BİLARDOÖĞR ET İM İ

CopyrightAlkım Yayınevi

Basım Yılı 1993

ÇeviriCanan Kocadölü

RedaksiyonSavaş Aslan

Dizgi FatihZincir

(231 4439)

Baskı ÜnlüMatbaacılık

Cilt KalkanMücellithanesi

FilmÇağdaş Reprodüksiyon

YayınlayanAlkım Kitapçılık YayıncılıkZafer Çarşısı 49 ANKARA

Tel:433 97 16 - Fax: 435 86 17Kadıköy Çarşısı 101-105 İSTANBUL

Tel:349 40 75 - 337 28 57M.Fevzi Çakmak C.6 Beşevler/ANK.

Tel:221 28 13 - 222 60 75

BİLARDOÖĞR E T İM İ

Dr.HelmutHark

ALKIM KİTAPÇILIK YAYINCILIK

İÇİNDEKİLERGiriş 6Dünya Bilardo Birliği Genel Sekreterinin Önsözü 6Yazarın Önsözü 6Bilardonun Tarihi 8Oyunun Materyalleri 12Bilardo Masası 12Ölçüm 12Arduvaz Levha 13Masanın ısıtılması 13Bilardo Çuhası, Bant ve Onun Bakımı

13Toplar 14Istaka 14Tebeşir 15Temel Bilgiler 16

Duruş 17Sol el (Ayaklık) 17Sağ el 18Vuruş 19B1'in Alınması 19B2'ye isabet Ettirmek 20B2 Nereye Gidiyor?-Hedefleme 20Falso 23Genel Falso Kuralları 24Karambol ya da Bant TemasındanDoğan Falso 25Yakın Duran B2'de Falso Etkisi 25Bandın Etkisiyle Oluşan FalsoVuruşu 26Falso ve Bant Vuruşu 27Temel Vuruşlar 28Kleps Çektirme 28

Uzun Sırt Falsolu Vuruşun Tekniği 30Kısa Sırt Falsolu Vuruşun Tekniği 30Hesaplama 30Fren Vuruşu 31ilke 31Teknik 32Bir veya iki Topla Yapılan GirişAlıştırmaları 32Kafa Vuruşları (Pike Vuruşları) 38ilke 38Teknik 39Massé ve Pigué 40Brikol (Duble Etme) 42ilke 42Teknik 42Yakalayıcı - Karşı Blokaj 43ilke ve Teknik 43Ayarlama 43Gözlük - Dar, Kapalı Durum 44Temel Vuruşlar ve Topun Birleşimineilişkin Alıştırma Bölümü 46Fren Vuruşu ve Yakalayıcı 47Sırt Falsolu Vuruş 56Kafa Vuruşları (Pike Vuruşları) 64Çeyrek Bilardo 69Oyunu Götürmek ve Kavramak 69Bantlar ve Köşeler-Çeyrek BilardodaTehlikeli Bölgeler 71Çeyrek Bilardoda Oynamak 72Yakalayıcı 72Ayarlama 78Pasajlar 83Açık Durumlar 86Oyun Topunun Uygunsuz

Yerleştirilmesi 87Serbest Parti 8Oyunu Götürmek ve Kavramak 88Serbest Partide Oyunun Sistemli Olarak Götürülmesine ilişkin Örnekler 89Köşelerde 93Top Birleşiminden Bant SerisineGeçiş 94Bant Serisi 95itme Serisi 96Çizgi Serisi 96Bant Serisinin Döndürülmesi 98Bant Serisinin Geri Döndürülmesi 100Düzeltme Vuruşları 101

GİRİŞDünya Bilardo Birliği Genel

Sekreterinin Önsözü:Bu kitap uzun zamandır var olan bir

boşluğu, yani oyun araçları, vuruşuntemel koşulları ve bilardo oyunununbaşlangıcından serbest partiye kadarolan tüm spektrumları kapsamaktadır.

Başlık karmaşık bir araştırmayasahip olmasından dolayı gözebatmıyor, bunun da ötesinde, diğeryazarlar tarafından sadece değinilen yada yalnızca altı çizilen muhteliföğretileri de derinlemesine ele alıyor.400'den fazla çizim karmaşık teorileridesteklemekte ve mükemmel birbiçimde konusunu anlatmaktadır. Sa-dece yazarın kendisinin de iyi biroyuncu olduğu hissedilmiyor, aynı za-manda bu spora duyduğu sevgi vemükemmel olma arzusunda olduğu dahissediliyor.İşe yeni başlayan acemi,özellikle ileri düzeyde olan oyuncu içinbile, bu kitap ona oyunu öğrenmek içinen iyi yardımı verebilecek kapasi-tededir.

Dr. Heinz Stingl'e bu kitap içinteşekkürü borç biliyoruz.

Klaus Dieter Mayer(Dünya Bilardo Birliği Genel Sekre-

teri)Haziran 1992

Yazarın Önsözü:Çok eski, fakat çok denenmiş öğreti

kitaplarının yazılması konusundakireçete şöyle der: "Beş tane al vealtıncısını yaz." Aslında bilardoüzerine Almanca yazılmış altıdan fazlaöğreti kitabı bulunmaktadır. Ancakonlar yalnızca acemiler için geçerlidir.Daha yüksek oyun gücüne sahip bir

oyuncu ister istemez içinde Cadre,Tekbant ya da Üçbant üzerine sistemli birgiriş yapan kitap arayacaktır. Modernbilardo sporunun sistemini gösterenbu kitabım, eksik olan bu boşluğundoldurulmasına yardımcı olsun. Acemibir oyuncudan yola çıkarak öncelikletemel vuruşlar gösterildi, daha sonraise amaçlanan hedef doğrultusundaÇeyrek Bilardo ve Serbest Parti gibioyun konuları işlendi. Fazla bilgileringetirebileceği baskıdan azami ölçüdekaçınıldı. Örneğin, oyunun kurallarıburada tekrar anlatılmıyor çünkü, Cadreoynamak isleyen bir oyuncunun tektek çizgilerin ne anlama geldiğinibildiğinden yola çıkıyorum. Bütünçizimler sağ elini kullananlar içingeçerlidir. Solak olan bir insanınçizimleri ters düşünmesi ve buna görehareket etmesi gerekiyor. Çizimlerinyerine fotoğrafların kullanılması fikriçabuk bırakıldı. Zira fotoğraflar topunpozisyonunu fazlasıyla bozmakta. Bunedenle bütünlüğü ancak sezinleye-biliyoruz. Okuyucunun görebilmesi içintopların bilardoya nazaran daha büyükbir ölçekte çizilmesi gerekli oldu. Budurumlarda gösterilen top figürlerininanlamına uygun olarak ele alınmasıgerekiyor. İyi bir teknik bilardo oyunununtemelini teşkil eder ve sürekli çalışarakelde edilebilir. Bu nedenle çizimleriyapılmış top figürlerinin çalışılması dazorunluluktur. Alıştırmapozisyonlarında, genel açıklamalarbölümünde pek değinilemeyen,önemli ipuçları mevcuttur. Oyununsistematik ilerleyişi benim tarafımdanicad edilmedi. Belli bir stratejininbabasının kim olduğu tespit edilirse,tabii ki bu da açıklanacaktır. Kime aitolduğunu tespit edemediğimiz strate-

jilere ilişkin, okuyucudan gelecek hertürlü bilgiye müteşekkirim. Bu kitabısaygı duyulan Alfred Mortier'inanısına adadım. Birinci DünyaSavaşı'ndan önce Çeyrek Bilardo oyu-nunun sistematiğini ilk defa ortayakoyan bu adamdı. Bugün bile onun bufikirleri bir çok alanda geçerliliğini korudu.Bu kitap içinde MORTİER vaftizbabalığı yaptı. Yaklaşık olarak yüzyılsonra bile daha iyi bir kitap basılmadığıiçin değil, birinci bölümün buönsözünde kullanılabilindiğinden,geniş bölümler ona dayanılarak biraraya getirildi. Bu kitabı yazma fikrigenç oyunculara oyunun sırlarını an-latmaya çalışan bilardo hayranı bir ve-terinerin denemelerinden ortaya çıktı.Ondaki eşlik edecek uygun teorik ma-taryelin eksikliği beni bu kitabı yazmayayöneltti. Kitap bittiğinde doktoratezinden daha kolay yazılmadığınıanladım. Kısaltmalar az ve gerekligörülen yerlerde kullanılmıştır. Bunarağmen,

oyun topuna B1,ilk oynanan topa B2, veson vurulan topa B3 demekten

kendimizi alamadık.Bilardo en zor öğrenilen ve oynanan

spor türlerinden biridir. Rahat birşekilde vücudun harekete geçirilmesi ilesürekli aktif olan ruhsal bir değişiminkombinasyonu, bilardo oyuncusunayaşlılığa kadar sadık kalacak bir arka-daş kazandırır. Vücudun kaldırabileceğihareketin ruhsal bir provakasyon-laçifleşmesi (şansın değerlendirilmesi,topun gidişini hesaplamak) bilardooyununa bağımlılık derecesini veren ohazzı doğurur. Kuvvetten çok beceriklilikve dayanıklılık isteyerek sakin bir ele vekeskin bir göze ihtiyaç duyan bilardo,aklın aşırı derecede hareket ha-

linde olmasını zorunlu tutar. Oyundabölgesel tahminler, hesaplamalar veaçık bir biçimde oyunun sistemli gidişiakılla harekete geçmeli, vücut ise akıltarafından işlenen problemi pratiğedönüştürmelidir. Istaka ile vuruş, top-ların yuvarlanması, çarpma sırasındaoluşturduğunuz çat sesi; işte bütünbunlar bilardo oyuncusunun üstündeömür boyu kurtulamayacağı gizemli birçekicilik yaratır. Hareket halindeki top-ların etkileyici gücü, insanın yaşlılığakadar bilardo oynamasına neden olur.1782 yılında Viyana'daki Z. Kurzböckyayınevi tarafından yayınlanan ve eskibir bakır masasının üstünde, 200 yılönce bile bilardoyu tam açıklayan verilerbulunmaktadır.

"Her yaşın kendine göre birsıkıcılığı vardır. Nasıl bir çocuk herzaman aynı eşyaya bakmaktan ya daonunla ilgilenmekten sıkılıyorsa, aynışekilde büyükler de sürekli olarak aynıkonuyu düşünmekten ve ciddi işlerleuğraşmaktan sıkılırlar. Muhtelifeğlence ve oyunların arasında erkek-lerin dinlenmesi ve zamanlarınıdeğerlendirebilmesi için düşünülenoyunların arasında vücudu ve aklıçalıştıran ve her iki parçanın bu oyunsayesinde gelişebildiği bilardo oyunu,önderliği taşımaktadır. Aynısı fildişitoplarla masa üstünde de oynanıyor;onun uzun dik açılı bir biçimi vardır,...

Topların hareket halindeykensürtünme ve buruşukluklardan dolayıengellenmemesi için masanın kendisiçok ince bir kumaşla düzgünce kap-lanır. Masanın dört bir tarafı 4-5 par-mak genişliğinde ve içi saç ya daparçalarla doldurulmuş olup, toplarınbirbirine çarpıp geri dönmesini kolay-laştırmak için kumaşla kaplanmıştır. Bi-lardonun üstündeki her topun aynı

açıdan geri geldiğini ve matematik bili-mine hakim olan bir insanın bu konudadaha avantajlı olduğu unutulma-malıdır. Bilardo masasının tamamendüz olması lazım, çünkü bir yanı eğikolan masada toplar o yöne doğru giderve bu durumdaki bir oyunda kullanılanterim "Deliklerde akım var" şeklindedir.

Her türlü titiz çalışma ile çeviricitarafından hazırlanmış olan fildişi top-ları, özelliklerine göre farklı isimlerleanılan uzun çubuklarla birbirininyanından itilir. Bu oyun iki veya dahafazla kişi tarafından oynanabilir ve bilardoodasında asılı olan bir tablodanoyunun kurallarıyla birlikte, hangioyuna göre oynanacağı okunabilir.Burada da ustayı usta yapan azimdir,ister gece ister gündüz oynansın,sonuçta sadece tavandaki mumlaryakılmayı beklerler. İçinde bilardo oy-nanan büyük şehirlerdeki evlerinçevresi devlet daireleriyle donatılmış veişletmeci ile konukların uyması gerekenkurallar tespit edilmiştir. Zaten bilardoen sevilen oyunlardan biridir ve saraydada çok oynanır..."

BİLARDONUN TARİHİ:1550 yıllarında Londra'da Bill

K N E W adında bir emanetçiyaşıyordu. İşi pek iyi gitmediğindenkendisinin boş zamanı çoktu ve canısıkılıyordu. Birgün aklına ülkesininsembolü olan ve kapının üstündeduran üç topla tezgahın üzerinde oy-nama fikri geldi. Topları oynatmak için"Yard" denilen bir çubuk kullandı(yard=0,914 m. uzunluğundaki ölçümçubuğu). Kısa zaman sonra komşularıda oyuna katıldılar ve toplara vurduklarıçubuğa "Bill'in yardı" adını verdiler.Buradan daha sonra bilardo oyunununad ve fikrinin çıktığı kabul edilir.

Fakat Fransızlarda bilardonun

buluşunu kendilerine mal ederek terimi"Billes" = Top ve "art" = Sanat keli-melerinden türetirler. Böylelikle bilardo"Top oynamanın sanatı" olarakkolayca çevrilebilir. Belkide bilardo, oadı taşıyan adamın adının verilmesiyleoluşturulmuştur, ancak bu konudahiçbir bilgi yoktur. Şair EdmundSPENSER (1553-1559) bilardoyuanlatan ilk ingiliz yazardır. Ancak ken-disinin bu oyunu tasvip ettiğisöylenemez: "Bilardo oyunu (Topoyunu) insanı tembel yapar, erkek ru-hunu ise çirkinleştirir."

"Nother Hubbards Tale" de may-munları "Binlerce işi onaöğretebiliyoruz, zor olan her türlüoyunu biliyor, herşeyi taklit edebiliyor,zar ve kart oyunlarını bile; sadece bi-lardo da yetersizdi." sözleriyle tarifettiğini düşünürsek, oyunu denediğinianlıyor ve bir saygı duyduğunuhissedebiliyoruz.

Eski çağlarda bilardo oyunu bilin-mediğinden, William SHAKES-PEARE'in (ölüm 1616) "Antonius veKleopatra" adlı dramında Kleopatra'yı"Haydi bilardoya gidelim." şeklindekonuşturduğu(nda) için bunun serbestbir biçimde yazılmış şiirsel bir şakaolduğunu anlıyoruz.

18. yüzyılın başlarında BriteSTRUTT "ingiliz Halkının Oyun veEğlencesi" adlı kitabını yayınladı.Kitabın içinde bilardo oyununun ma-saya yerleştirilmiş çimenler üzerindeoynanan "Pall-Mall-Oyunu"ndan farklıolmadığını iddia ediyor. Gerçekten dedaha sonraki yüzyıl içinde bilardo buoyunla benzerlik gösterecekti.

Bell ya da Beilketafel oyunu bilar-donun öncüsü olarak görülür. 1630yılına ait bir oyun masasının üzerindeyazılmış olan mısra şöyle der:

"En lapis, in medio qui tendit exto-riaappositum sumens poda mereturovans." yani "Kim kendi taşını sonunakadar iterse, o kesinlikle kendini kurta-rabilir ve bu yol için ortaya koyulanherşeyi de beraberinde götürür".J.M.MARCİ'ye ait eserdeki "De Pro-portione Motus" adlı resim, bize1639'a ait eski bir bilardo şeklinigöstermektedir. Vurucular (istakalar)yamuk, bantlar çıtalardan oluşmuş,oldukça büyük toplar, bir kavis ve birçamı farkediyoruz.

ilk defa 1610 yılında Fransa'daumumi bilardoların kurulmasına izin ve-rildi. Kavis, çam ve vurucunun ortadankalkması için 100 yıl geçmesi gere-kiyordu. Istaka denilen ve günümüzdedüz bir biçim olan çubuk sadece kalıntarafı kullanılarak oynanabiliyordu."Vuruş için oyun çubuğunun incetarafını kim kullanırsa, oyunu o kaybe-der."

1707 yılında Berlin'de ilk bilardooyunu gerçekleşti. Zamanla o kadarçok oynandı ki, Kursachsen Prensi"Kahvelerde ve çay ocaklarındakadınların bulunması yasaklansın vebilardo dışındaki zar, kağıt ve diğerşans oyunlarına müsade edilmesin...Bu tür evlere gidenlere erkek hiz-metkârlar hizmet etsin, hizmetçi vediğer gençler buralara sokulmasın...Ayin zamanlarında kimse bu evde bu-lunmasın." şeklindeki açıklamayı yaptı.Görülüyor ki kadınlar bilardonundışında tutuluyor. 1737 yılında Ham-burg'ta oniki puanlık 8 parti oyun için 2,5Şilin ödenmeliydi, kırılan oyun çubuğuyenilenmeliydi ve herhangi bir nedenleörtüyü delen kişi o deliği altınladoldurmalıydı. Bunun yanındaoyuncular "Beş şilin cezayı fakirleradına ödemek istemiyorsan, tanrının

adını kötüye kullanma" gibi yasaklara damaruz kalmıştır.

1795 yılında ilk defa karambol oyu-nundan bahsedildi. Bu oyun biçimininFransa'da ortaya çıktığı bilinmektedir.İki beyaz ve bir kırmızı topla oynanan buoyunda topların birbirine değmesi sözkonusudur. Zamanla kare masalarınyerini dikdörtgen masalar aldı vebandların çevresinde bulunan cep vedelikler de kaybolmaya başladı. Cep-siz olarak oynanan ilk bilardo"Fransız Bilardosu" olarak ad-landırılıyor.

ingiltere'de bilardo oyununungelişimi daha farklı olmuştur. Gerçi çamve kavis kaybolmuştur ama ceplerkalmıştır ve iki topla oynanan oyunPool Bilardoya dönüşmüş, bu oyundanda daha sonra Snooker oyunudoğmuştur. Ama biz "Fransız Bilardo-su"nda kalalım. 1788 yılında Berlin'de 8tane bilardo kahvesi vardı ve ilk defa aynıgazinoda iki bilardo masasının kurulmasıise küçük bir devrimdi. Almanya'dakarambol oyununun yayılma hızınınçok yavaş olmasına karşın Fransa'da,özellikle özgürlük savaşından sonraresmi engellerin kaldırılmasıyla,patlama şeklinde bir yayılma meydanageldi. 1822'de Leip-zig Üniversitesi'nin"Gençlik Gazetele-

rinde" öğrencilerin ne kadar borç yapa-bileceklerine ilişkin (paragraf 27) birkanun çıktı: "Cafelerde, şarap ve bira-hanelerde bilardo oyunu için yapılacakharcama miktarı 1 Taler. "dir. Bu tarih-lerde Fransa'daki bazı oyuncular, ista-kayı ters çevirerek başarılı bir biçimdeince tarafıyla oynuyorlardı. Bunun daötesinde oyun çubuğunun ağaçlıucunu havalandırmaya başlıyorlardı.Oyun çubuğunu alçılı duvarlara vurarakhavalandırıyor ve çubuğudönderiyorlardı. Eski resimlerdegörülen bilardo odasının duvar-larındaki delikler böyle bir uygula-manın ispatıdır. Oyun çubuğu alçılıduvarlara vurulmasına rağmen yinedeelden kay ıyor ve toplarınıskalanmasına neden oluyordu. Budurum 1818 yılında ingiliz bilardoustası John CARR'ın aklına, ista-kanın ucunun oyun topundan kay-masını engellemesi için, hap kutu-

larının içini bildiğimiz yumuşaktebeşirle doldurup satma fikirini getirdi.CARR bu kutuları çok pahalıyasatıyordu.

1825 yılında Fransız MENGAUDsiyasi düşüncelerinden, sahtekarlık vekumar yüzünden hapiste yatıyordu.Hapishanedeki bilardo masasında oy-namasına izin verildi. Ancak MEN-GUAD'un oynadığı istakada bir hatavardı ve bu nedenle çizmesinden ko-pardığı bir parça deri ile onu tamir et-meye çalıştı. Bu işlemden sonra falsoluvuruşların, hatta topun geri gerigitmesine neden olan diğer vuruşlarınyapılabildiğini farketti. Böylelikle bilardokonusunda bir devrim gerçekleşmişoldu. Falsolu vuruşlar MENGAUD'a"Bilardonun Profesörü" unvanını getirdive kendisi "Le billard, appris sonsmaitre" adlı kitabı yazdı. 1840 yılındaFransız ROMAİN seri halde oynamayailişkin (duruş oyunu)

1820 yıllarında bilardo oyunu

bilinçli tahminlerde bulundu ve 1850 deMENGAUD bandları saç veya telledoldurulmuş olan bilardoda bir seride100 puana ulaştı. Amerika'da icad edilenlastik bandlarla yeni bir devrimyaşanacaktı. Karambol oyunu yeni veeski dünyada hızla yayılıyordu. İlk defa1873 yılında New York'ta büyük bilar-doda oynanan "Serbest Parti DünyaŞampiyonası" yapıldı. Bilardoyu meslekhaline getiren Fransız oyuncuGARNİER toplam 9.32 puan alarakbirinci oldu. Aynı tarihlerde Paris'te20.000 (!) civarında bilardonun olduğusöylenmektedir.

1870 yılında Amerikalı bir bilardofabrikatörü, fildişi toplarında görülenhataların sebep olduğu şikayetlerleuğraşmaktan bıkmıştı. Yeni bir malze-meyle, daha ucuz ve daha iyi toplarınyapılması için 10.000 Dolar'lık bir ödülkoymuştu. Selüloytu bulan JohnHYATT bu ödülü kazandı. Sentetiktoplar o ana kadar kullanılan fildişi top-larını ortadan kaldırıyor ve oyuncularınbaşarı seviyesini de gün geçtikçeartırıyordu. Bizim yüzyılımız bilardo-nun teknik donanımına daha dakatkıda bulundu. Masalar ısıtılıyor,kumaşlar daha da yumuşak, topunbirleşimi daha kurnazca ve oyuncununbaşarısı daha iyi. Ancak 20. yüzyıl sis-temli oyunun ve stratejilerin arenasıolacaktı. Yeni yeni disiplinler ortayaçıkarak oyun daha da zorlaşacaktı.Büyük ve Küçük Cadre, tek ve çift toplaoynanan Cadre disiplinleri, Tek-bant,Üçbant ve sanatsal vuruş gibi oyuntürleri eklendi. Gerçi 1891'deStuttgart'ta bir bilardo klubü kurul-muştu ama, asıl 1901 yılında kurulanMainzer Bilardo Klubü ilk Alman BilardoBirliği olarak kabul edilir.

1911 yılında birçok klüp yan yana

gelerek "Alman Amatör-Bilardo-Birliği"ni kuruyorlar. (DABB). Bu birlik"Alman Bilardo Birliği'nin (DBB)öncüsü, "Avrupa Bilardo Konfederas-yonu" (CEB) ve Alman Spor Birliği'ninde üyesidir.

1921 yılında DABB'nin ihtisasorganı olan "Bilardo Gazetesi" ilkbaskısını yapıyor. Bu gazete "BilardoSpor Magazini"nin öncüsü olup,bugünkü Alman Bilardo Birliği'ninresmi yayın organıdır.

Oyunun Materyalleri

BİLARDO MASASI

Şekil :1 Serbestparti içinkullanılanoyunmasası.

Şekil :2Cadre 71/2 ya da52 ya da 57/2 içinkullanılan oyunmasası.

Şekil :3Cadre 47/2 ya da35/2 ya da 38/2 içinkullanılan oyunmasası.

Küçük Bilardo Orta Bilardo= yarımmaç

Büyük Bilardo=Bilardo maçı

Oyun Alanı (herzaman 1 :2)

2100x1050 mm 2300x1150 mm 2845x1425 mm

Ağırlık = 650 kg = 850 kg = 1100 kg

Yükseklik 780-800 mm 780-800 mm 780-800 mm

Köşe açıları 262,5x525 mm 287,5x575 mm 355x710 mm

Demir çubuklar(Büyük CadreOyununda)

135 mm 148 mm 182,5 mm

Küçük Cadre(Genişlik iz)

35/2 ve 35/1 38/2 ve 38/1 47/2 ve 47/1

Küçük Cadre(Genişlik iz)

52/2 ve 52/1 57/2 ve 57/1 71/2 ve 71/1

Anker - - 178 x 178 mm

Yer ihtiyacı = 5,2 x 4,2 m = 5,5 x 4,5 m = 6 x 4,5 m

ARDUVAZ LEVHA:Büyük bilardonun levhası en az 50

mm, yarım ve küçük bilardonun levhasıda 40 mm kalınlığındadır. Ardu-vazındiğer materyallere tercih edilmesininnedeni kolay ve plandoğrultusunda bileylenebilmesinden,esnek ve ısıya dayanıklı olmasındankaynaklanmaktadır.

BİLARDO MASASININ ISITIL-MASI:

Arduvaz levhanın altında termos-tatlı bir ısıtıcı bulunmaktadır. Neminörtü ve bandlar vasıtasıyla buharlaştığılevha, yaklaşık olarak 25°C'ye kadarısıtılmaktadır. Nemin giderilmesiyle

örtünün üzerindeki sürtünmeazaldığından ve falso etkisidüzeldiğinden toplar optimal gidişözelliğini kazanırlar. Topun üzerindekinemin ısıtma yoluyla kaldırılmasıylatoplar arasındaki sürtünme azalır.

Çuha Bantlar Ve Onun=Bakımı:

Çuha ya çok ince dokunmuş tiftikten,ya da en iyi kalite yünden yapılmıştır.Çuha ne kadar çok kullanılmışsa topunilerleme gücü de o kadar zayıftır. Yeniçuhayı uzun bant kenarıgöstermektedir. Eğer çuha es-kimişse,bu kenar kısadır. Eskimiş bir çuhanınbir diğer olumsuz yanı da klepsin dahazor oynanmasıdır.

ÖLÇÜLER

Yıpranmış çuhalarda oluşan ezikyerler topun sabit kalmasına nedenolabilirler. Bu eziklikleri daha çok bantkenarlarında ve köşelerde görebiliriz.Bilardo çuhasının hergün elektriklisüpürgeyle (veya yumuşak fırçayla) te-mizlenmesi gerekir. Çuhayı sadecefırçalamak ya da ıslak bir bezle silmekyeterli değildir, zira bu tozları ortadankaldırmaz, daha da çok çuhayayapışmasına neden olur. Hatta böyle biruygulamayla çuhanın gerginliği de zarargörebilir.

Bilardo masasının bandları plastikbir karışımdan yapılır. Burada da band-ların iyi durumda olması çok önemlidir.Top yüksek sürtünmeden dolayı falsokaybettiğinde, yıpranmış bandlar dahaçok enerjiye ihtiyaç duyarlar. Bandlar dahergün süpürülmeli ve temizlenmelidir.

TOPLAR:Bilardo topları plastikten yapılmış

olup ağırlığı yaklaşık 220 gram, çapı da62,2 mm.'dir. Fildişi topları bugünsadece ustalık isteyen vuruşlarda kul-lanılmaktadır.

Fildişi toplarına karşılık plastik top-larının ağırlığı ve yuvarlaklığı aynı olupuzun ömürlü ve dayanıklıdırlar. Fildişitoplarında topun merkez noktasınınaynı zamanda topun fiziksel ağırlıknoktası olmasına ender rastlanır. Butopun kendi ağırlık noktasına doğruhareket etmesine neden olabilir, yanisufle ve belki de spektaküler, fakat is-tenmeyen enerjiler yapacaktır. Eğer birtakım için merkez ve ağırlık noktası eşit,resmi ölçülere sahip, aynı ağırlıkta toplarbulunabilirse, "Profesör takımı"

ndan bahsedilir ve bu takım pahabiçilmez değerdedir. Toplar civa ban-yosunda istenilen özelliklere görekontrol edilebilir. Pahalı fildişi top-larının plastik toplara nazaran önemli biravantajı vardır bu da, toplar daha azsürtünme özelliğine sahiptirler.Böylelikle falsoyu uzun tutabilir veusta vuruşlarında kullanılan maximalfalso vuruşlarının vazgeçilmez topu ol-maya devam ederler. Çünkü yakın birzamanda topların sürtünmelerini azalt-mak ve fildişi topunun yüzeyindeki fal-soları yapabilmek için, plastik toplarınmaddelerle kaplanması denendi. İsterplastik, ister fildişi olsun oyunlardaresmi kanalların izin verdiği topları tercihetmelisiniz.

Her yeni partiden önce toplarıntemiz, hafif ıslak bir bezle silinmesi ge-rekiyor. Daha kirli topların biraz alkollesilinmesi tavsiye edilir. Daha sonra top-ların kuru ve temiz bir bezle par-latılması lazım. Temiz toplar falsoyuuzun tutar, daha kolay çekilir ve daha azsabitleşirler.

İSTAKA:Oyun çubuğunun uzun süre depoda

kalmış odundan yapılmış olması gerekir.Böylelikle kısalmaz ve vuruş sırasındadalgalanmalar meydana gelmez.İstakanın tamamen düz olması gerekir,(Bunu bilardo masanın üstündeyuvarlama yoluyla kolayca de-neyebilirsiniz.) aksi takdirde itme noktasıdoğru belirlenemez. Eğer istakayıısıtılmış bilardo masasının üstündebırakırsanız, en pahalı ve en iyi ıstakabile eğilir ve kullanılmaz hale gelir.

istakanın üzerindeki deri başlığı

Uzunluk Ağırlık PommeranzKalınlığı

Serbest Parti, Cadre,Tekbant

137-140 cm 450-750 gr (500) 10,5-11 mm

Üçbant 142 cm 500-520 gr 11-12 mm.

fildişi kafasını tamamen kaplamalı, yanibaşlıktan taşmamalıdır. Başlığınköşeleri bulunmamalı ve şekil olarak birkuruşun şeklini taşımalıdır.

düzeltebilirsiniz. Daha sonra demir birparayla (2 ya da 5 Mark) düzelterek ye-niden kullanılabilir hale getirebilirsiniz.Bu tür bir düzeltme deri tabakasını ya-ralamaz, zedelemez.

Şekil 4: Istakanın ucu.Deri kapakçık ince bir zımpara

kağıdıyla düzeltilmeli ya da yanlamasıbileylenmelidir. Hiçbir zaman sert birzımpara kağıdı, hatta istaka törpüsükullanılmamalıdır. İnce zımparakağ ıd ıy la düzelt i len derikapakçıklarının her yanı parmaklaıslatılır ve kağıdın tersiyle bastırılır.Aynı kağıdı istakanın gövdesi için dekullanabiliriz. (Yumuşak çelik telde bu işiçin uygundur.)

TEBEŞİR:Maviye boyanmış bilardo tebeşiri

zımpara zerrecikleri ve tutkaldanyapılmıştır. Tebeşir istakanın ucundakideri kapakçığa (Pommeranze) ince veeşit şekilde sürülmelidir. Tebeşiri ge-nelde hafif dokunarak sürün, tebeşirindöndürülerek sürülmesi kalın birtebeşir tabakasına neden olacaktır.Kalın sürülmüş bir tabaka ıskalamayıönlemek yerine çoğaltır. İçi oyulmuş birtebeşiri bıçakla keserek

Vücudun Duruşu:

Şekil 5: Vücudun hatasız duruşu

Asıl vuruşa geçmeden önce oyun-cunun örnekleri, topun şeklini dikkatliceincelemesi, her olanağın avantaj vedezavantajlarını hesaplaması ve bellibir çözüme karar vermesi gerekir.Bunun için oyuncunun düz bir duruşlaörneklerin çevresini incelemesi lazım.Ancak bundan sonra örneklere pratikolarak yönelebilir. Aşağıda verilenaçıklamalar sağ elini kullananlar içindir.Bu nedenle sol elini kullananlar buçizimlerin aynadaki görüntüsünü dikkatealmalılar.

Vuruş sırasında istakanın sağ gözedikey olarak yerleştirilmesi lazım. Sağ elve sağ üstkol sağ ayağının üstündebulunuyor. Ön kol ile üst kol 90°'lik bir açıoluşturur.

Bu şekilde aşağıdaki noktaları kap-sayan hedef düzlem kurulur: Istaka,sağ göz, ön kol ve üst koldan oluşan sağel, sağ ayak ve sol el birbirine dikey birdüzlemde (hedef düzlem) bulunur.

Önemli olan sağ elin ve sağ ayağınher zaman dikey, adeta üst üste

Şekil 6: "Herşey hedefte." Sağayak, vuruşu yapan el, göz veıstakayı tutan el,hepside aynıhedef üzerinde duruyorlar.

TEMEL BİLGİLER

durması ve mümkünse bütünlükoluşturmasıdır. Vücudun üst bölümüöne doğru eğilir. Ayaklar doğal birbiçimde karenin diyagonali olan köşenoktalarında durmalıdır. Böylelikle açıkduran ayaklar sayesinde güvenli birduruş elde edilir. Bacaklar gergin olma-mak şartıyla biraz aşağıya doğrubükülmelidir. Topun daha ileriye gitmesigerekiyorsa, sağ ayak ve sağ el birazgeri alınır (onların bir bütünoluşturması gerekir). Topun kısa birmesafe alması konusunda ise istakabiraz daha önden tutulur ve sağ ayakyakınlaştırılır (Istakayı ağırlık nok-tasından da tutabilirsiniz).

SOL EL (Bockhand-Ayaklık):Güvenli ve mükemmel bir istaka

kullanımı için sağlam bir ayaklığındakurulması lazım. (Sağ elini kullananlariçin sol el bu işlevi görür). Böyle birayaklığın ne kadar önemli olduğunu,oyun topuna vuruş sırasında etki edengücün aynı şekilde istakaya da etkiettiği gerçekliği açıklamaktadır (etki-tepki). istaka güvenli bir biçimde sol eltarafından tutulamazsa, vuruşsırasında geri tepen enerji istakanıntoptan kaymasına neden olur, yaniıskalar.

Özellikle karambol bilardosunda buenerjiyi yakalamak çok önemlidir.istakanın sol el tarafından tutulmasıylabu enerj inin yakalanmas ıgerçekleşebilir. Istakayı işaret parmağıile baş parmak arasına yerleştirmekleveya bu iki parmağın üstüne konul-masıyla gerçekleşemez.

Bu tutuş biçimi şu şekildeöğrenilebilir: Sol el bilardo masasının

üstüne düz bir biçimde yerleştirilir, başparmak orta parmağa doğru götürülür,baş parmak ile orta parmağın uçları bir-birine bastırılır.

Bu iki parmak arasındaki boşluk İs-takayı sarmalı, ancak onu frenleyecekşekilde olmamalı. Şekil 7 sol eltarafından tutulan istakanın vuruşyüksekliklerini göstermektedir. Banttanyapılan vuruş sırasında istakanın ikiparmak arasından güvenle kullanılmasımümkündür.

Şekil 7: Oyun topunun yukarıdan

(üst), ortadan (orta) ve aşağıdan(alt) alınması

SAĞ-EL (STOSSHAND)Sağ el vuruş için istakayı gevşek bir

biçimde tutar. Böylelikle istaka dörtparmağın arasında yer alır ve baş par-mak da bu tutma işini yukarıdan ta-mamlar. Istakanın çok sıkı ya da çokgevşek tutulması, vuruş için gerekliolan doğru hızı vermez. Vuruş ön kol iledirsekten gerçekleşmelidir. Ön kol (üstkolla dik açı oluşturan) vuruş sırasında

Şekil 8: istakayı bu şekildedoğru tutmuş olursunuz.

istakayı öne doğru iter, bilek ve elçubuğun sonuna doğru yönelir, vuruştamamlandıktan sonra frenleme yoluylaistakayı eski haline getirir. Hiçbir zamanbilekten yola çıkarak vuruşyapılmamalıdır. Böyle bir vuruş biçimikısa ve kırık olacaktır. Bunun yanındauzun distanslı vuruşlar da hemen uy-gulanabilmelidir. Ancak bu vuruşıskalama oranını ve temponun ayarlan-masını zorlaştırır. Bazı vuruşlardabileğin sertleştirilmesi gerekir, bunu daistakanın sıkıca tutulmasıyla eldeedebiliriz.

VURUŞ:Bilardo oyununda belli bir vuruşun

örneklerle oynanması durumu yoktur.Her örnek kendine has birçözümlemeyi ve buna bağlı olan bireyselaktiviteyi gerektirir. Tıp bilimindetedaviden önce hastalığın tespit edil-mesi önem taşımaktadır. İşte oyuncu-nun da böyle hareket etmesi ve örneğeuygun olan çözümsel bağlamı kurmasılazım. Bu davranış herhangi bir vuruştekniğinin değil, tamamen aklın işidir.Gerçi başarılı bir bilardo oyunu içintekniğin büyük bir önemi vardır, ancaksadece teknik yeterli değildir. Oyuncumantıklı bir şekilde çözümü bulmalı,vuruş tekniği ise bunu gerçekleştirenöge olmalıdır.

Zamanla prensip olarak dikkatealınması gereken vuruş özellikleri or-taya çıktı. Örneğe karar verildikten,vücut doğru olarak şekillendikten veelin yerleştirilmesinden sonra istakanınbir iki defa öne doğru sallanması gerekir.Bu sallanma vuruş gücünü ayarlamaaçısından çok faydalıdır. Sallanmasırasında örnekteki vuruş zihinselolarak gerçekleşiyor. Oyun sırasındaistakanın ne kadar sallanacağıoyuncudan oyuncuya değişir, üç-dörtsallamadan sonra doğru vuruş biçiminiyakaladığına inanan oyuncunun,vuruşu hemen yapması lazım.Abartılmış ve çok sık tekrarlanan sallamaişlemi sadece oyuncunun canınısıkmaz. Ön kol ve bilek tarafındanyapılan sallama işleminin harmonikolmasına, yani öne ve arkaya gidişsırasında kesintilerin olmamasına dikkatetmek gerekir.

Şekil 11: Vuruş topu (beyaz) ile hedef top (yeşil) arasındaki ilişki.

B2'ye isabet ettirmek:B2'nin isabet edilmesi öncelikle

oyuncudan B1'e yönelik mekansalgeçişli bir oyun talep etmektedir.Örneğin, B2'ye 1/4 oranında isabetetmek istiyorsanız (Bkz. 11) oyun to-punun merkez noktasını şekildegösterildiği gibi B2'nin yanından oyna-malısınız. Asıl sanatsal yan, oyun to-punun merkezini B2'nin yanındangeçecek şekilde nişan almanızda veoyun topunun kenarının B2'ye isabetetmesinde yatmaktadır. Dikkat: Nemerkez noktası (B2'nin isabet almasıdışında), ne de oyun topunun kenarı(B2'nin kısmen temas alması dışında)B2'nin asıl temas noktaları değildir.Aslında bu iki ipuçlarının arasında herzaman önemli bir nokta vardır.

Bu mekansal geçişli düşünce pro-fesyonel olmayı ve çok çalışmayıöngürür. Ancak zamanda otomatik ola-rak olağandışı bir çaba gerektirmedenyerleşir.

Daha sonraki açıklamalarda B2 isa-bet verileri ile oyun topunun kenarınınB2'yi ne kadar kestiği anlatılmaktadır.

B2 nereye gidiyor?- Hedefleme:Oyun topu tarafından isabet alan

ikinci top (B2) karambole gelerek hare-kete geçer. Onun nereye gideceğiönceden belirlenebilir mi, veya belli biralana doğru yönlendirilebilir mi? Bu ,aşamada Fizik'teki bir kanunuhatırlayalım: Herhangi bir bilyeyeyönelik enerji her zaman bilyenin merkeznoktasına etki etmektedir. Bu kanununbilardo için anlamı şudur: Saldırınoktasının ve merkez noktasınınçizgisinin uzatılması oynanan topungidiş hattını belirlemekte, böylelikleoynanan topun nereye gideceğiönceden görülebilir ve hesaplanabilir.

Bu tür bir tespit bilardo oyununu(özellikle Pool Billardo) genişletmekte,döndürmekte. Eğer B2'nin belli biryönde ilerlemesi gerekiyorsa,öncelikle hedef alınan B2'nin merkeznoktasının gidiş yönüne geri gidiyoruzve B2'nin isabet alanını topun eşleği ileistenilen yönde ilerlemesini sağlıyoruz.

Gidiş yönünün takip edilmesi ista-

kanın yardımıyla yapılabilir. Istakayıyeni gidiş yönünde B2'nin orta nok-tasının üstünde tutunuz ve kesişimnoktasını topun istiva hattıyla belirleyi-niz. B2 bu noktada vurulursa istenilenyöne doğru yol alacaktır.

Buraya kadar teori oldukça kolaydı.Şimdi yeni bir zorluk doğuyor. Peki,oyun topunun isabet noktasının B2'yehangi noktadan hücum edeceği nasılanlaşılır? Bunun için Şekil 12'degösterilen "yanlış isabet etme" örneğiniinceleyiniz. B2'yi oyun topunun merkeznoktasıyla A'nın isabet noktasınahedefleyiniz. Oyun topunu A noktasınaisabet etmenize rağmen, B2'yi Anoktasıyla ispat etmeyip B'yivuracaksınız. Bunun sebebi oyun to-punun kürevinin (yuvarlaklığı) B2'yigörünenden önce vurmasındandır.B2 böylelikle isabet alıyor ve sizinamaçladığınız yönün tam tersine gi-diyor.

Bundan çıkan sonuç şudur: Bilardooyununda kullanılan oyun topununmerkezi, nişan almak için hiç de uygunbir yardımcı değildir. Fakat bu merkezdoğrultusunda nişan alamazsanız,neye göre alacaksınız?

Bugüne kadar tüm kitap yazarlarınınkaçındığı bir problemle karşı karşıyaolduğumuzu görüyoruz. Topunmerkez noktasının yanında, topkenarı da hedefleme için mükemmelbir araçtır. Oyun topu bir nokta olmayıpüç deminsiyonlu (boyutlu) bir yapıolduğundan, nişan almak için mekansalbir ön düşünce (mekansal olarak topunnereye gideceğini düşünmek) gerektirir.Oyuncu, oyun topunun istenilen yönedoğru gitmesi için top kenarının B2'yene kadar dokunacağını öncedengörebilmelidir.

Oyun topunun kenarı merkez nok-tasını aynı mesafeyle takip ettiğinden,bu kenarı nişan almak ve isabet etmekiçin kullanmak oldukça kolaydır veçabuk öğrenilir. Okuyucuya küreüzerine geometrik bilgiler vermek yerine,onların kolayca kullanabilecekleri pratikbilgilere yöneleceğim. Bunun içinsayfa 22'de gösterilen Şekil 13'üinceleyiniz. Farzedelim B2 için A'yınişan aldınız B1'in A'yı vurarak B2'yiistenilen yönde ilerletmesini nasılsağlayabilirsiniz? isabet noktası A'yıtop istiva hattının yüksekliğinden topkenarıyla birleştirirseniz, a mesafesinielde etmiş olursunuz.

Oyun topunun kenarı ile B2'nintoplam mesafesinin kesişim noktasınıneşleğini hedefleyiniz, böylece oyun toputam A noktasından karambole olacaktır.Aşağıdaki çizelgede görülen çizimde,isabet noktası A ile B1 ve B2'nin aynıderecede etkilendiği, topun çapınınisabet noktasında bir çizgi oluşturduğuve bu uzamadan gidiş yönünün ortayaçıktığı açıkça görülmektedir. Bugörüntü aynı zamanda, oyun topununmerkez noktasıyla B2'yiıskalayacağınızı ve oyun topununkenarının asıl doğru olan hedefivereceğini göstermektedir. Oyuncununtespit edilen isabet noktasını yenidenbulmak için yer değiştirmek zorundakalması problem yaratabilir. Bunun için-kullanılabilirse- şöyle bir uygulamamümkündür: istakayı B2'nin üstündenB2'nin gidiş yönüne doğru tutunuz veisabet noktasını belirleyi-niz. Görülüyorki böyle bir uygulama isabet noktasınındaha kolay bulunulmasını sağlıyor vezorlanacak vuruş yönüne doğruçevirilmesi gerekmiyor. Diğer yardımcıöğeler lamba ve ışık kaynaklarıdır.Zira ışığın topun üzerinde bıraktığıgölgeler ve parlamalar da ipucu olarakkullanılabilir.

Pool oyuncuları bu konuda dahaşanslılar. Renkli çizgiler ve sayılarsürekli hatırlanacağı için, isabet nok-tasının tespitinde bunların değeriyüksektir. Snooker oyunundakiilişkiler karambol bilardodaki ilişkiyebenzer. Sizde bu tür yardımcı öğeleribulmaya ve kullanmaya çalışınız, zirabunlar resmi oyun kurallarına göreyasak değildir.

Şekil 14:

FALSO:"Devir" ya da "Aldatma" da denilen

Falso, topun devir hareketiniaçıklamaktadır. Topa merkez nok-tasının yanından vurulursa, ileriyedoğru hareket etmenin yanında, birdeyanlamasına dönüş hareketi (devirveya çeviri hareketi de denilir) kazanır.Şekil 15'de gösterilen çizimi elealırsak B1'e uygulanacak sağ falsoylasola doğru gittiği tespit edilmiştir (Şekil16).

Falso hedeflenen biçimde oyun to-punun gidişini destekliyorsa, buna"Gidiş Falsosu" denilmektedir.Topun gidiş yönüne zıt bir yönde iler-liyorsa buna da "Contra Falso"denir. Şekil 17'de gösterilen örnekte"sağ falso" ile "gidiş falsosu"gösterilmektedir. Bu falsolar topundoğal gidişini sağa doğru destekle-mektedir. Sol falsonun kullanılmasıburada "Cotra falso" niteliğinitaşıyacaktır ve B1'i sola doğrudöndürerek doğal gidiş yönünüdeğiştirecektir.

Oyun topu kendisine yapılan fal-soyu değiştiremez. Tabii ki sağ falsodanbirdenbire bir sol falso yaratmakimkansızdır. Fakat oyun topunun sonadoğru falsosu kalmayabilir, bunakarşılık banta dokunma yoluyla (ol-mayan) yeni bir falso kazanabilir(Bakınız Sayfa 25.).

Genel Falso Kuralları:Oyuncu oyun topunun gidişine

yönelmeli ve örneğe göre topun nasılilerleyeceğini görmelidir. Oyun topu-nun bandın son temasından önce B3'ügösterdiği falso "Gidiş falso-su"dur.

Gidiş yönü oyun topunun gidiş fal-sosunu belirlemektedir. Bu konudaoldukça zor olan bir örneğe göz atınız.Şekil 18'de oyun topu bir kleps(Rövaşata, Çekme topu, Sektirme dedenir) yoluyla aşağıdaki kısa banta vur-sun ve B3'e ulaşsın. Burada söz konusuolan hangi falso, gidiş falsosudur?

Öncelikle kendinizi oyun topunungidişine adapte ediniz. Oyun topu -B2'den banta doğru- sola doğru git-

melidir.Bu arada oyun topu B3'in solunda

yer alır örneğimiz bu şekliyle sol fal-soyu ifade etmektedir.

Son olarak Şekil 19'da görülen ve"Ters dönen" adı verilen örneğebakalım. Hangi falso gidiş falsosudur?Kendinizi yeniden oyun topunungidişine adapte ediniz. Oyun topu sonbantta B noktasına temas etmedenönce, amacına yönelip sağa doğru git-melidir. Görülüyor ki buradaki sağ falsooyunun gidiş falsosunu oluşturuyor.Aslında birinci bandın A noktasınadeğmesi halinde Contro falsooluşacaktı. Bizim burada verdiğimizfalso kurallarında asıl önemli olan oyuntopunun B3'e değmesidir.

Karambol ya da BantTemasından Doğan Falso:

Oyun topu vuruşla direkt bağlantısıolmayan başka faktörlerle de falso ya-pabilir mi? Bu aşamada B2'nin karam-bole olması ve bant temasını iki faktörolarak ele alabiliriz. Falso olmadanoyun topu B2'nin yanından karambolyaparsa oyun topu sürtünmedendolayı yanlamasına bir devir kazanır.Şekil 20'de gösterilen örnekteki gibi,B2 sol taraftan isabet edilirse, B1,B2'deki sürtünmeden dolayı solayönelik bir devir alır ve sağ falsoyuoluşturur. B2'de ise bunun tersi, yanisola yönelik devir = sol falso meydanagelir.

Yakın Duran B2'de Falso Et-kisi:

Daha önce açıklanan örneklerle,yakın duran B2'deki falso etkisiaçıklanabilir. Örneğin B2 sağtarafından isabet alırsa, B1'insürtünmeden dolayı sola yönelik birdevir, yani sağ falso yapmasına nedenolur (Şekil 20 ile kıyasla). B2'nin sağtarafındaki bir karambol sol falso= gidişfalsosunu oluşturur, tersi olan sol falsoda contra falsodur. Yakın duran B2'degidiş falsosu B2'den ayrılmakta, contrafalsoda ise B2'ye yönelmektedir(Şekil 21).

Bu şekildeki bir oyun bize gidiş fal-sosunun karambol ile güçlendiğini,Contra falso ile de zayıfladığınıgöstermektedir.

B2'nin basit bir biçiminde karamboledilmesi, oyun topuna falso etkisi ver-meyecektir. Azami falso etkisi yalnızcakarambol ile elde edilmez, topa vuruşsırasında verilerek de elde edilir.

Bandın Etkisiyle OluşanFalso:

Bant kenarı da oyun topunun falsoyapmasına neden olabilir. Şekil22'de de görüldüğü gibi, eğer oyuntopu herhangi bir açıyla banda doğruoynanırsa (Dikkat: dik açıyla oynanma-malı, aksi takdirde top aynı düzlemdeçıkış noktasına geri gelir) bandınyanında bir biçim alır. B1 tarafındanbanda etki eden enerji oyun topunageçer. Oyun topu bandın sontemasından dolayı sola yönelik hafif birdevinim gösterir. Bu örnekte solayönelik devinim sağ falsoanlamındadır. Sağ falso bu noktadaoyun topunun gidiş falsosudur ve oyuntopunun sağa yönelik ilerlemesineyardımcı olur.

Bant vuruşlarında kullanılan her-hangi bir eğri açı (dik açının dışında) ilevuruş, oyun topuna falso kazandırır.

Unutma:Falsosuz oynanan topa bant

vuruşu ve karambol oyunu gidiş falsosukazandırır.

Şekil 23'de görüldüğü gibi birçokfaktör aynı anda bir araya gelirse,falsosuz vurulan oyun topu durumagöre üçüncü banttan kaynaklanan birfalso alabilir (B2 deki karambol veköşelerde 2 kısa mesafede meydanagelen bant teması, oyun topuna falsoözelliğini kazandırır).

Falso (Rotasyon enerjisi) bantlatemas ettiği an dönme enerjisinegeçebilir. Her oyuncu oyun topununsaniyelerce yerinde döndüğünü, fakatbir milim bile ilerlemediğini biliyordur.Böyle bir durumda top köşelerden biri iletemas ederse yeniden hızlanır. EskiDünya Şampiyonu Alman DieterMÜLLER Üç Bant Dünya Turnu-vası'nda partiyi kazanmak için ihtiyacıolan son puana ulaşacakken, bu acıgerçeği farketti. Son vuruşunu maxi-malfalsoyla yaptı, oyun topu üç bantıgeçerek B3'e doğru yöneldi ve halaiçinde falso taşımaktaydı. B3'e birmilim kala top yerinde durdu, fakat

dönmesi hala devam ediyordu. Topyaklaşık olarak bir dakika dahadönmesine rağmen, B3'e bir milim bileyaklaşmamıştı. Bu olay oldukça ilginçti,fakat karambol gerçekleşmemişti.MÜLLER oyunu kaybetti ve turnuvadandiskalifiye oldu.Falso ve Bant Vuruşları: Şekil 24falso etkisiyle yapılabilen bant vuruşlarınıgöstermektedir.

a) Oyun topu düz bir şekilde bandafalsosuz olarak oynanır; top çıkış nok-tasına geri döner.

b) Oyun topu banda düz birşekilde.

—Sol falsodan oynanır = Solagider.

—Sağ falsodan oynanır = Sağagider.

c) Oyun topu herhangi bir açıdanbanda vurulur:

Falsosuz = Düşüş açısı aynı za-manda çıkış açısıdır (Sadecegördüğümüz kadarıyla)

Sağ falso = Vuruş açısı sağadoğru genişletilir (sağ tireli çizgi).

Sol falso = (Burada ContraFalso) vuruş açısı sola doğru kısaltılır(sol tireli çizgi).

Unutma:= Sağ falsoda top bant tarafından

sağa doğru vurulur.= Sol falsoda da top bant

tarafından sola doğru vurulur.Falso etkisi (= gücü) vuruş gücüne ve

vuruş hızına bağlıdır. En iyi falso etkisiuzun ve dayanıklı bir vuruşla elde edilir.

TEMEL VURUŞLAR

KLEPS ÇEKTİRME:"Klepisto", "Çekici", "Çekme Topu"

ve "Ara Sıra Geri Çeken" de denilen"Kelps Çektirme" bilardo oyununun enönemli vuruşlarından biri olup, herdurumda ve yönde onu iyi kullanmak,ona hakim olmak gerekir. Topunbirleşimi ve seri halde devamı buvuruşun doğru olarak yapılmasınabağlıdır.

İlke:Oyun topunun orta noktasının

altından vurulduğu zaman, top ileriyedoğru gittiği halde geriye doğru gidişözelliği göstermektedir, yani tersyönde hareket edip ileriye doğru git-mektedir. B2 ile karşılaştığı an (Şekil25) kısa bir müddet durur. Bu andanitibaren dönme yönü onun gidişyönünü belirler. Oyuncunun bakış

açısından top geriye doğru gitmektedir.Teknik:Oyun topu geriye doğru dönme

özelliğini ancak etkili ve devamlılığıuzun olan bir vuruş sayesindesürdürebilir. Eğer topa bu tür bir vuruşyapılmamışsa topun dönme hızıylaçok az bir mesafe alınır. Oyun topudönme yönünü değiştirir, yani top ile-riye doğru dönerek ilerler. Buaşamadan sonra kleps çektirme falsosubir daha sağlanamaz.

Hesaplama:B1-B2 ve B2-B3'ün merkez

birleşim noktaları B2'de bir açıoluşturur. Bu açıyı ikiye bölünüz.Bölünen bu açının kesit noktası ileB2'nin istiva hattı B1'in isabet noktasınıoluşturur.

Sırt Falsolu Vuruş :B3-B2 tarafından kapatılmışsa ve

oyun topu onu basit bir vuruşla bile ya-kalayamıyorsa, o zaman sırt falsoluvuruş kullanılır. Bu vuruşta B2 B3'ünçok yakınından geçirilerek, oyun to-punun B3'û düz bir çizgide yakalan-masını sağlar. Sırt falsolu vuruş B2'ninisabet alması açısından klepsvuruşundan daha zordur. Oyuncununbakış açısından B2'nin arkasında olanve B2'nin belli bir noktada isabet edil-mesini kapsayan bu adımı, keskin birvuruşu gerekli görmektedir. Eğer B2B1'den uzaktaysa sırt falsolu vuruşungerçekleşmesi zordur. Sırt falsovuruşu B2'nin tam isabet almasını vedüz bir vuruşu gerekli görmektedir.

İlke:Eğer oyun topu yüksekten ya da

çok daha yüksekten hareketegeçirilirse, hareket yönüne doğrusürekli olan bir devinim haline girer.(Şekil 27) B2'yi yakaladığı an eskidönme yönünde ilerlemek ve sonundaB3'ü yakalamak için kısa bir süre durur(Bazen oyun topu istenilenin dedışında yükseğe fırlamaktadır).

* Uzun sırt falsolu vuruşuntekniği:

— Sağ ayak ve sağ eli biraz geri

alınız (oyun topu uzun bir yol almalı).— B1'i yüksek ya da çok yüksekten

isabet alınız.— B2'nin tam isabet alması gerekir,

aksi takdirde sırt falsolu vuruş elde edi-lemez. B2 sadece vurulur.

— Hızlı, sürekli ve güçlü bir biçimdevurunuz.

* Kısa sırt falsolu vuruşuntekniği:

—Sağ ayak ve sol el bilardonunyakınında tutulur.

— Istaka bu aşamada ağırlık dere-cesinin üstünden biraz kaldırılarak tu-tulur.

—B1 her zaman yüksekten tutulur.—B2'yi her zaman tam oyna-

malısınız.Kısa bir vuruş yapınız ve istakayı

vuruştan sonra biraz geri çekiniz.işaret parmağının hedef çizgisini

bölmesini engellemek için sol elinüstüne istakanın yerleştirilmesi uygun-dur. Iskalama tehlikesinden dolayıtutma yoluyla daha iyi oynanan buvuruş, kesişim topları ve kafavuruşlarından dolayı anlatılan diğervuruş teknikleri için bir istisna nite-liğindedir.

Hesaplamalar:B2 ile B3'ün merkez noktalarını

birleştiriniz. Oyun topunun hedef nok-tası bu birleşim çizgisinin B2'deki topistiva noktasıdır (Oyuncunun bakışaçısından). Bu noktayı oyun topuylanişanlayınız (Bu noktanın isabet edil-mesi gerekir), top düz bir çizgi halindeB3'e doğru giderken, B2 B3'ünyanından geçecek. Daha sonraki top

birleşiminde oyun topu B3'ü öyle birkarambol etmeli ki, top B2 yönündehareket etsin. Şekil 28'de degörüldüğü gibi hedef noktanızı birazsağa doğru kaydırmalısınız. B2'ninB3'den olan uzaklığına bakarak uzunya da kısa sırt falsolardan bahsedilir(Kısa = mesafe aralığı yaklaşık olarak10 cm). Sırt falsolu vuruşun her birikendi vuruş tekniğini gerekligörmektedir.

FREN VURUŞU:"Amorti," "Amorti vuruşu," "Frenle-

mek" ya da "Oyun TopununZayıflatılması" da denilen fren vuruşu,başarılı bir seri oyununun şartı olanyakın, ya da yakınlaşan top birleşiminielde etmek için kullanılan önemli biryardımcıdır. Topunu zayıflatmayı(yavaşlatmayı) öğrenememiş bir oyuncubüyük serileri asla oynayamaz.

İlke:Oyun topu merkez noktadan ele

alınırsa (Frenleme vuruş sınırı Şekil30) ve B2 tamamen nişanlanırsa,oyun topu kendine has bir rotasyonuolmadan daima B2'ye doğruyönelecektir (Kayma mesafesi Şekil29).

Görülüyor ki, oyun topunun kendinehas bir devinimi yoktur. Oyun topuB2'ye yöneliyor, ya da ona doğrukayıyor. B2 tamamen isabet aldığındaB1 de enerjisini almaktadır. Oyun topuB2'nin yerinde durmaktadır, bu aradaB2 B1'den elde ettiği enerji ile gidişinidevam ettirmektedir. Eğer oyun topunamerkez noktasından başka "üst orta, altorta", ya da yanlamasına vurulursa,frenleme tam gerçekleşmez. Top birazileriye, ya da geriye doğru

Şekil:30

gider, çünkü kendisinin bir rotasyonuvardır. Ancak B2'nin tam isabet alması,vazgeçilmez bir ön şart olarak kalmak-tadır.

Şekil 29'un da gösterdiği gibi, fal-soda çok dikkatli olmak lazım. Frenle-nen oyun topu B3 yavaşçagittiğinden, B3'ün durumunu ya hiç, yada az değiştirmektedir. Bu aşamada B2,B1 ve B3'ün yanına doğruyönlendirilebilir. Böylelikle yakın, ya dayakınlaşan bir top birleşimi elde edile-bilir. Oyun topunun B3'e yakın olmasıda seri durumu olmadığı şartlarda iyi biravantajdır. Daha sonra yapılacak ka-rambol daha kolaylaşır.

Teknik:— El ve istakanın tamamen düz

durması lazım,—Sağ el kapalı tutulur (ıstakayı

sıkıca tutmak),—B1 her zaman topun merkezinden

alınır (Fren vuruş sınırı Şekil 30),—B2'yi her zaman tam isabet

etmek gerekir,—Sürekli ve güçlü bir biçimde vurmakşarttır,

— Istakayı vuruştan sonraçekmeyip masanın üstündebırakınız,

—B1 B3'ü öylesine yakala-malıdır,

—B1'in tüm enerjisi B2'ye geçmeli.Bir veya iki topla yapılan giriş

alıştırmaları:Biraz sonra sunulacak olan

alıştırmalar amatörler için düşünülmüşolup, şu ana kadar verilen teorik bilgileripratiğe aktaracaktır. Lütfen doğru bir

duruşa, sol elin doğruyerleştirilmesine, istakanın tutul-masına ve öne doğru sallamanın ye-rinde olmasına dikkat ediniz.Alıştırmalardan birini seçiniz (B1'infarklı biçimlerde alınması, B2'nin isabetedilmesi, Falso)

Tip: Eğer topların duruş yerlerinitebeşirle işaretlerseniz her pozisyonuyeniden kurabilir ve alıştırmayı yeni-leyebilirsiniz.

Bandın odun ve örtübölümünde yapılan sallama ha-reketleri:

Bu alıştırma ile doğru yeri, elindoğru yerleştirilmesini ve istakanın tu-tulmasını öğrenebilirsiniz.

Istaka yanlamasına ya da yukarıyasal lanmadan öne doğ rugötürülmelidir. Sallama hareketleribölünmeden, hormonik bir şekildegerçekleşmelidir. Bu konuda sayfa 16-18 arasındaki "Temel Bilgiler"bölümündeki vücut duruşunu ince-leyiniz.

Temponun varyasyonları veB1'in alınması (Şekil 31):

Oyun topunun hareket edeceğiorta çizgiyi cadre çekicisi ileişaretleyiniz. Farklı tempolarda falsosuzolarak B1'in alınmasını çalışınız.

Falsonun etkisi (Şekil 32):Kısa ve uzun banda paralel olarak

oynayınız, farklı falsolar veriniz, tem-poyu farklılaştırınız ve farklıyüksekliklerde vurunuz.

Falso etkisi ve Açı (Şekil 33):Oyun topuyla farklı varyasyonlarda

oynayınız, farklı falsolar veriniz, vuruşyüksekliklerini ve tempoyu değiştiriniz,Contra falsoda oynayınız.

B2 ile oynama (Şekil 34 a-d):B2 işaretlenen daire içinde ilerle-

melidir. B1 deki vuruş yüksekliklerinive falsoları değiştiriniz.

İki topla oynanan klepsçektirme: (Şekil 35):

Kleps çektirmeyi bilardo masasınıntüm uzunluğunda ve genişliğindeçalışınız. B2 ile B1 arasındaki mesafeyiher seferinde büyültünüz ve oyun topunusola ve sağa çekiniz. Falsolarıdeğiştiriniz ve oyun topuna "alt orta" ile"derin"den vurunuz.

İki topla oynanan sırt falso(Şekil 36):

B1 ile B2 arasındaki mesafeyidaima yükseltiniz. Oyun topuna "üstorta" ile "yüksek"ten vurunuz. B2'yiönce tam vurmalısınız, daha sonrazayıf bir vuruşla B1'in geriye gitmeyipkesişim topuna doğru gittiği noktayıbelirleyiniz. Falsoyu da değiştiriniz.

Şekil:37

İki topla yapılan fren vuruşu(Şekil 37):

Cadre çekicisiyle orta çizgiyiçekiniz. B2'ye tam isabet ederken,B1'i tamamen frenleyiniz. B2 banttemasından sonra tekrar B1'i vur-malıdır.

Şekil:38

Hafif bir geriden gelme ve takipetmede fren vuruşu (Şekil 38):

Yarım daireler çiziniz. Oyun topu buçalışmada yarım dairenin dışınaçıkmamalıdır. Oyun topunu yanla-masına geri ve takip edecek şekildefrenleyiniz.

KAFA VURUŞLARI:Kafa vuruşları, oyun topunun

yukarıdan, yani kafadan isabet edildiğivuruşlardır.

İlke:Bu vuruş biçiminde iki güç oyun to-

puna etki etmektedir, biri onu ilerigötüren güç, diğeri de ona yanla-masına ya da tersine bir rotasyonsağlayan güç.

Öne doğru ilerlemeyi sağlayan güçasıl güçtür, buna karşılık yanlamasına,ya da tersine devir şeklindeki güçbunun tam tersidir ve oyun topunungidişini belirler. Oyuncu için şu etkilemeolanakları vardır:

İstakanın dik tutulması:Istaka B1'e ne kadar eğri tutulursa

ileri gidiş gücü de o kadar güçlü ve yan-lamasına ters devir birleşimleri de okadar zayıftır. Tersi, yani ne kadar diktutulursa, ileri gidiş gücü zayıflar, yanla-masına olan ters devirdegüçlenmektedir (Şekil 39 ve 40).

Unutma:= Oyun topu hemen eğri çizgi ya-

pacaksa istaka dik biçimde vuruşugerçekleştirir.

= Eğri çizgi daha sonra oluşacaksaistaka eğri biçimde vuruşugerçekleştirir.

Falso miktarları:Falso bu durumda yanlamasına

ters yönelen gücün birleşimidir. Oyuntopunun merkezine ne kadar yakınvurulursa o kadar az falso (yanla-masına devir) kazanır. Oyun topununkenarına vurulursa yanlamasına ve ter-sine devir gücü daha yüksek olacaktır.

Vuruş gücü:Oyun topuna etki eden vuruşun

uzunluğu ve gücü falsonun etkisiaçısından çok önemlidir. Üç bileşiminakıl almaz sayıda varyasyonları, oyuntopunun farklı şekillerde eğriler yap-masını belirlemektedir.

Kafa vuruşları gerçekten çokönemli yardımcılardır. B2 ve B3'ün bir-birine çok yakın ilerlemesinden dolayıuygulanamayan kleps çektirme ve sırtfalsolu vuruş durumunda, zor olankaçış manevralarında (ön bant,karşılaşma vuruşları gibi) kafa vuruşuoynanmaktadır. Kafa vuruşları oyuntopunun basit bir şekilde dıştaki duru-munu yakalamada ve B2'nin klepsçektirme yoluyla temposunun tutula-madığı zamanlarda da kullanılır. Bellialıcılarda (Sayfa 43) oyun topunun eğrigidişiyle, bilinen düz vuruşla bile eldeedilemeyen, B2'deki sabet noktasıseçilerek, B2 top birleşimi için kul-lanılabilir.

Kafa vuruşlarında eğri gidişi veyadüz gidişi sağlamak için çok çalışmakgerekir. Amatörler genelde istakanınucunu oyun topuna çok yakın tutmaklabüyük bir hata yaparlar. Sol elinyerleştirilmesi de büyük problem yarat-maktadır (istaka baş parmak ile işaretparmağının arasına yerleştirilir).

Teknik: Kafa vuruşları en kolayoyun topu B2'ye ulaşıncaya kadar düzgittiğinde ve B2'ye ulaştıktan sonraeğriler çizmeye başladığında öğrenilir.Önemli olan diğer nokta da oyun topu-nun istenilen yönde vurulmasıdır.Oyuncu istenilen yönü ıstakayı hedefgözün önüne, ya da altınayerleştirerek görebilir. Bu da ıstakanınçene altına ve boğaza dayanması, yada oyuncunun sağ gözün önünegötürülmesi anlamına gelir. Istaka iste-nilen yönü göstermeli, hedeflemedegeçerli olan tutuş biçimi burada dageçerlidir.

Şekil:42

Istakanın sağ el tarafından nasıl tu-tulduğu ise daha az önemlidir.Görülüyor ki burada bireysel farklılıklarsöz konusudur. Küçük eğrilerde istakabaş parmak ile işaret parmağınınarasında tutulabilir, daha büyük eğrilerde ise elin tamamıyla tutulmasıdoğrudur. Önemli olan sağ eltarafından yapılan vuruşun gücü vehızıdır. Sağ elin bu vuruşu yaparkenhangi durumda olduğu önemsizdir.Fakat unutmamak gerekir ki, bütünkafa vuruşlarında bileğin gevşekolması lazım.

Vuruş:Vuruşu yapmadan önce, istaka

gevşek bir biçimde öne doğru sallanır."Örtüye delik açarım." korkusunutaşımayın. Vuruş gücü ve hızı yapılanörneğe göre kendini biçimlendirir,özellikle B2'nin uzaklığı burada çok

etki eder. Topa gelene kadar B1'in düzgitmesi ve ondan sonra eğriler yapmasıgerekir (Bu otomatik olarak gerçekleşir:Oyun topunun falsodan dolayı,etrafında döndüğü B2, Fisatif Noktasıolarak etki etmektedir).

B2 yakındaysa:Istakayı dik tutunuz kısaca öne ge-

tiriniz, kısa ve hızlı bir biçimde vuru-nuz.

B2 uzaktaysa:Istakayı eğri tutunuz, yavaş, fakat

uzun olmak üzere öne getiriniz.Yavaşça ve aşağıdan vurunuz.

En sık rastlanan hatalarınkaynağı:= Hedef düzlemin hatalı kurulması,= istaka ucunun oyun topunun tam

üstüne gelmemesi, topun ıskalanması,ya da sadece topa dokunulması(eğriler yapmadan).Massé ve Piqué:Kafa vuruşları senelerden beri iki

büyük gruba bölünür. Massédediğimiz olayda oyun topu eğrileryapar, buna karşılık Pique'de top düzbir biçimde ya öne, ya da arkaya doğrugider, yani eğriler yapmaz. AslındaPique yukarıdan vurulan bir klepsçektirmedir.

MASSE:Fransız yazar ve oyunculuğu mes-

lek edinmiş R. CONTİ birgün:"Masse Bilardo oyununun Penicilini-dir. Onunla herşeyi tedavi etmeyeçalışıyoruz."

Masse esnasında oyun topununyaptığı eğriler şu faktörlere bağlıdır:

= Istakanın dik tutulması; ıstaka çok diktutulursa oyun topu hemen eğrileryapmaya başlar, buna karşılıkıstakanın eğri tutulması oyun topununönce ilerlemesine daha sonraeğriler çizmesine neden olur. = Falsomiktarı ve vuruş gücü;öne doğru sallamanın uzunluğu ve oyuntopuna yapılan etki. Kısa ve hızlı birbiçimde yapılan sollama hareketi oyuntopunun eğriler yapmasına nedenolurken, uzun ve yavaş yapılansallama hareketleri oyun topunungecikmiş ve düz eğriler yapmasınaneden olur. Bu faktörlerinkombinasyonu farklı eğriler yapılmasınısağlar. Hesaplama:Kendinizi B2'yi kesişim topuyla kısabir dokunuş için ayarlayınız (Şekil44). Istakanızı kesişim topununyönünde yükseğe yerleştiriniz veistakayı çenenin altına, boğaza yakıntutarak, sağ gözün altına getiriniz.Önemli olan bu hedef düzlemi doğrukurmanızdır. Hedef çizginizi oyun to-punun üstünden ikiye bölünüz. Vuruşyeri A olarak belirtilen topun çeyrekbölümüdür (taranmış bölüm). PİGUE:(Pike)

Pique öne ve arka arkaya doğrugiden kafa vuruşudur. Klepsçektirmede geçerli olan hesaplama te-melleri burada da söz konusudur.(Açı bölümü Şekil 26). Teknikaçıdan Masse ile benzerlikgöstermektedir (Hedef düzlem, sol vesağ elin duruşu vs.). Ancak Pique çokaz bir falsoyla ya da tamamen falsosuzoynanır (Şekil 45 Pique'nin vuruş

Şekil: 45

bölgesini göstermektedir, bunu Şekil 41ile karşılaştırınız). Pique'de eğriler sözkonusu değildir.

BRİKOL (Duble etme) ÇİFTBANT KULLANIMI: İlke:

Brikol oyununda, oyun topu B2/B3'ü isabet etmeden önce bir veya ikibanda vurur. Oyuncu kafa vuruşlarınahakimse brikola ihtiyaç kalmaz. Bunarağmen bazı oyunlarda brikol çözümolarak gösterilmektedir (Örneğin B2/B3'e olan uzaklık, oyun topunun uy-gunsuz durumu, topun birleşimi gibidurumlarda brikol oynanması tavsiyeedilir).

Teknik:Fizik konusundaki birçok ders ki-

taplarında bilardoda görülen düşüşaçısı ile çıkış açısının eşit olması durumuörnek olarak gösterilmiştir. Gerçektenbilardoda böyle bir durum var mıdır? Bukonuda Şekil 46'yı daha yakındaninceleyiniz.

A noktasına falsosuz olarakoynayınız. Oyun topu düşünüldüğügibi A noktasına değil, B'ye isabetedecek ve bu noktadan yansıma du-

rumuna girecektir. A ile B noktalarıyarım top uzunluğunda birbirindenuzaktalar. Eğer oyun topunun tam Anoktasında isabet almasını istiyor-sanız, A'yı sağa doğru yarım topfarkından banda nişanlayınız. Oyuntopunu bu şekilde ayarlarsanız A nok-tasına isabet edebilirsiniz. Falsobölümünde de gördüğümüz gibi, asılproblem oyun topunun bandatemasından sonra falso etkisi kazan-masıdır. Bu tür bir falso örneğimizdekiçıkış açısını büyütecek ve hesaplamayızorlaştıracaktır.

Açının bölünmesi brikolun hesap-lanması için ufak bir yardım teşkil eder.Açı yoluyla hesaplamaya gidecek olur-sak, sürekli olarak yarım top genişliğinitoplamak ve oyun topunun falso etkisiniçıkarmak zorundayız.

Oyuncu olarak brikolü büyük bir fal-soyla oynarsanız, böyle bir problemlekarşılaşmazsınız. Böyle bir uygulamaile oyun topunun düşüş açısını opti-malhale getiriyor ve isabet şansınızıyükseltiyorsunuz.

Tabii ki yukarıda sözü edilen durumuoluşturabilmek için falsoya hakim olmalıve şu noktalara dikkat etmelisiniz.

Oyun topunu derin bir falsoyla elealmak= Çıkış açısı küçülür.

Oyun topunu yüksekten gelen birfalsoyla ele almak =

Çıkış açısı büyür.Bu nedenle her zaman oyun topu-

nun merkezinden gelen falsoyla sabitbir vuruş kullanmaya çalışırsanız bri-kolü daha çabuk öğrenebilirsiniz.

YAKALAYICI — KARŞI BLOKAT(KARŞI BARYER):İlke ve Teknik:Yakalayıcı, belli pozisyonlarda

görülen kısa kleps çektirme olup, buyolla B2'yi çizgi üzerinde yakalandığıiçin Cadre oyuncuları tarafından bu adıalmıştır. Öncelikle kapalı bir açıdayakalayıcının açıklamasına geçiyoruz.Daha sonra sizlere yakalayıcının tümayrıntıları (B2 ve B3'ü yakalayan du-rumlar) verilecektir.

Aslına bakılırsa kapalı bir açıda yeralan yakalayıcı tam bir temel vuruşdeğildir. Fakat top birleşimlerindeönemli bir vuruş olduğundan burada daona geniş yer verilmiştir. Bu konudaŞekil 47'yi inceleyiniz.

a) Çıkış noktası. Beyaz üzerindekısa, sert bir biçimde frenlenmiş birkleps çektirme oynayınız. B3'ü soldankarambol ediyorsunuz ve B3'ün çokyakınında kalıyorsunuz (kırmızı).B3'ün durumu pratikte pekdeğişmiyor.

b) B1 ve B2 hiç kımıldamadan yanyana dururlar ve bir duvar - bar-yer ku-rarlar. B2 banttan geri gelir.

c) Geri gelen B2 B!'in karşı bar-yerine çarpar, onu biraz geri götürür vekendisi de oyun topunun yerini alır(Değiş-tokuş). Burada B1 ve B2'i birbi-rine yakınlaştırmak mümkündür.B2'nin temposu bu adım için önemlideğildir. Eğer B2 çok sert bir biçimdegelirse B1 biraz daha ileri itilir. Fakat

Şekil: 47

her durumda B2 ve B3 yakınlaşırlar.AYARLAMA-

(YERLEŞTİRME):Ayarlama konusuna daha sonra de-

taylı olarak değineceğiz. Burada elealınmasının tek nedeni yakalayıcı içinbir hazırlık vuruşu olmasıdır. Yaka-layıcı ne kadar mükemmel ve iyihazırlanırsa, oynamak da o kadar ko-laylaşmaktadır. Şekil 47'de degörüldüğü gibi, hazırlık safhasında B1ve B2'nin bant çizgisinin üstünde, arkaarkaya olmasına dikkat ediniz.

Ayarlama işini bütün temelvuruşlarda yapabiliriz. Doğru yapılmışbir ayarlama kendisinden sonra gelenyakalayıcıdan daha zor oynanır.

Gözlük-dar, kapalı durum:Gözlük çok dar olan top birleşiminin

bir sonucudur. Gözlük durumu oyun-cunun ıskalaması açısından (topun or-tadan vurması) pek sevilmez. Gözlükdurumunu şu şekilde oynarız: ayaklaryan yana olmak üzere bilardoya çokyakın bir yerde yerleştirilir. (Vuruşböylelikle uzun olmaz)— Istaka ağırlık noktasının çok

önünden tutulur.— Istaka ağzını kısaltıllır,— Istaka arkadan kavranır,— Bilek sertleştirilir,— B1'e contra falso uygulanır (B2'yi

gösterir),B2 tam isabet alır, yoksa B3'ünarasından vurmak gibi bir problemdoğabilir.— Kısa olmamak şartıyla ıstaka sert bir

bilekle yavaşça öne götürülür.

Karşılama (Karşılaşma)Vuruşları:

B1 B2'yi karambole ediyor, buvuruş B3'ü B1'in gidiş yönünegötürür; böylelikle B1 ve B3karşılaşırlar. Karşılaşma karambolleriçok sık ortaya çıkmazlar. Bu vuruşbiçimi başka alternatifler olmadığızaman uygulanmalıdır. Karşılaşmavuruşları büyük bir cesaret işidir vetehlike içerirler.

Bu nedenle 4 örnekle bu konuyusınırlamak istiyoruz [Şekil 49 a) -d].

Üç top düz bir biçimde bandadik durur (Şekil 49a.)

B1'i yüksek açıdan, falsolu birbiçimde ele alınız ve B2'ye isabet ediniz. Şekil sol falsoyu göstermektedir.Oyun topundaki sol faslo B2'de bir sağfalso oluştururken, B2'de B3 üzerindebir sol falso oluşturur. Oyun topu solagiderken, B3 de banttan sola kaymaktave k a r a m b o l s o l d a ngerçekleşmektedir. Eğer örneği sol falsoyla oynasaydınız, karambol soldangerçekleşirdi.

B1 ve B3 boşda dik durur, B3biraz solda yer alır (Şekil 49 b):

Oyun topuyla B3'ü hedefleyiniz veB3'ün yönünü gösterecek olan falsoyuveriniz. (Bu durumda sol falso).

birOyuncu için kabus olan

oyun biçimi (Şekil 49 c):B1'i derin bir sol falsoyla alarak fren-

leyiniz. B2'ye tam isabet ediniz. Oyuntopundaki sol falsodan dolayı B3 solfalso kazanacak ve banda göre soldayer alacaktır. Karambol genelde prob-lemsiz olarak gerçekleşir.

C'nin varyasyonları (Şekil49 d):

B1'i ortadan maximal sağ falsoylaalınız. B2'yi sağdan kesecek biçimdevurunuz, aynı zamanda yavaş,yumuşak ve uzağa gidecek şekildeöne doğru vurunuz.

Bu örnek B3'ün yavaş ilerlemesiyleyapılabilir. Aynı zamanda B2'nin az vu-rulmasıyla da ilintilidir. Eğer B2'ye çoksert vurulursa B3 çok fazla enerji taşır.Bu durumda B3, B1 gelmeden öncekarşılaşma dairesini terk etmiştir.

Temel Vuruşlar ve Topun Birleşimine İlişkin Alıştırma Bölümü

Güçlü bir oyuncunun oynadığı partikendini oyunun her aşamasında bellieder. Amatör oyuncular sonrakipozisyona bakmadan, onu gözönünealmadan noktaları birleştirme yolunagiderken, usta oyuncunun topları bili-nen temeller doğrultusundayönlendirmek için bir araya toplamayaçalıştığını görüyoruz. Yani sistematikoynamaktadır. Sistemli oynama konu-suna kitabın diğer bölümünde ayrıntılıolarak değineceğiz. Öncelikleaşağıdaki alıştırmalarla temel vuruşlarıkullanmayı ve seri oluşturmak için top-ların birleşimini öğrenmelisiniz. Önemliolan alıştırmayı başarıyla tamamla-manız değildir. Top birleşiminde kulla-nacağınız B2'nin gidişi dahaönemlidir. Bu nedenle alıştırmalarıniçinde B2'nin gidişi de verilmiştir. Bu-nunla amatöre el ve teknik becerilerininyanında, B2'nin gidişi konusunda his vegöz de verilmektedir.

Daha sonraki bölümlerde bilardomasasında yer alan köşelerin topbirleşiminde ne kadar önemliolduğunu göreceksiniz. Bu nedenleörneğimizde B3 bilerek köşeye doğruitilmiştir. Top bileşiminde bulunmakiçin B2'nin öncelikle köşeyegönderilmesi gerekmektedir.

Unutmayınız ki oyun topu B1, ilkoynanan top B2 ve son oynanan topB3 olarak adlandırılmıştır.

Örnekleri doğru bir biçimde yenidenoynamak ve oyunu yeniden kurmakiçin topların bulunduğu yerleri

tebeşirle işaretleyiniz.Genelde her partide, tek bir

vuruşta top birleşimini elde etmekmümkün değildir. Bazı örnekler tekvuruşla top birleşimini engelledikleriiçin çözülmek zorundadırlar.Çözülmeyi vuruş yapmak için hiçbirengel olmadığı zamanki boşlukta uy-gulayabilirsiniz. Böyle bir boslu kendiniB2'nin uygun bir vuruş içinyerleştirilmesiyle ve oyun topununB3'e yakın bir yerde durmasıyla (10-15cm)gösterir. Böylelikle yakın oynamatopunu elde etmenin avantajımdagörürüz. Unutmamak gerekir ki, verilenher pozisyonun tekrar tekrarçalışılması zorunludur. Zira doğru ve iyibir vuruş tekniği başarılı bir bilardooyunun ön şartıdır.

FREN VURUŞU VE YAKA-LAYICI: Sert Bir Biçimde Fren-lenmiş Sırt Falsolu Vuruş (Şekil50 a):

B1 ve B3 hiçbir süratle işaretlenmişalanın dışına çıkamazlar. B1'i ortadanfalsosuz alınız (Amorti sınırı ilekıyaslayınız).

B2'yi biraz sağdan isabet ediniz.Basınç etkisiyle vurunuz, oyun to-

punu frenleyiniz, bu örneğideğiştiriniz, farklı tempo ve değişik birfalsoyla oynayınız.

Sert bir biçimde frenlenmişkleps çektirme (Şekil 50 b):

B1 ve B3 hiçbir süratle işaretlenmişalanın dışına çıkmazlar.

—Düz durunuz. Istakanın ağzınıkısa tutunuz,

—B1'i ortadan falsosuz olarak alınız,—B2'i biraz soldan isabetleyiniz—Basınçlı ve delici bir biçimde vuru-

nuz,—Bu örneği değiştiriniz, tempoyu

farklılaştırınız,—B1/B2'nin mesafesini değiştiriniz,

falsoyu varyantlayınız.Kapalı açıdan yer alan yaka-

layıcı, hazırlık amcıyla ayarlama[Şekil 51 a) -d]:

a'dan d'ye kadar olan örnekler birbi-rinden oldukça uzak çizilmiştir. Aslındabir kahve fincanının altı kadar geniş birmekanda oynanır. Bu alıştırmanınamacı temiz bir ayarlamanın yapılmasıve yakalayıcının öğrenilmesidir.

a) Çıkış biçimi: Kesişim topunufalsolu ve B3'ü gösterecek biçimdeoynayınız. B3'e ulaştığınızda oyun to-puyla yakınlaşıyorsunuz.

b) Ayarlama: Bu basit örnektopun takibi konusunda en zorbölümdür. Kısaca şekil c'ye birbakınız. Bu ayarlamada oyun topu ilekırmızı topun banda paralel olmasınadikkat ediniz.

c) Blokaj ve değiştirme ileyapılan yakalayıcı: Kırmızıya uy-gulanan küçük, frenli bir klepsçekmeyle beyazın kenarı kapatılır.Kırmızı top banttan geri dönerek oyuntopunu değiştirir.

d) c'de söz konusu olan sonuç bu-rada da vardır, yani çıkış noktasınatekrar ulaşılır.

Bir bant üzerinden yapılanyakalayıcı:

Blokaj ve değiştirme ile yapılanküçük yakalayıcı, "Codre" bölümünde"Tek bantta döndürme" başlığındadaha detaylı anlatılacaktır.

B1 direkt olarak B3'ü karambole et-meden bandın üstünden giderse karşıblokajın kurulması mümkündür. Şekil52 böyle bir pozisyonugöstermektedir:

—Sert frenlenmiş bir klepsçekmeyle B2'yi 1/2 oranında soldanvurursunuz;

—B1'i derinlemesine olan bir sağfalsoyla alınız;

—B1 bandın üzerinden giderkenB3'de karambol eder, kendisi B3'eçok yakında durur ve B2'de bir karşıblokaj meydana getirir;

—B2 köşeyi çok dar bir biçimdegeçer, oyun topunun sağ falsosuB2'ye bir sol falso kazandırır, böyleceB2 ikinci banttan kolayca karşı blokajagelir, B1'i vurur ve oyun topunudeğiştirir.

Şekil:53

Bilardonun genişliğindeyapılan kısa kleps çekme (Şekil53):

—Sağ ayağı yakına alınız;—Istaka ağzını kısa, ıstakayı da ar-

kadan hafifçe tutunuz;—B1'i ortadan falsoyla alınız;—B2'yi 3/4 oranında soldan vuru-

nuz;—Sakin, delici ve yavaşça öne

doğru vurunuz;—B1 sadece B3'e ulaşsın, yani

frenlensin;—B2'yi top birleşimi için köşeye

getiriniz, B2 ortada kalmamalıdır.

Şekil:54

Falsosuz yapılan kısa klepsçekme (Şekil 54):

—Istakanın ağzını kısa, ıstakayı daarkadan tutunuz.

—Oldukça düz kalınız;—B1'i derinlemesine, falsosuz

alınız;—B2'yi 4/5 oranında soldan vuru-

nuz;—Delici, sürekli, yavaş ve uzun bir

biçimde vurunuz;—B3' öyle bir karambol edilir ki,

oyun topu dışta kalır, yani B3'ü bilar-donun ortasına doğru oynayınız;

—B3'te B1'le bir karşı blokaj kuru-nuz;

—B2 B1'de yer alan karşı blokaj ya-kalamalı (değiş-tokuş):

Şekil:55

Bilardonun uzunlamasındaoynanan az falsolu kısa klepsçekme (Şekil 55):

—Istakanın hem ağzı, hem dearkası kısa tutulur;

—B1'i derinlemesine az bir sağ fal-soyla alınız;

—B2'yi 4/5 oranında soldan vuru-nuz;

—Ortadan vurma ihtimalinin yüksekolmasından dolayı kısa, fakat etkileyicibir şekilde vurunuz;

—Oyun topu B3'ü sadece yaka-lasın, yani frenlesin;

—B2'yi top birleşimi için aşağıdakisol köşeye alınız, top hareket halin-deyken katiyen durmamalı (yüksek birtempoyla da oynanabilir, köşedeki birkarşılamadan vazgeçilebilir).

Şekil:56

B i l a rdonun u z u n luğuüzerinde oynanan az falsolu birkleps çekme (Şekil 56):

—Istakanın ağzı normal olmalı veolabildiğince düz tutulmalıdır;

—B1'i falsosuz olarak derindenalınız;

—B2'yi 4/5 oranında soldan vuru-nuz;

—Sürekli olan, uzun bir şekilde ile-riye giden ve etkileyici bir vuruş kul-lanınız;

—Bilardonun ortasına doğruB3'den karambol ediniz;

—B2'i top birleşimi için ele alınız,arzu edildiği takdirde yüksek tempoylaoynayabilirsiniz.

Bilardonun uzunluğuüzerinde oynanan falsosuzkleps çekme (Şekil 57):

—B1 uzun bir mesafe alacağındansağ ayak geri, ıstaka ağzı uzun veağırlık noktasının arkasından tutulur;

—B1 derinlemesine falsosuzalınır;

—B2'yi 4/5 oranında soldan vurulur;— Düz kalınız;—Hızlı, etkileyici ve uzun vurunuz.—Oyun topu B3'ü sadece yakala-

malı, B2 top birleşimi için köşeye git-meli, yolda durmamalıdır:

Bilardonun uzunluğuüzerinde oynanan falsosuz klepsçekme (Şekil 58):

— B1''i derinlemesine falsosuzalınız;

—B2'yi 3/4 oranında sağdan vuru-nuz;

—Olabildiğince düz kalınız;—Yavaşça, fakat oldukça uzağa

giden delici bir vuruş yapınız;—Oyun topu B3'i frenleyerek yaka-

lamalı, B2 ise top birleşimi için elealınmalıdır.

Bi lardonun geniş l iğ iüzerinde oynanan falsosuzkleps çekme (Şekil 59):

—Düz kalınız, kısa bir istaka ağzı ileoynayınız;

—B1'i derinlemesine falsosuzalınız;

—B2'yi 3/4 oranında vurunuz.—Uzun giden, delici, basınçlı bir

vuruş yapınız;—B1 B3'ü sadece yakalasın, B2

top birleşimi için ele alınsın.

Şekil.60

Bant üzerinde oynanan solfalsolu kleps çekme (Şekil 60):

—B1 uzun gideceğinden sağ ayakgeri alınır;

—Düz kalınır, istaka ağzı normal, is-taka arkadan tutulur;

—B1 biraz aşağıdan ya da derin-den alınır;

—B2 2/3 oranında soldan vurulur;—Sakin, uzun sürecek, yavaş bir

vuruş kullanınız;—B2 top birleşimi için köşeye git-

meli, ortalarda durmamalıdır; oyuntopu B3'ü yakalar.

Şekil:61

Bant üzerinde oynanan solfalsolu kleps çekme (Şekil 61):

— Bu örneği şekil 60'lakıyaslayınız.

—Düz kalınız, istaka ağzını ve ista-kayı normal tutunuz,

—B1'i derin bir sol falsoyla çekiniz;—B2'yi 1/2 oranında soldan vuru-

nuz;—Hızlı, basınçlı bir şekilde uzağa

vurunuz;—B2 yukarıdaki kısa bandın

ortasına doğru gitsin ve aşağıdakiköşeye top birleşimi için geri gelsin.

Şekil:62

Bant üzerinde oynanan solfalsolu kleps çekme (Şekil 62):

—Düz durunuz, istaka ağzını nor-mal boyutta tutarken, istakayı ağırlıknoktasının arkasından tutunuz;

—B1'i derin, az bir sol falsoyla (yada falsosuz) alınız;

—B2'yi öyle vurmalısınız ki,yukarıdaki sol köşeyi dolaşsın

—Basınçlı, sakin, yavaş fakat ilerigidecek şekilde vurunuz;

—B2'yi tempoda tutarak topbirleşimine getiriniz.

Şekil:63

Sol falsolu çapraz klepsçekme (Şekil 63):

—Düz kalınız, istakanın ağzını kısatutunuz;

—B1'i derinlemesine sağ falsoylaçekiniz;

—B2'yi 1/2 oranında tam sağdanvurunuz (B2'nin isabet noktasını, gidişyönünü istaka ile belirleyin);

—B2 yukarıdaki sol köşeyi dar birbiçimde dolaşsın;

—Basınçlı, delici ve sürekli olan birvuruş yapınız;

—B3'ü alabildiğine dışarıdan vuru-nuz;

—B2'yi top birleşimi için alınız,yüksek bir tempoyla çalışarak ortalardadurmasını engelleyiniz.

Şekil:64

Bilardo masasının uzun-luğunda sol falsolu kleps çekme(Şekil 64):

Burada sol falsonun niçin gerekliolduğunu kavrayın.

—Düz kalın, istaka ağzını kısa, ista-kayı ise normal tutunuz;

—B1'i çok derinden güçlü bir solfalsoyla alınız;

—B2'nin sağ köşeyi dar bir biçimdedolaşması için vurunuz,

—B2'nin isabet noktasını üzerindeduran istaka ile belirleyebilirsiniz (B1'invuruş noktasına geri gelmesi içinB2'nin tam isabet alması gerekir. Oyuntopunun maximal falsosu B3'ünköşeye gidişini kolaylaştırır);

—Kısa ve etkili bir biçim de çekiniz;Köşede top birleşiminin oluşmasınagayret edin;

—B2'nin temposuna dikkat edin.

Şekil:65

Bant üzerinde sol falsolu birkısa kleps çekme (Şekil 65):

Sol falsonun niçin gerekliolduğunu kavrayınız.

—Düz kalınız, istakanın ağzı kısa—B1'i derinden sol bir falsoyla

çekiniz;—B2'ye biraz sağdan isabet ediniz;—B3'ü önden, yani bilardonun

ortasına doğru karambol ediniz,böylelikle B3 köşeye sıkışmayacak veoyun topu B3'le bant arasında kal-mayacak;

—B2'yi yukarıdaki sol köşeye fazlayaklaştırmayın, tam tersine aşağıdakisağ köşeye yönelmesi gerekir. B2'ninyolda kalmaması için yüksek bir tem-poyla oynamanız tavsiye edilir.

Şekil:66

Bilardo masasının uzun-luğunda sol falsolu kleps çekme(Şekil 66):

—Düz kalınız, istaka ağzını kısa, is-takayı da arkadan kısa tutunuz;

—B1'in derinden sol falsoylaçekiniz (Sol falso B2'ye sağ falso taşır;böylece B2 yukarıdaki kısa banttankolayca soldaki köşeye gider);

—B2 3/4 oranında soldan vurulur;—Basınçlı, sürekli, delici ve kısa

çekiniz;—B2'nin temposuna dikkat ederek

top birleşimi için sol alt köşeye getiriniz.

Şekil:67

Bir veya iki banttan gerçekleşensol falsolu kleps çekme (Şekil 67):

—Düz kalınız, istaka ağzını ve ista-kayı normal tutunuz

—B1'i orta kısmın altından sol fal-soyla alınız;

—B2'nin isabet noktasını ve gidişyönünü ıstakayla belirledikten sonrasağ alt köşeyi dar geçecek şekilde vu-runuz;

—Kısa, delici fakat hızlı çekiniz;—Karşı tehlikeden dolayı B2 her

zaman oyun topunun önündeolmalıdır;

—Top birleşimine gidecek ve yoldadurmayacak biçimde B2 sol üstköşeye gitmelidir.

Şekil:68

SIRT FALSOLU VURUŞ: Topbirleşimi ile sırt falsolu vuruş(Şekil 68):

—Düz kalınız, istakanın ağzı ve tu-tulması normal;

—B1'i yüksekten sağ falsoylaalınız;

—B2'nin isabet noktasını belir-leyin; B3'ü biraz yandan karambol et-meniz için bu noktadan biraz sağakayın (B2 yönünde);

—Yavaş, yumuşak fakat sürekli birvuruş yapınız;

—Top birleşimini sağlayınız.

Şekil:69

Top birleşimi ile frenlenmiş sırtfalso (Şekil 69):

—Düz kalınız, istakanın ağzı kısa—B1'i ortanın biraz üstünden sağ

falsoyla alınız;—B3 sağdan (dıştan) karambole

edebilmek için B2'nin isabet noktasınıbelirleyin.

—Kısa, fakat delici bir biçimde vu-runuz

—Top birleşimine ulaşınız;

Şekil:70

Topun birleşimi ile falsosuzsırt falso (Şekil 70):

—Düz kalınız, istaka ağzı ve ista-kanın tutulması normal;

—B1 yüksekten falsosuz alınız;—B2'yi biraz soldan vurunuz;—Geniş gidişli, yavaş vurunuz;—Top birleşimini yakalayınız.

Bant üzerinden yükseksolu sırt falso (Şekil 71):

—Düz durunuz;—B1'i ortanın üstünden yüksek bir

sol falsoyla alınız;;;—B2'ye 4/5 oranında sağdan vuru-

nuz; hızlı, sürekli bir vuruş yapınız;—Top birleşimine ulaşmaya

çalışınız.

Şekil :72

Top birleşimi ile falsosuz sırtfalso (Şekil 72):

—Düz kalınız, istaka ağzı kısa;—B1'i yukarıdan falsosuz alınız;—B2'nin isabet noktasını hesap-

layınız;—Yavaş ve sürekli olan bir vuruş.

Şekil: 73

Bant üzerinde yarım sırtfalso (Şekil 73):

—Düz kalınız, istaka ağzı kısa;—B1'i yukarıdan biraz sol falso ile

alınız;—B2 1/2 oranında sağdan vurunuz;—Sakin, yumuşak fakat uzun vuru-

nuz;—Yakın bir top birleşimi elde ediniz.

Şekil :74

Yakınlaşan top birleşimindeyarım sırt falso (Şekil 74):

—Düz kalınız, istaka ağzı normal;—B1'i ortadan sol falso ile alınız;—B2'nin isabet noktasını istaka ile

belirleyiniz;—Yumuşak ve yavaşça uzağa gide-

cek şekilde vurunuz;—Köşede top birleşiminin

oluşmasına çalışınız.

Şekil :75

Top birleşimiyle frenlenmişbant sırt falsosu (Şekil 75):

— Düz kalınız, istaka ağzı normal;—B1'i ortanın üstünden yüksek bir

sağ falsoyla alınız;—B2'ye tam vurunuz;—Hızlı ve basınçlı vurunuz;—Oyun topunu frenleyiniz. Oyun

topu B3'e sadece yakınlaşmalı;—B2 yolda kalmamalı, sağ üst

köşeye top birleşimi için gitmelidir.

Şekil:76

Top birleşimi ile frenlenmişsırt falso (Şekli 76):

—Düz kalını, istakanın ağzı normal;—B1 ortanın biraz üstünden sol

falsoyla alınız;—B2'yi 4/5 oranında sağdan vuru-

nuz;—Hızlı ve güçlü bir biçimde vurunuz;—Oyun topunu B3'e ulaşacak

biçimde frenleyiniz;—B2'nin çift gidişiyle (B2 iki kere

banda değiyor) top birleşimisağlanıyor.

Şekil:77

Top birleşimi ile frenlenmişsırt falso (Şekil 77):

Bu örnek Şekil 76'da gösterileninbir varyasyonu olup, işleyişi aynıdır.

Şekil :78

Tek bant üzerinden frenlenmişsırt falso (Şekil 78):

—Düz kalınız, istakanın ağzı normal;—B1'i ortanın üstünden sağ fal-

soyla alınız;—B2'yi 3/4 oranında soldan vuru-

nuz;—Hızlı, güçlü ve sürekli olan bir

vuruş yapınız;—B2 sol üst köşede top birleşimi

yapacağından ortada kalmaması gerekir.

Şekil: 79Tek bant üzerinde top

birleşimi ile frenlenmiş yarım sırtfalso (Şekil 79):

—Düz kalınız, istakanın ağzı uzun;—B1'i yukarıdan sağ falsoyla

alınız;—isabet noktasını istaka ile belirle-

diğiniz, B2 1/2 oranında soldan vurulur;—Uzun fakat yavaşça devam eden

bir vuruş kullanınız;—B2 beraber gitmiyorsa fazla sert

olmamak üzere uzun bir vuruş kul-lanınız;

—B2'nin B1 ve B3 üzerinde ya-rattığı karşı tehlikeden dolayı, oyuntopunun her zaman B2'nin önündekalması gerekir;

—Top birleşimini sağlayınız.

Şekil:80

iki bant üzerinden topbirleşimi ile yarım sırt falso (Şekil80):

—Düz kalınız, istakanın ağzıuzun;—B1'i yukarıdan sol falsoylaalınız;

—B2'yi1/3 oranında soldan vuru-nuz;

— Hızlı, ileriye giden, uzun bir vuruşyapınız;

—B2 fazla ileriye gitmiyorsa sert ol-mamak üzere daha güçlü vurunuz;

—B2'nin B1 üzerindeki karşı tehli-kesinden dolayı, oyun topunun ilkönce sol banda vurması gerekir;

—Köşede top birleşimi sağlanmalı.

Şekil:81

Üç bant üzerinden yarım sırtfalso: "Çift turnike" (Şekil 81):

Bu alıştırmanın Şekil 80'dekifarkına bakınız;

—Düz kalınız, istakanın ağzı uzun;—B1'i yukarıdan sol falsoyla alınız;—B2'yi 1/2 oranında sağdan vuru-

nuz;—Uzun güçlü ve ileriye giden bir

vuruş kullanınız;—Oyun topu, karşı tehlikeden

dolayı, ilk olarak sol uzun banda vur-malı;

—Köşede top birleşimi sağlanmalı.

Tek bant üzerinde topbirleşimi ile yarım sırt falso (Şekil82):

—Düz kalınız, istakanın ağzı normal;—B1'i ortanın üstünden sol falsoyla

alınız;—B2'nin isabet noktasını ıstaka ile

belirleyiniz;—Yavaş ve yumuşak, uzun bir

vuruş yapınız;—Top birleşimine ulaşınız.

Üç bant üzerinden topbirleşimi ile yarım sırt falso (Şekil83):

—Düz kalınız, ıstakanın ağzı uzun;—B1'i ortanın biraz üstünden sol

falsoyla alınız;—B2'yi 1/2 oranında soldan vuru-

nuz;—Uzun, hızlı güçlü ve sürekli olan bir

vuruş yapınız;—B2 fazla ileri gitmiyorsa sert olma-

mak üzere daha güçlü bir vuruş kul-lanınız;

—Top birleşiminin gerçekleşmesinisağlayınız.

İki veya üç bant üzerinden topbirleşimi ile yarım sırt falso (Şekil84 ):

- Düz kalınız, ıstakanın ağzı normal;- B1 ortadan yüksek bir sol falsoyla

alınız;- B2 1/2 oranında sağdan vurunuz

(B2'nin isabet noktasını ıstaka ile belir-leyiniz);

- Sürekli uzun, fakat yumuşak birvuruş kullanınız;

- B2 hızlı gitmiyorsa daha güçlü birvuruş uygulayınız;

- Top birleşimine ulaşınız.

KAFA VURUŞLARI :Kafa buruşlarına ilişkin alıştırmalara

geçmeden önce Sayfa 41-48arasında işlenen " Kafa vuruşları" ko-nusunu bir kez daha gözden geçiriniz.Bildiğiniz gibi sol elin doğru birbiçimde yerleştirilmesi çok önemlidir.Sol elin doğru yerleştirilmesi bilardo vetoplar olmadan da, sadece ıstaka ile deçalışabilirisiniz. Sizlere vuruş ve he-defleme yönünü, bunun yanındahedef düzlemini tam verebilmek içinıstakanın dik veya eğri duruşuna ilişkinsembolik şekiller ve kısaltmalar kul-landık. Bunun için aşağıdaki şeklebakınız.

Şekil 85Oyun topu sol alt kareden

alınacaktır. Örneğin içinde vuruş nok-tası ve vuruş yönü belirtilmiştir. Ista-kanın dik veya eğri duruşunugöstermek için saatin 12.00-12.10arasındaki dakikalarını kullandık.

Buna göre:ıstakanın durumu O= 12.0/0= tam dik = 90°ıstakanın durumu 5= 12.5 = hala dik= 60°ıstakanın durumu 8= 12.0/8 = eğri =42°45° bir eğrilikte ıstakanın duruşu

tahminen 7,5 olacaktır.

Top birleşimi Pique (Şekil 86):—B2'yi tam isabet ediniz;—Öne doğru sallamadan sakin,

fakat güçlü bir biçimde aşağıdan vuru-nuz;

—Top birleşimine ulaşınız.

Top birleşimi Pique (Şekil 87):Küçük bir kleps çekme ile B2 tem-

poda tutulmaz. Oyun topunun B3'üdıştan karambole etmesi için B2'yisağdan vurunuz. Bileğiniz biraz gergintutarak, güçlü bir biçimde vurunuz.Top birleşimine ulaşınız, yani B2'yitempoda tutunuz.

Oyun topunu dışta bırakanPique (Şekil 88):

Küçük bir klepsle B2 güçlü birbiçimde içeri gireceğinden temposusabit kalacaktır, B2'yi 1/2 oranındasağdan vurunuz, oyun merkez nok-tasına doğru B3'ü sağdan karamboleediniz, yavaş sakin ve aşağıdan vuru-nuz.

B2'nin getirilmesi ve B1'indışta bırakılmasına ilişkinPique (Şekil 89):

—B2 çok güçlü bir biçimdeköşeden geleceğinden, burada kul-lanılacak kleps duruşu tamamenparçalayacaktır.

—B2'i tam isabet ediniz, B3'esürtecek şekilde karambol yapınız,böylelikle oyun topu bilardonunortasına doğru dışa yönelecek veB2'yi köşeden top birleşiminegötürecektir.

—Yavaş, aşağıdan vurunuz.

Pique (Şekil 90):Oyun topu banda birleşik

durduğundan kleps kullanımımümkün değildir.

—B2'yi 3/4 oranında sağdan vuru-nuz.

—Uzun ve güçlü vurunuz—B2'yi top birleşimine götürünüz.

B2'nin dıştan vurulmasınailişkin Pique (Şekil 91):

—Dıştan vurularak top birleşiminisağlaması için B2'yi soldannişanlayınız (tireli çizgi).

—Sakin ve uzun olan bir sallamayapınız.

—Oldukça hızlı ve aşağıdan vuru-nuz.

—Topları yakınlaşırınız.

Masse; yarım Masse (Şekil 92):—Oyun topu eğrileri hemen yapmak

zorunda olduğundan istakayı kısacaöne doğru sallayınız ve dik tutunuz.

—B2'yi tıpkı bir kesişim topu gibisağdan vurunuz.

—Kısa, fakat güçlü bir biçimde vu-runuz.

Masse (Şekil 93):—istakayı sağ gözün önünde ve dik

tutunuz. B2'ye tıpkı kesişim topunavurmak ister gibi vurunuz.

—Kısa ve hızlı bir sallamadan sonraaşağıya doğru güçlü bir biçimde vuru-nuz.

Top birleşimli Masse (Şekil 94):—B2'yi biraz daha dolu oynayarak

köşedeki top birleşimini sağlayınız.—Oyun topu oldukça ileri gitmek

zorunda olduğundan, uzun ve ileriyedoğru sallamanın yapılması zorunlu-dur.

—Sallamadan sonra hızlı ve uzun birvuruş yapınız.

—Top birleşimini sağlayınız.

Masse (Şekil 95):—Istakayı ince bir kesişim topuna

yapılan vuruş şeklinde yükseltiniz—Oyun topu hızlı eğriler yapmak

zorunda olduğundan kısa ve dik birşekilde vurunuz.

—Kısa bir sallamadan sonra güçlüvurunuz.

Masse (Şekil 96):—B2'ye tıpkı kesişim topu gibi vu-

runuz.—Sakin ve orta uzunlukta sal-

layınız.—Yavaş, biraz güçlü bir biçimde alttan

vurunuz.

Masse'den kaynaklanan birpasaj (Şekil 97):

Bu kafa vuruşuyla oyun topunun B2ve B3'ün arasından dıştaki yerinialması, B3'ünde uzun sağ cadreçizgisine itilmesi ve beyazın çaprazalınması sağlanmalıdır.

—Oyun topu hemen dik eğrileryapmalı;

—Bu nedenle sallamalar kısaolmalı.

—B2'yi kesişim topu gibi sağdanhedefleyiniz.

—Kısa, güçlü ve aşağıdan vurunuz.

VİERTELBİLLARDÇEYREK BİLARDO

"OYUNU GÖTÜRMEK VE KAVRAMAK"

Oyuncu top birleşimini öğrendiyse,bundan sonra oyununu kolay-laştıracak ve serinin devamınıgüvence altına alacak mantıklı vesonuçları belli olan metotlar üzerindeçalışmalıdır. Yüzyıllardan beri herhangibir serinin akıllıca nasıl kurulabileceğineilişkin bir yığın düşünce ortaya atılmıştır.Bu düşünceler "Çeyrek Bilardo"denilen oyunun giriş bölümünüoluşturmuştur. Çeyrek Bilardo'nunkimin tarafından meydana getirildiğielimdeki verilerden yeterinceanlaşılmıyormu. 1900-1910 yıllarıaras ında yaz ı l an Af lredMORTİER'in kitabında ("Commenton devient fort au billard") ilk defa bukonu hakkında bilgi verilmektedir.MORTlER kitabının önsözünde yeniolan bu konuyu kendisinin meydanagetirmediğini belirtmiştir. Peki bunuMORTlER yapmamışsa, kimyapmıştır? MORTER'in yazmış olduğubu kitabın bazı bölümlerinde, 19yy. 'da yaşad ığ ı bi l inenCASSİGNOL'un bu oyun biçiminimeydana getirdiği anlaşılmaktadır.Ancak bu kesin bir bilgi değildir.CASSlGNOL'un yanında 19. yy'ın80'li yıllarında yaşam ış olanVİGNAUX'da bu konunun yaratıcısıolabilir. Belkide tek bir oyuncudeğilde, birkaç oyuncu tarafındanoluşturuldu. MORTlER'in en önemliyardımı bu oyun biçimini bilimsel olarakaçıklamış olmasıdır.

Oyunu götürmek veya kavramakherhangi bir vuruş tekniğinin değil,aklın işidir. Usta bir oyuncu oynadığıher partinin bölümlerinde oyunugötürdüğünü, yani kabul edilen

mantıklı ilkeler doğrultusunda hareketettiğini belli eder. Oyunu hiçbir zamantesadüflere bırakmaz, tam tersine oyu-nun kolay ve efektli gitmesi içinoynadığı oyunu bir şemayadönüştürür.

Çeyrek bilardonun oyunu nasılkavradığını anlamak için aşağıdakiörneğe bir göz atalım:

Bilardoyu büyük bir deniz olarakdüşünün. Bu denizde yüzmek hemtehlikeli, hem de birçok sırlarla dolu-dur, fakat öyle yerleri vardır ki, kurtarıcırolündeki kıyı ve koylar çok yakındır.Bu karşılaştırma bizi teoriye götürerekdenizi aklımızda küçülttü ve bilardoyumeydana getirdi. Düşünceleresınırlamalar getirerek oyunun bellibölümlerine konsantre olmamızaneden oldu. Böylece oyunu effektifama çekici kılabildik.

Yukarıdaki örneğe benzer birşekilde çeyrek bilardonun oyunu nasılkavradığı ortaya çıkıyor. Bu arada kısabantın iki koyu ve üç kurtarıcı kıyısı ilekarşı karşıya olduğumuzu anlıyoruz.Şekil 98 tek bir bilardo masasınınüzerindeki iki çeyrek bilardoyugöstermektedir.

Oyun esnasında önemli olan bu ikiçeyreği yakalamak ve bir daha kaybet-memektir. Çeyrek bilardonun bir bandıher zaman eksiktir. Tek bir çeyreküzerinde oynamak istediğimizde eksikolan bandı usta vuruşlarla destekle-meliyiz. Hayali dördüncü bandın mey-dana gelişi, oyun topunun kendisine,yerine, duruşuna ve B3'ü karamboleetmesine bağlıdır.

Şekil: 98Size daha sonra öğretilecek olan

usta vuruşlar da diğer iki topun (B2 veB3) çeyrek bilardoyu terk etmemesinde,köşelere doğru gitmesinde ve oyuntopunun önünde durmasındayardımcı olacaktır. Görülüyor ki,çeyrek bilardoda kalmamızı oyun to-punun diğer toplarla olan ilişkisi belirle-mektedir.

Oyun topu diğer toplara baskın birdurumda ise, yani B2 ve B3 kısabanda doğru duruyorsa "oyun topu-nun baskınlığından" bahsedilebilir("Oyun topunun baskın durumu"DOMİNANT). Baskın olan o halde B2/B3'ün durumudur, yani bizim toplarıkısa banda doğru götürmemizisağlayan, ya da köşelerin önümüzdeoluşmasına izin verendir. Diğer iki topa

Şekil: 99nazaran oyun topunun bu durumueksik olan dördüncü bandı telafi ede-cektir. B2 ve B3'ün çeyrek bilardoyuterk etmesini engelleyebilir, ona hakimolabiliriz. Böylelikle tesadüfleri azalta-bilir ve seriyi akıllıca, tehlikedenarındırılmış olarak devam ettirebiliriz.

Çeyrek bilardonun diğer bir avantajıda mesafenin burada kısa oluşu veB2'nin temposundaki ağırlaştıran be-lirsizliklerin bırakılamayacağıdır. Domi-nant kavramı "dışta bırakma" kav-ramıyla yakından ilintilidir (Dışa doğrugötürme= B3'ün iyi tarafından karam-bole edilmesi). Oyun topunu dışadoğru götürmek ona dominant bir yerkazandırmak demektir, yani onu B2'yedışında öyle bir köşeye yerleştiriyoruz ki,bu topu bilardonun uzunluğunda çaprazbir vuruşla yakalayabilelim ve "uzunyakalayıcıya" ihtiyaç kalmasın. Budurumda oyun topu üç topun dışında,bilardonun orta noktasının dışındaduruyorsa (bu nedenle "dışa doğrugötürme" terimi kullanılmıştır), oyuncudiğer vuruşuyla bilardonun en uygunbölümlerine yakınlaşabilir. "Dışa doğrugötürme" terimini bilardonun herbölümünde kullanırken, "baskın"(Dominant) terimini sadece çeyrekbilardoda kullanacağımızı ka-rarlaştıralım. "Dışa doğru götürme"ninbir diğer avantajı da bilardonunortasından çokçabuk çeyrek bilardoyageçebilmektir.

Şekil: 100

Şekil 100'deki üç bant ve ikiköşeyle toplam yedi noktayla B2'yi topbirleşimine getirebiliriz. Çünkü B2 herbandı tek tek (l-lll) veya her köşeyi ikiyönde gidebilir (IV-VIII).

BANTLAR VE KÖŞELER -Ç E Y R E K B İ L A R D O D ATEHLİKELİ BÖLGELER:

Çeyrek bilardoda için serinindevamını sağlamak açısından uygunolmayan alanlarda vardır. Bu alanlarbandın kenarları ve köşeleridir. Şekil101 a-d de oyunun gidişi açısındanzorluk çıkaran durumlar gösterilmiştir.

a) B2 ve B3 banda bitişik duruyorlar.Oyuncu oyun topunu derinden alarakbu topları hemen kurtarmalıdır; oyuntopunun yüksekten alınması B2 B3'übanttan kurtarmayacaktır.

b) a bölümünde sözü edilençözüm burada da geçerlidir.

c) Toplar kontrolden çıkacakmışgibi duruyorlar. Oyuncu becerikli birayarlama ile seriyi köşede kurmayaçalışmalıdır.

d) Bu aslında çözülmesi imkansız birproblemdir. Oyuncu Duble Vuruşu,Masse'yi, ya da Karşılama Vuruşlarınıkullanabilir.

e) B1 hüküm süren bir durumgösterirken, B2 ve B3 banda çok

Şekil: 101 a-dyakın dururlar. Burada B2 (Beyaz) nintam oynanması durumunda kurtulmasımümkündür. Band serisinin kurulmasıolanaklıdır.

Şekil a-e'de de gösterildiği gibibanda bitişik olmak ve köşelere yakınbulunmak serinin kurulmasınızorlaştırmaktadır. Her pozisyon B2'ninalınması için köşelerin destek noktalarıolarak kullan ılmad ığın ıgöstermektedir. Bu nedenle toplarıayarlarken onları bandın yanına ya daköşelere gidecek şekilde değilde,biraz ara mesafe kalacak biçimde itiniz(en az 3 top genişliğinde). Eğer bu üçtop genişliğini top birleşimi açısındandikkate alırsanız, bantlar ve köşelerher zaman oyun için uygun ve yararlıdır.Top birleşimi için kısa banttan ziyadeköşelere öncelik veriniz. Banttan üç topgenişliğinde uzak kalınız. Buna rağmenB2 ve B3 kısa banda yakın duruyorsaoradan kurtarmaya çalışın.

ÇEYREK BİLARDODA OY-NAMAK:

Daha öncede söylendiği gibi,çeyrek bilardoda eksik olan dördüncübandı telafi etmeli ve B2 ile B3'ün bualanın dışına taşmasını engellemelisi-niz. Seriyi tek bir köşede kurmaya gayretedin. Bu konuda aşağıda verilen ustacayakalama biçimleri uygundur:

—Yakalayıcı (bütün varyasyon-larında),

—Ayarlama (yakalayıcı hazırlar)—Pasajlar ve dışa doğru götürme

durumlarıBazı okuyucular pasajları ayarla-

mayı ihmal ederler. Onlar da haklılar.Ancak öğretim teknikleri açısındanbunların birbirinden ayrılması gerekir,çünkü pasajlar kendi başına birönemlilik derecesi taşırlar.Sonraları buiki terimin birleştiğini göreceğiz. Pasajaradan oynama yoluyla yapılan birayarlamadır.

YAKALAYICI:

Yakalayıcı top birleşiminin en etkinve en önemli faktörüdür. Bu kitabın bi-rinci bölümünde metotik sebeplerdendolayı yakalayıcı sadece kapalı açıdablok ve değiştirme açısından elealındı, şimdi bu terimin devamınıaçıklayalım:

B2'yi B3'e yakınlaştıran yakalayıcıaslında bir seri vuruşudur; vuruşunbaşarılı olması B2'nin gidişine, dahasonra da oyun topuna bağlıdır. Bu ifa-dede önemli bir tehlike yaratmaktadır,zira oyun topu vuruş esnasında öyle birdeğiştirilmeli ki, onun yardımıyla B2getirilebilinsin. Vuruştaki varyasyon vebuna bağlı olan vuruş zorluğu örneğinbaşarıyla sonuçlanması şansını azal-

tabilir.Buna rağmen, kendinizi öncelikle

B2'nin alınmasına konsantre ediniz.Yakalamak için tam ve yakın bir topbirleşimini hep ön planda tutunuz.(Gözönünde tutmak=Gözlük durumu).Toplar istenilen biçimde bir araya gel-memişse kendinizi oyunun akışınabırakınız. Tahmini ya da yakınlaşmayaçalışan top birleşimi başarıyagötürmez, sürekli yapılması gereken birdüzeltmeye neden olur. Bu konudaönemli olan bir diğer noktada sadeceB2'nin gitmesi gerektiğidir. Oyun topuB3'ü frenlenmiş haliyle yakalamalıdır(Öldürücü, Amorti), aksi takdirde yakınbir top birleşimi ile B2'yi almak mümkündeğildir. Unutulmaması gereken enönemli nokta karşı blokaj ve B3'ünkarambole edilmesidir.

Karşı blokajla kapalı açı içindeyakalayıcı (Şekil 102):

Bu yakalama biçimi daha öncedeişlenmişti (Bkz. Şekil 51 ve 52).Kendisi top birleşimi açısından enönemli vuruş biçimi olduğundan herZaman çalışılmalıdır.

Açık bir açıda yakalayıcı(Şekil 103):

Şekil 103'de açık bir açıda kul-lanılan yakalayıcı görüyorsunuz. B2küçük bir klepsle bandın üzerindenB3'e getirilemiyor. Bu nedenlevuruşun ara çözüme ihtiyacı vardır.

—Sağ falsolu frenlenmiş bir klepsçekme ile B2'yi çift gidişle topbirleşimine alabilirsiniz.

gösterilmiştir; B1 burada dominanttır.

B3'ün karambole edilmesiyle oyuntopunuz dominant bir durum almıştır.Çok önemli olan B3'ün isabet olmasınınasıl sağlayabiliriz? Oyun topu sürekliolarak B2'den çıkıp, daha sonra sizinisteğ iniz doğrultuda B3'evurduğundan, B3'den B2'yegeçmeye çalışınız. Bu örneğimizde yabilardonun etrafında döneceksiniz, yada B3'den B2'ye (ya da tersi)geçeceksiniz. Ancak bu şekilde B3'ünisabet noktası belirlenebilir. Genelde butespit edilen nokta, vuruş yönündetespit edilenden çok farklıdır, bunarağmen birkaç alıştırmadan sonra onada hakim olabilirsiniz. Zamanla B3 isabetnoktasını vuruş yönünden anlayabilecekve bu zaman alıcı hesaplardankurtulacaksınızdır.

Şekil: 105

B2'nin B3'e getirilemediği ya daçok yakına aldığı yaka-layacılar(Şekil 105 a-b):

Şekil 105 a'da B2'nin B3'e çokyakınlaştığı ya da yakınlaşamadığı veoyunun bozulması gibi bir durumsözkonusudur. Böyle durumlarda araçözüm yolunu kullanmaktayız. B2'yisonraki bir vuruş için de uygun olan biryere yerleştiriniz: B3'e işaret eden fal-soyla kısa frenlenmiş bir kleps çekmeoynayınız, Amorti'yi abartmayınız,vuruştan sonra 10-15 cm B3'den uzakkalınız (oyun topu B3'e çok yakın olursa,hareket alanını daraltmış olursunuz).B3'ün alt köşeye gitmesi için B3'üdıştan karambole ediniz (oyun topuböylelikle dominant kalır).

B2'i sadece top birleşimine yakındurum için alınız, yakın bir topbirleşiminden kaçınınız (Şekil 105 b),B2'yi daha sonraki bölüm için uygunolan bir yere yerleştiriniz.

Şekil: 106

B1 ve B3'ün blokaj yaptığıyakalayıcı (Şekil 106):

B2 birden fazla bant üzerindenalınırsa, ne zaman hangi blokajlakarşılaşacağı önceden görülemez.Böyle bir durumda B1 ve B3'ü kullanarakkendimiz bir blokaj yaratabiliriz,ancak poz isyonun nası lsonuçlanacağı hesaplanamıyor. Bunedenle aşağıdaki önlemleri alınız.B2'nin gidiş yönünü istenilen biçimdedestekleyen falsoyla B3'e yakın biryerde kalınız, B3'ü Z noktasında ka-rambole ediyorsunuz (Z noktası = B3'ükarşı köşeye iten nokta); bu vuruşsayesinde oyun topu dominant olarakkalır. B2'yi iyi bir tempoyla yakınaalınız, B1 ve B3'ü blokajlar-sanız yakınbir top birleşimi elde edebilirsiniz.

Yukarıdaki durum gerçek-leşemezse Şekil 106'da gösterilen araçözüm yolu uygulanabilir. B3'ün Znoktasında karambole ediyorsunuz,blokajın kuruluş düzeninde abartmayapmıyorsunuz ve B2'yi blokajınönünde bırakıyorsunuz; oyun topudominantlığını korur.

Tek bant üzerinden karşıblokaj -Tek bant dönüşümü (Şekil107 a-c):

Karşı blokajın kurulması için B3 ilebant arasındaki mesafe yakalayıcıaçısından çok faydalıdır. Bununyanında ayarlama yaparken eğik birıstakanın kullanımından kaçınınız veyakalayıcıyı uygun bir ıstaka ileoynayınız.

a—Çıkış durumu: Küçük, sakin vegüçlü bir sağ falsoyla frenlenmiş klepsçekme oynayınız. B2 sol falsokazanarak köşeden gelerek karşı blo-kaja daha iyi vuracaktır.

b—Karşı blokaj: Oyun topuylaB3'e yakın bir yerde durunuz. B1 veB3 yolda sabitleşirken, B2 köşedengelerek karşı blokaja doğru yol alır.

c — D eğ iş - tokuş : B2 karşıbölgedeki B1'e vurur ve bunlarıdeğiştirir. B2 böylece top birleşimi içinalınmış oldu.

Şekil :108

İki kısa yakalayıcı olanaklıdır(Şekil 108):

Bu örneğimizde kısa ve uzun yaka-layıcıyı oynamak mümkündür. Bu du-rumda çapraz alıcıyı oynamak gerekir(B2 uzun banttan geri gelir), çapraz alıcıbeyazdır. Burada B3 kısa bandayakınlaştırılır.

Oyun topunun tek bantüzerine geldiği yakalayıcı (Şekil109):

Bazı durumlarda B2 daha kolayalınacaksa oyun topunu bantüzerinden oynayarak B3'ü karamboleedebilirsiniz.

B3'ün önden ve dıştan daha kolayvurulabilmesi için bu tür örneklerdemaximal bir falso kullanınız (sağ falsoŞekil 109). Bu tür bir kleps çekmeninkullanılması oyun topununfrenlenmesini zorlaştırmaktadır.Durum oyun topunun B3 ile bantarasında sıkıştırılmasıyla daha dazorlaşabilir. B3'ün önden vurul-masının başarı ile sonuçlanması içindıştaki falsoyu kullanın ve oyun topunuolabildiğince banda yakınlaştırınız;maximal falso sayesinde B3'ün dıştanvurulması kolaylaşacaktır. Tabii ki B2'yibelli bir tempoyla alıyorsunuz. Oyuntopu istenilen dış durumu kazanmazsa,hatta B3 ile bant arasında sıkışıp kalırsabu örnek kötü oynanmış sayılır.

B1'in kısa bant üzerinegeldiği yakalayıcı (Şekil 110):

B2'nin alınması asıl amaçtır, farze-delim B2 kısa bir klepsle kısa bantınüzerinden yukarıdaki üst köşeyeulaştı. Bu aşamada o top birleşiminegetirilemezdi. B2'yi bant üzerindenköşeye göndermek istediğinizde kısabandı kullanarak bir kleps oynayınız.Klepsi sol falsoyla oynayın. Gerçi buşekilde oyun topunu frenleyemezsi-nizama, B3'ü bilardonun ortasına doğrudaha kolay karambole edebilirsiniz. Oyuntopu dominantlığını kazanmaktadır.B2'yi güzel bir tempo ile oynamayıunutmayın.

B1'in iki bant üzerine geldiğiyakalayıcı (Şekil 111):

Bu örnekte de, B2'ye kleps uygu-lanırsa orta noktaya doğru gidecek veaçık alan tehlikesi doğacaktır. Bu ne-denle geçici bir süre için oyun topunundominantlığını bırakarak B'yi topbirleşimi için ele almalısınız. Frenlenmişbir klepsle oyun topunu köşeyeçekebilirsiniz. Falsonun uygun ölçüdeverilmesi B'nin karşı köşeye gitmesine,onu aşmasına ve oyun topununyakınında durmasına neden olacaktır.Daha sonraki vuruşlarda oyun topunudıştaki bölgeye getirmeniz gerekiyor(Pasaj ve ayarlama).

Oyun topunun köşeyidolaştığı yakalayıcı (Şekil 112):

B2'nin top birleşimine götürülmesiiçin öncelikle oyun topunun köşeyidolaşması gerekir. Frenlenmemümkün olmadığı gibi oyun topunundıştaki yerini almasını da her oyuncubaşaramaz. Öyleyse kısa bir süre içinhem oyun topunun dominantlığındanvazgeçin, ve B2'nin tam alınmasınakonsantre olun. Kısa veya uzun bantüzerinden oynanan kleps topbirleşimini sağlarken, oyun topu arasıra dıştaki yerini kaybetmektedir.Çeyrek bilardoyu terk etmemeniz içinoyun topunun dıştaki yerini tekrarsağlamaya çalışmalısınız.

Uzun yakalayıcı - tehlikeli biroyun:

Şu ana kadar çeyrek bilardoda kul-lanılan kısa yakalayıcılardan bahsettik.Kısa banda veya köşelereyakınlaşmak için genelde uzun bandıkullandık. Yani söz konusu olançaprazlama bir yakalama biçimiydi.

Ancak öyle durumlar var ki, bilardo-nun uzunluğunda oynamayı zorunlukılmaktadır (Çeyrek bilardonun dışınaçıkarak). Size bu tür bir yakalayıcı kul-lanmanızı tavsiye etmiyoruz. Başka al-ternatifler olmadığı takdirde bunabaşvurmanızda fayda vardır. Uzun ya-kalayıcılar B2'nin temposundaki belir-sizliklerden dolayı tehlike yaratabilirler.Zira ortalarda kalırsa açık bir durum or-taya çıkmakta, fazla tempoylageldiğinde ise top birleşimine zarar ve-rebilmektedir.

Eğer birgün uzun bir yakalayıcıyıoynamak zorunda kalırsanız aşağıdakinoktalara dikkat edin:

B2'yi sadece yakınlaştırınız ve onudaha sonraki vuruşlar için uygun biryere yerleştiriniz. B3'ü köşelerden birineitilecek biçimde karambole ediniz (B1dominant bir durum alır). Topbirleşimine ulaştığınızı hissettiğiniz antempoyu yükseltiniz. B2'nin B1 veyaB2'e yarattığı karşı blokaj da güzelsonuçlar verebilir. B2'nin ortalarda kal-masıdansa yüksek bir tempoyla oyna-mak daha doğrudur. Unutmayın ki, herzaman aç ık bir duruş lakarşılaşacaksınız.

İpucu:Daha sonraki aşamalarda "Tek-

bant" oynadığınız zaman uzun yaka-layıcının serinin devamına aitolduğunu ve diogonal yakalayıcıbiçiminde ortaya ç ıkt ığ ın ıgöreceksiniz. Bu istisnayı burada be-lirtmek istiyoruz = Serbest parti veCadre için uzun yakalayıcıdansakınınız.

AYARLAMA:Birinci bölümde "Temel Bilgiler"

ayarlamanın yakalayıcıyı hazırlamaolduğunu belirtmiştik. Bu nedenlehazırlayıcıyı ayarlamadan da bahsedil-mektedir. Aslında bu konu oldukçaihmal edilmiştir. Bu konununüstesinden gelebilen kaç oyuncuvardır? Birçok oyuncu hazırlama saf-hasının önemsiz olduğunudüşündüğünden böyle bir durumlakarşılaştığında zorlanmaktadır.

Unutma: Ayarlama ne kadar iyiyapılırsa, yakalayıcı da o kadar kolayyapılır.

Daha ilk vuruşta yakalayıcının mey-dana gelmediği durumlarda, yakalayıcıiçin uygun bir durum oluşturmak ayar-lamanın işidir. Ayarlama daha iyi yaka-layıcılar elde etmek için de kul-lanılabilir. Ayarlama klepsi,yakalayıcının bütün varyantlarını,arasıra da sırt falsoyu oluşturmalıdır.

= yakalayıcı B2'yi B3'e getiren birseri vuruş biçimidir.

Görülüyor ki bütün vuruşlarda ayar-lamanın kullanım alanı vardır. Ayarlamabazen de sırt falso ve bant vuruşlu ya-kalayıcılarla da hizmet etmektedir.Ayarlama serinin uzatılması, yakalayıcıortamını çoğaltmak ya da oluşturmakiçin önemli bir araçtır. Ayarlama geneldeyakalayıcıdan daha zor oynanır.Sürekli çalışmayı gerektirir. Geneldebasit bir karambolün kullanıldığıörneklerde bu oyun biçimiylekarşılaşılmaktadır. Önemli olan B2'ninve B3'ün belli biçimde vurulmasıolduğundan ağırlık derecesi de buduruma göre artmaktadır. Ayarlamadaasıl marifet oyun topunu B2'ye vur-duktan sonra B3 doğru yönlendirmek veB3'ü belli yer ve tempoda vurmaktır.Böylelikle kolay oynanan topunvurması şansıda azalmaktadır. Birçokusta oyuncu sadece B3'ü belli yer vetempoda vurmak istediklerindenayarlamay ı yeter incesağlayamıyorlar. Bunun yanında top-ların birbirinden çok uzak olması daayarlamayı zorlaştırmaktadır. B2'ninayarlama yoluyla öne çıkarıldığı du-rumlarda bir sonraki vuruşla topbirleşiminin elde edileceğini unutmayınız. Başka bir deyişle B3'e adapteolursanız top birleşimi B2'de meydanagelecektir .(B2ıB3'e dönüşecek). Buküçük kural sizin uygun bölümlere ya daçizgilere yakınlaşmanızı kolay-laştıracaktır.

Şekil: 114Sırt falso yoluyla çapraz ya-

kalayıcının ayarlanması (Şekil113 ve 114):

Çeyrek bilardo henüz elde edile-mediğinden ona ulaşmaya çalışın. Solfalsolu bir sırt falsoyla B2'yi (kırmızı)köşeye götürünüz. B2'nin orada ser-bes t d u r m a s ın a , iç inegömülmemesine dikkat ediniz.

Köşelere fazla yakınlaşmadanbantlara mesafeli kalınız. Bunu enkolay B2'yi direkt olarak köşeyegöndermek yerine, birinci çizgiyegöndererek elde edebilirsiniz. B3'üsağ üst köşeye gidecek biçimde ka-rambole ediniz. Daha sonra oyun to-puyla B3'e yakın bir yerde durunuz(10-15 cm, Şekil 113).

Sonuçta B1'in dışta yer aldığı Şekil114'de gösterilen figür ortayaçıkmaktadır. Meydana gelen çaprazyakalayıcı fazla problem yaratmamak-tadır. Toplar iki vuruşla köşedebirleşmiştir. B3'ün belli açı ve tempodauygun tarafından karambole edilmesiayarlamanın da doğru yapıldığının ga-rantisidir. Unutmayınız ki, B3'denB2'yi hedeflerseniz ayarlamayı kolay-laştırabilirsiniz. Böylelikle B3'ün isabetnoktası daha kolay anlaşılır. Topbirleşimi B2'yi yerleştirdiğiniz yerde

Tek bant yoluyla çapraz ya-kalayıcının ayarlanması (Şekil 115ve 116):

Toplar orta alanda bulunduğundançeyrek bilardo elde edilmiş değil.Küçük bir Tekbant oyunuyla B2'yiköşeye serbest bir biçimdeyerleştiriyorsunuz (köşelere ve bantlaramesafe bırakmayı unutmayın). B3'üsoldan ve önden karambole ederekonun yakınında kalınız (10-15 cm)sonuçta kırmızının çapraz yakalayıcıvuruşu ortaya çıkar (B1'in dışta yeraldığını gösteren Şekil 116 bu topfigürünü göstermektedir).

Oyuncu iki vuruş yaparak köşeyiyakaladı ve orta alandan çeyrek bilar-doya ulaştı. Top birleşimi B2'yiyerleştirdiğiniz alan içinde ikincivuruştan sonra gerçekleşir.

Şekil:117

Kapalı açıda yakalayıcınınayarlanması (Şekil 117 a-c):

a) Çıkış durumu= Şekil 117b'nin de gösterdiği gibi küçük birkesişim topuyla kapalı açıda bir yaka-layıcı yerleştiriniz. B1/B2'in banda düzbir çizgi üzerinde yer almasına dikkatediniz.

b) Karşı blokajlı yakalayıcıc) Yakalayıcımızın karşı blokajlı so-

nucu.

Şekil:118

İki vuruşlu ayarlama- Dıştakiyeri zorlama (Şekil 118 a-d):

Şekil 118a'da toplar çeyrek bilar-doda yer alıyorlar, ancak oyun topudominant değildir. Kırmızı top kontrol-den çıkıp orta alana kayacakmış gibiduruyor. Kırmızı topu biraz öne iterekB3'ü gösteren falsoyla B3 yakın duru-nuz. Bir sonraki vuruşta küçük birkesişim topuyla kapalı bir yakalayıcıyerleştiriniz (Şekil 118). Ayarlamayıyaparken B1 ve B2'nin banda düz birçizgi üzerinde yer almasına dikkat edi-niz. Oyun topu böylelikle dominantolan dıştaki yerini almıştır. Daha sonrakarşı blokajdaki yakalayıcıyı oynamakmümkündür. Oldukça önemli bir ilke:

—Bir topu öne getiriniz.—B3'e çok yakın durunuz.—Yakalayıcı hazırlamak ve oyun to-

punun dıştaki yerine ulaşmak.

Bu tür bir uygulama oyun topunundıştaki yerini almasını zorunlukılmaktadır. Bazı kitaplarda yukarıdasözü edilen ilke "Pasaj" olarakişlenmektedir. Ben bunu farklıalgılıyorum. Pasaj B2 ve B3'ünarasından oynanarak elde edilir.Yukarıda sözü edilen ilkede böyle biruygulama söz konusu değildir. Dahaziyade iki ayarlamanın yapıldığı birdurum mevcuttur.

Tek bir vuruşla oyun topunundışa bırakılması (Şekil 119 a-b):

Şekil 119 a'da topların çeyrek bi-lardoda yer aldığını fakat oyun topunundıştaki yerinde olmadığını görüyoruz.B3 orta alana kayacak ve kontroldençıkacakmış gibi bir tehlike gösteriyor.Bu durumda tek bir vuruşla oyuntopunun dışa bırakılmasımümkündür. Sırt falso, kleps ve kafavuruşlarından burada faydalanılır. Kafavuruşlarıyla oyun topunun dıştabırakılması gerçekten hayret vericidir.

Örneğimizde sol falsolu bir sırtfalso oynuyor ve B3'ü sağ dıştan ka-rambole ediyorsunuz. Sonuç şekil119b'de gösterildiği gibi olabilir.Çeyrek bilardoda kalıp, oyun topunundıştaki dominant yapısını tekrar eldeedebilirsiniz.

Pasajlar:Bütün pasajların ortak amacı B2 ve

B3'ün arasında oynayarak oyun topu-nun dominant yapısını elde etmek veayarlamayı yapmaktır.

Pasajlar bilardo oyununun en zorbölümleridir. Aslında onlar bir nevioyuncunun ustalık sınavıdır. Pasajlaroyuncunun üç, dört vuruştan sonratopların nerede olması gerektiğinibildiğini farzeder. Uygulama içinöncelikle ayarlamanın mükemmel birbiçimde yapılması gerekir. Oyun topuB2 ve B3'ü aşmıyorsa ya da pasajdansonra çok ileri gitmiyorsa ve bu yöndehedeflenen ayarlama sağlanamıyorsapasajlar iyi oynanmış demektir.

Direkt pasajlar:Bu pasaj biçimi oyun topunun B2 ve

B3'ün arasından geçmesine engelolmadığı durumlarda uygulanmalıdır.Aksi takdirde açık bir durumlakarşılaşabilirsiniz. Topların arasındakimesafe en az 1-1/2 top genişliğiolmalıdır. Oyun topu B2 ve B3'ünarasından geçerken onları hiçbirsüratle oynatmamalıdır. Sadece mesa-feyi biraz aralamalı ve amaçlanan ayar-lamayı sağlamalıdır.

Bu örnekte iki tehlikeli durum sözkonusudur: Hafif oynarsanız B1 sabit-leşebilir, sert oynarsanız aradaki mesafeçok açılır ve amaçlanan ayarlamayapılamaz; bu nedenle uygun bir tem-poyla çalışmalısınız. Bu konuda birkaçörneğe göz atalım:

Şekil: 120

Direkt Pasaj (Şekil 120 a-c):a) B2'ye sağdan çok ince dokunarak

sağ falso veriyorsunuz (B3'egönderme yapan falso) ve B3'ü sol içtaraftan karambole ediyorsunuz.Uygun bir tempoyla B3 yakın durunuz(istakayı tutan eli kapalı, istakayı daöne doğru tutunuz). Böyleliklebeyazın ayarlanması gerçekleşebilir.Oyun topu dıştaki yerini alacaktır.

b) Burada da Masse den çıkan birdirekt pasajı görüyorsunuz. Kafavuruşlarının bu biçimi topu çok kolaydışa yerleştirmekte ve ayarlamayı yap-maktadır. Yalnız oldukça zor bir

oyundur ve çok alıştırma ister.c) Bu örnek sırt falsodan çıkan bir

direkt pasajı göstermektedir. Daha çokCadre oyuncularının kullandığı bu pa-sajlar, B2 ve B3'ü aynı alana getirmekistediğimizde veya bir Cadre çizgisiylekarşılaştığımızda kullanılır. B3'e çokince bir biçimde dokunulmalıdır.

Geri gidiş pasajları:Bu pasajlarda B2 ve B3'ün

arasından ancak ikinci veya üçüncü birvuruşla geçilebilir. Oyun topunun do-minant yapısını elde etmek, birleşimisağlamak ya da Cadre çizgisinden geridönmek için çok avantajlıdır. B2 ve B3arasından oynamak için falsoya vegüce ihtiyacı olduğundan "Basınçpasajları"da denilmiştir. Günümüzdeise "Geri dönüş pasajı" olarak ad-landırılır.

Unutma: Geri dönüş pasajlarındaB1 ve B2'nin banda eğri bir çizgiüzerinde durması gerekir, böylelikleB2 birleşime, B1'de dıştaki durumunagetirilmiş olur. Ayarlama- da bu eğriçizgiye dikkat edeniz.

Şekil: 121

İki vuruştu geri dönüş pasajları(Şekil 121 a-c):

a) Küçük bir kesişim topuyla B1 veB2'yi mecburi eğri çizgi üzerindebanda yerleştiriniz.

b) B2'nin 1/2-3/4 oranında vurul-ması gereken asıl geri dönüş pasajı ileB3 gönderme yapan falsoyla B3'eiçten ince bir biçimde dokununuz ve iyibir Amorti ile B3 yakın bir yerde du-runuz.

c) B2'yi iyi bir tempoyla topbirleşimine alıyorsunuz. Eğer karşıblokajın kurulması sağlandıysa B1 veB3'le kapatınız. En iyisi B2'nin uygun

bir tempoyla alınmasıdır (Yalnız ayarla-madan dolayı B1 ve B2'nin bulunacağıçizgi yeterince eğri olmayabilir. Bazengeri dönüş pasajlarının sol falsoylaoynanması daha doğrudur. BöylelikleB2 çok daha yakına getirile-bilir. Oyuntopunun d ışta yerleştirilmesi ise buaşamada çok zordur).

Çok vuruşlu geri dönüş pa-sajları (Şekil 122 a-d):

a) B2'yi biraz öne götürecek B3'egönderme yapan falsoyla B3'e yakınbir yerde duruyorsunuz.

b) B1 ve B2'nin bulunduğu eğriçizginin banda ayarlanması

c) Asıl geri dönüş pasajı B2'yi 1/2 -3/4 oranında sağdan vurunuz. B3'egönderme yapan falsoyu veriniz (Sağfalso). Oyun topunun dıştaki yerinialması için B3'ü soldan karambole ediniz,B2'yi uygun bir tempoyla bandınüzerinden getiriniz.

d) Pasaj kapatıldı, oyun topudıştaki yerinde, B2 ve B3 birleştirildi.

AÇIK DURUMLAR:Öyle yerler vardır ki, bunlar ne ya-

kalayıcının hazırlanmasına, ne yaka-layıcıya, ne de pasajın oluşmasınamüsade ederler. Bilardonun en kötüdurumları olan bu biçimler rakibe göredaha da artan bir oranda karşımızaçıkabilirler.

Oyuncu serinin durumunu yenidenelde etmek zorundadır. Bunun içinöncelikle B3 yakın bir konumda yeralmalısınız (yakın oynama topunukazanabilirsiniz). Oyuncu herhangi biryakalayıcı ya da ayarlama elde edenekadar karambole etmelidir. Yani durumudüzeltmek için sürekli çaba sarfet-melidir. "B3'ün iyi tarafından karamboleedilmesi" burada kullanılabilecek en iyiyoldur ve oyun topunun dıştaki yerinikazanmasına yardımcı olur. Uygunolmayan bir durumu düzeltmek ustaolmanın göstergesidir.

Şimdi açık bir durumu düzelterek

top birleşimine nasıl ulaşabileceğimizitoparlayalım:

1) "Tutarak Ayarlama", yaniB1'in B3'e giderken frenlenmesi.

2) B3'ün iyi tarafından karamboleedilmesi durumu düzeltsin ve bir yaka-layıcı oluştursun.

3) "Tamamlanmam ış Yaka-layıcı" B2'yi en azından kesişim yerinegetirmeyi hedefler. Karambol buradameydana gelir. Amaç bir sonrakivuruşla daha kapalı bir durum ve kolaybir karambolaj yaratmaktır.

4) "B2'nin sıkı tutulması" ince birvuruşla elde edilir. B2 çok az hareketeder ve bir sonraki karambolaj dahakolay olur.

5) Bir sonraki karambolajı kolay-laştırmak için topun köşeye itilmesi ge-reklidir. B3 eğer köşede yer alıyorsa ikibant tarafından kapatılmış demektir, buda vurulmasını zorlaştırır. Topunköşede yer alması onun daha büyükolduğunu ve çabuk karambole edileceğiimajını yaratır.

OYUN TOPUNUN UYGUNSUZYERLEŞTİRİLMESİ:

Sol elini kullanamayan bir sağ eloyuncusu için maç bilardosuesnasında vuruşların yapılacağıyönleri gösteren Şekil 123'ü uygu-lamak çok zordur. Bu nedenle ayarlamayapılırken B1 ve B2'nin bu yönlerinüzerinde yer almasına özen gösteriniz.Aksi takdirde oyuncu hiç istemediğibiçimlerde oynamak zorunda kalır.Burada size sunulacak en iyi önerisoldan da oynamayı öğrenmenizdir.

Şekil: 123

Oyuncu sol elini kullanamıyorsa"Köprü" konumunu yardımcı olarakele alabilir. Sağ elini kullananlar saatingidiş yönüne ters olan bir düzen ayar-lama biçiminden uzak kalmalılardır.Tabii ki bu alanların mesafeleri oyun-cunun boyuna göre var-yantlargöstermektedir, iki metre uzun-luğundaki bir adam için bu alanın çizimidaha küçüktür.

SERBEST PARTİ

OYUNU GÖTÜRMEK VEKAVRAMAK

Serbest parti, bilardo oyunununanası, bilardo oyuncusunun gittiği birilkokul, daha az bilardonun disiplinidir.Bant serisinin bulunmasından sonraseri oyun biçimi olarak dagörülmektedir. "Amerika serisi"dedenilen serbest partinin amacı, bantserisinin sistemli bir biçimde kurularaksürekli oynanması ve partinin bitirilme-sidir. Bunu, açıklaması yapılan bütünusta vuruşlarını kullanarak elde edebi-liriz.

Şimdi serbest partinin oyunu nasılgötürdüğünü inceleyelim:

1) Topları kontrol altına almak.2) Bilardonun orta alanından sa-

kınmak ve çeyrek bilardoyuoluşturmak.

3) Çeyrek bilardoda uygun olanbölümlere, yani köşelere yakınlaşmak.

4) Top lar ı köşe le rdeyakınlaştırmak.5) Yakınlaşan topbirleşiminden ya-kın birleşime geçmek.

6) Yakın top birleşiminden bant serisinioluşturmak.

Yukarıdaki özetle tekrar topbirleşiminin önemine değinilmektedir(Gözlük durumu). B2 ve B3birleştirildiği takdirde onları çeyrek bi-lardonun içinde ve köşelerde tutmakmümkündür. Çapraz yakalayıcınınkesin olması durumunda serinin kurul-ması sağlanabilir. Serbest partide serininkurulması için çeyrek bilardo ve köşealanları çok uygundur. Her köşe kendiaçısından dört ayrı dayanak

Şekil: 124noktası meydana getirebilir. Oyuncu bualanlarda top birleşimini aramalı ya daköşelere yaklaşmayı denemelidir.Oyun topunun serbestlik derecesinikısmamak için banttan üç topgenişliğindeki mesafeyi koruyunuz.Bantlardaki ve köşelerdeki oynamaaçıları böylelikle korunabilir.

Bölüm ll'de verilen usta vuruşları buaşamada kullanım alanınaçıkmaktadırlar. Şimdi bant serisini kur-maya çalışalım. Bu seri tesadüfendeğil, sistemli olarak meydana getirilir.

Serbest Partide oyunun sis-temli olarak götürülmesineilişkin örnekler:

Şekil 125-ac:a) Çeyrek bilardo henüz tamam-

lanmış değil. Bunu elde etmek için B2'yihızlı bir biçimde öne iterek B3'ünçapraz yakalayıcısı üzerineyerleştiriniz. B2'yi köşe ya da bandındirekt olarak yanına yerleştirmektenkaçınınız. B2'ye vurduktan sonra, onugötürdüğünüz yerde ikinci bir vuruşlatop birleşimini sağladığınızı unut-mayın.

b) Kırmızının çapraz yakalayıcısı,B2 iki bandın yanından geçiyor. Oyuntopu B3'ü frenlemiş haliyle yakalıyor.

c) Yakın top birleşimi sağlandı,oyun topu dominant yapıda yer alıyor.Şimdi bant serisini kurunuz.

Şekil 126 a-c:a) Oyun topunun dominant

olmadığı çeyrek bilardoda yeralıyoruz. Beyaz üzerinde Masseoynayınız ve onu biraz ileri götürünüz.Bununla geri dönüş pasajının ayarlan-ması sağlansın. (Şekil 126) Eğer bugerçekleşmezse, B2'nin alınmasıylabeyazın uzun yakalayıcı biçimi ayar-lanır. Ancak bundan vazgeçmenizönerilir.

b) Geri dönüş pasajları B1/B2arasındaki eğri çizgiyi ve bandıhatırlayınız. Ayarlama yapmak içinbunlara dikkat etmek gerekir.Kırmızının sert frenlenmiş klepsinioynayınız, bu topu 1/2-3/4 oranındavurunuz, B3'ü içten karambole ediniz,oyun topuyla B3'e yakın durunuz,B2'yi tempoyla top birleşimine alınız.

c) Geri dönüş pasajının sonucu,oyun topu dıştaki yerinde, B2 B3'debirleştirildi. Şimdi bant serisini kurmayaçalışalım.

Şekil 127 a-e:a) Çeyrek bilardoyu yakaladınız,

ama oyun topu dominant değil.Kesişim topuyla sol falso oynayınız vepozisyon b'ye geçiniz.

b) B2'yi biraz öne iterek sağ falsoylaB3'ün yanında durunuz.

c) B2'nin bu yakın durumundandolayı oyun topunun dıştaki yerinegetirilmesi ve kırmızının çapraz yaka-layıcı olarak ayarlanması mümkündür.

d) Karşı blokajla kırmızının çaprazyakalayıcısı.

e) Çapraz yakalayıcının sonucu.B2 ve B3 yakınlaştı, oyun topu dıştakiyerini aldı (Dominant).

Kendinizi tamamen bant serisininkurulmasına veriniz.

Dikkat: Bant serisine direktgeçerseniz hemen kurulabilir.

Şekil 128 a-e:Bu örnek size yalnız yürütülen bir

oyunu göstermektedir.a) Çeyrek bilardo elde edildi, B1

dominant durumdadır, B2 ve B3birleştirildi. Oyuncu bant serisinibandın hemen yanında kurmaya kararveriyor. B2'yi bandın önüne kadar ge-tirip beyazın çapraz yakalayıcısıüzerine yerleştiriyor.

b) Beyazın çapraz yakalayıcısı:Şekil 128 c ve d iki farklı sonucugöstermektedir. B2 ve B3 arka arkayailerlediler, bantlar ve köşeler oyun içinuygun değil, bu nedenle zor bir Masseoynamak gerekiyor. Oyuncu ilk vuruştakırmızıyı banda kadar götürmeyipmesafe bıraksaydı Şekil 128'degösterilen pozisyon oluşacak veMasse daha kolay oynanacaktı.

Açıklama: Direkt banttan ya daköşelerden oluşan bant serisindenvazgeçiniz. Eğer böyle bir durumlakarşılaşırsanız topları bantlardan ya daköşelerden nasıl kurtarabileceğinizihatırlayınız. Sizi bu tür bir problemdenkurtaracak ayarlamaları yapıp, tedbirlerialınız.

Köşelerde:Topları herhangi bir köşede top-

ladıysanız, aşağıdaki ilkelere dikkatediniz:

1) Oyun topunu katiyen bantla B2veya B3 arasına yerleştirmeyiniz, aksitakdirde oyun topunun serbestlik de-recesini engellemiş olursunuz, bu daradikal çözümleri gerekli kılan durum-ların ortaya çıkmasına neden olur.

2) Ayarlama yaparken topu direktolarak köşeye yerleştirmeyiniz. Dahaziyade topların serbest olarakyerleşmesine dikkat ediniz. Bu durumoyunu kolaylaştıracaktır. Toplarınbantlardan 2-3 top genişliğindeki birmesafede olması gerektiği kuralımızıunutmayınız.

3) Herhangi bir top serbest birbiçimde köşede yer alıyorsa bu topaüçüncü bir top getiriniz.

4) Köşelere sıkışmamak için ayarla-mayı dikkatlice yapınız.

5) Asıl amaç topların köşelerdebirleştirilmesidir. Toplar birbirine yakınbir leş t i r i l i rse daha kolayyönlendirilebilir ve bant serisi kurulabilir.

6) Yakın ya da yakınlaşan topbirleşimi oyunu düzeltebilir ve yeni ya-kalayıcıların oluşmasına neden olur.

Şekil 129 a-e:a) Beyazın yakalayıcı olarak

görevlendirilmesi; B2 iki bandıgeçerek gider. B3'ün solunda ya daönünde oluşturulacak karşı blokajınmeydana gelmesi çok önemlidir. B3'üB2 ve bant arasından geçiriniz, şimdibant serisine ulaşınız.

Şekil: 129 e)punu frenleyerek yakın bir topbirleşimi ya da bant serisine ulaşınız.

c) Kırmızının çapraz yakalayıcısınaayarlama yapmayınız. Aksi takdirdeköşeye çok yakın durursunuz. Sol bantüzerinde sert bir biçimde frenlemiş birTekbant oynayınız ve top birleşimineulaşınız, daha doğrusu top serisinimeydana getiriniz.

d) Küçük bir klepsle B2'nin tempodatutulması mümkün değildir. Piqueoynayarak top birleşimini, bant serisinioluşturunuz.

e) Kırmızıyı çapraz yakalayıcıyaayarlamayınız, aksi takdirde köşeyeçok yakınlaşırsınız. Sol falsolu bir bri-kol oynayınız, B2'yi berabergötürünüz. Top birleşimi, dahadoğrusu bant serisini oluşturmakmümkündür.

Bant birleşiminden bant seri-sine geçiş:

Top birleşiminizin amacı Şekil 130a'da da görülen çok yakın biçimolmalıdır (Gözlük biçimi). B2 ve B3'ünboşta ve köşelere olan mesafesi çokuygun, oyun topuda dominant olarakdıştaki yerini almıştır.

a) B2'yi biraz öne itiniz, daha sonraB3'e gönderme yapan falsoyla B3'ünyakınında durunuz.

b) Kesişim topuyla kapalı açıda biralıcı ayarlayınız. Ayarlama yaparkenB1 ve B2'nin çizgisine ve banta dikkatediniz.

c) Kapalı açıda yakalayıcı, karşı blo-kaj.

d) Bant serisi.

BANT SERİSİ:KARKAU KARDEŞLERİ'nin

yazdığı "Bilardo Sanatının ElKitabı" adlı kitaptan (1890), AmerikalıSEXTON'un 1876 yılında ilk defa resmibir turnuvada "Bant Serisi"ni(Ingilizcesi: Straight rail) kullandığınıöğreniyoruz. Bu olağanüstü seri dahaönce DİON KARDEŞLER (USA)tarafından bulunmuştur.

Bant serisi (Amerika Serisi, AmerikanSerisi ya da Bant Devam Serisi dedenilir) kısa zamanda oyuncununbaşarı seviyesini yükseltirken, oyun-cunun değ iş ik biçimlerdedüşünmesini de sağlamaktadır. 7156sayılık bir seriyi takip etmek seyirciyisıktığından, önce köşeler azaltıldı,daha sonra yeni kurallarla oyunuzorlaştıran ve bant serisinin eskibiçimiyle oynanmasını engelleyenCadre disiplinleri yaratıldı (45/2). Bukonuda da birçok usta, Cadre oyununsistemli ve kolay bir biçimde oynanmasıiçin yeni stratejiler bulacaktı. Bugünserbest partide yapılan uluslararasımaçlarda bile herhangi bir düzeltmeyegidilmemiştir, çünkü seyircinin budisipline olan ilgisi çoktan kaybolmuştur.Eğer oyuncu birkaç vuruşla bantserisini kurmuşsa ve oynamayabaşlamışsa seyircinin dikkatinin birdenbire azaldığı görülmektedir. Aslında buçok üzücü bir olaydır, çünkü heroyuncu temiz bir seri oluşturamaz.

Bant serisinin temeli topları üçgen birbiçimde bantların, yani bilardonunetrafında dolaştırmaktır. Bant serisi ikibiçimde oynanır, ara sıra bu iki biçiminbirbirine karıştığı da görülmektedir.

İTME SERİSİ:Vuruştan sonra aynı yere gerigele-

bilmek için dominantlığın korunması:Bu vuruş otomatik olarak büyük serilerikısa zamanda oluşturduğundan çokavantajlıdır.

KÜÇÜK ÇİZGİ SERİSİ:Bantta oluşan üçgen durum tek bir

vuruşla değil, 3 temel vuruşla elde edilir(Ayarlama, Yakalama ve diğervuruşlardan herhangi biri). B2'ninbantta kalabilmesi onun en büyükavantajıdır. Pres topları çok azdır,çünkü oyun topu karşı blokajla çokrahat dışa getirilebiliyor. Oyuncusürekli vuruş değiştirmek zorundaolduğundan çabuk yorulur.

itme serisinde yorulma oranı bolantremanla giderilebildiğinden, ulusla-rarası düzeyde oynayan ustalar bu seriyitercih ederler.

Sağ elini kullanan oyuncular seriyisağdan (saat gidişine göre; Şekil131), solaklar ise soldan oynarlar.Eğer sağ elini kullanan bir oyuncu sol-dan oynarsa, bir müddet sonra uzunbant üzerinden toplara çok zor ya da hiçulaşamayacaktır.

Şekil: 131

İTME SERİSİ:ideal Duruş (Şekil 131):—B2 2 veya 3 cm banttan uzak-

tadır.—B2 ve B3 banda 45° bir açıda

durur—Oyun topu B2 ve B3'e bir top

mesafededir ve B2 B3'le 90° derecelikbir açı meydana getirir.

itme serisi sağ falsoyla oynanmışyarım klepsin bir sonucudur. B2 ken-disine uygulanan vuruşla her zamançıkış pozisyonuna geri gelir. Toplarher zaman itilir. Önemli olan toplarınbirbirine ve banda olan açılarıdır. Hervuruştan sonra aynı top figürü oluşur.

itme serisi banda çok dar mekandauygulanabilir (iki top genişliği). Eğer bumesafeye uyulmazsa itme serisininyerini küçük çizgi serisi alır.(Dönüşümlerde de bu tür bir değişimgörülür).

itme serisinin en önemli zorluğuvuruşun antremanlarla otomatik haldeyapılması, yorulma durumlarınınoluşmaması gerektiği ve vuruşlararasındaki ritmin sabit kalmasıdırVuruşlar arasında çok az bir molaolmalı ve hızlı oynanmalıdır. Bu ne-denle öne doğru sallama işlemindenvazgeçerek hemen itme serisi öneçıkarılır.

Vuruş tekniği:Istaka ağzı kısa, istaka ağırlık nok-

tasının önünden tutulur, istaka arkadankaldırılarak eğri vurulur; böyle biruygulama güçlü bir vuruşu engeller.

—Oyun topunu ortadan sağ falsoylaalınız.

—B2'yi (banttaki top) 1/2-3/4oranından sağdan vurunuz.

—B3'ü tam isabetleyiniz.—Yukarıdan kısa vurunuz.

KÜÇÜK ÇİZGİ SERİSİ: İdealDuruş (Şekil 132 a-c):a) Çıkış yeri = Bir top genişliği

banttan uzaklasınız. Bu pozisyonuküçük kesişim toplarıyla ve yarımklepslerle değerlendiriniz. B2 itme se-risine nazaran tam oynanmıyor, sadecedokunuluyor.

b) Ayarlama. Gelen yakalayıcıyıhazırlamak. B1 ve B2'nin aynı çizgidebanda yakın durmasını sağlayınız. Bukolay gibi görünen vuruş en bariz ha-talara neden olabilir, zira bu çizgi serisininen zor vuruşudur.

c) Karşı blokajlı küçük yakalayıcıyı.

Şekil: 132 b) Vuruştekniği:a) Dıştaki durum ve Ayarlama:

ince bir vuruşu gerekli gören kesişimtopları ve yarım sırt falsolardan oluşanbu dizi için istakayı baş parmak ileişaret parmağ ının aras ınayerleştirebiliriz.

b) Karşı blokajlı yakalayıcıIstaka ağzı kısa, istakayı da ağırlık nok-tasının önünden tutunuz ve eğri birbiçimde vurmaya çalışınız, itme sen-sinde olduğu gibi bu seri de yumuşakdeğil, sert oynanmalıdır. Istakanın kısatutulması bu vuruşun güçlü olmasınızorlaştırmaktadır. Eğri vuruş frenle-meyi sağlayabilir. Sert bir vuruşla serinindar olması veya topların sabitleşmesiengellenebilir. El ve bilek vuruşesnasında gergin olmalıdır. Istaka iseolabildiğine hafif olmalıdır.

Klas oyuncular itme serisini tercihederler. Buna rağmen köşe mekanlardaya da bantlardan dönüşlerde itme serisiküçük çizgi serisine dönüşebilir. Serininöğrenilmesi her durumda zorunludur.

Bant serisinin döndürülmesi:Bant serisi köşeye sıkışırsa onu o

köşeden çıkarıp en yakın bandagötürmeye çalışmalısınız. Şimdi itmeserisi yavaş yavaş küçük çizgi serisinedönüşür. Dönüşümler hesaplarauygun olmalıdır, yani uzun battan kısabanda yapılan dönüşümde blokaj alanıbüyür, kısa banttan uzun banda yapılandönüşümde ise küçülür. Özellikleuzun banttan kısa banda yapılandönüşümde içeri giriş biçimindenkaçınılmalıdır. Kısa banttan uzunbanda yapılan dönüşümde ise dışarıoynama kolaylaşmaktadır.

Lütfen dikkat ediniz:—içeri giriş biçiminden kaçınınız,—Oyun topunu B2 ile B3'ün

arasına yerleştiriniz.—Yakında duran topu içten vurarak

tutunuz—Sol falsoyla bu vuruşu destek-

leyebilirsiniz—Öne giderek B2 ve B3'ü köşeye

yerleştiriniz.ŞEKİL:133 e)

Uzun Banttan Kısa BandaDoğru Dönüşüm (Şekil 133 a-e):

Blokaj alanı ile içeri giriş biçiminin buseriyi bitirdiğini unutmayınız.

a) Seri köşeye ulaştı. Kırmızıyı içtenvuruşla ve sol falsoyla çizgiüzerinde ilerletiniz, aynı zamandaküçük bir yakalayıcı ayarlayınız.

b) Sol falsolu bir yakalayıcıc) Asıl dönüşümü ayarlamak,

kırmızı sabit.d) Asıl dönüşüm, beyazı iyi bir tem-

poyla köşeden alınız, sağ falsoveriniz.

e) Dönüşüm kapandı, B2'nin veB3'ün oynamasıyla yakınlasınız.

Kısa banttan uzun banda doğrudönüşüm (Şekil 134 a-e):

Blokaj alanı dönüşüm esnasındaküçülmektedir. İçe yerleştirme durumuöne itilmeyle apışık durumadönüşebilir.

a) Diamontlar arasındaki dönüşümhazırlığının baş laması. itmevuruşlarını birkaç kez sol falsoylaoynayınız, bu arada dışta duran topdaha da geriye itilecektir.

b) Seri banttan kurtulmuş, siz deköşe çizgisine daha yakınlaşmışoluyorsunuz.

c) Şekil 134-d'nin gösterdiğibiçimde kleps hazırlıyorsunuz.

d) B2'yi uygun bir tempoylaalıyorsunuz, küçük bir kleps, asıldönüşüm.

e) Seri tamamlandı, oynayarakyakınlaşıyorsunuz.

Açıklama:Gösterilen dönüşler en uygun var-

yantlardır. Tabii ki kısa banttan uzunbanda yapılan dönüşlerle de B2köşeye getirilebilir. Dönüşleri oyna-manın birkaç yolu birden vardır.

Bant serisini geridöndürmek:

Seri sağ elini kullananlar tarafındansoldan oynanmışsa oyunun tersdöndürülmesi gibi bir zorunluluk or-taya çıkmaktadır. Ters döndürmeyi(sağdan oynamak, seriyi sağdan kur-mak) B2 ve B3'ün arasından oynananbir pasaj ya da köşede oynanan birger i g id iş pasaj ı ilegeçekleştirebilirsiniz (Bölüm II "Pa-sajlar").

Bantta geri dönüş (Şekil 135 a-e):

a) Çıkış durumu. Topu birkaç sağfalso vuruşları ile banttan ilerletiniz.Dıştaki topun yerindenkıpırdamamasına dikkat edin.

b) Direkt pasajın ayarlanması.Bu ayarlama sonucu B2 ve B3'ünarasında 1-1/2 top genişliğinde birmesafe oluşmalıdır.

c) Direk pasaj ya da asıl dönüş.Çok dikkatli vurunuz, daha doğrususadece itiniz. Bu tür bir pasajın ikitehlikeli anından size bahsedilmişti. Çokhafif oynayarak toplarısabitleştirebilirsiniz; çok sert oyanar-sanız pozisyon çok genişler ve bantserisi bozulur.

d) Pasajın sonucu. Topu uygun birbiçimde B3 yakınlaştırınız.

e) Bant serisi dönmüştür, ancakbanda çok uzaktır. B2 ve B3'ü güçlüoynayarak banda yakınlasınız.

Unutma:Bu dönüş biçimini zorunlu

olduğunuz takdirde oynayınız. Çokince bir ayarlamaya ve oynamaya ih-tiyaç duyan serinin dönüşümünüköşede yapmak ya da başlangıçta seriyisağdan kurmak en kolay yoldur.

Şekil: 136 a) Şekil: 136 b)

Köşede geri dönüş (Şekil 136a-b):

Bu biçimi banttan yapılandönüşlere tercih etmek daha iyidir.Önemli olan bant serisini bandayakınlaştırmaktır. Bant kenarındaduran topu köşeye bir topgenişliğinde itiniz ve sağ falso kullanarakpozisyonu iki top genişliğinde açınız.Geri gidiş pasajı ile oyun topunu dışagetiriniz ve bantta duran topu köşeyealınız. Bant serisi sağdan kurulmuş oldu.

Unutmayın ki, geri gidiş pasajındaB1 ve B2 banda eğri bir çizgi üzerindedurmalı ve B2 1/2-2/3 oranında isabetalmalıdır.

DÜZELTME VURUŞLARI:Bant serisinin düzeltilmesine ilişkin

durumları bant serisine geçişte kul-lanılan "Anahtar durumlar" olarakda el alabiliriz. Anahtar durumların bu-rada açıklamasına geçmeyeceğim, ziragiriş için birçok pozisyonlar vardır.Önemli olan oyuncunun bu tür pozi-syonları hemen farketmesi vedeğerlendirmesidir.

Düzeltme vuruşları her bant serisiiçin gereklidir, eğer...

—B2 banttan yeteri kadarayrılamamışsa;

—Oyun topu B2 ile B3 arasındaduruyorsa, vuruş esnasında bunlarınbirbirlerinden kopmaları söz konusuysa;

—B3 banttan çok uzaklaşmışsa;—B2/B3 öne çok gitmişse ya da

yanlış yerleştirilmişse.Düzeltme vuruşları sırasında oyun

topunun falsosu ile B2'nin isabetalması, çok büyük önem taşır. B3'ündoğru bir biçimde karambole edilmesi deçok önemlidir. Düzeltme vuruşları serihalde bant serisinin içine yerleştirilir.Bunun için size birkaç örnek:

Banttan çok uzaklaşan seri(Şekil 137 a-b):

B2 kaçma tehlikesi göster-mektedir, oysa onun top birleşimi içinalınması gerekir. B2 ve B3'ün oynan-masıyla da seriyi tekrar bandayakınlaştırabiliriz.

Sol falsolu bir yakalayıcı oynayınız(karşı blokajlı). Oyun topunun sol fal-sosu B2'ye sağ falso kazandırırken,B2'nin de kolayca B1 ve B3'e gelmesinisağlıyor. Değiş-tokuş esnasında B2tekrar sağa itilir ve B3'e yakın durur.Oyun topu değiş-dokuş esnasındadışa atılırken, B2 ve B3 yakınlaşırlar.Eğer çıkışı sağ falsoyla oynasaydınızB2'ye sol falso geçer, blokaj ve değiş-tokuş başarısız olur ve Şekil 137 b'degörülen top figürü ortaya çıkardı.

Yüzey ayarlamada sıkçakarşılaşılan sonuçlar (Şekil138):

Beyaz çok öne itilmiştir. Tekrarkırmızıyı ayarlamak seriyi bozabilir vebanttan uzaklaşmasına neden olabilir.B2'nin gidişini düzeltmek için sağ falsolubir kleps oynayınız. Bu arada B2'yi çokince karambole ederek B3'ü sağ dıştanvurunuz. B2'yi çok ince karamboleettiğinizden, öncelikle B2 ve B3'üngetirilmesine ve oyun topunun dıştakiyerini almasına konsantre olunuz. Birsonraki vuruşla B2 ve B3'ün yakınoynanmasıyla seriyi tekrar bandayakınlaştırıyorsunuz.

Klepsi sol falsoyla oynamış ol-saydınız B2'ye sağ falso taşımış olur-dunuz. B3'ün önüne kırmızı geçmişolurdu ve bant serisi kaybolurdu.Oyun topunun falsosu ve B3'ün doğrukarambole edilmesi düzeltmeyi başarılıkılar.

Beyaz bantta kaldı (B2) Şekil139:

Serinin tekrar kapatılması içinB2'nin çözülmesi ve B3'e götürülmesigerekir. Oyun topunu sol falsoylaalınız. Oyun topunun derindenalınması B2'yi banttan kurtarmayacak,onu orada bırakacaktır. Oyun topununsol falsosuyla B2 sağ falso kazanarakbanttan B3 yönelecektir. B2'yi 3/4oranında sağdan, yumuşak ve yavaşbir biçimde vurunuz.

Şekil: 140

Kırmızı top (B3) beyazın (B2)arkasında kaldı. (Şekil 140):

Beyaza öyle bir isabet ediniz ki, gi-derken kırmızıya da dokununuz.Oyun topunu bandın yanındabırakmadan dışa getiriniz. B1'i ortadansol falsoyla alınız, yavaş ve yumuşakvurunuz.

Beyaz (B2) çokgötürüldü (Şekil 141):

Kırmızı topu sağ falsoyla öne iterekB3'ün yakınında durmaya çalışınız.ikinci vuruşta beyazı alınız ve ideal seridurumunu oluşturunuz.