaucloritate majorum lolus erat, ut quidquid illi.dixissent nullo delectu sibi afflrmandume=sepularet.?Noveral prseclaramAuguslini sentenliam in epislola19 ad Hieronymum: Solis eisSctiplunnum Itbtis qtd

D jum canonici appellantur didici Itunc timotemJtono-remquedeferre, ut nullum eotmn auctoremsctibendnaliquiderrwse firmissimectedam.Atiosattlemila lego,ut quanlalibet sanclilale doctrinaqueprwpolleant,nouidee verum pulem, quia ita illi senseiunl, sed quiatnilii vet per illos auctores canonicosfVQIprob tbilirationt quoda veio non abhotreat, petsuudete polue-runt. Isldorum Hisp,i!eiisemepiscopum iecutus er.itBeda, dum iu Cominenlaiio,iii Acla apost. cap. iscripsit, Simoncm Zelotem eumdein esse quipostJucobumftultem DomiidlltetosolymotumrexilEccle-siam, ac sub Ttajanoctucis mailyiio coronalumfuisss^cum centutnel viginti essetannorum.Quod lamen inrctractationibus suis in dubium revocat, lametsi nonadhuc constanler negare audeal. Subdit dellieronymi

m AD OPERA VEN. BKB/E PliOLEGOMENA. 20aucloritate. Sct i, si in eodem opere, commentutittmHieronymtseculus, et de Judafralie Jacobi, qui etiamThuddwusvocubalur, tnissum eumud AbgatumfuisselegemQsromrn,ui ecctesiaslicattadidetit historia. Seddiltgeniius posltnodumipsam Itisloriamecclesiasticamwspiciens, tepeii non ibi essescriplumquia Thaddmusapostolus unus ex dttodecim,sed Thaddmusunus exseptuaginia discipnltsad sanandummemoratumiegemfueril destinalus. Tum sulinfertin sui excuationem:Non autem mihiimpulundumerroremreor, ubi aucto-rilatem maqnorum sequens doctorum, qttmin illorumopuseulis inveni, absqtte scrupulosuscipiendactedidi.Et in ejusdeni libri Retraclat. cap. 8 rejicit librumde DorniilioneB. Mari. ex petsona Melilonis Asimepiscopiscriptum, et mendacia auctoris deteg't. Hmcidchco commemorarecuravi, inquit, quia nonnullosnovipimfato voluminicontra auctoritatem beati Lucmincaula letnetiiale ussensumprmbete. Possunl et aliaadduci testimonia, quibus probemus Be.lam non itacredulum ac pfsecipitis fuisse judicii in scnbendaIlistoria sua : eum eliam in scriplis Patrum deleclumac censuram adhibuerit. Lege ipsius prsefationemHistorise ad Ceolwlfum regem, in qua quibus aucto-ribns res a se relatas didicerit, declarat.4". Nec minor fuit in eo zelus pro fide eatholiea,

cujus tuendse studio exposilionem in Cantica canti-corum aggressus est. Audi verba ejus in libri primiexOidio. Sctiplutus juvante gralia superna in Canticacanlicorum, ptimo admonendum putavi teclorem, utopusculaJu'iani Celanensisepiscopia Campania, qumin eumdem libium confecit, cautissime legal, ne per '

copiam eloquenlimblandienlis in cmnamincidat do-ettinmnocenlis:sed ut dici solet, ila carpat bolrum,utet spinam caveat, id esl, in diclis ejus sanos sensussciuietur el eligut, et noti minus vilet insanos. Estenim Itotnout rhelor petitissimus, ita gtalim Dei postPelagium hnpugnator acetritnus : ut apertius scriptaejus, quibusconlra slrenuissimumejusdemgralim pro-pugnaioremAugusliuumittsanivit,oslendunt.Et infra :Sed el in aiio libto quemad DemelriademvirginemClttisli de Instilutione vhginis sciipsil, hmceadem depolentia libeti atbittii'quomodo settiiat pandit. Quemvideltcelitbrum nonnulli noslrum sludiose tegctiles-,sattciiet calltoiicidoclorisHieronymi esse teinere ar-bitranlur : minimepervidenles,quod et suuvitas elo-quentimdemulcenlis,el hmteseosperversitas seducen-tis, manifesteprobat hocWius opnsculumnen esse.Postea Juliani (ut pulal) fragmenta refert ac refutatBeda, vere doctoris callioliei gerens officium,quoleclores incautos adversus male blanda hsereiici elo-quia prsemuniret. Ex boc fidei catholicje sludio fa-ctum est, ut eum aliquando nomiriishserelici labemsibi iuuri audisset, exhorruerit tolus, et mox ad suidefensiouemcalamum arripueril. Exslat hac de renspistola ad Plewinar niouachum a Waraeonuperedita, cujus hoc exordium. Venit ad me ante bten-nium, fraler amanlissime,nunlius lum sanctitalis, quipacificwquidem salutationis a le Imlissitnavetba de-tulil, sed hwc trisli mox admistioneconfudit, addendovidelkel,quodme audires a lascivienlibustusiich inler

A hmrelicosper pocula decantart. Exltorrut, fateor, etpa'lens percunclabar, cttjus hmreseosargueret. Re-spondil, quia nogaremin sexta mtatesmculiJ)ominumSalvalotem in carne venisse. Pertunctari ergo cmpiquomododtceteiur : utium quod Dominus non venis-set in catne, cum tmnen sexla esselmtas . an quodDotnino in catne veniente necdumsexta mlas venitet,vel cettemlas seplimajamvenk^el, cumaperla rutionesexlamtas nonnisi ab ejus poss tincarnationc cmpisse.Deptehendique hoc, sive illud inshnularelur, me inutroqvesanmfideielecclesiaslicmunitalisexislete con-sottem. Dein causam suam slrenue et nervose agitsicque concludit epislolam : Obsecrosane ut Ituspur-gationismemlitleras t eliyiosoac doctissimofralii no-stro Duvidpotrigas, quatenuseasille ceramvenerabUi

B domhwuc I>utrenostroWilfiido scilicet aniistite le-gerepossil; ulquonianiiUo prmsente atque audienleinsipientius sutn pthis appetilusconviciis, ipso eliamnunc audienteuc d'judicante, quamimmetitus eademconviciasim perpessusappateat, ele. Is eral Wilfridusseeundus, qui post JoaunemWilfridi senioris succes-sorem sedi Eboraeensi prsefuilab anno circa DCCXVIIad DCCXXXII.46. Morum sanclimoniam"quamin seipso expri- .

mere loto animo studuil, eliam in aliis, quoad potuil,tum languenlem excitare, tum violaiam resarcirecuravit. Hujus rei argumento est epistola illa , quamin extremo (ut conjiciuius)morbo scripsit Egberhtopost Wilfridum juniorem Eboracensi arcbiepiscopoin bsecverba : Dileclisshnoac reverendissimounlistili

C Ecberhlo Beda famulus Clnisti salutem. Meniini tehesterno dixisseanno, cumlecumaliquoldiebuslegendigratia in monusterffltuo demorarer, quod Itoc eiiamanno vetles,cumin eumdemdevenireslocum, ineqno-que ob commune legendi siu&iumad tuum accipetecolloquium.Quodsi ila Deo volenle possel impletifnon opus esset tibi hmcper lilletas sciipla dhigete,cum possem ttberius ore ad os loquens,quaque iehmsivenecessatia dueerem,secteta libi alloculionesngge-rere. Verumquiahoc ne fieiet supeneniens (ttl ncsli)corporis mei valetudo prdiiibuil; ageie tamen quodpelui, erga dilectionem tuam fraternm devolionism-tuitu curavi, millendovidelicet per lilleras quod cor-poraltler veniendoper coUoculionemnequiveram,pre-cerque le per Dominum, ne haiutn apices litleiatum

D airoganlim supcrcttiumesse suspicetis, sed obsequiumpolms liumitilalisac pteialis veraciter esse coynoscas,In consequenlibusmonetepiscopum,ut gradumsacro-sanctum saerosancta operationeet doctrina confirmet.Deinde anie omnia ut ab otiosisse fonfabulalionibtts,obtrectatiotvbus,cmletisquelingumindotnitmcontagiisponlificatidignitatecoerceat; divinis aulem eloquiisacmedilalionibusScripiurarum linguumsimutel menlemoccupel,maximelegendis B. Pauli aposloli Epistolisad Timollteumet ad Tilum; sed et verbis sanclissimipapmGregorii, quibusde vita simul et viliis teclotum,sivein tibroRegulmpasloralis, seu in homiliisEvan-geliimultumcutiose disseruit. Prseterea habeat socie-'lalem eotumqui Chritto fideli devotionefamulanlur.Quod nen ita loquort inquit., quasi te aliler facete

2j VEN. BED^: ELOGIUMIHSTORICUMA MABILLONIOSCRIPTUU. 2'sciam: sed quiade quibusdam^episcopisfatna vulgalum.est, quodila ipsi Cltristosetviant, ut nullossecumali-cujus teligionis aul conlinentiwviros habeant. Adhsee,quia laliora sunt spalia locorumquw ad gubernaculatumdmcesis perlinent, quamut solus per omnia dis-cuttere et in singufisvicuiis alque ageltis veibumDeiptmdicate, etinm anni iolius emenso cuniculo stiffi-cias, necessaiium satis est ul ;lures hbi sucti opeiisadjuloies asciscas, presiyletos videiicei ordinandoatque insiiluendo dcclores, qui in singnlis vicis pim-dieando Dei vetboel consectandisjiiyslcriiscwle4ibus,acmaxime petagendis sacti baplismatis officiis in-sislanl. In quavide'icetpimdicationepopulisexltibendaliec ptm cmteris emni instnniia procuient, ul fidemcalholicam qum aposlolorum Symbo'0 continelur, etDominicamOiationem, omniummemoriminligerecti-rent; idiolas quilfnK/irec ipsa sua lingua dicete acsedulo decantare faciant Amjdiushortalur, ul pluresconsecret anttstiles, et enorme pondus ecclesiasticire-giminis dividat in plures. Demu-niterum inculeat, ulpopttlisstifficienlesdocloresvitmsalutatis adhibeal, ethoc eos inter alia discere faciat, quibusoperibusmaxi-meDeoplacete, a quibusse debeantabslinerepeccatis;quam fiequenli diligentia siynaculose dominicmcrucissvaque omnia munire; quam salu are sit omni Chri-slianorumgeneri quolidiana dominicicorpoiis ac san-ffnittis peiceplio, juxta quod Ecclesiam Chrisii perIlaliain,Galliata. Afiicam, Grmciam,aclolum Orien-lem solerler agete noverat. Quod videliceigenusteli-gionis, ail, ac Deo devolmsanclificalionisiam longeacunclis penepiovincim nostim laicis per incutiam do-cenlium quasi vereqtinum abest, ul hi qui inter illosreligiosioresessevidentur,nottnui in Nalali Domini etEpiphania et Pascha sacrosattclis myslertis communi-care prmsumanl: cum sint innumeii innocenleset cas-lissimm conversalionis pueri ac vuetlw, juvenes etvirgines, senes et anus, qui ubsque itllo sctupulo con-troversimomni die dominico, sive eiiam in nataliiiisSS. aposiclorum sive martyrum, quomodo ipse insancta Rotnunu et apostolica Ecrlesia fieii vidhti,mystetiis cmleslibuscommunicarevaleanl. Jpsi eliamconjugali, si quis sibi mensuram conlinenlimaslendatet virtulemcaslitatis insinuet, idem et licenlerpossinl,el libenter facerevelint. Vides quos ad frequentemsanciseEucharistise comniunionemadmiltendos velitBeda, innocentesscilicet et castissimosquosque,etianiconjugatos, dummodoprsescriptam castilatis conju-jugalis regulam servent.

VII. Bedteobitus,sepnkrumet pilaphium,sanclitasde-clarata,rehquiae.

47. Finem vivendi fecit Beda die feslo Ascensionisdominicm, vn Kalend. Justii. T\Tam,leste Culhbertomonacbo in epistola superius relala, usqneud diemAscensionisdominicm,id esl septimo Kalendas Juniivitam ducebat. Ne quis vero excluso Ascensioriis dieEedam in vigilia ipsius festi obiisse dicat, occurriteadcm epistola, in qua Beda fetia quarta posl hotamnonatn, id est, sub vesperam, presbylcris monaueiiisui accitis munugculadedissc, et ad eos veibafcc-sse

A dicitur. Et cerle \elustis auctoribus persuasum fuitBedam in ipso Ascensionisfesto diem supremum ex-plevisse.DieAscensiom's,inquitWillelmus Malmesbu-riensis monacbus loco jam cilato, cutn jam animafragilem usum corporis exosa egredique gesliens pal-litaret, conlta Oralorium in quo consucveral orate,ciliciosu'

23 ADOPERA VEN. BEDJE PROLEGOMENA. 24nelmensis, in cujus videlicetBedw Itonorem porlicus jad aquilonaletn plagam ecclesimS. Pauli in Gyrtveconsecrala, venerandamfidelibusnominis ejus ibidemprmslatmemoriam. Ostendituretiumlocus hodie, ubide lapidemansiunculumhubens ab omni inquieludinetiber sedere, meditari, legere, diclare consueveraletsiribete. Et Willelmus Malmesburiensismonaehus :Seputlaest cum eo omnis gestmutn penenoiitia usquead nostra lempora. Adeonultus Anglorumstudimumejus mmulus, nuUus graliarum ejus sequax fuit, quioniissm ntonelm lineam petsequerelut. Pauci quoswquttsamavit Jesus, quamvis lilletis non ignobiliterinformali, vila lota ingralumconsumpseruntsilenlium;alii vix primis labris'illas gustanles, ignavumconfove-runt otium. Ita cutn semperpigro succederetpigrior,mul'o lemporem tota insula sludiorumdetepuilfervor. )Magnum ignavimiestimoniumdabunt versus epilaphiisui, pudendiptorsus et tanti viri ntausoleoindigni.

PresbylerhicBedarequiescitcarnesepultus.~ Bona,Cbnste, antmanrincoelisgaudereperanum,j&aqueilli sophiaedebrianfonte,cut>amSuspiravitovansintenlosemperamore.

Est et aliud genus epitaphii nonita impolitum,-quodex Codice Thuaneo superius retulimus post Cuth-berti epislolam.

49. Stalim ab ipso obilu Venerabilis Beda sanctushabitus est et appellatus. S. Bonifacius in epistoIUsuis non semel candelamEcclesimnuncupai, LullusBonifacii successor beatmmemoiimBedam, in cujusveneratiotiem holosericamvestem ad ipsius reltquiasmitlit. Eumdemvocat beatumPalrem, ut poslea vi-debimus.Renedictus Anianajabbas, Bedsesubpar, exdictis beati Btdmversus quosdamrefert in ConcordiaRegularum cap. 36, 6. Alcwinus eliam in prsefa-tione commentarii super Joannis Evangelio beatumBedampresbtjterumlm&at, et in libris conlra Felicemnon semel. Hilduinus in epislola Areopagilicispras-fixa ad LudovicumAugustum,Bedamitidem sanciumet venerabilemvocat. Hincmarus Rhemorum archi-episcopus uno post Bedam sseculo,eumdem sanciumsemel et iterum cognominat, nimirum in epistola no-mine synodi Tusiacensis ad Rodulfum Bituricensemet Froierium Burdigalensem antislites, et in librode Prsedestinalione, cap. 9. Nolkerus Balbulus inMartyrologio XIIIKalend. April. Sattcium Bedampresbyterumlaudat. Quin eliani in Fuldensi mona-sterio ara sancto Bedaeerecla fuit ineuntesxculoix,tesle HRabano Mauro in inscriplione 39 ad altareS. Benedictiin crypta occidentali, cujus hic versus :

Culhbertus,Bedahic, ^Equiliusquemanent.In Litaniis ab Hartmanno Sancti-Gallensi monachomelrice eodein sajculo compositis, apud Canisiumtomo V sancfasBedarecenselur posl S, Pachumium.

Pachumius,Beda,Attala,Pafuutius.Certe Elfredus presbyter Dunelmensis, relerenleTurgoto in Iib. III Ilist. Dunelm. cap. 7,*ad monasle-}ium quod esl in Gyrvum, ubi Bedam doctoremcon-versatum, defunclum et seputlum noverat, singulise.nnis adveniente anniveisatia dotmiiionis ejus die

^venire, ibique precibus et vigiliis solebal insistere.Vivebal porro presbyter ille Eadmundo episcoyuDunelmensi, qui anno MSXelcctus esU20. Is est Elfredus qui sancti Bedse reliquias

clanculum suffuratus, Dunelmum transtulit. Vndesmptusa suis famUiariler requisilus, ub.num Venera-bilis Bedmossa requiescerenl, cerlus de re inquisilasotttus erat respondete : Iloc, inquil, nenn. me certiushovil. Firmum, o diteciissimi, et ptocul otnni dubtocettum habeath, quodeadem lltecaquw sacralissimumcorpus Palris Culhbetli servat, eliam ossa venerandidocloris el monachi Bedmconlineal. AnnoMMV,cuuiS. Cuthberli corpus incorrupium e loculo exlrahe-Tetur, cl ossa Venerabilis Bedm qumuna cumULuscotpote hospiliumhabuerant, pariter conlinebalsac-

g culus de litiOfut in historia translationis S. Cuthbertialias videbimus. QuseBedseossa a cmlerisreliquiissegregala, in tigneolocelleinveniebaniurlocata, inquitTurgotus. H-ugoDunelmensisepiscopus anno HCLIVelectus, fetelrum nimis pretiosum, auro puiissimo etargento mundissimooptime fabiicutum^ lapidibusquepreliosis-operemitifico adornalum construxil, in quoviri venerabtlisBedmpresbyleri et Gitwensismonaclaossacummultotumaliorum sanclorum leliquiis collo

2$ VEN. BED^; ELOGIOMHISTORICUMA MABILLONIOSCRIPTUM. 2G

prajdictas Bonifaeiiepistolas posl Bcdseobitum scri-ptas faisse.22. Non minori veneralionis sluJio-affeclus est

Lullus Bonifhciisuccessor adversus Bedam. Id testa-tur Bonifaciana Lulli epislola 409 ad Cosnam epi-sccpum Ang'um.Obsectoul queinlibetItorttmlibrorumacquiras, et nobismillcre dtgnetis, quos beatmmemo-lim Beda ptesbyter exposuit, ad consolationempere-grinalionisnosirm, id esl, in primampartem Sanmelisvsque ad motlemSaulis libtos quatuor, stveht Esdramel Neemiamlibros lies , vel in EvangeliumMarci li-hros qualuor. Eidem Lullo Gjiberlus^seu Culhbeitusabbas WireiimthenSisposl Huetbertum (cujus Culh-lierii de Bedjj obilu scripla epistola videtur essefetus) dirigit epislolas duas, quce inter Bonifaciatiassunt ordine 89 et 93. In pnore Cutlibenus Lullorescribil his verbis : Gralanler quidem munusculatum charitalis suscepi, et eo gratanlius , qtto te hmcinlimo devotionisaffeclumillere cognovi,id esi, Itolo-sericam ad rehquias bealm memoriw Beda maghtiinoslti, ob recordalionemel illius venetutionemntilleredestinasli. El rectutnquidemmiltividelur, ul iola gensAnglorilntin omnibuspiovinciisubicunquei epeiti sunt,gralias Deb refetanl, quia tam mitabilem lirutn , prm-dilum divetsis donis, tamque ad exetcenda dona slu-diosum^, similileique in bonis motibus vivetfemDeiisillisin sua natione donavil : quia ver txpeiimenlumad pedesejus nuttitus Itocquod nano didtci. E>infra:Nuncveto quia rogasli aliqutd de opusculisbeaii Va-tris, cummeis pneiis jtixlu vires qitod polui, iumdi-leclioniptmparavi, libellosde vhoDei Cudtfetlomelto iel prosa composilos.Et in ep st. 95, libium qnemtlarissimus EcclesimDei, magister Beda de mdifmotemplicompostdl, ad consolalionetntumperegrinalio-n'.smiilete cutavi.23. Piutibus aliis elogiis celebralur Beda ab an-

ctoribus, tum subparibus, imn sequionbus. EumAlcwinusnobilissimummagistrumBedampresbyletumin epistola 5; auctor libri de Offieiis ecclesiasticis"Alcwinosubjectus, sacerdolemet docloremeximiumcap. de Purificalione; Ralramnus ptesbyletumAn-glotum, membrumChristi non teprobum in libro deNaiivilate Christi cap. 8 ; Lanfrancus Cantuanensisarchiepiscopus Ebt,racensis Ecclesim presbyietum etAnglotum doclorem in epistola ad AIexan3iUm pa-pam II appellanl. O.nnium vero illustrissimum est!elogium, quod Patres conciliiAquisgranensis n annoDCCCXXXVIhabiti tribujinl Bcdse, quem sancfisEccle-ijj Palribus annumerant. Sic enim in prsefationelibri in loquuntur : IJI fine ptmcedenlts libelli nozptomisissememinhnus, quod in liujus exordio , ptoutDeus. possededtssel, ex sancloium Patrum oiaculisbreviter^ostenderemus,quod lentpiumDomini quod aSalumonewdificututnel dedicatumDomittoest, figuruftteritcalholicmEcclesiw$er universumotbemdijfusm;et condilot ilihts Salgmon rcx pe sonam gesseritChiisli, quod quidem nos Domino favcnte adimplereconamur. Salva qtdppe super Itac re cmteiorumsan-clotutn eximioium Palmm expositione, quonnn dictuin i.idiseaiientibusponenda sunt; quid vcnerabilis et

A modetnis tempotibusdoctoradmirabilisBeda presbylerde swpe memmalo templo in Exposilione EvangeliiJoannis senliat, lideatnus. En Beda Veneiabttisdictus,doclor admhabilis, et Palruin numero ascriptus etquodammodo prselalus. Paschasins Ratberlus abbasCorbeicnsis in suolibro de Eucharisiia, itidein Bedseauctoritatcm in censum sanetortim Palruni refert, etWalaf iJus Sttabus in lib. de Onic. eecles. cap. 23 :EedamAngtorumPaliem nomhial. DeiiiqtteHincma-rus Rhemorum anlistes, teslanle Frodoardo in Hist,Rem. lib. III, cap. 23, ExposiiionemBedmin Ptover-biis Saiomottis ad stjnodumsibi deferri petiit a Joanneepiscopo CameiacensL24. Admoneor hoc ioco adnotare, quo ternpore

uuave de causa Beda sil diclus Venerabilispresbyler.B Miito labulas bac de re p^ures. Si Tiithemio credi-mus, Veneiabilisdiclus ost dnm adhuc in vivis erat,ideo scilicel quod cum ipsius homilie eo vivente iaecclesiaslicis ofliciis lecniareiiiur, VenerabHemnun-cupabant, qtiem a lhiic in carne degentem nondianpoteiant sanctum appellare. Quo iaclum sil, uFno-nieu Venetabitts passiin usu receplum apud omnes ,Iiadiiius aucloiitatem rennuerit." Certe iu Lectiona-riis monasterii Corbeiensis ante quingenlos fereann >smanu exaralis, pluics Bcdsehomiliaj assignan-lur lioc iilu'0 vulgato : Ilomiita Venetabilis Bedwptesbtjtcri. Et t-amen MenarJus noster in noiis adCoiicor'iaii Regtilarum, cap. 56, vi, existtmati ccentiorem esse \ merabilis appellaiionetn,, abAlcwino , monacho Sincii - Gallensi, OJoiani.o ,

G Willelmo Malmesbunensi, Flortnlio Wigorniensi,Henrico Hunlidonensi el Rogerio H >\e 'ensi nequa-quam usurpatam. Equidem post Bed.e ceiateni pro-diisse cognomenlum istui, saii probat sileiifiumconi^iariumaucioruro, quorum nu lus, quemhactenuslegeum, Bedam Venetabtlem appellat. Iti \eterrimoCodice Thuaneo abannis oclingenlis manii desctiplo,in quo exslanl Bedse homiliaj omnes; ubique prae-fcrtur, Homilia domni Bedm. Prselerea anie quaniPaulusWarnefridi, monachus Casinas, Lectionanumecclesiasiicum jussu Caioli Magni concinnarel,atictorum eorum quorum honiilise recilabanlur-inofflciis divinis noniina baud prsccinebantur, uti Ca-rolus in epistola ad Paulum auctor est. Si eigo Bedoebom liseeo vivente in Ecclesia leclse sunl, non tanien

D piajuiisMiin Bedm Veneiabitis Tiomen. Jam tamen anono sajculo Vcnerabtlis nomen Bedje atttibui coe-ptum. Amalario in libns de divinis Oliiciis passimDomnus Beda, al ltb. I, cap. 57, Venetabilis presbtj-ler Beda ntincupatur, ufi etiam Jonje Aurelianeiibiepistopo in lib. i de Institut. laicali capp. 46 et 17,cl hb. iii capp. 6 et 7, nec non Usuardo iti sinccroBlarlyrologio Nonis Augublis.Addunl lioniiulli Pas-chasium Ralbertum : at in loco citato ex libro deEticharislia aliter pise^eruntCodices mss. in quibu;hec inscripiio : Bedm presbyleti it> setmoae suo,omi so nomiiie VenetabVh.Addimus vero aticloremChronici Fonlanelleiisis, capp. 9 et 16 (in cditir. 15),HilJuiiium, Radbodum Trajectensem episcopum insermone de S. Swiberlo; ct Hericuin moiiadiums

27 AD 0PER4 VEN. BED^E PROLEGOMENA. 28ipii in libro deExpositionecompittibactenus ( si non .fallor) inedito, ttbros de Itaceadem te prmcipueVe-nerabtlis riri domni Bedm presbyteri laudat : quiatictor opus suum anno DCCCCLXXXscribebat. Nectlubiuni quin ab aliis ejusdem xlaiis aucloribus ea-dem appellatio frequenlala fueritj lametsi non abomnibus; uli nec etiam noslro sevo,quo honoriiicumi-tud vocabulum jampridem usu inolevit. Miltitnusalios sequiorum temporum setiplores, relaturi dun-taxat Algenim ccenobilamCluniacensem, a quo Ve-nerabtlis Beda presbyter memoralur in hbio i deSacram., cap. 8, el MallhceumWestmonasteriensemmonadium, cujus lempoie (scribebal autem mediosajculoMII)Beda jampridem ptometuerut ul ab utti-versali Ecclesia doclotAnglontm el Puler vcneiabilisnomine censerelur.Cur vero, inqufc, presbyter,nonmonacltus, si monacbus fuil ? Nimirum tanla eratqiiondam (ut par est) existimalio sacerdola'is digtii-tatis, ut qtti boc giadti insig liti erant, missis aliisnoininibus,presbj tei i vocitarenlur. HincHieronymus,et ipse (til ssepefaletur) monachus, vu'go presbyieraulit Inio eliam abbales piesbyteii (namprcsbyteriqtiondam non erant omnes) ob gradus dignilatempresbyteti, raro ubbalesdicebantur. ILec causa estcur SS. Caiilefus, Richarius, Gallus, Walaricus, etsiabbaliali dignitate prsedili, tamen presbyeti in anti-quis Marljrologits cognominari soleni.25. Nec ab re-eril observare hoc loco, Venerabilis

-nomen ab Audoeno in Vila S Eligii severiori moin-chorum insiitulo, elmonachis illustriorihus s;gnanier (altribulum.Ntm Bucldnusexyeiililiconversus,poslea,inquil, Venefabilis,id est monachus,exstilit, ac Fer-raiiensi cmnobioptmfuit, ltb. l, cap. 10, el ThillovernaculusEligii, poslmodumveneiabVem,id est, mo-naslicam viiam duxtssedicilur; et Ehgius tanquamdoininoshonorasse eos qui veneiabilemmonaclwiumvitamatiiperent. AdoYiennen&isepiscopus in hislo-ria sua de Wilicario ejusdem sedis e| iscopo agens,teliclo, inqtiit, episcopaluin monastetiumSS. matty-rum Agaunensiumingiessus, vilamvenerabilemduxit.El in VilaS. DesideriiCadurcorumepiscopi,ArvanusScotlus vitum venerabilem in monasleiio duxisseferlur. Denique, ut coeleraid genus omiltam, S. P.Benediclus vir vitm venetabilis a Gregoiio Magnoprsedicatur.

IX.Obseryalionesin Bedse*emola.26. Huc in seeessumconsullo rejecimus observa-

liones nonnulJas, lum in niunuscula quaj iWa morliproximus presbyleris monasterii sui distnbuit, lumin quoedamipsius opuscula.27. Ad exlreniain vitoe periodum accedens vir

sanclus , uni e discipulis stiis Culhberto hota nonadixit: Quwdampreltosa in tnea capseliahabeo, id est,piperem, oratia elincensa. Sed atrre velociler, elpresbylerosnostri monasletii adduc ad tne, ul el egomunusculaqualia Deus donuvil, illis disttibuam.Ni-mUuineo tempore, si unquam alias, inoris eral, ulid genus munusculorum aniici darenl aecipercntque

A in niulujs dilectionis indichm, non rorum preliumaltendenles , sed animum. In S. Bonifaciiaichiepi-seopi aliorumuue sequaliumepislobsexempla sunt idgeneris complura. Sic Lu'Itis abbalissaj Kanebadse,puellse regio sanguine ortse, mittit nia munusculu,thutis, pipetis, el cinamoniin Bonifaci.ini epistola S.Anonymus -quidam Eadbmgjj abbaii^tse grapltiumargenleum, el slotacis et cmamomipailem , ep.sl. 7.Bonifauus Egberfo CantuarioeaichiepLcopn pralerexetnplaiia ephto'arutn S. Gregorii,dirigit, ad iudi-ciumchantalis, corporale, palltumel vtllosamunamad letgendospeclessmvotuin Dei, epi-l. 8. Hueibrtoabbati Wireniutbei si lecthleruia captina, epist. 9.Herefrido presbytero pattetr. llujttiiamalisetsabannmpro benedtclione el signoputm chatilath, episl. 40.

B ElliebalJo regi accipiltem xnum, duos falcones, duoscuta, el dius lanceas, epist. 19. Egberlo jam lau 1 toduas vini cupetlas, episi. 83. Cynehardusatitem Yen-ttnje civitalis episcopus inler alia millit orarium etcoculamet guttnambtevem.Lege epislolam 148. Bo-nffaciuin IV aliosque Romanos pontifices non raropeclines, speculu, aliaqueistiusmodi tribuisse legimusin ipsoruin epistolis. Et Fortunatus in epigr. lib. xipassim graiias agit pro eulogiis transmissis. Qualesputas eulogias? olere scilicel, castuneis, lacte, ptunel-lis, ovis,etc. Neinpe ul ipse ait epigr. 23 :

llmiere in angttstocermturamplusamor.

Et stimus S. P. Benediclutn in Regulaj suseeap. 54eulogias non piolnbuisse, modo ne darentur accipe-

G renturve citra conscienliam abbalis. Nolum est mu-nu-culuin avari monachi, qui S. Ililarioni cicetisfaicem vh\nlis delulil, teste Hieronymo. Eigo vene-rabilisBeda, in muttisedileciionis et frateruoe c-n-cordisc indicium, moiti proximus dal fratribus suispresb) leris xeniola, ut memoriam sui habcront insacris officiis,ad eum modum quo Anlonius Aihana-sio melotemunam, Serapioni altetam , fratnbus cili-cinum vesiimenlumtestainento reliquit. Cur vero ,inquis, incensa? Discimusex Gemmuli RomanjeEc-clesise diaconi epislola ad Bonifaemm,ordine 449 :T)ansniisimus per ptmdictum vesltum ptesbyterumaliquantumcoczumbti, quod incensum Domineoffe-tulis tempotibus maluiinis el vespetlinis, sive dummibsarumcelebtalis solemnia,etc. Quid demum OIH-

-Djia? nempe, ut conjicimus, linteola tenuia, quibusos tergi solet, quaj subana vocat Bonifacius in epi-stola 40. In hunc-eiiim sensuin non raro sumi eru-tium, vocabulum alioqui varioesigiiificalioni2, probatYossiusin libro m de Viais serm., cap. 51.

X.JudiciumdeBedasscrip'is.28. 1-Iisper quemdam excursum diclis, \ enien-

diim esl ad quasdam animadvcrsiones, quse mihiintcr e\olvendum Bedse scripla, tum edila, tummanu exarata, occurrerunt. Primum

*

51 AD OPERA VEN. BEDiE PROLEGOMENA. *5-2f>. llomclia Evang. sec.Mattlt., Cumesseldespon- \sata. Jn priori Jlomelia domiii Bedw INYIGILLVDo- ;HIM.Iiicipit in utroque : Naiiviialetn Domhii et Sal- ivalotis N. J. C. qui Wetnus ante smcula, etc. tt6. Ilomeha S~. Evattg. sec. Luc, Pasiores loque-bantur. Ine.: Nalo in BelltleemDomino, elc, ul in j

fdiiis. Deeil in priino Cod., citalur tanien a Jona I'Aurcliani-nsi episcopo lib. n de Inslil. laie., capHG. i7. Ilomelia Ev. sec. Joan., in ptincipio etal Ver- tbutn. In pnori Cod. Homelia domni B. IN NVTALII)OM!MInc. iiiulroque : Qnia iemporalemMediulotisDeiel hominiim,eic., ut in cditis. I' 8. Hotnelia Ev. sec. Joan., Dixit Jesns Pelto,Si'queie me, dicenda IN NATVLIS. JOA\MSEVANG. 1lnc. m ulioque : Leclio S. Evutigehi qumnobismodo \lecta est, ett. _, \9. Ilom. Ev. sec.Malllt., AngelusDotniniapparuil,IN NATALIINNOCLMIIU.Inc. ni uLroqtie:.De moite i

ptetiosa mnrlyruin Cltrtsti Innoceniiuin, etc., ut in iedits. ,, i40. Hom. Ev. sec. Luc, Poslquam coitsutnma, diintaxai ^3. Alias ex prioii supplevimus. TergitCodex posterior.

IKCIPITCAPITULATIOLF.CTI0NUMS. EVANGELII,J.UMLBOXXIVINLlBROIIE3USDESIjVUCTORIS.4. Uomelia S. Evang. sec.Malth., VespereautemSabbali. ln orimo Cod. : Hom. domiuBedmINVIGILIA

PASCHC.Inc. m ulroque :^Viyiiias twbis Jiujussacra-lissimmnoctis, elc, utin editis.H.fc homilia legebatux in' Vigilia, hoc est inmaluiino oflicio Paschw. Et lamen m primo CGd.inserili r hoc loco homilia S. Gregoiii in die tanrloPasihf legi solita. Idcm observa de Yigilta Penle-

cosles,infra.2. llom-.Ev. sec Luc.,Slelil Jcsus in medio discip.sitor. ItKpnmoCo1. : iiom. DomuiBedmFLMA-IIII?!

Pasclta.jnc in tilroque : Glotiani sum liesmrectionvsDomitvaset Redemptornosler, etc, ut in ednis.5. Hom. Ev. sec Maith., Ui.decim discipuli. L>i

2 primo ms.: Hom. domni B PERIAVJin Paschaflnc.in ulroqne : Evangelica lecito, jtalies cltar. quammodoaudtvimus, etc, ul in editis.4. Hom. Ev. sec Luc, Una Sabbali valde diiuculo.

Inc. : Apeila nobh esl, fratres, de Resmreclione Do-mini el Redemplorisnoslri lecliotecitaia, etc Deeblin priuio Cod. ei in editis.5. Hom. Ev. sec.-Joan., Modicumeljam r.onvide-bitis me. In pnmo apog.: Hom. djmni B. m DOSIIM-

CA.u post octabas Pascltm. Ine. iu utroque: LmlaDominietSalvatotls nosiiipromhsa, etc, ut in edits.v0. iiom. Ev. sec Joan., Vadoad eumquimhtt me.In primoCod.: Hom. domniB. TERTIADOMIMCApostS. Pascha. Inc. in utroq. : Sicut ex lectione evange-lica, fralres char. audivimus,etc, utin ediiis. 7. Hom. Ev. sec Joan , Si quid petierids Pattem.Inc.: Potestmovere infirmos audilotes, tle. Deest inprimo Cod. Exstal in editts.8. Ilotn. Ev. sec Luc,JPeiiie el dabilur vobis.Itiprimo Cod.: Hom. domtdB tn Lmtaniamujore. Inc.D in ulroque: Dominus el Salvator noster ad cmlestistegni gaudia, etc, non exsiat in editis.9. liom. Ev. sec.Luc, Hmcsunl verbaquwlocutus

sum, dicendam ASCENSADOMINI.Inc: AscensuittsmcmlumDominus, clc. In ulroqtie ms. Alia m ednh.40. Hom. Ev. sec, Joan. Cutnveneril Paraclitus,

dicendaDOMINICA-}J0S(AscensaDomini.Inc : Ex mul-tis sancli Evattgelii locis invettimus,etc In ulroquect m edilis. HoechomiIia"cilatur ab Auialario hb. ide Ollic, cap. 57 ; ilem lib. n, cap. 4.II. Hom. Ev.sec.J-oatu, Si dtligilisme, INVIGILIA

PEMICOSTEN.IIIC: QuiaSpiritus s>ancliJtodie,fralteschariss. celebramusadvenlum,elc In utroque ms.eljn editis.42. Hom. Ev. ec. Joan. Erat homoex Pharismk.

Io primo Cod. :-Hom. domniB. in Oclav..PentecoslInc. in utroq.: Sicnt ex leciioneS. Evangelii, fiaiiechariss.,audtsiis, elc. Exslalin cdilis ad'diem Inven,-tionis S. crueis, etxiiatur in epistola quam Hmc-

55 TEN. BEDM EL0G1UMIIISTORICUMAJIABILLOMO SCRIPTUM. 34iiinrus Rhemensis archiepiscopus scripsil nomine A 'concdii Tusiacensis ad Rodulfum Buuricensem etFrotirium Burdigalensemanlistites.15. Hom. Ev. sec Luc, Fuil in diebus Herodis,dicenda INVIGILIAS. JOANNIS.IUC: Ventutus in carne

Doiiiinuset Redemplornoster, eic. In utroque ms. etin edilis.4-4. Hom. Ev. sec Lttc, Elizabelh implelim est

tcinpns, dtcenda INNATIVIT.S. JOANMSBAPT.Inc.:PnBtutsotis Domininaitvilas, elc ln utroque Cod.et in edilis.45. Hom.*Ev. sec Joan., Dtiit Jesns Shnoni

Pelro, dicendaINVIGILIAApost. Pelri el Pauli lnc.:Virtuhm nobis perjeclm dtlecltonis, elc In ulroqueins. et in editis.46. Hom. Ev sec. Malih., Venit Jesus ht partes

Cmsarew, dicendain NATALEapost. Pelti el Pauli.inc : LecltoS. Evangelhquammodo,fratres, audislis,tsnlo inlenliuscogilanda, etc In ulroque ms. et in ..edflis. "47. Hom.Ev. sec.Mailh., Dixit SimonPetrtts adJesiim: Ecce nos reliq. omnia, dicenda INNATALIS. BENCDICTI,Biseopi scilicel. Jnc : Audient,a Do-

minoPeltus, elc, ntin posier.ori apog. et in editis.Deesi in piimo ms.48. Hom. Ev. sec.Mnltlt., Accessitad Jesum tnaler

filiotumZebed JNNATALES. JACOBIAPOST.Ad itprlinus Codex Jacobi /irilris 7'omini.Inc. in r.lro'i. :Dominns condiioruc redempiornoster vulnerasttper-bimnosliw, eic, ut in ediiis.49. llitn. Ev. sec Mailli, Exiens Jesus de finibis

Ttjti. Inc : Suidus ille, el mtitusquemmirabilitercu-latttm a Domino,etc, ul m edilis. Deest in primoCod.20. H m. Ev sec Matth., AudivitHetodes lelrar-

cln, dtcendai\ DECOLLATIONES. JOANMSBAPT.Ir.c :Natalcm, fialres cltatiss. B. Joannis diemcelebran-tfs, elc, ulln edttis. Deest iu primo Cod^21. Hom.Ev. sec. Joan., Facta sunl encmniu, di- G

cenda IN DDDICVTIO\EEfCLE^ix.Ino. in utroq. : Au-dfimus ex leciioneevangelica, fratres churiss., quiafacta sunt encwnia, etc, ut in edihs. In posleiioriCod. haic homilia sequenti po^lponilur, prajpomlurin priori. - *22. Hom. Ev. sec Mallh., VidilJesus hominemin

teloneo, diccndai\ NATALXS. MATHLIMaposl. Inc.in uiroqtte. -Legmiis aposiolo dicenie , quia omnespeciaverunt, eic, ttt m edili-.25. Hom.Ev. sec Joan., Slabat Jounnes elex di-suptilis ejus dtto,dtcendaINNATALE"S.ANDREJ;aposl.Lic in i troque : Tanla ac talis est Scriplurw dumwsdblmitas., eic, ut 111editis pro vigi!iafest'.24. II m. Evang, sec.Joun., VotuitJesus eihe inGalilmam. Itic. : Audtvimusex leclione evattgelicu,ftalrcs chariss., benignamRedemplorisnostrigratiam,etc Deest iii primo Cod. utpole lacero.S c vero desmit Codex posterior. Explwil Home-liiiium liber secundusBedwpresbyleri, numetoQi. r\52. Ev his intelligimus, homilias in dominicosdtes

posiTiinilatem, ilem in feslos S. Stephani piolomar-tyris, S. Schalasiicm,S. Matiw Magdalenm, Trans-figutationisDomini, AssuinplionisB. Marim, S. Bat-tholotnmi, Nalivitatis B. Virginis, S. Micltaelh, S.Ltum, PrxesentationisB. Marim, et-alias cleCommunimanyrum, etc, aut subditilias esse, aut dubias, autcerle ex sinceris Bedsecommentariis in MarcunietLucam expressas. Cerle homitia de S. ScltolaslicaS. Berlario abbali Casinensi tribuilur in CasinensiCod. ms. et sermoin festo oinnium sanciofum legisolitus ascribilurJIRabanoMauroin apograpbis non-nullis, nescio an bene.Illud movet, quod Festum om-liium sanctorum inslitufum esl a Giegorio papa III,

ut probant veterrima Usuardi >e\emplaria, et Me-nardus noster in librum SacramenlorumJS. Gregorjipag. 184; at sermo isle Bedoaslyluin sapil. Deniquesermo Bedajascriptus in versumpsalmi, Dominusdecmloprospexil super filios hominum,etc, haudqua-quam ipsius Bedaeesi, cum in eo referatur testimo-nium peiitum ex V ta Gregorii Magni, a Joanne Dia-cono sctipta post annos centum et quinquaginta amoite BedoeVenerabilis.55. Sunt qui Bedc Exposiliones in Pauli E^istolas

ex libiis S. Attgustniiexcerplas cuidamFloro, mo-nacho (ut Tiiihemius putat) Trudoniano, tribuendasexistmanl. S.c eniin piajfert egtegium apographdmCorbeiense, duobus voluminibusdistiuctum : Expo-silwnesEpistolarumS. Pauli aposloliex libris S. Att-gustini doctoris ex mii a quodamFloro collectm. Elin fine : Compositusest liberiste, iJ est, scriplus, aRirhero subptiore el Joanne suo sctiptore monoculo,anno quo testilttta cst eccl sii S. Joannis Coibiiw, etTuionis est secunda sedes Roinanw uibis (Alexandropp.paIII Turoni synodum ngenie) anno MCLXIV,Lu-doviioiege Francoium, Theodorico ephcopoAmbia-nensi, Joanne Cotbeim abbalc Yerum exposfeionesislaj, qu.e duobus illis voltiminibiiscontineolur, eaj-deircipise qusein Bc iseOperibusexstant, sunt verusac genuinu^Beda; fetus, luni quia >pse in syllaboOjerum su rum meminit earum exposiiionum, lumquia alia repenlur comnenlatio, Flori nomineprsc-dita, non laiilum ex Augusiini, sed et aliorum Pa-trum operibus contexla, qualis penes Pelrum Fian-

^xiscum Chilflelium soc Je^u virnm eriidilissiinummanu descrijda Iiabettir, ad eum modum quo Clau-dius ScoUu=, poslea Taurinensis episcopns, aliaiain Pauli itidcm Episio'as ex Augustini alioiumquePalrum sentenliis defloravit. Et lamen Tlatbertusmonachus in lib. de casibusmonaslerii S. Gallicap.40 memorat ColleclaneaFLORIpiesbyleri de volumi-nibus S. Augustiniin EpislolamPauli ad Romanos:et paulo post ColleclaneaFlori in Episf. ad Cotinlh.secundamet ad Hebrwos: denique Lupus abbasFer-rariensis CollecltneumBedmin Apostolumex operi-ias Augustinilaudat in epi=toIa16.54. Iu edilis Bedopoperibus desiderantur (ni fal-

lor) genuina ejus opera qusedam,nempe, Explanatioin Canlicum Habacuc, quoe in apographo noslro

) num. 275 hoc prsefertexordium4 CanlicimiprophelmHubacucquod libi eiponi pelisii, dileclissimain Chrusto soio , sacramenta dominicw Passionis maximepronuntial. Undeex consuetudinesanctmet univetsa-lis Ecclesiwsexta sabbali, qua eadempassio completaest, solel in laudibusmalulinis per singulas hebdoma-das solemniterrepeli, etc Item desideralur caimeide ditino judicio ad Accamepiscopum, editum a Si.meone Dunelmensi monacho in libro de gestis re-gum Angl. qui Bedse eliam in -ms. Cod. Thuanetiascnbitur. Ephlola de sexta mundi wtale ad Plegwi-nam. qu.e una cum Hisloria abbatummonastcrioiumWhemuthensis el Girwensis el eptslola ad EgbertumEboraccnsemantislilema Waroeonuper vtilgala^st.Sincerum BedccMaiiurologium in lomo III Marlii

53 AD OPERA VEN. BEDyEPROLEGOMENA. _ St-Bollandiani recens in lucem prodiit: in quo tamen Aan Feslumomniumsancloium locum habere debeat,dubium est, cum Beda quatuor tantum annis vixeritpost creationem Gregorii papse lertii, qui hujus so-lemnitatis auclor est. Istius Martyrologii veiba deS. L'ipo Tricassino episcopo adducit Herricus nonisoecidiauctor in Iibroi de Mirac S. Germani epibCAnlisiod. cap. 15. Quoudametiam rcfert Amalarluslibro n de divin. Off., cap. 24, qui auttor fallilur iulibro iv, capp. 59 et 41, in citando Bedoelibro deVila S. Ciubberti. Ea enim veiba qusememorat, inneulra B.doslucubratione de S. Cuthberto ; at in eaquam anonymus quidam monachus Lindisfarnensistribus libris in Mtrlio Bollandiano edilis adorna\it,repeiilur. Inperanliqtio et optimoapograpbo nostro,iiiiin. f>4G,in quo Bedoeopus de coinpulo hahetur, }leguntur versus domni Bedmud componendumhoio-logium,hoc initio :' Qtinsciirsussolisjunganlsua lemporamenses,Canninenuttc, lector,paueisaJverle, docebo.

Yerum hi versus non Bedaj, sed Wandalberto dia-cono Prumiensi liibuendi sunt. In eodemCod. ms.exslant eliam plures scriptiones de Compulo, in bis

Excerptio vel Expositio computi Herici monachi3illustrando Bedsecommentario instituta, cujus Pro-logui sic se habet. Cum quibusdamfralribMsnostrisacMescettlutisqumdam caiculaiorim artis rudimenlacommuuisermoneerpticate cwpissem,hujusce quoquenonLontemnendm(ulmulti atbilrantut) docltinmali-quidhnpetthem, quosin arlegtammulica, ptoutdivinaauxtltala esl inunificenlia, aliquatennsinlroduxeram;nescioquo accensi desidetio, inslate vehemenlercce-perunt, qualenuseaqumvivavocedeprompseram,mtd-lorum ulililad profttluta qualilercunquesctipto ede-rem. Quibusobnixius renilens, id quod oslendeiainsupetesselibtos de hac eademie..... pracipueveneia-bilis viridomniBedm presb. , etc. Sub linem exposi-lionis auctor scribete se indicat unno DCCCCLXXX,indict. vin, ut proinde alius sit ab flerrico monachoAntisiodorensi, qui inlegro sseculoxfuilsuperior. Anvero Helpeiicus coenobii S. Galli monachus, quilibrum de Computo scripsit, lettante Trithemio lib.n de Vir. illust. ord. S. Bened., cap, 77. Lege car-men de psalmo cxxn in lomo VI antiq. Lect. Cani-sii, pag. 619, BedoeYenerabili ascriplum, si tantiest.

VITA BED^ VENERABILIS

PRESBYTEIUET MONACHIGIIWENSIS,

Scripta partima GOTKQERTOipsius discipulo, parlim ab alio quisceculo xi vixiU

(Ex librtseditiset ms.Cod Thuaneo)

4. Fuere Bedmtres, haud lottgo tempore abinviccmsummoli. Major iJeda presbyter et monachusLindis-farnensis taudatur a Beda Venerabiliin librode VitaS. Culhbctli,cap. 57.AlletumBe lammonachumsanctum,Catoli Magni mqualem, celebrunl Genuenses,de qtto acjemtissmculohisequeitli. Nedius inter ulrumque.seduifoqite tllusitior \uit Beda Venerabilis piesbytei ct monachus Gitwensv,, BeJa seu Bedan unliquisubsquevocubtiliflexionedictus, cttjttsqesla hic ieptmsentate curanms2. TamelsiBeda VeneiabiltspluresItabuitlavdalotes el ptmcones, latnett dtiigeniemgestorumsuotumsctip-

torem Itabuitnemineminler anltquos. Nam ea quainexlitbemusipsttts Vita, lectim liedmbreviscomttfitdaliodicenda esl, qnamutcutalacl absotuta narralw. Cetteht apogtaplio (hctninionensihanc ptwfeil tnsciiplionem:Brev.s cominemoratio de Venerabtii B da pivsbUero ei inmiacho , ealholico doclore-sanctse EcclesfajctSwipturaiums exposilote. Et in fine : Explicit bievis cominemoralio de Beda presbjleio , qtiam ediditAnlonius ejus discipulus. Fotsan tegendumCuthbPrlus, Bedmreveta dtsdpultts , et post Hueiltbeitumabbu-sGhwensts, cujus Culhbetti ephloladeptwceploiissutobituldrieferlur. hiqnidemuuc ot ideqnicmletu superad-didit, longoposl Bedamlempote vixit, ul qtti meniionemfacit Bedmtranslatwnis Dunelmum, quw procedentesmculoxi facta est. F.dwardusMaihewin MailytologioBenedictino-Anglicanocilal anonijmumquemdampet-anliquutn, ex cujns tucubralionems. ?ejeit iwiinulia\i agmenta, qumBedmres geslas paium iliusliaiit. Potiorasuni quw lequntur tutn apitd Simeonem Dunelmensemptmtenlotem , seu polius Turgoium pnorem Duttel-mensemht libto nde F.cclesiaDunelm., capp. 14 et 43, omninosane Ituic Vttma nobisielaiw consonantia,iumapud WillelmumMulmesburiensem,lib. n deregib.Angl. cup. 4, tum apudMallhwumViislmonasleriensemmonachos ad aitniini73i , exqutbus alihque sctiplotibus Bii'unnicis el Bedm ipstussctiplis conjiciemuse,usElogium, Ciitoduce commentaih Vilw sequenlisubjictemus. Legesis Edwatdum nldh.w ad dtem27 Slai ,elJoannem Capgruviumin Legcndasantlorum Attgliw,

VITABEDiEYERERABILISPRESBVTERI. G3. Veuerabilis ct Deo dilectus presb)ter Beda

iiaius esl in provincia Norlhanimbrorum, in terri-torio inonaslerii apostolorum Pe ri et Pauli quodest ad Wiramulha et in Girvum, anno a dominicseIiicarnationis sexcenlesimo sepluagesimo septimo,

Annusdominic.emcarnalionisbicnonexprimiiurJn CodiceTliuaueo : sed eum bac editorunrieclionetotnenit liiun. 2, dum Bedoesetalis amios undecun

qui eslannus secundus solitari.e viise S. Cuthberli.In quod monasterium cura propinquoruni, cum essetseplem annorum, datus esl educandusreverendiSbimoabbati Benediclo, ac deinde Ceolfiido, ^nno scilicetdecimo posiquam "niemmonasteriutn S. Pelri apo-sloli fundalum est: ex quo autem S. Pauli mona-

componit cum annoobilos S. Culbberli, qui acciditiinno 087 Ai lege elog>umnum. 2.

37 VITAVEN. BED.E A CUTIH.ERTOSCRIPTA.slerium fuerat inceptum anno lerlio. Quieulraque Amonasleria tanta paee et concordia et eadem fami-Jiaritate el fraterna societale fueranl conjuncta , utsicut ipseBeda postea describit, pro uno in duobuslocis posito haberenlur monaslerio. Unde ipse inJiistoriaAnglorumuniusmentionem faciens, mona-slerium, inquit, Pelri el Pauli, quod est ad osliumYFirlamnis eljuxta amnem Tina, in loco qui vocalurIn-Gyivum.2. Hic itaque infantulus bonespei, el divina et

steeulari liuerattira diligenter imbuitur, quandoquesancli Spiritus organum futurus: quo ejus pracordiairradiante, in sanrtse oniversalis Ecclosise muni-mcnlutn pluri-nosin Novi et Yeleris Te-tamenti ex-positionem libros ernl compositurus. Et cum inLalina erudirelur lingua , Groccaqnoque periliam 1non medioeiiier percepil. Quippeper id temporis inmonasterio prscfato dedilus crat studio , quaiidoTheodorus archiepiscopus et Hadiiamiabbas , quililteris sacris simul et soccularibusabundanier amboerudili cranl, peragrata lota Btitannia c..iigiegaiUesdisdauloium cateivam , scienlioe^alulaiis quolidieilumina iriigandis eorum cordibus emanabaitl, ila uteliam inetrieos ailis, astrononiiaj, et arilhmelicoedisciplmam inter sacroium apicum volmnina su;s>auditoribus eonlraderenl. [a Sic enim de his ipseBeda loq ilur, deinde et islud sulijtmgit (llist.lib. iv, cap. 2) : Indiuo-esl , inquii, quod usquehodie supersunt de eorum disc;puhs , qui LatinamGrajcairque linguam scqueut propriam in qua nalisunt norunl. i Transeunle aiitem ad ccelestia patreCulliberlo, ille v>lse ipsius egregius quanloquescriptor futurusBeda ajlalisjam tunc undecim,studiivero in monasterio quatuor iiabebal annos. ]- J3. Hic igilur Beda in exlremo quidem mundi an-gulo vivens laluit, sedposlmortf.ni per uuhersasnitinJi partes onmibus in libris suisvivens iunotuit.Li quibus lerraruoi regionuihquediversarum situs ,iialiiras , qualitates , subiilrter , ac si cuncla ipsepcragraiset, plerumque dcscrfbit: cu'ii ab infanliain monasterio nuliiius totam ibidem usque evo-cationis susediem v lam transegeril, licet quidameum fuKseRomoeasserete ve.inl. Ne vero quibquamaliud quam est de illo nos dicere suspicelur,ipdus de semetipso dicta congruum subjungerevidelur.4. Ego, inquit, Beda famulusChrisli, et presbyter

monast ru bealorum apostolorum Petri el Pauli,quod est ad Wiramutha et in-Gyrvum, natus in ler-rilorio ejusdem inonaster.i, cum essem annorumseptem , cura propiuquorum dalus sum educandtisreverendissimo abbali Benediclo, ac deinde Ceol-frido : cunctumque ex eo kmpus vilaj in ejusdemmonasterii habitatioife peragens, omnemmeditandisScripluris operam dedi, atque inter observantiamdisciplinseregularis et qtiolidianam cantandi in ec-clesia Citiamsemper aul discere , aut docere , aulscribere dulce lubui. Nono decimoautem viljemesca Indnsa parentbesi desideranlur in editis hbiis.

i anno diaconalum , tricesimogradum preebyteralits ,ulrumque per roinislerium reverendissimi episcopiJoannis jubente Ceolfrido abbale suscepi. Ex quotempore accepti presbyteralus, usque ad aiinumselatismesequinquagesimumnonum hcecin Scriplu-ram sanclam meoemeorumque necessaali ex opus-culis venerabilium Patrum breviler adnotare , siveeliam ad formam sensus et inlerprelalionis eoruiusuperadjicere cura\i.t InprincipiumGenesis usque ad nalivitatemlsaacet ejcciionemIsmaelis libros tres.

Di tabernaculo et vasis ejus ac vestibus sacer-dotum Iibros tres.

In primara pailem Samuelis , id est, usque admortem Saulis, libros qualuor.

t? De ocdificatione templi allegoricoeexpositionis,sicul et coeiera,libros duos.

Ilem in Rrum, librum triginta quseslionum.In Provefbia Salonionislibros ires.In Esdram et Nremiam libios tres.In Caniica caniicorum librossex.In Canlicum Abacuc hbrum ununi.ln libruni B. Palris Tobise explanalionis alle-goricoade Christo et Ecciesia librum unum.

Item Cnpitula leclionum in PentateuchumMoys>i,Jostie, Judicum.

In hbios Regtimet verba dierum.ln libiumB. Palris Job.In Parabulas , Ecclesiasten, et Canlica canli-corttm.nu In Esaiam propbetam , Esdram quoque, el Nee-tuiaiii.

In EvangeliumMarcilibros quatuor.In EvangehumLucse sex.HomeliarumEv.mgeliilibros duos.In Apostolum quoecunquein OpusculisS. Atigu-slini exposita inveni, cuncta per ordinemtran-sciibere cuiavi.

In Actus apostolorum libros duos.In Epistolas seplem cniouicas libros singulo.In ApocalypsimS. Joannis libros tres.Item Capitula leciionum in totum Novum Testa-

mentum excepto Evangelio.Ilem libium Epistolarum ad diversos, q^uarum de

_ sex oelaiibussoecuhuna est.Demansionibus filiorum Israel una.Una de eo quod ait Esaias : El cluudenlur ibi incaicetem, et posl dies tnultos visitabunlur.

De ralione bissexli una.De seqiiinoctiojuxta Anatoliumuna.Item de Historiis sanctorum. Llbrumvitoeet pas-siouis S. Ftlicis confessorisde melrico Pauliniopere in prosom transluli.

Librum viloe et passionis S. Anastasii male deGrseco translatum , et pejus a qnodam irn-peiito emendalum, prout potui ad sensumcorrexi.

Yitam S. Patris monachi simul et antislilis Gutli-

59 AD OPLRA M:N. BEDL PROLEGOMENA. 40bcrti el prius hcroico melro, et postmodumplano sermone descripsi.

Hisloriam abbalum monasterii liujus, m quo su-pernaJ pietati dcservire gaudeo, Bened.cli,Ceolfridiet Iluelberli in libellis duobus.

Historiam ecclesiasticam nostroeinsuloeac gentisin hbris quinqtie.

Martyrologium de natalitiis sanclorum martyrumdielms, iu qtio omnes quos invenire potui nonsolum qua die, verum etiam quo genere ceria-minis, vel sub quo judice mundum vicerint, di-ligenter-adnotarestudui.

Librum hymnorumde diversomelrowerhylhmo.Librum Epigrammatum lieroico metro sive ele-giaco.

De nalura rerum et de lemporibus libros sin-gulo=.

Item de lemporibus librum unum majorem.Libruni de orthographia alphabeti ordine dislin-clum.

Itemlibrum demetrica arie,elhuicaddilum aliumde schematibus sive tropis libellum; hoc eslde liguns modisque locutionum, quibus Scrip-tura sancta conlexta est.

5. Gumergo libros bos pervigili studio edidisset,obiil septimo Kaleiuhs Jimii in Gyrwe, ibique se-pultus esl, Sed poslmulla annorum curricula ossaillius inde translata, et cum incorrupto sanclissimiPairis Culhberli corpore sunt collocata. Transiit au-tem ipsa die solemni Ascensionis dominicse. Cujusnos transitum melius verbis ipsms scnbendum puta.mus, cui ejus discipulus voeabulo Culhberlus pi se-Eensfuit, ad condiscipulum laliter scribens. Dilectissimoin Christo collectoriCulhwinoCutli-

bfrlus condiscipulus in Deo seterhamsaluiem.' Munusculum qtiod misisli lil.enter accepi, mui-tumque gralanler litleras luse devotoeerudilionislegi,in quibus maxime quod desiderabam, Missas \ideli-cel el oraliones sacrosanttas pro Deo dtlccto Patreac magisiro noslro Beda a vobis diligenler celebrarireperi. Undedeleclat magis pro ejus charilale.quan-lum fruor ingenio, pautis sermombus dicere, quoordine migrant e socculo,cum eliam lioc le deside-ras^det poscere intellexi. Gravaius quidem esl in-lirmilate maxima creberritni anhelitus, sine doloretamen, ante diem Resurreciionis dominiese, id est;fere duabus hebdomadibus : et sic poclea lsetus etgaudens gratiasque agens omnipolenti Deoomni oieet nocte, imo horis omnibus usque ad dieinAsccn-sionis dominicaj;idesl, seplimoKalendasJunii \itamducebat, et nobis suis disciptdis quotidie leciionesdabat, elquidquid reliqutim eral diei in jsalmmumdecantaiione occupabal : lotam quoque noclem in

' TNonuullosverstts Saxoidra linguarefert SitneonDunelmensii seu Turgolus, quor. m ita senienliamreddil: Ante necessaiiuin exitum prudentwr qiiamoput, f etit, nemo exislil ud cogitandnm, tideticelanlequam liinc ptoftchcatur unima, qnid botdvetmnlicqertl, qualtleiposl exilumjudicuadu fuent. Cattlttbatettam Antipltonas, et cxl la itt llist. I)uiie'inensislib. n, eaj. 43, ubi hsccepblo!a, imoluccYiia uitegie

A lsetitia et graliarum aclione pervigil ducebat, nisiquantum modieus soinnus impediret. Evigilans au-lem slaiim consueta repetivit, et expansis manlbosDeo gralias agere non desivil. 0 vere bealus vir 1Canebat sententiam beati Pauli apostoli: Hotrendumesl incidete in manus Dei vivetstis,el multa alia desancla Scriptura, quse injioslra quoque lingtia, bocest Anglica, ut erat doctus in noslris carminibus,nonnulla dixit a. Cantabat ellam Anliphonas secun-dum nosliam consue.udmem bel sui, quarum unaett : 0 Rex glotim,Dominevirtutum,qui iriumphatorItodiesuper omnes cwlosascendisti,nedeieltnquas nosoiphanos, sed tnilte piomissumPatiis in nos Spitilumverilalis. Alleluia.Eleuni venisset adiliud verbura, ttederelinquas nos orphanos^,prorupit in lacrymas, et

B mullum flevit. Et post boram toepil repetere quseinchoaverat. Et nos audientes luximus cum jilo.Altera vice legimus, altera ploravimus , imo sem-per eumlletu legimus. Iu tali Iselilia quinquagesima-les dies usque ad diem prjefatum deduximus, el illemuliumgaudebat, Deoque gratias agebat, quia sicmeruisset infirmari. Refeiebat, et soepe dicebat :Flagellat Deus^omnemfiliuinquem tecipil, et multaalia de sancia Scriptura. Sententiam quoque S. Atn-brosii : Non sic vixi,ul me pudeatinler vosvivere;sednee mori titneo, quia bonumDominum habcmus. Inistis autem diebus duo opusculamullummemoria di-gna, exceptis leetionibus quas accepimus ab eo, etcantu psalmorum, facere studebat; Evangelium scili-cet sancli Joannls in noslram linguani ad uliliiatem

C Ecclesiae convert.t, et de libris Nolarum Isidoriepiscopi Excepliones nuasdam, dicens: Nolo ut-discipulimei mendaciumlegant, et in lioc post Cum venissetautem terlia feria ante AscensionemDomini, coepitvehementius segrotare in anbelitu, et modicus lu-mor in pedibus apparuit. Tolum autem illum diemdncebai el lulariter diclabat,el nonnunquaminter aliadixit: Discitecum fe&linalione;*escioquandiusubs.i-s'am, et si postmoJIcum toilal me Faclormeus.Nobisautem videbalur quod suum exitum bene sciret. Etsic noctem in gratiarum aclione pervigil duxit. Etmane illucescente, id esl quarla feria, prsecepil dilt-genter^cribi quoecceperamus. El hoc facto, usque adtertiam horam ambu'avimus deinde cum reliquiis

Dsanctoruni, ut consueluio diei illius poscebat. Unusvero eral ex nobis cum illo, qtii dixit illi : Adhuc,magisler dileclisstme, capilulum unum deesl, vide-tuine tibi difficileplus le interrogaii ? At ille : Fa-cileest, inqu.t, accipe tuum calamuni et tempera,et fesliimoter scribc. Quod ille fecit. Nona aulemhora d.xit niihi : c Cune velotiter, et presbylerosjioslti monaslcrii adduc ad me, ut el ego munus-

fere legitur.0 Hitic iua

il VITA VEN. BEDyEAB ANONYMOSCRIPTA. 4S>.

cula, qualia Deusdonavit, illis distribuam. DivilesA autem in hoc soeculo aurum et argentum et alia giam?i Dixerimergbbreviterj quortfmministerioiii hafccextremaOeeani liDtorasuoebonitatis divitias sanctiSpiritus afflaveritaura : ut ubi nihil aliudquanibar-barum frendere noverant, ibi iflirabilia testimoniaDohiiniperscrulantes, in laiiiissuisoniniajudiciaorisDeipronuntiarenl. Virvit venerabilisde quo supradietumestgratia Benedicluset_nomiiie,curiiecclesiifesuae impiger provisor crebro recurreret Roniamj.quinquieseiiimiHuepro monasteriiutilitate peregri*natus est; inler plurima quscin decoremdomusDeiornariienlaattulerat, eliamUbroruDiinnumerabilem,-

[}ut legitur,omnisgeneriscopiamdomumcomportavit.QuidquidenimutilitatisecclesiasticseacdecorisAngli4sibiminusproeslilit,idGalliavel Roma aut sponte abamicisdandum, aut placilO'pretio comparandumpionegotialoii oblulit. Siquidemet gloriosorumaposlo-licsesedespoiuificumVitaliaidetposleaAgathonisnortminimam in monaslerii quod exstruxeratmuniuien-tum et magnificoseeclesisecultusexpertus est muni-ficentiam.Quietiam,jubenlepapa Yilaliano,Theodo-ruui archiepiscopum et ejus collegam HadrianumabbalemBritannias perduxit, viros certe aposlolicosvaldequeidoneos \erbi Deiministros, utpote utrius-que, soecularisscilicet et ecclesiasticsephilosophiaiscientiasufficienterinslructosethocin ulraquelingua,Grajcavidelicetet Latina. Qui, peragrala insula tota,

(j quaquaversumAnglorumgentesmorabanlur, congre--gantesdiscipnlorumcalervas, scientioesalutaris quo-iidiefluminairrigandiseorumcordibusemanabani,itaut etiammetricseartis , astronomiseet arilhmelicajecclesiaslieoedisciplinaminter sacrorumapicuni vo?Iumina suis auditoribuscontraderent. El quiGunqueieclionibussacris erudiri cuperenl,haberentiflprGn>plu magistrosqui docerent.Indicio est quod post il-ios mulli dju supererant de eorum discipulis, quiLalinam Groecamquelinguam oequeut propriam.'inqua nati sunt iioverant.Hsecpaucisdicta sint, ne perextremas mundi latebras in uoslro theologoBedaincredibilisvideatur Scripturarumscientiai,cui insti-luendo cceleslis magislerii provjdenliaet librorumsacrorum contraxerat sufficientiam,et insigniumin

D omni scienliamagistroruminduslriam.Per idquippelemporis quo prsediotisdoctoribuset eorum posl il-los discipulis Anglorum ecclesias perlustranlibus,utriusque Iitteraturoefloruerantstudia, docibilisado-lescens in amorem transfusus scientiarum, acrilereisdemstudiisInsudansexercebalur.CumqueLatinseaequeut vernaculoelinguoein qua nalus esl percepis-sel notitiam, Grsecsequoque non parva ex partealtigil scientiam. Prsetereaet archicantatorem saiir-claj Romane EcclesioeJoannemabbatem, tam illequam ecclesiaaposlolonimin qua eonversatusest Ie-gendi el modulandi piwceptoreni habuit, ad hocjpsum ab Agathone papa impelrante Benediclo acducente illuc directum. Sed et monachumquemdamsubmagislerio aniislitis Ceaddse,viri revera saneti

47 ADOPERAYEN. BED^l PROLEGOMENA. &et sacns ScripturiSsufficienter instructi educatum, JvocabuloTunbertum, suum in sacris paginis ipsetestalur eruditorem. Habuit et alios compluresincalle Sefipturarumproevios,quippe qui inter sexcen-tos sanctoemonachilis militisecommilitonesdegens(huncenimnumerumfralrum Iegiturhabuissesupra-diclum apostolorumPetri el Pauli monasterium), insingulis semulabalurcharismata meliora; ut quodquisque illorum spiritualis scienlia accepisset, illetolum ex singulis perdiscendo combiberel, qua-tenus inebriaretur .ab ubertate domus Dei, el tor-rente voluptatis susepotaret eum Dominus. Sic-que prudentissima Ecclesise apes gratse Deo dul-cedinis avida,' agri pleni quem benedixit Dominushinc-etinde llosculoscollegit,quibus arlificiosapien-tise quasi mellificans, eloquia super mel et favum ]dulcia componeret. In hsee sacrosanetsephilosophiseSludia flagranti, cum incremento annorumcrevitetgralia spiritualiumdonorum, ut cum spirilu sapien-tia>et intellectus aceiperet eliam spirilum timorisDomini, quo casligans corpus suumet in servitutemredigens, stiret secundum Apostolum vas suumpossidere in sanclificationeet honore.Unde nonumdecimumsetatisadhuc agens annum,

quasi de cseleristribubuselectus in ministeria sacro-rum sacer assumitur Ieviles; ut ministrans altariDomini, Dominummeum cum veris veri sancluariilevitis sorlem haberet et partem hsereditatis,quamcum Psalmista desiderandosuspirans et suspirandoclamans; Dominus, inquit, pars hoereditatismese,spes mea et porlio mea in terra vivenlium.ltaque *diacouussolenniter Evangeliumlegebal; atque utevangelicseIeclionicongrueret, evangelicis institutisvitaminformabat, succincluslumbosmentis et eal-ceatus pedes in proeparalioneEvangelii pacis. JamYerotricenarius efficacitertheorise studiis vir beatusinsistebat, cum ecce gradu alliori sacris altaribusdmovetur, ubi cum sacrifieiospiritus contribulatiet cordis contrili Filius Patri hoslia placalionisquo-lidie et reconciliationis immolatur. A quo videlicetsuscepti presbyteratus tempore in Scripturarumsa-crarum explanalionemingenuisui laxalacumina;plu-resque catholiccelibros eruditionis conficiens, quid-quideatenusdiscendo,legendoetmedilandomundumscilicet animal ruminaverat, totum in divinosusus.scribendoac docendo eructuat. Crescit quolidiein "

myslicos inlelleciusproficiens,in lantum ul et ipsosquos in Scriplurarum semitas babuerat duces, ple-rosque in intelligentisealtioris abyssum, gratia ma--gistranle, duceret ipse perilior. Ita patefaclisniyste-riorum penetralibus, mundi cordis oculo speculatursancla sanetoium, illo nimirumin quo sunt omnesihesauri sapienliseet scientiseabsconditi incerta etoceulta sapienliaesuse ei manifeslanie; ut Tidelicetquodin lenebris didicerat,diceret in lumine, et quodin aure audierat, prsedicarel per tecta ecclesise.CujussecundumPsalmistam ignitum eloquium ve-Iiementerquiastiblimilerinlelligereappetit, quasiadraoiitemigneumin quo lex digitoDei scripta est ac-

A cedit, ubi dum saeraroenlorumoeculla rimaitur,cumMoysequodammodoin nubemet caliginemingredi-tur. Ejus scilicetMoysisvultus claritalem, quaminintelleclu legis Israel carnalis respicere non potuit,nosler spiritualis Israelita, ablato quodsuper inlide-lium cor posilum esl, velamineignoranlise, intelle-ctuali oculoIibereatlendit. UbienimspiritusDomini,ibi libertas inlelligentise.Quamcumm legeperfectselibertatis perspexit, sermo ejus et doctrinasecundumApostolumerat non in doctishumansesapienlioe\ cr-bis, sed in verbis fidei spiritualibusspiritualia com-parans, ut al. ssus Yeteris Teslamenti abyssumin-vocet evangelicamin voce cataractarum, id est iuvoce propbelarumet apostolorurn.Cum igitur tam sublimilerDei in eo gratia emine-

B ret, nomenviri celebris circumquaquefama ferebat,quseilliusin ScripturisexeellentiamEcclesiseauribusinfundebat.Videres ilhco reginseSabsemultis inessestudium,qusevenit a finibusterrseaudire sapientiamSalomonis,quia veri Salomonis, id est noslri pacificiqui fecitutraque unum, per interpretem suum audi-turi sapienliamplurimietiamdelonginquo confluxe-runt. Hi individuaei cohabitatione adhoerentes,au-thenlicum observantmagistrum; alii qui prsesentesesse nequibant, direclis epistolis qusesliones_supercapitulaScripturarum nodosasenodari, et obscurassibi exposlulant dilueidari. Integros eliam quosdamdivinspauctoritatis librosnonnullispetenlibusPatrumpersequensvesligia dum planius tractando disseruit,favertice, ut aiunt,usquead extremumunguemexpo-

C suit. Unde et inter alia et in EvangeliumLucse sexexplanalionis libros luculenter edidit, postulalus areverendissimoHagulstadensi episcopo Acca, cujusexhorlaloria in hoc opus ad eum epistola ita incipit:( Ssepequidemtuaj sanclsefralernitati et absensscri-Iiendoet prsesenscolloquendosuggessi, ut posl Ex-positionem Actuum apostolortim, in EvangeliumquoqueLucsescribere digneris. Quodipse haclenus-verecunda excusalione diflerre quam facere ma-luisli. Et in processu epistolse:

39 VITA VEN. BED.E AB ANONYMOSCRIPTA. , 56

nseque sapientise negotiosis semper otiis indicatdedilum. '

Denique, ut ct ipse de se Beda scribit, cunclumtempus vitse in seepedicti beatorum apostoIorumJPe-iri et Pauli monasterii habitatione peragens, omnem,

- ut jam superiora demonstrant, meditandis Scripturisoperam dedit, atque inter observantiam disciplinseregularis et quolidianam cantandi in ecclesisecuram,semper aut discere, aut docere aut scribere dulcehabuit. Summo ilaque studio Iibris uis irreprehen-sibili per viginti novem annos opere confeclis, san-ctse conversalionis et pii in Ecclesia laboris proemiodonandus, ingemiscit gravatusin corpore,morlis hu-jus, cupiensut, domosuse terrense inhabitationis dis-soluta, oedifieationem ex Deo domum non manurftctam seternammererelur habere-in ccelis. Unde inseternamsui lnemoriam proenotalisomnibus suorumquos confecerat nominibus librorum, cum jani depo-silio labernaculi ui immineret, incredibilis ardoredesiderii anhelans ad fontem aquje salientis in vitamaiternam, hancoraliunculamsubegit

Te, i inquit, ndeprecor, bone Jesu, ut cui pro-pilius donasti verba-tuse scienlise dulciter haurire,

-IKCIPITLIBELLUSSECONDOS.Ila venerabilis viri Deum suspirans anima, sancli

amoris igne liquefacta concupivit, et defecit in atriaDomini, -ul videns Deum deorum in Sion, evacualoquod ex parle est, id quod perfectum est apprelien-dat, quodquehic per-speculum in senigmataviderat,ibi faeie ad faciem videat. Aderat propitia Dhinitasvotis et vocibussupplicis servi, eumqtie in misericor-dia et in miseralionibus coronandum, nemacula in il-lo vel ruga resideret peccati, disciplinis pisecasliga-tionis voluil expurgari, ut camino diulinoeinfirmila-tis auro purior purissimo in coelestisJerusalem quseajdilicalur ut civitas rulilus"coruscaret ornamento.Denique repente corripitur angusti pectoris gravi

incommodo, ul difucili arleriarum meatu vox ei ad-moduin tenuis spiritu coarGtaretur anbelo. Qua peneintercepli anhelitus moleslia multis, id est quinqua-ginta fere tribus diebus, laboravit; sed ut virtus ininhrmilate perficeretur, libenter cuni Apostolo in in-firmilalibus gloriabatur. Nam nisi quando lassiludo .paulisper in somnum eonipulit, eum nec sol per diemnee luna perjioctem a Dei laudibus cessantem vidit,ul el tum super lectum doloris in voces erumperetexsultalionis et confessionis : Conhtebor tibi, Doini-ne, ait,indirectione cordis mei, qui castigans castigasme ut morti non tradas me, ut ingiessus portas jusli-tisecum beatis qui habilant in domolua in sseculasse-culoruinmerear laudare te. Salutaris quoque doctrinavidelicetfluminisimpetus qui lsetificarecivilatemDei,hoc est sauctam Ecclesiam, consuevit, nec tunc ta-inetsi langueret lab illius ore scilicel aquse vivseiis-tula protluere -deslitit.Te=taturhocscribens adcondiscipulum Cuthwinum

utbbertus, qui magislro scgrotanti et morienli cum

A aliis sedulus aderat: Quotidie, >inquit, t nobis di-scipulis_suisScripturas sacras legebat, et earum my-

i sticos sensuspandebat. Postlectionem aulemquantumdiurni temporis superfuil, psallens spiritu psallens etmente transegil. Beali quippe David magislerio edo-clus laudans invocabal Dominum,ut ab inimicis suissalvus fieretj quia prope est Dominusomnibus invo-cantibus eum in veritate, ut voluntatem timenliumse faciat, et deprecalionem eorum exaudiat, et salvosfaciat illos. Jam multo ante sua opuscula graudi slu-dio emendaverat; nunc quoque lasso licet anheliluindeficienter deficeret quoedamquidem minima quasmajorum fuerant occupatione neglecla ssepiusemeu-dando eadem repetebat, ut cum amodo requiescensa laboribus suis in pace factus fuerit locus ejus, et

B in Sion habilatio illius, ejus non solum non senteu-tia ecclesiasticum-lectorem offendal, sed nec oralioaut hiulca vocalibus, aut aspera consouantibusdocibilem grammaticum moveat. Quamvis enim,'utait quidam, elegans sit exercitatumque ingenium, etlongo usu trita currat oratio, tamen nisi auctorismanu curata fuerit et expolita, redolet sordes negli-

"

genlioe.Iuter hsec doctor memorabilis vehementioribus

suspiriis concutitur; jamque beate post mortem vi-cturus, in debitum mortis spiritu coarctante acrilerurgetur, Iethali quodam lumore inferiora corporisjam occupante. Oui ulique palmes in vite Christomaneas licet jam fructificasset suavitatem odoris,tamen hunc ut salutiferi fruclus plus afferat, aerius

C flagellando Deus agiicola expurgat. Ne\ero contravoluutatem Domini sui murmurando in faciem Deobenedicat, ex propitiatorio divini serinonis sententiasconsulit in argumentum spei et 'exsullalionis, ntillam : Fili, noli esse pusillanimis in disciplina Dei,neque deficies correplus ab illo. Quem enim diligitDominus, corripit ; flagellat omnem iilium quem.Tecipit. Nullus est enim, > inquit Apostolus, liliusqui cum peccaverit, non flagellelur a patre. >Et ile-rum de ipsis in regnum Dei proedeslinatis : Qui-proprio, >inquit, filio non pepercit, sed pro nobisomnibus tradidit lllum, quomodo non et cum illoomnia nobis donabit? > Cum boec, ait, promissiocomplebitur, quid erimus, quales erimus, quse bonain illo regno accepluri sumus, quandoquidemChristo

D morienle pro nobis lale jam pignus-accepimus. Atcontra nihil repulabat infeliciusfelicilate peecanliumqui ducunt in bonis dies suos, et in puncto ad inferuadescendunt, qui in laborehornlnum non sunt, et cuniliominibus non llagellantur, ut in setcrnum cuni doe-jnonibus puniantur. Nimirum tales divina seventasquia alto justoque judicio reprobal, in desideria cor-dis illorum sine obstaculo laxat. In quos in personamperditse ac desperalse Jerusalem illa metuenda a,Deo deserente proferlur seiitentia : Ja