Beo go hiomlán 2 · 2019. 6. 26. · Chéad Chomaoineach Nuair a chuimhníonn duine ar m’ainm Nuair a thugann duine chuig imeachtaí nó chuig ócáidí mé Nuair a dhéanann duine

Bliain 9 Eochairchéim 3

Leagan Gaeilge 2012 CCEA

Beo go hiomlán 2

Leabhar Saothair

FA_work_book.indd 1 23/03/2012 14:24:13

Téarma 1: Ceacht 1 TÚS ÚR

Déan na ceachtanna seo a leanas.

Beo Go hIomlán 2Leabhar Saothair

1

Déan liosta de na trí rud is mó a thaitníonn leat faoin scoil.

1.

2.

3.

Déan liosta de na trí rud is lú a thaitníonn leat faoin scoil.

1.

2.

3.

Ar na línte thíos scríobh paragraf gairid faoin dóigh ar féidir leat saol na scoile adhéanamh níos taitneamhaí duit féin agus dóibh sin atá thart ort.

‘’

IR_Fully_Alive_2_Workbook-final_Fully Alive 2 Workbook-final 26/03/2012 15:36 Page 1

Téarma 1: Ceacht 2 CÉIM AR CHÉIM

Sa bhosca thíos tá deich gcéim luaite. Roghnaigh ceann amháin acu a bhídeacair agat a bhaint amach san am atá thart. Scríobh, ar na línte thíos,roinnt smaointe faoin dóigh a dtiocfadh leat an chéim seo a bhaint amachle linn Bhliain 9.


2

BÍODH BLIAIN 9 AR DÓIGH AGAT!Deich gcéim chuige sin:

1. Tar ar scoil gach lá.

2. Bíodh meas agat ar dhaoine agus bí cineálta leo.

3. Tabhair aire do do chomhdhaltaí. Más mian leat cara a bheith agat, bí thusa i do chara!

4. Tabhair isteach na leabhair agus an trealamh ceart gach lá.

5. Tabhair aire sa rang. Cuir agus freagair ceisteanna.

6. Déan do chuid obair bhaile. Má chailleann tú obair, déan cinnte go bhfaighidh tú amach faoi.

7. Cláraigh le club nó le grúpa scoile.

8. Ith mar is ceart. Gearr amach na sneaiceanna, ní na béilí!

9. Déan go leor codlata gach oíche.

10. Bí ag siúl nó déan rud beag aclaíochta gach lá.


Téarma 1: Ceacht 3 RANG REILIGIÚIN

Sa spás thíos scríobh dán, rap, amhrán faoi do thaithí sa rang Reiligiúinnó scríobh paidir faoi thús na scoilbhliana úire.


3


Téarma 1: Ceacht 4 AN DEARCADH ATÁ AGAINN AR AN DOMHAN

Roghnaigh ceann amháin de na heispéiris seo (nó aimsigh do cheann féin) agus, ar nalínte thíos, cuir síos do chuid smaointe agus do chuid mothúchán féin faoi: ag stánadh arspéir ghlan réaltógach; ag amharc amach ar fharraige gharbh; ag amharc suas arfhoirgneamh iontach ard; ag coinneáil leanbh beag i do lámha; bheith i láthair ag ócáidspóirt; ag amharc ar fheithid agus nead á tógáil aici.


4

Sa spás thíos, scríobh cúpla líne bunaithe ar do smaointe féin a léiríonn cé chomhhiontach agus atá an domhan seo nó greamaigh pictiúr a léiríonn é seo.


Téarma 1: Ceacht 5 TÚS NA CRUINNE



5

1. Seo thíos trí theoiric éagsúla faoi cad é mar a tháinig ann don chruinne. Ar na líntethíos, scríobh an bharúil atá agat ar gach teoiric.

(a)

(b)

(c)

2. Aontaíonn an chuid is mó de na heolaithe anois go raibh pointe ama ar leith annnuair a thosaigh an chruinne. Tugann siad an Ollphléasc air seo. Scríobh, ar na líntethíos, faoin dóigh a dtig leis an eolaíocht agus leis an chreideamh cur leis an tuiscintatá againn ar thús na cruinne.

Chruthaigh Dia gach rud. Pléasc ollmhór a chuir

tús le gach rud.Bhí gach rud i gcónaí ann.


Téarma 1: Ceacht 6 AN COSMAS A SHIÚL

Scríobh isteach an rud a tharlaíonn ag an phointe áirithe sin taobh le gachsaighead. Úsáid leathanaigh 14-15 de Théacsleabhar an Dalta.


6


Téarma 1: Ceacht 7 CREIDEAMH CRÍOSTAÍ FAOI DHIA AGUS FAOIN CHRUINNE

Níl na céimeanna thíos a bhaineann le Dia agus cruthú an domhainsan ord ceart. Tarraing saighid leis an ord ceart a léiriú.


7

Céim An Rud a Chruthaigh Dia

1 Cruthaíodh beathra na farraige agus na héin.

2 Cruthaíodh na hainmhithe. Cruthaíodh na fir agus na mná

le cuidiú le Dia cúram a dhéanamh den domhan.

3 Rinne Dia scíth, d’amharc sé ar gach rud agus chonaic sé

go raibh sé uilig iontach maith.

4 Cruthaíodh solas. Thug Dia ‘lá’ ar an solas agus

5 ‘oíche’ ar an dorchadas.

6 Cruthaíodh an talamh agus na farraigí. Cruthaíodh gach cineál plandaí.

7 Cruthaíodh an ghrian, an ghealach agus na réaltaí.

8 Cruthaíodh an spéir.


Téarma 1: Ceacht 8 AR DHEILBH AGUS AR CHOSÚLACHT DÉ

Seo thíos ócáidí nuair is féidir le duine eile aire a thabhairt duit.Dathaigh na cinn a bhfuil taithí agat féin orthu.


8

Roghnaigh sampla amháin de na ráitis thuas (nó aimsigh do shampla féin) agus scríobh faoiar na línte thíos. Ainmnigh an duine a thug aire duit. Chuir sé áthas ort. Cad chuige?

Nuair a chuimhníonn duinear mo bhreithlá

Nuair a thugann duine barróg domNuair a chuidíonnduine liom le fadhb a

réiteach

Nuair a ghlacann duine am le bheith agéisteacht liom

Nuair a thugann duineaire dom agus mé tinn

Nuair a dhéanann duine mochuid éadaigh a ní agus a

smúdáil domNuair a dhéanann duine

béile réidh faoi mo choinne

Nuair a chuireann duine téacs chugam nó nuair a scairteann siad orm le ‘Haigh’ a rá

Nuair a rinne mé moChéad Chomaoineach

Nuair a chuimhníonnduine ar m’ainm

Nuair a thugann duine chuigimeachtaí nó chuig ócáidí mé

Nuair a dhéanann duine cinnte de go bhfuil mé mar chuidden phlean nó gó bhfuil seans imeartha agam sa chluiche

Nuair a thugann duine agsiopadóireacht nó chuig an

phictiúrlann mé

Nuair a cheiliúr méan Cóineartú


Téarma 1: Ceacht 9 AN CUMAS RUD A CHRUTHÚ

Cé chomh cruthaitheach is atá tú? Leigh na ráitis seo a leanas agustabhair scór as deich duit féin do gach ceann acu.


9

Roghnaigh ceann amháin de na samplaí thuas agus, ar na línte thíos, scríobh faoi am araibh tú cruthaitheach ar an dóigh seo.

_____ Tús a chur le comhrá (le beocht a chruthú)

_____ Bheith i do chara (cairdeas a spreagadh sa domhan)

_____ Tionscnaíocht a léiriú (fadhbanna a réiteach)

_____ Cuidiú le rud a reáchtáil (daoine a spreagadh le rudaí a chur i ngníomh)

_____ Cuidiú le foireann spóirt a bheith ag obair le chéile (spiorad foirne a chruthú)

_____ Ceol/ealaín/dearadh/teicneolaíocht (eispéireas nua a thabhairt do dhaoine trí

rudaí a chruthú)

_____ Scéalta grinn a insint (gáire a chothú)

_____ Scéal a ríomh (saolta eile a chruthú le samhlaíocht daoine a spreagadh)

_____ Bheith i d’éisteoir maith (muinín a chruthú)

_____ Daoine a spreagadh (féinmhuinín a spreagadh i ndaoine eile)

_____ Obair tí a dhéanamh (saol teaghlaigh a fheabhsú)

_____ Bheith cúramach faoi bhruscar (áit mhaith a chruthú do dhaoine bheith beo ann)

_____ Bheith foighneach nó cuidiúil sa bhaile (cur le sonas teaghlaigh)

_____ Ceisteanna a chur (cur le tuiscint daoine ar rud nó ar a chéile)

_____ Rudaí áille a thabhairt faoi deara (urraim a spreagadh)


Téarma 1: Ceacht 10 FREAGRACHT

AN TEIST GHLAS: CÉ CHOMH GLAS IS ATÁ TÚ?Cuir Fíor (F) nó Bréagach (B) leis na ráitis seo a leanas. Bí ionraic!


10

1. Ní chaithim bruscar ar an talamh in am ar bith. ______2. Úsáidim páipéar athchúrsáilte faoi choinne mo chuid obair scoile. ______3. Cuirim cannaí stáin ar bith a úsáidim sa bhosca bruscair athchúrsála ______4. Siúlaim nó téim ar scoil ar an rothar in áit dul ar bhus nó sa charr. ______5. Cuirim buidéil ghloine sa channa bruscair athchúrsála6. Déanaim cinnte i gcónaí nach ndéanfaidh na táirgí sláinteachais a cheannaím

dochar don timpeallacht. ______7. Athchúrsálaim mo chuid nuachtán, leabhar agus irisí uilig. ______8. Ní chaithim bruscar faoin tuath in am ar bith ______9. Má bhím ró-the, íslím an teas. ______10. Ní fhágaim sconna uisce ag sileadh. ______11. Múchaim na soilse uilig agus druidim an doras nuair is mé an duine

deireanach a fhágann seomra ______12. Glacaim cithfholcadh seachas folcadh agus ar an dóigh seo sábhálaim uisce. ______13. Ní fhágaim gléasanna leictreacha mar ríomhaire, teilifís nó seinnteoir

CDanna gan mhúchadh nuair nach mbíonn siad in úsáid. ______14. Úsáidim cadhnraí in-athluchtaithe i gcónaí in áit cadhnraí alcaileacha. ______15. Druidim na fuinneoga in áit an teas a ardú. ______16. Ní fhágaim doras an chuisneora oscailte. ______17. Ní chuirim sa chiteal ach go leor uisce don líon daoine a bhíonn ann. ______18. Déanaim cinnte go mbíonn an miasniteoir nó an meaisín níocháin

lán i gcónaí sula gcuirim ag dul iad. ______19. Úsáidim málaí páipéir nó ‘mála lem’ shaol’ in áit málaí plaisteacha. ______20. Coinním mé féin ar an eolas faoi chúrsaí timpeallachta agus tá mé

tiomanta do chaomhnú an phláinéid. ______

Cuntas anois an líon ráiteas ar chuir tú ‘Fíor’ leo agus léigh faoi do scór thíos.16-20: Comhghairdeas! Tá an pláinéad slán faoi do chúram!

9-15: Ar fheabhas go dtí seo! Lean ort agus gheobhaidh tú bealaí úra le cuidiú leis an timpeallacht.

Faoi 9: Maith thú! Tá tús maith déanta agat. Ach tá go leor eile a thiocfadh leat a dhéanamh. Úsáid an liosta thuas le breis smaointe a fháilfaoi dhóigheanna a dtig leat cúram a dhéanamh den timpeallacht.


Téarma 1: Ceacht 11 BHEITH FREAGRACH AS AN DOMHAN

Scríobh sna boscaí thíos na sé dhúslán is mó atá roimh an domhan inniu.


11

Roghnaigh ceann de na dúshláin thuas agus, ar na línte thíos, scríobh bunfhíricí na faidhbeagus an phríomhchúis atá léi. Tabhair moltaí faoi cad é is féidir a dhéanamh le fadhb marseo a sheachaint san am atá le teacht.

1. 2.

5. 6.

3. 4.


Téarma 1: Ceacht 13 CÚRAM A DHÉANAMH DEN DOMHAN: AG SMAOINEAMH FAOIN AM ATÁ LE TEACHT

Déan liosta de bhealaí praiticiúla inar féidir MLAAM a chur i bhfeidhm ingach ceann de na seomraí seo leanas sa bhaile: an seomra suí, anchistin/seomra acraí, an seomra folctha, an seomra leapa. Scríobh nasonraí anseo thíos.


12

Seomra Suí Cistin / Seomra Acraí

Seomra Folctha Seomra Leapa



13

Téarma 1: Ceacht 13 CÚRAM A DHÉANAMH DEN DOMHAN: AG SMAOINEAMH FAOIN AM ATÁ LE TEACHT

CLUICHE NA TIMPEALLACHTA

Gheobhaidh tú cluiche cláir faoin timpeallacht ar an chéad dá leathanacheile. Léigh na treoracha le do thoil sula dtosaíonn tú ag imirt.

• Bíodh ceathrar nó cúigear i ngach grúpa.

• Tá suas le caoga cearnóg ar an chlár atá curtha ar fáil.

• Beidh dísle, cnaipí nó boinn agus airgead bréige de dhíth ort.

• Caithfidh duine amháin bheith mar réiteoir agus mar bhaincéir. Tugann an duine seo£1,000 do gach imreoir ag tús an chluiche.

• Tig le suas le ceathrar eile bheith i ngrúpa.

• Tosaigh ag an bharr ar clé. Caith an dísle agus bog an cnaipe de réir cibé uimhir abhíonn le feiceáil ar aghaidh an dísle.

• Nuair a thagann imreoir ar chearnóg a bhfuil ‘Ceist’ scríofa uirthi tig leis an réiteoirceann de na ceisteanna ó liosta Cheisteanna an Réiteora (atá ag cúl an leabhair seo)a chur ar an imreoir sin. Má bhíonn an freagra mícheart ag an imreoir, cailleann siada gcéad seal eile. Má thagann imreoir ar chearnóg a bhfuil ‘Ceist’ nó ‘íoc airgead’scríofa uirthi, tig le himreoir airgead a íoc mar rogha ar cheist a fhreagairt. Mároghnaíonn siad ceist a fhreagairt agus má fhaigheann siad an freagra contráilte,cailleann siad a gcéad seal eile

• Má thagann imreoir ar Chearnóg 46, caithfidh siad fíneáil £1,000 a íoc (má bhíonngo leor airgid acu) nó dul ar ais chuig an tús.

• Coinníonn an réiteoir taifead ar an ‘airgead duaise’ a ‘shaothraíonn’ gach duine lelinn an chluiche.

• Nuair a bhaineann duine ‘Críoch’ (Cearnóg 50) amach, déantar cuntas ar an airgeadduaise a bhailigh siad le linn an chluiche. Beidh an bua ag an duine is mó airgeadnuair a bhíonn gach duine críochnaithe nó éirithe as. Mura mbíonn go leor ama leisan chluiche a chríochnú, beidh an bua ag an duine is mó airgead duaise.

Nóta: Tá Ceisteanna an Réiteora le fáil ag cúl an leabhair seo ar leathanaigh 62-64.


14


15



16

Téarma 1: Ceacht 14 ÍOSA AGUS AN DOMHAN THART AIR Líon isteach na bearnaí thíos ag úsáid leathanaigh 44-45 deThéacsleabhar an Dalta

D’fhás Íosa aníos sa traidisiún _________________ agus d’amharc sé ar an domhan mar

___________ Dé. Fuair sé amach gur chuidigh an domhan leis ____________ níos fearr

a chur ar Dhia a _____________ . Labhair Íosa go minic faoin ___________ le cuidiú le

daoine eile eolas a chur ar _____________ agus ar an saol. Seo a leanas roinnt samplaí

de seo ó Shoiscéal Lúcáis:

1.

2.

3.

Bhí fáth eile fosta a raibh _________ ag Íosa ar an domhan: thug sé an __________ dó

______________ tábhachtacha faoin a shaol a dhéanamh. Áit a bhí sa domhan inarbh

fhéidir leis bheith ag smaoineamh ar an rud a ba mhaith lena ____________ go ndéanfadh

sé. Léiríonn Soiscéal _____________ an dóigh a bhfuair Íosa cuidiú sa domhan nuair a bhí

air cinntí _________________ a dhéanamh. Seo thíos cúpla sampla.

1.

2.



17

Téarma 1: Ceacht 15 BÍODH SÉ INA MHARGADH! Déan na ceachtanna seo a leanas.

1. Roghnaigh sampla amháin ó do shaol féin de mhargadh a rinneadh agus, ar na línte

thíos, scríobh na rudaí a gheall gach duine.

Geallaimse

Geallaimse

2. Líon isteach na focail atá ar iarraidh sa pharagraf seo:

Tá scéal sa Bhíobla faoin chéad chomhaontú idir Dia agus duine. Ba é seo an comhaontú

idir Dia agus fear darbh ainm ________________ agus a bhean __________ . Tharla sé

chóir a bheith ceithre ____________ bliain o shin. Bhí _________ thaobh leis an

chomhaontú. ________________ Dia aire a thabhairt d’Abrahám agus dá theaghlach.

Gheall Abrahám agus a theaghlach ___________ a bheith acu ar Dhia agus a saol a

chaitheamh de réir mar a d’iarr Dia. ______________ an focal eile ar an chomhaontú seo.



18

Téarma 1: Ceacht 16 ATHNUACHAN AR CHOMHAONTUITHETarraing pictiúir sna boscaí thíos a léiríonn gach céim den scéal faoi éalúna nIosraeilíteach as an Éigipt

1. Sclábhaíocht san Éigipt 2. Treoracha don éalú agus don bhéiledheireanach san Éigipt

3. Éalú trí Mhuir na nGiolcach 4. Cruatán san fhásach

5. Sliabh Shíonáí agus an Lao Óir



19

Téarma 1: Ceacht 17 NA DEICH nAITHNE:AN tSAOIRSE A CHOINNEÁIL

Líon isteach na haitheanta atá ar iarraidh sa liosta thíos. Bain úsáid asleathanaigh 53-54 i dTéacsleabhar an Dalta.

AITHEANTA DÉ

1.

2. Ná húsáid ainm an Tiarna do Dhia, gan ábhar.

3.

4. Tabhair onóir do d’athair is do do mháthair.

5.

6. Ná déan adhaltranas.

7.

8. Ná tabhair fianaise bhréige in éadan do chomharsan.

9. Ná santaigh bean do chomharsan.

10.



20

Téarma 1: Ceacht 17 NA DEICH nAITHNE:AN tSAOIRSE A CHOINNEÁIL

Scríobh d’ainm sna spásanna thíos agus ansin léigh gach pointe arís.

1. Tá grá agamsa, _______________________, do Dhia agus ní hiad airgead, pléisiúr

nó cumhacht na rudaí is tábhachtaí i mo shaol.

2. Úsáidimse, _________________________ , ainm Dé le meas agus le hurraim.

3. Seachnaímse, _______________________ , obair ar bith ar an Domhnach nach

bhfuil tábhachtach agus téim ar Aifreann i gcónaí tráthnóna Dé Sathairn nó Dé

Domhnaigh agus caithim am ag paidreoireacht nó ag machnamh go ciúin.

4. Tá grá agamsa, ________________ , do mo thuismitheoirí nó do mo chaomhnóirí,

tá meas agam orthu, bím umhal dóibh agus cuidím leo agus leis na daoine uilig a

thugann aire dom.

5. Ní ghortóinnse, _______________, duine ar bith agus léirím meas agus grá do

dhaoine eile agus do gach rud atá cruthaithe ag Dia.

6. Tá meas agamsa, ________________, ar an phósadh agus bím ionraic agus dílis sa

chaidreamh a bhíonn agam le daoine eile.

7. Ní ghlacfainnse, ______________, rud ar bith nach liom féin é.

8. Insímse, ___________________, an fhírinne i gcónaí agus bím cúramach faoi

dhea-chlú daoine eile.

9. Ní bheinnse, ________________, ag iarraidh aon duine ar le duine eile é nó í a

ghlacadh chugam féin.

10. Ní bhíonn éad ormsa, ____________________ , faoi rudaí atá ag duine eile.



21

Téarma 1: Ceacht 18 MORÁLTACHT

Sna spásanna thíos scríobh cé acu ceann de na deich nAithne a shíleanntú a thabharfadh treoir duit agus tú ag déanamh na roghanna moráltaatá sa liosta.

Cúlchaint a scaipeadh nó gan í a scaipeadh…

Tine ealaíne a chaitheamh le duine nó gan í a chaitheamh…

Níos mó ná do chuid chothrom a ghlacadh nó gan í a ghlacadh…

Mionn mór nó mallacht in ainm Dé a thabhairt nó gan é a thabhairt…

Éad a bheith ort nó gan é a bheith ort faoi chasóg úr do chara…

Fanacht sa leaba nó éirí as an leaba le dul ar Aifreann…

Do chuid ama, fuinnimh agus airgid uilig a chaitheamh ar an phopghrúpa is fearr leat nó gan

sin a dhéanamh…

Bheith ag suirí nó gan a bheith ag suirí le duine atá pósta…

Bheith ag insint nó gan a bheith ag insint bréag do na daoine a thugann aire duit…

Dul isteach nó gan dul isteach i gcarr le tiománaí a bhí ag ól alcóil…



22

Téarma 1: Ceacht 19 AN COINSIAS - DÁR dTREORÚ ÓN TAOBH ISTIGH

Léigh an scéal seo a leanas agus scríobh sna bolgáin na chéad smaointe athagann chugat.

SLADMHARGADHFiafraíonn scoláire eile díot an mbeadh suim agat fón póca a cheannach go saor. Insíonn séduit gurb é an cineál is úire é agus go dtig leat é a fháil ar phraghas chomh saor le caogapunt. Bíonn amhras ort láithreach faoin ‘tairiscint’ seo. Scríobh sa bholgán smaointeoireachtathíos na chéad smaointe a spreag do choinsias ionat faoin ‘tairiscint’ seo.

Scríobh sa chéad bholgán smaointeoireachta eile cad é ba chóir duit a dhéanamh sa chásseo dá mbeifeá le do choinsias a leanúint

Is tusa a dhéanfaidh cinneadh sa deireadh ar an rud a dhéanfaidh tú in aon chás ar leith. Tigleat rogha a dhéanamh do choinsias a leanúint nó gan é a leanúint. Déanann do choinsiasbreith ar an ghníomh a rinne tú ina dhiaidh sin. Cad é a déarfadh sé, b’fhéidir?

Scríobh sa chéad bholgán smaointeoireachta eile cad é ba chóir duit a dhéanamh sa chás



23

Téarma 1: Ceacht 19 AN COINSIAS - DÁR dTREORÚ ÓN TAOBH ISTIGH

Críochnaigh na ceachtanna seo a leanas.

1. Úsáid leathanach 60 de Théacsleabhar an Dalta le cur síos a dhéanamh ar choinsias sabhosca thíos.

2. Léigh na leideanna thíos leis na focail atá ar iarraidh sa chrosfhocal a fháil.

LEIDEANNA1. Air seo atá do chuid gruaige.2. Bheith ag caint faoi dhuine taobh thiar dá dhroim.3. Focal eile ar "dabht".

C

O

I1

N

S2

I

A3

S



24

Téarma 1: Ceacht 20 DO CHOINSIAS A FHORBAIRT Comhlánaigh an tábla thíos a léiríonn na ceithre phríomhbhealach inadtagann treoir Dé chugainn.

Scríobh sliocht as an Bhíobla nó ainm scéil as an Bhíoblaa bhí mar threoir agat san am atá caite.

Tugtar an t-ainm seo ar litir a scríobh an Pápa. Beidh ansuíomh gréasáin seo ina chuidiú agat: www.vatican.va

Scríobh ainmneacha roinnt daoine inspioráideacha a raibhtionchar acu ar Chríostaithe tríd na blianta.

Scríobh paidir ghairid ag iarraidh cuidiú ar Dhia le roghamhorálta a dhéanamh.

An Bíobla

Paidir

Daoine inspioráideacha

Traidisiún na hEaglaise



25

Téarma 1: Ceacht 21 PEACAÍ

Úsáid leathanaigh 64-66 de Théacsleabhar an Dalta leis na ceachtannaseo a leanas a dhéanamh.

1. Tabhair sampla amháin a léiríonn leithleachas an duine sna cásanna seo a leanas.

Leithleachas i leith Dé

Leithleachas i leith daoine eile

Leithleachas i leith na timpeallachta

2. Scríobh sainmhíniú ar cad is peaca ann.

Is é is peaca ann ná…

3. Cé na trí shlat tomhais a léiríonn cé chomh tromchúiseach is atá peaca?

Tabhair sampla de gach ceann acu.

1.

2.

3.



26

Téarma 1: Ceacht 21 PEACAÍ

Cuir ciorcal thart ar an fhreagra cheart.

1. Cé acu leabhar sa Bhíobla as a dtagann Scéal an Ghairdín?(a) Leabhar Eacsadas(b) Leabhar Gheineasas(c) Apacailipsis Eoin

2. Cad é is cúis leis an chlaonadh atá ag daoine tiontú ó Dhia agus dul a mbealach féin?(a) Peaca Solathach(b) Peaca Marfach(c) Peaca an tSinsir

3. Cé acu de na sacraimintí ina nglantar Peaca an tSinsir?(a) Baisteadh(b) Pósadh(c) Faoistin

4. Cé acu díobh seo thíos a tharlaíonn de bharr peaca?(a) Athmhuintearas(b) Deighilt ó Dhia agus óna chéile(c) Faoistin

5. Cad é an t-ainm a thugann muid ar an chineál peaca a dhéanann ár gcaidreamh le Dia níos laige?(a) Peaca Marfach(b) Peaca Pearsanta(c) Peaca Solathach

6. Cad é an t-ainm a thugaimid ar an chineál peaca a bhriseann nó a scriosann ár gcaidreamh le Dia?(a) Peaca Solathach(b) Peaca Marfach(c) Peacaí ár Sinsir

7. Cad é an tsacraimint a thugann deis dúinn maithiúnas Dé a fháil inár bpeacaí (a) Sacraimint an Bhaiste(a) Sacraimint an Chóineartaithe(b) Sacraimint an Athmhuintearais



27

Téarma 1: Ceacht 22 LUACHANNA

Comhlánaigh an tábla trí shampla a thabhairt den dóigh a léiríonn túna luachanna thíos i do shaol féin.

LUACH SAMPLA DEN DÓIGH A LÉIRÍM AN LUACH SEO I MO SHAOL

Meas ar Dhia

Meas ar phaidreoireacht agus ar adhradh

Meas ar bhaill teaghlaigh

Meas orm féin agus ar dhaoine eile

Meas ar an bheatha

Meas ar shealúchas

Meas ar dhea-chlú daoine eile



28

Téarma 2: Ceacht 1 COIMHLINT AGUS DEILEÁIL LÉI

Déan na ceachtanna seo thíos.

1. Sa spás thíos, greamaigh pictiúr nó dhó de choimhlint sa domhan inniu.

2. Ar na línte thíos, scríobh na príomhchéimeanna is gá a ghlacadh le teacht ar réiteach

nuair atá coimhlint ann.



29

Téarma 2: Ceacht 2 COIMHLINT I MEASC LUCHT LEANÚNA ÍOSA

Freagair na ceisteanna seo sna spásanna thíos. Bain úsáid as leathanaigh89-90 i dTéacsleabhar an Dalta.

1. Cad é an t-ainm a thugtar ar an lá a chuir Dia an Spiorad Naomh chuig na

haspail agus chuig cairde Íosa?

2. Cad chuige a raibh na haspail chomh tábhachtach sin ag na pobail Luath-Chríostaí?

3. Cad chuige ar chreid daoine gur pobal ar leith a bhí sa phobal Chríostaí sa Róimh?

4. Cad é an t-ainm a tugadh ar cheannairí na chéad phobal Críostaí?

5. Cad é an t-ainm speisialta atá againn ar chomharba Pheadair?

6. Tabhair dhá shampla de na hargóintí a tharla i measc na bpobal Críostaí i ndiaidh am na

n-aspal?

(a)

(b)



30

Téarma 2: Ceacht 3 AN SCOILT IDIR OIRTHEAR AGUS IARTHAR

Sna spásanna thíos tarraing siombail mar chomhartha ar an rud aluaitear sa líne ama.

AD 27 Lá na Cincíse - Tagann an Spiorad

Naomh chuig na haspail agus chuig cairde

Íosa. Bunaítear na chéad phobail Chríostaí.

AD 64 Tosaíonn an Ghéarleanúint ar

Chríostaithe faoin Impire Nero.

AD 311 Ceaptar Constaintín ina Impire ar

an Róimh.

AD 313 Cuireann Forógra Milano deireadh

le géarleanúint na gCríostaithe. Aithnítear

an Chríostaíocht mar Reiligiún Oifigiúil

Impireacht na Róimhe

AD 330 Fágann Constaintín an Róimh agus

téann go dtí an Bhiosáint san Oirthear.

Tugtar an t-ainm úr Cathair Chonstaintín

ar an chathair. Tá dhá cheannaire anois ann:

an tImpire san Oirthear agus an Pápa san

Iarthar. Bíonn an bheirt acu ar aon intinn ar

feadh fada go leor agus ní bhíonn aon

fhadhb ann.

AD 1014 Cuireann an Pápa píosa breise

leis an Chré.

AD 1054 Díbríonn an Pápa agus Patrarc

Chathair Chonstaintín a chéile as an Eaglais

- tarlaíonn an Siosma Mór.

AD 1204 Tá an scoilt idir an tOirthear

agus an tIarthar buan ón uair a dhéanann

airm ón Iarthar ionsaí a scriosann Cathair

Chonstaintín.



31

Téarma 2: Ceacht 4 AN EAGLAIS ORTADOCSACH INNIU

Scríobh Fíor (F) nó Bréagach (B) leis na ráitis seo thíos.

1. Tá go leor creidiúintí agus cleachtas ann atá ag Críostaithe Ortadocsacha agus ag Críostaithe Caitliceacha araon. ________

2. Deir Críostaithe Ortadocsacha agus Críostaithe Caitliceacha araon an Ár nAthair agus Cré na nAspal. ________

3. Ní ghlacann Críostaithe Ortadocsacha le cuid ar bith de Chré Nícé. ________

4. Ní ghlacann Críostaithe Ortadocsacha leis an phíosa breise a chuir an Pápa leis an Chré in 1014 ________

5. Ní cheiliúrann Críostaithe Ortadocsacha ach dhá shacraimint. ________

6. Ní cheiliúrann Críostaithe Ortadocsacha an Nollaig. ________

7. Tugann Críostaithe Ortadocsacha onóir do Mhuire mar ‘Iompróir Dé’(nó Theotokos sa Ghréigis.) ________

8. Ceaptar fir agus mná ina n-easpaig, sagairt agus deagánaigh i sacraimint an Oird Choisricthe i measc Críostaithe Ortadocsacha agus Críostaithe Caitliceacha araon. ________

9. Tá meas ag Críostaithe Ortadocsacha ar an Phápa agus tugann siad primus inter pares air i.e. tá sé ar aon chéim leis na heaspaig eile. Ní hé atá i gceannas ar an Eaglais ar fad, dar leo. ________

10. Ní ghlacann Críostaithe Ortadocsacha leis na cinntí a rinne an chéad seacht gComhairle Éacúiméineacha ________

Ar na línte thíos, ceartaigh ceann ar bith de na ráitis thuas atá contráilte


A M E C U N R R E D R C

R G F B Ú N K T E I T R

D A D E V I S A T K I A

E P I I R I G S C Y A R

A S D A Ó Á I E A T E T

S A N R N N H C T P S A

P E A A I T T H H Y I P

A P C A K E C R R O O W

G H M M E A H R A I E H

T S S R N R T A C G D E

A T H A I R T S H N A O

S I M M N R T R P G O S


32

Téarma 2: Ceacht 4 AN EAGLAIS ORTADOCSACH INNIU

Faigh sa chuardach focal na focail atá sa liosta thíos.

Cathrach Ardeaspag Mainistir Patrarc Cúige DeoiseSagart Paróiste Easpag Athair Deagánach Manach



33

Téarma 2: Ceacht 5 CLEACHTAIS CHREIDIMH SAN EAGLAIS ORTADOCSACH


1. Úsáid leathanach 100 de Théacsleabhar an Dalta le lipéid a chur ar an phlean urláir seod’Eaglais Ortadocsach.

2. Cad é an t-ainm a thugann Críostaithe Ortadocsacha ar a gcuid pictiúr péinteáiltenaofa? Tabhair sampla de cheann amháin.

3. Cuir síos ar an dóigh a ndéanann Críostaithe Ortadocsacha comhartha na croise.

4. Ainmnigh na sacraimintí a cheiliúrann an Eaglais Ortadocsach.



34

Téarma 2: Ceacht 6 FADHBANNA SA CHRÍOSTAÍOCHT SAN IARTHAR

Lig ort gur tusa Liútar. Scríobh litir chuig an Phápa ar an scrolla thíos, agdéanamh agóide faoi loghanna bheith á ndíol.

Wittenberg Samhradh 1517

A Athair Naofa,



35

Téarma 2: Ceacht 7 MÁRTAN LIÚTAR

Úsáid leathanach 105 de Théacsleabhar an Dalta leis an líne ama achomhlánú. Scríobh na rudaí a tharla taobh leis na dátaí/íomhánna.

1483

1506

1507

1517

15201521

1525

1546

1528

1532

‘NA 95 TÉIS’

RÁITEAS ANPHÁPA


Téarma 2: Ceacht 8 AN CARGHAS

Tá an scrúdú sláinte thart! Scríobh trí rud a dhéanfaidh tú le linn an Charghais a chuideoidh leatbheith níos críostaí mar dhuine.


36

Trí rud a dhéanfaidh mé le linn an Charghais …

1.

2.

3.


Téarma 2: Ceacht 9 AN CHRÍOSTAÍOCHT INNIU

Úsáid leathanaigh 110-111 de Théacsleabhar an Dalta leis na ceachtannaseo a leanas a dhéanamh.


37

Scríobh ainmneacha na dtrí phríomhchraobh den Chríostaíocht ar an phóstaer.

Scríobh síos ceithre phrionsabal creidimh atá ag gach Críostaí.

1.

2.

3.

4.

Scríobh síos prionsabal creidimh amháin nach bhfuil ag gach Críostaí.

Dathaigh an ráiteas seo thíos:

IS CRÍOSTAITHE IAD CAITLICIGH, LUCHT AN

CHREIDIMH LEASAITHE AGUSLUCHT AN CHREIDIMH

ORTADOCSAIGH

AN CHRÍOSTAÍOCHT


Téarma 2: Ceacht 10 BUNEOLAS AR AN CHOMAOIN ANGLACÁNACH

Úsáid leathanaigh 112-114 de Théacsleabhar an Dalta leis na habairtíseo thíos a chomhlánú.


38

1. Tá Eaglais na hÉireann mar chuid den ___________ _______________.

2. Tá Eaglaisí as go leor __________ éagsúla ar fud an domhain páirteach sa Chomaoin

Anglacánach.

3. Tá na hEaglaisí seo ar fad i gcomaoin le _____________ ______________ agus le

___________ ______________.

4. Is é an ___________ ____________ a mbíonn easpaig, cléir agus _____ mar chuid

de, an príomhúdarás sa Chomaoin Anglacánach.

5. Is é ___________ _____ ______________ ceannaire an tSionaid in Éirínn.

6. Tá timpeall_______________ ball d’Eaglais na hÉireann i dTuaisceart Éireann. Is í an

_____________ sainaicme Phrotastúnach is mó anseo í.

7. Oirníonn Eaglais na hÉireann _______________, ______________ agus

___________.

8. Ceiliúrann Anglacánaigh ____________ sacraimint. Is iad seo a leanas iad:

___________ agus _____________.


Téarma 2: Ceacht 11 BUNEOLAS AR AN MHODHACHAS

Úsáid leathanaigh 116-119 de Théacsleabhar an Dalta leis na ráitis seoa mharcáil Fíor (F) nó Bréagach (B).


39

1. Thosaigh an Modhachas faoi cheannaireacht John Wesley san ochtú céad déag. _____

2. Scar an Modhachas ó Eaglais Shasana i ndiaidh bhás John Wesley in 1791. _____

3. Tá díreach faoi bhun 10,000 duine i dTuaisceart Éireann a deirgur Modhaigh iad féin. _____

4. Tugtar an Chomhdháil ar bhord rialaithe an Mhodhachais in Éirinn. _____

5. Tá an tUachtarán i gceannas ar an Chomhdháil agus fanann sé mar uachtarán don chuid eile dá shaol. _____

6. Ministrí agus tuataí a bhíonn sa Chomhdháil. _____

7. Tugtar cumann ar an Eaglais Mhodhach áitiúil. _____

8. Níl ministrí ar bith sa traidisiún Modhach. _____

9. Fir amháin is féidir bheith ina ministrí. _____

10. Ceiliúrann an Modhachas dhá shacraimint: Baisteadh agus an Chomaoineach Naofa. _____

11. Creideann Modhaigh gur féidir cur síos orthu mar na ‘Cúig Chách’ _____

12. Is gnách go gceiliúrann Modhaigh Suipéar an Tiarna ag seirbhís na maidine ar an chéad Domhnach den mhí. _____

Ar na línte thíos, ceartaigh ráiteas ar bith atá contráilte thuas.


Téarma 2: Ceacht 12 BUNEOLAS AR AN PHREISPITÉIREACHAS

Úsáid leathanaigh 120-123 de Théacsleabhar an Dalta leis na habairtíseo a leanas a chomhlánú.


40

Tá an Preispitéireachas bunaithe ar theagasc a rinne _______ ________ sa Ghinéiv. Thug

________ _________ an teagasc seo go hAlbain.

Thug coilínigh as Albain go _________ é agus bunaíodh go hoifigiúil é i ndiaidh Éirí Amach

___________.

Tá timpeall ____________ Preispitéireach i dTuaisceart Éireann rud a chiallaíonn gurb é

an tsainaicme Phrotastúnach is ______________ anseo é.

Creideann Preispitéirigh go bhfuil gach duine ar aon __________ lena chéile agus nach

dtugtar ___________ do dhuine amháin thar dhuine eile.

Tagann an focal Preispitéireach ón fhocal Gréigise a chiallaíonn ____________,

________________ nó __________.

Tá dhá chineál seanóirí ann: seanóirí _____________, a _________ daoine sa

chreideamh, agus seanóirí _____________ nó ministrí a cheiliúrann na sacraimintí agus a

theagascann ___________ Dé.

Bíonn _____________ sa traidisiún Preispitéireach teoranta do na seanóirí rialaithe agus

teagascóirí amháin agus thiocfadh leo siúd bheith ina bhfir nó ina ____________.

Ceiliúrann Preispitéirigh dhá shacraimint: _______________ agus ______________.

Bíonn seirbhís __________ _ ________ ag Preispitéirigh trí nó ceithre huaire sa bhliain.


N S G D O E R T T L V G N P O B R R

Á A I E E T E Ú I M A E A R P A N E

L R A O F A S A T P P R D F Ó I O L

S A R I E I P I S P Ó C U A S S H R

A E D S N S N A R I O T O N A T L T

E T Á E A K E G S I I I G S D E R B

N N P H H D O T S O A C R U H A O T

A I H E R F E R M H O C F C I D O H

N U M A T I I E T W C E O D S H A N

H H O R V C N O S I R A I E T A A E

D M A T T R A G A S T S N I A H S E

A H N H Ú T R A E N I Ó C Á M P A O

G T E G I Ú C E O Ú M T O I G S Á T

N A E E G F A E N U U B Ó N P A U P

U C A I R D I N É A L R B A N A E H

S M E I D D O T O H N S G C T S I D

H N E D A A I T C A T S T A I N F H

H U R N O E O M E A H I Í A S A T O

Téarma 2: Ceacht 13 LÉARGAS GINEARÁLTA AR AN CHAITLICEACHAS

Cuardaigh na focail sa liosta thíos sa chuardach focal. Ansin, scríobh abairtíi do dhialann Reiligiúin ag úsáid na bhfocal seo.


41

Pápa Cairdinéal Ardeaspag Easpag Sagart Deagánach Tuataí Deoise CúigeParóiste An Róimh Aspail Baisteadh Eocairist Cóineartú Athmhuintearas

Ungadh na nEaslán Ord Coisricthe Pósadh Scrioptúr Traidisiún Naomh Pádraig


Téarma 2: Ceachts 10-13 LÉARGAS GINEARÁLTA AR NA CEITHRE PHRÍOMH-SHAINAICME CRÍOSTAÍOCHTA

Comhlánaigh an tábla thíos le cuidiú leat cuimhneamh ar na príomhrudaíatá foghlamtha agat faoi na ceithre phríomh-shainaicme Críostaíochta idTuaisceart Éireann.


42

SAINAICMESTAIR/

LÍON DAOINECEANNAIREACHT MINISTREACHT BRIATHAR DÉ

Caitliceach

Eaglais na hÉireann

Modhach

Preispitéireach


43

MINISTREACHT BRIATHAR DÉ SACRAMAINTÍSEIRBHÍS

DOMHNAIGH

AN CHOMAOINEACHNAOFA: CÉ CHOMH

MINIC ?


Téarma 2: Ceacht 14 ÉACÚIMÉINEACHAS

Ar na línte thíos scríobh faoi bhealach amháin a dtig leat tuiscint níosfearr agus meas idir Críostaithe a chur chun cinn i do cheantar féin.Má bhí baint agat le tionscnamh trasphobail thiocfadh leat cur síos adhéanamh air sin.


44

Cad chuige a bhfuil sé tábhachtach go mbeadh Críostaithe ag obair le chéile le haontacht

Chríostaí a chur chun cinn?


Téarma 2: Ceacht 15 LÚCÁS SOISCÉALAÍ

Úsáid leathanaigh 131-132 de Théacsleabhar an Dalta leis an ChomhadFíricí seo a leanas ar Shoiscéal Lúcáis a chomhlánú.


45

COMHAD FÍRICÍ: AN SOISCÉAL DE RÉIR LÚCÁIS

Údar

Dáta

Príomhphointe

Spriocghrúpa

Foinsí

Príomhchodanna


Téarma 2: Ceacht 16 BARTAIMÉAS

Amharc ar Chaibidil 18:35-43 de Shoiscéal Lúcáis agus scríobh isteach nafocail sa scéal atá ar iarraidh.


46

Nuair a bhí Íosa ag teacht cóngarach d’___________, bhí fear dall

ina shuí ag taobh an bhealaigh mhóir ag ___________

__________. Chuala an fear an slua ag siúl thart air agus

d’fhiafraigh cad é a bhí ag tarlú. D’inis daoine dó go raibh

__________ as ________ ag dul thart air. Scairt an fear, ‘A Íosa

as Nazarat, déan ________ orm!’ Dúirt na daoine a bhí ag siúl in

éineacht le hÍosa leis an fhear a bheith ________. Ach scairt sé

níos airde fiú, ‘A Mhic Dhaibhí, bíodh ___________ agat

dom!’_________ Íosa agus d’iarr sé ar dhaoine an fear dall a

thabhairt chuige. Nuair a bhí an fear ag teacht cóngarach, chuir Íosa

ceist air, ‘Cad é a ba mhaith leat go ndéanfainn duit?’ ‘Tabhair

_________ ___ _________ dom!’ ar seisean. D’fhreagair Íosa,

‘Amharc agus feicfidh tú! Tá do shúile leigheasta de bharr do

____________.’ Bhí an fear ábalta feiceáil láithreach, agus chuaigh

sé le hÍosa agus thosaigh ag gabháil ___________ le Dia. Nuair a

chonaic an slua an rud a tharla, _____________ siad Dia.


Téarma 2: Ceacht 17 LEIGHEASANN ÍOSA BUACHAILL

Lig ort gur tusa athair an bhuachalla. Sa spás thíos scríobh mír dialainnedon lá sin. Beidh na habairtí thíos ina gcuidiú agat.


47

Thosaigh an lá inniu mar a bheadh lá ar bith eile ann…

Tá tinneas ar m’aon mhac Tadhg ó bhí sé ina leanbh…

Chuala mé go raibh Íosa as Nazarat agus a dheisceabail sa cheantar…

D’impigh mé ar dheisceabail Íosa amharc ar Thadhg…

Chonaic mé Íosa ansin…

Thóg Íosa Tadhg in airde…


Téarma 2: Ceacht 18 AN STOIRM A CHEANSÚ

Comhlánaigh na ceachtanna seo thíos.


48

1. Úsáid leathanach 139 de Théacsleabhar an Dalta leis na focail atá ar iarraidh sa scéal a

líonadh isteach.

Lá amháin, chuaigh __________ agus a dheisceabail isteach i ___________, agus dúirt

sé. ‘Téimis trasna an ___________.’ D’imigh siad agus nuair a bhí siad ____________

bealaigh trasna, chuaigh sé a ____________. Go tobann d’éirigh ____________ ar an

loch agus thosaigh an bád ag dul ___________ . Bhí siad i gcontúirt. Thiontaigh siad

chuig Íosa agus _________ é. ‘A Mháistir, a Mháistir, _____________ muid gan mhoill!

D’éirigh Íosa agus d’ordaigh don ____________ agus do na ____________ síothlú.

Rinne siad mar a d’iarr sé agus bhí gach rud _____________. D’fhiafraigh Íosa de na

______________ ansin, ‘Nach bhfuil ___________ ar bith agaibh?’ Ach bhí

_____________ agus ______________ orthu. Dúirt siad lena chéile, ‘Cé hé an duine

seo? Thig leis _____________ a thabhairt don ghaoth agus do na tonnta agus déanann

siad mar a ______________ sé!’

2. Ar na línte thíos, scríobh ainmneacha, uimhreacha gutháin nó seoltaí idirlín faoi choinne

eagras nó gníomhaíochtaí i do cheantar a thugann cuidiú do dhaoine a bhfuil deacrachtaí

acu ina saol.


Téarma 2: Ceacht 19 DO MHUINÍN A CHUR IN ÍOSA

Lig ort gur tusa Iáras. Scríobh, sna colúin thíos, do chuntas féin ar anméid atá déanta ag Íosa duit féin agus do do theaghlach.


49

Scéala na GailíleNÁ BÍODH EAGLA ORT, ACH CREID

le hIáras, ceannaire na Sionagóige


Ag Leigheas

Téarma 2: Ceacht 20 MÍORÚILTÍ - GNÍOMHARTHA SUNTASACHA ÍOSA

Tabhair sampla de na cineálacha éagsúla míorúiltí sna spásanna thíos.


50

Is é atá le foghlaim againn as míorúiltí Íosa:

CINEÁL MÍORÚILTE SAMPLA

Daoine a thógáil ó na mairbh

Diabhail a dhíbirt

Dúlra


Téarma 3: Ceacht 1 AN TUAMA FOLAMH

Sna spásanna thíos scríobh cad chuige ar dócha gur tharla nó nártharla an eachtra a luaitear. Tá an chéad cheann déanta.


51

Gníomh

Chuaigh na mná chuigan tuama contráilte.

Is dócha Ní dócha

Ghoid na mná/nadeisceabail corp Íosa nóchuir siad i bhfolach é.

D’éirigh Íosa ó namairbh.

Ghoid na húdaraisreiligiúnacha Ghiúdachacorp Íosa nó chuir siad ibhfolach é.

Bhí na mná iontach tógthaagus trína chéile. Ní raibhmórán eolais acu arIarúsailéim agus b'fhurastadóibh dul ar strae.

Chonaic na mnáadhlacadh Íosa. Is rud éseo nach ndéanfadh siaddearmad go furasta air.


Téarma 3: Ceacht 2 EAMÁÚS

Scríobh sna boscaí thíos an rud a tharlaíonn ag gach céim de scéalEamáús agus ag gach céim den Eocairist. Úsáid leathanach 156 deThéacsleabhar an Dalta


52

SCÉAL EAMÁÚS AN EOCAIRIST

Liotúirge an Bhriathair

Liotúirge nahEocairiste

Deasghnáth naComaoineach

Ar an bhealachgo dtí Eamáús

Deir Íosa paidir An Phaidir Eocairisteach

Tairgeann Íosa bia dá chairde

Téann na cairde ar ais go hIarúsailéim

Beannacht agus Cur chun bealaigh

Ag an táblain Eamáús


Téarma 3: Ceacht 3 ÍOSA AISÉIRITHE

Úsáid na leideanna thíos leis an chrosfhocal a chomhlánú agus leis anfhocal atá i bhfolach ag 1 anuas a fháil.


53

1. Duine de na haspail a shéan Íosa trí huaire. (6)2. __________ Íosa lorg na dtairní do Thomás. (9)3. Bhí siad ag dul chuig an áit seo nuair a casadh Íosa orthu. (6)4. Dúirt Íosa leis na deisceabail dul chuig an chathair seo i ndiaidh a dheascabhála. (11)5. __ ________ a thugtar ar an tréimhse ama seo i mbliain na hEaglaise.6. ___________ an strainséar leis na deisceabail ar an bhealach go hEamáús.7. Bhí sé seo scríofa ar an dá chros eile.8. Bhí sé seo scríofa ar chros Íosa.9. Bhí an duine seo ag siúl go hEamáús.10. Bhí dáréag acu ann.11. Is anseo a tharla deascabháil Íosa.

Is iad __________ _____________ na focail i bhfolach ag 1 anuas.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

1


Téarma 3: Ceacht 4 AN CHINCÍS AGUS BRONNTANAS AN SPIORAID NAOIMH

Greamaigh pictiú(i)r sa spás thíos a thaispeánann duine ag léiriú ceann debhronntanais an Spioraid Naoimh. Roghnaigh ceann acu seo: grá, cineáltas,lúcháir, áthas, síocháin, foighne, maitheas, caoine, iontaoibh agusféinsmacht. Ar na línte thíos scríobh roinnt focal a mhíníonn do phictiúr.


54


Téarma 3: Ceacht 5 POBAIL L’ARCHE

Úsáid an fráma thíos le bileog eolais ar na pobail L’Arche a chruthú.


55


Téarma 3: Ceacht 6 ÁR mBUANNA AGUS ÁR LAIGÍ

Sa spás thíos tarraing pictiúr a léiríonn an bua pearsanta is fearr leatatá agat. Scríobh roinnt focal nó frásaí a chuireann síos ar cé chomhtábhachtach is atá an bua seo duit. Ansin, dathaigh an ráiteas atá ag bunan leathanaigh.


56

BUÍOCHAS DUIT, A DHIA, AS NABUANNA A THUG TÚ DOM.


Téarma 3: Ceacht 7 CEILIÚRADH AR LEITH AR AN GHRÁ AGUS AR AN DÓCHAS

Meaitseáil an pictiúr a léiríonn gné d’Ungadh na nEaslán leis an chur síoschuí trí líne a tharraingt.


57

Cuireann an sagart a mhéar isteach san ola agus déanannsé comhartha na croise ar chlár éadain agus ar lámha anduine atá tinn.

Tá na paidreacha seo ar son an duine atá tinn agus ar ason siúd a thugann cúram do dhaoine atá tinn.

Faoi chiúnas leagann an sagart a lámha ar cheann an duineatá tinn.

Cuimhníonn gach duine atá i láthair ar thrócaire Dé agusar an mhaithiúnas a thugann Dia dúinn inár bpeacaí.

D’fhéadfaí scéal as ceann de na Soiscéil a léamh agcuimhneamh ar Íosa ag leigheas duine a bhí tinn.

Deir an sagart paidreacha ar son an duine atá tinn inéineacht le gach duine atá i láthair. Ina dhiaidh sin deir gachduine An Phaidir agus b’fhéidir go dtabharfadh an sagartComaoineach Naofa amach. Críochnaíonn an sagart lepaidir agus tugann sé beannacht.

Beannaíonn an sagart do gach duine. B’fhéidir gogcroithfeadh sé uisce coisricthe mar chuimhneachán ar anBhaisteadh agus go dtabharfadh sé beannacht.

Deir an sagart paidir bhuíochais ar son ola na n-easlán.

Beannú

Brón as peacaa dhéanamh

Briathar Dé

Liodán(PaidreachaIdirghuí)

Leagan na lámh

Beannú nahola aguspaidreacha

Ungadh

Paidir i ndiaidhan Ungtha, anÁr Athair agusan bheannachtdheireanach

ola


Téarma 3: Ceacht 8 GIÚDACHAS - A THÚS, AN CREIDEAMH AGUS NA PRÍOMHPHEARSANA

Comhlánaigh an dá phas thíos faoi choinne Abrahám agus Maois.


58

PAS

TAIFEAD TAISTIL

Thaistil sé ó Ur go ...........................................................................................................................

Thaistil se ó Haran go .......................................................................................................................

Ainm:...........................................................................................

Áit a bhreithe............................................................................

Teaghlach:..................................................................................

PAS

TAIFEAD TAISTIL

Thaistil sé ón Éigipt go .......................................................................................................................

Thaistil sé ó Shliabh Shíonáí go ...........................................................................................................

Ainm: ...........................................................................................

Áit a bhreithe: .........................................................................

Teaghlach:....................................................................................


S A O S D L É F N E S C F S N S

P N O D A V Á I E C T A S M T L

E T U R I I L E R H L R A I B Í

I Ó N Á T L C Í A L R U D D I S

N R I H I A B V A A E H T E T A

T Á E F N H D I T E A M P A L L

I O E I I A N O D Ú M L A T R R

T T H N L G O A C D I Ó B A S I

E M N A U I A R Ú S A I L É I M

O Í H R Z U E T N I A L R I O T

C V N O O U A O O A S C O A N A

H A A H C N Z A D R L O H N A N

Í O A R Ó N A E M H E T N O G A

K I P P A H C S M B S E S D Ó K

E H T I A S A E L A S D R A G H

A M A E S W H A A E A O I E S A

Téarma 3: Ceacht 9 GIÚDACHAS: ADHRADH, PAIDREACHA, SIOMBAILÍ AGUS SCRÍBHINNÍ DIAGA

Cuardaigh na focail atá sa liosta thíos sa chuardach focal. Cum abairtído gach focal agus scríobh isteach i do dhialann Reiligiúin iad.


59

Seama Tefillin Mezuzah Fallaing Urnaí Kippah Iáivé Adonai MeanóraTeampall Sionagóg Raibí Siddur Sabóid Iarúsailéim Eabhrais Havdalah

An Tórá Tanakh Talmúd Peintiteoch Fáithe Scríbhinní Ortadocsach Leasaithe


Téarma 3: Ceacht 10 FÉASTAÍ, FÉILTE AGUS BIA SA TRAIDISIÚNGIÚDACH

Scríobh ainmneacha na bhféilte Giúdacha sa léaráid thíos. Úsáidleathanach 181 de Théacsleabhar an Dalta mar chuidiú leat. Roghnaighceann de na féilte seo agus, ar na línte thíos, mínigh an rud acheiliúrtar/a thugtar chun cuimhne ann.


60

AN FÓMHAR

AN SAMHRADH

AN tEARRACH

AN GEIMHREADH


Téarma 3: Ceacht 11 GIÚDACHAS - Ó BHREITH GO BÁS

Ar na línte thíos scríobh litir chuig do chara ag cur síos ar cheannamháin de na féilte Giúdacha seo: (a) Brit Milah, (b) Bar Mitzvah/BathMitzvah, (c) pósadh Giúdach.


61


Téarma 1: Ceacht 13 CÚRAM A DHÉANAMH DEN DOMHAN: SMAOINEAMH FAOIN AM ATÁ LE TEACHT

CEISTEANNA RÉITEORA DO CHLUICHE NA TIMPEALLACHTA (1)


62

1. Cé acu leabhar den Bhíobla ina bhfuil an scéal faoi Dhia ag cruthú an domhain?(a) Eacsadas(b) Geineasas(c) Deotranaimí

Freagra (b)

2. Cad é a chruthaigh Dia ar an chúigiú lá sa scéal faoi Dhia agus cruthú an domhain?(a) Na plandaí agus an fharraige(b) Na héin agus na héisc(c) An ghrian, an ghealach agus na réaltaí

Freagra (b)

3. Cá mhéad bliain a thógann sé ar mhála plaisteach meath?(a) 1 bliain(b) 100 bliain(c) 500 bliain

Freagra (c)

4. Cad chuige ar cheart dúinn cithfholcadh a ghlacadh in áit luí ar ár suaimhneas i bhfolcadán?(a) Ní ghlacann cithfholcadh ach leathchuid den uisce te a ghlacann folcadh. (b) Ní ghlacann cithfholcadh ach dhá chúigiú den uisce te a ghlacann folcadh. (c) Ní ghlacann cithfholcadh ach an ceathrú cuid den uisce te a ghlacann folcadh.

Freagra (b)

5. Cé acu (a), (b) no (c) a úsáidtear i gcúrsaí timpeallachta?(a) Athchóiriú, athúsáid, athchúrsáil(b) Athsmaoineamh, athfhoghlaim, athordú(c) Athsmaoineamh, athchóiriú, athléamh

Freagra (a)

6. Cad chuige ar chóir do thiománaithe peitreal gan luaidhe a úsáid?(a) Déanann luaidhe dochar don inneall má úsáideann tú go minic í.(b) Is gá leibhéal na luaidhe a ardú leis an timpeallacht a chosaint.(c) Greamaíonn luaidhe den fhéar agus itheann ainmhithe í.

Freagra (c)

7. Cad é an céatadán de dhramhaíl tí a tharlaíonn mar gheall ar phacáistíocht?(a) Os cionn ochtó faoin chéad(b) Os cionn tríocha faoin chéad(c) Os cionn caoga faoin chéad

Freagra (a)





63

8. Ó thaobh páipéir de, cá mhéad crann, a bheag nó a mhór, a úsáideann duine amháin sa bhliain?(a) Deich gcrann(b) Crann amháin(c) Dhá chrann

Freagra (c)

9. Ba chóir dúinn cadhnraí in-athluchtaithe a úsáid in áit cadhnraí alcaileacha. Tabhair dhá fháth leis. Nóta: Ba cheart don réiteoir glacadh le fáthanna atá cóngarach do na moltaí seo a leanas. Níl cead ag na himreoirí dul chun tosaigh, áfach, mura dtugann siad dhá fháth.(a) Níl siad chomh daor le reáchtáil(b) Níl siad chomh dochrach don timpeallacht(c) Maireann siad níos faide

10. Ba chóir dúinn bolgáin fhadré a úsáid sa bhaile. Tabhair dhá fháth leis.Nóta: Ba cheart don réiteoir glacadh le fáthanna atá cóngarach do na moltaí seo a leanas. Níl cead ag na himreoirí dul chun tosaigh, áfach, mura dtugann siad dhá fháth.(a) Tá sé níos saoire iad a úsáid.(b) Ta siad níos fearr don timpeallacht(c) Maireann siad níos faide

11. Rinneadh gloine den chéad uair 5,000 bliain ó shin. Cé a rinne í?(a) Na Romhánaigh(b) Na Gréagaigh(c) Na hÉigiptigh

Freagra (c)

12. Caitheann an gnáthdhuine 74 cileagram de dhramhaíl orgánach uaidh gach bliain. Cá mhéad craiceann banana a ghlacfadh sé le 74 cileagram a dhéanamh?(a) 177 craiceann banana(b) 1,077 craiceann banana(c) 10,077 craiceann banana

Freagra (b)

13. Cá mhéad mála plaisteach a úsáidtear ar fud an domhain gach seachtain?(a) 50 milliún(b) 100 milliún(c) 150 milliún

Freagra (c)





64

14. Má dhéantar canna dí alúmanaim a athchúrsáil, cá mhéad uair an chloig a d’oibreodh teilifís ar an fhuinneamh atá sábháilte?(a) 2 uair an chloig(b) 3 uair an chloig(c) 5 uair an chloig

Freagra (b)

15. Cá mhéad bus dhá urlár a thiocfadh leat a líonadh leis an dramhaíl pháipéir a chaitear ar shiúl gach bliain?(a) 1,348 bus dhá urlár(b) 10,348 bus dhá urlár(c) 103,448 bus dhá urlár

Freagra (c)

16. Cá mhéad clúidín páiste aon uaire a chaitear ar shiúl gach bliain?(a) 1 billiún(b) 3 billiún(c) 5 billiún

Freagra (b)

17. Cén méid uisce a úsáidtear gach uair a shruthlaítear an leithreas?(a) 5-10 lítear(b) 9-14 lítear(c) 15-20 lítear

Freagra (c)

18. Cá mhéad tonna dramhphoist agus irisí a chaitear sa channa bruscair gach bliain?(a) 1 milliún tonna(b) 2 milliún tonna(c) 4 milliún tonna

Freagra (a)

19. Cén méid talaimh a d’fhéadfá a chlúdach leis an méid dramhaíola a chaithimid ar shiúl gach bliain i dTuaisceart Éireann?(a) Béal Feirste go hiomlán(b) Contae Aontroma agus Contae an Dúin(c) An tír ar fad

Freagra (c)

20. Cén naomh atá ina Éarlamh ar éiceolaíocht?(a) Naomh Proinsias Assisi(b) Naomh Caoimhín Ghleann Dá Locha(c) Naomh Iognóid Loyola

Freagra (a)


Bliain 9 Eochairchéim 3

Leagan Gaeilge 2012 CCEA

Beo go hiomlán 2

Leabhar Saothair

FA_work_book.indd 1 23/03/2012 14:24:13

Documents

Beo go hiomlán 2 · 2019. 6. 26. · Chéad Chomaoineach Nuair a chuimhníonn duine ar m’ainm Nuair a thugann duine chuig imeachtaí nó chuig ócáidí mé Nuair a dhéanann duine