Bioloska Psihologija-predavanje 7

7/23/2019 Bioloska Psihologija-predavanje 7

http://slidepdf.com/reader/full/bioloska-psihologija-predavanje-7 1/16

Spavanje i sanjanje

Biološka psihologija



Fiziološki i psihološki korelati spavanja

U prosjeku čovjek trećinu svog života

provede spavajući

Postavlja se pitanje koju funkciju ima san?

Koliko vremena provedemo sanjajući? Zašto postajemo pospani svakog dana u

otprilike isto vrijeme?

Koliko je potrebno spavati?





Fiziološki i psihološki korelati

spavanja

Psihofiziološke osnove za definisanje pojedinihstadija spavanja

Elektroencefalografija (EEG)

Mišićna napetost (elektromiografija - EMG)

Pokreti očiju (elektrookulografija - EOG)

REM (rapid eye movements) – brzi pokreti očiju

Fenomen prve noći-

poremećaj spavanja koji se javlja prve noći koju

ispitanik provede u laboratoriji za istraživanjespavanja




spavanja

Stadiji EEG-a u toku spavanja:

Stadij 1, stadij 2, stadij 3 i stadij 4.

Delta (0-4 Hz u sekundi – duboki san, anestezija), Theta (4-7 Hz – pospanost), Alfa (8-14 Hz – budno opušteno stanje), Beta (14-40 Hz – budnost, koncentracija),

Napredovanjem od stadija 1 do stadija 4 dolazi do postepenogpovećanja amplitude i smanjenja frekvencije EEG signala

Stadij 1 – visoka frekvencija i mala amplituda (slično budnomstanju – alfa valovi)

Stadij 2 – K kompleksi (veliki negativni val) i vretena spavanja(frekvencije 12-14 Hz)

Stadij 3 – povremeno se javljaju delta valovi, koji prevladavaju ustadiju 4






spavanja

Nakon ulaska u 4 stadij, neko vrijeme se provodi u istome, potom se

vraća unazad do 1 stadija koji nije isti kao što je bio prilikom početka

spavanja

Novi stadij 1EEG-a prate brzi pokreti očiju i gubljenje mišićnog

tonusa

U toku spavanja se izmijeni i nekoliko ciklusa, a svaki traje oko 90

minuta

Kako noć odmiče sve manje vremena provodimo u stadiju 4

Paradoksalno spavanje – spavanje u novim stadijima 1 (EEG sličan

budnom stanju, gubitak mišićnog tonusa, brzi pokreti očiju, trzaji

ekstremiteta, erekcija - REM spavanje) Sporovalno spavanje -stadiji 2,3,4





. REM spavanje je korelat sanjanja?

80% buđenja u REM fazi dovodi do dosjećanja snova u odnosu na

7% non-REM

Vanjski podržaji se mogu djelomično ugraditi u sadržaj snova

Snovi se odvijaju u “stvarnom vremenu”

Svi sanjaju

Hodanje u snu se ne dešava u vrijeme sanjanja

Hobsonova teorija sinteze aktivacije-inf koje dolaze u korteks za

vrijeme REM spavanja su ugalvnom slučajne, a san je posljedicanastojanja korteksa da tim informacijama pridoda neki smisao



Zašto spavamo?

Svi sisari i ptice

spavaju a ribe,

gmizavci,

vodozemci i insekti

imaju razdobljaneaktivnosti slična

spavanju kod

sisara



Zašto spavamo?

Spavanje služi nekoj funkciji bitnoj za preživljavanje, pitanje jekojoj?

Teorije oporavka (rekuperacije) – budno stanje narušavahomeostazu (unutrašnju ravnotežu) tijela koju spavanjeponovo uspostavljamo

Cirkadijurne teorije – spavanje je evoluiralo da bi životinjeodržalo neaktivnima u onom dijelu dana kada nije potrebnobavljenje aktivnostima neophodnim za preživljavanjem

Cirkadijurne teorije bolje objašnjavaju razlike u količinispavanja među vrstama (potrošnja energije vs dužinaspavanja ili preživljavanj vs količina spavanja)





Cirkadijurni ciklusi spavanja

Cirkadijurni ritmovi – dnevni ciklusi tjelesnih funkcija

Zeitgeberi – okolinski signali (svjetlo-tama) koji podešavajucirkadijurne ritmove

Slobodni cirkadijurni ciklusi – oslobođeni uticaja zeitgebera, aipak zadržavaju pravilan raspored, traju oko 25 sati

Unutrašnji biološki sat upravlja cirkadijurni ciklusom (malo kasni)

Korelacija između dužine razdoblja budnosti i dužina razdobljaspavanja koje slijedi je negativna, kad ispitanik duže ostanebudan od uobičajenog, sljedeće spavanje je obično kraće oduobičajenog

To je u suprotnosti sa sa glavnim predviđanjem teorije oporavka

“Jet Lag” i smjenski rad su moderni uzroci poremećajacirkadijurnih ritmova



Posljedice deprivacije spavanja

Sukob subjektivnih dojmova u odnosu na objektivne pokazatelje Nepovoljne posljedice deprivacije spavanje je teže dokazati od

očekivanog (skraćeno vrijeme do iscrpljenosti)

Javljaju se poremećaji u uratku na jednostavnim i kognitivnimtestovima i testovima raspoloženja, dok su zahtjevni testovi kogsposobnosti otporni na poremećaje spavanja

Nakon 2 do 3 dana deprivacije teško je izbjegavati

mikrospavanje (2-3 sekunde) u pasivnim zadacima Deprivacije REM spavanja: nastavkom deprivacije se povećava

sklonost za započinjanje REM faze i ispitanike treba buditi svečešće da bi se spriječilo da skupe značajniju količinu REMspavanja

Količina REM spavanja se posebno reguliše u odnosu nasporovalno spavanje

REM spavanje (pomaže u održavanju mentalnog zdravlja,motivacije i procesa pamćenja)



Neuralna osnova spavanja

Spavanje nije stanje neuralnog mirovanja

U mozgu postoje neuronski krugovi koji

potiču spavanje (retikularni aktivacijski

sistem) Različiti korelati spavanja se mogu razdvojiti



Hemijske tvari koje utiču na

spavanje

Hipnotici – tvari koje pospješuju spavanje (benzodizepini) –djelotvorni u liječenju povremenih teškoća sa spavanjem, na njihse razvija otpornost, insomnia, ovisnost i remete normalneobrasce spavanja (skraćuju 4 stadij i REM)

Antihipnotici – tvari koje redukuju spavanje (stimulansi i tricikličkiantidepresivi). Potiskuju REM spavanje, izazivaju ovisnost

Melatonin – utiče na cirkadijurne ritmove kod sisara (pomoć kod jat lag-a)

Insomnia (nesanica) – poremećaj započinjanja i održavanjaspavanja. Uzroci su ijatrogeni (zbog liječenja), apneičkisindrom, sindrom nemirnih nogu

Hipersomnia – pretjerano spavanje ili pospanost.

Narkolepsija – “napadi” spavanja tokom dana Katapleksija – gubitak mišićnog tonusa u budnom stanju

Documents

Bioloska Psihologija-predavanje 7