Upload
others
View
3
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
-Book In Katak Kon Ajmuur
Pac RZ 880205 .02 v.2
Teacher's Guide
Teacher's Guide for A Primary Health Care Book
1'NMiRiffY OF HAW A11 1 ·
written by
BEDININ JOSEPH
NAAN NAN RI-KAKI:
Waw~~n katakin kein im in eaar jei ilo book in rej
waw~~n ko an make. Ebar lon waween ko r6mman lok im - - , J ) )
polok 16meir jan kein im raar walok jan in im e aar je J J ')
book in. Kon menin jabdew6t ri-katakin eo ej lo ke
waw~~n eo ej k6rp1Jlane ikkujjen katakin kon book in enaaj
loe ke ej REASONABLE im CONVENIENT nan elap tata ri-
j ikuul ro, innem en wonmaanlok wot im kojerbale. Jab-,- ., dewot WAWE~N, ~ELELE, im KOL ko nan katakin kon book in,
ko im renaaj kwa}pk aor6k eo an, rokannuj in ruainini
nan kobatok.
Korn emmol kon ami naaj kokmanmanlok im kak-kobaba tok ,.,-- ' J , I
waween katakin ko re-mmanlok im kaitoktok limo lok. -- ,, JJ .l..J
;!;:n:~fi~
-
Chapter III. W~wen etale juon ri-naninm~j
I. Lesson Generalization
l. Ewor jet kajjitok ko el ap tokjeir nan ad ' kajitikin juon ri-naninm~j.
Ebar wor jet kajjitok ko jej kajjitok 2. -nan ri-naninm~j eo elaiiiie ej jab maroii konono.
3. Sign ak kakk6lle ko ippan ri-naninm~j r6maron ' ' jipaii k6j kule kain naiiinm~j rot eb6ke .
4. Elap tokjan bwe jen lale temperature ak jonan ' -
man~n an ri-naiiinmej eo. ' ' ' -
5. Pulse emaron bar jipan k6j k6n wawen an
ri-naninm~j eo pad.
II. Lesson Vocabulary
victim
sign
pulse
thermometer
centigrade
fever
III. Lesson Materials and Preparation
degree
temperature
alcohol
textbooks, notebooks, pencils, chalk, chalkboard
IV. Lesson Outcomes: Ri-school ro renaaj .....
l. maron spell im jela melelen naan ko ' '
2. kwalok naan ak kajjitok ko elap tata tokjeir ' ' '
nan ad kajitikin juon ri-naninm~j
3. maroii jela etale ju6n ri-naninm~j. '
4 . m a r o ii j e J a k a i n n a ii i nm ~ j r ot a r m~ j e o e b o k e . 5. maron jeJa waw~n an ju6n ri-naninm~j pad ilo
aer lale jonan an bwil.
6. melele kon wawen an ri-naninmej eo pad ilo aer ' ' - -
etale pulse eo an.
7. maron jela kon pulse an ritto, ajri im ninnin. '
V. Lesson Procedures
l. J~i aolep vocabulary ko ioon board.
2. En ir eo rej kwalok melele ko. (jipan ir kon ' ' ' ' melele ko)
1
2
3. Ba ren kwalok ilo konono kain kajjitok rot ' '
renaaj kar kajjitok nan aer jela naninm~j rot
arm~j eo eboke. 4. Jei uaak ko aer ioon board.
5. Kio ren riti bwebwenato eo. 6. Mojin, ren keidi uaak ko aer make nan uaak ko
ilo book eo. 7. Ba ren copy-ik kajjitok ko elap tokjeir ilo
' textbook eo.
8. Katakin i r kon thermometer eo (elanne ewor)
9. Katakin i r ko n \'Ja wen etale pulse an juon armej.
l 0. Kornman b\-Je ren etale an do on pulse. ' '
IV. Wawen wonaake ak Lale juon ri-naninm~j
I. Lesson Generalization
l . r~ an i nm~ j ej kOIIJfilan bwe anbwin eo en mojnolok. ' ' ' ' '
2. Ewor jet ko j ~j kofil~ani - ad kokajoor wawen nan -
l 0 k - anbwin. juon ' '
3. Wawen ko - - kokajoor ju on anbwin emojno: eman nan eo
A. jokane eo an
B. daan ko l imen
C. erreo eo an
D. rnona ko kijen '
II. Lesson Vocabulary
vegetable fever
III. Lesson Materials and Preparation
diarrhea
notebook, textbooks, pencils or pen , chalk,
chalkboard
IV. Lesson Outcomes: Ri-school ro renaaj .....
l. maron spell im jela melelen naan ko. ' ' '
2. jela wawen ko raorok nan kojparoke juon ' --
ri-naninm~j.
jela - ej 3. kain mona rot ju on ri-naninm~j ' ' -
' ' '
aikuji
4. j el a kain daan rot ri-naninm~j eo ej aikuji. ' - - -j el a kommane 5. ta eo ren nan juon ri-naninrn~j. ' ' '
V. Lesson Procedures l . K\1Ja l o k melelen naan ko
' ' ' ' 2. Lelok iien aer copy i k naan ko.
' ' 3. Kornman bwe ren riti bvJebwenato eo.
' ' 4. Ju on i l l 0 k - riti kajojo iaan -ju on en wawen
' -wonake ko emen.
' 5. Konono ippair ken bar jet wawen ko ejjelok ilo ' '
book eo. 6. Kajjeon komrnan bwe aolep ren bok konaeir ilo
' ' '
7.
8.
9.
discussion eo.
Jei aolep uaak na ioon board eo. '
Kotlok bwe ren copy jan board eo. ' '
Kautej uaak ko aer.
3
4
V. K6mour Armej k6n ejjelok Uno - , ,
I. Lesson Generalizations
l. El6n naninm~j j~j jab aikuj uno nani.
2. Ewor w~wen an ju~n ~nbwin make jumae na~inmej , -ko.
3. Ew6r jilu wawen ko -nan kottolok naninmej. , , -4. Aor6k ko an daan.
5. Elon wawen ko nan bobrae im komadm5d naninmej - ' ' -
kon daan.
II. Lesson Vocabulary
dehydration
III. Lesson Materials and Preparation
notebooks, textbooks, chalk, chalkboard, diction
aries, pencils or pens
IV. Lesson Outcomes: Ri-school ro renaaj .....
l. maron spell im je1a me]e1en naan ko. 2. jela wawen ko nan kojparok koj make jen , -
naninm~j.
3. jela wawen k6jerbal daan nan k6mour naninmej , - -ak jorran ko jet.
4. jela wawen b6brae im k6madm5d na~inmej ak ' - ' ' -
jorran ko jet k6n daan. 5. maron k6mman jet wawen ko r6kkar nan jet jorran. , ,
V. Lesson Procedures
l. lelok juon , ' dictionary nan ruo ajri.
2. Li19k naan ko bwe ren pukoti melele ko aer. , , 3. Likit melele ko na ioon board bwe aolep ren , , ,
copy.
4. Lilok textbook ko bwe ren riit. , , 5. Ri-kaki im ri-school ro renaaj konono k6n
bwebwenato eo.
VI. First Aid
I. Lesson Generalization l. Aolep victim rej dikuj first aid. 2. Ewor jet jorran epidodo madmodi im ewer jet
~p~n.
3. Elon arm~j rej m~j jan fever, e1aptata ajri. Wawen in ewer kilen bwe en joor.
- ' ' 4. Elon wawen ko nan bobrae im madmode elon kain
' naninmej im jorran ko.
II. Lesson Vocabulary first aid
fever
merthiolate
degree
alcohol
III. Lesson Materials and Preparation
textbooks, notebooks, chalkboard, pencils,
juon arm~j jan Public Health
IV. Lesson Outcomes: Ri-school ro renaaj .....
jela ta in first aid '
je1a komadmod rot nan jorran ta. l .
2.
3. maron bobrae im madmod kain jorran ko ekka aer ' '
walok ilo jukjuk in pad eo aer. ' '
4.
5.
6.
jela melelen naan ko ' ' '
jela kilen kojparok ' jela kon safety rule ko. '
V. Lesson Procedures l . komleleik naan ko nan er.
' ' -2. Lelok iien bwe ri-konnan eo
' ' 3. Jei melele ko elap tokjeir
' ' ' 4. Lelok iien bwe ri-school ro
' ' kajjitok.
en
ioon ren
5. Ba ren jei ta ko ioon board. 6. Kojomlok katak eo.
' ' '
konono.
board. komman
' '
2nd day 7. Ba ren riiti chapter eo kon first aid.
aer
5
6
8. Ri-school im ri-kaki eo renaaj konono kon
chapter eo.
9. Keidi men ko ri-konono ear ba nan men ko
r i it i im l 0 i i l 0 chapter eo. l 0. Lelok ii en - komman kajjitok ak nan aer aer
' ' ' ' kwalok aer lomnak.
' ' ' '
raar
11. Kornman bwe ren j e i melele ko aer i l 0 notebook ' ' ' '
ko a er. l 2. Aini textbook ko
VII. Nutrition
I. Lesson Generalization
l. Juon anbwin ej aikuj mona in kaddok, mona in ' '
kokajoor im mona in kojparok. '
2. Jorran ko rojelet ajmuur rej walok jan jab bwe ' '
ak nana mona '
3. Elon naninmej ko romaron emman elanne ej je_jje_t - ' ' '
mona ko anbwin eo ej aikuji. 4. Ejja m6na ko wot rej emman nan koj ilo ad ajmuur
' ' ' rej bar emman nan koj ilo ad naninmej. ' ' -
II. Lesson Vocabulary nutrition
Health Education
cabbage pineapple
III. Lesson Materials and Preparation textbooks, notebooks, pencils, juon chart
eo ej kwalok kon group in mona ko jilu. ' ' '
IV. Lesson Outcomes: Ri-school ro renaaj ..... 1. maron spell im jela melelen naan ko.
' ' ' 2. jela kon kilaaj in mona ko jilu im jela jerbal ' ' '
ko aer. 3. jela ta utamwe ko rej walok jan poor nutrition
~ .. 4. je]a wawen komour elon naninm~j kon ~ona.
5. je1a kon aorok in j~jj~t in ~ona.
V. Lesson Procedures
l. Lelok nan ' '
kojjojo ri-school juon textbook.
2. Lelok iien aer silent read. ' '
3. Ba ren j e i naan ko rej jab melele ka k i ioon ' '
board eo.
4. Kornman iien bwe ri-school ro im ri-kaki eo ren ' ' pukoti melele ko.
5. Lelok iien aer copy i k naan im melele ko an ' ' ' '
naan ko.
6. Ri-school im ri-kaki eo renaaj konono kon ta
eo raar riiti. 7. Kwalok nan er chart in mona eo.
' ' - ' 8. Aini textbook ko.
7
8
VIII. Prevention - Wawen bobrae naninm~j
I. Lesson Generalization 1. Arm~j romaron m~j jan bacteria, virus im germs.
2. Elon waw~n ko nan ad kojparok koj jan ad m~j
jan menin mour jiddik kein. 3. Erreo ej juon wawen eo elap an aorok nan bobrae
- ' koj jan elon naninm~j ko.
4. Jemaron kojparok koj jan naninmej ilo ad mona - ' mona ko anbwinid ej aikuji im ilo ad kojparok ' wa ko rokkar bwe jen buki.
5. Elon wawen ko nan ad kottolok naninmej ko. - ' ' -
II. Lesson Vocabulary
germ
worm cholera thyroid fever
p 01 i 0
bacteria
virus
III. Lesson Materials and Preparation microscooes, textbooks, notebooks, pencils,
chalkboard, chart i~ virus, bacteria im germ,
mona kot nan lale ilo microscope eo. '
IV. Lesson Outcomes: Ri-school ro renaaj .. . .. 1. jela melelen naan ko ilo lesson in.
' ' ' 2. jela ke menin mour jiddik ko rej jab maron ' lo kon mejeir romaron buki mour ko aer.
3. maron jela jet wawen ko nan aer kojparok er ' - -
make jan menin mour jiddik kein. 4. jela ta eo ren kommane nan aer kottolok er
' ' ' ' jan elon kain naninm~j.
5. jela ke menin mour jiddik kein emman jikin ' ' '
ettoon ippair. 6. jela ke piik, bao, im menin mour ko jet, rej
bar bokto boktak kij in naninm~j. 7. jela kon rule ko nan kojparok bwe naninmej en
' -jab ajeded.
V. Lesson Procedures
1 .
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Ren lale ~ona mor eo ilo microscope. Ba ren jei ta ko roloi ilo notebook .
-Kwalok chart eo bwe ren keidi men ko ie nan , , men ko raar loi ilo microscope eo.
Kio lelok textbook ko bwe ren riiti. , , Ba ren kappok naan en rej jab melele kake. ' , Ba ren copy ik board eo.
Lelok iien aer konono kon chapter in. , , Ri-kaki eo en komleleik men ko raar riiti.
' , 9. Aini textbook ko im microscope ko.
9
10
IX. Jet naninmej ko ekka aer walok ' '
I. Lesson Generalization 1 . Ewor jet -
naninm~j
a i kin kein ad. 2. Armej in Majuro im
m~j kein. 3. Elon wawen ko nan -4. Jet iaan -naninmej
~p~n.
I I. Lesson Vocabulary
dehydration cold liter flu diarrhea asthma
ekka ko aer walok ipelakin ' ' '
Eb eye emma kuj kuj aer bu k i
jumai im bobrae naninmej kein. ' -
kein epidodo madmodi im jet ' '
cough bronchitis breathing-system pneumonia chronic hepatitis
III. Lesson Materials and Preparation
textbooks, notebooks, chalk im chalkboard, chart in naninmej ko.
IV. Lesson Outcomes: Ri-school renaaj .....
1. jela ke naninmej ej itotak kon germ bacteria ' -
im virus.
2. kule ta unin an arm~j in center ko emmakujkuj
aer buki m~j kein.
3. jela wawen kottolok er jan mej kein. ' - '' - -
4. jela wawen madmodi mej kein. ' - ' ' -
5. maron kommani ta ko raar katak kaki ilo chapter ' ' in.
6. maron jipan ro jet.
7. jela mej ko romaron madmodi jan ko rej jab ' -
maron madmodi ' ' 8. jela unin an lap an ajeded naninmej ilo district
' ' center ko.
V. Lesson Procedures
1. Lelok textbook ko bwe ren riit. ' '
2. Ba ren bok ruo naninm~j im katak kaki .
3. Ren jei naan ko rej jab melele kaki ioon board . ' eo.
4. Komleleik naan ko nan er.
5.
6.
7.
' ' Kwalok chart elanne ewor.
' ' ' Lelok iien nan aer konono kon men eo raar riiti . ' '
Jei melele ko aer ioon board im lelok iien nan ' ' ' '
aer copy.
8. Aini textbook ko.
Note: Ri-kaki eo enaaj make lale jete lesson ej lelok. ' '
Emaron lore plan in ilo raan eo tok ~lik. Emman lok , ' ' ' '
lore ri-school ro ilo jonan maron ko aer.
1 1
12
X. Radiation
I. Lesson Generalization
l. El6n emman im nana ko an radiation ' '
2. Men ko walok jan radiation: ' '
takt6 ro rej k6jerbale im rej k6mman kein tarinae jane . . ' '
3. Radiation emaron kwalok naninmej in thyroid, ' ' -
leukemia im bar jet kain naninm~j.
4. Radiation j~j jab maron lo k6n mejad im ebar
lap an kauotata nan mour an armej. ' -
II. Lesson Vocabulary
radiation
x-ray bomb
leukemia thyroid
hormone
thyroxine hypothyroidism
myxedema
III. Lesson Materials and Preparation
textbooks, notebook, pencil, chart, chalkboard im chalk
I V . Lesson Outcomes: Ri-school ro renaaj ..... jela melelen naan ko.
' ' ' jela k6n emman im nana ko an radiation.
·' ' '
l .
2.
3.
4.
5.
jela kain naninmej ko rej walok jan radiation. ' - ' '
jela k6n aor6kin radiation nan takto ro. '
w6r aer melele ke radiation ej jab emman nan ' ' ' ' mour an arm~j.
V. Lesson Procedures
l . Jei naan ko na ioon board inn em komleleik -nan ' ' ' ri-school ro.
2. Lelok book ko bwe ren r ii t. ' ' 3. Lelok iien - konono kake. nan aer ' '
4. J e i melele ko aer ioon board. ' ' 5. Kwalok - er chart in men ko walok jan nan
' ' - ' ' radiation. 6. Lelok i i en a er kajjit6k im copy i k board eo.
' ' 7. Aini textbook ko.
XI. Naninm~j ko an ajri
I. Lesson Generalization
I I.
l. Ajri rej aikuj mona ko epo lomeir, erreo, im '
wa ko jan takt6 ro aer. 2. Ewor mona ko r6kkar nan jonan ritto eo an juon
a j r i .
3. Ewor jet naninm~j ko ekka an ajri buki.
4. Naninm~j ko an ajri ewor kilen bobrai im
wonaaki. ' 5. Elon wot iaan naninm~j ko ajri rej buki rej m~j
kapopo.
Lesson Vocabulary
nutritious smallpox fit
vaccination p 01 i 0 meningitis
cleanliness measles anemia
\v hooping cough tuberculosis mu mp
diptheria diarrhea pink eye
tetanus dysentery DPT
III. Lesson Materials and Preparation charts, chalkboard, pencils, textbooks, notebooks,
cha 1 k
IV. Lesson Outcomes: Ri-school ro renaaj ..... 1. jela kain naninmej ko ekka an ajri buki.
' 2. jela ta ko jilu juon ajri ej aikuji nan an maron
3.
4.
5.
' pad ilo an ajmuur. maron melele kon naan ko ilo lesson in. , , jela kain naninmej rot ilo aer lali kakkolle ' , , ko an mej eo. maron wonaake im bobrae naninmej kein konono
ka k i . 6. maron jipan ro jet kon ta ko raar katak ilo
chapter in.
13
14
V. Lesson Procedures l .
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Lelok book ko bwe ren riit im kappok aer kajjit~k. ' '
Likit naan ko na ioon board.
Komleleik naan ko nan er. ' '
Ri-school im ri-kaki renaaj konono kon chapter in ippan doon.
Kajjeon bok melele kaal jan er. ' ' Jei melele kein na ioon board.
' ' Aini textbook ko.
Note: Chapter in enaaj jaad aitok katak kake. Lore wot
maron eo an ri-school ro.
XII. Naninm~j ko an ritto
I. Lesson Generalization 1. Ritto ro ewor aer make naninm~j.
2. Elaniie jenaaj topar 40 yio im rittolok enaaj ' '
pidodo ad buki m~j kein an ritto.
3. Elon wot iaan m~j kein ~p~n ad mour jani.
4. Ewor jet iaan m~j kein jemaron wo~aaki im
b6brae aer walok. ' '
5. Emmaan im k6ra ew6r aer mej jan doon. ' '
II. Lesson Vocabulary
stroke
blood pressure
high blood pressure
p u 1 s e
heart trouble protein
vitamin
II. Lesson Materials and Preparation textbooks, notebook, chalkboard, chalk
pencil, chart
IV. Lesson Outcomes: Ri-school ro renaaj .... . -
1 . - melele ke elanne renaaj 40 wor aer to par yio ' ' ' inn em - bu k i romaron mej ko an ritto.
2. maron jela melelen naan ko i 1 0 chapter in. ' ' '
3. melele ke jet iaan m~j kein an ritto ~pgn ' '
komouri.
4. j e 1 a k i 1 en bobrae im madmodi m~j kein. ' '
5. jela k6n kajjojo naiiinr.i~j kein an ritto.
V. Lesson Procedures
1 . Kajitkin "Ewor ke ritto moko -er i mom i ei.:10 r an - ' '
naninm~j? Korn jela ke m~j rot en a n ? " ' ' '
2. Li kit uaa k ko aer ioon board.
3. Ri-kaki eo enaaj kwa lo k jet iaan m~j ko an ' ' ritto.
4. Kobaik m~j kein - ko kwaloki. ippan raar ' '
5. Lelok book ko bwe ren ritti. ' '
15
16
6. Konono kake chapter in.
7. Kwalok chart nan er elanne ewer. 8.
9.
' ' - ' Lelok iien aer jei ta ko ioon board.
' ' Aini book ko.
Note: Lesson in emaro~ bok elap iien kon men in emman lok ' ' ' ' ' '
ela~~e jej lor wot maron an ajri ro. ' - '
X I I I . Local Remedies and Herbs - Uno im tomak ko ad
I. Lesson Generalization
1 . Kajjojo ju kj u k i n pad - make ewor vJawen aer --komour ri..:naninm§j.
2. Uno ko ad makmake ejjelok - - rej jab wonair, ' '
kauotata - - im rommanlok. nan ajmuur, ' ' ''
3. E\vo r baj jet m§j uno ko ad roban komouri.
4. Ej jab elanne j §j 1 e ioon - i rn j e 1 a emman maron ' ' ' '
ko ad. 5. Juan ri-lale armej ej aikuj emrnan im jouj.
' ' II. Lesson Vocabulary
rule appendicitis
thyroid
tetanus
relax
caring
sharing modern medicines
local medicines
III. Lesson Materials and Preparation
IV.
notebooks, textbooks, chalkboard, chalk
pencils
Lesson Outcomes: Ri-school ro renaaj ..... ko ad elap tokjair. l.
2.
3.
4.
5.
6.
j el a ke uno , , j el a ke uno -ko ad ewor aer rule. , j el a ke jet , me_j rej jab emman nan uno ko ad. , , melele ke ewor jonan ad kojerbal uno ko ad. , , jela melelen naan ko im maron kojerbali. , , , war aer jela ke uno ko ad rej mottan manit ko ad. , , ,
V. Lesson Procedures l. Lelok ii en nan an ri-school ro konono kon uno , ,
ko ad. 2. Ba ren kwalok emman im nana ko an modern
' ' ' ' medicine j~n local medicine. 3. Jei melele ko aer ioon board.
' ' 4. Kio lelok text ko bwe ren riit.
' ' 5. Alkin aer riit, bok melele ko reloi im kobaik ' '
lok ilo list eo ioon board. ' '
17
18
6. Kakemem~j ~r k6n naan in r6ja~ ko ilo chapter
in raar riiti.
7.
8.
Lelok iien aer copy ik board eo. ' ' Aini textbook ko.
..
MHL8-T