Upload
duonglien
View
270
Download
12
Embed Size (px)
Citation preview
B Y T
S: 1904 /Q-BYT
CNG HA X HI CH NGHA VIT NAM
c lp - T do - Hnh phc
H Ni, ngy 30 thng 5 nm 2014
QUYT NH
V vic ban hnh ti liu Hng dn quy trnh k thut
chuyn ngnh Hi sc- Cp cu v Chng c
B TRNG B Y T
Cn c Lut khm bnh, cha bnh nm 2009;
Cn c Ngh nh s 63/2012/N-CP ngy 31/8/2012 ca Chnh Ph quy
nh chc nng, nhim v, quyn hn v c cu t chc ca B Y t;
Xt Bin bn hp ca Hi ng nghim thu Hng dn Quy trnh k thut
khm bnh, cha bnh chuyn ngnh Hi sc, cp cu v chng c ca B Y
t;
Theo ngh ca Cc trng Cc Qun l Khm, cha bnh,
QUYT NH:
iu 1. Ban hnh km theo Quyt nh ny ti liu Hng dn quy trnh
k thut chuyn ngnh Hi sc, cp cu v chng c, gm 232 quy trnh k
thut.
iu 2. Ti liu Hng dn quy trnh k thut chuyn ngnh Hi sc, cp
cu v chng c ban hnh km theo Quyt nh ny c p dng ti cc c
s khm bnh, cha bnh.
Cn c vo ti liu hng dn ny v iu kin c th ca n v, Gim
c c s khm bnh, cha bnh xy dng v ban hnh ti liu Hng dn quy
trnh k thut chuyn ngnh Hi sc, cp cu v chng c ph hp thc
hin ti n v.
iu 3. Quyt nh ny c hiu lc k t ngy k ban hnh.
iu 4. Cc ng, b: Chnh Vn phng B, Cc trng Cc Qun l
Khm, cha bnh, Chnh Thanh tra B, Cc trng v V trng cc Cc, V
thuc B Y t, Gim c cc bnh vin, vin c ging bnh trc thuc B Y t,
Gim c S Y t cc tnh, thnh ph trc thuc trung ng, Th trng Y t
cc B, Ngnh v Th trng cc n v c lin quan chu trch nhim thi hnh
Quyt nh ny./.
Ni nhn: - Nh iu 4;
- B trng B Y t ( b/c);
- Cc Th trng BYT;
- Bo him X hi Vit Nam ( phi hp);
- Cng thng tin in t BYT;
- Website Cc KCB;
- Lu VT, KCB.
KT. B TRNG
TH TRNG
k
Nguyn Th Xuyn
DANH MC T VIT TT
ALT Alanine transaminase
ALTMTT p lc tnh mch trung tm (Central venous pressure- CVP)
ALTT p lc thm thu
ARDS Hi chng suy h hp cp tin trin (Acute respiratory distress
syndrome-ARDS)
AST Aspartate transaminase
NGI BNHP Yu t thi natri no-niu (Brain natriuretic peptide-
NGI BNHP)
BPTNMT Bnh phi tc nghn mn tnh
(Chronic Pulmonary Ostructive Disease-COPD)
CPAP p lc ng th dng lin tc (Continuous positive airway pressure)
CT scan Chp ct lp vi tnh (Computed Tomography scanner)
CVVH Lc mu tnh mc-tnh mch lin tc (Continuous Veno-Venous
Hemofiltration)
DIC ng mu ri rc trong lng mch (Disseminated Intravascular
Coagulation- DIC)
EPAP p lc dng th th ra (Exspiratory positive airway pressure)
FiO2 Nng xy kh th vo (Fraction of inspired oxygen)
GGT Gamma-glutamyl Transferase
HA Huyt p
HATB Huyt p trung bnh
HATT Huyt p tm thu
HATTr Huyt p tm trng
HPQ Hen ph qun
IPAP p lc dng th th vo (Inspiratory positive airway pressure)
LDH Lactic acid dehydrogenase
MRI Chp cng hng t ht nhn (Magnetic Resonance Imaging)
PaCO2 p lc ring phn CO2 trong mu ng mch
(Partial pressure of carbon dioxide in arterial blood)
PaO2 p lc ring phn oxy trong mu ng mch (Partial pressure of
arterial oxygen)
PEEP p lc dng cui th th ra (Positive end exspiratory pressure)
Pro NGI BNHP N-terminal pro B-type natriuretic peptide
SaO2 bo ho xy mu ng mch (Saturation of arterial oxygen)
SpO2 bo ho xy mu ngoi vi (Saturation of Peripheral Oxygen)
VTC Vim tu cp
MC LC
CHNG 1: QUY TRNH K THUT TRONG CP CU HI SC
BNH L H HP ............................................................................. 1
Quy trnh k thut chc ht dch mng phi cp cu ............................................. 2
Quy trnh k thut dn lu kh mng phi cp cu ................................................ 4
Quy trnh k thut dn lu mng phi .................................................................... 6
Quy trnh k thut t ng ni kh qun ng ming bng n trachlight ........... 9
Quy trnh k thutchc ht kh mng phi cp cu .............................................. 14
Quy trnh k thut t ni kh qun ...................................................................... 17
Quy trnh k thut khai thng ng th .............................................................. 22
Quy trnh k thut ly mu xt nghim kh mu qua catheter ng mch ........... 26
Quy trnh k thut ni soi kh ph qun cp cu .................................................. 28
Quy trnh k thut thi ngt .................................................................................. 33
Quy trnh k thut m kh qun cp cu ............................................................... 35
Quy trnh k thut m mng phi cp cu ........................................................... 39
Quy trnh k thut t ni kh qun kh trong cp cu ........................................ 42
Quy trnh k thut iu tr tiu si huyt alteplase trong tc ng mch phi cp ..... 45
Quy trnh k thut ni soi ph qun ly nt m .................................................. 49
Quy trnh k thut thay ng ni kh qun ............................................................. 52
Quy trnh k thut th oxy lu lng cao qua mt n venturi .............................. 56
Quy trnh k thut th oxy qua gng knh ............................................................ 58
Quy trnh k thut th oxy qua mt n c ti ....................................................... 60
Quy trnh k thut th oxy qua t-tube ni kh qun .............................................. 62
Quy trnh k thut rt canuyn m kh qun .......................................................... 65
Quy trnh k thut rt ni kh qun ....................................................................... 67
Quy trnh k thut chm sc ng ni kh qun ..................................................... 70
Quy trnh k thut chm sc canuyn m kh qun ............................................... 72
Quy trnh k thut t canuyn mayo ..................................................................... 75
Quy trnh k thut ht m ng h hp di bng h thng ht kn .............. 77
Quy trnh k thut v rung lng ngc Ngi bnh hi sc cp cu v chng c . 80
Quy trnh k thut thng kh khng xm nhp vi hai mc p lc dng
(BIPAP) ................................................................................................................ 83
Quy trnh k thut thng kh khng xm nhp vi p lc dng lin tc (CPAP) .... 86
Quy trnh k thut thng kh nhn to xm nhp phng thc iu khin th tch (VCV) .. 89
Quy trnh k thut thng kh nhn to xm nhp phng thc iu khin p lc (PCV) . 92
Quy trnh k thut thng kh nhn to xm nhp phng thc h tr p lc (PSV) .... 95
Quy trnh k thut thng kh nhn to xm nhp p lc dng lin tc (CPAP) ........ 98
Quy trnh k thut thng kh nhn to xm nhp phng thc x p (APRV) ...... 102
Quy trnh k thut t ng thng o in th c honh trong phng thc th my
xm nhp h tr iu khin bng tn hiu thn kinh .......................................... 105
Quy trnh k thut thng kh nhn to xm nhp phng thc thng kh h tr iu
khin bngtn hiu thn kinh (neurally adjusted ventilatory assist-nava) .............. 110
Quy trnh k thut thng kh nhn to xm nhp phng thc th tn s cao (HFO) . 115
Quy trnh k thut huy ng ph nang bng phng thc CPAP 40 cmH2O trong
40 giy ................................................................................................................ 119
Quy trnh k thut huy ng ph nang bng phng thc cpap 60 cmH2O trong
40 giy ................................................................................................................ 122
Quy trnh k thut huy ng ph nang bng thng kh kim sot p lc (PCV) ..... 125
Quy trnh k thut thng kh nhn to xm nhp phng thc h tr/iu khin
th tch ................................................................................................................ 129
Quy trnh k thut thng kh nhn to trong hi chng suy h hp cp tin trin (ARDS) 133
Quy trnh k thut cai th my ........................................................................... 136
Quy trnh k thut cai th my bng th ng ch t ngt qung ......................... 140
Quy trnh k thut cai th my bng phng thc th kim sot ngt qung ng
th (SIMV) .......................................................................................................... 144
Quy trnh k thut cai th my bng phng thc h tr p lc (PSV) ........... 148
Quy trnh k thut th nghim t th CPAP ...................................................... 152
Quy trnh k thut t th bng ng ch t ........................................................... 156
Quy trnh k thut ni soi ph qun cp cu Ngi bnh th my ............... 159
Quy trnh k thut ni soi ra ph qun cp cu ly bnh phm xt nghim
Ngi bnh th my ........................................................................................... 162
Quy trnh k thut ni soi ph qun cp cu iu tr xp phi Ngi bnh th my
............................................................................................................................. 165
Quy trnh k thut ni soi ph qun cm mu cp cu ....................................... 168
Quy trnh k thut ni soi ph qun cp cu, sinh thit xuyn thnh Ngi bnh
th my ................................................................................................................ 171
Quy trnh k thut m kh qun c chun b cho Ngi bnh nng trong hi sc
tch cc ................................................................................................................ 174
Quy trnh k thut m kh qun mt th theo phng php ciaglia cho Ngi
bnh nng trong hi sc cp cu ........................................................................ 179
Quy trnh k thut thay canul m kh qun c nng trong cho Ngi bnh nng
trong hi sc cp cu chng c ..................................................................... 186
Quy trnh k thut thay canul m kh qun c ca s cho Ngi bnh nng trong
hi sc cp cu chng c ............................................................................... 190
Quy trnh k thut bm ra mng phi ti cc khoa hi sc cp cu ................ 194
Quy trnh k thut chm sc Ngi bnh th my ............................................. 197
Quy trnh k thut o p lc ca bng chn Ngi bnh t ng ni kh qun
hoc m kh qun ................................................................................................ 203
Quy trnh k thut kh dung cho Ngi bnh th my ....................................... 205
Quy trnh k thut ly bnh phm dch ph qun xt nghim ca Ngi bnh cm
khoa hi sc cp cu ........................................................................................ 207
Quy trnh k thut ly mu xt nghim Ngi bnh cm khoa hi sc - cp
cu v chng c................................................................................................. 210
Quy trnh k thut v sinh v kh khun my th .............................................. 213
Quy trnh k thut rt ng ni kh qun .............................................................. 216
Quy trnh k thut ly bnh phm dch ph qun qua ng ni kh qun, m kh
qun bng ng ht thng xt nghim Ngi bnh th my ..................... 219
Quy trnh k thut ly bnh phm dch ph qun qua ng ht m c u bo v
xt nghim Ngi bnh th my ................................................................ 222
Quy trnh k thut m kh qun cp cu ............................................................. 225
Quy trnh k thut thng kh nhn to nm sp trong hi chng suy h hp cp
tin trin (ARDS) ................................................................................................ 230
Quy trnh k thut lc mu lin tc cvvh trong hi chng suy h hp tin trin
(ARDS) ............................................................................................................... 233
Quy trnh k thut ht m cho Ngi bnh c t ni kh qun, m kh qun .. 237
Quy trnh k thut ht m cho Ngi bnh c t ng ni kh qun v m kh
qun bng ng ht m kn ............................................................................... 241
CHNG 2: QUY TRNH K THUT TRONG CP CU HI SC BNH
L TUN HON ............................................................................ 245
Quy trnh k thut t catheter tnh mch trung tm mt nng di hng dn
ca siu m ......................................................................................................... 246
Quy trnh k thut t catheter tnh mch trung tm bng catheter hai nng di
siu m ................................................................................................................ 251
Quy trnh k thut t catheter tnh mch trung tm bng catheter ba nng di
siu m ................................................................................................................ 257
Quy trnh k thut rt catheter tnh mch trung tm .......................................... 262
Quy trnh k thut o p lc tnh mch trung tm bng ct nc (thc o p lc) .. 264
Quy trnh k thut p tim ngoi lng ngc ......................................................... 257
Quy trnh k thut o cung lng tim PICCO ................................................... 271
Quy trnh k thut t catheter ngoi vi ............................................................. 274
Quy trnh k thut s dng thuc tiu si huyt trong iu tr nhi mu c tim cp .. 276
Quy trnh k thut chm sc catheter tnh mch trung tm ................................ 280
Quy trnh k thut kch thch tim tm thi vi in cc ngoi lng ngc ......... 282
Quy trnh k thut chc dch mu mng tim trong hi sc cp cu ............. 286
Quy trnh k thut siu m tim cp cu ti ging ngi bnh hi sc ......... 290
Quy trnh k thut siu doppler mch Ngi bnh hi sc cp cu ............... 301
Quy trnh k thut siu m nh gi tin gnh ti ging Ngi bnh sc trong
hi sc cp cu ................................................................................................... 306
Quy trnh k thut o huyt ng bng my uscom (ultrasound cardiac output monitor) 313
Quy trnh k thut t catheter ng mch phi ................................................ 317
Quy trnh k thut o p lc bung tim, p lc ng mch phi bng catheter
swan- ganz .......................................................................................................... 323
Quy trnh k thut o cung lng tim bng catheter ng mch phi ............... 328
Quy trnh k thut trao i oxy qua mng trong h tr h hp ti ging (phi
nhn to) .............................................................................................................. 332
Quy trnh k thut tim phi nhn to trong h tr tim ti ging ...................... 336
Quy trnh k thut t catheter tnh mch trung tm di hng dn siu m ......... 340
Quy trnh k thut chm sc catheter ng mch Ngi bnh hi sc cp cu ..... 344
Quy trnh k thut chm sc catheter swan ganz Ngi bnh hi sc cp cu 347
Quy trnh k thut o v theo di lin tc p lc tnh mch trung tm qua cng o
p lc trn my theo di ...................................................................................... 350
Quy trnh k thut chc ht dch mng tim di hng dn ca siu m .......... 354
Quy trnh k thut t catheter ng mch ......................................................... 358
Quy trnh k thut iu tr thuc tiu si huyt ng tnh mch trong nhi mu
no cp................................................................................................................. 362
Quy trnh k thut ghi in tim ti ging ......................................................... 366
Quy trnh k thut hi sinh tim phi nng cao .................................................... 369
Quy trnh k thut cp cu ngng tun hon c bn .......................................... 371
Quy trnh k thut sc in ngoi lng ngc ...................................................... 374
Quy trnh k thut to nhp tm thi ngoi da .................................................... 377
CHNG 3: QUY TRNH K THUT TRONG CP CU HI SC BNH
L THN TIT NIU V LC MU ......................................... 380
Quy trnh k thut thay huyt tng bng huyt tng ng lnh ..................... 381
Quy trnh k thut thay huyt tng bng albumin ............................................ 388
Quy trnh k thut thay huyt tng bng gelatin hoc dung dch cao phn t ...... 394
Quy trnh k thut t catheter tnh mch i lc mu cp cu .................... 401
Quy trnh k thut thay huyt tng trong iu tr t cp lupus ban h thng
vi dch thay th albumin 5% ............................................................................. 403
Quy trnh k thut thay huyt tng trong iu tr t cp lupus ban h thng
vi dch thay th albumin 5% kt hp vi hydroxyetyl starch (hes) .................. 408
Quy trnh k thut thay huyt tng trong iu tr t cp lupus ban h thng
vi dch thay th huyt tng ti ng lnh ..................................................... 413
Quy trnh k thut k thut lc mu lin tc qua ng tnh mch - tnh mch
(CVVH) ............................................................................................................... 418
Quy trnh k thut lc mu kt hp thm tch lin tc ........................................... 422
Quy trnh k thut siu lc mu chm lin tc ................................................... 426
Quy trnh k thut lc mu lin tc trong hi chng tiu c vn cp ................ 430
Quy trnh k thut lc mu thm tch lin tc trong hi chng tiu c vn cp ..... 435
Quy trnh k thut chm sc catheter tnh mch i Ngi bnh iu tr tch
cc v chng c ................................................................................................ 439
Quy trnh k thut t catheter trn khp v ti khoa hi sc cp cu .............. 441
Quy trnh k thut t ng thng bng quang dn lu nc tiu ...................... 444
Quy trnh k thut ly nc tiu lm xt nghim Ngi bnh c ng thng tiu ... 449
Quy trnh k thut chm sc catheter thn nhn to Ngi bnh hi sc cp cu 451
Quy trnh k thut ra bng quang Ngi bnh hi sc cp cu v chng c .. 455
Quy trnh k thut lc mu cp cu Ngi bnh c m thng ng tnh mch (FAV)
............................................................................................................................ 458
CHNG 4: QUY TRNH K THUT TRONG CP CU HI SC
BNH L THN KINH ................................................................. 461
Quy trnh k thut lc huyt tng vi hai qu lc ............................................ 462
Quy trnh k thut thay huyt tng trong iu tr hi chng guillain-barre..... 468
Quy trnh k thut thay huyt tng trong iu tr hi chng guillain-barre vi
dch thay th albumin5% .................................................................................... 473
Quy trnh k thut thay huyt tng trong iu tr hi chng guillain-barre vi
dch thay th albumin 5% kt hp vi dung dch cao phn t .......................... 478
Quy trnh k thut thay huyt tng trong iu tr hi chng guillain-barre vi
dch thay th huyt tng ti ng lnh ........................................................... 483
Quy trnh k thut thay huyt tng trong iu tr cn nhc c ...................... 488
Quy trnh k thut thay huyt tng trong iu tr cn nhc c vi dch thay th
albumin 5% ......................................................................................................... 493
Quy trnh k thut thay huyt tng trong iu tr cn nhc c vi dch thay th
albumin 5% kt hp vi dung dch cao phn t ................................................. 498
Quy trnh k thut thay huyt tng trong iu tr cn nhc c vi dch thay th
huyt tng ti ng lnh ................................................................................ 503
Quy trnh k thut tiu si huyt no tht trong iu tr xut huyt no chy mu
no tht ................................................................................................................ 508
Quy trnh k thut chm sc mt Ngi bnh hn m (mt ln) .................... 513
Quy trnh k thut iu tr an thn gin c < 8 gi trong hi sc cp cu v chng
c ....................................................................................................................... 515
Quy trnh k thut dn lu no tht ra ngoi ...................................................... 519
Quy trnh k thut iu tr thuc tiu si huyt ng tnh mch trong nhi mu
no cp................................................................................................................. 521
CHNG 5: QUY TRNH K THUT TRONG CP CU HI SC
BNH L HUYT HC ................................................................. 525
Quy trnh k thut thay huyt tng trong iu tr ban xut huyt gim tiu cu
huyt khi (TTP) vi dch thay th huyt tng ti ng lnh ........................ 526
CHNG 6: QUY TRNH K THUT TRONG CP CU HI SC
BNH L TIU HA ..................................................................... 532
Quy trnh k thut t ng thng d dy ............................................................. 533
Quy trnh k thut thay huyt tng bng plasma ti ng lnh trong iu tr
suy gan cp .......................................................................................................... 537
Quy trnh k thut gan nhn to trong iu tr suy gan cp ............................... 544
Quy trnh k thut lc mu lin tc trong iu tr suy a tng ........................... 550
Quy trnh k thut lc mu thm tch lin tc (CVVHDF) trong vim ty cp ....... 554
Quy trnh ni soi thc qun d dy t trng cm mu cp cu ti n v hi
sc cp cu v chng c ................................................................................... 558
Quy trnh k thut ni soi d dy t trng iu tr chy mu do lot bng tim
x ti n v hi sc tch cc .............................................................................. 562
Quy trnh k thut ni soi tiu ha cm mu cp cu bng vng cao su ti n v
hi sc tch cc ................................................................................................... 566
Quy trnh k thut ni soi thc qun d dy - t trng cm mu bng kp clip
n v hi sc cp cu v chng c .................................................................. 570
Quy trnh k thut ni soi thc qun d dy t trng gy m ti n v hi sc
tch cc ................................................................................................................ 574
Quy trnh k thut siu m bng cp cu ........................................................ 578
Quy trnh k thut chc ht dn lu dch bng di hng dn ca siu m
trong iu tr vim ty cp .................................................................................. 583
Quy trnh k thut chc dch tho bng di hng dn siu m trong khoa hi
sc cp cu .......................................................................................................... 587
Quy trnh k thut o p lc bng gin tip qua bng quang ........................ 591
Quy trnh k thut cho n qua ng thng d dy (c kim tra th tch dch tn d) ... 593
Quy trnh k thut nui dng lin tc qua ng thng hng trng ................... 596
Quy trnh k thut t ng thng d dy Ngi bnh hi sc cp cu ........... 599
Quy trnh k thut t ng thng hu mn Ngi bnh hi sc cp cu v chng c 602
Quy trnh k thut tht tho cho Ngi bnh khoa hi sc cp cu v chng c 603
Quy trnh k thut thay huyt tng trong iu tr vim ty cp do tng triglyceride 607
Quy trnh k thut t ng thng blakemore ...................................................... 611
Quy trnh k thut o v theo di lin tc p lc bng gin tip qua bng quang 605
CHNG 7: QUY TRNH K THUT TRONG CP CU HI SC
BNH L TRUYN NHIM ........................................................ 618
Quy trnh k thut lc mu hp ph bilirubin trong iu tr suy gan cp .......... 619
Quy trnh k thut lc mu hp ph bilirubin trong iu tr suy gan cp .......... 623
Quy trnh k thut lc mu hp ph cytokine vi qu lc pmx (polymicin b) ...... 627
Quy trnh lc mu lin tc trong vim ty cp nng .......................................... 631
CHNG 8: QUY TRNH K THUT TRONG CHN ON V IU
TR NG C ................................................................................ 635
Quy trnh k thut lc mu thm tch lin tc (cvvhdf) trong suy a tng ...... ..636
Quy trnh k thut soi ph qun iu tr sc phi Ngi bnh ng c cp ... 640
Quy trnh k thut cp cu ngng tun hon cho Ngi bnh ng c............. 643
Quy trnh k thut kim ha nc tiu tng thi tr cht c (mi 8 gi)......... 647
Quy trnh k thut lc hp ph mu qua ct resin trong iu tr ng c cp (mt
cuc lc) .............................................................................................................. 651
Quy trnh k thut lc hp ph mu qua ct than hot trong ng c cp (mt
cuc lc) .............................................................................................................. 658
Quy trnh k thut iu tr co git trong ng c ............................................... 666
Quy trnh k thut gy nn cho Ngi bnh ng c qua ng tiu ha ........ 670
Quy trnh k thut ra d dy loi b cht c qua h thng kn ...................... 672
Quy trnh k thut ra rut ton b loi b cht c qua ng tiu ha (WBI) ..... 676
Quy trnh k thut iu tr gim nng canxi mu .......................................... 679
Quy trnh k thut iu tr tng kali mu ........................................................... 682
Quy trnh k thut iu tr gim kali mu .......................................................... 685
Quy trnh k thut iu tr gim kali mu ........................................................... 688
Quy trnh k thut iu tr tng natri mu ........................................................... 691
Quy trnh k thut iu tr gim natri mu ......................................................... 695
Quy trnh k thut s dng than hot a liu trong cp cu ng c qua ng
tiu ha ................................................................................................................ 699
Quy trnh k thut iu tr thi c bng phng php tng cng bi niu ..... 703
(bi niu tch cc) ................................................................................................ 703
Quy trnh k thut gii c ng c ru ethanol .............................................. 707
Quy trnh k thut iu tr thi c ch ............................................................... 711
Quy trnh k thut iu tr ng c cp ma ty nhm opi ................................. 716
Quy trnh k thut t vn cho Ngi bnh ng c ........................................... 719
Quy trnh k thut ra mt ty c ..................................................................... 722
Quy trnh k thut v sinh rng ming c bit Ngi bnh ng c, hn m
th my (mt ln) ................................................................................................ 725
Quy trnh k thut x trmu xt nghim c cht ............................................. 727
Quy trnh k thut nh tnh mt ch tiu c cht bng sc k lp mng ......... 730
Quy trnh k thut xt nghim nh tnh mt ch tiu ma ty trong nc tiu ....... 733
Quy trnh k thut xt nghim sng lc v nh tnh 5 loi ma ty .................... 736
Quy trnh k thut nh tnh pbg trong nc tiu ............................................... 739
Quy trnh k thut xt nghim nh tnh porphyrin trong nc tiu .................. 741
Quy trnh k thut nh lng cp nh3 trong mu .............................................. 743
Quy trnh k thut o p lc thm thu dch sinh hc (mt ch tiu) ................. 745
Quy trnh k thut nh tnh mt ch tiu c cht bng my sc k lng khi ph ... 748
Quy trnh k thut nh lng mt ch tiu thuc trong mu bng my sc k
lng khi ph ....................................................................................................... 752
Quy trnh k thut nh lng mt ch tiu kim loi nng trong mu bng my quang
ph hp ph nguyn t ......................................................................................... 756
Quy trnh k thut xc nh thnh phn ho cht bo v thc vt trong dch sinh hc
bng sc k kh khi ph ...................................................................................... 760
Quy trnh k thut nh tnh c cht bng sc k kh khi ph ........................ 764
Quy trnh k thut nh lng mt ch tiu bng sc k kh khi ph ............... 768
Quy trnh k thut nh lng methanol bng my sc k kh khi ph ............ 772
Quy trnh k thut nh lng ethanol bng my sc k kh khi ph .............. 776
Quy trnh k thut xt nghim nh lng mt ch tiu thuc bng my sinh ho
min dch ............................................................................................................ 780
Quy trnh k thut s dng thuc gii c trong ng c cp (cha k tin thuc) 783
Quy trnh k thut s dng huyt thanh khng nc rn ..................................... 787
Quy trnh k thut gii c ng c ru methanol v ethylene glycol ............ 792
Quy trnh k thut bng p bt ng s cu rn c cn ................................... 798
Quy trnh k thut iu tr gim nng natri mu Ngi bnh b rn cp nia cn.
............................................................................................................................ 801
CHNG 9: QUY TRNH K THUT CP CU CHN THNG ....... 805
Quy trnh k thut cm mu vt thng chy mu ............................................ 806
CHNG 10: QUY TRNH K THUT CHM SC NGI BNH ...... 814
Quy trnh k thut vn chuyn Ngi bnh cp cu .......................................... 815
Quy trnh k thut gi u ty c cho Ngi bnh nng ng c cp ti ging .. 823
Quy trnh k thut tm ty c cho Ngi bnh nng nhim c ha cht ngoi
da ti ging ....................................................................................................... 826
Quy trnh k thut xoa bp phng chng lot (mt ngy) ................................. 829
Quy trnh k thut thay bng rn cn hoi t rng, bng rng .......................... 832
Quy trnh k thut bc dn lu nc tiu ........................................................... 834
Quy trnh k thut thay bng rn cn hoi t ..................................................... 836
Quy trnh cn Ngi bnh nng ti ging ........................................................ 838
Quy trnh k thut chm sc mt cho Ngi bnh nhc c ............................. 840
Quy trnh k thut tm ti ging cho Ngi bnh hi sc cp cu v chng c ..... 842
Quy trnh k thut chm sc rng ming c bit .............................................. 846
Quy trnh k thut chm sc ng dn lu Ngi bnh hi sc cp cu v chng c
............................................................................................................................ 849
Quy trnh k thut gi u Ngi bnh hi sc cp cu v chng c .......... 852
Quy trnh k thut th ng mu mao mch .................................................... 855
Quy trnh k thut d phng lot Ngi bnh hi sc cp cu v chng c ..... 857
Quy trnh k thut chm sc vt lot Ngi bnh hi sc cp cu v chng c . 860
Quy trnh k thut thay bng vt m Ngi bnh hi sc cp cu v chng c . 865
Quy trnh k thut truyn thuc bng bm tim in ........................................ 868
Quy trnh k thut truyn dch bng my truyn dch ....................................... 872
Quy trnh vn chuyn Ngi bnh i lm cc th thut can thip v chp chiu
Ngi bnh hi sc ............................................................................................. 875
1
CHNG 1: QUY TRNH K THUT
TRONG CP CU HI SC
BNH L H HP
2
QUY TRNH K THUT CHC HT DCH MNG PHI CP CU
I. I CNG
Chc ht dch mng phi nhm mc ch ht dch, mu, m, kh c nhiu trong
khoang mng phi gy suy h hp cp nhm hn ch nguyn nhn gy t vong.
II. CC CH NH CHNH
1. TKMP trn mt tn thng phi: gin ph nang, x phi, lao phi, t cu phi,...
2. Trn mu mng phi.
3. Trn m mng phi.
4. Trn dch hoc trn mu mng phi ti pht nhanh (nhm gy dnh).
III. CHUN B TRC DN LU
1. Ngi bnh
- XQ phi mi( cng ngy chc ).
- MC - M.
- Gii thch cho ngi bnh v ng vin ngi bnh hp tc vi ngi thc
hin.
- Tim atropin 0,5mg.
- Tim an thn nu ngi bnh lo lng hoc c nguy c dy da nhiu.
- T th ngi bnh: c t th nm v ngi.
+ Nm: ngi bnh nm nga, thng ngi, u cao, thn ngi nghing v
pha phi lnh, tay pha bn t dn lu gi cao ln pha u.
+ Ngi: ngi bnh ngi trn gh ta, mt quay v pha vai gh, 2 tay khoanh
trc mt t ln vai gh, ngc t vo vai gh (c m mt gi mm).
2. Dng c
Kim kch thc ln 25G hoc kim c km theo catheter dn lu
3. Ngi thc hin
Chun b nh lm phu thut:
- i m, eo khu trang.
- Ra tay x phng.
- St trung tay bng cn.
- Mc o m.
- i gng v trng .
4. H s bnh n
Gii thch v k thut cho ngi bnh, gia nh ngi bnh v k cam kt
ng k thut, phiu ghi chp theo di th thut.
3
IV. CC BC TIN HNH
1. Chn im chc
Phi khm thc th xc nh vng trn dch mng phi, xem phim Xq
ngc thng nghing, v c bit nu c siu m nn s dng xc nh v
tr chnh xc nht.
2. Tin hnh th thut:
- Gii thch cho Ngi bnh, k giy lm th thut
- St khun vng da nh lm th thut.
- Gy t bng Xylocain ln lt tng lp thnh ngc, dng kim gy t chc
thm d mng phi.
V tr chc kim c u tin la chn l im ni gia ct sng ti
ng nch sau. G t trn xung cho ti khi pht hin vng g c v dch
xung thm mt khoang lin sn na. Khng nn chc vo vng cnh ct
sng hoc su qu lin sn 9. S dng kim 25G trong c cha lidocain to
mt nt phng nh trn da. Sau chc qua nt phng gy t ti ch tng lp
tng lp su hn. PhI gi kim vung gc vi mt da trong sut qu trnh lm
th thut.To chn khng trong bm tim cho ti khi ht ra dch, tip tc y
su vo 2-3 mao mch sau rt nng ra y kim su vo khoang mng phi.
C nh catheter chc chn.
Ly dch lm xt nghim t bo, sinh ha, cy, nhum v cc phn ng
PCR tm lao.
Nu mc tiu chc ht dch iu tr nn ni kim vi h thng ti gom.
Nn rt khng qu 1500 ml dch trnh gy ph phi do tI n phi nhanh.
Mt bin php khc l ht lin tc duy tr p lc m 20 cmH2O.
Nn chp phim ngc sau chc ht.
V. THEO DI
Theo di M, HA, SpO2 15 pht/ln trong 3 gi sau lm th thut
VI. TAI BIN
- Chc khng ra dch
- Trn kh mng phi
- Phn x ph v
- Chy mu mng phi
TI LIU THAM KHO
1. Temes RT. Thoracentesis. N Engl J Med. 2007 Feb 8;356(6):641
2. Alexsander C.Chen, Thoracentesis, The Washington Manual of Critical Care,
A Lippincott Manual 2012, trang 605 609.
4
QUY TRNH K THUT DN LU KH MNG PHI CP CU
I. I CNG
- Chc ht, dn lu kh mng phi l 1 k thut cp cu.
- Thng thc hin cc khoa cp cu iu tr cc Ngi bnh b trn
kh mng phi.
- L k thut quan trng nhng khng phi kh thc hin, l yu cu bt
buc phi nm r i vi cc bc s cp cu.
II. CH NH
1. Trn kh mng phi t nhin tin pht.
2. Trn kh mng phi p lc.
III. CHNG CH NH
1. Khng c chng ch nh tuyt i.
2. Chng ch nh tng i:
- Trn kh mng phi t pht th pht (thng m dn lu mng phi).
- Trn kh mng phi do chn thng khng p lc.
3. Ch khi c:
- Ri lon ng mu: nhng bt thng nh gim tiu cu, ri lon ng
mu nn c iu chnh sm nu cn thit.
- Nhim trng da ti v tr d nh chc ht kh, (nn chn v tr da khng b
nhim trng).
VI. CHUN B
1. Ngi bnh
1. Gii thch cho Ngi bnh yn tm, v khi ht kh ra, Ngi bnh s
kh th.
2. o cc chc nng sng (mch, nhit , huyt p, nhp th, SpO2).
3. Kim tra phim XQ phi, xc nh chnh xc bn b trn kh.
2. Dng c
1. Dung dch st trng da: cn, iod.
2. Dng c gy t ti ch: Lidocain 2%, kim 25G, xylanh 5ml.
3. Gng, m, o, khu trang v trng.
4. Toan v trng.
5. Dng c theo di SpO2.
6. Kim chc ht kh mng phi, thng dng loi 16-18G hoc ln hn
nu cn, khng nn dng cc loi kim c mi vt qu nhn d gy
thng v v cc bng kh nhu m phi (tt nht dng catheter chc
mng phi chuyn bit).
5
7. Dy dn gn vi kha chc 3.
8. Bm tim ht kh loi 50-100ml hoc my ht cc bnh dn lu.
9. B m mng phi, nu khi cn s m dn lu mng phi.
3. H s bnh n
Gii thch v k thut cho Ngi bnh, gia nh Ngi bnh v k cam kt
ng k thut, phiu ghi chp theo di th thut
V. CC BC TIN HNH
- Ngi bnh ngi ta lng vo gh ta hoc nm t th Fowler.
- Khm v xc nh v tr trn kh mng phi, i chiu vi phim XQ.
- St trng v tr chc.
- Gy t ti v tr chc ch giao nhau gia khoang lin sn II (hay III) v
ng gia xng n, hoc khoang lien sn IV (hay V) ng nch gia.
- Lp kim vo xyranh 5ml, m kim thng gc vi mt da ngay b trn
xng sn di ( trnh b mch thn kinh lin sn).
- Va m kim va ht chn khng n khi vo n khoang mng phi (lc
ht trn xyranh gim t ngt, Ngi bnh ho do b kch thch mng phi), rt
nng trong, tip tc lun v ngoi vo.
- Lp chui catheter vo dy dn c gn kha chc 3 hoc ng cao su c
kp km Kocher thay cho van.
- Ht kh bng bm tim cho n khi ht khng ra g (ngng ht khi gp
khng lc, Ngi bnh ho). ng chc 3 v c nh catheter.
- Theo di 6-8 gi, chp lai phim XQ phi, nu ht kh, Ngi bnh ht
kh th c th cho v nh theo di.
- Nu ht khng ht kh, lp vo my ht lin tc.
VI. TAI BIN BIN CHNG
- Chy mu v au do chc vo b mch thn kinh lin sn.
- Nhim trng: do th thut thiu v trng.
- Trn kh di da.
TI LIU THAM KHO
1. Shahriar Zehtabchi (2007). Management of Emergency department
patiens with primary spontaneous pneumothrax. Annals of Emergency
Medicine.
2. Shoaib Faruqi, (2004). Role of simple needle aspiration in the
management of pneumothorax.
6
QUY TRNH K THUT DN LU MNG PHI
I. I CNG
Dn lu khoang mng phi l mt can thip ngoi khoa ti thiu, t mt
ng dn lu vo khoang mng phi nhm:
- Dn lu sch mu, dch v kh trong khoang mng phi
- Gip phi n tt
- Ti to p lc m trong khoang mng phi
II. CH NH
- Cc trng hp trn kh mng phi :
+ C van (xupap)
+ Ngi bnh ang dng my th
+ C p lc sau khi chc kim ban u gim p
+ Dai dng hoc ti pht sau khi chc ht n thun
+ Th pht Ngi bnh trn 50 tui
+ Trn mt tn thng phi: gin ph nang, x phi, t cu phi, lao phi
- Trn mu mng phi
- Trn m mng phi
- Trn mu hoc trn dch mng phi ti pht nhanh (nhm gy dnh)
III. CHNG CH NH
- Phi ng c dnh vo thnh ngc khp mt na phi
- Trn dch mng phi do suy tim, suy thn, nu kh th ch chc ht,
khng dn lu.
- Ri lon ng mu nng
IV. CHUN B
1. Ngi bnh
- Chp Xquang phi mi (cng ngy dn lu)
- Gii thch cho Ngi bnh hiu v hp tc vi ngi thc hin
- Tim 0,5mg atropin di da
- Tim an thn nu Ngi bnh lo lng hoc c nguy c kch thch nhiu
- T th Ngi bnh: C th nm hoc ngi tu trng hp c th
+ Ngi: Ngi bnh ngi trn gh ta, mt quay v pha vai gh, hai tay khoanh
trc mt t ln vai gh, ngc t vo vai gh.
+ Nm: Ngi bnh nm nga, thng ngi, thn ngi nghing v bn phi
lnh, tay pha dn lu nng cao ln pha u.
2. Dng c
- Dn lu:
7
+ Dn lu Monod: ng dn lu bng cao su v trocar, dn lu to v cng nn
thng dng cho trng hp trn mu, m mng phi.
+ Dn lu Joly: ng dn lu c mandrin bn trong, t dng v nng st bn
trong c th gy bin chng nh: chn thng phi, mch mu, tim.
+ Dn lu Monaldi
- My ht v h thng ng ni
- B m mng phi
- Bm tim, kim tim
- Sng v khun, bng gc, cn 700 , cn iod, gng v khun
- Xylocain 2 %
3. Ngi thc hin
Nh chun b lm phu thut:
- i m, eo khu trang
- Ra tay x phng
- St trng tay bng cn
- Mc o m
- i gng v trng
4. H s bnh n
Gii thch v k thut cho Ngi bnh, gia nh Ngi bnh v k cam
kt ng k thut, phiu ghi chp theo di th thut.
V. CC BC TIN HNH
1. Chn im chc
- Trn kh mng phi: khoang lin sn 2, 3 ng gia n bn c trn kh
- Trn dch mng phi, trn mu mng phi: khoang lin sn 7, 8 ng
nch gia (nch trc) bn c tn thng
- Trn dch, trn kh mng phi: Dng c 2 ng hoc khoang lin sn
4,5 ng nch gia
- Dch m nhiu: Dng c 2 ng, 1 dn lu, 1 bm ra
2. t ng dn lu
- St khun vng da nh lm th thut
- Gy t bng xylocain tng lp thnh ngc ng thi chc thm d mng phi
- Rch da t 0,5 - 1cm dc theo b trn xng sn di
- Dng panh kocher khng mu tch dn cc th c thnh ngc
- t dn lu vo khoang mng phi:
+ Dn lu Monod: Chc trocar vung gc vi thnh ngc vo khoang mng
phi, rt lng trocar. Kp u ngoi ng dn lu, lun ng dn lu vo trocar ri
y vo khoang mng phi n v tr nh (lun su 6-10 cm) rt trocar ra.
8
+ Dn lu Joly: Chc dn lu vung gc vi thnh ngc rt nng dn lu ra 1 cm
ri y dn lu vo khoang mng phi n v tr nh, rt nng dn lu ra.
- Ni dn lu vi my ht hoc bnh dn lu
- C nh dn lu vo da bng ch khu. t mt ng khu ti hoc khu
ch U quanh ng dn lu tht li khi rt ng.
- Kim tra li dn lu
3. Dn lu
- Dn lu 1 bnh: p dng cho Ngi bnh trn kh mng phi n thun
- Dn lu 2 bnh: p dng trong dn lu dch v kh
VI. THEO DI
- Tnh trng Ngi bnh: SpO2, nhp th, ran phi, tnh trng trn kh bng
phim chp phi hng ngy.
- Tnh trng nhim trng chn ng dn lu, theo di v iu chnh p lc
ht (khng qu 40 cmH2O).
VII. X TR BIN CHNG
- Chy mu: hay gp vi dn lu Joly hoc chc phi mch mu, cm mu
bng khu hoc tht ng mch lin sn.
- Ph phi: thng do ht qu nhanh v qu nhiu, cn gim p lc ht v
iu tr ph phi cp.
- Trn kh di da: thng do tc dn lu, cn kim tra v thng ng dn lu
- Nhim khun: nhim trng ti ch t dn lu, vim m mng phi, nhim
trng huyt. S dng khng sinh kinh nghim v theo khng sinh .
- Tc ng dn lu: do cc mu ng,m c, do gp dn lu, do t dn lu
khng ng v tr. Cn thay ng dn lu mi.
TI LIU THAM KHO
1 D Laws, E Neville, J Dufy. Thorax 2003- BTS guidelines for the insertion
of a chest drain.
2 M- Henry, T Arnold, J Harvey. Thorax 2003- BTS guidelines for the
management of spontanous pneumothorax.
9
QUY TRNH K THUT T NG NI KH QUN NG MING
BNG N TRACHLIGHT
I. CH NH
Ging ch nh ca t ni kh qun thng quy:
1. Nhng Ngi bnh c ch nh h hp h tr bng th my xm nhp: Vim
phi, suy h hp, gy m phu thut
2. bo v ng th
- Ngi bnh c nguy c sc, tc nghn ng h hp trn nh bng, vim
thanh mn, chn thng thanh mn
- Ri lon thc
- Mt phn x thanh mn
Ch nh u tin: Ngi bnh c chn thng ct sng c, t np c
II. CHNG CH NH
1. Khng c chng ch nh hon ton trong t ni kh qun
2. Lu t ni kh qun kh thc hin trong trng hp:
NGI BNH b chn thng vng ming, xng hm di
III. CHUN B
1. Bng ambu
2. B ht m ri
3. H thng cung cp oxy
4. Nng dn v h thng n ca ni kh qun Trachlight: thn n c hai pin
AAA, nng dn cng c lun trong nng dn mm, nng dn mm c
bng n u v dy dn t ngun ti bng .
Hnh 1: Nng dn cng v h thng n sng km nng dn mm
5. ng NKQ : Chun b nhiu loi ng
+ Lun nng dn vo trong lng ni kh qun bng n cch mt vt ca ni
kh qun khong 2cm trnh gy tn thng hu hng, thanh mn do nng dn
cng.
+ Kha c nh ni kh qun vo h thng n.
10
+ Un cong ni kh qun ti im hng dn trn nng dn thnh gc 90
(ging nh hnh gy nh gn)
6. Monitor theo di nhp tim, SpO2
7. ng nghe, my o huyt p
8. Cc phng tin bo h: knh mt, khu trang, gng, o th thut, m.
9. Thuc t, thuc an thn, gim au
- Cc thuc khi m (Thiopentone, Fentanyl, Midazolam).
- Thuc gin c Suxamethonium hoc Rocuronium
- Atropine
- Adrenalin 10ml dung dch 1/10.000
Ngoi ra cn chun b thm: cng ging nh t ni kh qun thng quy
10. Dng c m mng nhn gip.
+ Dao m
+ Canun m kh qun c bng chn
11. My soi ph qun
12. B m kh qun
IV. QUY TRNH T NI KH QUN
Bc1. Ngi bnh
- Gii thch cho Ngi bnh v/hoc gia nh
- Bnh nm nga u ngang vi thn, khng k gi
- Mc my theo di, ht m, dch d dy
- t 1 ng truyn tnh mch ngoi bin
Bc 2. Khi m: Khi m nhanh
- Cung cp oxy 100% trc trong 3-4 pht.
- Xt xylocain 2% vo li, hng, thanh mn
- Thuc khi m: phi hp hoc dng ring r
+ Fentanyl: 1 1,5 g/kg tim tnh mch
+ Midazolam: 0,3 mg/kg tim tnh mch
+ Kt hp vi Suxamethonium 1mg/kg hoc s dng Propofol
+ Bp bng oxy mask oxy 100%
Bc 3: Lun ng ni kh qun c n Trachlight
- Gim cng nh sng trong phng th thut
- Tay tri m ming Ngi bnh, ng thi nng hm di v ko li
Ngi bnh khai thng ng th.
- Tay phi cm n ni kh qun a v gia ming ca Ngi bnh y
li v np thanh mn ln trn. Ch quan st vng trn sn gip.
11
- V tr ng u n soi nm im chnh gia trn sn gip. Hi nga
tay phi a n soi v pha u Ngi bnh ( Hnh 4) Khi n soi
s chiu nh sng vng trn sn gip Ngi bnh qua 2 dy thanh
thnh hnh trn (nu n soi v tr lch hoc khng ng th nh sng
n vng trn sn gip s m hoc khng nhn thy)
- Rt nng dn cng, y n di chuyn xung pha di nu n ng
v tr trong ni kh qun th nh n ti v tr trn xng c s c hnh
nn.
- Rt nng dn mm, y ni kh qun vo su n su thch hp
Hnh 2: K thut m ming v a n ni kh qun Trachlight
Hnh 3: Thit ct dc v tr ng ca u n soi khi s dng n ni kh
qun Trachlight
12
Hnh 4: Thit ct dc k thut di chuyn tay v n ni kh qun
Trachlight quan st c nh n pha trn xng mng
Bc 4: Kim tra ng
- u NKQ nm 1/3 gia ca kh qun TB n: 20- 21 cm v nam: 22- 23cm
- C nhiu cch xc nh v tr NKQ:
+ Nghe phi, nghe vng thng v
+ Xem hi th c pht ngc ra khng?
+ o ET CO2 kh th ra
+ chp Xquang
Bc 5: C nh ng
+ C nh bng dnh hoc bng dy bng c ngng ming
+ Bm bng chn v kim tra p lc bng chn duy tr p lc bng chn
18- 22 mmHg.
Bc 6: Ghi chp h s v theo di Ngi bnh sau khi t NKQ
V. THEO DI V X TR TAI BIN
1. Theo di
Kim tra v tr ca ng ni kh qun bng chp XQ phi. u ng phi
cch Carina 3-5cm hoc ngang D2-4.
Nhp tim, SpO2 trn my monitor.
Kh mu ng mch.
o huyt p Ngi bnh.
2. X tr
Ngng tim: cp cu ngng tun hon.
Nhp chm: Ngng th thut, tim Atropin 0,5-1 mg TM
Tt huyt p sau t NKQ: Thng do gin mch, tc dng ca thuc an
thn, gim tin gnh ca tim do thng kh p lc dng. X tr: Truyn
dch nhanh 500- 1000ml dch ng trng, t ng truyn TMTT theo
di CVP, vn mch nu huyt p khng p ng vi truyn dch.
13
Chy mu do chn thng hng, np thanh mn: bm ra, ht sch.
Ph n np thanh mn v dy thanh m, kim tra cc bin chng ny trc
khi rt ni kh qun.
Nhim khun phi v ph qun: khng sinh.
TI LIU THAM KHO
1. V Vn nh, t ng ni kh qun cp cu, Hi sc cp cu ton tp,
nh xut bn y hc, trang 517 520.
2. Micheal Lippmann, Endotracheal intubation, The Washington Manual of
Critical Care, A Lippincott Manual (2012), trang 582 588.
14
QUY TRNH K THUTCHC HT KH MNG PHI CP CU
I. I CNG
- Chc ht kh mng phi l 1 k thut cp cu, thng thc hin cc
khoa cp cu x tr ban u cc Ngi bnh b trn kh mng phi
- L k thut quan trng nhng khng phi kh thc hin, l yu cu bt
buc phi nm r i vi cc bc s cp cu
Mc gii phu: v tr cc khoang lin sn
II. CH NH
- Trn kh mng phi t nhin tin pht
- Trn kh mng phi p lc
15
Trn kh mng phi phi Trn kh mng phi p lc
III. CHNG CH NH
- Khng c chng ch nh tuyt i
- Chng ch nh tng i:
+Trn kh mng phi th pht (thng m dn lu mng phi)
+ Trn kh mng phi do chn thng khng tng p lc
+ Ch khi c: nhng bt thng nh gim tiu cu, ri lon ng mu (cn
nhc li ch v nguy c). Nhim trng da ti v tr d nh chc ht kh, (nn
chn v tr da khng b nhim trng)
IV. CHUN B
1. Ngi lm th thut
- Bc s: 01 ngi, c o to v nm vng k thut ch ht kh mng phi
- iu dng: 02, c o to v ph gip bc s chc ht kh mng phi
2. Dng c
- Dung dch st trng da: cn, iod
- Dng c gy t ti ch: Lidocain 2%, kim 25G, xylanh 5ml
- Gng, m, o, khu trang v trng
- Toan v trng
- Dng c theo di SpO2
- Kim chc ht kh mng phi, thng dng loi 16-18G hoc ln hn nu
cn, khng nn dng cc loi kim c mi vt qu nhn d gy thng v v
cc bng kh nhu m phi (tt nht dng catheter chc mng phi
chuyn bit)
- Dy dn gn vi kha chc 3
- Bm tim ht kh loi 50-100ml hoc my ht cc bnh dn lu
- B m mng phi, nu khi cn s m dn lu mng phi
3. Ngi bnh
- Gii thch cho v k thut NGI BNH yn tm, hp tc
- o cc chc nng sng (mch, nhit , huyt p, nhp th, SpO2)
- Kim tra phim XQ phi, xc nh chnh xc bn b trn kh
4. H s bnh n
16
Kim tra li h s bnh n, giy k cam kt ng thc hin th thut
ca Ngi bnh, gia nh Ngi bnh, phiu ghi chp theo di th thut.
V. CC BC TIN HNH
1. Kim tra h s bnh n
Kim tra li h s bnh n, giy cam kt ng thc hin th thut ca
Ngi bnh, gia nh Ngi bnh, phiu ghi chp theo di th thut.
2. Kim tra Ngi bnh
nh gi li cc chc nng sng ca Ngi bnh c an ton cho thc hin
th thut.
3. Thc hin k thut
- Ngi bnh ngi ta lng vo gh ta hoc nm t th Fowler
- Khm v xc nh v tr trn kh mng phi, i chiu vi phim XQ
- St trng v tr chc
- Gy t ti v tr chc ch giao nhau gia khoang lin sn II (hay III) v
ng gia xng n, hoc khoang lin sn IV (hay V) ng nch gia.
- Lp kim vo xyranh 5ml, m kim thng gc vi mt da ngay b trn
xng sn di ( trnh b mch thn kinh lin sn)
- Va m kim va ht chn khng n khi vo n khoang mng phi (lc
ht trn xyranh gim t ngt, Ngi bnh ho do b kch thch mng
phi), rt nng trong, tip tc lun v ngoi vo
- Lp chui catheter vo dy dn c gn kha chc 3 hoc ng cao su c
kp km Kocher thay cho van
- Ht kh bng bm tim cho n khi ht khng ra g (ngng ht khi gp
khng lc, Ngi bnh ho). ng chc 3 v c nh catheter
- Theo di Ngi bnh 6-8 gi, chp lai phim XQ phi, nu ht kh, Ngi
bnh ht kh th c th cho v nh theo di.
- Nu ht khng ht kh, lp vo my ht lin tc
VI. TAI BIN V BIN CHNG
- Chy mu v au do chc vo b mch thn kinh lin sn
- Nhim trng: do th thut thiu v trng
- Trn kh di da
TI LIU THAM KHO
1. V Vn nh. Chuyn mn k thut hi sc cp cu
2. Shahriar Zehtabchi, (2007). Management of Emergency department patiens
with primary spontaneous pneumothrax. Annals of Emergency Medicine.
3. Shoaib Faruqi, (2004). Role of simple needle aspiration in the
management of pneumothorax.
17
QUY TRNH K THUT T NI KH QUN
I. I CNG
t ni kh qun l vic lun ng ni kh qun qua ng mi hoc ng
ming vo trong kh qun. Cho ti nay y vn cn l mt phng php kim
sot ng th tt nht v hiu qu nht. Yu cu i vi ngi bc s trong
thc hnh phi thun thc k thut t ni kh qun. C nhiu phng php t
ni kh qun trong t ni kh qun bng n soi thanh qun c coi l
phng php thng quy.
II. CH NH
- Tc ng th cp tnh: chn thng, ht phi, nhim khun...
- Ht cht tit
- Bo v ng th
- Suy h hp: ARDS, hen PQ, COPD
III. CHNG CH NH
1. Chng ch nh t NKQ ng ming
- Chn thng thanh kh qun
- Chn thng bin dng hm mt
- Phu thut hm hng
- Cng, sai khp hm
2. Chng ch nh t NKQ ng mi
- Ngng th
- Chn thng, bin dng mi hm mt
- Tc nghn c hc ng h hp do: chn thng, u, d vt
- Chn thng thanh kh ph qun
- Ri lon ng mu, gim tiu cu, ang iu tr chng ng
- Chy dch no tu qua xng sng
- Vim xoang, ph i cun mi, polyp mi
IV. CHUN B
1. Ngi thc hin
- Bc s: 01 ngi, c o to v nm vng k thut t ni kh qun
- iu dng: 02, c o to v ph gip bc s t ni kh qun
2. Dng c
- Dng c, thuc gy t ti ch: Lidocain 2%, bm tim 5ml
- Gng, m, khu trang
- My theo di SpO2
- n soi thanh qun li thng v cong
18
- Kp Magill
- Thuc tin m: midazolam, propofol
- ng ni kh qun cc c, cch chn ni kh qun:
+ Tng ng ngn nhn ca Ngi bnh.
+ N 7,5 - 8, nam 8 - 9; tr em = 4 + tui (nm)/ 4.
+ ng NKQ t ng mi < ng ming 1mm.
+ Bng c NKQ vi tui:
Tui ng knh trong ca ng (mm)
Ngi ln, tr > 14 t 8 9
Tr 10 6,5
Tr 6 t 5,5
tr 4t 5
tr 1 t 4
tr 3 thng 3,5
tr s sinh 3
3. Ngi bnh
- Gii thch cho v k thut gia nh NGI BNH yn tm, hp tc
- o cc chc nng sng (mch, nhit , huyt p, nhp th, SpO2)
- t Ngi bnh t th thch hp, nm nga, cho th oxi hoc bp bng
qua mt n ty tnh trng Ngi bnh. Nu c chn thng ct sng c
phi chn phng php t NKQ cho Ngi bnh chn thng c.
- Mc my theo di, ht m, dch d dy
4. H s bnh n
Kim tra li h s bnh n, giy k cam kt ng thc hin th thut
ca Ngi bnh hoc gia nh Ngi bnh, phiu ghi chp theo di th thut.
V. CC BC TIN HNH
1. t NKQ ng ming
1.1. Kim tra h s: Kim tra li ch nh, chng ch nh v cam kt ng
thc hin th thut.
1.2. Kim tra li Ngi bnh: Kim tra li cc chc nng sng ca Ngi bnh
trc khi tin hnh th thut
1.3. Thc hin k thut
1.3.1. Cho Ngi bnh th oxy hoc bp bng qua mt n
1.3.2. Dng an thn, tin m
+ Midazolam 0.1-0.4 mg/kg
+ Hoc Fentanyl 5-7g/kg
19
+ Hoc Ketamine 1.5mg/kg
+ Hoc Thiopental 3-5 mg/kg
+ Hoc Propofol 1-2 mg/kg
- Thuc gy bloc thn kinh c (thuc dn c): C th ch nh trong mt s
trng hp cn thit
+ Succinylcholine 1.5 mg/kg khng dng khi Ngi bnh tng kali mu
+ Hoc thay th bng Rocuronium 0.6-1mg/kg
1.3.3. Lm nghim php Sellick, bo v trnh tro ngc
1.3.4. Bc l thanh mn
Tay tri:
- Cm n soi thanh qun, lun li n vo ming gt t P qua T
- Nng n bc l thanh mn v np thanh mn
- a u li n st gc np thanh mn n li cong (H2)
- Hoc ln np thanh mn i vi n li thng (H1)
- Nng n bc l r thanh mn khng ly cung rng hm trn lm im ta
1.3.5. Lun ng NKQ
- Tay tri vn gi n t th bc l thanh mn
Hinh 1 Hinh 2
Thanh mn Hai dy thanh
Sn np TM
20
- Tay phi cm u ngoi ng NKQ:
+ Lun ng vo u trong ca ng st vo thanh mn
+ Nu kh khn: th thut Sellick, panh Magill, dy dn...
+ Qua thanh mn y ng vo su thm 3- 5 cm
1.3.6. Kim tra ng
- u NKQ nm 1/3 gia ca kh qun TB n: 20- 21 cm v nam: 22-
23cm
- C nhiu cch xc nh v tr NKQ:
+ Nghe phi , nghe vng thng v
+ Xem hi th c pht ngc ra khng?
+ S v tr bng chn
+ o ET CO2 kh th ra
+ Xquang ngc ...
1.3.7. C nh ng
+ Bm bng (cuff) ca NKQ khong 20 mmHg
+ C nh bng dnh hoc bng dy bng c ngng ming
2. K thut t NKQ ng mi
2.1. Kim tra h s: Kim tra li ch nh, chng ch nh v cam kt ng
thc hin th thut.
2.2. Kim tra li Ngi bnh: Kim tra li cc chc nng sng ca Ngi bnh
trc khi tin hnh th thut
2.3. Thc hin k thut
2.3.1. Cho Ngi bnh th oxi hoc bp bng qua mt n
2.3.2. Dng an thn, tin m
- C th p dng phng php gy t (GT) ti ch:
- GT ng mi: kh dung, phun m...
- GT phn trn hai dy thanh m, gc li
- GT phn di hai dy thanh m
- Khng dng thuc gy bloc thn kinh c
2.3.3. Lun ng qua mi
- a u ng vo l mi trc, mt vt quay v pha cun mi.
- y ng vung gc vi mt NGI BNH, va y va xoay nh.
- Khi u ng NKQ i qua l mi sau c cm gic nh hng tay
21
2.3.4. Lun ng vo kh qun
Dng n:
- Tay tri t n vo ming NGI BNH v bc l thanh mn
- Tay phi lun ng qua thanh mn vo kh qun tng t nh khi t -
ng ming.
t NKQ khng dng n (t m):
- Tay tri: lng bn tay t vo chm phi hp vi tay phi iu chnh u
trong ca ng NKQ
- Tay phi: cm u ngoi ng NKQ:
+ D tm v tr c lung hi th ra mnh nht.
+ i n u th ht vo, y ng vo su thm khong 5 cm.
+ ng i vo qua thanh mn c cm gic nh tay, c hi chng xm nhp
Ngi bnh ho sc sa v c hi th pht qua ming ng
+ ng vo d dy ngi bnh khng ho sc, khng hi th pht ra ming ng
+ ng vo cc xoang hai bn thanh mn c cm gic y nng, vng ng v
khng i su c na lc ny nn rt ra vi cm chnh lai hng ng
2.3.5. Kim tra v tr ng:
- Tng t t ng ming
- t ng vo su hn ng ming 3 - 4 cm
2.3.6. C nh ng:
Tng t t ng ming
V. TAI BIN V BIN CHNG TRONG KHI T NKQ
- Tn thng ct sng, tng p lc ni s.
- Ht phi: dch d dy, rng, cht tit hu.
- Tn thng rng, hu, thanh qun, kh qun.
- t nhm vo thc qun.
- t NKQ vo ph qun gc phi.
- Chy mu.
- Thiu xy.
- Ri lon v tim mch thng gp hn nhng ngi thiu mu c tim
TI LIU THAM KHO
1. Michael Dunham C; Robert D. Barraco et al Guidelines for
emergency tracheal intubation immediately following trauma injury.
2. Christopher Kabrhel, Todd W. Thomsen, Gary S. Setnik, Ron M.
Walls (2007) - Orotracheal Intubation - N Engl J Med 356;17.
22
QUY TRNH K THUT KHAI THNG NG TH
I. I CNG
Khai thng ng th l mt k thut cp cu rt quan trong i vi cc
ngi thc hin cp cu nhm m bo xy v thng kh y cho Ngi
bnh.
II. CH NH
- Tc nghn ng th do tt li
- Tc nghn ng th do dch tit
- Tc nghn ng th do di vt
III. CHNG CH NH
Khng c chng ch nh
Lu : nu nghi c chn thng ct sng c th phi c nh ct sng c
trc khi tin hnh bt k k thut no lm thay i t th c Ngi bnh.
IV. CHUN B
1. Ngi thc hin: bc s, iu dng, k thut vin thnh tho k thut.
2. Phng tin: Forcep ly d vt, canuyn hu ming, canuyn hu mi, sonde
ht m v my ht m
3. Ngi bnh: nu Ngi bnh tnh cn gii thch r th thut
4. H s bnh n:
Gii thch v k thut cho Ngi bnh, gia nh Ngi bnh trong trng hp
cn thit yu cu gia nh Ngi bnh k cam kt ng thc hin k thut,
phiu ghi chp theo di th thut.
V. CC BC TIN HNH
1. Kim tra h s: Kim tra li ch nh, chng ch nh v cam kt ng thc
hin th thut.
2. Kim tra ngi bnh: Kim tra li cc chc nng sng ca Ngi bnh
trc khi tin hnh th thut
3. Thc hin k thut
3.1. K thut nga u/nng cm: Ngi bnh nm nga.
Bc 1: Ngi thc hin ng mt bn ca Ngi bnh
Bc 2: Mt tay t di cm v nng cm ln trn, tay cn li t trn
trn, p xung di v v pha thn
Bc 3: Kim tra ng th v ly b d vt nu c
23
3.2. K thut n gi hm
Bc 1: Ngi thc hin ng pha u Ngi bnh
Bc 2: Ngn tay tr v ngn gia ca hai tay mc vo gc hm, ngn ci t vo
cm. Dng lc ca cng tay ko cm Ngi bnh ln trn v v pha u
Bc 3: Kim tra ng th v ly b d vt nu c
3.3. K thut Heimlich: khi Ngi bnh tnh v hp tc
Bc 1: Ngi thc hin ng pha sau Ngi bnh
Bc 2: Mt bn tay nm li, tay cn li cm c tay ca tay nm. Dng lc ko
ca cnh tay git mnh v dt khot ng th vi th th ra ca Ngi bnh
Bc 3: Kim tra ng th v d vt bt ra ngoi cha
3.4. K thut Heimlich: khi Ngi bnh bt tnh
Bc 1: Ngi thc hin ngi ln i Ngi bnh
Bc 2: Mt bn tay nm li, tay cn li an cho vi bn tay nm. Ci tay t
trn vng thng v ca Ngi bnh. Dng trng lc ca na thn mnh, y
thng cnh tay vi cng tay vi ng tc mnh v dt khot ng th vi th th
ra ca Ngi bnh
Bc 3: Kim tra ng th v ly b d vt nu c
24
3.5. K thut ly b d vt bng tay
Bc 1: Ngi thc hin ng 1 bn ca Ngi bnh
Bc 2: M ming Ngi bnh. Ngn tay ci ca mt tay mc vo hm
di v y xung di. Ngn tay tr ca tay cn li mc vo khoang
ming ly d vt
Bc 3: Kim tra ng th
3.6. K thut v lng/p ngc cho tr nh
T th nm sp:
Bc 1: Ngi thc hin t tr p ln mt trong ca mt cng tay, bn tay
gi cho c thng
Bc 2: u tr thp v hng mt tr xung di. Ngi thc hin dng tay
cn li v nh nhng dng khot vo vng lng tr
Bc 3: Lt nga tr kim tra ng th v ly b d vt
T th nm nga:
Bc 1: Ngi thc hin t tr nm nga ln mt trong ca mt cng tay, bn
tay gi cho c thng
Bc 2: u tr thp. Ngi thc hin dng ngn tr v ngn gia ca tay
cn li p nh nhng dng khot vo vng thng v ca tr
25
Bc 3: Kim tra ng th v ly b d vt
3.7. K thut t canuyn hu ming
Bc 1: t Ngi bnh nm nga. Ngi thc hin ng bn phi ca Ngi
bnh
Bc 2: M ming Ngi bnh. a u trong canuyn vo gia hai hm rng,
phn cong ca canuyn hng ln trn. Tip tc y vo trong cho n khi c
cm gic vng th t t xoay ngc li u trong i theo chiu cong gii
phu ca mn hu. y vo n khi u ngoi vo st cung rng
Bc 3: Kim tra ng th
3.8. K thut t canuyn hu mi
Bc 1: t Ngi bnh nm nga u nga ti a. C th k mt gi mm
di c. Ngi thc hin ng bn phi ca Ngi bnh
Bc 2: Bi trn pha ngoi ca canuyn bng du parafin. Lun canuyn vo mt
bn mi v y t t n khi u ngoi vo st cnh mi
Bc 3: Kim tra ng th
VI. THEO DI
- Theo di cc du hiu chc nng sng ca Ngi bnh
- Theo di tnh trng ng th. Mt k thut hiu qu khi Ngi bnh d
chu hn. Ht cc triu chng ca tc nghn.
VII. TAI BIN: t tai bin nu tin hnh ng k thut
26
QUY TRNH K THUT LY MU XT NGHIM KH MU QUA
CATHETER NG MCH
I. I CNG
o pH v kh mu l xt nghim rt quan trng theo di v iu chnh cc
thng s cho Ngi bnh nng, Ngi bnh suy h hp, Ngi bnh th my.
Xt nghim kh mu cho php nh gi tnh trng oxi ha mu, tnh trng thng
kh v thng bng kim toan. Kh mu l mt xt nghim thng quy rt quan
trng, c thc hin ti ging cho cc Ngi bnh hi sc cp cu.
II. CH NH
Ly kh mu nhiu ln cc Ngi bnh suy h hp, sc, Ngi bnh th
my do tn thng phi theo di thng xuyn kh mu.
III. CHNG CH NH
Ri lon ng mu, bnh a chy mu (hemophilia), tn thng mch mu, da
m mm vng nh t catheter.
IV. Chun b
1. Ngi lm th thut: Bc s c o to k thut t catheter ng mch
2. Ngi bnh: Ngi bnh phi c gii thch y trc khi tin hnh
ly mu lm xt nghim. Nu catheter ng mch c t chi trn, nn
tay t th trung gian sao cho tay ngang mc vi tim. Ly y
thng tin cn thit: mch, huyt p, nhit , SpO2, cc thng s my th
(nu th my), thng s nng xy v dng c th xy (nu Ngi
bnh th xy).
3. Dng c
- Mt catheter ng mch c t sn m bo thng tt. u catheter nn
c ni vi mt chc ba
- B dng c ly mu ng mch: xy lanh trng sn Heparin, lp bt u xy
lanh, bng st trng bng cn, gc v khun
- Xy lanh 5 mL hoc 10 mL dng ui khong cht
- Gng tay v khun
- Form ch nh vi cc thng tin cn thit khi xt nghim kh mu ng mch.
4. H s bnh n: Kim tra li h s bnh n, giy k cam kt ng thc hin
th thut ca Ngi bnh, gia nh Ngi bnh, phiu ghi chp theo di th
thut.
V. CC BC TIN HNH
1. Kim tra li h s bnh n
Kim tra li h s bnh n, giy cam kt ng thc hin th thut ca
Ngi bnh, gia nh Ngi bnh, phiu ghi chp theo di th thut.
27
2. Kim tra li Ngi bnh
nh gi li cc chc nng sng ca Ngi bnh c an ton cho thc hin
th thut.
3. Thc hin th thut
Bc l u catheter ng mch, v chc ba
St trng phn chc ba cn ly mu
Dng xy lanh 5 hoc 10 ly ton b lng dch v mu trong catheter. Th
tch cn ly c khuyn co l 3 n 5 ln th tch khong cht ca catheter
(ty theo nh sn sut quy nh)
Kha chc ba v tho xy lanh ui khong cht
Kt ni vi xy lanh ly mu, m chc ba v ly 0,5-1 mL mu
Kha chc ba v tho xy lanh mu xt nghim. ng li chc ba.
ui phn khng kh u xy lanh vo gc v khun.
V nh xy lanh trn u vi Heparin
Gi n phng xt nghim v lm xt nghim ngay. Thi gian t khi ly mu
n khi lm xt nghim khng c qu 15 pht.
Kt ni li h thng theo di huyt p lin tc.
VI. CC TAI BIN V BIN CHNG
- Tc mch
- Tc catheter
- Chy mu
- Nhim trng qua catheter
Hnh 1: Ly ton b lng mu khong cht ca catheter
TI LIU THAM KHO
1. Gerald T.Golden, Roger W.Litwiller, et al; The interpretation of arterial
blood gases: A Concise Guide for Clinicians, Southern medical journal ,
September, 2009, Vol 66, No 9.
2. Wagner P D - Interpretation of blood gases, Chest 1980;77;131-132.
3. Orlando Regional Healthcare, Education&Development; Interpretation of
the blood gases, Self-Learning Packet 2004.
28
QUY TRNH K THUT NI SOI KH PH QUN CP CU
I. I CNG
- Ni soi kh ph qun l bin php thm khm trong lng ph qun bng
ng ni soi
- Ni soi ph qun c th thc hin bng ng ni soi cng hoc ng ni soi mm
- So vi ng ni soi ph qun cng, ng ni soi ph qun mm d thc hin
hn v an ton hn cho Ngi bnh, c th quan st thy c ton b cy ph
qun v khng cn gy m ton thn hoc thc hin trong phng m
II. CH NH
1. Ch nh chn on
1.1. Ho ra mu
- Xc nh v tr chy mu v chn on nguyn nhn
- Vi chy mu ang tip din, v tr v cn nguyn c pht hin vo
khong 90%. T l ny gim xung 50% sau khi cm mu
1.2. Xp phi
Ngoi tc nghn ph qun do khi u c tnh hoc d vt th bt tc do dch
nhy l ph bin nht. Bt tc do dch nhy thng m rng ra ngoi vi vt
khi tm quan st ca ng ni soi ph qun
1.3. Bnh nhu m lan ta
- Sinh thit phi qua ph qun (transbronchial lung biopsy) v ra ph qun
ph nang (BAL - bronchoalveolar lavage) c th cung cp thng tin v cc khi
u nhu m
- BAL l bin php gip chn on cc nhim trng c hi Ngi bnh
c suy gim min dch
- Sinh thit phi bng ng ni soi hunh quang (fluoroscopy) c th ci
thin c vic xc nh v tr v hn ch trn kh mng phi
1.4. Tn thng do ht cp tnh
- Xc nh v tr gii phu v mc nng ca tn thng sau khi ht phi khi
- Tc nghn ng h hp trn c th xut hin trong vng 24 gi ca tn
thng do ht
- Suy h hp cp tnh kh nng l do thay i nim mc ti cc ph qun
thy hoc ng h hp di
1.5. Chn thng ngc do vt t
- Ngoi t ng dn kh sau chn thng vt t th ho ra mu, xp thy
phi, trn kh trung tht hoc trn kh mng phi cng c th gp
29
1.6. nh gi tn thng sau t ng ni kh qun
- nh gi tn thng thanh qun hoc kh qun sau t ng ni kh qun
1.7. Nui cy vi khun
- xc nh vi sinh vt nh c ti ng h hp khi Ngi bnh khng
th khc m
- Nui cy nh lng bnh phm c ly bng bn chi c bo v ci
thin c mc chnh xc ca mu cy ly qua ni soi ph qun thng quy
- Ngi bnh khng t ng ni kh qun, mu bnh phm c ly qua
ni soi ph qun khng chnh xc hn mu bnh phm c Ngi bnh khc
nh. C hai mu ny u c dng tnh gi v m tnh gi cao
1.8. Chn on vim phi lin quan ti my th (VAP)
- Cung cp mu nui cy vi khun
- Bi tit m t cc ph qun ngoi vi trong th th ra c th d on c
vim phi lin quan ti my th
- Cc s liu gn y cho thy nui cy nh lng dch ra ph qun ph
nang c th khng chnh xc hn nui cy khng nh lng mu bnh phm ly
qua ni kh qun
2. Ch nh iu tr
2.1. Tng tit m qu mc/xp phi
- Xp thy phi khng p ng vi vt l tr liu lng ngc v ho
- Nh git thuc N-acetylcysteine (NAC), surfactant v DNase ti tng hp
c s dng gip ha lng cht nhy c c. Khng c th nghim lm
sng no ng h cho mc ch s dng ny
2.2. D vt
- Ni soi ph qun ng cng l th thut c la chn ly b cc d vt
ht phi
- Cc dng c i km c sn gip ly b d vt bng ng soi mm
2.3. t ng ni kh qun
- ng soi ph qun, c s dng nh dng c trm bt (obturator) c
lun qua bi ng ni kh qun, c th gip t ng ni kh qun qua ng mi
hoc ng ming Ngi bnh c ng dn kh kh
2.4. Ho ra mu
- p lng ph qun c th lm Ngi bnh n nh tip tc tin hnh cc
bin php iu tr trit hn
+ p lng ph qun c th thc hin c bi ng thng c bng u
chn vo cc l ph qun thy
- Ho ra mu t c th c kim sot bng ra nc mui sinh l
30
2.5. Tn thng tc nghn ng h hp trung tm
- Xem xt ct bng la-de (laser photoresection) hoc t gi (stent) qua
tn thng gy tc nghn thanh qun, kh qun v ph qun ln
2.6. ng l r kh qun mng phi
- quan st u gn hoc nh khu u xa hn ca l r
- Vt liu c tim qua ng ni soi ph qun c th ng c l r
2.7. M kh qun qua da ti ging
- Khi s dng thng quy, vic quan st qua ng ni soi ph qun trong khi
lm th thut lm gim ng k bin chng ca th thut
III. CHNG CH NH
- Bc s cha c o to v k thut, khng c kinh nghim
- Ngi bnh khng hp tc
- Khng th duy tr bo ha oxy y
- Ri lon ng mu Ngi bnh cn ni soi ph qun sinh thit (dng
bn chi hoc kp fooc-xp)
- Ngi bnh c tnh trng huyt ng khng n nh
- Ngi bnh hen ph qun c triu chng m cha c iu tr (ni soi
ph qun ng mm t khi c s dng lm gim tc nghn do nt nhy cho
Ngi bnh t ng ni kh qun c trng thi hen ph qun)
- Bnh phi tc nghn mn tnh nng c kt hp tng CO2 mu (tin m, an
thn, v h tr oxy phi c s dng mt cch thn trng)
- Tng p lc ni s (s dng phi hp cc thuc gy m bo v no, thuc
gin c trnh ho, v theo di st m bo p lc ti mu no y )
IV. CHUN B
1. Ngi lm th thut: L bc s, c o to v k thut ni soi ph qun,
thnh tho k thut, lun lun dnh thi gian kim tra Ngi bnh trc khi
tin hnh k thut ni soi ph qun
2. Ngi bnh
- Thm khm pht hin cc bnh l nn nh hen, bnh tim mch, suy thn,
ri lon ng mu
- Khai thc tin s d ng, thuc ang dng c nh hng ti chc nng
ng mu
- Kim tra xem Ngi bnh chp XQ phi v lm in tm cha?
bo ha oxy ca Ngi bnh nh th no?
- Ngi bnh phi nhn n trc khi lm th thut
- Ngi bnh v/hoc ngi thn phi ghi bn cam kt lm th thut
- t ng truyn tnh mch
31
3. Dng c
- My ni soi ph qun, my theo di Ngi bnh, SpO2, thuc tin m,
ng xt nghim.
- Dch truyn, bm tim, dy truyn,..
4. H s bnh n
Gii thch v k thut cho Ngi bnh, gia nh Ngi bnh v k cam kt
ng k thut, phiu ghi chp theo di th thut.
V. CC BC TIN HNH
1. Kim tra h s: Kim tra li ch nh, chng ch nh v cam kt ng thc
hin th thut.
2. Kim tra Ngi bnh: Kim tra li cc chc nng sng ca Ngi bnh
trc khi tin hnh th thut.
3. Thc hin k thut
- Gy t cc b bng lidocaine kh dung v thch lidocaine ti ch.
+ Sau khi s dng gy t ti ch, lidocaine hp thu qua nim mc v t
c nng trong mu rt nhanh, thm ch c th gy c.
+ Nng trong phm vi iu tr thp t c nu tng liu s dng < 200 mg
+ t ngt thay i tnh trng thc, xut hin o gic, co git, tng nhu
cu thuc an thn hoc tt huyt p th phi ngh ti ng c lidocaine.
+ Methemoglobin mu cng c m t khi s dng cc thuc gy t
dng ester ti ch.
- Ngi bnh khng c ni kh qun: ni soi ph qun qua mi hoc ming
- Ngi bnh c ng ni kh qun:
+ ng ni kh qun c a qua mt chc ni xoay (swivel adapter) c
mng cao su trnh mt th tch kh lu thng (Vt). S dng khun bm (bite
block) trnh h hi ng ni soi ph qun.
+ Cn nhc cc iu sau trc khi v trong khi ni soi ph qun.
ng ni kh qun c ng knh trong 8 mm cho php m bo c
th tch kh lu thng (Vt) v di chuyn an ton ng ni soi ph qun kch c
ngi ln.
Ni soi ph qun c th to ra mt p lc dng cui th th ra (PEEP)
vo khong 20 cmH2O do c nguy c gy ra chn thng do p lc
PEEP ci t sn cn c b
Nng oxy th vo (FiO2) phi c tng ln 100%
Th tch kh th ra (Vte) phi c theo di lin tc; th tch kh lu
thng (Vt) thng phi c tng thm ti 40% - 50%
Ht m/dch tit s lm gim kh lu thng (Vt) do cn phi c hn ch
+ Trong qu trnh ni soi ph qun, liu php oxy lin tc, theo di nng
oxy mu, in tm v huyt p l rt cn thit
32
VI. THEO DI SAU NI SOI PH QUN
- Chp XQ phi loi tr trn kh mng phi
+ Sau khi sinh thit qua ph qun (transbronchial biopsy) Ngi bnh
khng c ng ni kh qun
+ Sau khi ni soi ph qun thng quy Ngi bnh c ng ni kh qun,
thng kh nhn to
Tr li cho Ngi bnh thng kh nhn to cc thng s ci t my th
nh trc khi tin ni soi ph qun
Ngi bnh khng c ng ni kh qun, th oxy lin tc trong 4 gi
Theo di cc du hiu sng cho ti khi Ngi bnh n nh trong t nht 2 gi
Ngi bnh khng c n v/hoc ung cho ti khi thuc gy t cc b
ht tc dng (khong 1 2 gi)
St sau ni soi ph qun thng gp l do gii phng cc cytokin; st c
km rt run v xut hin mun > 24 gi th c kh l do nng vim phi sau ni
soi ph qun
VII. BIN CHNG V TAI BIN
- Khi c thc hin bi bc s c o to th ni soi ph qun bng ng
mm thng quy rt an ton
- T l t vong khng vt qu 0,1%
- T vong do tin m qu mc hoc gy t ti ch, ngng th do chy mu,
co tht thanh qun, co tht ph qun v ngng tim do nhi mu c tim
- T l bin chng chung < 8%
- Bin chng khng gy t vong: st, vim phi, cc phn ng ca thn
kinh giao cm, co tht thanh qun v co tht ph qun, tt huyt p, ri lon nhp
tim, trn kh mng phi, cc vn lin quan ti gy t, v mt ting
TI LIU THAM KHO
1. Oren P. Schaefer, Richard S. Irwin. Bronchoscopy. In: Richard S. Irwin, James M.
Rippe, Manual of Intensive Care Medicine 4th
Edition 2010.
2. Bollinger CT, Sutedja TG, Strausz J, et al. Therapeutic bronchoscopy
with immediate effect: laser, electrocautery, argon plasma coagulation and
stents. Eur Respir J 2006;27:12581271.
3. Canadian Critical Care Trials Group. A randomized trial of diagnostic
techniques for ventilator associated pneumonia. N Engl J Med
2006;355:26192630.
This multicenter trial found no differences in two different diagnostic
strategies for VAPBAL with quantitative culture vs. endotracheal
aspirate with nonquantitative culture.
33
QUY TRNH K THUT THI NGT
I. I CNG
- Thi ngt l phng php cp cu nn nhn ngng th t ngt do nhiu
nguyn nhn khc nhau gy nn (sp hm, ui nc, in git, ng c...)
nhng cha c ngng tun hon hoc c ngng tun hon.
- Thi ngt c tin hnh bng cch ngi cp cu thi trc tip hi ca
mnh qua mm nn nhn.
II. CH NH
- Ngng tun hon
- Ngng th t ngt nhng cha c ngng tun hon
III. CHNG CH NH
- Khng c chng ch nh.
- Tuy nhin khng thi ngt trc tip vi nhng nn nhn nghi c nhiu
kh nng mc bnh truyn nhim: HIV...
VII. CHUN B
1. Ngi thc hin
- Bc s, iu dng hoc ngi c o to v nm c k thut
2. Dng c: hp dng c cp cu ngng th ngng tim, c chun b sn
- Bng, mt n, ng NKQ, my theo di Ngi bnh c in tim, bm tim
5ml, gng, m, khu trang,..
- My sc in, oxi,
- Thuc Adrenalin, dch truyn, catheter ngoi bin,.
3. Ngi bnh
t Ngi bnh t th nm nga
IV. CC BC TIN HNH
- Nn nhn nm nga, m ng dn kh bng cch nga u v nng cm
+ t mt bn tay (thng l tay khng thun) ln trn nn nhn v y
nga u nn nhn ra sau mt cch nh nhng trong khi vn th cc ngn tay ci
v tr t do bp bt mi nn nhn nu cn thi ngt
+ t cc u ngn tay ca bn tay cn li (thng l tay thun) di cm
nn nhn, nng cm ln m ng dn kh.
34
Hnh 1 v 2: T th nga u v nng cm
(Khng c y mnh hm nn nhn v ng tc ny c th lm ct sng
c b tn thng nng hn nu c km chn thng. V vy, nn m ng dn
kh (nga u v nng cm) mt cch thn trng cho c nn nhn c hoc khng
c tn thng ct sng c).
- Gi m ng dn kh, kim tra h hp (quan st, nghe ngng v cm
nhn nhp th).
V. THEO DI
Nu thi ngt c kt qu:
Ch t th Ngi bnh, sc mt, ng t, nhp th, mch, huyt p...
Vn chuyn Ngi bnh n c s y t gn nht nu Ngi bnh ti lp c t
th.
35
QUY TRNH K THUT M KH QUN CP CU
I. I CNG
- M kh qun cp cu l to mt ng th nhn to qua mng nhn gip
- L mt k thut khai thng ng th nhanh chng, c bit trong cp
cu ngt th cp.
- Mng nhn gip c mc gii phu tng i r v d i vo ng th nht
- C 2 loi k thut: chc mng nhn gip v m mng nhn gip
Mc gii phu:
Mng nhn gip nm gia sn gip v sn nhn, c c nhn gip che ph
1. Sn np thanh mn 5. C phu sau
2. L nhnh trong TK thanh qun 6. Sn gip
3. Mng gip mng 7. Phn ng c nhn gip
4. Cc c phu cho v ngang 8. Phn chch c nhn gip
9. Kh qun
II. CH NH cc trng hp khai thng ng th cp cu:
- Suy h hp cp, ngt th cp t ni kh qun tht bi hoc c chng
ch nh
- Ngi bnh b chn thng hm mt, chn thng ct sng c, hoc
a chn thng
III. CHNG CH NH: khng c chng ch nh tuyt i
- Ngi bnh c cc bnh l thanh qun nh ung th, vim sn np
thanh qun
- Thn trng Ngi bnh c bnh v mu
- Tr em di 10 tui do thanh qun nh c hnh phu m phn nh nht
l sn nhn
36
IV. CHUN B
1. Ngi thc hin
- Bc s : 02 ngi, c o to, thnh tho k thut.
- iu dng: 02 iu dng ph gip bc s, c o to v ph gip bc
s m kh qun.
2. Ngi bnh
- Ngi bnh nm nga
- K mt gi di c hoc vai, nu c chn thng ct sng c khng k
gi v phi bt ng u v c Ngi bnh
- St trng ti ch
- Gy t ti ch bng xylocain 2%
3. Dng c
2.1. Chc mng nhn gip bng kim chc trc tip:
- Bm tim, trong bm tim ht sn 2-3ml Natriclorua 0.9%
- Kim to:
o kim s 14 (14-gauge) vi ngi ln
o Kim s 18 (18-gauge) vi tr em
- Cc dng c khc: gng, st trng, gy t
2.2. M mng nhn c rch da vi b dng c MINITRACH :
- Dao m
- Canuyn c ng knh trong 4mm
- Nng dn
- Khp ni ni kh qun
2.3.M mng nhn gip c rch da vi b dng c MELKER:
- Bm tim ht sn 2-3ml Natriclorua 0.9%
- Kim s 18 hoc catheter
- Dao m
- Dy dn (guidewire)
- Que nong da (Curved dilator)
- Canuyn
4. H s bnh n
Gii thch v k thut cho Ngi bnh, gia nh Ngi bnh v k cam kt
ng k thut, phiu ghi chp theo di th thut.
V. CC BC TIN HNH
1. Kim tra li h s bnh n
Kim tra li h s bnh n, giy cam kt ng thc hin th thut ca
Ngi bnh, gia nh Ngi bnh, phiu ghi chp theo di th thut.
37
2. Kim tra li Ngi bnh
- nh gi li cc chc nng sng ca Ngi bnh c an ton cho thc hin
th thut.
3. Thc hin k thut
3.1. Chc mng nhn gip bng kim chc trc tip
- St trng
- Xc nh v tr mng nhn gip, gy t qua mng nhn gip
- Chc kim vo mng nhn gip theo ng gia, chch mt gc 45 so vi
thn ngi v hng mi kim xung pha di
- Va chc va dng bm tim ht thm d n khi ht ra kh
- Tho bm tim khi c kim
- Ngi bnh c th th t nhin qua kim
- Hoc bp bng bng cch lp khp ni ca ni kh qun s 3-3.5 vo c kim
3.2. M mng nhn c rch da vi b dng c MINITRACH
- St trng
- Xc nh v tr mng nhn gip, gy t da v gy t kh qun qua mng nhn gip
- Dng dao m rch da
- Chc nng dn (mang theo canuyn) qua ng rch da. Khi vo n lng kh
qun th lun nng dn thm vi cm sau y canuyn trt theo nng dn
vo trong kh qun ri rt nng dn ra.
- C nh canuyn
3.3. M mng nhn gip c rch da vi b dng c MELKER
- Xc nh v tr mng nhn gip, gy t da v gy t kh qun qua mng nhn gip
- Rch da thnh mt ng thng theo ng gia di 1-1.5 cm
- Chc kim c lp bm tim qua mng nhn gip qua vt rch da theo mt gc
45 so vi thn ngi (hng kim v pha chn Ngi bnh) ti ng
gia, va chc va ht n khi ra kh
- Tho bm tim, li kim, lun dy dn qua catheter vo ng th
- Rt kim, li dy dn
- Lun canuyn
- Rt que nong v dy dn
- C nh
VI. TAI BIN V BIN CHNG
1. Tai bin v bin chng sm
- Ngt th hoc tc nghn ng th
- Chy mu ti im chc, rch da
- Tn thng thanh kh qun, mch mu
38
- Thng kh qun, thc qun hoc chc vo trung tht
- Trn kh di da, trn kh mng phi, trung tht
- Lun cauyn, kim khng vo ng kh qun
- Chn thng dy thanh m
2. Tai bin v bin chng mun
- Hp di sn gip v hp kh qun
- Tc canuyn
- Mt chc nng nut
- Thay i ging ni
- Nhim trng
- Chy mu mun
- D kh qun thc qun
- Lu lin ch m
TI LIU THAM KHO
1. V Vn nh. K thut m kh qun. Chuyn mn k thut hi sc cp cu.
2. Trnh Xun n . Gii phu thanh qun. Bi ging Gii phu hc
3. Aaron E Bair- Emergent surgical cricothyrotomy. Uptodate, 2012
4. Peter A. Walts - Techniques of surgical tracheostomy. Clin Chest Med
24 (2003) 413 422
39
QUY TRNH K THUT M MNG PHI CP CU
I. I CNG
M mng phi cp cu l mt th thut t mt ng v khun vo khoang
mng phi ,kt ni vi mt h thng kn nhm ht kh hoc dch xut hin trong
khoang mng phi. Mc ch:
- Khi phc li p lc m trong khoang mng phi, gin n phi
- Ngn chn cc nguy c ri lon v huyt ng do nu trn kh ,trn mu
mng phi kiu p lc
- Mc ch iu tr v theo di trong trn m trn mu mng phi
II. CH NH
Trn kh mng phi m c mt trong cc tnh trng sau: Trn cc Ngi
bnh ang th my. Trn kh mng phi s lng ln. Cc Ngi bnh ang
trong tnh trng nng. Trn kh mng phi p lc m sau khi chc kim gii p
trc . Trn kh mng phi th pht sau chn thng ngc kn. Trn kh
mng phi sau th thut chc dn lu kh hoc dch ti thiu, trn kh ny c s
lng ln v c cc biu hi lm sng nng. Trn kh- trn mu mng phi do
chn thng. Thng thc qun c dch d dy d vo khoang mng phi
III. CHNG CH NH
- Khng c chng ch nh tuyt i cho m mng phi, ngoi tr trng
hp Ngi bnh c bnh l lm phi dnh hon ton vo thnh ngc
- Chng ch inh tng i trong cc trng hp Ngi bnh c nguy c
chy mu do ri lon ng mu v dng thuc chng ng, Cc trng hp ny
c th tin hnh th thut khi truyn cc yu t ng mu v tiu cu
m bo mc nguy c chy mu thp tr ln (Tiu cu > 60G/L v APTT
bnh/chng < 1.5)
IV. CHUN B
1. Ngi thc hin th thut: 01 bc s c o to thnh tho k thut, 01
iu dng thnh tho ph gip bc s m mng phi.
2. Ngi bnh
Gii thch th thut cho Ngi bnh hoc ngi nh Ngi bnh. Trong
trng hp khn cp c th khng kp gii thch. t Ngi bnh t th nm
nga u cao, tay bn tin hnh th thut t di u Ngi bnh, sao cho bc
l r vng tam gic an ton
V tr m dn lu l tam gic an ton: b trc l c ngc ln, b sau l c
lng rng, b di l khang lin sn 5
40
3. Phng tin, dng c
Mt b m mng phi c cc dng c cn thit c ng trong mt
hp v khun, bao gm cc dng c sau: 01 dao m v cn dao c 11, mt s
dng c phu thut: Pinch, kp phu tch, c bit phi c 1 Pinch cong u t
bc tch cc lp c khoang mng phi. 01 khn v khun c l ng knh
10cm. 01 xylanh 10ml v 01 xylanh 20ml. Thuc gy t, ng dn lu cht liu
Silicon chng dnh do cc mu ng hnh thnh c kch thc theo ch nh dn
lu. H thng ht dn lu kn p lc m lin tc
4. H s bnh n
Kim tra li h s bnh n, giy k cam kt ng thc hin th thut ca
Ngi bnh, gia nh Ngi bnh, phiu ghi chp theo di th thut.
VIII. CC BC TIN HNH
1. Kim tra li h s bnh n
Kim tra li h s bnh n, giy cam kt ng thc hin th thut ca
Ngi bnh, gia nh Ngi bnh, phiu ghi chp theo di th thut.
2. Kim tra li Ngi bnh
nh gi li cc chc nng sng ca Ngi bnh c an ton cho thc hin th thut.
3. Thc hin k thut
- Ra tay, mc o i gng
- St khun v tr dn lu bng Betadin, cn
- Tri khn v khun
- Gy t tng lp: da, c mng phi, khoang mng phi, nguyn tc gy t l
bt u t ngang xng sn ngay di khoang lin sn nh dn lu tin
dn ln v i su vo khoang lin sn
- Dng dao m rch da v tr ngang xng sn 5 nch gia, chiu di rch
1.5 n 2cm, rch qua lp da vo n lp c
- Dng Pinch cong c u t (Kelly) bc tch tng lp c theo hng t
ngang xng sn ln khoang lin sn v i su vo khoang mng phi
- Khi n khoang mng phi s c cm gicHng tay v c kh hoc dch
tro ra ngoi
- Dng ngn 1 bn tay a vo khoang mng phi thm d v kim tra
ng dn lu vo khoang mng phi ng thi c th bc tch mt phn
khoang mng phi nu c dnh ti ch dn lu
- Sau khi chc chn vo khoang mng phi, tin hnh lun ng Sonde dn
lu: dng Pinke cong kp u ng dn lu a theo ng m trn, khi vo
41
khoang mng phi s c dch hoc kh qua ng dn lu. Nu dn lu kh, cho
u ng hng ln trn. Nu dn lu dch cho u ng hng xung di
- Khu c nh ng dn lu
Ni ng dn lu vi h thng ht lin tc
Kim tra v tr ng dn lu
Chp XQ phi kim tra ng dn lu
V. CC TAI BIN V BIN CHNG
Chy mu kh cm ti v tr dn lu: lin quan n ri lon ng mu,hoc
trong qu trnh m dn lu c ct xuyn qua mch mu
Th thut th bo lm tn thng cc tng bn trong lng ngc : tim phi,mch mu thm ch gy tn thng gan lch trong trng hp xc nh
v tr khng tt
Lm tn thng cc mch mu ln: ng mch ch, ng mch lin sn, trn kh di da,
Do hin tng ti tun hon tr v khi tho dch mng phi qu nhanh gy ph phi cp
Nhim trng ti v tr dn lu, vim m mng phi
Tc ng dn lu do cc mu ng hoc v tr u ng dn lu khng ng
VI. RT DN LU
1) La chn thi im rt dn lu
Nu dn lu kh: sau kp dn lu 12-24h chp li XQ phi khng c trn kh.
Nu dn lu dch mng phi: khi dch mng phi cn ra
42
QUY TRNH K THUT T
NI KH QUN KH TRONG CP CU
I. I CNG
t ng ni kh qun (NKQ) l mt th thut rt thng gp trong x tr
cp cu ngn chn hin tng gim thng kh, gim xy v bo v ng
th nhng Ngi bnh suy h hp, tun hon, thn kinh.
t ng NKQ kh c nh ngha: thi gian t NKQ nhiu hn 10 pht
v /hoc nhiu hn hai ln dng n soi thanh qun c hoc khng dng cc th
thut khc (Sellick, BURP...) v c thc hin bi nhng ngi c kinh
nghim. (trng hp gi kh khi ngi lm th thut t kinh nghim)
II. NH GI NHANH NKQ KH
1. c im gii phu
- Khong cch cm - gip: l khong cch t b trn sn gip n phn
gia cm. Nu khong cch ny < 6 cm (3 khot ngn tay) l t ng
NkQ kh.
- Khong cch gia 2 cung rng o v tr h ming ti a nu < 3 cm l
t ng NKQ kh.
2. Tiu chun lm sng theo Mallampati
Ngi bnh t th ngi, c nga thng, h ming th li, pht m "A":
I: Thy khu ci cng, khu ci mm, li g, thnh sau hng, tr trc v
tr sau Amydan.
II: Thy khu ci cng, khu ci mm, mt phn li g v thnh sau hng
III: Thy khu ci cng, khu ci mm v nn ca li g
IV: Ch thy khu ci cng
Nu l mc III, IV l t NKQ kh.
Hnh 1: Tiu chun lm sng theo Mallampati
3. Hi gy m ca M a cc yu t tin lng sau:
- Cc khi u vng ming hng, u mu, mu t
43
- Nhim khun: vim vng hm di, p xe quanh hng, vim np thanh qun
- Bt thng cu trc bm sinh
- D vt
- Chn thng vng mt: thanh qun, v hm trn, di, chn thng ct sng c
- Bng h hp
- Bo ph
- Hn ch nga c: vim ct sng dnh khp, vim ct sng c do thp
- Thay i v gii phu rng ca nh, c ngn, li to, hm nh...
III. CHUN B
1. Ngi thc hin: Bc s c hun luyn t NKQ, 2 iu dng.
2. Dng c
- n soi thanh qun li thng v cong vi nhiu c li khc nhau
- Kp Magill, nng dn
- Thuc tin m: midazolam, propofol, fentanyl
- ng ni kh qun cc c: 7.0 , 7.5, 8.0
- Oxy, bng mask, cannuyn ming - ming
- Cc dng c khc: my ht ng ht, gng tay, gc, bng dnh, ng nghe,
my theo di
- Cc dng c h tr t NKQ kh (ty trang b ca c s) c th:
+ B t ng NKQ ngc dng
+ B t NKQ bng ng soi mm
+ Mask thanh qun
+ ng NKQ combitube
+ n Trachlight
+ B m kh qun cp cu
IV. CC BC TIN HNH
Bc 1: Ngi bnh
- Bnh nm nga k gi di chm nu khng c CTCS c, nu c CTCS
c khng k gi hoc chn phng php t NKQ khc
- Mc my theo di, ht m, ht dch d dy
- Th xy 100% trc 2 - 5 pht, bp bng mask oxy 100% khi SpO2 <
90% hoc Ngi bnh ngng th.
Bc 2: Dng an thn, gin c (nu cn)
Bc 3: Lm nghip php bo v Sellick
Bc 4: Bc l thanh mn
Bc 5: Lun ng NKQ
Bc 6: Kim tra ng
Bc 7: C nh ng
44
V. CC K THUT H TR NKQ KH
- Tr gip bng tay:
+ Chnh lai t th Ngi bnh, u t th Jackson k gi dy 6
cm di u cho php trc thanh qun v hu ming thng hng
+ Nghim php BURP n thanh qun sang phi, ra trc v ln trn
- t NKQ m ng ming khi m ming hn ch, li to, nga c hn
ch
- t NKQ m qua ng mi dng nng dn sng
- t NKQ ngc dng
- t ng NKQ bng ng soi mm
- t ng NKQ combitube
- Mask thanh qun
- t NKQ dng n Trachlight
- M kh qun qua da
- M mng nhn gip
Ch : Ngi bnh s khng cht v t NKQ tht bi m cht v thng kh tht bi.
VI. TAI BIN V BIN CHNG TRONG T KHI NKQ
- Cc chn thng chy mu: Mi, li, rngrch cun mi