BÀI GIẢNG KẾTOÁN CHI PHÍ - · PDF fileVai trò của kế toán • Phảnánhvàgiámsát toànbộquá trìnhh.độngk ... cần phải có những p.pháp và công cụ

BÀI GIẢNG

KẾ TOÁN CHI PHÍ

1

TS. Đỗ Quang Giám

Bộ môn Kế toán Quản trị và Kiểm toán

1

Giới thiệu môn học

• Nội dung, yêu cầu– Lý thuyết: 30 tiết– Bài tập và kiểm tra: 9 tiết– Tiểu luận: 6 tiết

• Điều kiện dự thi- Đi học đủ số giờ theo quy định, - Đi học đủ số giờ theo quy định, - Có đủ bài kiểm tra trên lớp- Dự giờ, làm bài tập, ý thức học tập

• Đánh giá– Điểm chuyên cần: 10%– Tiểu luận+Kiểm tra trên lớp: 30%– Thi hết môn: 60%

Nội dung

• Chương 1: Giới thiệu Kế toán CP trong QL

• Chương 2: Chi phí SXKD trong DN

• Chương 3: Kế toán xác định CP theo công việc

• Chương 4: Kế toán xác định CP theo quy trình• Chương 4: Kế toán xác định CP theo quy trình

• Chương 5: Kế toán xác định CP theo hoạt động

Chương 1:GIỚI THIỆU KTCP TRONG QUẢN LÝ

Nội dung:

• Những vấn đề cơ bản về kế toán và Quản lý trong

4

• Những vấn đề cơ bản về kế toán và Quản lý trongdoanh nghiệp.

• Mối quan hệ giữa kế toán tài chính, kế toán quản trịvà kế toán chi phí;

• Những vấn đề cơ bản về kế toán chi phí trong doanhnghiệp.

4

Công tác kế toán và QL trong DN

Vai trò của quản lý:

• XH ngày càng phát triển, nhu cầu của con người ngàycàng tăng cần phải tổ chức SX ra những SP đápứng sự tồn tại và PT. Tuy nhiên, nguồn lực để tạo racủa cải vật chất ngày càng khan hiếm.

5

ứng sự tồn tại và PT. Tuy nhiên, nguồn lực để tạo racủa cải vật chất ngày càng khan hiếm.

• Phải QL việc SD các NL để tạo ra của cải vật chất vàphân phối chúng cho các đối tượng trong XH ra saođể vừa có hiệu quả và hợp lý?

5

• DN là đơn vị trực tiếp tham gia vào quá trình tạo ra của

cải vật chất cho XH. Các DN trực tiếp tổ chức LĐ, sử

dụng các NL đầu vào là nguyên, nhiên liệu và các CP

cần thiết khác để tiến hành SX SP.

• Các nhà QTDN khi thực hiện chức năng của mình qua

Vai trò của quản lý (tiếp)

6

• Các nhà QTDN khi thực hiện chức năng của mình qua

việc XD kế hoạch, tổ chức điều hành, k.tra đánh giá và

ra QĐ không thể thiếu những thông tin k.tế, TC tin cậy

do kế toán cung cấp.

• Kế toán có vai trò quan trọng đối với công tác QL kinh tế,

tài chính ở các đơn vị. VÌ SAO VẬY?

6

Vai trò của kế toán

• Phản ánh và giám sát toàn bộ quá trình h.động k.tế, TC

của đ.vị một cách trung thực, khách quan và kịp thời

(V.dụ, biến động về TS, NV).

• Cung cấp thông tin phục vụ cho việc XD kế hoạch, dự toán;

7

Cung cấp thông tin phục vụ cho việc XD kế hoạch, dự toán;

tổ chức, điều hành thực hiện KH; giám sát, k.tra quá trình

thực hiện và ra QĐ một cách có HQ nhất.

• Thông tin của kế toán không chỉ có ý nghĩa cho việc điều

hành QLDN, mà còn đối với nhiều đối tượng khác như

k.hàng, nhà đầu tư, các tổ chức TC, NH, cơ quan QL…

7

Nền tảng phát triển của KTCP

Xuất phát điểm của Kế toán Quản trị là Kế toán Chi phí và đượchình thành từ các nước có nền kinh tế thị trường.

Khi trình độ QL phát triển nhanh; cạnh tranh trong KD trở nêngay gắt; nhu cầu thông tin đối với các nhà QT để ra QĐ càng trởnên quan trọng.nên quan trọng.

Mục tiêu LN tối đa: Tăng DT và giảm thiểu CP. Tăng DT cònphụ thuộc vào các yếu tố bên ngoài… trong khi hạ thấp CP đượctập trung hơn vì nó phụ thuộc vào nhân tố quản lý nội bộ.

Kế toán CP ra đời (tiền thân của kế toán QT) cùng với khoa họccông nghệ phát triển đã tạo ra sản phẩm đa dạng, phức tạp, đòi hỏicông tác kiểm soát và quản lý CP ngày càng hoàn thiện.

Nhiệm vụ của kế toán

• Thu thập, xử lý t.tin kế toán theo đối tượng và nội dung

đúng theo chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành.

• Kiểm tra, giám sát các khoản thu, chi TC, việc QL sử

dụng TS và NV, ngăn ngừa và phát hiện các hành vi vi

9

dụng TS và NV, ngăn ngừa và phát hiện các hành vi vi

phạm pháp luật về TC, kế toán.

• PT thông tin kế toán làm căn cứ để đề xuất các giải pháp

phục vụ yêu cầu QL và ra QĐ về k.tế cho đơn vị.

• Cung cấp t.tin, số liệu kế toán cho các đối tượng quan

tâm theo đúng quy định của pháp luật.9

Để thực hiện các chức năng của kế toán, trong DN hình

thành 3 hệ thống kế toán là: Kế toán Tài chính, Kế toán

Quản trị và Kế toán Chi phí.

Kế toán TC, KTQT và KTCP

10

• Kế toán tài chính

Là việc thu thập, xử lý, k.tra, PT và cung cấp t.tin k.tế, TC

bằng báo cáo TC cho đối tượng có nhu cầu sử dụng t.tin

của đơn vị kế toán (Luật Kế toán, Khoản 2, Điều 4).

10

• Kế toán quản trị

Là việc thu thập, xử lý, PT và cung cấp t.tin k.tế, TC

Kế toán TC, KTQT và KTCP

11

Là việc thu thập, xử lý, PT và cung cấp t.tin k.tế, TC

theo yêu cầu của QT và QĐ k.tế, TC trong nội bộ đơn

vị kế toán (Luật Kế toán, Khoản 3, Điều 4).

11

• Kế toán chi phí:

Có chức năng xử lý, phản ảnh, PT và kiểm soát các

t.tin về chi phí SXKD theo từng khoản mục CP để tính

giá thành chính xác cho từng SP, dịch vụ.

Kế toán TC, KTQT và KTCP (tiếp)

12

giá thành chính xác cho từng SP, dịch vụ.

Nó là một nhánh của hệ thống kế toán DN có n.vụ

kiểm soát, phản ánh từng loại CP t.tiếp, CP gián tiếp

liên quan đến từng đơn vị SP, dịch vụ do DN SX và

cung cấp.

12

• Hoạt động SXKD của các DN luôn gắn liền với q.trình phát sinh

các CP khác nhau. CP phát sinh rất đa dạng, phức tạp, được

biểu hiện dưới nhiều nội dung, hình thái khác nhau tùy thuộc

vào quy trình CN, tổ chức SX của DN.

• Để phục vụ cho công tác QL, người ta phải biết được từng loại

CP phát sinh liên quan đến từng SP, dịch vụ ở mức độ là bao


13

CP phát sinh liên quan đến từng SP, dịch vụ ở mức độ là bao

nhiêu, có hợp lý hay không?

• Do yêu cầu của công tác QL CP và HQ của SXKD nên kế toán

cần phải có những p.pháp và công cụ k.soát thích ứng, đáp

ứng yêu cầu QL nên đã hình thành một lĩnh vực kế toán mới,

đó là kế toán chi phí.

13

• Thông qua các công cụ kiểm soát CP, nhà QT sẽ xác định

được mức độ HQ của từng SP, dịch vụ để có QĐ điều

chỉnh SX cho từng SP, theo từng g.đoạn nhất định.


14

• Kế toán CP được hình thành và PT như một tất yếu trong

hệ thống QLDN để TH c.năng c.cấp t.tin về CP và giá thành

SP một cách chính xác cho từng h.động SXKD của DN,

nhằm p.vụ cho việc kiểm soát CP và định giá SP”.

14

1515

• Kế toán CP được tách ra từ kế toán TC và kế toán QT nênnó có thể coi là bộ phận kế toán trung gian đảm nhận cảchức năng cung cấp thông tin TC và thông tin phục vụcho QL.

• Nếu đặt trọng tâm vào t.tin TC: p.ánh các n.vụ k.tế đã PS


16

• Nếu đặt trọng tâm vào t.tin TC: p.ánh các n.vụ k.tế đã PS(quá khứ), thì KTCP như là 1 bộ phận của KTTC.

• Tuy nhiên, nếu đặt trong tâm t.tin cho QL: hướng tớitương lai và ra QĐ, thì kế toán CP được tổ chức như làmột bộ phận của kế toán QT.

16

Quan hệ và chức năng của các bộ phận kế toán trong DN

1717

Những vấn đề CB của kế toán CP

• Kế toán CP được hình thành và PT như một tất yếu đối với cácDN trong nền KTTT c.tranh. Khi nền SX ngày càng PT thì cấutrúc CP trong giá thành SP đã có những thay đổi cơ bản so vớitrước kia.

• Sự thay đổi về tổ chức SX, p.thức QL, dây chuyền CN và đặcđiểm kỹ thuật của SP đòi hỏi cần phải có một tiếp cận mới và

18

điểm kỹ thuật của SP đòi hỏi cần phải có một tiếp cận mới vàcụ thể hơn để cung cấp t.tin chính xác về CP đối với từng SPđể nhà QT có những điều chỉnh và quyết sách hợp lý.

• Do đó, kế toán CP được hình thành và đưa ra được nhữngcông cụ, p.pháp tính giá thành SP hợp lý trong những điềukiện SX nhất định. Bản chất của kế toán CP được thể hiện quamục đích và chức năng của kế toán CP.

18

Mục đích của kế toán chi phí

• Đưa ra những p.pháp KH cho việc tổ chức tập hợpvà hạch toán các loại CP phát sinh cho phù hợp vớiđiều kiện về tổ chức SX, phương thức QL, đặc điểmquy trình CN và đặc điểm kỹ thuật của SP.

19

• Nghiên cứu và t.bày các p.pháp phân bổ CP, đặcbiệt là phân bổ CP gián tiếp đến từng bộ phận, SPmột cách khoa học và hợp lý để xác định đúng giáthành SP, DV làm cơ sở cho việc đưa ra các QĐ kinhtế có liên quan của nhà QT.

19

Mục đích của kế toán CP (tiếp)

• Cung cấp thông tin về CP, giá thành một cách chínhxác để làm căn cứ xác định giá trị TP tồn kho, giá vốnvà giá bán SP.

• Đo lường HQ của từng h.động để điều chỉnh quy môh.động của từng bộ phận, SP, thay đổi chiến lược đốivới k.hàng cho phù hợp với những thay đổi của thịtrường.

20

Mục đích của kế toán CP (tiếp)

• Cung cấp t.tin về CP cho việc đưa ra các chiến lược

đầu tư dài hạn, đầu tư ngắn hạn và XD dự toán

CPSXKD cho từng hoạt động.

21

• Cung cấp t.tin về CP phục vụ cho việc kiểm soát, kiểm

tra thực hiện các định mức về CP để hoàn thiện hệ

thống định mức, thực hiện tiết kiệm CP, tăng cường

năng lực cạnh tranh của SP và của DN trên thị

trường.

21

Chức năng của kế toán CP

• Cung cấp thông tin về CP vừa mang tính pháp lý, vừa cótrách nhiệm vật chất để các nhà quản trị kiểm soát toànbộ h.động của đơn vị.

• Quá trình SX diễn ra liên tục và qua nhiều khâu, nhiềug.đoạn, và những tác động của các yếu tố thị trường, thay

22

g.đoạn, và những tác động của các yếu tố thị trường, thayđổi về c.nghệ… nên q.trình thực hiện định mức và tiến độvề CP không như dự kiến ban đầu.

• Kiểm soát, kiểm tra tình hình TH các định mức về CP, tìnhhình TH tiến độ về CP để điều hành SX và XD kế hoạch CPphù hợp với tình hình t.tế, trên ng.tắc tiết kiệm và h.quả.

22

Chức năng của kế toán CP (tiếp)

• Tính giá thành SP, dịch vụ theo yêu cầu quản lý một cáchhợp lý và chính xác, phù hợp với đặc điểm tổ chức, quytrình công nghệ SX và đặc điểm của SP.

• Đo lường, kiểm soát hiệu quả QL của từng bộ phận và

23

• Đo lường, kiểm soát hiệu quả QL của từng bộ phận vàtoàn DN, đánh giá tính HQ của các chiến lược KD, nhưchiến lược giá, thị trường, chiến lược k.hàng và các chỉtiêu TC khác.

23

CÂU HỎI ÔN TẬP

1. Phân biệt sự giống và khác nhau giữa các loại hìnhdoanh nghiệp trong nền kinh tế quốc dân?

2. Nền tảng phát triển của kế toán chi phí?

3. Hệ thống kế toán trong doanh nghiệp?3. Hệ thống kế toán trong doanh nghiệp?

4. Mối quan hệ giữa kế toán tài chính, kế toán quản trịvà kế toán chi phí?

5. Nội dung, bản chất và chức năng của kế toán chi phí?

24

Chương 2CHI PHÍ SẢN XUẤT KINH DOANH

TRONG DOANH NGHIỆP



Khái niệm chung về chi phí

• Khái niệm: “CP như là các nguồn lực bỏ ra đểđạt được một mục đích cụ thể. Đó là nhữnghao phí nguồn lực tính bằng tiền để SX rahàng hoá và dịch vụ”.hàng hoá và dịch vụ”.

• Đối tượng CP: là một sản phẩm, dịch vụ, mộtchương trình, một dự án, một hoạt động, hay một bộ phận…

Chi phí sản xuất

Gián tiếp

Trực tiếp

Tập hợp và phân bổ CP

• Kế toán CP thường xác định theo 2 bước:

Bước 1: Tập hợp CP (CP được tập hợp theo khoảnmục: CP NLTT, CPLĐTT, CP SXC…)

Bước 2: Phân bổ CP (phân bổ trực tiếp CP cho cácđối tượng chịu CP, gồm CPNLTT, CPLĐTT hoặcphân bổ gián tiếp CPSXC thông qua tiêu chí phânbổ)

Phân bổ chi phí

• CP trực tiếp là loại CP liên quan trực tiếp đến đốitượng chịu CP và có thể tính thẳng cho đối tượng đó

• CP gián tiếp là CP liên quan đến nhiều đối tượng chịuCP. Do vậy, nó được gán cho các đối tượng chịu CP CP. Do vậy, nó được gán cho các đối tượng chịu CP bằng các p.pháp phân bổ CP

Sơ đồ phân bổ CP trực tiếp, gián tiếp

3030

Tiêu thức PB??

Phân bổ CP 2 bước

CP chung PB

Bước 1: Gắn CP của các BP phục vụ tới BP SX

LĐ gián tiếp

NL gián tiếp

CP chungkhác

PX1 PX2 PX3

1-31

CP chung PB PX1 PX2 PX3

Định mức CP chung PB tới các bộ phận

P.Xưởng P.Xưởng P.Xưởng

NL gián tiếp

CP chungkhác

LĐ gián tiếp

Bước 1: Gắn CP của các BP phục vụ tới BP SX

1-32

P.Xưởng1

P.Xưởng2

P.Xưởng3

Các sản phẩm

CP chung PB

Số giờLĐTT

Số giờmáy

CP NL thô

Bước 2: Gắn CP của các BP SXtới các SP

Các tiêu thức phân bổ các mỗi PX

Phân bổ CP gián tiếp kiểu bậc thang

Mục đích: là việc ấn định mỗi CP cho các đối tượng CPdựa trên nguyên tắc tính đúng, tính đủ CP cho các đốitượng chịu phí.

Các bước tiến hành:Các bước tiến hành:B1. Lựa chọn các tiêu thức phân bổ phù hợp.B2. Phân bổ CP của bộ phận phục này cho bộ phậnphục vụ khác.B3. Phân bổ hết CP của các bộ phận phục vụ cho cácbộ phận SX.B4. Phân bổ CP từ bộ phận SX cho SP, dịch vụ

33

Sơ đồ phân bổ CP kiểu bậc thang

Bộ phận QL thiết bị

Bộ phận QL nhân sự

Căn cứ PB là diện tích SD

Căn cứ PB là số lao động

34

Phân xưởngSX đồ uống

Phân xưởng SX rau quả đóng hộp

Nướclạc tiên

Nướcdứa

Ngôngọt

Dưa chuộtbao tử

……

Căn cứ PB??

Hai phương pháp kế toán CP (Truyền thống và ABC)

35

Kết cấu CP theo chức năng hoạt động

- Đây là cách phân loại mà kế toán TC dùng để vào sổ kế toán.

- Sau khi vào sổ kế toán có thể tính giá thành SP và lập báo cáo TC.

CP SẢN PHẨM VÀ CP THỜI KỲ

CP trên các BC kế toán

Doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp DV- Giá vốn HB= Lãi gộp- Chi phí bán hàng- Chi phí QLDN = Lãi thuần từ hoạt động SXKD= Lãi thuần từ hoạt động SXKD+ Lãi (lỗ) từ hoạt động TC và hoạt động khác= Lãi trước thuếTùy vào loại hình DN mà có cách tính giá vốn HB:• DN thương mại• DN sản xuất

CP trên các BC kế toán

• DNSX phải lập bảng kê CP trong kỳ để tính được giá trị TP SX ra trong kỳ. Trong bảng kê phải thể hiện CP chi ra trong kỳ và CPSX dở dang. Từ đó tính được số dư cuối kỳ.

1. NVLTT

2. LĐTT2. LĐTT

3. CPSX chung

4. Tổng CPSX ra trong kỳ

5. CPSX dở dang đầu kỳ

6. CPSX dở dang cuối kỳ

7. Giá trị TP SX trong kỳ

Giá vốn hàng bán

• Đối với DNSX: GVHB chính là giá thành của SPSX hoàn thành thực tế đã đưa đi tiêu thụ.

GVHB = GTTP tồn ĐK+ GTTP SX trong kỳ - GTTP tồn CK

GTTP SX trong kỳ = CPSX trong kỳ+ CP dở dang ĐKGTTP SX trong kỳ = CPSX trong kỳ+ CP dở dang ĐK

- CP dở dang CK

CPSX trong kỳ = CP NVLTT+ CP NCTT + CP SXC

CP NVLTT= NVL tồn ĐK + NVL mua vào TK – NVL tồnCK

Giá vốn hàng bán (tiếp)

• Đối với DNTM: giá vốn chính là giá trị hàng hóa mua vào(cộng cả các CP liên quan như bốc dỡ, bảo quản, vậnchuyển, thuế… ).

GVHB = GT hàng tồn ĐK+ GT hàng mua vào- GT hàng tồn CK

Chi phí QLDN, CP bán hàng

Dự phòng giảm giá và chiết khấu bán hàng

Thuế VAT, thuế thu nhập DN

Chi trả lãi vay

CP hoạt động TC, hoạt động khác

Phân loại CP theo khoản mục hay công dụngcủa CP

Phân loại chi phí

theo công dụng

Số tiền (đ) Tỷ trọng

(%)

- Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp

- Chi phí nhân công trực tiếp

42

- Chi phí nhân công trực tiếp

- Chi phí sản xuất chung

- Chi phí quản lý doanh nghiệp

- Chi phí bán hàng

Tổng cộng 100

42

Phân loại CP theo yếu tố hay nội dung kinh tế

Phân loại chi phí theo

nội dung kinh tế

Số tiền

(đ)

Tỷ trọng

(%)

1. Chi phí nguyên vật liệu

2. Chi phí nhiên liệu

3. Chi phí nhân công

43

3. Chi phí nhân công

4. Chi phí công cụ, dụng cụ

5. Chi phí khấu hao TSCĐ

6. Chi phí dịch vụ mua ngoài

7. Chi phí bằng tiền khác

Tổng cộng 10043

1. Chi phí nguyên vật liệu xuất dùng: - NVL xuất dùng để chế tạo sản phẩm: 350.000- NVL dùng chung tại các phân xưởng: 90.000- NVL dùng trong hành chính, VP Công ty: 75.000- NVL chi dùng trong bán hàng; 30.000

2. Chi phí nhiên liệu sử dụng:

Ví dụ: Các chi phí SXKD của DN phát sinh trong kỳ

2. Chi phí nhiên liệu sử dụng: - NL chạy máy móc, thiết bị sản xuất: 25.000- NL sử dụng vận chuyển hàng hóa, SP: 13.500- NL sử dụng ở bộ phận hành chính, VP: 18.000

3. Công cụ, phụ tùng xuất dùng: - Xuất dùng cho sản xuất sản phẩm: 21.200- Xuất dùng cho bộ phận bán hàng: 8.400- Xuất dùng cho các phòng ban : 11.400

44

4. Tổng hợp chi phí tiền lương: - TL của công nhân lao động: 82.350- TL công nhân vận hành, bảo dưỡng máy móc SX: 9.500- TL của cán bộ, nhân viên các phân xưởng: 5.800 - TL Ban giám đốc, các phòng ban Công ty: 23.600- TL cán bộ nhân viên QL kho hàng, bán hàng…: 10.100- TL của bộ phận tiếp thị: 7.800- TL của bộ phận tiếp thị: 7.800

5. Chi phí khấu hao tài sản cố định: - KHTSCĐ dùng cho sản xuất: 110.300- KHTSCĐ phục vụ công tác QL Công ty: 68.700- KHphương tiện vận tải, cửa hàng, kho hàng…: 35.400

45

6. Chi phí dịch vụ mua ngoài: - Điện nước, điện thoại… phục vụ sản xuất: 19.200- Điện nước, điện thoại… của Ban GĐ, các PB: 12.300- Điện nước, điện thoại… phục vụ tiêu thụ SP: 8.500- Chi phí hợp đồng bảo hiểm tài sản…. 7.600

7. Các chi phí khác: 7. Các chi phí khác: - CP cho quảng cáo của Công ty: 5.800- CP tham gia hội chợ: 10.400- CP tiếp khách: 9.500- CP mua văn phòng phẩm: 13.850- Thuế môn bài, thuế nhà đất: 6.800

46

4747

Giá thành sản phẩm

• Khái niệm: là CP đã bỏ ra để hoàn thành 1 đơn vị sản phẩm hoặc cung cấp 1 đ.v dịch vụ và được biểu hiện bằng tiền.

Tổng CPSX PS = CP cho SP + CP cho SP

trong kỳ hoàn thành dở dang

Giá thành = CPSX dở + CPSX - CP dở dang

SP dang ĐK trong kỳ cuối kỳ

TP tồn ĐK

CPSX trong kỳ

NVL tồn ĐK

SP dở dang ĐK

Lao động TT

Hoạt động bán hàngHoạt động SXHoạt động NVL

Các dòng CP trong SXKD

CPSX trong kỳ

Hàng tồn CK

NVL mua vào

NVL tồn CK

Giá vốn HB

Lao động TT

Chi phí SXC

NVL xuất dùng

SP dở dang CK

Phân loại Giá thành

• Căn cứ vào thời điểm

+ Giá thành kế hoạch

+ Giá thành định mức

+ Giá thành dự toán

+ Giá thành thực tế+ Giá thành thực tế

• Căn cứ vào nội dung và phạm vi CP

+ Giá thành sản xuất:

- Giá thành SP, bán TP (phân xưởng, hạng mục CT)

- Lưu ý: DN sản xuất và DN xây lắp

+ Giá thành toàn bộ

Chương 3 XÁC ĐỊNH CHI PHÍ THEO CÔNG VIỆC

TS. ĐỖ QUANG GIÁM


51

Mục đích:

• Thế nào là SX theo đơn đặt hàng và hệ thống xácđịnh chi phí theo công việc?

• Tại sao hệ thống xác định CP theo công việc được ápdụng trong trường hợp tổ chức SX theo đơn đặt hàng?

• Các đặc điểm chủ yếu của hệ thống xác định CP theocông việc là gì?

• Xác định CP theo công việc được tiến hành như thếnào và các chứng từ, sổ sách sử dụng trong xác địnhCP theo công việc là gì?

52

Đặc điểm:

• Xác định CP theo công việc thường được sử dụng bởi các DN SX hay cung cấp dịch vụ theo đơn hàng.

• Đơn hàng SX SP được thiết kế một cách riêng biệt để đáp ứngnhu cầu cụ thể của từng k.hàng và việc SX SP đó được gọi làSX theo đơn đặt hàng.

VD: Đơn hàng SX 10 máy bay chiến đấu SU30-phiên bản choViệt Nam của Nhà máy chế tạo ở Nga…

• Các DN sử dụng hệ thống xác định CP theo công việc dựa trênhệ thống tồn kho thường xuyên, nguồn cung cấp cho việc ghichép các loại nguyên liệu, SP dở dang và t.phẩm tồn kho.

• Các CP phát sinh được tập hợp và phân bổ cho mỗi công việcđể xác định giá trị CPSX dở dang, thành phẩm, giá vốn…

53

Qui trình QLSX theo đơn hàng:

• Ký kết hợp đồng – đơn hàng

• Theo dõi tình hình SX theo đơn hàng, tập hợp CP theo từngđơn hàng (vật tư, NVL, nhân công, nhiên liệu, …)

• So sánh tình hình tồn kho thực tế với kế hoạch SX của từngđơn hàng

• Lập bảng chênh lệch giữa tồn kho thực tế và dự kiến SX đơn• Lập bảng chênh lệch giữa tồn kho thực tế và dự kiến SX đơnhàng tại thời điểm lập đơn hàng

• Lập bảng dự trù vật tư SX đơn hàng

• Quyết toán kết thúc đơn hàng

• Tính giá thành kế hoạch

• Tính giá thành chi tiết SP theo từng công đoạn

• Theo dõi hạn mức tồn kho tối thiểu và tối đa54

Lô hàng:

Khi 1 đơn đặt hàng cần SX nhiều hơn 1 đơn vịSP nó thường được gọi là lô hàng. Các SP đượcSX theo lô có thể bao gồm bàn ghế của một lớphọc, thiết kế quảng cáo cho một chuỗi các cửahọc, thiết kế quảng cáo cho một chuỗi các cửahàng bán lẻ, chế tác đồ trang sức, chế tạo cácloại máy đặc thù, và thời trang, hội họa.

55

Các bước trong xác định CP theo CV

Trường hợp ít thông dụng đối với người QL là quyết định thựchiện đơn đặt hàng trước khi hợp đồng được ký, trên cơ sở suyđoán hay đầu cơ.

• Bước 1: dự toán CP để hoàn thành CV. CP này phụ thuộc vàothiết kế SP được chuẩn bị bởi k.hàng hay nhà SX.

• Bước 2: thương lượng về giá bán và QĐ có nhận CV hay• Bước 2: thương lượng về giá bán và QĐ có nhận CV haykhông. Các nhà SX thường định giá theo thị trường (ngoại trừđối với Nhà nước), so sánh giá đó với CP và xác định LN củacông việc có hợp lý hay không. Nếu LN không hợp lý, nhà SXsẽ xác định CP mục tiêu.

• Bước 3: nhà SX thực hiện CV theo như các điều khoản đã kýtrong hợp đồng.

56

VD: Trong năm 2009 cty thực hiện các đơn hàng H1, H2, H3, H4, và H5.

Trong tháng 3, công ty đã hoàn thành các công việc H1, H3, H4 và đã

bàn giao công việc H1, H3 cho KH.

Cuối tháng 3/2009, các công việc H2 và H5 vẫn đang dở dang, còn

công việc H4 đã hoàn thành nhưng chưa bàn giao cho KH.

Sơ đồ 1: Xác định CP theo công việc

57

Tập hợp CP theo công việc

• Bảng tập hợp CP theo CV được coi là 1 loại sổ sách ghi chépriêng mở ra để tập hợp CP cho mỗi CV để lên KH và kiểmsoát các h.động SX. Thông tin cần thiết cho những CV nàyđòi hỏi số liệu phải chi tiết.

• Sổ chi tiết chứa đựng thông tin về các NVL, CP SXC, SP dở• Sổ chi tiết chứa đựng thông tin về các NVL, CP SXC, SP dởdang, TP và các khoản mục khác.

• Bảng tập hợp CP theo CV này nhận biết k.hàng, số công việcđã nhận, SP và các ngày chủ chốt. Các CP phát sinh liênquan đến CV lập tức được ghi vào bảng.

58

Tập hợp CP theo công việc (tiếp)

• Khi mỗi công việc hoàn thành, nhân viên phân xưởngghi ngày hoàn thành, các lưu ý và ký vào bảng.

• Trong khi một CV đang được thực hiện, các CP đãđược tập hợp của nó gọi là CPSX dở dang. Tổng hợpđược tập hợp của nó gọi là CPSX dở dang. Tổng hợpcác bảng tập hợp CP theo từng CV tạo nên sổ chi tiếtcủa TK tổng hợp CPSX dở dang.

• Các nhà QL sử dụng bảng tập hợp CP theo CV đểquản lý CP phát sinh hàng ngày và dự đoán, kiểmsoát các CP cho mỗi CV.

59

Tập hợp CP theo công việc (tiếp)

• Khi một công việc kết thúc, bảng tập hợp CP theo CV đó được hoàn thành và được chuyển từ phần CV dở dang sang CV hoàn thành.

• S.liệu ghi chép trên các sổ chi tiết của CV này cũng • S.liệu ghi chép trên các sổ chi tiết của CV này cũng được chuyển từ tài khoản CPSX dở dang sang TK t.phẩm tồn kho.

• Khi một CV được hoàn thành và bàn giao cho KH, bảng CP theo CV được chuyển sang phần hoạt động (thời kỳ) để tính toán giá vốn HB.

60

Tập hợp các khoản mục CP theo công việc H1

61

CP nguyên liệu (NL) và tài liệu

- Khi NL được nhập về từ các nhà cung cấp, người phụtrách cung ứng NL và thủ kho tiến hành kiểm tra, kiểmnghiệm NL nhập kho.

- Phiếu nhập và biên bản kiểm nghiệm NL nhập kho là các

Các dòng CP theo công việc

- Phiếu nhập và biên bản kiểm nghiệm NL nhập kho là cáccăn cứ để kế toán ghi sổ (thẻ) kho chi tiết và sổ tổng hợp tàikhoản NL.

- Sổ (thẻ) chi tiết NL được cập nhật liên tục cho mỗi lầnnhập kho hay xuất dùng cho SX.

62

Sơ đồ Thủ tục xuất-nhập kho NVL

BGĐGĐ nhà máy

PhòngKH

Kế toánNVL

Kế hoạchSX

Dự trù vật tưLệnh SX

Phân xưởngsản xuất

Lệnh sản xuất

Đề nghị cấp NVL

63

NVL

Thủ khoXuất kho

Phiếuxuấtkho

Nguyên vật liệumua về

Bộ phậnKCS

Nhập khonguyên liệu

Hoá Đơn GTGTHợp đồng

Biên bản kiểm nghiệm NVL

• NL xuất dùng cho SX được kế toán p.ánh vào sổ chi tiết và tổng hợp của các TK có liên quan. Hạch toán chi tiết của NL xuất dùng trực tiếp cho SP bao gồm ghi tăng (Nợ) vào bảng CP theo CV và ghi giảm (Có) vào sổ chi tiết NL. Đối với các NL xuất dùng gián tiếp, ghi Nợ vào sổ CPSXC.

Các dòng CP nguyên liệu qua các sổ chi tiết

64

Sổ chi tiết nguyên liệu

65

Phiếu yêu cầu xuất NVL

• Khi cần NL dùng cho SX, người phụ trách bộ phận SX chuẩn bị 1 phiếu yêu cầu NL và gửi cho người QL NL.

• Sau khi phiếu yêu cầu NL được chấp nhận và thực hiện, kế toánsử dụng phiếu xuất kho NL để tập hợp CP NL.

66

Các dòng chi phí lao động

• Chi phí LĐ được QL theo cách giống như CP NL. Tuynhiên, các CP LĐ gián tiếp như tiền lương QL, chuyên gia, tưvấn SX…) được coi là CP SXC phải được phân bổ cho các SPcó liên quan đến loại CP này.

• Bảng chấm công dùng để theo dõi thời gian làm việc của• Bảng chấm công dùng để theo dõi thời gian làm việc củangười LĐ hoặc người LĐ sử dụng phiếu làm việc để ghi lạithời gian mà họ bỏ ra cho mỗi công việc.

• Căn cứ vào số liệu trên bảng chấm công, kế toán tiền lươnglập bảng tổng hợp TL phải trả cho cán bộ CNV tại nhà máy.Trong tổng số CP TL phải trả này bao gồm cả 2 bộ phận trựctiếp và gián tiếp (Sơ đồ 3).

67

Các dòng CP lao động qua các sổ chi tiết

68

Phiếu làm việc của người lao động

69

• Cuối mỗi ngày, các phiếu làm việc được gom lại và nhân viênQL nhà máy ký vào phiếu làm việc của người LĐ để xác địnhtính chính xác.

• Bộ phận kế toán TL tính toán số giờ LĐ và CP trên các phiếulàm việc cá nhân và lập bảng tổng hợp CP lương và bảng CPtheo CV.

• Từ bảng tổng hợp CP tiền lương, phần CPLĐ trực tiếp đưa

Các dòng chi phí LĐ (tiếp)

• Từ bảng tổng hợp CP tiền lương, phần CPLĐ trực tiếp đưavào các bảng CP theo công việc cho mỗi công việc cụ thể.

• Đối với CPLĐ gián tiếp, kế toán ghi Nợ vào sổ tài khoản CPSXC của nhà máy.

• Ngày nay, nhiều DN đã ứng dụng máy vi tính chứ không ghichép trên sổ giấy nữa. Máy vi tính sử dụng mã vạch để QL dữliệu nhập vào máy tính. Mỗi người LĐ và mỗi CV có một mãvạch riêng.

70

Các dòng chi phí SXC

• Chi phí SXC thường bao gồm nhiều nhóm khác nhau,và vì vậy, TK tổng hợp CPSXC bao gồm nhiều TK chitiết được mở riêng cho từng nhóm.

• Hai nguồn CP SXC là NL gián tiếp và LĐ gián tiếp.Hai nguồn khác của CP SXC là chi trả dịch vụ muaHai nguồn khác của CP SXC là chi trả dịch vụ mua(thuê) ngoài và khấu hao TSCĐ.

• Các khoản CP SXC được ghi vào bên Nợ của TKCPSXC và bên Có ghi đối ứng với các TK khác như tiềnmặt, các TK phải trả, hao mòn TSCĐ.

71

Các dòng chi phí sản xuất chung qua các sổ chi tiết

72

• Tuy nhiên, không thể chờ cho đến khi kết thúc kỳ kếtoán mới phân bổ CPSXC bởi vì các ghi chép tồn kholiên tục là một phần của hệ thống xác định CP theo CV (yêu cầu các CP phải cập nhật).

• Thay vào đó, chúng ta phải dự kiến trước CPSXC và

Các dòng CPSXC (tiếp)

• Thay vào đó, chúng ta phải dự kiến trước CPSXC vàphân bổ nó cho các công việc, do đó, tổng CP của mộtcông việc có thể được ước tính trước khi nó hoàn thành.

• Các ước tính thường dựa trên tổng số thực hiện của cácnăm trước.

• Tỷ lệ CPSXC = CPSXC : Tổng tiêu thức PB

dự kiến ước tính ước tính73

• Ví dụ: Công ty SX ô tô A áp dụng định mức CPSXC bằng160% CPLĐ trực tiếp

• Đầu tháng 3/2009 ước tính tổng CPSXC cho cả tháng là 6.720tr.đ dựa trên CP LĐ trực tiếp là 4.200 tr.đ (theo tỷ lệ CPSXC

2.3.3 Các dòng CPSXC (tiếp)

tr.đ dựa trên CP LĐ trực tiếp là 4.200 tr.đ (theo tỷ lệ CPSXCdự kiến là 160% của CP LĐ trực tiếp).

• Ở Bảng 1, CP LĐ trực tiếp cho hợp đồng lắp ráp xe ô tô 4 chỗ(công việc H1) là 1.000 tr.đ. Chi phí SXC dự kiến phân bổ choH1 là 1.600 tr.đ (160% x 1.000).

74

Sổ chi tiết CP sản xuất chung

75

Tổng hợp các dòng chi phí và khóa sổ kế toán cuối kỳ

76

77

Điểu chỉnh CP SXC dự kiến

Chênh lệch thiếu:

Để minh họa, giả sử các CPSXC khác của C.ty ô tô A

thực tế phát sinh trong tháng 3 là 5.550 tr.đ thay vì 5.070

tr.đ như đã thể hiện ở sơ đồ các dòng CP.

Thay đổi này làm cho tổng CPSXC của c.ty trong tháng

bây giờ là 7.200 tr.đ. Khi CPSXC ước tính đầu tháng là

6.720 tr.đ; tài khoản CPSXC của c.ty còn lại bên Nợ là

480 tr.đ như ở dưới đây.

78

Chênh lệch thiếu CPSX chung trên sổ cái tài khoản

79

• Chênh lệch thừa:

Khi CPSX chung ước tính (bên có) trong một kỳ lớnhơn số thực tế phát sinh (bên nợ), dẫn đến cân đốitrên tài khoản CPSXC còn lại ở bên Có được gọi làtrên tài khoản CPSXC còn lại ở bên Có được gọi làchênh lệch thừa.

80

Xử lý phần chênh lệch

• Khi số chênh lệch thiếu này tương đối nhỏ nó đượctính vào giá vốn HB. Khi nó tương đối lớn, thì thườngđược phân bổ cho các tài khoản CPSX dở dang, TP tồnkho và giá vốn HB.

• Chênh lệch thừa của CPSXC tại thời điểm cuối kỳ ghiNợ cho tài khoản CPSXC và ghi Có cho TK giá vốn HB.Với trường hợp chênh lệch thiếu nhưng theo chiềungược lại,

CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 3

1.Sản xuất theo đơn đặt hàng là gì?

2.Những điều kiện SX cần thiết để một công ty áp dụng hệ thống xác định CP theo công việc?

3.Trong hệ thống xác định chi phí theo công việc, cái gì được coi là công việc?

4.Tại sao một công ty SX theo đơn đặt hàng không định giá bán SP theo phương pháp định

giá SP hàng loạt?

5.Các giai đoạn của sản xuất theo đơn đặt hàng là gì? Giai đoạn nào mà thông tin CP thể hiện

một công việc kết thúc?

6.Những loại chứng từ, sổ sách chủ yếu nào được sử dụng trong hệ thống xác định CP theo

công việc và mục đích của chúng?

7.Bảng tập hợp chi phí theo công việc là gì? Thông tin nào là nội dung chủ yếu của nó?

82

7.Bảng tập hợp chi phí theo công việc là gì? Thông tin nào là nội dung chủ yếu của nó?

8.Tại sao trong một số trường hợp, bảng tập hợp CP theo công việc lại gồm các cột CP dự

toán và thực tế?

9.Nguyên nhân dẫn đến chênh lệch giữa CPSXC dự kiến và thực tế phân bổ cho công việc?

10.Các phương pháp xử lý chênh lệch giữa CPSXC dự kiến và thực tế là gì? Áp dụng các

phương pháp này ảnh hưởng như thế nào đến lợi nhuận và thuế thu nhập DN?

11.Những khác biệt cơ bản trong xác định CP theo công việc giữa các DNSX và dịch vụ?

12.Giá vốn hàng bán được xác định như thế nào trong DN áp dụng hệ thống xác định CP theo

công việc?

13.Làm thế nào để có thể cải thiện hệ thống xác định CP theo công việc nhằm nâng cao chất

lượng ra quyết định quản lý?

Chương 4Xác định CP theo quy trình SX



83

Mục đích

Nhằm trả lời các câu hỏi sau:

• Thế nào là SX theo quy trình?

• Xác định CP theo quy trình khác với xác định CP theo công việc như thế nào?công việc như thế nào?

• Xác định CP theo quy trình được thực hiện như thế nào?

• Tại sao khái niệm SP tương đương được sử dụng trong xác định CP theo quy trình?

84

• Làm thế nào để xác định SP tương đương theo các p.pháp BQ trọng số và FIFO trong xác định CP theo quy trình?

• CP đơn vị SP và giá trị hàng kho theo p.pháp b.quân

Mục đích (tiếp)

• CP đơn vị SP và giá trị hàng kho theo p.pháp b.quân trọng số và FIFO được xác định như thế nào trong xác định CP theo quy trình?

• Khi nào một c.ty có thể áp dụng hệ thống xác định CPkết hợp?

• Xác định CP theo quy trình bị ảnh hưởng bởi các hệ thống SX ít tồn kho như thế nào?

85

Khái quát

• Khi SP được SX theo quy trình tương tự và mang tính

liên tục, các SP là đồng nhất thì việc xác định CP theo

đơn hàng là không phù hợp.

• Chương này tập trung vào việc kế toán CP theo quy • Chương này tập trung vào việc kế toán CP theo quy

trình diễn ra như thế nào để xác định CP cho những

loại SP được SX kiểu này.

• Kế toán CP theo quy trình nhằm xác định p.pháp tập

hợp các CP cho mỗi q.trình SX và sau đó phân chia cho

các SP được SX trong các q. trình.

86

CÁC HOẠT ĐỘNG SX THEO QUY TRÌNH

• Khái niệm

“SX hay chế biến theo quy trình là SX với số lượngSP lớn trong một quy trình liên tục qua nhiềukhâu”.

Ví dụ: Lọc dầu là một trường hợp của các HĐ theoVí dụ: Lọc dầu là một trường hợp của các HĐ theoQT. Dầu thô được chuyển qua một loạt các khâuchế biến trước khi trở thành các loại xăng (nhà máylọc dầu Dung Quất).

• Đặc điểm quan trọng của các HĐ theo QT trình làcần thiết phải đạt mức độ tiêu chuẩn hóa cao nếu hệthống đó SX một khối lượng lớn SP.

87

• Các công ty khác có SD các hoạt động SX theo quytrình bao gồm dược phẩm, bánh kẹo, rượu-bia, nướcgiải khát.

CÁC HOẠT ĐỘNG SX THEO QT (tiếp)

Trộn bột Tạo hình Sấy khô Đóng gói

Quy trình chế biến bánh bích quy

88

Trộn bột Tạo hình Sấy khô Đóng gói

Các HĐ theo công việc và theo quy trình

So sánh các hoạt động theo công việc và theo quy trình

89

Đặc điểm tổ chức các HĐ theo QT

• Trong hoạt động theo QT, mỗi QT được xem như mộtchuỗi các bộ phận SX. Trừ bộ phận đầu tiên, mỗi một bộphận đều nhận đầu vào từ bộ phận trước đó như là SPlàm dở.

• Quá trình cứ tiếp diễn cho đến khi SP được chuyển đến• Quá trình cứ tiếp diễn cho đến khi SP được chuyển đếnbộ phận SX cuối cùng (KCS), nơi mà nó được hoànthiện để nhập kho TP hoặc đem bán.

• Việc theo dõi CP đối với một vài bộ phận có liên quancó thể rất phức tạp. Vì các bước xác định CP theo QTđược áp dụng cho HĐ của mỗi bộ phận, nên chỉ cần xemxét 1 bộ phận trong t.gian nhất định.

90

• Trường hợp SX liên tục, các CP phát sinh tại bộ phận với các CP đã phát sinh ở bộ phận trước đó được chuyển sang bộ phận tiếp theo.

VD: C.ty Hoa San chuyên SX giày ủng bảo hộ LĐ các

Đặc điểm tổ chức các HĐ theo QT (tiếp)

VD: C.ty Hoa San chuyên SX giày ủng bảo hộ LĐ cácloại. SP được SX trải qua các khâu theo một dây chuyềnliên tục (Sơ đồ 2)

Tổ chức hoạt động theo quy trình

91

Nấu NL Hoàn thiện Chỉnh hìnhTạo hình Đóng gói

• Bước đầu tiên trong SX quy trình là quyết định khinào tiến hành SX SP. Bộ phận QL xác định các loại vàsố lượng NL và LĐ cần thiết, sau đó lên KH làm việc.Việc SX được tiến hành dựa theo các KH này.

Đặc điểm tổ chức các HĐ theo QT (tiếp)

Việc SX được tiến hành dựa theo các KH này.

• Khác với SX theo công việc, việc SX thường chỉ bắtđầu khi nhận được đơn đặt hàng, các nhà QL trongcác HĐ theo quy trình thường dự đoán nhu cầu đượcmong đợi cho các SP của họ.

92

CP hoạt động theo quy trình

93

KẾ TOÁN CP THEO QUY TRÌNH

• Tập hợp CP theo q.trình đơn giản hơn so với hệ thốngkế toán CP theo công việc. Thay vì theo dõi CP chorất nhiều công việc khác nhau thì CP chỉ được theodõi cho một số ít hơn các q.trình SX.

• Hệ thống kế toán CP theo q.trình tính các CP NLTT,• Hệ thống kế toán CP theo q.trình tính các CP NLTT,LĐTT và SXC cho các q.trình cụ thể.

• CP đơn vị SP tương đương được xác định bằng tổngcác CP có liên quan đến từng q.trình chia cho số đơnvị SP được SX bởi q.trình đó.

94

95

TK NVL WIP – P.Xưởng 1

CPSXC – P.Xưởng 1

DMDMMua NVL trực tiếp và

gián tiếp

DMDM

Thành phẩmCPSXC – P.Xưởng 2

WIP – P.Xưởng 2

Dòng CP cho SX theo quy trình


NL trực tiếp sử dụng trong SXDMDM

Thành phẩm

Giá vốn HB


TS Đỗ Quang Giám




gián tiếp

DMDM

Thành phẩmCPSXC – P.Xưởng 2


DòngDòng CP CP chocho SX SX theotheo quyquy trìnhtrình

DLDL


NL trực tiếp sử dụng trong SXDMDM

Thành phẩm

Giá vốn HB


CP thực tế PS



Thành phẩm


DMDM

DLDL


gián tiếp IMIM

CPSXC– P.Xưởng 2CPSXC– P.Xưởng 1


IMIM

Thành phẩm

Giá vốn HB

NL gián tiếp cho SXIMIM

CPSXC– P.Xưởng 2CPSXC– P.Xưởng 1

CP thực tế PS

CP thực tế PS


NVL WIP – P.Xưởng 1

Thành phẩm


DMDM

DLDL


gián tiếp IMIM

CPSXC– P.Xưởng 2

FOAFOA



Thành phẩm

Giá vốn HB

CP SXC ước tínhFOAFOA


CP thực tế PS

FOAFOA CP thực tế PS




Thành phẩm


DMDM

DLDL


gián tiếp IMIM

SPSXC– P.Xưởng 2

FOAFOA

TOTO TITI



Thành phẩm

Giá vốn HB

CP chuyển ra/ chuyển vàoTO/TITO/TI

SPSXC– P.Xưởng 2

CP thực tế PS





Thành phẩm


DMDM

DLDL


gián tiếp IMIM


FOAFOA

TOTO TITI

DLDL

FOAFOA



Thành phẩm

Giá vốn HB


CP thực tế PS


CPSXC ước tínhFOAFOA

Lao động trực tiếp cho SXDLDL

FOAFOA




Thành phẩm


DMDM

DLDL


gián tiếp IMIM


FOAFOA

TOTO TITI

DLDL

FOAFOA

TOTO



Thành phẩm

Giá vốn HB


CP thực tế PS


FOAFOA

CP chuyển ra/ chuyển vàoTO/TITO/TI

TITI





Thành phẩm


DMDM

DLDL


gián tiếp IMIM


FOAFOA

TOTO TITI

DLDL

FOAFOA

TOTO

CPSXC– P.Xưởng 1 Thành phẩm

Giá vốn HB


CP thực tế PS


FOAFOA

Giá vốn HBCOGSCOGS

TITI COGSCOGS

COGSCOGS



Các CP trực tiếp và gián tiếp

• Nguyên liệu và lao động mà có thể xác định được chocác quy trình cụ thể được tính cho những quy trìnhnày như là các CP trực tiếp.

• Nguyên liệu và lao động không thể xác định được chomột quy trình cụ thể nào thì được coi là CPSXC (giántiếp).

104

CP hoạt động theo quy trình tại Công ty105

Kế toán CP nguyên liệu

• Người QL bộ phận thường nhận NL thông qua việc gửiphiếu yêu cầu NL cho người phụ trách kho NL.

• Phần lớn các NL t.tiếp được SD luân chuyển qua cácbộ phận để SX s.phẩm, phần nhỏ NVLTT còn lại được sửbộ phận để SX s.phẩm, phần nhỏ NVLTT còn lại được sửdụng tại một bộ phận cụ thể.

• Khi xuất NL kế toán ghi tăng CP nguyên liệu trực tiếpvà giảm nguyên liệu tồn kho.

106

• Cuối kỳ, CP NVLTT được kết chuyển về tài khoản CPSXdở dang

• NVL gián tiếp từ kho NL đến CPSXC. Các NL nàythường không được phân biệt rõ ràng là đã dùng choquy trình SX nào mà chúng chỉ đóng vai trò hỗ trợ cho

Kế toán CP nguyên liệu (tiếp)

thường không được phân biệt rõ ràng là đã dùng choquy trình SX nào mà chúng chỉ đóng vai trò hỗ trợ chotoàn bộ hoạt động SX.

V.Dụ: CP NVL gián tiếp xuất dùng cho SP được phân bổtheo tỷ lệ 150% CP LĐTT.

107

108

• Đường thẳng mũi tên số và số trong Sơ đồ 4.3 cho biết việc sử dụng LĐ trực tiếp và gián tiếp của bộ phận SX (Tổng tiền lương cho SP trong tháng là 118.5 tr.đ).

• LĐ trực tiếp của bộ phận này là LĐ được xác định là chỉ làm việc tại quy trình SX (Lương 100 tr.đ)

Kế toán chi phí tiền lương

làm việc tại quy trình SX (Lương 100 tr.đ)

• LĐ gián tiếp là những người hỗ trợ cho việc SX một cách h.quả. VD, người chấm công, nhận và chuyển NL đến bộ phận SX, sửa chữa máy móc, k.tra CL SP, chuyển TP đến kho...(Lương 18,5 tr.đ)

109

Dòng CP hoạt động theo quy trình 110

111

• Cuối tháng, kế toán căn cứ vào bảng tổng hợp tiền lương (Bảng 3 và bảng PB lương của LĐ gián tiếp) để định khoản và ghi sổ.

• Tiền lương của LĐ trực tiếp theo mỗi quy trình SX được hạch toán vào bên Nợ của TK CPLĐ trực tiếp, sau đó CP

Kế toán CP tiền lương (tiếp)

hạch toán vào bên Nợ của TK CPLĐ trực tiếp, sau đó CP này được k/c về TK CPSX dở dang tính cho quy trình SX đó.

• Tiền lương của LĐ gián tiếp được hạch toán vào bên Nợ của TK CPSXC, sau đó được phân bổ cho các quy trình SX (TK CPSX dở dang) dựa theo tỷ lệ phân bổ CPSXC dự kiến.

112

• Các CPSXC khác (CP bảo hiểm tài sản SX, thuê nhà xưởng,SD công cụ dụng cụ và KHTS không liên quan trực tiếpđến một quy trình SX nào) ngoài CP NL gián tiếp và LĐgián tiếp.

Kế toán chi phí SXC

gián tiếp.

• Sau khi hoàn tất việc tính toán phân bổ và ghi chép, sổ tàikhoản CPSXC của c.ty được thể hiện như ở Bảng 4. Tổngsố CPSXC được phân bổ cho quy trình SX giày ủng bảo hộLĐ trong tháng 4 là 100 tr.đ x 150% = 150 tr.đ.

113

114

• Đối với quy trình SX giày ủng bảo hộ LĐ, tổng CPSXC ước tính đúng bằng với số thực tế được phân bổ trong tháng 4.

• Nếu có các chênh lệch thừa/thiếu sẽ được xử lý

Kế toán chi phí SXC (tiếp)

• Nếu có các chênh lệch thừa/thiếu sẽ được xử lý giống như đã mô tả ở kế toán CP theo công việc.

115

SẢN PHẨM TƯƠNG ĐƯƠNG (SP dở dang)

Sau khi các CP NVL, LĐ và SXC được tập hợp theo cácquy trình SX, SP đầu ra của mỗi quy trình SX đó phảiđược xác định, vì vậy CP đơn vị SP cũng được tính.được xác định, vì vậy CP đơn vị SP cũng được tính.

116

• Một quy trình SX thường có 1 số SP dở dang và rất khó đo

đếm c.xác mức độ h.thành từng đ.vị SP dở dang. Chúng

thường được ước lượng mức độ h.thành để chuyển thành số

SP tương đương với các SP đã h.thành ở quy trình.

SP tương đương (tiếp)

• Mức độ hoàn thành của SP dở dang được ước lượng dựa vàotỷ lệ CP NLTT sử dụng cho SX SP và mức độ cố gắng hoànthành SP (CPLĐTT và CPSXC).

117

• Trong HĐ theo quy trình, SP của 1 bộ phận được chuyển sangcho bộ phận tiếp theo coi như là SP đã h.thành 100% tại bộphận đó.

• Các CP LĐ trực tiếp và CPSX chung, sau đây được gọi là CP chuyển đổi.


118

• Khi SP kết thúc ở bộ phận Nấu NL, thì đã hoàn thành 90% vềmặt NLTT và 20% đối với CP chuyển đổi. Khi các SP này kếtthúc ở bộ phận Tạo hình, có nghĩa là 95% CP NLTT đã tham giavào việc SX SP, tỷ lệ này của CP chuyển đổi là 40%.

• Mức độ h.thành của SP qua các bước được cộng dồn % các loạiCP đóng góp vào SX SP tại mỗi bước mà chúng được chuyểnqua cho đến khi h.thành 100% các CP ở bộ phận Đóng gói.


qua cho đến khi h.thành 100% các CP ở bộ phận Đóng gói.

119

• Ví dụ: Trong tháng 4/2008 C.ty SX 50.000 đôi giày ủngbảo hộ LĐ. Cuối tháng có 3.000 mới hoàn thành ở bộphận Tạo hình, các bộ phận khác không có SP dởdang.

Sản phẩm tương đương (tiếp)

dang.

Như vậy, số SP dở dang này tương đương với 2.850đôi hoàn thành về mặt CP NLTT (3000 x 95%). SPtương đương tính theo các CPLĐ trực tiếp và SXC đềulà 1.200 đôi (3.000 x 40%).

120

Xác định SP tương đương theo p.pháp bình quân trọng số (WA)

• SP tương đương của SX tại 1 quy trình bao gồm số SP chuyểnsang cho bộ phận tiếp theo (hoặc SP h.thành) cộng với SP dởdang CK được quy đổi (SP tương đương).

• P.pháp này chỉ quan tâm đến số SP dở dang c.kỳ chứ khôngđể ý đến số SP dở dang để lại từ các kỳ trước.

Ví dụ: Trở lại với nguồn số liệu của quy trình SX giày ủng bảohộ LĐ trong tháng 4/2008 tại C.ty Hoa San

Sản phẩmtương đươngcủa sản xuất

=Sản phẩm sản xuất

và hoàn thànhtrong kỳ

+Sản phẩm tương đương dở dang

cuối kỳ

121

Số liệu SX giày ủng BHL Đ tháng 4/2008

122

SP tương đương của quy trình (theo WA)

123

Xác định SP tương đương của SX theo CP LĐTT (Phương pháp WA)

(50.000 đôi sản xuất trong kỳ)SP dở dang đầu kỳ

2.000 x 80% 47.000 đôi hoàn thành

3.000 x 40%SP dở dang

cuối kỳ

124

(49.000 đôi hoàn thành trong kỳ)

thànhcuối kỳ

Sản phẩm hoàn thành: 49.000

SP dở dang cuối kỳ (400x25%): 1.200

Sản phẩm tương đương của SX: 50.200

• P.pháp FIFO khác với p.pháp BQ trọng số ở 2 điểm:

(i) SP h.thành chuyển bộ phận khác được chia thành 2 phần:

- Các SP dở dang kỳ trước chuyển sang (đầu kỳ) đượchoàn thiện trong kỳ này,

Xác định SP tương đương theo p.pháp nhậptrước xuất trước (FIFO)

hoàn thiện trong kỳ này,

- Các SP được đưa vào SX và h.thiện trong kỳ.

(ii) Giá trị SP dở dang ĐK và CK được xem xét đầy đủ:

- Đối với SP dở dang ĐK thì SP tương đương tính theophần CP bổ sung để h.thiện SP.

- Đối với SP dở dang CK thì SP tương đương được tínhtheo phần CP đã chi cho số SP đang làm dở.

125

Tính SP tương đương theo FIFO:


=

SP tươngđương chưachưa hoàn

thành đầu kỳ

+

Sản phẩm mớiđưa vào vàhoàn thành

trong kỳ

+Sản phẩm

tương đươngcuối kỳ

SP tương đươngchưa chưa hoàn =

Sản phẩm dở dang x ( 100% -

% hoàn thành sản)chưa chưa hoàn

thành đầu kỳ= dở dang

đầu kỳx ( 100% -

% hoàn thành sảnphẩm dở dang đầu kỳ

)


=Sản phẩm

hoàn thànhtrong kỳ

+Sản phẩm tươngđương dở dang

cuối kỳ-

Sản phẩmtương đương

dở dang đầu kỳ

Hoặc

126

Xác định SP tương đương của quy trình (theo FIFO)

127

So sánh 2 phương pháp WA và FIFO

Chỉ tiêuNguyên

liệu

Lao

động

SX

chung

Sản phẩm tương đương của sản xuất (WA) 51.850 50.200 50.200

Trong đó: SP tương đương cuối kỳ trước chuyển sang

- Tính theo nguyên liệu trực tiếp: 2.000 x 100% 2.000

Khác nhau cơ bản giữa 2 p.pháp là: P.pháp WA tính gộp cả côngviệc và các CP của cả kỳ trước với kỳ này, còn p.pháp FIFO táchriêng công việc h.thành của trong kỳ.

128

- Tính theo lao động trực tiếp: 2.000 x 80% 1.600

- Tính theo chi phí sản xuất chung: 2.000 x 80% 1.600

Sản phẩm tương đương của sản xuất (FIFO) 49.850 48.600 48.600

BÁO CÁO CPSX

Mục đích:

(1) giúp các nhà QL kiểm soát và điều hành cácquy trình của họ.

(2) giúp các nhà QL đánh giá các kết quả thực(2) giúp các nhà QL đánh giá các kết quả thựchiện của quản lý bộ phận (quy trình).

(3) cung cấp các thông tin CP cho các báo cáo TC.

129

BÁO CÁO CPSX

• Xác định CPSX theo quy trình SD báo cáo SX như là tài liệu QL chủ chốt để xác định CP cho các quy trình. Nó có 4 phần:

- Phần 1: Xác định dòng vật chất- Phần 2: Xác định SP tương đương- Phần 2: Xác định SP tương đương- Phần 3: Tính CP đơn vị SP tương đương- Phần 4: Tính toán và cân đối các dòng CP

• Xác định CP theo quy trình (p.pháp BQ trọng số) và các bướcTH cho quy trình SX ủng bảo hộ LĐ của C.ty trong tháng4/2008 thể hiện ở Bảng 9.

130

Số liệu của quy trình SX ủng BHLĐ tháng 4/2008

Sản phẩm dở dang đầu kỳ (31/3/08)

Số lượng sản phẩm dở dang…………… 2.000

Mức độ hoàn thành về NLTT………….. 100%

Mức độ hoàn thành về LĐTT………….. 80%

Mức độ hoàn thành về CPSXC…..……. 80%

Chi phí NLTT (nđ)………. 39.741

Chi phí LĐTT (nđ) …………. 1.906

Chi phí SXC (nđ)……………. 5.118

Các hoạt động trong kỳ báo cáo (4/2008)

Số lượng sản phẩm đưa vào sản xuất trong tháng…………... 50.000

131

Số lượng sản phẩm đưa vào sản xuất trong tháng…………... 50.000

Số lượng sản phẩm hoàn thành chuyển bộ phận khác…………. 49.000

Chi phí NLTT (nđ)………… 990.000

Chi phí LĐTT (nđ)…………. 100.000

Chi phí SXC (nđ)….………. 150.000

Sản phẩm dở dang cuối kỳ (30/4/08)

Số lương sản phẩm dở dang……………………………………. 3.000

Mức độ hoàn thành về NLTT………….. 95%

Mức độ hoàn thành về LĐTT………….. 40%

Mức độ hoàn thành về CPSXC…..……. 40%

Bước 1: Xác định dòng SP vật chất

• Cân đối dòng SP vật chất là 1 bộ phận của báo cáoSX, trong đó cân đối các đơn vị SP được đưa vào SX với các đơn vị SP đã h.thành chuyển sang bộ phậnkhác trong kỳ.

• P.pháp BQ trọng số không yêu theo dõi riêng cácSP dở dang ĐK với các SP mới được đưa vào SX trongkỳ. Thay vào đó, các SP được coi như nhau với BQ chung về CP đơn vị SP.

132

Dòng SP vật chất của bộ phận dán (tháng 4/2008)

133

Bước 2: Xác định SP tương đương

• SP tương đương cho các CP NLTT, LĐTT và SXC của quy trình SX ủng bảo hộ LĐ trong tháng 4/2008.

Chỉ tiêuNguyên

liệu

Lao

động

SX

chung

SP hoàn thành chuyển bộ phận khác (nhập kho) 49.000 49.000 49.000

134

SP hoàn thành chuyển bộ phận khác (nhập kho) 49.000 49.000 49.000

SP tương đương của đối với dở dang cuối kỳ

- SP tương đương theo NLTT (300x 95%) 2.850

- SP tương đương theo LĐTT (300 x 40%) 1.200

- SP tương đương theo CPSXC (300 x 40%) 1.200

SP tương đương của sản xuất 51.850 50.200 50.200

Bước 3: Tính CP đơn vị của SP tương đương

• SP tương đương tính theo các CPNLTT, LĐTT và SXC đượcdùng để tính CP đơn vị BQ của SP tương đương của quytrình SX.

• Theo p.pháp WA, tính SP tương đương không tách riêngcác SP dở dang ĐK với các CP phát sinh trong kỳ báo cáo. CP các SP dở dang ĐK với các CP phát sinh trong kỳ báo cáo. CP gắn cho SP tương đương được tính theo CP dở dang ĐK cộng với CP phát sinh ở kỳ hiện hành.

• Theo phương pháp FIFO, tính SP tương đương tách riêngcác SP dở dang ĐK với các CP phát sinh trong kỳ báo cáo. CP đơn vị SP tương đương được tính theo CP phát sinh ở kỳhiện hành.

135

CP đơn vị của SP tương đương theo WA tại quy trìnhtháng 4/2008

Đối với NLTT, CP BQ đơn vị của SP tương đương bằng tổngcủa CPNLTT cho SP dở dang đầu tháng và CPNLTT phát sinhtrong tháng chia cho số SP tương đương tính theo CPNLTT.Các CPLĐ và SXC cũng tính tương tự.

136

CP đơn vị của SP tương đương theo FIFO tại quy trìnhSX ủng BHLĐ tháng 4/2008

Chỉ tiêu Nguyên liệu Lao động SX chung

CPSX phát sinh trong kỳ 990.000 100.000 150.000

Sản phẩm tương đương 49.850 48.600 48.600

Chi phí đơn vị SP tương đương 19,859 2,058 3,086

Đối với NLTT, CP đơn vị SP tương đương bằng CPNLTT phátsinh trong tháng chia cho số SP tương đương của CPNLTT(tính theo FIFO). Các CPLĐ và SXC cũng tính tương tự.Nhìn chung kết quả tính toán CP đơn vị SP tương đươngtheo FIFO và WA theo quy trình SX giày ủng có sự khác biệtnhỏ. Vì sao? Khi nào thì có sự khác biệt đáng kể???

137

Bước 4: Tính toán và cân đối các dòng chi phí

• SP tương đương ở Bước 2 và CP đơn vị của SP tươngđương ở Bước 3 được dùng trong Bước 4 để tính toáncác CP cho:các CP cho:

(1) SP hoàn thành và giá vốn hàng bán

(2) SP dở dang.

138

Báo cáo các dòng CP theo quy trình (phương pháp WA), tháng 4/2008

Chỉ tiêu Các chi phí (ng.đ) Cộng CP (ng.đ)

Chi phí của SP dở dang đầu tháng

- Chi phí NLTT 39.741

- Chi phí LĐTT 1.906

- Chi phí SXC 5.118 46.765

Chi phí sản xuất sản phẩm trong tháng

- Chi phí NLTT 990.000

- Chi phí LĐTT 100.000

- Chi phí SXC 150.000 1.240.000

Tổng chi phí sản xuất 1.286.765

139

Tổng chi phí sản xuất 1.286.765

Chi phí của SP hoàn thành chuyển sang bộ phận khác

- Chi phí NLTT: (49.000 x 19,86) 973.140

- Chi phí LĐTT: (49.000 x 2,03) 99.470

- Chi phí SXC: (49.000 x 3,09) 151.410 1.224.020

Chi phí của sản phẩm dở dang cuối tháng

- Chi phí NLTT: (2.850 x 19,86) 56.601

- Chi phí SXC: (1.200 x 2,03) 2.436

- Chi phí SXC: (1.200 x 3,09) 3.708 62.745

Tổng CP sản phẩm tương đương của SX 1.286.765

Báo cáo các dòng CP theo quy trình (phương pháp FIFO), tháng 4/2008Chỉ tiêu Các chi phí (ng.đ) Cộng CP (ng.đ)

Chi phí của SP dở dang đầu tháng

- Chi phí NLTT 39.741,0

- Chi phí LĐTT 1.906,0

- Chi phí SXC 5.118,0 46.765,0

Chi phí sản xuất phát sinh trong tháng

- Chi phí NLTT 990.000,0

- Chi phí LĐTT 100.000,0

- Chi phí SXC 150.000,0 1.240.000,0

Tổng chi phí sản xuất 1.286.765,0

Chi phí của SP dở dang đầu tháng 46.765,0

Chi phí để hoàn thành SP dở dang đầu tháng

- Chi phí NLTT: (0 x 19.86) 0,0

140

- Chi phí LĐTT: (400 x 2,058) 823,2

- Chi phí SXC: (400 x 3,0864) 1.234,4 2.057,6

CP của các sản phẩm SX và hoàn thành trong tháng

- Chi phí NLTT: (47.000 x 19,86) 933.401,0

- Chi phí LĐTT: (47.000 x 2,058) 96.726,0

- Chi phí SXC: (47.000 x 3,086) 145.042,0 1.175.169,0

Chi phí của SP hoàn thành chuyển bộ phận khác 1.223.991,6

Chi phí của sản phẩm dở dang cuối tháng

- Chi phí NLTT: (2.850 x 19,86) 56.600,6

- Chi phí LĐTT: (1.200 x 2,058) 2.469,6

- Chi phí SXC: (1.200 x 3,086) 3.703,2 62.773,4

Tổng chi phí SP tương đương của SX 1.286.765,0

• Tại quy trình SX ủng bảo hộ LĐ của C.ty, dòng vào của

CP bao gồm 1.240.000 ng.đ của các CPNLTT, LĐTT và

SXC phát sinh trong tháng và 46.765 ng.đ giá trị SP

dở dang ĐK.

• Dòng ra của CP bao gồm 1.224.020 ng.đ tính cho SP

Bước 4: Tính toán và cân đối các dòng CP (theo WA)

• Dòng ra của CP bao gồm 1.224.020 ng.đ tính cho SP

hoàn thành chuyển sang kho TP (bán) và 62.745 ng.đ

của các CPNLTT, LĐTT và SXC tính cho SP dở dang CK.

• Cân đối dòng CP vào – ra tại quy trình SX ủng bảo hộ

LĐ của C.ty trong tháng 4/2008 là 1.286.765 ng.đ.

141

CP hoạt động theo quy trình tại Công ty142

Kết chuyển sang TP tồn kho và giá vốn hàng bán

• Mũi tên số trong phản ánh kết chuyển SP hoànthành từ SX vào kho TP.

• TK CPSX dở dang (quy trình SX ủng bảo hộ LĐ) trongtháng 4. Số dư CK của TK này bằng với CP tính cho SPtháng 4. Số dư CK của TK này bằng với CP tính cho SPdở dang CK trong phần 4 của báo cáo SX.

• Mũi tên số trong phản ánh việc bán các SP hoànthành.

143

Sổ chi tiết TK CPSX dở dang

144

• Giả sử trong tháng 4 công ty bán được 55.000 đôi giàyủng bảo hộ LĐ và số tồn kho ĐK là 10.000 đôi-giá trịtồn kho là 250.000 ng.đ. Số đôi tồn kho cuối thángtheo kiểm kê (trùng khớp với tồn theo sổ sách) là4.000 đôi với giá trị 100.000 ng.đ.

XÁC ĐỊNH GIÁ VỐN HÀNG BÁN

4.000 đôi với giá trị 100.000 ng.đ.

• Sử dụng các thông tin trên, ta có thể tính được giávốn hàng bán trong tháng 4.

145

Giá vốn hàng bán SP (4/2008)

146

Sổ cái TK thành phẩm tồn kho

147

CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 4

•Đặc điểm đặc trưng cho một công ty áp dụng hệ thống xác định chi phí theo quy

trình là gì?

•Tại sao quy trình tập hợp chi phí cho sản phẩm về cơ bản là một quy trình mang

tính bình quân?

•Phân biệt xác định chi phí theo công việc và theo quy trình?

•Tại sao sản phẩm tương đương được sử dụng như một thước đo đầu ra trong

xác định chi phí theo quy trình?

•Cái gì tạo nên sự khác biệt về sản phẩm tương đương giữa hai phương pháp

bình quân trọng số và FIFO? Cách tính sản phẩm tương đương nào phản ánh

148

chính xác hơn dòng sản phẩm của quy trình và tại sao?

•Tại sao tính sản phẩm tương đương riêng rẽ theo từng bộ phận chi phí của sản

phẩm là cần thiết?

•Mục đích của báo cáo sản xuất là gì?

•Tại sao xác định chi phí theo quy trình trong môi trường sản xuất nhiều bộ phận

khác với môi trường sản xuất một bộ phận riêng lẻ? Tại sao có sự khác nhau này?

•Hệ thống xác định chi phí kết hợp là gì? Khi nào thì nó được áp dụng?

•Hãy kể tên năm công ty ở các ngành khác nhau mà bạn tin rằng chúng áp dụng

hệ thống xác định chi phí theo quy trình và giải thích tại sao bạn lại tin như vậy?

Chương 5XÁC ĐỊNH CHI PHÍ

DỰA THEO HOẠT ĐỘNGActivity Based Costing (ABC)

TS. Đỗ Quang GiámBộ môn Kế toán Quản trị và Kiểm toán

149

Mục đích

Nhằm làm rõ những điểm sau:

• Sự cần thiết phải xây dựng hệ thống ABC

• Sự khác nhau giữa p.pháp truyền thống và ABC

• Đặc điểm, nhiệm vụ và yêu cầu của ABC• Đặc điểm, nhiệm vụ và yêu cầu của ABC

• Thiết kế các kích tố CP trong hệ thống ABC

• Quy trình vận dụng p.pháp ABC

• Các mô hình ứng dụng ABC

• Ảnh hưởng của việc sắp đặt một hệ thống ABC đến hành vi của tổ chức

150

Môi trường kinh doanh ngày nay

Sử dụng công nghệ cao

Vòng đời SP

Sự phức tạp của SP

Hệ thống phân phối

Yêu cầu chất lượng

Đa dạng hóa SP

• Xác định CP SP là một chức năng của kế toán, nhưng là mốiquan tâm chủ yếu của các nhà QL. Bởi vì, CP SP ảnh hưởngtới:

(i) Các QĐ có tính chất chiến lược của c.ty: Liệu có thể cólãi ở thị trường này không?

Q.lý dựa theo hoạt động (ABM) và ABC

lãi ở thị trường này không?

(ii) Hoạt động marketing: SP này nên định giá ra sao?,

(iii) Hoạt động tài chính: Có nên đầu tư thêm vào các TS của nhà máy để chế tạo SP này?

152

• Trên lý thuyết, SP gì hoặc dịch vụ nào cần SX không phải là vấn đề nếu có đủ KH sẵn sàng mua SP hoặc dịch vụ đó ở mức giá cao đủ để bù đắp các CP và đạt được khoản LN hợp lý.

Q.lý dựa theo hoạt động (ABM) và ABC

hợp lý.

• Trên t.tế, KH chỉ mua SP nếu SP đó cung cấp một g.trị có thể chấp nhận được cho cái giá họ phải trả

153

- Phân tích hoạt động

- Phân tích kích tố CP hay nguồn phát sinh CP

- Xác định CP dựa vào hoạt động (ABC)

- Duy trì sự cải thiện liên tục

Nội dung của QL dựa theo hoạt động (ABM)

- Duy trì sự cải thiện liên tục

- Kiểm soát hoạt động

- Đánh giá thành quả hoạt động

- Tái thiết quá trình KD

154

• Kế toán ABC là một p.pháp được sử dụng trong ABM. Trước tiên nó gắn các CP với các h.động, sau đó tới các SP dựa trên việc sử dụng các h.động của mỗi SP.

Khái quát về ABC

• ABC cung cấp thông tin về các h.động và các n.lực đòi hỏi để hoàn thành chúng. Vì vậy, nó có khối lượng công việc lớn hơn nhiều so với p.pháp xác định CP theo quy trình SX.

155

Khái quát về ABC

156

• Liệu ABC có phải là phương pháp mới?

- Một số chuyên gia kế toán cho rằng, ABC đơn giản chỉ là mở rộng p.pháp phân bổ CP của các bộ phận p.vụ.

- Những người đề xướng ra p.pháp ABC cho rằng nó không chỉ đơn thuần là mở rộng của p.pháp phân bổ

Khái quát về ABC (tiếp)

không chỉ đơn thuần là mở rộng của p.pháp phân bổ truyền thống. Theo họ, ABC thay đổi cách thức mà các nhà QL làm với công việc của họ.

- ABC hướng sự chú ý vào các sự vật mà qua đó có thể làm cho công tác QL có hiệu quả hơn.

157

Mục đích của việc vận dụng ABC

• Nâng cao năng lực cạnh tranh dựa trên việc giảm thiểu CP, hạ giá thành SP và định giá SP đúng đắn, tránh tình trạng “lãi giả, lỗ thật”.

• Dưới tác động của KHCN, các DN luôn đổi mới và đa dạng hóa SP để bắt kịp nhu cầu và thị hiếu của người TD. Do đó, vòng đời của SP trở nên ngắn hơn và mỗi DN cần p.ứng nhanh hơn trong của SP trở nên ngắn hơn và mỗi DN cần p.ứng nhanh hơn trong việc điều chỉnh giá cả, CP và sử dụng N.lực khi các SP và DV thay đổi.

• Ứng dụng CN t.tin trong QL nhằm vận hành hệ thống xác lập CP có thể truy nguyên nhiều h.động sẽ góp phần đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của quá trình QL, nhằm giảm thiểu được CP về tiền bạc lẫn t.gian.

158

Yêu cầu của việc vận dụng ABC

• Việc vận dụng ABC đòi hỏi phương thức tổ chức SX của DN cũng phải đạt tới trình độ ABM.

• Do SP được SX đa dạng về chủng loại, mẫu mã, phức tạp về kỹ thuật, nên quy trình chế tạo SP đòi hỏi sự kết hợp nhiều giai đoạn c.nghệ, nhiều h.động.nhiều giai đoạn c.nghệ, nhiều h.động.

• CPSXC chiếm một tỷ trọng khá lớn trong tổng CPSX của DN và có xu hướng ngày càng tăng lên.

• Mô hình kế toán CP mà DN đang áp dụng là chưa chính xác làm cho t.tin cung cấp ít có tác dụng đối với nhà QL trong việc ra QĐ.

159

• Phân bổ CP tr.thống thường được tiến hành thông qua việc p.bổ các CP chung dựa trên số giờ LĐTT, số lượng SP hay d.thu. Điều này có thể dẫn đến sự bóp méo giá thành SP.

Sự khác biệt của ABC và phương pháp truyền thống

• ABC trước hết quy nạp toàn bộ CP gián tiếp được tập hợp trên các TK CP chung của KTTC, sau đó p.bổ các CP theo h.động này vào từng SP, DV, thông qua các kích tố CP “cost drivers” như số giờ máy h.động, số giờ công LĐTT, v.v... (Sơ đồ 1)

160

Hai phương pháp kế toán CP (Truyền thống và ABC)

161

Đặc điểm của ABC

• Với ABC, các h.động gián tiếp chẳng hạn như chạy máy, lắp ráp, kiểm tra CL, v.v... trước tiên được xác định bởiq.trình vận hành QL.

• Sau đó, CP gián tiếp của các n.lực đã SD để thực hiện các• Sau đó, CP gián tiếp của các n.lực đã SD để thực hiện cách.động đó sẽ được truy nguyên theo h.động thông qua kích tố CP thích hợp.

• Cuối cùng, tập hợp các CP của từng h.động sẽ được p.bổtiếp tới các TP thông qua các kích tố CP hợp lý khác.

162

Ưu thế của ABC trong việc xác định CP

• Theo ABC, CP được tập hợp theo các h.động (nguồn gốc p.sinhCP). Điều đó tạo thuận lợi cho công tác QL, kiểm soát CP hiệuquả, vì chỉ có nhận thức được n.nhân gây ra CP thì mới có biệnpháp tác động phù hợp.

• ABC đã làm thay đổi cách quan niệm về CPSXC. Một số yếu tố• ABC đã làm thay đổi cách quan niệm về CPSXC. Một số yếu tốCPSXC theo cách làm tr.thống, được coi là các khoản CP giántiếp thì bây giờ lại liên quan đến từng h.động cụ thể và có thểtính thẳng vào từng loại SP.

• ABC có sự linh hoạt trong việc SD các tiêu chuẩn phân bổ CP choSP nhằm cung cấp t.tin đa dạng, phong phú về tình hình CP, giáthành đáp ứng được các nhu cầu sử dụng t.tin khác nhau củacác nhà QT.

163

Một số vấn đề khi thực thi ABC

• Kế toán trở thành một bộ phận của bộ máy QL và cùng vớinhững người từ bộ phận SX, cơ khí, b.hàng, và các bộ phậnkhác của c.ty (không làm kế toán) cùng làm việc để nhận racác h.động mà nó p.sinh CP của c.ty. Điều này có thể thất bạitrong việc nhận được sự đồng thuận.trong việc nhận được sự đồng thuận.

• Hạn chế nhất của việc áp dụng ABC là k.lượng công việc kếtoán rất lớn và khá phức tạp, cần phải có các thiết bị QL trợgiúp (như camera giám sát, máy đo, đếm, máy quét, computers, phần mềm hỗ trợ, h.thống cập nhật t.tin điện tử, h.thống p.tích CL và bổ sung đầu vào tự động, h.thống cảnhbáo, v.v...), mà không phải DN nào cũng có đủ điều kiện.

164

CÁC KỸ THUẬT SỬ DỤNG TRONG ABC

Kỹ thuật thiết kế hệ thống ABC

- Xác định các đối tượng tạo phí, các trung tâm h.động, n.lực, vàcác yếu tố p.sinh CP liên quan

- Phát triển một sơ đồ quy trình CN, biểu thị các luồng h.động, n.lực tiêu hao và mối quan hệ qua lại giữa chúng.

- Thu thập dữ liệu thích hợp liên quan tới CP và những dòng cáckích tố CP hữu hình giữa các n.lực và các h.động.

- Tính toán, phân tích và diễn giải các t.tin.

Điểm mấu chốt của ABC là ở chỗ nó có thể biến một CP g.tiếpthành một CP t.tiếp với một đối tượng tạo phí xác định.

165

Các bước tiến hành

Việc vận dụng ABC phụ thuộc vào đặc điểm tổ chức QLSX,

q.trình c.nghệ SXSP, năng lực QL của từng DN. Nó gồm 4 bước:

(1) Phân tích quá trình SX thành các hoạt động

CÁC KỸ THUẬT SD TRONG ABC (tiếp)

(1) Phân tích quá trình SX thành các hoạt động

(2) Xác định các trung tâm hoạt động

(3) Tập hợp CP cho các bộ phận và quy nạp CP cho các h.động

(4) Xác định kích tố CP và phân bổ CP chung cho từng loại SP

166

Lương 313000

Khấu hao 155000

Điện 132000

Tổng hợp CP phát sinhCác hoạt động Tiền lương Khấu hao Điện DV khác Đi lại Tổng

PT kinh doanh 20000 25000 5000 5000 55000

Duy trì h.động KD hiện tại 80000 60000 50000 5000 10000 205000

Mua NVL 125000 50000 20000 20000 60000 275000

CHI PHÍ

Ví dụ:

Điện 132000

DV khác 25000

Đi lại 100000

Tổng 725000

Mua NVL 125000 50000 20000 20000 60000 275000

Lắp đặt máy móc 25000 10000 2000 37000

Chạy máy 50000 10000 50000 110000

Xử lý vấn đề c.lượng 13000 5000 25000 43000

Tổng 313000 155000 132000 25000 100000 725000

Phân tích kích tố CP (cost driver analysis)

CÁC KỸ THUẬT SD TRONG ABC (tiếp)

168

• Sơ đồ 3 chỉ ra việc PT h.động kết hợp với việc PT kích tố CP để

tạo ra công cụ cho QL CP, nhằm nhận diện các kích tố p.sinh

CP và các h.động không làm tăng g.trị mà sẽ bị loại bỏ để giảm

CP.

4.2. CÁC KỸ THUẬT SD TRONG ABC (tiếp)

Phân tích kích tố CP

CP.

• CP phát sinh và phải được p.bổ, bởi vì các kích tố của chúng

diễn ra tại các cấp độ khác nhau (đ.vị, lô và q.trình). Sự nhận

diện này cần thiết phải SD kỹ thuật PT kích tố CP nhằm điều

tra, lượng hóa, và g.thích các mối q.hệ của các kích tố và CP

liên quan tới chúng.

169

• CP ở cấp độ đơn vị (unit level costs): Những kích tố này tạo ra CP ở cấp độ này, nghĩa là chúng được PS bởi SX hoặc bởi đòi hỏi của 1 đơn vị SP hoặc cung cấp đơn vị DV.

• CP ở cấp lô (batch-level costs): Là những CP mà nó được gây ra bởi một lô các chi tiết được làm trong cùng một t.gian, chẳng

Kích tố CP và các cấp độ CP

bởi một lô các chi tiết được làm trong cùng một t.gian, chẳng hạn CP gây ra do mỗi lần thiết đặt máy móc để SX ra một lô linh kiện nào đó.

170

• CP ở cấp SP hay quá trình (product or process-level costs): Là các CP gây ra bởi việc p.triển SP, bởi việc thay đổi kỹ nghệ SX để đạt được các mặt hàng khác nhau (việc thay đổi trật tự cơ khí để SX các loại đồ uống nước ép trái cây đóng chai, lọ hoặc hộp).

• CP ở cấp độ của tổ chức (organizational level-costs): Các CP này thường là chung cho rất nhiều h.động, SP hoặc DV khác nhau và

Kích tố CP và các cấp độ CP

thường là chung cho rất nhiều h.động, SP hoặc DV khác nhau và có thể chia cho các SP theo một căn cứ tùy ý

171

Ví dụ: CP ở cấp SP hay quá trình

• Phòng Kỹ thuật của nhà máy Z đã đưa ra 5 kiểu thay đổi kỹ nghệtrong tháng 5. Trong đó 4 kiểu liên quan đến sản phẩm R, 1 kiểu cóliên quan đến sản phẩm S và không có kiểu nào liên quan đến sảnphẩm T. Mỗi kiểu thay đổi phát sinh CP là 7.500$. Trong tháng 5 côngty SX ra 1.000 sản phẩm R, 1.500 sản phẩm S và 5.000 sản phẩm T.

• Nếu CP gây ra bởi việc thay đổi các kiểu kỹ nghệ được xem là các CPở cấp đơn vị, thì tổng CP 37.500$ sẽ được rải đều cho 7.500 đơn vịSP được SX, mỗi đơn vị SP sẽ chịu 5$. Tuy vậy, p.pháp này không phùhợp khi gắn 25.000$ CP của việc thay đổi kỹ nghệ cho sản phẩm T khimà nó không gây ra bất kỳ CP nào do việc thay đổi kỹ nghệ. Sử dụngkích tố chi phí theo cấp độ SP hay quá trình cho số CP phát sinh dothay đổi kỹ nghệ sẽ gắn 30.000$ cho sản phẩm R và 7.500$ cho sảnphẩm S.

172

Xác định lợi nhuận của SP và của c.ty theo sự phân cấp CP 173

Xác định kết quả SXKD theo 2 cách phân bổ CP chung (ĐVT:$)

174

• Ở phần đầu của Bảng 1 (phân bổ CP chung theo giờ máy), t.tin CP đã chỉ ra rằng s.phẩm D có lãi.

• Nhưng sau khi PT các h.động của nó, nhà máy đã tập hợp các CP theo các cấp bậc khác nhau và p.bổ chúng tới các SP dựa trên các kích tố CP thích hợp.

Xác định kết quả SXKD

SP dựa trên các kích tố CP thích hợp.

• T.tin chi tiết cho việc p.bổ CP chung của mỗi SP không được t.bày ở đây, nhưng KQ p.bổ cuối cùng (phần dưới của bảng) chỉ ra rằng s.phẩm D thực sự không có lãi.

175

PHƯƠNG PHÁP THỰC THI TRONG ABC

Nhìn chung, ABC đòi hỏi người làm kế toán tuân theo

các bước:

(1)Nhận diện các h.động có SD các nguồn lực,(1)Nhận diện các h.động có SD các nguồn lực,

(2)Nhận diện các kích tố CP,

(3)Tính toán mức CP trên một đơn vị kích tố CP

(4)Gắn các CP tới các SP.

176

Nhận diện các hoạt động có SD các nguồn lực

• Bước này nhằm nhận diện các hoạt động mà nó sử dụng cácnguồn lực và gắn các CP cho các hoạt động đó.

VD: Công ty A đang SX mỗi tháng 100.000 lít kem vanilla vàCông ty B SX mỗi tháng 100.000 lít với 39 loại hương liệu khácnhau. Giả sử kem của Công ty A đựng trong 1 hộp có thể tích 1nhau. Giả sử kem của Công ty A đựng trong 1 hộp có thể tích 1lít, trong khi của Công ty B đựng trong các hộp có kích cỡ khácnhau. Công ty B có hệ thống đặt hàng, kho chứa, đóng hộp vàkiểm tra chất lượng SP phức tạp hơn và cũng có nhiều máy móclắp đặt hơn.

Có lẽ Công ty A chỉ lắp đặt một dây chuyền để đạt được chấtlượng và hương vị như mong muốn, còn Công ty B phải lắp đặtlại máy móc mỗi khi một hương vị SP mới được SX.

177

Nhận diện các kích tố chi phí

Danh mục các kích tố CP

178

Tính toán mức CP trên 1 đơn vị kích tố CP

• Mức CP trên một ĐV kích tố CP có thể là lượng CP trên 1 đơn mua hàng. Công thức này áp dụng cho tất cả các CP gián tiếp (CPSXC, CP hành chính, CP p.phối, CP bán hàng và các CP g.tiếp khác).

Ví dụ: Nếu việc k.tra c.lượng SP là một kích tố CP thì c.ty chắc chắn có thể ước tính những CP cho công tác kiểm tra trước khi tiến hành các công việc này.

179

Gắn các CP tới các sản phẩm

• Bước này sẽ gắn các CP tới các SP qua mức CP trên 1 đơn vị kích tố CP với số lượng ĐV kích tố CP. Các CP được p.bổ cho các SP theo công thức sau:

180

ÁP DỤNG ABC TRONG CÁC HĐSX

Ví dụ: 1 nhà máy Y sản xuất 2 SP là xe đạp địa hình và xeđạp đua. Xe đạp địa hình là được SX trên dây chuyền côngnghệ có số lượng lớn, trong khi xe đạp đua lại được SX vớisố lượng thấp, vì đây là SP đặc biệt.

Chi phí SX trên một đơn vị SP ($)Chi phí SX trên một đơn vị SP ($)

181

ÁP DỤNG ABC TRONG CÁC HĐSX (tiếp)

Thông tin về các hoạt động trong tháng giêng của nhà máy

182

ÁP DỤNG ABC TRONG CÁC HĐ SX (tiếp)

Thông tin tiên định về các mức hoạt động hàng năm cho ABC

183


Thông tin CP chung gắn với các SP qua việc ứng dụng ABC

184


CPSX tính trên 1 đơn vị SP theo 2 phương pháp

185

Hệ thống quản lý CP

– Đo lường CP nguồn lực đã tiêu hao.

MụcMục tiêutiêu

– Đo lường CP nguồn lực đã tiêu hao.

– Nhận ra và loại bỏ CP của các hoạt động không tạo giá trị.

– Xác định hiệu quả và hiệu lực của các hoạt động chủ chốt.

– Nhận diện và đánh giá các hoạt động mới mà có thể cải thiện thành quả tương lai.

Chi phí không tạo giá trị gia tăng

Mục tiêu phải giảm hoặc loại bỏ hoạt động không tạo giá trị.

ThờiThời giangiandựdự trữtrữ

ThờiThời giangianchờchờ

ThờiThời giangianSXSX

ThờiThời giangiandidi dờidời

ThờiThời giangiankiểmkiểm tratra

VA VA = = hoạthoạt độngđộng tạotạo giágiá trịtrịNVA NVA = = hoạthoạt độngđộng khôngkhông tạotạo giágiá trịtrị

dựdự trữtrữ chờchờ SXSX didi dờidời kiểmkiểm tratraVAVA NVANVANVANVANVANVANVANVA

Chi phí không tạo giá trị gia tăng

Mục tiêu phải giảm hoặc loại bỏ hoạt động không tạo giá trị.

ThờiThời giangiandựdự trữtrữ

ThờiThời giangianchờchờ

ThờiThời giangianSXSX

ThờiThời giangiandidi dờidời

ThờiThời giangiankiểmkiểm tratra

VA VA = = hoạthoạt độngđộng tạotạo giágiá trịtrịNVA NVA = = hoạthoạt độngđộng khôngkhông tạotạo giágiá trịtrị

dựdự trữtrữ chờchờ SXSX didi dờidời kiểmkiểm tratraVAVA NVANVANVANVANVANVANVANVA

CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 51.Quản lý dựa theo hoạt động (ABM) là gì? Những nội dung quản lý thuộc ABM là gì?2.Hãy xác định các hoạt động tạo ra giá trị gia tăng và các hoạt động không tạo ra giátrị gia tăng? Hãy đưa ra một vài ví dụ cho mỗi loại?3.Vì sao các hoạt động tạo ra GTGT được định nghĩa từ quan điểm của khách hàng?4.Hãy cho biết kích tố chi phí là gì và nó được sử dụng như thế nào? Hãy đưa ra mộtsố ví dụ minh họa.5.Các kích tố CP có tồn tại trong hệ thống kế toán CP truyền thống? Chúng có đượcthiết kế theo đúng nghĩa không? Nếu có, thì việc sử dụng các kích tố CP khác nhaugiữa hệ thống kế toán CP truyền thống và hệ thống ABC khác nhau như thế nào?6.Phân tích hoạt động là gì và nó được sử dụng hòa hợp với phân tích kích tố CP đểquản lý CP như thế nào?7.Kế toán CP dựa theo hoạt động (ABC) là gì? Nó khác với các phương pháp kế toán

189

7.Kế toán CP dựa theo hoạt động (ABC) là gì? Nó khác với các phương pháp kế toántruyền thống như thế nào?8.Vì sao càng nhiều phương pháp truyền thống dẫn đến sự quá tải trong việc phân bổCPC khi SX các sản phẩm với số lượng lớn? Kế toán ABC đã cải thiện việc phân bổCPC như thế nào?9.Nhìn chung những đặc điểm gì của công ty chỉ ra rằng kế toán ABC có thể cải thiệnkế toán chi phí sản phẩm?10.Vì sao ABC đòi hỏi rằng các chi phí phải được gộp tại các cấp bậc khác nhau?11.Hãy liệt kê những lợi ích của ABC? Những lợi ích đó làm giảm CP ra sao?12.Phương pháp kế toán CP truyền thống thường phân biệt giữa CPCĐ và CPBĐ.Hãy cho biết triết lý của ABC diễn tả CPCĐ và CPBĐ ra sao?

Documents

BÀI GIẢNG KẾTOÁN CHI PHÍ - · PDF fileVai trò của kế toán • Phảnánhvàgiámsát toànbộquá trìnhh.độngk ... cần phải có những p.pháp và công cụ