1

1

BÀI 4XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG THÔNG TIN QUẢN LÝ

ThS. Trần Quang Diệu

MỤC TIÊU BÀI HỌC

Học viên cần nắm rõ các vấn đề về:

Cách thiết kế một hệ thống thông tin.

Quy trình HTTT gồm những bước nào;

Những phương pháp nào đã được sử dụng để xây dựng và phát triển HTTT;

Các phương thức quản lý quá trình xây dựng và phát triển HTTT;

Một số nguyên nhân dẫn đến thành công, thất bại khi ứng dụng HTTT;

2

HƯỚNG DẪN HỌC

• Học viên nắm vững cơ sở lý thuyếtđể có thể nắm bắt quá trình xâydựng và phát triển HTTT.

• Phân tích nội dung, khía cạnh liênquan đến vấn đề xây dựng và pháttriển HTTT.

NỘI DUNG

Quy trình hệ thống phát triển hệ thống;1

Phương pháp xây dựng và phát triển hệ thống thông tin;2

Các phương thức quản lý quá trình xây dựng và phát triển hệthống thông tin.3

Nguyên nhân thành công và thất bại trong xây dựng và phát triểnhệ thống thông tin.4

3

1. QUY TRÌNH PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG THÔNG TIN

Điều tra và phân tích hệ thống

Thiết kế hệ thống

Thực hiện và bảo trì hệ thống

Sơ đồ 4.1: Quy trình phát triển hệ thống

1.1. ĐIỀU TRA VÀ PHÂN TÍCH HỆ THỐNG

Điều tra và phân tích hệ thống bao gồm các bước sau:

Khảo sát sơ bộ nhằm các mục đích: Đạt được những hiểu biết về hệ thống ứngdụng đang tồn tại, phát triển tốt mối quan hệ với người sử dụng đang tồn tại, tạo cơ sởdữ liệu hữu ích tiềm ẩn trong hệ thống, xác định bản chất vấn đề đang được điều tra.

Xem xét và đánh giá tài liệu: Các tài liệu có sẵn cần được tập trung theo nhómtác nghiệp: Tài liệu tổ chức, tài liệu cá nhân, tài liệu xử lý.

Phỏng vấn: Phương pháp tiếp cận với người có kinh nghiệm để tìm ra nguyênnhân thực sự khiến tài liệu không còn phù hợp.

Lược đồ dòng dữ liệu: Giúp chỉ rõ dòng dữ liệu giữa các tiến trình, tập tin và cácđiểm đề xuất.

Sử dụng bảng hỏi: Danh sách các câu hỏi có thể được hoàn thiện trước và sau cuộc phỏng vấn.

Đánh giá công việc: Đặc biệt quan trọng khi dùng phương pháp phân tích đểxác định tiềm năng của hệ thống mới.

Cáchthứctiến hànhđiềutra

sơ bộ

4

1.1. ĐIỀU TRA VÀ PHÂN TÍCH HỆ THỐNG (tiếp theo)

Nghiên cứu tính khả thi: Mục đích nhằmđánh giá các phương án khác nhau và đưa ramột phương án thích hợp nhất. Tính khả thicủa một phương án được xác định theo bốntiêu chuẩn:

• Tính khả thi về mặt kỹ thuật;

• Tính khả thi về hoạt động;

• Tính khả thi về kinh tế;

• Tính khả thi về điều hành.

1.1. ĐIỀU TRA VÀ PHÂN TÍCH HỆ THỐNG (tiếp theo)

Lập lược đồ dòng dữ liệu - Lược đồ dòng dữ liệu giúp:

• Xác định các quá trình thành phần của hệ thống và mối tương tác giữa chúng (hayxác định dòng dữ liệu và con người thực hiện);

• Chỉ rõ cách thức dữ liệu được đưa vào hệ thống;

• Các ký hiệu sử dụng trong lược đồ dòng dữ liệu:

Kí hiệu dòng dữ liệu: Mũi tên chỉ rã hướng di chuyển;

Kí hiệu chỉ quá trình: Các khung hình vuông có các góc tròn đầu và hình tròn chỉcác quá trình xử lý.

Kí hiệu kho dữ liệu: Hình chữ nhật mở;

Ký hiệu các thực thể: Hình tam giác hoặc hình chữ nhật.

• Các mức lược đồ dòng dữ liệu:

Lược đồ dòng dữ liệu cùng cấp 0;

Lược đồ dòng dữ liệu cấp.

5

1.2. THIẾT KẾ HỆ THỐNG

Thiết kế giao diện người sử dụng: Tập trung vào phương pháp nhập xuất dữ liệuVà chuyển đổi dữ liệu, thông tin lưu trữ trên máy và truyền đạt cho con người.

Thiết kế dữ liệu: Thiết kế cấu trúc cơ sở dữ liệu và các tệp được sử dụng bởi hệ thống thông tin dự kiến.

Thiết kế quá trình: Thiết kế các phần mềm cần thiết cho hệ thống thông tin.

Đặc tả hệ thống: đặc tae phần cứng, phần mềm và nhân sự riêng biệt cho hệ thống được đề nghị.

Tiêu chuẩn thiết kế: như hệ thống công nghệ ứng dụng (SAA), công nghệ tích hợp…

Nội dung thiết kế hệ

thống

2. PHƯƠNG PHÁP XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG THÔNG TIN

• Phương pháp chu kỳ hệ thống;

• Hệ thống mẫu thử nghiệm (bản mẫu);

• Phát triển hệ thống với các gói phần mềm.

6

2.1. PHƯƠNG PHÁP CHU KỲ HỆ THỐNG

Chu kỳ xây dựng và phát triển hệ thống thôngthường gồm các bước:

• Điều tra;

• Phân tích;

• Thiết kế;

• Thực hiện;

• Bảo trì.

2.2. HỆ THỐNG MẪU THỬ NGHIỆM

• Các bước xây dựng mẫu thử nghiệm:

• Xác định nhu cầu cơ bản của người dùng;

• Phát triển hệ thống mẫu thử nghiệm ban đầu;

• Sửa chữa hệ thống mẫu thử.

7

2.2. HỆ THỐNG MẪU THỬ NGHIỆM (tiếp theo)

Hạn chếƯu điểm

• Người dùng sớm hình dung ra chức

năng và đặc điểm của hệ thống;

• Đặc biệt có giá trị khi thiết kế giao

diện người sử dụng cho một hệ thống

thông tin;

• Khắc phục các vấn đề nảy sinh với chu

kỳ hệ thống, loại bỏ lãng phí, sai sót;

làm cho người sử dụng hài lòng.

• Không chuyển tải hết các chức năng,

đặc điểm của hệ thống, có thể làm cho

người sử dụng thất vọng.

• Có thể không thực hiện được các hệ

thống lớn nếu thiếu sự phân tích các

nhu cầu một cách hợp lý.

• Hệ thống có thể không đáp ứng được

nhu cầu trong tương lai và chỉnh sửa

nó theo nhu cầu thì trở nên phức tạp.

2.3. PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG VỚI CÁC GÓI PHẦN MỀM

• Việc mua gói phần mềm đã được thiết lập có thểthay đổi từ những hệ thống thực hiện nhữngnhiệm vụ đơn giản tới phức tạp.

• Phương pháp này được sử dụng khi:

Doanh nghiệp không đủ nguồn lực để xâydựng và phát triển hệ thống.

Chức năng phổ biến cho nhiều doanh nghiệp.

8

2.3. PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG VỚI CÁC GÓI PHẦN MỀM (tiếp theo)

Hạn chếƯu điểm

• Giảm bớt thời gian thiết kế, tổ chức

tệp dữ liệu;

• Giảm thiểu các chi phí cho hệ thống

thông tin và giải phón nguồn nhân lực.

• Giảm những điểm nút của tổ chức

trong quá trình phát triển hệ thống.

• Khó khăn do việc phát triển do chi phí

quá cao;

• Chưa thể đủ đáp ứng những nhu cầu

đa dạng phát sinh trong môi trường

thực tế.

3. CÁC PHƯƠNG PHÁP QUẢN LÝ QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG THÔNG TIN

• Thuê ngoài;

• Sử dụng nội lực;

• Thuê nhân công hợp đồng;

• Kết hợp.

9

3.1. THUÊ NGOÀI

Hạn chếƯu điểm

• Tính kinh tế;

• Chất lượng dịch vụ cao;

• Tính linh hoạt: Có thể sử dụng

cho các dự án khác…

• Mất khả năng kiểm soát;

• Sự bất ổn về thông tin chiến lược;

• Tính phụ thuộc.

3.2. SỬ DỤNG NỘI LỰC

• Sử dụng nội lực là phương pháp màdoanh nghiệp tiến hành việc phát triểnvà khai thác hệ thống thông tin hoàntoàn nhờ vào lực lượng nhân côngtrong doanh nghiệp.

• Sử dụng nội lực có thể giúp doanhnghiệp đảm bảo được việc thực hiệnmang tính chiến lược các hệ thốngthông tin trong doanh nghiệp.

• Hạn chế lớn nhất của phương phápnày là việc đầu tư quá lớn vào trangthiết bị, con người, khoảng không…

10

3.3. THUÊ NHÂN CÔNG HỢP ĐỒNG

• Ưu điểm:

Bổ sung ngay tức thì về nhu cầu lao động;

Tiết kiệm chi phí;

Tạo cho doanh nghiệp có mức độ linh hoạt cao hơn.

• Nhược điểm:

Người được thuê thường không có trách nhiệm;

Gây khó khăn cho người mới đến khi phải tiến hành công việc lại từ đầu;

Khó kiếm ngay được người có đủ kiến thức và năng lực mà doanh nghiệp cần.

3.4. KẾT HỢP

Việc kết hợp các nguồn lực của công tyvới tiến bộ về công nghệ thông tin là mộtlựa chọn cần thiết cho doanh nghiệp.

11

4. NGUYÊN NHÂN THÀNH CÔNG VÀ THẤT BẠI TRONG XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG THÔNG TIN

Những yếu tố sau quyết định sự thành bại củahệ thống:

• Vai trò của người sử dụng;

• Mức độ hỗ trợ quản lý;

• Mức đọ rủi ro và mức độ phức tạp của việcthực hiện dự án;

• Chất lượng quản lý của quá trình thực hiện.

4.1. VAI TRÒ CỦA NGƯỜI SỬ DỤNG

Sự tham gia của người sử dụng trong quátrình thiết kế và thực hiện hệ thống thôngtin tạo ra xu hướng tích cực cho hệ thống.Tuy nhiên, sự bất đồng quan điểm giữangười sử dụng và người thiết kế tạo ra sựngăn cách giao tiếp dẫn tới mức độ rủi rocủa hệ thống ngày càng cao.

12

4.2. MỨC ĐỘ HỖ TRỢ QUẢN LÝ

• Vĩ mô;

• Vi mô.

4.3. MỨC ĐỘ RỦI RO VÀ ĐỘ PHỨC TẠP CỦA VIỆC THỰC HIỆN DỰ ÁN

Các nhà nghiên cứu xác định ba yếu tố cơbản ảnh hưởng tới mức độ rủi ro của dự án:

• Quy mô dự án;

• Kết cấu của dự án;

• Kinh nghiệm về công nghệ.

13

4.4. CHẤT LƯỢNG CỦA QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN

Việc quản lý quá trình thực hiện rấtquan trọng, nếu quản lý tồi có thể dẫntới hậu quả:

• Chi phí vượt quá mức dự tính;

• Thời gian vượt quá nhiều so với mứchi vọng;

• Hạn chế về vấn đề kỹ thuật xảy ranhiều hơn mức dự đoán;

• Thất bại trong việc truyền đạt các lợiích mong muốn.

TÓM LƯỢC CUỐI BÀI

• Quy trình phát triển HTTT;

• Phương pháp xây dựng và phát triển hệ thống thôngtin: phương pháp chu kỳ hệ thống, hệ thống mẫu thửnghiệm, phát triển hệ thống với các gói sản phẩm.

• Phương pháp quản lý quá trình xây dựng và pháttriển hệ thống thông tin: Thuê ngoài, sử dụng nội lực,kết hợp.

• Nguyên nhân thành công và thất bại trong xây dựngvà phát triển hệ thống thông tin.

14

CÂU HỎI TƯƠNG TÁC

Câu 1: Hãy so sánh các phương pháp xây dựng và phát triển hệthống đã đề cập trong bài. Phương pháp nào đem lại nhiều lợiích cho doanh nghiệp?

CÂU HỎI TƯƠNG TÁC

Câu 2: Nguyên nhân thất bại, thành công trong xây dựngvà phát triển hệ thống thông tin?