View
245
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
7/30/2019 Belajar Bahasa Jawa 1
1/17
Widyabasa Wiwara Bahasa Jawa Untuk Pemula
SAPALA / PENGANTAR
Widyabasa Wiwara merupakan sekumpulan tulisan, tulisan sederhana yang
mengenengahkan beberapa hal dasar dalam mempelajari bahasa Jawa. Dalam tulisan sederhana ini
disampaikan kata kata bahasa Jawa yang lazim digunakan dalam keseharian.
Demi untuk kepentingan belajar bahasa Jawa, maka dalam tulisan ini kata kata atau
kosakata bahasa Jawa ditulis dalam aksara carakan Jawa, dan disampaikan dalam tiga ragam tutur
bahasa Jawa, yaitu :
1. Ragam Ngoko, ragam ini merupakan ragam kata yang digunakan pada level atau tataran
pada percakapan biasa.
2. Ragam Krama, ragam ini merupakan ragam kata yang digunakan dalam tataran levelmenghormati lawan bicara namun masih kategori menengah.
3. Ragam Krama Inggil, ragam ini merupakan ragam kata yang digunakan dalam tataran level
menghormati lawan bicara kategori tinggi.
Kemudian daripada itu, tulisan ini juga menyertakan terjemahan kosakata Jawa dalam
bahasa Indonesia yang ditulis dengan menggunakan aksara Nusantara (Modern Kawi), untuk
mengenalkan sekaligus aksara Kawi.
Demikian semoga tulisan sederhana ini bisa bermanfaat, dan bisa menginspirasi para tokoh
bahasa untuk bisa menyajikan tulisan serupa yang lebih sistematik dan secara keilmiahan bisa
dipertanggungjawabkan.
Tri Surya Luhuring Ngawiyat
Kaliwira,
Respati Palguna, 28 Jumadilakir 1946 Jimakir
windu Kuntara.Masbekel Sepuh Dwijasetyaprasaja,S.S.
Setya Amrih Prasaja 1
7/30/2019 Belajar Bahasa Jawa 1
2/17
Widyabasa Wiwara Bahasa Jawa Untuk Pemula
AKSARA JAWA DAN NUSANTARA ( MODERN KAWI )
JAWA NUSANTARA LATIN
ha
na ca ra ka
da ta sa wa la
pa dha ja ya nya
ma ga bha tha nga
Setya Amrih Prasaja 2
7/30/2019 Belajar Bahasa Jawa 1
3/17
Widyabasa Wiwara Bahasa Jawa Untuk Pemula
a i
u e o re le za qa
TEMBUNG PURUSA / KATA GANTI ORANG
NGOKO KRAMA KRAMA INGGIL INDONESIA
aku
kula
kula
saya
kow
sampyan
panjenengan
kamu
awak dhw
awak piyambak
awakipun piyambak
kami
aku kow
kula sampyan
kula panjenengan
kita
dhwk
piyambak
panjenenganipun
dia
ka
piyambak punika
panjenenganipun punika
mereka
Setya Amrih Prasaja 3
7/30/2019 Belajar Bahasa Jawa 1
4/17
Widyabasa Wiwara Bahasa Jawa Untuk Pemula
TEMBUNG WILANGAN / KATA BILANGAN
NGOKO KRAMA KRAMA INGGIL INDONESIA
nul
das
das
nol
siji
setunggal
setunggal
satu
loro
kalih
kalih
dua
telu
tiga
tiga
tiga
papat
sekawan
sekawan
empat
lima
gangsal
gangsal
lima
nem
nem
nem
enam
pitu pitu pitu tujuh
wolu
wolu
wolu
delapan
sanga
sanga
sanga
sembilan
sepuluh
sedasa
sedasa
sepuluh
sewelas
sewelas
sewelas
sebelas
rolas
kalihwelas
kalihwelas
duabelas
telulas
tigawelas
tigawelas
tigabelas
Setya Amrih Prasaja 4
7/30/2019 Belajar Bahasa Jawa 1
5/17
Widyabasa Wiwara Bahasa Jawa Untuk Pemula
patbelas
kawanwelas
kawanwelas
empatbelas
limalas gangsalwelas gangsalwelas limabelasnembelas
nembelas
nembelas
enambelas
pitulas
pitulas
pitulas
tujuhbelas
wolulas
wolulas
wolulas
delapan belas
sangalas
sangalas
sangalas
sembilanbelas
rongpuluh
kalihdasa
kalihdasa
duapuluh
selikur
selikur
selikur
duapuluh satu
rolikur
kalihlikur
kalihlikur
duapuluh dua
telulikur
tigalikur
tigalikur
duapuluh tiga
patlikur
sekawanlikur
sekawanlikur
duapuluh empat
selaw selangkung selangkungduapuluh lima
nemlikur
nemlikur
nemlikur
duapuluh enam
pitulikur
pitulikur
pitulikur
duapuluh tujuh
wolulikur
wolulikur
wolulikur
duapuluh delapan
Setya Amrih Prasaja 5
7/30/2019 Belajar Bahasa Jawa 1
6/17
Widyabasa Wiwara Bahasa Jawa Untuk Pemula
sangalikur
sangalikur
sangalikur
duapuluh sembilan
telungpuluh tigangdasa tigangdasa tigapuluhtelungpuluh lima
tigangdasa gangsal
tigangdasa gangsal
tigapuluh lima
patangpuluh
kawandasa
kawandasa
empatpuluh
sket
sket
sket
limapuluh
sewidak
sewidak
sewidak
enampuluh
pitungpuluh
pitungdasa
pitungdasa
tujuhpuluh
wolungpuluh
wolungdasa
wolungdasa
delapanpuluh
sangangpuluh
sangangdasa
sangangdasa
sembilanpuluh
satus
setunggalatus
setunggalatus
seratus
swu
setunggalwu
setunggalwu
seribu
setengah sepalih sepalih
separo
sapratelon
sapratigan
sapratigan
sepertiga
seprapat
setunggalprapat
setunggalprapat
seperempat
sapraliman
sapraliman
sapraliman
seperlima
Setya Amrih Prasaja 6
7/30/2019 Belajar Bahasa Jawa 1
7/17
Widyabasa Wiwara Bahasa Jawa Untuk Pemula
rongpratelon
kalihpratigan
kalihpratigan
duapertiga
telungprapat tigangprapat tigangprapat tigaperempat
karotengah
karotengah
karotengah
satuperlima
WARNA / WARNA
NGOKO KRAMA KRAMA INGGIL INDONESIA
abang
abrit
abrit
merah
ijo
ijem
ijem
hijau
ireng
cemeng
cemeng
hitam
putih pethak pethakputih
kuning
jen
jen
kuning
biru
biru
biru
biru
soklat
soklat
soklat
coklat
klawu
klawu
klawu
abu - abu
ARAH KBLAT / ARAH MATA ANGIN
NGOKO KRAMA KRAMA INGGIL INDONESIA
atas
Setya Amrih Prasaja 7
7/30/2019 Belajar Bahasa Jawa 1
8/17
Widyabasa Wiwara Bahasa Jawa Untuk Pemula
ndhuwur nginggil nginggil
ngisor
ngandhap
ngandhap
bawah
kiwa
kiwa
kiwa
kiri
tengen
tengen
tengen
kanan
tengah
tengah
tengah
tengah
ngarep
ngajeng
ngajeng
depan
buri
wingking
wingking
belakang
wtan
wtan
wtan
timur
kulon
kiln
kiln
barat
lor
lr
lr
utara
kidul
kidul
kidul
selatan
lor kulon
lr kiln
lr kiln
barat laut
lor wtan
lr wtan
lr wtan
timur laut
kidul kulon
kidul kiln
kidul kiln
barat daya
kana
ngrika
ngrika
disana
disini
Setya Amrih Prasaja 8
7/30/2019 Belajar Bahasa Jawa 1
9/17
Widyabasa Wiwara Bahasa Jawa Untuk Pemula
kn ngriki ngriki
kono
ngriku
ngriku
disitu
mrana
mrika
mrika
kesana
mrn
mriki
mriku
kesini
mrono
mriku
mriku
kesitu
PASEDULURAN / KEKERABATAN
NGOKO KRAMA KRAMA INGGIL INDONESIAadhi
adhi
rayi
adik (L/P)
kakang
kangmas
rakamas
kakak (laki laki)
mbakyu
kangmbok
kangmbok
kakak (perempuan)
ibu
ibu
ibu
ibu
rama
rama
rama
ayah
bapak
bapak
bapak
ayah
pak lik
pak lik
pak lik
paman
bu lik
bu lik
bu lik
bibi
pak dh
pak dh
pak dh
kakak laki laki ayah
Setya Amrih Prasaja 9
7/30/2019 Belajar Bahasa Jawa 1
10/17
Widyabasa Wiwara Bahasa Jawa Untuk Pemula
bu dh
bu dh
bu dh
kakak perempuan ayah
simbah putri simbah putri yang putri nenek
simbah kakung
simbah kakung
yang kakung
kakek
PRANGANING AWAK / BAGIAN TUBUH
NGOKO KRAMA KRAMA INGGIL INDONESIA
endhas sirah sirahkepala
rambut
rambut
rikma
rambut
bun - bunan
bun - bunan
pasundhulan
ubun ubun
rai
rai
pasuryan
wajah
bathuk
bathuk
palarapan
dahi
alis
alis
imba
alis
mata
mripat
paningal
mata
idep
idep
ibing
bulu mata
irung
irung
grana
hidung
brngos
brngos
rawis
kumis
pipi
Setya Amrih Prasaja 10
7/30/2019 Belajar Bahasa Jawa 1
11/17
Widyabasa Wiwara Bahasa Jawa Untuk Pemula
pipi pipi pangarasan
cangkem
cangkem
tutuk
mulut
lamb
lamb
lathi
bibir
untu
untu
waja
gigi
ilat
ilat
lidhah
lidah
janggut
janggut
kethekan
dagu
kuping
kuping
talingan
kuping
githok
githok
griwa
tengkuk
gulu
gulu
jangga
leher
awak
awak
sarira
badan
pundhak
pundhak
pamidhangan
bahu
geger
geger
pengkeran
punggung
dhadha
dhadha
jaja
dada
susu
susu
prembayun
payudara
weteng
weteng
padharan
perut
pusar
Setya Amrih Prasaja 11
7/30/2019 Belajar Bahasa Jawa 1
12/17
Widyabasa Wiwara Bahasa Jawa Untuk Pemula
wudel wudel puser
iga
iga
unusan
iga
bangkkan
bangkkan
pamekak
pinggang
bokong
bokong
bocong
pantat
tangan
tangan
asta
tangan
pk pk
pk pk
tapak asta
telapak tangan
driji
driji
racikan
jari
jempol
jempol
jempol
ibu jari
panuding
panuding
panuding
telunjuk
panunggul
panunggul
panunggul
jari tengah
jenthik
jenthik
jenthik
kelingking
kuku
kuku
kanaka
kuku
sikil
suku
sampyan
kaki
pupu
pupu
pupu
paha
dhengkul
dhengkul
jengku
lutut
betis
Setya Amrih Prasaja 12
7/30/2019 Belajar Bahasa Jawa 1
13/17
Widyabasa Wiwara Bahasa Jawa Untuk Pemula
kmpol kmpol wentis
gares
gares
gares
tulang kering
tungkak
tungkak
tungkak
tumit
TETEMBUNGAN SANSIPUN / KOSAKATA LAIN
NGOKO KRAMA KRAMA INGGIL INDONESIA
adhep
adhep
ajeng
hadap
adicara
adicara
adicara
acara
anggo
angg
agem
pakai
nganggo
ngangg
ngagem
memakai
sandhangan
ageman
rasukan
pakaian
gedh
gedh
ageng
besar
cilik
alit
alit
kecil
dolan
dolan
ameng - ameng
main
angl
angl
angl
sulit
antara
antawis
antawis
antara
jeneng
nama
asma
nama
Setya Amrih Prasaja 13
7/30/2019 Belajar Bahasa Jawa 1
14/17
Widyabasa Wiwara Bahasa Jawa Untuk Pemula
adhem
asrep
asrep
dingin
kerep asring asring
sering
tangan
tangan
asta
tangan
mnhi
caos
asung
memberi
undang
aturi
aturi
mengundang
larang
awis
awis
mahal
arang - arang
awis - awis
awis - awis
jarang jarang
marga
awit
awit
karena
adus
adus
siram
mandi
arep
ajeng
badh
akan
baku
baku
baken
baku
bda bnten bnten
beda
tari
tari
beksa
tari
gawa
bekta
asta
bawa
bubar
bibar
bibar
bubar
Setya Amrih Prasaja 14
7/30/2019 Belajar Bahasa Jawa 1
15/17
Widyabasa Wiwara Bahasa Jawa Untuk Pemula
mangkat
mangkat
tindak
berangkat
bali mantuk kondur pulanglunga
ksah
tindak
pergi
buwang
bucal
bucal
buang
carita
cariyos
cariyos
cerita
cedhak
caket
cerak
dekat
adoh
tebih
tebih
jauh
cukup
cekap
cekap
cukup
cekel
cepeng
cepeng
pegang
coba
cobi
cobi
coba
dadi
dados
dados
jadi
omah griya dalem
rumah
bengi
dalu
dalu
malam
gaw
damel
damel
membuat
suw
lami
dangu
lama
Setya Amrih Prasaja 15
7/30/2019 Belajar Bahasa Jawa 1
16/17
Widyabasa Wiwara Bahasa Jawa Untuk Pemula
durung
drng
drng
belum
wis sampun sampun sudahaja
sampun
sampun
jangan
mangan
nedha
dhahar
makan
mlu
tumut
dhrk
ikut
keris
keris
dhuwung
keris
dina
dinten
dinten
hari
nesu
nesu
duka
marah
tekan
dugi
dugi
sampai
ling
ling
mut
ingat
enom
enm
timur
muda
tuwa sepuh sepuh
tua
anyar
nggal
nggal
baru
suk
njing
njing
pagi
awan
siyang
siyang
siang
Setya Amrih Prasaja 16
7/30/2019 Belajar Bahasa Jawa 1
17/17
Widyabasa Wiwara Bahasa Jawa Untuk Pemula
sor
sonten
sonten
sore
duw gadhah kagungan punya
bojo
bojo
garwa
istri/suami
lara
sakit
gerah
sakit
ilang
ical
ical
hilang
idak
idak
idak
injak
iya
inggih
inggih
ya
sing
ingkang
ingkang
yang
udan
jawah
jawah
hujan
jaba
jawi
jawi
luar
piy
pripun
kadospundi
bagaimana
akh kathah kathah
banyak
sethithik
sekedhik
sekedhik
sedikit
gelem
purun
kersa
mau
bocah
lar
lar
anak kecil
Setya Amrih Prasaja 17