Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej · Wkład we wzmocnienie zdolności obronnych NATO oraz budowę zdolności obronnych UE ... nuje Polska jako podmiot bezpieczeństwa?

Współczesne środowisko bezpieczeństwa jest bardzo dynamiczne. Zmieniają się zagrożenia, wyzwania i ryzyka. Jedne słabną, inne się nasilają. Pojawiają się też zupełnie nowe, jak np. cyber- zagrożenia. Aby czuć się bezpiecznie, wszyscy powinniśmy się w tym przede wszystkim dobrze orientować.

Biała Księga Bezpieczeństwa Narodowego RP powstała, aby stworzyć korzystne ku temu wa-runki. To ważne, bo bezpieczeństwo to nie tylko sprawa państwa, to sprawa każdego z nas, na-szych rodzin i społeczności lokalnych.

Zachęcam do przeczytania.

Stanisław Koziej Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego

ISBN 978-83-60846-17-9

BIała KSIęgaBezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej

w w w . S p B N . g o v . p l

pRZEwoDNIK

Dziś, na początku drugiego dziesięciolecia XXI w., bezpieczeństwo narodowe trzeba postrzegać kom-pleksowo. Stosownie do nowych warunków musi-my definiować nasze interesy i cele strategiczne oraz sposoby ich osiągania. Jednocześnie transformo-wać powinniśmy cały system bezpieczeństwa na-rodowego, zmierzając zwłaszcza do jego integracji. Kwestie te były przedmiotem analiz Komisji Strategicz-nego Przeglądu Bezpieczeństwa Narodowego. Zajęła się ona bezpieczeństwem narodowym całościowo, nie tylko bliską mi, jako zwierzchnikowi Sił Zbrojnych RP, dziedziną obronną, ale także ochronną, społeczną i gospodarczą.

Przegląd był nowatorskim przedsięwzięciem analityczno--organizacyjnym. Wiele spraw zostało podjętych po raz pierwszy w takim wymiarze.

Jego główne rezultaty zostały zawarte w Białej Księdze Bezpieczeństwa Narodowego. Księga jest adresowana do wszystkich Rodaków, bowiem sprawy bezpieczeństwa narodowego są i powinny być nam wszystkim bliskie. Jej publikację traktuję także jako spełnienie obowiązku rzetelnego informowania o sprawach dotyczących bez-pieczeństwa.

Wyrażam głębokie przekonanie, że Księga ta dobrze przysłuży się pogłębionej debacie społecznej na temat bezpieczeństwa Polski.

Zapraszam do lektury.

Bronisław Komorowski Prezydent RP

1

Rozw

ój

społ

eczn

ego

po

tenc

jału

pa

ństw

a,

z uw

zglę

dnie

niem

dzie

dzic

twa

na

rodo

weg

o (z

asob

y

niem

ater

ialn

e)

Bezp

iecz

ne w

arun

ki ro

zwoj

u po

-te

ncja

łu sp

ołec

zneg

oOc

hron

a po

dmio

tów

pot

encja

łu s

połe

czne

go

prze

d de

stru

kcyj

nym

odd

ziały

wan

iem

zew

nętrz

-ny

ch i

wew

nętrz

nych

zag

roże

ń w

cza

sie p

okoj

u,

kryz

ysu

i woj

ny

Dosk

onal

enie

zas

ad, p

roce

dur o

raz

zdol

nośc

i wsp

ół-

dzia

łani

a po

dmio

tów

spo

łecz

nego

pot

encja

łu p

ań-

stw

a ze

słu

żbam

i odp

owie

dzia

lnym

i za

ich o

chro

nę

i obr

onę

w cz

asie

pok

oju,

kryz

ysu

i woj

ny

Społ

eczn

e w

spar

cie b

ezpi

ecze

ń-st

wa

Info

rmac

yjne

, edu

kacy

jne,

kultu

row

e, na

ukow

o--te

chni

czne

i in

ne w

spar

cie d

ziała

nia

oper

acyj

-ny

ch o

gniw

sys

tem

u be

zpie

czeń

stw

a na

rodo

-w

ego

Opr

acow

anie

ob

owią

zują

cych

st

rate

gii,

plan

ów

i pro

gram

ów p

rzyg

otow

ania

(ut

rzym

ania

i do

sko-

nale

nia)

zdol

nośc

i pod

mio

tów

społ

eczn

ych

pańs

twa

do f

unkc

jono

wan

ia w

cza

sie z

agro

żeni

a (k

ryzy

su)

i woj

ny, w

tym

rea

lizac

ji za

dań

wsp

arci

a op

erac

yj-

nych

ogn

iw sy

stem

u be

zpie

czeń

stw

a na

rodo

weg

o

Rozw

ój

gosp

odar

czeg

o

pote

ncja

łu

pańs

twa,

z u

wzg

lędn

ieni

em

ochr

ony

śr

odow

iska

na

tura

lneg

o (z

asob

y

mat

eria

lne)

Bezp

iecz

ne w

arun

ki ro

zwoj

u po

-te

ncja

łu g

ospo

darc

zego

Ochr

ona

podm

iotó

w p

oten

cjału

gos

poda

rcze

go

prze

d de

stru

kcyj

nym

odd

ziały

wan

iem

zew

nętrz

-ny

ch i

wew

nętrz

nych

zag

roże

ń w

cza

sie p

okoj

u,

kryz

ysu

i woj

ny

Dosk

onal

enie

zasa

d, p

roce

dur o

raz z

doln

ości

wsp

ół-

dzia

łani

a po

dmio

tów

(og

niw

) go

spod

arcz

ego

po-

tenc

jału

pań

stw

a ze

słu

żbam

i od

pow

iedz

ialn

ymi

za ic

h oc

hron

ę i o

bron

ę w

cza

sie p

okoj

u, k

ryzy

su

i woj

ny

Gosp

odar

cze

wsp

arcie

be

zpie

-cz

eńst

wa

Finan

sow

e, en

erge

tycz

ne, i

nfra

stru

ktur

alne

, ma-

teria

łow

e i i

nne

wsp

arcie

dzia

łani

a op

erac

yjny

ch

ogni

w sy

stem

u be

zpie

czeń

stw

a nar

odow

ego

Opr

acow

anie

ob

owią

zują

cych

st

rate

gii,

plan

ów

i pro

gram

ów p

rzyg

otow

ania

(utrz

yman

ia i d

osko

na-

leni

a) zd

olno

ści p

odm

iotó

w (o

gniw

) gos

poda

rczy

ch

pańs

twa

do f

unkc

jono

wan

ia w

cza

sie z

agro

żeni

a (k

ryzy

su) i

woj

ny, w

tym

rea

lizac

ji za

dań

wsp

arci

a op

erac

yjny

ch o

gniw

sys

tem

u be

zpie

czeń

stw

a na

-ro

dow

ego

Źród

ło: o

prac

owan

ie w

łasn

e.

INTE

RESY

NAR

OD

OW

ECE

LE S

TRAT

EGIC

ZNE

W D

ZIED

ZIN

IE B

EZPI

ECZE

ŃST

WA

KON

STYT

UCYJ

NE

(art

. 5 K

onst

ytuc

ji RP

)

W D

ZIED

ZIN

IE

BEZP

IECZ

EŃST

WA

(got

owoś

ć i zd

olno

ść za

bez-

piec

zeni

a in

tere

sów

kon

sty-

tucy

jnyc

h)

CELE

OPE

RACY

JNE

(kie

runk

i dzi

ałań

–

goto

woś

ć)

CEL

E PR

EPAR

ACYJ

NE

(zak

res p

rzyg

otow

ań

– zd

olno

ści)

Istn

ieni

e ni

epod

legł

ego

pańs

twa

pols

kieg

o,w

nie

naru

szal

nych

gr

anic

ach

(pań

stw

o)

Dysp

onow

anie

sku

tecz

nym

na-

rodo

wym

pot

encja

łem

bez

pie-

czeń

stw

a (g

otow

ość

i zd

olno

ść

odst

rasz

ania

, obr

ony i

och

rony

)

Prow

adze

nie

akty

wne

j po

lityk

i w

ykor

zyst

ywa-

nia

szan

s i u

prze

dzaj

ąceg

o re

duko

wan

ia r

yzyk

w

dzie

dzin

ie b

ezpi

ecze

ństw

a

Budo

wa,

utrz

yman

ie i

trans

form

acja

zint

egro

wan

ego

syst

emu

bezp

iecz

eńst

wa

naro

dow

ego,

w t

ym p

od-

syst

emu

kier

owan

ia

oraz

pod

syst

emów

wyk

onaw

-cz

ych

(ope

racy

jnyc

h i w

spar

cia)

Utrz

ymyw

anie

po

lityc

zno-

decy

zyjn

ej,

pl

ani-

styc

znej

i sz

kole

niow

ej g

otow

ości

do sk

utec

zne-

go re

agow

ania

na

zagr

ożen

ia d

la n

iepo

dleg

łośc

i i n

iena

rusz

alno

ści t

eryt

oria

lnej

RP

Utrz

ymyw

anie

ład

u ko

nsty

tucy

jneg

o or

az w

e-w

nętrz

nej s

tabi

lnoś

ci pa

ństw

a

Czło

nkos

two

w

wia

rygo

dnyc

h sy

stem

ach

bezp

iecz

eńst

wa

mię

-dz

ynar

odow

ego

Udzia

ł w b

udow

ie i u

trzym

ywan

iu p

rzez

org

aniza

-cje

bez

piec

zeńs

twa,

któr

ych

Polsk

a jes

t czło

nkie

m,

oper

acyjn

ej g

otow

ości

do d

ziała

nia

w w

ymiar

ach:

po

lityc

zno-

decy

zyjn

ym,

plan

istyc

znym

i s

zkol

e-ni

owym

Wkł

ad w

e w

zmoc

nien

ie z

doln

ości

obro

nnyc

h NA

TO

oraz

bud

owę

zdol

nośc

i obr

onny

ch U

E

Udzia

ł w m

iędz

ynar

odow

ych

wys

iłkac

h re

duko

-w

ania

źró

deł z

agro

żeń,

w ty

m w

mię

dzyn

arod

o-w

ych

oper

acja

ch b

ezpi

ecze

ństw

a

Utrz

ymyw

anie

nar

odow

ych

zdol

nośc

i do

udz

iału

w

obr

onie

soj

uszn

ików

ora

z w

mię

dzyn

arod

owyc

h op

erac

jach

bez

piec

zeńs

twa

Wol

ne i b

ezpi

eczn

e ży

cie

obyw

atel

i(o

byw

atel

i s

połe

czeń

stw

o)

Swob

oda

korz

ysta

nia

prze

z ob

y-

wat

eli z

pra

w i

wol

nośc

i czło

wie

-ka

, bez

szk

ody

dla

bezp

iecz

eń-

stw

a in

nych

osó

b i b

ezpi

ecze

ń-st

wa p

ańst

wa

Udzia

ł w p

rom

owan

iu n

a ar

enie

mię

dzyn

arod

o-w

ej

oraz

krz

ewie

nie

w s

połe

czeń

stw

ie p

olsk

im

zasa

d i

świa

dom

ości

nal

eżyt

ego

korz

ysta

nia

z pra

w i w

olno

ści c

złow

ieka

i oby

wat

ela

Twor

zeni

e i d

osko

nale

nie

reg

ulac

ji pr

awny

ch o

raz

eduk

acji p

owsz

echn

ej w

zakr

esie

pra

w i w

olno

ści

Elim

inow

anie

źró

deł z

agro

żeń

dla

swob

ody

ko-

rzys

tani

a z

praw

i w

olno

ści o

raz

kons

ekw

entn

e śc

igan

ie i k

aran

ie sp

raw

ców

wyk

rocz

eń p

rzec

iw-

ko te

j sw

obod

zie

Orga

nizo

wan

ie, w

ypos

ażan

ie

oraz

szk

olen

ie s

łużb

i in

styt

ucji o

dpow

iedz

ialn

ych

za za

pew

nien

ie sw

obo-

dy ko

rzys

tani

a z p

raw

i wol

nośc

i oby

wat

elsk

ich

Ochr

ona i

ndyw

idua

lna o

byw

atel

i i z

bior

owa

ludn

ości

prze

d lo

so-

wym

i i

celo

wym

i za

groż

enia

mi

dla

ich ży

cia i

zdro

wia

ora

z prz

ed

naru

szen

iem

, utra

tą lu

b de

grad

a-cją

dys

pono

wan

ych

prze

z ni

ch

dóbr

(m

ater

ialn

ych

i ni

emat

e-ria

lnyc

h)

Utrz

ymyw

anie

wys

okie

j got

owoś

ci pl

anist

yczn

ej,

szko

leni

owej

i op

erac

yjne

j do

szyb

kieg

o re

ago-

wan

ia n

a za

groż

enia

kry

zyso

we

(indy

wid

ualn

e dl

a ob

ywat

eli i

zbi

orow

e dl

a lu

dnoś

ci or

az ic

h dó

br)

Dosk

onal

enie

regu

lacji

pra

wny

ch w

dzie

dzin

ie za

rzą-

dzan

ia k

ryzy

sow

ego,

och

rony

ludn

ości

i bez

piec

zeń-

stw

a pub

liczn

ego

Orga

niza

cyjn

o-te

chni

czny

ro

zwój

(m

oder

niza

cja)

służb

i in

styt

ucji

odp

owie

dzia

lnyc

h za

och

ronę

lud-

nośc

i, be

zpie

czeń

stw

o pu

blicz

ne i

zarz

ądza

nie

kry-

zyso

we

Kataloginteresów narodowychoraz celów strategicznych

projekt graficzny, przygotowanie do druku, druk i oprawa:agencja Reklamowo-wydawnicza a. grzegorczyk, www.grzeg.com.pl

1

Jaki jest stan bezpieczeństwa Polski? Jakie zmiany możemy prognozować w perspektywie 20 lat? Jakie wynikają z nich strategiczne kierunki kształtowania bezpieczeństwa Polski? Jak powin-niśmy się do tego przygotowywać?

Na te i wiele innych pytań odpowiedź można znaleźć w Białej Księdze Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczy-pospolitej Polskiej. Powstała ona na podstawie wyników prac Komisji Strategicznego Przeglądu Bezpieczeństwa Narodowego (SPBN), który był pierwszym tego typu przeglądem zrealizowanym w Polsce.

Przegląd został przeprowadzony na polecenie pre-zydenta RP Bronisława Komorowskiego. Rozpoczął się w listopadzie 2010 r. i trwał prawie dwa lata – do września 2012 r. W pracę nad nim zaangażowanych było ponad 200 ekspertów m.in. z niezależnych ośrodków analitycz-nych, uczelni oraz struktur rządowych. Przewodniczącym Komisji był szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego minister Stanisław Koziej.

Podczas prac dokonano analizy interesów narodowych i celów strategicznych w dziedzinie bezpieczeństwa oraz prognozy (w perspektywie dwudziestoletniej) kształto-wania się środowiska bezpieczeństwa Polski w wymiarze globalnym, regionalnym i krajowym. Opracowano także warianty działań Polski oraz opcje przygotowań systemu bezpieczeństwa narodowego.

Gruntto bezpieczeństwo...

2

Biała Księga Bezpieczeństwa Narodowego RP – przewodnik

Biała Księga Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczy-pospolitej Polskiej to ponad dwustustronicowy dokument, w którym opisany został cały system bezpieczeństwa narodowego. Pokazuje zależności i wzajemne relacje między jego poszczególnymi ogniwami. Dzięki temu opracowaniu łatwiej będzie Czytelnikom zrozumieć istotę głównych problemów bezpieczeństwa.

Biała Księga składa się z czterech rozdziałów. Niniejsza publikacja syntetycznie opisuje każdy z nich.

Biała Księga Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczy-pospolitej Polskiej ma przyczyniać się do pogłębiania wiedzy oraz świadomości społecznej o bezpieczeństwie Polski i Polaków – wszystkich jego dziedzin: obronnej, ochronnej, społecznej i gospodarczej. Dedykowana jest wszystkim obywatelom – pracownikom struktur państwo-wych, organizacji publicznych i niepublicznych, uczniom, studentom, nauczycielom, ekspertom, publicystom, po-litykom i decydentom.

INTERESY

DZIAŁANIA

WARUNKI

PRZYGOTOWANIA

3

Kierowanie bezpieczeństwem narodowym

DZIE

DZIN

Y BE

ZPIE

CZEŃ

STW

A NA

RODO

WEG

O

Obro

nna

Ochr

onna

Społ

eczn

aGo

spod

arcz

a

SEKT

ORY

BEZP

IECZ

EŃST

WA

NARO

DOW

EGO

dyplomatyczny

militarny

wywiadowczy

kontrwywiadowczy

prawa i porządku publicznego

ratownictwa

kulturowy

edukacyjny

socjalny

demografi czny

migracyjny

...

fi nansowy

energetyczny

transportowy

infrastruktury krytycznej

środowiska naturalnego

...

Tran

ssek

toro

we

obsz

ary b

ezpi

ecze

ństw

a(n

p. cy

berb

ezpi

ecze

ństw

o; b

ezpi

ecze

ństw

o an

tyte

rrory

styc

zne)

Podm

ioty

bez

piec

zeńs

twa n

arod

oweg

o re

alizu

jące

zada

nia s

trate

gicz

ne

(ope

racy

jne

--- w

spie

rają

ce)

Prezydent, Rada Ministrów

MSZ --- MON

MSW

MON --- MSW MSZ

AW SWW

ABW

SKW

MSW

(Pol

icja,

SG, B

OR),

MS

(SW

)M

AC,

CBA,

Prok

ura-

tura

MSW (PSP

OC

K) --- MAC

,M

Ś

MKi

DNM

EN ---po

dmio

ty

pub-

liczn

e i n

iepu

bli-

czne

, OP*

MNi

SzW

MEN ---

MKi

DN,

ucze

lnie

(sz

koły

) pu

blicz

ne

i nie

publ

i-cz

ne, O

P*

MPi

PS--- M

Z,oś

rodk

i pa

ństw

owe

i sam

orzą

-do

we,

OP*

MPi

PS--- M

Z,OP

*

UDSC --- M

AC,

MSW

---M

F --- MG,

M

RiRW

MSP

MRR

MTB

iGM

MG --- MSP

MTB

iGM

--- MG

MTB

iGM

--- MG

MSP

MŚ ---

podm

ioty

pa

ństw

owe

i sam

orzą

-do

we,

OP*

---

*OP

– or

gani

zacj

e po

zarz

ądow

e Źr

ódło

: opr

acow

anie

wła

sne.

Struktura bezpieczeństwanarodowegoprzyjęta na potrzeby SPBN

4


BIURO BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO

BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJZ Z Ń T

po pierwsze:Zdiagnozowaliśmystan polskiego bezpieczeństwa

5

Szukaliśmy odpowiedzi na następujące pytania: Czym charakteryzuje się Polska jako podmiot bezpieczeństwa? Jakim dysponuje potencjałem strategicznym? Jakie ma interesy narodowe i jakie wynikają z nich cele strategiczne w dziedzinie bezpieczeństwa?

Interesowało nas: W jaki sposób kształtowanie się tożsamości naro-

dowej i własnej państwowości wpływało i wpływa na nasze interesy narodowe i cele strategiczne?

Jakie są strategiczne uwarunkowania ustrojowo--polityczne Polski i jaki ma to wpływ na interesy narodowe i cele strategiczne w dziedzinie bez-pieczeństwa?

Jakim strategicznym potencjałem obronnym, ochronnym, społecznym i gospodarczym dyspo-nuje Polska jako podmiot bezpieczeństwa?

Jakie interesy narodowe ma Polska w XXI wieku i jakie wynikają z nich cele strategiczne w dziedzinie bezpieczeństwa?

Pracę rozpoczęto od określenia interesów narodowych i wynikających z nich celów strategicznych w dziedzinie bezpieczeństwa (patrz str. 32). Punktem wyjścia do ich sformułowania była diagnoza Polski jako strategiczne-go podmiotu bezpieczeństwa, dokonana w kontekście zarówno historycznym, teraźniejszych uwarunkowań

Inte

resy


6

ustrojowo-politycznych, jak i potencjału obronnego, ochronnego, społecznego i gospodarczego.

DOŚWIADCZENIA HISTORYCZNE dowodzą, że geopolityczne położenie Polski między Zachodem a Wschodem było najważniejszym strategicznym czyn-nikiem wpływającym na kształtowanie się tożsamości narodowej i polskiej państwowości. Liczne konfl ikty – wojny zewnętrzne i kryzysy wewnętrzne – powodowały, że sprawy bezpieczeństwa musiały znajdować się przez znaczną część polskich dziejów w centrum uwagi władz państwa i społeczeństwa. Lekceważenie ich kończyło się marginalizacją znaczenia na arenie międzynarodowej (okres rozbicia dzielnicowego), bądź zupełnym upadkiem państwowości (okres rozbiorów).

Nasza historia pokazuje też, jak ważna jest harmonia między interesami jednostki i państwa oraz interesami materialnymi i niematerialnymi (duchowymi). Przerost interesów indywidualnych i partykularnych (interesy dynastyczne, „złota wolność” szlachty itp.) nad państwo-wymi oraz zapominanie o potrzebie rozwoju material-nego państwa doprowadziły do dwóch zapaści polskiej państwowości. Pielęgnowanie niematerialnych wartości, rozwijanie kultury i troska o tożsamość narodową w okresie zaborów pozwoliły jednak narodowi polskiemu przetrwać okres 123 lat niewoli.

W państwach nowoczesnych dowolność w interpre-towaniu i implementowaniu interesów narodowych jest ograniczana przede wszystkim przez ujęte w konstytu-cjach zasady ustrojowe. Zostały one określone również w Konstytucji RP.

Zdiagnozowaliśmy stan polskiego bezpieczeństwa

7

Znaczący wpływ na treść interesów narodowych i celów strategicznych ma POTENCJAŁ PAŃSTWA W DZIEDZINIE BEZPIECZEŃSTWA, w tym stan systemu bezpieczeństwa narodowego Polski. Obecnie jest to suma odrębnych, różnie ze sobą powiązanych podsystemów operacyjnych i podsystemów wsparcia, z mało spójnym podsystemem kierowania bezpieczeństwem narodowym.

Kompetencje poszczególnych podmiotów są rozproszone lub powielone, istnieje zbyt dużo orga-nów planistycznych, a koordynacja jest ograniczona.

Brakuje też spójnych regulacji prawnych, szczególnie w od-niesieniu do podsystemu kierowania bezpieczeństwem narodowym. Sytuacja taka stwarza z jednej strony ryzyko powstawania luk kompetencyjnych, a z drugiej powoduje niepotrzebne angażowanie wielu instytucji w realizację tych samych zadań, co przesądza o nieekonomiczności i nieefektywności systemu.

Wzmacniająco na interesy narodowe i cele stra-tegiczne oddziałuje stan międzynarodowych relacji w dziedzinie bezpieczeństwa. Polska jest wiarygodnym

Źródło: opracowanie własne.

KOLEGIALNYORGAN DORADCZYDECYDENT

ORGAN SZTABOWY

OGNIWA WYKONAWCZE

Uniwersalny model systemu kierowaniaIn

tere

sy


8

Szkolenie żołnierzy 25 Brygady Kawalerii Powietrznej Fot. B. Bera

Misja „Orlik 4” Fot. B. Bera

Ćwiczenie Okrętowej Grupy Zadaniowej 8FOW Fot. chor. mar. M. Purman, 8FOW

Trening komandosów Formozy Fot. chor. S. Kinasiewicz, Combat Camera DOSZ


9

członkiem NATO – najsilniejszego sojuszu obronnego na świecie. Jest też ważnym i aktywnym elementem Unii Europejskiej. Polska rozwija strategiczne relacje ze Stanami Zjednoczonymi, aktywnie uczestniczy we współpracy regionalnej, w tym z sąsiadami. Te uwarunko-wania pozwalają przyjmować bardziej ambitne interesy narodowe i cele strategiczne.

Istotny wpływ na interesy narodowe i cele strategiczne w dziedzinie bezpieczeństwa ma potencjał obronny.

Główny jego element stanowią Siły Zbrojne RP (SZ RP), które utrzymują gotowość do realizacji trzech głównych misji: gwarantowania obrony państwa i przeciwstawienia się

agresji w ramach zobowiązań sojuszniczych udziału w stabilizacji sytuacji międzynarodowej,

w operacjach reagowania kryzysowego i pomocy humanitarnej

wspierania bezpieczeństwa wewnętrznego i udzielania pomocy społeczeństwu.

Żołnierze kompanii zmechanizowanej ze Świętoszowa na poligonie. Fot. chor. R. Mniedło, 11 LDKPanc

Inte

resy


10

Potencjał i możliwości Sił Zbrojnych RP są systema-tycznie wzmacniane. Profesjonalizacja i transformacja ukierunkowane są na zwiększanie ich zdolności operacyj-nych o charakterze obronnym, zapewniających również możliwość uczestniczenia w działaniach sojuszniczych poza terytorium kraju. Poprawa zdolności operacyjnych SZ RP w ostatnich latach wpływa pozytywnie na poziom polskich ambicji strategicznych, a tym samym na skalę i charakter interesów narodowych i celów strategicznych w dziedzinie bezpieczeństwa.

Ważną rolę w defi niowaniu interesów narodowych i celów strategicznych odgrywa potencjał ochronny (służby i straże).

Fot. st. chor. szt. A. Roik, Combat Camera DOSZ

Fot. SP ZOZ Lotniczego Pogotowia Ratunkowego


11

W tym obszarze czeka nas szereg trudnych wyzwań, wynikających np. z nasilenia się przestępczości zorga-nizowanej, groźby terroryzmu, w tym cyberterroryzmu, oraz wzrostu nielegalnej migracji. Należy jednocześnie zauważyć słabości m.in. w systemie ratownictwa, a szcze-gólnie: niedostateczną koordynację działań administracji rządowej i samorządowej, brak środków na działania o charakterze profi laktycznym oraz niedoskonałość sys-temu ostrzegania. Nadmierna liczba służb i rozproszony nadzór komplikują koordynację i osłabiają efektywność potencjału ochronnego.

Analiza potencjałów społecznego i gospodarczego Polski wskazuje na ich zróżnicowany wpływ na defi nio-wanie interesów narodowych oraz celów strategicznych w dziedzinie bezpieczeństwa. Czynnikiem pozytywnym jest rozwój gospodarki. Mimo trwającego kryzysu, Polska utrzymała wzrost produktu krajowego brutto (PKB). Szansą na zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego są pro-gnozowane zasoby gazu łupkowego. Negatywny wpływ wywierają trudności w takich obszarach, jak demografi a, nauka i technologia. Poważnymi problemami są również: bezrobocie – przekładające się bezpośrednio na stan gospodarki, bariery w przedsiębiorczości i ograniczony rozwój kapitału społecznego. Niezadowalający z punktu widzenia bezpieczeństwa jest także stan infrastruktury. Wstrzemięźliwość w defi niowaniu interesów nakazuje stan fi nansów publicznych wynikający z ogólnej nierównowagi sektora fi nansów.

Na podstawie doświadczeń historycznych, które ukształtowały polską kulturę strategiczną, diagnozy strategicznego potencjału państwa oraz postanowień

Inte

resy


12

Konstytucji RP można sformułować katalog INTERE-SÓW NARODOWYCH I CELÓW STRATEGICZNYCH W DZIEDZINIE BEZPIECZEŃSTWA (patrz str. 32). Za punkt wyjścia przyjmuje się funkcje państwa wskazane w art. 5. Konstytucji RP.

Główne interesy narodowe w dziedzinie bezpieczeń-stwa to: dysponowanie własnym, skutecznym potencjałem bezpieczeństwa; udział w wiarygodnych systemach bez-pieczeństwa międzynarodowego; swoboda korzystania przez obywateli z praw i wolności człowieka bez szkody dla innych osób i bezpieczeństwa państwa; ochrona in-dywidualna obywateli i zbiorcza ludności przed losowymi i celowymi zagrożeniami; bezpieczne warunki rozwoju potencjału społeczno-gospodarczego; społeczne i go-spodarcze wsparcie bezpieczeństwa.

Na podstawie zdefi niowanych w ten sposób interesów narodowych w dziedzinie bezpieczeństwa, określa się odpowiadające im zestawy celów strategicznych o charak-terze operacyjnym i przygotowawczym (preparacyjnym).

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.

Art. 5. Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.

po drugie:Podjęliśmy się prognozy rozwoju środowiskabezpieczeństwa Polski

13

Zadaliśmy podstawowe pytanie: Jak obecnie wygląda strategiczne środowisko bezpieczeństwa (zewnętrzne i wewnętrzne, militarne i pozamili-tarne warunki bezpieczeństwa) i jakie mogą być scenariusze jego kształtowania się w perspektywie dwudziestoletniej?

Interesowało nas: Jaki wpływ na nasze warunki bezpieczeństwa

mogą mieć pozytywne i negatywne tendencje kształtowania się zjawisk i procesów międzypań-stwowych i transnarodowych w wymiarze global-nym i regionalnym?

Jak i pod wpływem jakich czynników mogą kształ-tować się krajowe warunki (szanse, wyzwania, zagrożenia i ryzyka) bezpieczeństwa Polski?

Jakie można nakreślić scenariusze kształtowania się warunków bezpieczeństwa Polski?

Jednym z kluczowych czynników kształtujących śro-dowisko bezpieczeństwa jest globalizacja i rewolucja informacyjna. Przyczyniają się one do podnoszenia po-ziomu dobrobytu, sprzyjają rozwojowi nowoczesnych technologii, doskonaleniu metod zarządzania oraz spo-sobów fi nansowania rozwoju gospodarczego. Stwarzają zatem szansę na demokratyzację oraz umożliwiają postęp gospodarczy i społeczny na świecie – również w jego biedniejszych częściach.

War

unki


14

Źródło: Fotolia

Równolegle do pozytywnych skutków, efektem proce-sów globalizacyjnych i informacyjnych są nowe wyzwania i zagrożenia dla ŚWIATOWEGO BEZPIECZEŃSTWA – zarówno w aspekcie militarnym, jak i pozamilitarnym. Ostrości i tempa nabierają m.in. towarzyszące procesowi globalizacji nowe podziały świata. Ponadto rozwój tech-nologii i rozszerzanie się światowego rynku doprowadziły do gwałtownego wzrostu zapotrzebowania na surowce energetyczne, a także na żywność i wodę. Wszystkie te czynniki wpływają na politykę, gospodarkę i procesy społeczne.

Nie możemy zapomnieć, że bezpieczeństwo globalne i regionalne jest również kształtowane przez niestabilność poszczególnych regionów świata. Obecnie istnieje wiele ognisk zapalnych (zwłaszcza na Bliskim Wschodzie), które mogą stać się zarzewiem konfl iktu na szerszą skalę. Sytu-acji tej towarzyszy zjawisko proliferacji broni masowego rażenia i środków jej przenoszenia, co negatywnie wpływa na procesy rozbrojeniowe.

Podjęliśmy się prognozy rozwoju środowiska bezpieczeństwa Polski

15

W wymiarze globalnym poważnym wyzwaniem jest grupa państw upadłych i upadających, których we-wnętrzna strukturalna słabość, brak skutecznej kontroli terytorium czy wręcz wewnętrzny rozpad negatywnie oddziałują na sytuację w ich sąsiedztwie.

Prognozuje się, że w nadchodzących dekadach posze-rzać się będzie skala wyzwań oraz zagrożeń transnarodo-wych i asymetrycznych. Terroryzm będzie zagrożeniem, do przeciwdziałania któremu państwa muszą przygotowywać się w niemniejszym stopniu niż do zagrożeń wojennych. Aktywność terrorystów przenosi się również do cyber-przestrzeni, która w coraz większym stopniu będzie się stawać obszarem rywalizacji i konfrontacji, także między państwami.

Poważne wyzwanie niesie ze sobą słabnąca rola orga-nizacji międzynarodowych, co wyraża się w trudnościach uruchomienia przez nie skutecznych mechanizmów współpracy na rzecz wsparcia bezpieczeństwa. Doty-czy to zwłaszcza Organizacji Narodów Zjednoczonych, a w wymiarze regionalnym (europejskim) Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.

W ostatnich latach uwidacznia się stopniowe ogra-niczanie mocarstwowej pozycji Stanów Zjednoczonych w świecie. Nie zmienia to jednak faktu, że w perspektywie nadchodzących dwóch dekad będzie to wciąż najpo-tężniejsze państwo świata – zarówno pod względem potencjału militarnego, jak i wysokości dochodu naro-dowego oraz udziału w światowych obrotach rynków kapitałowych i towarowych. Przewidywania, które zakładają radykalny, szybszy od obecnego, rozwój tzw. mocarstw

War

unki


16

wschodzących (często również określanych jako BRIC: Brazylia, Rosja, Indie, Chiny) i wysunięcie się na pierwszą pozycję Chin, mogą być niedokładne, ponieważ biorą pod uwagę tylko wysokość PKB.

Bezpieczeństwo EUROPY determinowane jest za-sadniczo przez cztery czynniki: NATO, Unię Europejską, strategiczną obecność USA oraz relacje z Rosją.

NATO jest i najprawdopodobniej pozostanie najpo-tężniejszym i najskuteczniejszym sojuszem polityczno--militarnym. Organizacja ta na nowo zdefi niowała swoje zadania w zmienionej po zakończeniu zimnej wojny sytuacji międzynarodowej, dodając do swej rdzennej misji obrony kolektywnej dwa nowe: opanowywanie kryzysów oraz zapewnianie bezpieczeństwa przez współ-pracę. Obecnie głównym wyzwaniem, przed jakim stoi NATO, jest zdefi niowanie jego roli w okresie tzw. post-afgańskim. W tym względzie kluczowa będzie odpowiedź na pytanie: czy po okresie dwóch dekad reagowania da-leko poza własnym terytorium, Sojusz powinien przejść do nowej fazy konsolidacji wokół podstawowej funkcji bezpośredniego bezpieczeństwa swoich członków, czy też coraz bardziej będzie angażował się w zadania o skali globalnej?

Wydaje się, że potrzebna jest przede wszystkim kon-solidacja wokół funkcji obronnej, która przyczyni się do wzmocnienia poczucia bezpieczeństwa wszystkich państw Sojuszu i w efekcie zwiększy ich wolę i gotowość do angażowania się w – konieczne także w przyszłości– operacje poza własnym terytorium.


17

Unia Europejska weszła od połowy 2008 r. w fazę kryzysu oraz spadającej dynamiki wspólnej gospodarki. Mimo tego próbuje sprostać nowym wyzwaniom, spośród których najtrudniejszymi są kryzys strefy euro oraz kłopoty z rozwijaniem Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (WPBiO). Innym poważnym wyzwaniem dla Europy jest jej niska samowystarczalność surowcowa, która tylko częściowo rekompensowana jest przez wytwarzanie energii ze źródeł alternatywnych.

Najpoważniejsze wyzwania dla bezpieczeństwa eko-nomicznego Unii Europejskiej dotyczą fi nansów. Jeżeli państwa członkowskie UE zechcą i będą w stanie podpo-rządkować się rygorom naprawczym, a polityka makroeko-nomiczna w strefi e euro zostanie zreformowana (przede wszystkim w celu zwiększenia zakresu wspólnotowej polityki fi skalnej), kryzys powinien zostać przezwyciężony. Szczególnie ważnym wyzwaniem, przed jakim stoi UE, jest aktualizacja Europejskiej strategii bezpieczeństwa z 2003 r.

Strategiczna (polityczno-wojskowa i gospo-darcza) obecność USA w Europie to jeden z fi larów bezpieczeństwa europejskiego. Dlatego szereg niewia-domych i wyzwań dla Europy rodzi się w związku z coraz mocniejszym zwrotem USA w kierunku Azji i Pacyfi ku.

Ważnym czynnikiem zewnętrznym, rzutującym na stan bezpieczeństwa Polski są relacje między Rosją a Zachodem. Dzisiaj trudno jest określić ich klarowną per-spektywę. Czy Rosja będzie utrzymywać kurs na odbudowę swojej mocarstwowości, nie licząc się z innymi (zwłaszcza z sąsiadami)? Czy też nastąpi zmiana tego kursu na rzecz współpracy w budowaniu wspólnego bezpieczeństwa?

War

unki


18

Dzisiaj bardziej prawdopodobny wydaje się scenariusz kontynuacyjny, niekorzystny dla Polski.

Mimo kryzysu w strefi e euro i stagnacji gospodarczej, różnic w poziomie życia, dochodów oraz dostępu do dóbr i usług, nasilającego się kryzysu demografi cznego, a także istnienia na obszarach peryferyjnych punktów zapalnych, które w niesprzyjającej sytuacji mogą przerodzić się w konfl ikty, Europa wciąż powszechnie postrzegana jest jako kontynent dobrobytu i pokoju, a jej rdzeń – Unia Europejska stanowi siłę przyciągającą dla innych państw.

Wyzwania i zagrożenia dla Polski, wynikające z analizy zewnętrznego środowiska bezpieczeństwa, mają przede wszystkim niemilitarny charakter.

Wciąż istotne pozostają też zagrożenia militarne. Mogą one przyjąć formę skokowej rozbudowy poten-cjału militarnego w pobliżu polskich granic, praktycznej demonstracji siły, czy szantażu militarnego. Nie można jednak wykluczyć także bezpośrednich zagrożeń zbrojnych. Wśród nich należy wyróżnić dwa rodzaje: po pierwsze – za-grożenia, które najogólniej można określić aterytorialnymi

Fot. chor. R. Mniedło, 11 LDKPanc


19

(w których przeciwnik nie ma zamiaru opanować atakowa-nego terytorium), czyli uderzenia punktowe, selektywne, o świadomie ograniczonej skali i zasięgu (często skryte, z tylko „domyślnym autorstwem”), obliczone na szantażo-wanie państwa, bądź też zmuszenie do odpowiedniego kroku politycznego w warunkach izolacji od szerszego systemu bezpieczeństwa międzynarodowego (np. bez uruchamiania NATO, w wyniku tworzenia tzw. „sytuacji trudnokonsensusowych”, w których ciężko byłoby o uzy-skanie zgody wśród sojuszników co do sposobu i zakresu reakcji); po drugie – zagrożenia związane z sytuacją dzisiaj zdecydowanie mniej prawdopodobną, ale jednocześnie najbardziej niebezpieczną, a więc wojną na dużą skalę. Tego rodzaju wojna mogłaby nastąpić w warunkach radykalnej zmiany obecnego kursu polityki międzyna-rodowej, a więc musiałaby zostać poprzedzona raczej długotrwałą zmianą sytuacji politycznej i strategicznej na świecie. W związku z tym byłby czas na przygotowanie reakcji, w tym także tej kolektywnej, czyli całego Sojuszu, którego członkiem jest Polska.

POLSKA jako państwo członkowskie NATO i UE, współtworząca Trójkąt Weimarski i Grupę Wyszehradzką, jest benefi cjentem pozytywnych przemian politycznych i gospodarczych w Europie (patrz str. 30). Prognozując wewnętrzne warunki bezpieczeństwa należy zdecydowa-nie wykluczyć wewnętrzne zagrożenia militarne, takie jak np. bunt czy pucz. Istnieje natomiast ryzyko możliwości poszerzania się zorganizowanej – zwłaszcza o charakterze transnarodowym – przestępczości zbrojnej (z użyciem broni na większą skalę, np. w ramach porachunków grup przestępczych). Jednym z prawdopodobnych zadań Sił Zbrojnych RP będzie tradycyjne wsparcie innych struktur

War

unki


20

państwa w likwidacji skutków klęsk żywiołowych i kata-strof technicznych lub pomoc służbom państwowym w przeciwdziałaniu niekontrolowanej masowej migracji ludności na terytorium Polski.

Najpoważniejsze wyzwania w dziedzinie bezpieczeń-stwa pozamilitarnego, z którymi będzie musiała się zmierzyć Polska, wiążą się z zapewnieniem niezakłóconego rozwoju gospodarczego państwa, stabilnej sytuacji fi nansowej i spójnej, dalekosiężnej polityki społecznej uwzględniającej przeciwdziałanie nadchodzącemu niżowi demografi cz-nemu. Istotne dylematy strategiczne, które Polska będzie musiała rozwiązać, związane są także z pogarszającym się stanem infrastruktury przemysłowej (kopalnie i zakłady przemysłowe, elektrownie i energetyczne linie przesyłowe, zbiorniki retencyjne) oraz transportowej (drogi i trakcje kolejowe). Zużywanie się, a często również dewastacja infrastruktury, powodują, że stale wzrasta ryzyko wystą-pienia katastrof o podłożu przemysłowym i technicznym.

Ocena środowiska bezpieczeństwa oraz kierunków jego rozwoju w wymiarze globalnym, regionalnym (eu-ropejskim) i krajowym w nadchodzącym dwudziestoleciu pozwala nakreślić TRZY SCENARIUSZE możliwego kształ-towania się strategicznych warunków bezpieczeństwa: integracyjny – z przewagą pozytywnych i pożądanych

zjawisk oraz tendencji dezintegracyjny – z przewagą niekorzystnych i nie-

bezpiecznych zjawisk zewnętrznych i wewnętrznych ewolucyjny – zakładający kontynuację względnej

równowagi zjawisk pozytywnych i negatywnych.

Za najbardziej prawdopodobny uznaje się scenariusz ewolucyjny.

po trzecie:Wytyczyliśmy kierunki działań

21

Zastanawialiśmy się, jakie są możliwe, a wśród nich rekomendowane koncepcje działań strategicznych (strategia operacyjna) Polski, czyli sposobów osiągania ustalonych celów strategicznych w prze-widywanych scenariuszach kształtowania się środowiska bezpieczeństwa – z uwzględnieniem zadań strategicznych w sektorach bezpieczeń-stwa: obronnym, ochronnych oraz społecznych i gospodarczych.

Interesowało nas: Jakie mogą być generalne zasady i sposoby osiąga-

nia celów strategicznych przez Polskę w dziedzinie bezpieczeństwa?

Jakie mogą być strategiczne zadania w obronnym sektorze bezpieczeństwa Polski?

Jakie mogą być strategiczne zadania w ochronnych sektorach bezpieczeństwa Polski?

Jakie mogą być strategiczne zadania w społecznych i gospodarczych sektorach bezpieczeństwa Polski?

Jakie opcje strategii operacyjnej powinny być za-rekomendowane w poszczególnych scenariuszach kształtowania się warunków bezpieczeństwa oraz jakie wynikają z nich wymagania wobec systemu bezpieczeństwa narodowego?

Stosownie do prognostycznych scenariuszy roz-woju środowiska bezpieczeństwa można nakreślić trzy OPCJE STRATEGII OPERACYJNEJ:

Dzi

ałan

ia


22

opcję maksymalnego umiędzynarodowienia bezpie-czeństwa Polski, która odpowiada scenariuszowi in-tegracyjnemu

opcję autarkii strategicznej (samodzielności i samowy-starczalności), która odnosi się do scenariusza dezin-tegracyjnego

opcję zrównoważonego umiędzynarodowienia i usa-modzielnienia bezpieczeństwa Polski, odpowiadającą scenariuszowi ewolucyjnemu.

Rekomendowany jest wariant trzeci, który zakłada, że działania strategiczne na rzecz bezpieczeństwa powinny koncentrować się wokół trzech głównych priorytetów: utrzymania własnej determinacji i gotowości do dzia-

łania w pełnym spektrum dziedzin, obszarów i sekto-rów bezpieczeństwa narodowego, z uwzględnieniem zwłaszcza tych, w których sojusznicze działanie może być utrudnione

umacniania międzynarodowej wspólnoty bezpieczeń-stwa poprzez pogłębianie procesów integracyjnych w Europie opartych na wspólnocie interesów i warto-ści, w tym zwłaszcza w ramach systemu kolektywnej

Inauguracja przewodnictwa Polski w Radzie Unii Europejskiej, lipiec 2012 r. Fot. P. Supernak/PAP

Wytyczyliśmy kierunki działań

23

obrony NATO, Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obro-ny UE oraz strategicznych partnerstw (w tym z USA), a w ich ramach – strategicznego dobrosąsiedztwa

wspierania i selektywnego udziału w międzynarodowej aktywności na rzecz zapobiegania powstawaniu nowych zagrożeń lub rozprzestrzenianiu się już istniejących kryzysów w wymiarze ponadregionalnym, na podstawie wyraźnego mandatu międzynarodowego.

Powyższe priorytety operacyjne powinny znaleźć swoje szersze rozwinięcie w Strategii Bezpieczeństwa Narodowego RP, a w ślad za nią w Polityczno-Strategicz-nej Dyrektywie Obronnej RP (lub poszerzonej o kwestie pozamilitarne Polityczno-Strategicznej Dyrektywie Bez-pieczeństwa Narodowego RP).

Szczyt NATO w Chicago, maj 2012 r. Fot. PAP/EPA

Prezydent B. Komorowski podpisuje ustawę o polskiej tarczy przeciwrakietowej, kwiecień 2013 r. Fot. Ł. Kamiński/KPRP

Dzi

ałan

ia


24

Spotkanie Prezydenta RP z Prezydentem USA, maj 2011 r. Fot. P. Molęcki/KPRP

Spotkanie Prezydenta RP z Prezydentem Ukrainy, marzec 2013 r. Fot. Ł. Kamiński/KPRP

Spotkanie Prezydenta RP z Kanclerz Niemiec, Prezydentem Francji oraz szefami rządów Czech, Słowacji, Węgier i Polski, marzec 2013 r. Fot. E. Radzikowska-Białobrzewska/KPRP

po czwarte:Nakreśliliśmy zakresprzygotowań systemu bezpieczeństwa narodowego

25

Rozważaliśmy jakie są możliwe, a wśród nich re-komendowane opcje przygotowań strategicznych Polski w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego, czyli sposobów utrzymywania i transformacji sys-temu bezpieczeństwa narodowego, wynikających ze strategii operacyjnej.

Interesowało nas: Jakie opcje strategii przygotowawczej (prepara-

cyjnej), tj. utrzymywania i transformacji systemu bezpieczeństwa narodowego (w tym jego poszcze-gólnych ogniw), powinny być rekomendowane stosownie do prawdopodobnych scenariuszy oraz możliwych wariantów strategii operacyjnej?

Jakie działania powinny być podejmowane w ra-mach doskonalenia organizacji oraz zasad funkcjo-nowania systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym (organy decyzyjne i sztabowe, infra-struktura i procedury kierowania)?

Jakie powinny być strategiczne kierunki przygoto-wywania (utrzymywania, doskonalenia i rozwoju) wykonawczych (operacyjnych oraz wsparcia) ogniw systemu bezpieczeństwa narodowego?

Diagnoza stanu istniejących w Polsce struktur i in-stytucji bezpieczeństwa, w zestawieniu z interesami na-rodowymi i celami strategicznymi państwa w dziedzinie

Przy

goto

wan

ia


26

Pokaz działań ratowniczych Fot. T. Wojtasik/PAP

bezpieczeństwa oraz w kontekście wymagań strategii operacyjnej, pozwala zidentyfi kować ich obecne słabości oraz sformułować główne kierunki rozwoju.

Stosownie do możliwych wariantów strategii ope-racyjnej można sformułować TRZY OPCJE STRATEGII PREPARACYJNEJ: umiędzynarodowienia systemu bezpieczeństwa naro-

dowego (odpowiadającą operacyjnej opcji maksymal-nego umiędzynarodowienia bezpieczeństwa Polski)

usamodzielnienia systemu bezpieczeństwa narodowe-go (odpowiadającą opcji autarkii strategicznej)

zrównoważonego integrowania systemu bezpieczeń-stwa narodowego (odpowiadającą operacyjnej opcji zrównoważonego umiędzynarodowienia i usamo-dzielnienia bezpieczeństwa Polski).

Za najbardziej zasadną uznaje się opcję trzecią, tj. zrównoważonego integrowania systemu bezpie-czeństwa narodowego. Składa się na nią przygotowanie systemu bezpieczeństwa zarówno do wykorzystywania szans wynikających ze współpracy międzynarodowej, jak i racjonalne rozwijanie zdolności do wspólnego z sojusz-

Nakreśliliśmy zakres przygotowań systemu bezpieczeństwa narodowego

27

nikami lub samodzielnego – w razie potrzeby – przeciw-stawienia się zagrożeniom militarnym i niemilitarnym. Jest to opcja kontynuacji rozwoju rozpoczętych już procesów transformacji systemu bezpieczeństwa.

Uznając opcję zrównoważonego integrowania sys-temu bezpieczeństwa narodowego za zasadną i reali-styczną, można określić następujące główne zadania w zakresie przygotowania (utrzymywania, doskonalenia i transformacji) tego systemu: ustanowienie podstaw prawnych i organizacyjnych zintegrowanego systemu bezpieczeństwa narodowego – obecnie jego podsystemy (i tworzące je ogniwa) funkcjonują raczej w oderwaniu od siebie, a podstawy prawne są niepełne i rozproszone; ustanowienie zasad i procedur polityczno-strategicznego kierowania systemem bezpieczeństwa narodowego, jednolitych we wszystkich stanach bezpieczeństwa (pod-system kierowania).

Główne strategiczne priorytety przygotowań państwa w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego to: integracja podsystemu kierowania bezpieczeństwem narodowym; profesjonalizacja podsystemów operacyjnych (obron-

Fot. ABW

Przy

goto

wan

ia


28

nego i ochronnych) oraz powszechność przygotowań podsystemów wsparcia (społecznych i gospodarczych).

Przedstawione założenia przygotowania systemu bez-pieczeństwa narodowego RP mają charakter całościowy. Realizacja przyjętych priorytetów, dzięki uzyskaniu efektu synergii, pozwoli zapewnić większą skuteczność, zlikwi-dować dublujące się kompetencje oraz będzie sprzyjać

Ćwiczenie „Patrol 09” Fot. G. Jakubowski/PAP

Źródło: opracowanie własne.

DECYDENT

ORGANY DORADCZE (KOLEGIALNE)

ORGANY SZTABOWE

współdziałanie

obrona państwa w czasie wojny przygotowania obronne, zarządzanie kryzysowe

Proponowany naczelny (centralny) system kierowania bezpieczeństwem narodowym

Nakreśliliśmy zakres przygotowań systemu bezpieczeństwa narodowego

29

racjonalnemu wydatkowaniu środków przeznaczanych na bezpieczeństwo narodowe.

Zdecydowana większość rekomendacji może być realizowana w ramach istniejącego porządku konstytucyj-nego. Dalej idące usprawnienia systemu bezpieczeństwa narodowego wymagałyby zmian konstytucyjnych.

Przy

goto

wan

ia

30

NATO

OBW

E

Unia

Euro

pejsk

a

Rada

Pań

stw

Mor

za B

ałty

ckie

goPO

LSKA

Trój

kąt W

eimar

ski

Grup

a Wys

zehr

adzk

a

Stan

na

1 st

yczn

ia 2

013

r.

Źród

ło: o

prac

owan

ie w

łasn

e.

Członkostwo Polskiw organizacjachi instytucjach międzynarodowych

31

www.spbn.gov.pl

Zapraszamydo lektury Białej Księgi Bezpieczeństwa Narodowego RP

biał[email protected]

Twoja opinia jest dla nas ważnaNapisz do nas

Czekamy na spostrzeżenia i uwagi dotyczące zawartości Białej Księgi.

32

Rozw

ój

społ

eczn

ego

po

tenc

jału

pa

ństw

a,

z uw

zglę

dnie

niem

dzie

dzic

twa

na

rodo

weg

o (z

asob

y

niem

ater

ialn

e)

Bezp

iecz

ne w

arun

ki ro

zwoj

u po

-te

ncja

łu sp

ołec

zneg

oOc

hron

a po

dmio

tów

pot

encja

łu s

połe

czne

go

prze

d de

stru

kcyj

nym

odd

ziały

wan

iem

zew

nętrz

-ny

ch i

wew

nętrz

nych

zag

roże

ń w

cza

sie p

okoj

u,

kryz

ysu

i woj

ny

Dosk

onal

enie

zas

ad, p

roce

dur o

raz

zdol

nośc

i wsp

ół-

dzia

łani

a po

dmio

tów

spo

łecz

nego

pot

encja

łu p

ań-

stw

a ze

słu

żbam

i odp

owie

dzia

lnym

i za

ich o

chro

nę

i obr

onę

w cz

asie

pok

oju,

kryz

ysu

i woj

ny

Społ

eczn

e w

spar

cie b

ezpi

ecze

ń-st

wa

Info

rmac

yjne

, edu

kacy

jne,

kultu

row

e, na

ukow

o--te

chni

czne

i in

ne w

spar

cie d

ziała

nia

oper

acyj

-ny

ch o

gniw

sys

tem

u be

zpie

czeń

stw

a na

rodo

-w

ego

Opr

acow

anie

ob

owią

zują

cych

st

rate

gii,

plan

ów

i pro

gram

ów p

rzyg

otow

ania

(ut

rzym

ania

i do

sko-

nale

nia)

zdol

nośc

i pod

mio

tów

społ

eczn

ych

pańs

twa

do f

unkc

jono

wan

ia w

cza

sie z

agro

żeni

a (k

ryzy

su)

i woj

ny, w

tym

rea

lizac

ji za

dań

wsp

arci

a op

erac

yj-

nych

ogn

iw sy

stem

u be

zpie

czeń

stw

a na

rodo

weg

o

Rozw

ój

gosp

odar

czeg

o

pote

ncja

łu

pańs

twa,

z u

wzg

lędn

ieni

em

ochr

ony

śr

odow

iska

na

tura

lneg

o (z

asob

y

mat

eria

lne)

Bezp

iecz

ne w

arun

ki ro

zwoj

u po

-te

ncja

łu g

ospo

darc

zego

Ochr

ona

podm

iotó

w p

oten

cjału

gos

poda

rcze

go

prze

d de

stru

kcyj

nym

odd

ziały

wan

iem

zew

nętrz

-ny

ch i

wew

nętrz

nych

zag

roże

ń w

cza

sie p

okoj

u,

kryz

ysu

i woj

ny

Dosk

onal

enie

zasa

d, p

roce

dur o

raz z

doln

ości

wsp

ół-

dzia

łani

a po

dmio

tów

(og

niw

) go

spod

arcz

ego

po-

tenc

jału

pań

stw

a ze

słu

żbam

i od

pow

iedz

ialn

ymi

za ic

h oc

hron

ę i o

bron

ę w

cza

sie p

okoj

u, k

ryzy

su

i woj

ny

Gosp

odar

cze

wsp

arcie

be

zpie

-cz

eńst

wa

Finan

sow

e, en

erge

tycz

ne, i

nfra

stru

ktur

alne

, ma-

teria

łow

e i i

nne

wsp

arcie

dzia

łani

a op

erac

yjny

ch

ogni

w sy

stem

u be

zpie

czeń

stw

a nar

odow

ego

Opr

acow

anie

ob

owią

zują

cych

st

rate

gii,

plan

ów

i pro

gram

ów p

rzyg

otow

ania

(utrz

yman

ia i d

osko

na-

leni

a) zd

olno

ści p

odm

iotó

w (o

gniw

) gos

poda

rczy

ch

pańs

twa

do f

unkc

jono

wan

ia w

cza

sie z

agro

żeni

a (k

ryzy

su) i

woj

ny, w

tym

rea

lizac

ji za

dań

wsp

arci

a op

erac

yjny

ch o

gniw

sys

tem

u be

zpie

czeń

stw

a na

-ro

dow

ego

Źród

ło: o

prac

owan

ie w

łasn

e.

INTE

RESY

NAR

OD

OW

ECE

LE S

TRAT

EGIC

ZNE

W D

ZIED

ZIN

IE B

EZPI

ECZE

ŃST

WA

KON

STYT

UCYJ

NE

(art

. 5 K

onst

ytuc

ji RP

)

W D

ZIED

ZIN

IE

BEZP

IECZ

EŃST

WA

(got

owoś

ć i zd

olno

ść za

bez-

piec

zeni

a in

tere

sów

kon

sty-

tucy

jnyc

h)

CELE

OPE

RACY

JNE

(kie

runk

i dzi

ałań

–

goto

woś

ć)

CEL

E PR

EPAR

ACYJ

NE

(zak

res p

rzyg

otow

ań

– zd

olno

ści)

Istn

ieni

e ni

epod

legł

ego

pańs

twa

pols

kieg

o,w

nie

naru

szal

nych

gr

anic

ach

(pań

stw

o)

Dysp

onow

anie

sku

tecz

nym

na-

rodo

wym

pot

encja

łem

bez

pie-

czeń

stw

a (g

otow

ość

i zd

olno

ść

odst

rasz

ania

, obr

ony i

och

rony

)

Prow

adze

nie

akty

wne

j po

lityk

i w

ykor

zyst

ywa-

nia

szan

s i u

prze

dzaj

ąceg

o re

duko

wan

ia r

yzyk

w

dzie

dzin

ie b

ezpi

ecze

ństw

a

Budo

wa,

utrz

yman

ie i

trans

form

acja

zint

egro

wan

ego

syst

emu

bezp

iecz

eńst

wa

naro

dow

ego,

w t

ym p

od-

syst

emu

kier

owan

ia

oraz

pod

syst

emów

wyk

onaw

-cz

ych

(ope

racy

jnyc

h i w

spar

cia)

Utrz

ymyw

anie

po

lityc

zno-

decy

zyjn

ej,

pl

ani-

styc

znej

i sz

kole

niow

ej g

otow

ości

do sk

utec

zne-

go re

agow

ania

na

zagr

ożen

ia d

la n

iepo

dleg

łośc

i i n

iena

rusz

alno

ści t

eryt

oria

lnej

RP

Utrz

ymyw

anie

ład

u ko

nsty

tucy

jneg

o or

az w

e-w

nętrz

nej s

tabi

lnoś

ci pa

ństw

a

Czło

nkos

two

w

wia

rygo

dnyc

h sy

stem

ach

bezp

iecz

eńst

wa

mię

-dz

ynar

odow

ego

Udzia

ł w b

udow

ie i u

trzym

ywan

iu p

rzez

org

aniza

-cje

bez

piec

zeńs

twa,

któr

ych

Polsk

a jes

t czło

nkie

m,

oper

acyjn

ej g

otow

ości

do d

ziała

nia

w w

ymiar

ach:

po

lityc

zno-

decy

zyjn

ym,

plan

istyc

znym

i s

zkol

e-ni

owym

Wkł

ad w

e w

zmoc

nien

ie z

doln

ości

obro

nnyc

h NA

TO

oraz

bud

owę

zdol

nośc

i obr

onny

ch U

E

Udzia

ł w m

iędz

ynar

odow

ych

wys

iłkac

h re

duko

-w

ania

źró

deł z

agro

żeń,

w ty

m w

mię

dzyn

arod

o-w

ych

oper

acja

ch b

ezpi

ecze

ństw

a

Utrz

ymyw

anie

nar

odow

ych

zdol

nośc

i do

udz

iału

w

obr

onie

soj

uszn

ików

ora

z w

mię

dzyn

arod

owyc

h op

erac

jach

bez

piec

zeńs

twa

Wol

ne i b

ezpi

eczn

e ży

cie

obyw

atel

i(o

byw

atel

i s

połe

czeń

stw

o)

Swob

oda

korz

ysta

nia

prze

z ob

y-

wat

eli z

pra

w i

wol

nośc

i czło

wie

-ka

, bez

szk

ody

dla

bezp

iecz

eń-

stw

a in

nych

osó

b i b

ezpi

ecze

ń-st

wa p

ańst

wa

Udzia

ł w p

rom

owan

iu n

a ar

enie

mię

dzyn

arod

o-w

ej

oraz

krz

ewie

nie

w s

połe

czeń

stw

ie p

olsk

im

zasa

d i

świa

dom

ości

nal

eżyt

ego

korz

ysta

nia

z pra

w i w

olno

ści c

złow

ieka

i oby

wat

ela

Twor

zeni

e i d

osko

nale

nie

reg

ulac

ji pr

awny

ch o

raz

eduk

acji p

owsz

echn

ej w

zakr

esie

pra

w i w

olno

ści

Elim

inow

anie

źró

deł z

agro

żeń

dla

swob

ody

ko-

rzys

tani

a z

praw

i w

olno

ści o

raz

kons

ekw

entn

e śc

igan

ie i k

aran

ie sp

raw

ców

wyk

rocz

eń p

rzec

iw-

ko te

j sw

obod

zie

Orga

nizo

wan

ie, w

ypos

ażan

ie

oraz

szk

olen

ie s

łużb

i in

styt

ucji o

dpow

iedz

ialn

ych

za za

pew

nien

ie sw

obo-

dy ko

rzys

tani

a z p

raw

i wol

nośc

i oby

wat

elsk

ich

Ochr

ona i

ndyw

idua

lna o

byw

atel

i i z

bior

owa

ludn

ości

prze

d lo

so-

wym

i i

celo

wym

i za

groż

enia

mi

dla

ich ży

cia i

zdro

wia

ora

z prz

ed

naru

szen

iem

, utra

tą lu

b de

grad

a-cją

dys

pono

wan

ych

prze

z ni

ch

dóbr

(m

ater

ialn

ych

i ni

emat

e-ria

lnyc

h)

Utrz

ymyw

anie

wys

okie

j got

owoś

ci pl

anist

yczn

ej,

szko

leni

owej

i op

erac

yjne

j do

szyb

kieg

o re

ago-

wan

ia n

a za

groż

enia

kry

zyso

we

(indy

wid

ualn

e dl

a ob

ywat

eli i

zbi

orow

e dl

a lu

dnoś

ci or

az ic

h dó

br)

Dosk

onal

enie

regu

lacji

pra

wny

ch w

dzie

dzin

ie za

rzą-

dzan

ia k

ryzy

sow

ego,

och

rony

ludn

ości

i bez

piec

zeń-

stw

a pub

liczn

ego

Orga

niza

cyjn

o-te

chni

czny

ro

zwój

(m

oder

niza

cja)

służb

i in

styt

ucji

odp

owie

dzia

lnyc

h za

och

ronę

lud-

nośc

i, be

zpie

czeń

stw

o pu

blicz

ne i

zarz

ądza

nie

kry-

zyso

we

Kataloginteresów narodowychoraz celów strategicznych

Projekt graficzny, przygotowanie do druku, druk i oprawa:Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Grzegorczyk, www.grzeg.com.pl





ISBN 978-83-60846-17-9



pRZEwoDNIK





ISBN 978-83-60846-17-9



pRZEwoDNIK

Documents

Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej · Wkład we wzmocnienie zdolności obronnych NATO oraz budowę zdolności obronnych UE ... nuje Polska jako podmiot bezpieczeństwa?