ÇANAKKALE ZAFERİNİN TIBBİYELİLERİ

Prof. Dr. Nuran Yıldırım

Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı

I. DÜNYA SAVAŞISeferberlik ilânı: 2 Ağustos 1914

Cephelerin kuruluşu: Eylül 1914 Savaşa giriş: 2 Kasım 1914

CEPHELER:Boğazlar cephesi: Edirne, Gelibolu/Çanakkale, Balıkesir Doğu (Kafkas) cephesi: Erzurum Suriye cephesi: Şam, Kudüs, HalepIrak cephesi: Bağdat, Musul, KerkükGaliçya Cephesi: Dobruca, Romanya, Makedonya

Tıbbiyeliler Silah Altına, 1915

İstanbul Tıp Fakültesi’nin;

Bütün öğrencileri

Klinik şefleri

Asistanlar

Hocaların bir kısmı ordulara sevk edildiler

Eğitime ara verildi.

Tıp Fakültesi öğrencileri silahlı talimde, 1917

Talimgahlarda 6 ay temel eğitim görenler cephelere gönderildi

3, 4, 5. sınıflardaki tıp öğrencileriyle eczacılık ve diş hekimliği

öğrencileri : Serviburnu, Beylerbeyi ve Yeşilköy’deki

İntani (Bulaşıcı) Hastalıklar Hastanelerine ve

İstanbul çevresindeki askeri birliklere atandılar

Serviburnu Tahaffuzhanesi/Serviburnu İntani Hastalıklar Hastanesi

En şiddetli çarpışmalar Çanakkale/Gelibolu’da oldu.

Yaralıların çoğu Akbaş ve Ağadere’den İstanbul’a

Bir kısmı da Gelibolu/Şarköy Hastanesi’ne gönderildi.

Boğazlar Cephesi

Edirne, Gelibolu/Çanakkale, Balıkesir

Arıburnu Ağır Mecruhin Hastanesi

Çanakkale cephesindeki seyyar hastanelerde dört operatör:

Dr. Murat (Cankat), Dr. Kemal (Keskinel), Dr. Ömer Vasfi

[Aybar] ve Dr. Nevres [Kuyaş] gece gündüz yaralıların

hayatlarını kurtarmaya çalıştılar

Dr. Murat (Cankat)

V. Ordu Sıhhiye Reis Muavini Dr. Binbaşı Ragıp Beyin eşi

bombalanan Eceabat-Hilal-i Ahmer Yalova Hastanesi’nde

iki askerimizle birlikte şehit oldu

Çarpışmalarda yaralananlara ilk müdahale siperler içindeki

imdad-ı sıhhi yerlerinde, cephe arkasında ise yaralı/sargı

yuvalarında sıhhiye erleri tarafından yapılırdı

Sargı yuvalarında kol bacak yaralarında kanamayı

durdurmak için esmark bandı kullanılırdı

kemik kırıklarında ise atel ile yetinilirdi

Keşan Menzil Hastanesi

Acil ameliyatlar birinci hatta çok yakın bulunan seyyar

hastanelerde yapılırdı. Yaralıların pansumanları ve bakımları

tıp öğrencilerine aitti.

Reşitpaşa Vapuru

Çarpışmalar şiddetlenip yaralı sayısı artınca İstanbul’daki

hastanelerde çalışan Tıbbiye öğrencileri önce Çanakkale’ye oradan

Gelibolu’ya getirilip hastanelere dağıtıldılar, Nisan 1915

Kısa sürede tedavi edilebilecek yaralılar Gelibolu’ya

tedavileri uzun sürecekler İstanbul’a gönderilmeye başlandı

Hastane Vapurları alabildiği kadar yaralıyı yükleyip İstanbul’a

götürüyordu. Reşitpaşa Vapurunun ameliyathanesinde ameliyatlar

yapılmaktaydı

Arıburnu çıkarmasının izleyen 30 Nisan’da İstanbul’a 283 kişi,

ertesi günü 352 yaralı nakledildi. Nakledilen yaralı sayısı 2 Mayısta

1.211 kişiyi bulmuş, 3 Mayısta 1.723 kişiye yükselmişti.

Hekimler ve hastane vapuru bekleyen yaralılar

Sütlüce Hastane Vapuru (63 numaralı) ile Çanakkale’den getirilen

yaralılar Sirkeci’ye indirilirken, 14 Mayıs 1915.

Sirkeci ve Haydarpaşa iskelelerine yanaşan hastane

vapurlarından indirilen yaralı ve hasta askerler teskereler

(sedyeler) ve arabalarla hastanelere dağıtılıyordu

Çanakkale’den toplam 150.868 yaralı geri bölgelere nakledilmiş

22-26 Ağustos çarpışmalarından sonra 26.000 kadar yaralı deniz

yoluyla İstanbul’a gönderilmiştir

Sirkeci

Hilal-i Ahmer Gelibolu/Şarköy

Hastanesi’nde Tıbbiyeliler

Gelibolu Hilal-i Ahmer Hastanesi ağır yaralılara ayrılmıştı.

Bomba, şarapnel, obüs ile açılmış geniş ve derin yaralılar geç

getirildiğinden bir kısmı kangren oluyor, yaralar kurtlanıyordu

Gelibolu Hilal-i Ahmer Hastanesi

Dr. Talha Yusuf, Op. Dr. Faik Beyler Ameliyatta, 1915

Gelibolu/Şarköy Hastanesi Başhekimi Talha Yusuf Bey

(ortada) 15 Haziran 1915 tarihli raporunda vahim mafsal

yaralarının genellikle şifa ile sonuçlandığını, bu başarıya

tıp öğrencilerinin gayretleriyle ulaşıldığını bildirmişti

Gelibolu/Şarköy Hilal-i Ahmer Hastanesi’nde ameliyat

“Tıp öğrencileri o kadar faydalı bir şekilde çalışıyorlar ki sözle

anlatmaktan âcizim. Gerçi tıp öğrencilerini İstanbul’da seçerken

hepsinin ahlakına, zekâlarına vakıftım. Fakat çalışma

kabiliyetlerini, yorulmak bilmez gayretlerini bilmiyordum.”

“Paşam emin olunuz : eğer bizim ayırdığımız en vahim yaralıların

200 adedi yerine, askeri hastanelerin yaptığı gibi 500-600 yaralı

alsaydık bunların hizmeti bizim aldığımız 200 yaralıdan pek çok

hafif olurdu. Binaenaleyh evvelce takdir edilen 4’er Lira maaş

hakikaten pek cüzidir. Bahusus teşvik olmak üzere tıp öğrencilerinin

maaşlarının artırılmasını rica ve istirham ederim. “

Dr. Talha Yusuf

Çanakkale Cephesinde

kullanılan bir enjektör kutusu

Gelibolu Hilal-i Ahmer Hastanesi’nde bulunan

Tıp Fakültesi 5. Sınıf Öğrencileri

Tabip Muavini Hikmet Efendi

Tabip Muavini Hâmid Efendi

Tabip Muavini Muhlis Efendi

Tabip Muavini Âlimcan Efendi

Tabip Muavini Ahmet Muhtar Efendi

Çanakkale Gazileriİstanbul’da

İstanbul’a gelen 26.000 civarındaki yaralının tedavi ve bakımı hastaneye dönüştürülen okullar ve resmi dairelerde yapıldı.Bazı zenginler konaklarını hastaneye dönüştürdüAmeliyatları Tıp Fakültesi hocaları yaptı.Pansumanlar ve bakım tıp öğrencilerine aitti.

Tıp Fakültesi’nin Haydarpaşa’daki binaları

Hilal-i Ahmer Tıp Fakültesi Hastanesi adıyla

Çanakkale Cephesi ağır yaralılarına tahsis edildi, 30 Nisan 1915

Hilal-i Ahmer

Tıp Fakültesi Hastanesi

Başhekim Müderris

Dr. Ziya Nuri (Birgi)

1 Mayıs 1915-12 Ağustos 1916 tarihleri arasında

6.219 ağır yaralı kabul edip ameliyat ve tedavi etti

Yoğun yaralı akışı nedeniyle laboratuvarlara koridorlara

yatak yerleştirildi, yatak sayısı 1500’e çıkarıldı, Eylül 1916

Hilal-i Ahmer Tıp Fakültesi Hastanesi

Hilal-i Ahmer Tıp Fakültesi Hastanesi bahçesinde gaziler,1915

Yaralılara öğrenciler ile gönüllü hastabakıcılar bakıyordu

EĞİTİM BAŞLIYOR, 1916

Çanakkale Zaferinin ardından çarpışmlar

azalınca Tıp Fakültesi açıldı.

Diğer cephelere hekim yetiştirmek için bir senelik müfredat altı ayda tamamlandı. Staj sınıfına geçenler kliniklere devam ettirilmeden cephelere sevk edildi.

1917 öğretim yılı başında bazı müderrisler cephelerdeydi

32 müderris muavininden sadece altısı görev başındaydı.

TIP FAKÜLTESİ I. DÜNYA SAVAŞINDA

765 öğrencisini cepheye gönderdi:

680 Türk

40 Rum

35 Ermeni

Bunların 346’sı şehit düştü:

216 Türk

70 Rum

44 Ermeni

16 Musevi

İSİMLERİ BİLİNMİYOR

İstanbul Üniversitesi Çanakkale’de şehit olan tıp öğrencileri için en

şiddetli çarpışmaların cereyan ettiği Kanlısırt’a dikilmek üzere bir Tıbbiyeliler anıtı yaptırmıştır.

Bu mevki İngiliz Savaş Komisyonu’na verildiğinden İngiliz toprağı sayıldığı için anıt iki buçuk kilometre uzağa dikilebilmiştir, 2000

İstanbul Üniversitesi her

yıl hocaları ve öğrencileriyle

18 Mayıs’ı 19 Mayıs’a bağlayan geceyi bu

anıt çevresinde kenetlenerek geçirmekte ve

şehitlerini anmaktadır.