1

BÖLGESEL KALKINMA KURAMLARI

Y.DOÇ.DR.ELİF ÖRNEK ÖZDEN

2

BÖLGELERARASI DENGESİZLİKLER:TERCİH DİLEMASI I

BÖLGESEL DENGESİZLİKLERİ AZALTMANIN YA DA ORTADAN KALDIRMANIN, EKONOMİK, TOPLUMSAL VE SİYASAL BAZI GÜÇLÜKLERİ VARDIR. GERİ KALMIŞ BÖLGELERİKALKINDIRMAK, BÖLGELER ARASINDA GÖRECELİ BİR DENGE SAĞLAMAK, MALOLUŞU YÜKSEK OLAN BAZI POLİTİKALARIN UYGULANMASINI GEREKTİRMEKTEDİR.

BÜYÜK KENTLERDE TOPLUMSAL MALOLUŞUN YÜKSEK OLDUĞU BİLİNMEKLE BİRLİKTE VERİMLİLİĞİN DE ARTMAKTA OLMASI, NÜFUSUN VE EKONOMİK ETKİNLİKLERİN BU MERKEZLERDE YIĞILMASINI SAVUNANLARI, İLK BAŞTA HAKLI ÇIKARMAKTADIR.

3

BU NEDENLEDİR Kİ ÇOĞU EKONOMİSTLER BÜYÜK KENT OLGUSUNU VE AŞIRI KENTLEŞMEYİ KALKINMA SÜRECİNİN BİR PARÇASI OLARAK GÖRMEKTEDİRLER. DİĞER YANDAN ÇOK BÜYÜK KENTLER GELİŞMİŞ BÖLGELERİN, KIRSAL ALANLARLA AZ GELİŞMİŞ BÖLGELERDEKİ GENÇ VE YETENEKLİ İNSAN GÜCÜNÜ EMEREK, DENGESİZLİKLERİN ARTTIĞI VE BU NEDENLE TOPLUMSAL ADALETİ BOZDUĞU DA KUŞKUSUZDUR.

BU DURUMDA, TOPLUMSAL ADALETİ GERÇEKLEŞTİRMEK İÇİN KALKINMA HIZINDAN BELLİ ÖLÇÜDE ÖZVERİDE BULUNMAK GEREKİR. DOLAYISI İLE TOPLUMSAL ADALET İÇİNDE HIZLI KALKINMAYI AMAÇLAYAN ÜLKELERİN EKONOMİK MANTIĞINA DAYANAN VERİMLİLİK İLKESİ İLE, TOPLUMSAL ADALET AMACI ARASINDA BİR DENGE SAĞLAMAK GEREKMEKTEDİR.

4

ÜLKENİN HER YERİNDE TAM BİR EŞİTLİKTEN SÖZ EDİLMESİ MÜMKÜN GÖRÜLMEMEKTİR.

EŞİTSİZLİK VE DENGESİZLİĞİN, BÜYÜME SÜRECİNİN DOĞASINDA OLDUĞU KABUL EDİLSE BİLE, ÇAĞIMIZIN GELİŞTİRDİĞİ TOPLUMSAL REFAH DEVLET ANLAYIŞI, BU DENGESİZLİKLER KARŞISINDA HAREKETSİZ KALMAMAYI, YOKSUL VE ZENGİN BÖLGELERARASINDAKİ AYIRIMLARI DENGELEMEYİ HEDEFLEMEKTEDİR.

TAM DENGE YERİNE OPTİMUM DENGE ARAYIŞI

SORUN, BUGÜN İÇİN VE GELECEK İÇİN, TOPLUMSAL ADALET VE EKONOMİK GELİŞME ELDE ETME UĞRUNA NASIL TERCİH YAPILACAĞI SORUNUDUR…

5

BÖLGELERARASI DENGESİZLİKLER:TERCİH DİLEMASI II

GÜNÜMÜZDE, BÖLGESEL DENGESİZLİKLERE DEVLET MÜDAHALESİ HEMEN HEMEN HER ÜLKEDE ÇOK DOĞAL KARŞILANMAKTA, ULUSAL VE ULUSLAR ARASI KALKINMA KURULUŞLARI, BU MÜDAHALENİN BİÇİMİNE İLİŞKİN ÖNERİLER VE POLİTİKALAR GELİŞTİRMEKTEDİR. BU NEDENLE, KAPİTALİST ÜLKELER İLE SOSYALİST ÜLKELER ARASINDA BÜYÜK BİR AYIRIM GÖRÜLMEKTE; ANCAK YİNE DE ARAÇLAR BİRBİRİNDEN AYRI OLSA DA AMAÇLAR AÇISINDAN BENZERLİKLER GÖZE ÇARPMAKTADIR.

KAPİTALİST ÜLKELERDE NÜFUSU VE SANAYİİ DAHA DENGELİBİR BİÇİMDE YAYMAK, AŞIRI BÜYÜYEN KENTLER İÇİN ÇEŞİTLİÖNLEMLER ALDIKLARI GÖRÜLMEKTEDİR. SOSYALİSTÜLKELERDE DE BENZER ŞEKİLDE BÖLGESEL DENGESİZLİKLERİGİDERMEK İÇİN ÖNEMLİ ADIMLAR ATILDIĞI GÖRÜLMEKTEDİR.

6

BÖLGELERARASI DENGESİZLİKLER:TERCİH DİLEMASI III

GÜNÜMÜZ AMERİKAN FEDERAL SİSTEMİ İÇİNDE YER ALAN KENT YÖNETİMLERİ, YOKSUL SEMTLERİN ACİL TOPLUMSAL VE EKONOMİK SORUNLARI İLE SINIRLI VE AZALAN KAYNAKLARLA BAŞA ÇIKMAK ZORUNDADIR.

MERKEZİ HÜKÜMETİN YEREL HÜKÜMETLERE YAPTIĞI YARDIMLARDAKİ KESİNTİLER YEREL HÜKÜMETLERİN ÖZELLİKLE DE ESKİ VE BÜYÜK KENT YÖNETİMLERİNİN KARŞILAŞTIĞI AZALAN BİR VERGİNEBİLİR EKONOMİK TEMEL

BU DURUMUN İKİ ÖNEMLİ NEDENİ SAYILABİLİR.

7

BÖLGELERARASI DENGESİZLİKLEREDEVLET MÜDAHALESİ

BÖLGELERARASI DENGESİZLİKLERE DEVLET MÜDAHALESİ, EKONOMİK, FİNANSAL, TOPLUMSAL VE YÖNETİMSEL ÖNLEMLERİ KAPSAMAKTADIR. BUNLAR, DEVLET TARAFINDAN UYGULANAN ÇEŞİTLİ POLİTİKALARDA YER ALAN ÖNLEMLERDİR. YATIRIM, VERGİ, KREDİ, GÜMRÜK, TAŞIMA, KAMU HİZMETLERİ VE PERSONEL POLİTİKALARI BUNLARIN BAŞLICALARIDIR.

BAŞTA YATIRIM POLİTİKASI OLMAK ÜZERE, ÇEŞİTLİPOLİTİKALARDAN YARARLANMAK, BÖLGELERİN GELİŞTİRİLMESİ AÇISINDAN SAĞLANAN STRATEJİLERİ ÜÇGRUPTA TOPLAMAK MÜMKÜNDÜR:

8

BÖLGELERİN GELİŞMESİNİ SAĞLAYAN STRATEJİLER

1. ELDEKİ KAYNAKLARI, ÜLKENİN HER TANINA EŞİT OLARAK DAĞITMAK

2. YATIRIMLARIN BELİRLİ BÜYÜME KUTUPLARI YA DA ÇEKİCİMERKEZLERDE YOĞUNLAŞTIRILMASI

3. GERİ KALMIŞ BÖLGELERE BAZI YATIRIMLAR AÇISINDAN ÖNCELİK TANINMASIDIR.

BU STRATEJİLERDEN SON İKİSİ HEM EKONOMİK GELİŞMEYİ, HEM DE TOPLUMSAL ADALETİ SAĞLAMADA HER İKİ KONUDAN DA ÇOK FAZLA TAVİZ VERİLMEKSİZİN GERÇEKLEŞTİRDİĞİ İÇİN TERCİH EDİLMEKTEDİR.

9

BÖLGESEL KALKINMANIN TEORİK TEMELLERİ

ÜLKENİN YA DA BİR BÖLGENİN KALKINMASI İLE İLGİLİ OLARAK ZORUNLU BAZI VARSAYIMLARIN BULUNMASI VE BUNLARA GÖRE BİR PUAN ÇERÇEVESİNDE BÖLGESEL KALKINMA STRATEJİLERİNİN ORTAYA KONULMASI GEREKSİNİMİ VARDIR. BU BAKIMDAN BÖLGESEL KALKINMAYA İLİŞKİN ÇEŞİTLİ ANLAYIŞLARIN GÖZDEN GEÇİRİLMESİNDE FAYDA VARDIR.

10

NEO-KLASİK İKTİSATTA BÖLGESEL KALKINMA

ÜRETİM FAKTÖRLERİNİN VE MALLARIN TAM HAREKETLİLİĞİNİN İZLENMESİ İLE BÖLGELER ARASI DENGESİZLİKLERİN İZLENEBİLECEĞİ VARSAYIMIDIR. BU VARSAYIMA GÖRE, FAKTÖRLER VE MALLAR, FİYATLARIN DÜŞÜK OLDUĞU BÖLGELERDEN YÜKSEK OLDUĞU BÖLGELERE DOĞRU AKACAĞI SAVUNULMAKTADIR. BU SÜRECİN BÖLGELERARASI FİYAT FARKLILIĞI ORTADAN KALKINCAYA KADAR DA DEVAM EDECEĞİ SAVUNULMAKTADIR. BU AYNI ZAMANDA BÖLGELERARASI GELİŞME FARKLILIKLARININ ORTADAN KALKACAĞI ANLAMINA DA GELİR.

BÖLGELERARASI DENGENİN SAĞLANMASI GELİŞMİŞ BİR ULAŞIM VE İLETİŞİM AĞININ KURULMASINA BAĞLIDIR.

11

DENGELİ VE DENGESİZ KALKINMA TEZİNDE BÖLGESEL KALKINMA

19.YÜZYILIN İLK YARISINDA FRİEDRİCH LİST, ULUSAL SANAYİNİN DESTEKLENMESİ VE DIŞA KARŞI KORUNMASI GEREKTİĞİNİ SÖYLEYEREK STRATEJİK BAKIMINDAN DENGELİKALKINMA GÖRÜŞÜNÜ ORTAYA ATMIŞTIR.

BUNLAR SIRAYLA;EKONOMİNİN BÜTÜN ALANLARINA YAPILACAK YATIRIMLARIN BU ALANLARIN AYNI HIZLA BÜYÜMESİNİ SAĞLAYACAK BİÇİMİNDE YAPILMASI GÖRÜŞÜ,DAHA ILIMLI MODELLER: BU MODELE GÖRE BÜTÜN EKONOMİK ALANLARIN AYNI HIZLA BÜYÜMESİ GEREKLİ DEĞİLDİR. ÖNEMLİOLAN TÜM SEKTÖRLERİN AYNI ANDA GELİŞME GÖSTERMESİDİR.

12

DENGELİ KALKINMA YAKLAŞIMI, KALKINMANIN BAŞLAMASI VE KENDİ KENDİNİ BESLEYEN BİR SÜRECE GİREBİLMESİ İÇİN GELİRİN ARTIRILMASI SAVUNUR. BUNUN İÇİN EKONOMİNİN SADECE BİR SEKTÖRÜNE DEĞİL TÜM SEKTÖRLERİNE SEKTÖRLER ARASI BAĞLIMLILIKLAR DİKKATE ALINARAK YATIRIMLAR YAPIMALIDIR.

13

DENGELİ KALKINMA YAKLAŞIMIDENGELİ KALKINMA YAKLAŞIMININ ÖNCÜLERİNDEN ROSENSTEİN-RODAN İLE NURKSE, AZ GELİŞMİŞ ÜLKELERDE KAYNAKLARIN YETERSİZLİĞİNİ TEMEL BİR SORUN OLARAK GÖRMÜŞ VE ÖZELLİKLE KALKIŞ HIZI İLE KİŞİ BAŞINA GELİR ARTIŞ HIZI ÜZERİNDE DURMUŞLARDIR. YATIRIMLARIN BİRBİRİNİ TAMAMLAYAN SEKTÖRLERE YAPILMASINA ÖZEL ÖNEM VEREN ÇALIŞMACILAR, BU KOŞUL GERÇEKLEŞTİĞİDURUMDA AZGELİŞMİŞ ÜLKELERDEKİ TALEP YETERSİZLİĞİSORUNUNUN ORTADAN KALKACAĞINI SAVUNMAKTADIRLAR. TAMAMLAYICI SEKTÖRLERİN KARŞILIKLI BAĞIMLILIĞI NEDENİİLE ORTAYA ÇIKAN DIŞSALLIKLAR PİYASA HACMİNİGENİŞLEREK ÜLKENİN KENDİ KENDİNİ BESLEYEN BÜYÜME SÜRECİNE GİRMESİNE YOL AÇACAKTIR.

SEKTÖREL TAMLAYICILIĞIN SAĞLANMASI, KAYNAK DAĞILIMINDAKİ ETKİNSİZLİĞİN GİDERİLMESİ VE AZGELİŞMİŞLİĞİN KISIR DÖNGÜSÜNÜN KIRILABİLMESİ İÇİN GEREKLİ OLAN SERMEYENİN DIŞ YATIRIM VE DIŞ BORÇLANMA İLE GİDERİLMESİ GEREKTİĞİ SAVUNULMUŞTUR.

14

DENGESİZ KALKINMA YAKLAŞIMI

DENGESİZ KALINMA TEZİNİN ÖNCÜLERİNDEN HİRSCHMAN, AZ GELİŞMİŞ ÜLKELERİN TEMEL SORUNUNU ÜRETİM FAKTÖRLERİARZININ İNELASTİK VE PAZARLARIN SINIRLI OLMASINA BAĞLAMAKTADIR. TÜM SEKTÖRLERE EŞİT ORANDA BÜYÜMELERİNİ SAĞLAYACAK ŞEKİLDE YATIRIM YAPILMASI VE SEKTÖRLERARASI TAMAMLAYICILIĞA TAM ANLAMI İLE UYULMASI, BU SEKTÖRLERDEKİ FİRMALARIN OPTİMUM ÖLÇEĞİN ALTINDA FAALİYET GÖSTERMESİNE, DOLAYISI İLE KAYNAKLARIN DAĞILIMIDA EŞİTSİZLİĞE YOL AÇMAKTADIR.

HİRSCHMAN’IN YAKLAŞIMI İLERİ VE GERİ BAĞLANTILAR KAVRAMI ANALİZİNİN AYRILMAZ BİR PARÇASIDIR.

15

BİR FİRMA TARAFINDAN YAPILAN YATIRIM BU FİRMANIN ÇIKTISINI GİRDİ OLARAK KULLANAN DİĞER FİRMANIN YATIRIMI O FİRMA TARAFINDAN YAPILAN YATIRIMI İLERİ BAĞLANTI YOLU İLE UYARABİLİR. BENZER ŞEKİLDE BİR FİRMANIN YATIRIMI O FİRMAYA GİRDİ SAĞLAYAN DİĞER BİR FİRMANIN YATIRIMINI GERİ BAĞLANTI YOLU İLE UYARABİLİR. DAHA SONRA BU SEKTÖRLERİN İLERİVE GERİ BAĞLANTILARI EKONOMİNİN GERİKALANININ SANAYİLEŞMESİNİ SAĞLAYABİLİR.

16

DENGELİ – DENGESİZ KALKINMA TERCİHİ

DENGELİ KALKINMAYA GETİRİLEN EN ÖNEMLİ ELEŞTİRİ, BİRKAÇ SEKTÖRDEKİ GELİŞMENİN HIZLA EKONOMİDE BİR TAKIM DARBOĞAZLARIN ORTAYA ÇIKACAĞI YÖNÜNDEDİR. OYSA, DENGEZİ KALKINMAYI SAVUNANLAR, BU KRİZ ORTAMLARININ AYNI ZAMANDA YENİLİK SÜREÇLERİNİN DE YARATILMASI İÇİN FIRSAT OLARAK GÖRMEKTEDİR.

DENGESİZ KALKINMANIN AZ GELİŞMİŞ ÜLKELER AÇISINDAN DAHA UYGUN BİR YAKLAŞIM OLDUĞU SÖYLENEBİLİR. BU ÜLKELERİN TEMEL SORUNLARINDAN ÜRETİM FAKTÖRLERİNİN SINIRLIĞI VE PAZAR DARLIĞI, PİYASA MEKANİZMASININ TEK BAŞINA KAYNAK DAĞILIMINDA ETKİNLİĞİ SAĞLAYAMAMASINA NEDEN OLMAKTADIR. BU DURUMDA, HANGİ SEKTÖRLERİN KİLİT SEKTÖR OLARAK SEÇİLECEĞİ VE HANGİ BÖLGEDE KURULACAĞI KARARI ÇOK ÖNEM TAŞIMAKTADIR.

17

KALKINMA KUTBU TEORİSİNDE BÖLGESEL KALKINMA

SEKTÖRLERİN FAALİYETTE BULUNDUĞU YÖRELER ANALİZE DAHİL EDİLDİĞİNDE TEKNİK ALAN ANALİZİNDEN EKONOMİK ALAN ANALİZİNE GEÇİLMEKTEDİR. ÖNCELİK VERİLEN SEKTÖRÜN FAALİYETTE BULUNDUĞU YÖRE VE ÇEVRESİYLE OLAN İLİŞKİLERLE İLGİLİ KONULAR KALKINMA KUTUPLARI TEORİSİNDE İNCELENMEKTEDİR.

DOLAYISI İLE SEKTÖRLER ARASINDA İLİŞKİLERİ GÖZ ÖNÜNE ALAN DENGESİZ KALKINMA ANALİZİNE ALAN UNSURU EKLENDİĞİNDE KALKINMA KUTUPLARI TEORİSİNE ULAŞILMAKTADIR.

18

KALKIMA KUTBU KAVRAMI İLK KEZ FRANSIZ İKTİSATÇI PERROUX TARAFINDAN 1949 YILINDA ORTAYA ATILMIŞTIR.BÜYÜME MERKEZİ ŞEKLİNDE DE ADLANDIRILAN KALKINMA KUTBU YAKLAŞIMI EKONOMİK KALKINMANIN AZ GELİŞMİŞÜLKELERDE TÜM SEKTÖRLERE EŞİT ORANDA KAYNAK AKTARILMASI ŞKE GERÇEKLEŞTİRİLEMEYECEĞİ VE SANAYİLEŞME İLE BİRLİKTE BÖLGESEL FARKLILAŞMALAR MEYDANA GELECEĞİ BELİRTİLMİŞTİR.

ÜLKENİN ÇEŞİTLİ BÖLGELERİNDEKİ FARKLI SOSYO-EKONOMİK KOŞULLAR BELLİ DÖNEMLERDE BELİRLİ SANAYİKURULUŞLARININ BELİRLİ BÖLGELERDE TOPLANMASINA YOL AÇMAKTADIR. BUNUN EN ÖNEMLİ NEDENİ, BÖLGEDEKİUZMANLAŞMIŞ EMEK VE SERMAYENİN EN ETKİN ŞEKİLDE KULLANILMASI ZORUNLULUĞUDUR.

19

HOMOJEN BÖLGE, BÖLGELERARASI GELİŞMİŞLİK FARKLARINI AZALTMAYA YÖNELİK POLİTİKALARI İÇEREN BİR BÖLGE TÜRÜOLUP, AYNI GELİŞMİŞLİK SEVİYESİNDEKİ KOMŞU İLLER HOMOJEN BÖLGEYİ OLUŞTURMAKTADIR.

POLARİZE BÖLGE, BÖLGESEL KALKINMA POLİTİKALARININ UYGULANMASI SIRASINDA BÖLGELER ARASINDAKİ İLİŞKİLERİDİKKATE ALMAKTADIR. KUTUPLAŞMA BELLİ SAYIDAKİ İKTİSADİKURULUŞUN FAALİYETLERİ NEDENİ İLE, İKTİSADİ BÜTÜNLEŞME SONUCU ORTAYA ÇIKAN DENGEZİ BİR KALKINMA SÜRECİDİR.

BİR BÖLGEDE KUTUPLAŞMANIN OLUŞMASI, O BÖLGEDEKİPAZARIN HACMİNE, GEREKLİ ALTYAPI KOŞULLARININ YARATILMIŞ OLMASINA, HAMMADDEYE ULAŞABİLMEK AÇISINDAN ETKİN ULAŞIM AĞINA VE O BÖLGENİN NİTELİKLİİŞGÜCÜ POTANSİYELİNE SAHİP OLMASINA BAĞLIDIR.

20

BİR BÖLGEDE KALKINMA KUTBUNUN ORTAYA ÇIKIŞI, İLGİLİBÖLGENİN ÜRETİMİNDE NİCELİKSEL ARTIŞ YANINDA NİTELİKSEL OLARAK DA (TEKNİK İLERLEMELER VE YENİYATIRIM ALANLARININ ORTAYA ÇIKMASI ANLAMINDA) BÖLGE EKONOMİSİNE KATKIDA BULUNUR.

PERROUX, ZAMANLA YARATILAN KUTUP İLE ÇEVRESİNDEKİGELENEKSEL ALANLAR ARASINDAKİ İŞGÜCÜ VE MAL AKIMI NEDENİ İLE ORTADAN KALKACAĞINI DA SAVUNMAKTADIR.

MYRDAL İSE; KALKINMA KUTBUNUN YARATTIĞI DIŞSALLIK VE SAĞLADIĞI TEKNİK İMKANLAR BU BÖLGELERİN DİĞER BÖLGELER ALEYHİNE GELİŞEREK DİĞER BÖLGELERDEKİMEVCUT ÜRETİM FAKTÖRLERİNİ KENDİSİNE ÇEKMESİNE YOL AÇACAK, BUNUN SONUCUNDA DA GERİ KALMIŞ BÖLGELER TAMAMEN YOKSULLAŞACAKTIR DİYEREK KALKINMA KUTBU TEORİSİ İLE BÖLGESEL KALKINMAYA ELEŞTİRİ GETİRMİŞTİR.

21

1970Lİ YILLARIN BAŞINDA YAŞANAN PETROL KRİZİ DÜNYA EKONOMİSİ İÇİN BİR DÖNÜM NOKTASI OLUŞTURMUŞTUR.

BU DÖNEM İLE BİRLİKTE ARTIK FORDİST KİTLE ÜRETİM SİSTEMİNİN SINIRLARI AŞILMIŞTIR.

KİTLESEL ÜRETİM, STANDART ÜRÜNLERİN NİTELİKSİZ İŞGÜCÜVE ÖZEL AMAÇLI MAKİNELER KULLANARAK BÜYÜK ÖLÇEKLİÜRETİMİ OLARAK TANIMLANMAKTADIR.

MİKRO-ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİNDEKİ GELİŞME İLE BİRLİKTE SAYISAL KONTROLLÜ TAKIM TEZGAHLARIN ÜRETİM SÜREÇLERİNE GİRMESİ POST-FORDİST, ESNEK UZMANLAŞMAYI ORTAYA ÇIKARTMIŞTIR.

ESNEK UZMANLAŞMA, KİTLESEL ÜRETİMİN AKSİNE NİTELİKLİEMEK VE ESNEK BİÇİMDE, GENEL AMAÇLI MAKİNELER KULLANARAK GERÇEKLEŞTİRİLEN ÇEŞİTLİ ÜRÜNLERİN KÜÇÜK ÖLÇEKLİ İMALATIDIR.

22

POST-FORDİST ÜRETİM SİSTEMİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

1. ÜRETİM FAKTÖRLERİNİN TAM İSTİHDAMA YÖNELİK OLARAK KAPASİTE KULLANIM ORANINI ALABİLDİĞİNCE ARTTIRMAYA GEREK KALMAMAKTA,

2. İŞÇİLER ÜZERİNDEKİ BASKI HAFİFLEDİĞİNDEN VERİMLİLİKLERİ ARTMAKTA VE ÜRETİM SÜREÇLERİYLE İLGİLİİYİLEŞMELER HAKKINDA DÜŞÜNMEYE VAKİT BULABİLMEKTE,

3. ÜRETİM MİKTARI YÜKSEK OLDUĞU ÖLÇÜDE BİRİM MALİYETLERİN DÜŞÜK OLMASI ANLAMINDAKİ ÖLÇEK EKONOMİSİLERİNİN ÖNEMİNİ GERİ PLANA ATACAK BİÇİMDE KÜÇÜK ÖLÇEKLİ İŞLETMELER DE ULUSLAR ARASI REKABETTE BAŞARILI OLMAKTA,

4. AYNI VE BENZER GİRDİLERİN KULLANACAĞI BİRDEN FAZLA ÜRÜN MODELİ, FİRMA PAZARLAMA BÖLÜMÜNDEN TÜKETİCİTEORİLERİ İLE İLGİLİ OLARAK GELEN TALEP TAHMİNLERİDOĞRULTUSUNDA, FABRİKA İÇİNDEKİ KÜÇÜK DEĞİŞİKLİKLERLE VE AZ ZAMAN KAYBI İLE ÜRETİLEBİLMEKTE,

23

5. VERİMLİLİKLERİ ARTAN İŞÇİLERE DAHA YÜKSEK ÜCRETLER ÖDENEBİLMEKTE VE BÜTÜN BUNLAR OLURKEN, HAMMADDE, ARA MALARI VE SONUÇ ÜRÜNLER İÇİN STOKLAMA GEREKSİNİMİ AZALACAĞINDAN, MALİYET TASARRUFLARI SAĞLANMAKTADIR.

FORDİST ÜRETİM SİSTEMİNİN AKSİNE ESNEK ÜRETİM SİSTEMLERİNDE ELDE EDİLEN MALLARIN KALİTESİ YÜKSELİRKEN MALİYETLERDE DÜŞÜŞ SAĞLANABİLMEKTEDİR.

BU GELİŞMELERİN GÜNÜMÜZDEKİ YANSIMASI NETWORK AĞINA DAYALI OLARAK OLUŞAN SANAYİ KÜMELERİDİR.

24

SINAİ KÜME (CLUSTER) KAVRAMI

SINAİ KÜME (CLUSTER) KAVRAMI PORTER TARAFINDAN GELİŞTİRİLMİŞ BİR KAVRAMDIR. PORTER’A GÖRE SINAİ KÜME, ORTAK BİR ENDÜSTRİDE FAALİYETTE BULUNAN BİRBİRLERİ İLE BAĞLANTILI ŞİRKET VE KURUMLARIN BELİRLİ BİR COĞRAFİALANDA YOĞUNLAŞMASI İLE ORTAYA ÇIKAN DİNAMİK BİR YAPIDIR.

SINAİ KÜME KAVRAMI, SINAİ KÜMENİN BULUNDUĞU ENDÜSTRİYİDESTEKLEYEN BÖLGEDEKİ FİRMALAR ARASINDA İŞBİRLİĞİNİÖZENDİRİCİ UZMANLAŞMIŞ ALTYAPI İÇEREN BİR DÜZENİNİTELEMEK İÇİN DE KULLANILMAKTADIR.

25

BİR ENDÜSTRİDE SINAİ KÜMLEŞMESİ ÇEŞİTLİ YOLLARLA BAŞLAYABİLİR:

FİRMALARIN UZMAN, NİTELİKLİ İŞGÜCÜ KULLANIMI, UYGUN BİR YERLEŞİM YERİ, BOL DOĞAL KAYNAKLAR, GELİŞMİŞ BİR ALTYAPI VEYA ÜNİVERSİTELER BÜNYESİNDE YAPILAN AKADEMİK ARAŞTIRMALAR FİRMA GRUPLARININ KENDİARALARINDA SINAİ KÜMLER KURARAK BÜYÜMELERİNE YARDIMCI OLABİLİRİŞLETME YETKİLİLERİNİN ARALARINDAKİ YÜZ YÜZE İLETİŞİM DE SINAİ KÜME GELİŞİMİNDE VE BU SÜRECE İLİŞKİN KOŞULLARIN YARATILMASINDA YARDIMCI OLABİLİR.ÖNCEKİ SINAİ KÜME ÖRNEKLERİNİN EN İYİ ŞEKİLDE DEĞERLENDİRİLMESİ, KİLİT ENDÜSTRİLERDEKİ VE BÖLGEDEKİKURUMLARIN, KISACA, TÜM İKTİSADİ KARAR BİRİMLERİNİN BİR ARAYA GETİRİLEREK İŞBİRLİĞİNİN ARTTIRILMASI, BU İŞBİRLİĞİ SÜRECİ SONUNDA ALINAN KARARLARIN HİÇBİR BÜROKRATİK ENGELE TAKILMADAN HEMEN UYGULANMASI

SINAİ KÜME GELİŞİMİ İÇİN GEREKLİ DİĞER KOŞULLARDIR.

26

HER BÖLGE KENDİNE ÖZGÜ BİR TAKIM ÖZELLİKLERE SAHİPTİR. HANGİ ALANDA REKABETÇİ AVANTAJI YAKALAYABİLECEĞİNE EN İYİ ŞEKİLDE KARAR VEREBİLMİŞ BİR BÖLGE SINAİKÜMELEŞMEDEN BİRÇOK STRAEJİK YARAR SAĞLAYABİLİR.

PORTER, SINAİ KÜMLERİN;ÖRTÜK BİLGİ,MOTİVASYON,ENFORMEL ÖĞRENME

GİBİ YEREL NİTELİKTE KÜÇÜK VE SÜREKLİ YENİLİKLERİN KAYNAĞI OLAN, DAHA SONRA DA BİRİKİMSEL ETKİLER NEDENİİLE İÇSEL TEKNOLOJİK GELİŞMELERİ YARATAN UNSURLARI DA BERABERİNDE GETİRECEĞİNİ BELİRTMİŞTİR.

27

SAHİP OLDUĞU SINAİ KÜMELERİ DESTEKLEYEREK ONLARI GELİŞTİREN BÖLGELER DİĞER BÖLGELERE GÖRE REKABETÇİAVANTAJLAR YARATMA SÜRECİNDE ÖNEMLİ ÖLÇÜDE İLERİDE OLACAKLARDIR.