Voorwoord

Ontwikkelgroep Lombok Centraal is een wijknetwerk dat actief streeft naar een bewoonbare toekomst voor het Westplein en omgeving. De ingrijpende aanpak van het stationsgebied biedt kansen om ook van dit deel van de stad eindelijk iets moois te maken. Daarom bundelen wijkbewoners en verschillende organisaties hun krachten en verdiepen zij zich intensief in de plannen voor dit stadsdeel. Centrale doelen zijn: samenhang tussen verschillende plannen en inbreng van bewoners bij de totstandkoming van het Lombokplein, het Westplein en directe omgeving.

De ondertunneling van het Westplein betekent voor de Hagelbuurt een kans om aansluiting te vinden bij Lombok. Maar wat willen de bewoners zelf? En, welke verhalen leven er onder hen? Wij zijn op pad gegaan en hebben zoveel mogelijk Hagelbuurt bewoners gesproken. Voor u ligt het voorlopige resultaat, een boekje over en van de Hagelbuurt, met aandacht voor de situatie nu en voor wensen voor de toekomst. Tot slot willen wij u een hisorische blik op uw buurt niet onthouden.

Deze uitgave kwam tot stand met steun van de Gemeente Utrecht uit het leefbaarheidsbudget.

De bewoners van de Hagelbuurt bedanken wij voor hun inbreng. In het bijzonder mijnheer Schenk die spontaan zijn fotoarchief ter beschikking stelde. Met dank aan het Utrechts Archief en Gemeente Utrecht voor de rondleiding in het rioolgemaal.

Dit boekje werd gemaakt door: Remco Jutstra, Marij Nielen, Erik Smit, Tanja Veenstra en Marleen Gerlagh

Gemeente Utrecht

1972 Overzicht van het noordoostelijk deel van Utrecht vanaf het Holiday Inn Hotel, nu NH hotel; op de voorgrond links het Westplein en de Lange Hagelstraat met daarachter het noordelijke spoorweg- emplacement; geheel rechts op de voorgrond de ingang van de Leidseveertunnel; op de achtergrond de wijk Pijlsweerd.

2

Hagelbuurt Nu

Ingeklemd tussen spoor, Daalsetunnel en Westplein bevindt zich nog een deel van een oude voorstad van Utrecht. Door de bouw van Hoog Catharijne, de aanleg van het Westplein en de spoortunnels, is het overgrote deel van de bebouwing verdwenen. De huidige Hagelbuurt is een wigvormig bebouwingsblok tussen de Leidseweg en de Vleutenseweg en kent de de straten Westplein, Blekerstraat en Lange Hagelstraat. Het Westplein is een verkeersknooppunt, waar vijf historische belangrijke stedelijke assen samen komen: de Vleutenseweg en voorheen Vleutense Vaart, de Leidseweg en Leidse Vaart (1665), de Mineurslaan (voorheen Kruisvaart) uit 1664, de Croeselaan (voorheen Moesgracht) uit 1664 en de Damstraat, onderdeel middeleeuws stratenpatroon. De naam Hagelbuurt is van recentere datum en is bedacht door de gemeente, die de naam heeft afgeleid van de Lange Hagelstraat.

Veel bewoners van de Hagelbuurt voelen zich wel eens vergeten en overgeslagen. Bezoekers die niet bekend zijn, weten adressen moeilijk te vinden en rijden rondjes door de tunnels. Zijn de bewoners georiënteerd op de stad of op Lombok? En vinden de bewoners, ook al ligt de Hagelbuurt geïsoleerd, dat ze eigenlijk bij Lombok horen of niet? De bewoners reageren verschillend. De één voelt zich duidelijk Lombokker, de ander helemaal niet.

1939 Afbraak van huizen aan de Blekerstraat 2010 Zelfde locatie aan de Blekerstraat; waar in 1939 het monumentale pand van de Metaalbond verrijst en waar later Woonwagenzaken kantoor heeft. Nu is in het pand anti-kraak gehuisvest.

3

1956 Blekerstraat vanaf Vleutenseweg/Artilleriestraat

" Het huisje dat uitstal< aan de Blel<erstraat, daarnaast woonde mevrouw Centen. Wij speelden in dat hoekje altijd tegen het muurtje. Degene die daar beneden woonde, had in de Tromstraat/Kolfstraat een heetwaterwinkel, die was heetwaterboertje. Daar kon je heet water kopen voor de was en houtjes voor de kachel voor 5 cent."

4

Voelt u zich Lombokker?

Als ik uitleg waar ik woon, is liet erg moeilijk te begrijpen waar het is. Mensen komen er wel vaak voorbij:' Oooh, bij die tunnel en voetbalkooi...'

We zitten een beetje geïsoleerd. Niet echt Lombok. Als je hier niks te zoeken hebt, kom je hier niet.

Ik voel me geen Lombokker. Zeg eerder dat ik "bij Lombok" hoor of ik zeg ik woon in Verdomhoekje of tussen de tunnels, het plein en het spoor. Hagelbuurt zegt eigenlijk niemand iets, dat is meer een

naam van de gemeente.

Lombok? Nee: de Hagelbuurt hoort bij de stad. Lombok is na het Westplein. Er zijn twee Westpleinen: Westplein-Stad en Westplein-Lombok.

Ja ik voel me Lombokker want ik heb op de Parkschool gezeten.

Ik voel me eerder betrokken bij Lombok, minder met de binnenstad of Nieuw Engeland. Ik kom heel veel in de Kanaalstraat, zit ook in de ouderraad van de Parkschool, ben dus actiefin Lombok.

Het hoort niet bij Lombok en niet bij het centrum. Het Westplein is minder een obstakel dan het spoor.

Het hoort niet bij Lombok. Het is maar een vreemd eiland.

Ik ben hier geboren en getogen. Ik hoor hier.

Ik zou wel bij Lombok willen horen ja. Lombok is heel gezellig. Wel veel buitenlanders maar niet zoals Kanaleneiland. Geen jongeren op straat.

Dhr Schenk (82 jaar): " Mijn ouders zijn hierin 1927 komen wonen en ik ben in 1928 hierin dit huis geboren. De inrichting is nog helemaal hetzelfde gebleven. Vroeger was het hier allemaal Lombok, maar we hoorden eerder bij Nieuw Engeland tot waar vroeger de sloot Veleutensevaart lag in het noorden. Pas de laatste jaren heeft de gemeente de buurt Hagelbuurt genoemd, maar als je op de kaart van de gemeente kijkt horen we bij de binnenstad. Mijn boodschappen doe ik nog altijd in de Kanaalstraat. Een rotstukje is de Blekerstaat. Er is zwaar verkeer over gekomen toen de weg werd verbreed. Nu zitten er veel kuilen in de straat. Later zijn er twee spoorbanen bij gekomen en toen moest ook de tunnel verbreed worden. In de jaren 80 zijn de huizen opgeknapt, maar nu gaan de mensen een keer door de huizen zakken, omdat alles werkt. Het is fijn als alles weer netjes geschilderd is. Ik heb altijd gedroomd om op de Vleutenseweg te wonen, maar het bevalt mij hier prima. Ik heb geen plannen om te verhuizen, alleen als ik te slecht ter been ben. Soms neem ik de auto als ik boodschappen moet doen. Een jaar of vier/vijf geleden was het moeilijk oversteken. Als je gewoon wacht is het niet gevaarlijk. Het is mooi om het verkeer over het Westplein de stad in te zien wurmen." Dhr. Schenk

5

Hoe is het wonen in de Hagelbuurt?

Wij vroegen de bewoners wat er mooi is aan de buurt. Wat gaat er goed? Een enkeling vertelde dat hier wonen op toeval berust, een ander ziet het wonen in de Hagelbuurt als een tijdelijke oplossing. Er zijn ook bewoners die bewust kiezen voor de Hagelbuurt en die er, ook in de toekomst willen blijven wonen.

Een veel genoemd voordeel van wonen in de Hagelbuurt is de zeer centrale ligging. Bovendien is het wonen er goedkoop en is het er rustiger dan je zou denken met de drukte van het spoor, de tunnels en het Westplein.

Het ligt heel centraal en je bent overal dichtbij. Het is een toplocatie. Het buurtje is een groepje woningen die nog niet gesloopt zijn. De huisjes zijn per ongeluk blijven staan. Het zijn maar rare huisjes naast het spoor. Dat is niet negatief, ik vind het ook wel geinig. Ik heb weinig contact met de buurt, omdat ik weinig thuis ben.

Pas bij renovatie wist ik dat het kantoorpand een monument is.

Het huis heeft drie jaar geleden een tijd leeggestaan, het zag er niet uit, en toch hebben we er wat in gezien. We hebben het flink opgeknapt en via Mitros CV geregeld.

We hebben niet alleen geschilderd. We hebben wél cv. De douche is verbouwd en de raamkozijnen zijn vervangen. Het is hier lekker rustig wonen. Lekker dichtbij, verse boodschappen.

6

Ik ben van Turkse afkomst en alles is in de buurt.

Een mooie, goeie buurt. Vooral dicht bij alles. Ik hoef niet met de bus.

Bijzonder? De rust, er is weinig doorgaand verkeer. Wel weer net twee extra sporen, waar eerst bomen stonden. Ik zit met de woonkamer aan de achterkant en heb weinig met de straat. Het blijft een klein restje rijtjeswoningen. Wat vind je mooi aan de buurt? Contact met buren, diversiteit. Ik houd van oude huizen.

Ik woon hier alleen. Het is prettig wonen, iedereen op zichzelf

Ik vind het hier helemaal goed, ook prettig om hier te wonen. Ik wil hier blijven, ook als er nieuwe huizen komen.

Het is gezellig wonen, maar ik heb weinig contact met buren. Het is lekker centraal.

Ik woon hier 4 jaar. Ben wel bekend, heb eerder in Lombok gewoond, en opa en oma wonen in de Croeselaan. Ik ben pas bij het GVU gaan werken en kwam er zo achter dat er hier nog een buschauffeur woont.

Hoe is het wonen hier? Leuk, wel gezellig op straat.

We zijn heel blij met de woning en de buurt. Een rustig buurtje, ik voel me op mijn gemak en veilig. Een prettig contact met de buren.

2010 Uitzicht op het Westplein vanuit de Hagelbuurt

7

Wij hebben naar de positieve maar ool< naar negatieve ervaringen van het wonen in de Hagelbuurt gevraagd. De meeste bewoners valt de kwaliteit van de woningen erg tegen. Mitros, de woningbouwvereniging, lijkt al jaren niet te willen investeren in de woningen. De woningen zijn gehorig en niet iedereen heeft dubbel glas. Een aantal bewoners zijn bang voor instortingsgevaar. Vloeren lopen schuin en scheuren in de muur worden alsmaar groter. Soms zijn de verzakkingen wel 25 centimeter. De bewoners zelf geven verschillende redenen voor de verzakking aan. In de loop van de jaren is er steeds zwaarder en intensiever treinverkeer gekomen. ProRail wil geen actie ondernemen en wijst naar Mitros. Anderen menen dat de verzakkingen door de aanleg van de Daalsetunnel komt, of door verdroging van de grond, of door het rioolgemaal. Feit blijft dat bewoners met al hun verschillende klachten, opmerkingen en oplossingen weinig gehoor vinden bij gemeente, woningbouwvereniging of instanties. Nadeel wordt ook het gebrek aan ruimte gegeven. De bewoners hebben behoefte aan een schuur, kelder of buitenruimte. Er is behoefte aan meer groen; door aanplant van bewoners zelf, maar ook met hulp van de gemeente. Ook wordt er weinig schoongemaakt in de buurt en zijn alle prullenbakken weggehaald waardoor er meer straatvuil ligt.

In dit huis woon ik sinds 1997. Sinds die tijd zegt Mitros niets te willen doen aan onderhoud. Hiervoor woonde ik ook in de Hagelbuurt. Omdat het huis slecht onderhouden was heeft het huis voor mij lang leeggestaan. Ik keek stiekem door ramen en heb me bij gemeente op de lijst gezet en het huis gekregen. Zelf heb ik veel opgeknapt en elk jaar om centrale verwarming en dubbelglas gevraagd bij de Mitros. Vorig jaar heb ik de aanvraag gedaan via het wijkbureau en de wethouder en eindelijk cv en dubbelglas gekregen. Dit kost me wel 80 euro meer huur per maand.

De vloer loopt schuin af, het huis is verzakt. Dat moet gemaakt worden. We zijn bang dat het instort. Mitros wil dat niet maken, het is te duur. We moeten ze voor de rechter slepen.

Er wordt niet schoongemaakt. De prullenbakken zijn weggehaald. Nu gooit iedereen blikjes neer.

De parkeerplaats bij de blinde muur langs het Westplein: Mensen komen daar plassen, bier drinken en drugs gebruiken in de auto. En ze gooien alles uit de auto, ik heb spuiten gevonden. Campers van buitenlanders komen hier staan.

Op de hoek naast het pompstation zitten ze te roken en te drinken. Daar mogen onze kinderen niet komen.

De buitenkant van de huizen is zwart geworden door de vervuiling van de auto's, omdat er veel verkeer is.

De fiets buiten laten staan, dat wordt wat...Maar er komt vrijwel niemand. In het Verdomhoekje gebeurt meer. Het parkeerplaatsje van Het kantoor van voormalig Woonwagenzaken is nu afgesloten. Het is parkeren op privéterrein en daar gaat de gemeente niet over. Melding bij politie gedaan, parkeerbeheer gebeld. Parkeren in het groen mag niet. En bewoners krijgen al een boete als ze half met hun auto op de stoep staan.

Meer toezicht. Ik zou niet weten wie de wijkagent is. Fiets er eens door en kijk wat er gebeurd. Ze komen nu alleen bekeuringen uitdelen.

Het rioolgemaal is lelijk, mag wel weg. Ik loop ook niet vaak een blokje om.

De buurt is erg achteruit gegaan.

Ik ben negatief over straat en buurt. Vroeger was het gezelliger. Geen contact meer met de nieuwe bewoners. Veel jeugd die dingen vernielen, ze geven overlast.

8

Bewoners werd gevraagd eventuele plannen te visualiseren. De in totaal 4 voorstellen worden in het najaar 2010 aan de gemeente voorgesteld. - Het plaatsen van een bank op de hoek Blekerstraat-Westplein. - Het maken van een afgesloten fietsenstalling in een oud electriciteidshuisje. - Het maken van een afgesloten speelgelegenheid naast het spoor en het rioolgemaal. - Het plaatsen van net, muurschildering en kunstgras en het plaatsen van grotere doelen op het al bestaande voetbalveldje. Hopelijk worden deze plannen in de loop van 2011 met hulp van de Gemeente Utrecht uitgevoerd.

Fiets Een bank als ontmoetingsplek voor bewoners. Prullenbak en plantenbakken op de hoek Westplein-Blekertraat. (Ontwerp M. Gerlagh)

Afgesloten fietsenstalling voor bewoners in een oud electriciteitshuisje op ter terrein van het rioolgemaal, (ontwerp M. Gerlagh

9

Toekomst van de Hagelbuurt

Met de aanpak van het Stationsgebied gaat er ook voor de Hagelbuurt veel veranderen. Niet duidelijk is wat er voor de buurt gaat veranderen. In gemeentelijke plannen wordt wel aangegeven dat de wijk in het plan meegenomen wordt, maar over renovatie of sloop is geen duidelijkheid. Sommige bewoners zijn onzeker door de toekomstplannen, anderen zien het als een nieuwe kans. De een wil blijven, mits er het nodige wordt gedaan aan het slechte onderhoud van de woningenen de overlast van het spoor, een ander is voor totale sloop en nieuwbouw. Ontwikkelgroep Lombok vindt dat de buurt behouden moet blijven.

Van mij mag 't plat. Na dertig jaar ben ik klaar met de gemeente. Twintig jaar geleden zou de buurt plat gaan, maar toen is het afgeblazen. Alles ging toen zo moeizaam. Een voetbalkooi? Het duurde tien jaar voordat hij er kwam!

Wij hebben gevraagd of Mitros het wilde verkopen. Hun antwoordt was: "Nee, als we het mogen slopen, doen we dat."

Ja ,maar ik ben wel bang voor wilde plannen. Met goede mix van koop en sociale woningen kan er wel wat moois gemaakt worden. Ik denk wel dat er gesloopt wordt.

Of wij hier blijven wonen hangt af van hoe de plannen ontwikkeld worden. Het is wel prettig om de oude bouw te behoudenen het is een aantrekkelijke omgeving. Als het een lange tijd een bouwput is, dat is niet fijn. Bouwputten zijn wel interessant, maar thuis om de hoek te lange tijd, dat is rommelig en niet prettig, dan krijg je verloedering.

Wil je hier blijven wonen? In deze woning eigenlijk niet, het is te donker, koud en gehorig. Het is een huurwoning, dus zelf aanpassen kan niet zomaar. Ze moeten het lichter maken en isoleren. Een renovatie zou goed zijn. De huisjes hebben wel wat, die zijn charmant. Dat moet je behouden

Het zou wel mooi zijn als ze van alle huizen monumenten maken, dan kunnen ze er niks aan doen.

Ik wil hier ook voorlopig blijven wonen.

Ik heb ooit een informatiefolder gehad, de woningen zouden gesloopt worden.

Het liefste slopen en herbouwen. Maar oud of nieuw, ik blijf toch hier.

Zolang ik het vol kan houden, wil ik niet weg. Het is hier zo eigen.

Voorde Hagelbuurt hebben bewoners verschillende suggesties en ideeën. Die gaan vooral over meer groen, speelruimte voorde kinderen en veiligheid. Een aantal bewoners hebben concrete ideeën, die in dit boekje als voorstellen zijn uitgewerkt. Wij hopen dat deze gerealiseerd kunnen worden.

Ik vind de oude huizen mooi, misschien kunnen mensen wat meer aan de buitenkant doen, bijvoorbeeld plantjes aan je balkon of bij de voordeur.

Er is plek voor een nieuwe speelplaats op het parkeerterrein van het kantoor.

Ik woon hier 9 maanden. We missen veel dingen, speeldingen. Er is alleen een voetbalkooi, maar de bal gaat er altijd overheen.

Het moet kindvriendelijker, we hebben last van junks.

Wat kan beter? Meer groen en authentieke lantarenpalen.

Ik woon hier 9 maanden. We missen veel dingen, speeldingen. Er is alleen een voetbalkooi, maar de bal gaat er altijd overheen.

Het moet kindvriendelijker, we hebben last van Junks.

Wat kan er beter? Meer groen en authentieke lantarenpalen.

Mitros zou wat meer moeten inzetten om de buurt meer leefbaar te maken.

Te veel auto's en fietsen voor de deur.

Haal op de hoek de struiken weg en ruim het op. Zet er speelmateriaal en bankjes neer, sluit het af en geef de bewoners een sleutel.

Weinig mensen hebben hier een tuin. Er zou meer groen moeten zijn.

Nu is het geïsoleerd, ze moeten het beter bereikbaar maken.

san. Aflgt ^^^ff^

Afgesloten speelplek met verschillende speeltoestellen na vewijdering van bosjes op het terrein van het rioolgemaal. (Ontwerp llknur)

Een muurschildering met voetballers ipv grafitti. Boven de voetbalkooi een net, grotere doelen en kunstgras. (Ontwerp Oguz)

1 l i l i - r-T-ni t I • I I I •! ' l f 'H I , I ] I I il 'll I

Kent u de plannen voor het Westplein en wat zou je daar graag zien?

Hoe meer buitenlandse winkels hoe beter: gezellig, charme. Ik wil graag ruimte voor diversiteit aan winkels. Geen grote ketens. Zoveel mogelijk groen, dat trekt ook, kinderen kunnen spelen, terrasje, Marokkaans koffiehuis.

Wat voor soort bebouwing? Veel licht in woningen laten, mooi nieuwbouw. Tot 5 hoog, ruim opgezet, veel diverse ontwerpen.

De gemeente wil niet luisteren. We zijn tegen die moskee, een hoge flat mag er wel komen. We willen graag een Nederlandse kaaswinkel, slager, etcetera. Liever een gemixte buurt, je moet voorkomen dat er te veel allochtonen wonen.

Nieuwe huizen zie ik niet zitten. Je zit hier centraal. Je stapt zo op de bus naar het station.

Losse blokjes, vooral gezinswoningen. Een snackbar en een park.

Er komt een tunnel, daar gaan ze toch geen huizen op bouwen? Ik wil bomen of gras. Ze gaan aan de overkant al bouwen.

Als er huizen komen, dan wordt het hier weer Lombok, dan is het geen stad meer.

Westplein open laten, er een park van maken. Want we hebben geen park. Voor kinderen en volwassenen.

Als er een park komt, is dat wel prettig. Met huizen is het niet meer zo open.

Geen parkje, want dan wordt het een hangplek. Laat ze maar huizen bouwen. Geen kantoorgebouwen. Gewoon kleine huisjes, voor bejaarden. Geen kolossale panden. Nu wordt in de Damstraat gedeald, dat moet niet hier komen.

Een groen, sfeervol plein, ontmoetingsplek. Multicuiti moet bij elkaar komen, meer verblijfsgebied. Ik heb er wel eens wat van gehoord, een informatiefolder over de tunnel van het Westplein. Weinig over het Lombokplein. Doe mij maar grote bomen en park/groen.

Het ontbreken van groen of park is een gemis.

Veel groen waar ruimte komt op het plein. Bebouwing aansluiten op bestaande structuren. Kleine losse nieuwe blokjes, zoals in de Hagelbuurt, of de strokenblokken uit Lombok doortrekken.

Nu is het een eilandje met huizen. Het zou mooi zijn als de oude structuur weer samen kan met Lombok. Dat is een kans!

Westplein: Ik vind het niet erg als er bebouwing komt, maar absoluut geen kantoren en ook geen hoge bebouwing. Voor de verbinding met Lombok moet een eventuele gevelwand niet te hoog worden, anders blijft die barrière tussen Stad, Hagelbuurt en Lombok.

Huizen bouwen, dat is heel belangrijk. Wel ook bomen of groen, dat is ook gezellig. Waar ik woon wil ik graag dat het mooi blijft, dat je van binnen blij wordt.

Heel belangrijk voor kinderen: tuinen. Nieuwe huizen moeten een tuin hebben. Anders is het geen leven met kinderen.

Liever geen hoge kantoren. De moskee is ook al heel hoog. Max als kantoor in de buurt. Als er een Lombokplein komt, heel leuk! Gezellig cafés met terrasjes. Geen auto's op het plein. De tram moet blijven.

Maak een marktplein van het Westplein.

12

13

Geschiedenis en ontwil^keling van de Hagelbuurt

Net buiten de stadsbuitengracht bij het IVlariabolwerk en Catharijnepoort was er een buitengerecht genaamd Lijnpad. Een gebied wat tot ontwikkeling is gekomen als de verbinding in en uit de stad, eerst over het water, later via wegen. Voor de romeinse tijd heeft het gebied zich gevormd door de rivierenloop van de Rijn. Een hoofdtak van de Rijn liep via het Domplein en de Oude Gracht naar Leiden; twee andere takken liepen ten westen van Utrecht. Langzaam verlandde een van de takken en na afsluiting van de 'Kromme Rijn in 1122 verlandde de riviertak nog meer. Omdat de grond zeer vruchtbaar was en geschikt als landbouwgrond, ontstond zo de eerste bebouwing.

Bulten Catharijne Door de Hoge Weide liep de Vleutense Vaart. Deze vaart speelde een belangrijke rol voor de scheepvaart richting Zuid-Holland. Langes de noordzijde van de Vleutense Vaart liep de Vleutenseweg. Na de aanleg van het Merwedekanaal in 1892 werd het scheepvaartverkeer omgeleid naar de Leidse Vaart. De Vleutensevaart en de Vleutenseweg werden samen met de uitmonding van de Daalsedijk in de 13® en 14® eeuw de voorstad " Buiten Catharijne". Binnen deze voorstad kwamen er wagenwegen naar Amsterdam, Gouda en Leiden. De voorstad was afgesloten door een middeleeuwse poort: de Doofpoort, gelegen bij de noordkant van de huidige Lange Hagelstraat Op deze belangrijke kruisingstond vroeger een molen. Andere belangrijke gebouwen: waren: de in 1504 gestichtte St. Jobs Gasthuis met kapel en de Ellendigenkapel met bijbehorend kerkhof voor vreedelingen. Deze Ellendigenkapel stond op de plek dat nu Smakkelaarsveld heet.

Buiten Catharijne bestond uit een beperkt aantal woonhuizen maar er was veel bedrijvigheid, vooral gericht op de uitvalswegen. In de voorstad bevonden zich koren-, olie-, en zaagmolens, herbergen, kroegen, ambachten, blekerijen, een scheepsmakerij en een lijnbaan.

Moreelse en nieuwe Grachtenstelsel Burgemeester Hendrik Moreelse maakt een begin in 1663 met plannen voor stadsuitbreiding en een nieuw hoodstuk voor het gebied begint De oude Leidse Rijn wordt rechtgetrokken en er werd een grachtenstelsel aangelegd om de scheepvaart te bevorderen. Tot dit grachtenstelsel stadsuitbreiding Moreelse 1663

behoorden onder andere de Leidschevaart en de drie moesgrachten: de Herengracht (westzijde Stationsplein), de Bloemgracht (nu de Kruisvaart, langs de Mineurslaan) en de Blekersgracht (Croeselaan). Binnen deze driehoek is later Lombok ontstaan De Vleutense Vaart en de Leidsche Vaart kwamen bij elkaar bij de Catharijnepoort en stonden in verbinding met de stadsbuitengracht. Net buiten de Catharijnepoort ontstond een aanlegplaats en veerhaven; bekend als de 'Leidsche veer' en het 'Smakkelaarsveld'. Door de aanleg van het grachtenstelsel verdween de middeleeuwse verkaveling in het gebied tussen de Croeselaan en de Catharijnesingel. De Bloemgracht werd in 1866 omgedoopt tot Kruisvaart en verbreed tot tweemaal de oorspronkelijke breedte, dit ter compensatie van het verlies van de Herengracht, die ten behoeve van uitbreidingen van de spoorlijn werd gedempt. Het scheepvaartverkeer ontgroeide de Oude Gracht en

14

koos steeds vaker de route buitenom de stad via de Catharijnesingel. Door de stad aan de westzijde uit te breiden zou deze nieuwe vaarroute centraal in de stad komen te liggen en een stimulans kunnen worden voor vergroting en versterkng van het centrum. Het geheel kreeg grote allure in vergelijking met de gelijktijdig uitgevoerde uitbreidingen in Amsterdam en Haarlem. Toen begin 1665 de nieuwe grachten waren opgeleverd en de grond bouwrijp was gemaakt, kwamen de verdere werkzaamheden tot stilstand ten gevolge van de tVeede Engelse oorlog. En kort daarna maakte de Franse bezetting in het rampjaar 1672 voor lange tijd een eind aan de economische levensvatbaarheid van de royale stadsuitleg van Moreelse. Hierdoor bleven de gebieden een land- en tuinbouwgebied. Wel werden langs de grachten, inmiddels omgedoopt tot 'moesgrachten', dubbele bomenlanen geplant, mede waardoor het gebied in de achttiende en negentiende eeuw aantrekkelijk werd voor wandelaars.

staat het Sint Jobsgasthuis met daar achter de Voormolen te zien. 1880-1900 Gezicht op de Bleel<ersl<ade te Utrecht vanaf de Bleel<ersbrug naar het westen

15

Molen de Kat uitgebrand 1909

Uitsnede met latere ruitvormige bouwblok

16

Levensader van de huidige Hagelbuurt verdween

In 1906-1908 werd de Leidseveertunnel aangelegd ter bevordering van de doorstroming van het verkeer tussen de west- en oostkant van de spoorlijn. Langs de Amsterdamsestraatweg en de Daalsedijk was sinds 1860 een wijk met arbeiderswoningen van een en twee bouwlagen tot stand gekomen. Bij de aanleg van de spoorlijn Amsterdam-Utrecht in 1843 werd de oude voorstad voorgoed doorsneden en raaktte de voorstad enigszins geïsoleerd van de stad Utrecht.

De spoorlijn werd rond 1930 verhoogd en verbreed en werd een steeds grotere barrière. Al in 1907 was er een brede onderdoorgang bij de Leidseweg gemaakt, waarvan tot voor kort de tot voetgangers- en fietstunnel Sijpesteijntunnel een laatste restant vormde. Na de verhoging van de spoorbaan in 1940 werd het verkeer tussen het stadscentrum en het westen gebundeld in de Leidseveertunnel. Daarbij kwamen de doorgaande routes via de Leidseweg en de Vleutenseweg te vervallen. Het omleiden van het verkeer leidde tot isolatie van de huidige Hagelbuurt.

1890-1905 De spoorwegovergang in de Vleutenseweg.vanuit de ricliting stad 1939 Gezictit op de Bleel<erstraat vanaf de spoorbrug l<ijl<end. Het hoge puntdal< linl<sachter is waarschijnlijlc Vleutenseweg 9. Vleutensenweg, nu Lange Hagelstraat 30 en hoger. De meeste

huizen zijn in 1939 afgebroken.

17

en bij jong en oud bekend Zomer 1970 Foto dhr. Schenk

Aanleg Westplein

1970 Gezicht op het Westplein met fietstunnel in aanbouw.

Het Westplein verbinde de Vleutenseweg, de Kanaalstraat en de Leidseweg met een tunnel naar de binnenstad; de Leidseveertunnel. Later kwam daar ter vergroting van de capaciteit de Daalsetunel bij, die de hoofdmoot van het verkeer uit het westen moest aansluiten op de singelrondweg bij het Paardenveld. De verkeersstructuur werd toen ingrijpend gewijzigd en een belangrijk deel van de 'Kop van Lombok', de huidige Hagelbuurt werd toen gesloopt. Sindsdien is de oude stedenbouwkundige structuur ter plaatse onherkenbaar verstoord. De randen van het Westplein sluiten structuurloos aan op het verkeersplein.

2010 Hagelbewoners bezoeken Rioolgemaal

19

O

to